Teknik Oturum 1

ISO 50001 Uygulama Aşamaları ve

DOE Araç ve Kaynakları

Sıfıra Yakın Enerji Bölgesi Teknik Eğitimi Dr. Sachin Nimbalkar

Dr. Nasr Alkadi
İstanbul, Türkiye Oak Ridge National Laboratory (ORNL),
8 Ocak 2013 - 9:00 - 10:30 ABD Enerji Bakanlığı (DOE) Laboratuvarı

P
ABD İmalat ve Enerji Yönetiminin
Durumuna Daha Yakından Bakış
İmalat Tedarik Zinciri
Enerji ve maliyet tasarrufu faydaları, her bir tesiste
gerçekleşir ve sonrasında birikerek devam eder

Malzemeler ve Proses Sektörleri

Sektörler

56,000 tesis 138,300 tesis

2006 yılında Tesislerin Enerji Yönetimi

• Sadece %5’inin bir enerji yöneticisi vardı
• %20’si enerji verimliliğini arttırma hedeflerini belirlemişti
• %22’si enerji değerlendimesi yaptırmıştı
• %8’i çalışanları için enerji yönetimi eğitimi almıştı

Kaynak: EIA, MECS 2006.

2 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov
Enerji Yönetim Sistemi - EnYS
Nedir?

Bir kuruluşun:

• Enerji taahhütlerini ve veri süreçlerini oluşturmasını ve bildirmesini

• Enerji eylem planlarının oluşturulmasını, yönetilmesini ve
gerçekleştirilmesini sağlamasını
• Enerji amaç ve hedeflerine ulaşmasını
• Kurum personeline enerji farkındalığı ve eğitimi vermesini
• Enerji tasarrufunun sürekliliğini sağlayacak işletme kontrollerini
kullanmasını
• Önemli enerji kullaımlarını aktif olarak izlemesini ve ölçmesini
• Performans iyileştirmesini efektif olarak göstermesini
• Etütler yoluyla doğrulama yapmasını
• Yönetim gözden geçirmesi yoluyla başarı elde etmesini

sağlayan bir dizi süreçtir.

3 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov
EnYS sizin için ne yapar?

Enerji Yönetimine Sistematik

Yaklaşım:
• İşlevsel verimlilikleri arttırır
• Enerji yoğunluğunu azaltır
• Durum esaslı kararlar için enerji verileri sağlar
• Örgütsel ve kültürel değişime destek verir
• Kaynak yönetimini ihmal eden firmalara karşı rekabet avantajları sağlar
• Kurumsal sosyal sorumluluğun görsel olarak gösterilmesini sağlar
• Karbon muhasebesi için konumlandırma sağlar

4 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

ISO 50001 EnYS Standardı

ISO 50001 enerji yönetim standardı,

enerjiyi yönetmek için bir çerçeve
belirler.
Muhtemel etkileri:
• Birçok ekonomik sektörde dünyadaki enerji
kullanımının %60’ına kadarını etkileyebilir
ISO 50001’in anlaşılması, aşağıdakilereuluslararası
düzeyde kabul görmüş bir yanıt vermek isteyen
şirketler tarafından kavranacaktır:
• Kurumsal sürdürülebilirlik programları
• İmalat tedarik zinciri boyunca oluşan talep
• Ulusal emisyon üst sınırı ve ticareti programları;
karbon ya da enerji vergileri; “yeşil üretimin” / azaltılmış
Karbon ayakizinin artan piyasa değeri
• Uluslararası iklim anlaşmaları
http://webstore.ansi.org/RecordDetail.aspx?sku=ISO+50001%3a2011&source=doe

5 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

Uyumluluk

ISO 50001, kuruluşun hedeflerine ulaşmasına yardımcı olmak üzere, mevcut

yönetim sistemlerine entegre olacak ve bunlarla uyum içinde çalışacak şekilde
tasarlanmıştır.

ISO 14001

Enerji Yönetim
Sistemi Çevre
ISO 50001 Yönetimi

ISO
9001
Diğer Yönetim Sistemleri

Kalite Yönetimi

Mr. Inge PIERRE

Svensk Energi - Swedenergy
Convenor of CEN/CLC JWG 3 (eski 189), Proje
Ekibi
6 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov
PLANLA-YAP-KONTROL ET-ÖNLEM AL

• Yönetim Enerji Politikası

gözden geçirme Yönetim
sorumluluğu
ÖNLEM AL PLANLA Enerji planlama

• Ölçme, KONTROL ET UYGULA• Eğitim

izleme Dokümanlar
• İç tetkik İletişim
• Uygunsuzluk
düzeltici, önleyici • İşletme kontrolleri
• Kayıtlar
• Satın alma

7 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

PLANLA nedir?

• Genel şartlar (4.1)*

• Kapsam
• Sınırlar
Yönetim
Sorumluluğu (4.2)
• Roller
• Sorumluluklar
• Yetkiler

Enerji Politikası (4.3)

PLAN
Enerji planlama (4.4)

*Not: Parantez içindeki sayılar, ISO 50001 uluslararası standardın farklı bölümlerini göstermektedir

8 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

Genel Şartlar (4.1)
(PLANLA’nın bileşenleri)

• Enerji yönetim
sisteminiz neyi
kapsıyor?
• Enerji yönetim
sisteminiz neyi
kapsamıyor?
• Kapsam ve sınırlar yazılı
olmalıdır.

9 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

Yönetim Sorumluluğu (4.2)
(PLANLA’nın Bileşenleri)

• Üst yönetim programın tamamından

sorumludur
• Yönetim Temsilcisi -
Başarılı uygulama ve yönetimde
kilit öneme sahiptir
• Ekip üyesinin rolleri
• Çalışanın rolleri
• Kuruluş adına
çalışanlar - roller

10 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

Yönetim Temsilcisi

Yönetim Temsilcisi:

-Enerji yönetim sistemini uygulama

-Performans konusunda rapor verme
-Enerji yönetim sistemi konusunda rapor verme
-Ekip oluşturma
-Sorumlulukları tanımlama
-Etkin bir EnYS sağlamak için gerekli yöntemleri belirleme

sorumluluk ve yetkisine sahiptir.

11 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov
 Enerji Politikası (4.3)
(PLANLA’nın Bileşenleri)

Enerji Politikası
• tahhütler içerir
• yazılıdır ve bildirilmiştir
• gözden geçirilmiş ve güncellenmiştir

Kuruluşların:

• Enerji performansının sürekli arttırılmasına

• Bilgi varlığına
• Amaç ve hedeflere ulaşacak kaynaklara
• Yasal şartlara ve diğer enerji şartlarına
uygunluğa

bağlılığını beyan eder

12 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

Enerji Planlama
(PLANLA’nın Bileşenleri)

Enerji kaynakları

Enerji Planlama - Kuruluşum

hakkında ne biliyorum? Yasal ve diğer şartlar
• Enerji kaynakları
• Yasal ve diğer şartlar Geçmişteki ve mevcut enerji kullanımı
• Enerji kullanımı
• Önemli enerji kullanımları Önemli enerji kullanımları
• Enerji fırsatları
• Gelecekteki enerji kullanımı Fırsatlar
• EnPG’ler
• Amaçlar, hedefler ve eylem
planları Gelecekteki enerji kullanımı

Enerji Performans Göstergeleri EnPG’ler

Amaçlar, hedefler ve eylem planları

13 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

Enerji Mevcut Durumu
(Enerji Planlama)

• Bir karşılaştırma noktası

• Bir yönteme göre belirlenir
• Kuruluşun iyileştirmeyi
göstermesini sağlar.

eere.energy.gov
14 | Sanayide Enerji Verimliliği
EnPG’ler Nasıl yapıyorum?
(Enerji Planlama)

• Enerji Performans Göstergeleri

Enerji verilerini alarak bunları
bilgi yönetimine dönüştürmemize
yardımcı olur.
- Ne yaptığımızı anlamak
- Bilgi edinerek karar almak
- Öncelikleri belirlemek
için kullanılabilir.
• EnPG’ler, enerji performansını
arttırmak için işletmeler tarafından
süreci, tesis ya da ekipmanları
daha iyi kontrol etmek için
kullanılır.
15 | Sanayide Enerji Verimliliği .gov
Amaçlar, hedefler ve
eylem planları

• Amaçlar ve hedefler
iyileştirmeyi belirler
• Eylem planları, iyileştirmeyi
kimin yapacağını, hangi
iyileştirmenin yapılacağını
ve iyileştirmeyi nasıl
sağlayacağınızı tanımlar.

16 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

PLAN’ın Faydaları

• Tanımlanmış kapsam
• Net sorumluluklar
• Enerji kullanımının daha iyi
anlaşılması
• Enerji fırsat ve öncelikleri
• Stratejik planlama için
gelecekteki enerji kullanımı
• İleriye dönük eylem planları

18 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

YAP Süreçleri

• Yönetim • Politika
gözden geçirme • Yönetim
sorumluluğu
ÖNLEM AL PLANLA • Enerji planlama

• Ölçme, KONTROL ET UYGULA• Eğitim

izleme • Dokümanlar
• İç tetkik • İşletme Kontrolü
• Uygunsuzluk • İletişim
düzeltici, önleyici • Tasarım
• Kayıtlar
• Satın Alma

19 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

UYGULA nedir?

UYGULA = Uygulama ve
İşletme

• Enerji yönetim ve performans

arttırma sonuçlarını elde
etmek için gerekli süreçlerin
uygulanması

• Enerji yönetiminin günlük

işletme faaliyetlerine entegre
edilmesi

20 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

Yetkinlik, eğitim ve farkındalık (4.5.2)
(UYGULA’nın Bileşenleri)

Yetkinlik, eğitim ve farkındalık:

• Önemli enerji kullanımları ile ilgilidir
• İş nitelikleri ve şartları
• Eğitim ihtiyaçlarını belirleme
• Eğitim verme
• Politika ve prosedür farkındalığı
• Roller, sorumluluklar ve yetkiler
• Faaliyetlerin etkisi

21 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

Dokümantasyon (4.5.3)
(UYGULA’nın Bileşenleri)

Dokümantasyon:
• EnYS kapsamı
• Politika
• Amaçlar, hedefler, eylem planları
- Planlama, işletme ve kontrol
için gerekli
- Doküman ve kayıtları kontrol etmek için

• Prosedürler

22 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

İşletme Kontrolü (4.5.4)
(UYGULA’nın Bileşenleri)

İşletme Kontrolü
• Önemli enerji kullanımları
• İşletme ve bakım kriterlerinin belirlenmesi
• Kriterlere göre çalışma
• Kontrollerin bildirilmesi
• Beklenmedik ya da acil durum

23 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

İletişim (4.5.5)
(UYGULA’nın Bileşenleri)

İletişim:
• Enerji performansı ve EnYS
• Öneri süreci
• Dış haberleşme konusunda karar

24 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

Tasarım (4.5.6)
(UYGULA’nın Bileşenleri)

Tasarım:
• Enerji performansını
dikkate alın
• İşletme kontrollerini
dikkate alın
• Proje tasarım
faaliyetlerine dahil edin
• Sonuçları kaydedin

25 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

Hizmet, ürün, ekipman ve
enerji satın alma (4.5.7)

Hizmet, ürün, ekipman ve

enerji satın alma

• Ürünler, ekipmanlar ve hizmetler

konusunda, kuruluşun enerji
Performansı üzerinde büyük
etkisi olması beklenen enerji
hususları
• Kriterlerin tanımlanması, beklenen
duruma göre fiili durumun
değerlendirilmesi
• Enerji satın alma şartnameleri

26 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

UYGULA’nın faydaları

• İşgücü ve yükleniciler konusunda

net beklentiler
• Enerji yönetiminin günlük iş
faaliyetlerine entegre edilmesi
• Önemli enerji kullanımlarının
daha iyi yönetilmesi ve kontrolü
• Hedeflere ulaşmaya aktif katılım

• Geliştirilmiş örgütsel arayüz ve

bağlantılar

27 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

Kontrol Etme Süreci

• Yönetim • Politika
gözden geçirme • Yönetim
sorumluluğu
ÖNLEM AL PLANLA • Enerji planlama

• Ölçme, KONTROL ET UYGULA • Eğitim

izleme • Dokümanlar
• Yasal şartlar • İşletme Kontrolü
• İç tetkik • İletişim
• Uygunsuzluk, • Tasarım
düzeltici, önleyici
• Satın alma
• Kayıtlar

28 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

KONTROL ET nedir?

KONTROL ET = Ölç, kontrol et,

düzelt ve kaydet

• Temel özellikleri ve EnYS

performansını ölç
• uygunluğu v EnYS
faaliyetlerini kontrol et
• uygunsuzlukları düzelt
• Kayıtları tut ve kontrol et

29 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

KONTROL ET’in Bileşenleri (4.6)

izleme, ölçme ve analiz (4.6.1):

-Temel özellikler
-Ölçme ihtiyaçlarını gözden geçirme
-Kalibre ekipman
-Önemli değişikliklere müdahale

Yasal ve diğer şartlar

(4.6.2):
-Uygunluğu değerlendir
-Sonuçları kaydet

30 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

İç tetkik
(KONTROL ET’in Bileşenleri)

EnYS’nin iç tetkiki:
• Standarda uygunluk
• Sistem şartlarına uygunluk
• Etkili EnYS
• Planlama ve programlama
• tarafsız denetçiler
• Yönetime bildirme
• Kaydetme

31 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

Uygunsuzluklar, düzeltme,
düzeltici ve önleyici faaliyet (4.6.4)

Uygunsuzluklar, düzeltme, düzeltici ve

Önleyici faaliyet:
• Gözden geçirme
• Araştırma
• Değerlendirme
• Önlemleri uygulama
• Kaydetme
• Etkinliği değerlendirme
• Probleme uygun önlemler
• Dokümanları değiştirme

32 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

Kayıtların Kontrolü (4.6.5)
(KONTROL ET’in Bileşenleri)

Kayıtların Kontrolü:
• EnYS’ne uygunluğu gösterme
• Enerji performans sonuçları
• Kontrolleri tanımlama
• Açık, tanımlanabilir ve izlenebilir

33 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

KONTROL ET’in Faydaları

Kontrol etme sürecinin faydaları

• Enerji performansındaki sapmaların temel sebeplerinin
sağlıklı bir şekilde ortadan kaldırılması

• Yönetim tarafından karar alma için genişletilmiş

veri ve bilgiler

• Uygunluk hususları için proaktif – reaktif sistem

• Tesisin belgelendirme için hazırlanması

• Enerji yönetim sisteminin, süreçlerin ve performansın

sürekli iyileştirilmesi

34 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

ÖNLEM AL Süreci

• Yönetim • Politika
gözden geçirme • Yönetim
sorumluluğu
ÖNLEM AL PLANLA • Enerji planlama

• Ölçme, KONTROL ET UYGULA• Eğitim

izleme • Dokümanlar
• Yasal şartlar • İşletme Kontrolü
• İç tetkik • İletişim
• Uygunsuzluk, • Tasarım
düzeltici, önleyici
• Satın alma
• Kayıtlar

35 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

ÖNLEM AL nedir?

ÖNLEM AL = Sürekli İyileştirme için

Yönetim Gözden Geçirmesi
ve Tedbir Alma

• EnYS’nin yönetim tarafından gözden

Geçirilmesi, sistemin uygunluğunu
yeterliliğini ve etkinliğini sağlar
• Yönetim, EnYS’nin ve enerji
performansının sürekli iyileştirilmesinin
takibinde tedbir alır ve taahhüt ve
liderlik gösterir

36 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

Yönetim gözden geçirmesinin girdisi (4.7.1)
(ÖNLEM AL’ın Bileşenleri)

Yönetim Gözden Geçirmesinin Girdisi:

• İzlemeler
• Politika
• Enerji performansı
• Yasal
• Amaç ve hedefler
• Tetkikler
• Düzeltici/önleyici faaliyetler
• Enerji performans tahminleri
• Tavsiye edilen iyileştirmeler

37 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

Yönetim Gözden Geçirmesinin Çıktısı (4.7.2)
(ÖNLEM AL’ın Bileşenleri)

Yönetim Gözden Geçirmesinin Çıktısı:

• Enerji performansındaki değişiklikler
• Enerji politikası
• EnPG değişiklikleri
• Amaç ve hedeflerde değişiklikler
• EnYS’nin diğer öğeleri
• Sürekli iyileştirme faaliyetleri
• Kaynak tahsisleri

38 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

ÖNLEM AL’ın Faydaları

Önlem Almanın Faydaları

• Belirgin stratejik yön
• Süreç ortasında daha yüksek
düzeltme imkanı
• Veri ve performans sonuçlarına dayalı
daha iyi kararlar
• Daha fazla çalışan katkısı ve
daha yüksek çalışan morali
• Sürekli iyileştirme döngüsünün
istikrarlı bir şekilde kapatılması

39 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

ISO 50001’in uygulanması - AMO Kaynakları
ve Temel Araçlar

DOE’nin İleri Üretim Ofisi (AMO), web sayfasında 40’tan fazla yazılım
Aracı barındırmaktadır. Bu araçlar imalatçılara, enerji yönetimi ve enerji
verimliliği konusunda çok çeşitli ölçme, hesaplama ve izleme imkanları
sağlamaktadır.

Enerji Performansının İzlenmesi Enerji Yönetimi Enerji Sistemleri Analizi

Enerji Performans Göstergesi • Motorlar

v.3.0 Aracı
Proje Fırsatları izleyicisi
Daha iyi Tesis Ortakları için
Kurumsal Enerji Performans İzlemesi
Üstün Enerji Performansı için
Tesis Enerji Performans İzlemesi
ISO 500001 için eGuide
• Pompalar
• Fanlar
• Basınçlı Hava
eGuide Lite
• Buhar
• Proses Isıtması
• Veri Merkezleri
ePEP (Tesis Enerji Profil Oluşturucu
• Basit Hesaplayıcılar

http://www1.eere.energy.gov/industry/bestpractices/software.html
40 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov
ISO 50001’in uygulanması - eGuide &
eGuide Lite
The eGuide/eGuide Lite*, bir EnYS’nin, sürekli iyileştirme çerçevesine
dayalı olarak uygulanması için kapsamlı bir kaynaktır. eGuide’ın The step by
adım adım yaklaşımı ISO 50001’in
PLANLA-UYGULA-KONTROL ET-ÖNLEM AL şartlarına dayanmaktadır.

Enerji Yönetimine Sistematik

Yaklaşım Enerji Yönetimi için Yeni

*Not: Use of the eGuide’ın kullanılması, uygulayıcı kuruluşun üçüncü taraf ISO 50001 belgesi almasını garanti etmemektedir.

https://save-energy-now.org/EM/SSPM/Pages/home.aspx
41 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov
ISO 50001’in uygulanması - DOE eGuide
Lite Aracı

42 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

Bugün gösterilen linkler

ISO 50001 satın alma:

http://webstore.ansi.org/RecordDetail.aspx?sku=ISO+50001%3a201
1&source=doe

DOE’nin eGuide Lite Aracı:

https://save-energy-now.org/EM/SSPM/Pages/home.aspx

DOE’nin Sisteme özel yazılım Araçları:

http://www1.eere.energy.gov/industry/bestpractices/software.html

43 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

Teşekkür

• Srinivas Mirmira, Shane Harper ve

Jennifer Lyon - ABD Enerji
Bakanlığı (DOE), Politika ve Uluslararası
İlişkiler Ofisi

• Bill Meffert & Robert Hitch -Georgia

Tech, Enterprise Innovative Institute

• Sn. Nurettin Özdebir, OSBÜK

Başkanı

• Dr. Yavuz Cabbar

• Sn. Erdal Çalıkoğlu, Enerji ve Tabii
Kaynaklar Bakanlığı

44 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

Soru / Cevap

45 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov

Teşekkürler!

Sachin Nimbalkar Nasr Alkadi

Oak Ridge National Laboratory Oak Ridge National Laboratory
nimbalkarsu@ornl.gov alkadine@ornl.gov

46 | Sanayide Enerji Verimliliği eere.energy.gov