Professional Documents
Culture Documents
Zabytki Romanskie - Wrocław
Zabytki Romanskie - Wrocław
i gotyckie
kościoły
Na miejscu obecnej, gotyckiej katedry pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela istniała budowla
romańska z około połowy XII wieku. Do jej powstania przyczynił się ówczesny biskup Walter z
Malonne.
Była to prawdopodobnie trójnawowa bazylika, z kryptą pod prezbiterium, której pozostałości
odnaleziono. Zachowały się również trzony kolumn i rzeźby lwów przy portalu, fryz z ornamentem z
czworoliści oraz figura św. Jana Chrzciciela z 3 ćwierci XII wieku. Patron katedry został przedstawiony
ze swoim atrybutem (dyskiem z Barankiem Bożym) z dużą precyzją, delikatnością wskazującą na
wpływy sztuki mozańskiej, a także włoskiej przekazywane pośrednio przez tamtejsze środowisko.
Kościół kanoników regularnych pod wezwaniem Najświętszej Panny Marii na Piasku został wzniesiony
około połowy XII wieku. Była to fundacja Piotra i Marii Włostowiców, którzy w 1134 roku przenieśli
tutaj zakon kanoników regularnych ze Ślęży. Na początku XIV wieku świątynia romańska została
zburzona. Zachowały się bardzo nieliczne fragmenty kamieniarki (bazy kolumn), relikty murów i
tympanon.
Tympanon fundacyjny, wykonany z piaskowca, umieszczony został wtórnie nad przejściem, w
południowej ścianie obecnego kościoła gotyckiego. Jest to piękny przykład rzeźby romańskiej,
poprzez swoją treść i sposób przedstawienia oryginalny w skali światowej (podobnie jak trzy
pozostałe tympanony fundacyjne).
Przedstawia tronującą Marię z Dzieciątkiem (w centrum), stojącą Marię Włostowicową z modelem
kościoła (po prawej stronie Marii) oraz jej syna Świętosława w pozie adoracji (po lewej). Tympanon
nie pokazuje właściwego inicjatora budowy świątyni-Piotra Włostowica; stąd wnioskuje się, że
powstał on już po jego śmierci czyli po roku 1153.
Fundatorzy zostali odwzorowani dość realistycznie (cecha rzadka w ówczesnych przedstawieniach);
opracowano szczegółowo ubiory, zindywidualizowano twarze. Znika różnica w ukazaniu osób boskich
i ludzi, brak jest nimbów czyli oznak świętości, widoczna jest bezpośredniość, intymność. Te cechy
formalne wiązane są ze środowiskiem mozańskim, pod którego wpływem był, być może, autor
tympanonu.
Kościół pod wezwaniem św. Idziego, położony na Ostrowie Tumskim, jest budowlą
jednonawową, z wielobocznie zamkniętym prezbiterium, ceglaną z elementami kamiennymi.
Świątynię tę datuje się na lata dwudzieste XIII wieku. Zachowały się pierwotny układ przestrzenny i
bryła kościoła, sklepienia żebrowe w prezbiterium oraz portal (wtórnie wmurowany w ścianę
południową) o ościeżach dekorowanych motywami roślinnymi. Znaleziono również fragmenty
ceglanych fryzów arkadkowych na ścianach nawy i prezbiterium.