Etkili İletişim ve Konuşma

7. sunu
6. Ünite Kısım 2
6.2. İletişimi Kötü Olanlar
İletişimi kötü olanlar, insanî hasletleri zayıflamış ya da zayıflatılmış insanlardır. İnancımız gereği, biliriz
ki, “Hiçbir insan kötü olarak doğmamıştır ya da yaratılmamıştır. İnsanı kötü yapan, ya kendi yaptıkları
ya da içinde yaşadığı ailedir, toplumdur.” Kötü özellikler, sonradan kazanılan ya da sahip olunan
özelliklerdir. “İyilikler Allah’tan, kötülükler bizden!”

En kötü iletişim adamları; cimri insanlar, kibirli insanlar, bencil insanlar, görgüsüz insanlar, nankör
insanlar, vefasız insanlardır.

Bu maddelere eklenebilecek daha çok madde olabilir; ama konuyu sınırlandırmak maksadıyla, bu
kadarıyla yetinelim.

6.2.1. Cimri insanlar

Cimrilik, iletişimi en erken bitiren özelliklerin başında gelir. “Eli dar olanın, gönlü de dar olur.”
buyuruyor, Hz. Ali Efendimiz. Bu insanlarla beraberken ortam daralır âdeta; mekân basıkmış gibi,
zaman da geçmiyormuş gibi gelir insana. Bunlarla beraberken insanın içi sıkılır, nefesi daralır. İnsan, var
olduğu her ortamda bir şeyler yapmak ister; yemek, içmek, eğlenmek, rahat olmak ister. Bu tiplerle de
bu işler yapılamaz. Bunlar hep başkalarının harcamasını beklerler. Onun için de hiç sevilmezler.

Kur’an’da da cimrilerin hiç sevilmediğine dair çok ayet vardır: “Onlar ki hem cimrilik ederler hem de
herkese cimrilik tavsiye ederler ve Allah’ın kendilerine lütfundan verdiği nimeti gizlerler.” (Nisa, 37),
“Allah’ın kendilerine verdiğinden harcasalardı ne olurdu?” (Nisa, 39)… Allah, cömerttir; cömertleri
sever; verdiği nimetlerden vermeyenleri sevmez.

İnsanlar, elinde olduğu hâlde, imkânı olduğu hâlde harcamayan ya da vermeyen insanları hiç
sevmezler. İnsan olma, arkadaş edinme, dost biriktirme; ancak yedirip içirmekle, harcamakla,
vermekle, dar gününde yâr olmakla mümkündür. Mal değil; insan biriktirmek gerekir bu hayatta.

Cimrinin etrafı da cimridir; yani, etrafında insan da yok denecek kadardır.

Cimri insanların diğer bazı özellikleri şöyledir:

• Sıkıcıdırlar

• Menfaatçidirler

• Paylaşmayı asla sevmezler

• Ortamları para vermemek üzerine düzenlerler

• Merhamet ve acıma hisleri çok zayıftır

• Anlayışsızdırlar

• Başkalarıyla samimi olmamaya özen gösterirler.

“Cimrilikten sakınınız; çünkü cimrilik, sizden önceki ümmetleri helak etmiştir.” Hz. Muhammet (sav)
“Şu iki haslet, bir müminde bulunmaz: Cimrilik ve kötü ahlâk”. Hz. Muhammet (sav)

“Cimri öyle fakirdir ki; dünyada fakirler gibi yaşar, ahirette de zenginler gibi hesap verir.” Hz. Ali (ra)

“Bazısının eli verir, gönlü vermez; bazısının da gönlü verir, eli vermez. Her ikisi de cimridir.” C. Şahabettin

“Zenginlik, insanı cimriliğe mahkûm etmez. Cimrilik, insanın kişisel tercihidir.” Muhammet Bozdağ

6.2.2. Kibirli insanlar

Bu tipler hiç sevilmezler. Kendilerini çok beğendikleri için duruşları, bakışları, konuşmaları, yürüyüşleri
farklıdır. Başkalarını küçük görürler, aşağılarlar. Kendilerini kusursuz görürler, kusurları hep
başkalarında arar ya da görürler. İnsanlar da böyle tiplerle iletişim kurmayı hiç sevmezler.

Allah, kibirli insanları hiç sevmediğini Kur’an’da birçok ayette belirtmiştir: “O, büyüklük taslayanları hiç
sevmez.” (Nahl, 23), “Allah kendini beğenip övünen hiç kimseyi sevmez.” (Lokman, 18) … Allah’ın
sevmediğini, insanların sevmesi mümkün değildir.

Kibirli insanların diğer bazı özellikleri şöyledir:

• Kendilerini üstün görürler

• Saygısızdırlar

• Sevgi yoksunudurlar

• Başkalarını ezmekten, aşağılamaktan zevk alırlar

• İçerisinde bulundukları durumun farkında değillerdir

• Yaptıklarını söylerler, “Ben yaptım” derler

• Hep kendilerinin övülmesini arzu ederler

• İnsanları kırmaktan imtina etmezler

• Sözlerinin nereye varacağını düşünmezler.

“İnsanı üç şey felakete sürükler: Cimrilik, nefse uymak, kendini beğenmek.” Hz. Muhammet (sav)

“Kibir, insanları yalnızlığa mahkûm eder.” Hz. Ali (ra)

“Kendini çok beğenme kul katında;

Ne kendini beğenmişler var, toprak altında.” Mevlânâ.

“Kibirli kişi, dağın zirvesindeki adam gibidir: orada durup aşağıdakileri küçük görür. Bilmiyor ki
aşağıdaki insanlar da onu küçük görüyor.” Lâ edrî

6.2.3. Bencil insanlar

Günümüzde insanlar, öyle bencil hâle geldiler ya da öyle bencil yetiştirildiler ki, kendilerinden başkasını
düşünmez oldular. Artık günümüz insanın çoğu için varsa yoksa kendi menfaati, kendi çıkarı… Böyle
olunca da başkalarının hakkına girmeyi bile kendi hakları gibi görür oldular. Başkalarına, başkalarının
hakkına saygı göstermez oldular. Bencil insanlar; her şeyde hep “ben” derler, hep kendi çıkarlarını
düşünürler. Ortamlarda da kendilerini öne çıkarmaya, kendilerini farklı göstermeye çalışırlar. Böyle
davrandıkları için de sevilmezler.

İnsanlarla iletişimlerini menfaatlerine göre şekillendirdikleri için ilişkileri, iletişimleri çok erken biter ya
da iletişim kuranlar bu tiplerden erken koparlar.

Bencil insanların diğer bazı özellikleri şöyledir:

• Kendilerini çok beğenirler

• Hep kendilerini düşünürler

• Paylaşımı sevmezler

• Menfaatçidirler, çıkarlarına bakarlar

• Hep “ben, ben” diyip kendilerini ön plana çıkarırlar

• Hep “bana, bana” diyip her şeyin kendilerine yapılmasını isterler

• Her şeye yalnızca kendileri sahip olmak ister.

“Bencillik, insanın istediği gibi yaşaması değil; başkalarına da kendisi gibi yaşamayı önermesidir.”

“Bencillik, gözüne takılmış ayna gibidir; o gözler nereye bakarsa baksın kendinden başka birini görmez.”
Mevlânâ

“Bencil insan, tek başına kalmış meyvesiz bir ağaç gibi kurur gider.” Turgenyev

“Bencil insan, kendi esaretine zincirlenmiş bir köledir.”

“Bencil, her yerde yalnızdır.” G. Sand

“Bir ulusa kıyamet getirmek için bencillik yeterlidir.”

6.2.4. Görgüsüz insanlar

İnsan ilişkilerinde, toplumun geleneğinden göreneğinden, örfünden töresinden, inancından

değerlerinden haberdar olmak önemlidir. Bir insanın kendi toplumunun değerleriyle inşa edilmiş
olması gerekir. Bunlardan bihaber olanlarla iletişim kurulduğunda önemli sıkıntılar yaşanır. Bunlar;
nerede, nasıl davranılacağını, nasıl konuşulacağını bilmeyen tiplerdir.

Görgüsüzlükle ilgili söylenmiş atasözlerimiz bu tipleri çok iyi anlatır: “Düğünü olmamış oynaya; cenazesi
olmamış ağlaya.”, “Görmemişten hamur alacağına; eğil de, yerden çamur al!”

Görgüsüz insanların diğer bazı özellikleri şöyledir:

• Nezaket kurallarından bihaberdirler

Nerede, nasıl konuşulacağını bilmezler

• Saygısızdırlar

• Her şeyden bahsederler.

Cahilliklerinin farkında değillerdir.

• Davranışlarının, sözlerinin farkında değillerdir

• Kaba davranışlarıyla ortamı bozarlar

• Davranışları göze battığı için söylediklerine kimse kıymet vermez

• Hep yaptıklarını söylerler

• Yapılanın kıymetini bilmezler.

“Çok şey görmüş olabilirsin ama sonradan gördüysen sıkıntı.”

“Hayatta 3 tip insandan korkacaksın: Dağdan inme, dinden dönme, sonradan görme.” NFK

6.2.5. Nankör insanlar

Yapılan iyiliğin, verilen değerin farkında olmayan insanlar hiç sevilmezler. Kendilerine duyulan güveni,
gösterilen sevgiyi çok erken kaybederler. Ve öyle bir hâle gelir ki ilişkide olduğu insanlar artık bu tiplerle
bir daha ilişki kurmak istemezler.

Nankör insanların diğer bazı özellikleri şöyledir:

• Bencildirler

• Yapılan iyilikleri unuturlar

• Menfaatçidirler, çıkarlarına bakarlar

• Paylaşımı sevmezler

• Düşüncesizdirler

Ahde vefaları yoktur.

“Vefalı insan, birçok zararınızı da görse, bir iyiliğinizi unutmaz! Nankör insan, bir tek zararınızı görse,
bütün iyilikleri unutur.” Lâ edrî

“Nankör insanları mutlu etmek çok zordur; yağa da yatırsan, bala da batırsan yaranamazsın. En iyisi
bırakacaksın, kendi yağlarında kavrulsunlar.” Lâ edrî

“En tehlikeli insan, yapılan iyiliği unutup nankörlük yapandır.” Lâ edrî

“Nankör insan, her şeyin fiyatını bilen; fakat hiçbir şeyin kıymetini bilmeyen kimsedir.” O. Wilde

6.2.6. Vefasız insanlar

İnsan, kadir kıymet bilen insanı sever. Vefa, insan ilişkilerinde en önemli ölçülerden biridir. Vefasızlık,
insanı üzen durumlardandır. İnsanın iyilik yapma isteğini bitiren, yaşama gücünü zayıflatan vefasızlıktır.
İnsan, ilişkilerinde birini “vefasız” olarak değerlendirmişse; artık kolay kolay onunla ilişki kurmaz,
iletişime geçmez. Vefasız olarak gördüğü biriyle ilişkilerini erken koparır.

Vefasız insanların diğer bazı özellikleri şöyledir:

• Bencildirler

• Nankördürler

• İlişkileri yüzeyseldir
• Yapılan iyilikleri erken unuturlar

• Menfaatçidirler, menfaatleri bitince ilişkileri de biter

• İnsanları üzmekten sakınmazlar

• Düşüncesizdirler

“Anlamayan için dilini, vefasızlar için yüreğini yorma!”

“Bunca vefasızlıktan sonra, bazılarının ederi kalmadı artık gönlümde; “kaça” deseler, “hiç”e sayarım.”
Özdemir Asaf

“Vefa, çok ağır bir yüktür; her insan taşıyamaz.”

“Vefa ve minnet, vicdanın belleğidir.” Dücane Cündioğlu

6.3. İletişimde Etkili Diğer İnsan Tipleri

İletişimde etkili diğer insan tipleri için şunlar sıralanabilir:

• Güzel ve şirin yüzlü insanlar

Bu tiplere insanların yakın olma arzusu, eğilimi vardır. Bu tipler durup dururken insana güven verirler.
İnsan bulunduğu ya da girdiği her ortamda önce kendini güvende görmek ister. Bu tiplerin çekiciliği
vardır.

• Güzel ve temiz giyimli insanlar

Bu tiplere insanların yakın olma arzusu, eğilimi vardır. Bu tipler durup dururken insana güven verirler.
“Nice insanlar gördüm, üstünde kıyafet yok: nice kıyafetler gördüm, içinde insan yok!” Mevlânâ

“Ye kürküm ye!”

• Mevki, makam sahibi insanlar

İnsanlara itibar gösterilirken, haddi aşmayacak kadar ilgi gösterilmeli. Umarak yakın olmamalıyız.
Etkilenmek normal ama bunu abartıya kaçacak kadar yapmamalıyız. Birinin “Doktorum” dediğinde
bizim toplumda nasıl karşılandığını gözlemleyiniz.

• Zengin insanlar

Zenginliğini taşıyabilense ayrı; diğer durumda haddi aşmayacak kadar saygı sevgi. Yardımsever,
hayırsever, mert zenginler saygıyı zaten kendiliğinden hak ederler. Bu saygı, doğru ve yerindedir. Ama
eli sıkı zenginlere hak etmedikleri saygıyı göstermek de çok yersizdir.

• Güç ve iktidar sahibi insanlar

Zayıf insan; ya umduğunun ya korktuğunun yanında olur. İtidalli davranmak, duruşlu olmak önemli.
Güç ve iktidarı ellerinde bulundurdukça insanlar bu tiplere çok yaklaşırlar, onların etrafında bazıları
âdeta pervane olur; ta ki bir şeyler elde edinceye kadar da uğraşırlar. Güç ve iktidarları bitince de
insanlar bu tiplerden hızla uzaklaşırlar.

“Her insanın üç karakteri vardır; sergilediği, sahip olduğu ve sahip olduğunu sandığı.” -Alphonse
Karr
• Popüler insanlar

Bu insanlar cezbedicidir; insanlar bunlarla iletişim kurmayı arzu ederler. Bazı insanlar bundan bir güç
sağlar ve bu gücü zaman zaman da kullanırlar.