Międzynarodowe stosunki gospodarcze

dr Wiktoria Domagała
 MSG
W. Domagała

Wprowadzenie do międzynarodowych
stosunków gospodarczych
Literatura:

Krugman, P., Obstfeld, M., 2007, Ekonomia

międzynarodowa, Tom 1, Rozdział 1.
 MSG

Czym zajmuje się ekonomia W. Domagała

międzynarodowa?

• D. Hume (1758): O bilansie handlowym

• A. Smith (1776): Badania nad naturą i przyczynami

bogactwa narodów
 MSG

Polska: eksport towarów W. Domagała

(w mln zł)

1 000 000
900 000
800 000
700 000
600 000
500 000
400 000
300 000
200 000
100 000
0

Źródło: GUS, 2018, Roczne wskaźniki makroekonomiczne, Warszawa.

 MSG

Polska: import towarów W. Domagała

(w mln zł)
1 000 000
900 000
800 000
700 000
600 000
500 000
400 000
300 000
200 000
100 000
0

Źródło: GUS, 2018, Roczne wskaźniki makroekonomiczne, Warszawa.

 MSG
W. Domagała

Poziomy analizy ekonomicznej

• mikromikro

• mikro

• mezo

• makro

• globalny
 MSG
W. Domagała
Przedmiot analizy ekonomii
międzynarodowej

• Zagadnienia wynikające ze wzajemnego oddziaływania

gospodarek niezależnych państwa:
• Korzyści z handlu

• Struktura handlu

• Protekcjonizm

• Bilans płatniczy

• Wyznaczanie kursu walutowego

• Koordynacja międzynarodowej polityki gospodarczej

• Międzynarodowy rynek kapitałowy

 MSG
W. Domagała

Korzyści z handlu

• Teoria kosztów absolutnych:

• warunkiem wymiany handlowej jest występowanie absolutnej
przewagi kosztowej w określonych dziedzinach,

• wynika to z dostępności zasobów naturalnych, przewagi

technologicznej lub lepszego wykorzystania KL,

• przykład: w Brazylii dużo łatwiej produkować kawę, a we Francji

wino – zatem kraje te powinny handlować tymi produktami.
 MSG
W. Domagała

Korzyści z handlu

• Teoria kosztów komparatywnych:

• warunkiem wystarczającym odniesienia korzyści jest posiadanie
tzw. przewagi komparatywnej w produkcji określonych dóbr,

• przesłanką rozwoju specjalizacji i handlu międzynarodowego jest

występowanie względnych różnic kosztów wytwarzania,
mierzonych nakładami pracy – koszty alternatywne;

P. Samuelson:
„Przewaga komparatywna jest ekonomiczną
zasadą, która jest niezaprzeczalnie
prawdziwa, a jednocześnie nieoczywista dla
inteligentnych ludzi.”
Korzyści niematerialne???
 MSG
W. Domagała
Struktura handlu
międzynarodowego

Klimat i zasoby:
• Brazylia – kawa

• Arabia Saudyjska – ropa naftowa

Dlaczego Japonia eksportuje samochody, a USA

samoloty?
 MSG
W. Domagała
Struktura handlu
międzynarodowego
• Teoria obfitości zasobów:
• Państwa będą specjalizować się w produkcji tych dóbr, których produkcja
opiera się przede wszystkim na zasobach, w które są relatywnie dobrze
wyposażone.

• Arabia Saudyjska eksportuje ropę naftową, Chiny produkty pracochłonne, a

USA produkty zaawansowane technologicznie.

• Klątwa surowcowa - paradoks bogactwa:

• Występuje w krajach obficie wyposażonych w surowce naturalne i słabych
instytucjonalnie (grupy interesu, niski poziom praworządności, korupcja, brak
demokracji).

• Okresy szybkiego wzrostu gospodarczego (w czasie wysokich cen surowców),

ale powolnego rozwoju społeczno-gospodarczego.

• Przykłady: Rosja, Wenezuela, Nigeria

 MSG
W. Domagała

Rozmiary wymiany handlowej

• Jeden z ważniejszych aspektów polityki

handlowej:
• Wpływ konkurencji międzynarodowej na rynek
krajowy

• Protekcjonizm gospodarczy/eliminowanie barier

• 1993 r. – NAFTA (USA, Kanada, Meksyk)

• 1994 r. – WTO (ruchy antyglobalistów)

 MSG
W. Domagała

Bilans płatniczy

• Istotny w analizie:
• Międzynarodowych przepływów kapitału

• W powiązaniu transakcji międzynarodowych z

rachunkowością dochodu narodowego

• Międzynarodowej polityki pieniężnej

Co oznacza jego deficyt/a co nadwyżka???

 MSG
W. Domagała

Bilans płatniczy

• Dane dotyczące transakcji ekonomicznych między

podmiotami krajowymi i zagranicznymi są szczegółowo
księgowane w bilansie płatniczym (w Polsce sporządza go
NBP).

• Dzieli się on na kilka części, w tym m. in.:

• rachunek obrotów bieżących – w jego skład wchodzi m.in. bilans handlowy,
obejmujący dochody z eksportu i wydatki na import;

• rachunek finansowy – grupujący m. in. inwestycje pośrednie i bezpośrednie.

https://www.nbp.pl/statystyka/wstepne/bilansplatniczy.pdf
 MSG
W. Domagała

Ustalenie kursu walutowego

Zmiany kursu
walutowego

wzrost spadek

aprecjacja rewaluacja dewaluacja deprecjacja

dokonana przez
władze

dokonująca się na
rynku
 MSG
W. Domagała

Ustalenie kursu walutowego

Źródło: NBP, 2019, Wykresy notowań średnich kursów NBP, https://www.nbp.pl/home.aspx?navid=wykresy&c=/ascx/wykresy2.ascx&cc=USD

 MSG
W. Domagała

Ustalenie kursu walutowego

Źródło: NBP, 2020, Wykresy notowań średnich kursów NBP, https://www.nbp.pl/home.aspx?navid=wykresy&c=/ascx/wykresy2.ascx&cc=EUR

 MSG

Koordynacja międzynarodowej W. Domagała

polityki gospodarczej

• Problem: harmonizacja polityki handlowej i pieniężnej różnych krajów

bez funkcjonowania światowego rządu

• Przykład – etapy europejskiej integracji gospodarczej:

• Strefa wolnego handlu: nie występują cła w handlu między krajami należącymi do
strefy.

• Unia celna: oprócz zniesienia ceł wewnętrznych, ustalają także wspólne stawki
celne w relacjach handlowych z krajami spoza tej unii.

• Wspólny rynek: oznacza natomiast swobodę przepływu ludzi, towarów, usług i

kapitału między krajami.

• Unia Gospodarcza i Walutowa: harmonizacja polityki gospodarczej (przede

wszystkim pieniężnej - Europejski Bank Centralny) oraz wprowadza się wspólną
walutę.
 MSG

Międzynarodowy rynek W. Domagała

kapitałowy

• Układ porozumień: jednostki i przedsiębiorstwa wymieniają

obecne zobowiązania na obietnicę spłaty w przyszłości

Lata 70. XX wieku – kraje Bliskiego Wschodu (przychody z

ropy) -> banki w Londynie i Nowym Jorku -> kredyty dla
przedsiębiorstw w Azji i Ameryce Łacińskiej -> lata 80. XX
wieku Japonia (przychody z eksportu) -> inwestycje w USA
(filie)
 MSG

Ekonomia międzynarodowa: W. Domagała

handel i finanse

Teoria wymiany
Finanse międzynarodowe
międzynarodowej

Rzeczowe transakcje w Pieniężna strona gospodarki

gospodarce światowej – światowej – transakcje
fizyczne przemieszczanie się finansowe
towarów lub zaangażowanie
zasobów materialnych

Pytanie do dyskusji: czy migracje to eksport/import siły roboczej?