Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο ΔΥ Τ Ι Κ Η Σ Μ Α Κ Ε Δ Ο Ν Ι Α Σ

Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών

ΤΕΧΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ
Ε ν ό τ η τ α 1 : Ε ι σ α γ ω γ ή σ τ ι ς α ρ χ έ ς τ η ς τ ε χ ν ι κο - ο ι κο ν ο μ ι κ ή ς μ ε λ έ τ η ς

Δρ. Ακριβή Ασημακοπούλου

Χημικός Μηχανικός, Έκτακτο Διδακτικό Προσωπικό ΠΔΜ
1
Σκοπός

• Εισαγωγικές έννοιες και αρχές της τεχνικο-οικονομικής

μελέτης
• Βασικοί οικονομικοί όροι

• Παραδείγματα

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 2

Τι είναι η Τεχνικο-οικονομική μελέτη;

Η τεχνικο-οικονομική μελέτη είναι η κατεξοχήν

δημιουργική εργασία που μπορεί να κάνει ένας
Μηχανικός, καθώς συνδυάζει την επιστήμη με τον
παραγωγικό τομέα και απαντά στα ερωτήματα:
o Είναι σκόπιμο να υλοποιηθεί μία τεχνική μελέτη με βάση τεχνικά και
οικονομικά κριτήρια;
o Ποια τα αποτελέσματά της;

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 3

Τι είναι η Τεχνικο-οικονομική μελέτη;
Πότε είναι απαραίτητη η τεχνικο-οικονοµική µελέτη:
 Σχεδίαση νέας µονάδας

 Μετατροπή ή επέκταση υπάρχουσας µονάδας

 Αγορά νέων µηχανηµάτων ή αντικατάσταση παλαιών

 Τήρηση αποθεμάτων πρώτων και βοηθητικών υλών, ανταλλακτικών και

προϊόντων
 Ανάπτυξη νέου προϊόντος ή βελτίωση υπάρχοντος

 Ανάπτυξη νέας διεργασίας ή βελτίωση υπάρχουσας

 Εφαρμογή νέων µεθόδων εργασίας

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας Κ.Χ. Κυριαζής & Ε.Γ. Παπαδάκης, Τεχνοοικονομική Μελέτη, Εκδόσεις Τζιόλα 4
 Τι είναι η Τεχνικο-οικονομική μελέτη;
Παράλληλα με την εξασφάλιση υψηλής οικονομικής απόδοσης, η
Βιομηχανία στην εποχή μας οφείλει να δώσει προτεραιότητα στη βέλτιστη
χρήση των φυσικών πόρων και την αξιοποίηση εναλλακτικών μορφών
ενέργειας για το σχεδιασμό μιας νέας μονάδας, η οποία θα παράγει ένα
προϊόν:
o με επιθυμητές ιδιότητες
o μικρό κόστος
o σύμφωνα με τους περιορισμούς που αφορούν στο περιβάλλον

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 5

 Τι είναι η Τεχνικο-οικονομική μελέτη;
Τι περιλαμβάνει το μάθημα της Τεχνικο-οικονομικής μελέτης:
 την μεθοδολογία για το βέλτιστο σχεδιασμό φυσικοχημικών διαδικασιών και
εγκαταστάσεων
 την μεθοδολογία εκπόνησης προκαταρκτικών μελετών για την εκτίμηση της
οικονομικότητας μιας βιομηχανικής εγκατάστασης
 την εκπόνηση εκπαιδευτικών θεμάτων

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 6

 Τι είναι η Τεχνικο-οικονομική μελέτη;
Κύριος στόχος της τεχνικο-οικονομικής μελέτης είναι η διαμόρφωση
βάσης σχεδιασμού και η συγκέντρωση πληροφοριών που αφορούν:
 οικονομικά δεδομένα
 εμπορικά δεδομένα
 τεχνικά δεδομένα
με σκοπό να αξιολογηθεί η οικονομικότητα της βιομηχανικής μονάδας
παραγωγής ενός δεδομένου προϊόντος του οποίου είναι γνωστή η
ζήτηση.

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 7

 Βασικοί οικονομικοί όροι
Επένδυση (investment) είναι η διαχείριση των χρημάτων με σκοπό να
αποφέρουν περισσότερα χρήματα, δηλαδή να αυξήσουν τα εισοδήματα
ή/και τα κεφάλαια του επενδυτικού οργανισμού.
Γενικά, επένδυση μπορεί να θεωρηθεί η ανάλωση κεφαλαίου για:
 την κατασκευή μιας νέας βιομηχανικής μονάδας
 την αγορά ακινήτων
 την αγορά μετοχών

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 8

 Βασικοί οικονομικοί όροι
Κέρδος (profit) είναι το εισόδημα που απομένει όταν από τα έσοδα μιας
επιχείρησης σε μια ορισμένη περίοδο αφαιρεθούν τα έξοδα
Απόδοση επένδυσης (return on investment) είναι το καθαρό ετήσιο
κέρδος σε σχέση με το κεφάλαιο που επενδύθηκε για την
πραγματοποίησή του

π.χ. στις τραπεζικές καταθέσεις το

επιτόκιο εκφράζει την απόδοση της
επένδυσης

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 9

 Βασικοί οικονομικοί όροι
Η απόδοση είναι βασικός παράγοντας αξιολόγησης επενδύσεων και μπορεί να
αυξηθεί εάν:
 μειωθεί το ύψος της επένδυσης (π.χ. αλλαγή τεχνολογίας) ή
 αυξηθεί το κέρδος
Η αύξηση του κέρδους είναι αποτέλεσμα :
 αύξησης των πωλήσεων ή/και,
 περιορισμού των εξόδων
Κάθε επιχειρηματικός οργανισμός που μελετά τοποθέτηση κεφαλαίων σε
βιομηχανική εγκατάσταση αξιολογεί τη νέα επένδυση με βάση το ρυθμό
απόδοσης (rate of return) των άλλων επενδύσεών του.

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 10

 Βασικοί οικονομικοί όροι
Ο πληθωρισμός εκφράζει το ποσοστό μεταβολής των
τιμών των διαφόρων αγαθών και μπορεί να είναι
θετικός ή αρνητικός.
Πρέπει να σημειωθεί όμως ότι στις περισσότερες εποχές
και οικονομίες είχαμε θετικό πληθωρισμό

«Πληθωρισμός είναι η “κίνηση” των τιμών σε μια

οικονομία και συνεπώς δεν υφίσταται όταν οι τιμές
σταθεροποιηθούν»

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 11

 Βασικοί οικονομικοί όροι
Χρονική αξία των χρημάτων
Ένα χρηματικό ποσό που είναι σήμερα διαθέσιμο, ισοδυναμεί με ένα μεγαλύτερο ποσό στο
μέλλον. Η αξία αυξάνεται με τον χρόνο.
 Η χρονική αξία των χρημάτων (time value of money) βοηθά να συγκριθούν
επενδύσεις που απαιτούν ή παράγουν ποσά σε διαφορετικούς χρόνους
Μ’ αυτόν τον τρόπο μπορούν οι χρηματορροές να αναχθούν στον ίδια χρονική στιγμή ώστε
να μπορούν να συγκριθούν.
Η αναγωγή γίνεται χρησιμοποιώντας τη συνήθη απόδοση κεφαλαίων του επιχειρηματικού
οργανισμού.

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 12

 Βασικοί οικονομικοί όροι
Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό της αξίας των χρημάτων σε
διάφορες χρονικές στιγμές είναι ίδιες με τις μεθόδους υπολογισμού του τόκου, όπου ως
επιτόκιο χρησιμοποιείται ο ρυθμός απόδοσης κεφαλαίων του επενδυτικού οργανισμού.
Στο τέλος κάθε χρονικής περιόδου τα κεφάλαια επενδύονται εκ νέου (ανατοκισμός -
compound interest)
Ο ανατοκισμός μπορεί να γίνεται:
 συνεχώς ή
 σε τακτά χρονικά διαστήματα (π.χ. έτος,μήνας)

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 13

 Βασικοί οικονομικοί όροι
Συνεχής ανατοκισμός
Έστω κεφάλαιο S το οποίο με συνεχή ανατοκισμό για χρόνο dt και με επιτόκιο i ΝΜ/y
αυξάνεται κατά dS, όπου:
dS = i ⋅ S ⋅ dt
Ολοκληρώνοντας την εξίσωση μεταξύ t = 0 και t = θ μπορούμε να υπολογίσουμε το ποσό
S(0) το οποίο θα αποδώσει με τους τόκους κεφάλαιο S(θ) σε χρόνο θ
S(0) = S(θ) ⋅ e−iθ
όπου το επιτόκιο i εκφράζει το ρυθμό απόδοσης των επενδύσεων (rate of return) του
επιχειρηματικού οργανισμού που μελετά τοποθέτηση κεφαλαίων σε μια επένδυση. Ο
συνήθης ρυθμός απόδοσης υγιών επενδύσεων είναι μεγαλύτερος από 7 – 8%.
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 14
 Βασικοί οικονομικοί όροι
Ασυνεχής ανατοκισμός
Σε περίπτωση ετήσιου ανατοκισμού με επιτόκιο i ΝΜ/y, το αρχικό ποσό S0 στο τέλος του
πρώτου χρόνου, δηλαδή για Ν=1 χρόνο, θα γίνει:
S1 = S0 (1 + i)
και μετά από Ν χρόνια θα γίνει:
SN = S0 (1 + i)N
όπου S0 είναι η παρούσα αξία του κεφαλαίου SΝ με ετήσιο ανατοκισμό.

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 15

 Βασικοί οικονομικοί όροι
Ασυνεχής ανατοκισμός
Παράδειγμα

Εάν επενδυθούν σήμερα 1,000€ με ετήσιο επιτόκιο i=10% και ετήσιο ανατοκισμό, τότε:
 στο τέλος του 1ου χρόνου θα γίνουν 1,100 €
 στο τέλος του 2ου χρόνου θα γίνουν 1,210 €
 στο τέλος του Νου χρόνου θα γίνουν 1,000 (1+i)Ν €

Όλα τα παραπάνω ποσά έχουν ΣΗΜΕΡΑ την ΙΔΙΑ αξία

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 16

 Βασικοί οικονομικοί όροι
Παρούσα αξία (present value) μελλοντικών χρημάτων είναι η αναγωγή σε
παρούσα αξία όλων των μελλοντικών εσόδων ή/και εξόδων (cash flows) μιας
επένδυσης Η παρούσα αξία (PV) ενός χρηματικού ποσού (S) που επενδύεται
για (Ν) χρονικές περιόδους δίνεται από τη σχέση:

𝑆
𝑃𝑉 = 𝑁
1+𝑖

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 17

 Βασικοί οικονομικοί όροι

Παράδειγμα: Η παρούσα αξία 1,000€ που θα αποκτηθούν μετά από

 2 χρόνια είναι 826 €
 5 χρόνια είναι 621 €

με ετήσιο επιτόκιο i = 10% και ετήσιο ανατοκισμό

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 18

 Βασικοί οικονομικοί όροι
Μελλοντική αξία σημερινών χρημάτων

Μελλοντική αξία του συνόλου των χρηματορροών:

1+𝑖 𝑁−1
𝐹𝑉 = 𝐶 ∗ 1+𝑖
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας
𝑖 19
Βασικοί οικονομικοί όροι

Σημερινή αξία του συνόλου των χρηματορροών:

1− 1+𝑖 𝑁
𝑃𝑉 = 𝐶
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας
𝑖 20
 Βασικοί οικονομικοί όροι
Χρονική αξία των χρημάτων
Η χρονική αξία των χρημάτων πρέπει να χρησιμοποιείται οπωσδήποτε όταν συγκρίνονται
χρηματορροές (δηλαδή έσοδα ή/και έξοδα) που πραγματοποιούνται σε διαφορετικές χρονικές
περιόδους.
•Συνήθως, αντί του επιτοκίου i, χρησιμοποιείται ο ρυθμός απόδοσης των επενδύσεων (rate of
return) του επιχειρηματικού οργανισμού που μελετά τοποθέτηση κεφαλαίων σε βιομηχανική
εγκατάσταση.
•Ο ρυθμός απόδοσης υγιών επενδύσεων είναι μεγαλύτερος από 7 %.
Παρατήρηση: Η χρονική αξία του χρήματος συνδέεται με την
ικανότητα του να παράγει κέρδος.
Δεν έχει σχέση με τον πληθωρισμό, ο οποίος αναφέρεται στην
αλλαγή της τιμής των αγαθών
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 21
 Βασικοί οικονομικοί όροι
Πληθωρισμός – Απόδοση

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 22

 Παραδείγματα
Παράδειγμα 1
Για τις ανάγκες αποθήκευσης ενός πτητικού προϊόντος προτείνονται δύο εναλλακτικές
λύσεις:
A. Δεξαμενή σταθερής οροφής η οποία κοστίζει €20,000, αλλά παρουσιάζει απώλειες
του πτητικού προϊόντος κόστους 5,000 €/yr
B. Δεξαμενή πλωτής οροφής η οποία κοστίζει €40,000, αλλά λόγω κατασκευής δεν
επιτρέπει απώλειες προϊόντος
Ποια είναι η πλέον συμφέρουσα λύση, εάν η ζωή των
δεξαμενών είναι 10 χρόνια;
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 23
 Παραδείγματα
Δεδομένα

Τύπος δεξαμενής Σταθερής οροφής Πλωτής οροφής

Κόστος, ΝΜ 20,000 40,000
Απώλειες, ΝΜ/yr 5,000 -

Pυθμός απόδοσης i = 10%

Eτήσια αύξηση της τιμής του προϊόντος π = 3%

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 24

 Παραδείγματα
Δεδομένα Α : σημερινό κόστος απωλειών
i : ρυθμός απόδοσης
π : ποσοστό ετήσιας αύξησης της τιμής

Κόστος απωλειών στο χρόνο t At= A ( 1 + π ) t

Σημερινή αξία χρημάτων που ξοδεύονται στο χρόνο t

𝐴𝑡 1+𝜋 𝑡 1+𝜋
Α0𝑡 = 𝑡
=𝐴 𝑡
= ΑΦ𝑡 όπου Φ = 1 + 𝑖
1+𝑖 1+𝑖
𝑛 𝑛
𝑛+1
Συνολικό κόστος 1 − Φ
Α0𝑡 = 𝐴 Φ𝑡 = 𝐴
1−Φ
𝑡=0 𝑡=0
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 25
 Παραδείγματα
Παράδειγμα 2
Μια αντλία από ανθρακοχάλυβα χρειάζεται αντικατάσταση μετά από ένα χρόνο
λειτουργίας. Μια αντλία από ανοξείδωτο χάλυβα λειτουργεί απεριόριστα έχει
τετραπλάσιο κόστος από την χαλύβδινη και τιμή εκποίησης 30% του αρχικού κόστους.

Ποια από τις δύο θα προτιμούσατε, αν η ζωή της μονάδας που θα χρησιμοποιηθεί η
αντλία είναι:
A. 2 χρόνια
B. 5 χρόνια

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 26

 Παραδείγματα
Συνολικό κόστος για Ν χρόνια λειτουργίας

Περίπτωση Ι Περίπτωση ΙΙ
−𝑁
1− 1+𝑖
C𝐼 = 𝐶𝐴 C𝐼𝐼 = 𝐶𝐵 − 0.3 𝐶𝐵
𝑖

Τι θα συμβεί αν η εγκατάσταση πρόκειται να λειτουργήσει για

περισσότερα από 10 χρόνια;

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 27

Παραδείγματα
Παράδειγμα 3
Προκειμένου να εγκαταστήσουμε αντιδραστήρα μπορούμε να επιλέξουμε:
A. Αντιδραστήρα από κοινό χάλυβα:
 κοστίζει 10,000 €
 μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο 2 χρόνια και
 απαιτεί ετήσια συντήρηση ίση με 5% της αξίας αγοράς του
B. Αντιδραστήρα από ανοξείδωτο χάλυβα:
 κοστίζει 30,000 €
 μετά 6 έτη λειτουργίας μπορεί να εκποιηθεί προς 6,000 €
 δεν απαιτεί συντήρηση
Παραδοχές
• Λειτουργία εγκατάστασης 6 χρόνια
• Ρυθμός απόδοσης κεφαλαίου i = 0.15
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας συνεχής ανατοκισμός 28
Παραδείγματα
Σημερινό Κόστος, € Κοινός χάλυβας Ανοξείδωτος χάλυβας
S(0)=S(Θ)e-0.15Θ
Κόστος συσκευής
Θ=0 χρόνια 10,000 30,000
Θ=2 χρόνια 7,408 -
Θ=4 χρόνια 5,488 -
Εκποίηση
Θ=6 χρόνια - -2,444
Συντήρηση
Θ=1 χρόνια 430 -
Θ=2 χρόνια -
Θ=3 χρόνια 320
Θ=4 χρόνια -
Θ=5 χρόνια 235
Σύνολο 23,880 27,560
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 29
Παραδείγματα
Παράδειγμα 4
Για τις ανάγκες θέρμανσης μιας πολυκατοικίας εκτιμήθηκε ότι απαιτούνται 125x106 kcal/yr. Για
την κάλυψη των παραπάνω αναγκών επιλέγεται λέβητας δυναμικότητας 250,000 kcal/hr.
Υπάρχουν οι παρακάτω δύο προσφορές:
A. Λέβητας από ανθρακοχάλυβα:
 Απόδοση: 85%
 Κόστος (ΝΜ): 8,000
 Διάρκεια ζωής (yr): 10
B. Λέβητας από χυτοσίδηρο:
 Απόδοση: 92%
 Κόστος (ΝΜ): 14,000
 Διάρκεια ζωής (yr): >20 Παραδοχές
• Ίδιο κόστος συντήρησης
Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 30
Παραδείγματα
Δίδονται :
Θερμογόνος δύναμη του καυσίμου : 8,000 kcal/lt
Τιμή καυσίμου: 1 ΝΜ/lt

Θερμότητα
Θερμογόνος δύναμη
Κόστος καυσιμου = (τιμη καυσιμου)
Απόδοση

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 31

 Τέλος της ενότητας 1

Η παρούσα διάλεξη αξιοποίησε το υλικό των διαλέξεων του κ. Σκόδρα, Αν.

Καθηγητή, για το μάθημα «Τεχνοοικονομική Μελέτη» κατόπιν εγκρίσεως από
τον ίδιο.
Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:
https:// eclass.uowm.gr/courses/MECH245/

Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 32