Syeikh Ahmad al-Fatani.

Guru Tok Kenali

Nama penuh permata kebanggaan ulama 'Nusantara ini ialah Wan Ahmad Bin Wan
Muhammad Zain Bin Wan Mustafa al-Fatani. Menurut Ahmad Fathi al-Fatani (2001: 55)
Syeikh Ahmad al-Fatani berasal dari keturunan for muballigh agama Islam yang datang dari
Hadhramaut. Dikatakan bahawa nasab silsilahnya bertalian dengan Saidina Abbas Bin Abdul
Mutalib, bapa salutado Rasulullah SAW Wan Mohd Shaghir Abdullah jumps (2005: 13),
yang juga cucu kepada Syeikh Ahmad al-Fatani pula menyatakan bahawa, nama lengkapan
Ahmad Bin Wan Muhammad Zainal Abidin Bin Datu Panglima Kaya Syeikh Haji Wan
Mushthafa Bin Wan Muhammad Bin Wan Muhammad Zainal Abidin (Faqih Wan Musa al-
Jambui al-Sanawi al-Fatani) Bin Wan Muhammad Shalih al-Masqur Ali bin al-Masqur
Laqihi.

Walau bagaimanapun, menurut Wan Shaghir lagi, nasab yang sahih dan ditahqiq dari
Syeikh Ahmad al-Fatani sendiri ialah: Ahmad Bin Zainal Abidin Bin Haji Wan Mushthafa
Bin Wan Muhammad Bin Wan Muhammad Zainal Abidin al-Fatani. Jika diteliti, asal usul
nasab Syeikh Ahmad merupakan golongan ulama 'yang mashur. Datuk beliau Syeikh
Mustafa Bin Muhammad (meninggal 1863 M) merupakan seorang ulama 'masyhur pada
zamannya. Beliau juga merupakan salah seorang hulu balang Sultan Fatani Darus
Salam. Selepas tried Raja Patani kalah perang dan dijajah bangsa Siam, beliau membuka
pondok pengajian di Kampung Sena Janjar, dalam kawasan kampung Sena, daerah
Jambu. Dikatakan beliau mendapat 'pembukaan' dari Allah dengan diperlihatkan air telaganya
melimpah keluar pada suatu malam akhir Ramadan, yang beliau fahami sebagai petanda
malam Lailatu al-Qadar. Beliau telah berdoa pada sisi telaga itu agar empat orang anak
lelakinya menjadi ulama 'dan setiap zuriat daripada anaknya itu, ada yang menjadi ulama'
sampai ke hari Qiamat. Empat anak lelakinya telah menjadi ulama terbilang. Anak
pertamanya, Syeikh Muhammad Zain, ayah kepada Syeikh Ahmad al-Fatani. Anak keduanya,
Syeikh Abdul Qadir, yang dikenali sebagai Tok Bendang Daya II. Anak beliau yang ketiga
jumps ialah Syeikh Wan Abdul Latif telah bergiat di Bangkok, seeded anak yang keempat
ialah Syeikh Wan Daud yang menjadi guru di Makkah (Wan Shaghir 2005: 25-27). Ayah
Syeikh Ahmad al-Fatani jumps, iaitu Syeikh Wan Muhammad Zainal Abidin al-Fatani
(meninggal 1908 M), kemudian disingkatkan dengan Syeikh Muhammad Zain juga
merupakan ulama 'yang tersohor. Aktiviti sepanjang hayatnya ialah mengajar di Pondok Sena
Janjar dan kemudian mengajar pula di Makkah. Syeikh Muhammad Zain juga telah
menghasilkan drinking karangan, antaranya sebuah perbahasan tentang haji dan sebuah lagi
membicarakan Tharikat Syathariyah. Antara murid beliau yang terkenal ialah Dato 'Abdullah
Bin Musa (meninggal 1907 M) yang péh menjawat jawatan Mufti dan Hakim Besar Kerajaan
Johor. Ibu Syeikh Ahmad skips adalah berketurunan daripada Syeikh Shafiyuddin yang
berasal daripada keturunan Sayyidina Abbas Bin Abdul Mutallib, iaitu bapa hailed Rasulullah
SAW. Menurut riwayat, Syeikh Shafiyuddin berasal dari Pasai (Aceh). Dari catatan
keturunannya beliau berketurunan Khalifah al-Muctasim Billah dari keluarga Bani
Abbasiah. Datuk neneknya datang ke Pasai untuk menyebarkan Islam. Syeikh Shafiyudin
datang ke Paya Patani pada tahun 1400 Masihi untuk menyebarkan Islam dan telah berjaya
mengislamkan Raja Antira di Patani. Semua catatan sejarah Patani menceritakan peristiwa
tersebut. Beliau plays to dig Dato 'Seri Raja Faqeh. Syeikh Shafiyuddin juga telah mengarang
bebeapa buah kitab dalam bahasa Arab dan bahasa Melayu.