Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 198

qarTuli

5
literatura
moswavlis wigni
Sinaarsi

Tavi 1.
bunebis suraTebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

nakaduli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
nislebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Teoria. epiTeti da Sedareba. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
namdvili ambavi (mwerlis dRiuridan). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Tovli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Tavi 2.
bavSvi moTxrobebSi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

tom soieris Tavgadasavali (nawyvetebi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14


biWi da ZaRli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Teoria. biografia da avtobiografia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47

Tavi 3.
samSoblo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

*** (Sen ise Rrma xar, qarTulo cao). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50


mefe demetre Tavdadebuli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
cixis sizmari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
giorgi brwyinvale. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
hoi, sixarulo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Teoria. sinonimebi, antonimebi, omonimebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Tavi 4.
ZvelTaZveli ambebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

iavnana. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
lile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
iobi da futkari (mosmenili Tqmuleba). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
legenduri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
xelosnoba saqarTveloSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
mamali ras yivis (xalxSi mosmenili). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
modioda nino mTebiT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Teoria. leqsikoni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
Tavi 5.
igavis ena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

I. Zunwi da oqro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
II. viri, vefxvi, mela da mgeli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
III. mefe da mWedeli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
ZaRli da cxvrebi (romauli Tqmulebis mixedviT) . . . . . . . . . . . . . . . 89
Ramura. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
Teoria. mosazreba, argumenti. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93

Tavi 6.
danaSauli da sasjeli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95

melotebi (alegoriuli zRapari). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96


mesarke (Tqmuleba). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
gaxarebuli mze (moTxroba) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
Teoria. diskusia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105

Tavi 7.
TanagrZnoba da sinanuli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106

ia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
qarTlis tyve. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
muxa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
Teoria. Canaxati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115

Tavi 8.
vaJkacsa – guli rkinisa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117

sagmiro leqsebi qarTuli xalxuri poeziidan. . . . . . . . . . . . . . . . . . 118


daTuna gociriZe (Zveleburi ambavi) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
Teoria. pirdapiri da iribi naTqvami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

Tavi 9.
sicili gadamdebiao!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126

ra ufro sakvirvelia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127


I. WaSi Cavardnilis igavi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
II. daTvi da monadireni. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133
ambad gagonilni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
razed icinodnen yvavilebi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
Teoria. iumori, ironia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
Tavi 10.
da me vigoneb.... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143

Semodioda CvenSi kalanda. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144


Teoria. werili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
nikolooz gostaSabiSvili (saaxalwlo moTxroba) . . . . . . . . . . . . . 147
xelosnoba saqarTveloSi (nawyvetebi). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153

Tavi 11.
dedaenis Zala. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157

iavnanam ra hqmna? (moTxroba). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158


Teoria. wigni da kino. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181

Tavi 12.
gulidan amoZaxili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183

qari hqris . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184


gazafxulis saRamo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
Teoria. poezia da proza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
patarZeulis iebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
saxelmZRvanelos leqsikoni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
1
Tavi

-li

bunebis
suraTebi

dRem daixura pirbade,


`yayaCosa siwiTliTamTebma daxuWes Tvalebi...
vaJa-fSavela
yana daumSvenebia.

aq Seiswavli...
ymawvilsa kargi swavliTa
saxli gauxarebia.~
nakaduli namdvili ambavi (mwerlis dRiuridan)
nislebi Tovli
Teoria. epiTeti da Sedareba
1 warmoidgine poeti, romelic Tavisi qveynis bunebis cqeriT tkbeba
dilaobiT, saRamo xans; mis Tvals itacebs mTidan momdinare nakaduli
da am leqss qmnis...
bunebis suraTebi

nakaduli

nakaduli morboda, mTvaris sxivs Tu Camohyva,


viT iremi qorbuda. broltana da minari*,
nakaduli moqroda, margalitis nawveTi,
gadamdnari oqroda. brolis danadinari.

kokorgaxsnil venaxebs, dalieT, SeiSxefeT


yanebs eCqroleboda, Semrgo, tkbili, ankara*;
pirnaTela, mzeTvala... Tvisi* wminda gulidan
zRvisken eCqareboda. xalxma aawanwkara!..
giorgi leoniZe

upasuxe SekiTxvas
1. Seni azriT, ra msgavsebis safuZvelze Seadara poetma nakaduli irems?
SearCie pasuxi: a) siswrafis gamo; b) feris gamo.

ipove
2. romeli striqonebi STaagona mas dRisiT, mzis naTelSi nanaxma nakadulma?
ipove leqsSi ori aseTi striqoni.
3. rogor gamoixata leqsSi is, rom nakaduli mcenareTa macocxlebelia?
ipove Sesabamisi striqonebi.
4. leqsis romeli striqonebia mTvariT STagonebuli? ra unda iyos am
STagonebis safuZveli?
5. ganmarte sityvebi ankara da wanwkara leqsikonis daxmarebiT. Seadgine
winadadeba am sityvebis gamoyenebiT.

imsjele
6. ratom adarebs poeti nakaduls swored brolsa da margalits?
7. adamianTa ra Tvisebis anareklad, saxed miiCnia poetma nakaduli?
upasuxeT bolo striqonebis mixedviT.

waikiTxe gamoTqmiT
8. waikiTxe leqsi ise, rom msmenels kargad gadasce poetis ganwyoba.

imsjele
9. Seni azriT, ratom qmnis poeti mokle, Svidmarcvlian striqonebs?

WianWvelebi

8
nislebi
1

bunebis suraTebi
mTidan SavxevSi nislebi,
netavi, risTvis Cadian?
iqneb, wylis amosatanad,
iqneb, sxva rame dardi aqvT?

ara! miwas rom akocon,


kacis danaxva swyuriaT;
xeebs emTxvion*, riyis qvas,
sad kacis nafexuria!
giorgi leoniZe

imsjele
1. romel mxatvrul xerxs iyenebs poeti am leqsSi?
a) Sedarebas;
b) gapirovnebas (gasulierebis xerxs).

gramatika
2. a) amoiwere leqsidan zedsarTavi saxelebi, romelTac poeti nakadulis
aRsawerad iyenebs;
nimuSi: rogori? – pirnaTela, ankara...
b) Seni azriT, amaTgan romlebia uCveulo, anu TviT poetis mier
gamogonili?

sakuTari arCevani daasabuTe.


3. raa saerTo giorgi leoniZis am leqsebs Soris? oriveSi Cans:
a) adamianisa da bunebis dafaruli, uxilavi kavSiri;
b) bunebis sasargeblo, sasikeTo Zala.

airCie pasuxi da ganmarte, ratom fiqrob ase.


4. naTqvamia, rom poetebs sCveviaT mkiTxvelis gaoceba moulodneli
striqonebiT; rogor daadasturebdi am mosazrebas giorgi leoniZis
`nislebis~ magaliTze?

waikiTxe gamoTqmiT
5. waikiTxe leqsi ise, rom sworad gadmosce poetis ganwyoba.

gaixsene
6. gaixsene da aRwere bunebis suraTi, romelmac Seni aRtaceba gamoiwvia.
7. gamoicani sityva, romelzec miganiSne: ... Camowva, daefina, gaifanta.

spilos
moSinaureba

9
Teoria epiTeti da Sedareba

roca poeti Tu mwerali nawarmoebs qmnis, cdilobs, Tavisi saTqme-


li STambeWdavad gadmosces da amsaTvis sxvadasxva mxatvruli xerxi
gamoiyenos. waikiTxe ukve Seswavlili leqsis striqonebi:
`dalieT, SeiSxefeT
Semrgo, tkbili, ankara;
Tvisi wminda gulidan
xalxma aawanwkara!~
 romeli sityvebiT aRwera nakaduli poetma?
 ra kiTxva daesmis am sityvebs?
E emrgo, tkbili, ankara, aseve – pirnaTela, mzeTvala, broltana
S
epiTetebia. epiTeti erT-erTi mxatvruli xerxia. mas avtorebi xSirad
iyeneben, raTa daaxasiaTon esa Tu is personaJi an aRweron esa Tu is
sagani da ufro xatovnad gadmoscen saTqmeli.
 DdRevandeli amindis aRsawerad moifiqre epiTeti.
Aaxla amas daakvirdi: `nakaduli morboda, viT iremi qorbuda~...
poetma nakadulis siswrafe irmis sirbils Seadara. ASen ukve ici,
rom am mxatvrul xerxs Sedareba hqvia. waikiTxe Sedarebis kidev erTi
nimuSi:
`SeiZleba ifiqroT: spilo uTuod Zalian ugunuri pirutyvi unda
iyos, Torem imodena deviviT cxovels erTi bewva kaci rogor daiW-
erda da daatyvevebdao~ (iakob gogebaSvili).
 ras Seadara mweralma spilo?
 ra undoda, amiT eTqva?
a) is, rom spilo boroti cxovelia;
b) is, rom spilo uzarmazari cxovelia.
airCie swori pasuxi da sakuTari arCevani msjelobiT daasabuTe.

1. gadaiwere nawyveti, xazi gausvi epiTetebs da amoiwere Sedarebebi:


`lurj mTebze Rrublebi ibadebian, patara celqi biWunebiviT
kotrialoben ferdobebze, izrdebian da mere Cvenken modian ruxruxiTa
da muqariT... dildilaobiT, mze rom amosvlas daapirebs, am sibnelidan
nisliviT msubuqi moxuci gamodis……...
2. dawere patara Txzuleba WianWvelebze. Ggamoiyene sami epiTeti da
erTi Sedareba. Txzulebas SeurCie epiTetiani saTauri.
3. Sen mier mofiqrebuli Sedareba garegnulad aRwers WianWvelebs Tu
maT romelime Tvisebaze miuTiTebs?

10
10
namdvili ambavi
(mwerlis dRiuridan)
1

bunebis suraTebi
Cemi saxlis aivanze, didi xania, mercxlebi budoben da radganac
xelSemSleli aravina hyavT, mravldebian. gazafxulis pirad rom
CvenSive cxeli qveynebidan dabrundebian, Zvelebi isev SeCveul
budes miakiTxaven da axal budes mxolod SarSandeli bartyebi ike­
Teben. ase midis imaTi saqme wlidan-wlamde xelSeuSlelad. mxolod
wels ki, 1910 wels, uCveulo ram moxda: erTi WivWavi* Caepara mercx-
als budeSi, moikalaTa da Sig patrons aRar uSvebda... ikortneboda.
meore dRes mofrinda mercxlis gundi. yvelas talaxi mohqonda
piriT, dauwyes budes galesva; ase rom, WivWavi Tu ar gamofrinde-
boda, Sig budeSi gamoixrCoboda... rom dainaxa WivWavma, aq xumroba
aRar ariso, rogorc iqna, gaaswro. im saRamosve gaCnda WivWavis gun-
di da daeria mercxlebs. Seiqna erTi wivil-Wyivili. haerSi mercx-
lebi sjobnidnen, radganac klanWs gahkravdnen xolme, magram budeSi
ki, raRai Seaswrebdnen da kortnaze midgeboda saqme, WivWavebi imar-
jvebdnen. zogan budeebic ki daangries. gamarjveba WivWavebis gunds
rCeboda, magram me Caverie gamSveleblad; WivWavebi aRar SemovuSvi
aivanze. davinaxavdi Tu ara Semofrenils, gavdevnidi xolme. sami
dRis ganmavlobaSi yvelaferi miwynarda da Cadga Tavissave weswyo-
bilebaSi*. mec didxans aRar davrCenilvar Sin, qalaqSi gavemgzavre.
qalaqidan rom davbrundi, mercxlis budeebi gamravlebuli damix-
vda: sadac erTi bude iyo, iq meorec zed mietyupebinaT, erT calSi
rom mercxali budobda, meore calSi WivWavi dabudebuliyo. vin
gaariga? an rogor morigdnen es sxvadasxva gvaris frinvelebi? da an
mercxlebi rad daemorCilnen da gaukeTes WivWavebs bude?!

akaki wereTeli

imsjele
1. SesaZlebelia Tu ara, ganvsazRvroT akaki wereTlis cxovrebisa da
moRvaweobis dro am nawarmoebis daxmarebiT?
2. teqstis pirveli abzacis mixedviT, ra iyo frinvelTaTvis Cveuli qceva?
uCveulo qceva?
3. ra upiratesoba hqondaT mercxlebs da rodis sjabnidnen maT WivWavebi?
4. Seafase, rogoria TviTon avtoris damokidebuleba am `sxvadasxva gvaris
frinvelebis~ mimarT?
5. gaixseneT bolo abzacSi dasmuli SekiTxvebi da gamoTqviT varaudebi.

dawere
6. dawere am nawarmoebis mokle Sinaarsi mesame pirsa da warsul droSi; daiwye
ase: mwerali igonebs, rom misi saxlis aivanze...

11
1 Tovli
bunebis suraTebi

TeTri daTviviT movida Tovli,


da mxarze uxmod dagvado TaTi.
TeTri fifqebi cviodnen TrTolviT,
Cven ar gvesmoda CurCuli maTi.

Cven Sin davbrundiT Sor gzaze movliT,


Cven TviTon Tovlis fantelebs vgavdiT.
TeTri daTviviT gamogvyva Tovli
da aivanzec Semohyo TaTi.
vaxuSti kotetiSvili

imsjele
1. gramatikuli wesis mixedviT, sworia iTqvas: fifqebi cviva; poeti ar icavs
am wess da wers:
`TeTri fifqebi
cviodnen TrTolviT~...
ganmarte, ratom daarRvia man gramatikuli norma?
2. axseni, ras gulisxmobs Sedareba, rogorc mxatvruli xerxi?
3. ras niSnavs gapirovneba, igive, gasulierebis xerxi?
4. ipove leqsSi Sedarebis ori nimuSi da amoiwere Sesabamisi ori striqoni.
5. ipove gapirovnebis magaliTebi da amoiwere Sesabamisi adgilebi.

warmosaxviT TamaSi
6. poetis warmosaxvaSi didTovliani zamTari TeTri daTvia.
iTamaSe warmosaxviT!
a) romel cxovels Tu frinvels daukavSirebdi gazafxuls?
b) cxeli zafxuli ras mogagonebs?
g) rveulSi Caiwere weliwadis droebi da xaziT daukavSire qvemoT
CamoTvlili Sesaferisi suraTebi:
a) fiWa da futkari; b) deda Citi budesTan;
g) lomi da mze; d) bu fuRuroSi;
e) weroebis gadafrena; v) daTvi bunagSi;
z) iremi wyarosTan; T) mercxali aivanze;
i) pepela da mindori; k) Citebi xexilze.
nimuSi:
 gazafxuli

 zafxuli
fiWa da futkari
 Semodgoma deda Citi budesTan

 zamTari

12
2
Tavi

me-

bavSvi
moTxrobebSi

Cven yvelani Cveni bavSvo-


bidan movdivarT...
antuan de sent egziuperi

aq Seiswavli...
tom soieris Tavgadasavali biWi da ZaRli
(nawyvetebi) Teoria. biografia da avtobiografia
2 tom soieris Tavgadasavali
(nawyvetebi)
bavSvi moTxrobebSi

nawili pirveli
– tom!
pasuxi ar aris.
– tom!
pasuxi ar aris.
– ra daemarTa im biWs! tom!
moxucma cxvirze Camoiwia saTvale da saTvalis zemodan moaTva-
liera mTeli oTaxi, mere Sublze aiwia da axla saTvalis qvemodan
miixed-moixeda... es saTvale misi siamaye iyo da ufro silamazisaT-
vis ikeTebda; iqidan danaxva swored iseve SeiZleboda, rogorc, mag-
aliTad, Tixis qoTnis sarqvelidan*.
erT wams moxuci daibna, Semdeg ki, arc Tu ise gajavrebiT, Tqva:
– Camivardebi erTi xelSi da...
sityva ar dausrulebia, daixara da sawolqveS gulmodgined
dauwyo Zebna cocxiT raRacas, magram iqidan katis meti veraferi
gamoaTria.
– saZageli biWi! Cems dReSi misi msgavsi ara minaxavs ra!
qali mivida gaRebul karTan, SeCerda da baRSi dauwyo Tvaliereba
pamidvris kvlebsa da balaxebs. tomi arsad Canda. maSin ki xma aimaR-
la da SesZaxa:
– tom!
zurgs ukan raRacam gaifaCuna. miixeda da patara biWs mklavSi
swvda, roca is gaparvas apirebda.
– erTi amas damixedeT, sul damaviwyda, sakuWnaoSi Semexeda! ras
akeTebdi iq?
– arafers.
– arafers? daixede xelebze, Sexede Sens tuCebs! ase riT moiT­
xupne?
– ar vici, deida!
– maS, me vici! murabiT! ai, riT! aTasjer miTqvams,
Tu xeli gixlia, gagwkeplav-meTqi. momawode wke-
pla!
wkeplam haerSi gaiSxuila. gansacdeli gardauva-
li iyo.
– oh, deida, miixedeT, Tqven ukan ra aris?
moxuci mitrialda, Tan SiSiT kabis kalTa aiwia,
biWma ki mokurcxla, Tvalis daxamxamebaSi xis maRal
mesers gadaevlo da Tavs uSvela.
deida poli jer gons ver movida gakvirvebisagan,
mere ki Cumad Caecina:
– ai, Se saZagelo! nuTu aqamde veRar SeveCvie?

14
gana cota oini uqnia! tyuilad
ki ar aris naTqvami: „beber ZaRls 2

bavSvi moTxrobebSi
a­xals veRarafers Seaswavlio~.
magram magas oinebs ra gamou-
levs; orjer erTsa da imaves
arasdros gaimeorebs. gana miux-
vdebi, ras apirebs?! gegonebaT,
icis, ramden xans unda mawvalos,
rom moTminebidan ar gamovide.
sakmarisia, erTi wamiT sxva ra-
meze gadaitanos Cemi yuradReba
an gamacinos, rom mTelma risxvam gamiaros da TiTic veRar davakaro.
...RmerTmani, pirnaTlad ver vixdi Cems movaleobas. saRvTo
sjulSi xom weria: vinc wkeplas ar xmarobs, ymawvils ryvniso*. me ki,
codvili, rogor vanebivreb. amisaTvis orives pasuxi mogveTxoveba.
vici, vici, rom Tavi sisuleliTa aqvs gamotenili, magram ra vqna? is
xom Cemi cxonebuli dis Svilia, sacodavis. Tan mec Zala ara myofnis,
erTi kargad gavSolto. yovelTvis, rogorc ki sasjelisagan gasx-
ltomis saSualebas mivcem, sindisi mqenjnis, davsji da moxucebuli
guli mikvdeba imisi codviT.
dRes skolaSi ar wasula; saRamoze yalTabandoba* moundeba, me ki
movale var, davsajo. Sevasruleb kidec Cems movaleobas, xval mTel
dRes vamuSaveb. sisastikea SabaT dRes muSaoba, roca yvela biWisaT-
vis uqmea, magram ras vizamT?! muSaoba WiriviT ejavreba. amjerad
mainc ver vapatieb, Torem mTlianad davRupav biWs.
toms im dRes skolaSi arc ki Seuxedavs da dro Cinebulad gaatara.
Zlivs moaswro Sin dabruneba vaxSmobamde, raTa mixmareboda jims,
zang biWunas, SeSis daxerxvasa da dapobaSi. yovel SemTxvevaSi, is ki
moaswro, eambna Tavisi Tavgadasavali, sanam jimi samuSaos sam meo-
Txeds Seasrulebda.

upasuxe SekiTxvebs
1. `tom soieris Tavgadasavali~ uCveulod iwyeba:
– tom! – pasuxi ar aris.
– tom! – pasuxi ar aris...

am dasawyisis romel Sefasebas daeTanxmebi? amgvari dasawyisi:


a) migvaniSnebs, rom moTxroba sasacilo, gasarTobi iqneba;
b) maSinve ipyrobs Cvens yuradRebas, interess aRZravs;
g) mosawyens xdis Txrobas, radgan Zaxils pasuxi ar mosdevs.
2. tomi matyuaraa; is pirvelsave epizodSi, gamoCenisTanave cruobs:
– ase riT moiTxupne?
– ar vici, deida... oh, deida, miixedeT, Tqvens ukan ra aris!~

misi xasiaTis kidev romeli Tviseba Cans am monakveTSi?

15
2 3. deida polis xasiaTis ra Taviseburebebze amaxvilebs mwerali
bavSvi moTxrobebSi

yuradRebas moTxrobaSi misi gamoCenisTanave?

moZebne
4. ipove teqstSi da moniSne yvela is adgili, sadac toms deida poli
axasiaTebs.

upasuxe SekiTxvebs
5. deida tomis Sesaxeb ambobs: a) `magas oinebs ra gamoulevs~; b) `gana
miuxvdebi, ras apirebs?!~ g) `gegonebaT, icis, ramden xans unda
mawvalos, rom moTminebidan ar gamovide~.
am winadadebebidan romelSi ukeT Cans is, rom tomi celqia? is, rom
moxerxebulia?
6. poli tomis Sesaxeb ambobs: `orjer erTsa da imaves arasdros
gaimeorebs~. tomis ra Tviseba Cans am naTqvamSi? axseni Seni sityvebiT.

imsjele
7. deida poli tomis Sesaxeb ambobs: `sakmarisia, erTi wamiT sxva rameze
gadaitanos Cemi yuradReba an gamacinos, rom mTelma risxvam gamiaros
da TiTic veRar davakaro~, – daaxasiaTeT tomic da TviTon deida
polic am Sefasebis mixedviT.
8. ratom awuxebs deida polis sindisis qenjna?

moZebne
9. ipove teqstSi ori iseTi adgili, sadac mwerali sityvebiT ki ara,
tomis saqcieliT migvaniSnebs misi xasiaTis Taviseburebebze.

Seafase
10. rogori Sexeduleba aqvs deida polis bavSvis aRzrdis Sesaxeb? rogor
Seafaseb dasjis aq aRweril meTodebs?
11. romeli sityva ufro Sesaferisi iqneba deida polis
dasaxasiaTeblad – Semwynarebeli, mkacri, lmobieri, samarTYliani,
sastiki Tu miamiti? (SegiZlia, SearCio ori maTganic).

dawere
12. kidev erTxel waikiTxe nawyveti am striqonis Semdeg: `erTi amas
damixedeT... ... beber ZaRls axals verafers Seaswavlio~; da Seni
sityvebiT dawere Sinaarsi; saTauri – `tomis oini~.

gramatika
13. ipove abstraqtuli arsebiTi saxelebi:
a) `dRes skolaSi ar wasula; saRamoze yalTabandoba moundeba~.
b) `vici, vici, rom Tavi sisuleliT aqvs gamotenili, magram ra
vqna?~.

16
nawili meore
tomis umcros Zmas, sids, ukve gaeTavebina Tavisi saqme. mis mova- 2
leobas nafotebis Segroveba Seadgenda.

bavSvi moTxrobebSi
sidi wynari da morCili iyo, arasodes celqobda. sanam tomi
vaxSams Seeqceoda da yvela SemTxvevas iyenebda Saqris natexebis
mosaparad, deida poli mas metad cbier* SekiTxvebs aZlevda, iqneba
raime wamoscdeso.
rogorc gulwrfel adamianebs sCveviaT, deidasac swamda, rom
dajildoebuli iyo unariT, Caswvdomoda yovelgvar saidumlos,
da Tavisi yvelaze gulubryvilo fandebi* saswaulebriv eSmakobad
miaCnda.
– dRes skolaSi Zalian cxeloda, tom? – ikiTxa man.
– ara, deida.
– iqneb, Zalian cxeloda?
– diax, deida.
– banaoba ar moginda, tom?
tomi SeiSmuSna; gulSi usiamovno eWvma gaurbina. gamomcdeli
TvaliT Sexeda deida polis, magram misma saxem araferi uTxra, da
upasuxa:
– ara, deida, arc imdenad.
moxucma xeli Seaxo tomis perangs da Tqva:
– yovel SemTxvevaSi, sruliad ar gaoflianebulxar.
moxucs Tavi moswonda, rom ase moxerxebulad gamoikiTxa peran-
gis ambavi da rom namdvil azrs veravin miuxvda. magram tomma kargad
icoda, qari saiT uberavda, amitom Tavidan aicila momdevno SekiTx-
va:
– Cveni biWebi onkans uSverdnen Tavs gasagrileblad. naxeT, Tma
axlac ki sveli maqvs.
deida poli gulnatkeni darCa, mxedvelobidan rogor gamomrCa
aseTi mniSvnelovani sabuTio. magram uceb brwyinv­ale azrma gaur-
bina:
– tom, mere, Cemi mikerebuli sayelo xom ar
moarRvie perangs, roca Tavi wyals SeuSvire?
aba, gaixseni qurTuki!
toms gulidan dardi gadaeyara, Rilebi gaix-
sna. perangis sayelo magrad iyo mikerebuli.
– aba, axla ki damekarge! me megona, skolidan
sabanaod gaipare. amjerad gapatieb, mgoni, uke-
Tesi unda iyo, vidre Canxar!
deida poli nawyenic ki darCa, gamWriaxobam
rom umtyuna; Tanac uxaroda, tomma erTxel
mainc gamoiCina morCilebao.

17
2
bavSvi moTxrobebSi

moulodnelad sidma Tqva:


– me ase maxsovs, TiTqos, Tqven sayelo TeTri ZafiT miakereT, aq ki
Savia...
– diaxac, TeTri ZafiT mivakere!.. tom!..
magram tomma aRar daucada gagrZelebas, eca kars da Tan daiZaxa:
– sid, me Sen giCveneb seirs!
saimedo adgilas rom miimala, tomma gasinja ori didi Zafgadax-
veuli nemsi, romlebic qurTukis sayeloSi SigniTa mxares hqonda
dabneuli. erTze TeTri Zafi iyo agebuli, meoreze – Savi.
– is xom verc SeamCnevda, sidi rom ar yofiliyo. xaTabalaa*, deida
xan Sav Zafs xmarobs, xan TeTrs. rogor davixsomo! erTiT mainc ke-
ros! sids ki amis gulisaTvis magrad mivbegvav! sindiss vficav, Wkuas
vaswavli!
or wuTsac ar gaevlo, rom tomma gulidan gadaiyara dardi. imi-
tom ki ara, rom is ufro naklebad mZime da mtkivneuli iyo, vidre
mozrdili adamianebis dardi. ara, am dros mTel mis arsebas daeu-
fla raRac axali miswrafeba, ramac daimorCila yvela danarCeni.
swored ase aviwydebaT mozrdilebsac TavianTi Wir-varami, roca
raime axali wamowyebis xalisi SeipyrobT.
saqme is iyo, rom tomma erTi zangisagan raRac ucna­uri stvena
iswavla da, didi xani iyo, ocnebobda, Tavisuflad evarjiSa. zangi
Citebis WikWiks baZavda, risTvisac drogamoSvebiT enas sasas abjen-
da. Tu mkiTxvels bavSvobaSi gamoucdia, albaT, gaaxsendeba, rogor
axerxeben ase stvenas. gulisyurisa da muyaiTobis SemweobiT, tomi
male mixvda am saidumloebas da axla mxiarulad miabijebda quCaSi.
misi bageni musikas afrqvevdnen, suli ki madlierebis grZnobiT
aRvsoda. is varskvlavTmricxvels mogagonebdaT, romelmac axali
mnaTobi aRmoaCina, mxolod im gansxvavebiT, rom misi sixaruli ufro
gulwrfeli da Zlieri iyo...

18
upasuxe SekiTxvebs 2
1. moTxrobis am monakveTSi vecnobiT sids – tomis Zmas. rogor

bavSvi moTxrobebSi
axasiaTebs mas mwerali?
2. riT moswonda Tavi deida polis?
3. ras gulisxmobs mwerali am naTqvamSi: `tomma kargad icoda, qari saiT
uberavda~?
a) toms mosalodneli amindis winaswarmetyveleba SeeZlo;
b) tomi miuxvda deidas Canafiqrs, SekiTxvebis mizans;
g) toms exerxeboda usiamovno SekiTxvebisTvis Tavis arideba.
4. deida poli nawyeni darCa, gamWriaxobam rom umtyuna. Sen rogor
fiqrob, marTlac umtyuna mas gamWriaxobam? pasuxi daasabuTe.
5. ra gamoiwvia sidis moulodnelma naTqvamma?
6. mikerebuli sayelos epizodSi samive personaJi (tomi, deida poli,
sidi) Taviseburad Cans. daaxasiaTe isini moTxrobis am monakveTis
mixedviT.
7. ra iyo tomis axali miswrafeba?
8. visTan aris tomi Sedarebuli, rodesac is mxiarulad ustvens? ras
emyareba es Sedareba?

moZebne
9. moZebne is pirvelive winadadeba, romelSic
miniSnebaa sidis xasiaTze. biWis ra Tviseba
Cans am epizodSi?
10. moniSne adgilebi, sadac mwerali deida
polis axasiaTebs.
11. ipove is adgili, sadac saubaria tomisTvis
TiTqos uCveulo Tvisebebze – `muyaiTobasa
da gulisyurze~. rodis iCens tomi am
Tvisebebs – sibejiTesa da yuradRebianobas?

imsjele
12. bolos wina abzacSi bavSvebi Sedarebulni
arian mozrdilebTan. ra aris am Sedarebis
safuZveli? eTanxmebi Tu ara mwerals? Tu
gqonia iseTi axali wamowyeba, romelsac
SenTvis usiamovno gancda dauviwyebia?

dawere
13. Seni sityvebiT dawere am monakveTis mokle
SinaarsisaTauriT – `perangis sayelo~.

19
2 nawili mesame
tomi ukana oTaxis Ria fanjarasTan mimjdar deida polis warud-
bavSvi moTxrobebSi

ga. es myudro oTaxi erTdroulad saZilec iyo, sastumroc, sasadi-


loca da kabinetic. zafxulis saamo haersa da myudroebas, yvavilTa
surnelsa da futkrebis Zilismomgvrel zuzuns Tavisi zegavlena
moexdina. deida poli Tvlemda saqsoviT xelSi. misi erTaderTi
Tanamosaubre katac yvinTavda mis kalTaSi. deidas saTvale Subls
zeviT, WaRara Tmaze aetana. gamofxizlebulma gaifiqra: tomma, al-
baT, ukve didi xania, rac samuSao miatova da, sakvirvelia, ase uSiS-
rad rogor modis sasjelis misaRebado.
tomma hkiTxa:
– deida, axla SeiZleba, saTamaSod wavide?
– rogor? saqme? ramdeni gaakeTe?
– sul mzad aris.
– tom, nu cruob, xom ici, amas ver vitan.
– ara vcruob, sul mzad aris.
deida polis eeWveboda. wamodga da wavida Sesa­mow­meb­lad. tomis
sityvebi oci procentiTac rom gamarTlebuliyo, moxaruli iqne-
boda. rodesac darwmunda, meseri marTlac, Tavidan bolomde gaTe-
Trebuli iyo, kiri ramdenjerme hqonda wasmuli, Tanac sqlad da, ase
gasinjeT, miwazec ki etyoboda TeTrad gavlebuli kiris zoli, mis
gakvirvebas sazRvari ara hqonda:
– ar megona... simarTle unda iTqvas. tom, muSaoba SegiZlia, Tuki
moindomeb, – aq moxucma qeba Searbila, rom gadaWarbebuli ar mos-
vloda, – magram vai, rom muSaobis survili iSviaTad gaqvs. axla ki
wadi, iTamaSe, mxolod Sin droze dabrundi, Torem xom ici...
moxuci ise aRtacebuli iyo tomis saqmianobiT,
rom waiyvana sakuWnaoSi, amourCia saukeTeso vaSli
da Tan Wkuis darigebas mohyva, raoden Zvirfasia
jildo, roca is patiosani da keTilsindisieri
SromiT aris damsaxurebuli. da sanam igi Tavis
darigebas saRvTo sjulidan amokiTxuli sityvebiT
agvirgvinebda, tomma moaswro erTi tkbili kveris
awapvna.
tomi xtunva-xtunviT gavarda ezoSi. Tvali moh-
kra sids, romelic gareTa kibiT adioda zeda sar-
Tulze. miwis goroxebi irgvliv blomad iyo da uceb
ise setyvasaviT dauSina sids, rom garSemo mtvris
korianteli daayena. sanam deida poli mosaSvele-
blad movidoda, xuTi-eqvsi yumbara miswvda mizanSi
amoRebuls, xolo tomi katasaviT gadacocda meser-
ze da miimala; ezos WiSkaric hqonda, magram, sazoga-
dod, Cvens gmirs ar uyvarda drois dakargva: iqidan
arasodes gadioda. axla guls moefona*, radganac

20
2

bavSvi moTxrobebSi
imis gasagebad,
Tu rogor SeReba
tomma meseri,
waikiTxe aq
gamotovebuli
monakveTi
mark tvenis
wignis qarTul
TargmanSi; Semdeg
ki Tanaklaselebs
uambe.

sids angariSi gauswora* gamcemlobisaTvis: deida polis Savi Zafis


ambavi rom gaagebina da gansacdelSi Caagdo.
tomi gavida gareT, Semouara saxls, gauxvia talaxian SesaxvevSi
da deida polis bosels gausworda. aq mas daWerisa da dasjis SiSi
aRar hqonda. mere ki gaemarTa soflis moednisaken, sadac, winaswari
SeTanxmebiT, Tavi unda moeyara sabrZolvelad biWebis or „samx-
edro~ gunds. erT armias tomi meTaurobda, meores ki – misi erT-
guli megobari, jo harperi. es ori didi mxedarTmTavari TviTon
rodi kadrulobda xelCarTul brZolas; isini brZolas xelmZRvan-
elobdnen: idgnen patara serze da TavianTi adiutantebis* saSuale-
biT brZanebebs iZleodnen.
xangrZlivi da sastiki brZolis Semdeg tomis armiam ga­i­marjva.
daTvales moklulTa ricxvi, gacvales tyve­­ebi, daadgines brZolis
mizani, meore gadamwyveti Seb­rZolebis dRe; Semdeg orive armia dae-
wyo da datova brZolis veli. tomi Sin marto dabrunda.
im saxls rom Cauara, sadac misi megobari jef TetCeri cxovrobda,
baRSi Tvali mohkra viRac ucnob patara gogonas – mSvenier cisfer-
Tvaleba arsebas. oqrosferi Tma beWebze or nawnavad eyara, ecva
zafxulis TeTri kaba da arSiaSemovlebuli qveda bolo mouCanda...
amjerad ki didebis SaravandediT mosilma gmirma marcxi ganicada
tyviis usrolvelad.

21
2 upasuxe SekiTxvebs
1. am monakveTis I abzacSi aRwerilia mTvlemare deida poli. misi
bavSvi moTxrobebSi

portretis daxatvisas romel detals imeorebs avtori? (gaixsene


moTxrobis dasawyisSi deida polis pirveli gamoCena)
2. ratom daeWvda tomis sityvebis simarTleSi deida poli?
3. romel winadadebaSi Cans, rom deida polim `qeba Searbila~?
a) `ar megona... simarTle unda iTqvas. tom, muSaoba SegiZlia~.
b) `axla ki wadi, iTamaSe, mxolod Sin droze dabrundi~.
g) `vai, rom muSaobis survili iSviaTad gaqvs!~
4. riT daajildova deidam tomi?
5. SearCie andaza, romelic tkbili kveris epizods Seefereba; axseni,
ratom fiqrob ase?
a) mglis Tavze saxarebas kiTxulobdnen...
b) tyuils mokle fexebi aqvs;
g) rac mogiva, daviTao, yvela Seni TaviTao.

imsjele
6. mwerlis TqmiT, `ezos WiSkaric hqonda, magram, sazogadod, Cvens gmirs
ar uyvarda drois dakargva: iqidan arasodes gadioda~. SeafaseT,
rogoria mwerlis damokidebuleba: mkacri, lmobieri, damrigebluri,
iumoriT aRsavse Tu damcinavi? Tqveni arCevani daasabuTeT (SegiZliaT,
SearCioT erTze meti pasuxic).
7. rogori `mxedarTmTavaria~ tomi? Sen ra rols airCevdi aseT TamaSSi?
8. es nawyveti mTavrdeba winadadebiT: `amjerad ki didebis SaravandediT
mosilma gmirma marcxi ganicada tyviis usrolvelad~. rogor fiqrob,
ris miniSneba surs am sityvebiT mwerals? SearCie erTi winadadeba,
romelSic gadmocemulia Seni varaudis Sesabamisi azri:
a) tomma, marTalia, brZolis veli gamarjvebulma datova, magram
Semdeg patara gogonasTan CxubSi damarcxda;
b) tomis armiam sinamdvileSi marcxi ganicada, radgan misi meomrebi
omobanas TamaSobdnen, tyviebs ar isrodnen;
g) omobanaSi gamarjvebuli, zogadad, yovelTvis Tamami da laRia,
tomis guli ki gogonam daipyro (moinadira).

moZebne
9. mwerali toms iumoriT uwodebs `Cvens gmirs~. moZebneT am monakveTSi
sxva winadadebac, romelSic mwerlis amgvarive damokidebuleba Cans
tomis mimarT. kidev ra uwoda man iumoriT toms?

imsjele
10. am monakveTis bolos axali personaJi Cndeba. ra mxatvruli xerxiT
aRwevs mwerali sruliad gansxvavebuli personaJis warmodgenas?
Sen rogor aRwerdi tomis garegnobas, rogoria is Seni warmodgeniT?

22
dawere
11. kidev erTxel waikiTxe es monakveTi da Seni sityvebiT dawere mokle
2

bavSvi moTxrobebSi
Sinaarsi; saTauri – `marcxi gamarjvebis Semdeg~.

nawili meoTxe
tomi Cumad tkbeboda am axali „angelozis~ cqeriT, sanam ar
dainaxa, rom „angelozmac~ SeamCnia. axla ki Tavi moikatuna*, viTom
verc ki xedavda gogonas, da suleluri jambazoba daiwyo, rogorc
sCveviaT xolme biWebs, roca undaT, vinmes Tavi moawonon. ase gavida
cotaodeni dro.
uceb raRac Tavbrudamxvevi varjiSiT garTul toms moeCvena, rom
gogonam zurgi Seaqcia, saxlisken gaemarTa. biWi mowyenili miuax-
lovda mesers; imedi hqonda, rom gogona baRSi cota xans Seicdida.
is, marTlac, SeCerda kibis safexurze, Semdeg ki karisaken wavida.
tomma Rrmad amoioxra, roca gogonam zRurblze Sedga fexi, magram
uceb saxe gaubrwyinda. sanam kars miefareboda, gogonam ukan moixeda
da iasamfera gadmougdo. biWi gaeqana, gaCerda oriode nabijis mo-
SorebiT, Tvali moiCrdila da quCas miaCerda, TiTqos Sors raRac
saintereso sanaxavi gamoCndao. Semdeg daswvda Calas*, Tavi ukan ga-
daswia da Seecada, cxvirze daemagrebina; amisTana oinebiT TandaTan
miuaxlovda sasurvel yvavils, daado SiSveli fexi, didi moxerxe-
biT amoido TiTebSua da cal fexze xtunviT gauxvia kuTxeSi Tavisi
saunjiT. mxolod erTi wuTiT miimala, sanam yvavils ubeSi Caigdeb-
da, gulTan axlos, an ukeT, kuWTan, radgan tomi anatomiis codnaze
ukacravad brZandeboda.
mere isev ukan dabrunda da saRamomdis mesers ar moSorebia, xan
ras akeTebda, xan ras, magram gogona aRar gamoCenila; tomi Tavs
inugeSebda, gogona, albaT, saidanRac uTvalTvalebs Cems gul-
modginebaso. bolos uxali­so­d gaeSura Sinisaken, TavSi aTasgvari
saocnebo fiqri utrialebda.
vaxSmobisas tomi ise iyo aRgznebuli, rom deida polis ukvirda,
ra daemarTa am bavSvso. deidam sastikad datuq­sa sidis cemisaTvis,
magram toms ainunSic ar Caugdia*... sufrasTan tomi Seecada, dei-
dasaTvis cxvirwin aecocebina Saqris natexi. amis gamo xelebic ki
auwves, magram arc es swyenia, ise ikiTxa:
– deida, sids ratom ara scemT Saqris qurdobisaTvis?
– sidi arasodes mabezrebs Tavs; Sen ki, rom ar giSlide, Saqars
m­Tlad gaaCanagebdi, – miugo deida polim da samzareuloSi gavida.
sidi gaxarebuli iyo, rom dausjeli darCa, da imwamsve saSaqres
waatana xeli, TiTqos tomis gaRizianeba undao; es ki, marTlac, me-
tismeti iyo!
moulodnelad sids saSaqre xelidan gaucurda, daeca Zirs da
daimsxvra. tomis sixaruls sazRvari ara hqonda, magram xmas ar

23
2
bavSvi moTxrobebSi

iRebda. gadawyvita, gaCumebuliyo, sanam deida ar ikiTxavda, vin ga-


texao; ai, maSin ki ityoda simarTles. „nebieras~ moxvdeboda da amas
ra sjobda! ise usazRvrod iyo gaxarebuli, rom Tavs Zlivs ikavebda.
roca deida Semovida, namsxvrevebTan SeCerda da saTvalis zemo-
dan mrisxaned gadmoixeda.
„axla iqneba seiri~! – gaifiqra kmayofilma tomma, magram erTi
wamic da, TviTon gaiSxlarTa iatakze; roca gaafTrebulma moxucma
kvlav mouRera xeli dasartymelad, atirebulma tomma amoislukuna:
– moicadeT, me ratom mcemT? sidma gatexa saSaqre, me xom ara?!
deidas pirkata eca*, mklavi haerSi gauSeSda. tomi misgan monanie-
bas eloda, magram, roca metyvelebis unari daubrunda, moxucma
Tqva:
– sulerTia! vfiqrob, arc Sen mogxvda udanaSaulod, albaT, Cemi
aq aryofnis dros Senc daaSavebdi rasme!
moxucs mainc qenjna dauwyo sindisma; undoda, raime tkbili da
saalerso eTqva, magram ifiqra, amas ise gaigeben, TiTqos Cemi dana-
Sauli vaRiare, es ki disciplinas* ar Sehferiso. ase rom, xma aRar
amouRia da guldamZimebulma ganagrZo Tavisi saqme.
tomma icoda, rom deida gulSi nanobda da mzad iyo, fexebic ki
daekocna misTvis! amiT igi Cumad pirquSad tkbeboda...
mark tveni
qarTulad Targmna grigol yifSiZem.

24
upasuxe SekiTxvebs 2

bavSvi moTxrobebSi
1. rogor axsna mweralma tomis `suleluri jambazobis~ mizezi?
2. saxelmZRvanelos leqsikonSi daazuste, ra mniSvneloba aqvs sityvas –
saunje – da ganmarte, ras uwoda mweralma tomis `saunje~?
3. nawarmoebis am Tavis romeli monakveTiT daasabuTeb, rom tomi ar iyo
bejiTi da didad ganswavluli?
4. Seni azriT, ra igulisxma mweralma, rodesac mkiTxvels tomis Sesaxeb
uTxra: `TavSi aTasgvari saocnebo fiqri utrialebda...~
5. ra cvlilebebi gamoiwvia gogonasTan Sexvedram tomis qcevasa da
xasiaTSi?
6. SearCie andaza, romelic deida polis saSaqris ambavs Seefereba, da
axseni, ratom fiqrob ase:
a) saxelis gatexas Tavis gatexa jobiao.
b) rac ar gergeba, ar Segergebao.
7. kidev erTxel waikiTxe bolo nawili da winadadebis Sinaarsis
mixedviT ganmarte, ras niSnavs gamoTqmebi:
a) qenjna dauwyo sindisma;
b) Cumad pirquSad tbeboda.

imsjele
8. am Tavis bolo abzacSi mwerali ambobs: tomi `Cumad pirquSad
tkbeboda~. SearCieT ori Sesabamisi monakveTi da ganmarteT, rodis da
ra mizezebiT ganicada biWma amgvari ram?
9. gaixseneT nawarmoebis wina nawilebic da imsjeleT deida polis
tomTan damokidebulebis Sesaxeb: icnobs Tu ara igi kargad tomis
bunebas? rodis moeqca is toms savsebiT samarTlianad? ra migaCniaT
mis saukeTeso darigebad? uSvebs Tu ara is Secdomas? ratom malavs
xolme deida Tavis grZnobebs?
10. SeadareT erTmaneTs Zmebi – sidi da tomi; ganmarteT, Tqven romeli
mogwonT ufro da ratom?
11. mkiTxvelma mTavari personaJi – tom soieri gaicno:
a) mwerlis daxasiaTebiT;
b) deida polis daxasiaTebiT;
g) TviTon tomis fiqrebisa da saqcielis aRweriT.
amokribeT teqstidan am sami xerxis TiTo nimuSi da iqve aRniSneT,
am magaliTebSi personaJis ra Tviseba Cans.

dawere
12. wignSi warmodgenilia `tom soieris Tavgadasavlis~ oTxi nawili.
SeurCie TiToeuls saTauri da rveulSi Camowere.
13. airCie erT-erTi saTauri da dawere monakveTis Sinaarsi:
`sasurveli yvavili~
`deidas saSaqre~

25
2 biWi da ZaRli
bavSvi moTxrobebSi

nawili pirveli
biWi marto midioda...
Zveli CanTa iRliaSi amoeCara da uxalisod miabijebda filaqa-
nze. kargad icoda: oTxi misi toli biWi, oTxi metoqe, quCis kuTxeSi
eloda. oTxive Ronieri, swrafi da moqnili iyo. TavzexelaRebuli
CxubisTavebi, albaT, dilidanve idgnen Casafrebulni, TiTqos sxva
saqme ara hqondaT ra.
quCaSi marto midioda patara, Savgvremani biWi. mayvlisferi didi
Tvalebi hqonda, wyliani da naRvliani odnav.
mura nagazma* ZunZuliT Cauara, Tan SiSiT moxeda biWs. biWma
Seatyo, ZaRli ucxod grZnobda qalaqSi Tavs. Tvali gaayola... mgoni,
es nagazi guSinac Sexvda, guSinac ase upatronod dawanwalebda...
metoqeebmac didxans ar daayovnes, foranTan* Sequ­Ce­buli xalxi-
dan maSinve gamoZvrnen.
– pupuz, geo, kurka! – gasZaxa Worflianma megobrebs.
biWi SeSinebuli acecebda Tvalebs, Tan cdilobda, Worflians
dasxltomoda. ver axerxebda. amasobaSi danarCenebic mividnen da
alya Semoartyes.
„netavi ra undaT Cemgan, – fiqrobda biWi, – ra davuSave, CemTvis
mivdiodi...~
– sad midixar? – hkiTxa biWs yvelaze maRalma da yvelaze gam-
urulma.
– skolaSi.
– gesmis, pupuz, skolaSi midis biWi.
pupuzam CanTa gamohglija iRliidan da qvafenilze* daanarcxa.
biWi CanTis asaRebad daixara. Zirs daxra da biWebis panRuri erTi
iyo. mgoni, oTxivem erTad amoscxo. biWi qvafenilze waiqca pirqve da
mtverSi amoigangla. sanam metoqeebi icinodnen, biWma CanTas daavlo
xeli, wamoxta da mokurcxla. biWebi yviriliT daedevnen.
„Tu damewevian, cemiT momklaven~, – fiqrobda gaqceuli. rac Zali
da Rone hqonda, garboda. bolos igrZno, biWebi aRar misdevdnen, ma-
gram uceb ver SeCerda, TandaTan uklo sirbils. ukan miixeda, biWebi
aRarsad Candnen.
daRlili iqve filaqanze Camojda da muWiT cremlebi moiwminda.
dResac veRar wavidoda skolaSi. muqariT gaxeda quCas, muSti mouRe-
ra, wamodga da mtkvrisaken gauxvia.
Tu biWebi skolaSi ar gauSvebdnen, mTel dRes mtkvris riyeze*
ata­rebda. xan banaobda, xan mzis gulze iwva da nebivrobda. Sin wasv-
lis dro rom moaRwevda, Caicvamda tansacmels da Sinisaken garboda.
axlac ase daapira, viwro quCiT mtkvrisaken Cauxvia.
ezodan veeberTela, kudamoZuebuli* nagazi gamovarda. ramden-
ime gawiwmatebuli finia* yefiT mosdevda. biWma ZaRli icno, Tan

26
2

bavSvi moTxrobebSi
gaukvirda: `amxela nagazs es juja ZaRlebi rogor moerivnen?~ mainc
daavlo qvas xeli da finiebs Seutia. finiebi maSinve Secvivdnen ezo-
Si wkmutun-wkmutuniT, mere WiSkridan gamoyves Tavebi da sakuTar
ezoSi yofniT Segulianebulebma, yefa daiwyes.
nagazi quCis gadaRma, filaqanze dajda, dabneuli da SeSinebuli
ixedeboda aqeT-iqiT.
biWi ezos gascilda Tu ara, finiebi maSinve gamoucvivdnen nagazs
da yefiT daedevnen. nagazma isev amoiZua kudi da gaiqca. biWma axlac
daavlo qvebs xeli da gaanCxlebul* finiebs dauSina.
damreci quCiT midioda patara, Savgvremani biWi mtkvarze. win
SeSinebuli nagazi garboda. ufro sworad, gaurboda finiebs, rom-
lebic TiTqmis yovel WiSkarTan veragulad iyvnen Casafrebulebi.
finiebs TiTqos piri SeekraT nagazis winaaRmdeg, erTad esxmod-
nen Tavs, mosvenebas ar aZlevdnen. biWi Tavisi dafleTili CanTiT
daeria ZaRlebs da mihfant-mohfanta, ezoebSi Sehyara. finieb­Tan
brZoliT garTuls, viRac axmaxi* kaci gamouvarda, kefaSi wamohkra
da ginebiT gaagdo. erTi lazaTiani panRuric daupira, magram fexi
veRar miuwvdina, biWi gaeqca.
gzajvaredinze isev nagazi daxvda, Cacucquli, TiTqos biWs elo-
deboda.
– Seni gulisTvis kefaSi momxvda, – uTxra biWma da ZaRls miuax-
lovda. ZaRli swrafad wamoxta da zurgze bewvaSlili gaSorda,
aTiode nabijze gaCerda da biWs dauwyo cqera.
– ras gamirbi, – uTxra biWma, – me ar gerCi... piriqiT, mecodebi...
amxela xar da finiebma dagCagres.
nagazi TvalebSi misCereboda biWs da ar inZreoda. biW­ma oriode
nabiji gadadga ZaRlisaken. ZaRlma ukan dai­xia...
„ai, suleli, – gaifiqra, – me – Senken, Sen – eSmakebisken... sulelo,
me xom Sen gexmarebodi? Seni gulisTvis momxvda kidec~. mere xmamaR-
la hkiTxa:
– gSia? – CanTa gaxsna da puris natexi amoiRo, – Tu ginda, gaWmev,
naxevari – Sen, naxevari – me.
ZaRlma puri Tvalis daxamxamebaSi STanTqa da filaqani, sadac
puris natexi daugdo biWma, isev daynosa – namceci rame xom ar dam-
rCao. mere biWs miaSterda, oRond axla xelebSi Sescqeroda.

27
2 – geyofa, – uTxra biWma, – mets aRar mogcem. danarCeni me unda
vWamo.
bavSvi moTxrobebSi

biWi Tavisi gziT wavida. sanam riyeze Cavidoda, erTxelac mixeda


nagazs. ZaRli ukana TaTebze ijda da mTeli gulisyuri biWisken
hqonda mipyrobili. biWma uceb badiani kaci dainaxa. kaci frTxilad
epareboda ZaRls, Tan rkinis saltiani* bade hqonda momarjvebuli.
ramdenime nabiji kidev da nagazi, albaT, badeSi gaexveoda.
biWma Sehyvira. ZaRli ar ganZreula. biWi grZnobda, wamiTac rom
daegvianebina, nagazs daiWerdnen. maSinve puris natexi daugdo win,
aTiode nabijze. ZaRli wamoxta. rkinis saltianma badem haerSi gaiSx-
uila. rogorc Cans, ZaRlma faTeraki* igrZno, swrafad gaiWra win
wkmutuniT, salte zurgSi moxvda da mere filaqanze daeca xmauriT.
biWi da ZaRli sirbiliT daeSvnen riyeze. kacma bades daavlo xeli
da ginebiT gamoudga gaqceulebs.
es kaci pirvelad ar enaxa biWs. masac icnobda da
mis fo­­ransac*, romelzec didi galia hqonda dadg-
muli. ka­­ci quCa-quCa dadioda da qalaqis mawanwala,
upatrono ZaR­­lebs iWerda. axlac moindoma nagazis
daWera, magram ver moaxerxa.
biWma da ZaRlma riye gairbines da mtkvris napirze
gavidnen.
– saZageli kacia, – uTxra biWma ZaRls, – magas unda
erido. bade Tu dagafara, gaTavda, veRar gaeqcevi.
mtkvris gaRma erTimeoreze miyolebuli jaWviT
dabmuli wisqvilebi Zveli gemebiviT idga. biWs sa-
dRac wign­Si daxatuli enaxa navsadguri da gaRma mxa­
re mudam im suraTs agonebda. qvaze Camojdeboda da
sanam banaobas daiwyebda, didxans gascqeroda wisqvi-
lebs, Sehyurebda mtkvarze gadmomdgar xis aivnian
saxlebs...

upasuxe SekiTxvebs
1. moTxroba iwyeba gzaze erTi biWis gamoCeniT. rogori ganwyoba aqvs biWs
(upasuxe pirveli ori winadadebis mixedviT)?
2. ganmarte, ras niSnavs metoqe?
3. rogor axasiaTebs mwerali biWis metoqeebs?
4. rogor gesmis gamoTqma `TavzexelaRebuli CxubisTavebi~?
5. rogor aRwers mwerali biWis garegnobas?
6. biWis garegnobis aRweraSi romeli sityviTaa miniSnebuli misi xasiaTi?
7. rogor Cndeba moTxrobaSi mura nagazi?

28
8. ra SeniSna biWma nagazis danaxvisTanave?
9. rogor epyrobian metoqeebi (pupuza, geo, kurka da Worfliani) biWs?
2

bavSvi moTxrobebSi
10. gaixsene: `biWma muqariT gaxeda quCas, muSti mouRera~, – amiT ris Tqma
surs mwerals?
11. biWs undoda, ZaRls miaxloeboda. Seni azriT, ratom ar miikara ZaRlma
is?
12. biWma nagazs puris natexi uwilada. biWis ra Tviseba Cans am epizodSi?
13. meored rogor ixsna, ra safrTxisagan gadaarCina biWma ZaRli?
14. ras agonebda biWs jaWviT dabmuli wisqvilebi? rogor daaxasiaTeb
biWs moTxrobis am monakveTis mixedviT?

moZebne
15. ipove teqstSi adgili, sadac Cans, rom biWi nagazs TanaugrZnobs.
16. moZebne da fanqriT gaxaze biWis is saqcieli, romliTac mwerali mis
mixvedrilobasa da gambedaobas gviCvenebs.
17. moZebne teqstSi adgili, sadac mwerali mxatvrulad aRwers mtkvris
sanapiros.

imsjele
18. Tqveni azriT, ra ganasxvavebs biWs Tavisi metoqeebisagan?
daadastureT sakuTari Sexeduleba personaJebis Sesabamis saqcielze
miTiTebiT.
19. ra saerTo aqvT biWsa da nagazs?

sityvis maragi
20. a) daawyvile sapirispiro Sinaarsis sityvebi:
gaxalisebuli, juja, axmaxi, veragi, keTilganwyobili, naRvliani.
b) daawyvile SinaarsiT msgavsi sityvebi:
gawiwmatebuli, waqezebuli, gaanCxlebuli, kudamoZuebuli,
Segulianebuli, gawbilebuli.

dawere
21. daasrule moTxrobis am nawilis Txrobis gegma; gamoyavi sakiTxebi
abzacebis Tanamimdevrobis mixedviT.
nimuSi: 1. biWis uxalisobis mizezi; 2. mura nagazis gamoCena; 3.
metoqeebTan Sexvedra; 4. gaqceva; 5. mtkvris riyeze; 6. ...

gramatika
22. gadaiwere da sulierTa jgufis xuT arsebiT saxels qveS xazi gausvi:
`biWma Seatyo, ZaRli ucxod grZnobda qalaqSi Tavs. Tvali gaayola.
mgoni, es nagazi guSinac Sexvda, guSinac ase dawanwalebda...
metoqeebma didxans ar daayovnes, foranTan SequCebuli xalxidan
maSinve gamoZvrnen~.

29
2 nawili meore
biWma CanTa riyeze moisrola da tanisamosis gaxda daiwyo.
– arc Sen unda iyo keTili suli, – uTxra ZaRls, – axlos ar mo-
bavSvi moTxrobebSi

dixar, ar mekarebi. me rom ar Segxvedrodi, es dRe sxvanairad dagvi-


Ramdeboda.
biWma tanze gaiZro da wyalSi Sevida.
– ehe, wyali civi yofila! – Tqva da xelebi daisvela. mxrebi da
mkerdi daizila wyliT, – `Tu ginda, Senc ibanave~, – miubrunda mere
ZaRls.
biWi CqerSi* Sevida da dinebas curviT dahyva. ase Ca­­uara wisqvi-
lebsa da xis aivnian saxlebs.
aivnidan wablisfernawnavebianma gogom dauqnia xeli da gaucina.
guSinac ase moxda. biWs ar egona, Tu dResac aq iqneboda gogo. ufro
sworad, aRar axsovda, gadaaviwyda da axla rom dainaxa, gaaxsenda,
guSinac aq idga da aseve uqnevda xels. TviTonac dauqnia xeli gogos.
mere, rom eCvenebina, Tu ra marjved* curavda, amotrialda, fexebi
haerSi aiqnia da TevziviT gauCinarda wyalSi. rodesac amoyuryu-
melavda, aivani ukve Sors iyo da nawnavebiani gogo garkveviT aRar
Canda.
biWma napirisken gaswia da axlaRa dainaxa nagazi. Turme napir-na-
pir mosdevda. napirze amovida, ZaRls gauRima.
– curva aRar SeiZleba, yinuliviT civi wyalia, – biWs undoda
nagazisaTvis Tavze gadaesva xeli, magram ZaRlma ar miikara, ganze
gauxta, – ar mendobi? kargi, ase iyos... ise ki, icode, me ufro sando
var, vidre Sena ggonia.
biWs tanze xorklebi daayara, sxeuli gaulurjda.
– wamodi, gaviqceT, – uTxra ZaRls da adgilidan mowyda.
ZaRli sirbiliT daedevna. biWs gaRma undoda gaxedva, netav isev
Tu dgaso aivanze nawnavebiani gogo, magram Tvali riyeze momavalma
biWebma mostaces. icno, vinc iyvnen da guli SiSisagan gadauqanda.
metoqeebi napirze dayrili tanisamosisaken Cqari nabijiT mid-
iodnen. raRa Tqma unda, tanisamoss waiRebdnen an mtkvarSi gadauZa-
xebdnen.
biWi jer SeCerda, erT adgilze gaSeSda, mere, sicivisagan Tu SiSi-
sagan akankalebulma, gaubedavad gadadga nabiji. garkveviT xedavda,
rogor uaxlovdebodnen riyeze dayril tanisamoss biWebi. Wor-
flianma fexi wamohkra CanTas. cota daaklda, CanTam kinaRam wyalSi
moadina tyapani. axla tanisamosi moisroles ganze.
biWma veRar moiTmina da yviriliT gaqanda, magram metoqeebTan
axlos misvla mainc ver gabeda, Soridan dauyvira:
– xeli ar axloT, Cemia.
– Senia? mere ra, rom Senia... – gaepasuxa pupuza.
– ginda, wyalSi gadagiyaroT? – SeekiTxa yvelaze maRali.
biWi swrafad gaiqca win, Tavis tanisamoss xeli dastaca, mere
CanTisaken daixara, magram CanTis aReba ver moaswro, oTxive erTad

30
2

bavSvi moTxrobebSi
daesxa Tavs. waaqcies, tanisamosi xelidan gamohglijes.
ZaRlis Rrenam gamoarkvia biWebi. SemkrTalni uceb mobrundnen.
maT win veeberTela mura nagazi ijda da iRrineboda. SeSinebulebi
erTmaneTs miekvrnen da civad gauSves tanisamoss xeli. nagazi iR-
rineboda.
waqceuli, Secivebuli biWi wamodga, maSinve wahyo SarvalSi fexebi
da xalaTi gadaicva. gabrwyinebuli, TiTqos Signidan ganaTebuli
TvalebiT Sescqeroda ZaRls. riyis qvebs Soris monaxa fexsacmelebi
da Caicva.
biWebi ar iZrodnen, sargadaylapulebiviT idgnen, SiSiTa da Zrwo­
liT* umzerdnen aRrenil nagazs. metoqeeb­ma biWs gadaxedes usaz-
Rvro mokrZalebiT, romelSic vedrebisa da mudaris sakmaod didi
wili eria, magram biWi SurisZiebaze ar fiqrobda, is kmayofili iyo
imiTac, rom tanisamosi daibruna, Tanac igrZno, Tu nagazi gverdiT
eyoleboda, es Ronieri da moCxubari biWebi verafers daaklebdnen.
– wavideT, – uTxra ZaRls.
nagazi morCilad gahyva.
biWs ukan ar mouxedavs, ise gaiara riye. ar icoda, metoqeebic
wamovidnen, Tu iqve darCnen. Tumca axla misTvis sulerTi iyo, verc
uknidan moparviT, verc win daxvedriT verafers daaklebdnen mtre-
bi. amitom modioda ase amayad. xandaxan nagazs gadaxedavda. didi
Savi Tvalebidan SuqiviT iRvreboda madliereba. ase gaiares viwro
quCa. ezos finiebma daupires Tavdasxma, magram nagazi is aRar iyo,
rac weRan naxa. mZimed miZunZulebda biWis gverdiT, finiebs RreniT
icilebda. erTs kinaRam piri waatana. unda genaxaT, rogori wkavwka-
viT gavarda sawyali finia da ezos Seefara.
biWi Tavis saxls miuaxlovda, dafiqrda, – „axla ra vuyo am ZaRls?
Sin ver miviyvan, verc aq davtoveb. gareT rom davtovo, daikargeba~.
biWi sagonebelSi* Cavarda, ar icoda, ra eqna, ra moexerxebina ZaRl-
isaTvis.
– axla ra giyo? – moubrunda biWi ZaRls, – ezoSi rom Segiyvano,

31
2 mezoblebi gagiJdebian. mainc ramxela xar, Se oxero, cota patara
rom iyo, kidev mesmis, amodena sad migiyvano?
bavSvi moTxrobebSi

nagazma naRvliani TvalebiT axeda biWs, mere Tavi daxara da Zun-


ZuliT wahyva. WiSkarTan SeCerdnen. biWma ezoSi SeiWyita. mezoblis
moxuc qals onkani moeSva da sarecxs wyalSi avlebda. Wreli kata
dabali aivnis moajirze nebiv­rad Tvlemda.
ezo patara da myudro iyo, riyis qviT mokirwyluli*, SuSabande-
biTa* da aivnebiT SemozRuduli. mezoblebi naxevar cxovrebas ezoSi
atarebdnen, aq eCxubebodnen erTmaneTs, aq TamaSobdnen nards da
isvenebdnen. biWi grZnobda, nagazis miyvana mezoblebs aaforiaqebda.
es ramdenime xani ezoSi simSvide iyo Camovardnili da axla namd-
vilad ajanydebodnen, gadmodgebodnen aivanze da atydeboda erTi
ayalmayali. „patara mainc iyos, – gaimeora fiqrSi biWma, – ubeSi*
davmalavdi da ise Seviyvandi~.
ZaRlmac Seixeda ezoSi da iqauroba moaTvaliera. biWis fe­­xebTan
dawva, wina TaTebi gadaajvaredina da zed Tavi Ca­­mo­­do.
– ar mogewona? – SeekiTxa biWi, – ezo mainc iyos didi... aq momi-
cade, erTs mivixed-movixedav da davbrundebi.
biWi ezoSi Sevida. nagazi maSinve wamodga da Sehyva.
– erihaa! – wamoiZaxa biWma, – ase araferi gamova... kudSi sadamde
unda mdio? – mere dafiqrda da uTxra: – ici ra, iqneb ukeTesia, dav-
SordeT, Sen Seni gziT wadi, me Cemi gziT waval. Seni didi madlobeli
var... arc Sen unda iyo Cemi ukmayofilo.

upasuxe SekiTxvebs
1. ratom gamoxatavs biWi ZaRlis mimarT ganawyenebas moTxrobis am nawilis
dasawyisSi?
2. rogor aRwers avtori aivanze mdgar gogonas? rogor daaxasiaTeb gogonas
am monakveTis mixedviT?
3. ras Caidens biWi `nawnavebiani gogos~ danaxvisas? biWis ra Tviseba Cans am
epizodSi?
4. sad Cans moTxrobaSi is, rom ZaRli sifrTxiles iCens, Znelad endoba biWs?
5. rogor iqcevian CxubisTavebi mtkvris sanapiroze?

32
moZebne 2
6. ipove teqstSi monakveTebi, romliTac daadastureb, rom nagazi biWis

bavSvi moTxrobebSi
madlieria.
7. moZebne gamoTqma, romelic migvaniSnebs, rom metoqeebs nagazis
SeeSindaT.
8. ipove striqoni, romliTac daadastureb, rom gaubedavi biWi
gaTamamda da SiSi daZlia.

upasuxe SekiTxvebs
9. rodis ambobs mwerali am sityvebs: `biWi gabrwyinebuli, TiTqos
Signidan ganaTebuli TvalebiT Sescqeroda ZaRls~? biWis ra Tviseba
Cans am monakveTSi?
10. ram ganapiroba metoqeebis mokrZaleba biWis mimarT?
11. ratom ar fiqrobda biWi SurisZiebaze?
12. rogor aRwers avtori biWis ezos?
13. ratom gadawyvets uecrad biWi, ZaRli gauSvas, CamoiSoros?

imsjele
14. ra saerTo Tvisebebi aqvT biWsa da ZaRls?
15. gaixseneT: `biWi amayad midioda~... `nagazi is aRar iyo~... ganmarteT, ra
iyo biWisa da nagazis cvlilebis mizezi?
16. am epizodSi CxubisTavebic sxvagvarad iqcevian. ratom Seicvala maTi
damokidebuleba biWis mimarT? daasabuTeT pasuxi.
17. gamoTqviT varaudi, rogor gagrZeldeba moTxroba?

sityvis maragi
18. amokribe SinaarsiT msgavs sityvaTa wyvilebi:
SiSi, mudara, Zrwola, ridi, vedreba, mokrZaleba.

19. ganmarte, ra mxatvrul xerxs iyenebs mwerali?


`fexebi haerSi aiqnia da TevziviT gauCinarda wyalSi~.
`didi Savi Tvalebidan SuqiviT iRvreboda madliereba~.
`biWebi ar iZrodnen, sargadaylapulebiviT idgnen~.

dawere
20. Seadgine meore nawilis Txrobis gegma, gamoyavi cxra sakiTxi.

gramatika
21. gadaiwere da abstraqtul arsebiT saxelebs qveS xazi gausvi:
a) metoqeebma biWs gadaxedes usazRvro mokrZalebiT, romelSic
vedreba da mudara eria...
b) es ramdenime xani ezoSi simSvide iyo Camovardnili da axla
namdvilad ajanydebodnen...

33
2 nawili mesame
nagazi adgilidan ar iZvroda. biWis moZraobas uyurebda. biWi
wavidoda, ZaRlic gahyveboda, dadgeboda biWi – isic gaCerdeboda.
bavSvi moTxrobebSi

ezoSi Zia Tedo Semovida, buzRuna berikaci. qaTmebsa da katebs


ver itanda, sul eCxubeboda mezoblebs, ezos svrian da abinZure-
beno. mezoblebTan Cxubs ar sjerdeboda, sadRac dadioda, gancxade-
bebs werda, Cioda.
biWma dainaxa Zia Tedo da aiwura.
– vin moaTria nagazi? – SemosvlisTanave ikiTxa berikacma.
– ra vici, Semomyva.
– gaswi aqedan, Se samgle, Sena!
berikacma nagazs joxi mouqnia da quCaSi gaagdo. biWma quCisken
gaxedva verc ki gabeda. ukanmouxedavad gadaWra ezo da SuSabandis
kari SeaRo.
CanTa SuSabandSive miagdo taxtze da oTaxSi SeiWvrita.
– moxvedi, Svilo? – SeekiTxa deda.
– ho, movedi.
– ratom dagagvianda?
– ra vici, nela movdiodi.
– dajeqi, isadile!
biWi fanjarasTan dajda. farda gadaswia da cali Tvali
WiSkrisken gaapara. ZaRli arsad Canda.
„albaT, wavida, – gaifiqra, – wavidoda, ma ras izamda...~ Tan guli
daswyda, quCaSi rom miatova gzaabneuli, upatrono ZaRli.
dedam saWmeli gamoutana Svils da win daulaga.
– aki nela movdiodio? Tma sul sveli gaqvs... girbenia.
– cota virbine.
biWi uxalisod Seudga Wamas.
„axla finiebi isev daCagraven... eg araferi, im qofakma* Tu daiWira
da galiaSi Caamwyvdia, maSin naxe... mainc ramxelaa!.. Zalian didia!~
– biWma isev gaapara mzera WiSkrisken. ramdenime etlma Caiqrola,
fornebmac* Caixrigines... xalxi midi-modioda.
mura nagazi aRarsad Canda.
biWs lukma aRar gadasdioda yelSi. cxeli kerZis wveni miaSvela,
mainc ver gadaitana lukma.
– ra mogivida, cudad xom ara xar? – hkiTxa dedam.
– ara.
– daRlili Canxar... saWmels veRar erevi.
„netavi ar gameSva. sardafSi davamwyvdevdi da meyoleboda... sad
unda ixetialos im sawyalma~. – biWma moaTava sadili. puris natexi
jibisken gaacura da gareT gavarda.
nagazi WiSkarTan iwva, gadajvaredinebul TaTebze Tavi Camoedo
da quCas mowyenili gascqeroda. biWis gamoCenisTanave wamoxta. Tva-
lebi aunaperwklianda* da kudis qnevas mohyva. biWma jibidan puris
naWeri amoacoca.

34
2

bavSvi moTxrobebSi
– gSia, Se sawyalo, es cicqna puri ras giSvelis?
biWi ar Semcdara. Tumca mainc ar egona, Tu aseT ayalmayals gamoi-
wvevda ZaRlis Semoyvana ezoSi. ezos myudroeba dairRva. yvela
daJinebiT moiTxovda ZaRlis gaZevebas. mizezi erTi hqondaT – ezo
pataraa, Cvenc Zlivs veteviTo...
amodena nagazi aq Tu SemoiyvaneT, Cven unda gavsaxldeTo...
magram biWma nagazi Tavis sardafSi Seamwyvdia da kari garedan
Cauketa – razas* ki boqlomi daado.
ezo mainc ar cxreboda, yayanebda, zrialebda, gacxarebuli iqnev-
da xelebs, isev yayanebda. ase gagrZelda daRamebamde.
dedis mudaramac ar gasWra. biWi jiutad imeorebda erTsa da
imaves:
– ZaRli Cemia... Cemi ZaRli aravis ar Seawuxebs... me movuvli.
nagazi TiTqos grZnobda, rom es aurzauri mis gamo iyo atexili,
sardafidan CamiCumi ar ismoda. albaT, SeSinebuli TavisTvis iwva
Zvel Cvrebze da xmas ar iRebda. saRamos biWma moakiTxa. jamiT sala-
favi daudga da kmayofili dascqeroda.
– ra gqvia? – ise hkiTxa, TiTqos ZaRls pasuxis gacema SeeZlo, –
SeiZleba yurSa gqvia, an mura, yurebi wauWriaT da ufro mura ger-
qmeva. mura... ara uSavs, kargi saxelia, Segefereba. Tanac mura xar,
cxvir-piric gamuruliviTa gaqvs.
nagazs biWis laparakisTvis ar ecala, gamwarebuli Tqvlefda
salafavs.
– mamaSensac mura erqmeoda, papaSensac... Tqven yvelani muriebi
iqnebodiT... ase xdeba xandaxan... papaCemsac giorgi erqva, mamaCem-
sac... me jer gia mqvia... gavizrdebi da mec giorgi merqmeva... Sen ki
namdvili mura xar, pirwavardnili mura... axla Rame mSvidobisa...
wavedi... xma ar gamagono, xom naxe, Seni gulisTvis ra ambavi atyda.
meore dRes, skolaSi wasvlisas, gamoiyvana nagazi da gzas gaudga...
quCaSi midioda patara, Savgvremani biWi, romelsac gverdiT mura
nagazi mihyveboda. quCis kuTxeSi isev daxvdnen oTxni, magram im oTx-
Tagan verc erTma ver gabeda gzis gadaRobva. biWma maT win Cauara.
zedac ar Seuxedavs, ise Cauara, TiTqos iq arc mdgariyvnen, iq ki ara,
TiTqos qveyanaze arc arsebobdnen.
biWebma boRmiT* savse Suriani Tvalebi gaayoles mimavals, ve-

35
2 raferi uTxres, anda ra unda eTqvaT, roca aseTi nagazi mihyveboda
gverdiT.
bavSvi moTxrobebSi

ZaRli skolis ezoSi ucdida biWs. biWi yovel dasvenebaze Camor-


boda dabla ZaRlis sanaxavad, did dasvenebaze Tavis ulufas Camou-
tanda, Suaze yofda, naxevars nagazs aWmevda, naxevars ki TviTon
miirTmevda. ase gavida ramdenime dRe.
erTxel, did dasvenebaze, ezoSi Camoirbina biWma, ZaRli iq aRar
daxvda. ezos yvela kunWuli dairbina, mainc ver monaxa, viRacam
uTxra: meezovem Tu skolis darajma gaagdoo. biWi quCaSi gavarda.
nagazi iqve ijda SemkrTali, Tvalebs acecebda.
– aba, ra giyo, – uTxra biWma, – arsad ar gaCereben... jer es SeWame
da mere movifiqroT, rogor moviqceT, – puri Suaze gatexa da nax-
evari ZaRls gadaugdo. oriveni madianad Seeqcnen TavianT ulufas.
– isev Sin unda wagiyvano... gareT ver dagtoveb... an daikargebi, an
vinme dagiWers... aq momicade, CanTas Camovitan... xval, ra Tqma unda,
skolidan gaparvisaTvis momxvdeba, magram ra vqna, gareT ver dag-
toveb.
biWi da ZaRli isev erTad gaudgnen gzas Sinisaken.
– dedam miTxra Senze – mwyemsebisa iqnebao. albaT, cxvris faram
gaiara qalaqSi da mag sawyals gza daebnao... ise, qalaqSi rom ar
gicxovria, getyoba... dafeTebuli dadixar, Tanac aravin ar gic-
nobs...
ZaRli ZunZuliT mihyveboda axlad SeZenil patrons. saxe adamia-
niviT fiqriani da daRvremili hqonda. TiTqos biWis naTqvamma iala-
Rebze* gaSlili cxvris fara gaaxsena da naRveli moeria. vin icis,
iqneb, ucxo qalaqSi ase upatronod darCenils, marTla agondeboda
mTebi. marTla dardobda, wuxda da, am patara, Savgvremani biWis
garda, veravin gaugo, aravin gaiziara misi ZaRluri sevda.
uxmod midiodnen, biWs Tavisi fiqri awuxebda, nagazs – Tavisi...

upasuxe SekiTxvebs
1. gadaikiTxe mesame nawilis dasawyisi. meore abzacisa da Semdgom
gamarTuli dialogis mixedviT, rogor axasiaTebs avtori Zia Tedos?
2. ras ganicdis saxlSi dabrunebuli biWi?
3. vis Sesaxeb Tqva biWma gadataniTi mniSvnelobiT: `im qofakma Tu
daiWira... maSin naxe~?
4. romeli gamoTqmebi migvaniSnebs, rom nagazs gauxarda biWis danaxva?

36
5. rogor zrunavs biWi nagazze? rogor daabinava man ZaRli?
6. ganmarte, risi Tqma surs am winadadebiT mwerals?
2

bavSvi moTxrobebSi
`ezo ar cxreboda, yayanebda, zrialebda, gacxarebuli iqnevda
xelebs~...
7. rogor daaskvna biWma, rom ZaRls mura erqva? ra Sedareba mohyavs mas
msjelobis dros?
8. ra Seicvala meore dRidan biWis cxovrebaSi? saidan Cans, rom biWi
axla amayi da Tavdajerebulia?
9. moTxrobis mesame nawilSi rogor axasiaTebs mwerali biWis metoqeebs?
10. ra axali dabrkoleba gaCnda biWisa da ZaRlis urTierTobaSi?
11. waikiTxe epizodebi:
1. dedam biWs nagazis Sesaxeb uTxra: `mwyemsisa iqneba. albaT, cxvris
faram gaiara qalaqSi da mag sawyals gza daebnao~.
2. biWi nagazs eubneba: `qalaqSi rom ar gicxovria, getyoba...
dafeTebuli xar, Tanac aravin gicnobs~.
amaTgan romeli gadmogvcems faqts da romeli – varauds?
a) dedis naTqvami – faqts, biWis naTqvami – varauds;
b) dedis naTqvami – varauds, biWis naTqvami – faqts.
arCeuli pasuxi msjelobiT daasabuTe.

moZebne
12. ipove teqstSi monakveTi, romelSic Cans, rom ZaRli biWs sabolood
miendo, SeeCvia.
13. SearCie is adgilebi, sadac kargad Cans biWis ezos mobinadreTa
Tavisebureba.
14. moZebne iseTi adgilebi, sadac Cans, rom biWi zrunavda ZaRlze.
15. ipove winadadebebi, romlebSic ZaRls adamianis Tvisebebi miewereba.

imsjele (jgufuri samuSao)


16. daaxasiaTeT biWis deda moTxrobis am nawilis mixedviT.
17. SeafaseT ZaRlisa da misi axlad SeZenili patronis urTierToba.
18. SeafaseT dedisa da mwerlis varaudebi; damajereblad migaCniaT is,
rom mura nagazi mwyemsebTan, mTebSi gazrdili ZaRli unda iyos?

sityvis maragi
19. ipove SinaarsiT gansxvavebuli sityva:
sevda, naRveli, eWvi, dardi, wuxili.

dawere
20. a) Seadgine am nawilis Txrobis gegma, gamoyavi cxra sakiTxi.
b) ganmartebiTi leqsikonidan an sabavSvo enciklopediidan amoiwere
cnobebi mecxvare ZaRlis, kavkasiuri nagazis Sesaxeb.

37
2 nawili meoTxe
karga xans uxmod iares. biWs kidev raRac undoda eTqva, magram ar
uTxra, dumili arCia. ise ki saTqmeli bevri hqonda. Tundac is am-
bavSvi moTxrobebSi

bavi, oTxi biWi rom xvdeboda TiTqmis yoveldRe quCis kuTxeSi. ori
weli ise dadioda skolaSi, zedmeti sityva aravis gaubedavs, wels ki
es biWebi gamotyvrnen* saidanRac. jer erTi iyo, ai, is, Worfliani,
swored am kuTxeSi SemTxveviT SeefeTa. axed-daxedes erTmaneTs.
Worflians, etyoba, ar moewona da hkiTxa:
– ra gqvia?
biWma upasuxa. mere Tavis mxriT SeekiTxa:
– Sena?.. Sen ra gqvia?
– gaiare!
biWs wasvla undoda da ratomRac ver wavida. ufro imitom, rom
Worflianis pasuxi gaukvirda.
– Tu ginda, erTs migbertyav.
verc es gaigo biWma, ratom upirebda Worfliani mibertyvas da
swored amis gamo, rom ver gaigo, erTi wuTis Semdeg oriveni quCis
mtverSi goraobdnen, erTmaneTs urtyamdnen, kbendnen, fxaWnidnen
katebiviT. biWs tanisamosi mtverSi da WuWySi amoesvara, Semoefl-
iTa. ase xom ver wavidoda skolaSi, tiril-tiriliT dabrunda Sin.
meore dRes erTis nacvlad oTxi daxvda...
quCis kuTxes rom miuaxlovdnen, biWma oTxive metoqe* dalanda*.
isev iq idgnen, kedelTan ayudebulni. iqve mglisferi ZaRli iwva,
cxvirwawvetebuli, yurebdacqvetili.
metoqeebmac SeniSnes skolidan momavali biWi da nagazi. raRac
gadaulaparakes erTmaneTs. fexebTan wamowolili mglisferi ZaRli
wamoaxtunes da gzaze gamomwvevad dadgnen. ZaRli dawolili gac-
ilebiT patara Canda. es iyo Ronieri, galaRebuli, ganebivrebuli
nagazi. biWs SeeSinda. SemkrTalma daxeda Tavis ZaRls, romelic Tav-
Caqindruli, mowyenili moZunZulebda da warmodgenac ki ar hqonda,
ra xifaTi eloda win.
skolidan dabrunebulebs, aTiode nabijze gza gadauRobes.
biWma SiSiT daixia ukan. mura nagazma jer gakvirvebiT moxeda
biWs, SeCerda, mere win gaixeda. uceb bewvi aeSala, jagariviT daudga
yalyze. winidan mglisferi ZaRli uaxlovdeboda RreniT. nestoebi
auTrTolda, TviTonac SeuRrina, TeTri, elvare kbilebi gamoaCina.
ZaRlebma erTmaneTs Semouares, wre Sekres. frTxilad daynoses
erTmaneTi. Rrena gaZlierda. mglisferma Seuyefa da yelSi eca. biWma
Tvalebze aifara xeli. mas esmoda, rogor ibrZodnen ZaRlebi.
Rrena... yefa... RavRavi... isev Rrena, isev yefa...
biWma Tvalebi gaaxila, xeli saxidan moiSora. mtvris korianteli
idga da ver gaarCia, romeli ZaRli iyo zeviT da romeli – qveviT.
erTmaneTSi gadaxlarTulebi ibrZodnen, goraobdnen, erTmaneTs
kbendnen, aTrevdnen.
metoqeebi TavianT falavans* aqezebdnen, aTasgvari SeZaxilebiT

38
2

bavSvi moTxrobebSi
amxnevebdnen. erTmaneTSi CaxlarTuli ZaRlebis garSemo yiJiniT
darbodnen. seiris* moyvaruli xalxic maSinve mogroviliyo. yvela
mglisfer ZaRls aqezebda. mura nagazi marto ibrZoda. „Cemi jobnis, –
gaifiqra wamiT biWma, – amitom aqezeben mglisfers... Cemi jobnis...~
bewvis didi gorgali trialebda quCis mtverSi, Tan ucnaur, raRac
ganwirul xmebs gamoscemda, am xmebs seiris moyvarulTa Rrianceli
erTvoda.
biWi gafiTrebuli idga. guli eleoda, Zlivs sunTqavda. mzad iyo,
ZaRlebis Sua Cavardniliyo da gaeSvelebina.
mtverSi mura nagazi amoizarda. erTi wuTiT siCume Camovarda.
mtveri dacxra, daiwminda. mglisferi miwaze egdo. mura nagazs yurSi
Caevlo piri, wina TaTebiT Tavsa da mxarze awveboda.
– gaaSveleT! – daiZaxa viRacam.
– muko modis!.. eg aris ZaRlebis ustabaSi*!
biWma Soridan galiaSebmuli forani dainaxa da mixvda, vinc iyo
muko. swrafad mivarda ZaRls.
– gaviqceT, – dauyvira, – muko modis da dagiWers.
mura nagazma piri SeuSva mglisfers, magram TaTebiT mainc awveboda
da wamodgomis saSualebas ar aZlevda.
– Cqara! – uyviroda biWi, – Cqara, muko dagiWers! – Tan gasaqcevad
iwvevda.
mura nagazma irgvliv mimoixeda. moyayane xalxi rom dainaxa, gons
moego* da SeSinda kidec. metoqes Tavi mianeba da gaqceul biWs gaeki-
da.
biWi da ZaRli quCaSi mirbodnen. biWma borblebisa da cxenis flo-
qvebis xma gaigona. ukan moixeda. qvafenilze gaxelebuli* cxenebi

39
2 mohqrodnen da Tan galiaSedgmul
forans moaraxraxebdnen. kofoze*
bavSvi moTxrobebSi

muko ijda. aRvirebi mieSva da haer-


Si Solts* iqnevda.
biWi da ZaRli SeSinebulebi
garbodnen. garbodnen mTeli Za-
liT. biWi floqvebis TqaraTquriT
grZnobda, muko uaxlodebodaT.
ZaRlma igrZno moaxloebuli saSiS-
roeba, win gavarda. axla biWi mis-
devda ukan. dainaxa, rogor Sevarda
nagazi ezoSi da rogor moefara
Tvals.
forani WiSkarTan wamoewia. biWs
sirbili aRar SeeZlo, Caikeca, wai-
qca.
foranma raxraxiT Cauqrola,
magram iqve SeCerda. biWi muxle-
bze wamodga. fornidan Camomxtar
mukos miaSterda. mukom saltiani
bade gadmoiRo da biWisken wamovida
Cqari nabijiT. biWma meloti Tavi,
Savi, wvrili Tvalebi da didi ulvaSebi dainaxa.
– visia eg ZaRli? – hkiTxa biWs mosvlisTanave mukom.
– Cemia!
– saidan aris Seni, vin mogca?
– Cemia! Cemia!...
– dReidan aRar iqneba Seni!
biWs cremli moawva Tvalebze, aRrialda. saltes Caavlo orive
xeli da mukos WiSkarSi Sesvlis saSualebas ar aZlevda.
– xeli gauSvi! – iyvira mukom.
– Cemia! Cemia! Cemia! – Rrialebda biWi.
xmaurze mezoblebi gamocvivdnen ezoSi. biWi am dReSi rom dainax-
es, mukos miscvivdnen. lanZRva dauwyes. biWi wamoayenes. magram,
gaiges Tu ara, rac xdeboda, ukan daixies.
mezoblebs Soris biWis dedac gamoCnda. gaocebuli xan mukos
Sexedavda, xan Svils, romelic jer isev tiroda, Tan badis saltes
ejajgureboda.
– ra moxda? – ikiTxa ferSecvlilma*, SemkrTalma dedam, – ra mo-
givida, Svilo?
– visia ZaRli? – mSvidad ikiTxa mukom.
– ar vici, – upasuxa dedam, Tan Svilis Tavi mkerdze miikra, – Cemma
biWma moiyvana.
– ZaRli upatrono yofila, – Tqva mukom.

40
– albaT, upatronoa, – upasuxa dedam.
– nomeri aqvs? – mSvidad miubrunda muko biWs. 2
– ra nomeri? – gaocda biWi. cremli mtvriani muWiT moiwminda da

bavSvi moTxrobebSi
saxeze talaxis zolebi daaCnda.
– upatronoa da nomeri saidan eqneba?! – Tqva mezobelTagan viRa-
cam.
– nomeri ar hqonia.. – erTi wuTiT Cafiqrda muko, – ZaRli unda
waviyvano.
– ra nomeri? – isev ikiTxa biWma.
– unomro ZaRlebs qalaqSi ar vaCerebT... – mukom ezoSi Sesvla
daapira, magram biWi dedas dausxlta da mukos aefara.
– xvalve vuyidi nomers, Zia... ZaRli Cemia!
– nomeri ar iyideba!
– maS, vuSovi... nu waiyvan, Zia, Seni Wirime!
– ZaRli Cemi Svilisaa, dReidan Cemi Svilisaa!.. – gulma veRar
gauZlo biWis dedas da mukos Seutia, – axlave wadi aqedan!

upasuxe SekiTxvebs
1. rogor ixsenebs moTxrobis gmiri Worflian biWTan pirvel Sexvedras?
2. icis Tu ara mkiTxvelmac misi, moTxrobis mTavari gmiris, saxeli?!
3. ra ganizraxes biWis metoqeebma?
4. rogor aRwers avtori mglisfer nagazs? rogor aRwers mura nagazis
gabrazebas?
5. ram miaxvedra biWi, rom misi nagazi sjabnida mglisfer ZaRls?

moZebne
6. moZebne is winadadebebi, romlebSic Cans biWisa da misi metoqeebis
gansxvavebuli damokidebuleba mura nagazisa da mglisferi ZaRlis
Cxubisadmi.

imsjele
7. Tqveni azriT, ram ganapiroba biWisa da misi metoqeebis gansxvavebuli
damokidebuleba ZaRlebis mimarT? ra Tvisebebs avlenen personaJebi am
epizodSi?
8. rogor fiqrobT, ratom SearCia mweralma metoqeebis ZaRlis aRsawerad
sityva `mglisferi~?
9. moTxrobis wina nawilis Sinaarsis gaTvaliswinebiT, ra unda iyos mura
nagazis gamarjvebis mizezi?

upasuxe SekiTxvebs
10. rogor gvixatavs avtori mukos?
11. biWis mezoblebma gamoxates TavianTi damokidebuleba nagazis mimarT.
gansxvavdeba Tu ara biWis deda maTgan am TvalsazrisiT?

41
2 12. Sen Tu gyolia romelime cxoveli? rogor epyrobi cxovelebs?
13. daakavSireT erTmaneTTan Seswavlili Tavebi da maTi ilustraciebi;
bavSvi moTxrobebSi

SeafaseT mxatvris arCevani.

sityvis maragi
14. ganmarte, rodis viyenebT am sityvebs, – ris xmas, rogor xmaurs
Seefereba:
TqaraTquri, raxraxi, Rrianceli, yiJina.

15. ipove mniSvnelobiT gansxvavebuli sityva:


xifaTi, safrTxe, faTeraki, gamosavali, dabrkoleba,
gansacdeli.

dawere
16. Seadgine am nawilis Txrobis gegma.
17. dawere Txzuleba saTauriT `mura da mglisferi~.
(weris dawyebamde 38-e gverdze bolo abzacebSi fanqriT moniSne
saTanado sityvebi an winadadebebi).
TxzulebaSi aRwere:
• moTxrobaSi mglisferi ZaRlis gamoCena;
• mowyenili mura nagazis uecari gabrazeba;
• ZaRlebis Sexvedra pirispir;
• ZaRlebis daundobeli orTabrZola;
• mglisferi ZaRlis wamqezeblebi;
• muras patronis – biWis gancdebi;
• mura nagazis gamarjveba;
• ra unda iyos muras gamarjvebis mizezi.

nawili mexuTe
muko buzRun-buzRuniT gaeSura fornisaken.
mezoblebi uxmod daiSalnen. etyobodaT, ukmayofiloni iyvnen,
saqme rom ase damTavrda. es ukmayofileba oTaxebamde veRar mii-
tanes, aivnebzeve ayayandnen. zevidan damnaSavesaviT dascqerodnen
nagazs, romelic SeSinebuli da mokuntuli iwva sardafis karTan.
ZaRlma namdvilad igrZno, rom es aurzauri mis gamo iyo atexili da
amitomac miikunWa qvafenilze, damnaSavis TvalebiT uyurebda adami-
anebs.
biWi nagazTan mivida da daxeda. axlaRa SeamCnia – drunCi da kiseri
mTlad gasisxlianebuli hqonda. Caikuza da Tavze xeli gadausva.
ZaRli gainaba, Tvalebi milula*, zurgze bewvi aRar ajagvria, arc
dauRrenia.
– nu geSinia, – uTxra biWma, – xvalidan nomeri geqneba da xels
veravin gaxlebs... ici, ra aris nomeri? ara? arc me vici. ara uSavs,
dedas ecodineba da is gvaSovninebs.
biWs dedam dauZaxa. biWi Sin didxans ar dayovnebula, saWmeli

42
gamoutana nagazs da sardafis kari gauRo.
– Wame, – Seaxsenebda xolme nagazs, romelsac mainc­damainc ar 2
sWirdeboda Sexseneba, – magrad ki iCxube, ar megona, Tu aseTi Ron-

bavSvi moTxrobebSi
ieri iqnebodi. Tumca ra, Sen, albaT, mglebTanac giCxubia... isic
magari iyo... kargad gagiZlo.
ZaRli TavauReblad sanslavda salafavs.
– erTi vnaxoT, xval rogor dagvxvdebian biWebi... SeiZleba, ori
ZaRli moiyvanon. Sen iseTi xar, orsac moerevi da samsac... Zalian
Ronieri xar. naxe, mec viqnebi Ronieri... Zalian minda, Ronieri viyo.
ZaRlma jami moasufTava da miwva, etyoboda, daRlili iyo, fexze
dgomis Tavi aRar hqonda.
– ici ra, Cven kidev wavideT sabanaod... gindac aciv­­des, mainc wavi-
deT. iq, gaRma, aivanze nawnavebiani go­go dgas xolme. me roca curviT
Cavuvli, xels miqnevs. Tu wyali civi iqneba, riyidan* davuqnioT
xeli... dagvinaxav­s.. Sen ggonia, ver dagvinaxavs? gamoRmidan vaniSneb,
is biWi var, curviT rom Camovivlidi-meTqi. gogona mixvdeba, vinca
var da kidev damiqnevs xels, SeiZleba gaicinos kidec... magram si-
cils napiridan ver gavigonebT, Sors viqnebiT.
biWs isev dauZaxa dedam.
– axla daiZine, daRlili xar... saRamos ginaxuleb... iqneb, gaviar-
oT kidec. mtkvris piras gagatareb.
biWi meore dRes skolaSi ar wasula. mTeli dRe nomrisTvis sir-
bils Sealia. bolos uTxres, mezoblebis Tanxmoba mogvitaneo. biWi
gafiTrda, Zlivs Seikava cremlebi. gulmokluli dabrunda Sin.
dedas Seecoda. TviTonve Camoiara mezoblebi da didi xvewnis Semdeg
TiTqmis yvela daiTanxma.
dilaadrianad gavarda biWi, Tan mezoblebis mier xelmowerili
qaRaldi waiRo. isev lodini dasWirda. dro nela gadioda. kedelTan
atuzuli biWi xan erT fexs daeyrdnoboda, xan meores. maRali kacebi
modiodnen... jguf-jgufad idgnen, saubrobdnen. mere daiSlebod-
nen... biWi ki idga, ase jiutad idga da eloda. quTuToebi daumZimda,
Tvlema moeria, Tavi kedels miado.
mtkvris napiri daesizmra: viTom nagazi napirze datova da Tvi-
Ton talRebSi Securda. talRebi Cveulebrivze didi da Tbili iyo,
Ronivrad aisroda biWs zeviT, mere daaqanebda... mere talRebma nac-
nobi aivnis win Caatares biWi. mtkvarze gadmokidul aivanze aravin
Canda. carieli iyo. uceb moajirs gadmoeyuda SavulvaSiani meloti
kaci, romelsac Savi, wvrili Tvalebi hqonda. melot kacs ulvaSebi
swrafad ezrdeboda, nawnavebiviT CamougrZelda. ulvaSis boloebi
ukve mdinares swvdeboda, talRa xvdeboda da aqanavebda. biWs SeeSi-
nda, swrafad mitrialda da napirisaken mousva. rogorc iyo, Tvali
mohkra napirs, magram napirze ZaRli aRarsad Canda. mTeli ZaliT
usvamda mklavebs, talRidan talRaze gadadioda, maRla asrolili
napirs gaxedavda. riyeze qvebi TiTqos gazrdiliyvnen, uzarmazar
lodebad qceuliyvnen...

43
2
bavSvi moTxrobebSi

– biWuna... biWuna...
biWma Tvalebi moifSvnita, mis win viRac qali idga...
– vis ucdi? – hkiTxa qalma.
biWma uTxra, visac ucdida.
aTi wuTis Semdeg igi ukve saxlisken mirboda. gaxarebuli ise mi-
hqroda, miwaze fexs ar akarebda. xelSi Tunuqis* mrgvali naWeri
ekava, – es iyo nomeri.
Tunuqze aRbeWdili iyo gaurkveveli asoebi da cifrebi – es ki iyo
ufleba, nagazs neba hqonda darTuli quCebSi Tavisuflad siarulisa.
ZaRli sardafSi iyo damwyvdeuli. biWi mividoda, Tavis Zvel qamars
koxtad moargebda kiserze da zed am mrgval Tunuqs dahkidebda.
verc muko, verc mezobeli, verc skolis daraji, veravin xels ver
axlebda nagazs... uceb gaaxsenda, aseTi Tunuqi mglisfer nagazsac
ekida.
biWi garboda, ezos rom miuaxlovda, SeCerda, suli moiTqva. saxe
mainc uRimoda. ise, TavisTvis iRimeboda. quCis boloSi oTxi biWi,
oTxi metoqe dainaxa. muStiT daemuqra, magram saxidan Rimili mainc
ar moSorebia.
yvelaferi dawynarda, yvelaferi ise iyo, rogorc unda yofiliyo...
ezoSi Sevarda, iqac simSvide daxvda. myudroeba.
uceb, TiTqos kefaSi dahkres, TvalT daubnelda.
sardafis kari Ria iyo, kargad axsovda – daketili datova, axla ki
Ria iyo.
frTxilad mivida, TiTqos eparebao, Ria karis win dadga: sardafi-
dan sicarielem gamoixeda, bnelma da nestianma.

44
biWs muxlebi moekveTa. qvafenilze pirqve daeca da aqviTinda.
mezoblebi aivanze gadmodgnen. deda, rogorc Canda, Sin ar iyo, ar 2
gamoCenila.

bavSvi moTxrobebSi
viRac mivida biWTan, wamoayena.
– sad aris Cemi ZaRli? – ikiTxa biWma gabzaruli xmiT.
pasuxi aravin gasca.
– sad aris Cemi ZaRli? – kvlav ikiTxa umisamarTod. mzera aivnebs
miapyro. mezoblebi uxmod gabrundnen, aravin uTxra, ra iqna ZaRli.
biWi WiSkrisken gaiqca. quCaSi oTxi biWi SeefeTa, oTxi metoqe.
metoqeebi damcinavad iRimebodnen, magram biWs rom Sexedes, uecrad
niri wauxdaT.
– ra iqna Cemi ZaRli? – axla imaT SeekiTxa ganrisxebuli biWi. bi-
Webma ukan daixies.
– ra iqna?!
– mukom waiyvana... – CurCuliT Tqva Worflianma.
– Tqven moiyvandiT... Tqven gauRebdiT kars.
biWebma erTmaneTs gadaxedes. mere SemkrTali mzera
biWs miapyres. biWma or metoqes xelebi mkerdSi aZgera.
orive kedels miexeTqa da iqve Caikeca. mere danarCenebs
miubrunda, magram maT ukve gaqceva moeswroT. laCru-
lad garbodnen damfrTxalebi. biWma waqceul metoqeebs
zizRiT daxeda da gaSorda.
biWi marto midioda...
mamakacuri, didi nabijebiT midioda patara, Savgvre-
mani biWi, romelsac magrad CaebRuja xelSi Tunuqis
mrgvali naWeri...
arCil sulakauri

upasuxe SekiTxvebs
1. ratom iwva nagazi sardafis karTan SeSinebuli da mokuntuli?
2. rogor epyroba biWi daSavebul ZaRls?
3. ra Tvisebebs avlens biWi nomris mopovebis epizodSi?
4. raze migvaniSnebs biWis sizmari?
5. biWis sizmarSi riyis qvebi uzarmazar lodebad iqceva. kidev rasTan
dakavSirebiT iyenebs mwerali am xerxs?
6. kidev erTxel waikiTxe 44-e gverdze mocemuli nawyvetis dasawyisi da
ipove gamoTqma `miwaze fexs ar akarebda~. Seni azriT, ras gulisxmobs es
gamoTqma.
7. nomriT dabrunebuli biWi muStiT daemuqra metoqeebs, magram saxidan
Rimili ar moSorebia. misi xasiaTis ra Tviseba Cans am epizodSi?

45
2 8. Tavis dasawyisSi daxatulia xmauriani ezo. raze migvaniSnebs ezos siCume
biWis dabrunebis epizodSi?
bavSvi moTxrobebSi

9. ras niSnavs gamoTqma `sardafidan sicarielem gamoixeda~? am winadadebaSi


ra mxatvrul xerxs iyenebs mwerali?
10. ganmarte, ra gansxvavebaa damfrTxalsa da laCars Soris? romeli ufro
Seefereba biWis metoqeebs? ratom?
11. Seni sityvebiT ganmarte gamoTqma `niri wauxdaT~.
12. rogor epyroba biWi waqceul metoqeebs?
13. SearCie am winadadebaSi gamoTqmuli azris gagrZeleba:
`mamakacuri, didi nabijebiT midioda patara, Savgvremani biWi~, radgan:
a) egona, rom amgvari ieriT metoqeebs daaSinebda;
b) ufrosebs baZavda, asakiT ufro didis Sesaxedaoba rom hqonoda;
g) mura nagazTan urTierTobam mas sakuTari Tavis rwmena SesZina;
d) mukosTan dapirispirebis Sedegad mas fizikuri Zala moemata.
14. `biWs magrad CaebRuja xelSi Tunuqis mrgvali naWeri;~ – amgvari
dasasruliT mwerali migvaniSnebs, rom:
a) biWi jiutia da is aravis dauTmobs am nomers;
b) biWi amayobs imiT, rom Tavad moipova Tunuqis nomeri;
g) biWs eSinia imasa, rom CxubisTavi metoqeebi isev daCagraven.
d) biWs mtkice xasiaTi aqvs da is SeZlebs sakuTari Tavis dacvas.

moZebne
15. moZebne epizodi, romelSic Cans, rom biWi misTvis mniSvnelovan Temaze –
pirad grZnobebze – esaubreba nagazs.

imsjele da Seafase
16. moTxrobis dasasruls vkiTxulobT: `biWi marto midioda~... kidev sad
gvxvdeba es winadadeba? Seafase, ra gansxvavebaa `pirvel martoobasa~ da
`bolo martoobas~ Soris?
17. biWis ambavi sakmaod daZabulad viTardeba. ra migaCnia misi cxovrebis
yvelaze naTel, ocnebiT aRsavse epizodad?
18. Seafase, ra cxovrebiseuli gamocdileba SeiZina biWma? ra Secvala mis
xasiaTSi metoqeebTan, mukosTan, mezoblebTan urTierTobebma? ra roli
Seasrula misi xasiaTis CamoyalibebaSi dedam?
19. ra aswavla biWs nagazTan urTierTobam? rogor epyroba igi damarcxebul
metoqeebs? mis adgilas Sen rogor moiqceodi? ra saerTos xedav Sensa da
am patara biWs Soris?

dawere
20. Seadgine bolo, mexuTe nawilis Txrobis gegma.
21. Sen rogor gaagrZelebdi da daasrulebdi am ambavs? moifiqre gagrZeleba
da dawere patara Txzuleba, SeurCie saTauric.

46
Teoria biografia da
avtobiografia

Ddidi adamianebis cxovrebas sagangebod swavloben. Aadamianis


cxovrebis aRweras biografia hqvia. Aaq mocemulia nawyvetebi SenTvis
ukve nacnobi mwerlebis: iakob gogebaSvilis, mark tvenisa da arCil
sulakauris biografiebidan.

arCil sulak
iakob gogeba auri
Svili mark tveni daibada 1927
daibada 1840 wels.
wels. is daibada1835 leqsebis ga
wels flo- rda
iyo qarTul ridaSi. misi dawerili aq
i sabavSvo yvelaze vs yvela-
litera­tur cnobili saba saTvis cnobi
is fuZem- vSvo li
debeli da `d wignebia `to prozauli na
eda enis~ m soi- war-
avtori. `ded eris Tavgad moebebi: `biW
aena~ iako- asavali~ i da
bis sicocxl da `heklber ZaRli~, `sal
eSi 33-jer i finis amuras
gamoica. Tavgadasaval Tavgadasaval
i~. i~...

Tu avtori Tavad aRwers sakuTar cxovrebas, amas avtobiografia


hqvia. mwerlebi TavianT avtobiografiebs xatovnad weren.
akaki wereTelma avtobiografiuli nawarmoebi dawera, romelsac
`Cemi Tavgadasavali~ uwoda. ai, ras gviyveba mwerali Tavis bavSvobaze:

`ZiZaoba da ymawvilis sofelSi gabareba


istoriuli Cveuleba iyo Cvens qveyanaSi:
mefeebi da mTavrebi erisTavebs abarebdnen
da azrdevinebdnen Tavis Svilebs, eri-
sTavebi da didebulebi – aznaurebs da azn-
aurebi ki glexebs; ufro xSirad Tavadebic
glexebs azrdevinebdnen. nu ggoniaT, rom
maSindeli mSoblebi ugulo yofiliyon da
akaki wereT
eli Svilebi dRevandel dedebze nakleb hyvare-
daibada 1840
wels. is bodeT!.. aq sul sxva mizezebi da safuZveli
iyo poeti d
a mwer-
ali. didi wv
lili
iyo: es gazrdil-gamzrdeloba akavSirebda
Seitana qarT erTmaneTTan sxvadasxva wodebas. garda
uli enis
ganviTarebis
saqmeSi. naTel-mironobisa, TiTqmis sisxlxorcoba
mas saxalxo
poets ar miaCndaT ise mtkice kavSirad, rogorc
uwodeben.
gamzrdel-gazrdiloba. ara Tu ZiZiSvilebi
da maTi axlo monaTesaveni, maTi Soreuli
moyvrebic ki mzad iyvnen yovel SemTxvevaSi
Tavi daedvaT gazrdilis gulisaTvis, da

47
gazrdilic marad eqomageboda am xalxs, da misi bralia, rom am
ukanasknel saukunemde Cvens qveyanaSi ufro kacuri da keTili
ganwyobileba iyo maRal da dabal wodebas Sua, vidre sxva qvey-
nebSi. ra Tqma unda, rom am gonivruli Cveulebis mizezi iyo
Cemi sofelSi gabarebac. da kurTxeulimc iyos es Cveuleba!.. ar
SemiZlia ar gamovtyde, rom, Tu ki ram darCa CemSi kargi da keTi-
li, ufro imis wyalobiT, rom me sofelSi viyavi gabarebuli da
glexebis SvilebTan erTad vizrdebodi.
sawereTloSi, zemo imereTSi, bevri kargi sofelia da maT
ricxvSi urevia savanec, is sofeli, sadac Cemi ZiZa cxovrobda
da me vizrdebodi. rogorc saTvaldaTvalod, ise haeris sikeTi-
Tac is saucxoo ram aris da amitomac daurqmeviaT „savane“, e. i.
mosasvenebeli adgili. saCxereze Sors ar aris: Cveni saxlidan
naxevari saaTis sasiarulo Tu iqneba. aq avidgi me fexi, aq amov-
idgi ena da aqedanve iwyeba Cemi maxsovrobac. Tvalwin midgia
isliT gadaxuruli xis saxli wina da ukana karebiT, ufanjr-
usarkmelo, mxolod ori sakvamluriT, anu safafuriT, saidanac
kvamli gadioda da samagierod, sinaTle Semodioda. Sua keraze,
mxar-TeZoze wamowolili, deviviT idva didi, uzarmazari jirkvi
da gausxletlad zamTar-zafxul cecxli guzguzebda...~

avtobiografiis dawera yvela moqalaqes SeuZlia. Ees Seni


Tanatolis avtobiografidan amoRebuli nawyvetia:

Tamar mgelaZe
davibade 2005 wlis 1-l ianvars qalaq quTaisSi. 2011 wels
davamTavre baRi da imave wels Sevedi skolaSi. axla vswavlob
me-6 klasSi. skolaSi Cemi sayvareli sagania buneba.
Zalian miyvars musika da kiTxva. Tu saxlSi marto vrCebi,
Cemi oTaxis fanjaras farTod vaReb, rom bevri haeri SemovuSva,
vrTav musikas dabal xmaze, ise, rom mezoblebi ar Sevawuxo. mere
Tarodan romelime wigns CamoviReb, savarZelSi movkalaTdebi
da kiTxvas Sevudgebi. ase SemiZlia viyo dausruleblad. xSirad
mifiqria, rom SeiZleba, arc ki momSivdes...

1. Seni sityvebiT gadmoeci akakis mogonebis Sinaarsi.


2. dawere Seni avtobiografia. airCie Seni cxovrebis romelime nawili
– vTqvaT, sadac mogviTxrob Sens daze, Zmaze an Sens skolaze.
epiTetebic gamoiyene, rom mkiTxveli Seni ambiT dainteresdes.

48
3
Tavi

me-

samSOoblo

fanjaraSi – qedia,
vtyui! – qedze metia –
saqarTvelos xedia!
murman lebaniZe

aq Seiswavli...
*** (Sen ise Rrma xar, qarTulo cao) hoi, sixarulo
mefe demetre Tavdadebuli Teoria. sinonimebi, antonimebi,
cixis sizmari omonimebi
giorgi brwyinvale
3 ***
samSoblo

Sen ise Rrma xar, qarTulo cao,


Sen ise Rrma xar...
samkvidro Sens qveS mtrad Semosulma
veravin naxa:
verca osmalom, verca monRolma
da verca sparsma...
Seni didebis momReralia
oSki* da zarzma*,
beberi tao*...
Sen ise Rrma xar, ise faqizi,
qarTulo cao...
ana kalandaZe

upasuxe SekiTxvebs:
1. a) daixmare leqsikonSi mowodebuli cnobebi tao-klarjeTis Sesaxeb da
ganmarte, ras gulisxmobs poeti am striqonebSi:
`Seni didebis momReralia oSki da zarzma, beberi tao~...

b) axseni, rogor SeiZleba, Zveli taZrebi qveynis didebaze mRerodnen~?


2. ganmarte, ra mniSvneloba aqvs sityvas samkvidro da Seafase, ratom SearCia
poetma swored es sityva:
`samkvidro Sens qveS mtrad Semosulma veravin naxa~...

3. rogor fiqrob, ratom ver gaxda saqarTvelo mtrad SemosulTa


samkvidro?
4. ici Tu ara, rodis emterebodnen saqarTvelos osmalebi, monRolebi da
sparselebi? istoriuli literaturidan an internetgverdebidan moipove
Sesabamisi cnobebi da amoiwere.
5. ra grZnobas, ra gancdas amJRavnebs poeti am striqonebSi:
`Sen ise Rrma xar, ise faqizi, qarTulo cao~...
a) sinanuls b) aRtacebas g) wuxils d) monatrebas

dawere
6. gadaiwere leqsi rveulSi; sasurvelia, zepirad daiswavlo.
gramatika:
7. aRwere arsebiTi saxeli tao nimuSis mixedviT.
nimuSi: poeti – arsebiTi saxeli, `vin~ jgufis, sulieri, konkretuli,
sazogado, boloTanxmovniani (poet-ma), ukumSveli (poet-is).

moiZie informacia
8. enciklopediidan an internetgverdebidan moiZie informacia tao-
klarjeTis taZrebis Sesaxeb. gaarkvie, ra iwvevs sazogadoebis
SeSfoTebas?

50
mefe demetre Tavdadebuli
3

samSoblo
sanam iakob gogebaSvilis am Txzulebas waikiTxav­T, gamoTqviT
azri: rogori iqneboda mefe, romelsac SemdgomSi qarTvelma xalxma
Tavdadebuli uwoda? gaecaniT Txzulebas:

Cveni qveynis istoriaSi me-13 saukunis, anu monRolebis* mbrZane-


blobis drois, TavdadebulTa Soris pirveli adgili mefe demetres
uWiravs.
gadmocemiT viciT, rom demetre ymawvilobaSi lxinis moyvare da
uzrunveli* Wabuki yofila, magram roca is xanSi Sevida, sruliad
gamoicvala: metad RvTismosavi* Seiqna da dauRalavad zrunavda
xalxis keTildReobisaTvis. mefe imdenad gulkeTili iyo, rom Ram-
RamobiT gadaicvamda xolme ubralo tanisamoss da Cumad daiare-
boda xalxSi, raTa Tavisi TvaliT enaxa maTi gaWirveba, Tavisi yuriT
moesmina maTi Civili da sakuTari xeliT eZlia Semweoba RaribTaT-
vis. saubedurod, es Cinebuli mefe Tavis ers mxolod TxuTmet weli-
wads SerCa.
im dros monRolTa yaenad* iyo arRuni. am arRun yaenma Ralati
Seswama Tavis sardlebs, anu noinebs, da maTTan erTad demetre mefe-
sac. man saidumlod gasca brZaneba da noinebi daaxocina. Semdeg
demetre mefes mrisxaned SemouTvala: dauyovnebliv gamocxaddi Cem
winaSe, Torem Semovesevi Sens samefos Cemi Zlevamosili jariT da
nacrad vaqcevo.
saSinel sagonebelSi Cavarda mefe. rom wavide, uTuod mom-
klavs sxvebsaviT da Cemi qveyanac oblad darCeba, radganac
Cemi memkvidre jer Cvili bavSvia. Tu ar waval, is urjulo
Semoeseva Cems samefos, gadawvavs soflebsa da qalaqebs,
gaJlets macxovreblebsa da naoxrad miqcevs qveyanaso. moi-
wvia kaTalikosi, didebulebi, erisTavni* da rCeva moiTxova.
yvelam Zlier iuara mefis wasvla. sTxoves mefes, nu inebeb
wasvlas im mtarvalTan*, nu moakleb mzrunvel mamas qveyanas,
nu dagvaobleb; SevebrZoloT mters da, Tu gvZlia, gavix-
iznoT mTebSio.
mefem upasuxa: mteri metad Zlieria, Cven ki sustni varT,
brZola SeuZlebelia. Cven imas ver SevakavebT da igi mTel
Cems samefos sisxlisa da cremlis zRvad gadaaqcevs. msxver-
pli aq aucilebelia: an mefem unda dasdos Tavi erisaTvis,
an eri unda emsxverplos mefes. da radgan erTis tanjva da
sikvdili uzomod ukeTesia mravlis amoJletaze, amitom me
gadavwyvite, wavide monRolTa mbrZanebelTan, miviRo misgan
sasjeli da amiT avacilo xalxs didi ubedurebao.
kaTalikosma mouwona mefes aseTi Tavdadebuloba, ramac
mefe metad gaaxara. xalxma rom es Seityo, moiyara Tavi sasax-

51
3
samSoblo

lesTan da cremliT evedreboda mefes, wasvlaze uari eTqva, – Cven,


yvelani, mzada varT, erT dRes davwydeT Seni gulisaTviso. aseTi
gulmxurvale siyvarulis gamocxadebam kidev ufro aRafrTovana
mefis wminda wadili. man xalxs guliTadi madloba gadauxada da
wasasvlelad moemzada. Tavisi Cvili memkvidre mefed aRiara, mis
erTgulebaze daafica warCinebulni pirni*, gaiyola Tan kaTalikosi
da mcire amaliT gaudga gzas.
saubedurod, is, rasac mefe moeloda, savsebiT aRsrulda.
monRolTa mbrZanebelma dauyovnebliv gasca brZaneba demetres
sikvdiliT dasjisa da jalaTs Tavi moakveTina. mokvda Tavdadebuli
mefe, magram xalxi ki ixsna saSineli gansacdelisagan. mtarvalma ik-
mara javris amosayrelad mefis sikvdili da saqarTvelos xeli aRar
axlo.
iakob gogebaSvili

upasuxe SekiTxvebs
1. ra aris am teqstis pirveli abzacis daniSnuleba? ras gvatyobinebs avtori
Txrobis dasawyisSive?
2. rogor aRwera avtorma gansxvaveba mefe demetres siWabukisa da
mowifulobis xanas Soris?
3. ganmarte, ratom gadaicvamda xolme mefe ubralo tanisamoss?

moZebne
4. ipove meore abzacSi winadadeba, romelic migvaniSnebs, rom Semdeg nawilSi
avtori mZime, daZabul ambavs mogviTxrobs.
5. moZebne mesame abzacSi sityvebi, romlebic migvaniSnebs, rom arRun yaeni
veragi, daundobeli mbrZanebeli iyo.

52
upasuxe SekiTxvebs 3

samSoblo
6. ganmarte, ras gulisxmobs gamonaTqvamebi: `nacrad vaqcev~, `naoxrad
miqcevs~?
7. ra arCevanis winaSe idga sagonebelSi Cavardnili mefe demetre?

moZebne
8. ipove teqstSi abzaci, romelSic gadmocemulia, Tu rogor asabuTebs
mefe demetre Tavis gadawyvetilebas. Seafase mefis arCevani.
9. moZebne amave monakveTSi gamoTqma, romelic xatovnad aRwers, Tu ra
ubedurebas moutanda arRun yaeni demetres samefos.

upasuxe SekiTxvebs
10. ra amtkicebs imas, rom samefo karis didebulebi mefe demetres
erTgulni iyvnen?
11. rogor Seafasa kaTalikosma mefis gadawyvetileba, rodesac misi
sityva moismina?
12. ram SesZina kidev ufro meti Zala arRun yaenTan mimaval demetres?

imsjele
13. avtori gadmogvcems demetre mefis mier gamgzavrebamde
ganxorcielebul sam ganzraxvas:
a) man Tavisi Cvili memkvidre mefed aRiara;
b) mis erTgulebaze daafica warCinebuli pirebi;
g) yaenTan Tan gaiyola kaTalikosi.
imsjeleT, ratom moiqca ase mefe; SeafaseT misi samive nabijis
mniSvneloba.
14. imsjeleT, ra kavSiria am nawarmoebis pirvelsa da bolo abzacebs
Soris?
15. daukavSireT iakob gogebaSvilis es Txzuleba ana kalandaZis leqss;
TxzulebaSi moTxrobili ambavi rogor aisaxa leqsSi?
16. romelia am moTxrobis swori Sefaseba qvemoT CamoTvlilTagan?
a) es aris moTxroba, romelSic mwerali Tavisi fantaziiT SeTxzul
ambavs gadmogvcems;
b) es aris moTxroba, romelSic mwerali istoriul ambavs xatovnad
aRwers da sakuTar damokidebulebasac gvacnobs.
g) am moTxrobaSi istoriuli faqtebi aRwerilia mwerlis piradi
damokidebulebisa da gancdebis gaumJRavneblad.
sakuTari arCevani daasabuTeT.

dawere
17. Seadgine Txrobis gegma teqstis Svidi abzacis mixedviT da gegmis
Svidive sakiTxi rveulSi Cawere.

53
3 cixis sizmari
samSoblo

roca mTvare Sewyvets kaSkaSs es Tamari iyureba


da bnels Semoixvevs, artanujis mxrisken...
ise, rogorc daRlil vaJkacs,
mZimed sZinavs cixes. sZinavs cixes, magram diliT
  mze rom iwyebs kaSkaSs,
sZinavs cixes, natamali* eRviZeba, rogorc ZiliT
xmac ar akrTobs smenas, dasvenebul vaJkacs.
sZinavs cixes da Tamaris
saocnebo senaks*. eRviZeba, rogorc sisxliTY
  gagiJebul mxedars,
sZinavs, fiqrebs alamazebs eRviZeba, magram ZilSi
da sizmarSi xedavs, naxuls veRar xedavs.
rom mis beber galavanze
arwivebi sxedan; veRar xedavs, gaavdeba,
  aSlis xavsis balans,
rom kvlav ismens ZvelTa velTa da gruxunebs naadrevi
niavqaris nanas, gazafxulis gvarad.
rom mis beber saZirkvelTan
qarTvelebi dganan; mere isev alamazebs sizmriT
  Tavis sve-beds
rom dilisken, roca dneba da xavsian galavanze
muqi Suqi mTvaris, arwivebi Tvlemen.
galavanze gadmodgeba
lado asaTiani
saqarTvelos Tvali...

visken moaqvT es almebi,


vis uxdian CaCqans*?
es Tamari esalmeba
saqarTvelos laSqars!
ixureba jixurebad
daRrubluli sivrce,

54
upasuxe SekiTxvebs 3
1. rogor fiqrob, vis gulisxmobs poeti leqsis am striqonebSi:

samSoblo
`galavanze gadmodgeba
saqarTvelos Tvali~.

2. ipove saxelmZRvanelos leqsikonSi `senakis~ ganmarteba. romeli


zedsarTavi saxeli erTvis leqsSi am sityvas? ris Tqma surs amiT
poets?
3. leqsis mixedviT, ra SegviZlia vTqvaT cixis Sesaxeb:
saidan vxvdebiT, rom is Zalian Zvelia? rogori iyo misi warsuli da
rogori aqvs awmyo?
4. leqsis dasawyisSive rogor Sedarebas iyenebs poeti? raze migvaniSnebs
epiTeti daRlili?
5. Seni azriT, ratom axsena poetma swored arwivi da ara – sxva ram
frinveli? gaxsendeba Tu ara arwivze Seqmnili romelime leqsi?

moZebne
6. ramdeni marcvalia saleqso striqonebSi? rogor riTmas iyenebs
poeti?
7. moniSne leqsSi gasulierebis xerxis – gapirovnebis ori nimuSi,
romelic gansakuTrebiT mogewona.

imsjele
8. imsjeleT, ra migvaniSna poetma am Sedarebis gamoyenebiT:
`veRar xedavs, gaavdeba,
aSlis xavsis balans,
da gruxunebs naadrevi
gazafxulis gvarad~...

SearCie pasuxi:
a) usargeblo, xavsmodebuli cixe ganwirulia dasangrevad da
dasaviwyeblad;
b) cixes jer kidev SeunarCunebia mnaxvelze zemoqmedebis Zala da
didebuli ieri.
9. daasabuTeT leqsidan SerCeuli striqonebis damowmebiT, rom poeti
mkiTxvelSi sxvadasxvagvar gancdas aRZravs: a) sinanuls, b) sevdas,
g) siamayes, d) imeds.
konkretulad SenSi romeli gancda ufro mZafrad aRZra am leqsma?

dawere
10. TiToeul strofs SeurCie misi mTavari saTqmelis gamomxatveli
saTauri.
11. moipove cnobebi artanujis cixis Sesaxeb, Camowere SenTvis misaRebi
TanamimdevrobiT da naSromi klasis winaSe warmoadgine.

55
3
samSoblo

giorgi brwyinvale

roca demetre mefe monRolTa urdoSi* midioda, misi sayvareli


coli naTela axalcixis gzas daadga. igi miiswrafoda Tavis mamas-
Tan, mesxeTis mbrZanebelTan, da Tan mihyavda Tavisi Cvili vaJi gior-
gi, raTa myudroebaSi uSiSrad aRezarda. naTela im dros pirvel qa-
lad iTvleboda mTel saqarTveloSi maRali WkuiT, mtkice xasiaTiT,
kacTmoyvare guliT, mamuliSvilobiTa da ganaTlebiT. amitom man
Tavisi vaJi giorgi Cinebulad aRzarda. ufliswulSi ganxorcielda
iSviaTi Rirsebani mamisac da dedisac, swored ise, rogorc – Tamar
mefeSi. amitom, gaxda Tu ara srulwlovani da avida mamis taxtze,
giorgim brZnulad daiwyo samefos marTva.
Tavdapirvelad mefem alagma* osebi, romelnic giorgis mcirew-
lovnebis dros mTebidan Semoesivnen qarTls da Zarcva-glejiT
saqme gauWires. mere Seudga Tavgasuli erisTavebis damorCilebas:
zogi dasaja Tanamdebobis CamorTmeviT, zogi ki, ufro borot-
ni, sikvdiliT dasaja. maT nacvlad daniSna niWieri, erTguli da
qveynisaTvis Tavdadebuli qarTvelni. sasuliero saqmeebic ukeT
moawyo, aqac uRirsni gadaayena da Rirseulni daayena ufrosebad.
roca daamyara sruli wesiereba Tavis samefo karze, giorgi Seud-
ga saqarTvelos erTobis aRdgenas. imereTis maSindel mefes Zlier
emdurebodnen imerni* da TavisTan giorgis iwvevdnen. amanac isarge-
bla am SemTxveviT, gadavida jariT suramis mTaze, daatyveva iqauri
mefe, mefoba CamoarTva, erisTavad gaxada da dasavleTi saqarT-
velo aRmosavleT saqarTvelos SemouerTa. kvlav aRmobrwyinda mze
saqarTvelos erTobisa. gaZlierda qveyana, zurgi gaumagrda, welSi
gaimarTa.
giorgim aRar daayovna da monRolebze* gailaSqra. daamarcxa
isini ramdenjerme, saqarTvelos aremaridan gaaZeva da sruli da-
moukidebloba mianiWa ers. mefe amiTac ar dakmayofilda, man daa-
marcxa mousvenari lekebic* da xarki* daakisra maT. mTeli aqeTa
kavkasioni, Savi zRvidan kaspiis zRvamde, gaxda sabrZanebeli giorgi

56
mefisa. ganaxlda didebuli dro Tamar mefisa; aRdga saqarTvelo,
jan-RoniT aivso, didebiT Seimosa. 3
giorgi mefem Seadgina kanonebi qveynis gamgeobisa da marTvisa,

samSoblo
wminda zneobisa, qveynis samsaxurisa; daarqva am krebuls „Zeglis-
deba~ da gamosca saxelmZRvanelod Tavis qveSevrdomTaTvis.
aseTi siZlieriTa da sibrZniT marTa giorgim mTeli saqarTvelo
ocdarva weliwads, swored imden xans, ramden welsac imefa Tamarma.
madlierma erma mas brwyinvale giorgi daarqva da aqamomde am sax-
eliT ixseniebs mas.
iakob gogebaSvili

upasuxe SekiTxvebs
1. ratom gaeSura dedofali naTela mesxeTSi, axalcixisaken?
2. rogor axasiaTebs avtori dedofals?
3. rodis da ratom Seadara avtorma giorgi Tamar mefes? ipove teqstSi am
Sedarebis sami mizezi.
4. meore abzacis mixedviT Camoayalibe is sami RonisZieba, romliTac
axalgazrda mefem qveynis marTva daiwyo.
5. ra nabiji gadadga mefe giorgim saqarTvelos erTobis aRsadgenad?
6. rogor afasebs avtori mis amgvar saqciels? daimowme teqstidan
Sesabamisi striqonebi.
7. rodis da rogor warmarTa mefem gareSe mtrebTan brZola?
8. ra daniSnuleba hqonda kanonTa wigns, `Zeglis-debas~, romelic mefem
TviTon Seadgina?
9. `giorgi mefem Seadgina kanonebi qveynis gamgeobisa da marTvisa, wminda
zneobisa, qveynis samsaxurisa~...
Seni sityvebiT ganmarte, ra aris is sami ram, rac qveynis keTildReobas
ganapirobebs?
10. rogor Sevida saqarTvelos istoriaSi giorgi mefe? upasuxe bolo
abzacis mixedviT.

imsjele
11. isaubreT demetre Tavdadebulisa da misi Zis, giorgis, bedisa da Rvawlis
Sesaxeb.
12. gaixseneT ana kalandaZis leqsi `Sen ise Rrma xar~ da iakob gogebaSvilis am
istoriul Txzulebas daukavSireT.

dawere
13. miaqcie yuradReba im metsaxelebs, romlebic gamorCeul mefeebs xalxma
Searqva: vaxtang gorgasali, daviT aRmaSenebeli, demetre Tavdadebuli,
giorgi brwyinvale; moiZie damatebiTi cnobebi am mefeTa Sesaxeb da
ganmarte, ra udevs safuZvlad TiToeuli maTganisaTvis Serqmeul saxels.
sakuTari naSromi klasis winaSe warmoadgine.

57
3 hoi, sixarulo
samSoblo

hoi, sixarulo, Tamar dedofalo,


yvelaze lamazo, Tamar dedofalo,
kbili – margaliti, Tval-warbi – giSeri,
Savi dalalebi* abreSumisa.
Tavze – muzaradi, welze – javardeni*,
atlasis kabaze – rkinis abjari;
cxeni – qviSisferi, lagami – oqrosi,
lagami – oqrosi, taxta* – vercxlisa.
ecers* mobrZandebi, Tamar dedofalo,
Tamar dedofalo, Taimarali,
yvelgan wvimaa da yvelgan Tovlia,
eceris vakeze mze dgas cxraTvala.

xalxuri, svanuri poeziidan

imsjele
1. pirveli da meore striqonebis mixedviT ganmarte, ra damokidebuleba
hqonia xalxs Tamar mefis mimarT?
2. leqsis romeli sityvebiT daadastureb, rom es xalxuri leqsi
saqarTvelos erT-erT kuTxeSi – svaneTSi Seqmnila?
3. rogor aRwera xalxuri leqsis mTqmelma Tamaris garegnoba?
4. saidan Cans, rom lamazi Tamar mefe mSvenieri meomaric iyo?
5. rogor aris aRwerili leqsSi Tamaris cxeni? Seni azriT, ras
adasturebs cxenis aseTi Zvirfasi aRkazmuloba?
6. ganmarte, xatovnad vis gulisxmobs `cxraTvala mze~ am gamoTqmaSi:
`yvelgan wvimaa da yvelgan Tovlia,
eceris vakeze mze dgas cxraTvala~.

gramatika
7. gadaiyvane mravlobiT ricxvSi qvemoT CamoTvlili arsebiTi saxelebi
da Seadgine oTxi vrceli winadadeba:
dedofali, dalali, abjari, muzaradi.

58
Teoria sinonimebi,
antonimebi, omonimebi

daakvirdi winadadebaSi gamuqebul sityvebs:


`giorgi mefem Seadgina kanonebi qveynis gamgeobisa da marTvisa~.
AwinadadebaSi moniSnuli sityvebi erTmaneTis sinonimebia. mniSvn-
elobiT msgavs sityvebs sinonimebi hqvia. sinonimebia:
mebrZoli – meomari klite – saketi
metoqe – mowinaaRmdege kona – Taiguli
axla waikiTxe es winaadadebebi da daakvirdi xazgasmul sityvebs:
`mefem upasuxa: mteri metad Zlieria, Cven ki sustni varT, brZola
SeuZlebelia~.
`sasuliero saqmeebic ukeT moawyo, aqac uRirsni gadaayena da
Rirseulni daayena ufrosebad~.
Zlieri da susti, uRirsni da Rirseulni sapirispiro mniSvnelo-
bis mqone sityvebia. aseT sityvebs antonimebi ewodeba. Aantonimebia:
boroti – keTili brZeni – briyvi
naTeli – bneli Ddari – avdari
erTi da imave JReradobis sityvas zogjer sxvadasxva mniSvneloba
aqvs. aseT sityvebs omonimebi hqvia. magaliTad, Seadare:
xerxi sjobia Ronesa, Tu kaci moigonebsa.
aq xerxi aris gza, saSualeba, moxerxeba.

kacma xerxi aiRo da SeSis mosatanad wavida.


aq xerxi aris samuSao iaraRi.

1. am nawyvetidan amoiwere moniSnuli sityvebi da gverdiT miuwere sinonimi:


`xalxma rom es Seityo, moiyara Tavi sasaxlesTan da cremliT evedreboda
mefes, wasvlaze uari eTqva, – Cven, yvelani, mzada varT, erT dRes
davwydeT Seni gulisaTviso~.
2. qvemoT mocemul nawyvetebSi gamuqebuli sityvebi Caanacvle sinonimiT da
ise Ggadaiwere rveulSi:
`man Tavisi vaJi giorgi Cinebulad aRzarda~.
`is urjulo Semoeseva Cems samefos, gadawvavs soflebsa da qalaqebs,
gaJlets macxovreblebsa da naoxrad miqcevs qveyanaso~.
Seicvala Tu ara winadadebebis mniSvneloba?
3. gadaiwere sityvebi da miuwere antonimebi: gonieri, bednieri, Wkviani,
gemrieli, mdidari, xalisiani
4. qvemoT mocemuli omonimebiT Seadgine winadadebebi:
a) bari (iaraRi) bari (dablobi)
b) Tvali (mxedvelobis organo) Tvali (borbali)

59
4
Tavi
Tavi
me-

ZvelTaZveli
ambebi
iambe, cixis naSalo,
ra gza gaqvs gamovlilio...
xalxuri

aq Seiswavli...
iavnana xelosnoba saqarTveloSi
lile mamali ras yivis (xalxSi mosmenili)
iobi da futkari (mosmenili modioda nino mTebiT
Tqmuleba) Teoria. leqsikoni
legenduri
saxelmZRvanelos am TavSi Cven gTavazobT nawyvetebs
`iavnanas~ erT-erTi Zveli variantidan: 4

ZvelTaZveli ambebi
iavnana

iav nana, vardo nana, iav naninao,


aq batonebi mobrZandnen, vardo naninao.
mobrZandnen da gagvaxares, iav naninao...

am batonebis dedasa, iav naninao,


udgia oqros akvani, vardo naninao,
Sig uwevT batoniSvili, iav naninao,
usxia oqros qoCori, vardo naninao...
gadahkvren, gadaarweven, iav naninao,
amod brZaneben nanasa, vardo naninao.

– Svidi batoni da-Zmani, iav naninao,


Svid sofels movefineTo, vardo naninao,
Svidi wiTelCoxianni, iav naninao,
Svidni dani, Svidni mzeni, vardo naninao,
deda barbares Svilebi, iav naninao.
Svidi TefSi margaliti, vardo naninao,
Svid sofels gadavaSaleT, iav naninao,
mere isev wamovkrifeT, vardo naninao,
Svidgan daveciT karavi, iav naninao,
Svidganve movilxineTo, vardo naninao...

ia vkrife, vardi vSale, iav naninao,


win batonebs gavuSale, vardo naninao.
xalxuri

61
4 `iavnana~, qarTuli xalxuri leqs-simRera, warmoSobiT uZvelesi
drois – warmarTobis xanis* sagalobelia. cnobilia, rom Cvenamde
ZvelTaZveli ambebi

moRweul am Zvel teqsts `batonebisagan~ – wiTelasa da sxva msgavsi


saxadisagan – bavSvis gansakurneblad mRerodnen. mogvianebiT ki
sagalobelma dakarga pirvandeli xasiaTi da akvnis simRerad iqca.
saqarTveloSi dResac `iavnanas~ umRerian bavSvs dasaZineblad, ma-
gram mRerian mxolod hangsa da teqstis dasawyiss, xolo im nawils,
romelic `batonebisTvis~ aris gankuTvnili, aRar amboben. akvnis
simReris danarCeni teqsti saxeldaxelod iqmneba: bavSvis daZinebi-
sas deda mReris im survilebsa da fiqrebze, romlebic imJamad
eufleba, im imedebze, romlebsac am patara arsebaze amyarebs. `ia-
vnanasTvis~ damaxasiaTebelia martivi, magram STambeWdavi melodia.
ras niSnavs TviT `iav nana, vardo nana~, dabejiTebiT Tqma Zne-
lia. leqsis dasasruls, marTlac, nagulisxmevia `ia~ da `vardi~
yvavilebis mniSvnelobiT, magram mecnierebi fiqroben, rom es sax-
elebi Zvel RvTaebebs unda ukavSirdebodes. erT-erT qarTul
zRaparSi, romlis saTauria `iam ra uTxra vardsa da vardma ra uTxra
iasa~, yvavilebze ki ar aris saubari, aramed ia qvesknelis dedoflis
saxelia, xolo vardi – qvesknelis mefisa.
enciklopediaSi `nana~ amgvarad aris axsnili: qarTvelTa qal-
RvTaeba, RvTaebaTa deda, mzis erT-erTi saxe. mkvlevarTa azriT,
xalxuri leqs-simRera `iavnana~ dakavSirebulia swored mzesTan da
RvTaeba nanas saxelTan. nanas Zalis gamoxatulebad iyo miCneuli
gazafxulis mosvla, feradi yvavilebis amosvla. es qalRmerTi
ganagebda miwis nayofierebas, bunebis kvdoma-ayvavebas. nana warmod-
genili hyavdaT lamazi qalis saxiT, romelic akvanSi mZinare yrmas*
umReroda. mecnierebi varaudoben, rom TviT sityva `nana~ SinaarsiT
`dedas~ uaxlovdeba.
`iavnanaSic~ dedas `oqros akvani~ ud-
gas; mis Cvil batoniSvils ki, romelic am
akvanSi wevs, `oqros qoCori~ asxia. Zvel
xalxTa warmodgenebSi zogadad oqro
– oqros Tma, qoCori – mzis damaxasiaTe-
beli niSnebia. berZnuli mzis RmerTi –
heliosic – oqrosqoCriani iyo...
Zveli warmodgeniT, didi dedis – nanas
– Svilebad miiC­nev­­dnen `batonebs~: mze-
Wabukebsa da mzeTunaxavebs, `dobilebs~.
mogvianebiT maT, aseve, `barbares Svi-

62
lebsac~ uwodebdnen. deda barbares saxeli am leqsmac Semogvinaxa.
barbare uZvelesi saxelia, romelic SinaarsiT mzes, mzis borbals 4

ZvelTaZveli ambebi
ukavSirdeba.
xevsureTSi Cawerili erTi Tqmulebis mixedviT, `dobilebi~,
romlebic mzis qalRmerTis – barbares – Svilebs anu mzis sxivebs,
ganasaxiereben, amomavali Tu Camavali mzis sxivebs mohyvebodnen
da mindorSi burTis saTamaSod gadiodnen. burTi ki, iseve rogorc
borbali, mzis simboloa da maTi mziurobis niSania. am leqsSic, `ia-
vnanaSi~, sofelSi `Svidi batoni da-Zmani, Svidni dani, Svidni mzeni~
Camodian da margalitebs mohfenen. margaliti erT-erTi is patio-
sani Tvalia, romelsac Zveli adamiani Tavisi fantaziiT mnaTobebs
ukavSirebda.

upasuxe SekiTxvebs:
1. ra cvlileba ganicada droTa ganmavlobaSi `iavnanam~?
SearCie swori pasuxi:
a) Tavdapirvelad `iavnana~ mzis sagalobeli iyo, mogvianebiT ki
nayofierebis qalRmerTis sadideblad iqca;
b) Tavdapirvelad `iavnanas~ batonebisgan gansakurneblad mRerodnen,
mogvianebiT ki is akvnis simRerad iqca;
g) Tavdapirvelad `iavnana~ qvesknelis dedofals eZRvneboda,
mogvianebiT ki – mzis ganmasaxierebel RvTaebas.
2. vin arian `deda barbares Svilebi~? romel qalRvTaebas hgavs barbare?
3. raze migvaniSnebs `iavnanas~ teqstSi margaliti?

imsjele
4. riT SeiZleba avxsnaT `iavnanas~ Zveli variantis mTqmelis (momRerlis)
mowiwebuli damokidebuleba batonebis mimarT?
5. ratom cvlian bavSvis daZinebisas `iavnanas~ teqsts survilisamebr?

moZebne
6. ipove rogorc leqsSi, ise SemecnebiTi xasiaTis teqstSi mzis RvTaebis
damaxasiaTebeli niSnebi.
7. Zveli TqmulebiT, vardi da ia qvesknelis mefe-dedoflis saxelebia.
moZebne aq warmodgenil leqsSi is adgili, sadac iasa da vards yvavilebis
mniSvneloba aqvs.

davaleba
8. SearCie `iavnanas~ teqstidan SenTvis saintereso nawyveti da iswavle
zepirad. Seecade, axsna, ratom mogewona es nawyveti?

63
4 lile
ZvelTaZveli ambebi

`lile~ mzis uZvelesi svanuri sagalobelia. am xalxur leqs-sim-


ReraSi daxatulia gaTenebis didebuli suraTi – mzis mier bnelis
damarcxeba, sibnelis daZleva da zecaze amosvla.
aq moxseniebuli `oqros sra-sasaxle~*, `oqros zRude (galavani)~,
`oqros darbazebi~, `oqros samkauli~ – mze-RvTaebis damaxasiaTe-
beli niSnebia.
erTi svanuri Tqmulebis mixedviT, `mze RamiT zRvaSi Cadis,
zRviT­ve miemgzavreba aRmosavleTisaken da diliT caze adis~.
mkvle­varTa ganmartebiT, am TqmulebaSi zRva qvesknelis wyals gana-
saxierebs; mze-RvTaeba qvesknelis zRvidan amodis zesknelSi, caze.
aRsaniSnavia, rom msgavsi warmodgena hqondaT aRmosavleT saqa-
rTvelos mTaSic: xevsureTSi – mzeqalze, xolo gudamayarSi – pir-
imzeze. berZnuli TqmulebiTac, mzis RmerTi heliosi okeanis wyalSi
eSveba yovel saRamos da oqros naviT micuravs aRmosavleTisaken...
saxelmZRvaneloSi warmodgenilia svanuri mze-RvTa­ebis – liles
– sagaloblis daviT weredianiseuli Tar­gmani, romelic zedmiw-
evniT axlosaa svanur dedanTan.

dideba Senda, dido RmerTo!


dideba Senda, zeciero!
oqrosi gidgas sra-sasaxle,
zRude gavlia oqrovani.

64
irmebi wvanan saZirkvelze,
qongurze* sxedan Sevardnebi. 4
Seni xarebi buRraoben*,

ZvelTaZveli ambebi
rqani asxiaT oqrosani.
bneli TaRebi irRvevian,
qvesknelis bWeni* iryevian.
ibneva oqros samkauli.
brialebs oqros darbazebi.
dideba Senda!
dideba Senda, zeciero!

upasuxe SekiTxvebs
1. Zveli warmodgeniT, romeli frinveli ukavSirdeba mze-RvTaebas?
2. romel cxovelebs ukavSireben mze-RvTaebas?
3. romeli striqonebidan Cans cxadad, rom `lile~ RvTis sadidebelia?

moZebne
4. moZebne sagalobelSi is ori striqoni, romlebic migvaniSnebs, rom mzis
RmerTi sibneles sZlevs.
5. moZebne sagalobelSi is ori striqoni, romlebSic mxatvruladaa
aRwerili gaTenebis suraTi.

gaecaniT am sagaloblis kidev erT variantsac:

lile
lilevoda, dideba Senda, ialaRebze buRraoben,
dideba Senda, zeciero! iryevian didi qedebi...
lilevoda, dideba Senda,
oqrosi gidgas sra-sasaxle, bneli axlos ver gekareba,
gars akravs oqros galavani. zRvasa da xmelze dagiyria
galavnis Ziras irmebia, moelvare samkaulebi.
qim-qongurebze – Sevardnebi.
lilevoda, dideba Senda,
Sens saRmrTo xarebs, meufeo, dideba Senda, zeciero!
rqebi adgaT – rqebi oqrosi.

65
4 upasuxe SekiTxvebs
1. ra niSniT gamoirCevian mze-RvTaebis cxovelebi: iremi, xari?
ZvelTaZveli ambebi

2. rogor aris aRwerili am sagalobelSi mzis sasaxle?


3. ra mniSvneloba aqvs sityvas `xmeli~ am leqsSi?
`zRvasa da xmelze dagiyria moelvare samkaulebi~.

4. am variantSi romeli sityva iTqmis zRudis mniSvnelobiT?


5. `liles~ teqstebis mixedviT, qveyanaze `ibneva oqros samkauli~,
iyreba `moelvare samkaulebi~. Seni azriT, ras niSnavs samkauli am
sagalobelSi?

moZebne
6. moZebne sagaloblis am variantSi mzis RvTaebisTvis damaxasiaTebeli
niSnebi. SeasruleT saerTo davalebebi.
7. SeadareT erTmaneTs `liles~ ori varianti da aRniSneT maT Soris
rogorc msgavseba, aseve gansxvaveba.
8. qvemoT CamoTvlilTagan romeli ar aris mzis ganmasaxierebeli
qarTuli RvTaeba?
• lile • pirimze
• heliosi • mzeqali

9. gaixseneT SemecnebiT teqstebSi daxasiaTebuli warmarTuli


RvTaebebi. amaTgan romels aqvs nayofierebis momniWeblis, bunebis
kvdoma-ayvavebis Zala?
• liles • barbares • nanas

10. mzis ganmasaxierebeli RvTaebebia: lile, mzeqali, pirimze, nana,


barbare. amaTgan romeli ori SeiZleba davawyviloT msgavsebis
TvalsazrisiT? SearCie swori pasuxi:
a) lile da mzeqali – orive saqarTvelos erTi da imave kuTxis mze-
RvTaebaa, irmebi mxolod maTi saRmrTo cxovelebia;
b) mzeqali da pirimze – orives vxvdebiT `iavnanas~ teqstSi, amasTan,
orive oqrosTmian batoniSvils umReris;
g) nana da barbare – orives deda ewodeba, garda amisa, `batonebis~
sagalobelSi nanas barbare Caenacvla.

66
gaqristianebul saqarTveloSi Zveli
droidanve gavrcelebula bibliuri 4

ZvelTaZveli ambebi
Tqmulebebi. gaecaniT ramdenime nimuSs,
Cawerilsa da Semonaxuls akaki wereTlis
mier:

iobi da futkari
mosmenili Tqmuleba

– didi erTguli da RvTismoyvare kaci yo-


fila iobi da RmerTsac samagierod yovelgvari
bedniereba miuniWebia misTvis, ase rom, toli
aravin hyolia mis droSi.
erTxel eSmaki misula da mouxsenebia RvTi-
saTvis:
– qveyana moviare da misTana veravin vnaxe, rom
Seni umaduri ar iyoso.
– iobico?! – ubrZanebia RmerTs.
– daakeli raime, Tu imanac guli ar gaitexos Senzeo, – Seu-
brunebia sityva im uwmindurs.
– rac ginda, is uyavi da aba Tu aTqmevineb Cems Zvirso, – miucia
RmerTs neba eSmakisaTvis; venacvale mis saidumloebas, mis gangebas
vin mixvdeba?
raRai neba aiRo, eSmaks jer Turme, rac iobs jogi hyavda, is
gauwyvetia, magram vera daacdenina ra RvTis sawyeni. is mainc RmerTs
aqeb-adidebda. mere yanebi dausetyva da saxl-kari gadauwva, dedami-
wasTan gaaswora, gaaRariba. magram mainc veras gaxda. bolos ki col-
Svilic gauwyvita; amaze leqsic aris gamoTqmuli:
iobs Svidi vaJi hyavda,
sami qali, saxe mzisa,
yvela erT dRes daexoca,
mainc ar Tqva Zviri RvTisa-o.
ase gaaubedura yovelmxriv, magram is madliani iobi mainc Tavi-
sas ar iSlida, – „RvTis naboZebi iyo da imanve gansaja, venacvale mis
gangebaso~.
eSmakic gaujibrda da mainc rom veRaras gaxda, ukanaskneli xe-
rxic gamoiyena: gaasiva iobi, daawylula, samas samocdaxuTi Tavi
sul sxvadasxvagvari Wia-matli gaaCina da zed daasia. iobs siaxloves
veRaravin ekareboda, magram RvTis qeba-didebas Tu moumata, Torem
ar mouklia.

67
4 maSin ki gadmoixeda RmerTma mowyale TvaliT, dasca mexi eSmaks da
qvesknelSi CaaZvrina. iobi ki akurTxa maRliT, gankurna, rac hqonda,
yovelive daubruna da aTi imdenic zed daumata. misi moTmineba ki sa-
ZvelTaZveli ambebi

magaliTod dausaxa kacobriobas. is eSmakis gaCenili Wia-matlebic,


sxeulSi rom usxdnen iobs, nakurTxi Seiqmnen RvTisagan da qveynis
sasargeblod iqcnen, – danawildnen sxvadasxva qveynisaTvis.
Tavi-da-Tavi imaTgani romelic iyo, saqarTvelosac ergo: fut-
kari, abreSumis Wia da wurbeli. amaTSidac yvelaze upirvelesi
futkaria, imitom, rom marto adamianisTvis sasargeblo muSa ki ar
gaxlavT, RvTis mosamsaxurec aris. sulsac argia da sxeulsac. er-
TisTvis sanTels akeTebs da meorisTvis Tafls. da rogorc akeTebs,
is xom Tqvenc mogexsenebaT...
Rame ufro codvilia dReze; RamRamobiT imdeni boroteba xdeba,
rom, Tu angelozebi ara, aqamdis cxrajer daaqcevda RmerTi Cvens
qveyanas. magram, venacvale maT Suamdgomlobas, dil-dilobiT crem-
liT Sestirian ufals, Seabraleben Cvens Tavs da Sendobas iTxoven
Cvens nacvlad. imaTi cremlebi ciur cvarad dabla eSveba, mar-
galitebiviT ecema yvavilebis gulze da Tavis siwmindes yvavilebis
sitkbos uerTebs. im didebul samzadiss vaglaxad* veravin miekareba,
garda futkrisa, da is ki, rogorc RvTis mier kurTxeuli muSa,
daeZebs da pirdapir midis zed. amowuwnis, daixvevs fexebze, mii-
tans saxlSi da iq akeTebs sanTel-Tafls. didi siwmindec hmarTebs,
odnavac rom SeibRalos* – muSad aRar gamodgeba.
zogs ar uyvars futkari! mousvenaria, usiamod bzuis da ikbine-
bao. usamarTlo ciliswamebaa! mousvenaria imitom, rom cisa da
qveynis samsaxurSia da ar unda, dro dakargos. misi bzuili, visac
ki esmis, saamuria da sagulisxmo: im bzuiliT is qveynierebas iobis
tanjva-moTminebis ambavs gadascems da daCagrulebs anugeSebs. sas-
waulia maTi cxovreba da muSaoba, wirva-locva.
– locva? – gavikvirve me.
– namdvilad! galobiT muSaoben. bzu, bzuu, bzuuuo, rom iZaxian
muSaobis dros, es Turme galobaa da maT enaze niSnavs – „sanTeli
suls, Tafli xorcsao, sanTeli suls, Tafli xorcsao~. ai, Seni Wir-
ime, Tu ra aris yviTeli Taflis sanTeli, – TviTon RvTisagan aris
sawiravad daniSnuli da Cvenc vasrulebT mis nebas.
Aakaki wereTeli

68
upasuxe SekiTxvebs 4
1. ras gvatyobinebs teqstis pirveli abzaci iobis Sesaxeb?

ZvelTaZveli ambebi
2. ra eWvi gamoTqva eSmakma RvTismoyvare iobis mimarT?
3. Seni sityvebiT gadmoeci TqmulebaSi CarTuli leqsis Sinaarsi.
4. rogor iqceoda, ras ambobda iobi yoveli sastiki sasjelis Semdeg?
5. ra iyo eSmakis ukanaskneli xerxi?
6. rogor daisaja TviTon eSmaki?
7. ra iyo is ori gadawyvetileba, romelic RmerTma iobis gankurnebis Semdeg
miiRo da ganaxorciela?
8. Tqmulebis mixedviT, ra ergo saqarTvelos?

imsjele
9. ganmarte, ras gulisxmobs gamonaTqvami: futkari `sulsac argia da
xorcsac~.
10. ras da ratom uwoda avtorma `didebuli samzadisi~?

moZebne
11. ipove teqstSi adgili, sadac axsnilia, Tu ras niSnavs ciuri cvari am
Tqmulebis mixedviT. ra Sedarebas iyenebs am monakveTSi mTqmeli?
12. moZebne monakveTi, romelSic ganmartebulia futkris bzuilis azri;
ratom miaCnia Tqmulebis mTqmels futkris bzuili `saamurad da
sagulisxmod~?

imsjele
13. Seni azriT, ra aris am Tqmulebis mTavari saTqmeli; ratom gavrcelebula
xalxSi iobis legendaruli ambavi?

upasuxe SekiTxvebs
14. ra gaukvirda avtors, rodesac is mTqmels usmenda?
15. rogor ganmarta mTqmelma futkrebis `galobis~ Sinaarsi~?

imsjele
16. rogor daukavSireb am teqstis bolo winadadebas akaki wereTlis leqss –
`xatis win~?
17. rogor fiqrob, ratom uwodebs xolme xalxi futkars `xatis muSas~?

dawere
18. dawere Txzuleba saTauriT `Tqmuleba futkarze~. gamoiyene gegma:
a) ris ufleba aqvs RvTis mier kurTxeul futkars;
b) rogor agrovebs is yvavilebidan tkbil wvens;
g) Semdeg ras akeTebs RvTisa da adamanisaTvis;
d) ratom aris futkari mousvenari;
e) ras niSnavs misi bzuili;
v) ras galobs futkari Tavis enaze.

69
4 legenduri
ZvelTaZveli ambebi

RmerTma rom iobis morCileba naxa, akurTxa maRliT.


misi sxeulidan gamosuli Wia-matlebic madlad gadaaq-
cia da dauriga sasargeblod qveynierebas. imaTTagan
fut­kari da abreSumis Wia saqarTvelosac ergo.
pirveli – futkari – uwyinari mweria, madliani, ma-
gram moTmineba ki ar gamohyolia iobis. dilidan saRa-
momde dahfrens, dabzuis, gadadis balaxidan balaxe-
bze, foTlidan foTlebze, yvavilidan yvavilebze;
daeZebs iobis cremlebs da romeli yvavilis gulSiac
ki miagnebs, amowuwnis, rom Tafli da sanTeli akeTos;
Tafli – sxeulis sasargeblod da sanTeli – sulis gasabrwyineblad.
rac Seexeba mouTmenlobas, misi mouTmenlobac Sesaw­ynarebelia*:
cdilobs, cisa da qveynis samsaxurSi dro ar dakargos. mas, wminda
muSas, siwmindiT uWiravs Tavi da ar unda, rom uwmindurad xeli
vismes Seaxebinos! piriqiT aravis erCis da piraqeT Tu vinmem moun-
doma xelis Sexeba, imas ki aRar zogavs da mwared kbens, rom moigeri-
os. es TiTqmis ucabedad mosdis da mere, roca gamoerkveva xolme,
mixvdeba, rom sxvisi mawyinari RvTis muSad aRar gamovdgebi, Cemi
naxelavi aRarc Tafli ivargebs, aRarc sanTelio da Tan gadahyveba
Tavis Sxam-isars!
meore – abreSumis Wia – ufro mSvidi, Cumi da gulCaxveulia. ram-
denjerme iZrobs tyavs, rom amoxvewos* abreSumi adamianTa Sesa-
mosad. Tavis nebiT emwyvdeva bnel parkSi mSier-mwyurvali, TiTqos
magaliTs aZlevdes qveynis erTgulebs, rom Tavganwirvas qveynis gu-
lisTvis nurc Tqven moeridebiTo; bolos gamodis satyveodan, raTa
frTaSesxmulma erTxel kidev Sexedos sinaTles da mere ki pirnaT-
lad gamoeTxovos wuTisofels*.
diax, madli madlisagan warmoiSoba da es madlmosili Wiebic iobis
madlma warmoSva.
Zvelad, saqarTveloSi, yovel ojaxSi iCendnen erTsac da meo-
resac. sadac ar ixarebda, is ojaxi naZraxi* iyo: uTuod boroti da
ukuRmarTi ram SeutaniaT ojaxSio! amisTana xmas yvela erideboda
da amitomac cdilobdnen, rom futkaric gaeSenebinaT, abreSumic
moeyvanaT da RmerTic xels umarTavdaT. dRes ki CvenSi Zvelebu-
rad verc erTi da veRarc meore veRar xarobs da, ra unda vqnaT, rom
k­vlav gamovabrunoT?
ar unda daviviwyoT mama-papaTa Rvawli*!.. unda mivbaZoT maT
saqciels: rac patiosani SromiTa da wminda oflis RvriT monagari
ar aris, uwesrigod da usamarTlod araferi unda SevitanoT ojaxSi
da maSin cxovrebac damtkbari gveqneba...
akaki wereTeli

70
upasuxe SekiTxvebs
1. ra gansxvaveba SeniSne wina teqstsa (`iobi da futkari~) da `legendurs~
4

ZvelTaZveli ambebi
Soris:
a) ra ewodeba angelozTa `ciur cvars~ `legenduris~ mixedviT?
b) romel teqstSia saubari futkris mouTmenlobaze? riT aris axsnili
misi es Tviseba?
2. am teqstis mixedviT, ra Tviseba ganasxvavebs abreSumis Wias futkrisagan?
3. `legenduris~ mixedviT, ras aswavlis adamianebs abreSumis Wiis magaliTi?
4. ra mniSvneloba aqvs sityvas `wuTisofeli~? daixmare leqsikoni.

moZebne
5. ra SekiTxva dasva teqstSi avtorma? ganmarte Seni sityvebiT.

imsjele
6. rogor gesmis gamonaTqvami: `madli madlisagan warmoiSoba da es
madlmosili Wiebic iobis madlma warmoSva~?
7. Seni azriT, ras gulisxmobs avtori sityvebSi: `futkari Tavis kbenas Tan
gadahyveba xolme, Tanve gadahyveba Tavis Sxam-isars~?
8. ras gvirCevs, risken mogviwodebs avtori bolo abzacSi? ganmarte am
abzacis Sinaarsi Seni sityvebiT.

dawere
9. dawere Txzuleba saTauriT `Tqmuleba abreSumis Wiaze~; kidev erTxel
waikiTxe I, IV da V abzacebi da Seni sityvebiT gadmoeci misi Sinaarsi.

gramatika
10. abrune sakuTari saxeli iobi; moifiqre winadadeba, romelSic am saxels
wodebiTi brunvis formiT gamoiyeneb.
11. ipove erT sityvaSi `Camaluli~ meore sityvis Ziri:
naxelavi, satyveo, Sesawynarebeli, ukuRmarTi.

12. Seni azriT, ratom uwodeben enaTmecnierebi qvemoT CamoTvlil nimuSebs


`rTuls, – Sedgenil sityvebs~?
• gulCaxveuli • madlmosili
• pirnaTeli • frTaSesxmuli.

13. riT gansxvavdeba wina davalebis nimuSebisagan es rTuli sityvebi?


mama-papa, Sxam-isari, mSier-mwyurvali, tanjva-moTmineba,
sanTel-Tafli, wirva-locva.

14. Cawere zemoT CamoTvlili sityvebi ise, rom erTmaneTTan defisis (-)
nacvlad `da~-Ti iyos dakavSirebuli.
ra gansxvavebaa sityvebis defisiTa da `da~ kavSiriT SeerTebas Soris?
15. Seni azriT, ratom ar SeiZleba is, rom am rTul sityvebSic defisi
an `da~ kavSiri gamoviyenoT? gulCaxveuli, madlmosili, pirnaTeli,
frTaSesxmuli.

71
4 xelosnoba saqarTveloSi
ZvelTaZveli ambebi

mcenareuli saRebavis damzadeba


qsovilis SesaRebad amJamad Cveulebriv, nayid mineralur saRe-
bavebs xmaroben, magram mcenareuli saRebavis gamoyeneba jer kidev
araa yvelgan gamqrali. saRebavebisaTvis gamosadeg mcenareTa ricx-
vi Zalian didia. Cven SegviZlia, aq mxolod ramdenime davasaxeloT:
muq Sav fers iReben xolme kaklis qerqis anu „wengos*~, broweu-
lisa da rkinis xenjis narevisagan. qerqebs – „wengos~ gasresen, sam-
Wedlodan motanili rkinis xenjTan erTad Cadeben qoTanSi an qvabSi
da wyals daasxamen. es narevi ramdenime dRes dgas, Semdeg ki masSi
SesaReb qsovils deben.
saqarTvelos zogierT mxareSi Sals Savad Rebaven xis foTlebiT,
romelsac lafani ewodeba. am foTlebiT mTel Sals orive mxridan
faraven. Semdeg qsovils daaxveven mrgvalad; deben qvabSi da asxamen
wyals; wyals nela aduReben cecxlze; rodesac duRils daiwyebs,
Sals amoiReben, Semoaclian CaxarSul foTlebs da adeben axals, rom
isev qvabSi Cadon. gamofituli foTlebis moSoreba da axliT da-
farva ramdenjerme meordeba. Semdeg qsovils mTeli RamiT toveben
wyalSi, bolos asworeben, aSroben da tkecen.
xevsureTSi Savi feris misaRebad xmaroben mcenares, romelsac
TavSava ewodeba. gamomSrali TavSavasagan amzadeben nayens,
romelsac Semdeg murynisagan* damzadebul nayensac Caumateben.
miRebul narevs ki rkinis xenjs umateben.
sayvarel wiTel saRebavs qarTvelebi iReben endrosagan. endros
nayeniT miRebuli feri, umravles SemTxvevaSi, mixakisferSi gadadis
da mRvrie Cans, magram TvalisaTvis metad sasiamovnoa. meti yur-
adRebiT gakeTebuli saRebavi ufro sxiviania, rogorc xalxSi ityvi-
an, – `muqi alublisferi~.
muq wiTlad SesaRebad muxisa da kaklis xis qerqis naxarSsac xma-
roben. karg Ria wiTeli feris saRebavs iZleva murynis (anu Txmelis),
Zewnisa da vaSlis xis qerqebi, romelTac erTad nela aduReben.
Ria da muq lurj saRebavad qarTvelebi iyeneben indi­gos, ro-
melic mcenare indigoferasagan miiReba; igi saqar­TveloSi ar mohy-
avT, amitomac indoeTidan SemohqondaT, inglisis gavliT.
TviTnakeT qsovils saxlSi qalebi Targze Wrian da ojaxis wevr-
TaTvis tansacmels TviTon keraven.
filipe gogiCaiSvili

72
upasuxe SekiTxvebs 4

ZvelTaZveli ambebi
1. teqstSi aRniSnulia Savi feris mcenareuli saRebavis damzadebis
sami xerxi. amaTgan romeli ar saWiroebs rkinis damatebas?
2. teqstis mixedviT, romeli mcenareebisagan miiReba muqi wiTeli da
Ria wiTeli saRebavebi?
3. endrosagan miiReba rogorc mixakisferi saRebavi, ise muqi
alublisferi. ra ganapirobebs am sxvaobas?
4. ras gveubneba avtori mcenare indigoferas Sesaxeb?

moZebne
5. mkvlevari Tedo saxokia Tavis leqsikonSi `qarTuli xatovani
sityva-Tqmani~ aRniSnavs: `wiTeli lamaz ferad miaCniaT
qarTvelebs~. ipove filipe gogiCaiSvilis teqstSi am mosazrebis
damamtkicebeli monakveTi.

imsjele
6. ganmarte, ras gulisxmobs gamonaTqvami: endrosagan `meti
yuradRebiT gakeTebuli saRebavi ufro sxiviania~.
Seni varaudiT, ras unda gulisxmobdes avtori amgvari
saRebavis misaRebad `meti yuradRebis~ gamoCenaSi?
7. Sen Tu gamogiyenebia endro raimes wiTlad SesaRebad?

ipove Secdoma
8. waikiTxe yuradRebiT, ipove faqtobrivi Secdomebi da gaaswore:
Sals Savad Rebaven xis foTlebiT, romelsac lafani ewodeba.
am foTlebiT mTel Sals cali mxridan faraven. Semdeg qsovils
daaxveven; deben qvabSi da asxamen wyals; wyals swrafad
aduReben cecxlze; rodesac duRils daiwyebs, Sals amoiReben,
ar Semoaclian foTlebs, ise adeben axals da isev qvabSi deben.
qsovilis axali foTlebiT dafarva ramdenjerme meordeba.
Semdeg Sals mcire xniT toveben wyalSi, bolos asworeben da
tkecen.

dawere
9. Seadgine teqstis Txrobis gegma.

daxate
10. Tu survili gaqvs, daxate xaliCa.

xelosnoba
saqarTveloSi

73
4 mamali ras yivis
(xalxSi mosmenili)
ZvelTaZveli ambebi

qveynis sibraluliT gulavsebuli macxovari* mibrZanda erTxel


tbis piras da meTevzeebi naxa: zogi axal bades qsovda, zogi Zvels
akerebda da zogic wamowoliliyo kideze. gunebaze ver iyvnen: mTeli
Rame eTevzavaT da vera eSovaT ra! Seebrala sawylebi qriste-RmerTs
da erT maTgans ubrZana:
– svimon-petre! ade zeze, eg Seni navi napirze moayene, CavsxdeT da
tbaSi SevcuroT!
meTevzes gaukvirda da hkiTxa:
– erTmaneTs pirvelad vxedavT da ra ici, rom me svimoni mqvia?
– Sen svimoni gqvia da mamas Sensas ivane, petre ki me dagiZaxe met-
saxelad, radganac sityva „petre~ kldes niSnavs da Senc kldesaviT
magari xasiaTis kaci xar! – miugo macxovarma.
Sua tbaSi rom Sevidnen, SeaCerebina navi da ubrZana:
– aba, aq dahkariT badeo!
– ra brZanebaao, – upasuxa meTevzem, – wuxel aq ar gaxldiTo?..
gaTenebamdis Cvens Tvals ruli* ar mohkidebia, badeebi davglijeT,
magram Tevzi ise gamwydara, rom erTi WiWyina ra aris, isic ver davi-
WireTo.
– Sen rCeva damijere da maSin naxav, ra moxdeba! – uTxra qristem.
marTlac, CauSves Tu ara bade wyalSi, TevziT aivso Tavamdis.
meTevze veRar moeria, rom bade gamoeTria da amxanagebs dauZaxa, –
miSveleTo!
gamoitanes napirze savse bade da ori navi aavses pirwmindad.
meTevzeebs gaukvirdaT, es namdvilad saswaulTmom­qmedi unda
iyoso, da Tayvani sces. qristem gaicina, – venacvale imis sicils, –
da uTxra:
– wamomyeviT, CemTan erTad iareTo.
meTevzeebs gauxardaT da SesZaxes, gviaxleT, Seni Wirimeo, da
aedevnen. masukan, sadac ki mibrZandeboda macxovari, isinic Tan
mihyvebodnen. bevri saswauli naxes da SeuyvardaT moZRvari. aRar
Sordebodnen!...
vnebaTa kvira* rom dadga, moZRvari mowafeebs gaendo da uTxra:
– Cemi wamebisa da sikvdilis dRec moaxlovda. erTi Tqvengani
gamyidis, gamcems me! rom damiWeren, Tqvenc SeSindebiT da aqeT-
iqiT gaiqceviT... gaifantebiT, magram araferia, me aRvdgebi, amoval
saflavidan, iseve mogiyriT Tavsa da SegaerTebT.
petrem upasuxa:
– ras brZanebT, gana CvenSi vin iqneba iseTi, rom SeSindes da gai-
qceso?
– pirveli Seno!... Sen xom pirdapiri da gulmagari kaci xar da
„petrec~ amitom dagerqva, magram gansacdels rom naxav, Senc ki ga-

74
4

ZvelTaZveli ambebi
drkebi* da sanam mamali orjer daiyivlebdes, samjer uarmyofo!
im Rames, marTlac, Seipyres qriste. petrem maxvili amo­­iRo da
yuri CamoaTala erT mcvels, saxelad malxaz­s*. qristem dauSala
petres Cxubi da isev gaumTela kacs yu­­ri.
– Zalaze Tu midga saqme, veravin momereva, magram aq sul sxva
saqmea da unda davnebdeo, – brZana moZRvarma.
roca Seipyres da mRvdelmTavarTan waiyvanes, mowafeebi SeSind-
nen da aqeT-iqiT gacvivdnen. mxolod ori maTgani aedevna ukan da
gahyva – ivane da petre.
sasaxleSi rom mividnen, ivane SeuSves, magram petres ki bWis kari
dauketes da galavans gareT darCa; Seexvewa mekares: „mec SemiSvio~.
maSin mekarem hkiTxa: – „ra mogarbeninebs, misi mowafe xom ara xaro?~
– „arao!~ – uTxra petrem.
sanam sasaxleSi qristes asamarTlebdnen, petre ezoSi icdida,
cecxlis piras ijda da Tbeboda. aqac viRacam hkiTxa: „Sen, rogorc
getyoba, misi raime unda iyoo!~ – „arao! verc ki vicnobo!~
bolos, qriste rom gamoiyvanes da meore mRvdelmTavarTan
waiyvanes, gahyva. erTi ebraeli mivida da hkiTxa:
– Sen is ara xar, Cems naTesav kacs, malxazs, rom yuri CamoaTaleo?
petres SeeSinda da iuara.
am dros mamalmac daiyivla: „petrem uaryoo!~
moagonda sabralos qristes sityvebi da Semoikra TavSi xeli, es
ra momividao... garbis da mamlebi ki mihyivian: „petrem uar-yoo! pe-
trem uar-yoo! petrem uar-yoo!~
daiwyo tirili, aRar icoda, ra eqna. TiTqmis Tavis mokvlac un-
doda, magram am dros yvinCilebmac daiZaxes: „Se-ina-naaa! Se-ina-naaa!
Se-ina-naaa!-o~. petrem yuri mohkra da gamofxizlda. Cans, upatiebia
RmerTs Cemi Secodebao!.. daemxo pirqve saTayvanod.
mas Semdeg yovelRam bnelSi mamlebi dResac iZaxian: petrem uar-
yoo! magram roca yvinCilebic daiZaxeben xolme: Se-ina-naao, Tendeba
da qveyanas naTeli efineba.
akaki wereTeli

75
4 upasuxe SekiTxvebs
ZvelTaZveli ambebi

1. ratom uwoda macxovarma erT-erT meTevzes, svimons, metsaxelad


petre?
2. ra adasturebs TqmulebaSi imas, rom macxovari, marTlac, `qveynis
sibraluliT gulavsebulia~?
3. rogor gesmis gamoTqma: `Tvals ruli ar mohkidebia~?
4. ra iyo is pirveli saswauli, romelic qristes momavalma mowafeebma
ixiles?
5. ra uTxra macxovarma vnebaTa kviris damdegs Tavis mowafeebs?
6. vin gaikvirva yvelaze metad mowafeTagan gansacdelSi qristes
mitovebisa da gaqcevis mosalodneli ambavi?
7. ra uTxra macxovarma winaswar petres iseTi, rac Semdeg sinamdvileSi,
marTlac, asrulda?

moZebne
8. ipove teqstSi monakveTi, romelSic aRwerilia petres mier macxovris
pirveli uaryofa.
9. moZebne, sad aris teqstSi gadmocemuli, meored rogor uaryo petrem
qriste.
10. ipove teqstSi adgili, sadac nagulisxmevia, rom petrem am saqcieliT
mesamed uaryo qriste.
11. SearCie monakveTi, romliTac daadastureb, rom petre didma
sinanulma Seipyro.
12. ra adasturebs Tqmulebis teqstSi imas, rom macxovarma Tavisi nebiT
miiRo mosalodneli gansacdeli?

imsjele
13. petrem winaswari ganzraxviT uaryo qriste, Tu es mas uneburad
daemarTa? pasuxi teqstis mixedviT daasabuTe.
14. rogor daukavSireb Tqmulebas am sityvebis Sinaarss: `Secodeba
samgzis Tqmula Sesandobad~?

upasuxe SekiTxvebs
15. teqstis romel abzacebSi gaeca pasuxi saTaurSi dasmul SekiTxvas?
16. am Tqmulebis mixedviT, ra uZRvis win gaTenebas?

dawere
17. Seadgine am teqstis Txrobis gegma; gamoyavi sakiTxebi abzacebis
Tanamimdevrobis mixedviT.

76
modioda nino mTebiT
4

ZvelTaZveli ambebi
lurj mwvervalebs qari rZisfer nislSi xvevda
da, rodesac barSi vardni yvaodnen,
Tovli ido javaxeTis mTaTa zeda
da tyeebSi qariSxlebi bRaodnen...
mohkioda, qari Rrublebs mohkioda
da faravnis tbasa zeda Zrwoda qari...
modioda, nino mTebiT modioda
da mohqonda sanatreli vazis jvari.
Tovlis mTebiT kvirdeboda ucxo mgzavri, –
vis unaxavs vardobisas Tovli mTebze?
mwyemssa hkiTxa:
– romelia qarTlis gzai?
mwyemsma uTxra:
– saqarTvelo aris ese!
mieZina... erT walkotSi* mieZina
da fSatebma* mzisgan mouCrdiles, o,
es vin aris, gamocxadda mgzavris wina?
– „nu geSinin!~ – miugebda ieso.
gaeRviZa... wuTiT igrZno mSoblis sevda,
magram rwmena avalebda raodens?!
Tovli ido javaxeTis mTaTa zeda
da tyeebSi qariSxlebi bRaodnen...
ana kalandaZe

77
4 upasuxe SekiTxvebs:
ZvelTaZveli ambebi

1. wlis romeli droa miniSnebuli leqsis dasawyisSi?


2. ra SeiZleba miviCnioT erTgvar Seusabamobad leqsis pirvel striqonebSi?
a) TeTr nisls poeti `rZisfers~ uwodebs;
b) javaxeTis mTebze Tovlia da imavdroulad barSi vardebi yvavilobs;
g) poeti qariSxals sulieris Tvisebas miawers: `qariSxlebi bRaodnen~.
3. rogor gesmiT am striqonis Sinaarsi: `modioda, nino mTebiT modioda~?
4. ra ukvirs ucxo mgzavrs?
5. leqsis mixedviT, saqarTveloSi Semosuli mgzavrisaTvis vin aris pirveli
Semxvedri?
6. leqsis romel striqonSi Cans, rom wminda nino saqarTveloSi garkveuli
misiis Sesasruleblad modis?
a) `mwyemssa hkiTxa: romelia qarTlis gzai?~
b) `wuTiT igrZno mSoblis sevda~.
g) `magram rwmena avalebda raodens~.
7. rogori sizmari ixila ninom?

moZebne
8. wminda nino saqarTveloSi samxreTidan Semovida. moZebne leqsSi is
striqonebi, romlebSic Cans samxreT saqarTvelos mkacri klimati.
9. ipove striqonebi, romlebic saqarTvelos bunebis mravalgvarobaze,
nairgvarobaze migvaniSnebs.
10. SearCie leqsSi Seni gemovnebiT yvelaze melodiuri monakveTi.

imsjele
11. ra Tavisebureba axasiaTebs wminda ninos jvars? ra iciT mis Sesaxeb?
12. leqsis romeli nawilia SenTvis yvelaze STambeWdavi?
a) javaxeTis mTebis aRwera;
b) dialogi mwyemsTan;
g) sizmari.
Seecade, daasabuTo Seni arCevani: Sinaarsia saintereso Tu poeturi
mxare, JReradoba da riTma mogwons?

upasuxe SekiTxvebs
13. poetma am leqss Zveli qarTuli enis Sesaferisi gamonaTqvamebi SeurCia.
daakvirdi:
vardni yvaodnen, mTaTa zeda, tbasa zeda, qarTlis gzai, nu geSinin!

Seadare:
vardebi yvaodnen, mTebze, tbaze, qarTlis gza, nu geSinia!
Seni azriT, ratom gamoiyena poetma Zveli anu arqauli formebi, ra iyo
misi mizani?

78
14. Zveli qarTuli enis am formebidan romelia Semonaxuli Tanamedrove
qarTulSic? daakvirdi:
4

ZvelTaZveli ambebi
a) `vnebaTa kvira rom dadga, moZRvari mowafeebs gaendo~.
b) `saRebavebisaTvis gamosadeg mcenareTa ricxvi Zalian didia~.
g) `mteri metad Zlieria, Cven ki sustni varT, brZola SeuZlebelia~.
d) `mefem maT nacvlad daniSna niWieri, erTguli da qveynisaTvis
Tavdadebuli qarTvelni~.

gramatika:
Zvel qarTul enaSi saxelis mravlobiTi ricxvis niSani iyo n (nari) da Ta
bolosarTebi; amitomac mas nar-Tanian mravlobiTs uwodeben. `n~ (nari)
saxelis fuZes saxelobiTsa da wodebiTSi emateba. Ta – moTxrobiTSi,
micemiTsa da naTesaobiTSi. moqmedebiTsa da viTarebiT brunvebSi nar-
Taniani mravlobiTis formebi ara gvaqvs.
Seasrule Semdegi savarjiSoebi am ganmartebis gaTvaliswinebiT.

dawere
15. daakvirdi magaliTebs da daasrule nar-Taniani mravlobiTis formebi:
a) vardebi – vardni,
iebi – iani,
megobrebi – megobarni,
mefeebi – mefeni;
mwvervalebi – ...,
mTebi – ...,
sardlebi – ...,
mdinareebi – ...,
b) vardebis surneli – vardTa surneli,
xeebis Crdili – ... Crdili,
qarTvelebis istoria – ... istoria,
mefeebis cxovreba – ... cxovreba;
g) vardebo – vardno,
xeebo – ...,
varskvlavebo – ...,
qarTvelebo – ...,
mefeebo – ...,
sardlebo – ...
16. gadaiwere da nar-Taniani mravlobiTis nimuSebs qveS xazi gausvi:
a) `Svidi batoni da-Zmani, b) `Seni xarebi buRraoben,
iav naninao, rqani asxiaT oqrosani.
Svid sofels movefineTo, bneli TaRebi irRvevian,
vardo naninao, qvesknelis bWeni iryevian~.
Svidi wiTelCoxianni,
iav naninao,
Svidni dani, Svidni mzeni,
vardo naninao~.

79
Teoria leqsikoni

saxelmZRvanelos bolo gverdebs Tu gadaSli, naxav, rom iq


leqsikonia datanili, romelSic sityvebis ganmartebebia moce-
muli. Aarsebobs wignebi, romlebSic Tavmoyrilia uamravi sityva
da dalagebulia anbanis rigze. erTgan ganmartebulia am sityvebis
mniSvnelobebi, meoregan Targmnilia sxva enaze, sxva wignSi ki
mocemulia TiToeuli sityvis swori daweriloba. Yyvela aseT wigns
leqsikoni hqvia.
mSobliuri enis leqsikaSi ucnobi sityvebis mniSvnelobebi
SegviZlia ganmartebiT leqsikonSi vnaxoT. leqsikons, sadac moce-
mulia sityvebis swori daweriloba, orTografiuli leqsikoni
hqvia.

ganmartebiTi orTografiuli
leqsikonis nimuSi: leqsikonis nimuSi:

aznauri – (Zveli sityva) amqveynad


aRniSnavs wodebas. [amwesebs ki ara] awesebs
almacerad – iribad, im qveynad
daxrilad. gadataniTi komSi (komSSi) II bia
mniSvnelobiT – eWviT,
mixvev-moxveva (miuxv-
undoblad
mouxvevs)
axovani – tanad didi da
[mixweva, mixweuli ki
moxdenili, warmosadegi
ara]
buki – didi sayviri miRweva, miRweuli
(ukravdnen zeimis dros an
pamidori (pamidvrisa) II
gangaSis SemTxvevaSi xalx-
pomidori
is TavSesayrelad).
porti II navsadguri
gaaZeva – gaagdo, gandevna.
ucodneloba II ucodin-
aroba
inglisur-qarTuli
es niSani miuTiTebs, rom
leqsikonis nimuSi: orive forma gamoiyeneba
R
rabbit kurdReli
radio radio
raisins qiSmiSi
reading kiTxva
recorder salamuri

80
rogor lagdeba leqsikonSi erTsa da imave asoze dawyebuli
sityvebi?
Tu zemoT mocemul nimuSebs daakvirdebi, mixvdebi, rom,
roca sityva­Ta pirveli asoebi emTxveva, yuradReba eqceva
meore asos da ufro win moxvdeba is sityva, romlis meore asoc
ufro win dgas anbanSi.
Tu pirveli da meore asoebi emTxveva, maSin upiratesoba eni-
Weba mesame asos da ase Semdeg.

1. qvemoT mocemuli sityvebidan romeli ufro win Segxvdeba leqsikonSi?


Camowere wyvilebi:
a) Bneli naTeli
b) baRi beli
g) bari bali
d) aRniSvna aRmarTva

axla yvela es sityva daalage anbanis mixedviT.

2. amoiwere SenTvis ucnobi 20 sityva, romlebic am TavSi Segxvda, moiZie


maTi ganmartebebi saxelmZRvanelos boloSi darTul an ganmartebiT
leqsikoSi da sityvebs gverdiT miuwere. Semdeg es sityvebi daalage
anbanis rigze.
3. gakveTilSi mocemuli orTografiuli leqsikonis nimuSebis mixedviT
upasuxe SekiTxvebs:

a) romelia marTebuli forma?


ucodinaroba Tu ucodneloba?
pamidori Tu pomidori?
A amqveynad Tu am qveynad?
im qveynad Tu imqveynad?
amwesebs Tu awesebs?

Bb) gadaiwere sityva da gverdiT miuwere misi paraleluri forma.


ucodneloba komSi
pamidori porti

81
5
Tavi

me-

igavis ena
Txas uTxres: `mgeli momkvdara!~
Txam navardihqna, gaiqca.
– Txao, ra gagxarebia,
gana samgleTi daiqca,
rac imas lekvebi darCa,
suyvela mglebad maiqca.
xalxuri

aq Seiswavli...
I. Zunwi da oqro ZaRli da cxvrebi (romauli
II. viri, vefxvi, mela da mgeli Tqmulebis mixedviT)
III. mefe da mWedeli Ramura
Teoria. mosazreba, argumenti
igav-araki
igav-araki damrigeblobiTi xasiaTis, Wkuis saswavlebeli 5
nawarmoebia. sulxan-saba orbeliani pirveli qarTveli meigavea. misi

igavis ena
wignis saTauri – `sibrZne sicruisa~ – Cinebulad gamoxatavs igavis
enis Taviseburebas. meigave Tavis namdvil saTqmels gamogonil
ambebSi SeniRbavs xolme, raTa is mkiTxvelma Tavad amoicnos; Tumca,
zogjer igavis bolos mokled aris Camoyalibebuli misi mTavari
azri, rasac Segoneba ewodeba. `sibrZne sicruisa~-s personaJebi
erTmaneTs igav-arakebiT epaeqrebian.

I. Zunwi da oqro

erTma kacma didZali oqro miwaSi Cafla. yoveldRe midioda da im


adgils naxulobda.
SeamCnia sxva kacma da Tqva: unda mivide, gavTxaro adgili,
romelsac is kaci xSirad naxulobs, da vnaxo, iq ra Zevso. mivida
RamiT, amoTxara oqro, waiRo da mis wil* lodi Camarxa.
mounda kacs naxva Tavisi oqrosi. moTxara, naxa – oqros nacvlad
lodi ido. daiwyo tirili da vaeba.
mivida kaci igi momparavi da hkiTxa:
– rada stirio?
man SesCivla:
– oqro davmale, daxarjva ara meneba, mouparavT da mis wil lodi
CauflavTo.
maSin kacma uTxra:
– vai Sen! rad stiri? mag miwaSi Tundac oqro idos, Tundac qva,
Tuki ar daxarjavdio!

asea: arqoneba ar varga da avad qoneba uaresia.

upasuxe SekiTxvebs
1. ra mizniT Cafla erTma kacma oqro miwaSi, rogor axsna man oqros
daflvis mizezi?
2. ratom Camarxa momparavma oqros nacvlad lodi?
a) mas undoda, garkveuli xniT mainc SeumCneveli yofiliyo, rom oqro
moipara;
b) amiT man oqros patrons mianiSna, rom, Tu ar gamoiyenebda,
mniSvneloba ar hqonda, oqro eqneboda Senaxuli Tu nebismieri sxva ram.
3. ra Segoneba erTvis am igav-araks?
4. gaixsene, kidev romeli igav-arakebis avtoria sulxan-saba orbeliani?

83
5 imsjele
5. am igav-arakis bolos sulxan-saba wers: `asea: arqoneba ar varga da
igavis ena

avad qoneba uaresia~.


Seni azriT, ras niSnavs `avad qoneba~, ratom aris is uaresi
arqonebaze? risTvis sWirdeba adamians qoneba?

dawere
6. dawere Txzuleba saTauriT `ras gvaswavlis igav-araki `Zunwi da
oqro~.
(Seni sityvebiT gadmoeci igav-arakis Sinaarsi da Semdeg ganmarte,
ras gvaswavlis is.)

II. viri, vefxvi, mela da mgeli

uambes ufliswuls araki:


erTi viri Raribi kacisa, SeWirvebuli* da mWle*, gaepara Tavis
patrons da wavida, erT maRal adgilze daisadgura.
adgili aseTi iyo: didi wyali Cadioda da wylis piras mSvenierni
xeni xarobdnen; wyals irgvliv didni kldeni ekra. es adgili Turme
vefxvis samkvidro iyo da viri aq dadga*.
vefxvi sanadirod iyo. movida, viri naxa, didad eucxova da Zalian
SeSinda. virma rom vefxvi dainaxa, Tavisi sikvdilis mociquli egona,
yuri waicqvita da maRali xmiT daiyvira. vefxvs SiSis zari eca, gza-
kvali veRar gaigno, kldeze gadaiWra da gaiqca.
mimavals mela Semoeyara. Seatyo, rom SeWirvebuli midioda, Tay-
vani sca da moaxsena:
– nadirT mefeo, sad mibrZandebi an rad* damwuxrebul­xar?
vefxvma uTxra:
– Cems samefoSi erTi ucxo bumberazi mosula, misi SiSiT veRar
davdeg da gamovecale, amitom moviwyineo!
hkiTxa melam imisi ambavi. vefxvma yvelaferi uambo: aRwera misi
saxe da feri, oTxfexoba, yurdidoba da xmamaRloba.
melam moaxsena:
– eg viria, nu garbixar, me mas gavaZeveb da Tqven ki uzrunvelad
moisveneT!
vefxvma ar mousmina. melac Tan gahyva, wavidnen.
SemoeyaraT mgeli, Tayvani sca da mere melas hkiTxa:
– rad SeWirvebula an sad mibrZandeba?
melam mgels yovelive uambo: viris gamoqceuli mirbis, vuSale da
ar daiSalao.
mgelma moaxsena:
– nu wuxxar, Cemi sadilia, didad* mSia da Seveqcevio!

84
5

igavis ena
vefxvma uTxra: Tu Cemi Ralati ar gnebavT da marTla erTgulni
xarT, erTi Toki moitaneT, SuaSi me movebmebi da aqeT erTi momebiT,
iqiT – meore. erTad mivideT da rac dagvemarTos, samTaves Tanaswo-
rad dagvemarToso!
wavida mela, Toki moipara, moitana. samive gamoeba da erTad mivid-
nen. virma rom eseni erTad misulni naxa, SiSma Seipyro da Seqmna didi
vaeba da yvirili. vefxvi SeSinda, mrCevlebs aRara usmina ra, Toki
mozida da orive daaxrCo, TviTon ki gadaixvewa.
bolos Tqva: unda wavide da im bumberazs veymo*, egeba, damindos
da Cems samkvidro* adgils kidev vnaxav xolmeo.
mivida virTan didi krZalviT, Seexvewa da eymo. virs misi eSinoda
da mas – virisa.
ubrZana virma:
– radgan meyme, kargad mogeqcevi, Cemi saxlis uxucesobas* gibo-
Zeb, or Secodebasac Segindob, xolo mesames eride!
gavida xani. virs eZina. vefxvs navardi mounda da wyals gadaaxta,
talRas kudi gahkra. virs Sxefebi Seasxa. gaiRviZa virma, iwyina da
didad datuqsa.
meored ki wyalSi viri Cavida, wyali didi iyo, viri waiqca da ixr-
Coboda. SeiWra vefxvi, batons miexmara da gamoiyvana. viri mizezs
eZebda, rogorme Tavidan movicilo, ara amitexos rao. gauwyra: me
kalmaxs vinadirebdi da Sen rad gamomiyvaneo?
vefxvs mesame Secodebis SiSi hqonda da gadaixvewa, is adgili
virma daimkvidra.

– Zeo mefisao! es araki imitom mogaxsene, rom im vefxviviT mrCev-


lebs nu daaxrCob, ugvans* nu daendobi, gausinjavad nurafers izam,
Torem bolos dainaneb.

upasuxe SekiTxvebs
1. ratom gaepara viri Tavis patrons?
2. rogori iyo vefxvis samkvidro? aRwere peizaJi.
3. ram SeaSina vefxvi?

85
5 4. rogor epyrobian mela da mgeli vefxvs?
5. rogor gesmis mglis sityvebi: `nu wuxxar, Cemi sadilia, didad mSia da
igavis ena

Seveqcevio~?
6. vefxvma mgeli da mela aqeT-iqiT moiba da ise mivida virTan. ratom
moiqca vefxvi ase; misi ra Tviseba Cans am epizodSi? SearCie swori
pasuxi.
a) vefxvi Tavad erTgulia megobrebisa; mas undoda, darwmunebuliyo,
rom mgeli da melac misi erTgulni iyvnen;
b) vefxvi mSiSaraa, mgelsa da melas ar endoba da amitom undoda, rac mas
daemarTeboda, samTaves Tanasworad damarToda;
g) vefxvi moRalatea, mgelsa da melas atyuebs, raTa isini Tokze
gamoibas da orive daaxrCos.
7. ratom gadawyvita gadaxvewilma vefxvma viris ymoba?
8. ra mizani hqonda virisa da vefxvis SeTanxmebas SecodebaTa Sendobis
Taobaze? SearCie swori pasuxi.
a) virs undoda vefxvTan damegobreba da dahpirda, or Secodebas
Segindobo;
b) virs vefxvis eSinoda da dahpirda, kargad mogeqcevi, saxlis
uxucesobasac giboZeb, oRond Secodebas erideo;
g) viri mizezs eZebda, rom vefxvi Tavidan moecilebina da gaafrTxila,
or Secodebas Segindob, mesames ki arao.

moZebne
9. virma vefxvs ori Secodeba Seundo. moZebne is winadadeba, romelSic
viri usafuZvlod tuqsavs vefxvs da tyuil mizezs asaxelebs.
10. moZebne is winadadebebi, romlebSic Cans melas Cveuli Tvisebebi.

upasuxe SekiTxvas
11. zRaprebSi, igavebSi, animaciur filmebSi, albaT, xSirad Segxvedria
personaJebi: viri, vefxvi, mela da mgeli. yoveli maTgani, ZiriTadad,
msgavsi TvisebebiT xasiaTdeba. qvemoT CamoTvlilTagan romels ar
axasiaTebs am igav-arakSi misTvis Cveuli (tradiciuli) Tvisebebi?
a) virs; b) vefxvs; g) melas; d) mgels.

SegiZlia, erTze meti pasuxi airCio! sakuTari arCevani daasabuTe.

imsjele
12. rogor fiqrob, vis da ratom uwodebs sulxan-saba am igav-arakSi
`mrCevlebs~?
13. Seni azriT, ratom mouTxroben am araks ufliswuls, ra SeiZleba
iswavlos ufliswulma am arakiT? ra Tvisebebi unda hqondes momaval
mefes, rom kargad marTos qveyana?

dawere
14. dawere mokle Txzuleba saTauriT `ras gvaswavlis igav-araki `viri,
vefxvi, mela da mgeli~.

86
III. mefe da mWedeli
5

igavis ena
erTi mefe sul imis cdaSi iyo, rom Tavis samefoSi an oqros qani*
epova da an qimiis* ostati eSova.
im samefoSi erTi mWedeli iyo. erTxel mWedelma culi Seqmna da
gayida. kaci, romelmac culi iyida, wavida da SeSis Wra daiwyo. culi
erT qvas moxvda, qvam piri wauxdina. Turme is qva, rasac ki rkineuls
moxvdeboda, oqrod cvlida. daxeda kacma culs, naxa, rom gayviTle-
buliyo da piri waxdomoda. iwyina, mWedelma momatyua da uvargisi
culi momyidao. mivida mWedelTan da SuRli* gaumarTa.
mWedeli didad Wkviani kaci iyo. hkiTxa:
– piri ram wauxdina, ras Semohkaro?
waiyvana kacma da is jirki* aCvena:
– ai, amasa vWridi da, ai, am qvas moxvdao!
mWedels culi daubruna, fasi ukanve gamoarTva da wavida.
is qva am mWedelma waiRo. ra rkinasac wausva, sul oqrod iqca. gam-
didrda mWedeli ise, rom ricxvi ar icoda, ra hqonda.
mefem Tqva:
– am mWedels RmerTi swyalobs, mravali aqvs, mis qals Cemi Svil-
isaTvis viTxovo.
iTxova qali, qorwili gaumarTa.
mWedelma ase Tqva:
– am qvaze ufro ucxo da ukeTesi mziTevi ra unda gavatano, amas
gavatano. Cado oqros kolofSi qva da gaatana. sxva arara* mziTevi ar
miucia.

87
5 mefem brZana:
– Cemi rZlis mziTevi maCveneT, vnaxo, ra mohyoliao?
igavis ena

kolofi moitanes da moarTves:


– amis meti ara mohyolia rao.
gaxsna mefem, naxa, rom Sig erTi sipi* qva ido. iwyina, moisrola qva
da zRvaSi gadaagdo.
movida mWedeli da yovelive Seityo. dauwyes qvas Zebna, magram
sadRa ipovidnen?!
radgan is, rac mefes guliT undoda, iafad iSova, advilad da
gausinjavad dakarga!

upasuxe SekiTxvebs
1. rogor xasiaTdeba mefe am igavis pirvelive winadadebis mixedviT?
2. Seni azriT, ratom eZebda mefe qimiis ostats, ris imedi hqonda mas?
3. riT iyo gansakuTrebuli qva, romelsac culis piri moxvda?
4. igav-arakis romel epizodSi Cans mWedlis goniereba?
5. ra niSniT SearCia mefem Tavisi vaJisTvis sacole?
6. ratom SearCia mWedelma Tavisi qaliSvilisaTvis mziTvad mxolod
qva?
7. ra sabediswero Secdoma dauSva mefem? misi xasiaTis ra Tviseba Cans
am epizodSi?

imsjele
8. araks axlavs Segoneba. imsjele, ris Tqma surs amiT avtors?
ras gvaswavlis es araki?
9. Seadare am igav-araks `Zunwi da oqro~. qvemoT CamoTvlilTagan
romels romeli azri (idea) Seefereba?
a) oqros qvis fasi aqvs, Tu mas ar daxarjav;
b) rasac garjis gareSe moipoveb, ver gamoiyeneb da advilad dakargav.

gramatika
10. gadaiyvane mesame pirSi moTxrobili teqsti pirvel pirSi:
`erTxel man culi iyida, wavida da SeSis Wra daiwyo. cota xnis Semdeg
daxeda culs da naxa, rom gayviTlebuliyo. iwyina, mivida mWedelTan
da usayvedura. Semdeg ki Tan waiyvana mWedeli da is qva aCvena, culis
pirs rom moxvda~...
Txroba daiwye ase: `erTxel me...~

dawere
11. am igav-arakis mixedviT dawere `oqros maZiebeli mefis ambavi~
(gamoiyene igavis meore nawilis Sinaarsi – `mefem Tqva: ...~).

88
5

igavis ena
ZaRli da cxvrebi
(romauli Tqmulebis mixedviT)

erTi fara cxvari dadioda Tavisuflad, Tan erTi ZaRli dahyve-


boda da gamudmebiT yefda ise, swored rom Tavi moaZula cxvris
faras.
autydnen* cxvrebi:
– ra ubedurebaa, rom es ZaRli aRar gvasvenebs! netavi, ra sarge-
beli moaqvs amis yefas? yurTasmena aRara gvaqvs amisagan da bul-
bulebis galobac aRar gvesmiso!
erTi sityviT, imdenad Seawuxes es ZaRli, rom veRar gauZlo maT
devnas, daaneba cxvrebs Tavi da moSorda. cxvrebi gaxarebulni darC-
nen.
gamoiara mcire xanma. ZaRlis yefa rom veRar gaigona mgelma, ifi­
qra: `imgvar sizmrebs vxedav, rom, mgonia, Cemi bedi akuntruSdao!~
– da miuaxlovda faras. ZaRli raki veRar dainaxa, gaeria Sig, xan erT
cxvars Seajda zurgze da xan meores! tyavs aZrobda umowyalod...
Seviwroebulma da bedis mawyevarma cxvrebma RmerTebs mimarTes
vedrebiT:
– yovlis SemZlebelno, isev waRma mogvibruneT Cveni bedis Carxi!
aqamde ZaRlisagan aRar gvqonda yurTasmena da axla mgeli uaress
gviSvreba, zurgzed tyavs aRar gvarCens!
pirvelma RmerTma iupiterma miugo:
– ugunurno! is ZaRli imitom ki ar yefda, rom Tqven Se­­ewuxebineT,
aramed imitom ar isvenebda, rom Tqveni mte­ri mgeli SeeSinebina da
eg dRe ar dagdgomodaT! Tqveni erTguli Tqvenve moiZuleT da axla
raRas mawuxebT?!
Sewuxdnen cxvrebi da isev Seevedrnen:
– radganac misi dabruneba aRar SeiZleba, erTi patara lekvi mainc
gviboZeo!
maSin ganrisxebulma RmerTma miayvira:

89
5 – Tqven iseTi jiSisa xarT, rom kudi mokle gaqvT da rqebi didi,
sanam mag rqebs ar moicvliT da tyavs kudis Ziramde ar Cagaxeven,
igavis ena

verc ZaRls iguebT da verc katas! bulbulis stveniT nadiri vis


mougeriebia? wabrZandiT da axla Tqvens mglebs daekiTxeTo!
Aakaki wereTeli

upasuxe SekiTxvebs
1. romeli sityva migvaxvedrebs pirvel abzacSi imas, rom cxvari bevria,
ZaRli ki, marTlac, erTi?
2. ras sayvedurobdnen cxvrebi ZaRls, ras ver mixvdnen isini?

moZebne
3. ipove teqstSi winadadeba, romelSic gadmocemulia gaxarebuli mglis
imediani fiqrebi. ram Causaxa imedi mgels?
4. moZebne vedrebis sityvebi, romliTac cxvrebma RmerTebs mimarTes.
rogor aisaxa am monakveTSi bedis Sesaxeb Zveli drois adamianTa
warmodgena?

imsjele
5. rogor daasabuTeb teqstis mixedviT imas, rom Tqmuleba ZaRlsa da
cxvrebze warmoSobiT, marTlac, romaulia? moiZie enciklopediaSi
cnobebi Zveli romauli RmerTebis, kerZod, iupiteris Sesaxeb.
6. ra sabediswero Secdoma dauSves cxvrebma? ipove teqstSi winadadeba,
romelSic gadmocemulia am SekiTxvis pasuxi.
7. iupiteris sityvebis mixedviT, ra yofila cxvrebis sasjeli?
8. rogor fiqrob, ratom SearCia akaki wereTelma es Tqmuleba, – ra aris is
mTavari saTqmeli, risi Sexsenebac surs CvenTvis mwerals SeniRbulad,
igavis eniT?
a) ugunurobiT daSvebul Secdomas, SesaZlebelia, gamousworebeli
Sedegi mohyves.
b) maT, visac Seni ar esmiT, sjobs, saerTod gaecalo.
arCeuli pasuxi teqstis mixedviT ganmarte da daasabuTe.
9. gaixseneT qarTuli xalxuri leqsi `Txas uTxres~, romelic
saxelmZRvanelos am Tavs uZRvis win. rogor daukavSireb mis Sinaarss
`ZaRlisa da cxvrebis~ ambavs? ra TvisebiT hgavs Txa am Tqmulebis
cxvrebs?
10. ras niSnavs gadataniTi mniSvnelobiT naTqvami `tyavs aZrobda~?
11. Seni azriT, ras gulisxmobs xatovani gamoTqma `cxvris qurqSi gaxveuli
mgeli~?

dawere
12. warmoidgine, rom Sen dagevala enciklopediaSi Sesatanad am Tqmulebis
Sinaarsis Zalian mokled gadmocema; dawere Tqmulebis mokle Sinaarsi
Seni sityvebiT, dialogebis gareSe.

90
saqarTveloSi yvelasaTvis kargad cnobilia akaki wereTlis vr-
celi leqs-igavi `Ramura~. akakis, mweralsa da poets, jer moTxrobis 5

igavis ena
saxiT dauweria es igavi da SigniT CaurTavs ramdenime galeqsili
strofi. saxelmZRvanelos am TavSi gTavazobT swored am prozaul
variants:

Ramura

Tagvebi bednierad cxovrobdnen, TavianT beds sjerdebodnen da


mets ar eZebdnen. erTxel Turme mxolod erTma maTganma, ugunurma
Tagvma, iukadrisa Tavisi Tagvoba da Citoba moindoma.
`ra aris es Cemi sicocxleo, – ambobda, – mudam miwaze vxoxav da
WerqveS mtverSi visvrebi! sxvagan wasvla rom mindodes, erT dRes
erT mcire manZils Zlivs wavicunculeb, Citi ki erTs Semohkravs
frTas da Tvalis daxamxamebamde mTa da bars gadaivlis! mec rom
frTebi mqondes, imasaviT bednieri viqnebio~.
daiwyo vedreba: – RmerTebo, frTebi momeciTo.
Seusmines RmerTebma, gamoesxa Tagvs frTa da gadaiqca raRac ucn-
aur cxovelad, – arc Citi iyo, aRarc Tagvi.
gaxarebuli mifrinda CitebTan. Citebma aaTvalier-CaaTvalieres
da rom SeniSnes, frTebi Cveni aqvs, magram niskarti ara aqvs, tanad
ki Tagvsa hgavso, aiTvalwunes. imdeni kortnes, rom kinaRam mokles.
bolos Tvalebi amoukortnes da gamoagdes.
sabralo metad Sewuxebuli da dawylulebuli* dabrunda da
movida isev TagvebTan. magram `vais~ gayrili `uis~ Seeyara. Tagvebma
rom naxes, frTebi asxiao, aixires da imdeni hkbines, sanam ar gamoag-
des Tavisi sorodan. gzaabneuli Sefrinda erT nangrevSi, iq daiwyo
budoba da Ramis frinvelad iqca. mas Semdeg, misi naSobi meRamurebi
anu Ramurebi sul nangrevebsa da kedlebis naxvretebSi cxovro-
ben. dRe verafers xedaven da RamRamobiT brmad daexetebian, aqa-iq
dafrinaven, buzebs iWeren da ase irCenen Tavs.
Ramurebi rom bediT kmayofilni ver arian, es imiT mtkicdeba,
rom, rodesac ori Ramura erTad Seiyreba, erTi umalve tirils
daiwyebs: `wrip! wrip! wrip! wripo!~ meorec tiriliTve upasuxebs da
gaCumdebian. iciT, es ras niSnavs, Cveneburad rom gadmovTargmnoT?
erTi SesCivis meores: `vinc Tavis gvars iwunebs da gadarjulebas
cdilobs, is CemsaviT ubeduri iqnebao!~ da meorec eTanxmeba: `diax!
diaxo!~
xandaxan ki oriveni SeerTebuli xmiT mohyvebian wripins, didxans
gulsaklavad wripineben, TiTqos mosTqvameno; da, vinc daukvirdeba,
ai ra sityvebs gaigonebs maT sazarel xmaSi:

91
5 gadagvarebis mosurne
bunebisagan krulia!
da axal tomSic gahkicxven:
dauwuneben frenasa!...
misi piradi Rirseba krulia misi xseneba,
igavis ena

yovelgan daCagrulia: vinc dahgmobs dedaenasa,


Tvis toms Ralatobs da miTi
Zvel tomSi gamosxletilsa* TviT fiqrobs maRla frenasa!
ar mouSlian kbenasa

upasuxe SekiTxvebs
1. ganmarte, ra Sinaarsi aqvs sityvas `iukadrisa~?
2. Tqmulebis mixedviT, rogor gaCenila qveynad Ramura?
3. rogor aixsneba am teqstis mixedviT `ucnauri cxovelisaTvis~ saxelad
Ramuras Serqmevis mizezi? ra sityvisagan warmoSobila es saxeli?
4. ra dauwunes Ramuras frinvelebma da ra iucxoves Tagvebma?
5. Seni sityvebiT ganmarte xalxuri gamonaTqvami: `vais~ gayrili `uis~
Seeyara~.

moZebne
6. ipove teqstis dasawyisSi aRniSnuli Tviseba, romelmac Tagvs
sabediswero Secdoma daaSvebina.
7. ganmarte sityva `kruli~ saxelmZRvanelos leqsikonis daxmarebiT.
8. moZebne winadadeba prozaul nawilSi, romelic bediT ukmayofilo
Ramuras wripinis Sinaarss gadmogvcems. romeli striqonebi Seesabameba
leqsSi zustad am azrs?
9. waikiTxe leqsis meore strofi da ipove prozaul nawilSi SinaarsiT
misi Sesabamisi abzacebi.

imsjele
10. ras gulisxmobs am igavis eniT sityvebi: `gadagvareba~, `gadarjuleba~?
11. rogor ganmartav am striqonebis Sinaarss?
`misi piradi Rirseba yovelgan daCagrulia~.

12. Seni azriT, leqsis bolo striqonSi ra Tviseba igulisxma akaki


wereTelma `maRla frenaSi~?
13. leqsis pirveli da mesame strofebis mixedviT Camoayalibe pasuxi,
Tu ris saTqmelad, ra mTavari azris amosacnobad iyenebs mwerali
Tqmulebas Ramuras Sesaxeb?
14. rogor daakavSireb erTmaneTTan `cxvrebisa da ZaRlis~ ambavsa da
`Ramuras~ Sinaarss?

dawere
15. dawere Txzuleba saTauriT `ras gvaswavlis `Ramuras~ igavi~.

92
Teoria mosazreba, argumenti

A uradRebiT waikiTxe Seni Tanatolebis mosazrebebi am TavSi


y
Seswavlili nawarmoebebis zogierT personaJze. maswavlebelma maT
kiTxvebi dausva, pasuxebi ki moswavleebma ase Camoayalibes:

Zunwi da oqro
maswavleblis kiTxva: Tamar, Sen aRniSne, rom am igavis orive
personaJis qceva SenTvis miuRebelia. kargi iqneboda, agex-
sna, ras gulisxmob.
Tamar gavaSeli: igavidan Cans, rom kaci, romelmac oqro
damarxa, Zunwi adamiania. magram me vfiqrob, rom is sxvas
arafers dauSavebs. xolo is kaci, romelmac sxvas oqro
mohpara, Cemi azriT, ara mxolod cudi adamiania, aramed
damnaSavecaa.
lado baqraZe: geTanxmebi, qurdoba danaSaulia, magram, Cemi
azriT, meore kacma oqro ki ar miisakuTra, imitom amoTxara,
rom ZunwisaTvis Wkua eswavlebina. Ees misi sityvebidan Cans:
`mag miwaSi Tundac oqro idos, Tundac qva, Tuki ar daxar-
javdio!~ avtori am igav-arakiT siZunwes amxels da ara –
qurdobas.

mefe da mWedeli
maswavleblis kiTxva: igavSi weria, rom mWedeli Wkviani kaci
iyo. kidev ra SegiZliaT TqvaT am personaJze?
meri nebieriZe: Cemi azriT, mWedeli cbieri adamiania. eEs iqi-
dan Cans, rom man SeSis mWrels ar gaumxila simarTle da qva
Tavad wamoiRo.
g
G iorgi qevxiSvili: geTanxmebi, magram me ar viziareb avtoris
Sefasebas, roca is mWedels Wkvians uwodebs. Tu mWedeli
Wkviani adamiani iyo, rodesac Svils qva aCuqa, saidumloc
unda gaemxila. unda efiqra, rom uTqmelad veravin mixvde-
boda am qvis jadosnur Zalas da SeiZleboda, am ambavs aseTi
dasasruli hqonoda.

93
6 rogorc xedav, bavSvebi TavianT mosazrebebs gamoTqvamen. mosaz-
reba igivea rac azri, Sexeduleba.
danaSauli da sasjeli

mosazrebas maSin aqvs gansakuTrebuli Zala, roca is raRac


sabuTs, arguments eyrdnoba. magaliTad, lado Tavis mosazrebas
teqstidan mota­nili sityvebiT asabuTebs. lados argumenti per-
sonaJis sityvebia.
Ggiorgi ar daeTanxma mosazrebas, rom mWedeli Wkviania da teqst-
Sive ipova argumenti Tavisi mosazrebis gasamyareblad.
meric argumentiT amyarebs Tavis mosazrebas.

1. ra aris Ggiorgi qevxiSvilis mosazreba?


mWedeli gonieria;
mWedeli cbieria;
mWedeli ar aris Wkviani.
2. meri nebieriZis pasuxSi romelia mosazreba da romeli – argumenti?
3. qvemoT mocemulia mosazrebebi Tqven mier Seswavlili
nawarmoebebis personaJebis Sesaxeb. eTanxmebiT Tu ara am
mosazrebebs?
TiToeuli misaRebi mosazreba gaamyareT argumentiT; miuRebeli
ki – sapirispiro argumentiT uaryaviT.

a) `WianWvelebi~
WianWvelebi Wkviani arsebebi ari­an;
mebaRe keTili bunebisa iyo.

b) `tom soieris Tavgadasavali~


Ddeida poli mkacri adamiania;
tom soieri Sromismoyvarea, magram celqi.

g) `biWi da ZaRli~
biWs, marTalia, Zalian uyvarda ZaRli, magram misTvis ufro
metis gakeTeba SeeZlo;
nawarmoebSi ar Cans, rom muko cudi adamiania. is ubralod Tavis
movaleobas asrulebda.

94
6

6
Tavi

danaSauli da sasjeli
Tavi
me-

danaSauli
da sasjeli
 saSineli sasjeli moRalatisa (istoriuli ambavi)................................ 130

 melotebi (zRapari)............................................................................................. 133


vgmob kacsa augiansa,
 zmna da zmniswini crusa da Ralatiansa.
(gramatika).......................................................................... 136
SoTa rusTavelis
 mesarke (moTxroba)..............................................................................................
aforizmi 138

 gaxarebuli mze (moTxroba)............................................................................. 140


aq Seiswavli...
 zmnis kilo (gramatika)...................................................................................... 144

 diskusia (Teoria)................................................................................................ 146


melotebi (alegoriuli zRapari) gaxarebuli mze (moTxroba)
mesarke (Tqmuleba) Teoria. diskusia

95
6 melotebi
alegoriuli zRapari
danaSauli da sasjeli

Zvelad erTi didebuli mefe iyo. dRe da Ram sul Tavisi samefos
bednierebaze fiqrobda, magram veras arigebda* ki. erT dRes mrCev-
elma moaxsena: `didebulo xelmwifev, Tqvens samefoSi ara gakeTdeba
ra, sanam melotebsac bina eqnebaT; Tu isini ar moiSoreT rogorme,
Sroma da zrunva uqmad CagivliTo~.
daijera mefem, gasca brZaneba da, iseTi Tqvens mters, im samefos
dRe daadga: melotebs xuWuWTmianebic miayoles xelqveiTebma*.
mrudsa da marTals TmaSi avlebdnen xels da qoCors aglejdnen...
vinc ki kariskacebis mona da morCili ar iqneboda, maSinve qaClobas*
daswamebdnen.
Sewuxda xalxi, veRar SeZles moTmena da miugzavnes mefes mTxro-
beli: `aRara varT! amovvardiT am Tqveni kariskacebisgan! Tu amaT
ase waramara TmaSi xeli gvavles, gavmelotdebiT, aba, ra dagvemarTe-
bao?~
mefem moixmo kariskacebi da gamohkiTxa, magram imaT ase imarTles
Tavi: `marTalia, xandaxan xuWuWTmianebsac movavlebT xolme xels,
magram uamisobac ar SeiZleba: aba, rogor gavigoT, maTi sakuTari
Tma aris Tu ara? gana ar SeiZleba, rom melotma sxvisi Tma gaikeTos
da Tavi Semogvaparoso?!~
mefem mouwona xelqveiTebs erTguleba da moxerxeba da ara Tu
Serisxa, kidevac daajildova. amiT gaTamamebulma kariskacebma sul
musri gaavles samefos... darCaT burTi da moedani, qveynis Wiri maTi
lxini Seiqna.
Seviwrovda samefo. moxda amboxeba da es ver daurCa
mefes sasiamod. daibara kariskacebi da Sehyara erT
did darbazSi, – iTaTbireT da iRoneT rameo. TviTon
ki senakSi daimala da iqidan uyurebda darbaislebs;
undoda, Seetyo, ranairad irjebian isini, rodesac mas
ar xedaven. icades kariskacebma da, rom aRar gamovida
mefe, ukmayofileba gamoxates. erTma maTganma Tqva:
– axla rom mefes vinme gamoiyvandes, swored miwamde
Tavs davukrav aseo! – gadaixara, uecrad qudi Camou-
varda da meloti Tavi ar gamouCnda! mefem dainaxa es
Tavisi saidumlo oTaxidan da gaukvirda.
meore darbaiselma uTxra pirvels:
– Se uxeiro! sxvasTanac rom magre mogivides, mere
raRa geSveleba? ai, ase magrad unda gexuros qudi!
ramdenic unda vaqnio Tavi, ar momZvreba, Tu me Tvi-
Ton guldagul ar movixade aseo, – moixada qudi da
gamouCnda imasac meloti Tavi. mefem esec dainaxa.

96
6

danaSauli da sasjeli
mesame darbaiselTaganma uTxra im ors:
– ra mogdiT, mag melot Tavebs rom iCenT, gana ra sasiamovno
ggoniaTo?!
– Sen vina gkiTxavso? – uTxra erT-erTma da siciliT wahkra
TavSi. am mesamesac Zalauneburad qudi gadauvarda da isic meloti
gamodga! mefem esec dainaxa, gamovida darbazSi da hkiTxa karis-
kacebs:
– ra mizezia, rom samefo ase gamiorguldao?
imaT upasuxes, rom es sul melotebis bralia, vdevniT, dRe da
Ram mosveneba ara gvaqvs, magram vera gavawyveT ra, ara gveSvela
rao!
– rogor sjidiT, ra saSualebas xmarobdiTo? – ikiTxa isev mefem.
– zogs samefodan vaZevebdiT, zogs ki sapyrobileSi vamwyvdevdi-
To.
– bevri giSromiaT, madlobeli var Tqveni, magram radganac qveyn-
iuri saSualeba aRar gamogvdgomia, axla unda zeciers mivmarToT,
da Tumca qudis moxda Cveuleba ar aris, magram axla ki me gibr-
ZanebT, yvelam qudi moixadoT da TavSiSveli SevevedroT RmerTs,
rom melotebi mogvaSoroso.
feri ecvalaT kariskacebs, magram raRas izamdnen?! Zalaunebu-
rad moixades qudebi da suyvelani melotebi gamodgnen! maSin ki
mixvda mefe, rom mwared motyuebuli yofila, moixmo mTeli Tavisi
samefo da ase brZana:
– madloba RmerTs, Sevityve, rac ambavi yofila! waiyvaneT es Cemi
kariskacebi da, rac gindaT, is uyaviTo!
– naTqvamia, Seni Wirime: `rac Txam Trimls* uyo, is Trimlma –
Txis tyavsao!~ – moaxsenes qveSevrdomebma da staces xeli karis-
kacebs...
mis Semdeg aRarc amboxeba momxdara da aRarc ukmayofileba
gamouTqvams vismes! orgulebic ki gaerTguldnen, saqmis dros muS-
aobdnen da uqme dRes* ilxendnen.
akaki wereTeli

97
6 upasuxe SekiTxvebs
1. `melotebi~ literaturuli zRaparia Tu xalxuri? pasuxi daasabuTe.
danaSauli da sasjeli

2. rogor aris daxasiaTebuli mefe zRapris pirvel abzacSi?


3. Seni azriT, ra iyo xelmwifis mier daSvebuli pirveli Secdoma?

moZebne teqstSi
4. pirvelad rodis dainaxavs am zRapris mkiTxveli, rom mefes uzneo,
damnaSave xelqveiTebi hyolia?
5. rogor gaimarTles Tavi xelqveiTebma maSin, rodesac xelmwifes
mTxrobelma xalxis wuxili gadasca?

upasuxe SekiTxvebs
6. meored ra Secdoma dauSva mefem?
7. ganmarte, ras gulisxmobs gamonaTqvamebi:
a) `maT darCaT burTi da moedani~;
b) `qveynis Wiri maTi lxini Seiqna~.
8. rodis iyenebs avtori moulodnelobis xerxs, ras Seityobs mkiTxvelic
mefesTan erTad?
9. mefe gvianRa mixvda, Tu raze mianiSnebda sinamdvileSi mas mrCeveli.
rogor gamoaswora man daSvebuli Secdomebi?

moZebne
10. ipove teqstSi ori aRwera: a) rogor cxovrobda xalxi usamarTlobis
dros; b) rogori gaxda maTi cxovreba samarTlian saxelmwifoSi.
11. moZebne zRaparSi avtoris mier gamoyenebuli andaza.

imsjele
12. ra unda igulisxmos andazis mixedviT mkiTxvelma, rogor daisjebodnen
kariskacebi?
13. ram miiyvana xalxi amboxebamde da ratom mohyva Sedegi maT amboxs?
14. gaiazre zRapris Sinaarsi da ganmarte, ra gadataniTi mniSvneloba
hqonia mis saTaurs (`melotebi~)?
15. Seni azriT, ra aris avtoris mTavari saTqmeli, rogor saxelmwifoSi
cxovrobs xalxi bednierad?
16. gaixsene xalxuri zRapari `mefe da skvinCa~ da akaki wereTlis am
zRapars Seadare; ra msgavseba da gansxvavebaa maT Soris?
17. daakavSireT erTmaneTTan teqsti da ilustracia; SeafaseT mxatvris
arCevani.

dawere:
18. Camoayalibe da Cawere rveulSi me-14 SekiTxvis pasuxi.
19. Seadgine zRapris Txrobis gegma: abzacebis mixedviT gamoyavi 12
sakiTxi.

98
6

danaSauli da sasjeli
mesarke
Tqmuleba

samarTlismoyvare xelmwifes erT sawyal kacze bevri saCivari


Semosdioda; dRe ise ar gavidoda, rom masze erTi saCivari mainc ar
Semosvloda. didxans iTmina xelmwifem da bolos ifiqra: is kaci,
viRaca aris, swored rom damnaSave yofila, Torem qveyana ase rogor
gadaemterebodao. daibara erT dRes momCivrebic da mopasuxec. moi-
yares Tavi momCivrebma, sul qalebma. ase rom, asze meti mogrovda da
yvela erTxmad sTxovda xelmwifes im kacis CamoxrCobas.
bolos mopasuxe warsdga xelmwifis winaSe da moaxsena:
– batono! mxolod am qalebis saCivars nu daeyrdnobiT, magaT
garda ormociode qali kidev aris Cvens sofelSi, Tu isinic Segeve-
drebian Cems CamoxrCobas, maSin Tanaxma gavxdebi, iyos neba Tqvenio!
daeTanxma xelmwife, moayvanina is danarCeni ormoci qalic da dae-
kiTxa maTac. imaT erTxmad uqes xelmwifes mopasuxe da Seevedrnen
mis gadarCenas.
gakvirvebulma xelmwifem ubrZana mopasuxes:
– es ras niSnavs, amdeni mosisxari* mteri gyolia da amdeni ki gu-
liTadi megobario?
– didebulo xelmwifev! jer is daaTvaliereT, Tu im as qalSi erTi
lamazi erios da am ormocSi – erTi Seuxedavi, da maSin mogaxsenebT
pasuxsaco, – uTxra sawyalma kacma.
daaTvaliera xelmwifem da, marTlac, rogorc im asSi lamazi ver
SeniSna, ise am ormocSi – Seuxedavi; mere ki gakvirvebiT brZana:
– es ras niSnavso?
– Cemo xelmwifev! – miugo maSin mopasuxem, – arc araferi erTisT-
vis damiSavebia da arc araferi meorisTvis gamikeTebia. me erTi
xelosani kaci var, mesarke; sarkeebs vakeTeb xolme. lamazi Caixedavs
Sig – lamazad gamoCndeba, Seuxedavi da ulamazo – uSnod! me ki imi-
tom vakeTeb, rom lamazma Sig ikeklucos* da ulamazom, gasvrilma,
saxe gaiwmindos da gasworebas ecados. magram eseni TavianT siuS-
noves Cems sarkes abraleben! axla ki, neba Tqvenia, risi Rirsic viyo,
is momaniWeTo!

99
6 moewona xelmwifes es pasuxi da gamosca brZaneba:
– dReis mere aRaravin gabedos saCivari aRarc mesarkeebze da
aRarc mwerlebze, radganac oriveni erTmaneTs emsgavsebian moxele-
danaSauli da sasjeli

obiTo!
akaki wereTlis mixedviT

upasuxe SekiTxvebs
1. am Tqmulebis mixedviT, ratom miiCnies damnaSaved mesarke imaT, vinc
sinamdvileSi marTlac ulamazoni yofilan?
2. mefis ra Tvisebam ganapiroba braldebuli mesarkis gadarCena
daumsaxurebeli sasjelisagan?
3. Seafase, ra Tviseba gamoavlines TavianTi saqcieliT garegnobiT
lamazebma da ra – Seuxedavebma?
4. Seni azriT, ra ufro warmoaCens adamians, misi garegnoba Tu qceva,
Tvisebebi?
5. xelosnis sityvebis mixedviT, ra aris sarkis daniSnuleba?
6. rogor fiqrob, avtorma mxolod erTi mesarkis ambavi gadmogvca, Tu am
TqmulebaSi sxva, dafaruli azric igulisxma?
7. Seni azriT, ris simboloa sarke am TqmulebaSi?
8. rogor dagvanaxva mweralma is, rom xSirad adamianebi arasworad
aRiqvamen da ver eguebian maTTvis usiamovno simarTles?

imsjele
9. am nawarmoebis romel nawilSi gamoxata avtorma Tavisi mTavari
saTqmeli?
10. ganmarte, ra igulisxma xelmwifem, rodesac mwerali sarkis ostats
Seadara?
11. romel Tqmulebebsa Tu igavebs gaixseneb, romelTa mizanic
adamianebisaTvis maTi naklis Cveneba da misi gamosworebaa?

dawere
12. dawere Txzuleba saTauriT `sarke da wigni~ (mokled ganmarte, rodis
da ratom SeiZleba, rom wigni sarkes SevadaroT, xolo mwerali – sarkis
ostats?).

gramatika
13. amokribe winadadebidan mniSvnelobiT sapirispiro sityvaTa wyvilebi:
`amdeni mosisxari mteri gyolia da amdeni ki guliTadi megobari~.
14. daakvirdi xelobis aRmniSvnel am sityvebs: (sarke) me-sark-e, (kerva)
m-kerav-i.
awarmoe xelobis aRmniSvneli sityvebi qvemoT mocemuli arsebiTi
saxelebis mixedviT: puri, qoTani, Tunuqi, saaTi; xerxva, Tibva, lesva,
qargva.

100
gaxarebuli mze
moTxroba
6

danaSauli da sasjeli
me minda, rom am siberis karibWidan naTlad daganaxvoT, rogori
mze iyo Cems bavSvobaSi. Tqvenc SemewieT, ymawvilebo!
maSin idga maisis didi, gaxarebuli mze qveynierebis Tavze. brwyin-
valeba mTrTolavi nisliviT asdioda yvavilovan mdeloebs. mxolod
Walispira veeba kaklebi gamoiyurebodnen muqad, kidev ufro muqad
– maTi didi Crdilebi... maT maRla CaxCaxa, momRerali naperwklebi-
viT ireodnen molaRurebi da Citbatonebi.
amaod gveZaxda ferdobis Tavze gadmomdgari bebia gagrZelebuli
xmiT:
– rezikoo! valikoo! zalikoo!...
Cven pasuxs ar vaZlevdiT.
Cvenc gaxarebul mzeSi videqiT wisqvilis arxis* piras, Camwkrive-
bulni. Tan vTevzaobdiT, Tan TvalebdaxuWulni vnetarebdiT. Tva-
lebi rom daxuWuli gaqvs, ukeTesic kia mdoreSi* Tevzaobisas. sul
odnavi Setokeba ankesisa da, maSinve Jruanteli gadmogiva TiTebi-
dan sxeulSi. maisis gaxarebuli mziT netareba xom TiTqmis ar Sei-
Zleba sxvanairad.
ra Tqma unda, Tvalebsac vaxeldiT, Tanac mal-male. gavaxile
erTxelac da davinaxe: Cven zemoT msubuqi orTvala etli gamodis
wyalSi. gamovida, gaCerda da iqidan mZimed Camoxta mamaCemi.
mamam xalaTze SemoWerili qamari Semoixsna da orad akeca, TiTqos
siaruli uWirda CeqmebiT. Cemi Zma da biZaSvilebi dafrTxnen, qve-
moT daeSvnen. me ankesic ki ar amomiRia wylidan. vuyurebdi mamas.
rac ufro miaxlovdeboda mama, miT ufro upataravdeboda Tvalebi.
bolos mwvave wertilebad eqca.
– ratom ar agonebT pasuxs, bebia rom geZaxiT?
me isev wylisken mqonda gawvdili ankesi, mxolod cudad daZabul
Ceqmebs vxedavdi.
– aravisi ar gesmis araferi, ara?!
gamovarda qamris mZime bolo da SiSveli kanWis zemoT, mosaxarSi
mikbina gveliviT.
TiTqosda erTad acvivdnen ZaxiliT molaRurebi, Citbatonebi,
torolebi.
axla ki gaviqeci, magram iqiT ki ara, Cemi Zma da biZaSvilebi rom
gaiqcnen, mdore gavtope, gavarRvie da arxis iqiTa napirze gavenTe
soflisaken. mxolod esRa davinaxe, rogor mihqonda mamas xalaTis
kalTebi ukan...
ankesi maRla mqonda aweuli da ise gavrbodi. Robes rom movefare,
qamris nakbens davxede. mTeli kanWi wiTlad mqonda SeRebili, frCxi-
lis sigrZeze gaxeTqili kani feTqavda da iqidan muqi sisxli amom-
dioda. araferi mqonda, riT unda Semexvia! gzidan gadavedi, mraval-

101
6
danaSauli da sasjeli

ZarRvebi davkrife da imiT gaviwminde Tu uaresad gaviTxupne fexi.


ankesi avaxvie da misi taris bjeniTa da koWlobiT wavedi.
wisqvilTan Tamaza Semxvda, wverikmazaSvili. Wriloba Semixvia:
aaZro TuTis tots grZeli lafani*, damado imanac mravalZarRvebi,
zemodan kulmuxos* didi rbili foToli da gadamixvia im lafniT.
axla ukve marTla vkoWlobdi. Tamazas Sevecode da TavianT namyen*
balze dampatiJa. TviTon avida balze, sul msxvilebsa da kunwul-
kunwulebs mikrefda da mawvdida. mec, namdvili avadmyofiviT,
Sewuxebuli saxiT vWamdi, Tan fexs Zlivs mivadgamdi...
mere sabanaod wavediT. Sen ar ibanaoo, – biWebma, me mainc Sevixseni
ZonZi da ise vibanave. Wriloba gamexsna, isev sisxli wamomivida. Tama-
za gaiqca, axali mravalZarRvebi moitana da isev TviTon Semixvia.
ar mindoda, magram naSuadRevs mainc mivedi Sin. ankesi davmale,
Cumad avedi maRla da Cumad wavweqi bebias taxtze. etyoba, maSinve
CamZineboda. roca gamoverkvie, bebia eubneboda dedas, naxe, erTi
naxe, ra dReSi aqvs fexio. saxvevi Camweoda da Wrilobidan sisxli
wamomsvloda. dedac miwyreboda, bebiac, magram me xmas ar viRebdi.
aryiani safeni damades. aq ki gavakraWune kbilebi, cremlic wamomi-
vida, ori, magram is cremlebi arc dedas daunaxavs, arc bebias.
isev CameZina, axla ukve sufTa, gril loginSi. raRac Rrmad meZina.
mainc uceb gameRviZa: sabani fexTan gadaxdili mqonda, idga mamaCemi,
bebia ki ujavrdeboda, – giJi xar, gadareuli, ymawvilis egre gamete-
ba SeiZlebao?!
ai, aq iyo yvelaze Zneli cremlis Sekaveba, miT ufro, rom mama
xmas ar iRebda, gaguduliviT idga. dedamac wyromiT daiZaxa raRaca
Soridan. mama wavida, dajda, skami aWriWinda... me isev Tavs vebrZodi,
ar avtirebuliyavi.
dilas, Cemda gasaocrad, gvian gameRviZa. Cemi Zma da biZaSvilebi
amdgariyvnen, ar Candnen. koWlobiT gavedi aivanze. mama orTvalaSi
cxens abamda. isev Sin Sebruneba davapire, magram mamam damiZaxa.
gavCerdi, frTxilad gavixede misken. mamas, mZime kacs, raRac msub-
uqad eRimeboda.
– rogora xar? – mkiTxa.
– kargad.

102
– magrad iyavi, magrad! – miTxra da orT-
valazec RimiliT avida. 6
mec meRimeboda.

danaSauli da sasjeli
axla mTavari iyo, Zma da biZaSvilebi mo-
meZebna. ezoSi Cavedi. Sevxede kargad amo-
maRlebul mzes. is xom mTlad gaxarebuli
miyurebda. aseT mzeSi ras ar aitans kaci, da
mec gamarTulma gavabije gzaze.
Tqvenc SegimCneviaT TqveniT gaxarebuli
mze, ymawvilebo?
revaz inaniSvili

upasuxe SekiTxvebs
1. rogor axsni mwerlis gamoTqmas – `siberis karibWe~?
2. ra migvaniSnebs imaze, rom moTxrobaSi aRwerili ambavi TviTon
mwerlis bavSvobas ukavSirdeba?
3. avtori pirdapir ar gveubneba, ra hqvia mis gmirs. bebia sam bavSvs
eZaxis (rezikos, valikos, zalikos). Seni azriT, ra hqvia mTavar
personaJs?
4. rogor aRwera mweralma maisis mziani dRe?

moZebne
5. moZebne moTxrobaSi mdelosa da Walis aRweriloba. gamoyavi
Sedarebebi da aRniSne, romeli ufro mogwons da ratom?
6. ra niSniT aris Sedarebuli molaRurebi da Citbatonebi
naperwklebTan?

upasuxe SekiTxvebs
7. ratom ar upasuxes bavSvebma bebias? ra ganacdevinebda maT
netarebas?
8. mwerali xatovnad gviambobs: `rac ufro miaxlovdeboda mama, miT
ufro upataravdeboda Tvalebi. bolos mwvave wertilebad eqca~.
mamis ra gancda aRwera ase man?
• gaoceba • daRliloba • sibraze • wuxili

9. rogori damokidebuleba aqvs Tamazas da sxva megobrebs moTxrobis


gmirTan? pasuxi daasabuTe, miuTiTe Sesabamisi monakveTebi teqstSi.
10. biWs Wrilobaze aryiani safeni daades. ratom ar aCvenebs is Tavis
cremlebs dedasa da bebias?
11. rodis ufro gauWirda biWs cremlebis Sekaveba? Seecade, axsna, ratom
gauWirda mas cremlebis Sekaveba?
12. gaixsene mama-Svilis Sexvedra meore diliT. ra surs avtors,
gviTxras am winadadebiT: `mamas, mZime kacs, raRac msubuqad
eRimeboda~? Seni azriT, ra axarebda mamas?

103
13. moTxrobis dasasruls biWi ambobs: `Sevxede kargad amomaRlebul
mzes. is xom mTlad gaxarebuli miyurebda~. axseni, ratom aris mzec
danaSauli da sasjeli

gaxarebuli?

moZebne
14. moZebne winadadebebi, romlebSic Cans qamris moxvedriT gamowveuli
simware (tkivili). romeli gamoTqmiT aRwevs mwerali mkiTxvelze
misTvis sasurvel zemoqmedebas?
15. ipove is winadadeba, romelSic avtori migvaniSnebs, rom mama ganicdis
biWis mdgomareobas.

dawere
16. Seadgine teqstis Txrobis gegma.

imsjele
17. ra danaSauli Caidina biWma? moqceulxar Tu ara am moTxrobis
gmiriviT?
18. rogor dasaja biWi mamam? imsjele, ratom iyo mama nawilobriv
marTali? iyo Tu ara aucilebeli amgvari sasjeli? umjobesi ra
iqneboda?
19. Seni azriT, ra unda iyos sasjelis daniSnuleba?
a) damnaSaves Caunergos SiSi, raTa arasodes Caidinos msgavsi
saqcieli;
b) daafiqros damnaSave Cadenil saqcielze, gauRviZos imis survili,
rom ukeTesi gaxdes.
imsjele, am davalebaSi warmodgenili pasuxebidan romeli ufro
Seesabameba moTxrobaSi aRweril sasjels?
20. rodesac biWs eZina (ufro sworad, bebias egona, rom eZina), bebiam
mxolod maSin usayvedura mamamiss. Seni azriT, biWis gasagonad
usayvedurebda Tu ara bebia mamas? ratom?
21. nanobs Tu ara biWi Tavis danaSauls? nanobs Tu ara mama sasjelis
simkacres? Cans Tu ara moTxrobaSi maTi Serigeba? pasuxi daasabuTe,
miuTiTe Sesabamisi miniSnebebi teqstSi.
22. rogor Seicvala mama-Svilis urTierToba am ambis Semdeg? Seni azriT,
msgavs viTarebaSi sxva dros rogor moiqceva biWi? Secvala Tu ara is
sasjelma? mamas rogori damokidebuleba eqneba SemdgomSi SvilTan?
23. ifiqreT nawarmoebis bolos dasmuli SekiTxvis pasuxze: TqvenTvis
gaixseneT, agitaniaT raime zedmetad mkacri sasjeli Rirseulad da
gamogivleniaT nebisyofa, sinanuli, pativiscema?!
24. imsjele, ratom SeurCia avtorma moTxrobas saTaurad `gaxarebuli
mze~? risi Tqma surs mwerals `siberis karibWidan~, ra aris am
moTxrobis mTavari saTqmeli?

saSineli sasjeli
moRalatisa

104
Teoria diskusia 6

danaSauli da sasjeli
xSirad ramdenime adamiani ama Tu im sakiTxze Tavis mosazrebas
gamoTqvams. Aam process diskusia hqvia. diskusia sadavo sakiTxebze
azrebis gaziarebaa. Ddiskusiis dros sakuTari mosazreba argumentiT
unda gaamyaro. kargad unda moismino sxvisi azric. mere dafiqrde,
iqneb, sxvisi argumenti ufro myaria. Tu sxvisi azris sisworeSi dar-
wmundebi, unda daeTanxmo mas.
roca Senma Tanatolebma waikiTxes `gaxarebuli mze~, klasSi gaimar-
Ta diskusia Temaze – samarTlianad dasaja Tu ara mamam Svili:
Gguramis mosazreba: roca mSobels ar ujereb, wyromas imsaxureb, magram, Cemi
azriT, am ubralo danaSaulisTvis mamas ase mkacrad ar unda daesaja Svili.
SeniSvna unda mieca, rom ase aRar moqceuliyo.
Tamaris mosazreba: mec mgonia, rom biWi aseT mkacr sasjels ar imsaxurebda.
magaliTad, me ufro metad vnanob Cems cud saqciels, roca mama meubneba,
rom vawye­nine.
giorgis mosazreba: Tamars veTanxmebi, magram erTi ram unda davamato: me
vfiqrob, mama usamarTlo adamiania, mas arc ki mousmenia pasuxi, maSinve
cema daupira Svils. bavSvi ki Zalian mgrZnobiare Cans, bunebas SeigrZnobs.
Aara mgonia, upasuxismgeblo iyos. Uubralod, bunebis cqeriT gaerTo.
anas mosazreba: marTalia, mamam zedmetad mkacrad dasaja Svili, magram gior-
gis ver daveTanxmebi. Cemi azriT, mama samarTliania. man sibrazis gamo ver
mozoma sasjeli. albaT, ewyina, biWebi rom moxuc qals didxans ar scemdnen
pasuxs da xmamaRla daZaxebiT Rlidnen. man Tavis Svils es ver apatia. Svili
amas mixvda da amitomac usityvod aitana mkacri sasjeli. nawarmoebSi Cans,
rom mama nanobs Tavis ganrisxebas da Svilis moTminebiT gaxarebulia.

d
D iskusiis dros Zalian mniSvnelovania, monawileebma yuradRebiT
mousminon erTmaneTs; azris gamosaTqmelad TiToeuls SeiZleba
garkveuli droc ki mieces. aA se diskusia ufro organizebuli iqneba.
gaecani frazebs, romelsac diskusiaSi monawileebi iyeneben:

 ar geTanxmebi...  mec ase mgonia...  meeWveba...  ar mjera, rom...


 SesaZloa, asec iyos, magram...  sasurvelia,...  kargi iqneboda,...

1. gaixsene zRapari `melotebi~. dainiSne dro da erT-or wuTSi Camoay­alibe


Seni mosazreba, iyo Tu ara mefe Wkviani. Eecade, msjelobisas gamoiyeno
gakveTilSi mocemuli frazebi.
2. a) am Tavs hqvia `danaSauli da sasjeli~. gaixseneT am TavSi Seswavlili
nawarmoebebi – `mesarke~ da `saSineli sasjeli moRalatisa~ . klasSi
gamarTeT diskusia Temaze: am nawarmoebebis romelma personaJebma
daimsaxures sasjeli. Seecade, Seni mosazreba gaamyaro argumentiT.

105
7
Tavi

me-

TanagrZnoba
da sinanuli
vaxsenoT erTxel kideva
Cveni lamazi mxareo,
RmerTo, uSvele turfasa,
gza gaunaTe, mTvareo!
vaJa-fSavela
aq Seiswavli...
ia muxa
qarTlis tyve Teoria. Canaxati
ia
7

TanagrZnoba da sinanuli
1.
uRran tyeSi mosuli var.… sanam cocxali var, Cemi silamaziT da-
vatkbob tyes, balaxs da im gaRmidan gamomcqeral gulxavsian kldes,
surnelebas mivafrqvev aremares. yvelas vuyvarvar: ager im yunWs*
Tvali sul Cemken uWiravs, micinis xolme, unda, CemTan movides,
makocos, magram ar SeuZlia, mxolod Soridan gamicinebs, gamiRimeb­s
sacodavi, Tumca uSnod, magram gulkeTiloba ki didi gadaefineba
xolme pirze.
gana marto imas uxaria Cemi sicocxle? wverxmeli xeebic me damx-
arian zevidan, TviTon TavSiSvelni, totebs me mafareben: Cvens ias ar
Sescivdes, an araferma awyinoso. pirdapir Sxapuna wvimas ar uSveben
Cemamde: wvimas SeuZlia erTbaSad Camomacalos foTlebi. ufoTle-
bod yofna CemTvis da sikvdili erTia. ara, xeebi: aryi, wifeli, Txi-
li, Tameli, dudgula garSemo mexvevian, wvimis nams inaxaven tote-
biT, foTlebiT da mere nel-nela mamcvreven* pirze TiTo namobiT,
wveT-wveTad, pirs mbanen.
me yels moviRereb da vinatreb, neta simRera SemeZlos, neta dam-
badebels CemTvis niWi moeca, rom meqo maRla ca da Rrubeli, mze, es
Cemi mfarveli xeebi, es mTebi, is Walebi da Rabua Citebi, romelnic
xmel, yviTel foTlebSi Cem win dagogaven* da xandaxan SemomWikWike-
ben pirSi, maTamaSeben, uxariaT Cemi sicocxle.
Cemi erTi Tvis sicocxle sxvis ocdaoTxi Tvis sicocxles sjobia,
magram didxans sicocxles ki danatrebuli var.
dilas erTma wiflisCitam igaloba, lamazi ram iyo, – yelwiTeli,
Rabua*. imasac CemsaviT Tavi moswonda, ixedeboda gulze da mxrebze.
yvelas moswons Tavi, yvelas uxaria sicocxle, yvelas uyvars buneba.
 

107
7 upasuxe SekiTxvebs
1. saidan Cans, rom ia, marTlac, lamazia?
TanagrZnoba da sinanuli

2. rogori damokidebuleba aqvs ias tyesTan, kldesTan, balaxTan?


3. rogor axasiaTebs ia yunWs?
4. Seni azriT, ratom iyvnen xeebi wverxmeli, `TavSiSvelni~?
5. rogor epyrobian ias xeebi?
6. ras natrobs ia?
7. Seni azriT, ras gulisxmobs ia naTqvamSi: `Cemi erTi Tvis sicocxle
sxvis ocdaoTxi Tvis sicocxles sjobia~?
8. ra saerTo, msgavsi Tvisebebi aqvT iasa da wiflisCitas?
9. ra ganwyoba sufevs tyeSi? rogori urTierToba aqvT mcenareebsa
da frinvelebs erTmaneTTan? daimowme teqstidan is sityvebi
da gamoTqmebi, romlebic migvaniSnebs tyis binadarTa
keTilganwyobaze.
10. am nawarmoebSi ia Tavis ambavs mogviTxrobs, yunWs ki ia uyvars da
ucinis mas, Citebi ias aTamaSeben...… ra ewodeba mxatvrul xerxs,
romelsac aseT SemTxvevebSi iyenebs mwerali?

moZebne
11. aRniSne, teqstis romel abzacebSi Cans iis mimarT a) xeebis,
b) frinvelebis, g) yunWis damokidebuleba.
12. ipove moTxrobaSi adgili, saidanac Cans, rom tye, marTlac, uRrani
iyo.
13. moZebne iseTi winadadebebi, romlebSic gadmocemulia tyis
binadarTa xalisiani ganwyoba.

imsjele
14. daakvirdiT mwerlis miniSnebebs da daaxasiaTeT: klde, yunWi, xeebi,
Citebi.

dawere
15. dawere am moTxrobis sami monakveTis Sinaarsi:
a) ia da yunWi,
b) ia da xeebi,
g) ia da Citebi.

16. gviambe moTxrobis Sinaarsi mesame pirSi, warsul droSi; daiwye ase:
`uRran tyeSi ia amovida da Tavisi silamaziT atkbobda aremares...~

108
2.
guSin cam iWeqa. Weqa-quxili Cven ar gvaSinebs: quxili wvimis mo- 7
maswavebelia, wvimis mosvla mcenareebs uxariaT. axla isini axal

TanagrZnoba da sinanuli
kabebs da qaTibebs* Caicvamen. ai, es ori dRea, rac Cemi dobili sa-
sutelac amoCnda. uxaria sacodavs, sul Tavs ukravs dedamiwas, mzis
sinaTles. mze – ma­­maa, zevidan dagvyurebs da gvealerseba, Tvalyurs
gva­­­devnebs.
meCurCuleba sasutela, zRaprebs miambobs sicocxleze, siyvar-
ulze. xandaxan gadaikiskisebs, gadamexveva da makocebs... guSin dil-
iT me da Cemma dobilma orivem vitireT...
ra Seubralebelia kaci?! rasac ki dainaxavs, unda, rom Tavis sa-
sargeblod moixmaros. albaT, ver afasebs Cvens silamazes! Cven win
kacma gamoiara, cal mxarze culi edo, meoreze Tofi ekida. miadga
erT mSvenier totgarTxmul wifels, dauSina culi da waaqcia. sa-
bralo, rodesac waiqca, daikvnesa. Cvens iqiT guguliskaba amosu-
liyo da jer xmel, Camocvenil foTols ar amoscileboda. rodesac
xe waiqca, gadaacala zevidan foTlebi da wiTlad gamobrWyvinda,
cremlebi dasxmoda CaRrmavebul gulSi.
SuadRisas daRlil-daqanculi qedani movida, dajda Cven win
Telis* totze da daiwyo RuRuni. uxaroda imasac gazafxulis mos-
vla. uceb Tofi gavarda, qedanma xma gakminda, jer fexiT Camoekida
totze, mere Zirs Camovarda, Cem win daeca. me da sasutelas kankali
mogvivida...… me garkveviT araferi mesmis, mxolod raRac bubuni,
griali, bundi* Jriamuli modis Cemamde...

vahme, ra sabralo ari


ia, mosuli mTazeda!
beCavs* daazrobs sicive,
an elvas dahkravs Tavzeda;
RmerTs miucia sawylisad*
mokle sicocxlis Jamia,
qveynisa misgan Sveneba
erTi beCavi wamia...

vaJa-fSavela

upasuxe SekiTxvebs
1. ratom ar aSinebs ias Weqa-quxili?
2. ras niSnavs naTqvami: `axla isini (mcenareebi) axal kabebs da qaTibebs
Caicvamen~?
3. vis uambobs sasutela zRaprebs da ras exeba misi monaTxrobi?
4. ganmarte, ras da ratom uwodebs ia mzes?
5. ratom aris, iis TqmiT, kaci Seubralebeli?
6. ganmarte, ra arRvevs tyis harmonias moTxrobis bolo abzacSi?

109
7 7. adamianis ra Tvisebebs gamokveTs mwerali am moTxrobaSi?
8. ia TviTon hyveba Tavis ambavs. vin ambobs moTxrobaSi leqss: `vahme, ra
TanagrZnoba da sinanuli

sabralo ari~?
9. rogor daaxasiaTeb mwerals, romelmac aseTi nawarmoebi Seqmna? ra aris
misi mizani?

imsjele
10. Seni azriT, risTvis cocxlobs ia; ras migaxvedra am moTxrobam?

moZebne teqstSi
11. moZebne sityva, romelic migvaniSnebs, rom sasutela mxiarulia.
12. moZebne gamonaTqvami, romelic migvaniSnebs, rom guguliskaba Zalian
patara iyo.
13. leqsSi, romelic moTxrobas axlavs, iaze naTqvamia: `qveynisa misgan
Sveneba erTi beCavi wamia~. moZebne teqstSi msgavsi Sinaarsis winadadeba.
14. moTxrobis pirvel monakveTSi tyis binadarTa cxovreba daxatulia
naTel ferebSi. moZebne is winadadeba, romelSic ganwyoba icvleba.
15. ia Tavis gancdebs mogviTxrobs, yunWi icinis, Citebi TamaSoben,
sasutela zRapars hyveba...… moZebne teqstSi sxva adgilebic, sadac
mcenareebs, frinvelebsa da usulo sagnebs adamianis Tvisebebi
miewereba.

imsjele
16. daakvirdi, ra damokidebuleba aqvT mcenareebs, frinvelebs erTmaneTis
mimarT, tyis mimarT; Seadare maT damokidebulebas adamianis
damokidebuleba bunebis mimarT.
17. ra aris is mTavari Tviseba, romelic axasiaTebs tyis binadarT:
mcenareebsa da frinvelebs? siyvaruli, megobroba, keTilganwyoba, –
kidev ra SeiZleba vuwodoT erTmaneTTan maT urTierTobas?

dawere
18. dawere Txzuleba saTauriT `TanagrZnoba~ (am moTxrobidan amoarCie
saTauris Sesabamisi monakveTebi da TxzulebaSi gamoiyene).
19. moigone zRapari tyis binadarTa cxovrebis Sesaxeb.

moZebne teqstSi
20. moniSne ori an sami iseTi winadadeba, romlebic mxatvruli
TvalsazrisiT yvelaze metad mogewona.

daxate
21. SearCie saTauri da am moTxrobis mixedviT daxate:
a) uRrani tye; b) dobilebi;
g) ia da wiflisCita.

110
qarTlis tyve 7

TanagrZnoba da sinanuli
qarTlis tyve gamoparula,
gamamxdariyo zRvasao,
nu Cauxdebi, mTvareo,
nu Caubneleb gzasao!
nu gauyinav, myinvaro,
gadasavalsa mTasao!
xidno, nu CaucvivdebiT,
gaaxdinodiT wyalsao!
nu autirebT dedasa,
gasaTxovarsa dasao!
xalxuri

upasuxe SekiTxvebs
1. ras niSnavs `qarTlis tyve~? ra iciT istoriidan tyveobaze?
2. gamoparul tyves zRva gadmoulaxavs, mTa unda gadaiaros. gaixsene,
romel gamoTqmas vxvdebiT zRaprebSi, rodesac gmiri did gzas
gaivlis?
3. leqsis mTqmeli mimarTavs mTvares, myinvars, xidebs. ras sTxovs maT?
4. Seni azriT, ra gancdas avlens leqsis mTqmeli tyvis mimarT?
a) sinanuls; b) TanagrZnobas.

5. gaixsene, xom ar wagikiTxavs iseTi leqsi, romelSic avtori bunebas –


mzes, zRvas an mTebs esaubreba?

gramatika
6. ipove leqsSi mimarTvis nimuSebi.
7. moZebne nar-iani mravlobiTis forma.
8. gadaiwere da aRadgine gamotovebuli sasveni niSani:
nu Cauxdebi mTvareo nu Caubneleb gzasao!
nu gauyinav myinvaro gadasavalsa mTasao!
xidno nu CaucvivdebiT, gaaxdinodiT wyalsao!

9. ipove leqsSi zmnis warsuli drois forma (III. ra uqnia?)


romeli zmnebi dgas momaval droSi?

111
7
TanagrZnoba da sinanuli

muxa

es muxa tyis piras dgas – beberi, jmuxi, tandakoJrili*, foTleb-


SeTxelebuli. aRarc Crdils ifens, aRarc rkos isxams.
iSviaTad Tu ewveva vinme, – adamiani, cxoveli Tu frinveli. sau-
kuneebiT daRlils, gawamebuls, xandaxan qori Tu moebmeba xmel
kenweroze, isic uZravi, mrisxaned miSterebuli velisken; xandaxan
kodala Tu moinaxulebs; swrafad, ugulod Semoufrens irgvliv,
TiTqos valdebulebis mosaxdelad, oriodejer dahkravs niskarts,
– kiv-kivo! – anugeSebs da gafrindeba sxva xeebisken. ciyvebmac ki
miatoves da wavidnen...
am ramdenime wlis winaT muxis mezoblad, lamazi Telis ZirSi,
monadireebma Seisvenes. daanTes cecxli, gaSales sufra, daiwyes
puroba da sma. cota rom SezarxoSdnen, ayayandnen: ara, me gjobivarT
srolaSi, ara – meo.
erTi monadire wamodga da Tqva: – ai, burTi da, ai, moedani! – muxis
did koJrze asanTis kolofi dasva, – ves­roloTo.
zogi fexmorTxmuli isroda, zogi – wawolili. siciliT gaSvebu-
li tyviebi wiviliT esobodnen muxas, simwris nafleTebi gulxeTqe-
biT cvioda aqeT-iqiT.
monadireebi rom wavidnen, qari amovarda, muxis sveli Wriloba
miwiT amoivso.
gamoxda xani, Tveebi, wlebi. da, ai, wleuls, gazafxulze, is
monadire, asanTis kolofi rom dasva muxaze, ukve Warmagi*, patara
SviliSvilTan xelCakidebuli, isev moxvda am adgilebSi.
muxis naWrilobevSi mTeli bRuja ia amosuliyo da JriamuliT
yvaoda.

112
monadiris SviliSvilma, lamazma, yurebsifrifana gogonam, aRta-
cebulma Caimuxla, muxas xelebi moxvia da miexuta. 7
monadirem uyura, uyura, mere qudi moixada da Tav­dax­rili ga­

TanagrZnoba da sinanuli
Cerda.
revaz inaniSvili

upasuxe SekiTxvebs
1. rogori epiTetebiT axasiaTebs avtori muxas pirvelsave
winadadebaSi?
2. ras gulisxmobs gamoTqma: `xandaxan qori Tu moebmeba xmel
kenweroze~?
3. ciyvebma sul miatoves muxa. romeli frinveli ufro iCens
`saukuneebiT daRlili~ muxis mimarT keTilganwyobas,
TanagrZnobas?
a) qori, radgan xandaxan mainc dajdeba mis kenweroze da iqidan
aTvalierebs mindor-vels;
b) kodala, miuxedavad imisa, rom TiTqos ugulod, valdebulebis
mosaxdelad Semoufrens irgvliv, magram mainc anugeSebs beber
xes.
4. ra damokidebulebas iCenen monadireni muxis, zogadad, bunebis
mimarT?
5. moTxrobaSi gvxvdeba winadadeba: `siciliT gaSvebuli tyviebi
wiviliT esobodnen muxas, simwris nafleTebi gulxeTqebiT
cvioda aqeT-iqiT~. am winadadebis Sinaarsis romeli Sefasebaa
swori?
a) avtors surs, `sicilisa~ da `simwris~ dapirispirebiT xazi
gausvas monadireTa gulgrilobas da muxis tkivils;
b) avtors surs, Searbilos monadireTa sisastike da amitom
uwodebs tyvias `siciliT gaSvebuls~.
6. rogor Seicvala muxis naWrilobevi wlebis Semdeg?
7. `Jriamuli~ frinvelTa an adamianTa xalisian xmaurs niSnavs.
ratom ambobs mwerali: `mTeli bRuja ia amosuliyo da
JriamuliT yvaoda~?
8. ra gancda gauCnda patara gogonas muxis danaxvisas da rogor
gamoxata man Tavisi damokidebuleba?
9. raze migvaniSnebs mwerali, rodesac ambobs: `monadirem qudi
moixada da Tavdaxrili gaCerda~?
a) monadire gaaoca da moxibla xeze ayvavebulma iebma;
b) monadires sircxvilisa da sinanulis gancda daeufla;
g) ayvavebuli iebis silamazem monadires Zveli dro gaaxsena.

113
7 imsjele
TanagrZnoba da sinanuli

10. rogor gamoiyureba muxa moTxrobis bolos? imsjele, ratom aRar


uwodebs mas avtori bebers, jmuxs, mitovebuls? ram gamoacocxla
muxa?
11. Seni azriT, ra cvlileba moxda Warmagi monadiris damokidebulebaSi
bunebis mimarT? savaraudod, rogor afasebs monadire Tavis Zvel
saqciels?
12. imsjele, Seni azriT, ram Secvala monadiris damokidebuleba: iebma
Tu SviliSvilis saqcielma?
13. rogor fiqrob, es patara gogona odesme moiqceva ise, rogorc
axalgazrda monadireebi moeqcnen muxas? ratom? Seni azriT, gogonas
Caunerges bunebis mimarT mowiwebis grZnoba, bunebis silamaziT
aRtacebis unari Tu es Tviseba Tandayolilia?
14. Seni azriT, ra surda eTqva mwerals am moTxrobiT? gaixsene, odesme
Tu gangicdia bunebis silamaziT, idumalebiT aRtaceba? rogor
gamoxatav xolme am gancdas?

dawere
15. dawere am moTxrobis mokle Sinaarsi:
a) TiToeul abzacSi moniSne Seni azriT mTavari winadadeba;
b) Semdeg moniSnuli amokribe abzacebis Tanamimdevrobis mixedviT;
g) Seavse es azrebi erTmaneTTan dasakavSireblad aucilebeli
sityvebiT da rveulis erT gverdze gamTlianebulad dawere.
16. dawere patara Txzuleba bunebis Sesaxeb. gaixsene, ram moaxdina Senze
Zlieri STabeWdileba. aRwere mTa, zRva, wyaro Tu patara kenWi, ia an
balaxis Rero... Seecade, gaixseno maSindeli gancda da Seni sityvebiT
gadmosce.

114
Teoria Canaxati

saxelmZRvanelos am Tavs `TanagrZnoba da sinanuli~ hqvia. roca aq


Tavmoyril nawarmoebebs kiTxulob, marTlac, geufleba TanagrZnoba,
sinanuli da sibraluli. SeiZleba aseTma SegrZnebam raime dagaxat-
vinos – saxeldaxelo naxati, romelic im wuTSi Sens ganwyobas gamox-
atavs. SeiZleba, rveulSi an furcelze patara Canaweric gaakeTo ,
romelSic aRwer, ras ganicdi im dros.
SeiZleba, raRacam Zalian gagaxaros da amis aRwera mogindes nax-
atiT an naweriT. ASeiZleba, Seni ocneba mxatvrulad Cawero an Caxato.
rveulSi saxeldaxelod gakeTebul naxats an Canawers Canaxati
hqvia.
Ees Seni Tanatolebis mier sityvierad gadmocemuli Canaxatebia:

sofeli
saxli, ezo, bavSvebi...
saxli didia, ezoc – didi, bavSvi bevria, mdinare Soria, bebo
mkacria, wasvla Znelia...
Cumad mdinarisken, Cumad...
tyap-tyup, tyap-tyup...
elene CabraZe, 2018 w.

ca lurjia gumbaTiviT
ca lurjia gumbaTiviT, rogorc Cemi Tvalebi,
am dRis miwuruls mTvares vuyureb me...
am saRamos Tvalebi ki Zalian hgavs papaCemis Tvalebs...
yviTeli kaSkaSa mTvare bebos saxlSi ipareba, rogorc qurdi.
Rrubeli rom gadaivlis, mTvaris silurjes iac Tvals ayolebs...
luka quTaTeli, 2018 w.

zafxuli
galumpuli ezo. sveli bavSvebi. sawuwaoebi da wyliT savse
vedroebi. mowmendili ca da kaSkaSa yviTeli burTi.
nikoloz miqautiZe, 2018 w.

115
rogorc xedav, CanaxatSi xSirad gamoiyeneba mravalwertili.
Segaxseneb, rom es sasveni niSani iq Cndeba, sadac saTqmeli damTavre-
buli ar aris an moulodnelad gadadis erTi aRweridan meoreze.
albaT, yvelas gaukeTebia Canaxatebi uintereso ambis mosmenisas an
telefonze saubrisas. aseT Canaxatebze mravali dakvirveba gakeTe-
bula fsiqologebis mier. zogi maTgani miiCnevs, rom imisaTvis, raTa
gavigoT, ra surT bavSvebs da ras grZnoben isini, maT naxatebs unda
davakvirdeT.

Ees qarTveli poetis, galaktion


tabiZis Canaxatebia.

espaneli mxatvris, pablo pikasos Canaxatebi TiTqmis iseve Zvirad


fasobs, rogorc naxatebi. misi erT-erTi wignaki, romelic savse iyo
mxatvris CanaxatebiT, 2009 wels parizSi pikasos muzeumidan moipa-
res. rogorc gairkva, es wignaki 11 milion amerikul dolarad iyo
Sefasebuli.
am erTi SexedviT martivi, bavSvis naxa-
tis msgavsi Canaxatebis avtori cno-
bili espaneli mxatvari pablo pikasoa.

es Canaxatebi erTi xelis mosmiT aris gakeTebuli. TiTqos yvelas


SeuZlia amis gakeTeba, magram swored es simartive da sisadave xdis am
Canaxatebs ase mimzidvels.

1. kidev erTxel waikiTxe vaJa-fSavelas am TavSi Seswavlili moTxroba


`ia~ da kiTxvis damTavrebisTanave gaakeTe Canaxati – sityvieri an
naxatis saxiT. gaiTvaliswine, rom sityvieri Canaxati ar aris vrceli,
naxatis saxiT Sesrulebuli ki – seriozuli suraTi.
2. daakvirdi galaktionis or Canaxats. airCie maTgan erT-erTi da
Seecade, mis Sesaxeb Cawero patara sityvieri Canaxati.

116
8
Tavi
Tavi
me-

vaJkacsa –
guli
rkinisa

kidevac daizrdebian
algeTs lekvebi mglisani,
`yayaCosa siwiTliTa ise ar amoswydebian,
javri SesWamon mtrisani.
yana daumSvenebia. xalxuri

aq Seiswavli...
ymawvilsa kargi swavliTa
saxli gauxarebia.~
sagmiro leqsebi qarTuli xalxuri daTuna gociriZe (Zveleburi ambavi)
poeziidan Teoria. pirdapiri da iribi naTqvami

117
8 sagmiro leqsebi
qarTuli xalxuri poeziidan
vaJkacsa – guli rkinisa

***
sami ar gaiwurTneba:
mgeli, arwivi, kai yma.
mgeli ar maSlis mglobasa,
kai yma – mamacobasa,
arwivi – arwivobasa,
mTis yures* navardobasa.
xalxuri

***
mtersa ro mtrobas uwevdes,
vaJkacis Sesaferia.
visac mtris mtroba aSinebs,
qveynad is araferia.
arc mauxdeba abjari,
arc omSi wasasvlelia,
arc vaJkacebSi xsendebis,
ararad CasaTvlelia.
unda gazardos dedama
vaJi mtris gamjavrebeli,
augis* mTqmeli ar iyos,
arc fexis damwynarebeli*!
xalxuri

118
upasuxe SekiTxvebs
1. Sen ici, rom es xalxuri leqsebi Seqmnilia qarTuli enis fSaur dialeqtze;
8

vaJkacsa – guli rkinisa


2. rogor fiqrob, ras niSnavs `kai yma~?
Seadare erTmaneTs gamoTqma `kai yma~ da sityva `ymawvili~; ganmarte, ra
mniSvneloba aqvs `ymas~ am SemTxvevaSi?
3. ra mniSvnelobiT aris naTqvami sityva `gaiwurTneba~ (gaiwvrTneba)?
a) daixveweba;
b) gadasxvaferdeba.
4. imsjele, ra saerTo aqvT, am leqsis mixedviT, kai ymas, mgels, arwivs? ra
niSniT ajgufebs mTqmeli maT erTad?
5. ras gvaswavlis es leqsi? ra Tvisebebi unda axasiaTebdes kai ymas?
6. xalxuri Semoqmedebis mkvlevari vaxtang kotetiSvili aRniSnavs, rom
qarTul xalxur poeziaSi `erTmaneTs Setolebulia vaJkaci da mgeli~.
garda am leqsisa, kidev romeli leqsiT daadasturebT mis mosazrebas?
7. meore leqsis mixedviT, ra Seefereba vaJkacs?
8. ra aris vaJkacisTvis Seuferebeli saqcieli?
9. saxelmZRvanelos ganmartebiT leqsikonSi ipove sityva augis ganmarteba.
ratom ar unda Tqvas vaJkacma augi?
10. ras gvaswavlis es leqsi? rogori Svili unda gazardos dedam?
11. Seni azriT, kidev ra Tvisebebi unda axasiaTebdes vaJkacs?
12. gaixsene sagmiro poeziis sxva nimuSebic.

imsjele (jgufuri samuSao)


13. imsjeleT, ra unda iyos mizezi imisa, rom xalxuri sagmiro leqsebis
mTqmeli metismetad mkacri da momTxovnia?

ganmarteba:
am SekiTxvaze pasuxis gasacemad gaiTvaliswineT Cveni qveynis istoriuli
sinamdvile: saukuneTa ganmavlobaSi sparselTa, osmalTa, monRolTa
Semosevebi, lekianoba, sxva ucxo tomTa SuRli, rac asaxulia kidec mraval
sagmiro leqsSi. aseT nawarmoebebs safuZvlad namdvili ambebi udevs,
romelTac mTqmeli mxatvruli gamonagonebiT amkobs.

dawere
14. gaixsene istoriidan, mwerlobidan, nanaxi filmidan an speqtaklidan
SenTvis sayvareli gmiri da klasis winaSe mosaTxrobad moamzade Tema
saTauriT `erTi gmiris istoria~; daaxasiaTe Sen mier SerCeuli personaJi
da gamoyavi SenTvis misabaZi Tvisebebi.

gramatika
15. ipove brZanebiTi kilos mesame piris forma meore leqsis bolo striqonSi.
16. ganmarte, ra gansxvavebaa: nu aris! – ar iyos!

119
8 daTuna gociriZe
Zveleburi ambavi
vaJkacsa – guli rkinisa

1.
raWveli aznauri daTuna gociriZe mis droSi ganTqmuli vaJkaci
iyo mTel imereTSi. xmals uqebdnen da pirvelobac agvirgvinebda,
sanam sayvareli diswuli*, misive gazrdili, ivane kvitaSvili ar
wamoezarda. saxelovani mowafe gverdSi amoudga saxelganTqmul
moZRvars... raRa sjobia am netarebas*?!.. magram tyuilad ki ar aris
naTqvami: `Camavali mze amomaval mTvares ganze uyurebso~. pirvelo-
bis survilma pativmoyvareoba da Suri Seapara TandaTan biZa-dis-
wuls da maTi znemaRali moyvroba mter-moyvrobiT Seicvala.
erTxel, sadResaswaulod, mefes dadianma mozveri miuZRvna.
mejogeebi Zlivs imagrebdnen gagareulebul oTxfexs. mefe geguTis
sasaxlis aivnidan Tvals adevnebda mozvris urCobas.
– netav, vinmem SeZlos, rom ar awvalos da Tavi erTi moqneviT
gaagdebinoso! – brZana mefem.
– magas daTunas meti veravin mihbedavso, – moaxsena sardalma
wereTelma.
– verc misi diswulio? – ikiTxes kariskacebma.
– verc isao, – gadawyvites erTxmad da daibares daTuna.
am ambavma guli moukla axalgazrda kvitaSvils, magram raRas
ityoda?..
meore dilas geguTis mindorze sasaxlis win Semoxazes wre, Se-
moavles galavani da auSves mozveri. pirutyvma rom Tavisuflad
igrZno Tavi, Sexta da toreb-rqebiT bdRviri daayena.
– aba, daTuna, gviCvene Seni vaJkacobao! – brZana mefem.
Sevida wreSi gociriZe. Semoxeda mozverma da miaSura. daTuna
gauxta ganze, moumarjva xmali da dahkra. waiforxila gabrazebulma

120
pirutyvma, jer waiCoqa wina muxlebze da mere ki gadagorda. Tavi
isev kiserze eba, magram kisris Zvlebi ki dasCeCqvoda. 8
gaukvirda vaJkacs... daxeda xmals da naxa, rom piri dabegvili

vaJkacsa – guli rkinisa


hqonda: `vin gabeda Cemi xmlis Sercxvenao?~ – Caiduduna, – `sindiss
vficav, Tu es SevarCino amis mqnels!.. unda gamiswordes... an is da an
meo!~
Turme im wina Rames diswuli mihparvoda mZinare biZas, amoeRo
xmali qarqaSidan da daeblagva piri.
vaJkacis sityva gautexelia!..
verc mefem, verc quTaTel-gaenaTelma episkoposma, verc moZR-
varma da verc Tanamesisxlxorceebma* veRar Seariges mter-moyvare
biZa-diswuli.
axalgazrda kvitaSvili iZulebuli gaxda, daegdo raWis sazR-
vari da imereTSi gadmosuliyo. sayvareli diswulisa da gazrdilis
dakargva veRar aitana daTunam... orgvari grZnobis Widili aRar
aZlevda mosvenebas... ver imetebda SesabrZoleblad, magram imave
dros aRar exerxeboda aRarc vaJkacuri daCemebis gatexa da namusis
Sercxvena; danaRvlianda da gatyda...

upasuxe SekiTxvebs
1. ram Secvala daTuna gociriZisa da misi diswulis, ivane kvitaSvilis,
urTierTdamokidebuleba?
2. ris Sesaxeb ambobs avtori: `Camavali mze amomaval mTvares ganze
uyurebso~?
3. ram gaanawyena axalgazrda kvitaSvili? ra SeiZleba vuwodoT mis
gancdas: pativmoyvareoba Tu Suri?
4. ra azriT aris naTqvami:
`xmlis Sercxvena~?
5. ratom ver Seariges biZa-diswuli mefem, episkoposma da sxva
axloblebma?
6. ram `gatexa~ daTuna?
7. ras gulisxmobs avtoris gamoTqma: `ormagi grZnobis Widili~?
a) Tan ganicdida xmlis Sercxvenas da Tan SurisZiebaze fiqrobda;
b) Tan ganicdida gazrdilis gadaxvewas da Tan mefes, episkoposs,
didebulebs eurCeboda;
g) Tan diswuls sasikvdilod ver imetebda da Tan vaJkacis sityvis
gatexa ar surda.

gamoTqvi varaudi
8. Seni azriT, rogor gagrZeldeba es moTxroba?

121
8 2.
bolos gadawyvita, saamqveynod raRa gamosadegi varo, da ganiz-
raxa `nikoloz wmidaSi~ berad Sesvla; magram radganac sasaxlis
vaJkacsa – guli rkinisa

nebarTva da episkoposis Tanxmoba iyo saWiro, miaSura mefes varcix-


isaken.
swored im xanebSi daRestnidan gadmosuli, ganTqmuli aRifona
beladi Tavisi razmiT ajameTis utex* tyeSi budobda da im gziT sia-
ruli safrTxilo iyo. varcixisken mimavali mgzavrebi, sazogadod,
sifrTxiles iCendnen, So­­ri gziT uvlidnen, magram daTunam SiSi ar
icoda da pirdapir gadaWra ajameTi.
Sua gza gavlili hqonda, rom gzis piras, patara mindorSi, viRac
mgzavri dainaxa miwolili CrdilqveS: Tavi unagirze miedo da eZina.
miuaxlovda daTuna, daxeda da SekrTa... ivane kvitaSvili gamodga.
xmalze moivlo xeli, magram, TiTqos SanTma daTuTqao, ucbad gauSva
da Tqva Tavis gunebaSi: `gavaRviZeb da ise SevebrZolebio~. magram
win mainc nabiji aRar wadga: `arc es ivargebso! – gaifiqra, – Za-
liT gamoRviZebulze ucbad misvla mainc laCroba iqneba. ara!.. jer
gamoiZinos, adges TavisTavad, iaraRi Semoirtyas da maSin gavus-
wordebiT erTmaneTs, manamdis ki mec movicdi... sad wamivao?!~
miaba cxeni buCqze, tyis piras, aqve, muxis ZirSi mijda da amoefara
xes.
bevr xans ar gauvlia, rom maxloblad CurCuli moesma. miixeda
da dainaxa Casafrebuli lekebi. erT maTgans amoeRo niSanSi mZinare
mgzavri. vefxviviT mivarda daTuna da utaca xeli CaxmaxSeyenebul
Tofis pirs; daiWeqa SaSxanam*, marcxena xeli Zirs dauSva daTunam.
gaxvretili xelisgulidan sisxli moTqrialebda. marjvena xeliT
iZro xmali da dasWyivla: `damixvdiT, wunkleboo!~
Tofis gasroliT damfrTxali mZinare wamovarda zeze, igdo xel-
Si iaraRi da miaSura iqiTken, saidanac qarTuli Semoesma. gasca xma
da miiWra. erTs Semohxveodnen gars lekebi jarad da is erTi yvelas
igeriebda. momxre rom dainaxes lekebma, dafrTxnen da gacvivdnen!..
darCa pirispir ori qarTveli, biZa da diswuli, daTuna gociriZe da
ivane kvitaSvili! didxans xma veRar amoiRes, bolos, rogorc iqna,
SeekiTxa axalgazrda:
– Sena xar, biZaCemo? aq ras mouyvanixar?..
– Sens siglaxes, – upasuxa moxucma, – beds vaJkacoba moucia SenT-
vis, magram RmerTs ki Wkua waurTmevia... uadgilo adgilas rom Zils
mindobixar, xom sicocxles gamogasalmebdnen, rom me ar wamogswre-
bodi da mters win ar gadavRobebodi!
axalgazrda usityvod daeSva muxlisTavebze da moexvia moxucs.
moxucma wamoayena, Caikra gulSi da uTxra: – Sen CemTan damnaSave xar
da me ki qveynis winaSe: sanam gareSe mteri ar mogvigeriebia, Sinauri
mtroba rjulis uaryofaa da orives RmerTma Segvindoso!
misces mxari mxars, daiZaxes: `mdevario!~ da erTad gamoudgnen
mters...

122
netav Tu axlandeli qarTvelebic ase daTmoben pirad usiamovne-
bas da ganxeTqilebas sazogado saqmisaTvis? 8
akaki wereTeli

vaJkacsa – guli rkinisa


upasuxe SekiTxvebs:
1. ra ganzraxviT midioda daTuna gociriZe mefesTan?
2. rodesac daTunam mZinare ivane kvitaSvili dainaxa, avtoris TqmiT,
`xmalze moivlo xeli, magram, TiTqos SanTma daTuTqao, ucbad gauSva~...
ra iyo amis mizezi?
a) daTunam SurisZieba daapira, magram maSinve mixvda, rom mZinaresTan
dapirispireba vaJkacisTvis uRirsi saqcieli iqneboda;
b) daTunam SebrZoleba gadawyvita, magram bolos ifiqra, rom diswuli
gaeRviZebina da Serigeboda.
3. daasaxeleT ori mizezi, ramac gadaafiqrebina daTunas angariSis
gasworeba ivanes gamofxizlebamde.
4. ra viTarebaSi daWres lekebma daTuna?
5. ram aaRebina xeli lekebs sakuTar ganzraxvaze?
6. gaixsene biZa-diswulis Sexvedra. ratom ver amoiRo verc erTma xma?
imsjele
7. vin iwyebs saubars da romeli gadaexveva pirveli? Seni azriT, sworad
moiqcnen Tu ara isini?
8. imsjele, ram Secvala ivane:
a) daTunam daindo is da lekebis Tavdasxmisagan gadaarCina;
b) is mixvda, rom orives ufro mniSvnelovani misia hqonda Sesasrulebeli.
9. gaixsene moxuci aznauris sityvebi. ratom ambobs daTuna, qveynis winaSe
damnaSave varo?
10. imsjele, ratom aris Sinauri mtroba rjulis uaryofa? Seni azriT,
ratom sTxovs moxuci vaJkaci RmerTs Sendobas?
11. gaixsene sagmiro poeziis nimuSebi. am leqsebSi aRniSnuli gmiris
Tvisebebidan romeli axasiaTebs daTuna gociriZes? ivane kvitaSvils?
12. imsjele, Seni azriT, ra uaryofiTi Tviseba axasiaTebs ivanes? daTunas?
13. akaki wereTelma am moTxrobis bolos dasva SekiTxva sazogado
saqmisaTvis piradi usiamovnebis daTmobis Sesaxeb. romeli personaJi
gadmoscems amave azrs sxva sityvebiT? moZebne teqstSi es winadadeba.
14. ra aris moTxrobis mTavari saTqmeli? SearCie pasuxi.
a) rodesac Sens qveyanaSi mteria, sifxizle ar unda dakargo;
b) vaJkacisTvis samarcxvinoa sityvis gatexa, namusis Sercxvena;
g) sanam gareSe mteri ar mogvigeriebia, Sinauri mtroba rjulis uaryofaa.
daasabuTe Seni arCevani.

dawere
15. dawere Tavisufali Tema, romlis saTauric iqneba me-14 savarjiSoSi Sen
mier arCeuli pasuxi.

123
Teoria pirdapiri da iribi
naTqvami

yuradRebiT waikiTxe nawyveti moTxrobidan `daTuna gociriZe~:


`– netav, vinmem SeZlos, rom ar awvalos da Tavi erTi moqneviT
gaagdebinos! – brZana mefem.
– magas daTunas meti veravin mihbedavs! – moaxsena sardalma
wereTelma.
– verc misi diswuli? – ikiTxes kariskacebma.
– verc isa, – gadawyvites erTxmad da daibares daTuna~.
A
aA m nawarmoebis personaJebis saubridan vigebT, rogor miiRes
gadawyvetileba, rom mozverTan daTuna gociriZe mieSvaT.
xSirad nawarmoebSi ama Tu im personaJis naTqvami avtoris mier
sityva-sityviT, ucvleladaa gameorebuli, amas pirdapiri naTqvami
hqvia.
pirdapir naTqvams, Cveulebriv, axlavs avtoris SeniSvna, Tu vis
ekuTvnis an vis mimarTaa naTqvami es sityvebi:

`– magas daTunas meti veravin mihbedavs! – moaxsena sardalma wereTelma.~

avtoris sityvebi

SeiZleba, avtoris sityvebi win uZRodes pirdapir naTqvams:

sardalma wereTelma moaxsena:


– magas daTunas meti veravin mihbedavs!
pirdapiri naTqvami
Aaq pirveli winadadeba avtoris sityvebia, meore ki – sxvisi, per-
sonaJis naTqvami.
orive SemTxvevaSi pirdapiri naTqvami dialogis saxiTaa warmodge-
nili.

marTlweris wesebi:
a) pirdapiri naTqvami, anu personaJis sityvebi, orive mxridan tir-
eebiT gamoiyofa da amas mohyveba im piris dasaxeleba, vinc es sityve-
bi Tqva:

– magas daTunas meti veravin mihbedavs! – moaxsena sardalma


wereTelma~.

124
b) Tu avtoris sityvebi win uZRvis pirdapir naTqvams, avtoris
sityvebis Semdeg orwertili iwereba:

`sardalma wereTelma moaxsena:


– magas daTunas meti veravin mihbedavs!~

Tu vinmes naTqvami avtoris mier ucvlelad ki ar aris gameorebu-


li, aramed am naTqvamis azri, Sinaarsia gadmocemuli, mas
iribi naTqvami ewodeba. zemoT mocemuli nawyveYti rom irib
naTqvamad gadavakeToT, miviRebT:

`mefes surda, mozvrisaTvis Tavi ise moekveTaT, rom pirutyvs ar


ewvala. sardlebma moaxsenes, magas marto daTuna gociriZe SeZlebso.
Aasec gadawyvites da daibares daTuna~.
Cven personaJebis sityvebis Sinaarsi gadmoveciT da iribi naTqvami
gamogvivida.
pirdapiri naTqvami irib naTqvamze ukeT gamoxatavs personaJis
xasiaTs.

1. Ggadaiwere teqsti da gamotovebul adgilebSi sworad dasvi sasveni niSnebi:


a) `erTxelac rZalma uTxra
kaco, mTel dRes rom zixar da nacris qeqvis mets arafers akeTeb, mideq-
modeqi, imuSave da sarCo moitane, rom SimSiliT ar davixocoTo.
kargi, waval, oRond Sen erTi guda nacari, erTi Wyinti yveli da erTi
sadgisi momimzadeo, uTxra nacarqeqiam.
b) `zRvao, gverdze mideqi, gamatareo!  SesZaxa naxevarwiwilam.
zRvam sicili daiwyo
ra didgula yofilxar! an sad gverdze unda mivdge. gaRma gasvla Tu
ginda, Semocure da gadio.
gabrazda naxevarwiwila da zRvac gadaylapa. gaiara damSrali zRvis
fskerze, mivida xelmwifis sasaxleSi da SesZaxa
xelmwifev, Senma naxirma yana gadamiZova. gaxseni beRlebi, zarali
aminazRaureo! ~
2. gadaakeTe pirdapiri naTqvami irib naTqvamad da ise gadaiwere:
a) mecxvares kinaRam sixarbem wasZlia da is iyo, oqro-vercxlis gudaSi Cayra
unda daewyo, rom patara eSmakma aniSna, xeli arafers axloo.
– ara, – uTxra mecxvarem mama eSmaks, – me Tval-margaliti ar minda.
– maS, ra ginda, rasa gvTxov?
– Cemi qoneba momaxmarebineT, sxva ara minda ra.
b) wavida menaxire da xelmwifes miadga.
– rao, menaxirev, raze garjilxar? – hkiTxa xelmwifem.
– Seni qali unda SevirTo colad!
– Zalian kargio! – uTxra xelmwifem, – magram, aba, jer maCvene, ra ZRveni
mogitania, da qalis SerTvaze mere vilaparakoT.

125
9
Tavi

me-

sicili
gadamdebiao!
aqeT gorasa wixlsa vkrav,
iqiT gorasa Zvras vuzam,
adidebulsa did mtkvarsa
davayeneb da ylaps vuzam.
xalxuri

aq Seiswavli...
ra ufro sakvirvelia ambad gagonilni
I. WaSi Cavardnilis igavi razed icinodnen yvavilebi?
II. daTvi da monadireni Teoria. iumori, ironia
gaixseneT qarTuli xalxuri Semoqmedebidan is nawarmoebebi,
romelTac `cocxali tyuilebi~ ewoda; gaecaniT zRapars, romelic 9

sicili gadamdebiao!
am Janris nimuSs Seicavs:

ra ufro sakvirvelia

cxra Zma devi sufras Semosxdomoda, win TiTos TiTo moxar-


Suli kameCi edo. orTqlian xorcs xarbad Seeqceodnen da Tan imas
fiqrobdnen, amas rom gavaTavebT, mere raRa vWamoTo. am dros erTma
patara biWma gamoiara. devebs gauxardaT, esec dasayolebelio, da
biWs xeli staces. biWi mixvda, ra gansacdelSic Cavarda, magram ar
daibna, SiSi myisve* daZlia da Tavis gadarCenis xerxi moigona.
– me TqvenTan SemTxveviT ar movsulvar, – uTxra devebs* biWma, –
sofels erTi Tavsatexi kiTxva gauCnda, magram pasuxi veravin gasca.
bolos me damavales, wadi, vinme Wkviani naxe da hkiTxeo. am aremareSi
Tqvenze Wkviani da darbaiseli sxva aravin meguleba. hoda, ai, movedi,
rom es ambavi giTxraT da pasuxic movisminoo.
– Tqvi, gismenTo, – uTxres kmayofilma devebma.
biWma daiwyo:
– mamaCems erTi iseTi buRa* hyavda, Svid goraze buzebs kudiT
igeriebda. erT dRes buRa ezoSi balaxsa Zovda, moulodnelad erTi
veeberTela arwivi mofrinda, daswvda klanWebiT buRas da haerSi
aitaca.
soflis bolos erTi Txa eba. arwivma buRa im Txis rqebSua Camodo
da ZiZgna dauwyo. xorci rom gaaTava, Zvlebis xvras Seudga. ucbad
gamoxruli beWi gadmouvarda da Txas TvalSi Cauvarda, Txam erTi
aliaqoTi atexa, Tvali mewviso. Seiyara mTeli sofeli, beWs ormoci
uReli xar-kameCi daubes da Zlivs gadmoaTries.
gavida dro, beWs miwa mieyara da xavsi moekida. zed xeebi amovida,
gaCnda kordebi*, wyaroebi da sofeli gaSenda.
amas winaT erTi mSieri mela mocunculda, gamohkra kbili beWs da
is sofeli mTlianad gaanadgura.
soflelebma mela orRobeSi moimwyvdies da qviT Caqoles, magram
orRobe gadaiketa da xalxs gasasvleli aRar darCa. Seiyara mTeli
sofeli, morekes, rac ki xar-kameCi hyavdaT, magram melas adgili-
dan Zvra ver uyves. maSin mihyves xeli, cal gverdze tyavi gaxades
da qudebi Seikeres. im naxevari tyavidan imdeni qudi gamovida, rom
sofelSi uqudod aRaravin darCa.
guSin orRobeSi erTma dedaberma Camoiara, xelSi TiTistari* eWi-
ra da fTilebs* arTavda. mela rom gverdgamotyavebuli naxa, Zalian
gaukvirda, es naxevari tyavi raRad SeutovebiaTo? amohkra TiTis-
tari da mela meore gverdze gadaabruna. mere misdga, tyavi aaZro da
imisagan Tavis patara SviliSvils faCuCebiRa Seukera.

127
9
sicili gadamdebiao!

axla sofelma swored amitom gamomgzavna, rom gavigo, am am-


bavSi ra ufro sakvirvelia. TqvenTanac swored amitom movedi, rom
miTxraT da sofels pasuxi mivutanoo.
devebma kamaTi daiwyes – ara, es ufro sakvirvelia, ara, esao.
bolos ise gacxardnen, rom erTmaneTs daerivnen da cema-tyepa au-
texes. biWma amiT isargebla da ise mokurcxla, ukan erTxelac aRar
mouxedavs.
devebi ki dResac im davidarabaSi arian, erTmaneTs cxvir-pirs
amtvreven, magram jerac ver gamoucniaT, biWis naTqvamSi ra ufro
sakvirvelia.
qarTuli xalxuri zRapari

upasuxe SekiTxvebs
1. ra xerxs mimarTa biWma Tavis gadasarCenad?
2. qarTuli zRaprebis romel personaJebs mogagonebs es patara biWi? ra
msgavsebaa maT Soris?
3. romel andazas miusadageb am zRapars?
4. imsjele, riT dajabna biWma devebi? biWis romeli Tvisebebia SenTvis
misabaZi?
5. zRapari devebis sufris aRweriT iwyeba. saidan Cans, rom devebi Zalze
didebi arian?

128
moZebne 9
6. moZebne saxelmZRvanelos darTul leqsikonSi an sabavSvo

sicili gadamdebiao!
enciklopediaSi sityva `devi~. yuradRebiT waikiTxe ganmarteba da
Seadare: mocemul zRaparSi daxatuli devebi Seesabamebian Tu ara
sayovelTaod miRebul warmodgenebs am zRaprul arsebebze?
7. moZebne, saleqsikono ganmartebidan devis romeli Tvisebebi
dasturdeba am zRaparSi. pasuxi daasabuTe.

upasuxe SekiTxvebs
8. biWi devebs `Wkvianebsa~ da `darbaislebs~ uwodebs; ra iwvevs am
epizodSi Rimils, ra qmnis komikurobis efeqts?
a) zRapris gmirebze arsebuli warmodgenebisa da am zRapris
personaJTaTvis damaxasiaTebeli Tvisebebis damTxveva;
b) fantastikur arsebebze gavrcelebul warmodgenebsa da biWis mier
devebis daxasiaTebas Soris arsebuli Seusabamoba.
9. ratom uwodebs biWi devebs `Wkvianebsa~ da `darbaislebs~?
a) biWi abuCad igdebs da dascinis devebs;
b) biWs eSinia devebis da unda, maTi guli moigos;
g) biWs surs, devebis yuradReba sxva rameze gadaitanos da TviTon
Tavs uSvelos.

Seasrule davaleba
10. a) daakvirdi `cocxal tyuilebs~:
erTi buRa Svid goraze buzebs kudiT igeriebda. arwivma es buRa haerSi
aitaca, Txis rqebSua Camodo da ZiZgna dauwyo. uecrad gamoxruli beWi
gadmouvarda da Txas TvalSi Cauvarda; beWs ormoci uReli xar-kameCi
daubes da Zlivs gadmoaTries. am beWs miwa mieyara da zed sofeli
gaSenda. melam gamohkra kbili beWs da is sofeli mTlianad gaanadgura.
es mela orRobeSi moimwyvdies, magram orRobe gadaiketa da xalxs
gasasvleli aRar darCa. morekes, rac xar-kameCi hyavdaT, magram melas
Zvra ver uyves. mere cal gverdze tyavi gaxades da im naxevari tyavidan
imdeni qudi gamovida, rom sofelSi uqudod aRaravin darCa. erTma
dedaberma amohkra melas TiTistari da meore gverdze gadaabruna.
aaZro tyavis meore naxevari da SviliSvils faCuCebiRa Seukera.
b) gaixsene da Seadare xalxuri leqsi:
`zRapar iyo, zRapar iyo,
Walas Citi momkvdariyo,
did qvabSi ar eteoda,
pataraSi sul ar iyo!~

g) amoicani mTqmelis Canafiqri da sqemebis saxiT warmoadgine:


• rodis aris buRa (da misive beWi) uzarmazari, rodis – Zalian patara;
• rodis aris mela veeberTela da rodis – piriqiT, patara.

129
9 upasuxe SekiTxvebs
11. xalxuri Semoqmedebis romel JanrSi iyeneben am xerxebs?
sicili gadamdebiao!

a) mTqmeli sagnebsa da personaJebs maTTvis Seusabamo garemoSi


moaxvedrebs da uCveulo Tvisebebs miawers;
b) mTqmeli waRma-ukuRma Seatrialebs tyuil-marTals da erTmaneTs
Seerwymeba SesaZlebeli da SeuZlebeli.
12. biWis monaTxrobSi erTgvari jaWvi iqmneba buRadan dedabris patara
SviliSvilamde. romeli xerxi gamoiyena mTqmelma?
13. xaris beWi ormoci uReli xar-kameCiT Zlivs daZres, melas ki
Zvra ver uyves mTeli soflis xar-kameCiTac. raze migvaniSnebs es
Sepirispireba?

imsjele
14. gaixsene am zRaparSi moTxrobili uCveulo, ucnauri, sakvirveli
ambebi da Seafase:
• Seni azriT, rodis ufro didi ostatobiT axerxebs zRapris mTqmeli
sakvirveli ambis gamogonebas?
• romeli monakveTia yvelaze metad Rimilis momgvreli, iumoriT
aRsavse?
• sad Cans qeba-didebiT SeniRbuli dacinva, ironia?
15. ra Janrs miakuTvneb am zRapars? ecade, daasabuTo pasuxi:
a) sayofacxovrebo zRaprebs;
b) jadosnur zRaprebs.

16. ipove teqstis bolo abzacSi awmyo droSi mdgari sami zmna.
17. amoiwere teqstis pirveli abzacidan zmniswiniani zmnebis cxra nimuSi.
18. ipove da gaaswore Secdomebi:
a) mamaCems erTi iseTi buRa yavda, Svid goraze buzebs kudiT
igeriebda.
b) melam gamokra kbili beWs da is sofeli mTlianad gaanadgura.
g) TqvenTanac swored amitom movedi, rom miTxraT da sofels pasuxi
miutanoo.
19. ipove da amoiwere zRapris bolo abzacidan mniSvnelobiT msgavsi
sityvebis – sinonimebis – nimuSi.
20. aRniSne ori Secdoma da gaaswore:
devebi ki dResac im davi-darabaSi arian, erTmaneTs cxvirpirs
amtvreven.

dawere
21. Tu survili gaqvs, Senc iTamaSe sakuTari warmosaxviT! gamoigone
`cocxali tyuili~. gaxsovdes, rac ufro moulodneli da
daujerebelia gamonagoni, miT ufro gonebamaxviluri da saxalisoa
aseTi ambis wakiTxvac da mosmenac.

130
iumori Zveli qarTuli mwerlobidan:
9

sicili gadamdebiao!
I. WaSi Cavardnilis igavi

gaecani XII saukuneSi Seqmnili nawarmoebis –


SoTa rusTavelis `vefxistyaosnis~ – nawyvets:

ymaman uTxra: ege saqme amas hgavso, ara sxvasa:


(1) orni kacni movidodes sadaurni sadme gzasa,
(2) ukanaman wina naxa Cavardnili Sigan Wasa,
(3) zeda midga, Cahyioda, tirs, izaxis vaglax-vasa.

(4) egre uTxra: `amxanago, iyav manda, momicdide,


(5) waval TokTa mosaxmelad, mwadso, Tumca amogzide.~
(6) mas qveSeTsa gaecinnes, gaukvirda metad kide,
(7) Semohyivla: `ar gelode, sad gageqce, sad wavide?~

Seadare zemoT wakiTxuls:

vaJkacma Tqva, Cemi saqme am ambavs hgavso:


(1) ori kaci, romeliRac adgilas mcxovrebni, sadRac gzaze mid-
ioda.
(2) ukanam naxa, rom wina WaSi Cavardniliyo.
(3) zed miadga da CasZaxoda. WaSi myofi tiroda, vai-viSi gaemarTa.
(4) ase uTxra: – amxanago, mand iyavi, damicade,
(5) waval Tokis mosatanad, minda, rom amogiyvanoo.
(6) im qveviT myofs gaecina, ufro metad ki gaukvirda;
(7) amosZaxa: Tu ar dagelodebi, gana sad gageqcevi, sad wavalo?

131
9 ganmarteba:
am igavs `vefxistyaosnis~ erT-erTi mTavari personaJi – mamaci avTandili
– ambobs. avTandili sakuTar gamouval mdgomareobas WaSi Cavardnili ka-
sicili gadamdebiao!

cis ambavs adarebs: igi igavis eniTa da iumoriT aRiarebs, rom TviTon sxvas
veRarafers SeZlebs, Tu Tavis mxsnel qals – asmaTs – ar daujerebs, mas ar
daelodeba.

upasuxe SekiTxvebs
1. rogor daamSvida WaSi Cavardnili kaci mis ukan momavalma?
2. raze gaecina WaSi Cavardnils?

gaixsene
3. rogori nawarmoebia igavi; ra axasiaTebs mas?
a) mkiTxveli gaarTos, gaaxalisos;
b) mkiTxveli daujerebeli, fantastikuri ambiT gaaocos;
g) mkiTxveli daarigos, Wkua aswavlos mas.

imsjele
4. ratom vuwodebT WaSi Cavardnili kacis ambavs igavs?
igavi SefarviT gadmogvcems saTqmels; imsjele, ra aris am igavSi
gadataniTi mniSvnelobiT, SefarviT naTqvami? ras gvaswavlis es igavi?
5. ganmarte, ratom iwvevs am igavSi gadmocemuli ambavi Rimils; ra aris aq
iumoristuli?
a) imis warmodgena, Tu rogor amoiyvans TokiT zemoT myofi kaci WaSi
Cavardnils;
b) zemoT myofi kacis naTqvamsa da WaSi myofis mdgomareobas Soris
Seusabamoba.

waikiTxe ganmarteba
iumori uwyinari dacinvaa. iumoristul damokidebulebaSi lmobiereba
mniSvnelovania. iumors Tan axlavs TanagrZnoba, keTilganwyoba. garda
amisa, iumoris gamovlena gulisxmobs adamianis ganviTarebis maRal
safexurs, iumoris grZnoba pirovnebis siZliereze metyvelebs.
rodesac adamiani TviTon dascinis sakuTar mdgomareobas,
sakuTar Secdomas Tu nakls, amiT igi TiTqmis asworebs mas. amgvari
damokidebuleba, anu TviTironia, gvexmareba sakuTari Tavis
SecnobaSi.

Seafase
6. Cans Tu ara `vefxistyaosnis~ am nawyvetSi personaJis iumoristuli
damokidebuleba sakuTari Tavis mimarT – TviTironia?
7. gaixsene, Sen Tu yofilxar iseT mdgomareobaSi, rom es igavi Sens ambavs
Seeferebodes?

132
imsjele 9
8. SeuZlia Tu ara Tanamedrove qarTvels, gaigos XII saukuneSi Seqmnili

sicili gadamdebiao!
nawarmoebis, `vefxistyaosnis~, Sinaarsi? ecade, daasabuTo pasuxi.

gramatika
a) ipove `vefxistyaosnis~ fragmentis pirvel striqonSi nar-
bolosarTiani mravlobiTis formebi;
b) ra mniSvneloba aqvs sityvas sadaurni rusTavelis igavSi?
g) rogor iTqmoda CasZaxoda Zvel qarTulSi?
d) ras niSnavs mosaxmelad?
e) gaixsene sinonimebi sityvisa `mwads~.
v) ipove striqoni, romelic mimarTvas Seicavs.

II. daTvi da monadireni

waikiTxe:
orni amxanagni nadirobden. xevi iyo da xevs gaRma-gamoRma
roninebden. erTs amxanags daTvi SemoeWida. qveS Caidva. meore amxa­
nagman uyivla:
– gauSvi eg daTvi da wamodi, sxva saqme gviZso!
man dauZaxa:
– daTvi ar miSvebs, Tvara me weRanve gavuSvebdio!
sulxan-saba orbeliani

Seadare zemoT wakiTxuls:


ori amxanagi nadirobda.
iqve xevi iyo. monadireebi xe-
vis gaRma-gamoRma midiodnen.
erT amxanags daTvi SemoeWida
da qveS moiqcia. meore amx-
anagma gasZaxa:
– gauSvi eg daTvi da wamo-
di, sxva saqme gvaqvso!
man gamosZaxa:
– daTvi ar miSvebs, Torem
me weRanve gavuSvebdio!

133
9 upasuxe SekiTxvebs
sicili gadamdebiao!

1. ra niSniT mivakuTvnebT am patara ambavs igav-arakis Janrs? vin aris misi


avtori?
2. ras gvaswavlis es igavi?
3. ra iwvevs am igavSi gadmocemuli ambidan Rimils?
a) daTvis qveS moqceuli monadiris warmodgena;
b) mowodeba: `gauSvi eg daTvi da wamodio~;
g) pasuxi: `daTvi ar miSvebs, Tvara me weRanve gavuSvebdio!~

moZebne
4. moZebne am igavSi winadadeba, romelSic Cans personaJis iumoristuli
damokidebuleba sakuTari Tavis mimarT.

gaixsene
5. gaixsene sxva iseTi nawarmoebi, romelSic personaJi Tavad icinis im
mdgomareobaze, romelSic aRmoCnda.
6. gaixsene iseTi SemTxveva, rodesac iumoriT Sexede sakuTar Secdomas an
uxerxul mdgomareobas, romelSic aRmoCndi.

imsjele
7. riT hgavs es igavi winas da ra gansxvavebaa maT Soris?

gaixsene
8. daiyaviT jgufebad; gaixseneT sulxan-saba orbelianis igav-arakebi da
saTaurebi furcelze CamowereT. gaimarjvebs gundi, romelic yvelaze
meti igavis gaxsenebas SeZlebs.

dawere
9. warmoidgine, rom wignis mxatvari xar; SearCie SoTa rusTavelis
an sulxan-saba orbelianis igav-arakebidan erT-erTi monakveTi,
gadaiwere da daasuraTe.
10. Tu survili gaqvs, dawere patara iumoristuli Txzuleba, romelSic
mTavari personaJi Sen iqnebi (magaliTad, moulodneli Sexvedra
romelime cxovelTan Tu frinvelTan).

gramatika
11. rogor fiqrob, ra mniSvneloba hqonda Zvel qarTul enaSi sityvas
`ronini~?
12. ra mniSvneloba aqvs sityvas `gviZs~?
13. romeli winadadebaa igav-arakSi pirveli piris formiT gamoTqmuli?
meore piris formiT romelia?
ratom aris dasmuli Zaxilis niSani am winadadebebTan?

134
`moswrebuli pasuxis~ magaliTebi, Semonaxuli ilia WavWavaZis mier:
9

sicili gadamdebiao!
ambad gagonilni

ambavi pirveli:
erTxel mefe erekle II mibrZandeboda Turme qalaqidan kaxeTs da
Tan, rasakvirvelia, amala xlebia. mze dawurvaze yofila, roca mefe
mibrZanebula sagarejos bolos; daunaxavs, rom erT yanaSi didZali
muSa Sekrebila da mkis. ukiTxavs, – es amodena muSaxeli visiao. moax-
senes, – aq, sagarejoSi, erTi SeZlebuli glexia da imis mamiTadiao.
– SabaS* glexsao, – brZana Turme mefem da misi vinaoba ikiTxa.
moaxsenes, vinc aris, da Tan daatanes: – iseTi xelmoWerili kacia,
rom purs aravis aWmevs, Tu aras gamorCao.
Seayena mefem cxeni da brZana:
– Tu aq aris is glexi, aq momiyvaneTo.
moiyvanes. mefem ubrZana, – vaxSmad Cemi amaliT Seni stumari varo.
– mobrZandi, Seni Wirime, – upasuxa glexma, – mapatie ki, aq samza-
disi ara maqvs, Sin mewvieTo.
mefem neba darTo. glexi gadajda cxenze da WenebiT win wavida. sa-
nam mefe abrZandeboda sofelSi, CamoRamda kidec. glexi win moegeba,
miiwvia mefe miwuri* saxlis banze, romelic Tavidan bolomde safe-
niT moefina kidec. Zalian kargad daxvda Turme mefesa da imis amala-
sac. roca mefem vaxSami miirTva, wasvla daapira da cxenebi moiTxova.
moarTves cxenebi. glexs madli* ubrZana da zed daatana:
– aki, Svilo, Sen purs aravis aWmev ise, rom aras gamorCeo?

135
9 – mainc egrea, Seni Wirime! – upasuxa Tamamad glexma, – marTali
mouxsenebiaT!
– rogor? aba dRes me ras gamomrCi?
sicili gadamdebiao!

– ai, banze miwa axlad dayrilia. amis datkepnas karga bevri muSa
moundeboda da me meti gamorCena rad minda, rom Cemma batonma da
amodena didebulma xalxma Tavisi sakuTari fexiT bani damitkepneso.
mefes moewona es moswrebuli sityva, gaecina da xalaTi uboZa.

upasuxe SekiTxvebs
1. dRis romel monakveTSi gamgzavrebula mefe kaxeTSi? romeli fraza
migvaniSnebs droze?
2. rogor axasiaTeben glexs, romlis yanasac didZali muSaxeli mkida?
3. rogor daxvda glexi mefesa da mis amalas?
4. ram daaeWva mefe?
5. rogor axsni glexis pasuxs? ra gamorCenazea saubari?
6. ganmarte, ratom aris moswrebuli pasuxis nimuSi glexis sityva?
7. ra axasiaTebs moswrebul sityvas am gadmocemis mixedviT? Semoxaze
mxolod is maxasiaTeblebi, romelsac eTanxmebi:
a) pasuxis mofiqreba dauyovnebliv;
b) pasuxis Tqma gonebamaxvilurad da, amasTanave, iumoriT;
g) pasuxis migeba enamwared da dapirispireba mosaubresTan;
d) pasuxis moazreba gonivrulad da misi Sinaarsis vrclad gadmocema.
8. daaxasiaTe glexi am gadmocemis mixedviT.
9. daaxasiaTe mefe am gadmocemis mixedviT.
10. gaixsene, xom ar wagikiTxavs moswrebuli pasuxis nimuSi an filmidan
Tu speqtaklidan xom ver gaixseneb? Tavad Tu gipasuxia moswrebulad
vinmesTvis?
11. daakavSireT erTmaneTTan teqsti da ilustracia; SeafaseT mxatvris
arCevani.

gramatika
12. ipove warmoqmnili zedsarTavi saxelebi (rogori? rogorma?):
a) mefes moaxsenes, – sagarejoSi erTi asakovani glexia da yana imisiao.
b) glexi win moegeba, miiwvia mefe miwuri saxlis banze.
g) didebulma stumrebma bani damitkepneso, – upasuxa mefes Tamamma
glexma.
d) mefes moewona es saxaliso sityva, gaecina da xalaTi uboZa.

136
ambavi meore:
mefe giorgi XIII-s erTi kariskaci hyolia. 9

sicili gadamdebiao!
Tumca xniT mefeze ufrosi yofila, magram
wver-ulvaSSi erTi WaRarac ara revia Turme.
erTxel mefes imisaTvis ebrZanebina:
– erTi miTxar, risgan aris, rom me amodena
WaRara gamomeria, lamis sul gavTeTrde da
Sen ki, Cemze ufross, egre Savad Segaberda
Tma da wver-ulvaSio?
– wesic egrea, batonoo! – upasuxa Turme
kariskacma, – Tqven xelmwife brZandebiT da
pirnaTlad unda sufevdeT, me ki Tqveni yma
var da pirSavadac rom viyo, ara miSavs-rao. giorgi XII (zogjer mas
ilia WavWavaZe giorgi XIII-is saxeliT moix-
senieben literaturaSi),
erekle mefis vaHHJi, qarTl-
kaxeTis ukanaskneli mefe

upasuxe SekiTxvebs
1. daaxasiaTe giorgi mefis kariskaci. ratom aris misi pasuxi moswrebuli
sityvis nimuSi?
2. kariskacis pasuxi orazrovania, radgan:
a) kariskaci mefes qveynis keTilsindisierad, pirnaTlad, samarTlianad
marTvazec mianiSnebs;
b) kariskaci `WaRaras~ cvlis sityviT `pirnaTeli~, Sav Tma-wvers ki –
sityviT `pirSavi~.D

imsjele (wyvilebSi samuSao)


3. kariskacis pasuxi Rimilis momgvrelia, gonivruli Tu damrigebluri?
Tu samive erTad?! pasuxi daasabuTe.

moZebne
4. moswrebuli sityvis mTqmels enamoswrebuls an sityvamoswrebuls
uwodeben. qvemoT CamoTvlilTagan kidev romelia moswrebuli sityvis
mTqmelis sinonimi?
(daixmare ganmartebiTi leqsikoni).
a) enamWevri; b) gonebamaxvili;
g) enamaxvili; d) enawyliani;
e) gonebagaxsnili; v) enakvimati;
z) enamware.

137
9 msubuqi ironia Tanamedrove qarTul mwerlobaSi
sicili gadamdebiao!

razed* icinodnen yvavilebi?

gamarTa mamam ankesebi. didi – grZeli tariT, grZeli ZafiT, lur-


ji tivtiviT – TavisTvis. meore, Tavis ankesze cota patara – cota
mokle tariT, cota mokle ZafiT, wiTeli tivtiviT – levanisTvis.
mesame, mTlad patara – mTlad mokle tariT, mokle ZafiT, orferi
tivtiviT* – patara malxazisTvis.
adgnen samiveni, waiRes bari, gaTxares miwa, ori asanTis kolofi
gaavses WiayelebiT. gadaikida mamam monadiris CanTa, Cado Sig puri
da qaRaldSi gaxveuli yvelis naWeri, Cayara dilaadrian dakre-
fili balic. aiRo vedroc, Tevzs rom daviWerT, vedroSi CavsxaT,
cocxleb­s amoviyvanT Sinao! mouyrues dedis cacxans yuri, – sad
midixarT, am sicxeSi mzis qveS SeiZleba axla dgomao! – Tavebi dax-
ares, viTomc cota mainc gveridebao, da mwkrivad daadgnen gzas.
win mama midioda Tavisi grZeli ankesiT. vedroc mas mihqonda. mi-
WraWunebda carieli vedro. mamas malxazi misdevda, patara malxazi,
patara ankesiT, patara CrdiliT. bolos midioda levani, Tavisi
saSualo zomis ankesiT, saSualo zomis CrdiliT.
gavidnen yvavilovan velze. micuravda amayad yvavileb­ze didi
Crdili, patara Crdili, saSualo zomis Crdili. afrindebodnen da
dafarfatebdnen ferad-feradi pep­lebi. mama TiTqos verc ki xe-
davda peplebs, levani Seh­Rimoda, patara malxazi ki ankesis tarsac
uqnevda, – iqneb romelimes movartya da Camovagdoo. mama imasac ki
ver amCnevda, win rom mxiaruli xtunva-xtunviT miuZRodnen kaliebi.
gavidnen riyeze. iq ukve ismoda mdinaris xma, Tanac raRac wylis
frinvelis Zaxilic. iq ufro xmamaRla aWraWunda vedro. mividnen
mdinaresTanac. modgafdgafebda, moCqafCqafebda wyali. moZebna
mamam mdore* adgili, vedro Zirs dadga. aago Wiayela Tavis ankesze,
aago levanmac, augo mamam malxazsac. gadauSves mdoreSi ankesebi.
tivtivebdnen tivtivebi, lurji – mamasi, wiTeli – levanisa, orferi
– malxazisa: naxevrad lurji, naxevrad wiTeli. itivtiveben, itiv-
tiveben da Cavlen mdoris boloSi. isev daiwyeben Tavidan, isev itiv-
tiveben tivtivebi, isev Cavlen boloSi. mze ki acxunebs, Tevzebi ki
tans ar hkraven, mowyena eparebaT meTevzeebs TvalebSi.
– sxva mdore movnaxoTo, – mamam.
wavidnen, monaxes sxva mdore. sxva Wiayelebi gaukeTes ankesebs,
gadauSves wyalSi. iqac – tivtiveben tivtivebi; itivtiveben, itiv-
tiveben da gavlen boloSi. erTxel gavlen boloSi, meored, mexuTed.
wavidnen iqidanac, axla sxva mdoresTan mividnen. iqac – itivtiveben
tivtivebi, itivtiveben da gavlen boloSi. mze ki ukve aramarto qa-

138
9

sicili gadamdebiao!
Cal kacs daswvavs Tavs. isev wavidnen sxva mdorisaken, iq ukve Slam-
Si* hqondaT CarWobili ankesis tarebi, levani da malxazi erTmaneTs
ejibrebodnen, vin gadaacdenda blis kurkas wyals. mama gulxel-
dakrefili idga sagonebelSi Cavardnili sardaliviT. banaobac ar
SeiZleboda, iseTi mkvrivi da civi iyo wyali...
da Zalian, Zalian rom dacxa, erTxelac gamoCndnen gamwkriveb-
ulebi yvavilovan velze. axla yvelaze win patara malxazi midioda.
xandaxan garboda kidec. sirbilSi miwisken iyo daxrili da cdi-
lobda, romelime kaliisTvis mainc etaca xeli, skup-skupiT rom
miuZRodnen win. malxazs mihyveboda levani, levans – mama. malxazsac
mowyenili Tvalebi hqonda, levansac, mamasac.
mowyeniT miWraWunebda carieli vedroc.
mowyeniloba ar etyobodaT mxolod maT sasacilod damokle-
bul Crdilebs. isini dilandeli simSvidiT da siamayiT micuravdnen
yvavilebze.
yvavilebi kidev, icinodnen. zogi yvavili bJirdeboda siciliT...
razed icinodnen yvavilebi?
– arao, ar vityviTo, – jiutad aqanebdnen aqeT-iqiT Tavebs.
– nu ityviT da nuo! – WraWuniT miugebda vedro.
revaz inaniSvili

139
9 upasuxe SekiTxvebs
sicili gadamdebiao!

1. rogor emzadebian mama da Svilebi saTevzaod wasasvlelad?


2. ratom brazobs deda? misi naTqvamiT ras mianiSnebs mkiTxvels avtori?
3. ras gulisxmobs mwerali frazaSi: `micuravda amayad yvavilebze didi
Crdili, patara Crdili, saSualo zomis Crdili~?
4. daakvirdi naTqvams: `micuravda amayad yvavilebze sami Crdili~...
Seafase, rogor damokidebulebas amJRavnebs TviTon mwerali mamisa da
Svilebis mimarT?
a) uaryofiTad ganwyobilsa da aSkarad damcinavs;
b) keTilganwyobilsa da odnav damcinavs, ironiuls.
5. daaxasiaTe IV abzacis mixedviT mama, levani da malxazi. gamoiyene
zedsarTavi saxelebi: dinji, SemarTuli, saqmiani, Cafiqrebuli,
dakvirvebuli, gulTbili, TavSekavebuli, sxarti, celqi, xalisiani...
gamoyavi TiToeulisTvis damaxasiaTebeli gansxvavebuli niSan-
Tvisebani.
6. `tivtiv~-Ziriani sityva moTxrobis dasawyisSi samjer meordeba,
Tevzaobis epizodSi ki – cametjer. ras aRwevs am gameorebiT mwerali?
a) orive SemTxvevaSi Tevzaobis procesis erTferovnebaze migvaniSnebs;
b) moTxrobis dasawyisSi mxiaruli Tevzaobis molodins migvaniSnebs,
Semdeg ki – mama-Svilis xelmocarulobaze.

moZebne
7. moZebne winadadeba, romelic mzis mxurvalebas aRniSnavs.
8. ipove zmnebi da zedsarTavi saxelebi, romlebiTac mwerali wyals
aRwers.

upasuxe SekiTxvebs
9. `mama gulxeldakrefili idga sagonebelSi Cavardnili sardaliviT~ – am
winadadebaSi kargad Cans mamis xasiaTi. ra aris am Sedarebis arsi?
a) mama, marTalia, seriozulad moekida Tevzaobas, magram verafriT
moifiqra gamosavali da danebda; mwerali ki dascinis mis marcxs;
b) mamas Zalian seriozuli gamometyveleba aqvs; mwerlis azriT,
mamis safiqralisTvis es gamometyveleba Seuferebelia – zedmetad
seriozulia da amitom Rimilis momgvrelia.
10. daakvirdi mamisa da Svilebis dabrunebis suraTs (scenas): `erTxelac
gamoCndnen gamwkrivebulebi yvavilovan velze~. rogor Seicvala
mwkrivSi Tanamimdevroba? rogor Seicvala maTi ganwyoba?
11. daaxasiaTe samive personaJi dabrunebis epizodis mixedviT.
12. rogor fiqrob, ratom damoklda mamisa da bavSvebis Crdilebi
dabrunebisas?
13. Seni azriT, CamoTvlilTagan romel winadadebaSi ufro metad Cans
mwerlis msubuqi dacinva, Sefaruli ironia Tavisi personaJebisadmi?
a) `erTxelac gamoCndnen gamwkrivebulebi yvavilovan velze~;

140
b) `mowyeniloba ar etyobodaT mxolod maT sasacilod damoklebul
Crdilebs~;
9

sicili gadamdebiao!
g) `Crdilebi dilandeli simSvidiT da siamayiT micuravdnen
yvavilebze~;
d) `mowyeniT miWraWunebda carieli vedroc~.
e) `yvavilebi kidev, icinodnen. zogi yvavili bJirdeboda siciliT~.

imsjele
14. upasuxe moTxrobis saTaurs `razed icinodnen yvavilebi~?
15. rogor niRbavs mwerali Tavis ironias; ra rols asruleben am
moTxrobaSi yvavilebi?
16. moTxrobis dasasruls Crdilebi, vedro da yvavilebi erTgvarad
gasulierebulia, gapirovnebulia. Seafase am idumali `personaJebis~
daniSnuleba:
a) maTgan romeli TanaugrZnobs xelmocarul meTevzeebs?
b) romelTa damokidebulebaa ironiuli?
b) Seni azriT, xelmocaruli Tevzaobis mimarT mwerlis
damokidebulebas erTi romelime maTgani asaxavs Tu – gapirovnebuli
vedroc da yvavilebic?
17. Seafase, ra STabeWdileba moaxdina Senze am moTxrobam? ra migaCnia
gansakuTrebiT STambeWdavad? ratom?
18. daakavSireT erTmaneTTan teqsti da ilustracia; SeafaseT mxatvris
arCevani.

dawere
19. Seadgine Txrobis gegma; abzacebis mixedviT gamoyavi aTi sakiTxi.

gramatika
20. ipove zedsarTavi saxelebi:
a) win mama midioda, Tavisi grZeli ankesiT. vedroc mas mihqonda,
miWraWunebda carieli vedro.
b) tivtivebdnen tivtivebi, lurji – mamasi, wiTeli – levanisa, Wreli –
malxazisa...
g) gamoCndnen Crdilebi yvavilovan velze.
d) yvelaze win patara malxazi midioda, malxazs mihyveboda levani...
e) malxazs sevdiani Tvalebi hqonda, levansac...
v) Crdilebi dilandeli simSvidiT micuravdnen yvavilebze.
ganmarte, amaTgan romelia Zireuli da romeli – warmoqmnili
zedsarTavi saxeli?

Tavisufali weriTi davaleba


21. warmoidgine da dawere am moTxrobis mixedviT – `ratom icinodnen
Tevzebi?~ sasurvelia, rom werisas zedsarTavi saxelebic gamoiyeno.

141
Teoria iumori, ironia

zogjer mwerali mkiTxvelis gasaxaliseblad iumors iyenebs. Aam


TavSi, rogorc saTauridanac Cans (`sicili gadamdebiao~), nawarmoe-
bebi imis mixedviT SeirCa, iyo Tu ara masSi iumori. kidev erTxel
waikiTxe nawyveti ukve Seswavlili ambidan:
`erT amxanags daTvi SemoeWida da qveS moiqcia. meore amxanagma gasZaxa:
– gauSvi eg daTvi da wamodi, sxva saqme gvaqvso!
man gamosZaxa:
– daTvi ar miSvebs, Torem me weRanve gavuSvebdio!~
axla am nawyvetebs daakvirdi da gGaixsene, rogor aRwers mwerali
xelmocarul meTevzeebs moTxrobaSi `razed icinodnen yvavilebi?~:
`levani da malxazi erTmaneTs ejibrebodnen, vin gadaacdenda blis
kurkas wyals. mama gulxeldakrefili idga sagonebelSi Cavardnili
sardaliviT.~
`mowyeniloba ar etyobodaT mxolod maT sasacilod damoklebul
Crdilebs. isini dilandeli simSvidiT da siamayiT micuravdnen
yvavilebze.~
Y vela mkiTxveli kargad igrZnobs, rom es ar aris iumori. aAm fraze-
y
bSi cotaodeni dacinvac Cans. Ees ironiaa. ironia iumorisagan swored
imiT gansxvavdeba, rom masSi dacinvac igulisxmeba da Cans mwerlis
keTilganwyobili, magram cotaTi damcinavi damokidebuleba person-
aJisadmi an misi qcevisadmi. ironia iumoriT SeniRbuli dacinvaa.
zepirmetyvelebaSi ironiis gamoxatvis kargi saSualebaa saubris
toni.

Seecade, gamoicno, qvemoT mocemul nawyvetSi iumoria Tu ironia.

`tomi iwva da fiqrobda, netav avad gavxde, Sin davrCebodi, skolaSi ar


wavidodi. nuTu ar SeiZleba avadmyofobis mogoneba? bejiTad gaisinja
Tavi, magram araferi stkioda. xelmored gaisinja da axla moeCvena,
mucels sWrida. gauxarda, iqneb ufro amtkivdeso, magram TandaTan uklo
da bolos sruliad gauqra. tomi xelmeored dafiqrda da uceb moagonda,
rom wina kbili enZreoda. swored bedze moagonda; is iyo, kvnesa unda
daewyo, magram uceb gaifiqra, kbilis tkivilze rom krinti davZra, deida
bevrs aRar daayovnebs, amomaZrobs da metkinebao. amitom kbilis tkivili
gadado, iqneb Semdeg gamomadgeso, da daiwyo sxva ramis Zebna. karga xnis
Semdeg moagonda eqimis naambobi erT daavadebaze, romelmac avadmyofi
ori Tu sami kvira Caawvina da kinaRam TiTic daakargvina. biWma zewridan
saCqarod amoyo ceri da dauwyo sinjva. tomma ar icoda am avadmyofobis
niSnebi, magram mainc mohyva kvnesas~.
mark tveni
Targmna grigol yifSiZem.

142
9
Tavi

sicili gadamdebiao!
me-
10
da me
vigoneb...

gamarjoba, afxazeTo, Seni!


lurjo mTebo, TeTro sanatoria,
momenatra mze, sinaTlis mfeni,
momenatra zRva, romelic Soria...
galaktion tabiZe

aq Seiswavli...
Semodioda CvenSi kalanda nikolooz gostaSabiSvili
Teoria. werili (saaxalwlo moTxroba)
xelosnoba saqarTveloSi (nawyvetebi)
10 Semodioda CvenSi kalanda
da me vigoneb...

da me vigoneb CaxlarTul Robes,


serebs Tovlians...
xmobda* qaTami guriis sofels,
yefda Tolia...
idga bermuxa RamismTevari
TovlSi nabdiTa...
diliT misdevda serze mwevari
nakvlevs nadirTa...
qari Tvreboda RviniT naqebiT
grZneul maranTan...
Semodioda CiCilakebiT
CvenSi kalanda...
ana kalandaZe

upasuxe SekiTxvas
1. ras niSnavs kalanda? moZebne ganmartebiT leqsikonSi am sityvis
mniSvneloba. moiZie informacia am sityvis warmomavlobaze. kidev
romeli sityva ici iseTi, romelsac igive fuZe aqvs?
2. ana kalandaZis es leqsi iwyeba `da~ kavSiriT (`da me vigoneb~), yovel
meore striqons ki sami wertili mosdevs. amiT poeti:
a) xazs usvams axal welTan da bavSvobasTan dakavSirebuli TiToeuli
mogonebis mniSvnelobas;
b) bavSvobis uamravi mogonebidan amoarCevs fragmentebs da guriis
soflis zamTris peizaJs qmnis.
airCie erTi pasuxi da sakuTari arCevani daasabuTe.
3. moZebne leqsSi uCveulo, poetis mier mofiqrebuli epiTetebi:
a) ratom aris bermuxa `RamismTevari~? ras gulisxmobs poeti sityvebSi:
`idga bermuxa RamismTevari TovlSi nabdiTa~?
b) rogor gesmis: `qari Tvreboda RviniT naqebiT grZneul maranTan~?
4. airCie erTi pasuxi da sakuTari arCevani daasabuTe:
qaris simTvrale, marnis grZneuleba,
nabdiT Semosili bermuxa, CiCilakebi...

a) zRaprulobas hmatebs sinamdvileSi nanaxs, bavSvobis mogonebebs;


b) poetis fantaziis nayofia da fantastikurobas hmatebs leqss.

imsjele
5. rogori ganwyoba Segiqmna am leqsma? ana kalandaZis romelma mogonebam
moaxdina Senze ufro Zlieri STabeWdileba?

dawere
6. gaixsene romelime axali weli da dawere `Canaxati~.

144
Teoria werili

yvela adamians aqvs mogonebebi, romlebic akavSirebs axlobelTan:


dedasTan, mamasTan, megobarTan, dasTan, ZmasTan... roca adamianebi say-
vareli megobrebisagan an ojaxis wevrebisgan Sors arian, maT werilebs
sweren da TavianT ambebs swored werilSi uamboben.
waikiTxe nawyveti galaktion tabiZis erT-erTi werilidan:
`Zvirfaso Zmao abesalom!
Seni werili bakurianSi miviRe, magram amdeni xani ver gipa-
suxe, didi xnis sulierad daumSvideblobis gamo.
... kalmis xelSi aReba ar SemeZlo... bakurianSi momkla
am melanqoliam*. aq aTasgvari gasarTobia, mSvenieri buneba,
sul fiWvebi da naZvebi, roca tyeSi gaxval (irgvliv sul
uzarmazari tyeebia), mSvenieri suni dgas, haeri fiWvis suni-
Taa gaJRenTili. aris mTebi, saidanac didebuli sayurebelia
mzis amosvla; me vnaxe mzis amosvla `cxra wyaros~ mTi-
dan da didi xniT memaxsovreba igi. aTasi wyaro da nakad-
ulebi, saRi haeri... erTi sityviT yvelaferi, rom adamianma
marTlac daisvenos, magram CemTvis aq TiTqo araferi ar
arsebobda. parkSi yoveldRe vTamaSobdiT iseT gasarTobebze,
rogoricaa kegli, loto da sxva. es mxolod wyalwaRebulis
xavsze mokideba iyo. es gasarTobebi ise marTobdnen, rom
maTze SeCerebac ar Rirda. drodadro vakeTebdi eqskursiebs
waRverisken. mindoda bakurianidan waRverSi gadasaxleba, magram
iq ufro SfoTiani cxovreba iyo, swored ise, rogorc qalaq-
Si da ara saagarako adgilze, qalebi korsetebiT dadiodnen,
mamakacebi halstuxebiT da iseTi STabeWdileba rCeboda, TiTqo
es xalxi sruliadac ar iyo Camosuli dasasveneblad...
Seni galaktioni

E s ki Seni Tanatolis werilia. man warmoidgina, rom antarqtidaSia,


e
da iqidan moswera werili dedas:

sayvarelo deda!
amxela Tovli, rogoric antarqtidaSia, cxovrebaSi ar minaxavs. aq Zalian bevri ping-
vinia.
sadac vcxovrobT, xuTi `feCi~ gvidgas da egec ver gvaTbobs wesierad.
aqauroba Zalian momwons. mTel dRes vgundaobT, magram daTvis tyavis Zalian sqeli qur-
Tukebi gvacvia da gundis moxvedras ver vgrZnobT.
aq vsrialebT kidec. erTxel TeTri daTvic ki davinaxeT, selapebze nadirobda. bolos
erTi selapi daiWira da is iyo, kbilebi unda Caevlo, rom selapma erTi lazaTianad
Semohkra saxeSi kudi... da daTvs zed kudis konturebi daemCna.
TiTqmis yoveldRe `tuSonkian~ makarons vWamT. mxolod dRes vWameT konservis gareSe
Semwvari kartofili. danarCens mogvianebiT giambob.
didi siyvaruliT, Seni nikolozi

145
10 Tu werils maswavlebels an sxva ufros adamians swer, zustad unda
daicva werilis miRebuli forma:
da me vigoneb...

wera unda daiwyo misalmebiT da Tavaziani mimarTviT:


Zvirfaso ... ,
pativcemulo ... ,
batono ... ,
qalbatono ... .
mere, sasurvelia, moikiTxo, rogor aris da amis Semdeg dawero,
ratom swer werils (dausva SekiTxva, mouyve Seni ambebi, sTxovo dax-
mareba, zrdilobianad daeTanxmo an ar daeTanxmo mas raimeSi, auxsna,
ra gainteresebs da ase Semdeg). SegiZlia, winaswar madlobac gadauxa-
do pasuxisaTvis.
werili mTavrdeba damSvidobebis frazebiT.

Tu oficialur werils wer, SegiZlia ase daasrulo:


saukeTeso survilebiT, ... (saxeli)
pativiscemiT, ... (saxeli)
xolo Tu Tanatols an ojaxis wevrs swer, ase:
gkocni, Seni ... (saxeli),
didi siyvaruliT, Seni ... (saxeli).

bolos werili konvertSi ideba da konvertze gamgzavnis, adresan-


tis (zeda marcxena kuTxeSi ) da werilis mimRebis, adresatis (qveda
marjvena kuTxeSi) misamarTi iwereba.
Tanamedrove msoflioSi werilebis didi nawili internetiT
igzavneba. internetiT gagzavnil werils eleqtronuli werili an,
mokled, imeili hqvia.

1. warmoidgine, rom dasasveneblad xar wasuli saqarTvelos romelime


kuTxeSi an, Tundac, romelime sxva qveyanaSi. miswere werili megobars
da mouyevi Seni ambebi. Ddaicavi werilis forma. Senve gaakeTe konverti
da zed daawere adresatisa da adresantis misamarTi.
2. miswere werili romelime sagnis maswavlebels (SegiZlia,
eleqtronuli werili gaugzavno). airCie Tema:
a) Aar iyavi skolaSi, ver gaige raRac sakiTxi an savarjiSo, da sTxove,
agixsnas, rogor Seasrulo davaleba (sasurvelia, werilSi Candes am
savarjiSos amoxsnis Tu Sesrulebis Seni varianti).
b) moifiqre ambavi, TiTqos raRac daaSave. werilSi moubodiSe
maswavlebels da auxseni, ratom moiqeci ase.
g) Ggaqvs idea (magaliTad, RonisZiebis Catarebisa). Seecade, werilSi
aRwero Seni idea da daasabuTo, rom es unda gaakeToT.

146
nikolooz gostaSabiSvili
saaxalwlo moTxroba
10

da me vigoneb...
nawili pirveli
maxsovs, roca patara viyavi, ra gulis fancqaliT vnatrobdi, wina-
Rame axali wlisa male gaTendes-meTqi. me maxsovs es winadRe, es wina-
Rame axali wlisa Cvens patara sofelSi, roca gars vexvieT ded-mamas
orni dani da samni Zmani. im dRes CvenTvis aRarc Tovlis gunda iyo,
aRarc TovlSi xtoma da sirbili. Tvali da guli xvalisaken migvir-
boda, xvales velodiT, xvale gvaxsovda, xvales vnatrobdiT.
gareT ra gvindoda, roca Sin imdeni xili da tkbileuloba gveg-
uleboda. Sin oTaxebSi davfusfusebdiT; iq iyo, rac iyo: iqiT nuSsa
da nigozs arCevdnen gozinayisaTvis, aqeT ucecxlo Tafli* TiTqos
TiTs gviqnevda, – modiT, piri CaitkbaruneTo; iqiT dedaCveni bux-
arSi Tafls adnobda da Tafli TiTqos gveubneboda, – daicadeT
xvalamde, dRes me TqvenTvis vdnebio.
Cven aqeT-iqiT davZvrebodiT da bednierebi viyaviT, Tu rogorme
movaswrebdiT da TiTs amovavlebdiT Tafls. sicils, xarxarsa da
dedis ugulod, tyuilad javrobas bolo ara hqonda. Cvenc vicodiT,
rom arc deda, arc mama guliT ar gvijavrdebodnen da xelebs vafa-
TurebdiT, TiTze ram movicxoTo salokavad. yvelaze ufrosi CvenSi
Tormet wels ar iyo gadacilebuli.
yvelaze metad damamaxsovrda erTi axali wlis winaRame. Cven,
patarebs, ar vici, xvalis lodinisagan Tu metismeti garTobisagan,
Zili aRar mogvekida. ara erTxel da orjer gvibrZana dedam, – wadiT,
Svilebo, daiZineTo; Cven ki TiTiT yels vuwevdiT da ise vexvewe-
bodiT, – deda, Wirime, nu gagviSveb, ar gveZinebao.
deda gozinayebis samzadisSi iyo garTuli, gars jamebi, badiebi*
da tabakebi edga nuSiT, nigvziTa da TafliT. mamaCveni ki bolTas
scemda* oTaxSi, CibuxiT xelSi. Cvenma patara dam, rom dacucunebda
jamebsa da tabakebs* Soris, rogorRac fexi wamohkra erT uSvele-
bel badias da Tafli pirqve wamoaqcia.
dedas Zalian ewyina da gajavrebiT uTxra mamas:
– erTi Tavidan momaSore, RvTis gulisaTvis, es bajajRanebi!...
gaasxi iqiT oTaxSi. zRapari ram uambe, iqneba, daeZinoT da momasve-
nono.
mamaCemma Zalian kargi zRaprebi icoda da Cvenc Zalian gviyvarda
zRapris yurisgdeba. gveama, dedam rom daavala mamas, zRapari eTqva.
mivcvivdiT Cvenc.
– Seni Wirime, zRapari gviTxari, deda aqedan gverekeba da Sen
zRapari mainc gviambe, ar gveZineba!
– batoni xarT, aba, wavideT!

147
10
da me vigoneb...

mama gavida meore oTaxSi da Cvenc gavyeviT. oTaxSi buxars erTi


ambavi gahqonda aprialebuli cecxlisagan. buxris pirdapir erTi
grZeli taxti idga; avida mamaCveni, taxtze moikeca. Cvenc garSemo
SemovusxediT. Cveni patara da gulaRma wamouwva mamas, idayvebze
daebjina, Tavisi patara Tavi xelebze daado da ise SeaWyita mayval-
saviT Savi Tvalebi, TiTqos marTla zRapris mosmena undoda. ara
Tu mas, isec imaze momdevar mesame Zmas, maSinve CaeZinebodaT xolme
oriode sityvis Semdeg.
mamam daiwyo:
– me winaTac miambia, rom Cvens qveyanas Zalian emterebodnen Ta-
Trebi*. mosvenebas ar gvaZlevdnen, xan aqedan, xan iqidan mogveseod-
nen xolme. Cvenc, rac SegveZlo, rac Zali da Rone gvqonda, vebr-
ZodiT, veomebodiT. yvelas uyvars, Svilebo, Tavisi qveyana, da roca
uWirs, Znelia, kacma umtyunos da Tavi ar gaimetos. bevric imetebda
Tavs da bevrmac saxeli gaiTqva Tavisi vaJkacobiTa da qveynisaT-
vis TavdadebiT. ai, erT amisTana vaJkacis ambavs getyviT da kargad
daimaxsovreT...

148
upasuxe SekiTxvebs 10
1. mwerali igonebs bavSvobis erT dRes. ratom ar axsovdaT bavSvebs im

da me vigoneb...
dRes gundaoba, TovlSi sirbili?
2. rogor aRwers moTxrobis avtori saaxalwlo samzadiss?
3. rogor axsni gamoTqmas: `dedis ugulod, tyuilad javroba~?
4. ra xerxi moifiqra dedam imisTvis, rom bavSvebs xeli aRar SeeSalaT
gozinayis samzadisSi?
5. aRwere, rogor moemzadnen bavSvebi zRapris (ambis) mosasmenad.
6. ra Tema SearCia mamam bavSvebis yuradRebis misapyrobad?
7. ra Seityve am teqstis daxmarebiT ilia WavWavaZis biografiidan?

moZebne
8. moZebne is sityvebi da gamoTqmebi, romlebSic Cans mamis buneba,
xasiaTi.
9. moZebne is sityvebi da gamoTqmebi, romlebSic Cans dedis buneba,
xasiaTi.
10. moiZie enciklopediaSi cnobebi ilia WavWavaZis mSoblebisa da misi
dabadebis adgilis, mSobliuri kuTxis Sesaxeb.

mxatvruli xerxebi
11. ipove: gapirovneba, Sedareba, epiTeti
a) Tavisi patara Tavi xelebze daado da SeaWyita mayvalsaviT Savi
Tvalebi.
b) aqeT ucecxlo Tafli TiTs gviqnevda, modiT, piri CaitkbaruneTo.
g) Cvenma patara dam, rom dacucunebda jamebsa da tabakebs Soris,
rogorRac fexi wamohkra erT uSvelebel badias.
12. Seni azriT, ratom imeorebs mwerali erTsa da imave sityvas, ra aris
misi mizani?
`Tvali da guli xvalisaken migvirboda, xvales velodiT, xvale
gvaxsovda, xvales vnatrobdiT~.

davaleba
13. daiyaviT jgufebad; jgufis wevrebma SeadareT erTmaneTs ana
kalandaZisa da ilia WavWavaZis nawarmoebebi; CamowereT: a) ra
msgavsebas xedavT?
b) ra gansxvavebaa maT Soris? SearCieT jgufis warmomadgeneli da
sakuTari mosazrebebi klass gaacaniT.

dawere
14. Cawere rveulSi pirveli da meore SekiTxvebis pasuxi (daiwye ase:
bavSvebs aRar axsovdaT gundaoba da TovlSi sirbili, radgan...); nawers
saTauric SeurCie.

149
10 nawili meore
„erT dros Cven gvyolia qarTlis mefe giorgi meTerTmete.
da me vigoneb...

imis dros yizilbaSebis yaenad dajda Sah-sulTan-usein. am yaenma


gamogzavna didi jariT Tavisi sardali, raTa saqarTvelo aeklo
da Tavisad daeWira. daiZaxes CvenSiac jarianoFba* da Tavi moiyares
qarTvelebma mtris dasaxvedrad. Seiyara ori erTmaneTze samtrod
gamarTuli jari saomrad. erT mxares daewyvnen yizilbaSni, meore
mxares – qarTvelebi. gaimarTa omi. riT gaTavda es omi, amis ambavi
grZelia. me marto erTs rasme giambobT, rac am omSi moxda.
roca gacxarda brZola, maSin gamohqusla erTma yizilbaSma cxeni
da gamovarda moedanze razmidan. gauqrol-gamouqrola Cvenebs win
cxeni, TiTqos jiriTSia da ara omSio. ewyina qarTvel ymawvilobas
ase Tamamad da gabedulad navardoba yizilbaSisa, – daxe, kacad aRar
gvagdeb­s Tu ra ambavia, rom ase uSiSrad gagvirbis da gamogvirbis
winao, – iZaxdnen.
hkra erTma mosxepilma* ymawvilma cxens qusli da zed miagdo
yizilbaSs. yizilbaSma ostaturad Camoagdo cxenidan da ufro
gaxalisebulma gamarjvebiT gaaTamaS-gamoaTamaSa cxeni moedanze.
gavida meore, mesame, gavida meoTxe, mexuTe da yvelas calke igive
dRe daayena TaTarma. Sewuxda qarTveloba: es sircxvili rogora
vWamoTo, Sin ra saxeliT-Ra mivideTo. ar icodnen, ra eqnaT. yvela
SiSsa da fiqrs mieca. veRaravin hbedavda gasvlas. is yizilbaSi ki
aTamaSebda moedanze cxens, TiTqos yabaxobaze* gamosula da amodena
qarTveloba ainunSiac ar mosdiso.
– nikolozi sad aris, nikolozi, – daiZaxes qarTveleb­ma: – is Tu
gviSvelis, Torem lamis am urjulo TaTarma dedakacis leCaqi*
Tavze dagvxuros da ise gagvistumros Sinao.
– nikoloz gostaSabiSvili, nikoloz! – gahkivles aqeT-iqidan
Cvenebma.
gostaSabiSvili Turme gacxarebul omSi iyo da am kivilze omidan
gamovida. miscvivdnen Cvenebi da TavianTi sircxvili uambes. gosta-
SabiSvili, marTalia, Zalian ganTqmuli da saxelovani vaJkaci iyo,
magram maSin sibere moreuli hqonda da uwindeburad* aRarc mklavi
erCoda, aRarc muxli.
– sad SemiZlian me axla, daberebulsa da daCaCanakebuls, imasTan
omis gasworeba, – uTxra ymawvilebs gostaSabiSvilma, – vera hxe-
davT, axlad ulvaSaSlili vaJkacia, kaci lomsa hgavs.
– qarTvelebs arafrad gvagdebs, sircxvils nu gvaWmev! – Seeve-
drnen Cvenebi.
gostaSabiSvilma axsena RmerTi, aukriba sadave cxens da hkra
qusli. cxenma erTi-oriode kamara Sehkra*, iskupa da Tvalis dax-
amxamebis umal vaJkaci vaJkacs win daudga. yizilbaSma wamouRera
Tavisi Subi. gostaSabiSvilma xeli aukra da aicdina. es ise marjved
mouvida, rom qebis yiJina dasces. sanam yizilbaSi meored Seutevda
SubiT, manam gostaSabiSvili cxendacxen eca, waswvda da cxenidan

150
10

da me vigoneb...
Zirs dasca, ase rom, dacemuls fexze adgoma gauZnelda. Camoxta cx-
enidan gostaSabiSvili, aayena yizilbaSi da uTxra:
– nu geSinia, me Tavs ar mogWri. Seni Tavi Seni vaJkacobisaTvis
mipatiebia. codvaa Seni gafuWeba. wadi da RmerTma gza mSvidobisa
mogceso.
– mec sicocxles Tu visganme viCuqebdi, marto SenisTana vaJkacis-
agano, – upasuxa yizilbaSma, salami misca da wavida“.
ilia WavWavaZe

upasuxe SekiTxvebs
1. ganmarte, rogor SeZleb teqstis pirveli abzacis daxmarebiT imis
dazustebas, Tu rodis momxdara ambavi, romelsac mama iliasa da mis
da-Zmas uyveba?
2. axseni, ras gulisxmobs naTqvami daiZaxes CvenSiac jarianoba?
3. ras niSnavs sityva `yizilbaSi~? sxva istoriuli ambavi Tu gagigonia
yizilbaSebze?
4. rogor axasiaTebs moTxrobis avtori yizilbaSTa falavans? ipove
teqstSi saTanado adgilebi.
5. ras niSnavs naTqvami: amodena qarTveloba ainunSic ar mosdis?

151
10 a) arafrad miaCnia;
b) Zlier mowinaaRmdeged ar miaCnia.
da me vigoneb...

6. ras gulisxmobs gamoTqma: `dedakacis leCaqis Tavze daxurva~?


7. rogor axasiaTebs avtori nikoloz gostaSabiSvils? ipove teqstSi
saTanado adgilebi.
8. rogor epyroba damarcxebul yizilbaSs gostaSabiSvili?
9. ratom daindo mteri qarTvelma mebrZolma? airCie erTi pasuxi da
sakuTari arCevani daasabuTe:
a) SeSinebuli yizilbaSi Seecoda da amitom Seiwyala, sicocxle
aCuqa;
b) dacemul metoqes aRar gausworda da amiT Tavisi upiratesoba
ufro metad agrZnobina;
g) moixibla ymawvili yizilbaSis vaJkacobiT da amitom damarcxebis
Semdeg mis mimarT TanagrZnoba gauCnda.
10. raze migvaniSnebs yizilbaSis sityvebi: `mec sicocxles Tu visganme
viCuqebdi, marto SenisTana vaJkacisagano~?
a) yizilbaSma sicocxlis SesanarCu­neblad Tavi daimcira da
metoqis upiratesoba sajarod aRiara;
b) yizilbaSma Rirseul metoqesTan damarcxeba ar iTakila da
gostaSabiSvilis didsulovneba daafasa.

imsjele
11. ram ganapiroba gostaSabiSvilis amgvari saqcieli damarcxebulis
mimarT? Seni azriT, aseve moiqceoda is nebismieri yizilbaSis
winaSe? ras avlens misi saqcieli: qedmaRlobas Tu
Semwynareblobas?
12. ici Tu ara, ra aris tolerantuloba? moZebne ganmartebiT
leqsikonSi es sityva da amoiwere misi mniSvneloba. rogor
viTarebaSi avlenen adamianebi am Tvisebas? Sen Tu gamogiCenia
odesme? ras hmatebs adamians es unari?
13. imsjele, ratom SearCia mamam mosaTxrobad es ambavi? ras unergavs
mama am ambis moTxrobiT bavSvebs? gaixsene, odesme Tu mopyrobixar
damarcxebul metoqes (Tundac sportul TamaSebSi) Rirseulad?
14. Seafase, am moTxrobis mixedviT, rogor esmis ilia WavWavaZes
samSoblos siyvaruli, patriotizmi, vaJkacoba, Rirsebis
SenarCuneba? ratom aris damarcxebaze ufro mZime Rirsebis
Selaxva? vis Rirsebas icavs da ufrTxildeba am moTxrobis mTavari
gmiri – nikoloz gostaSabiSvili?

dawere
15. gamoxate Seni damokidebuleba nikoloz gostaSabiSvilis mimarT,
Seafase misi saqcieli.

152
SemecnebiTi xasiaTis teqsti
10

da me vigoneb...
xelosnoba saqarTveloSi
(nawyvetebi)

im sagnebidan, romlebsac saqarTveloSi glexebi ojaxur mrewv-


elobaSi amzadebdnen, pirvel rigSi, davasaxelebT nivTebs, sxvadasx-
va cxovelis tyavisagan rom keTdeboda. amaTgan erT-erTia guda. mis
dasamzadeblad upiratesoba cxvris tyavs eniWeba. gudebs, ZiriTa-
dad, saqarTvelos mTian adgilebSi akeTebdnen. mwyemsebi gudas, um-
Tavresad, yvelisa da karaqis Sesanaxad iyeneb­dnen da masSi moTavse-
buli produqtis gayidvis dros myidvels gudasac Tan atandnen.
mTian adgilebSi mcxovrebi qarTvelebi cxvris tyavisagan TavisT-
vis ikeTebdnen, agreTve, qudebsa da tyapuWeb­s (kurtakebs).
garda amisa, cxvris tyavisagan ojaxSi dairebsac amzadebdnen: xis
mrgval rkals gadaakravdnen bewvgadaclil, magrad daWimul tyavs
da dairac mzad iyo. dairebs, tradiciulad, sxvadasxva dReobasa Tu
lxinSi cekvis dros ukravdnen.
ojaxur mrewvelobaSi akeTebdnen, aseve, tikebs, romlebic Txis,
xaris an kameCis tyavisagan mzaddeboda da Rvinis gadasatanad Tu
Sesanaxad gamoiyeneboda.
xaris rqebisagan ki amzadebdnen da dResac amzadeben yanwebs,
Tumca, qarTvelebs saukeTesod jixvis rqis yanwi miaCniaT. ojaxuri
zeimis dros yanwiT svamdnen da axlac svamen Rvinos. zogierTi yanwi
Zalian didia da masSi ramdenime litri Rvino Cadis. warCinebuli
ojaxebis yanwebi, Cveulebriv, oqroTi an vercxliT iyo moWedili;
oqroTi da vercxliT mosapirkeTeblad yanwebs glexebi oqromWed-
lebs aZlevdnen...
aqve movixsenioT qalamanic. Raribi glexebi qalamans yovelTvis
icvamdnen, sxvebi ki – mxolod mindorsa an tyeSi muSaobis dros.

153
10 qalamnebs msxvilfexa rqosani pirutyvis tyavisagan amzadebdnen.
rogorc ostatebi amboben, erTi xaris tyavi 12-13 wyvil qalamans
da me vigoneb...

hyofnis.
Tavdapirvelad tyavs gaWimavdnen grZel joxebze da saxlis
sxven­ze gasaSrobad debdnen. Semdeg gamSral tyavs Wridnen ram-
denime naWrad ise, rom TiToeuli naWeri erT wyvili qalamnisaTvis
sakmarisi yofiliyo.
qalamnebis gasakeTeblad glexi, upirveles yovlisa, aclida tyavs
bewvs, bewvis mxares ayrida nacars da xis daniT fxekda. Semdeg tyavs
albobda wyalSi, Wrida orad da TiToeulisagan qalamans amoasxamda.
amosxmis dros xmarobda ara sadgissa da Zafs, aramed danasa da TviT
tyavidan CamoWril Tasmebs.
qalamnebi isea gakeTebuli, rom mxolod fexis guls, TiTebsa
da terfs faravs; fexis zemo nawili ki daufaravi rCeba; qalamnis
gverdebze mimagrebulia tyavis an kanafis Tasmebi, romlebic Cacmis
Semdeg fexze zemodan Semoikvreba.
aRsaniSnavia, rom yvela aq CamoTvlil xelobas mamakacebi eu-
flebodnen. saojaxo meurneobaSi mamakacebis xelosnuri samuSaos
aRweris dasasruls movixsenioT kidev sami samuSao, romelsac as-
rulebdnen rogorc mamakacebi, ise qalebic. esenia: kanafis Tokis
grexa, badeebis qsova da Taflis sanTlebis Camoqna.
kanafis Reroebs debdnen wyalSi da, rodesac sakmaod dalbeboda,
aZrobdnen neWas*, Semdeg ki ubralo, mokakvuli xis joxiT misgan
grexdnen Toks. erT adamians erT dReSi 20 metri Tokis dagrexa
SeuZlia.
badeebi abreSumisa da selis darTuli Zafisagan iqsoveboda da es
samuSao specialuri saqsovi CarxiT sruldeboda.
sanTlebis Camosaqneli cvili Zveli saojaxo meurneobis xerxiT
Semdegnairad miiReba:
Taflgamowurul fiWas Cadeben qvabSi, romelSic cota wyalic
asxia da mcire xniT cecxlze aduReben; Semdeg am naduRs gawuraven
tiloTi an romelime sxva Txeli qsoviliT; wyali taStis Zirze
grovdeba, cvili ki zedapirze rCeba. rodesac cvili cotaTi

154
10
gacivdeba, mas moxdian, qvabSi moaTavseben da cota wyalsac daasxa-
men, cvili rom dnobis dros qvabs ar miekras. amjerad mas mxolod
adnoben, raTa Semdeg kalapotSi advilad moaqcion; cvilis yalibad

da me vigoneb...
spilenZis an TiTbris WurWels iyeneben.
im Taflis sanTlis damzadebis wesi, romelic mxolod da mxolod
religiur miznebs emsaxureba, Zalian martivia da sul ramdenime
wuTs grZeldeba: erTi kvercxis wonis cvils cecxlis maxloblad
arbileben, TiTebiT zelen da amrgvaleben Zafisa Tu raime msgavsi
masalisagan gakeTebuli patruqis garSemo, romelic meore adamians
orive xeliT daWimuli ukavia...
filipe gogiCaiSvili

upasuxe SekiTxvebs
1. teqstis mixedviT, ra gansxvavebaa gudasa da tiks Soris?
2. daakvirdi naxatebs: amaTgan romelia tyapuWi?
3. ras gviambobs avtori dairis damzadebis Sesaxeb?
4. romeli TviTnakeTi nivTis Sesamkobad mimarTavdnen xolme glexebi
uSualod am xelobis mcodnes?
5. ra niSniT aerTianebs avtori sam saqmianobas: Tokis grexas, badeebis
qsovasa da sanTlebis Camoqnas?
6. teqstis mixedviT, romel samuSaos asrulebdnen mxolod mamakacebi?
7. aRwere, rogor mzaddeboda qalamani.
8. ganmarte teqstis daxmarebiT, ratom mohyavdaT ganzrax kanafi da seli?
9. aRwere, rogor miiReba cvili Zveli saojaxo meurneobis xerxiT?
aRadgine swori Tanamimdevroba:
– fiWas mcire xniT cecxlze aduReben.
– Taflgamowurul fiWas Cadeben wylian qvabSi.
– rodesac qsovilis zedapirze cvili cotaTi gacivdeba, mas moxdian.
– naduRs gawuraven tiloTi an romelime sxva Txeli qsoviliT.
– cvils qvabSi moaTavseben da cota wyalsac daasxamen.
– Semdnar cvils spilenZis an TiTbris WurWelSi aTavseben.
– amjerad cvils mxolod adnoben, raTa Semdeg kalapotSi moaqcion.
10. risTvis iyenebdnen spilenZsa da TiTbers saojaxo meurneobaSi, cvilis
damzadebisas?
11. ganmarte, ris dasamzadeblad aris sakmarisi erTi kvercxis wonis cvili
da patruqi?

imsjele
12. ra aerTianebs teqstSi CamoTvlil im xelobaTa did umetesobas,
romelTac ojaxSi mxolod mamakacebi euflebodnen?
a) nivTebis dasamzadeblad saWiro masalis msgavseba;

155
10 b) nivTebis damzadebis wesi;
g) nivTebis dasamzadeblad saWiro dro;
da me vigoneb...

d) nivTebis daniSnuleba.
13. ra aris am teqstis avtoris mizani? moniSne teqstSi is ori abzaci,
romlebSic cxadad aris warmoCenili avtoris mizani.

dawere
14. Seadgine teqstis gegma; gamoyavi aTi sakiTxi.
15. warmoidgine, rom Sen SemecnebiTi xasiaTis JurnalisaTvis statia unda
moamzado. redaqtorma sami Tema SegirCia:
a) rogor davamzadoT saaRdgomod Taflis sanTeli?
b) ra aris daira da rogor amzadebdnen Zvelad mas?
g) ra viciT qalamnis Sesaxeb?
gamoiyene es teqsti, daixmare ganmartebiTi leqsikoni, aseve,
enciklopediac da dawere amaTgan erT-erTi statia (Taflis sanTeli,
daira an qalamani).

leqsika, gramatika
16. SeurCie winadadebebSi mocemul zmnebs saTanado arsebiTi saxelebi:
Zafi, Tasma, sanTeli, bade, yanwi, qalamani, cvili.
xelosanma ... CamoWra da ... amoasxa; glexma ... daarTo da ... moqsova; qalma
... mozila da ... Camoqna; ostatma ... moapirkeTa.

17. amokribe SinaarsiT daaxloebuli sityvebis 5 wyvili:


yalibi, bawari, neWa, tyapuWi, kalapoti, patruqi, kurtaki,
Toki, qerqi.

18. warmoidgine, rom leqsikonSi Sesatanad sityva cvili Sen unda


ganmarto. teqstis daxmarebiT Camoayalibe am sityvis ganmarteba.
19. ipove da gaaswore gramatikuli Secdomebi:
a) zogierT yanwSi ramodenime litri Rvino Cadis.
b) es nivTebi sxvadasxva cxovelebis tyavisagan mzaddeboda.
g) ostatma 8-e yanwi vercxliT moWeda, me-28 ki – oqroTi.
20. abrune:
a) dagrexili Toki;
b) dambali neWa.

daxate
21. Tu survili gaqvs, daxate mwyemsi, Semosili qudiT, qalamniTa da
tyapuWiT.

156
10
Tavi

11

da me vigoneb...
me-

dedaenis
Zala

Cveni wigni, Cveni deda,


Cveni ena qarTuli,
vardnabami furceli
Cvens yrmobaSi CarTuli.
giorgi leoniZe

aq Seiswavli...
iavnanam ra hqmna? (moTxroba)
Teoria. wigni da kino
11 iavnanam ra hqmna?
(moTxroba)
dedaenis Zala

samSoblo Rvinisa
Tbilisidan rom aRmosavleTisaken waxvide, erTi dRis mogzau-
robis Semdeg miadgebi erT grZel mTas, romelsac hqvia `civi~. am
civis mTaze rom axvide da iqiT, aRmosavleTisaken gadaixedo, Sen
Tvalwin qvemoT gadaiWimeba veeberTela vake, romelsac venaxebisa
da zvrebis* mwvane zRva faravs; am vakis zed Sua welze ki dainaxav
grZel laplapa zols, CrdiloeTidan samxreTisaken gavlebuls.
es swori vake aris kaxeTis veli, xolo laplapa zoli mdinare
alazania, romelic kaxeTs or TiTqmis Tanaswor nawilad yofs: aqeTa
naxevars hqvia gamoRma mxari, iqiTas – gaRma mxari. gaRma mxars saz-
Rvrad uZevs aRmosavleTis didi, maRali mTebi da eseni gamoyofen
kaxeTs daRestnisagan, romelic am mTebs iqiT iwyeba.
Tu gaRma mxrisaken Tvals daakvirveb, erT adgilas, mTis ZirSi,
gaarCev did Reles, Rrmad Sevardnils mTaSi. es Rele axla saxnav-
saTesi adgilia. magram axlos rom mixvide da kargad gasinjo, miwebis
mijnebze* da ganapiras advilad SeamCnevT qviTkiris naSTebs*. naS-
Tebi utyuari niSania imisa, rom es adgili nasoflaria.

sofeli vaSlovani
diax, Zvel droSi swored am adgilas yvaoda karga mozrdili
sofeli, romelsac vaSlovani erqva. dasavleTiT am sofels ertya
zvrebi da venaxebi, xolo aRmosavleTis mxriv is TiTqmis exeboda
xSirsa da daburul tyes, romliTac Sefenili iyo mTa. am xSiri tyis
wyalobiT Sig Suagul sofelSi miwidan SadrevaniviT amoCuxCuxebda
veeberTela ankara wyaro, romlis yinuliviT civi wyali iyo sayvare-
li sasmeli mTeli soflisa. Senobebi sofelSi sul qviTkirisa idga
da mowmobda imas, rom sofeli SeZlebuli iyo. marTlac, maSin vaS-
lovanma da mTelma kaxeTma ar icoda, ra iyo vaWris vali, romelSiac
axla kaxeTi Caflulia.
vaSlovanis napiras, aRmosavleTiT, tyis axlos, idga mSvenieri
orsarTuliani sasaxle, irgvliv Semkuli lamazi moajirebiT. es
sasaxle ekuTvnoda Tavad zurab qarTvelaZes, romelic ganTqmuli
iyo mTel kaxeTSi Tavisi simdidriTa da puradobiT. colad mas hyav­
da qarTlidan moyvanili qali magdani. agebulebiT susti magdani
swored oqros gulis patroni iyo. imaT saxlSi yoveldRe imdeni
kerZi keTdeboda, rom or-sam saxlobas eyofoda, magram xSirad daak-
ldebodaT xolme saWmeli da daunayrebelni rCebodnen. amis mizezi
iyo metad kacTmoyvare guli magdanisa. is uxvad ugzavnida Tavisi
saxlidan sanovages* yovel avadmyofs, Raribsa da gaWirvebuls.
amasTan, magdans hqonda saocari xma da ganTqmuli iyo mTel im mxa-

158
11

dedaenis Zala
reSi Tavisi mSvenieri simReriT. misi xma da simRera ise Rrmad mid-
ioda kacis gulSi, iseTi siamovnebis Jruantels daasxamda, rom vinc
ki mas moismenda, Tavis sicocxleSi aRar daaviwydeboda. zurabmac
mSvenivrad icoda Tarze dakvra. roca qmari ukravda Tarze da coli
mReroda, yuri amaze ukeTess veras gaigonebda.
zurabi da magdani sul xuTi-eqvsi wlis jvardawerilni iyvnen.
Svilad hyavdaT erTaderTi qali – qeTo, romelic mesame weliwadSi
idga. metad sayvareli bavSvi iyo qeTo: lamazi, bambis qulasaviT
TeTri, cqriala, mxiaruli da dauRalavi motiktike. qeTos saSinlad
uyvarda Tavisi dedis simRera, xSirad amRerebda da sulganabuli
yurs ugdebda saaTobiT. kacs swored Casaylapavad moundeboda es
bavSvi. ded-mamas masze amosdioda mze da gagiJebiT uyvarda.

upasuxe SekiTxvebs
1. moTxroba dayofilia Tavebad. TiToeuli Tavi dasaTaurebulia.
waikiTxe pirveli Tavi da SeurCie mas sxva saTauri.
2. ras uwoda mweralma `mwvane zRva~ da `laplapa zoli~?
3. aRwere alaznis veli pirveli Tavis mixedviT.
4. ra aris am Tavis mTavari saTqmeli?
5. ra kavSiri aqvs daburul tyes wyarosTan?
6. aRwere zurab qarTvelaZis saxl-kari.
7. col-qmris romel Tvisebebs gamoyofs avtori? moZebne teqstSi is
winadadebebi, romlebSic Cans zurabisa da magdanis saerTo Tvisebebi.
ris niWiT gamoirCeoda col-qmari?
8. daaxasiaTe zurabi da magdani.

159
11 9. erTxel kidev waikiTxe am moTxrobis pirveli ori Tavi da airCie swori
pasuxi:
dedaenis Zala

a) I TavSi (kaxeTis) peizaJebi Warbobs, II TavSi ki peizaJi ar gvaqvs,


mxolod portretebia;
b) I TavSi mxolod peizaJebia, II TavSi ki portretebi Warbobs, Tumca,
peizaJsac vxvdebiT.

moZebne
10. moZebne teqstis am nawilSi qeTos damaxasiaTebeli epiTetebi,
Sedarebebi.

davaleba
11. daakvirdi mwerliseul aRweras da ipove saqarTvelos rukaze `Rvinis
samSoblo~.

dawere
12. dawere moTxrobis am nawilis (`sofeli vaSlovani~) mixedviT patara
Txzuleba – `qarTvelaZeebis ojaxi~.

gramatika
13. ganmarte, ra gansxvavebaa Sedgenilobis mixedviT am rTul sityvebs
Soris:
a) erT-erTi, erTaderTi; b) TiTo-TiTo, TiToeuli.
14. amoiwere teqstidan (`sofeli vaSlovani~) sami defisiani rTuli sityva,
sami – udefiso.
15. ganmarte, ratom aris SedgenilobiT rTuli zedsarTavi saxeli
`guluxvi~?
16. amokribe orTografiuli leqsikonidan `gul~ fuZis Semcveli aTi
kompoziti.
17. gadaiwere; ipove da gaaswore Secdoma:
zurabi da magdani sul xuTi eqvsi wlis jvar dawerilni iyvnen.
18. gadaiwere da dasvi gamotovebuli sasveni niSnebi:
metad sayvareli bavSvi iyo qeTo lamazi bambis qulasaviT TeTri
cqriala mxiaruli da dauRalavi motiktike
19. ipove CvenebiTi nacvalsaxelebi:
aRmosavleTis es didi, maRali mTebi gamoyofen kaxeTs daRestnisagan,
romelic am mTebs iqiT iwyeba.
20. amokribe SinaarsiT axlos mdgomi sityvebis oTxi wyvili:
sazRvari, sabuTi, sakvebi, venaxi, mijna, zvari, niSani, sanovage
21. SeurCie arsebiT saxels Sesabamisi epiTeti:
a) xSiri, mozrdili, cqriala, puradi, ankara, utyuari, viwro;
b) sofeli, tye, biliki, wyaro, maspinZeli, bavSvi, niSani.

160
lekebi kaxeTSi
vaSlovanSi da sazogadod kaxeTSi maSindel droSi xSirad dai- 11
arebodnen lekebi. Zveli droidan daRestansa da saqarTvelos

dedaenis Zala
Soris tkbili ganwyobileba arsebobda, didi megobroba sufevda.
yovel saqarTvelos mters daRestani mtrobas uwevda; yovel saqa-
rTvelos megobars moyvrulad epyroboda. aravis axsovda, rom
lekebi rodesme saqarTvelos dascemodnen Tavsa da Cxubi aetexaT
qarTvelebisaTvis. lekebi mtrad gauxdnen qarTvelebs SemdegSi,
rodesac mahmadianoba* miiRes da saqarTvelom marTlmadidebeli
ruseTisaken gaiwia. Zvel droSi ki didi pativiscemisa da guliTadi
megobrobis meti qarTvelebs lekebisagan ara moagondebodaT ra. am
megobruli mezoblobis gamo lekebi Tavisuflad midi-modiodnen
kaxeTSi, umeteswilad savaWrod, gasayidad gadmohqondaT ufro nab-
deuloba da iaraRi, romlis keTebaSi ganTqmulni iyvnen.

qeTos itaceben
sofel vaSlovanSi karga xnidan savaWrod daiareboda ori bajaj-
guna leki. eseni iseTi wyalwaRebulebi* iyvnen, rom TviTon lekeb-
sac abuCad hyavdaT agdebulni. amitom maTgan cudi saqmis gabedvas
aravin moeloda; magram male maT gaamarTles qarTuli andaza: TavCa-
Runuli – kudabzekilio...
erTxel erTma am lekTaganma Tavis amxanags uTxra:
– ici, ra azri momivida! ramdeni xania, rac Cven savaWrod davi-
arebiT, magram ra gamovida? isev iseTive Ratakebi varT, rogorc
viyaviT, isev iseTive ZaRluri cxovreba gvaqvs, rogorica gvqonda.
sxvafriv ki rom moviqceT, erTbaSad gavmdidrdebiT da movrCebiT
amden vaivaglaxsa da wanwals.
– rogor? – hkiTxa amxanagma.
– zurab qarTvelaZe xom Zlier mdidaria?! – uTxra man.
– ho, mdidaria, magram ras gvargebs Cven imis simdidre? – ikiTxa
lekma.
– gvargebs, Tu WkuiT moviqceviT. am mdidar kacs xom gagiJebiT
uyvars Tavisi erTaderTi qali?
– uyvars, magram ra gamovida mandedan?
– is gamovida, rom Tu Cven im bavSvs rogorme movitacebT da tyved
waviyvanT daRestanSi, rogor ggonia, qarTvelaZe gana Tavis SeZle-
bas daiSurebs, rom tyveobidan daixsnas Svili? hai, hai, rom ar dai-
Surebs!
amxanagsac moewona es azri da gadawyvites, rom Tvali adevnon
da, ra wams xelSi Caigdeben moxerxebul dros, mostacon Cumad qa-
rTvelaZes qeTo da tyved waiyvanon daRestanSi.
Cven ukve viciT, rom sofel vaSlovans aRmosavleTiT ekra didi,
atexili tye, am tyis piras xSirad seirnobda xolme qarTvelaZis
saxloba, radganac saxli iqve axlos edgaT. erTxel qeTos gamdelma*

161
11
dedaenis Zala

saRamo Jams am tyisaken gamoiseirna da Tan hyavda patara qeToc. tyes


rom miuaxlovdnen, bavSvma xis qveS Citi dainaxa da gaeqana: Citma
iskupa da iqiT xeebSi gadafrTxialda, bavSvic ukan daedevna.
amasobaSi qeTo karga Sors wavida tyeSi, gamdelic ukan misdevda.
uceb saidanRac gaCnda leki, mivarda qeTos, staca xeli, meore xeli
pirze daafara da gaitaca. gamdelma dayvireba ver moaswro, radgan
am dros meore lekma TavSi keti Caartya da usuldgmulod* dasca
miwaze. gaitaces qeTo da waiyvanes.

upasuxe SekiTxvebs
1. rogori urTierToba hqondaT Zvel droSi qarTvelebsa da lekebs?
2. ram Secvala urTierToba or mezobel xalxs Soris?
3. riT iyvnen ganTqmulni lekebi?
4. rogor axasiaTebs avtori or leks, romlebic xSirad daiarebodnen
sofel vaSlovanSi?
5. Seni azriT, ras niSnavs: `bajajguna~, `wyalwaRebulebi~?
6. rogor axasiaTebs erT-erTi leki Tavis cxovrebas?
7. ra moifiqra erT-erTma lekma sakuTari mdgomareobis
Sesacvlelad?
8. mas Semdeg, rac vigebT, rom lekebi qeTos motacebas apireben,
avtori axsenebs sofel vaSlovanis mimdebare (axlos arsebul)
atexil tyes. amiT avtori:
a) migvaniSnebs, rom qarTvelaZeebis samosaxlo lamaz adgilas aris,
tyis piras, sadac qeTos uyvarda CitebTan TamaSi;
b) gvamzadebs daZabuli viTarebisTvis, imis molodins gviqmnis, rom
SeiZleba ganxorcieldes lekebis Canafiqri.

162
9. rogor gaitaces lekebma qeTo?
10. am Tavis dasawyisSi mwerali lekebis Sesaxeb ambobs: `maT
11

dedaenis Zala
gaamarTles qarTuli andaza: TavCaRunuli – kudabzekilio~. am
Tavis Sinaarsis gaTvaliswinebiT, rogor axsniT aRniSnul andazas?
SearCie pasuxi:
a) lekebi kudabzekilebi, ampartavnebi iyvnen da, gamdidrebis
surviliT Sepyrobilni, danaSaulis Cadenasac ar moeridebodnen;
b) garegnulad isini ufro sawyal adamianebs hgavdnen (iseT
STabeWdilebas axdendnen). realurad ki sul sxva zneobis
adamianebi aRmoCndnen.

moZebne
11. moZebne evraziis (kavkasiis) rukaze daRestani. lekebis garda kidev
romeli xalxi cxovrobs saqarTevlos CrdiloeTis sazRvris miRma?

leqsika
12. gadaiwere da gadaxaze sityva, romelic qarTul enaSi, Cveulebriv,
tyes ar miesadageba:
xSiri, uRrani, daburuli, usieri, ganabuli, atexili

gramatika
13. ipove CvenebiTi nacvalsaxelisa da arsebiTi saxelis wyvilebi;
aRniSne, romel brunvaSi dgas:
a) kacs swored Casaylapavad moundeboda es bavSvi.
b) am tyis piras xSirad seirnobda xolme qarTvelaZis saxloba.
g) Tu Cven im bavSvs rogorme movitacebT, qarTvelaZe gana Tavis
SeZlebas daiSurebs, rom tyveobidan daixsnas Svili?

mdevari
qeTos ded-mamas fiqri arafrisa hqonda. egonaT, mezoblebSi
iqnebian Cveni qali da gamdeli da Tavis droze movleno. rodesac da-
Ramda da gamdeli bavSviT arsad iyo, Sefiqriandnen da msaxuri mezo-
blebSi gagzavnes mosakiTxad. magram, aba ras ipovidnen?! yvelgan
uTxres, rom dRes arc ki gvinaxavs isinio.
maSin SeSinebulma ded-mamam CiraRdnebiT dauwyes Zebna soflis
garSemo. didxans eZebes da bolos Tavs waadgnen tyeSi gamdels,
romelic mkvdariviT egdo xis Ziras. Ramis sigrilem da xmaurma gons
moiyvana gamdeli da gamoacocxla. jer xeirianad ar gamorkveuliyo,
rom SeSfoTebulma da gafiTrebulma magdanma miaZaxa: – `qeTo sadRa
aris?~ – gamdelma susti xmiT da SesvenebiT uambo, rogor moita-

163
11 ces lekebma qeTo. amis gagoneba da magdanis gulis wasvla erTi iyo.
zurabsac saSineli Tavzari daeca, magram vaJkacurad Tavi Seimagra,
mwuxarebas sZlia da daiZaxa: – `ariqa, mdevario!~
dedaenis Zala

maSindel droSi yvela vaJkacs Tof-iaraRi hqonda saxlSi da ga-


mocdili meomari iyo, radganac gaWirvebis dros saqarTvelos mefe
qudze kacs daibarebda xolme, amitom zurabis daZaxebis Semdeg erTi
saaTi ar gasuliyo, rom misi saxlis win idga ocamdis vaJkaci, Ta-
viT fexebamde SeiaraRebuli... swrafad gamovida iaraRSi Camjdari*
zurabi, miesalma da gauZRva win.
Rame Rrubliani da Zlier bneli iyo. mas ukan, rac lekebma qeTo
gaitaces, karga xanma ganvlo. daRestnisaken tyeeb­sa da mTebSi mis-
devda mxolod viwro bilikebi da maTze siaruli bnel RameSi Zlier
Zneli iyo xami kacisaTvis. lekebma ise icodnen es bilikebi, rom
TvaldaxuWulsac SeeZloT maTze siaruli. zurabsa da imis razms ki
aqeT TiTqmis ar evloT. amitom lekebma mTeli Rame ganuwyvetliv da
daubrkoleblad iares, did manZilze gauswres mdevars da motace-
buli qeTo meore dResve gadaiyvanes daRestanSi. zurab qarTvelaZe
Tavisi amaliT iZulebuli Seiqna, xelcarieli da saSinlad daRoneb-
uli ukanve dabrunebuliyo.

upasuxe SekiTxvebs
1. ram Seafiqriana qeTos ded-mama?
2. CiraRdnebiT Zebnis dros ra iyo
pirveli niSani imisa, rom qeTos raRac
daemarTa?
3. ram moasuliera gamdeli?
4. rogor Sexvda ded-mama qeTos
motacebis ambavs? ra iyo maTi
gancdebis, mwuxarebis gansxvavebulad
gamoxatvis safuZveli?
5. rogor axasiaTebs avtori Zveli drois
qarTvel vaJkacebs?
6. saqarTvelos mefe qudze kacs
daibarebda xolme. ras niSnavs
gamoTqma `qudze kaci~?
7. rogor axsni naTqvams: `daRestnisaken
tyeebsa da mTebSi misdevda mxolod viwro bilikebi~?
8. ratom icodnen lekebma zurabze ukeT es bilikebi? airCie swori
pasuxi:
a) es mTebi da tyeebi daRestans ekuTvnoda da, Sesabamisad, lekebs
TvaldaxuWulebsac SeeZloT am bilikebze gavla, zurabi ki iq
verasodes moxvdeboda.

164
b) es bilikebi saqarTvelos daRestnis soflebTan akavSirebda,
lekebi ki xSirad Camodiodnen CvenSi iaraRis an nabdeulis
11

dedaenis Zala
gasayidad, zurabi ki ase xSirad ar dadioda daRestanSi.
9. ram Seuwyo xeli lekebs, rom mdevrebisTvis didi manZiliT
gaeswroT?

leqsika
10. winadadebaSi sworad gaanawile gamotovebuli sityvebi: ganTqmuli,
Cinebuli, Semkuli, asxmuli lamazi moajirebiT ... sasaxlidan
gamovida Tavisi simdidriT ... zurab qarTvelaZe, romelsac ... Tof-
iaraRi hqonda ... .

dawere
11. dawere am Tavis mokle Sinaarsi saTauriT `mdevari~.

gramatika:
12. ipove zmnizedebi; daawyvile Sesabamis zmnasTan; dausvi zmnizedas
kiTxva da aRniSne, rogoria Sinaarsis mixedviT:
a) ded-mamas yvelgan uTxres, rom dRes arc ki gvinaxavs isinio.
b) maSin yvela vaJkacs Tof-iaraRi hqonda saxlSi.
g) lekebma mTeli Rame ganuwyvetliv da daubrkoleblad iares.

qeTos naibi yidulobs


lekebma pirvelad qeTo gaatares daRestnis erT did sofelze,
romelic iyo aqeT napiras, kaxeTis sazRvarTan axlos. am sofelSi
cxovrobda erTi mdidari naibi*, romelsac emorCileboda mTeli
dasavleTis mxare daRestanisa. mas hyavda colad lekisave qali,
Semkuli erTsa da imave dros vaJkacuri gambedaobiTa da metad nazi
guliT. eseni iyvnen didi xnis daqorwinebulni, magram Svili ki ar
hyavdaT da, gadawyvetili hqondaT, visime bavSvi eSvilaT.
saRamo Jami iyo, roca imaT saxlis win lekebma qeTo gaatares. nai-
bi da misi coli karapanSi* isxdnen. maT dainaxes mimavali ori leki
da erT maTgans SeamCnies zurgze guda, romlidanac bavSvis Tavi da
saxe moCanda. dauZaxes TavisTan. lekebi mowiwebiT movidnen da Tavi
dabla daukres, rogorc Tavis batons, mbrZanebels. lekebs ambavi
dawvrilebiT gamohkiTxes. amaT datuqsvisa eSinodaT da amitom
simarTle daumales, – uTxres, rom es bavSvi gzaze tyeSi vipoveT da
wamoviyvaneTo.
patara qeTo calke didi xnis mogzaurobisagan da calke SimSil-
isagan Zlier misustebuli iyo da ZlivsRa axelda Tvalebs, magram
es sisuste kidev ufro sayvarel bavSvad xdida mas. ra wams naibma da
misma colma es bavSvi dainaxes, maSinve guli zed SeuvardaT*. naibis
colma hkiTxa lekebs:
– ra mogceT, rom es bavSvi Cven dagviTmoTo?

165
11 – ra unda gviboZo, qalbatono, Tu gnebavT,
feSqaSi gaxldeTo.
naibi adga, Sevida saxlSi, gamoutana veeber-
dedaenis Zala

Tela qisa, oqroebiT savse, da misca lekebs.


naibis colma gamoarTva qeTo leksa da maSinve
gulSi Caikra. lekebma madloba gadauxades da
wavidnen.
dedobrivma alersma male moasuliera bavSvi.
mas Tumca yvelaferi eucxova, magram, imodena
wvalebis Semdeg briyvi lekebis xelSi, naibis
colis mialerseba da zrunva swored Svebad
eCvena. pirvel xanebSi mainc qeTo yvelaferze
gulcivad iyo da xSirad tiroda, roca Tavis
ded-mamas, sxva Sinaurebsa da Tavis sofels
moigonebda. magram naibi da imisi coli iseTi
siyvaruliT, moferebiTa da alersiT eqceod-
nen qeTos, rom male daaviwyebines yvelaferi
winandeli.

qeTo lek qalad iqca


bavSvi awmyoTi cxovrobs. is Seuwyvetliv,
yoveldRe izrdeba, suliTa da xorciT win midis, matulobs, grZnob­s
am Tavis zrdas, winsvlas da bednieria am grZnobiT. is sruli sixa-
ruliT Sehxaris casa da dedamiwas, bunebasa da adamians. bavSvi ar
fiqrobs arc warsulsa da arc momavalze. amis gamo warsulis naSTi,
xsovna, mogoneba mis gulsa da gonebaSi male sustdeba, mkrTaldeba
da TiTqos sruliad iSleba. awmyo ki sruli ZaliT moqmedebs masze
da iWers warsulis adgils.
qeTosac es daemarTa. naibma da misma colma ise Seayvares qeTos
Tavi, rom TandaTan Caaqres mis saxsovarSi RviZli ded-mamis si-
yvaruli, mogoneba, saxe. ori-sami wlis Semdeg qeTos Tavis namdvil
mSoblad miaCnda naibi da imisi coli, imaTiT cocxlobda, imaTiT
xarobda. RviZli ded-mamis kvali TiTqos mTlad waiSala mis bune-
baSi. lekurma enam cota-cotaobiT, dRiTi dRe Seasusta qarTuli
ena, daiWira misi adgili da Caaqro igi. lekurma sofelma vaSlovanis
saxsenebeli amoagdo misi gulidan. qeTo didxans grZnobda mxolod
erT danakliss: magdanis mSvenieri xma, damatkbobeli simRera qeTos
yurs aRar asiamovnebda. magram esec daiviwya, Tumca yvelaze gvian.
erTi sityviT, awmyo gamefda qeTos sulSi da warsuli jer mkrTali
gaxada da mere sruliad gaaqro. qarTveli qali gadaiqca lek qalad,
kaxeTis Svili – daRestnis Svilad.
am srul galekebas qeTosas imanac Seuwyo xeli, rom naib­ma sastiki
brZaneba gasca sofelSi: aramc da aramc aravin gabedos da qeTos
yurs ar gaagonos, rom naSvilaria da ara Cveni RviZli Svilio.

166
upasuxe SekiTxvebs
11

dedaenis Zala
1. rogor axasiaTebs avtori naibis ojaxs?
2. gamoyaviT naibis colis damaxasiaTebeli Tvisebebi, romlebic
saerToa zurabis colisTvisac.
3. ram Seuwyo xeli qeTos, rom axal garemos Sehgueboda?
4. rogoria, mwerlis azriT, bavSvis damokidebuleba awmyos,
warsulisa da momavlis mimarT? SearCie pasuxi:
a) bavSvi awmyoTi cxovrobs; warsulis mogoneba mis gonebaSi
TiTqmis sruliad iSleba; is `Sehxaris casa da dedamiwas~ da
ocnebobs momavalze;
b) bavSvi ar fiqrobs arc warsulsa da arc momavalze; warsuli mis
gonebaSi male mkrTaldeba; awmyo Zlierad moqmedebs masze da iWers
warsulis adgils.
5. riT xsnis avtori garemoebas, rom qeTos TandaTan daaviwyda Tavisi
ojaxi?
6. mwerlis azriT, ra aris is oTxi ram, rac umniSvnelovanesia
adamianis vinaobis gasacnobiereblad?
7. ra daiviwya qeTom yvelaze gvian?
8. am Tavis dasawyisSi avtori gagvacnobs Tavis mosazrebas bavSvis
damokidebulebaze drois (warsulis, awmyos, momavlis) mimarT.
ipove iseTi winadadeba, romelSic avtoris es damokidebuleba
mJRavndeba uSualod qeTosTan dakavSirebiT.

moZebne
9. moZebne teqstSi is epizodi, romelSic Cans lekebis
damokidebuleba naibis mimarT.
10. moZebne is gamoTqma, romelic migvaniSnebs, rom naibsa da mis cols
qeTo danaxvisTanave moewonaT.

imsjele
11. Seni azriT, naibs rom simarTle scodnoda, rogor moiqceoda?
12. imsjele, eTanxmebi Tu ara mwerlis mosazrebas bavSvis
damokidebulebaze awmyos, warsulsa da momavalTan dakavSirebiT?
am sakiTxze Sen ras fiqrob?

dawere
13. dawere meore Tavis (`qeTo lek qalad iqca~) mixedviT – `qeTo
daRestanSi~.

167
11 amao cda qeTos mamisa
ras fiqrobda da ras sCadioda im dros qeTos ded-mama?
didxans maT ar icodnen, ra uyves lekebma bavSvi. zurabs Tavisi
dedaenis Zala

qali ufro Sua daRestanSi eguleboda da iq aZebninebda, radganac


lekebi iqidan iyvnen. amasobaSi gavida sami, oTxi weliwadi. bolos
erTma nacnobma lekma moutana ambavi, rom ama da am naibs Seni qali
xelSi Caugdia, uSvilebia da zrdis, rogorc sakuTar qalsao. zurab-
ma SeuTvala naibs, rom eg qali Cemi Svilia, motacebulia Cumad da
oRond damibrune ukan da rasac mTxov, momcemi varo.
naibma SemouTvala pasuxad:
– Tavdapirvelad rom mcodnoda, es bavSvi Seni qalia, me TviTon
dagibrunebdi, magram axla gvianRa aris, meca da Cems colsac mze am
bavSvze amogvdis. masac Zlier vuyvarvarT, aqaurobaSi gaCveulia,
Tqven sruliad daviwyebuli hyavxarT da amitom ver dagibruneb,
Tund mTeli kaxeTis simdidre karebze damigrovo.
am pasuxis Semdeg zurabs mxolod ZaliT an raime xerxiT SeeZlo,
Tavisi qali daexsna. qeTos darCena daRestanSi ki autaneli iyo
misi RviZli ded-mamisaTvis, miT umetes, rom magdans qeTos Semdeg
Svili aRar eZleoda*. qarTvelaZe bevrjer gaemgzavra daRest-
nisaken ociode SeiaraRebuli vaJkaciT qeTos mosataceblad, ma-
gram tyuilad. naibma kargad icoda wadili da mecadineoba* misi da
amitom yovelTvis gzaSi daaxvedrebda xolme Casafrebul lekebs
imisTana adgilas, sadac erTi Casafrebuli ocsa da ormoc vaJkacs
gzas Seukravda. qarTvelebis razmis simravlec aZnelebda SeumCnev-
lad miaxloebas naibis soflamde.
roca am gziT verafers gaxda, zurabma xerxs mimarTa: xma daagdo,
rom gulidan amoviRe Cemi qali da aRar mwadia, movtaco dedobilsa
da mamobilso. es xma mivida naibamdec da man jer Tumca eWvis TvaliT
Sexeda, magram mere ki daijera, radgan mTeli ori wlis ganmavlobaSi
qarTvelaZis mxriv CamiCumic ar ismoda.
aqamde Tu qeTos didi sifrTxiliT uSvebda
gareT, axla ki maSindeli drois lekebis
sxva qalebiviT Tavisuflad dadioda qe-
Toc erTi ubnidan meore ubanSi Tavis
nacnobebTan. es yvelaferi zurabma kargad
Seityo nacnobi lekebis SuamavlobiT da
Tadarigs sxvanairad Seudga.

qeTos mama itacebs


dadga swored meaTe gazafxuli mas ukan,
rac qeTo moitaces lekebma. tye xSirad iyo
SefoTlili da aadvilebda SeumCnevlad
mosvlas naibis soflamde. zurabma moix-
mo erTi iqauri leki, didi xnis nacnobi,

168
gaimZRvara win da Tan waiyvana mxolod aTi SeiaraRebuli vaJkaci.
mTeli manZili ise frTxilad gaiares, rom erTi leki ar daxvedriaT 11
gzaze. meore dRes saRamo Jamze mividnen naibis soflis piras da tyeSi

dedaenis Zala
moxerxebul adgilas dabinavdnen. leki Cumad wavida im Rames Tavis
saxlSi, yvelaferi gaigo da sisxam dilaze* metad saamo ambavi mou-
tana: qeTo Turme yovel diliT tyispiras aivlida xolme erTi Tavisi
megobari qalis sanaxavad. es qali iyo Svili winandeli moxucebuli
naibisa, romelic amas winaT gardacvliliyo. ymawvili qali* Zlier
mwuxare iyo da amitom qeTo yoveldRe dadioda imis sanugeSeblad.
amovida Tu ara mze, zurab qarTvelaZe mivida gzis piras, amoefara
xeebis jgufsa da daiwyo cqera iqiTken, saidanac qeTos unda gamo-
evlo. qarTvelaZis pirdapir, gzis iqiT, amarTuli iyo didi seri*,
romelic im sofels hyofda orad, qvemo da zemo ubnad. qeTos qvemo
ubnidan unda amoevlo am sersa da tyes Sua da asuliyo zemo ubanSi.
lodinSi kargma xanma gaiara. ase rom, zurabma ifiqra, vaiTu dRes
qeTo sulac ar fiqrobdes zemo ubanSi asvlaso, magram ager Sors
gamoCnda qali, Tamamad momavali da lekurad Cacmuli... zurabi Tva-
lebad gadaiqca da gulis cemam moumata.
qali TandaTan moaxlovda da zurabi ise Seacqerda, TiTqos Tavisi
mSieri TvaliT misi SeWma undao. qeTos cota ieri Sescvloda, gaz-
rdiliyo bevrad didi Tavis xanze, magram feri da saxe sul patarao-
bisave, uwindeburi SerCenoda. mamis guli uzomo sixaruliT aivso,
roca Tavisi qeTo isev qarTvel qalad Seicno. qeTom miatana* im xeebs,
romelTac zurabi amohfareboda. aman idrova da win gadaudga frTxi-
lad, rom ar SeeSinebina. qeTo SekrTa, dafrTxa da SveliviT ganze
gaxta.
– nu geSinia, Svilo, Seni mama var, movedi, rom dedasTan wagiyvano,
wavideT Sina, – uTxra zurabma tkbili mamobrivi xmiT. qeTo SiSiT
ismenda ucnaur sityvebs da ver gaego, ra undoda misgan am ucxo kacs.
zurabma ifiqra, Tu laparakSi dro davkarge, vinme mogvaswrebs da
saqme waxdebao; amitom swrafad mivida qeTosTan, frTxilad daavlo
xeli da gaitaca tyisaken.
qeTom Seqmna saSineli wivil-kivili. sofelSi gaigones es xma; ma-
gram visi iyo an saidan modioda, pirvel xanebSi ver Seityves. sofeli
SeCoCqolda da ramdenime ka­ci naibTan wavida. is sxvagan iyo da amitom
droze ver Se­atyobines. roca uTxres es ambavi, saSinlad Sewuxda da
Tqva, uTuod qali momtaca qarTvelaZemao da mdevari daibara.
ficxlav Seikriba ocdaaTi SeiaraRebuli vaJkaci. vaSlovanisaken
sami gza midioda. mdevarni naibma samad gahyo: aTi vaJkaci gagzavna
erT gzaze, aTi – meoreze da aTic TviTon gaidevna mesame gzaze. sa-
mive rigma mdevarma TiTqmis vaSlovanamde miaRwia, magram zurabisa
da qeTos kvals ver miagnes; isini TiTqos miwaSi CaZvrnen da gaqrnen.
saqme is iyo, rom zurabma Tavisi qali vaSlovanisaken rodi wamoiyvana,
radganac icoda kargad, rom mdevari aqeTken daedevneboda. is daadga
CrdiloeTis gzas, romelic kaxeTis zemo soflebisaken midioda. Sors
movla arCia, rom Sin mSvidobiT misuliyo, magram vai am mSvidobas.

169
11 upasuxe SekiTxvebs
1. sad eZebda Tavdapirvelad zurabi Tavis qaliSvils?
dedaenis Zala

2. rogor Seityo zurabma qeTos adgilsamyofelis Sesaxeb?


3. rogor Seafaseb naibis pasuxs zurabis Txovnaze? naibis xasiaTis ra
Tvisebebi Cans am pasuxSi?
4. ra gziT cdilobda zurabi Svilis dabrunebas?
5. ra xerxs mimarTa zurabma, rodesac Svili ver daibruna?
6. ra Sedegi mohyva zurabis mcdelobas? SearCie swori pasuxi:
a) naibi daaeWva zurabis mier gavrcelebulma ambavma da qeTos marto
arsad uSvebda;
b) naibma daijera, rom zurabma daiviwya qeTo, Tumca, sifrTxile ar
Seusustebia;
g) naibs eWvi gaefanta da yuradReba moaduna, ris Semdegac qeTos
Tavisuflad uSvebda yvelgan.
7. moZebne am TavSi adgilebi, sadac Cans, rom zurabs nacnobebi hyavs
daRestanSi. Seni azriT, ratom exmarebian mas es lekebi?
8. ramdeni weli gavida qeTos motacebis Semdeg? ipove teqstSi am
SekiTxvis pasuxi.
9. ram Seuwyo xeli zurabs, rom naibis soflamde SeumCnevlad misuliyo?
10. rogor daaxasiaTebdi leks, romelic qeTos Sesaxeb cnobebs awvdida
zurabs? Seni azriT, ra iyo am saqcielis safuZveli?
11. dafiqrdi, raze migvaniSnebs mwerali gamoTqmiT `zurabi Tvalebad
gadaiqca~?
12. Seni azriT, ras niSnavs `mSieri Tvali~?
13. rogor imoqmeda qeToze zurabTan Sexvedram?
14. ratom gadawyvita zurabma qeTos gataceba masTan gasaubrebis gareSe?
15. ra gza (rogori taqtika) airCia naibma, rom zurabs dasweoda?
16. ra xerxiT SeZlo zurabma, naibsa da mis xalxs xelidan dasxltomoda? am
gadawyvetilebis gaTvaliswinebiT, SeiZleba vTqvaT, rom zurabi iyo:
a) frTxili; b) uSiSari;
g) SorsmWvreteli; d) TavdaWerili.

moZebne
17. moZebne winadadeba, romelSic pirvelad Cans qeTos xasiaTis Tviseba.
18. moZebne am epizodSi is adgili, sadac aRwerilia lekuri sofeli.
19. moZebne ori iseTi gamoTqma, romlebic migvaniSnebs, rom zurabs
saocrad undoda qaliSvilis danaxva.
20. daakavSireT erTmaneTTan Seswavlili Tavebi da maTi ilustraciebi;
SeafaseT mxatvris arCevani.

dawere
21. dawere meore Tavis (`qeTos mama itacebs~) mixedviT – `Sexvedra meaTe
gazafxulis Semdeg~.

170
11

dedaenis Zala
qeTo saSinlad itanjeba
pirveli xanebSi rom qeTo verc icnobda Tavis mamas da mwuxare
iqneboda, amis fiqri hqonda zurab qarTvelaZes. magram, amasTan,
darwmunebuli iyo, rom qeTo male movidoda gons da gaixsenebda jer
Tavis mamas, mere – dedas, Tavisi bavSvoba moagondeboda da gamxia-
ruldeboda; magram zurabi saSinlad motyuvda.
qeTos mwuxarebas sazRvari ara hqonda. mas ganuwyvetliv RapaRu-
piT sdioda cremlebi Tvalebidan da ise oxravda, TiTqos lamobs*,
guli Tan amoatanoso. mama saSinlad itanjeboda Tavisi qalis amisTa-
na mdgomareobiT: cdilobda, rogorme gaeqarvebina* misi naRveli,
magram tyuilad. yoveli misi alersi qeTos mwuxarebas ufro umateb-
da. is uyurebda zurabs, rogorc Tavis mosisxle mters, romelmac
moaSora sayvarel ded-mamas, sanatrel samSoblos da sadRac mihyavs
tyved, amitom yoveli misi tkbili sityva da TanagrZnoba laxvariviT
esoboda gulSi. zurabs isRa anugeSebda, rom,egeba Sin misvlam moi-
yvanos qeTo gons, icnos deda, Tavisi kar-midamo, sofeli da Cvenken
moibrunos gulio.
am azriT iyo zurabi daimedebuli, roca Tavisi saxlis kari SeaRo,
Seiyvana Sig qeTo da Tavis cols mxiarulad uTxra:
– ai, magdan, mogiyvane Seni qeTo!
sixarulisagan aRtacebuli magdani gaeqana Svilisaken, magram
xalisi mwuxarebad gadaeqca, roca daacqerda Tavisi Svilis saxes,
romelzedac gamouTqmeli tanjva ixateboda. magdanma mxiarulad
Caikra gulSi qeTo, undoda, gaeqarvebina misi mwuxareba, magram
amaod. qeTo yinuliviT civad, qvasaviT ugrZnoblad iyo da araviTari
gavlena ar iqonia masze magdanis mxurvale dedobrivma migebebam da
alersma. ara, iqonia, magram sruliad sawinaaRmdego mosalodnelisa.
magdanis alersma cocxlad Tvalwin warmoudgina qeTos misi dedobi-
lis, naibis colis saxe da alersi, sevda kidev ufro gauZlierda da
mduRare cremlis nakaduli gadmoskda Tvalebidan.

171
11
dedaenis Zala

– Seni mSobeli deda var, Svilo! esec Seni RviZli mamaa, – eubnebo-
da magdani qeTos, – ai saxli, romelSiac Sen daibade da dacunculeb-
di pataraobis dros. ai Seni patara akvani, romelSiac iweqi, ai Seni
sayvareli baRCa, romelSiac dilidan saRamomde ijeqi...
magram qeTos aqaurobisaTvis arc Tvali hqonda da arc yuri.
misi grZnoba da goneba ganuwyvetliv Sepyrobili iyo uRrmesi
dardiTa da varamiT*. magdani mainc imeds ar hkargavda, rom qeTo
dRes Tu xval moigonebda Tavis pataraobas, icnobda mSoblebs da
daubrundeboda maT.
gavida ramdenime kvira da es imedi ded-mamas ar ausrulda. qeTo
TiTqmis aras Wamda, smiTac cotas svamda, Rrmad oxravda, xSirad
tiroda da RamiTac Zili, mosveneba ara hqonda. Camoxma, gayviTlda
da momakvdavs daemsgavsa. is ijda taxtze Cumad, umeteswilad Tva-
lebdaxuWuli da misi goneba frinavda iq, daRestanSi, naibTan da imis
colTan, Tavis tol-amxanagebTan da iqaur sofelTan. rac garSemo
ertya, yvelaferi eucxoveboda, yvelas iTvaliswunebda*, yvela Ta-
vis mtrad miaCnda, yvela ejavreboda, sZulda.
bevrgvari xerxi ixmares, rom rogorme moegonebinaT misTvis pa-
taraoba: dedam ramdenjerme miiyvana tyeSi swored im adgilas, sa-
dac moitaces, miiyvana saRamos, im Jams, rodesac moitaces; miiyvana
wyaros Tavze, sadac qeTo xSirad ijda xolme Tavis gamdelTan da
uyurebda, roca soflis qalebi kokebs avsebdnen, ikidebdnen mxarze
da mihqondaT; aCvena mezoblis Svilebi, qeTos tolebi, romlebTanac
is pataraobisas xSirad TamaSobda; daibara misi gamdeli sxva sofli-
dan, rom egeb is mainc ecno; aCvena misi dedoflebi*, romelic yuTSi

172
Senaxuli hqonda; ramdenjerme miaqcia qeTos yuradReba eklesiis
zaris rekas, romelsac pataraobisas qeTo taSis kvras ayolebda, 11

dedaenis Zala
magram verc erTma Ronem ver gaWra.
ded-mamam qeTos Seukera iseTi mSvenieri qarTuli tanisamosi, rom
yvela ymawvil qals Tvali zed darCeboda, magram qeTom axloc ar
miikara da kidev ufro Seiyvara amis Semdeg Tavisi lekuri tanisa-
mosi...
bolos erTma mezobelma magdans uTxra: qeTo Sen Zlier ggavs, sul
pirwavardnili dedaa. dadeq Tqveni didi sarkis win da daiyene gver-
diT. is Caixedavs sarkeSi, Seadarebs or saxes, Tavissa da Sens saxeSi
did msgavsebas naxavs da iqneb maSin geSveloTo. magdanma esec scada,
magram aman qeTo ufro gaaoca, rogorc ucnaurma qcevam magdan-
isam. saxeebs xeirianadac* ar Sexeda da msgavsebas xom sruliad ver
SeamCnevda.
ymawvili qali ded-mamas xelidan ecleboda. uavadmyofod Wkne-
boda, dneboda da sikvdilamde patara manZiliRa edo.
– ara, me veRar vucqer am bavSvis amden tanjvasa da wvalebas, Tu
ramdenime dRis ganmavlobaSi piri Cvenken ar ibruna, Sevsvam cxenze
da Cemi xeliT avuyvan naibsa da imis cols. etyoba, Rirseuli adami-
anebi yofilan, rom agre SeuyvarebiaT Tavi Cemi RviZli SvilisaTvis,
– uTxra zurabma Tavis cols, magdans.
xolo deda ase advilad ver dasTmobda qeTos da Tavis erTaderT
Svils arasodes gaagzavnida xelmeored da samudamod daRestanSi.

upasuxe SekiTxvebs
1. ris imedi hqonda zurabs pirvel xanebSi?
2. ra iyo qeTos mwuxarebis mizezi?
3. ra anugeSebda zurabs?
4. moelodi Tu ara deda-Svilis aseT Sexvedras?
5. magdanis dedobrivma alersma kidev ufro gauZliera sevda qeTos, radgan:
a) mas gaaxsenda bavSvoba, vaSlovanSi ded-mamasTan gatarebuli dReebi;
b) dedobrivma siTbom qeTos Tavisi gamzrdelis alersi gaaxsena.
6. ra mizniT aCvenebda deda qeTos baRCas, saxls, akvans?
7. warmoidgine da aRwere, rogori iqneboda qarTuli tanisamosi – kaba,
romelic qeTos Seukeres?
8. raze migvaniSnebs naTqvami: `qeTos goneba frinavda daRestanSi~?
9. ra xerxs mimarTa magdanma, qeTosTvis rom bavSvoba gaexsenebina?
10. deda qeTos aCvenebs tyes, wyaros, mezoblis bavSvebs, gamdels... Seni
azriT, ras SeiZleboda gamoewvia yvelaze Zlieri gancda (emocia) qeToSi?
11. ra mohyva mezoblis rCevas?

173
11 12. zurabma Svilis tanjvas rom uyura, gadawyvita, qeTo naibisTvis
daebrunebina. rogor Seafaseb zurabis gadawyvetilebas? rogori iyo
dedaenis Zala

magdanis damokidebuleba am gadawyvetilebisadmi?

dawere
13. am Tavis zegavleniT dawere Tavisufali Tema `Cemi bavSvobis
mogonebebi~.

imsjele
14. am Tavis bolo ori abzacis mixedviT, imsjele:
a) ris safuZvelze iReben gadawyvetilebas zurabi da magdani?
b) ra sWarbobs maTSi – emocia, grZnoba Tu goniereba?
g) rogori adamianebi arian isini: saTno, mgrZnobiare, Rirseuli,
didsulovani, SorsmWvreteli? moZebne maT dasaxasiaTeblad sxva
epiTetebic.

iavnanam ra hqmna?
amasobaSi gavida aprili da dadga mSvenieri maisi. pirvelsave
ricxvSi moiRrubla da atyda Weqa-quxili. saRamomde idina xSirma
da gamacocxlebelma wvimam. saRamoze ki ise moiwminda ca, rom erTi
nafleTi Rrubelic arsad iyo, kamara* mTlad brwyinvale varskv-
lavebiT moiWeda. datrialda Cinebuli haeri. uTuod es iyo mizezi,
rom qeTos im Rames mSvidad eZina da meore dRes adga cota moRon-
ierebuli.
Seudarebeli dila iyo: aremares kaSkaSa mzisagan Tavs dasdioda
mTeli Sadrevani brwyinvale sinaTlisa da am sinaTles mcenareebze
aTasfrad aebrWyvialebina dilis nami. tye savse iyo frinvelebis
gamacocxlebeli Jivil-xiviliT. qarTvelaZianT baRSi vardis
kokrebi saamurad gadaSliliyo da garSemo moefina surneleba.
am vardebis maxloblad, xeze, tkbilad galobda bulbuli. buneba
xarobda, dResaswaulobda, TiTqos aTas bednier qorwils erTad
ixdiso.
buneba Seudarebeli mkurnalia adamianis varamisa da dardisa.
Sveba misca man qeTos naRvlian gulsac da saxeze mas aSkarad daetyo
Semcireba im saSineli mwuxarebisa, romelic aqamde majlajunasaviT
awva mis gulsa da gonebas da nebas ar aZlevda, cxovrebaze dafiqre-
buliyo. amasTan, qeTom pirvelad daiwyo fiqri imaze, risTvis da
rad miCveneben amden siyvaruls ucxo adamianebi da rad swuxan Cems
mwuxarebazedao.
dedam advilad SeamCnia qeTos es sanugeSo cvlileba da imedi
mieca. calke am imedma da calke mSvenierma dilam karg gunebaze moi-
yvana magdani da man sruliad uneburad, TavisTvis daiwyo iavnanis
RiRini. rac qeTo dakarga, mas Semdeg magdanis simReris xma aRaravis
gaugonia. es pirveli simRera iyo aTi wlis dumilis Semdeg.

174
magdani fanjarasTan ijda, qeTo ki – patara taxtze, oTaxis
kuTxeSi. iavnanas magdani jer xmadabla, RiRiniT ambobda, mere ki Ta- 11
visi xmis simSvenierem gaitaca da Taviseburad daamRera, maRla au-

dedaenis Zala
wia. cota xnis win ise, uneblieT gaixeda qeTosaken da gaocda: qeTos
aSkarad etyoboda saxeze aRelveba. cxadi iyo, rom raRacas igonebda
da ver moegonebina garkveviT. misi bunebis siRrmeSi didi xnis dam-
arxuli xsovna iRviZebda, magram ver gamoeRviZa. gonebis Ziridan
raRac sanatreli mogoneba apirebda amoxeTqvas, magram zevidan kec­
kecad* awva sxva warmodgenani da uSlida maRla amosvlas.
magdanma es kargad SeamCnia da Tavis xmas misca saocari metyvele-
ba da mimzidveloba. uwin amgvari simReriTa da amave xmiT yoveldRe
utkbobda is Tavis qeTos bavSvobis dReebs. magdanis xmam miaRwia
qeTos bunebis siRrmemdis, SeZra is Zirianad da gaacocxla iq dam-
arxuli bavSvobis sanatreli naSTi.
magdani Tan xmas aZlevda momxiblav Zalas da Tan qeTos Sescqero-
da usazRvro dedobrivi siyvaruliT. qeToc TiTqmis Wamda TvaliT
dedis pirsaxes da mRelvarebiT cdilobda, am saxeze amoekiTxa
raRac didi saidumlo da kidec amoikiTxa. qeTos aRelvebuli saxe
TandaTan dawynarda, naTeli moefina da sixarulis sxivma dauwyo
masze elvareba. uceb wamovarda qeTo taxtidan, daiZaxa sanatreli
xmiT: „dedav!“ mswrafl* mivarda magdanTan, moexvia orive xeliT da
mxurvaled dauwyo kocna. dedasa da Svils TqrialiT mosdiodaT
cremli, magram es cremli iyo sixarulisa, Svebisa, lxenisa.
cota xnis Semdeg zurabmac SemoaRo kari. qeTo miegeba Semosuls,
daiZaxa: „mama!“ da moexvia.
Semdeg dabrunda dedisaken, waavlo xeli, gaiyvana meore oTaxSi,
daiyena Tavis gverdiT didi sarkis win, siyvaruliT gadaavlo Tva-
li, mere ki swrafad moSorda sarkes, Seirbina
meore oTaxSi, gaaRo yuTi, amoiRo Tavisi axali
qarTuli tanisamosi da lekuris magivrad Caic-
va. Semdeg isev miiyvana gaocebuli deda sarke-
sTan, daudga gverdiT, Seadara saxeebi, aSkarad
dainaxa, ramdenad hgav­da dedas, miubrunda ma-
mas, Camoekida yelze da xelaxla dauwyo kocna.
uwin magdanis amisTanave moqmedebam gaaoca,
axla ki igive TviTon moimoqmeda. mere dedas
aaxdevina dedoflebis yuTi da siyvaruliT
miealersa Tavis uwindel megobrebs.
erTma mogonebam meore gamoiwvia, meorem
mesame, mesamem meoTxe da qeTos sarkesaviT ga-
daeSala Tvalwin Tavisi pataraobis dro, aqa-
mde is dahyavda dedas aqeT-iqiT Zalauneburad,
axla ki TviTon qeTo mosvenebas aRar aZlevda
dedas da mihyavda xan baRCaSi, xan wyaros Tavze,
xan tyeSi da soflis aremare sul Semoiara.

175
11 moigona qarTuli enac. Tumca sityvebi blomad aklda. laparakis
dros Cerdeboda an lekur sityvebs urevda da am dros deda qarTul
dedaenis Zala

sityvebs aswavlida.
aRmoCnda, rom pirveli wlebis STabeWdilebani ki ar gamqrali-
yvnen da waSliliyvnen qeTos gonebaSi, Turme Rrmad eZinaT, damarx-
ulni iyvnen misi saxsovris siRrmeSi, ZirSi, rogorc mcenaris Tes-
lia damarxuli miwaSi, da zevidan maT efaraT mTeli aTi wlis nanaxi
da nacadi* daRestanSi yofnis dros. am Canasaxis daZvra da gamoR-
viZeba SeeZlo mxolod Zliersa da Rrma STabeWdilebas, swored ise,
rogorc mcenaris Tesls zeviT amoiyvans xolme gamacocxlebeli
mzis siTbo – sinaTle. amgvari mzeebrivi STabeWdilebis moxdena
qeTos gonebaSi SeZlo mxolod mSobliurma xmam, sabavSvo simReram
– „iavnanam“, romelic yvelaze ufro Rrmad hqonda qeTos Zvalsa da
rbilSi gamjdari.
yoveli vaSlovneli, didi Tu patara, qali Tu kaci, gaxarebuli
iyo qeTos gonze mosvliT, modiodnen da ulocavdnen magdansa da mis
qmars da Sehxarodnen qeTos. am Zlier mxiarulebas swored Seefere-
boda xSiri simRera magdanisa. rogorc didxans uwylod myofi Sveli
xarbad ewafeba wminda wyals, ise qeTo, mTel aT weliwads moklebuli
Tavis usayvarles siamovnebas, gaumaZRrad ewafeboda dedis simRe-
ras da magdans mosvenebas ar aZlevda. xSirad magdani etyoda xolme:
genacvale, Svilo, cota damasvene, Torem araqaTi* aRara maqvso.
magram qeTom uebari wamali icoda am daRlilobisa: mxurvale xvevna
da kocna dedisa. qeTo Tan tkbeboda dedis mSvenieri simReriT da
Tan TviTonac swavlobda simReras.

upasuxe SekiTxvebs
1. Tavi iwyeba maisis erTi saRamos aRweriT. rogor ganwyobas gviqmnis
pirveli abzaci?
2. Seni sityvebiT ganmarte, ras gulisxmobs mwerali: `buneba Seudarebeli
mkurnalia adamianis varamisa da dardisa~.
3. Seni azriT, risTvis gvamzadebs maisis mSvenieri dilis aRweriT
mwerali?
4. rogor gesmis naTqvami: `qeTos sanugeSo cvlileba~?
5. ratom amRerda magdani aTi wlis dumilis Semdeg?
6. ra uSlida xels qeTos `gonebis Ziridan raRac sanatreli mogonebis
amoxeTqvas~?
7. ram gaacocxla qeTos bunebis siRrmeSi `damarxuli bavSvobis
sanatreli naSTi~?
8. romeli gamoTqma migvaniSnebs imaze, rom qeTom deda icno?
a) `qeTo TiTqmis Wamda TvaliT dedis pirsaxes~;
b) `qeTo cdilobda magdanis saxeze amoekiTxa raRac didi saidumlo~;
g) `qeTos naTeli moefina saxeze~.
9. rogor gamoxatavs qeTo did emocias?

176
10. ra daniSnuleba aqvs teqstis am nawyvetSi sarkis epizods?
11. `erTma mogonebam meore gamoiwvia, meorem mesame, mesamem meoTxe...~
11

dedaenis Zala
rogor gesmis es winadadeba?
12. `qeTos sarkesaviT gadaeSala Tvalwin Tavisi pataraobis dro~. romelia
am winadadebis marTebuli axsna?
a) qeTom mexsierebaSi aRidgina Tavisi warsuli, Tvalwin daudga
bavSvobis suraTebi;
b) sarkeSi rom Caixeda, qeTos mxolod maSin gaaxsenda bavSvobis
mogonebebi.
13. mwerlis TqmiT, qeTos bavSvobis gamoRviZeba SeeZlo mxolod Zliersa
da Rrma STabeWdilebas. ram moaxdina am SemTxvevaSi Zlieri da Rrma
STabeWdileba gogonaze?
14. rogor ganicdis mTeli vaSlovani qarTvelaZeebis sixaruls?
15. am Tavis saTauri mTeli moTxrobis saTaurs emTxveva. Seni azriT,
romelia am TavSi yvelaze daZabuli, emociuri epizodi?

moZebne
16. moZebne is winadadeba, romelic gamoxatavs qeTos Zlier survils –
moesmina dedis simRerisTvis.
17. moZebne teqstis am monakveTSi bunebis amsaxveli suraTebi. Seni azriT,
ra mizniT iyenebs maT avtori?
a) ukeT warmoaCinos personaJis ganwyoba;
b) gviCvenos qarTuli soflis silamaze.

Teoria
18. daakvirdi da ganmarte, ra mxatvrul xerxs iyenebs mwerali:
a) rogorc didxans uwylod myofi Sveli xarbad ewafeba ankara wyals,
ise qeTo gaumaZRrad ewafeboda dedis simReras.
b) STabeWdilebani damarxulni iyvnen misi saxsovris siRrmeSi, rogorc
mcenaris Teslia damarxuli miwaSi.
19. ipove teqstSi: a) aRweris nimuSi; b) msjelobis nimuSi.

gramatika
20. gadaiwere; aRadgine winadadebebSi gamotovebuli mZimeebi da aRniSne,
ratom aris aucilebeli maTi dasma:
a) genacvale Svilo cota damasvene!
b) buneba xarobda dResaswaulobda.
g) dedasa da Svils TqrialiT mosdiodaT cremli sixarulisa Svebisa
lxenisa.
d) fiqri nu gaqvs deda siyvaruliT uTxra qeTom.
21. ipove zedsarTavisa da arsebiTi saxelis wyvilebi:
`qeTom uebari wamali icoda am daRlilobisa: mxurvale kocna dedisa.
qeTo Tan tkbeboda dedis mSvenieri simReriT da Tan swavlobda
simReras~.

177
11
dedaenis Zala

qeTo da misi dedobil-mamobili


erTxel, rodesac qeTom guli ijera axali cxovrebiT, Tavis dedas
hkiTxa:
– deda, genacvale, ar SeiZleba, rom daRestanSi mokiTxva vinmes
piriT SevTvalo?
magdans es sityva ar esiamovna da SekrTa.
– fiqri nu gaqvs, deda! – siyvaruliT uTxra qeTom, – Sen da mamaCemi
miyvarxarT, rogorc RviZli mSobelni, imaT ki pativsa vcem, rogorc
Cems moamageTa* da aRmzrdelT. isini rom ar yofiliyvnen, vin icis, vis
xelSi Cavvardniliyavi da ra momsvloda.
mokiTxva SeuTvales naibsa da mis cols sagangebod gagzavnili
kacebis piriT da ZRvnadac gaugzavnes Cinebuli kaxuri Rvino,
romelsac maSindeli lekebi kaxelebze naklebad ar ewyobodnen.
zafxuli gadioda. deda atyobda, rom qeTos Zlier un­­doda naxva
Tavisi dedobil-mamobilisa, magram ar ambobda amas. erTxel magdanma
qeTos uTxra:
– ici, Cemo kargo, ra azri momivida? axla rTveli axlovdeba, daRes-
tanSi venaxebi ar aris da rTveli iq ar icis. modi, rTvelSi moviwvioT
Seni dedobil-mamobili da vasiamovnoT; sikeTes gadaxda unda.
madlobis niSnad qeTo dedas mxurvaled gadaexvia.
naibsa da imis cols Zlier undodaT qeTos naxva. amitom rTvelSi
mowvevam gaaxara isini da daniSnul droze ewvivnen TavianTi Svilo-
bilis ojaxs. ded-mamis nebarTviT, qeTo Tavis dedobil-mamobils
lekuri tanisamosiT miegeba. qeTos sixaruls sazRvari ara hqonda,
radganac erTad xedavda oTx Zvirfas Tavisians, romelnic guliT da
suliT uyvarda.
zurabi da naibi damegobrdnen, magdanmac guliT Seiyvara naibis
coli da amitom yovel Semodgomaze maTi rTvelSi mowveva wesad aq-
cies. es wesi ar Secvlila mas ukanac, roca ramdenime wlis Semdeg qeTo
gaTxovda dedis mSobliur kuTxeSi da jvari daiwera erT Rirseul
qarTvel vaJkacze. yovel enkenisTveSi* qarTvelaZes qarTlidan ew-
veodnen xolme qali da siZe, daRestnidan ki – naibi Tavisi coliTa
da amaliT. ara gvgonia, rom vinmes Tavis sicocxleSi rTveli ise sia-
movnebiTa da bednierebiT gaetarebinos, rogorc atarebda qeTo.

178
11

dedaenis Zala
qeTos bedniereba
magram gana marto rTvelis dros iyo qeTo SvebiTa da lxeniT?
ara, sxva drosac.
brZenni ambobdnen da amboben, rom saukeTeso wyaro adamianis
bednierebisaTvis mosiyvarule guliao. Zlieri, wminda siyvaruli
moyvasisa TviT mosiyvarulesac utkbobs sicocxles da moyvassaco.
simdidrec SeiZleba advilad dakargos adamianma, silamazesac moak-
ldes, naTesavebic SeiZleba udrood dakrZalos, magram mosiyvar-
ule guli ki aTbobs da anaTebs mis sicocxles TviT samaris karam-
diso.
siyvaruli RviZli ded-mamisa da dedobil-mamobilisa erTad
SeerTda qeTos gulSi, bolos amas daemata Rirseuli qmrisa da
Svilebis siyvaruli da am saxiT qeTos guli gaxda dauSrobeli wya-
ro kacTmoyvareobisa*, Cauqrobeli lampari moyvasis siyvarulisa.
qeTos, gamomcdels cxovrebaSi didi naRvelisac da Zlieri sixaru-
lisac, yovelTvis da yovelgan hqonda tkbili alersi yvela bavSvi-
saTvis, cremli ubedurTaTvis, nugeSi daCagrulTaTvis, Semweoba
gaWirvebulTaTvis. mas Tavisianad miaCnda qarTvelebic da lekebic,
saqarTveloc da daRestanic. da radgan siyvaruli Sobs siyvaruls,
amitom qarTvelebi da lekebi TiTqos ejibrebodnen erTmaneTs, vin
ufro met pativiscemas, met xaTrsa da met siyvaruls uCvenebda qe-
Tos.
qeTo, Tavisi mosiyvarule guliT, garSemo hfenda lxenasa da
Svebas, rogorc vardis ayvavebuli buCqi hfens Tavis garSemo saamur
surnelebas da rogorc am buCqs yvela Sehxaris, yvelas uyvars, ise
yvela Sehxaroda da yvelas uyvarda qeTo, romelic erTsa da imave
dros tkbeboda Tavisi siyvaruliT moyvasis mimarT da moyvasTa si-
yvaruliT Tavisadmi. ukeTesi bedniereba gana iqneba am qveyanaze?
RmerTma Tqvens gulSiac aRzardos, Cemo ymawvilno mkiTxvel-
no, moyvasTa Cauqrobeli siyvaruli, agavsoT maTi siyvaruliT
Tqvendami da qeTosaviT bednierad gacocxloT didxans.
iakob gogebaSvili

179
upasuxe SekiTxvebs
1. qeTos ar aviwydeba Tavisi gamzrdelni – naibi da misi coli. qeTos
dedaenis Zala

xasiaTis ra Tvisebebze metyvelebs es?


2. qeTos mSoblebma naibis ojaxs mokiTxva SeuTvales da ZRveni
gaugzavnes. ra damokidebuleba gamoxates qarTvelaZeebma?
3. rogor Sexvda rTvelSi mowveul dedobil-mamobils qeTo?
4. ra mizniT ixsenebs mwerali brZenTa naTqvams gulis Sesaxeb?
5. qeTos daxasiaTebisas iakob gogebaSvili axsenebs mis
`kacTmoyvareobas~. am moTxrobis kidev romel personaJs SeiZleba
vuwodoT `kacTmoyvare~? pasuxi daasabuTe.
6. ra Sehmata qeTos didi naRvelisa da Zlieri sixarulis gamocdilebam?
7. bolo TavSi gansakuTrebiT xazgasmulia qeTos siyvaruli orive
mxaris mimarT: mas Tavisianebad miaCnia qarTvelebic da lekebic.
gaixsene moTxrobis dasawyisSi daxasiaTebuli ori leki. mwerali
maT `or bajajguna leks~ uwodebs. Seni azriT, lekTagan romelia
gamonaklisi: naibi da misi coli Tu es ori `bajajguna~? ipove teqstSi
monakveTi, romliTac Sens pasuxs daasabuTeb.
8. moTxrobis bolos qeTo Sedarebulia:
a) kacTmoyvareobis dauSrobel wyarosTan;
b) moyvasis siyvarulis Cauqrobel lamparTan;
g) ayvavebul vardTan, romelic saamur surnelebas hfens irgvliv.
ganmarte, ra aris am Sedarebebis safuZveli?

moZebne
9. moZebne am TavSi is detali, romelic migvaniSnebs, rom qeTos Zalian
uyvarda Tavisi dedobil-mamobili.
10. moZebne moTxrobaSi is adgilebi, sadac Cans naibisa da zurabis, naibis
colisa da magdanis saerTo (msgavsi) Tvisebebi.

imsjele
11. Seni azriT, ra aris am moTxrobis mTavari saTqmeli?
12. imsjele, gadatanilma gansacdelma, mZime gamocdilebam qeTo ufro
daamwuxra, daTrguna Tu sulierad gaamdidra? daasabuTe Seni pasuxi.
13. moTxrobis bolos iakob gogebaSvili ymawvilebs mimarTavs (kidev
erTxel waikiTxe moTxrobis bolo abzaci). Seni azriT, ra iyo am
moTxrobis daweris mizani? imsjele, romel epizodSi Cans avtoris
survili, ganzraxva, mizani?

dawere
14. dawere Txzuleba saTauriT `qeTos Tavgadasavali~.

180
Teoria wigni
1
da kino

kino, rogorc xelovnebis dargi, sul raRac saukunea, arse-


bobs. Tumca popularobiTa is ar Camouvardeba arc erT sxva
dargs. filmis warmatebisTvis mTavari kargi scenaria.
xSir SemTxvevaSi scenaristebi STagonebis wyaros wignebSi
eZeben da pouloben kidec. swored mxatvruli nawarmoebebis
gadamuSavebiTa
2 da axli scenaris daweriT Seiqmna uamravi kino-
Sedevri.
Semdeg msaxiobebi irCeva; ixateba da iqmneba maTi kostiumebi;
gulmodgined iZebneba gadasaRebi adgilebi; iqmneba musika
filmisTvis an gamoiyeneba ukve arsebuli.
xSirad reJisori ama Tu im personaJs Taviseburad warmoid-
gens, SeiZleba xasiaTis ki Seucvalos. zogierT SemTxvevaSi
cvli­leba Seaqvs imis gamoc, rom istoria gaxados ufro sain-
tereso. cvlilebebs mimarTaven maSinac, roca surT, ufro
naTlad warmoaCinon esa Tu is Tema an gadawyviton iseTi prob-
lemebi, romlebic original nawarmoebSi ar aris. amitom wignze
gadaRebuli bevri filmi xdeba miTqma-moTqmis sagani.
iakob gogebaSvilis `iavnanam ra hqmna?!~-s mixedviT reJisor-
ma nana janeliZem 1994 wels gadaiRo filmi `iavnana~. filmSi
mTavar rolebs asruleben nika TavaZe (zurabi) da nato murva-
niZe (magdani). filmSi gamoyenebulia jansuR kaxiZis musika.

kinoCveneba
klasSi gamarTeT qarTuli filmis, `iavnanas~, Cveneba.

imsjeleT:
nawarmoebis Seswavlisas Sen mier warmodgenili personaJebi
(qeTo, zurabi, magdani, lekebi) Seesabameba Tu ara filmis per-
sonaJebs?

1 2

zurab qarTvelaZe ganTqmu-


li iyo simdidriTa da pura- `qeTos saSinlad uyvarda
dobiT. Tavisi dedis simRera~...

181
imsjeleT:
a) ra gansxvavebaa filmis Sinaarssa da iakob gogebaSvilis nawar-
moebis Sinaarss Soris (filmSi damatebulia Tu ara personaJebi;
Secvlilia Tu ara romelime epizodi).
b) teqstSi ipove qvemoT mocemuli epizodebi da imsjele, emTxveva
Tu ara Seni da reJisoris warmodgenebi am nawilebze:

garemo, Cacmuloba, varcxniloba, gamometyveleba...

1 2

`tyis axlos, idga mSvenieri ori bajajguna leki


orsarTuliani sasaxle~...
4

3 4

`qeTo saSinlad itanjeba~. `deda ase advilad ver daTmob-


da qeTos~.

`iavnanam ra hqmna!~

182
Tavi

me-
12
gulidan
amoZaxili

sul Cemi gulis monawuria,


rac daepwkara qaRalds leqsebi...
giorgi leoniZe

aq Seiswavli...
qari hqris patarZeulis iebi
gazafxulis saRamo saxelmZRvanelos leqsikoni
Teoria. poezia da proza
12 qari hqris
gulidan amoZaxili

qari hqris, qari hqris, qari hqris,


foTlebi mihqrian qardaqar,
xeTa rigs, xeTa jars rkalad xris,
sada xar, sada xar, sada xar...

Seni me saxeba* damdevs Tan,


yovelTvis, yovel dros, yovelgan,
Sori ca nislian fiqrebs scris,
qari hqris, qari hqris, qari hqris.

galaktion tabiZe

upasuxe SekiTxvebs
1. ra ganwyoba geqmneba pirvelive striqonis wakiTxvisas?
2. daakvirdi am uCveulo, poetis mier Seqmnil sityvas `qardaqar~;
rogor axsni mis Sinaarss?
3. rogor gesmis gamonaTqvami `xeTa jari~?
4. ra kiTxvas svams poeti? Seni azriT, vis mimarTavs is?
5. rogor ityvi sxva sityvebiT: `Seni me saxeba damdevs Tan~?

moZebne
6. moZebne leqsSi striqoni, romelSic poetis grZnoba, misi piradi
damokidebuleba Cans.
7. moZebne leqsSi is adgili, sadac cxadad Cans, rom poeti bunebas Tavisi
ganwyobis Sesabamisad aRiqvams da aRwers.

upasuxe SekiTxvebs
8. gaixsene poeturi naTqvami `nisliani fiqrebi~. poetis rogor
ganwyobas gadmoscems is?
9. leqsis romel striqonebSi meordeba sityvebi?
10. romel striqonebSi meordeba Tanxmovnebi? ra mizans aRwevs poeti
amgvari gameorebiT?
11. Seni azriT, ratom wers ganzrax poeti – qari hqris, foTlebi
mihqrian – man xom kargad icis am zmnaTa marTlweris norma: qris,
miqrian; ras aRwevs igi am xerxiT?
12. ra ganapirobebs leqsis ritmulobas, musikalurobas? rogor riTmas
qmnis poeti?

daxate
13. gadaiwere leqsi da, Tu survili gaqvs, daxate:
a) `foTlebi mihqrian qardaqar...~ b) `xeTa rigs, xeTa jars rkalad xris...~

184
gazafxulis saRamo 12

gulidan amoZaxili
gazafxulis saRamoa mSvidi,
xidan xeze gadafrinda Citi.

suli sazRvars gadascdeba freniT,


axlac maxsovs misamarTi Seni.

camde wvdeba Rameebis sigrZe,


raRac didi sixaruli vigrZen.

win meSleba sxva ocnebis are.


miwis cqeriT daiRala mTvare.

gazafxulis saRamoa mSvidi,


xidan xeze gadafrinda Citi.
terenti graneli

upasuxe SekiTxvebs
1. ra ganwyobas giqmnis am leqsis pirvelive striqonebis wakiTxva?
2. `xidan xeze gadafrinda Citi~... kidev rasTan dakavSirebiT gvxvdeba
leqsSi sityva `frena~?
3. Seni azriT, vis mimarTavs poeti: `axlac maxsovs misamarTi Seni~?
4. Seni sityvebiT axseni, ra aris `ocnebis are~? ras niSnavs poeturi
naTqvami: `suli sazRvars gadascdeba freniT~?
5. ra gancda eufleba poets? moZebne leqsSi is striqonebi, romlebSic
poeti sakuTar, pirad grZnobebze saubrobs.
6. Seni azriT, ratom meordeba leqsis bolos pirveli striqonebi, ra
ganwyobas aZlierebs poeti am striqonebis gameorebiT?

moZebne
7. moZebne leqsSi ori iseTi striqoni, romlebSic poeti sinamdvileSi
danaxuls ki ar aRwers, aramed sakuTari ganwyobis Sesabamisad xedavs
bunebis movlenas, mxatvrulad gadmoscems Tavis saTqmels.

Seafase
8. ra gancdebs aRZravs mkiTxvelSi es leqsi? riT gviqmnis poeti mSvid
ganwyobas?
9. ratom SeiZleba iTqvas, rom es leqsi lirikulia?
10. romeli riTma mogwons gansakuTrebiT?

daxate
11. gadaiwere leqsi da, Tu gsurs, daxate:
`gazafxulis saRamoa mSvidi~;
`xidan xeze gadafrinda Citi~.

185
Teoria poezia da proza

poezia da proza
Sen ici, rom poeturi teqsti, anu leqsi, prozauli teqstisagan,
upirvelesad, formiT gansxvavdeba. erTi SexedviTac Cans, rom
prozaul nawarmoebSi mwerlis saTqmeli moTxrobilia, poeturSi
ki – galeqsili, saleqso striqonebiT gadmocemuli. prozis nimuSe-
bia: moTxroba, zRapari, igav-araki. Tumca, SeiZleba, rom igav-araki
leqsadac iyos dawerili. Ggaixsene, magaliTad, igavi `mgeli da
kravi~.

ra aris lirika?
lirika – usiuJeto leqsebia, romlebSic gadmocemulia poetis
gancda, grZnoba, STabeWdileba, azri da ganwyoba. lirikul nawar-
moebs, rogorc wesi, ar hyavs personaJi. lirikuli nawarmoebis
gmiri metwilad Tavad avtoria.

savarjiSo
1. CamoTvaleT lirikosebi, romelTa leqsebic me-5 klasSi
SeiswavleT. gaixseneT maTi leqsebis saTaurebic.
2. Ddaasaxele Seni sayvareli prozauli nawarmoebi da misi avtori.
3. Seadare erTmaneTs lado asaTianis `cixis sizmari~ da galaktion
tabiZis `qari hqris~. amaTgan romelia lirikuli leqsi?

abzaci da strofi
prozauli nawarmoebi abzacebad iyofa. aAbzaci Seweuli striqoniT
gamoyofili teqstis mcire nawilia. prozaul teqstSi yoveli axali
abzacidan axali azri iwyeba. aAbzacis gamoyenebis wesi yovelTvis zus-
tad ar aris dadgenili.
poeturi teqsti, anu leqsi, ki strofebisagan Sedgeba. zogierTi
leqsi or, sam, oTx an met strofs Seicavs, zogi ki ufro mets. SeiZleba,
Segvxvdes erTstrofiani leqsic.

savarjiSo
1. gaixsene erTstrofiani leqsi.
2. ramdeni strofia lado asaTianis leqsSi `cixis sizmari~?
3. ramdeni abzacia iakob gogebaSvilis TxzulebaSi `saSineli
sasjeli moRalatisa~?

186
striqoni
abzacic da strofic striqonebisagan Sedgeba. leqsis striqonebi,
rogorc wesi, abzacis striqonebze moklea. aAbzacis striqonebi ki
sigrZeSi mTel gverds ikavebs. Seadare:
`Seni me saxeba damdevs Tan,
yovelTvis, yovel dros, yovelgan,
Sori ca nislian fiqrebs scris,
qari hqris, qari hqris, qari hqris.~
`mamaCemma Zalian kargi zRaprebi icoda da Cvenc Zalian gviyvarda
zRapris yurisgdeba. gveama, dedam rom daavala mamas, zRapari eTqva.
mivcvivdiT Cvenc.~

Aabzacebisagan gansxvavebiT, strofebi, umetesad, daSorebulia


erTmaneTs.

riTma
yYvelaze xSirad strofSi oTxi striqonia. Tumca SeiZleba, ori,
sami an xuTic iyos. strofSi leqsis striqonebs riTma aerTianebs.
riTma erTi da imave an msgavsi bgerebis kanonzomieri gameorebaa:
1. `qari hqris, qari hqris, qari hqris,
foTlebi mihqrian qardaqar,
xeTa rigs, xeTa jars rkalad xris,
sada xar, sada xar, sada xar...~
2. `win meSleba sxva ocnebis are.
miwis cqeriT daiRala mTvare.~
pirvel oTxstriqonian strofSi pirveli striqoni gariTmulia
mesamesTan, meore – meoTxesTan. aseT riTmas jvaredini riTma hqvia.
meore, orstriqonian strofSi, gariTmulia mosazRvre striqone-
bi. aseT riTmas mosazRvre riTma ewodeba.

savarjiSo
1. rogori riTmaa gamoyenebuli galaktion tabiZis leqsis, `qari
hqris~, meore strofSi?
2. Aam saxelmZRvaneloSi ipove leqsi, romelSic poeti jvaredin
riTmebs qmnis, da nimuSad amoiwere erTi strofi.

187
12 patarZeulis iebi
gulidan amoZaxili

patarZeulis iebi...
dila brolSenaciebi...
dila RmerTmoCvenebuli
SanTiviT CamrCa xsovnaSi,
da fiqri mojerebuli
pirveli sityvis povnaSi.

o, mas aqeT var msurveli,


mtanjos, damferflos Ziebam;
mafrqvion Suqi – surneli
patarZeulis iebma.
giorgi leoniZe

upasuxe SekiTxvebs
1. ra migvaniSnebs imaze, rom poeti gazafxulis dilas igonebs?
2. rogor xatavs poeti Tavisi mSobliuri soflis, patarZeulis dilas?
3. Seni azriT, ra daniSnuleba aqvs pirveli ori striqonis bolos dasmul
sam wertils (...) ?
4. ras gulisxmobs xatovnad TviT poetis mier Seqmnili sityva –
`brolSenaciebi~? ratom SeurCia man adriani dilis cis siTeTresa da
gamWvirvalebas swored es epiTeti?
5. ipove leqsSi epiTeti, romliTac poetma dilis cis gansakuTrebuloba
da uxilavi Zalis uecari SegrZneba gamoxata.
6. rogor gesmis gamoTqma: `SanTiviT CamrCa xsovnaSi~? daixmare
saxelmZRvanelos leqsikoni.
7. ganmarte, ris povnasa da Ziebazea saubari leqsSi? ris Seqmna STaagona
adamians bunebis RvTaebrivma suraTma?
8. moZebne sityvebi, romlebic migvaniSnebs Ziebis Zlier survilze.
9. Sen ra mogoneba gakavSirebs iasTan? Tu gaxsovs, rodis da sad waikiTxe
pirvelad es sityva?
10. poetis aRqmaSi patarZeulis iebi ukavSirdeba:
a) pirvel siyvaruls; b) pirvel leqss; g) pirvel gamarjvebas.

imsjele
11. ratom SeiZleba iTqvas, rom giorgi leoniZis es leqsi lirikulia?
12. ra aRZravs poetis gancdebs am leqsSi?
13. gaixseneT, ra aRZravs poetTa lirikul gancdebs galaktionisa da
terenti granelis leqsebSi.
14. SeadareT, rogor ukavSirdeba bunebis konkretul suraTs poetis
gancda leqsSi `patarZeulis iebi~ da leqsebSi: `qari hqris~,
`gazafxulis saRamo~.

188
gamarTeT poeziis saRamo!
 saxelmZRvanelos sarCevis daxmarebiT, gaixseneT yvela Seswavlili
12

gulidan amoZaxili
leqsi;
 gainawileT leqsebi erTmaneTis survilis gaTvaliswinebiT
(Tu leqsebis raodenoba Tqvensaze naklebia, SeavseT wina wlebSi
SeswavliliT);
 gadawyviteT: vin romel leqss waikiTxavs;
 vin gauZRveba poeziis saRamos (miesalmeba stumrebsa da morigeobiT
waradgens scenaze yovel gamomsvlels);
 gansazRvreT leqsebis Tanamimdevroba;
 damoukideblad ivarjiSeT leqsis sworad kiTxvaSi.

erTad moamzadeT
1. saRamos programa (CamowereT TiToeuli leqsis saTauri da misive
avtori);
2. mosawvevi baraTebi stumrebisaTvis (aRniSneT: sad da rodis gaimarTeba
saRamo; romeli klasis moswavleebi iwveven stumars);
3. afiSa skolis vestibiulSi gasakravad (ra, rodis, sad da vis mier
gaimarTeba).
4. gainawileT da gaaformeT programebi da baraTebi poeziis saRamosaTvis
Sesaferisi naxatebiT, simboloebiT.
5. SearCieT Tqveni naxatebi am saRamoze skolis darbazsa Tu saklaso
oTaxSi gamosafenad.
6. stumrebisaTvis moamzadeT SekiTxvebi:
 romeli poetis leqsebi uyvarT gansakuTrebiT?
 romeli leqsi axsovdaT mosmenilTagan?
 zepirad Tu ician amaTgan romelime?
 Tqvens saRamoze Tu moismines pirvelad romelime leqsi?
 romeli poetis riTmebi daamaxsovrdaT?
 ician Tu ara raime gansakuTrebuli ambavi am qarTvel poetTa
biografiidan?
7. enciklopediis daxmarebiT, winaswar moamzadeT SekiTxvebi cnobili
poetebis biografiidan (magaliTad, terenti graneli – poetis
fsevdonimi; gogla – giorgi leoniZis metsaxeli; luka razikaSvili –
vaJa-fSavelas namdvili saxeli da gvari...) da SeamowmeT, stumarTagan
codniT vin gamoirCeva; (SegiZliaT, gamarjvebuls saCuqrad gadasceT
romelime leqsis Tqven mier lamazad Sesrulebuli xelnaweri,
ilustraciiT).
8. gainawileT es SekiTxvebic da leqsebis mosmenis Semdeg stumrebs am
formiT gaesaubreT.
9. saRamos dasasruls stumrebs moawerineT xeli Tqvens afiSaze, iqve
Tqvenc aRniSneT sakuTari saxeli da gvari da es afiSa saxsovrad skolis
biblioTekaSi SeinaxeT.

189
saxelmZRvanelos leqsikoni
leqsikoni

a rqosani cxovelis mier CliqebiTa da


adiutanti oficeri, romelic uSu- rqebiT miwis Txra da bRavili
alod eqvemdebareba samxedro nawi- buRraoben rqebiTa da torebiT miwas
lis ufross da asrulebs sxvadasxva Txrian da bubuneben.
davalebas. bWe didi kari, Sesasvleli
aTvalwuneba Sejavreba, SeZuleba
aTvalwuneba Sejavreba, SeZuleba g
ainunSiac ar agdebs (gamoTqma) arafrad gaanCxleba gaguliseba, gabrazeba, gaka-
agdebs, yuradRebas ar aqcevs (ainuni paseba
arabulad – Tvali) gaanCxlebuli Zalian gabrazebuli
alagmva gasaqanis armicema, moTokva gadrkebi Sedrkebi, SegeSindeba
amoxvewa Zafis narTis gasufTaveba saxve- gamdeli ZiZa, gadia
wiT (liTonis CxiriT, romliTac Zafs gamosxletili aq: gamocalkevebuli
xvewen, asufTaveben) gamotyvrnen moulodnelad gamoCndnen.
anatomia mecniereba, romelic swavlobs gardigardmo siganeze, ganivad
cocxali organizmis (mag.: adamianis) gasxvla vazis zedmeti rqis (Stos) moWra
agebulebas. gatkeca gasworeba, gatkepna
angariSi gauswora samagiero gadauxada gaqarveba Semsubuqeba, gaqarwyleba,
ankara Zalian wminda, sufTa, kamkama gaqroba
wyali (sapirisp. mRvrie) gaSmageba Zalian gabrazeba, ganrisxeba,
arara aq: aranairi gamZvinvareba
araqaTi Zala, Rone gaxeleba vinmes gabrazeba, gaRizianeba
arxi wylis sadeni sagangebo Txrili misTvis arasasurveli sityvis TqmiT an
augi vinmes Sesaxeb naTqvami cudi saqcieliT
aunaperwklianda aenTo, aucimcimda gogva [dagogavs] zogierTi frinvelis
autydnen auxirdnen miwaze neli, msubuqi siaruli
aqamomde (Zv.) aqamde gons moego gamoerkva, mixvda.
axmaxi metismetad maRali, uSno age- guli Seuvarda Seuyvarda
bulebisa, aylayuda guls moefona damSvidda

b d
bage tuCi dadga (Zv.) dasaxlda
badia fexiani didi jami dalali grZeli nawnavi
beCavi sabralo, sawyali, warmoqmnilia dawylulebuli daWrili
sityvaTa SeerTebiT – bed+Savi dedofala Tojina
bolTas scemda (gamoTqma) win da ukan devi qarTuli zRaprebis popularuli
dadioda personaJi, adamianis msgavsi fantas-
broli gamWvirvale minerali tikuri arseba, tanad didi da Ronieri,
bundi gaurkveveli zogjer mravalTaviani; ganasaxierebs
buRa daukodavi mozveri, asakmcire xari umTavresad borot Zalas; devi mze-
buRraoba metoqesTan Serkinebis win Tunaxavebs itacebs da qvesknelSi an
zesknelSi malavs; bevri zRapris gmiri

190
leqsikoni
jabnis, amarcxebs sulel, advilad Tela maRali xe. aqvs araTanabari zomis
mosatyuebel, uxeS, briyv devs. foTlebi, jguf-jgufad Sekrebili
disciplina wesrigi, romlis dacvac sav- yvavilebi da frTiani nayofi. misi mer-
aldebuloa. qani gamoiyeneba samSeneblo masalad da
avejis dasamzadeblad.
Tvisi (Zv.) Tavisi
e TiTberi liToni, spilenZisa da TuTiis
emTxveva mokrZalebiT hkocnis, eamboreba Senadnobi. gamoiyeneba xelsaw-
enkenisTve seqtembris Tvis Zveli saxel- yoebisa da sayofacxovrebo nivTebis
wodeba dasamzadeblad.
erisTavi didi administraciuli erTeu- TiTistari matylis xeliT sarTavi xis
lis mmarTveli Zvel saqarTveloSi Rero, romelsac aqvs konusiseburi
eceri sofeli zemo svaneTSi Ziri da wamaxvilebuli Tavi. Zafs
eZleoda aq: uCnde­boda arTavs swrafi trialiT.
Trimli xe an buCqi patara moyviTalo-
v momwvano yvavilebiT. mis foTlebsa
vaglaxad cudad da qerqs tyavis gamosayvanad iyeneben,
varami didi dardi, wuxili merqans – saRebavad.
vnebaTa kvira igulisxmeba aRdgomis wina Tunuqi rkinis Txeli naWeri
kvira, roca ieso qriste awames.
i
z ialaRi sazafxulo saZovari (mTaSi)
zarzma monasteri sofel zarzmaSi, iaraRSi Camjdari kargad SeiaraRebuli
adigenis raionSi. daaxloebiT, VIII-IX ieri garegnuli maxasiaTebeli,
saukuneebSi dauarsebia serapion zar- Sesaxedaoba
zmels. imerni dasavleT saqarTveloSi mcxovre-
zvari didi venaxi bi qarTveloba
zRurbli sazRvari, romelic unda gaia-
ro SenobaSi an oTaxSi Sesvlisas. k
kalanda ase uwodeben axal wels guriaSi.
T kamara Sehkra anu maRla axta da Sors
Tavis mokatuneba (gamoTqma)Tavis ucod- daeSva.
velad, miamitad moCveneba kanafi 1. erTwliani mcenare. aqvs maRali
TaTrebi saqarTveloSi ase uwodebdnen Rero, romlisganac amzadeben sarTav
mahmadianebs: sparselebs, Turqebs... masalas. 2. am mcenaris Reroze aclili
Tanamesisxlxorce naTesavi kanisagan dagrexili wvrili Toki
leqsikoni

Targi qaRaldis an muyaosagan gamoWrili karapani saxlis ukedlo derefani


tansacmlis, fexsacmlis detalis kacTmoyvareoba adamianTa siyvaruli
nimuSi keklucoba silamaziT Tavis mowoneba
Tari uZvelesi aRmosavluri simebiani keckecad fena-fena, erTmaneTis miyole-
sakravi; ukraven TiTebis CamokvriT an biT
specialuri firfitiT. koJri anu korZi; gamagrebuli amonaz-

191
ardi (mag., xeze); gia, romelic, gadmocemis Tanaxmad, VII
kordi miwis daumuSavebeli, balaxiT saukuneSi Seqmna muhamedma.
leqsikoni

dafaruli monakveTi mdore araCqari, nela mimavali [wyali].


kofo etlis, faetonis wina, specialurad gadat. uxaliso, mosawyeni uRimRamo
amaRlebuli nawili meetlis, mefae- [cxovreba]
tonis dasajdomad mdore aq: damdgari, dagubebuli adgili
kruli dawyevlili, wyeuli mdinareSi an Zalian nela, TiTYqmis
kudamoZuebuli [ZaRli ] kuddaxrili da SeumCnevlad mimdinare wyali
ukana fexebSua moqceuli. melanqolia sevda, naRveli
gadat. gawbilebuli, ixtibargatexili, metoqe vinmes mowinaaRmdege, mocile
Serc­xvenili, SeSinebuli, gawbi­lebuli (sportSi, SejibrSi, CxubSi da misT.)
kulmuxo maRali mravalwliani sam- mecadineoba aq: mcde­loba
kurnalo balaxi. aqvs didi foTlebi da mTis yure myudro, mofarebuli adgili,
kalaTebad Sekruli yviTeli yvavilebi. kunWuli
miatana miaRwia
l milula odnav daxuWa
lamobs cdilobs minari igulisxmeba gamWvirvale
lafani 1. saSualo simaRlis xe. aqvs miwuri miwaSi gakeTebuli sadgomi, bina
mtevnebad Sekruli yvavilebi da rbili, mijna zRvari, sazRvari
msubuqi merqani. izrdeba mdinaris moamage visac amagi miuZRvis, amagdari
napirebze. 2. zogi foTlovani mcenaris mokirwyluli qvebiT mofenili
qerqqveSa nawili monagari 1. igivea, rac STamomavloba
lafani aq: zogi mcenaris qerqqveSa nawi- (didi monagari hyavs). 2. SromiT mopo-
li vebuli qoneba
laxvari uZvelesi sabrZolo civi iaraRi, monRolebi saxelwodeba tomebisa, rom-
mokle, grZeltariani, farTopiriani lebmac XIII saukuneSi Seqmnes samxedro
da basri xmali. zurgSi laxvari Casca feodaluri saxelmwifo. monRoleTis
– uRalata. laxvariviT gulze moxvda – saxalxo respublika axlac arsebobs
Zalze sawyeni ambavi Seityo. aziaSi.
lekebi CrdiloeT kavkasiaSi, daRestanSi mosisxari mosisxle
mcxovrebi xalxi mosxepili moxdenili
leSi mkvdari cxovelis sxeuli moyvasi vinmes axlobeli, gulSematki-
leCaqi qarTveli qalis Tavsaburavi, vari da sikeTis mosurne adamiani
abreSumis badisebri qsovili mswrafl swrafad, maSinve
mtarvali Seubralebeli, mtanjveli
m muryani saSualo simaRlis an maRali xe.
madli aq: madloba aqvs momrgvalo foTlebi da rbili,
malxazi saxarebis mixedviT, misi saxelia msubuqi merqani. qerqi ixmareba saRe-
malqosi. bavad.
mamiTadi damxmare muSaxeli yanis mkis myisve maSinve, umalve
dros an sxva saxis saqmianobaSi mynoba erTi mcenaris kvirtis meoreze
mamcvreven wveT-wveTad masxamen gadanergva ise, rom maTi qsovilebi
marjved moxerxebulad erTmaneTs Seezardos. namyeni – myno-
macxovari ieso qriste biT miRebuli mcenare
mahmadianoba alahis morwmuneTa reli- mWle [pirutyvi] gamxdari, aramsuqani

192
n sarqveli saxuravi, xufi
nagazi didi mecxvare ZaRli; mag.: kavkasi- saunje Zvirfaseuloba, ganZi, simdidre

gulidan leqsikoni
amoZaxili
uri nagazi sawylisad sabralosaTvis
naibi regionis mmarTveli Zvel daR- saxeba molandebuli saxe
estanSi seiri gasarTobi sanaxaoba.
natamali raimes Zalian mcire nawili, seli erTwliani cisferyvavilebiani
nasaxi mcenare. aqvs priala, brtyeli Tesli,
naSTi raime adre arsebulis kvali, nar- romlisganac zeTs xdian. misi boWkos-
Ceni gan amzadeben qsovils.
naZraxi galanZRuli, gakicxuli, senaki (Zv.) calke patara oTaxi
Sercxvenili, dawyevlili seri wagrZelebuli dabali mTa
netareba metismeti siamovneba, gancxro- sini igivea, rac langari, sxvadasxva
ma, bednierebis gancda formis didi brtyeli TefSi
neWa kanafis qerqi sipi [qva] gluvi, magari, priala zedapiris
niri ganwyoba, guneba mqone
sisxami adriani dila
o, p, J sra-sasaxle didi, mdidruli Senoba
oSki X saukunis samonastro kompleqsi da gamorCeuli arqiteqturiT
qarTuli kulturul-saganmanaTleblo sufeva arseboba, yofna,
kera istoriul taoSi (axla TurqeTis sufevdeT brZandebodeT
teritoriazea). sja-baasi msjeloba, kamaTi
pirkata eca (gamoTqma) gaocda, saxtad
darCa (ar­a­s­a­siamovno moul­odnelo-­ t
bisgan) tabaka 1. xis mozrdili sinismagvari
pirqari qari, romelic wina mxridan TefSi; igivea, rac tabla. 2. brtylad
uberavs. Semwvari varia. 3. Txlad daWrili,
Jami dro, xani fqvilSi amovlebuli Semwvari xorci an
Tevzi
r tao mxare istoriul samxreT-dasavleT
rad (Zv.) ratom saqarTveloSi. axla TurqeTis terito-
raza karis an fanjris dasaketi rkina riazea.
razed (Zv.) ratom taxta unagiri
riye qviani adgili, Cveulebriv, mdinaris tivtiva xis naWeri, romelic mibmulia
piras ankesis Zafze da wyalSi ar iZireba.
ruli Zili, Tvlema
ryvna uwesobis, uzneobis miCveva u
rjuli igivea, rac sarwmunoeba ube tansacmlis qveSa adgili gul-
mkerdis aresTan.
s ugvani cudi, uzrdeluri, briyvuli
leqsikoni

sagonebeli sadardebeli sagonebelSi uzrunveli udardeli


Cavarda – sadardebeli gauCnda. urdo Turqul-monRoluri tomebis
salte liTonis rgoli, romelsac raime mmarTvelTa adgilsamyofeli
nakeTobas simtkicisaTvis ukeTeben. ustabaSi xelosnebis ufrosi, ufrosi
samkvidro samyofeli ostati. gadat. vinmes an raimes ufrosi
sanovage saWmel-sasmeli usuldgmulod aq: usulod, ugonod

193
utexi aq: uRrani qongurebi cixesimagris galavanze,
uqme dRe arasamuSao dRe koSkebze daSenebuli dakbiluli svet-
leqsikoni

ucecxlo Tafli fiWidan civad, gauT- ebi.


boblad gamoRebuli Tafli; fiWiani qofaki [ZaRli] didi tanis avi ZaRli;
Tafli gadat. [adamiani] avi, anCxli, kapasi
uwindeburad Zveleburad Rabua frinveli, romelsac Tavze fafuki
uxucesoba aq: ufrosoba bumbuli aqvs.
Rvawli didi ASroma, amagi
f RvTismosavi morwmune
faTeraki moulodneli saSiSroeba, gan- RviZli aq: sisxliT naTesavi
sacdeli
falavani 1. igivea, rac moWidave. 2. Zv. y
vaJkaci. yabaxoba yabaxis (samizned dadgmuli
fandi xriki, oini liTonis Tasis) mosapoveblad gamar-
faravnis tba farTobiT yvelaze didi Tuli Sejibri Zvel saqarTveloSi.
tba samxreT saqarTveloSi, javaxeTis SejibrSi gamarjvebuli (vinc samiz-
zeganze nidan Tass Camoagdebda) am Tass iRebda
fasi aq: gadaxdili fuli jildod.
ferSecvlili aq: ferdakarguli, yaeni mefis tituli zog aRmosavlur
gafiTrebuli qveyanaSi, magaliTad, monRoleTSi
feSqaSi saCuqari yalTabandoba usaqmuroba, sizarmace
fexis damwynarebeli igulisxmeba zanti, yalibi sxvadasxva masalis (Tixis,
umoqmedo liTonis) nakeTobis formis misacemi
fTila gaCeCili an gapentili matylis mowyobiloba.
(bambis) xelisgulisodena nawili yizilbaSi sparselTa metsaxeli
filaqani gaTlili qva, romelic gamoi- ymawvili qali axalgazrda qali
yeneba iatakis dasagebad; aseTi qvebiT ymoba damorCileba
mopirkeTebuli quCa. yrma (Zv.) bavSvi
finia ezos patara ZaRli yulfi orwverad Sekruli naskvi Tokisa
ficxlav maSinve, saswrafod an Zafisa, romelic advilad ixsneba
forani cxeneb­Sebmuli grZeli oTxTvala erTi wveris gamoweviT.
sazidari yunWi (fSaur kiloze) kunZi
fSati viwro movercxlisfro foTlebi-
ani mcire zomis xe S
SabaS (Zv.) yoCaR, vaSa!
q, R SanTi sxeulis amosawvavi, dasadaRavi
qaTibi qalisa da kacis Zveleburi gare gaxurebuli rkina (cxens SanTiT asva-
Coxisnairi tansacmeli men daRs)
qani dedamiwis qerqis wiaRiseuli SaSxana erTgvari luliani Tofi
qaCali [kaci] meloti, uTmo SebRalva Seuracxyofa, Sebilwva
qvafenili qvebis wyobiT gakeTebuli SezarxoSeba sasmeliT msubuqad daTro-
gzis safari ba, karg gunebaze dadgoma
qimia mecniereba, romeli­c ikvlevs niv- SemecnebiTi codnis mimcemi
TierebaTa Sedgenilobas, agebulebas, Sesawy­narebeli sapatiebeli
Tvisebas. SeWirvebuli Sewuxebuli

194
Slami niaRvriT Camorecxili miwa wminda ankara
Solti 1. pirutyvis gasarekad tyavis wuTisofeli amqveyniuri cxovreba, es

leqsikoni
wvrili CamonaWrebisagan dawnuli da qveyana, saaqao
xis tariani maTraxi; 2. tyavis grZeli wuli Svili; diswuli – dis Svili
CamonaWeri; iyenebdnen saqalamned an wyalwaRebuli aq: arafris mqone
sxva saWiroebisaTvis.
SuRli vinmes mimarT faruli Suri, W
mtroba, qiSpi Warmagi asakovani, moxuci kaci
SuSabandi saxlis Seminuli aivani Warmagi xanSi Sesuli, asakovani mamakaci
WivWavi patara moyviTalo-momwvano Citi
C, c, Z
Cala simindis xmeli Rero da foTlebi x
CaCqani liTonis Zveleburi sabrZolo xaTabala aq: ubedureba
Tavsaburavi xami SeuCveveli, ucxo
Cqeri qvian kalapotSi mdinaris swrafi xana drois xangrZlivi monakveTi, romel-
dinebisas warmoqmnili Zlieri talRebi ic gamoiyofa raime niSniT.
cbieri veragi, mzakvari, gaiZvera xani 1. Turqi, monRoli xalxis mefe,
Zviri Zvelad cuds niSnavda mmarTveli; 2. dro
Zrwola SiSisagan caxcaxi, kankali xao dabali da xSiri bususebi qsovilis
zedapirze
w xarki gadasaxadi, romelsac damarcxebu-
walkoti baRi, sadac ulamazesi mcena- li qveynis mosaxleoba uxdida gamar-
reebi xarob­s. jvebuls.
wamxdari gafuWebuli xeirianad saTanadod, rigianad
wanwkari [mowanwkarebs] wylis wvrilad xenji Jangi, romelic gadaekvreba xolme
dineba liTons Wedvis, wrTobis dros
warmarTobis xana qristianobamdeli xmobda aq: xmas gamoscemda, kakanebda
dro, rodesac mraval RmerTs eTay- xrami kldiani Rrma xevi
vanebodnen.
warCinebuli piri maRali socialuri j
wris piri, didebuli javardeni sagangebod nawrTobi xmali
wengo nedli kaklis momwvano feris javaxeTi mxare samxreT saqarTveloSi
naWuWi jarianoba mamakacebis omSi gawveva
weswyobileba wesrigi, Cveuli wesi jirki xis miwaSi CarCenili gadanaWeri,
wil nacvlad, magivrad kunZi

195

You might also like