Professional Documents
Culture Documents
5 კლ. ლიტერატურა სულაკაური
5 კლ. ლიტერატურა სულაკაური
5
literatura
moswavlis wigni
Sinaarsi
Tavi 1.
bunebis suraTebi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
nakaduli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
nislebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Teoria. epiTeti da Sedareba. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
namdvili ambavi (mwerlis dRiuridan). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Tovli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
Tavi 2.
bavSvi moTxrobebSi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Tavi 3.
samSoblo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
Tavi 4.
ZvelTaZveli ambebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
iavnana. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
lile . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
iobi da futkari (mosmenili Tqmuleba). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
legenduri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
xelosnoba saqarTveloSi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
mamali ras yivis (xalxSi mosmenili). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
modioda nino mTebiT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Teoria. leqsikoni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
Tavi 5.
igavis ena . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
I. Zunwi da oqro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
II. viri, vefxvi, mela da mgeli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
III. mefe da mWedeli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
ZaRli da cxvrebi (romauli Tqmulebis mixedviT) . . . . . . . . . . . . . . . 89
Ramura. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
Teoria. mosazreba, argumenti. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
Tavi 6.
danaSauli da sasjeli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
Tavi 7.
TanagrZnoba da sinanuli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
ia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
qarTlis tyve. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
muxa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
Teoria. Canaxati . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Tavi 8.
vaJkacsa – guli rkinisa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
Tavi 9.
sicili gadamdebiao!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
Tavi 11.
dedaenis Zala. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
Tavi 12.
gulidan amoZaxili . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
-li
bunebis
suraTebi
aq Seiswavli...
ymawvilsa kargi swavliTa
saxli gauxarebia.~
nakaduli namdvili ambavi (mwerlis dRiuridan)
nislebi Tovli
Teoria. epiTeti da Sedareba
1 warmoidgine poeti, romelic Tavisi qveynis bunebis cqeriT tkbeba
dilaobiT, saRamo xans; mis Tvals itacebs mTidan momdinare nakaduli
da am leqss qmnis...
bunebis suraTebi
nakaduli
upasuxe SekiTxvas
1. Seni azriT, ra msgavsebis safuZvelze Seadara poetma nakaduli irems?
SearCie pasuxi: a) siswrafis gamo; b) feris gamo.
ipove
2. romeli striqonebi STaagona mas dRisiT, mzis naTelSi nanaxma nakadulma?
ipove leqsSi ori aseTi striqoni.
3. rogor gamoixata leqsSi is, rom nakaduli mcenareTa macocxlebelia?
ipove Sesabamisi striqonebi.
4. leqsis romeli striqonebia mTvariT STagonebuli? ra unda iyos am
STagonebis safuZveli?
5. ganmarte sityvebi ankara da wanwkara leqsikonis daxmarebiT. Seadgine
winadadeba am sityvebis gamoyenebiT.
imsjele
6. ratom adarebs poeti nakaduls swored brolsa da margalits?
7. adamianTa ra Tvisebis anareklad, saxed miiCnia poetma nakaduli?
upasuxeT bolo striqonebis mixedviT.
waikiTxe gamoTqmiT
8. waikiTxe leqsi ise, rom msmenels kargad gadasce poetis ganwyoba.
imsjele
9. Seni azriT, ratom qmnis poeti mokle, Svidmarcvlian striqonebs?
WianWvelebi
8
nislebi
1
bunebis suraTebi
mTidan SavxevSi nislebi,
netavi, risTvis Cadian?
iqneb, wylis amosatanad,
iqneb, sxva rame dardi aqvT?
imsjele
1. romel mxatvrul xerxs iyenebs poeti am leqsSi?
a) Sedarebas;
b) gapirovnebas (gasulierebis xerxs).
gramatika
2. a) amoiwere leqsidan zedsarTavi saxelebi, romelTac poeti nakadulis
aRsawerad iyenebs;
nimuSi: rogori? – pirnaTela, ankara...
b) Seni azriT, amaTgan romlebia uCveulo, anu TviT poetis mier
gamogonili?
waikiTxe gamoTqmiT
5. waikiTxe leqsi ise, rom sworad gadmosce poetis ganwyoba.
gaixsene
6. gaixsene da aRwere bunebis suraTi, romelmac Seni aRtaceba gamoiwvia.
7. gamoicani sityva, romelzec miganiSne: ... Camowva, daefina, gaifanta.
spilos
moSinaureba
9
Teoria epiTeti da Sedareba
10
10
namdvili ambavi
(mwerlis dRiuridan)
1
bunebis suraTebi
Cemi saxlis aivanze, didi xania, mercxlebi budoben da radganac
xelSemSleli aravina hyavT, mravldebian. gazafxulis pirad rom
CvenSive cxeli qveynebidan dabrundebian, Zvelebi isev SeCveul
budes miakiTxaven da axal budes mxolod SarSandeli bartyebi ike
Teben. ase midis imaTi saqme wlidan-wlamde xelSeuSlelad. mxolod
wels ki, 1910 wels, uCveulo ram moxda: erTi WivWavi* Caepara mercx-
als budeSi, moikalaTa da Sig patrons aRar uSvebda... ikortneboda.
meore dRes mofrinda mercxlis gundi. yvelas talaxi mohqonda
piriT, dauwyes budes galesva; ase rom, WivWavi Tu ar gamofrinde-
boda, Sig budeSi gamoixrCoboda... rom dainaxa WivWavma, aq xumroba
aRar ariso, rogorc iqna, gaaswro. im saRamosve gaCnda WivWavis gun-
di da daeria mercxlebs. Seiqna erTi wivil-Wyivili. haerSi mercx-
lebi sjobnidnen, radganac klanWs gahkravdnen xolme, magram budeSi
ki, raRai Seaswrebdnen da kortnaze midgeboda saqme, WivWavebi imar-
jvebdnen. zogan budeebic ki daangries. gamarjveba WivWavebis gunds
rCeboda, magram me Caverie gamSveleblad; WivWavebi aRar SemovuSvi
aivanze. davinaxavdi Tu ara Semofrenils, gavdevnidi xolme. sami
dRis ganmavlobaSi yvelaferi miwynarda da Cadga Tavissave weswyo-
bilebaSi*. mec didxans aRar davrCenilvar Sin, qalaqSi gavemgzavre.
qalaqidan rom davbrundi, mercxlis budeebi gamravlebuli damix-
vda: sadac erTi bude iyo, iq meorec zed mietyupebinaT, erT calSi
rom mercxali budobda, meore calSi WivWavi dabudebuliyo. vin
gaariga? an rogor morigdnen es sxvadasxva gvaris frinvelebi? da an
mercxlebi rad daemorCilnen da gaukeTes WivWavebs bude?!
akaki wereTeli
imsjele
1. SesaZlebelia Tu ara, ganvsazRvroT akaki wereTlis cxovrebisa da
moRvaweobis dro am nawarmoebis daxmarebiT?
2. teqstis pirveli abzacis mixedviT, ra iyo frinvelTaTvis Cveuli qceva?
uCveulo qceva?
3. ra upiratesoba hqondaT mercxlebs da rodis sjabnidnen maT WivWavebi?
4. Seafase, rogoria TviTon avtoris damokidebuleba am `sxvadasxva gvaris
frinvelebis~ mimarT?
5. gaixseneT bolo abzacSi dasmuli SekiTxvebi da gamoTqviT varaudebi.
dawere
6. dawere am nawarmoebis mokle Sinaarsi mesame pirsa da warsul droSi; daiwye
ase: mwerali igonebs, rom misi saxlis aivanze...
11
1 Tovli
bunebis suraTebi
imsjele
1. gramatikuli wesis mixedviT, sworia iTqvas: fifqebi cviva; poeti ar icavs
am wess da wers:
`TeTri fifqebi
cviodnen TrTolviT~...
ganmarte, ratom daarRvia man gramatikuli norma?
2. axseni, ras gulisxmobs Sedareba, rogorc mxatvruli xerxi?
3. ras niSnavs gapirovneba, igive, gasulierebis xerxi?
4. ipove leqsSi Sedarebis ori nimuSi da amoiwere Sesabamisi ori striqoni.
5. ipove gapirovnebis magaliTebi da amoiwere Sesabamisi adgilebi.
warmosaxviT TamaSi
6. poetis warmosaxvaSi didTovliani zamTari TeTri daTvia.
iTamaSe warmosaxviT!
a) romel cxovels Tu frinvels daukavSirebdi gazafxuls?
b) cxeli zafxuli ras mogagonebs?
g) rveulSi Caiwere weliwadis droebi da xaziT daukavSire qvemoT
CamoTvlili Sesaferisi suraTebi:
a) fiWa da futkari; b) deda Citi budesTan;
g) lomi da mze; d) bu fuRuroSi;
e) weroebis gadafrena; v) daTvi bunagSi;
z) iremi wyarosTan; T) mercxali aivanze;
i) pepela da mindori; k) Citebi xexilze.
nimuSi:
gazafxuli
zafxuli
fiWa da futkari
Semodgoma deda Citi budesTan
zamTari
12
2
Tavi
me-
bavSvi
moTxrobebSi
aq Seiswavli...
tom soieris Tavgadasavali biWi da ZaRli
(nawyvetebi) Teoria. biografia da avtobiografia
2 tom soieris Tavgadasavali
(nawyvetebi)
bavSvi moTxrobebSi
nawili pirveli
– tom!
pasuxi ar aris.
– tom!
pasuxi ar aris.
– ra daemarTa im biWs! tom!
moxucma cxvirze Camoiwia saTvale da saTvalis zemodan moaTva-
liera mTeli oTaxi, mere Sublze aiwia da axla saTvalis qvemodan
miixed-moixeda... es saTvale misi siamaye iyo da ufro silamazisaT-
vis ikeTebda; iqidan danaxva swored iseve SeiZleboda, rogorc, mag-
aliTad, Tixis qoTnis sarqvelidan*.
erT wams moxuci daibna, Semdeg ki, arc Tu ise gajavrebiT, Tqva:
– Camivardebi erTi xelSi da...
sityva ar dausrulebia, daixara da sawolqveS gulmodgined
dauwyo Zebna cocxiT raRacas, magram iqidan katis meti veraferi
gamoaTria.
– saZageli biWi! Cems dReSi misi msgavsi ara minaxavs ra!
qali mivida gaRebul karTan, SeCerda da baRSi dauwyo Tvaliereba
pamidvris kvlebsa da balaxebs. tomi arsad Canda. maSin ki xma aimaR-
la da SesZaxa:
– tom!
zurgs ukan raRacam gaifaCuna. miixeda da patara biWs mklavSi
swvda, roca is gaparvas apirebda.
– erTi amas damixedeT, sul damaviwyda, sakuWnaoSi Semexeda! ras
akeTebdi iq?
– arafers.
– arafers? daixede xelebze, Sexede Sens tuCebs! ase riT moiT
xupne?
– ar vici, deida!
– maS, me vici! murabiT! ai, riT! aTasjer miTqvams,
Tu xeli gixlia, gagwkeplav-meTqi. momawode wke-
pla!
wkeplam haerSi gaiSxuila. gansacdeli gardauva-
li iyo.
– oh, deida, miixedeT, Tqven ukan ra aris?
moxuci mitrialda, Tan SiSiT kabis kalTa aiwia,
biWma ki mokurcxla, Tvalis daxamxamebaSi xis maRal
mesers gadaevlo da Tavs uSvela.
deida poli jer gons ver movida gakvirvebisagan,
mere ki Cumad Caecina:
– ai, Se saZagelo! nuTu aqamde veRar SeveCvie?
14
gana cota oini uqnia! tyuilad
ki ar aris naTqvami: „beber ZaRls 2
bavSvi moTxrobebSi
axals veRarafers Seaswavlio~.
magram magas oinebs ra gamou-
levs; orjer erTsa da imaves
arasdros gaimeorebs. gana miux-
vdebi, ras apirebs?! gegonebaT,
icis, ramden xans unda mawvalos,
rom moTminebidan ar gamovide.
sakmarisia, erTi wamiT sxva ra-
meze gadaitanos Cemi yuradReba
an gamacinos, rom mTelma risxvam gamiaros da TiTic veRar davakaro.
...RmerTmani, pirnaTlad ver vixdi Cems movaleobas. saRvTo
sjulSi xom weria: vinc wkeplas ar xmarobs, ymawvils ryvniso*. me ki,
codvili, rogor vanebivreb. amisaTvis orives pasuxi mogveTxoveba.
vici, vici, rom Tavi sisuleliTa aqvs gamotenili, magram ra vqna? is
xom Cemi cxonebuli dis Svilia, sacodavis. Tan mec Zala ara myofnis,
erTi kargad gavSolto. yovelTvis, rogorc ki sasjelisagan gasx-
ltomis saSualebas mivcem, sindisi mqenjnis, davsji da moxucebuli
guli mikvdeba imisi codviT.
dRes skolaSi ar wasula; saRamoze yalTabandoba* moundeba, me ki
movale var, davsajo. Sevasruleb kidec Cems movaleobas, xval mTel
dRes vamuSaveb. sisastikea SabaT dRes muSaoba, roca yvela biWisaT-
vis uqmea, magram ras vizamT?! muSaoba WiriviT ejavreba. amjerad
mainc ver vapatieb, Torem mTlianad davRupav biWs.
toms im dRes skolaSi arc ki Seuxedavs da dro Cinebulad gaatara.
Zlivs moaswro Sin dabruneba vaxSmobamde, raTa mixmareboda jims,
zang biWunas, SeSis daxerxvasa da dapobaSi. yovel SemTxvevaSi, is ki
moaswro, eambna Tavisi Tavgadasavali, sanam jimi samuSaos sam meo-
Txeds Seasrulebda.
upasuxe SekiTxvebs
1. `tom soieris Tavgadasavali~ uCveulod iwyeba:
– tom! – pasuxi ar aris.
– tom! – pasuxi ar aris...
15
2 3. deida polis xasiaTis ra Taviseburebebze amaxvilebs mwerali
bavSvi moTxrobebSi
moZebne
4. ipove teqstSi da moniSne yvela is adgili, sadac toms deida poli
axasiaTebs.
upasuxe SekiTxvebs
5. deida tomis Sesaxeb ambobs: a) `magas oinebs ra gamoulevs~; b) `gana
miuxvdebi, ras apirebs?!~ g) `gegonebaT, icis, ramden xans unda
mawvalos, rom moTminebidan ar gamovide~.
am winadadebebidan romelSi ukeT Cans is, rom tomi celqia? is, rom
moxerxebulia?
6. poli tomis Sesaxeb ambobs: `orjer erTsa da imaves arasdros
gaimeorebs~. tomis ra Tviseba Cans am naTqvamSi? axseni Seni sityvebiT.
imsjele
7. deida poli tomis Sesaxeb ambobs: `sakmarisia, erTi wamiT sxva rameze
gadaitanos Cemi yuradReba an gamacinos, rom mTelma risxvam gamiaros
da TiTic veRar davakaro~, – daaxasiaTeT tomic da TviTon deida
polic am Sefasebis mixedviT.
8. ratom awuxebs deida polis sindisis qenjna?
moZebne
9. ipove teqstSi ori iseTi adgili, sadac mwerali sityvebiT ki ara,
tomis saqcieliT migvaniSnebs misi xasiaTis Taviseburebebze.
Seafase
10. rogori Sexeduleba aqvs deida polis bavSvis aRzrdis Sesaxeb? rogor
Seafaseb dasjis aq aRweril meTodebs?
11. romeli sityva ufro Sesaferisi iqneba deida polis
dasaxasiaTeblad – Semwynarebeli, mkacri, lmobieri, samarTYliani,
sastiki Tu miamiti? (SegiZlia, SearCio ori maTganic).
dawere
12. kidev erTxel waikiTxe nawyveti am striqonis Semdeg: `erTi amas
damixedeT... ... beber ZaRls axals verafers Seaswavlio~; da Seni
sityvebiT dawere Sinaarsi; saTauri – `tomis oini~.
gramatika
13. ipove abstraqtuli arsebiTi saxelebi:
a) `dRes skolaSi ar wasula; saRamoze yalTabandoba moundeba~.
b) `vici, vici, rom Tavi sisuleliT aqvs gamotenili, magram ra
vqna?~.
16
nawili meore
tomis umcros Zmas, sids, ukve gaeTavebina Tavisi saqme. mis mova- 2
leobas nafotebis Segroveba Seadgenda.
bavSvi moTxrobebSi
sidi wynari da morCili iyo, arasodes celqobda. sanam tomi
vaxSams Seeqceoda da yvela SemTxvevas iyenebda Saqris natexebis
mosaparad, deida poli mas metad cbier* SekiTxvebs aZlevda, iqneba
raime wamoscdeso.
rogorc gulwrfel adamianebs sCveviaT, deidasac swamda, rom
dajildoebuli iyo unariT, Caswvdomoda yovelgvar saidumlos,
da Tavisi yvelaze gulubryvilo fandebi* saswaulebriv eSmakobad
miaCnda.
– dRes skolaSi Zalian cxeloda, tom? – ikiTxa man.
– ara, deida.
– iqneb, Zalian cxeloda?
– diax, deida.
– banaoba ar moginda, tom?
tomi SeiSmuSna; gulSi usiamovno eWvma gaurbina. gamomcdeli
TvaliT Sexeda deida polis, magram misma saxem araferi uTxra, da
upasuxa:
– ara, deida, arc imdenad.
moxucma xeli Seaxo tomis perangs da Tqva:
– yovel SemTxvevaSi, sruliad ar gaoflianebulxar.
moxucs Tavi moswonda, rom ase moxerxebulad gamoikiTxa peran-
gis ambavi da rom namdvil azrs veravin miuxvda. magram tomma kargad
icoda, qari saiT uberavda, amitom Tavidan aicila momdevno SekiTx-
va:
– Cveni biWebi onkans uSverdnen Tavs gasagrileblad. naxeT, Tma
axlac ki sveli maqvs.
deida poli gulnatkeni darCa, mxedvelobidan rogor gamomrCa
aseTi mniSvnelovani sabuTio. magram uceb brwyinvale azrma gaur-
bina:
– tom, mere, Cemi mikerebuli sayelo xom ar
moarRvie perangs, roca Tavi wyals SeuSvire?
aba, gaixseni qurTuki!
toms gulidan dardi gadaeyara, Rilebi gaix-
sna. perangis sayelo magrad iyo mikerebuli.
– aba, axla ki damekarge! me megona, skolidan
sabanaod gaipare. amjerad gapatieb, mgoni, uke-
Tesi unda iyo, vidre Canxar!
deida poli nawyenic ki darCa, gamWriaxobam
rom umtyuna; Tanac uxaroda, tomma erTxel
mainc gamoiCina morCilebao.
17
2
bavSvi moTxrobebSi
18
upasuxe SekiTxvebs 2
1. moTxrobis am monakveTSi vecnobiT sids – tomis Zmas. rogor
bavSvi moTxrobebSi
axasiaTebs mas mwerali?
2. riT moswonda Tavi deida polis?
3. ras gulisxmobs mwerali am naTqvamSi: `tomma kargad icoda, qari saiT
uberavda~?
a) toms mosalodneli amindis winaswarmetyveleba SeeZlo;
b) tomi miuxvda deidas Canafiqrs, SekiTxvebis mizans;
g) toms exerxeboda usiamovno SekiTxvebisTvis Tavis arideba.
4. deida poli nawyeni darCa, gamWriaxobam rom umtyuna. Sen rogor
fiqrob, marTlac umtyuna mas gamWriaxobam? pasuxi daasabuTe.
5. ra gamoiwvia sidis moulodnelma naTqvamma?
6. mikerebuli sayelos epizodSi samive personaJi (tomi, deida poli,
sidi) Taviseburad Cans. daaxasiaTe isini moTxrobis am monakveTis
mixedviT.
7. ra iyo tomis axali miswrafeba?
8. visTan aris tomi Sedarebuli, rodesac is mxiarulad ustvens? ras
emyareba es Sedareba?
moZebne
9. moZebne is pirvelive winadadeba, romelSic
miniSnebaa sidis xasiaTze. biWis ra Tviseba
Cans am epizodSi?
10. moniSne adgilebi, sadac mwerali deida
polis axasiaTebs.
11. ipove is adgili, sadac saubaria tomisTvis
TiTqos uCveulo Tvisebebze – `muyaiTobasa
da gulisyurze~. rodis iCens tomi am
Tvisebebs – sibejiTesa da yuradRebianobas?
imsjele
12. bolos wina abzacSi bavSvebi Sedarebulni
arian mozrdilebTan. ra aris am Sedarebis
safuZveli? eTanxmebi Tu ara mwerals? Tu
gqonia iseTi axali wamowyeba, romelsac
SenTvis usiamovno gancda dauviwyebia?
dawere
13. Seni sityvebiT dawere am monakveTis mokle
SinaarsisaTauriT – `perangis sayelo~.
19
2 nawili mesame
tomi ukana oTaxis Ria fanjarasTan mimjdar deida polis warud-
bavSvi moTxrobebSi
20
2
bavSvi moTxrobebSi
imis gasagebad,
Tu rogor SeReba
tomma meseri,
waikiTxe aq
gamotovebuli
monakveTi
mark tvenis
wignis qarTul
TargmanSi; Semdeg
ki Tanaklaselebs
uambe.
21
2 upasuxe SekiTxvebs
1. am monakveTis I abzacSi aRwerilia mTvlemare deida poli. misi
bavSvi moTxrobebSi
imsjele
6. mwerlis TqmiT, `ezos WiSkaric hqonda, magram, sazogadod, Cvens gmirs
ar uyvarda drois dakargva: iqidan arasodes gadioda~. SeafaseT,
rogoria mwerlis damokidebuleba: mkacri, lmobieri, damrigebluri,
iumoriT aRsavse Tu damcinavi? Tqveni arCevani daasabuTeT (SegiZliaT,
SearCioT erTze meti pasuxic).
7. rogori `mxedarTmTavaria~ tomi? Sen ra rols airCevdi aseT TamaSSi?
8. es nawyveti mTavrdeba winadadebiT: `amjerad ki didebis SaravandediT
mosilma gmirma marcxi ganicada tyviis usrolvelad~. rogor fiqrob,
ris miniSneba surs am sityvebiT mwerals? SearCie erTi winadadeba,
romelSic gadmocemulia Seni varaudis Sesabamisi azri:
a) tomma, marTalia, brZolis veli gamarjvebulma datova, magram
Semdeg patara gogonasTan CxubSi damarcxda;
b) tomis armiam sinamdvileSi marcxi ganicada, radgan misi meomrebi
omobanas TamaSobdnen, tyviebs ar isrodnen;
g) omobanaSi gamarjvebuli, zogadad, yovelTvis Tamami da laRia,
tomis guli ki gogonam daipyro (moinadira).
moZebne
9. mwerali toms iumoriT uwodebs `Cvens gmirs~. moZebneT am monakveTSi
sxva winadadebac, romelSic mwerlis amgvarive damokidebuleba Cans
tomis mimarT. kidev ra uwoda man iumoriT toms?
imsjele
10. am monakveTis bolos axali personaJi Cndeba. ra mxatvruli xerxiT
aRwevs mwerali sruliad gansxvavebuli personaJis warmodgenas?
Sen rogor aRwerdi tomis garegnobas, rogoria is Seni warmodgeniT?
22
dawere
11. kidev erTxel waikiTxe es monakveTi da Seni sityvebiT dawere mokle
2
bavSvi moTxrobebSi
Sinaarsi; saTauri – `marcxi gamarjvebis Semdeg~.
nawili meoTxe
tomi Cumad tkbeboda am axali „angelozis~ cqeriT, sanam ar
dainaxa, rom „angelozmac~ SeamCnia. axla ki Tavi moikatuna*, viTom
verc ki xedavda gogonas, da suleluri jambazoba daiwyo, rogorc
sCveviaT xolme biWebs, roca undaT, vinmes Tavi moawonon. ase gavida
cotaodeni dro.
uceb raRac Tavbrudamxvevi varjiSiT garTul toms moeCvena, rom
gogonam zurgi Seaqcia, saxlisken gaemarTa. biWi mowyenili miuax-
lovda mesers; imedi hqonda, rom gogona baRSi cota xans Seicdida.
is, marTlac, SeCerda kibis safexurze, Semdeg ki karisaken wavida.
tomma Rrmad amoioxra, roca gogonam zRurblze Sedga fexi, magram
uceb saxe gaubrwyinda. sanam kars miefareboda, gogonam ukan moixeda
da iasamfera gadmougdo. biWi gaeqana, gaCerda oriode nabijis mo-
SorebiT, Tvali moiCrdila da quCas miaCerda, TiTqos Sors raRac
saintereso sanaxavi gamoCndao. Semdeg daswvda Calas*, Tavi ukan ga-
daswia da Seecada, cxvirze daemagrebina; amisTana oinebiT TandaTan
miuaxlovda sasurvel yvavils, daado SiSveli fexi, didi moxerxe-
biT amoido TiTebSua da cal fexze xtunviT gauxvia kuTxeSi Tavisi
saunjiT. mxolod erTi wuTiT miimala, sanam yvavils ubeSi Caigdeb-
da, gulTan axlos, an ukeT, kuWTan, radgan tomi anatomiis codnaze
ukacravad brZandeboda.
mere isev ukan dabrunda da saRamomdis mesers ar moSorebia, xan
ras akeTebda, xan ras, magram gogona aRar gamoCenila; tomi Tavs
inugeSebda, gogona, albaT, saidanRac uTvalTvalebs Cems gul-
modginebaso. bolos uxalisod gaeSura Sinisaken, TavSi aTasgvari
saocnebo fiqri utrialebda.
vaxSmobisas tomi ise iyo aRgznebuli, rom deida polis ukvirda,
ra daemarTa am bavSvso. deidam sastikad datuqsa sidis cemisaTvis,
magram toms ainunSic ar Caugdia*... sufrasTan tomi Seecada, dei-
dasaTvis cxvirwin aecocebina Saqris natexi. amis gamo xelebic ki
auwves, magram arc es swyenia, ise ikiTxa:
– deida, sids ratom ara scemT Saqris qurdobisaTvis?
– sidi arasodes mabezrebs Tavs; Sen ki, rom ar giSlide, Saqars
mTlad gaaCanagebdi, – miugo deida polim da samzareuloSi gavida.
sidi gaxarebuli iyo, rom dausjeli darCa, da imwamsve saSaqres
waatana xeli, TiTqos tomis gaRizianeba undao; es ki, marTlac, me-
tismeti iyo!
moulodnelad sids saSaqre xelidan gaucurda, daeca Zirs da
daimsxvra. tomis sixaruls sazRvari ara hqonda, magram xmas ar
23
2
bavSvi moTxrobebSi
24
upasuxe SekiTxvebs 2
bavSvi moTxrobebSi
1. rogor axsna mweralma tomis `suleluri jambazobis~ mizezi?
2. saxelmZRvanelos leqsikonSi daazuste, ra mniSvneloba aqvs sityvas –
saunje – da ganmarte, ras uwoda mweralma tomis `saunje~?
3. nawarmoebis am Tavis romeli monakveTiT daasabuTeb, rom tomi ar iyo
bejiTi da didad ganswavluli?
4. Seni azriT, ra igulisxma mweralma, rodesac mkiTxvels tomis Sesaxeb
uTxra: `TavSi aTasgvari saocnebo fiqri utrialebda...~
5. ra cvlilebebi gamoiwvia gogonasTan Sexvedram tomis qcevasa da
xasiaTSi?
6. SearCie andaza, romelic deida polis saSaqris ambavs Seefereba, da
axseni, ratom fiqrob ase:
a) saxelis gatexas Tavis gatexa jobiao.
b) rac ar gergeba, ar Segergebao.
7. kidev erTxel waikiTxe bolo nawili da winadadebis Sinaarsis
mixedviT ganmarte, ras niSnavs gamoTqmebi:
a) qenjna dauwyo sindisma;
b) Cumad pirquSad tbeboda.
imsjele
8. am Tavis bolo abzacSi mwerali ambobs: tomi `Cumad pirquSad
tkbeboda~. SearCieT ori Sesabamisi monakveTi da ganmarteT, rodis da
ra mizezebiT ganicada biWma amgvari ram?
9. gaixseneT nawarmoebis wina nawilebic da imsjeleT deida polis
tomTan damokidebulebis Sesaxeb: icnobs Tu ara igi kargad tomis
bunebas? rodis moeqca is toms savsebiT samarTlianad? ra migaCniaT
mis saukeTeso darigebad? uSvebs Tu ara is Secdomas? ratom malavs
xolme deida Tavis grZnobebs?
10. SeadareT erTmaneTs Zmebi – sidi da tomi; ganmarteT, Tqven romeli
mogwonT ufro da ratom?
11. mkiTxvelma mTavari personaJi – tom soieri gaicno:
a) mwerlis daxasiaTebiT;
b) deida polis daxasiaTebiT;
g) TviTon tomis fiqrebisa da saqcielis aRweriT.
amokribeT teqstidan am sami xerxis TiTo nimuSi da iqve aRniSneT,
am magaliTebSi personaJis ra Tviseba Cans.
dawere
12. wignSi warmodgenilia `tom soieris Tavgadasavlis~ oTxi nawili.
SeurCie TiToeuls saTauri da rveulSi Camowere.
13. airCie erT-erTi saTauri da dawere monakveTis Sinaarsi:
`sasurveli yvavili~
`deidas saSaqre~
25
2 biWi da ZaRli
bavSvi moTxrobebSi
nawili pirveli
biWi marto midioda...
Zveli CanTa iRliaSi amoeCara da uxalisod miabijebda filaqa-
nze. kargad icoda: oTxi misi toli biWi, oTxi metoqe, quCis kuTxeSi
eloda. oTxive Ronieri, swrafi da moqnili iyo. TavzexelaRebuli
CxubisTavebi, albaT, dilidanve idgnen Casafrebulni, TiTqos sxva
saqme ara hqondaT ra.
quCaSi marto midioda patara, Savgvremani biWi. mayvlisferi didi
Tvalebi hqonda, wyliani da naRvliani odnav.
mura nagazma* ZunZuliT Cauara, Tan SiSiT moxeda biWs. biWma
Seatyo, ZaRli ucxod grZnobda qalaqSi Tavs. Tvali gaayola... mgoni,
es nagazi guSinac Sexvda, guSinac ase upatronod dawanwalebda...
metoqeebmac didxans ar daayovnes, foranTan* SequCebuli xalxi-
dan maSinve gamoZvrnen.
– pupuz, geo, kurka! – gasZaxa Worflianma megobrebs.
biWi SeSinebuli acecebda Tvalebs, Tan cdilobda, Worflians
dasxltomoda. ver axerxebda. amasobaSi danarCenebic mividnen da
alya Semoartyes.
„netavi ra undaT Cemgan, – fiqrobda biWi, – ra davuSave, CemTvis
mivdiodi...~
– sad midixar? – hkiTxa biWs yvelaze maRalma da yvelaze gam-
urulma.
– skolaSi.
– gesmis, pupuz, skolaSi midis biWi.
pupuzam CanTa gamohglija iRliidan da qvafenilze* daanarcxa.
biWi CanTis asaRebad daixara. Zirs daxra da biWebis panRuri erTi
iyo. mgoni, oTxivem erTad amoscxo. biWi qvafenilze waiqca pirqve da
mtverSi amoigangla. sanam metoqeebi icinodnen, biWma CanTas daavlo
xeli, wamoxta da mokurcxla. biWebi yviriliT daedevnen.
„Tu damewevian, cemiT momklaven~, – fiqrobda gaqceuli. rac Zali
da Rone hqonda, garboda. bolos igrZno, biWebi aRar misdevdnen, ma-
gram uceb ver SeCerda, TandaTan uklo sirbils. ukan miixeda, biWebi
aRarsad Candnen.
daRlili iqve filaqanze Camojda da muWiT cremlebi moiwminda.
dResac veRar wavidoda skolaSi. muqariT gaxeda quCas, muSti mouRe-
ra, wamodga da mtkvrisaken gauxvia.
Tu biWebi skolaSi ar gauSvebdnen, mTel dRes mtkvris riyeze*
atarebda. xan banaobda, xan mzis gulze iwva da nebivrobda. Sin wasv-
lis dro rom moaRwevda, Caicvamda tansacmels da Sinisaken garboda.
axlac ase daapira, viwro quCiT mtkvrisaken Cauxvia.
ezodan veeberTela, kudamoZuebuli* nagazi gamovarda. ramden-
ime gawiwmatebuli finia* yefiT mosdevda. biWma ZaRli icno, Tan
26
2
bavSvi moTxrobebSi
gaukvirda: `amxela nagazs es juja ZaRlebi rogor moerivnen?~ mainc
daavlo qvas xeli da finiebs Seutia. finiebi maSinve Secvivdnen ezo-
Si wkmutun-wkmutuniT, mere WiSkridan gamoyves Tavebi da sakuTar
ezoSi yofniT Segulianebulebma, yefa daiwyes.
nagazi quCis gadaRma, filaqanze dajda, dabneuli da SeSinebuli
ixedeboda aqeT-iqiT.
biWi ezos gascilda Tu ara, finiebi maSinve gamoucvivdnen nagazs
da yefiT daedevnen. nagazma isev amoiZua kudi da gaiqca. biWma axlac
daavlo qvebs xeli da gaanCxlebul* finiebs dauSina.
damreci quCiT midioda patara, Savgvremani biWi mtkvarze. win
SeSinebuli nagazi garboda. ufro sworad, gaurboda finiebs, rom-
lebic TiTqmis yovel WiSkarTan veragulad iyvnen Casafrebulebi.
finiebs TiTqos piri SeekraT nagazis winaaRmdeg, erTad esxmod-
nen Tavs, mosvenebas ar aZlevdnen. biWi Tavisi dafleTili CanTiT
daeria ZaRlebs da mihfant-mohfanta, ezoebSi Sehyara. finiebTan
brZoliT garTuls, viRac axmaxi* kaci gamouvarda, kefaSi wamohkra
da ginebiT gaagdo. erTi lazaTiani panRuric daupira, magram fexi
veRar miuwvdina, biWi gaeqca.
gzajvaredinze isev nagazi daxvda, Cacucquli, TiTqos biWs elo-
deboda.
– Seni gulisTvis kefaSi momxvda, – uTxra biWma da ZaRls miuax-
lovda. ZaRli swrafad wamoxta da zurgze bewvaSlili gaSorda,
aTiode nabijze gaCerda da biWs dauwyo cqera.
– ras gamirbi, – uTxra biWma, – me ar gerCi... piriqiT, mecodebi...
amxela xar da finiebma dagCagres.
nagazi TvalebSi misCereboda biWs da ar inZreoda. biWma oriode
nabiji gadadga ZaRlisaken. ZaRlma ukan daixia...
„ai, suleli, – gaifiqra, – me – Senken, Sen – eSmakebisken... sulelo,
me xom Sen gexmarebodi? Seni gulisTvis momxvda kidec~. mere xmamaR-
la hkiTxa:
– gSia? – CanTa gaxsna da puris natexi amoiRo, – Tu ginda, gaWmev,
naxevari – Sen, naxevari – me.
ZaRlma puri Tvalis daxamxamebaSi STanTqa da filaqani, sadac
puris natexi daugdo biWma, isev daynosa – namceci rame xom ar dam-
rCao. mere biWs miaSterda, oRond axla xelebSi Sescqeroda.
27
2 – geyofa, – uTxra biWma, – mets aRar mogcem. danarCeni me unda
vWamo.
bavSvi moTxrobebSi
upasuxe SekiTxvebs
1. moTxroba iwyeba gzaze erTi biWis gamoCeniT. rogori ganwyoba aqvs biWs
(upasuxe pirveli ori winadadebis mixedviT)?
2. ganmarte, ras niSnavs metoqe?
3. rogor axasiaTebs mwerali biWis metoqeebs?
4. rogor gesmis gamoTqma `TavzexelaRebuli CxubisTavebi~?
5. rogor aRwers mwerali biWis garegnobas?
6. biWis garegnobis aRweraSi romeli sityviTaa miniSnebuli misi xasiaTi?
7. rogor Cndeba moTxrobaSi mura nagazi?
28
8. ra SeniSna biWma nagazis danaxvisTanave?
9. rogor epyrobian metoqeebi (pupuza, geo, kurka da Worfliani) biWs?
2
bavSvi moTxrobebSi
10. gaixsene: `biWma muqariT gaxeda quCas, muSti mouRera~, – amiT ris Tqma
surs mwerals?
11. biWs undoda, ZaRls miaxloeboda. Seni azriT, ratom ar miikara ZaRlma
is?
12. biWma nagazs puris natexi uwilada. biWis ra Tviseba Cans am epizodSi?
13. meored rogor ixsna, ra safrTxisagan gadaarCina biWma ZaRli?
14. ras agonebda biWs jaWviT dabmuli wisqvilebi? rogor daaxasiaTeb
biWs moTxrobis am monakveTis mixedviT?
moZebne
15. ipove teqstSi adgili, sadac Cans, rom biWi nagazs TanaugrZnobs.
16. moZebne da fanqriT gaxaze biWis is saqcieli, romliTac mwerali mis
mixvedrilobasa da gambedaobas gviCvenebs.
17. moZebne teqstSi adgili, sadac mwerali mxatvrulad aRwers mtkvris
sanapiros.
imsjele
18. Tqveni azriT, ra ganasxvavebs biWs Tavisi metoqeebisagan?
daadastureT sakuTari Sexeduleba personaJebis Sesabamis saqcielze
miTiTebiT.
19. ra saerTo aqvT biWsa da nagazs?
sityvis maragi
20. a) daawyvile sapirispiro Sinaarsis sityvebi:
gaxalisebuli, juja, axmaxi, veragi, keTilganwyobili, naRvliani.
b) daawyvile SinaarsiT msgavsi sityvebi:
gawiwmatebuli, waqezebuli, gaanCxlebuli, kudamoZuebuli,
Segulianebuli, gawbilebuli.
dawere
21. daasrule moTxrobis am nawilis Txrobis gegma; gamoyavi sakiTxebi
abzacebis Tanamimdevrobis mixedviT.
nimuSi: 1. biWis uxalisobis mizezi; 2. mura nagazis gamoCena; 3.
metoqeebTan Sexvedra; 4. gaqceva; 5. mtkvris riyeze; 6. ...
gramatika
22. gadaiwere da sulierTa jgufis xuT arsebiT saxels qveS xazi gausvi:
`biWma Seatyo, ZaRli ucxod grZnobda qalaqSi Tavs. Tvali gaayola.
mgoni, es nagazi guSinac Sexvda, guSinac ase dawanwalebda...
metoqeebma didxans ar daayovnes, foranTan SequCebuli xalxidan
maSinve gamoZvrnen~.
29
2 nawili meore
biWma CanTa riyeze moisrola da tanisamosis gaxda daiwyo.
– arc Sen unda iyo keTili suli, – uTxra ZaRls, – axlos ar mo-
bavSvi moTxrobebSi
30
2
bavSvi moTxrobebSi
daesxa Tavs. waaqcies, tanisamosi xelidan gamohglijes.
ZaRlis Rrenam gamoarkvia biWebi. SemkrTalni uceb mobrundnen.
maT win veeberTela mura nagazi ijda da iRrineboda. SeSinebulebi
erTmaneTs miekvrnen da civad gauSves tanisamoss xeli. nagazi iR-
rineboda.
waqceuli, Secivebuli biWi wamodga, maSinve wahyo SarvalSi fexebi
da xalaTi gadaicva. gabrwyinebuli, TiTqos Signidan ganaTebuli
TvalebiT Sescqeroda ZaRls. riyis qvebs Soris monaxa fexsacmelebi
da Caicva.
biWebi ar iZrodnen, sargadaylapulebiviT idgnen, SiSiTa da Zrwo
liT* umzerdnen aRrenil nagazs. metoqeebma biWs gadaxedes usaz-
Rvro mokrZalebiT, romelSic vedrebisa da mudaris sakmaod didi
wili eria, magram biWi SurisZiebaze ar fiqrobda, is kmayofili iyo
imiTac, rom tanisamosi daibruna, Tanac igrZno, Tu nagazi gverdiT
eyoleboda, es Ronieri da moCxubari biWebi verafers daaklebdnen.
– wavideT, – uTxra ZaRls.
nagazi morCilad gahyva.
biWs ukan ar mouxedavs, ise gaiara riye. ar icoda, metoqeebic
wamovidnen, Tu iqve darCnen. Tumca axla misTvis sulerTi iyo, verc
uknidan moparviT, verc win daxvedriT verafers daaklebdnen mtre-
bi. amitom modioda ase amayad. xandaxan nagazs gadaxedavda. didi
Savi Tvalebidan SuqiviT iRvreboda madliereba. ase gaiares viwro
quCa. ezos finiebma daupires Tavdasxma, magram nagazi is aRar iyo,
rac weRan naxa. mZimed miZunZulebda biWis gverdiT, finiebs RreniT
icilebda. erTs kinaRam piri waatana. unda genaxaT, rogori wkavwka-
viT gavarda sawyali finia da ezos Seefara.
biWi Tavis saxls miuaxlovda, dafiqrda, – „axla ra vuyo am ZaRls?
Sin ver miviyvan, verc aq davtoveb. gareT rom davtovo, daikargeba~.
biWi sagonebelSi* Cavarda, ar icoda, ra eqna, ra moexerxebina ZaRl-
isaTvis.
– axla ra giyo? – moubrunda biWi ZaRls, – ezoSi rom Segiyvano,
31
2 mezoblebi gagiJdebian. mainc ramxela xar, Se oxero, cota patara
rom iyo, kidev mesmis, amodena sad migiyvano?
bavSvi moTxrobebSi
upasuxe SekiTxvebs
1. ratom gamoxatavs biWi ZaRlis mimarT ganawyenebas moTxrobis am nawilis
dasawyisSi?
2. rogor aRwers avtori aivanze mdgar gogonas? rogor daaxasiaTeb gogonas
am monakveTis mixedviT?
3. ras Caidens biWi `nawnavebiani gogos~ danaxvisas? biWis ra Tviseba Cans am
epizodSi?
4. sad Cans moTxrobaSi is, rom ZaRli sifrTxiles iCens, Znelad endoba biWs?
5. rogor iqcevian CxubisTavebi mtkvris sanapiroze?
32
moZebne 2
6. ipove teqstSi monakveTebi, romliTac daadastureb, rom nagazi biWis
bavSvi moTxrobebSi
madlieria.
7. moZebne gamoTqma, romelic migvaniSnebs, rom metoqeebs nagazis
SeeSindaT.
8. ipove striqoni, romliTac daadastureb, rom gaubedavi biWi
gaTamamda da SiSi daZlia.
upasuxe SekiTxvebs
9. rodis ambobs mwerali am sityvebs: `biWi gabrwyinebuli, TiTqos
Signidan ganaTebuli TvalebiT Sescqeroda ZaRls~? biWis ra Tviseba
Cans am monakveTSi?
10. ram ganapiroba metoqeebis mokrZaleba biWis mimarT?
11. ratom ar fiqrobda biWi SurisZiebaze?
12. rogor aRwers avtori biWis ezos?
13. ratom gadawyvets uecrad biWi, ZaRli gauSvas, CamoiSoros?
imsjele
14. ra saerTo Tvisebebi aqvT biWsa da ZaRls?
15. gaixseneT: `biWi amayad midioda~... `nagazi is aRar iyo~... ganmarteT, ra
iyo biWisa da nagazis cvlilebis mizezi?
16. am epizodSi CxubisTavebic sxvagvarad iqcevian. ratom Seicvala maTi
damokidebuleba biWis mimarT? daasabuTeT pasuxi.
17. gamoTqviT varaudi, rogor gagrZeldeba moTxroba?
sityvis maragi
18. amokribe SinaarsiT msgavs sityvaTa wyvilebi:
SiSi, mudara, Zrwola, ridi, vedreba, mokrZaleba.
dawere
20. Seadgine meore nawilis Txrobis gegma, gamoyavi cxra sakiTxi.
gramatika
21. gadaiwere da abstraqtul arsebiT saxelebs qveS xazi gausvi:
a) metoqeebma biWs gadaxedes usazRvro mokrZalebiT, romelSic
vedreba da mudara eria...
b) es ramdenime xani ezoSi simSvide iyo Camovardnili da axla
namdvilad ajanydebodnen...
33
2 nawili mesame
nagazi adgilidan ar iZvroda. biWis moZraobas uyurebda. biWi
wavidoda, ZaRlic gahyveboda, dadgeboda biWi – isic gaCerdeboda.
bavSvi moTxrobebSi
34
2
bavSvi moTxrobebSi
– gSia, Se sawyalo, es cicqna puri ras giSvelis?
biWi ar Semcdara. Tumca mainc ar egona, Tu aseT ayalmayals gamoi-
wvevda ZaRlis Semoyvana ezoSi. ezos myudroeba dairRva. yvela
daJinebiT moiTxovda ZaRlis gaZevebas. mizezi erTi hqondaT – ezo
pataraa, Cvenc Zlivs veteviTo...
amodena nagazi aq Tu SemoiyvaneT, Cven unda gavsaxldeTo...
magram biWma nagazi Tavis sardafSi Seamwyvdia da kari garedan
Cauketa – razas* ki boqlomi daado.
ezo mainc ar cxreboda, yayanebda, zrialebda, gacxarebuli iqnev-
da xelebs, isev yayanebda. ase gagrZelda daRamebamde.
dedis mudaramac ar gasWra. biWi jiutad imeorebda erTsa da
imaves:
– ZaRli Cemia... Cemi ZaRli aravis ar Seawuxebs... me movuvli.
nagazi TiTqos grZnobda, rom es aurzauri mis gamo iyo atexili,
sardafidan CamiCumi ar ismoda. albaT, SeSinebuli TavisTvis iwva
Zvel Cvrebze da xmas ar iRebda. saRamos biWma moakiTxa. jamiT sala-
favi daudga da kmayofili dascqeroda.
– ra gqvia? – ise hkiTxa, TiTqos ZaRls pasuxis gacema SeeZlo, –
SeiZleba yurSa gqvia, an mura, yurebi wauWriaT da ufro mura ger-
qmeva. mura... ara uSavs, kargi saxelia, Segefereba. Tanac mura xar,
cxvir-piric gamuruliviTa gaqvs.
nagazs biWis laparakisTvis ar ecala, gamwarebuli Tqvlefda
salafavs.
– mamaSensac mura erqmeoda, papaSensac... Tqven yvelani muriebi
iqnebodiT... ase xdeba xandaxan... papaCemsac giorgi erqva, mamaCem-
sac... me jer gia mqvia... gavizrdebi da mec giorgi merqmeva... Sen ki
namdvili mura xar, pirwavardnili mura... axla Rame mSvidobisa...
wavedi... xma ar gamagono, xom naxe, Seni gulisTvis ra ambavi atyda.
meore dRes, skolaSi wasvlisas, gamoiyvana nagazi da gzas gaudga...
quCaSi midioda patara, Savgvremani biWi, romelsac gverdiT mura
nagazi mihyveboda. quCis kuTxeSi isev daxvdnen oTxni, magram im oTx-
Tagan verc erTma ver gabeda gzis gadaRobva. biWma maT win Cauara.
zedac ar Seuxedavs, ise Cauara, TiTqos iq arc mdgariyvnen, iq ki ara,
TiTqos qveyanaze arc arsebobdnen.
biWebma boRmiT* savse Suriani Tvalebi gaayoles mimavals, ve-
35
2 raferi uTxres, anda ra unda eTqvaT, roca aseTi nagazi mihyveboda
gverdiT.
bavSvi moTxrobebSi
upasuxe SekiTxvebs
1. gadaikiTxe mesame nawilis dasawyisi. meore abzacisa da Semdgom
gamarTuli dialogis mixedviT, rogor axasiaTebs avtori Zia Tedos?
2. ras ganicdis saxlSi dabrunebuli biWi?
3. vis Sesaxeb Tqva biWma gadataniTi mniSvnelobiT: `im qofakma Tu
daiWira... maSin naxe~?
4. romeli gamoTqmebi migvaniSnebs, rom nagazs gauxarda biWis danaxva?
36
5. rogor zrunavs biWi nagazze? rogor daabinava man ZaRli?
6. ganmarte, risi Tqma surs am winadadebiT mwerals?
2
bavSvi moTxrobebSi
`ezo ar cxreboda, yayanebda, zrialebda, gacxarebuli iqnevda
xelebs~...
7. rogor daaskvna biWma, rom ZaRls mura erqva? ra Sedareba mohyavs mas
msjelobis dros?
8. ra Seicvala meore dRidan biWis cxovrebaSi? saidan Cans, rom biWi
axla amayi da Tavdajerebulia?
9. moTxrobis mesame nawilSi rogor axasiaTebs mwerali biWis metoqeebs?
10. ra axali dabrkoleba gaCnda biWisa da ZaRlis urTierTobaSi?
11. waikiTxe epizodebi:
1. dedam biWs nagazis Sesaxeb uTxra: `mwyemsisa iqneba. albaT, cxvris
faram gaiara qalaqSi da mag sawyals gza daebnao~.
2. biWi nagazs eubneba: `qalaqSi rom ar gicxovria, getyoba...
dafeTebuli xar, Tanac aravin gicnobs~.
amaTgan romeli gadmogvcems faqts da romeli – varauds?
a) dedis naTqvami – faqts, biWis naTqvami – varauds;
b) dedis naTqvami – varauds, biWis naTqvami – faqts.
arCeuli pasuxi msjelobiT daasabuTe.
moZebne
12. ipove teqstSi monakveTi, romelSic Cans, rom ZaRli biWs sabolood
miendo, SeeCvia.
13. SearCie is adgilebi, sadac kargad Cans biWis ezos mobinadreTa
Tavisebureba.
14. moZebne iseTi adgilebi, sadac Cans, rom biWi zrunavda ZaRlze.
15. ipove winadadebebi, romlebSic ZaRls adamianis Tvisebebi miewereba.
sityvis maragi
19. ipove SinaarsiT gansxvavebuli sityva:
sevda, naRveli, eWvi, dardi, wuxili.
dawere
20. a) Seadgine am nawilis Txrobis gegma, gamoyavi cxra sakiTxi.
b) ganmartebiTi leqsikonidan an sabavSvo enciklopediidan amoiwere
cnobebi mecxvare ZaRlis, kavkasiuri nagazis Sesaxeb.
37
2 nawili meoTxe
karga xans uxmod iares. biWs kidev raRac undoda eTqva, magram ar
uTxra, dumili arCia. ise ki saTqmeli bevri hqonda. Tundac is am-
bavSvi moTxrobebSi
bavi, oTxi biWi rom xvdeboda TiTqmis yoveldRe quCis kuTxeSi. ori
weli ise dadioda skolaSi, zedmeti sityva aravis gaubedavs, wels ki
es biWebi gamotyvrnen* saidanRac. jer erTi iyo, ai, is, Worfliani,
swored am kuTxeSi SemTxveviT SeefeTa. axed-daxedes erTmaneTs.
Worflians, etyoba, ar moewona da hkiTxa:
– ra gqvia?
biWma upasuxa. mere Tavis mxriT SeekiTxa:
– Sena?.. Sen ra gqvia?
– gaiare!
biWs wasvla undoda da ratomRac ver wavida. ufro imitom, rom
Worflianis pasuxi gaukvirda.
– Tu ginda, erTs migbertyav.
verc es gaigo biWma, ratom upirebda Worfliani mibertyvas da
swored amis gamo, rom ver gaigo, erTi wuTis Semdeg oriveni quCis
mtverSi goraobdnen, erTmaneTs urtyamdnen, kbendnen, fxaWnidnen
katebiviT. biWs tanisamosi mtverSi da WuWySi amoesvara, Semoefl-
iTa. ase xom ver wavidoda skolaSi, tiril-tiriliT dabrunda Sin.
meore dRes erTis nacvlad oTxi daxvda...
quCis kuTxes rom miuaxlovdnen, biWma oTxive metoqe* dalanda*.
isev iq idgnen, kedelTan ayudebulni. iqve mglisferi ZaRli iwva,
cxvirwawvetebuli, yurebdacqvetili.
metoqeebmac SeniSnes skolidan momavali biWi da nagazi. raRac
gadaulaparakes erTmaneTs. fexebTan wamowolili mglisferi ZaRli
wamoaxtunes da gzaze gamomwvevad dadgnen. ZaRli dawolili gac-
ilebiT patara Canda. es iyo Ronieri, galaRebuli, ganebivrebuli
nagazi. biWs SeeSinda. SemkrTalma daxeda Tavis ZaRls, romelic Tav-
Caqindruli, mowyenili moZunZulebda da warmodgenac ki ar hqonda,
ra xifaTi eloda win.
skolidan dabrunebulebs, aTiode nabijze gza gadauRobes.
biWma SiSiT daixia ukan. mura nagazma jer gakvirvebiT moxeda
biWs, SeCerda, mere win gaixeda. uceb bewvi aeSala, jagariviT daudga
yalyze. winidan mglisferi ZaRli uaxlovdeboda RreniT. nestoebi
auTrTolda, TviTonac SeuRrina, TeTri, elvare kbilebi gamoaCina.
ZaRlebma erTmaneTs Semouares, wre Sekres. frTxilad daynoses
erTmaneTi. Rrena gaZlierda. mglisferma Seuyefa da yelSi eca. biWma
Tvalebze aifara xeli. mas esmoda, rogor ibrZodnen ZaRlebi.
Rrena... yefa... RavRavi... isev Rrena, isev yefa...
biWma Tvalebi gaaxila, xeli saxidan moiSora. mtvris korianteli
idga da ver gaarCia, romeli ZaRli iyo zeviT da romeli – qveviT.
erTmaneTSi gadaxlarTulebi ibrZodnen, goraobdnen, erTmaneTs
kbendnen, aTrevdnen.
metoqeebi TavianT falavans* aqezebdnen, aTasgvari SeZaxilebiT
38
2
bavSvi moTxrobebSi
amxnevebdnen. erTmaneTSi CaxlarTuli ZaRlebis garSemo yiJiniT
darbodnen. seiris* moyvaruli xalxic maSinve mogroviliyo. yvela
mglisfer ZaRls aqezebda. mura nagazi marto ibrZoda. „Cemi jobnis, –
gaifiqra wamiT biWma, – amitom aqezeben mglisfers... Cemi jobnis...~
bewvis didi gorgali trialebda quCis mtverSi, Tan ucnaur, raRac
ganwirul xmebs gamoscemda, am xmebs seiris moyvarulTa Rrianceli
erTvoda.
biWi gafiTrebuli idga. guli eleoda, Zlivs sunTqavda. mzad iyo,
ZaRlebis Sua Cavardniliyo da gaeSvelebina.
mtverSi mura nagazi amoizarda. erTi wuTiT siCume Camovarda.
mtveri dacxra, daiwminda. mglisferi miwaze egdo. mura nagazs yurSi
Caevlo piri, wina TaTebiT Tavsa da mxarze awveboda.
– gaaSveleT! – daiZaxa viRacam.
– muko modis!.. eg aris ZaRlebis ustabaSi*!
biWma Soridan galiaSebmuli forani dainaxa da mixvda, vinc iyo
muko. swrafad mivarda ZaRls.
– gaviqceT, – dauyvira, – muko modis da dagiWers.
mura nagazma piri SeuSva mglisfers, magram TaTebiT mainc awveboda
da wamodgomis saSualebas ar aZlevda.
– Cqara! – uyviroda biWi, – Cqara, muko dagiWers! – Tan gasaqcevad
iwvevda.
mura nagazma irgvliv mimoixeda. moyayane xalxi rom dainaxa, gons
moego* da SeSinda kidec. metoqes Tavi mianeba da gaqceul biWs gaeki-
da.
biWi da ZaRli quCaSi mirbodnen. biWma borblebisa da cxenis flo-
qvebis xma gaigona. ukan moixeda. qvafenilze gaxelebuli* cxenebi
39
2 mohqrodnen da Tan galiaSedgmul
forans moaraxraxebdnen. kofoze*
bavSvi moTxrobebSi
40
– albaT, upatronoa, – upasuxa dedam.
– nomeri aqvs? – mSvidad miubrunda muko biWs. 2
– ra nomeri? – gaocda biWi. cremli mtvriani muWiT moiwminda da
bavSvi moTxrobebSi
saxeze talaxis zolebi daaCnda.
– upatronoa da nomeri saidan eqneba?! – Tqva mezobelTagan viRa-
cam.
– nomeri ar hqonia.. – erTi wuTiT Cafiqrda muko, – ZaRli unda
waviyvano.
– ra nomeri? – isev ikiTxa biWma.
– unomro ZaRlebs qalaqSi ar vaCerebT... – mukom ezoSi Sesvla
daapira, magram biWi dedas dausxlta da mukos aefara.
– xvalve vuyidi nomers, Zia... ZaRli Cemia!
– nomeri ar iyideba!
– maS, vuSovi... nu waiyvan, Zia, Seni Wirime!
– ZaRli Cemi Svilisaa, dReidan Cemi Svilisaa!.. – gulma veRar
gauZlo biWis dedas da mukos Seutia, – axlave wadi aqedan!
upasuxe SekiTxvebs
1. rogor ixsenebs moTxrobis gmiri Worflian biWTan pirvel Sexvedras?
2. icis Tu ara mkiTxvelmac misi, moTxrobis mTavari gmiris, saxeli?!
3. ra ganizraxes biWis metoqeebma?
4. rogor aRwers avtori mglisfer nagazs? rogor aRwers mura nagazis
gabrazebas?
5. ram miaxvedra biWi, rom misi nagazi sjabnida mglisfer ZaRls?
moZebne
6. moZebne is winadadebebi, romlebSic Cans biWisa da misi metoqeebis
gansxvavebuli damokidebuleba mura nagazisa da mglisferi ZaRlis
Cxubisadmi.
imsjele
7. Tqveni azriT, ram ganapiroba biWisa da misi metoqeebis gansxvavebuli
damokidebuleba ZaRlebis mimarT? ra Tvisebebs avlenen personaJebi am
epizodSi?
8. rogor fiqrobT, ratom SearCia mweralma metoqeebis ZaRlis aRsawerad
sityva `mglisferi~?
9. moTxrobis wina nawilis Sinaarsis gaTvaliswinebiT, ra unda iyos mura
nagazis gamarjvebis mizezi?
upasuxe SekiTxvebs
10. rogor gvixatavs avtori mukos?
11. biWis mezoblebma gamoxates TavianTi damokidebuleba nagazis mimarT.
gansxvavdeba Tu ara biWis deda maTgan am TvalsazrisiT?
41
2 12. Sen Tu gyolia romelime cxoveli? rogor epyrobi cxovelebs?
13. daakavSireT erTmaneTTan Seswavlili Tavebi da maTi ilustraciebi;
bavSvi moTxrobebSi
sityvis maragi
14. ganmarte, rodis viyenebT am sityvebs, – ris xmas, rogor xmaurs
Seefereba:
TqaraTquri, raxraxi, Rrianceli, yiJina.
dawere
16. Seadgine am nawilis Txrobis gegma.
17. dawere Txzuleba saTauriT `mura da mglisferi~.
(weris dawyebamde 38-e gverdze bolo abzacebSi fanqriT moniSne
saTanado sityvebi an winadadebebi).
TxzulebaSi aRwere:
• moTxrobaSi mglisferi ZaRlis gamoCena;
• mowyenili mura nagazis uecari gabrazeba;
• ZaRlebis Sexvedra pirispir;
• ZaRlebis daundobeli orTabrZola;
• mglisferi ZaRlis wamqezeblebi;
• muras patronis – biWis gancdebi;
• mura nagazis gamarjveba;
• ra unda iyos muras gamarjvebis mizezi.
nawili mexuTe
muko buzRun-buzRuniT gaeSura fornisaken.
mezoblebi uxmod daiSalnen. etyobodaT, ukmayofiloni iyvnen,
saqme rom ase damTavrda. es ukmayofileba oTaxebamde veRar mii-
tanes, aivnebzeve ayayandnen. zevidan damnaSavesaviT dascqerodnen
nagazs, romelic SeSinebuli da mokuntuli iwva sardafis karTan.
ZaRlma namdvilad igrZno, rom es aurzauri mis gamo iyo atexili da
amitomac miikunWa qvafenilze, damnaSavis TvalebiT uyurebda adami-
anebs.
biWi nagazTan mivida da daxeda. axlaRa SeamCnia – drunCi da kiseri
mTlad gasisxlianebuli hqonda. Caikuza da Tavze xeli gadausva.
ZaRli gainaba, Tvalebi milula*, zurgze bewvi aRar ajagvria, arc
dauRrenia.
– nu geSinia, – uTxra biWma, – xvalidan nomeri geqneba da xels
veravin gaxlebs... ici, ra aris nomeri? ara? arc me vici. ara uSavs,
dedas ecodineba da is gvaSovninebs.
biWs dedam dauZaxa. biWi Sin didxans ar dayovnebula, saWmeli
42
gamoutana nagazs da sardafis kari gauRo.
– Wame, – Seaxsenebda xolme nagazs, romelsac maincdamainc ar 2
sWirdeboda Sexseneba, – magrad ki iCxube, ar megona, Tu aseTi Ron-
bavSvi moTxrobebSi
ieri iqnebodi. Tumca ra, Sen, albaT, mglebTanac giCxubia... isic
magari iyo... kargad gagiZlo.
ZaRli TavauReblad sanslavda salafavs.
– erTi vnaxoT, xval rogor dagvxvdebian biWebi... SeiZleba, ori
ZaRli moiyvanon. Sen iseTi xar, orsac moerevi da samsac... Zalian
Ronieri xar. naxe, mec viqnebi Ronieri... Zalian minda, Ronieri viyo.
ZaRlma jami moasufTava da miwva, etyoboda, daRlili iyo, fexze
dgomis Tavi aRar hqonda.
– ici ra, Cven kidev wavideT sabanaod... gindac acivdes, mainc wavi-
deT. iq, gaRma, aivanze nawnavebiani gogo dgas xolme. me roca curviT
Cavuvli, xels miqnevs. Tu wyali civi iqneba, riyidan* davuqnioT
xeli... dagvinaxavs.. Sen ggonia, ver dagvinaxavs? gamoRmidan vaniSneb,
is biWi var, curviT rom Camovivlidi-meTqi. gogona mixvdeba, vinca
var da kidev damiqnevs xels, SeiZleba gaicinos kidec... magram si-
cils napiridan ver gavigonebT, Sors viqnebiT.
biWs isev dauZaxa dedam.
– axla daiZine, daRlili xar... saRamos ginaxuleb... iqneb, gaviar-
oT kidec. mtkvris piras gagatareb.
biWi meore dRes skolaSi ar wasula. mTeli dRe nomrisTvis sir-
bils Sealia. bolos uTxres, mezoblebis Tanxmoba mogvitaneo. biWi
gafiTrda, Zlivs Seikava cremlebi. gulmokluli dabrunda Sin.
dedas Seecoda. TviTonve Camoiara mezoblebi da didi xvewnis Semdeg
TiTqmis yvela daiTanxma.
dilaadrianad gavarda biWi, Tan mezoblebis mier xelmowerili
qaRaldi waiRo. isev lodini dasWirda. dro nela gadioda. kedelTan
atuzuli biWi xan erT fexs daeyrdnoboda, xan meores. maRali kacebi
modiodnen... jguf-jgufad idgnen, saubrobdnen. mere daiSlebod-
nen... biWi ki idga, ase jiutad idga da eloda. quTuToebi daumZimda,
Tvlema moeria, Tavi kedels miado.
mtkvris napiri daesizmra: viTom nagazi napirze datova da Tvi-
Ton talRebSi Securda. talRebi Cveulebrivze didi da Tbili iyo,
Ronivrad aisroda biWs zeviT, mere daaqanebda... mere talRebma nac-
nobi aivnis win Caatares biWi. mtkvarze gadmokidul aivanze aravin
Canda. carieli iyo. uceb moajirs gadmoeyuda SavulvaSiani meloti
kaci, romelsac Savi, wvrili Tvalebi hqonda. melot kacs ulvaSebi
swrafad ezrdeboda, nawnavebiviT CamougrZelda. ulvaSis boloebi
ukve mdinares swvdeboda, talRa xvdeboda da aqanavebda. biWs SeeSi-
nda, swrafad mitrialda da napirisaken mousva. rogorc iyo, Tvali
mohkra napirs, magram napirze ZaRli aRarsad Canda. mTeli ZaliT
usvamda mklavebs, talRidan talRaze gadadioda, maRla asrolili
napirs gaxedavda. riyeze qvebi TiTqos gazrdiliyvnen, uzarmazar
lodebad qceuliyvnen...
43
2
bavSvi moTxrobebSi
– biWuna... biWuna...
biWma Tvalebi moifSvnita, mis win viRac qali idga...
– vis ucdi? – hkiTxa qalma.
biWma uTxra, visac ucdida.
aTi wuTis Semdeg igi ukve saxlisken mirboda. gaxarebuli ise mi-
hqroda, miwaze fexs ar akarebda. xelSi Tunuqis* mrgvali naWeri
ekava, – es iyo nomeri.
Tunuqze aRbeWdili iyo gaurkveveli asoebi da cifrebi – es ki iyo
ufleba, nagazs neba hqonda darTuli quCebSi Tavisuflad siarulisa.
ZaRli sardafSi iyo damwyvdeuli. biWi mividoda, Tavis Zvel qamars
koxtad moargebda kiserze da zed am mrgval Tunuqs dahkidebda.
verc muko, verc mezobeli, verc skolis daraji, veravin xels ver
axlebda nagazs... uceb gaaxsenda, aseTi Tunuqi mglisfer nagazsac
ekida.
biWi garboda, ezos rom miuaxlovda, SeCerda, suli moiTqva. saxe
mainc uRimoda. ise, TavisTvis iRimeboda. quCis boloSi oTxi biWi,
oTxi metoqe dainaxa. muStiT daemuqra, magram saxidan Rimili mainc
ar moSorebia.
yvelaferi dawynarda, yvelaferi ise iyo, rogorc unda yofiliyo...
ezoSi Sevarda, iqac simSvide daxvda. myudroeba.
uceb, TiTqos kefaSi dahkres, TvalT daubnelda.
sardafis kari Ria iyo, kargad axsovda – daketili datova, axla ki
Ria iyo.
frTxilad mivida, TiTqos eparebao, Ria karis win dadga: sardafi-
dan sicarielem gamoixeda, bnelma da nestianma.
44
biWs muxlebi moekveTa. qvafenilze pirqve daeca da aqviTinda.
mezoblebi aivanze gadmodgnen. deda, rogorc Canda, Sin ar iyo, ar 2
gamoCenila.
bavSvi moTxrobebSi
viRac mivida biWTan, wamoayena.
– sad aris Cemi ZaRli? – ikiTxa biWma gabzaruli xmiT.
pasuxi aravin gasca.
– sad aris Cemi ZaRli? – kvlav ikiTxa umisamarTod. mzera aivnebs
miapyro. mezoblebi uxmod gabrundnen, aravin uTxra, ra iqna ZaRli.
biWi WiSkrisken gaiqca. quCaSi oTxi biWi SeefeTa, oTxi metoqe.
metoqeebi damcinavad iRimebodnen, magram biWs rom Sexedes, uecrad
niri wauxdaT.
– ra iqna Cemi ZaRli? – axla imaT SeekiTxa ganrisxebuli biWi. bi-
Webma ukan daixies.
– ra iqna?!
– mukom waiyvana... – CurCuliT Tqva Worflianma.
– Tqven moiyvandiT... Tqven gauRebdiT kars.
biWebma erTmaneTs gadaxedes. mere SemkrTali mzera
biWs miapyres. biWma or metoqes xelebi mkerdSi aZgera.
orive kedels miexeTqa da iqve Caikeca. mere danarCenebs
miubrunda, magram maT ukve gaqceva moeswroT. laCru-
lad garbodnen damfrTxalebi. biWma waqceul metoqeebs
zizRiT daxeda da gaSorda.
biWi marto midioda...
mamakacuri, didi nabijebiT midioda patara, Savgvre-
mani biWi, romelsac magrad CaebRuja xelSi Tunuqis
mrgvali naWeri...
arCil sulakauri
upasuxe SekiTxvebs
1. ratom iwva nagazi sardafis karTan SeSinebuli da mokuntuli?
2. rogor epyroba biWi daSavebul ZaRls?
3. ra Tvisebebs avlens biWi nomris mopovebis epizodSi?
4. raze migvaniSnebs biWis sizmari?
5. biWis sizmarSi riyis qvebi uzarmazar lodebad iqceva. kidev rasTan
dakavSirebiT iyenebs mwerali am xerxs?
6. kidev erTxel waikiTxe 44-e gverdze mocemuli nawyvetis dasawyisi da
ipove gamoTqma `miwaze fexs ar akarebda~. Seni azriT, ras gulisxmobs es
gamoTqma.
7. nomriT dabrunebuli biWi muStiT daemuqra metoqeebs, magram saxidan
Rimili ar moSorebia. misi xasiaTis ra Tviseba Cans am epizodSi?
45
2 8. Tavis dasawyisSi daxatulia xmauriani ezo. raze migvaniSnebs ezos siCume
biWis dabrunebis epizodSi?
bavSvi moTxrobebSi
moZebne
15. moZebne epizodi, romelSic Cans, rom biWi misTvis mniSvnelovan Temaze –
pirad grZnobebze – esaubreba nagazs.
imsjele da Seafase
16. moTxrobis dasasruls vkiTxulobT: `biWi marto midioda~... kidev sad
gvxvdeba es winadadeba? Seafase, ra gansxvavebaa `pirvel martoobasa~ da
`bolo martoobas~ Soris?
17. biWis ambavi sakmaod daZabulad viTardeba. ra migaCnia misi cxovrebis
yvelaze naTel, ocnebiT aRsavse epizodad?
18. Seafase, ra cxovrebiseuli gamocdileba SeiZina biWma? ra Secvala mis
xasiaTSi metoqeebTan, mukosTan, mezoblebTan urTierTobebma? ra roli
Seasrula misi xasiaTis CamoyalibebaSi dedam?
19. ra aswavla biWs nagazTan urTierTobam? rogor epyroba igi damarcxebul
metoqeebs? mis adgilas Sen rogor moiqceodi? ra saerTos xedav Sensa da
am patara biWs Soris?
dawere
20. Seadgine bolo, mexuTe nawilis Txrobis gegma.
21. Sen rogor gaagrZelebdi da daasrulebdi am ambavs? moifiqre gagrZeleba
da dawere patara Txzuleba, SeurCie saTauric.
46
Teoria biografia da
avtobiografia
arCil sulak
iakob gogeba auri
Svili mark tveni daibada 1927
daibada 1840 wels.
wels. is daibada1835 leqsebis ga
wels flo- rda
iyo qarTul ridaSi. misi dawerili aq
i sabavSvo yvelaze vs yvela-
literatur cnobili saba saTvis cnobi
is fuZem- vSvo li
debeli da `d wignebia `to prozauli na
eda enis~ m soi- war-
avtori. `ded eris Tavgad moebebi: `biW
aena~ iako- asavali~ i da
bis sicocxl da `heklber ZaRli~, `sal
eSi 33-jer i finis amuras
gamoica. Tavgadasaval Tavgadasaval
i~. i~...
47
gazrdilic marad eqomageboda am xalxs, da misi bralia, rom am
ukanasknel saukunemde Cvens qveyanaSi ufro kacuri da keTili
ganwyobileba iyo maRal da dabal wodebas Sua, vidre sxva qvey-
nebSi. ra Tqma unda, rom am gonivruli Cveulebis mizezi iyo
Cemi sofelSi gabarebac. da kurTxeulimc iyos es Cveuleba!.. ar
SemiZlia ar gamovtyde, rom, Tu ki ram darCa CemSi kargi da keTi-
li, ufro imis wyalobiT, rom me sofelSi viyavi gabarebuli da
glexebis SvilebTan erTad vizrdebodi.
sawereTloSi, zemo imereTSi, bevri kargi sofelia da maT
ricxvSi urevia savanec, is sofeli, sadac Cemi ZiZa cxovrobda
da me vizrdebodi. rogorc saTvaldaTvalod, ise haeris sikeTi-
Tac is saucxoo ram aris da amitomac daurqmeviaT „savane“, e. i.
mosasvenebeli adgili. saCxereze Sors ar aris: Cveni saxlidan
naxevari saaTis sasiarulo Tu iqneba. aq avidgi me fexi, aq amov-
idgi ena da aqedanve iwyeba Cemi maxsovrobac. Tvalwin midgia
isliT gadaxuruli xis saxli wina da ukana karebiT, ufanjr-
usarkmelo, mxolod ori sakvamluriT, anu safafuriT, saidanac
kvamli gadioda da samagierod, sinaTle Semodioda. Sua keraze,
mxar-TeZoze wamowolili, deviviT idva didi, uzarmazari jirkvi
da gausxletlad zamTar-zafxul cecxli guzguzebda...~
Tamar mgelaZe
davibade 2005 wlis 1-l ianvars qalaq quTaisSi. 2011 wels
davamTavre baRi da imave wels Sevedi skolaSi. axla vswavlob
me-6 klasSi. skolaSi Cemi sayvareli sagania buneba.
Zalian miyvars musika da kiTxva. Tu saxlSi marto vrCebi,
Cemi oTaxis fanjaras farTod vaReb, rom bevri haeri SemovuSva,
vrTav musikas dabal xmaze, ise, rom mezoblebi ar Sevawuxo. mere
Tarodan romelime wigns CamoviReb, savarZelSi movkalaTdebi
da kiTxvas Sevudgebi. ase SemiZlia viyo dausruleblad. xSirad
mifiqria, rom SeiZleba, arc ki momSivdes...
48
3
Tavi
me-
samSOoblo
fanjaraSi – qedia,
vtyui! – qedze metia –
saqarTvelos xedia!
murman lebaniZe
aq Seiswavli...
*** (Sen ise Rrma xar, qarTulo cao) hoi, sixarulo
mefe demetre Tavdadebuli Teoria. sinonimebi, antonimebi,
cixis sizmari omonimebi
giorgi brwyinvale
3 ***
samSoblo
upasuxe SekiTxvebs:
1. a) daixmare leqsikonSi mowodebuli cnobebi tao-klarjeTis Sesaxeb da
ganmarte, ras gulisxmobs poeti am striqonebSi:
`Seni didebis momReralia oSki da zarzma, beberi tao~...
dawere
6. gadaiwere leqsi rveulSi; sasurvelia, zepirad daiswavlo.
gramatika:
7. aRwere arsebiTi saxeli tao nimuSis mixedviT.
nimuSi: poeti – arsebiTi saxeli, `vin~ jgufis, sulieri, konkretuli,
sazogado, boloTanxmovniani (poet-ma), ukumSveli (poet-is).
moiZie informacia
8. enciklopediidan an internetgverdebidan moiZie informacia tao-
klarjeTis taZrebis Sesaxeb. gaarkvie, ra iwvevs sazogadoebis
SeSfoTebas?
50
mefe demetre Tavdadebuli
3
samSoblo
sanam iakob gogebaSvilis am Txzulebas waikiTxavT, gamoTqviT
azri: rogori iqneboda mefe, romelsac SemdgomSi qarTvelma xalxma
Tavdadebuli uwoda? gaecaniT Txzulebas:
51
3
samSoblo
upasuxe SekiTxvebs
1. ra aris am teqstis pirveli abzacis daniSnuleba? ras gvatyobinebs avtori
Txrobis dasawyisSive?
2. rogor aRwera avtorma gansxvaveba mefe demetres siWabukisa da
mowifulobis xanas Soris?
3. ganmarte, ratom gadaicvamda xolme mefe ubralo tanisamoss?
moZebne
4. ipove meore abzacSi winadadeba, romelic migvaniSnebs, rom Semdeg nawilSi
avtori mZime, daZabul ambavs mogviTxrobs.
5. moZebne mesame abzacSi sityvebi, romlebic migvaniSnebs, rom arRun yaeni
veragi, daundobeli mbrZanebeli iyo.
52
upasuxe SekiTxvebs 3
samSoblo
6. ganmarte, ras gulisxmobs gamonaTqvamebi: `nacrad vaqcev~, `naoxrad
miqcevs~?
7. ra arCevanis winaSe idga sagonebelSi Cavardnili mefe demetre?
moZebne
8. ipove teqstSi abzaci, romelSic gadmocemulia, Tu rogor asabuTebs
mefe demetre Tavis gadawyvetilebas. Seafase mefis arCevani.
9. moZebne amave monakveTSi gamoTqma, romelic xatovnad aRwers, Tu ra
ubedurebas moutanda arRun yaeni demetres samefos.
upasuxe SekiTxvebs
10. ra amtkicebs imas, rom samefo karis didebulebi mefe demetres
erTgulni iyvnen?
11. rogor Seafasa kaTalikosma mefis gadawyvetileba, rodesac misi
sityva moismina?
12. ram SesZina kidev ufro meti Zala arRun yaenTan mimaval demetres?
imsjele
13. avtori gadmogvcems demetre mefis mier gamgzavrebamde
ganxorcielebul sam ganzraxvas:
a) man Tavisi Cvili memkvidre mefed aRiara;
b) mis erTgulebaze daafica warCinebuli pirebi;
g) yaenTan Tan gaiyola kaTalikosi.
imsjeleT, ratom moiqca ase mefe; SeafaseT misi samive nabijis
mniSvneloba.
14. imsjeleT, ra kavSiria am nawarmoebis pirvelsa da bolo abzacebs
Soris?
15. daukavSireT iakob gogebaSvilis es Txzuleba ana kalandaZis leqss;
TxzulebaSi moTxrobili ambavi rogor aisaxa leqsSi?
16. romelia am moTxrobis swori Sefaseba qvemoT CamoTvlilTagan?
a) es aris moTxroba, romelSic mwerali Tavisi fantaziiT SeTxzul
ambavs gadmogvcems;
b) es aris moTxroba, romelSic mwerali istoriul ambavs xatovnad
aRwers da sakuTar damokidebulebasac gvacnobs.
g) am moTxrobaSi istoriuli faqtebi aRwerilia mwerlis piradi
damokidebulebisa da gancdebis gaumJRavneblad.
sakuTari arCevani daasabuTeT.
dawere
17. Seadgine Txrobis gegma teqstis Svidi abzacis mixedviT da gegmis
Svidive sakiTxi rveulSi Cawere.
53
3 cixis sizmari
samSoblo
54
upasuxe SekiTxvebs 3
1. rogor fiqrob, vis gulisxmobs poeti leqsis am striqonebSi:
samSoblo
`galavanze gadmodgeba
saqarTvelos Tvali~.
moZebne
6. ramdeni marcvalia saleqso striqonebSi? rogor riTmas iyenebs
poeti?
7. moniSne leqsSi gasulierebis xerxis – gapirovnebis ori nimuSi,
romelic gansakuTrebiT mogewona.
imsjele
8. imsjeleT, ra migvaniSna poetma am Sedarebis gamoyenebiT:
`veRar xedavs, gaavdeba,
aSlis xavsis balans,
da gruxunebs naadrevi
gazafxulis gvarad~...
SearCie pasuxi:
a) usargeblo, xavsmodebuli cixe ganwirulia dasangrevad da
dasaviwyeblad;
b) cixes jer kidev SeunarCunebia mnaxvelze zemoqmedebis Zala da
didebuli ieri.
9. daasabuTeT leqsidan SerCeuli striqonebis damowmebiT, rom poeti
mkiTxvelSi sxvadasxvagvar gancdas aRZravs: a) sinanuls, b) sevdas,
g) siamayes, d) imeds.
konkretulad SenSi romeli gancda ufro mZafrad aRZra am leqsma?
dawere
10. TiToeul strofs SeurCie misi mTavari saTqmelis gamomxatveli
saTauri.
11. moipove cnobebi artanujis cixis Sesaxeb, Camowere SenTvis misaRebi
TanamimdevrobiT da naSromi klasis winaSe warmoadgine.
55
3
samSoblo
giorgi brwyinvale
56
mefisa. ganaxlda didebuli dro Tamar mefisa; aRdga saqarTvelo,
jan-RoniT aivso, didebiT Seimosa. 3
giorgi mefem Seadgina kanonebi qveynis gamgeobisa da marTvisa,
samSoblo
wminda zneobisa, qveynis samsaxurisa; daarqva am krebuls „Zeglis-
deba~ da gamosca saxelmZRvanelod Tavis qveSevrdomTaTvis.
aseTi siZlieriTa da sibrZniT marTa giorgim mTeli saqarTvelo
ocdarva weliwads, swored imden xans, ramden welsac imefa Tamarma.
madlierma erma mas brwyinvale giorgi daarqva da aqamomde am sax-
eliT ixseniebs mas.
iakob gogebaSvili
upasuxe SekiTxvebs
1. ratom gaeSura dedofali naTela mesxeTSi, axalcixisaken?
2. rogor axasiaTebs avtori dedofals?
3. rodis da ratom Seadara avtorma giorgi Tamar mefes? ipove teqstSi am
Sedarebis sami mizezi.
4. meore abzacis mixedviT Camoayalibe is sami RonisZieba, romliTac
axalgazrda mefem qveynis marTva daiwyo.
5. ra nabiji gadadga mefe giorgim saqarTvelos erTobis aRsadgenad?
6. rogor afasebs avtori mis amgvar saqciels? daimowme teqstidan
Sesabamisi striqonebi.
7. rodis da rogor warmarTa mefem gareSe mtrebTan brZola?
8. ra daniSnuleba hqonda kanonTa wigns, `Zeglis-debas~, romelic mefem
TviTon Seadgina?
9. `giorgi mefem Seadgina kanonebi qveynis gamgeobisa da marTvisa, wminda
zneobisa, qveynis samsaxurisa~...
Seni sityvebiT ganmarte, ra aris is sami ram, rac qveynis keTildReobas
ganapirobebs?
10. rogor Sevida saqarTvelos istoriaSi giorgi mefe? upasuxe bolo
abzacis mixedviT.
imsjele
11. isaubreT demetre Tavdadebulisa da misi Zis, giorgis, bedisa da Rvawlis
Sesaxeb.
12. gaixseneT ana kalandaZis leqsi `Sen ise Rrma xar~ da iakob gogebaSvilis am
istoriul Txzulebas daukavSireT.
dawere
13. miaqcie yuradReba im metsaxelebs, romlebic gamorCeul mefeebs xalxma
Searqva: vaxtang gorgasali, daviT aRmaSenebeli, demetre Tavdadebuli,
giorgi brwyinvale; moiZie damatebiTi cnobebi am mefeTa Sesaxeb da
ganmarte, ra udevs safuZvlad TiToeuli maTganisaTvis Serqmeul saxels.
sakuTari naSromi klasis winaSe warmoadgine.
57
3 hoi, sixarulo
samSoblo
imsjele
1. pirveli da meore striqonebis mixedviT ganmarte, ra damokidebuleba
hqonia xalxs Tamar mefis mimarT?
2. leqsis romeli sityvebiT daadastureb, rom es xalxuri leqsi
saqarTvelos erT-erT kuTxeSi – svaneTSi Seqmnila?
3. rogor aRwera xalxuri leqsis mTqmelma Tamaris garegnoba?
4. saidan Cans, rom lamazi Tamar mefe mSvenieri meomaric iyo?
5. rogor aris aRwerili leqsSi Tamaris cxeni? Seni azriT, ras
adasturebs cxenis aseTi Zvirfasi aRkazmuloba?
6. ganmarte, xatovnad vis gulisxmobs `cxraTvala mze~ am gamoTqmaSi:
`yvelgan wvimaa da yvelgan Tovlia,
eceris vakeze mze dgas cxraTvala~.
gramatika
7. gadaiyvane mravlobiT ricxvSi qvemoT CamoTvlili arsebiTi saxelebi
da Seadgine oTxi vrceli winadadeba:
dedofali, dalali, abjari, muzaradi.
58
Teoria sinonimebi,
antonimebi, omonimebi
59
4
Tavi
Tavi
me-
ZvelTaZveli
ambebi
iambe, cixis naSalo,
ra gza gaqvs gamovlilio...
xalxuri
aq Seiswavli...
iavnana xelosnoba saqarTveloSi
lile mamali ras yivis (xalxSi mosmenili)
iobi da futkari (mosmenili modioda nino mTebiT
Tqmuleba) Teoria. leqsikoni
legenduri
saxelmZRvanelos am TavSi Cven gTavazobT nawyvetebs
`iavnanas~ erT-erTi Zveli variantidan: 4
ZvelTaZveli ambebi
iavnana
61
4 `iavnana~, qarTuli xalxuri leqs-simRera, warmoSobiT uZvelesi
drois – warmarTobis xanis* sagalobelia. cnobilia, rom Cvenamde
ZvelTaZveli ambebi
62
lebsac~ uwodebdnen. deda barbares saxeli am leqsmac Semogvinaxa.
barbare uZvelesi saxelia, romelic SinaarsiT mzes, mzis borbals 4
ZvelTaZveli ambebi
ukavSirdeba.
xevsureTSi Cawerili erTi Tqmulebis mixedviT, `dobilebi~,
romlebic mzis qalRmerTis – barbares – Svilebs anu mzis sxivebs,
ganasaxiereben, amomavali Tu Camavali mzis sxivebs mohyvebodnen
da mindorSi burTis saTamaSod gadiodnen. burTi ki, iseve rogorc
borbali, mzis simboloa da maTi mziurobis niSania. am leqsSic, `ia-
vnanaSi~, sofelSi `Svidi batoni da-Zmani, Svidni dani, Svidni mzeni~
Camodian da margalitebs mohfenen. margaliti erT-erTi is patio-
sani Tvalia, romelsac Zveli adamiani Tavisi fantaziiT mnaTobebs
ukavSirebda.
upasuxe SekiTxvebs:
1. ra cvlileba ganicada droTa ganmavlobaSi `iavnanam~?
SearCie swori pasuxi:
a) Tavdapirvelad `iavnana~ mzis sagalobeli iyo, mogvianebiT ki
nayofierebis qalRmerTis sadideblad iqca;
b) Tavdapirvelad `iavnanas~ batonebisgan gansakurneblad mRerodnen,
mogvianebiT ki is akvnis simRerad iqca;
g) Tavdapirvelad `iavnana~ qvesknelis dedofals eZRvneboda,
mogvianebiT ki – mzis ganmasaxierebel RvTaebas.
2. vin arian `deda barbares Svilebi~? romel qalRvTaebas hgavs barbare?
3. raze migvaniSnebs `iavnanas~ teqstSi margaliti?
imsjele
4. riT SeiZleba avxsnaT `iavnanas~ Zveli variantis mTqmelis (momRerlis)
mowiwebuli damokidebuleba batonebis mimarT?
5. ratom cvlian bavSvis daZinebisas `iavnanas~ teqsts survilisamebr?
moZebne
6. ipove rogorc leqsSi, ise SemecnebiTi xasiaTis teqstSi mzis RvTaebis
damaxasiaTebeli niSnebi.
7. Zveli TqmulebiT, vardi da ia qvesknelis mefe-dedoflis saxelebia.
moZebne aq warmodgenil leqsSi is adgili, sadac iasa da vards yvavilebis
mniSvneloba aqvs.
davaleba
8. SearCie `iavnanas~ teqstidan SenTvis saintereso nawyveti da iswavle
zepirad. Seecade, axsna, ratom mogewona es nawyveti?
63
4 lile
ZvelTaZveli ambebi
64
irmebi wvanan saZirkvelze,
qongurze* sxedan Sevardnebi. 4
Seni xarebi buRraoben*,
ZvelTaZveli ambebi
rqani asxiaT oqrosani.
bneli TaRebi irRvevian,
qvesknelis bWeni* iryevian.
ibneva oqros samkauli.
brialebs oqros darbazebi.
dideba Senda!
dideba Senda, zeciero!
upasuxe SekiTxvebs
1. Zveli warmodgeniT, romeli frinveli ukavSirdeba mze-RvTaebas?
2. romel cxovelebs ukavSireben mze-RvTaebas?
3. romeli striqonebidan Cans cxadad, rom `lile~ RvTis sadidebelia?
moZebne
4. moZebne sagalobelSi is ori striqoni, romlebic migvaniSnebs, rom mzis
RmerTi sibneles sZlevs.
5. moZebne sagalobelSi is ori striqoni, romlebSic mxatvruladaa
aRwerili gaTenebis suraTi.
lile
lilevoda, dideba Senda, ialaRebze buRraoben,
dideba Senda, zeciero! iryevian didi qedebi...
lilevoda, dideba Senda,
oqrosi gidgas sra-sasaxle, bneli axlos ver gekareba,
gars akravs oqros galavani. zRvasa da xmelze dagiyria
galavnis Ziras irmebia, moelvare samkaulebi.
qim-qongurebze – Sevardnebi.
lilevoda, dideba Senda,
Sens saRmrTo xarebs, meufeo, dideba Senda, zeciero!
rqebi adgaT – rqebi oqrosi.
65
4 upasuxe SekiTxvebs
1. ra niSniT gamoirCevian mze-RvTaebis cxovelebi: iremi, xari?
ZvelTaZveli ambebi
moZebne
6. moZebne sagaloblis am variantSi mzis RvTaebisTvis damaxasiaTebeli
niSnebi. SeasruleT saerTo davalebebi.
7. SeadareT erTmaneTs `liles~ ori varianti da aRniSneT maT Soris
rogorc msgavseba, aseve gansxvaveba.
8. qvemoT CamoTvlilTagan romeli ar aris mzis ganmasaxierebeli
qarTuli RvTaeba?
• lile • pirimze
• heliosi • mzeqali
66
gaqristianebul saqarTveloSi Zveli
droidanve gavrcelebula bibliuri 4
ZvelTaZveli ambebi
Tqmulebebi. gaecaniT ramdenime nimuSs,
Cawerilsa da Semonaxuls akaki wereTlis
mier:
iobi da futkari
mosmenili Tqmuleba
67
4 maSin ki gadmoixeda RmerTma mowyale TvaliT, dasca mexi eSmaks da
qvesknelSi CaaZvrina. iobi ki akurTxa maRliT, gankurna, rac hqonda,
yovelive daubruna da aTi imdenic zed daumata. misi moTmineba ki sa-
ZvelTaZveli ambebi
68
upasuxe SekiTxvebs 4
1. ras gvatyobinebs teqstis pirveli abzaci iobis Sesaxeb?
ZvelTaZveli ambebi
2. ra eWvi gamoTqva eSmakma RvTismoyvare iobis mimarT?
3. Seni sityvebiT gadmoeci TqmulebaSi CarTuli leqsis Sinaarsi.
4. rogor iqceoda, ras ambobda iobi yoveli sastiki sasjelis Semdeg?
5. ra iyo eSmakis ukanaskneli xerxi?
6. rogor daisaja TviTon eSmaki?
7. ra iyo is ori gadawyvetileba, romelic RmerTma iobis gankurnebis Semdeg
miiRo da ganaxorciela?
8. Tqmulebis mixedviT, ra ergo saqarTvelos?
imsjele
9. ganmarte, ras gulisxmobs gamonaTqvami: futkari `sulsac argia da
xorcsac~.
10. ras da ratom uwoda avtorma `didebuli samzadisi~?
moZebne
11. ipove teqstSi adgili, sadac axsnilia, Tu ras niSnavs ciuri cvari am
Tqmulebis mixedviT. ra Sedarebas iyenebs am monakveTSi mTqmeli?
12. moZebne monakveTi, romelSic ganmartebulia futkris bzuilis azri;
ratom miaCnia Tqmulebis mTqmels futkris bzuili `saamurad da
sagulisxmod~?
imsjele
13. Seni azriT, ra aris am Tqmulebis mTavari saTqmeli; ratom gavrcelebula
xalxSi iobis legendaruli ambavi?
upasuxe SekiTxvebs
14. ra gaukvirda avtors, rodesac is mTqmels usmenda?
15. rogor ganmarta mTqmelma futkrebis `galobis~ Sinaarsi~?
imsjele
16. rogor daukavSireb am teqstis bolo winadadebas akaki wereTlis leqss –
`xatis win~?
17. rogor fiqrob, ratom uwodebs xolme xalxi futkars `xatis muSas~?
dawere
18. dawere Txzuleba saTauriT `Tqmuleba futkarze~. gamoiyene gegma:
a) ris ufleba aqvs RvTis mier kurTxeul futkars;
b) rogor agrovebs is yvavilebidan tkbil wvens;
g) Semdeg ras akeTebs RvTisa da adamanisaTvis;
d) ratom aris futkari mousvenari;
e) ras niSnavs misi bzuili;
v) ras galobs futkari Tavis enaze.
69
4 legenduri
ZvelTaZveli ambebi
70
upasuxe SekiTxvebs
1. ra gansxvaveba SeniSne wina teqstsa (`iobi da futkari~) da `legendurs~
4
ZvelTaZveli ambebi
Soris:
a) ra ewodeba angelozTa `ciur cvars~ `legenduris~ mixedviT?
b) romel teqstSia saubari futkris mouTmenlobaze? riT aris axsnili
misi es Tviseba?
2. am teqstis mixedviT, ra Tviseba ganasxvavebs abreSumis Wias futkrisagan?
3. `legenduris~ mixedviT, ras aswavlis adamianebs abreSumis Wiis magaliTi?
4. ra mniSvneloba aqvs sityvas `wuTisofeli~? daixmare leqsikoni.
moZebne
5. ra SekiTxva dasva teqstSi avtorma? ganmarte Seni sityvebiT.
imsjele
6. rogor gesmis gamonaTqvami: `madli madlisagan warmoiSoba da es
madlmosili Wiebic iobis madlma warmoSva~?
7. Seni azriT, ras gulisxmobs avtori sityvebSi: `futkari Tavis kbenas Tan
gadahyveba xolme, Tanve gadahyveba Tavis Sxam-isars~?
8. ras gvirCevs, risken mogviwodebs avtori bolo abzacSi? ganmarte am
abzacis Sinaarsi Seni sityvebiT.
dawere
9. dawere Txzuleba saTauriT `Tqmuleba abreSumis Wiaze~; kidev erTxel
waikiTxe I, IV da V abzacebi da Seni sityvebiT gadmoeci misi Sinaarsi.
gramatika
10. abrune sakuTari saxeli iobi; moifiqre winadadeba, romelSic am saxels
wodebiTi brunvis formiT gamoiyeneb.
11. ipove erT sityvaSi `Camaluli~ meore sityvis Ziri:
naxelavi, satyveo, Sesawynarebeli, ukuRmarTi.
14. Cawere zemoT CamoTvlili sityvebi ise, rom erTmaneTTan defisis (-)
nacvlad `da~-Ti iyos dakavSirebuli.
ra gansxvavebaa sityvebis defisiTa da `da~ kavSiriT SeerTebas Soris?
15. Seni azriT, ratom ar SeiZleba is, rom am rTul sityvebSic defisi
an `da~ kavSiri gamoviyenoT? gulCaxveuli, madlmosili, pirnaTeli,
frTaSesxmuli.
71
4 xelosnoba saqarTveloSi
ZvelTaZveli ambebi
72
upasuxe SekiTxvebs 4
ZvelTaZveli ambebi
1. teqstSi aRniSnulia Savi feris mcenareuli saRebavis damzadebis
sami xerxi. amaTgan romeli ar saWiroebs rkinis damatebas?
2. teqstis mixedviT, romeli mcenareebisagan miiReba muqi wiTeli da
Ria wiTeli saRebavebi?
3. endrosagan miiReba rogorc mixakisferi saRebavi, ise muqi
alublisferi. ra ganapirobebs am sxvaobas?
4. ras gveubneba avtori mcenare indigoferas Sesaxeb?
moZebne
5. mkvlevari Tedo saxokia Tavis leqsikonSi `qarTuli xatovani
sityva-Tqmani~ aRniSnavs: `wiTeli lamaz ferad miaCniaT
qarTvelebs~. ipove filipe gogiCaiSvilis teqstSi am mosazrebis
damamtkicebeli monakveTi.
imsjele
6. ganmarte, ras gulisxmobs gamonaTqvami: endrosagan `meti
yuradRebiT gakeTebuli saRebavi ufro sxiviania~.
Seni varaudiT, ras unda gulisxmobdes avtori amgvari
saRebavis misaRebad `meti yuradRebis~ gamoCenaSi?
7. Sen Tu gamogiyenebia endro raimes wiTlad SesaRebad?
ipove Secdoma
8. waikiTxe yuradRebiT, ipove faqtobrivi Secdomebi da gaaswore:
Sals Savad Rebaven xis foTlebiT, romelsac lafani ewodeba.
am foTlebiT mTel Sals cali mxridan faraven. Semdeg qsovils
daaxveven; deben qvabSi da asxamen wyals; wyals swrafad
aduReben cecxlze; rodesac duRils daiwyebs, Sals amoiReben,
ar Semoaclian foTlebs, ise adeben axals da isev qvabSi deben.
qsovilis axali foTlebiT dafarva ramdenjerme meordeba.
Semdeg Sals mcire xniT toveben wyalSi, bolos asworeben da
tkecen.
dawere
9. Seadgine teqstis Txrobis gegma.
daxate
10. Tu survili gaqvs, daxate xaliCa.
xelosnoba
saqarTveloSi
73
4 mamali ras yivis
(xalxSi mosmenili)
ZvelTaZveli ambebi
74
4
ZvelTaZveli ambebi
drkebi* da sanam mamali orjer daiyivlebdes, samjer uarmyofo!
im Rames, marTlac, Seipyres qriste. petrem maxvili amoiRo da
yuri CamoaTala erT mcvels, saxelad malxazs*. qristem dauSala
petres Cxubi da isev gaumTela kacs yuri.
– Zalaze Tu midga saqme, veravin momereva, magram aq sul sxva
saqmea da unda davnebdeo, – brZana moZRvarma.
roca Seipyres da mRvdelmTavarTan waiyvanes, mowafeebi SeSind-
nen da aqeT-iqiT gacvivdnen. mxolod ori maTgani aedevna ukan da
gahyva – ivane da petre.
sasaxleSi rom mividnen, ivane SeuSves, magram petres ki bWis kari
dauketes da galavans gareT darCa; Seexvewa mekares: „mec SemiSvio~.
maSin mekarem hkiTxa: – „ra mogarbeninebs, misi mowafe xom ara xaro?~
– „arao!~ – uTxra petrem.
sanam sasaxleSi qristes asamarTlebdnen, petre ezoSi icdida,
cecxlis piras ijda da Tbeboda. aqac viRacam hkiTxa: „Sen, rogorc
getyoba, misi raime unda iyoo!~ – „arao! verc ki vicnobo!~
bolos, qriste rom gamoiyvanes da meore mRvdelmTavarTan
waiyvanes, gahyva. erTi ebraeli mivida da hkiTxa:
– Sen is ara xar, Cems naTesav kacs, malxazs, rom yuri CamoaTaleo?
petres SeeSinda da iuara.
am dros mamalmac daiyivla: „petrem uaryoo!~
moagonda sabralos qristes sityvebi da Semoikra TavSi xeli, es
ra momividao... garbis da mamlebi ki mihyivian: „petrem uar-yoo! pe-
trem uar-yoo! petrem uar-yoo!~
daiwyo tirili, aRar icoda, ra eqna. TiTqmis Tavis mokvlac un-
doda, magram am dros yvinCilebmac daiZaxes: „Se-ina-naaa! Se-ina-naaa!
Se-ina-naaa!-o~. petrem yuri mohkra da gamofxizlda. Cans, upatiebia
RmerTs Cemi Secodebao!.. daemxo pirqve saTayvanod.
mas Semdeg yovelRam bnelSi mamlebi dResac iZaxian: petrem uar-
yoo! magram roca yvinCilebic daiZaxeben xolme: Se-ina-naao, Tendeba
da qveyanas naTeli efineba.
akaki wereTeli
75
4 upasuxe SekiTxvebs
ZvelTaZveli ambebi
moZebne
8. ipove teqstSi monakveTi, romelSic aRwerilia petres mier macxovris
pirveli uaryofa.
9. moZebne, sad aris teqstSi gadmocemuli, meored rogor uaryo petrem
qriste.
10. ipove teqstSi adgili, sadac nagulisxmevia, rom petrem am saqcieliT
mesamed uaryo qriste.
11. SearCie monakveTi, romliTac daadastureb, rom petre didma
sinanulma Seipyro.
12. ra adasturebs Tqmulebis teqstSi imas, rom macxovarma Tavisi nebiT
miiRo mosalodneli gansacdeli?
imsjele
13. petrem winaswari ganzraxviT uaryo qriste, Tu es mas uneburad
daemarTa? pasuxi teqstis mixedviT daasabuTe.
14. rogor daukavSireb Tqmulebas am sityvebis Sinaarss: `Secodeba
samgzis Tqmula Sesandobad~?
upasuxe SekiTxvebs
15. teqstis romel abzacebSi gaeca pasuxi saTaurSi dasmul SekiTxvas?
16. am Tqmulebis mixedviT, ra uZRvis win gaTenebas?
dawere
17. Seadgine am teqstis Txrobis gegma; gamoyavi sakiTxebi abzacebis
Tanamimdevrobis mixedviT.
76
modioda nino mTebiT
4
ZvelTaZveli ambebi
lurj mwvervalebs qari rZisfer nislSi xvevda
da, rodesac barSi vardni yvaodnen,
Tovli ido javaxeTis mTaTa zeda
da tyeebSi qariSxlebi bRaodnen...
mohkioda, qari Rrublebs mohkioda
da faravnis tbasa zeda Zrwoda qari...
modioda, nino mTebiT modioda
da mohqonda sanatreli vazis jvari.
Tovlis mTebiT kvirdeboda ucxo mgzavri, –
vis unaxavs vardobisas Tovli mTebze?
mwyemssa hkiTxa:
– romelia qarTlis gzai?
mwyemsma uTxra:
– saqarTvelo aris ese!
mieZina... erT walkotSi* mieZina
da fSatebma* mzisgan mouCrdiles, o,
es vin aris, gamocxadda mgzavris wina?
– „nu geSinin!~ – miugebda ieso.
gaeRviZa... wuTiT igrZno mSoblis sevda,
magram rwmena avalebda raodens?!
Tovli ido javaxeTis mTaTa zeda
da tyeebSi qariSxlebi bRaodnen...
ana kalandaZe
77
4 upasuxe SekiTxvebs:
ZvelTaZveli ambebi
moZebne
8. wminda nino saqarTveloSi samxreTidan Semovida. moZebne leqsSi is
striqonebi, romlebSic Cans samxreT saqarTvelos mkacri klimati.
9. ipove striqonebi, romlebic saqarTvelos bunebis mravalgvarobaze,
nairgvarobaze migvaniSnebs.
10. SearCie leqsSi Seni gemovnebiT yvelaze melodiuri monakveTi.
imsjele
11. ra Tavisebureba axasiaTebs wminda ninos jvars? ra iciT mis Sesaxeb?
12. leqsis romeli nawilia SenTvis yvelaze STambeWdavi?
a) javaxeTis mTebis aRwera;
b) dialogi mwyemsTan;
g) sizmari.
Seecade, daasabuTo Seni arCevani: Sinaarsia saintereso Tu poeturi
mxare, JReradoba da riTma mogwons?
upasuxe SekiTxvebs
13. poetma am leqss Zveli qarTuli enis Sesaferisi gamonaTqvamebi SeurCia.
daakvirdi:
vardni yvaodnen, mTaTa zeda, tbasa zeda, qarTlis gzai, nu geSinin!
Seadare:
vardebi yvaodnen, mTebze, tbaze, qarTlis gza, nu geSinia!
Seni azriT, ratom gamoiyena poetma Zveli anu arqauli formebi, ra iyo
misi mizani?
78
14. Zveli qarTuli enis am formebidan romelia Semonaxuli Tanamedrove
qarTulSic? daakvirdi:
4
ZvelTaZveli ambebi
a) `vnebaTa kvira rom dadga, moZRvari mowafeebs gaendo~.
b) `saRebavebisaTvis gamosadeg mcenareTa ricxvi Zalian didia~.
g) `mteri metad Zlieria, Cven ki sustni varT, brZola SeuZlebelia~.
d) `mefem maT nacvlad daniSna niWieri, erTguli da qveynisaTvis
Tavdadebuli qarTvelni~.
gramatika:
Zvel qarTul enaSi saxelis mravlobiTi ricxvis niSani iyo n (nari) da Ta
bolosarTebi; amitomac mas nar-Tanian mravlobiTs uwodeben. `n~ (nari)
saxelis fuZes saxelobiTsa da wodebiTSi emateba. Ta – moTxrobiTSi,
micemiTsa da naTesaobiTSi. moqmedebiTsa da viTarebiT brunvebSi nar-
Taniani mravlobiTis formebi ara gvaqvs.
Seasrule Semdegi savarjiSoebi am ganmartebis gaTvaliswinebiT.
dawere
15. daakvirdi magaliTebs da daasrule nar-Taniani mravlobiTis formebi:
a) vardebi – vardni,
iebi – iani,
megobrebi – megobarni,
mefeebi – mefeni;
mwvervalebi – ...,
mTebi – ...,
sardlebi – ...,
mdinareebi – ...,
b) vardebis surneli – vardTa surneli,
xeebis Crdili – ... Crdili,
qarTvelebis istoria – ... istoria,
mefeebis cxovreba – ... cxovreba;
g) vardebo – vardno,
xeebo – ...,
varskvlavebo – ...,
qarTvelebo – ...,
mefeebo – ...,
sardlebo – ...
16. gadaiwere da nar-Taniani mravlobiTis nimuSebs qveS xazi gausvi:
a) `Svidi batoni da-Zmani, b) `Seni xarebi buRraoben,
iav naninao, rqani asxiaT oqrosani.
Svid sofels movefineTo, bneli TaRebi irRvevian,
vardo naninao, qvesknelis bWeni iryevian~.
Svidi wiTelCoxianni,
iav naninao,
Svidni dani, Svidni mzeni,
vardo naninao~.
79
Teoria leqsikoni
ganmartebiTi orTografiuli
leqsikonis nimuSi: leqsikonis nimuSi:
80
rogor lagdeba leqsikonSi erTsa da imave asoze dawyebuli
sityvebi?
Tu zemoT mocemul nimuSebs daakvirdebi, mixvdebi, rom,
roca sityvaTa pirveli asoebi emTxveva, yuradReba eqceva
meore asos da ufro win moxvdeba is sityva, romlis meore asoc
ufro win dgas anbanSi.
Tu pirveli da meore asoebi emTxveva, maSin upiratesoba eni-
Weba mesame asos da ase Semdeg.
81
5
Tavi
me-
igavis ena
Txas uTxres: `mgeli momkvdara!~
Txam navardihqna, gaiqca.
– Txao, ra gagxarebia,
gana samgleTi daiqca,
rac imas lekvebi darCa,
suyvela mglebad maiqca.
xalxuri
aq Seiswavli...
I. Zunwi da oqro ZaRli da cxvrebi (romauli
II. viri, vefxvi, mela da mgeli Tqmulebis mixedviT)
III. mefe da mWedeli Ramura
Teoria. mosazreba, argumenti
igav-araki
igav-araki damrigeblobiTi xasiaTis, Wkuis saswavlebeli 5
nawarmoebia. sulxan-saba orbeliani pirveli qarTveli meigavea. misi
igavis ena
wignis saTauri – `sibrZne sicruisa~ – Cinebulad gamoxatavs igavis
enis Taviseburebas. meigave Tavis namdvil saTqmels gamogonil
ambebSi SeniRbavs xolme, raTa is mkiTxvelma Tavad amoicnos; Tumca,
zogjer igavis bolos mokled aris Camoyalibebuli misi mTavari
azri, rasac Segoneba ewodeba. `sibrZne sicruisa~-s personaJebi
erTmaneTs igav-arakebiT epaeqrebian.
I. Zunwi da oqro
upasuxe SekiTxvebs
1. ra mizniT Cafla erTma kacma oqro miwaSi, rogor axsna man oqros
daflvis mizezi?
2. ratom Camarxa momparavma oqros nacvlad lodi?
a) mas undoda, garkveuli xniT mainc SeumCneveli yofiliyo, rom oqro
moipara;
b) amiT man oqros patrons mianiSna, rom, Tu ar gamoiyenebda,
mniSvneloba ar hqonda, oqro eqneboda Senaxuli Tu nebismieri sxva ram.
3. ra Segoneba erTvis am igav-araks?
4. gaixsene, kidev romeli igav-arakebis avtoria sulxan-saba orbeliani?
83
5 imsjele
5. am igav-arakis bolos sulxan-saba wers: `asea: arqoneba ar varga da
igavis ena
dawere
6. dawere Txzuleba saTauriT `ras gvaswavlis igav-araki `Zunwi da
oqro~.
(Seni sityvebiT gadmoeci igav-arakis Sinaarsi da Semdeg ganmarte,
ras gvaswavlis is.)
84
5
igavis ena
vefxvma uTxra: Tu Cemi Ralati ar gnebavT da marTla erTgulni
xarT, erTi Toki moitaneT, SuaSi me movebmebi da aqeT erTi momebiT,
iqiT – meore. erTad mivideT da rac dagvemarTos, samTaves Tanaswo-
rad dagvemarToso!
wavida mela, Toki moipara, moitana. samive gamoeba da erTad mivid-
nen. virma rom eseni erTad misulni naxa, SiSma Seipyro da Seqmna didi
vaeba da yvirili. vefxvi SeSinda, mrCevlebs aRara usmina ra, Toki
mozida da orive daaxrCo, TviTon ki gadaixvewa.
bolos Tqva: unda wavide da im bumberazs veymo*, egeba, damindos
da Cems samkvidro* adgils kidev vnaxav xolmeo.
mivida virTan didi krZalviT, Seexvewa da eymo. virs misi eSinoda
da mas – virisa.
ubrZana virma:
– radgan meyme, kargad mogeqcevi, Cemi saxlis uxucesobas* gibo-
Zeb, or Secodebasac Segindob, xolo mesames eride!
gavida xani. virs eZina. vefxvs navardi mounda da wyals gadaaxta,
talRas kudi gahkra. virs Sxefebi Seasxa. gaiRviZa virma, iwyina da
didad datuqsa.
meored ki wyalSi viri Cavida, wyali didi iyo, viri waiqca da ixr-
Coboda. SeiWra vefxvi, batons miexmara da gamoiyvana. viri mizezs
eZebda, rogorme Tavidan movicilo, ara amitexos rao. gauwyra: me
kalmaxs vinadirebdi da Sen rad gamomiyvaneo?
vefxvs mesame Secodebis SiSi hqonda da gadaixvewa, is adgili
virma daimkvidra.
upasuxe SekiTxvebs
1. ratom gaepara viri Tavis patrons?
2. rogori iyo vefxvis samkvidro? aRwere peizaJi.
3. ram SeaSina vefxvi?
85
5 4. rogor epyrobian mela da mgeli vefxvs?
5. rogor gesmis mglis sityvebi: `nu wuxxar, Cemi sadilia, didad mSia da
igavis ena
Seveqcevio~?
6. vefxvma mgeli da mela aqeT-iqiT moiba da ise mivida virTan. ratom
moiqca vefxvi ase; misi ra Tviseba Cans am epizodSi? SearCie swori
pasuxi.
a) vefxvi Tavad erTgulia megobrebisa; mas undoda, darwmunebuliyo,
rom mgeli da melac misi erTgulni iyvnen;
b) vefxvi mSiSaraa, mgelsa da melas ar endoba da amitom undoda, rac mas
daemarTeboda, samTaves Tanasworad damarToda;
g) vefxvi moRalatea, mgelsa da melas atyuebs, raTa isini Tokze
gamoibas da orive daaxrCos.
7. ratom gadawyvita gadaxvewilma vefxvma viris ymoba?
8. ra mizani hqonda virisa da vefxvis SeTanxmebas SecodebaTa Sendobis
Taobaze? SearCie swori pasuxi.
a) virs undoda vefxvTan damegobreba da dahpirda, or Secodebas
Segindobo;
b) virs vefxvis eSinoda da dahpirda, kargad mogeqcevi, saxlis
uxucesobasac giboZeb, oRond Secodebas erideo;
g) viri mizezs eZebda, rom vefxvi Tavidan moecilebina da gaafrTxila,
or Secodebas Segindob, mesames ki arao.
moZebne
9. virma vefxvs ori Secodeba Seundo. moZebne is winadadeba, romelSic
viri usafuZvlod tuqsavs vefxvs da tyuil mizezs asaxelebs.
10. moZebne is winadadebebi, romlebSic Cans melas Cveuli Tvisebebi.
upasuxe SekiTxvas
11. zRaprebSi, igavebSi, animaciur filmebSi, albaT, xSirad Segxvedria
personaJebi: viri, vefxvi, mela da mgeli. yoveli maTgani, ZiriTadad,
msgavsi TvisebebiT xasiaTdeba. qvemoT CamoTvlilTagan romels ar
axasiaTebs am igav-arakSi misTvis Cveuli (tradiciuli) Tvisebebi?
a) virs; b) vefxvs; g) melas; d) mgels.
imsjele
12. rogor fiqrob, vis da ratom uwodebs sulxan-saba am igav-arakSi
`mrCevlebs~?
13. Seni azriT, ratom mouTxroben am araks ufliswuls, ra SeiZleba
iswavlos ufliswulma am arakiT? ra Tvisebebi unda hqondes momaval
mefes, rom kargad marTos qveyana?
dawere
14. dawere mokle Txzuleba saTauriT `ras gvaswavlis igav-araki `viri,
vefxvi, mela da mgeli~.
86
III. mefe da mWedeli
5
igavis ena
erTi mefe sul imis cdaSi iyo, rom Tavis samefoSi an oqros qani*
epova da an qimiis* ostati eSova.
im samefoSi erTi mWedeli iyo. erTxel mWedelma culi Seqmna da
gayida. kaci, romelmac culi iyida, wavida da SeSis Wra daiwyo. culi
erT qvas moxvda, qvam piri wauxdina. Turme is qva, rasac ki rkineuls
moxvdeboda, oqrod cvlida. daxeda kacma culs, naxa, rom gayviTle-
buliyo da piri waxdomoda. iwyina, mWedelma momatyua da uvargisi
culi momyidao. mivida mWedelTan da SuRli* gaumarTa.
mWedeli didad Wkviani kaci iyo. hkiTxa:
– piri ram wauxdina, ras Semohkaro?
waiyvana kacma da is jirki* aCvena:
– ai, amasa vWridi da, ai, am qvas moxvdao!
mWedels culi daubruna, fasi ukanve gamoarTva da wavida.
is qva am mWedelma waiRo. ra rkinasac wausva, sul oqrod iqca. gam-
didrda mWedeli ise, rom ricxvi ar icoda, ra hqonda.
mefem Tqva:
– am mWedels RmerTi swyalobs, mravali aqvs, mis qals Cemi Svil-
isaTvis viTxovo.
iTxova qali, qorwili gaumarTa.
mWedelma ase Tqva:
– am qvaze ufro ucxo da ukeTesi mziTevi ra unda gavatano, amas
gavatano. Cado oqros kolofSi qva da gaatana. sxva arara* mziTevi ar
miucia.
87
5 mefem brZana:
– Cemi rZlis mziTevi maCveneT, vnaxo, ra mohyoliao?
igavis ena
upasuxe SekiTxvebs
1. rogor xasiaTdeba mefe am igavis pirvelive winadadebis mixedviT?
2. Seni azriT, ratom eZebda mefe qimiis ostats, ris imedi hqonda mas?
3. riT iyo gansakuTrebuli qva, romelsac culis piri moxvda?
4. igav-arakis romel epizodSi Cans mWedlis goniereba?
5. ra niSniT SearCia mefem Tavisi vaJisTvis sacole?
6. ratom SearCia mWedelma Tavisi qaliSvilisaTvis mziTvad mxolod
qva?
7. ra sabediswero Secdoma dauSva mefem? misi xasiaTis ra Tviseba Cans
am epizodSi?
imsjele
8. araks axlavs Segoneba. imsjele, ris Tqma surs amiT avtors?
ras gvaswavlis es araki?
9. Seadare am igav-araks `Zunwi da oqro~. qvemoT CamoTvlilTagan
romels romeli azri (idea) Seefereba?
a) oqros qvis fasi aqvs, Tu mas ar daxarjav;
b) rasac garjis gareSe moipoveb, ver gamoiyeneb da advilad dakargav.
gramatika
10. gadaiyvane mesame pirSi moTxrobili teqsti pirvel pirSi:
`erTxel man culi iyida, wavida da SeSis Wra daiwyo. cota xnis Semdeg
daxeda culs da naxa, rom gayviTlebuliyo. iwyina, mivida mWedelTan
da usayvedura. Semdeg ki Tan waiyvana mWedeli da is qva aCvena, culis
pirs rom moxvda~...
Txroba daiwye ase: `erTxel me...~
dawere
11. am igav-arakis mixedviT dawere `oqros maZiebeli mefis ambavi~
(gamoiyene igavis meore nawilis Sinaarsi – `mefem Tqva: ...~).
88
5
igavis ena
ZaRli da cxvrebi
(romauli Tqmulebis mixedviT)
89
5 – Tqven iseTi jiSisa xarT, rom kudi mokle gaqvT da rqebi didi,
sanam mag rqebs ar moicvliT da tyavs kudis Ziramde ar Cagaxeven,
igavis ena
upasuxe SekiTxvebs
1. romeli sityva migvaxvedrebs pirvel abzacSi imas, rom cxvari bevria,
ZaRli ki, marTlac, erTi?
2. ras sayvedurobdnen cxvrebi ZaRls, ras ver mixvdnen isini?
moZebne
3. ipove teqstSi winadadeba, romelSic gadmocemulia gaxarebuli mglis
imediani fiqrebi. ram Causaxa imedi mgels?
4. moZebne vedrebis sityvebi, romliTac cxvrebma RmerTebs mimarTes.
rogor aisaxa am monakveTSi bedis Sesaxeb Zveli drois adamianTa
warmodgena?
imsjele
5. rogor daasabuTeb teqstis mixedviT imas, rom Tqmuleba ZaRlsa da
cxvrebze warmoSobiT, marTlac, romaulia? moiZie enciklopediaSi
cnobebi Zveli romauli RmerTebis, kerZod, iupiteris Sesaxeb.
6. ra sabediswero Secdoma dauSves cxvrebma? ipove teqstSi winadadeba,
romelSic gadmocemulia am SekiTxvis pasuxi.
7. iupiteris sityvebis mixedviT, ra yofila cxvrebis sasjeli?
8. rogor fiqrob, ratom SearCia akaki wereTelma es Tqmuleba, – ra aris is
mTavari saTqmeli, risi Sexsenebac surs CvenTvis mwerals SeniRbulad,
igavis eniT?
a) ugunurobiT daSvebul Secdomas, SesaZlebelia, gamousworebeli
Sedegi mohyves.
b) maT, visac Seni ar esmiT, sjobs, saerTod gaecalo.
arCeuli pasuxi teqstis mixedviT ganmarte da daasabuTe.
9. gaixseneT qarTuli xalxuri leqsi `Txas uTxres~, romelic
saxelmZRvanelos am Tavs uZRvis win. rogor daukavSireb mis Sinaarss
`ZaRlisa da cxvrebis~ ambavs? ra TvisebiT hgavs Txa am Tqmulebis
cxvrebs?
10. ras niSnavs gadataniTi mniSvnelobiT naTqvami `tyavs aZrobda~?
11. Seni azriT, ras gulisxmobs xatovani gamoTqma `cxvris qurqSi gaxveuli
mgeli~?
dawere
12. warmoidgine, rom Sen dagevala enciklopediaSi Sesatanad am Tqmulebis
Sinaarsis Zalian mokled gadmocema; dawere Tqmulebis mokle Sinaarsi
Seni sityvebiT, dialogebis gareSe.
90
saqarTveloSi yvelasaTvis kargad cnobilia akaki wereTlis vr-
celi leqs-igavi `Ramura~. akakis, mweralsa da poets, jer moTxrobis 5
igavis ena
saxiT dauweria es igavi da SigniT CaurTavs ramdenime galeqsili
strofi. saxelmZRvanelos am TavSi gTavazobT swored am prozaul
variants:
Ramura
91
5 gadagvarebis mosurne
bunebisagan krulia!
da axal tomSic gahkicxven:
dauwuneben frenasa!...
misi piradi Rirseba krulia misi xseneba,
igavis ena
upasuxe SekiTxvebs
1. ganmarte, ra Sinaarsi aqvs sityvas `iukadrisa~?
2. Tqmulebis mixedviT, rogor gaCenila qveynad Ramura?
3. rogor aixsneba am teqstis mixedviT `ucnauri cxovelisaTvis~ saxelad
Ramuras Serqmevis mizezi? ra sityvisagan warmoSobila es saxeli?
4. ra dauwunes Ramuras frinvelebma da ra iucxoves Tagvebma?
5. Seni sityvebiT ganmarte xalxuri gamonaTqvami: `vais~ gayrili `uis~
Seeyara~.
moZebne
6. ipove teqstis dasawyisSi aRniSnuli Tviseba, romelmac Tagvs
sabediswero Secdoma daaSvebina.
7. ganmarte sityva `kruli~ saxelmZRvanelos leqsikonis daxmarebiT.
8. moZebne winadadeba prozaul nawilSi, romelic bediT ukmayofilo
Ramuras wripinis Sinaarss gadmogvcems. romeli striqonebi Seesabameba
leqsSi zustad am azrs?
9. waikiTxe leqsis meore strofi da ipove prozaul nawilSi SinaarsiT
misi Sesabamisi abzacebi.
imsjele
10. ras gulisxmobs am igavis eniT sityvebi: `gadagvareba~, `gadarjuleba~?
11. rogor ganmartav am striqonebis Sinaarss?
`misi piradi Rirseba yovelgan daCagrulia~.
dawere
15. dawere Txzuleba saTauriT `ras gvaswavlis `Ramuras~ igavi~.
92
Teoria mosazreba, argumenti
Zunwi da oqro
maswavleblis kiTxva: Tamar, Sen aRniSne, rom am igavis orive
personaJis qceva SenTvis miuRebelia. kargi iqneboda, agex-
sna, ras gulisxmob.
Tamar gavaSeli: igavidan Cans, rom kaci, romelmac oqro
damarxa, Zunwi adamiania. magram me vfiqrob, rom is sxvas
arafers dauSavebs. xolo is kaci, romelmac sxvas oqro
mohpara, Cemi azriT, ara mxolod cudi adamiania, aramed
damnaSavecaa.
lado baqraZe: geTanxmebi, qurdoba danaSaulia, magram, Cemi
azriT, meore kacma oqro ki ar miisakuTra, imitom amoTxara,
rom ZunwisaTvis Wkua eswavlebina. Ees misi sityvebidan Cans:
`mag miwaSi Tundac oqro idos, Tundac qva, Tuki ar daxar-
javdio!~ avtori am igav-arakiT siZunwes amxels da ara –
qurdobas.
mefe da mWedeli
maswavleblis kiTxva: igavSi weria, rom mWedeli Wkviani kaci
iyo. kidev ra SegiZliaT TqvaT am personaJze?
meri nebieriZe: Cemi azriT, mWedeli cbieri adamiania. eEs iqi-
dan Cans, rom man SeSis mWrels ar gaumxila simarTle da qva
Tavad wamoiRo.
g
G iorgi qevxiSvili: geTanxmebi, magram me ar viziareb avtoris
Sefasebas, roca is mWedels Wkvians uwodebs. Tu mWedeli
Wkviani adamiani iyo, rodesac Svils qva aCuqa, saidumloc
unda gaemxila. unda efiqra, rom uTqmelad veravin mixvde-
boda am qvis jadosnur Zalas da SeiZleboda, am ambavs aseTi
dasasruli hqonoda.
93
6 rogorc xedav, bavSvebi TavianT mosazrebebs gamoTqvamen. mosaz-
reba igivea rac azri, Sexeduleba.
danaSauli da sasjeli
a) `WianWvelebi~
WianWvelebi Wkviani arsebebi arian;
mebaRe keTili bunebisa iyo.
g) `biWi da ZaRli~
biWs, marTalia, Zalian uyvarda ZaRli, magram misTvis ufro
metis gakeTeba SeeZlo;
nawarmoebSi ar Cans, rom muko cudi adamiania. is ubralod Tavis
movaleobas asrulebda.
94
6
6
Tavi
danaSauli da sasjeli
Tavi
me-
danaSauli
da sasjeli
saSineli sasjeli moRalatisa (istoriuli ambavi)................................ 130
95
6 melotebi
alegoriuli zRapari
danaSauli da sasjeli
Zvelad erTi didebuli mefe iyo. dRe da Ram sul Tavisi samefos
bednierebaze fiqrobda, magram veras arigebda* ki. erT dRes mrCev-
elma moaxsena: `didebulo xelmwifev, Tqvens samefoSi ara gakeTdeba
ra, sanam melotebsac bina eqnebaT; Tu isini ar moiSoreT rogorme,
Sroma da zrunva uqmad CagivliTo~.
daijera mefem, gasca brZaneba da, iseTi Tqvens mters, im samefos
dRe daadga: melotebs xuWuWTmianebic miayoles xelqveiTebma*.
mrudsa da marTals TmaSi avlebdnen xels da qoCors aglejdnen...
vinc ki kariskacebis mona da morCili ar iqneboda, maSinve qaClobas*
daswamebdnen.
Sewuxda xalxi, veRar SeZles moTmena da miugzavnes mefes mTxro-
beli: `aRara varT! amovvardiT am Tqveni kariskacebisgan! Tu amaT
ase waramara TmaSi xeli gvavles, gavmelotdebiT, aba, ra dagvemarTe-
bao?~
mefem moixmo kariskacebi da gamohkiTxa, magram imaT ase imarTles
Tavi: `marTalia, xandaxan xuWuWTmianebsac movavlebT xolme xels,
magram uamisobac ar SeiZleba: aba, rogor gavigoT, maTi sakuTari
Tma aris Tu ara? gana ar SeiZleba, rom melotma sxvisi Tma gaikeTos
da Tavi Semogvaparoso?!~
mefem mouwona xelqveiTebs erTguleba da moxerxeba da ara Tu
Serisxa, kidevac daajildova. amiT gaTamamebulma kariskacebma sul
musri gaavles samefos... darCaT burTi da moedani, qveynis Wiri maTi
lxini Seiqna.
Seviwrovda samefo. moxda amboxeba da es ver daurCa
mefes sasiamod. daibara kariskacebi da Sehyara erT
did darbazSi, – iTaTbireT da iRoneT rameo. TviTon
ki senakSi daimala da iqidan uyurebda darbaislebs;
undoda, Seetyo, ranairad irjebian isini, rodesac mas
ar xedaven. icades kariskacebma da, rom aRar gamovida
mefe, ukmayofileba gamoxates. erTma maTganma Tqva:
– axla rom mefes vinme gamoiyvandes, swored miwamde
Tavs davukrav aseo! – gadaixara, uecrad qudi Camou-
varda da meloti Tavi ar gamouCnda! mefem dainaxa es
Tavisi saidumlo oTaxidan da gaukvirda.
meore darbaiselma uTxra pirvels:
– Se uxeiro! sxvasTanac rom magre mogivides, mere
raRa geSveleba? ai, ase magrad unda gexuros qudi!
ramdenic unda vaqnio Tavi, ar momZvreba, Tu me Tvi-
Ton guldagul ar movixade aseo, – moixada qudi da
gamouCnda imasac meloti Tavi. mefem esec dainaxa.
96
6
danaSauli da sasjeli
mesame darbaiselTaganma uTxra im ors:
– ra mogdiT, mag melot Tavebs rom iCenT, gana ra sasiamovno
ggoniaTo?!
– Sen vina gkiTxavso? – uTxra erT-erTma da siciliT wahkra
TavSi. am mesamesac Zalauneburad qudi gadauvarda da isic meloti
gamodga! mefem esec dainaxa, gamovida darbazSi da hkiTxa karis-
kacebs:
– ra mizezia, rom samefo ase gamiorguldao?
imaT upasuxes, rom es sul melotebis bralia, vdevniT, dRe da
Ram mosveneba ara gvaqvs, magram vera gavawyveT ra, ara gveSvela
rao!
– rogor sjidiT, ra saSualebas xmarobdiTo? – ikiTxa isev mefem.
– zogs samefodan vaZevebdiT, zogs ki sapyrobileSi vamwyvdevdi-
To.
– bevri giSromiaT, madlobeli var Tqveni, magram radganac qveyn-
iuri saSualeba aRar gamogvdgomia, axla unda zeciers mivmarToT,
da Tumca qudis moxda Cveuleba ar aris, magram axla ki me gibr-
ZanebT, yvelam qudi moixadoT da TavSiSveli SevevedroT RmerTs,
rom melotebi mogvaSoroso.
feri ecvalaT kariskacebs, magram raRas izamdnen?! Zalaunebu-
rad moixades qudebi da suyvelani melotebi gamodgnen! maSin ki
mixvda mefe, rom mwared motyuebuli yofila, moixmo mTeli Tavisi
samefo da ase brZana:
– madloba RmerTs, Sevityve, rac ambavi yofila! waiyvaneT es Cemi
kariskacebi da, rac gindaT, is uyaviTo!
– naTqvamia, Seni Wirime: `rac Txam Trimls* uyo, is Trimlma –
Txis tyavsao!~ – moaxsenes qveSevrdomebma da staces xeli karis-
kacebs...
mis Semdeg aRarc amboxeba momxdara da aRarc ukmayofileba
gamouTqvams vismes! orgulebic ki gaerTguldnen, saqmis dros muS-
aobdnen da uqme dRes* ilxendnen.
akaki wereTeli
97
6 upasuxe SekiTxvebs
1. `melotebi~ literaturuli zRaparia Tu xalxuri? pasuxi daasabuTe.
danaSauli da sasjeli
moZebne teqstSi
4. pirvelad rodis dainaxavs am zRapris mkiTxveli, rom mefes uzneo,
damnaSave xelqveiTebi hyolia?
5. rogor gaimarTles Tavi xelqveiTebma maSin, rodesac xelmwifes
mTxrobelma xalxis wuxili gadasca?
upasuxe SekiTxvebs
6. meored ra Secdoma dauSva mefem?
7. ganmarte, ras gulisxmobs gamonaTqvamebi:
a) `maT darCaT burTi da moedani~;
b) `qveynis Wiri maTi lxini Seiqna~.
8. rodis iyenebs avtori moulodnelobis xerxs, ras Seityobs mkiTxvelic
mefesTan erTad?
9. mefe gvianRa mixvda, Tu raze mianiSnebda sinamdvileSi mas mrCeveli.
rogor gamoaswora man daSvebuli Secdomebi?
moZebne
10. ipove teqstSi ori aRwera: a) rogor cxovrobda xalxi usamarTlobis
dros; b) rogori gaxda maTi cxovreba samarTlian saxelmwifoSi.
11. moZebne zRaparSi avtoris mier gamoyenebuli andaza.
imsjele
12. ra unda igulisxmos andazis mixedviT mkiTxvelma, rogor daisjebodnen
kariskacebi?
13. ram miiyvana xalxi amboxebamde da ratom mohyva Sedegi maT amboxs?
14. gaiazre zRapris Sinaarsi da ganmarte, ra gadataniTi mniSvneloba
hqonia mis saTaurs (`melotebi~)?
15. Seni azriT, ra aris avtoris mTavari saTqmeli, rogor saxelmwifoSi
cxovrobs xalxi bednierad?
16. gaixsene xalxuri zRapari `mefe da skvinCa~ da akaki wereTlis am
zRapars Seadare; ra msgavseba da gansxvavebaa maT Soris?
17. daakavSireT erTmaneTTan teqsti da ilustracia; SeafaseT mxatvris
arCevani.
dawere:
18. Camoayalibe da Cawere rveulSi me-14 SekiTxvis pasuxi.
19. Seadgine zRapris Txrobis gegma: abzacebis mixedviT gamoyavi 12
sakiTxi.
98
6
danaSauli da sasjeli
mesarke
Tqmuleba
99
6 moewona xelmwifes es pasuxi da gamosca brZaneba:
– dReis mere aRaravin gabedos saCivari aRarc mesarkeebze da
aRarc mwerlebze, radganac oriveni erTmaneTs emsgavsebian moxele-
danaSauli da sasjeli
obiTo!
akaki wereTlis mixedviT
upasuxe SekiTxvebs
1. am Tqmulebis mixedviT, ratom miiCnies damnaSaved mesarke imaT, vinc
sinamdvileSi marTlac ulamazoni yofilan?
2. mefis ra Tvisebam ganapiroba braldebuli mesarkis gadarCena
daumsaxurebeli sasjelisagan?
3. Seafase, ra Tviseba gamoavlines TavianTi saqcieliT garegnobiT
lamazebma da ra – Seuxedavebma?
4. Seni azriT, ra ufro warmoaCens adamians, misi garegnoba Tu qceva,
Tvisebebi?
5. xelosnis sityvebis mixedviT, ra aris sarkis daniSnuleba?
6. rogor fiqrob, avtorma mxolod erTi mesarkis ambavi gadmogvca, Tu am
TqmulebaSi sxva, dafaruli azric igulisxma?
7. Seni azriT, ris simboloa sarke am TqmulebaSi?
8. rogor dagvanaxva mweralma is, rom xSirad adamianebi arasworad
aRiqvamen da ver eguebian maTTvis usiamovno simarTles?
imsjele
9. am nawarmoebis romel nawilSi gamoxata avtorma Tavisi mTavari
saTqmeli?
10. ganmarte, ra igulisxma xelmwifem, rodesac mwerali sarkis ostats
Seadara?
11. romel Tqmulebebsa Tu igavebs gaixseneb, romelTa mizanic
adamianebisaTvis maTi naklis Cveneba da misi gamosworebaa?
dawere
12. dawere Txzuleba saTauriT `sarke da wigni~ (mokled ganmarte, rodis
da ratom SeiZleba, rom wigni sarkes SevadaroT, xolo mwerali – sarkis
ostats?).
gramatika
13. amokribe winadadebidan mniSvnelobiT sapirispiro sityvaTa wyvilebi:
`amdeni mosisxari mteri gyolia da amdeni ki guliTadi megobari~.
14. daakvirdi xelobis aRmniSvnel am sityvebs: (sarke) me-sark-e, (kerva)
m-kerav-i.
awarmoe xelobis aRmniSvneli sityvebi qvemoT mocemuli arsebiTi
saxelebis mixedviT: puri, qoTani, Tunuqi, saaTi; xerxva, Tibva, lesva,
qargva.
100
gaxarebuli mze
moTxroba
6
danaSauli da sasjeli
me minda, rom am siberis karibWidan naTlad daganaxvoT, rogori
mze iyo Cems bavSvobaSi. Tqvenc SemewieT, ymawvilebo!
maSin idga maisis didi, gaxarebuli mze qveynierebis Tavze. brwyin-
valeba mTrTolavi nisliviT asdioda yvavilovan mdeloebs. mxolod
Walispira veeba kaklebi gamoiyurebodnen muqad, kidev ufro muqad
– maTi didi Crdilebi... maT maRla CaxCaxa, momRerali naperwklebi-
viT ireodnen molaRurebi da Citbatonebi.
amaod gveZaxda ferdobis Tavze gadmomdgari bebia gagrZelebuli
xmiT:
– rezikoo! valikoo! zalikoo!...
Cven pasuxs ar vaZlevdiT.
Cvenc gaxarebul mzeSi videqiT wisqvilis arxis* piras, Camwkrive-
bulni. Tan vTevzaobdiT, Tan TvalebdaxuWulni vnetarebdiT. Tva-
lebi rom daxuWuli gaqvs, ukeTesic kia mdoreSi* Tevzaobisas. sul
odnavi Setokeba ankesisa da, maSinve Jruanteli gadmogiva TiTebi-
dan sxeulSi. maisis gaxarebuli mziT netareba xom TiTqmis ar Sei-
Zleba sxvanairad.
ra Tqma unda, Tvalebsac vaxeldiT, Tanac mal-male. gavaxile
erTxelac da davinaxe: Cven zemoT msubuqi orTvala etli gamodis
wyalSi. gamovida, gaCerda da iqidan mZimed Camoxta mamaCemi.
mamam xalaTze SemoWerili qamari Semoixsna da orad akeca, TiTqos
siaruli uWirda CeqmebiT. Cemi Zma da biZaSvilebi dafrTxnen, qve-
moT daeSvnen. me ankesic ki ar amomiRia wylidan. vuyurebdi mamas.
rac ufro miaxlovdeboda mama, miT ufro upataravdeboda Tvalebi.
bolos mwvave wertilebad eqca.
– ratom ar agonebT pasuxs, bebia rom geZaxiT?
me isev wylisken mqonda gawvdili ankesi, mxolod cudad daZabul
Ceqmebs vxedavdi.
– aravisi ar gesmis araferi, ara?!
gamovarda qamris mZime bolo da SiSveli kanWis zemoT, mosaxarSi
mikbina gveliviT.
TiTqosda erTad acvivdnen ZaxiliT molaRurebi, Citbatonebi,
torolebi.
axla ki gaviqeci, magram iqiT ki ara, Cemi Zma da biZaSvilebi rom
gaiqcnen, mdore gavtope, gavarRvie da arxis iqiTa napirze gavenTe
soflisaken. mxolod esRa davinaxe, rogor mihqonda mamas xalaTis
kalTebi ukan...
ankesi maRla mqonda aweuli da ise gavrbodi. Robes rom movefare,
qamris nakbens davxede. mTeli kanWi wiTlad mqonda SeRebili, frCxi-
lis sigrZeze gaxeTqili kani feTqavda da iqidan muqi sisxli amom-
dioda. araferi mqonda, riT unda Semexvia! gzidan gadavedi, mraval-
101
6
danaSauli da sasjeli
102
– magrad iyavi, magrad! – miTxra da orT-
valazec RimiliT avida. 6
mec meRimeboda.
danaSauli da sasjeli
axla mTavari iyo, Zma da biZaSvilebi mo-
meZebna. ezoSi Cavedi. Sevxede kargad amo-
maRlebul mzes. is xom mTlad gaxarebuli
miyurebda. aseT mzeSi ras ar aitans kaci, da
mec gamarTulma gavabije gzaze.
Tqvenc SegimCneviaT TqveniT gaxarebuli
mze, ymawvilebo?
revaz inaniSvili
upasuxe SekiTxvebs
1. rogor axsni mwerlis gamoTqmas – `siberis karibWe~?
2. ra migvaniSnebs imaze, rom moTxrobaSi aRwerili ambavi TviTon
mwerlis bavSvobas ukavSirdeba?
3. avtori pirdapir ar gveubneba, ra hqvia mis gmirs. bebia sam bavSvs
eZaxis (rezikos, valikos, zalikos). Seni azriT, ra hqvia mTavar
personaJs?
4. rogor aRwera mweralma maisis mziani dRe?
moZebne
5. moZebne moTxrobaSi mdelosa da Walis aRweriloba. gamoyavi
Sedarebebi da aRniSne, romeli ufro mogwons da ratom?
6. ra niSniT aris Sedarebuli molaRurebi da Citbatonebi
naperwklebTan?
upasuxe SekiTxvebs
7. ratom ar upasuxes bavSvebma bebias? ra ganacdevinebda maT
netarebas?
8. mwerali xatovnad gviambobs: `rac ufro miaxlovdeboda mama, miT
ufro upataravdeboda Tvalebi. bolos mwvave wertilebad eqca~.
mamis ra gancda aRwera ase man?
• gaoceba • daRliloba • sibraze • wuxili
103
13. moTxrobis dasasruls biWi ambobs: `Sevxede kargad amomaRlebul
mzes. is xom mTlad gaxarebuli miyurebda~. axseni, ratom aris mzec
danaSauli da sasjeli
gaxarebuli?
moZebne
14. moZebne winadadebebi, romlebSic Cans qamris moxvedriT gamowveuli
simware (tkivili). romeli gamoTqmiT aRwevs mwerali mkiTxvelze
misTvis sasurvel zemoqmedebas?
15. ipove is winadadeba, romelSic avtori migvaniSnebs, rom mama ganicdis
biWis mdgomareobas.
dawere
16. Seadgine teqstis Txrobis gegma.
imsjele
17. ra danaSauli Caidina biWma? moqceulxar Tu ara am moTxrobis
gmiriviT?
18. rogor dasaja biWi mamam? imsjele, ratom iyo mama nawilobriv
marTali? iyo Tu ara aucilebeli amgvari sasjeli? umjobesi ra
iqneboda?
19. Seni azriT, ra unda iyos sasjelis daniSnuleba?
a) damnaSaves Caunergos SiSi, raTa arasodes Caidinos msgavsi
saqcieli;
b) daafiqros damnaSave Cadenil saqcielze, gauRviZos imis survili,
rom ukeTesi gaxdes.
imsjele, am davalebaSi warmodgenili pasuxebidan romeli ufro
Seesabameba moTxrobaSi aRweril sasjels?
20. rodesac biWs eZina (ufro sworad, bebias egona, rom eZina), bebiam
mxolod maSin usayvedura mamamiss. Seni azriT, biWis gasagonad
usayvedurebda Tu ara bebia mamas? ratom?
21. nanobs Tu ara biWi Tavis danaSauls? nanobs Tu ara mama sasjelis
simkacres? Cans Tu ara moTxrobaSi maTi Serigeba? pasuxi daasabuTe,
miuTiTe Sesabamisi miniSnebebi teqstSi.
22. rogor Seicvala mama-Svilis urTierToba am ambis Semdeg? Seni azriT,
msgavs viTarebaSi sxva dros rogor moiqceva biWi? Secvala Tu ara is
sasjelma? mamas rogori damokidebuleba eqneba SemdgomSi SvilTan?
23. ifiqreT nawarmoebis bolos dasmuli SekiTxvis pasuxze: TqvenTvis
gaixseneT, agitaniaT raime zedmetad mkacri sasjeli Rirseulad da
gamogivleniaT nebisyofa, sinanuli, pativiscema?!
24. imsjele, ratom SeurCia avtorma moTxrobas saTaurad `gaxarebuli
mze~? risi Tqma surs mwerals `siberis karibWidan~, ra aris am
moTxrobis mTavari saTqmeli?
saSineli sasjeli
moRalatisa
104
Teoria diskusia 6
danaSauli da sasjeli
xSirad ramdenime adamiani ama Tu im sakiTxze Tavis mosazrebas
gamoTqvams. Aam process diskusia hqvia. diskusia sadavo sakiTxebze
azrebis gaziarebaa. Ddiskusiis dros sakuTari mosazreba argumentiT
unda gaamyaro. kargad unda moismino sxvisi azric. mere dafiqrde,
iqneb, sxvisi argumenti ufro myaria. Tu sxvisi azris sisworeSi dar-
wmundebi, unda daeTanxmo mas.
roca Senma Tanatolebma waikiTxes `gaxarebuli mze~, klasSi gaimar-
Ta diskusia Temaze – samarTlianad dasaja Tu ara mamam Svili:
Gguramis mosazreba: roca mSobels ar ujereb, wyromas imsaxureb, magram, Cemi
azriT, am ubralo danaSaulisTvis mamas ase mkacrad ar unda daesaja Svili.
SeniSvna unda mieca, rom ase aRar moqceuliyo.
Tamaris mosazreba: mec mgonia, rom biWi aseT mkacr sasjels ar imsaxurebda.
magaliTad, me ufro metad vnanob Cems cud saqciels, roca mama meubneba,
rom vawyenine.
giorgis mosazreba: Tamars veTanxmebi, magram erTi ram unda davamato: me
vfiqrob, mama usamarTlo adamiania, mas arc ki mousmenia pasuxi, maSinve
cema daupira Svils. bavSvi ki Zalian mgrZnobiare Cans, bunebas SeigrZnobs.
Aara mgonia, upasuxismgeblo iyos. Uubralod, bunebis cqeriT gaerTo.
anas mosazreba: marTalia, mamam zedmetad mkacrad dasaja Svili, magram gior-
gis ver daveTanxmebi. Cemi azriT, mama samarTliania. man sibrazis gamo ver
mozoma sasjeli. albaT, ewyina, biWebi rom moxuc qals didxans ar scemdnen
pasuxs da xmamaRla daZaxebiT Rlidnen. man Tavis Svils es ver apatia. Svili
amas mixvda da amitomac usityvod aitana mkacri sasjeli. nawarmoebSi Cans,
rom mama nanobs Tavis ganrisxebas da Svilis moTminebiT gaxarebulia.
d
D iskusiis dros Zalian mniSvnelovania, monawileebma yuradRebiT
mousminon erTmaneTs; azris gamosaTqmelad TiToeuls SeiZleba
garkveuli droc ki mieces. aA se diskusia ufro organizebuli iqneba.
gaecani frazebs, romelsac diskusiaSi monawileebi iyeneben:
105
7
Tavi
me-
TanagrZnoba
da sinanuli
vaxsenoT erTxel kideva
Cveni lamazi mxareo,
RmerTo, uSvele turfasa,
gza gaunaTe, mTvareo!
vaJa-fSavela
aq Seiswavli...
ia muxa
qarTlis tyve Teoria. Canaxati
ia
7
TanagrZnoba da sinanuli
1.
uRran tyeSi mosuli var.… sanam cocxali var, Cemi silamaziT da-
vatkbob tyes, balaxs da im gaRmidan gamomcqeral gulxavsian kldes,
surnelebas mivafrqvev aremares. yvelas vuyvarvar: ager im yunWs*
Tvali sul Cemken uWiravs, micinis xolme, unda, CemTan movides,
makocos, magram ar SeuZlia, mxolod Soridan gamicinebs, gamiRimebs
sacodavi, Tumca uSnod, magram gulkeTiloba ki didi gadaefineba
xolme pirze.
gana marto imas uxaria Cemi sicocxle? wverxmeli xeebic me damx-
arian zevidan, TviTon TavSiSvelni, totebs me mafareben: Cvens ias ar
Sescivdes, an araferma awyinoso. pirdapir Sxapuna wvimas ar uSveben
Cemamde: wvimas SeuZlia erTbaSad Camomacalos foTlebi. ufoTle-
bod yofna CemTvis da sikvdili erTia. ara, xeebi: aryi, wifeli, Txi-
li, Tameli, dudgula garSemo mexvevian, wvimis nams inaxaven tote-
biT, foTlebiT da mere nel-nela mamcvreven* pirze TiTo namobiT,
wveT-wveTad, pirs mbanen.
me yels moviRereb da vinatreb, neta simRera SemeZlos, neta dam-
badebels CemTvis niWi moeca, rom meqo maRla ca da Rrubeli, mze, es
Cemi mfarveli xeebi, es mTebi, is Walebi da Rabua Citebi, romelnic
xmel, yviTel foTlebSi Cem win dagogaven* da xandaxan SemomWikWike-
ben pirSi, maTamaSeben, uxariaT Cemi sicocxle.
Cemi erTi Tvis sicocxle sxvis ocdaoTxi Tvis sicocxles sjobia,
magram didxans sicocxles ki danatrebuli var.
dilas erTma wiflisCitam igaloba, lamazi ram iyo, – yelwiTeli,
Rabua*. imasac CemsaviT Tavi moswonda, ixedeboda gulze da mxrebze.
yvelas moswons Tavi, yvelas uxaria sicocxle, yvelas uyvars buneba.
107
7 upasuxe SekiTxvebs
1. saidan Cans, rom ia, marTlac, lamazia?
TanagrZnoba da sinanuli
moZebne
11. aRniSne, teqstis romel abzacebSi Cans iis mimarT a) xeebis,
b) frinvelebis, g) yunWis damokidebuleba.
12. ipove moTxrobaSi adgili, saidanac Cans, rom tye, marTlac, uRrani
iyo.
13. moZebne iseTi winadadebebi, romlebSic gadmocemulia tyis
binadarTa xalisiani ganwyoba.
imsjele
14. daakvirdiT mwerlis miniSnebebs da daaxasiaTeT: klde, yunWi, xeebi,
Citebi.
dawere
15. dawere am moTxrobis sami monakveTis Sinaarsi:
a) ia da yunWi,
b) ia da xeebi,
g) ia da Citebi.
16. gviambe moTxrobis Sinaarsi mesame pirSi, warsul droSi; daiwye ase:
`uRran tyeSi ia amovida da Tavisi silamaziT atkbobda aremares...~
108
2.
guSin cam iWeqa. Weqa-quxili Cven ar gvaSinebs: quxili wvimis mo- 7
maswavebelia, wvimis mosvla mcenareebs uxariaT. axla isini axal
TanagrZnoba da sinanuli
kabebs da qaTibebs* Caicvamen. ai, es ori dRea, rac Cemi dobili sa-
sutelac amoCnda. uxaria sacodavs, sul Tavs ukravs dedamiwas, mzis
sinaTles. mze – mamaa, zevidan dagvyurebs da gvealerseba, Tvalyurs
gvadevnebs.
meCurCuleba sasutela, zRaprebs miambobs sicocxleze, siyvar-
ulze. xandaxan gadaikiskisebs, gadamexveva da makocebs... guSin dil-
iT me da Cemma dobilma orivem vitireT...
ra Seubralebelia kaci?! rasac ki dainaxavs, unda, rom Tavis sa-
sargeblod moixmaros. albaT, ver afasebs Cvens silamazes! Cven win
kacma gamoiara, cal mxarze culi edo, meoreze Tofi ekida. miadga
erT mSvenier totgarTxmul wifels, dauSina culi da waaqcia. sa-
bralo, rodesac waiqca, daikvnesa. Cvens iqiT guguliskaba amosu-
liyo da jer xmel, Camocvenil foTols ar amoscileboda. rodesac
xe waiqca, gadaacala zevidan foTlebi da wiTlad gamobrWyvinda,
cremlebi dasxmoda CaRrmavebul gulSi.
SuadRisas daRlil-daqanculi qedani movida, dajda Cven win
Telis* totze da daiwyo RuRuni. uxaroda imasac gazafxulis mos-
vla. uceb Tofi gavarda, qedanma xma gakminda, jer fexiT Camoekida
totze, mere Zirs Camovarda, Cem win daeca. me da sasutelas kankali
mogvivida...… me garkveviT araferi mesmis, mxolod raRac bubuni,
griali, bundi* Jriamuli modis Cemamde...
vaJa-fSavela
upasuxe SekiTxvebs
1. ratom ar aSinebs ias Weqa-quxili?
2. ras niSnavs naTqvami: `axla isini (mcenareebi) axal kabebs da qaTibebs
Caicvamen~?
3. vis uambobs sasutela zRaprebs da ras exeba misi monaTxrobi?
4. ganmarte, ras da ratom uwodebs ia mzes?
5. ratom aris, iis TqmiT, kaci Seubralebeli?
6. ganmarte, ra arRvevs tyis harmonias moTxrobis bolo abzacSi?
109
7 7. adamianis ra Tvisebebs gamokveTs mwerali am moTxrobaSi?
8. ia TviTon hyveba Tavis ambavs. vin ambobs moTxrobaSi leqss: `vahme, ra
TanagrZnoba da sinanuli
sabralo ari~?
9. rogor daaxasiaTeb mwerals, romelmac aseTi nawarmoebi Seqmna? ra aris
misi mizani?
imsjele
10. Seni azriT, risTvis cocxlobs ia; ras migaxvedra am moTxrobam?
moZebne teqstSi
11. moZebne sityva, romelic migvaniSnebs, rom sasutela mxiarulia.
12. moZebne gamonaTqvami, romelic migvaniSnebs, rom guguliskaba Zalian
patara iyo.
13. leqsSi, romelic moTxrobas axlavs, iaze naTqvamia: `qveynisa misgan
Sveneba erTi beCavi wamia~. moZebne teqstSi msgavsi Sinaarsis winadadeba.
14. moTxrobis pirvel monakveTSi tyis binadarTa cxovreba daxatulia
naTel ferebSi. moZebne is winadadeba, romelSic ganwyoba icvleba.
15. ia Tavis gancdebs mogviTxrobs, yunWi icinis, Citebi TamaSoben,
sasutela zRapars hyveba...… moZebne teqstSi sxva adgilebic, sadac
mcenareebs, frinvelebsa da usulo sagnebs adamianis Tvisebebi
miewereba.
imsjele
16. daakvirdi, ra damokidebuleba aqvT mcenareebs, frinvelebs erTmaneTis
mimarT, tyis mimarT; Seadare maT damokidebulebas adamianis
damokidebuleba bunebis mimarT.
17. ra aris is mTavari Tviseba, romelic axasiaTebs tyis binadarT:
mcenareebsa da frinvelebs? siyvaruli, megobroba, keTilganwyoba, –
kidev ra SeiZleba vuwodoT erTmaneTTan maT urTierTobas?
dawere
18. dawere Txzuleba saTauriT `TanagrZnoba~ (am moTxrobidan amoarCie
saTauris Sesabamisi monakveTebi da TxzulebaSi gamoiyene).
19. moigone zRapari tyis binadarTa cxovrebis Sesaxeb.
moZebne teqstSi
20. moniSne ori an sami iseTi winadadeba, romlebic mxatvruli
TvalsazrisiT yvelaze metad mogewona.
daxate
21. SearCie saTauri da am moTxrobis mixedviT daxate:
a) uRrani tye; b) dobilebi;
g) ia da wiflisCita.
110
qarTlis tyve 7
TanagrZnoba da sinanuli
qarTlis tyve gamoparula,
gamamxdariyo zRvasao,
nu Cauxdebi, mTvareo,
nu Caubneleb gzasao!
nu gauyinav, myinvaro,
gadasavalsa mTasao!
xidno, nu CaucvivdebiT,
gaaxdinodiT wyalsao!
nu autirebT dedasa,
gasaTxovarsa dasao!
xalxuri
upasuxe SekiTxvebs
1. ras niSnavs `qarTlis tyve~? ra iciT istoriidan tyveobaze?
2. gamoparul tyves zRva gadmoulaxavs, mTa unda gadaiaros. gaixsene,
romel gamoTqmas vxvdebiT zRaprebSi, rodesac gmiri did gzas
gaivlis?
3. leqsis mTqmeli mimarTavs mTvares, myinvars, xidebs. ras sTxovs maT?
4. Seni azriT, ra gancdas avlens leqsis mTqmeli tyvis mimarT?
a) sinanuls; b) TanagrZnobas.
gramatika
6. ipove leqsSi mimarTvis nimuSebi.
7. moZebne nar-iani mravlobiTis forma.
8. gadaiwere da aRadgine gamotovebuli sasveni niSani:
nu Cauxdebi mTvareo nu Caubneleb gzasao!
nu gauyinav myinvaro gadasavalsa mTasao!
xidno nu CaucvivdebiT, gaaxdinodiT wyalsao!
111
7
TanagrZnoba da sinanuli
muxa
112
monadiris SviliSvilma, lamazma, yurebsifrifana gogonam, aRta-
cebulma Caimuxla, muxas xelebi moxvia da miexuta. 7
monadirem uyura, uyura, mere qudi moixada da Tavdaxrili ga
TanagrZnoba da sinanuli
Cerda.
revaz inaniSvili
upasuxe SekiTxvebs
1. rogori epiTetebiT axasiaTebs avtori muxas pirvelsave
winadadebaSi?
2. ras gulisxmobs gamoTqma: `xandaxan qori Tu moebmeba xmel
kenweroze~?
3. ciyvebma sul miatoves muxa. romeli frinveli ufro iCens
`saukuneebiT daRlili~ muxis mimarT keTilganwyobas,
TanagrZnobas?
a) qori, radgan xandaxan mainc dajdeba mis kenweroze da iqidan
aTvalierebs mindor-vels;
b) kodala, miuxedavad imisa, rom TiTqos ugulod, valdebulebis
mosaxdelad Semoufrens irgvliv, magram mainc anugeSebs beber
xes.
4. ra damokidebulebas iCenen monadireni muxis, zogadad, bunebis
mimarT?
5. moTxrobaSi gvxvdeba winadadeba: `siciliT gaSvebuli tyviebi
wiviliT esobodnen muxas, simwris nafleTebi gulxeTqebiT
cvioda aqeT-iqiT~. am winadadebis Sinaarsis romeli Sefasebaa
swori?
a) avtors surs, `sicilisa~ da `simwris~ dapirispirebiT xazi
gausvas monadireTa gulgrilobas da muxis tkivils;
b) avtors surs, Searbilos monadireTa sisastike da amitom
uwodebs tyvias `siciliT gaSvebuls~.
6. rogor Seicvala muxis naWrilobevi wlebis Semdeg?
7. `Jriamuli~ frinvelTa an adamianTa xalisian xmaurs niSnavs.
ratom ambobs mwerali: `mTeli bRuja ia amosuliyo da
JriamuliT yvaoda~?
8. ra gancda gauCnda patara gogonas muxis danaxvisas da rogor
gamoxata man Tavisi damokidebuleba?
9. raze migvaniSnebs mwerali, rodesac ambobs: `monadirem qudi
moixada da Tavdaxrili gaCerda~?
a) monadire gaaoca da moxibla xeze ayvavebulma iebma;
b) monadires sircxvilisa da sinanulis gancda daeufla;
g) ayvavebuli iebis silamazem monadires Zveli dro gaaxsena.
113
7 imsjele
TanagrZnoba da sinanuli
dawere
15. dawere am moTxrobis mokle Sinaarsi:
a) TiToeul abzacSi moniSne Seni azriT mTavari winadadeba;
b) Semdeg moniSnuli amokribe abzacebis Tanamimdevrobis mixedviT;
g) Seavse es azrebi erTmaneTTan dasakavSireblad aucilebeli
sityvebiT da rveulis erT gverdze gamTlianebulad dawere.
16. dawere patara Txzuleba bunebis Sesaxeb. gaixsene, ram moaxdina Senze
Zlieri STabeWdileba. aRwere mTa, zRva, wyaro Tu patara kenWi, ia an
balaxis Rero... Seecade, gaixseno maSindeli gancda da Seni sityvebiT
gadmosce.
114
Teoria Canaxati
sofeli
saxli, ezo, bavSvebi...
saxli didia, ezoc – didi, bavSvi bevria, mdinare Soria, bebo
mkacria, wasvla Znelia...
Cumad mdinarisken, Cumad...
tyap-tyup, tyap-tyup...
elene CabraZe, 2018 w.
ca lurjia gumbaTiviT
ca lurjia gumbaTiviT, rogorc Cemi Tvalebi,
am dRis miwuruls mTvares vuyureb me...
am saRamos Tvalebi ki Zalian hgavs papaCemis Tvalebs...
yviTeli kaSkaSa mTvare bebos saxlSi ipareba, rogorc qurdi.
Rrubeli rom gadaivlis, mTvaris silurjes iac Tvals ayolebs...
luka quTaTeli, 2018 w.
zafxuli
galumpuli ezo. sveli bavSvebi. sawuwaoebi da wyliT savse
vedroebi. mowmendili ca da kaSkaSa yviTeli burTi.
nikoloz miqautiZe, 2018 w.
115
rogorc xedav, CanaxatSi xSirad gamoiyeneba mravalwertili.
Segaxseneb, rom es sasveni niSani iq Cndeba, sadac saTqmeli damTavre-
buli ar aris an moulodnelad gadadis erTi aRweridan meoreze.
albaT, yvelas gaukeTebia Canaxatebi uintereso ambis mosmenisas an
telefonze saubrisas. aseT Canaxatebze mravali dakvirveba gakeTe-
bula fsiqologebis mier. zogi maTgani miiCnevs, rom imisaTvis, raTa
gavigoT, ra surT bavSvebs da ras grZnoben isini, maT naxatebs unda
davakvirdeT.
116
8
Tavi
Tavi
me-
vaJkacsa –
guli
rkinisa
kidevac daizrdebian
algeTs lekvebi mglisani,
`yayaCosa siwiTliTa ise ar amoswydebian,
javri SesWamon mtrisani.
yana daumSvenebia. xalxuri
aq Seiswavli...
ymawvilsa kargi swavliTa
saxli gauxarebia.~
sagmiro leqsebi qarTuli xalxuri daTuna gociriZe (Zveleburi ambavi)
poeziidan Teoria. pirdapiri da iribi naTqvami
117
8 sagmiro leqsebi
qarTuli xalxuri poeziidan
vaJkacsa – guli rkinisa
***
sami ar gaiwurTneba:
mgeli, arwivi, kai yma.
mgeli ar maSlis mglobasa,
kai yma – mamacobasa,
arwivi – arwivobasa,
mTis yures* navardobasa.
xalxuri
***
mtersa ro mtrobas uwevdes,
vaJkacis Sesaferia.
visac mtris mtroba aSinebs,
qveynad is araferia.
arc mauxdeba abjari,
arc omSi wasasvlelia,
arc vaJkacebSi xsendebis,
ararad CasaTvlelia.
unda gazardos dedama
vaJi mtris gamjavrebeli,
augis* mTqmeli ar iyos,
arc fexis damwynarebeli*!
xalxuri
118
upasuxe SekiTxvebs
1. Sen ici, rom es xalxuri leqsebi Seqmnilia qarTuli enis fSaur dialeqtze;
8
ganmarteba:
am SekiTxvaze pasuxis gasacemad gaiTvaliswineT Cveni qveynis istoriuli
sinamdvile: saukuneTa ganmavlobaSi sparselTa, osmalTa, monRolTa
Semosevebi, lekianoba, sxva ucxo tomTa SuRli, rac asaxulia kidec mraval
sagmiro leqsSi. aseT nawarmoebebs safuZvlad namdvili ambebi udevs,
romelTac mTqmeli mxatvruli gamonagonebiT amkobs.
dawere
14. gaixsene istoriidan, mwerlobidan, nanaxi filmidan an speqtaklidan
SenTvis sayvareli gmiri da klasis winaSe mosaTxrobad moamzade Tema
saTauriT `erTi gmiris istoria~; daaxasiaTe Sen mier SerCeuli personaJi
da gamoyavi SenTvis misabaZi Tvisebebi.
gramatika
15. ipove brZanebiTi kilos mesame piris forma meore leqsis bolo striqonSi.
16. ganmarte, ra gansxvavebaa: nu aris! – ar iyos!
119
8 daTuna gociriZe
Zveleburi ambavi
vaJkacsa – guli rkinisa
1.
raWveli aznauri daTuna gociriZe mis droSi ganTqmuli vaJkaci
iyo mTel imereTSi. xmals uqebdnen da pirvelobac agvirgvinebda,
sanam sayvareli diswuli*, misive gazrdili, ivane kvitaSvili ar
wamoezarda. saxelovani mowafe gverdSi amoudga saxelganTqmul
moZRvars... raRa sjobia am netarebas*?!.. magram tyuilad ki ar aris
naTqvami: `Camavali mze amomaval mTvares ganze uyurebso~. pirvelo-
bis survilma pativmoyvareoba da Suri Seapara TandaTan biZa-dis-
wuls da maTi znemaRali moyvroba mter-moyvrobiT Seicvala.
erTxel, sadResaswaulod, mefes dadianma mozveri miuZRvna.
mejogeebi Zlivs imagrebdnen gagareulebul oTxfexs. mefe geguTis
sasaxlis aivnidan Tvals adevnebda mozvris urCobas.
– netav, vinmem SeZlos, rom ar awvalos da Tavi erTi moqneviT
gaagdebinoso! – brZana mefem.
– magas daTunas meti veravin mihbedavso, – moaxsena sardalma
wereTelma.
– verc misi diswulio? – ikiTxes kariskacebma.
– verc isao, – gadawyvites erTxmad da daibares daTuna.
am ambavma guli moukla axalgazrda kvitaSvils, magram raRas
ityoda?..
meore dilas geguTis mindorze sasaxlis win Semoxazes wre, Se-
moavles galavani da auSves mozveri. pirutyvma rom Tavisuflad
igrZno Tavi, Sexta da toreb-rqebiT bdRviri daayena.
– aba, daTuna, gviCvene Seni vaJkacobao! – brZana mefem.
Sevida wreSi gociriZe. Semoxeda mozverma da miaSura. daTuna
gauxta ganze, moumarjva xmali da dahkra. waiforxila gabrazebulma
120
pirutyvma, jer waiCoqa wina muxlebze da mere ki gadagorda. Tavi
isev kiserze eba, magram kisris Zvlebi ki dasCeCqvoda. 8
gaukvirda vaJkacs... daxeda xmals da naxa, rom piri dabegvili
upasuxe SekiTxvebs
1. ram Secvala daTuna gociriZisa da misi diswulis, ivane kvitaSvilis,
urTierTdamokidebuleba?
2. ris Sesaxeb ambobs avtori: `Camavali mze amomaval mTvares ganze
uyurebso~?
3. ram gaanawyena axalgazrda kvitaSvili? ra SeiZleba vuwodoT mis
gancdas: pativmoyvareoba Tu Suri?
4. ra azriT aris naTqvami:
`xmlis Sercxvena~?
5. ratom ver Seariges biZa-diswuli mefem, episkoposma da sxva
axloblebma?
6. ram `gatexa~ daTuna?
7. ras gulisxmobs avtoris gamoTqma: `ormagi grZnobis Widili~?
a) Tan ganicdida xmlis Sercxvenas da Tan SurisZiebaze fiqrobda;
b) Tan ganicdida gazrdilis gadaxvewas da Tan mefes, episkoposs,
didebulebs eurCeboda;
g) Tan diswuls sasikvdilod ver imetebda da Tan vaJkacis sityvis
gatexa ar surda.
gamoTqvi varaudi
8. Seni azriT, rogor gagrZeldeba es moTxroba?
121
8 2.
bolos gadawyvita, saamqveynod raRa gamosadegi varo, da ganiz-
raxa `nikoloz wmidaSi~ berad Sesvla; magram radganac sasaxlis
vaJkacsa – guli rkinisa
122
netav Tu axlandeli qarTvelebic ase daTmoben pirad usiamovne-
bas da ganxeTqilebas sazogado saqmisaTvis? 8
akaki wereTeli
dawere
15. dawere Tavisufali Tema, romlis saTauric iqneba me-14 savarjiSoSi Sen
mier arCeuli pasuxi.
123
Teoria pirdapiri da iribi
naTqvami
avtoris sityvebi
marTlweris wesebi:
a) pirdapiri naTqvami, anu personaJis sityvebi, orive mxridan tir-
eebiT gamoiyofa da amas mohyveba im piris dasaxeleba, vinc es sityve-
bi Tqva:
124
b) Tu avtoris sityvebi win uZRvis pirdapir naTqvams, avtoris
sityvebis Semdeg orwertili iwereba:
125
9
Tavi
me-
sicili
gadamdebiao!
aqeT gorasa wixlsa vkrav,
iqiT gorasa Zvras vuzam,
adidebulsa did mtkvarsa
davayeneb da ylaps vuzam.
xalxuri
aq Seiswavli...
ra ufro sakvirvelia ambad gagonilni
I. WaSi Cavardnilis igavi razed icinodnen yvavilebi?
II. daTvi da monadireni Teoria. iumori, ironia
gaixseneT qarTuli xalxuri Semoqmedebidan is nawarmoebebi,
romelTac `cocxali tyuilebi~ ewoda; gaecaniT zRapars, romelic 9
sicili gadamdebiao!
am Janris nimuSs Seicavs:
ra ufro sakvirvelia
127
9
sicili gadamdebiao!
upasuxe SekiTxvebs
1. ra xerxs mimarTa biWma Tavis gadasarCenad?
2. qarTuli zRaprebis romel personaJebs mogagonebs es patara biWi? ra
msgavsebaa maT Soris?
3. romel andazas miusadageb am zRapars?
4. imsjele, riT dajabna biWma devebi? biWis romeli Tvisebebia SenTvis
misabaZi?
5. zRapari devebis sufris aRweriT iwyeba. saidan Cans, rom devebi Zalze
didebi arian?
128
moZebne 9
6. moZebne saxelmZRvanelos darTul leqsikonSi an sabavSvo
sicili gadamdebiao!
enciklopediaSi sityva `devi~. yuradRebiT waikiTxe ganmarteba da
Seadare: mocemul zRaparSi daxatuli devebi Seesabamebian Tu ara
sayovelTaod miRebul warmodgenebs am zRaprul arsebebze?
7. moZebne, saleqsikono ganmartebidan devis romeli Tvisebebi
dasturdeba am zRaparSi. pasuxi daasabuTe.
upasuxe SekiTxvebs
8. biWi devebs `Wkvianebsa~ da `darbaislebs~ uwodebs; ra iwvevs am
epizodSi Rimils, ra qmnis komikurobis efeqts?
a) zRapris gmirebze arsebuli warmodgenebisa da am zRapris
personaJTaTvis damaxasiaTebeli Tvisebebis damTxveva;
b) fantastikur arsebebze gavrcelebul warmodgenebsa da biWis mier
devebis daxasiaTebas Soris arsebuli Seusabamoba.
9. ratom uwodebs biWi devebs `Wkvianebsa~ da `darbaislebs~?
a) biWi abuCad igdebs da dascinis devebs;
b) biWs eSinia devebis da unda, maTi guli moigos;
g) biWs surs, devebis yuradReba sxva rameze gadaitanos da TviTon
Tavs uSvelos.
Seasrule davaleba
10. a) daakvirdi `cocxal tyuilebs~:
erTi buRa Svid goraze buzebs kudiT igeriebda. arwivma es buRa haerSi
aitaca, Txis rqebSua Camodo da ZiZgna dauwyo. uecrad gamoxruli beWi
gadmouvarda da Txas TvalSi Cauvarda; beWs ormoci uReli xar-kameCi
daubes da Zlivs gadmoaTries. am beWs miwa mieyara da zed sofeli
gaSenda. melam gamohkra kbili beWs da is sofeli mTlianad gaanadgura.
es mela orRobeSi moimwyvdies, magram orRobe gadaiketa da xalxs
gasasvleli aRar darCa. morekes, rac xar-kameCi hyavdaT, magram melas
Zvra ver uyves. mere cal gverdze tyavi gaxades da im naxevari tyavidan
imdeni qudi gamovida, rom sofelSi uqudod aRaravin darCa. erTma
dedaberma amohkra melas TiTistari da meore gverdze gadaabruna.
aaZro tyavis meore naxevari da SviliSvils faCuCebiRa Seukera.
b) gaixsene da Seadare xalxuri leqsi:
`zRapar iyo, zRapar iyo,
Walas Citi momkvdariyo,
did qvabSi ar eteoda,
pataraSi sul ar iyo!~
129
9 upasuxe SekiTxvebs
11. xalxuri Semoqmedebis romel JanrSi iyeneben am xerxebs?
sicili gadamdebiao!
imsjele
14. gaixsene am zRaparSi moTxrobili uCveulo, ucnauri, sakvirveli
ambebi da Seafase:
• Seni azriT, rodis ufro didi ostatobiT axerxebs zRapris mTqmeli
sakvirveli ambis gamogonebas?
• romeli monakveTia yvelaze metad Rimilis momgvreli, iumoriT
aRsavse?
• sad Cans qeba-didebiT SeniRbuli dacinva, ironia?
15. ra Janrs miakuTvneb am zRapars? ecade, daasabuTo pasuxi:
a) sayofacxovrebo zRaprebs;
b) jadosnur zRaprebs.
16. ipove teqstis bolo abzacSi awmyo droSi mdgari sami zmna.
17. amoiwere teqstis pirveli abzacidan zmniswiniani zmnebis cxra nimuSi.
18. ipove da gaaswore Secdomebi:
a) mamaCems erTi iseTi buRa yavda, Svid goraze buzebs kudiT
igeriebda.
b) melam gamokra kbili beWs da is sofeli mTlianad gaanadgura.
g) TqvenTanac swored amitom movedi, rom miTxraT da sofels pasuxi
miutanoo.
19. ipove da amoiwere zRapris bolo abzacidan mniSvnelobiT msgavsi
sityvebis – sinonimebis – nimuSi.
20. aRniSne ori Secdoma da gaaswore:
devebi ki dResac im davi-darabaSi arian, erTmaneTs cxvirpirs
amtvreven.
dawere
21. Tu survili gaqvs, Senc iTamaSe sakuTari warmosaxviT! gamoigone
`cocxali tyuili~. gaxsovdes, rac ufro moulodneli da
daujerebelia gamonagoni, miT ufro gonebamaxviluri da saxalisoa
aseTi ambis wakiTxvac da mosmenac.
130
iumori Zveli qarTuli mwerlobidan:
9
sicili gadamdebiao!
I. WaSi Cavardnilis igavi
131
9 ganmarteba:
am igavs `vefxistyaosnis~ erT-erTi mTavari personaJi – mamaci avTandili
– ambobs. avTandili sakuTar gamouval mdgomareobas WaSi Cavardnili ka-
sicili gadamdebiao!
cis ambavs adarebs: igi igavis eniTa da iumoriT aRiarebs, rom TviTon sxvas
veRarafers SeZlebs, Tu Tavis mxsnel qals – asmaTs – ar daujerebs, mas ar
daelodeba.
upasuxe SekiTxvebs
1. rogor daamSvida WaSi Cavardnili kaci mis ukan momavalma?
2. raze gaecina WaSi Cavardnils?
gaixsene
3. rogori nawarmoebia igavi; ra axasiaTebs mas?
a) mkiTxveli gaarTos, gaaxalisos;
b) mkiTxveli daujerebeli, fantastikuri ambiT gaaocos;
g) mkiTxveli daarigos, Wkua aswavlos mas.
imsjele
4. ratom vuwodebT WaSi Cavardnili kacis ambavs igavs?
igavi SefarviT gadmogvcems saTqmels; imsjele, ra aris am igavSi
gadataniTi mniSvnelobiT, SefarviT naTqvami? ras gvaswavlis es igavi?
5. ganmarte, ratom iwvevs am igavSi gadmocemuli ambavi Rimils; ra aris aq
iumoristuli?
a) imis warmodgena, Tu rogor amoiyvans TokiT zemoT myofi kaci WaSi
Cavardnils;
b) zemoT myofi kacis naTqvamsa da WaSi myofis mdgomareobas Soris
Seusabamoba.
waikiTxe ganmarteba
iumori uwyinari dacinvaa. iumoristul damokidebulebaSi lmobiereba
mniSvnelovania. iumors Tan axlavs TanagrZnoba, keTilganwyoba. garda
amisa, iumoris gamovlena gulisxmobs adamianis ganviTarebis maRal
safexurs, iumoris grZnoba pirovnebis siZliereze metyvelebs.
rodesac adamiani TviTon dascinis sakuTar mdgomareobas,
sakuTar Secdomas Tu nakls, amiT igi TiTqmis asworebs mas. amgvari
damokidebuleba, anu TviTironia, gvexmareba sakuTari Tavis
SecnobaSi.
Seafase
6. Cans Tu ara `vefxistyaosnis~ am nawyvetSi personaJis iumoristuli
damokidebuleba sakuTari Tavis mimarT – TviTironia?
7. gaixsene, Sen Tu yofilxar iseT mdgomareobaSi, rom es igavi Sens ambavs
Seeferebodes?
132
imsjele 9
8. SeuZlia Tu ara Tanamedrove qarTvels, gaigos XII saukuneSi Seqmnili
sicili gadamdebiao!
nawarmoebis, `vefxistyaosnis~, Sinaarsi? ecade, daasabuTo pasuxi.
gramatika
a) ipove `vefxistyaosnis~ fragmentis pirvel striqonSi nar-
bolosarTiani mravlobiTis formebi;
b) ra mniSvneloba aqvs sityvas sadaurni rusTavelis igavSi?
g) rogor iTqmoda CasZaxoda Zvel qarTulSi?
d) ras niSnavs mosaxmelad?
e) gaixsene sinonimebi sityvisa `mwads~.
v) ipove striqoni, romelic mimarTvas Seicavs.
waikiTxe:
orni amxanagni nadirobden. xevi iyo da xevs gaRma-gamoRma
roninebden. erTs amxanags daTvi SemoeWida. qveS Caidva. meore amxa
nagman uyivla:
– gauSvi eg daTvi da wamodi, sxva saqme gviZso!
man dauZaxa:
– daTvi ar miSvebs, Tvara me weRanve gavuSvebdio!
sulxan-saba orbeliani
133
9 upasuxe SekiTxvebs
sicili gadamdebiao!
moZebne
4. moZebne am igavSi winadadeba, romelSic Cans personaJis iumoristuli
damokidebuleba sakuTari Tavis mimarT.
gaixsene
5. gaixsene sxva iseTi nawarmoebi, romelSic personaJi Tavad icinis im
mdgomareobaze, romelSic aRmoCnda.
6. gaixsene iseTi SemTxveva, rodesac iumoriT Sexede sakuTar Secdomas an
uxerxul mdgomareobas, romelSic aRmoCndi.
imsjele
7. riT hgavs es igavi winas da ra gansxvavebaa maT Soris?
gaixsene
8. daiyaviT jgufebad; gaixseneT sulxan-saba orbelianis igav-arakebi da
saTaurebi furcelze CamowereT. gaimarjvebs gundi, romelic yvelaze
meti igavis gaxsenebas SeZlebs.
dawere
9. warmoidgine, rom wignis mxatvari xar; SearCie SoTa rusTavelis
an sulxan-saba orbelianis igav-arakebidan erT-erTi monakveTi,
gadaiwere da daasuraTe.
10. Tu survili gaqvs, dawere patara iumoristuli Txzuleba, romelSic
mTavari personaJi Sen iqnebi (magaliTad, moulodneli Sexvedra
romelime cxovelTan Tu frinvelTan).
gramatika
11. rogor fiqrob, ra mniSvneloba hqonda Zvel qarTul enaSi sityvas
`ronini~?
12. ra mniSvneloba aqvs sityvas `gviZs~?
13. romeli winadadebaa igav-arakSi pirveli piris formiT gamoTqmuli?
meore piris formiT romelia?
ratom aris dasmuli Zaxilis niSani am winadadebebTan?
134
`moswrebuli pasuxis~ magaliTebi, Semonaxuli ilia WavWavaZis mier:
9
sicili gadamdebiao!
ambad gagonilni
ambavi pirveli:
erTxel mefe erekle II mibrZandeboda Turme qalaqidan kaxeTs da
Tan, rasakvirvelia, amala xlebia. mze dawurvaze yofila, roca mefe
mibrZanebula sagarejos bolos; daunaxavs, rom erT yanaSi didZali
muSa Sekrebila da mkis. ukiTxavs, – es amodena muSaxeli visiao. moax-
senes, – aq, sagarejoSi, erTi SeZlebuli glexia da imis mamiTadiao.
– SabaS* glexsao, – brZana Turme mefem da misi vinaoba ikiTxa.
moaxsenes, vinc aris, da Tan daatanes: – iseTi xelmoWerili kacia,
rom purs aravis aWmevs, Tu aras gamorCao.
Seayena mefem cxeni da brZana:
– Tu aq aris is glexi, aq momiyvaneTo.
moiyvanes. mefem ubrZana, – vaxSmad Cemi amaliT Seni stumari varo.
– mobrZandi, Seni Wirime, – upasuxa glexma, – mapatie ki, aq samza-
disi ara maqvs, Sin mewvieTo.
mefem neba darTo. glexi gadajda cxenze da WenebiT win wavida. sa-
nam mefe abrZandeboda sofelSi, CamoRamda kidec. glexi win moegeba,
miiwvia mefe miwuri* saxlis banze, romelic Tavidan bolomde safe-
niT moefina kidec. Zalian kargad daxvda Turme mefesa da imis amala-
sac. roca mefem vaxSami miirTva, wasvla daapira da cxenebi moiTxova.
moarTves cxenebi. glexs madli* ubrZana da zed daatana:
– aki, Svilo, Sen purs aravis aWmev ise, rom aras gamorCeo?
135
9 – mainc egrea, Seni Wirime! – upasuxa Tamamad glexma, – marTali
mouxsenebiaT!
– rogor? aba dRes me ras gamomrCi?
sicili gadamdebiao!
– ai, banze miwa axlad dayrilia. amis datkepnas karga bevri muSa
moundeboda da me meti gamorCena rad minda, rom Cemma batonma da
amodena didebulma xalxma Tavisi sakuTari fexiT bani damitkepneso.
mefes moewona es moswrebuli sityva, gaecina da xalaTi uboZa.
upasuxe SekiTxvebs
1. dRis romel monakveTSi gamgzavrebula mefe kaxeTSi? romeli fraza
migvaniSnebs droze?
2. rogor axasiaTeben glexs, romlis yanasac didZali muSaxeli mkida?
3. rogor daxvda glexi mefesa da mis amalas?
4. ram daaeWva mefe?
5. rogor axsni glexis pasuxs? ra gamorCenazea saubari?
6. ganmarte, ratom aris moswrebuli pasuxis nimuSi glexis sityva?
7. ra axasiaTebs moswrebul sityvas am gadmocemis mixedviT? Semoxaze
mxolod is maxasiaTeblebi, romelsac eTanxmebi:
a) pasuxis mofiqreba dauyovnebliv;
b) pasuxis Tqma gonebamaxvilurad da, amasTanave, iumoriT;
g) pasuxis migeba enamwared da dapirispireba mosaubresTan;
d) pasuxis moazreba gonivrulad da misi Sinaarsis vrclad gadmocema.
8. daaxasiaTe glexi am gadmocemis mixedviT.
9. daaxasiaTe mefe am gadmocemis mixedviT.
10. gaixsene, xom ar wagikiTxavs moswrebuli pasuxis nimuSi an filmidan
Tu speqtaklidan xom ver gaixseneb? Tavad Tu gipasuxia moswrebulad
vinmesTvis?
11. daakavSireT erTmaneTTan teqsti da ilustracia; SeafaseT mxatvris
arCevani.
gramatika
12. ipove warmoqmnili zedsarTavi saxelebi (rogori? rogorma?):
a) mefes moaxsenes, – sagarejoSi erTi asakovani glexia da yana imisiao.
b) glexi win moegeba, miiwvia mefe miwuri saxlis banze.
g) didebulma stumrebma bani damitkepneso, – upasuxa mefes Tamamma
glexma.
d) mefes moewona es saxaliso sityva, gaecina da xalaTi uboZa.
136
ambavi meore:
mefe giorgi XIII-s erTi kariskaci hyolia. 9
sicili gadamdebiao!
Tumca xniT mefeze ufrosi yofila, magram
wver-ulvaSSi erTi WaRarac ara revia Turme.
erTxel mefes imisaTvis ebrZanebina:
– erTi miTxar, risgan aris, rom me amodena
WaRara gamomeria, lamis sul gavTeTrde da
Sen ki, Cemze ufross, egre Savad Segaberda
Tma da wver-ulvaSio?
– wesic egrea, batonoo! – upasuxa Turme
kariskacma, – Tqven xelmwife brZandebiT da
pirnaTlad unda sufevdeT, me ki Tqveni yma
var da pirSavadac rom viyo, ara miSavs-rao. giorgi XII (zogjer mas
ilia WavWavaZe giorgi XIII-is saxeliT moix-
senieben literaturaSi),
erekle mefis vaHHJi, qarTl-
kaxeTis ukanaskneli mefe
upasuxe SekiTxvebs
1. daaxasiaTe giorgi mefis kariskaci. ratom aris misi pasuxi moswrebuli
sityvis nimuSi?
2. kariskacis pasuxi orazrovania, radgan:
a) kariskaci mefes qveynis keTilsindisierad, pirnaTlad, samarTlianad
marTvazec mianiSnebs;
b) kariskaci `WaRaras~ cvlis sityviT `pirnaTeli~, Sav Tma-wvers ki –
sityviT `pirSavi~.D
moZebne
4. moswrebuli sityvis mTqmels enamoswrebuls an sityvamoswrebuls
uwodeben. qvemoT CamoTvlilTagan kidev romelia moswrebuli sityvis
mTqmelis sinonimi?
(daixmare ganmartebiTi leqsikoni).
a) enamWevri; b) gonebamaxvili;
g) enamaxvili; d) enawyliani;
e) gonebagaxsnili; v) enakvimati;
z) enamware.
137
9 msubuqi ironia Tanamedrove qarTul mwerlobaSi
sicili gadamdebiao!
138
9
sicili gadamdebiao!
Cal kacs daswvavs Tavs. isev wavidnen sxva mdorisaken, iq ukve Slam-
Si* hqondaT CarWobili ankesis tarebi, levani da malxazi erTmaneTs
ejibrebodnen, vin gadaacdenda blis kurkas wyals. mama gulxel-
dakrefili idga sagonebelSi Cavardnili sardaliviT. banaobac ar
SeiZleboda, iseTi mkvrivi da civi iyo wyali...
da Zalian, Zalian rom dacxa, erTxelac gamoCndnen gamwkriveb-
ulebi yvavilovan velze. axla yvelaze win patara malxazi midioda.
xandaxan garboda kidec. sirbilSi miwisken iyo daxrili da cdi-
lobda, romelime kaliisTvis mainc etaca xeli, skup-skupiT rom
miuZRodnen win. malxazs mihyveboda levani, levans – mama. malxazsac
mowyenili Tvalebi hqonda, levansac, mamasac.
mowyeniT miWraWunebda carieli vedroc.
mowyeniloba ar etyobodaT mxolod maT sasacilod damokle-
bul Crdilebs. isini dilandeli simSvidiT da siamayiT micuravdnen
yvavilebze.
yvavilebi kidev, icinodnen. zogi yvavili bJirdeboda siciliT...
razed icinodnen yvavilebi?
– arao, ar vityviTo, – jiutad aqanebdnen aqeT-iqiT Tavebs.
– nu ityviT da nuo! – WraWuniT miugebda vedro.
revaz inaniSvili
139
9 upasuxe SekiTxvebs
sicili gadamdebiao!
moZebne
7. moZebne winadadeba, romelic mzis mxurvalebas aRniSnavs.
8. ipove zmnebi da zedsarTavi saxelebi, romlebiTac mwerali wyals
aRwers.
upasuxe SekiTxvebs
9. `mama gulxeldakrefili idga sagonebelSi Cavardnili sardaliviT~ – am
winadadebaSi kargad Cans mamis xasiaTi. ra aris am Sedarebis arsi?
a) mama, marTalia, seriozulad moekida Tevzaobas, magram verafriT
moifiqra gamosavali da danebda; mwerali ki dascinis mis marcxs;
b) mamas Zalian seriozuli gamometyveleba aqvs; mwerlis azriT,
mamis safiqralisTvis es gamometyveleba Seuferebelia – zedmetad
seriozulia da amitom Rimilis momgvrelia.
10. daakvirdi mamisa da Svilebis dabrunebis suraTs (scenas): `erTxelac
gamoCndnen gamwkrivebulebi yvavilovan velze~. rogor Seicvala
mwkrivSi Tanamimdevroba? rogor Seicvala maTi ganwyoba?
11. daaxasiaTe samive personaJi dabrunebis epizodis mixedviT.
12. rogor fiqrob, ratom damoklda mamisa da bavSvebis Crdilebi
dabrunebisas?
13. Seni azriT, CamoTvlilTagan romel winadadebaSi ufro metad Cans
mwerlis msubuqi dacinva, Sefaruli ironia Tavisi personaJebisadmi?
a) `erTxelac gamoCndnen gamwkrivebulebi yvavilovan velze~;
140
b) `mowyeniloba ar etyobodaT mxolod maT sasacilod damoklebul
Crdilebs~;
9
sicili gadamdebiao!
g) `Crdilebi dilandeli simSvidiT da siamayiT micuravdnen
yvavilebze~;
d) `mowyeniT miWraWunebda carieli vedroc~.
e) `yvavilebi kidev, icinodnen. zogi yvavili bJirdeboda siciliT~.
imsjele
14. upasuxe moTxrobis saTaurs `razed icinodnen yvavilebi~?
15. rogor niRbavs mwerali Tavis ironias; ra rols asruleben am
moTxrobaSi yvavilebi?
16. moTxrobis dasasruls Crdilebi, vedro da yvavilebi erTgvarad
gasulierebulia, gapirovnebulia. Seafase am idumali `personaJebis~
daniSnuleba:
a) maTgan romeli TanaugrZnobs xelmocarul meTevzeebs?
b) romelTa damokidebulebaa ironiuli?
b) Seni azriT, xelmocaruli Tevzaobis mimarT mwerlis
damokidebulebas erTi romelime maTgani asaxavs Tu – gapirovnebuli
vedroc da yvavilebic?
17. Seafase, ra STabeWdileba moaxdina Senze am moTxrobam? ra migaCnia
gansakuTrebiT STambeWdavad? ratom?
18. daakavSireT erTmaneTTan teqsti da ilustracia; SeafaseT mxatvris
arCevani.
dawere
19. Seadgine Txrobis gegma; abzacebis mixedviT gamoyavi aTi sakiTxi.
gramatika
20. ipove zedsarTavi saxelebi:
a) win mama midioda, Tavisi grZeli ankesiT. vedroc mas mihqonda,
miWraWunebda carieli vedro.
b) tivtivebdnen tivtivebi, lurji – mamasi, wiTeli – levanisa, Wreli –
malxazisa...
g) gamoCndnen Crdilebi yvavilovan velze.
d) yvelaze win patara malxazi midioda, malxazs mihyveboda levani...
e) malxazs sevdiani Tvalebi hqonda, levansac...
v) Crdilebi dilandeli simSvidiT micuravdnen yvavilebze.
ganmarte, amaTgan romelia Zireuli da romeli – warmoqmnili
zedsarTavi saxeli?
141
Teoria iumori, ironia
142
9
Tavi
sicili gadamdebiao!
me-
10
da me
vigoneb...
aq Seiswavli...
Semodioda CvenSi kalanda nikolooz gostaSabiSvili
Teoria. werili (saaxalwlo moTxroba)
xelosnoba saqarTveloSi (nawyvetebi)
10 Semodioda CvenSi kalanda
da me vigoneb...
upasuxe SekiTxvas
1. ras niSnavs kalanda? moZebne ganmartebiT leqsikonSi am sityvis
mniSvneloba. moiZie informacia am sityvis warmomavlobaze. kidev
romeli sityva ici iseTi, romelsac igive fuZe aqvs?
2. ana kalandaZis es leqsi iwyeba `da~ kavSiriT (`da me vigoneb~), yovel
meore striqons ki sami wertili mosdevs. amiT poeti:
a) xazs usvams axal welTan da bavSvobasTan dakavSirebuli TiToeuli
mogonebis mniSvnelobas;
b) bavSvobis uamravi mogonebidan amoarCevs fragmentebs da guriis
soflis zamTris peizaJs qmnis.
airCie erTi pasuxi da sakuTari arCevani daasabuTe.
3. moZebne leqsSi uCveulo, poetis mier mofiqrebuli epiTetebi:
a) ratom aris bermuxa `RamismTevari~? ras gulisxmobs poeti sityvebSi:
`idga bermuxa RamismTevari TovlSi nabdiTa~?
b) rogor gesmis: `qari Tvreboda RviniT naqebiT grZneul maranTan~?
4. airCie erTi pasuxi da sakuTari arCevani daasabuTe:
qaris simTvrale, marnis grZneuleba,
nabdiT Semosili bermuxa, CiCilakebi...
imsjele
5. rogori ganwyoba Segiqmna am leqsma? ana kalandaZis romelma mogonebam
moaxdina Senze ufro Zlieri STabeWdileba?
dawere
6. gaixsene romelime axali weli da dawere `Canaxati~.
144
Teoria werili
sayvarelo deda!
amxela Tovli, rogoric antarqtidaSia, cxovrebaSi ar minaxavs. aq Zalian bevri ping-
vinia.
sadac vcxovrobT, xuTi `feCi~ gvidgas da egec ver gvaTbobs wesierad.
aqauroba Zalian momwons. mTel dRes vgundaobT, magram daTvis tyavis Zalian sqeli qur-
Tukebi gvacvia da gundis moxvedras ver vgrZnobT.
aq vsrialebT kidec. erTxel TeTri daTvic ki davinaxeT, selapebze nadirobda. bolos
erTi selapi daiWira da is iyo, kbilebi unda Caevlo, rom selapma erTi lazaTianad
Semohkra saxeSi kudi... da daTvs zed kudis konturebi daemCna.
TiTqmis yoveldRe `tuSonkian~ makarons vWamT. mxolod dRes vWameT konservis gareSe
Semwvari kartofili. danarCens mogvianebiT giambob.
didi siyvaruliT, Seni nikolozi
145
10 Tu werils maswavlebels an sxva ufros adamians swer, zustad unda
daicva werilis miRebuli forma:
da me vigoneb...
146
nikolooz gostaSabiSvili
saaxalwlo moTxroba
10
da me vigoneb...
nawili pirveli
maxsovs, roca patara viyavi, ra gulis fancqaliT vnatrobdi, wina-
Rame axali wlisa male gaTendes-meTqi. me maxsovs es winadRe, es wina-
Rame axali wlisa Cvens patara sofelSi, roca gars vexvieT ded-mamas
orni dani da samni Zmani. im dRes CvenTvis aRarc Tovlis gunda iyo,
aRarc TovlSi xtoma da sirbili. Tvali da guli xvalisaken migvir-
boda, xvales velodiT, xvale gvaxsovda, xvales vnatrobdiT.
gareT ra gvindoda, roca Sin imdeni xili da tkbileuloba gveg-
uleboda. Sin oTaxebSi davfusfusebdiT; iq iyo, rac iyo: iqiT nuSsa
da nigozs arCevdnen gozinayisaTvis, aqeT ucecxlo Tafli* TiTqos
TiTs gviqnevda, – modiT, piri CaitkbaruneTo; iqiT dedaCveni bux-
arSi Tafls adnobda da Tafli TiTqos gveubneboda, – daicadeT
xvalamde, dRes me TqvenTvis vdnebio.
Cven aqeT-iqiT davZvrebodiT da bednierebi viyaviT, Tu rogorme
movaswrebdiT da TiTs amovavlebdiT Tafls. sicils, xarxarsa da
dedis ugulod, tyuilad javrobas bolo ara hqonda. Cvenc vicodiT,
rom arc deda, arc mama guliT ar gvijavrdebodnen da xelebs vafa-
TurebdiT, TiTze ram movicxoTo salokavad. yvelaze ufrosi CvenSi
Tormet wels ar iyo gadacilebuli.
yvelaze metad damamaxsovrda erTi axali wlis winaRame. Cven,
patarebs, ar vici, xvalis lodinisagan Tu metismeti garTobisagan,
Zili aRar mogvekida. ara erTxel da orjer gvibrZana dedam, – wadiT,
Svilebo, daiZineTo; Cven ki TiTiT yels vuwevdiT da ise vexvewe-
bodiT, – deda, Wirime, nu gagviSveb, ar gveZinebao.
deda gozinayebis samzadisSi iyo garTuli, gars jamebi, badiebi*
da tabakebi edga nuSiT, nigvziTa da TafliT. mamaCveni ki bolTas
scemda* oTaxSi, CibuxiT xelSi. Cvenma patara dam, rom dacucunebda
jamebsa da tabakebs* Soris, rogorRac fexi wamohkra erT uSvele-
bel badias da Tafli pirqve wamoaqcia.
dedas Zalian ewyina da gajavrebiT uTxra mamas:
– erTi Tavidan momaSore, RvTis gulisaTvis, es bajajRanebi!...
gaasxi iqiT oTaxSi. zRapari ram uambe, iqneba, daeZinoT da momasve-
nono.
mamaCemma Zalian kargi zRaprebi icoda da Cvenc Zalian gviyvarda
zRapris yurisgdeba. gveama, dedam rom daavala mamas, zRapari eTqva.
mivcvivdiT Cvenc.
– Seni Wirime, zRapari gviTxari, deda aqedan gverekeba da Sen
zRapari mainc gviambe, ar gveZineba!
– batoni xarT, aba, wavideT!
147
10
da me vigoneb...
148
upasuxe SekiTxvebs 10
1. mwerali igonebs bavSvobis erT dRes. ratom ar axsovdaT bavSvebs im
da me vigoneb...
dRes gundaoba, TovlSi sirbili?
2. rogor aRwers moTxrobis avtori saaxalwlo samzadiss?
3. rogor axsni gamoTqmas: `dedis ugulod, tyuilad javroba~?
4. ra xerxi moifiqra dedam imisTvis, rom bavSvebs xeli aRar SeeSalaT
gozinayis samzadisSi?
5. aRwere, rogor moemzadnen bavSvebi zRapris (ambis) mosasmenad.
6. ra Tema SearCia mamam bavSvebis yuradRebis misapyrobad?
7. ra Seityve am teqstis daxmarebiT ilia WavWavaZis biografiidan?
moZebne
8. moZebne is sityvebi da gamoTqmebi, romlebSic Cans mamis buneba,
xasiaTi.
9. moZebne is sityvebi da gamoTqmebi, romlebSic Cans dedis buneba,
xasiaTi.
10. moiZie enciklopediaSi cnobebi ilia WavWavaZis mSoblebisa da misi
dabadebis adgilis, mSobliuri kuTxis Sesaxeb.
mxatvruli xerxebi
11. ipove: gapirovneba, Sedareba, epiTeti
a) Tavisi patara Tavi xelebze daado da SeaWyita mayvalsaviT Savi
Tvalebi.
b) aqeT ucecxlo Tafli TiTs gviqnevda, modiT, piri CaitkbaruneTo.
g) Cvenma patara dam, rom dacucunebda jamebsa da tabakebs Soris,
rogorRac fexi wamohkra erT uSvelebel badias.
12. Seni azriT, ratom imeorebs mwerali erTsa da imave sityvas, ra aris
misi mizani?
`Tvali da guli xvalisaken migvirboda, xvales velodiT, xvale
gvaxsovda, xvales vnatrobdiT~.
davaleba
13. daiyaviT jgufebad; jgufis wevrebma SeadareT erTmaneTs ana
kalandaZisa da ilia WavWavaZis nawarmoebebi; CamowereT: a) ra
msgavsebas xedavT?
b) ra gansxvavebaa maT Soris? SearCieT jgufis warmomadgeneli da
sakuTari mosazrebebi klass gaacaniT.
dawere
14. Cawere rveulSi pirveli da meore SekiTxvebis pasuxi (daiwye ase:
bavSvebs aRar axsovdaT gundaoba da TovlSi sirbili, radgan...); nawers
saTauric SeurCie.
149
10 nawili meore
„erT dros Cven gvyolia qarTlis mefe giorgi meTerTmete.
da me vigoneb...
150
10
da me vigoneb...
Zirs dasca, ase rom, dacemuls fexze adgoma gauZnelda. Camoxta cx-
enidan gostaSabiSvili, aayena yizilbaSi da uTxra:
– nu geSinia, me Tavs ar mogWri. Seni Tavi Seni vaJkacobisaTvis
mipatiebia. codvaa Seni gafuWeba. wadi da RmerTma gza mSvidobisa
mogceso.
– mec sicocxles Tu visganme viCuqebdi, marto SenisTana vaJkacis-
agano, – upasuxa yizilbaSma, salami misca da wavida“.
ilia WavWavaZe
upasuxe SekiTxvebs
1. ganmarte, rogor SeZleb teqstis pirveli abzacis daxmarebiT imis
dazustebas, Tu rodis momxdara ambavi, romelsac mama iliasa da mis
da-Zmas uyveba?
2. axseni, ras gulisxmobs naTqvami daiZaxes CvenSiac jarianoba?
3. ras niSnavs sityva `yizilbaSi~? sxva istoriuli ambavi Tu gagigonia
yizilbaSebze?
4. rogor axasiaTebs moTxrobis avtori yizilbaSTa falavans? ipove
teqstSi saTanado adgilebi.
5. ras niSnavs naTqvami: amodena qarTveloba ainunSic ar mosdis?
151
10 a) arafrad miaCnia;
b) Zlier mowinaaRmdeged ar miaCnia.
da me vigoneb...
imsjele
11. ram ganapiroba gostaSabiSvilis amgvari saqcieli damarcxebulis
mimarT? Seni azriT, aseve moiqceoda is nebismieri yizilbaSis
winaSe? ras avlens misi saqcieli: qedmaRlobas Tu
Semwynareblobas?
12. ici Tu ara, ra aris tolerantuloba? moZebne ganmartebiT
leqsikonSi es sityva da amoiwere misi mniSvneloba. rogor
viTarebaSi avlenen adamianebi am Tvisebas? Sen Tu gamogiCenia
odesme? ras hmatebs adamians es unari?
13. imsjele, ratom SearCia mamam mosaTxrobad es ambavi? ras unergavs
mama am ambis moTxrobiT bavSvebs? gaixsene, odesme Tu mopyrobixar
damarcxebul metoqes (Tundac sportul TamaSebSi) Rirseulad?
14. Seafase, am moTxrobis mixedviT, rogor esmis ilia WavWavaZes
samSoblos siyvaruli, patriotizmi, vaJkacoba, Rirsebis
SenarCuneba? ratom aris damarcxebaze ufro mZime Rirsebis
Selaxva? vis Rirsebas icavs da ufrTxildeba am moTxrobis mTavari
gmiri – nikoloz gostaSabiSvili?
dawere
15. gamoxate Seni damokidebuleba nikoloz gostaSabiSvilis mimarT,
Seafase misi saqcieli.
152
SemecnebiTi xasiaTis teqsti
10
da me vigoneb...
xelosnoba saqarTveloSi
(nawyvetebi)
153
10 qalamnebs msxvilfexa rqosani pirutyvis tyavisagan amzadebdnen.
rogorc ostatebi amboben, erTi xaris tyavi 12-13 wyvil qalamans
da me vigoneb...
hyofnis.
Tavdapirvelad tyavs gaWimavdnen grZel joxebze da saxlis
sxvenze gasaSrobad debdnen. Semdeg gamSral tyavs Wridnen ram-
denime naWrad ise, rom TiToeuli naWeri erT wyvili qalamnisaTvis
sakmarisi yofiliyo.
qalamnebis gasakeTeblad glexi, upirveles yovlisa, aclida tyavs
bewvs, bewvis mxares ayrida nacars da xis daniT fxekda. Semdeg tyavs
albobda wyalSi, Wrida orad da TiToeulisagan qalamans amoasxamda.
amosxmis dros xmarobda ara sadgissa da Zafs, aramed danasa da TviT
tyavidan CamoWril Tasmebs.
qalamnebi isea gakeTebuli, rom mxolod fexis guls, TiTebsa
da terfs faravs; fexis zemo nawili ki daufaravi rCeba; qalamnis
gverdebze mimagrebulia tyavis an kanafis Tasmebi, romlebic Cacmis
Semdeg fexze zemodan Semoikvreba.
aRsaniSnavia, rom yvela aq CamoTvlil xelobas mamakacebi eu-
flebodnen. saojaxo meurneobaSi mamakacebis xelosnuri samuSaos
aRweris dasasruls movixsenioT kidev sami samuSao, romelsac as-
rulebdnen rogorc mamakacebi, ise qalebic. esenia: kanafis Tokis
grexa, badeebis qsova da Taflis sanTlebis Camoqna.
kanafis Reroebs debdnen wyalSi da, rodesac sakmaod dalbeboda,
aZrobdnen neWas*, Semdeg ki ubralo, mokakvuli xis joxiT misgan
grexdnen Toks. erT adamians erT dReSi 20 metri Tokis dagrexa
SeuZlia.
badeebi abreSumisa da selis darTuli Zafisagan iqsoveboda da es
samuSao specialuri saqsovi CarxiT sruldeboda.
sanTlebis Camosaqneli cvili Zveli saojaxo meurneobis xerxiT
Semdegnairad miiReba:
Taflgamowurul fiWas Cadeben qvabSi, romelSic cota wyalic
asxia da mcire xniT cecxlze aduReben; Semdeg am naduRs gawuraven
tiloTi an romelime sxva Txeli qsoviliT; wyali taStis Zirze
grovdeba, cvili ki zedapirze rCeba. rodesac cvili cotaTi
154
10
gacivdeba, mas moxdian, qvabSi moaTavseben da cota wyalsac daasxa-
men, cvili rom dnobis dros qvabs ar miekras. amjerad mas mxolod
adnoben, raTa Semdeg kalapotSi advilad moaqcion; cvilis yalibad
da me vigoneb...
spilenZis an TiTbris WurWels iyeneben.
im Taflis sanTlis damzadebis wesi, romelic mxolod da mxolod
religiur miznebs emsaxureba, Zalian martivia da sul ramdenime
wuTs grZeldeba: erTi kvercxis wonis cvils cecxlis maxloblad
arbileben, TiTebiT zelen da amrgvaleben Zafisa Tu raime msgavsi
masalisagan gakeTebuli patruqis garSemo, romelic meore adamians
orive xeliT daWimuli ukavia...
filipe gogiCaiSvili
upasuxe SekiTxvebs
1. teqstis mixedviT, ra gansxvavebaa gudasa da tiks Soris?
2. daakvirdi naxatebs: amaTgan romelia tyapuWi?
3. ras gviambobs avtori dairis damzadebis Sesaxeb?
4. romeli TviTnakeTi nivTis Sesamkobad mimarTavdnen xolme glexebi
uSualod am xelobis mcodnes?
5. ra niSniT aerTianebs avtori sam saqmianobas: Tokis grexas, badeebis
qsovasa da sanTlebis Camoqnas?
6. teqstis mixedviT, romel samuSaos asrulebdnen mxolod mamakacebi?
7. aRwere, rogor mzaddeboda qalamani.
8. ganmarte teqstis daxmarebiT, ratom mohyavdaT ganzrax kanafi da seli?
9. aRwere, rogor miiReba cvili Zveli saojaxo meurneobis xerxiT?
aRadgine swori Tanamimdevroba:
– fiWas mcire xniT cecxlze aduReben.
– Taflgamowurul fiWas Cadeben wylian qvabSi.
– rodesac qsovilis zedapirze cvili cotaTi gacivdeba, mas moxdian.
– naduRs gawuraven tiloTi an romelime sxva Txeli qsoviliT.
– cvils qvabSi moaTavseben da cota wyalsac daasxamen.
– Semdnar cvils spilenZis an TiTbris WurWelSi aTavseben.
– amjerad cvils mxolod adnoben, raTa Semdeg kalapotSi moaqcion.
10. risTvis iyenebdnen spilenZsa da TiTbers saojaxo meurneobaSi, cvilis
damzadebisas?
11. ganmarte, ris dasamzadeblad aris sakmarisi erTi kvercxis wonis cvili
da patruqi?
imsjele
12. ra aerTianebs teqstSi CamoTvlil im xelobaTa did umetesobas,
romelTac ojaxSi mxolod mamakacebi euflebodnen?
a) nivTebis dasamzadeblad saWiro masalis msgavseba;
155
10 b) nivTebis damzadebis wesi;
g) nivTebis dasamzadeblad saWiro dro;
da me vigoneb...
d) nivTebis daniSnuleba.
13. ra aris am teqstis avtoris mizani? moniSne teqstSi is ori abzaci,
romlebSic cxadad aris warmoCenili avtoris mizani.
dawere
14. Seadgine teqstis gegma; gamoyavi aTi sakiTxi.
15. warmoidgine, rom Sen SemecnebiTi xasiaTis JurnalisaTvis statia unda
moamzado. redaqtorma sami Tema SegirCia:
a) rogor davamzadoT saaRdgomod Taflis sanTeli?
b) ra aris daira da rogor amzadebdnen Zvelad mas?
g) ra viciT qalamnis Sesaxeb?
gamoiyene es teqsti, daixmare ganmartebiTi leqsikoni, aseve,
enciklopediac da dawere amaTgan erT-erTi statia (Taflis sanTeli,
daira an qalamani).
leqsika, gramatika
16. SeurCie winadadebebSi mocemul zmnebs saTanado arsebiTi saxelebi:
Zafi, Tasma, sanTeli, bade, yanwi, qalamani, cvili.
xelosanma ... CamoWra da ... amoasxa; glexma ... daarTo da ... moqsova; qalma
... mozila da ... Camoqna; ostatma ... moapirkeTa.
daxate
21. Tu survili gaqvs, daxate mwyemsi, Semosili qudiT, qalamniTa da
tyapuWiT.
156
10
Tavi
11
da me vigoneb...
me-
dedaenis
Zala
aq Seiswavli...
iavnanam ra hqmna? (moTxroba)
Teoria. wigni da kino
11 iavnanam ra hqmna?
(moTxroba)
dedaenis Zala
samSoblo Rvinisa
Tbilisidan rom aRmosavleTisaken waxvide, erTi dRis mogzau-
robis Semdeg miadgebi erT grZel mTas, romelsac hqvia `civi~. am
civis mTaze rom axvide da iqiT, aRmosavleTisaken gadaixedo, Sen
Tvalwin qvemoT gadaiWimeba veeberTela vake, romelsac venaxebisa
da zvrebis* mwvane zRva faravs; am vakis zed Sua welze ki dainaxav
grZel laplapa zols, CrdiloeTidan samxreTisaken gavlebuls.
es swori vake aris kaxeTis veli, xolo laplapa zoli mdinare
alazania, romelic kaxeTs or TiTqmis Tanaswor nawilad yofs: aqeTa
naxevars hqvia gamoRma mxari, iqiTas – gaRma mxari. gaRma mxars saz-
Rvrad uZevs aRmosavleTis didi, maRali mTebi da eseni gamoyofen
kaxeTs daRestnisagan, romelic am mTebs iqiT iwyeba.
Tu gaRma mxrisaken Tvals daakvirveb, erT adgilas, mTis ZirSi,
gaarCev did Reles, Rrmad Sevardnils mTaSi. es Rele axla saxnav-
saTesi adgilia. magram axlos rom mixvide da kargad gasinjo, miwebis
mijnebze* da ganapiras advilad SeamCnevT qviTkiris naSTebs*. naS-
Tebi utyuari niSania imisa, rom es adgili nasoflaria.
sofeli vaSlovani
diax, Zvel droSi swored am adgilas yvaoda karga mozrdili
sofeli, romelsac vaSlovani erqva. dasavleTiT am sofels ertya
zvrebi da venaxebi, xolo aRmosavleTis mxriv is TiTqmis exeboda
xSirsa da daburul tyes, romliTac Sefenili iyo mTa. am xSiri tyis
wyalobiT Sig Suagul sofelSi miwidan SadrevaniviT amoCuxCuxebda
veeberTela ankara wyaro, romlis yinuliviT civi wyali iyo sayvare-
li sasmeli mTeli soflisa. Senobebi sofelSi sul qviTkirisa idga
da mowmobda imas, rom sofeli SeZlebuli iyo. marTlac, maSin vaS-
lovanma da mTelma kaxeTma ar icoda, ra iyo vaWris vali, romelSiac
axla kaxeTi Caflulia.
vaSlovanis napiras, aRmosavleTiT, tyis axlos, idga mSvenieri
orsarTuliani sasaxle, irgvliv Semkuli lamazi moajirebiT. es
sasaxle ekuTvnoda Tavad zurab qarTvelaZes, romelic ganTqmuli
iyo mTel kaxeTSi Tavisi simdidriTa da puradobiT. colad mas hyav
da qarTlidan moyvanili qali magdani. agebulebiT susti magdani
swored oqros gulis patroni iyo. imaT saxlSi yoveldRe imdeni
kerZi keTdeboda, rom or-sam saxlobas eyofoda, magram xSirad daak-
ldebodaT xolme saWmeli da daunayrebelni rCebodnen. amis mizezi
iyo metad kacTmoyvare guli magdanisa. is uxvad ugzavnida Tavisi
saxlidan sanovages* yovel avadmyofs, Raribsa da gaWirvebuls.
amasTan, magdans hqonda saocari xma da ganTqmuli iyo mTel im mxa-
158
11
dedaenis Zala
reSi Tavisi mSvenieri simReriT. misi xma da simRera ise Rrmad mid-
ioda kacis gulSi, iseTi siamovnebis Jruantels daasxamda, rom vinc
ki mas moismenda, Tavis sicocxleSi aRar daaviwydeboda. zurabmac
mSvenivrad icoda Tarze dakvra. roca qmari ukravda Tarze da coli
mReroda, yuri amaze ukeTess veras gaigonebda.
zurabi da magdani sul xuTi-eqvsi wlis jvardawerilni iyvnen.
Svilad hyavdaT erTaderTi qali – qeTo, romelic mesame weliwadSi
idga. metad sayvareli bavSvi iyo qeTo: lamazi, bambis qulasaviT
TeTri, cqriala, mxiaruli da dauRalavi motiktike. qeTos saSinlad
uyvarda Tavisi dedis simRera, xSirad amRerebda da sulganabuli
yurs ugdebda saaTobiT. kacs swored Casaylapavad moundeboda es
bavSvi. ded-mamas masze amosdioda mze da gagiJebiT uyvarda.
upasuxe SekiTxvebs
1. moTxroba dayofilia Tavebad. TiToeuli Tavi dasaTaurebulia.
waikiTxe pirveli Tavi da SeurCie mas sxva saTauri.
2. ras uwoda mweralma `mwvane zRva~ da `laplapa zoli~?
3. aRwere alaznis veli pirveli Tavis mixedviT.
4. ra aris am Tavis mTavari saTqmeli?
5. ra kavSiri aqvs daburul tyes wyarosTan?
6. aRwere zurab qarTvelaZis saxl-kari.
7. col-qmris romel Tvisebebs gamoyofs avtori? moZebne teqstSi is
winadadebebi, romlebSic Cans zurabisa da magdanis saerTo Tvisebebi.
ris niWiT gamoirCeoda col-qmari?
8. daaxasiaTe zurabi da magdani.
159
11 9. erTxel kidev waikiTxe am moTxrobis pirveli ori Tavi da airCie swori
pasuxi:
dedaenis Zala
moZebne
10. moZebne teqstis am nawilSi qeTos damaxasiaTebeli epiTetebi,
Sedarebebi.
davaleba
11. daakvirdi mwerliseul aRweras da ipove saqarTvelos rukaze `Rvinis
samSoblo~.
dawere
12. dawere moTxrobis am nawilis (`sofeli vaSlovani~) mixedviT patara
Txzuleba – `qarTvelaZeebis ojaxi~.
gramatika
13. ganmarte, ra gansxvavebaa Sedgenilobis mixedviT am rTul sityvebs
Soris:
a) erT-erTi, erTaderTi; b) TiTo-TiTo, TiToeuli.
14. amoiwere teqstidan (`sofeli vaSlovani~) sami defisiani rTuli sityva,
sami – udefiso.
15. ganmarte, ratom aris SedgenilobiT rTuli zedsarTavi saxeli
`guluxvi~?
16. amokribe orTografiuli leqsikonidan `gul~ fuZis Semcveli aTi
kompoziti.
17. gadaiwere; ipove da gaaswore Secdoma:
zurabi da magdani sul xuTi eqvsi wlis jvar dawerilni iyvnen.
18. gadaiwere da dasvi gamotovebuli sasveni niSnebi:
metad sayvareli bavSvi iyo qeTo lamazi bambis qulasaviT TeTri
cqriala mxiaruli da dauRalavi motiktike
19. ipove CvenebiTi nacvalsaxelebi:
aRmosavleTis es didi, maRali mTebi gamoyofen kaxeTs daRestnisagan,
romelic am mTebs iqiT iwyeba.
20. amokribe SinaarsiT axlos mdgomi sityvebis oTxi wyvili:
sazRvari, sabuTi, sakvebi, venaxi, mijna, zvari, niSani, sanovage
21. SeurCie arsebiT saxels Sesabamisi epiTeti:
a) xSiri, mozrdili, cqriala, puradi, ankara, utyuari, viwro;
b) sofeli, tye, biliki, wyaro, maspinZeli, bavSvi, niSani.
160
lekebi kaxeTSi
vaSlovanSi da sazogadod kaxeTSi maSindel droSi xSirad dai- 11
arebodnen lekebi. Zveli droidan daRestansa da saqarTvelos
dedaenis Zala
Soris tkbili ganwyobileba arsebobda, didi megobroba sufevda.
yovel saqarTvelos mters daRestani mtrobas uwevda; yovel saqa-
rTvelos megobars moyvrulad epyroboda. aravis axsovda, rom
lekebi rodesme saqarTvelos dascemodnen Tavsa da Cxubi aetexaT
qarTvelebisaTvis. lekebi mtrad gauxdnen qarTvelebs SemdegSi,
rodesac mahmadianoba* miiRes da saqarTvelom marTlmadidebeli
ruseTisaken gaiwia. Zvel droSi ki didi pativiscemisa da guliTadi
megobrobis meti qarTvelebs lekebisagan ara moagondebodaT ra. am
megobruli mezoblobis gamo lekebi Tavisuflad midi-modiodnen
kaxeTSi, umeteswilad savaWrod, gasayidad gadmohqondaT ufro nab-
deuloba da iaraRi, romlis keTebaSi ganTqmulni iyvnen.
qeTos itaceben
sofel vaSlovanSi karga xnidan savaWrod daiareboda ori bajaj-
guna leki. eseni iseTi wyalwaRebulebi* iyvnen, rom TviTon lekeb-
sac abuCad hyavdaT agdebulni. amitom maTgan cudi saqmis gabedvas
aravin moeloda; magram male maT gaamarTles qarTuli andaza: TavCa-
Runuli – kudabzekilio...
erTxel erTma am lekTaganma Tavis amxanags uTxra:
– ici, ra azri momivida! ramdeni xania, rac Cven savaWrod davi-
arebiT, magram ra gamovida? isev iseTive Ratakebi varT, rogorc
viyaviT, isev iseTive ZaRluri cxovreba gvaqvs, rogorica gvqonda.
sxvafriv ki rom moviqceT, erTbaSad gavmdidrdebiT da movrCebiT
amden vaivaglaxsa da wanwals.
– rogor? – hkiTxa amxanagma.
– zurab qarTvelaZe xom Zlier mdidaria?! – uTxra man.
– ho, mdidaria, magram ras gvargebs Cven imis simdidre? – ikiTxa
lekma.
– gvargebs, Tu WkuiT moviqceviT. am mdidar kacs xom gagiJebiT
uyvars Tavisi erTaderTi qali?
– uyvars, magram ra gamovida mandedan?
– is gamovida, rom Tu Cven im bavSvs rogorme movitacebT da tyved
waviyvanT daRestanSi, rogor ggonia, qarTvelaZe gana Tavis SeZle-
bas daiSurebs, rom tyveobidan daixsnas Svili? hai, hai, rom ar dai-
Surebs!
amxanagsac moewona es azri da gadawyvites, rom Tvali adevnon
da, ra wams xelSi Caigdeben moxerxebul dros, mostacon Cumad qa-
rTvelaZes qeTo da tyved waiyvanon daRestanSi.
Cven ukve viciT, rom sofel vaSlovans aRmosavleTiT ekra didi,
atexili tye, am tyis piras xSirad seirnobda xolme qarTvelaZis
saxloba, radganac saxli iqve axlos edgaT. erTxel qeTos gamdelma*
161
11
dedaenis Zala
upasuxe SekiTxvebs
1. rogori urTierToba hqondaT Zvel droSi qarTvelebsa da lekebs?
2. ram Secvala urTierToba or mezobel xalxs Soris?
3. riT iyvnen ganTqmulni lekebi?
4. rogor axasiaTebs avtori or leks, romlebic xSirad daiarebodnen
sofel vaSlovanSi?
5. Seni azriT, ras niSnavs: `bajajguna~, `wyalwaRebulebi~?
6. rogor axasiaTebs erT-erTi leki Tavis cxovrebas?
7. ra moifiqra erT-erTma lekma sakuTari mdgomareobis
Sesacvlelad?
8. mas Semdeg, rac vigebT, rom lekebi qeTos motacebas apireben,
avtori axsenebs sofel vaSlovanis mimdebare (axlos arsebul)
atexil tyes. amiT avtori:
a) migvaniSnebs, rom qarTvelaZeebis samosaxlo lamaz adgilas aris,
tyis piras, sadac qeTos uyvarda CitebTan TamaSi;
b) gvamzadebs daZabuli viTarebisTvis, imis molodins gviqmnis, rom
SeiZleba ganxorcieldes lekebis Canafiqri.
162
9. rogor gaitaces lekebma qeTo?
10. am Tavis dasawyisSi mwerali lekebis Sesaxeb ambobs: `maT
11
dedaenis Zala
gaamarTles qarTuli andaza: TavCaRunuli – kudabzekilio~. am
Tavis Sinaarsis gaTvaliswinebiT, rogor axsniT aRniSnul andazas?
SearCie pasuxi:
a) lekebi kudabzekilebi, ampartavnebi iyvnen da, gamdidrebis
surviliT Sepyrobilni, danaSaulis Cadenasac ar moeridebodnen;
b) garegnulad isini ufro sawyal adamianebs hgavdnen (iseT
STabeWdilebas axdendnen). realurad ki sul sxva zneobis
adamianebi aRmoCndnen.
moZebne
11. moZebne evraziis (kavkasiis) rukaze daRestani. lekebis garda kidev
romeli xalxi cxovrobs saqarTevlos CrdiloeTis sazRvris miRma?
leqsika
12. gadaiwere da gadaxaze sityva, romelic qarTul enaSi, Cveulebriv,
tyes ar miesadageba:
xSiri, uRrani, daburuli, usieri, ganabuli, atexili
gramatika
13. ipove CvenebiTi nacvalsaxelisa da arsebiTi saxelis wyvilebi;
aRniSne, romel brunvaSi dgas:
a) kacs swored Casaylapavad moundeboda es bavSvi.
b) am tyis piras xSirad seirnobda xolme qarTvelaZis saxloba.
g) Tu Cven im bavSvs rogorme movitacebT, qarTvelaZe gana Tavis
SeZlebas daiSurebs, rom tyveobidan daixsnas Svili?
mdevari
qeTos ded-mamas fiqri arafrisa hqonda. egonaT, mezoblebSi
iqnebian Cveni qali da gamdeli da Tavis droze movleno. rodesac da-
Ramda da gamdeli bavSviT arsad iyo, Sefiqriandnen da msaxuri mezo-
blebSi gagzavnes mosakiTxad. magram, aba ras ipovidnen?! yvelgan
uTxres, rom dRes arc ki gvinaxavs isinio.
maSin SeSinebulma ded-mamam CiraRdnebiT dauwyes Zebna soflis
garSemo. didxans eZebes da bolos Tavs waadgnen tyeSi gamdels,
romelic mkvdariviT egdo xis Ziras. Ramis sigrilem da xmaurma gons
moiyvana gamdeli da gamoacocxla. jer xeirianad ar gamorkveuliyo,
rom SeSfoTebulma da gafiTrebulma magdanma miaZaxa: – `qeTo sadRa
aris?~ – gamdelma susti xmiT da SesvenebiT uambo, rogor moita-
163
11 ces lekebma qeTo. amis gagoneba da magdanis gulis wasvla erTi iyo.
zurabsac saSineli Tavzari daeca, magram vaJkacurad Tavi Seimagra,
mwuxarebas sZlia da daiZaxa: – `ariqa, mdevario!~
dedaenis Zala
upasuxe SekiTxvebs
1. ram Seafiqriana qeTos ded-mama?
2. CiraRdnebiT Zebnis dros ra iyo
pirveli niSani imisa, rom qeTos raRac
daemarTa?
3. ram moasuliera gamdeli?
4. rogor Sexvda ded-mama qeTos
motacebis ambavs? ra iyo maTi
gancdebis, mwuxarebis gansxvavebulad
gamoxatvis safuZveli?
5. rogor axasiaTebs avtori Zveli drois
qarTvel vaJkacebs?
6. saqarTvelos mefe qudze kacs
daibarebda xolme. ras niSnavs
gamoTqma `qudze kaci~?
7. rogor axsni naTqvams: `daRestnisaken
tyeebsa da mTebSi misdevda mxolod viwro bilikebi~?
8. ratom icodnen lekebma zurabze ukeT es bilikebi? airCie swori
pasuxi:
a) es mTebi da tyeebi daRestans ekuTvnoda da, Sesabamisad, lekebs
TvaldaxuWulebsac SeeZloT am bilikebze gavla, zurabi ki iq
verasodes moxvdeboda.
164
b) es bilikebi saqarTvelos daRestnis soflebTan akavSirebda,
lekebi ki xSirad Camodiodnen CvenSi iaraRis an nabdeulis
11
dedaenis Zala
gasayidad, zurabi ki ase xSirad ar dadioda daRestanSi.
9. ram Seuwyo xeli lekebs, rom mdevrebisTvis didi manZiliT
gaeswroT?
leqsika
10. winadadebaSi sworad gaanawile gamotovebuli sityvebi: ganTqmuli,
Cinebuli, Semkuli, asxmuli lamazi moajirebiT ... sasaxlidan
gamovida Tavisi simdidriT ... zurab qarTvelaZe, romelsac ... Tof-
iaraRi hqonda ... .
dawere
11. dawere am Tavis mokle Sinaarsi saTauriT `mdevari~.
gramatika:
12. ipove zmnizedebi; daawyvile Sesabamis zmnasTan; dausvi zmnizedas
kiTxva da aRniSne, rogoria Sinaarsis mixedviT:
a) ded-mamas yvelgan uTxres, rom dRes arc ki gvinaxavs isinio.
b) maSin yvela vaJkacs Tof-iaraRi hqonda saxlSi.
g) lekebma mTeli Rame ganuwyvetliv da daubrkoleblad iares.
165
11 – ra unda gviboZo, qalbatono, Tu gnebavT,
feSqaSi gaxldeTo.
naibi adga, Sevida saxlSi, gamoutana veeber-
dedaenis Zala
166
upasuxe SekiTxvebs
11
dedaenis Zala
1. rogor axasiaTebs avtori naibis ojaxs?
2. gamoyaviT naibis colis damaxasiaTebeli Tvisebebi, romlebic
saerToa zurabis colisTvisac.
3. ram Seuwyo xeli qeTos, rom axal garemos Sehgueboda?
4. rogoria, mwerlis azriT, bavSvis damokidebuleba awmyos,
warsulisa da momavlis mimarT? SearCie pasuxi:
a) bavSvi awmyoTi cxovrobs; warsulis mogoneba mis gonebaSi
TiTqmis sruliad iSleba; is `Sehxaris casa da dedamiwas~ da
ocnebobs momavalze;
b) bavSvi ar fiqrobs arc warsulsa da arc momavalze; warsuli mis
gonebaSi male mkrTaldeba; awmyo Zlierad moqmedebs masze da iWers
warsulis adgils.
5. riT xsnis avtori garemoebas, rom qeTos TandaTan daaviwyda Tavisi
ojaxi?
6. mwerlis azriT, ra aris is oTxi ram, rac umniSvnelovanesia
adamianis vinaobis gasacnobiereblad?
7. ra daiviwya qeTom yvelaze gvian?
8. am Tavis dasawyisSi avtori gagvacnobs Tavis mosazrebas bavSvis
damokidebulebaze drois (warsulis, awmyos, momavlis) mimarT.
ipove iseTi winadadeba, romelSic avtoris es damokidebuleba
mJRavndeba uSualod qeTosTan dakavSirebiT.
moZebne
9. moZebne teqstSi is epizodi, romelSic Cans lekebis
damokidebuleba naibis mimarT.
10. moZebne is gamoTqma, romelic migvaniSnebs, rom naibsa da mis cols
qeTo danaxvisTanave moewonaT.
imsjele
11. Seni azriT, naibs rom simarTle scodnoda, rogor moiqceoda?
12. imsjele, eTanxmebi Tu ara mwerlis mosazrebas bavSvis
damokidebulebaze awmyos, warsulsa da momavalTan dakavSirebiT?
am sakiTxze Sen ras fiqrob?
dawere
13. dawere meore Tavis (`qeTo lek qalad iqca~) mixedviT – `qeTo
daRestanSi~.
167
11 amao cda qeTos mamisa
ras fiqrobda da ras sCadioda im dros qeTos ded-mama?
didxans maT ar icodnen, ra uyves lekebma bavSvi. zurabs Tavisi
dedaenis Zala
168
gaimZRvara win da Tan waiyvana mxolod aTi SeiaraRebuli vaJkaci.
mTeli manZili ise frTxilad gaiares, rom erTi leki ar daxvedriaT 11
gzaze. meore dRes saRamo Jamze mividnen naibis soflis piras da tyeSi
dedaenis Zala
moxerxebul adgilas dabinavdnen. leki Cumad wavida im Rames Tavis
saxlSi, yvelaferi gaigo da sisxam dilaze* metad saamo ambavi mou-
tana: qeTo Turme yovel diliT tyispiras aivlida xolme erTi Tavisi
megobari qalis sanaxavad. es qali iyo Svili winandeli moxucebuli
naibisa, romelic amas winaT gardacvliliyo. ymawvili qali* Zlier
mwuxare iyo da amitom qeTo yoveldRe dadioda imis sanugeSeblad.
amovida Tu ara mze, zurab qarTvelaZe mivida gzis piras, amoefara
xeebis jgufsa da daiwyo cqera iqiTken, saidanac qeTos unda gamo-
evlo. qarTvelaZis pirdapir, gzis iqiT, amarTuli iyo didi seri*,
romelic im sofels hyofda orad, qvemo da zemo ubnad. qeTos qvemo
ubnidan unda amoevlo am sersa da tyes Sua da asuliyo zemo ubanSi.
lodinSi kargma xanma gaiara. ase rom, zurabma ifiqra, vaiTu dRes
qeTo sulac ar fiqrobdes zemo ubanSi asvlaso, magram ager Sors
gamoCnda qali, Tamamad momavali da lekurad Cacmuli... zurabi Tva-
lebad gadaiqca da gulis cemam moumata.
qali TandaTan moaxlovda da zurabi ise Seacqerda, TiTqos Tavisi
mSieri TvaliT misi SeWma undao. qeTos cota ieri Sescvloda, gaz-
rdiliyo bevrad didi Tavis xanze, magram feri da saxe sul patarao-
bisave, uwindeburi SerCenoda. mamis guli uzomo sixaruliT aivso,
roca Tavisi qeTo isev qarTvel qalad Seicno. qeTom miatana* im xeebs,
romelTac zurabi amohfareboda. aman idrova da win gadaudga frTxi-
lad, rom ar SeeSinebina. qeTo SekrTa, dafrTxa da SveliviT ganze
gaxta.
– nu geSinia, Svilo, Seni mama var, movedi, rom dedasTan wagiyvano,
wavideT Sina, – uTxra zurabma tkbili mamobrivi xmiT. qeTo SiSiT
ismenda ucnaur sityvebs da ver gaego, ra undoda misgan am ucxo kacs.
zurabma ifiqra, Tu laparakSi dro davkarge, vinme mogvaswrebs da
saqme waxdebao; amitom swrafad mivida qeTosTan, frTxilad daavlo
xeli da gaitaca tyisaken.
qeTom Seqmna saSineli wivil-kivili. sofelSi gaigones es xma; ma-
gram visi iyo an saidan modioda, pirvel xanebSi ver Seityves. sofeli
SeCoCqolda da ramdenime kaci naibTan wavida. is sxvagan iyo da amitom
droze ver Seatyobines. roca uTxres es ambavi, saSinlad Sewuxda da
Tqva, uTuod qali momtaca qarTvelaZemao da mdevari daibara.
ficxlav Seikriba ocdaaTi SeiaraRebuli vaJkaci. vaSlovanisaken
sami gza midioda. mdevarni naibma samad gahyo: aTi vaJkaci gagzavna
erT gzaze, aTi – meoreze da aTic TviTon gaidevna mesame gzaze. sa-
mive rigma mdevarma TiTqmis vaSlovanamde miaRwia, magram zurabisa
da qeTos kvals ver miagnes; isini TiTqos miwaSi CaZvrnen da gaqrnen.
saqme is iyo, rom zurabma Tavisi qali vaSlovanisaken rodi wamoiyvana,
radganac icoda kargad, rom mdevari aqeTken daedevneboda. is daadga
CrdiloeTis gzas, romelic kaxeTis zemo soflebisaken midioda. Sors
movla arCia, rom Sin mSvidobiT misuliyo, magram vai am mSvidobas.
169
11 upasuxe SekiTxvebs
1. sad eZebda Tavdapirvelad zurabi Tavis qaliSvils?
dedaenis Zala
moZebne
17. moZebne winadadeba, romelSic pirvelad Cans qeTos xasiaTis Tviseba.
18. moZebne am epizodSi is adgili, sadac aRwerilia lekuri sofeli.
19. moZebne ori iseTi gamoTqma, romlebic migvaniSnebs, rom zurabs
saocrad undoda qaliSvilis danaxva.
20. daakavSireT erTmaneTTan Seswavlili Tavebi da maTi ilustraciebi;
SeafaseT mxatvris arCevani.
dawere
21. dawere meore Tavis (`qeTos mama itacebs~) mixedviT – `Sexvedra meaTe
gazafxulis Semdeg~.
170
11
dedaenis Zala
qeTo saSinlad itanjeba
pirveli xanebSi rom qeTo verc icnobda Tavis mamas da mwuxare
iqneboda, amis fiqri hqonda zurab qarTvelaZes. magram, amasTan,
darwmunebuli iyo, rom qeTo male movidoda gons da gaixsenebda jer
Tavis mamas, mere – dedas, Tavisi bavSvoba moagondeboda da gamxia-
ruldeboda; magram zurabi saSinlad motyuvda.
qeTos mwuxarebas sazRvari ara hqonda. mas ganuwyvetliv RapaRu-
piT sdioda cremlebi Tvalebidan da ise oxravda, TiTqos lamobs*,
guli Tan amoatanoso. mama saSinlad itanjeboda Tavisi qalis amisTa-
na mdgomareobiT: cdilobda, rogorme gaeqarvebina* misi naRveli,
magram tyuilad. yoveli misi alersi qeTos mwuxarebas ufro umateb-
da. is uyurebda zurabs, rogorc Tavis mosisxle mters, romelmac
moaSora sayvarel ded-mamas, sanatrel samSoblos da sadRac mihyavs
tyved, amitom yoveli misi tkbili sityva da TanagrZnoba laxvariviT
esoboda gulSi. zurabs isRa anugeSebda, rom,egeba Sin misvlam moi-
yvanos qeTo gons, icnos deda, Tavisi kar-midamo, sofeli da Cvenken
moibrunos gulio.
am azriT iyo zurabi daimedebuli, roca Tavisi saxlis kari SeaRo,
Seiyvana Sig qeTo da Tavis cols mxiarulad uTxra:
– ai, magdan, mogiyvane Seni qeTo!
sixarulisagan aRtacebuli magdani gaeqana Svilisaken, magram
xalisi mwuxarebad gadaeqca, roca daacqerda Tavisi Svilis saxes,
romelzedac gamouTqmeli tanjva ixateboda. magdanma mxiarulad
Caikra gulSi qeTo, undoda, gaeqarvebina misi mwuxareba, magram
amaod. qeTo yinuliviT civad, qvasaviT ugrZnoblad iyo da araviTari
gavlena ar iqonia masze magdanis mxurvale dedobrivma migebebam da
alersma. ara, iqonia, magram sruliad sawinaaRmdego mosalodnelisa.
magdanis alersma cocxlad Tvalwin warmoudgina qeTos misi dedobi-
lis, naibis colis saxe da alersi, sevda kidev ufro gauZlierda da
mduRare cremlis nakaduli gadmoskda Tvalebidan.
171
11
dedaenis Zala
– Seni mSobeli deda var, Svilo! esec Seni RviZli mamaa, – eubnebo-
da magdani qeTos, – ai saxli, romelSiac Sen daibade da dacunculeb-
di pataraobis dros. ai Seni patara akvani, romelSiac iweqi, ai Seni
sayvareli baRCa, romelSiac dilidan saRamomde ijeqi...
magram qeTos aqaurobisaTvis arc Tvali hqonda da arc yuri.
misi grZnoba da goneba ganuwyvetliv Sepyrobili iyo uRrmesi
dardiTa da varamiT*. magdani mainc imeds ar hkargavda, rom qeTo
dRes Tu xval moigonebda Tavis pataraobas, icnobda mSoblebs da
daubrundeboda maT.
gavida ramdenime kvira da es imedi ded-mamas ar ausrulda. qeTo
TiTqmis aras Wamda, smiTac cotas svamda, Rrmad oxravda, xSirad
tiroda da RamiTac Zili, mosveneba ara hqonda. Camoxma, gayviTlda
da momakvdavs daemsgavsa. is ijda taxtze Cumad, umeteswilad Tva-
lebdaxuWuli da misi goneba frinavda iq, daRestanSi, naibTan da imis
colTan, Tavis tol-amxanagebTan da iqaur sofelTan. rac garSemo
ertya, yvelaferi eucxoveboda, yvelas iTvaliswunebda*, yvela Ta-
vis mtrad miaCnda, yvela ejavreboda, sZulda.
bevrgvari xerxi ixmares, rom rogorme moegonebinaT misTvis pa-
taraoba: dedam ramdenjerme miiyvana tyeSi swored im adgilas, sa-
dac moitaces, miiyvana saRamos, im Jams, rodesac moitaces; miiyvana
wyaros Tavze, sadac qeTo xSirad ijda xolme Tavis gamdelTan da
uyurebda, roca soflis qalebi kokebs avsebdnen, ikidebdnen mxarze
da mihqondaT; aCvena mezoblis Svilebi, qeTos tolebi, romlebTanac
is pataraobisas xSirad TamaSobda; daibara misi gamdeli sxva sofli-
dan, rom egeb is mainc ecno; aCvena misi dedoflebi*, romelic yuTSi
172
Senaxuli hqonda; ramdenjerme miaqcia qeTos yuradReba eklesiis
zaris rekas, romelsac pataraobisas qeTo taSis kvras ayolebda, 11
dedaenis Zala
magram verc erTma Ronem ver gaWra.
ded-mamam qeTos Seukera iseTi mSvenieri qarTuli tanisamosi, rom
yvela ymawvil qals Tvali zed darCeboda, magram qeTom axloc ar
miikara da kidev ufro Seiyvara amis Semdeg Tavisi lekuri tanisa-
mosi...
bolos erTma mezobelma magdans uTxra: qeTo Sen Zlier ggavs, sul
pirwavardnili dedaa. dadeq Tqveni didi sarkis win da daiyene gver-
diT. is Caixedavs sarkeSi, Seadarebs or saxes, Tavissa da Sens saxeSi
did msgavsebas naxavs da iqneb maSin geSveloTo. magdanma esec scada,
magram aman qeTo ufro gaaoca, rogorc ucnaurma qcevam magdan-
isam. saxeebs xeirianadac* ar Sexeda da msgavsebas xom sruliad ver
SeamCnevda.
ymawvili qali ded-mamas xelidan ecleboda. uavadmyofod Wkne-
boda, dneboda da sikvdilamde patara manZiliRa edo.
– ara, me veRar vucqer am bavSvis amden tanjvasa da wvalebas, Tu
ramdenime dRis ganmavlobaSi piri Cvenken ar ibruna, Sevsvam cxenze
da Cemi xeliT avuyvan naibsa da imis cols. etyoba, Rirseuli adami-
anebi yofilan, rom agre SeuyvarebiaT Tavi Cemi RviZli SvilisaTvis,
– uTxra zurabma Tavis cols, magdans.
xolo deda ase advilad ver dasTmobda qeTos da Tavis erTaderT
Svils arasodes gaagzavnida xelmeored da samudamod daRestanSi.
upasuxe SekiTxvebs
1. ris imedi hqonda zurabs pirvel xanebSi?
2. ra iyo qeTos mwuxarebis mizezi?
3. ra anugeSebda zurabs?
4. moelodi Tu ara deda-Svilis aseT Sexvedras?
5. magdanis dedobrivma alersma kidev ufro gauZliera sevda qeTos, radgan:
a) mas gaaxsenda bavSvoba, vaSlovanSi ded-mamasTan gatarebuli dReebi;
b) dedobrivma siTbom qeTos Tavisi gamzrdelis alersi gaaxsena.
6. ra mizniT aCvenebda deda qeTos baRCas, saxls, akvans?
7. warmoidgine da aRwere, rogori iqneboda qarTuli tanisamosi – kaba,
romelic qeTos Seukeres?
8. raze migvaniSnebs naTqvami: `qeTos goneba frinavda daRestanSi~?
9. ra xerxs mimarTa magdanma, qeTosTvis rom bavSvoba gaexsenebina?
10. deda qeTos aCvenebs tyes, wyaros, mezoblis bavSvebs, gamdels... Seni
azriT, ras SeiZleboda gamoewvia yvelaze Zlieri gancda (emocia) qeToSi?
11. ra mohyva mezoblis rCevas?
173
11 12. zurabma Svilis tanjvas rom uyura, gadawyvita, qeTo naibisTvis
daebrunebina. rogor Seafaseb zurabis gadawyvetilebas? rogori iyo
dedaenis Zala
dawere
13. am Tavis zegavleniT dawere Tavisufali Tema `Cemi bavSvobis
mogonebebi~.
imsjele
14. am Tavis bolo ori abzacis mixedviT, imsjele:
a) ris safuZvelze iReben gadawyvetilebas zurabi da magdani?
b) ra sWarbobs maTSi – emocia, grZnoba Tu goniereba?
g) rogori adamianebi arian isini: saTno, mgrZnobiare, Rirseuli,
didsulovani, SorsmWvreteli? moZebne maT dasaxasiaTeblad sxva
epiTetebic.
iavnanam ra hqmna?
amasobaSi gavida aprili da dadga mSvenieri maisi. pirvelsave
ricxvSi moiRrubla da atyda Weqa-quxili. saRamomde idina xSirma
da gamacocxlebelma wvimam. saRamoze ki ise moiwminda ca, rom erTi
nafleTi Rrubelic arsad iyo, kamara* mTlad brwyinvale varskv-
lavebiT moiWeda. datrialda Cinebuli haeri. uTuod es iyo mizezi,
rom qeTos im Rames mSvidad eZina da meore dRes adga cota moRon-
ierebuli.
Seudarebeli dila iyo: aremares kaSkaSa mzisagan Tavs dasdioda
mTeli Sadrevani brwyinvale sinaTlisa da am sinaTles mcenareebze
aTasfrad aebrWyvialebina dilis nami. tye savse iyo frinvelebis
gamacocxlebeli Jivil-xiviliT. qarTvelaZianT baRSi vardis
kokrebi saamurad gadaSliliyo da garSemo moefina surneleba.
am vardebis maxloblad, xeze, tkbilad galobda bulbuli. buneba
xarobda, dResaswaulobda, TiTqos aTas bednier qorwils erTad
ixdiso.
buneba Seudarebeli mkurnalia adamianis varamisa da dardisa.
Sveba misca man qeTos naRvlian gulsac da saxeze mas aSkarad daetyo
Semcireba im saSineli mwuxarebisa, romelic aqamde majlajunasaviT
awva mis gulsa da gonebas da nebas ar aZlevda, cxovrebaze dafiqre-
buliyo. amasTan, qeTom pirvelad daiwyo fiqri imaze, risTvis da
rad miCveneben amden siyvaruls ucxo adamianebi da rad swuxan Cems
mwuxarebazedao.
dedam advilad SeamCnia qeTos es sanugeSo cvlileba da imedi
mieca. calke am imedma da calke mSvenierma dilam karg gunebaze moi-
yvana magdani da man sruliad uneburad, TavisTvis daiwyo iavnanis
RiRini. rac qeTo dakarga, mas Semdeg magdanis simReris xma aRaravis
gaugonia. es pirveli simRera iyo aTi wlis dumilis Semdeg.
174
magdani fanjarasTan ijda, qeTo ki – patara taxtze, oTaxis
kuTxeSi. iavnanas magdani jer xmadabla, RiRiniT ambobda, mere ki Ta- 11
visi xmis simSvenierem gaitaca da Taviseburad daamRera, maRla au-
dedaenis Zala
wia. cota xnis win ise, uneblieT gaixeda qeTosaken da gaocda: qeTos
aSkarad etyoboda saxeze aRelveba. cxadi iyo, rom raRacas igonebda
da ver moegonebina garkveviT. misi bunebis siRrmeSi didi xnis dam-
arxuli xsovna iRviZebda, magram ver gamoeRviZa. gonebis Ziridan
raRac sanatreli mogoneba apirebda amoxeTqvas, magram zevidan kec
kecad* awva sxva warmodgenani da uSlida maRla amosvlas.
magdanma es kargad SeamCnia da Tavis xmas misca saocari metyvele-
ba da mimzidveloba. uwin amgvari simReriTa da amave xmiT yoveldRe
utkbobda is Tavis qeTos bavSvobis dReebs. magdanis xmam miaRwia
qeTos bunebis siRrmemdis, SeZra is Zirianad da gaacocxla iq dam-
arxuli bavSvobis sanatreli naSTi.
magdani Tan xmas aZlevda momxiblav Zalas da Tan qeTos Sescqero-
da usazRvro dedobrivi siyvaruliT. qeToc TiTqmis Wamda TvaliT
dedis pirsaxes da mRelvarebiT cdilobda, am saxeze amoekiTxa
raRac didi saidumlo da kidec amoikiTxa. qeTos aRelvebuli saxe
TandaTan dawynarda, naTeli moefina da sixarulis sxivma dauwyo
masze elvareba. uceb wamovarda qeTo taxtidan, daiZaxa sanatreli
xmiT: „dedav!“ mswrafl* mivarda magdanTan, moexvia orive xeliT da
mxurvaled dauwyo kocna. dedasa da Svils TqrialiT mosdiodaT
cremli, magram es cremli iyo sixarulisa, Svebisa, lxenisa.
cota xnis Semdeg zurabmac SemoaRo kari. qeTo miegeba Semosuls,
daiZaxa: „mama!“ da moexvia.
Semdeg dabrunda dedisaken, waavlo xeli, gaiyvana meore oTaxSi,
daiyena Tavis gverdiT didi sarkis win, siyvaruliT gadaavlo Tva-
li, mere ki swrafad moSorda sarkes, Seirbina
meore oTaxSi, gaaRo yuTi, amoiRo Tavisi axali
qarTuli tanisamosi da lekuris magivrad Caic-
va. Semdeg isev miiyvana gaocebuli deda sarke-
sTan, daudga gverdiT, Seadara saxeebi, aSkarad
dainaxa, ramdenad hgavda dedas, miubrunda ma-
mas, Camoekida yelze da xelaxla dauwyo kocna.
uwin magdanis amisTanave moqmedebam gaaoca,
axla ki igive TviTon moimoqmeda. mere dedas
aaxdevina dedoflebis yuTi da siyvaruliT
miealersa Tavis uwindel megobrebs.
erTma mogonebam meore gamoiwvia, meorem
mesame, mesamem meoTxe da qeTos sarkesaviT ga-
daeSala Tvalwin Tavisi pataraobis dro, aqa-
mde is dahyavda dedas aqeT-iqiT Zalauneburad,
axla ki TviTon qeTo mosvenebas aRar aZlevda
dedas da mihyavda xan baRCaSi, xan wyaros Tavze,
xan tyeSi da soflis aremare sul Semoiara.
175
11 moigona qarTuli enac. Tumca sityvebi blomad aklda. laparakis
dros Cerdeboda an lekur sityvebs urevda da am dros deda qarTul
dedaenis Zala
sityvebs aswavlida.
aRmoCnda, rom pirveli wlebis STabeWdilebani ki ar gamqrali-
yvnen da waSliliyvnen qeTos gonebaSi, Turme Rrmad eZinaT, damarx-
ulni iyvnen misi saxsovris siRrmeSi, ZirSi, rogorc mcenaris Tes-
lia damarxuli miwaSi, da zevidan maT efaraT mTeli aTi wlis nanaxi
da nacadi* daRestanSi yofnis dros. am Canasaxis daZvra da gamoR-
viZeba SeeZlo mxolod Zliersa da Rrma STabeWdilebas, swored ise,
rogorc mcenaris Tesls zeviT amoiyvans xolme gamacocxlebeli
mzis siTbo – sinaTle. amgvari mzeebrivi STabeWdilebis moxdena
qeTos gonebaSi SeZlo mxolod mSobliurma xmam, sabavSvo simReram
– „iavnanam“, romelic yvelaze ufro Rrmad hqonda qeTos Zvalsa da
rbilSi gamjdari.
yoveli vaSlovneli, didi Tu patara, qali Tu kaci, gaxarebuli
iyo qeTos gonze mosvliT, modiodnen da ulocavdnen magdansa da mis
qmars da Sehxarodnen qeTos. am Zlier mxiarulebas swored Seefere-
boda xSiri simRera magdanisa. rogorc didxans uwylod myofi Sveli
xarbad ewafeba wminda wyals, ise qeTo, mTel aT weliwads moklebuli
Tavis usayvarles siamovnebas, gaumaZRrad ewafeboda dedis simRe-
ras da magdans mosvenebas ar aZlevda. xSirad magdani etyoda xolme:
genacvale, Svilo, cota damasvene, Torem araqaTi* aRara maqvso.
magram qeTom uebari wamali icoda am daRlilobisa: mxurvale xvevna
da kocna dedisa. qeTo Tan tkbeboda dedis mSvenieri simReriT da
Tan TviTonac swavlobda simReras.
upasuxe SekiTxvebs
1. Tavi iwyeba maisis erTi saRamos aRweriT. rogor ganwyobas gviqmnis
pirveli abzaci?
2. Seni sityvebiT ganmarte, ras gulisxmobs mwerali: `buneba Seudarebeli
mkurnalia adamianis varamisa da dardisa~.
3. Seni azriT, risTvis gvamzadebs maisis mSvenieri dilis aRweriT
mwerali?
4. rogor gesmis naTqvami: `qeTos sanugeSo cvlileba~?
5. ratom amRerda magdani aTi wlis dumilis Semdeg?
6. ra uSlida xels qeTos `gonebis Ziridan raRac sanatreli mogonebis
amoxeTqvas~?
7. ram gaacocxla qeTos bunebis siRrmeSi `damarxuli bavSvobis
sanatreli naSTi~?
8. romeli gamoTqma migvaniSnebs imaze, rom qeTom deda icno?
a) `qeTo TiTqmis Wamda TvaliT dedis pirsaxes~;
b) `qeTo cdilobda magdanis saxeze amoekiTxa raRac didi saidumlo~;
g) `qeTos naTeli moefina saxeze~.
9. rogor gamoxatavs qeTo did emocias?
176
10. ra daniSnuleba aqvs teqstis am nawyvetSi sarkis epizods?
11. `erTma mogonebam meore gamoiwvia, meorem mesame, mesamem meoTxe...~
11
dedaenis Zala
rogor gesmis es winadadeba?
12. `qeTos sarkesaviT gadaeSala Tvalwin Tavisi pataraobis dro~. romelia
am winadadebis marTebuli axsna?
a) qeTom mexsierebaSi aRidgina Tavisi warsuli, Tvalwin daudga
bavSvobis suraTebi;
b) sarkeSi rom Caixeda, qeTos mxolod maSin gaaxsenda bavSvobis
mogonebebi.
13. mwerlis TqmiT, qeTos bavSvobis gamoRviZeba SeeZlo mxolod Zliersa
da Rrma STabeWdilebas. ram moaxdina am SemTxvevaSi Zlieri da Rrma
STabeWdileba gogonaze?
14. rogor ganicdis mTeli vaSlovani qarTvelaZeebis sixaruls?
15. am Tavis saTauri mTeli moTxrobis saTaurs emTxveva. Seni azriT,
romelia am TavSi yvelaze daZabuli, emociuri epizodi?
moZebne
16. moZebne is winadadeba, romelic gamoxatavs qeTos Zlier survils –
moesmina dedis simRerisTvis.
17. moZebne teqstis am monakveTSi bunebis amsaxveli suraTebi. Seni azriT,
ra mizniT iyenebs maT avtori?
a) ukeT warmoaCinos personaJis ganwyoba;
b) gviCvenos qarTuli soflis silamaze.
Teoria
18. daakvirdi da ganmarte, ra mxatvrul xerxs iyenebs mwerali:
a) rogorc didxans uwylod myofi Sveli xarbad ewafeba ankara wyals,
ise qeTo gaumaZRrad ewafeboda dedis simReras.
b) STabeWdilebani damarxulni iyvnen misi saxsovris siRrmeSi, rogorc
mcenaris Teslia damarxuli miwaSi.
19. ipove teqstSi: a) aRweris nimuSi; b) msjelobis nimuSi.
gramatika
20. gadaiwere; aRadgine winadadebebSi gamotovebuli mZimeebi da aRniSne,
ratom aris aucilebeli maTi dasma:
a) genacvale Svilo cota damasvene!
b) buneba xarobda dResaswaulobda.
g) dedasa da Svils TqrialiT mosdiodaT cremli sixarulisa Svebisa
lxenisa.
d) fiqri nu gaqvs deda siyvaruliT uTxra qeTom.
21. ipove zedsarTavisa da arsebiTi saxelis wyvilebi:
`qeTom uebari wamali icoda am daRlilobisa: mxurvale kocna dedisa.
qeTo Tan tkbeboda dedis mSvenieri simReriT da Tan swavlobda
simReras~.
177
11
dedaenis Zala
178
11
dedaenis Zala
qeTos bedniereba
magram gana marto rTvelis dros iyo qeTo SvebiTa da lxeniT?
ara, sxva drosac.
brZenni ambobdnen da amboben, rom saukeTeso wyaro adamianis
bednierebisaTvis mosiyvarule guliao. Zlieri, wminda siyvaruli
moyvasisa TviT mosiyvarulesac utkbobs sicocxles da moyvassaco.
simdidrec SeiZleba advilad dakargos adamianma, silamazesac moak-
ldes, naTesavebic SeiZleba udrood dakrZalos, magram mosiyvar-
ule guli ki aTbobs da anaTebs mis sicocxles TviT samaris karam-
diso.
siyvaruli RviZli ded-mamisa da dedobil-mamobilisa erTad
SeerTda qeTos gulSi, bolos amas daemata Rirseuli qmrisa da
Svilebis siyvaruli da am saxiT qeTos guli gaxda dauSrobeli wya-
ro kacTmoyvareobisa*, Cauqrobeli lampari moyvasis siyvarulisa.
qeTos, gamomcdels cxovrebaSi didi naRvelisac da Zlieri sixaru-
lisac, yovelTvis da yovelgan hqonda tkbili alersi yvela bavSvi-
saTvis, cremli ubedurTaTvis, nugeSi daCagrulTaTvis, Semweoba
gaWirvebulTaTvis. mas Tavisianad miaCnda qarTvelebic da lekebic,
saqarTveloc da daRestanic. da radgan siyvaruli Sobs siyvaruls,
amitom qarTvelebi da lekebi TiTqos ejibrebodnen erTmaneTs, vin
ufro met pativiscemas, met xaTrsa da met siyvaruls uCvenebda qe-
Tos.
qeTo, Tavisi mosiyvarule guliT, garSemo hfenda lxenasa da
Svebas, rogorc vardis ayvavebuli buCqi hfens Tavis garSemo saamur
surnelebas da rogorc am buCqs yvela Sehxaris, yvelas uyvars, ise
yvela Sehxaroda da yvelas uyvarda qeTo, romelic erTsa da imave
dros tkbeboda Tavisi siyvaruliT moyvasis mimarT da moyvasTa si-
yvaruliT Tavisadmi. ukeTesi bedniereba gana iqneba am qveyanaze?
RmerTma Tqvens gulSiac aRzardos, Cemo ymawvilno mkiTxvel-
no, moyvasTa Cauqrobeli siyvaruli, agavsoT maTi siyvaruliT
Tqvendami da qeTosaviT bednierad gacocxloT didxans.
iakob gogebaSvili
179
upasuxe SekiTxvebs
1. qeTos ar aviwydeba Tavisi gamzrdelni – naibi da misi coli. qeTos
dedaenis Zala
moZebne
9. moZebne am TavSi is detali, romelic migvaniSnebs, rom qeTos Zalian
uyvarda Tavisi dedobil-mamobili.
10. moZebne moTxrobaSi is adgilebi, sadac Cans naibisa da zurabis, naibis
colisa da magdanis saerTo (msgavsi) Tvisebebi.
imsjele
11. Seni azriT, ra aris am moTxrobis mTavari saTqmeli?
12. imsjele, gadatanilma gansacdelma, mZime gamocdilebam qeTo ufro
daamwuxra, daTrguna Tu sulierad gaamdidra? daasabuTe Seni pasuxi.
13. moTxrobis bolos iakob gogebaSvili ymawvilebs mimarTavs (kidev
erTxel waikiTxe moTxrobis bolo abzaci). Seni azriT, ra iyo am
moTxrobis daweris mizani? imsjele, romel epizodSi Cans avtoris
survili, ganzraxva, mizani?
dawere
14. dawere Txzuleba saTauriT `qeTos Tavgadasavali~.
180
Teoria wigni
1
da kino
kinoCveneba
klasSi gamarTeT qarTuli filmis, `iavnanas~, Cveneba.
imsjeleT:
nawarmoebis Seswavlisas Sen mier warmodgenili personaJebi
(qeTo, zurabi, magdani, lekebi) Seesabameba Tu ara filmis per-
sonaJebs?
1 2
181
imsjeleT:
a) ra gansxvavebaa filmis Sinaarssa da iakob gogebaSvilis nawar-
moebis Sinaarss Soris (filmSi damatebulia Tu ara personaJebi;
Secvlilia Tu ara romelime epizodi).
b) teqstSi ipove qvemoT mocemuli epizodebi da imsjele, emTxveva
Tu ara Seni da reJisoris warmodgenebi am nawilebze:
1 2
3 4
`iavnanam ra hqmna!~
182
Tavi
me-
12
gulidan
amoZaxili
aq Seiswavli...
qari hqris patarZeulis iebi
gazafxulis saRamo saxelmZRvanelos leqsikoni
Teoria. poezia da proza
12 qari hqris
gulidan amoZaxili
galaktion tabiZe
upasuxe SekiTxvebs
1. ra ganwyoba geqmneba pirvelive striqonis wakiTxvisas?
2. daakvirdi am uCveulo, poetis mier Seqmnil sityvas `qardaqar~;
rogor axsni mis Sinaarss?
3. rogor gesmis gamonaTqvami `xeTa jari~?
4. ra kiTxvas svams poeti? Seni azriT, vis mimarTavs is?
5. rogor ityvi sxva sityvebiT: `Seni me saxeba damdevs Tan~?
moZebne
6. moZebne leqsSi striqoni, romelSic poetis grZnoba, misi piradi
damokidebuleba Cans.
7. moZebne leqsSi is adgili, sadac cxadad Cans, rom poeti bunebas Tavisi
ganwyobis Sesabamisad aRiqvams da aRwers.
upasuxe SekiTxvebs
8. gaixsene poeturi naTqvami `nisliani fiqrebi~. poetis rogor
ganwyobas gadmoscems is?
9. leqsis romel striqonebSi meordeba sityvebi?
10. romel striqonebSi meordeba Tanxmovnebi? ra mizans aRwevs poeti
amgvari gameorebiT?
11. Seni azriT, ratom wers ganzrax poeti – qari hqris, foTlebi
mihqrian – man xom kargad icis am zmnaTa marTlweris norma: qris,
miqrian; ras aRwevs igi am xerxiT?
12. ra ganapirobebs leqsis ritmulobas, musikalurobas? rogor riTmas
qmnis poeti?
daxate
13. gadaiwere leqsi da, Tu survili gaqvs, daxate:
a) `foTlebi mihqrian qardaqar...~ b) `xeTa rigs, xeTa jars rkalad xris...~
184
gazafxulis saRamo 12
gulidan amoZaxili
gazafxulis saRamoa mSvidi,
xidan xeze gadafrinda Citi.
upasuxe SekiTxvebs
1. ra ganwyobas giqmnis am leqsis pirvelive striqonebis wakiTxva?
2. `xidan xeze gadafrinda Citi~... kidev rasTan dakavSirebiT gvxvdeba
leqsSi sityva `frena~?
3. Seni azriT, vis mimarTavs poeti: `axlac maxsovs misamarTi Seni~?
4. Seni sityvebiT axseni, ra aris `ocnebis are~? ras niSnavs poeturi
naTqvami: `suli sazRvars gadascdeba freniT~?
5. ra gancda eufleba poets? moZebne leqsSi is striqonebi, romlebSic
poeti sakuTar, pirad grZnobebze saubrobs.
6. Seni azriT, ratom meordeba leqsis bolos pirveli striqonebi, ra
ganwyobas aZlierebs poeti am striqonebis gameorebiT?
moZebne
7. moZebne leqsSi ori iseTi striqoni, romlebSic poeti sinamdvileSi
danaxuls ki ar aRwers, aramed sakuTari ganwyobis Sesabamisad xedavs
bunebis movlenas, mxatvrulad gadmoscems Tavis saTqmels.
Seafase
8. ra gancdebs aRZravs mkiTxvelSi es leqsi? riT gviqmnis poeti mSvid
ganwyobas?
9. ratom SeiZleba iTqvas, rom es leqsi lirikulia?
10. romeli riTma mogwons gansakuTrebiT?
daxate
11. gadaiwere leqsi da, Tu gsurs, daxate:
`gazafxulis saRamoa mSvidi~;
`xidan xeze gadafrinda Citi~.
185
Teoria poezia da proza
poezia da proza
Sen ici, rom poeturi teqsti, anu leqsi, prozauli teqstisagan,
upirvelesad, formiT gansxvavdeba. erTi SexedviTac Cans, rom
prozaul nawarmoebSi mwerlis saTqmeli moTxrobilia, poeturSi
ki – galeqsili, saleqso striqonebiT gadmocemuli. prozis nimuSe-
bia: moTxroba, zRapari, igav-araki. Tumca, SeiZleba, rom igav-araki
leqsadac iyos dawerili. Ggaixsene, magaliTad, igavi `mgeli da
kravi~.
ra aris lirika?
lirika – usiuJeto leqsebia, romlebSic gadmocemulia poetis
gancda, grZnoba, STabeWdileba, azri da ganwyoba. lirikul nawar-
moebs, rogorc wesi, ar hyavs personaJi. lirikuli nawarmoebis
gmiri metwilad Tavad avtoria.
savarjiSo
1. CamoTvaleT lirikosebi, romelTa leqsebic me-5 klasSi
SeiswavleT. gaixseneT maTi leqsebis saTaurebic.
2. Ddaasaxele Seni sayvareli prozauli nawarmoebi da misi avtori.
3. Seadare erTmaneTs lado asaTianis `cixis sizmari~ da galaktion
tabiZis `qari hqris~. amaTgan romelia lirikuli leqsi?
abzaci da strofi
prozauli nawarmoebi abzacebad iyofa. aAbzaci Seweuli striqoniT
gamoyofili teqstis mcire nawilia. prozaul teqstSi yoveli axali
abzacidan axali azri iwyeba. aAbzacis gamoyenebis wesi yovelTvis zus-
tad ar aris dadgenili.
poeturi teqsti, anu leqsi, ki strofebisagan Sedgeba. zogierTi
leqsi or, sam, oTx an met strofs Seicavs, zogi ki ufro mets. SeiZleba,
Segvxvdes erTstrofiani leqsic.
savarjiSo
1. gaixsene erTstrofiani leqsi.
2. ramdeni strofia lado asaTianis leqsSi `cixis sizmari~?
3. ramdeni abzacia iakob gogebaSvilis TxzulebaSi `saSineli
sasjeli moRalatisa~?
186
striqoni
abzacic da strofic striqonebisagan Sedgeba. leqsis striqonebi,
rogorc wesi, abzacis striqonebze moklea. aAbzacis striqonebi ki
sigrZeSi mTel gverds ikavebs. Seadare:
`Seni me saxeba damdevs Tan,
yovelTvis, yovel dros, yovelgan,
Sori ca nislian fiqrebs scris,
qari hqris, qari hqris, qari hqris.~
`mamaCemma Zalian kargi zRaprebi icoda da Cvenc Zalian gviyvarda
zRapris yurisgdeba. gveama, dedam rom daavala mamas, zRapari eTqva.
mivcvivdiT Cvenc.~
riTma
yYvelaze xSirad strofSi oTxi striqonia. Tumca SeiZleba, ori,
sami an xuTic iyos. strofSi leqsis striqonebs riTma aerTianebs.
riTma erTi da imave an msgavsi bgerebis kanonzomieri gameorebaa:
1. `qari hqris, qari hqris, qari hqris,
foTlebi mihqrian qardaqar,
xeTa rigs, xeTa jars rkalad xris,
sada xar, sada xar, sada xar...~
2. `win meSleba sxva ocnebis are.
miwis cqeriT daiRala mTvare.~
pirvel oTxstriqonian strofSi pirveli striqoni gariTmulia
mesamesTan, meore – meoTxesTan. aseT riTmas jvaredini riTma hqvia.
meore, orstriqonian strofSi, gariTmulia mosazRvre striqone-
bi. aseT riTmas mosazRvre riTma ewodeba.
savarjiSo
1. rogori riTmaa gamoyenebuli galaktion tabiZis leqsis, `qari
hqris~, meore strofSi?
2. Aam saxelmZRvaneloSi ipove leqsi, romelSic poeti jvaredin
riTmebs qmnis, da nimuSad amoiwere erTi strofi.
187
12 patarZeulis iebi
gulidan amoZaxili
patarZeulis iebi...
dila brolSenaciebi...
dila RmerTmoCvenebuli
SanTiviT CamrCa xsovnaSi,
da fiqri mojerebuli
pirveli sityvis povnaSi.
upasuxe SekiTxvebs
1. ra migvaniSnebs imaze, rom poeti gazafxulis dilas igonebs?
2. rogor xatavs poeti Tavisi mSobliuri soflis, patarZeulis dilas?
3. Seni azriT, ra daniSnuleba aqvs pirveli ori striqonis bolos dasmul
sam wertils (...) ?
4. ras gulisxmobs xatovnad TviT poetis mier Seqmnili sityva –
`brolSenaciebi~? ratom SeurCia man adriani dilis cis siTeTresa da
gamWvirvalebas swored es epiTeti?
5. ipove leqsSi epiTeti, romliTac poetma dilis cis gansakuTrebuloba
da uxilavi Zalis uecari SegrZneba gamoxata.
6. rogor gesmis gamoTqma: `SanTiviT CamrCa xsovnaSi~? daixmare
saxelmZRvanelos leqsikoni.
7. ganmarte, ris povnasa da Ziebazea saubari leqsSi? ris Seqmna STaagona
adamians bunebis RvTaebrivma suraTma?
8. moZebne sityvebi, romlebic migvaniSnebs Ziebis Zlier survilze.
9. Sen ra mogoneba gakavSirebs iasTan? Tu gaxsovs, rodis da sad waikiTxe
pirvelad es sityva?
10. poetis aRqmaSi patarZeulis iebi ukavSirdeba:
a) pirvel siyvaruls; b) pirvel leqss; g) pirvel gamarjvebas.
imsjele
11. ratom SeiZleba iTqvas, rom giorgi leoniZis es leqsi lirikulia?
12. ra aRZravs poetis gancdebs am leqsSi?
13. gaixseneT, ra aRZravs poetTa lirikul gancdebs galaktionisa da
terenti granelis leqsebSi.
14. SeadareT, rogor ukavSirdeba bunebis konkretul suraTs poetis
gancda leqsSi `patarZeulis iebi~ da leqsebSi: `qari hqris~,
`gazafxulis saRamo~.
188
gamarTeT poeziis saRamo!
saxelmZRvanelos sarCevis daxmarebiT, gaixseneT yvela Seswavlili
12
gulidan amoZaxili
leqsi;
gainawileT leqsebi erTmaneTis survilis gaTvaliswinebiT
(Tu leqsebis raodenoba Tqvensaze naklebia, SeavseT wina wlebSi
SeswavliliT);
gadawyviteT: vin romel leqss waikiTxavs;
vin gauZRveba poeziis saRamos (miesalmeba stumrebsa da morigeobiT
waradgens scenaze yovel gamomsvlels);
gansazRvreT leqsebis Tanamimdevroba;
damoukideblad ivarjiSeT leqsis sworad kiTxvaSi.
erTad moamzadeT
1. saRamos programa (CamowereT TiToeuli leqsis saTauri da misive
avtori);
2. mosawvevi baraTebi stumrebisaTvis (aRniSneT: sad da rodis gaimarTeba
saRamo; romeli klasis moswavleebi iwveven stumars);
3. afiSa skolis vestibiulSi gasakravad (ra, rodis, sad da vis mier
gaimarTeba).
4. gainawileT da gaaformeT programebi da baraTebi poeziis saRamosaTvis
Sesaferisi naxatebiT, simboloebiT.
5. SearCieT Tqveni naxatebi am saRamoze skolis darbazsa Tu saklaso
oTaxSi gamosafenad.
6. stumrebisaTvis moamzadeT SekiTxvebi:
romeli poetis leqsebi uyvarT gansakuTrebiT?
romeli leqsi axsovdaT mosmenilTagan?
zepirad Tu ician amaTgan romelime?
Tqvens saRamoze Tu moismines pirvelad romelime leqsi?
romeli poetis riTmebi daamaxsovrdaT?
ician Tu ara raime gansakuTrebuli ambavi am qarTvel poetTa
biografiidan?
7. enciklopediis daxmarebiT, winaswar moamzadeT SekiTxvebi cnobili
poetebis biografiidan (magaliTad, terenti graneli – poetis
fsevdonimi; gogla – giorgi leoniZis metsaxeli; luka razikaSvili –
vaJa-fSavelas namdvili saxeli da gvari...) da SeamowmeT, stumarTagan
codniT vin gamoirCeva; (SegiZliaT, gamarjvebuls saCuqrad gadasceT
romelime leqsis Tqven mier lamazad Sesrulebuli xelnaweri,
ilustraciiT).
8. gainawileT es SekiTxvebic da leqsebis mosmenis Semdeg stumrebs am
formiT gaesaubreT.
9. saRamos dasasruls stumrebs moawerineT xeli Tqvens afiSaze, iqve
Tqvenc aRniSneT sakuTari saxeli da gvari da es afiSa saxsovrad skolis
biblioTekaSi SeinaxeT.
189
saxelmZRvanelos leqsikoni
leqsikoni
b d
bage tuCi dadga (Zv.) dasaxlda
badia fexiani didi jami dalali grZeli nawnavi
beCavi sabralo, sawyali, warmoqmnilia dawylulebuli daWrili
sityvaTa SeerTebiT – bed+Savi dedofala Tojina
bolTas scemda (gamoTqma) win da ukan devi qarTuli zRaprebis popularuli
dadioda personaJi, adamianis msgavsi fantas-
broli gamWvirvale minerali tikuri arseba, tanad didi da Ronieri,
bundi gaurkveveli zogjer mravalTaviani; ganasaxierebs
buRa daukodavi mozveri, asakmcire xari umTavresad borot Zalas; devi mze-
buRraoba metoqesTan Serkinebis win Tunaxavebs itacebs da qvesknelSi an
zesknelSi malavs; bevri zRapris gmiri
190
leqsikoni
jabnis, amarcxebs sulel, advilad Tela maRali xe. aqvs araTanabari zomis
mosatyuebel, uxeS, briyv devs. foTlebi, jguf-jgufad Sekrebili
disciplina wesrigi, romlis dacvac sav- yvavilebi da frTiani nayofi. misi mer-
aldebuloa. qani gamoiyeneba samSeneblo masalad da
avejis dasamzadeblad.
Tvisi (Zv.) Tavisi
e TiTberi liToni, spilenZisa da TuTiis
emTxveva mokrZalebiT hkocnis, eamboreba Senadnobi. gamoiyeneba xelsaw-
enkenisTve seqtembris Tvis Zveli saxel- yoebisa da sayofacxovrebo nivTebis
wodeba dasamzadeblad.
erisTavi didi administraciuli erTeu- TiTistari matylis xeliT sarTavi xis
lis mmarTveli Zvel saqarTveloSi Rero, romelsac aqvs konusiseburi
eceri sofeli zemo svaneTSi Ziri da wamaxvilebuli Tavi. Zafs
eZleoda aq: uCndeboda arTavs swrafi trialiT.
Trimli xe an buCqi patara moyviTalo-
v momwvano yvavilebiT. mis foTlebsa
vaglaxad cudad da qerqs tyavis gamosayvanad iyeneben,
varami didi dardi, wuxili merqans – saRebavad.
vnebaTa kvira igulisxmeba aRdgomis wina Tunuqi rkinis Txeli naWeri
kvira, roca ieso qriste awames.
i
z ialaRi sazafxulo saZovari (mTaSi)
zarzma monasteri sofel zarzmaSi, iaraRSi Camjdari kargad SeiaraRebuli
adigenis raionSi. daaxloebiT, VIII-IX ieri garegnuli maxasiaTebeli,
saukuneebSi dauarsebia serapion zar- Sesaxedaoba
zmels. imerni dasavleT saqarTveloSi mcxovre-
zvari didi venaxi bi qarTveloba
zRurbli sazRvari, romelic unda gaia-
ro SenobaSi an oTaxSi Sesvlisas. k
kalanda ase uwodeben axal wels guriaSi.
T kamara Sehkra anu maRla axta da Sors
Tavis mokatuneba (gamoTqma)Tavis ucod- daeSva.
velad, miamitad moCveneba kanafi 1. erTwliani mcenare. aqvs maRali
TaTrebi saqarTveloSi ase uwodebdnen Rero, romlisganac amzadeben sarTav
mahmadianebs: sparselebs, Turqebs... masalas. 2. am mcenaris Reroze aclili
Tanamesisxlxorce naTesavi kanisagan dagrexili wvrili Toki
leqsikoni
191
ardi (mag., xeze); gia, romelic, gadmocemis Tanaxmad, VII
kordi miwis daumuSavebeli, balaxiT saukuneSi Seqmna muhamedma.
leqsikoni
192
n sarqveli saxuravi, xufi
nagazi didi mecxvare ZaRli; mag.: kavkasi- saunje Zvirfaseuloba, ganZi, simdidre
gulidan leqsikoni
amoZaxili
uri nagazi sawylisad sabralosaTvis
naibi regionis mmarTveli Zvel daR- saxeba molandebuli saxe
estanSi seiri gasarTobi sanaxaoba.
natamali raimes Zalian mcire nawili, seli erTwliani cisferyvavilebiani
nasaxi mcenare. aqvs priala, brtyeli Tesli,
naSTi raime adre arsebulis kvali, nar- romlisganac zeTs xdian. misi boWkos-
Ceni gan amzadeben qsovils.
naZraxi galanZRuli, gakicxuli, senaki (Zv.) calke patara oTaxi
Sercxvenili, dawyevlili seri wagrZelebuli dabali mTa
netareba metismeti siamovneba, gancxro- sini igivea, rac langari, sxvadasxva
ma, bednierebis gancda formis didi brtyeli TefSi
neWa kanafis qerqi sipi [qva] gluvi, magari, priala zedapiris
niri ganwyoba, guneba mqone
sisxami adriani dila
o, p, J sra-sasaxle didi, mdidruli Senoba
oSki X saukunis samonastro kompleqsi da gamorCeuli arqiteqturiT
qarTuli kulturul-saganmanaTleblo sufeva arseboba, yofna,
kera istoriul taoSi (axla TurqeTis sufevdeT brZandebodeT
teritoriazea). sja-baasi msjeloba, kamaTi
pirkata eca (gamoTqma) gaocda, saxtad
darCa (arasasiamovno moulodnelo- t
bisgan) tabaka 1. xis mozrdili sinismagvari
pirqari qari, romelic wina mxridan TefSi; igivea, rac tabla. 2. brtylad
uberavs. Semwvari varia. 3. Txlad daWrili,
Jami dro, xani fqvilSi amovlebuli Semwvari xorci an
Tevzi
r tao mxare istoriul samxreT-dasavleT
rad (Zv.) ratom saqarTveloSi. axla TurqeTis terito-
raza karis an fanjris dasaketi rkina riazea.
razed (Zv.) ratom taxta unagiri
riye qviani adgili, Cveulebriv, mdinaris tivtiva xis naWeri, romelic mibmulia
piras ankesis Zafze da wyalSi ar iZireba.
ruli Zili, Tvlema
ryvna uwesobis, uzneobis miCveva u
rjuli igivea, rac sarwmunoeba ube tansacmlis qveSa adgili gul-
mkerdis aresTan.
s ugvani cudi, uzrdeluri, briyvuli
leqsikoni
193
utexi aq: uRrani qongurebi cixesimagris galavanze,
uqme dRe arasamuSao dRe koSkebze daSenebuli dakbiluli svet-
leqsikoni
194
Slami niaRvriT Camorecxili miwa wminda ankara
Solti 1. pirutyvis gasarekad tyavis wuTisofeli amqveyniuri cxovreba, es
leqsikoni
wvrili CamonaWrebisagan dawnuli da qveyana, saaqao
xis tariani maTraxi; 2. tyavis grZeli wuli Svili; diswuli – dis Svili
CamonaWeri; iyenebdnen saqalamned an wyalwaRebuli aq: arafris mqone
sxva saWiroebisaTvis.
SuRli vinmes mimarT faruli Suri, W
mtroba, qiSpi Warmagi asakovani, moxuci kaci
SuSabandi saxlis Seminuli aivani Warmagi xanSi Sesuli, asakovani mamakaci
WivWavi patara moyviTalo-momwvano Citi
C, c, Z
Cala simindis xmeli Rero da foTlebi x
CaCqani liTonis Zveleburi sabrZolo xaTabala aq: ubedureba
Tavsaburavi xami SeuCveveli, ucxo
Cqeri qvian kalapotSi mdinaris swrafi xana drois xangrZlivi monakveTi, romel-
dinebisas warmoqmnili Zlieri talRebi ic gamoiyofa raime niSniT.
cbieri veragi, mzakvari, gaiZvera xani 1. Turqi, monRoli xalxis mefe,
Zviri Zvelad cuds niSnavda mmarTveli; 2. dro
Zrwola SiSisagan caxcaxi, kankali xao dabali da xSiri bususebi qsovilis
zedapirze
w xarki gadasaxadi, romelsac damarcxebu-
walkoti baRi, sadac ulamazesi mcena- li qveynis mosaxleoba uxdida gamar-
reebi xarobs. jvebuls.
wamxdari gafuWebuli xeirianad saTanadod, rigianad
wanwkari [mowanwkarebs] wylis wvrilad xenji Jangi, romelic gadaekvreba xolme
dineba liTons Wedvis, wrTobis dros
warmarTobis xana qristianobamdeli xmobda aq: xmas gamoscemda, kakanebda
dro, rodesac mraval RmerTs eTay- xrami kldiani Rrma xevi
vanebodnen.
warCinebuli piri maRali socialuri j
wris piri, didebuli javardeni sagangebod nawrTobi xmali
wengo nedli kaklis momwvano feris javaxeTi mxare samxreT saqarTveloSi
naWuWi jarianoba mamakacebis omSi gawveva
weswyobileba wesrigi, Cveuli wesi jirki xis miwaSi CarCenili gadanaWeri,
wil nacvlad, magivrad kunZi
195