Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 142

qarTuli

literatura

y
მოსწავლის წიგნი
op
C
't
on
D
y
op
saqarTvelos saxelmwifo himni
C
Tavisufleba
teqsti daviT maRraZis
musikis avtori zaqaria faliaSvili
't
himnad daamuSava ioseb keWaymaZem
on

Cemi xatia samSoblo,


saxate mTeli qveyana,
ganaTebuli mTa-bari,
D

wilnayaria RmerTTana.
Tavisufleba dRes Cveni
momavals umRers didebas,
ciskris varskvlavi amodis
amodis da or zRvas Sua brwyindeba,
dideba Tavisuflebas,
Tavisuflebas dideba!
qarTuli

y
literatura
op
V klasi
C
moswavlis wigni
't
on

grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebis


D

da mecnierebis saministros mier 20 __ wels


qarTuli literatura
V klasi, moswavlis wigni

y
op
C
't
on

yvela ufleba daculia


D

ISBN
sarCevi

aragvs zemoT, aragvs qvemoT... (ana kalandaZe) ................................................. 5


anamarias Wrel-Wreli ambebi (nino zaaliSvili) .............................................. 8
mefe da misi Svili (sulxan-saba orbeliani) .................................................. 11
brZenkacisa da stumris igavi (ibn al mukafa) ................................................ 13
gogra (irakli lomouri) ................................................................................... 15
sityvebs, winaparT mier gaxednilT... (muxran maWavariani) ........................... 20
SoTa rusTaveli (iakob gogebaSvili) .............................................................. 23
qvis dedaena (levan goTua) ................................................................................ 29

y
sami saxeli hqvia erT pawawina Cits! (murman lebaniZe) ............................38
Tagvma Tagvi SeirTo (xalxuri) .......................................................................... 41

op
wigni (Tamaz bibiluri) ....................................................................................... 44
kariaktura, anu rogor gamouSva anamariam msoflioSi yvelaze
saintereso gazeTi „rimti-ramti“ (nino zaaliSvili) .................................... 48
saqarTvelos tyes (jansuR Carkviani) ............................................................. 52
muxa (revaz inaniSvili) ...................................................................................... 54
C
* * * (ilia WavWavaZe) ........................................................................................... 57
saaxalwlo (tariel Wanturia) .......................................................................... 60
CiCilakad qceuli qalis zRapari (irakli lomouri) .................................... 63
leqsebi (akaki wereTeli, muxran maWavariani, xalxuri) .............................. 71
't
nikoloz gostaSabiSvili (ilia WavWavaZe) ....................................................... 74
on

glexi bostaSvili (iakob gogebaSvili) ............................................................ 79


swavla moswavleTa (daviT guramiSvili) ......................................................... 82
daviT guramiSvili _ biografia ........................................................................ 85
Cemi Tavgadasavali (akaki wereTeli) ................................................................ 90
Cemi bavSvobis skola (revaz inaniSvili) ............................................................. 94
D

gazafxuli (vaJa-fSavela) ..................................................................... 97


wvimis wveTebi (daviT javaxiSvili) ............................................................... 99
gazafxulze (goderZi Coxeli) ........................................................................... 101
jadosnuri baliSebi (evgenios trivizasi) ........................................................ 104
* * * (levan bolqvaZe) .......................................................................................... 112
miranduxt (revaz inaniSvili) ......................................................................... 114
dedis ezoSi (giorgi SatberaSvili) .............................................................. 122
zRva (nodar dumbaZe) ........................................................................................ 125
mTebi (giorgi wereTeli) ................................................................................. 130
leqsikoni .............................................................................................................. 132

3

     
saxelmZRvaneloSi ilustrirebul literaturul Txzulebebsa Tu
enobriv-gramatikul masalas erTvis garkveuli TanmimdevrobiT da-
lagebuli sxvadasxva rubrika. esenia: ganmartebebi, kiTxvebi, sakiTxi
msjelobisTvis, davaleba, weriTi davaleba, daakvirdi, mogonebebi,
sityva-TqmaTa saTaveebTan, cnobiswadilas safosto yuTi, jgufuri
samuSao, sagulisxmo cnoba, cnebebi, qronika, aforizmi.
TiToeuli rubrika SemosazRvruli da gamoyofilia danarCenebis-
gan simboloTi, warweriTa da Sesabamisi tixriT, raTa moswavles
gauadvildes saxelmZRvaneloSi nebismieri davalebis iolad migneba,
garkveva da Sesruleba.

y

      

op
sagulisxmo cnoba:
ფ  :
C
cnebebi:  ვ :
't
on

 : ვ  !

 
D

    ვ :


  ვ :

ფ
ფ   :

ვ  !
 


  ფ   :

4
y
ana kalandaZe

op
aragvs zemoT, aragvs qvemoT...
aragvs zemoT, aragvs qvemoT
welamdea saTibebi,
C
kenkeSa da ukadrisa,
nazsaTuTad natifebi...

xels vin gaxlebs, ukadrisav,


Tvalni agitirdebian...
't
es peplebi, es futkrebi
raRas gadagkidebian?
on

aragvs zemoT, aragvs qvemoT


tyeebia, mindvrebia...
ukvdavebis wyaroebi
kldeebs gadmohkidebia...
D

yvavilebic... imdenia
nazsaTuTad natifebi!
aragvs zemoT, aragvs qvemoT
welamdea saTibebi...

 :
kenkeSa _ mTis balaxi, aqvs zaris moyvanilobis yvavili.
ukadrisa _ balaxi, aqvs mogrZo nayofi, romelic odnav Sexebisas ixsneba da Tesls
aqeT-iqiT isvris.
natifi _ lamazad gamokveTili, mSvenieri, moxdenili, faqizi.

5
 ვ :

1. leqsis pirvel striqonSi moZebne is ori sityva, romlebic yvavilebis saerTo


niSan-Tvisebas aRniSnavs! yvavilTa romeli Tvisebaa gamoxatuli am sityvebiT?
2. ratom ar asveneben, ratom exvevian Tavs peplebi da futkrebi yvavilebs?
3. poetis TqmiT, rogori wyaroebia am aremareSi? Seni azriT, ratom moixseniebs
poeti wyaroebs ase?
4. leqsis bolos pirveli ori striqoni meordeba. Seni azriT, raze gvimaxvilebs
poeti yuradRebas: a) imaze, rom Cveni qveynis buneba, saTibebi da maTSi mimobneu-
li yvavilebi mSvenieria; b) imaze, rom droulad unda moiTibos welamde gazrdi-
li balaxi, radgan maTSi uamravi lamazi yvavilia Cakarguli?

y
mogonebebi: op
C
yvavilebs Cems poeziaSi gansakuTrebuli adgili ukavia. isini CemTvis ar
arian mxolod botanikuri erTeulebi, isini CemTvis ufro mets niSnaven.
yvavilTa da mcenareTa saxelebiT dedika oCiaurisgan var davalebu-
li. is botanikosia da unda naxoT, rogor efereba xolme kldis bzarebSi
't
Camalul kesanes Tu yviTeli feris fxijas: `mzisTvalebo, varskvlavebo,
sad damalulxarT, beCavno, sada?~. am dros ueWvelad xevsurulad mou-
on

qcevs da frTxilad aTavsebs maT herbariumSi, romelic ganuyrelad `Tan


axlavs~ velze yofnisas.
mis mier naCuqari yvavilebis ramdenime albomi maqvs, romlebSic axlac
ferucvlelad xasxaseben cisTvali da buCqisZira, naRvela da quduna...
maTi xilvisas yovelTvis Camesmis dedikas xma: „gamodi, kldeebs gaxedeo“.
D

TviTon mzis amosvlisTvis dauswria da enaneba mxolod TavisTvis es si-


lamaze.
ana kalandaZe

 :
botanika _ mecniereba, romelic swavlobs mcenareebs.
botanikosi _ mecnieri, romelic swavlobs mcenareebs.
baCavi _ bedisagan daCagruli.
xevsurulad mouqcevs _ xevsurul, xevsurebisTvis damaxasiaTebel, kiloze ityvis.
herbariumi _ gamxmari mcenareebis krebuli.

6
 ვ :

1. ana kalandaZis mogonebebis pirvel abzacSi gamoTqmul azrs misive leqsis ro-
meli stiqonebi gvidasturebs?
2. yvavilebTan `nacnobobas~ vis umadlis poeti?
3. rogori damokidebuleba aqvs botanikos qalbatons, dedika oCiaurs, yvavilebi-
sadmi?
4. Seni azriT, ratom uwodebs dedika oCiauri yvavilebs, erTi mxriv, mzisT-
valebsa da varskvlavebs, meore mxriv ki _ beCavebs?
5. sad aTavsebs dedika oCiauri yvavilebs? Seni azriT, ratom?
6. daakvirdi Canaweris bolo winadadebas! rogor SegviZlia davaxasiaToT am si-
tyvebis mixedviT dedika oCiauri?

y
    ვ :

op
yuradReba miaqcie ukadrisas ganmartebas! Seni azriT, ratom Searqva xalxma
mas es saxeli, romeli Tvisebis gamo?
ratom SeiZleba erqvas mcenareebs cisTvali, buCqisZira, naRvela, quduna?
C

ვ :

ana kalandaZis leqsis mixedviT daxateT suraTebi da moawyveT gamofena! Sem-


't
deg es naxatebi akinZeT erT albomad da SeinaxeT skolis biblioTekaSi!
on

cnebebi:
gapirovbeba _ mxatvruli xerxi, adamianis Tvisebebi gadatanilia sxva su-
lier Tu usulo saganze: nivTze, frinvelze, cxovelze...
D


  ვ :

gamoiyene gapirovnebis xerxi, aalaparake mindvris yvavili! Txzulebis weri-


sas daixmare Semdegi kiTxvebi:
ra hqvia Sen mier SerCeul yvavils?
sad amoyo Tavi gazafxulze? gazafxulamde sad iyo? ratom?
ras fiqrobs mindorsa da tyeze, didron xeebze, nakadulze, peplebze, frin-
velebze?..
ra Tvisebebi aqvs? ra uyvars yvelaze metad? ras natrobs, ra uxaria da ra
anaRvlebs? ramis xom ar eSinia? ris? ratom?
riT aris gansakuTrebuli misi arseboba? vis ulamazebs, uxalisebs sicocxles?

7
y
op
C
nino zaaliSvili
anamarias Wrel-Wreli ambebi

(nawyveti)
't

erT mSvenier dRes ana bebiam da vera bebidam dagegmes qalaqgareT ga-
on

seirneba, ese igi agarakze gamgzavreba da Tan ramdenime sasargeblo saqmis


mogvareba: soflidan murabebisa da kompotebis wamoReba da ezo-karis da-
sufTaveba.
yvela gaaxara am ambavma. bavSvebi daxtodnen, kiskisebdnen. mamikomac
D

mxari auba, cota xans moswydeboda Tavis daumTavrebel simfonias. dedikos


is uxaroda, bavSvebi sufTa haers Caylapaveno.
mSvenieri amindi idga. agarakze Zalian isiamovnes, magram… mgzavrobas
xifaTis gareSe ar Cauvlia. samwuxarod, amindi gadairia. uReltexilze ise-
Ti wvima dascxo, ca Camoiqca. nel-nela gza gafuWda da male nisli Camowva,
Soriaxloc verafers gaarCevdiT. ukan dasabrunebeli gzac aRar iyo, ram-
denime aTeulma manqanam gza Caketa.
mama manqanidan gadavida. Semdeg maTsaviT Suagzaze darCenili mgzavrebi
gaicnes. maT bavSvebs Sokoladi miarTves. kidev gvewvieTo, ixumres gamo-
mSvidobebisas.
anamariam mimoixeda. gzaze uamravi manqana Camwkrivebuliyo. moZraobis
momwesrigebeli policielebi aqeT-iqiT daqrodnen. Camobnelda Tu ara,
manqanebis farebi aanTes. iqauroba boSaTa banaks daemsgavsa: ismoda bavSve-
bis Jivil-xivili, ufrosebis gadaZaxili. Wixvinebdnen cxenebi, romlebic

8
traileriT gadahyavdaT. erT-erT Zaraze galiaSi qaTmebi qoTqoTebdnen.
iqve patara manqanis patrons vaSliT savse sabarguli aexada da yvelas epa-
tiJeboda, Cemi vaSli miirTviTo. erT-erTi manqanis Tavze ki...
aRelvebuli anamaria mamasTan miiWra:
_ mama, mama, Sexede, Sexede! manqanis Tavze pianinoa!
anamarias mama mivida patronTan da raRac uTxra. mas gaecina, swrafad
aZvra Zaraze da pianinos celofani Semoacala. ra Tqma unda, mamikoc exma-
reboda. viRac biWebma yuTebi moarbenines skamis magivrad. viRacam koconi
gaaCaRa. mgzavrebs cota xanSi daaviwydaT daRliloba, gajavreba da prob-
lemebi, rodesac gaigones melodia, romelsac anamarias mama ukravda. uk-
ravda varskvlavebiT moWedili cis qveS sadoRe cxenebis, qaTmebisa da daR-
lili mgzavrebisaTvis.
anamariasTvis rom gekiTxaT, getyodaT, rom mamikos ase kargad arasodes
daukravs. marTlac, mSvenieri iyo nawyveti mamas simfoniidan da es yve-

y
lam igrZno. damTavrda musika da siCumem daisadgura. mdumareba imden xans
gagrZelda, anamarias SeeSinda kidec... da uceb taSma ifeTqa.

op
mere ki SekveTebis korianteli dadga. zogi ras sTxovda, zogi _ ras.
erTi sacekvaos Txoulobda, civa da cekva mindao, meore _ `Wrelo pepelas~,
mesame exveweboda, iqneba `iavnana~ daukraT, bavSvs eZinebao. da, marTlac,
yvelam erTxmad umRera pataras `iavnana~.
bolos da bolos damTavrda koncerti, romelic arc anamarias daaviw-
C
ydeba, arc mamikosa da arc im adamianebs, romlebic im dRes uReltexilze
moxvdnen.
im dRis Semdeg anamariam gadawyvita musika bejiTad emecadina. aqamde xom
amas uxalisod da bebo-babus xaTriT akeTebda.
't

 :
on

simfonia _ aq: didi musikaluri nawarmoebi orkestrisaTvis; Cveulebriv, Sedgeba


sami an oTxi nawilisagan.
traileri _ avtomisabmeli, romelic gankuTvnilia mZimewoniani tvirTisTvis.
sabarguli _ msubuqi avtomobilis ukana nawili bargis Casawyobad.
D

 ვ :

1. ratom gauxarda anamarias ojaxSi yvelas bebiasa da bebidas gadawyvetileba?


2. ra xifaTi SeemTxva anamarias ojaxs?
3. Sua gzaze darCenili mgzavrebi rogor iqcevian? rogori damokidebuleba aqvT
erTmaneTis mimarT?
4. ram aqcia xifaTiani da avdriani dRe jadosnurad?
5. Seni azriT, ratom fiqrobda anamaria, rom mamikos ase kargad arasodes daukravs?
6. im Tavgadasavliani dRis Semdeg ra gadawyvetileba miiRo anamariam? ratom?

9
    ვ :
moZebne teqstSi winadadeba, romelSic gvxvdeba sityva `uReltexili~! daakvirdi da
axseni, ras unda niSnavdes es sityva?
a) urmis gatexil uRels; g) nakadulebiT daRarul kldes;
b) mTagrexilze gadasasvlel gzas; d) uReldadgmuli xaris kisers.

y
jvris uReltexili op rikoTis xeoba
C
ფ  :
't
saqarTveloSi, rogorc mTian qveyanaSi, arsebobs mravali uReltexili, magaliTad:
jvris, goderZis, rikoTis, gudamayris, zekaris uReltexilebi. daiyaviT jgufebad,
on

TiToeulma airCieT erT-erTi uReltexili da internetresursebis daxmarebiT moi-


ZieT masala maTze. Semdeg gamarTeT prezentacia proeqtisa „saqarTvelos uReltex-
ilebi“.
D


  ვ :

gaixsene ambavi, romelic Sens ojaxTan erTad mgzavrobisas, agarakze yofnisas


an sadme sxvagan gadagxdenia, da dawere!

10
y
sulxan-saba orbeliani

op
mefe da misi Svili
iyo erTi mefe, samarTliani, mowyale da mdidari. daberda, Svili hyavda
kargi da mefoba mas misca. uTxra: Svilo Cemo, Cem magier Sen imefe! vidre
cocxali viqnebi, Cems salaros xels nu axleb da, rom movkvdebi, Cemi sulis
C
sacxoneblad glxakebs daurige!
usmina Svilma da iseTi sikeTe da samarTlianoba gamoiCina, mama yvelas da-
aviwya. kargad da Rirseulad daiwyo mefoba. mxolod erTi ucnauroba das-
Cemda. RamiT dadioda cxenze amxedrebuli da lampars ukan miidevnebda, win
't
ar gaiZRvarebda. es ambavi yvelas ukvirda, magram Tqmas veravin ubedavda.
erTxel mamam Tavisi Svilis ambavi ikiTxa, rogor mefobso. yovelive
on

moaxsenes _ mefobis qeba, Rame siaruli da lampris ukan miyoleba.


moiyvana mamam da uTxra: Svilo, Seni didi qeba mesmis da, RamiT svla Tu
giyvars, lampari win waiZRvano, umjobesi ar iqneba, vidre ukan tarebao?
Svilma moaxsena: dRemde ver Semogkadre, Torem imisTvis vqmeni es saqme,
salaroc Sensav sicocxleSi win waiZRvano da glaxakebs uboZo, isa sjobs,
D

Torem mas ukan gacemuli ukan midevnebuli lampari iqnebao.


eama mefes da yovelive gasca. daumadla Svils da Tqva: yoveli sikeTis
sicocxleSi qmna sjobs da kaci mis keTebas sicocxleSive unda daeSuroso.

 :
salaro _ aq: qoneba, simdidre, ganZi.
sulis sacxoneblad _ samoTxeSi mosaxvedrad.
amxedrebuli _ aq: cxenze mjdomi.
Semogkadre _ gagibede.
daumadla _ madlobeli, madlieri daurCa.
daeSuros _ eswrafodes, Cqarobdes.

11
 ვ :

1. ra uTxra mamam Svils, rodesac mefoba gadauloca? vis unda moxmareboda me-
fis simdidre misi gardacvalebis Semdeg? risi imedi hqonda mefes?
2. rogor gesmis sityvebi: „Svilma iseTi sikeTe da samarTlianoba gamoiCina, mama
yvelas daaviwya~?
3. ra ukvirda xalxs axalgazrda mefisa?
4. ra upasuxa Svilma mefes, rodesac mamam ucnauri saqcielis mizezi hkiTxa?
5. moiwona mamam vaJis saqcieli?
6. eTanxmebi Tu ara axalgazrda mefis azrs? ratom?
7. Seswavlili igav-arakis mixedviT, rogoria ufliswuli? CamoTvale misi Tvise-
bebi!
8. igav-arakis mTavari saTqmeli, ZiriTadi azri romeli winadadebiT aris ga-

y
moxatuli? xmamaRla waikiTxe!

cnebebi:

op
igav-araki _ mcire zomis nawarmoebi, romelic Wkuas gvarigebs, avisa
da kargis garCevas gvaswavlis. igav-arakisTvis damaxasiaTebelia alego-
C
riulad naTqvami sityva da azri, romelic mokled da naTlad aris ga-
moxatuli.
igav-arakSi zogjer cxovelebi da frinvelebi moqmedeben, magram maT
saqcielSi adamianTa qceva, adamianis xasiaTis romelime niSan-Tviseba
't
igulisxmeba.
alegoria _ arapirdapir, gadakrulad naTqvami sityva an sityvebi _
on

vambobT erTs da vgulisxmobT meores.


alegoriulia igav-arakebi, andazebi, aforizmebi, gamocanebi.
D

    ვ :
igav-araks `mefe da misi Svili~ SesaZloa sxva saTauric miesadagos. mocemu-
li saTaurebidan aarCie erT-erTi da axseni, ratom SeaCere arCevani swored am
variantze!
1. ukan midevnebuli lampari;
2. sikeTis sicocxleSi qmna sjobs;
3. win wamZRvarebuli salaro.

12
y
op
ibn al mukafa
brZenkacisa da stumris igavi
erT brZenkacs ucxoeli estumra. mas lamazad moeCvena maspinZlis sau-
C
bari da Tavisi ena aRar moewona. TviTonac am enaze laparaki moindoma,
mSobliurze erT sityvasac aRar vityvio.
brZenkacma uTxra: imis gamo, rom aRar gsurs Sens enaze laparaki da
ucxourad saubari gwadia, Rirsi xar, Senc Cavarde imgvar xifaTSi, yorani
't
rom Cavarda!
stumarma hkiTxa:
on

_ rogor iyo eg ambavi?


maspinZelma miugo:
_ amboben, rom erTma yoranma gogmaniT moaruli mwyeri dainaxa. moewona
misi siaruli da moindoma TviTonac eswavla. didad gaisarja, bevri iwvala,
magram veraferi gaawyo. bolos gogmanis swavlaze guli aucruvda. yoranma
D

moiwadina dahbruneboda siarulis Zvelebur yaidas, magram uwindeli svlac


rigianad veRar moaxerxa da yvelaze saZaglad mosiarule frinveli Seiqna.
ai, mec giambe es igavi. Seni enisTvis Tavi daginebebia da sxva eniT Secvla
mogiwadinebia. hoda, Sens xalxSi rom dabrundebi, maT Soris yvelaze cudad
ilaparakeb.
naTqvamia: briyvad miiCneva igi, vinc imis qmnas moiwadinebs, rac ar Se-
hferis, rac arc misi saqmea da arc misi mama-papisa da winaparTa xeloba
yofila.
giorgi lobJaniZis Targmanis mixedviT

 :
yorani _ mozrdili frinveli. aqvs Savi feris mbzinavi frTa-bumbuli.

13
 ვ :

1. ris gamo daitanja ramdenime dRe stumarma Tavi?


2. brZenkacis TqmiT, risi Rirsi iyo stumari?
3. ris Sesaxeb uambo brZenkacma igavi stumars?
4. Seni azriT, ra aswavla brZenkacma stumars am igaviT?
5. rogor Seafaseb stumris saqciels?


  ფ   :

y
skolis biblioTekaSi moZebne da waikiTxe akaki wereTlis leqsi `Ra-
mura~. am leqsis moZebna SegiZlia kompiuteris saSualebiTac. misamarTi:

op
www.poezia.ge


  ვ :
C
dawere, ra msgavsebaa `Ramurasa~ da `brZenkacisa da stumris igavs~ Soris!
msjelobis asagebad daixmare Semdegi kiTxvebi:
rad qcevas natrobs Taguna?
romel frinvels edreba yorani?
't
Tagvis ra Tviseba gamovlinda? yornisa?
ra saerTo saxeli SeiZleba ewodos Tagvisa da yornis saqciels? ratom?
on

am ori Txzulebis mTavari saTqmeli hgavs erTmaneTs Tu gansxvavdeba? Seni


azri daasabuTe!
D

14
y
op
irakli lomouri
gogra
C
iyo da ara iyo ra, iyo erTi gogra. baRCis kuTxeSi esvena sanagvesTan,
mwvane da bususebiani. erTxelac sanagve ormom uTxra:
_ rom ibRinZebi, ras ibRinZebi, damwifdebi Tu ara, adamiani mogxarSavs
't
da SegWamso.
_ SemWamso?! _ Seicxada gogram, _ Cemi SeWma rogor SeiZleba, gana ar ici,
on

me patara mze var? roca gavyviTldebi, caSi aval, mamaCemTan, da ori mze
geyolebaTo!
ormom es rom gaigo, xarxari atexa. ise icinoda, mTel baR-bostans Jru-
antelma dauara, iqauroba WuWyiT aivso, kinaRam mzec ki daabnela, iseTi
buRi daayena. rogorc iqna, moiTqva suli da uTxra:
D

_ baqia gogra bevri minaxavs, magram imaTi tyav-qerqi Cems stomaqSi kidev
ufro metiao.
SeSinda gogra. dabadebidan mzes uyurebda da sakuTari Tavi mosaxarSad
ar emeteboda. gadawyvita, saswrafod gafreniliyo, CaisunTqa Tbili haeri,
usaSvelod gaibera, gasivda da marTla ar moswyda dedamiwas!
isedac pirdaRebulma sanagvem gaocebisagan imxela piri daafCina, kina-
Ram mTeli baRCa gadaeylapa. baR-bostnis binadrebs amis danaxvaze saerTod
TvalT daubneldaT. gainavarda gogram, aiqrol-Caiqrola, Semoxvda mercx-
ali.
_ Sen vin xar? _ gaukvirda mercxals.
_ jer erTi, TqvenobiT melaparake! _ gaujavrda gogra, _ ver xedav, mze
var!
_ Tav-piri gogras migigavs, mwvane xar da ar anaTeb, _ SeaTvaliera mer-
cxalma.

15
_ mainc mze var, oRond ymawvili! _ gamoacxada gogram.
_ mze erTi vici! _ miugo mercxalma.
_ mze erTia, magram cxraTvala, _ ar daibna gogra.
_ mere rao? _ ver gaigo mercxalma.
_ mere isao, rom axlave gaswi da Cemi saxeliT yvelas ubrZane, bostanSi,
sadac gavCndi, Zegli damidgan! _ daavala gogram.
_ am bolo dros bevri raRac da viRac dafrinavs, yvelas Zeglebi Tu
daudges, bartyebis gamosayvanad adgili aRar darCeba, _ uTxra mercxalma
da gafrinda.
dafarfatebs gogra haerSi. Semoxvda buSti.
_ Cemnairo! _ dauZaxa buStma.
_ mze var, mzeo! _ gabrazda gogra.
_ Sen Tu mze xar, maSin me mTvare viqnebi! _ gaexumra buSti.
_ mTvare Cemi sacolea. Tu ginda, Cems qorwilSi meriqife iyavi! _ uTxra

y
gogram.
_ Zalian didi pativia CemTvis! _ Tavi moikatuna buStma.

op
_ Cemi sikeTis ambavi ar ici? _ Seifera gogram, _ calke Rrubelze daga-
brZaneb da erTi-or varskvlavsac giboZeb, oRond jer wadi da yvelas uTx-
ari, Zegli damidgan Cems bostanSi!
_ ukve dagidges, _ moaxsena buStma.
_ yoCaR, rogor mouswriaT! _ esiamovna gogras.
C
_ riT gemsaxuro, Cemo mbrZanebelo? _ hkiTxa buStma.
_ wadi da yvelas amcne, axali mze amobrwyinda da yvelam muxlmodrekiT
Tayvani eciT-Tqo!
_ Cemo batono, Zvel mzes ra vuyoT, CavaqroT Tu darCeso? _ hkiTxa
buStma.
't
_ iyos, ras verCi, daberda, male TavisiT Caqrebao! _ sulgrZeloba ga-
moiCina gogram.
on

_ maS, kargad brZandebodeT! _ moswyinda buSts gograsTan maslaaTi.


_ ho, wadi, wadi! saqmes mocdena ar uyvars! _ daadevna gogram gafrenil
buSts.
livlivebs gogra haerSi. Semoxvda arwivi.
_ arwivo, Cemi Zegli bajaRlo oqrosia Tu spilos Zvlisa? _ hkiTxa go-
D

gram.
_ SenisTana gatiknuls Zegls vin daudgamda? _ gaeRima arwivs.
_ ras mibedav, ar ici, axali mze var, qveynierebis mbrZanebeli?!
_ Sen Tu mze xar, erTi sxivi mainc gamouSvi! _ uTxra arwivma da niskar-
ti Cahkra. gaibzara gogra, daiwyo haerma napralidan gamosvla, wamovida
gogra miwisken trial-trialiT da sokoebis ojaxs daenarcxa. iqve bavSvebi
TamaSobdnen.
_ mfrinavi TefSi! _ daiZaxa erTma.
_ raRac gogras Camohgavs, _ Tqva meorem.
_ Tu mfrinavi gograa, kidev ukeTesi! _ gaexarda mesames, _ ufro gemri-
eli iqneba!
dastaces xeli da sadRac gaaqanes. gogram isRa moaswro, daretianebul
sokoebs daubara:

16
_ yvelas SeatyobineT, adamianebma daxmareba mTxoves, xaTrs ver vutex,
mivyvebi, rogorme gaiWirveT uCemod da jerjerobiT Zveli mze imyo-
fineT-Tqo!

 :
stomaqi _ kuWi, muceli.
meriqife _ sufraze Rvinis mimwodebeli, damsxmeli.
bajaRlo oqro _ wminda oqro, romelsac mowiTalo feri gadahkravs.
gatiknuli _ gaberili, gasiebuli.

 ვ :

y
1. ra ar moswonda sanagve ormos gogrisa?

op
2. rogori iyo is sityvebi, romlebic gogram ormosgan moismina?
3. ra daiCema gogram?
4. gogris ra Tviseba Cans, rodesac mercxals avalebs, yvelas ubrZanos, Zegli
daudgan?
5. waikiTxe rubrika „cnebebi“! gogrisadmi rogori damokidebuleba Cans buStis
C
sityvebSi: `Cemo batono, Zvel mzes ra vuyoT, CavaqroT Tu darCes?~.
6. am zRapris mixedviT, rogoria gogra?
7. rodis da ram mouRo bolo gogris sibriyvesa da yoyoCobas, ampartavnebas?
8. gogris bolo sityvebi raze metyvelebs? iswavla Wkua Tu ara?
't
on

cnebebi:
ironia berZnuli sityvaa da dacinvas niSnavs _ dadebiTi Sinaarsis si-
tyvebi da gamoTqmebi uaryofiT mniSvnelobas iZens, gadataniTi mniSvne-
lobiT ixmareba dacinvis mizniT.
magaliTad, ironiaa, rodesac mwerali gogris briyvul naTqvamze ambobs,
D

sulgrZeloba gamoiCinao. sulgrZeloba adamianis erT-erTi saukeTeso


Tvisebaa, magram avtori am sityvas dacinvis mizniT iyenebs.

ვ  !

ormom, rogorc iqna, suli moiTqva.


_ didi pativia CemTvis! _ Tavi moikatuna buStma.
mTel baR-bostans Jruantelma dauara.
xazgasmul sityvebs gadataniTi mniSvneloba aqvs:
suli moiTqva _ damSvidda, moisvena.
Tavi moikatuna _ Tavi moisawyla, Tavi miamitad moaCvena.
Jruantelma dauara _ ramem aaRelva, didi STabeWdileba moaxdina.

17
cnebebi:
xatovan gamoTqmas, romelsac gadataniTi mniSvneloba aqvs, frazeolo-
gizmi ewodeba. magaliTad, frazeologizmebia: av Tvals ar enaxveba (niSnavs:
Zalian lamazia), pirSi wyali daiguba (gaCumda, araferi Tqva), xeli Seuwyo
(daexmara)...
Cven ar SegviZlia SevcvaloT frazeologizmis Semadgeneli esa Tu is
sityva, magaliTad, ver vityviT: borot Tvals ar enaxveba, pirSi wveni
daiguba.

ვ  !

y
irakli lomouris zRapari `gogra~ mxatvruli teqstia. avtori gog-
ris Sesaxeb namdvil, utyuar cnobas ki ar gvawvdis, aramed gamogonil
ambavs gadmogvcems da saTqmelis ukeT warmosaCenad mimarTavs mxatvrul

op
saSualebebs: dialogs, gapirovnebas (gogra, sanagve ormo, mercxali, buS-
ti, arwivi adamianis eniT metyveleben), frazeologizmebs (`suli moiTqva~,
`TvalT daubnelda~, `Tavi moikatuna~)...
C
ფ  
gogra balaxovani mcenarea. misi zogierTi saxeoba erTwliania, zogi ki _
't
mravalwliani. gogras mxoxav mcenares uwodeben, radgan misi datotvili Rero
miwazea garTxmuli. zogjer gansakuTrebuli wanazardebiT, e.w. bwklebiT, igi
on

xis wvril Reroebs, totebs an rame sxva sayrdens eWideba da maRla adis. gogras
yviTeli feris didi yvavilebi aqvs. gogris nayofi SeiZleba sxvadasxva zomisa
da Seferilobis iyos. gogra gamoiyeneba kulinariasa da medicinaSic ki. gogris
wveni kargi saSualebaa uZilobis dros. mas saqonlis sakvebadac iyeneben. igi
mdidaria vitaminebiT da sxva sasargeblo nivTierebebiT.
D

gogris samSoblod CrdiloeT da samxreT amerika iTvleba, Tumca zogierTi


mkvlevari fiqrobs, rom gogra aziisa da afrikis kontinentzec iyo gavrce-
lebuli.

 :
informacia _ cnoba rame sagnis an movlenis, momxdari ambis, ramis mdgomareobis
Sesaxeb.
kulinaria _ saWmlis damzadebis saqme.

18
    ვ :
daakvirdi da Seadare erTmaneTs irakli lomouris moTxroba da sagulisxmo cnoba!
imsjele maT Soris msgavseba-gansxvavebebze mocemuli miTiTebebisa da
kiTxvebis mixedviT!
ris Sesaxeb mogviTxrobs orive teqsti _ mxatvrulic da sainformacioc?
sainformacio teqsti ra cnobas gvawvdis?
irakli lomouris zRapari Tu gvawvdis msgavsi saxis informacias?
saubris rogori forma aqvs arCeuli mwerals?
a) ironiis, gapirovnebis da sxva mxatvruli xerxis gareSe hyveba namdvil ambavs,
gvawvdis informacias gogris Sesaxeb;
b) mSralad hyveba gamogonil ambavs ise, rom ar Cans misi damokidebuleba, moswons

y
Tu ara mTavari personaJis saqcieli;
g) gadmogvcems personaJTa dialogs da mxatvruli saSualebebis _ gapirovnebis,

op
ironiis, frazeologizmebis _ gamoyenebiT hyveba gamogonil ambavs.
saWiroebs Tu ara `sagulisxmo cnobis~ sainformacio teqsti mxatvruli xerxebis
CarTvas? Seni Tvalsazrisi daasabuTe!
mxatvruli gaformebis gareSe, mSralad Tu gadmoscem irakli lomouris zRapris
C
Sinaarss, daakldeba STambeWdaoba, momxibvleloba, mimzidveloba Tu, piriqiT, See-
mateba?
't
on
D


  ვ :

mocemulia zRapar `gogris~ gegmis dasawyisi. ganagrZe! yuradReba gaamaxvile


zRapris mTavar saTqmelze!
sanagvis naTqvamiT SeSinebuli gogra;
gogris gadawyvetleba, ifrinos;
gogris Sexvedra mercxalTan...

19
muxran maWavariani
sityvebs, winaparT mier gaxednilT...
sityvebs,
winaparT mier gaxednilT,
didi rusTvelis uRelSi nabamT,

y
SobilT
klarjeTiT,

op
qarTliT,
kaxeTiT,
erTad Sekriba romelnic
sabam,
vealersebi, viTarca yvavilT...
C
sicocxlec marto imitom minda,
rom Cems saflavze
yayaCosaviT
yvaodes sityva, qarTuli sityva.
't
on

 :
gaxednili _ gawvrTnili, moTvinierebuli.
klarjeTi _ istoriuli mxare samxreT saqarTveloSi, amJamad Sedis TurqeTis
SemadgenlobaSi.
D

 ვ :

1. rogor gesmis leqsis pirveli ori striqonis Sinaarsi?


2. Seni azriT, rusTavelis `uRelSi nabamad~ romeli sityvebi igulisxmeba? ra
dawera am sityvebiT rusTavelma? ras amsaxura, risTvis `gasarja~ isini?
3. qarTuli sityvebis, mSobliuri enis mimarT ra grZnobas gamoxatavs poeti?
4. Seni azriT, ratom adarebs poeti qarTul sityvebs yayaCoebs? imitom, rom
a) sityvebi yayaCosaviT male Wknobadi, umweo da uferulia;
b) sityvebi yayaCosaviT bunebaSi gabneuli, uCinari da sifrifanaa;
g) sityvebi yayaCosaviT RaJRaJa da maTrobela Zalis mqonea;
d) sityvebi yayaCosaviT saTuTi, lamazi, mSvenieri, momxiblavia.

20
sagulisxmo cnoba:
sulxan-saba orbeliani gulistkiviliT
aRniSnavda, rom qarTvelebs adre hqoniaT
leqsikoni, romelic JamTa viTarebis gamo da-
kargula, rasac mohyolia is, rom qarTvelebi
qarTul sityvebs udierad epyrobodnen, saTa-
nado yuradRebas ar aqcevdnen da ena waxda.
aqedan naTlad Cans, rom leqsikonis erTi um-
Tavresi daniSnuleba, sulxan-sabas Sexedu-
lebiT, enis dacva da wauxdenloba yofila.
swored enis dacvis, misi mdidari maragis Ses-
wavlisa da marTebulad gamoyenebis mizniT
miuyvia xeli sulxan-sabas `qarTuli leqsiko-

y
nis~ SedgenisaTvis, rasac mTeli ocdaaTi
weliwadi moandoma.

op
saqarTvelos mwignobar da poet mefes _ vax-
tang meeqvses _ sulxan-sabas leqsikonisTvis
`sityvis kona~ Seurqmevia.
C
 ვ :

saqarTvelos yvela kuTxeSi Sekriba sulxan-sabam sityvebi. risTvis? ra da-


't
niSnuleba aqvs mis mier Sedgenil leqsikons _ `sityvis konas~?
on


ვ :

internetis daxmarebiT moiZie informacia tao-klarjeTis Sesaxeb. moamzade


dasuraTebuli proeqti da moawyveT prezentacia.
D


  ვ :

Seadgine patara zRapari erTi sityvis Sesaxeb, romelic ucabedad daikarga!


ixelmZRvanele Semdegi kiTxvebiT:
romeli sityva daikarga da ratom? (xom ar iyo moZvelebuli, iseTi, iSviaTad
rom xmaroben? magaliTad, nebi, romelic ZvelqarTulad xelisguls niSnavda;
abjari, romelic meomrisTvis saWiro yvela nivTs gulisxmobda; xom ar Caanac-
vles sxva romelime sityviT? magaliTad, mozardi _ TineijeriT. SeiZleba Ta-
namedrove sityvac ganawyendes raRacis gamo da daikargos...)
ra daemarTa da sad wavida?
roca isev dasWirdaT da ver ipoves, ra moxda? rogor daabrunes? (sad eZeb-
dnen? Zvel wignebSi? Zvel ambebSi? TqmulebebSi?)

21
qarTuli ena
mteroba enis ars mtroba qveynis“
(ilia WavWavaZe)
• ra aris enis daniSnuleba?
adamianebi enis saSualebiT gamoxataven TavianT azrebs, survilebs, gan-
cdebs da amyareben urTierTobas.

• ras ewodeba mSobliuri ena?

y
adamiani laparaks iwyebs im enaze, romelic mas esmis mSoblebisa da
axloblebisgan. es ena aris misi mSobliuri ena, dedaena.

op
Cveni, qarTvelebis, dedaena aris qarTuli ena. igi erT-erTi
uZvelesi da umdidresi enaa.

• ratom unda gavufrTxildeT enas?


C
enas TvalisCniviT gafrTxileba unda. Seni enis siwmindis dacva niSnavs,
icavde Sens vinaobas, Rirsebas, erovnul damoukideblobas, Seni eris kul-
turasa da istorias.
't
qarTuli ena qarTvelebis erovnuli ena, saqarTvelos saxelm-
wifo enaa.
on

• ras ewodeba saliteraturo ena?


ena sasaubrocaa da samwerloboc. samwerlobo enas saliteraturo ena
hqvia. am enaze ibeWdeba mxatvruli nawarmoebebi, Jurnal-gazeTebi, samecnie-
D

ro Sromebi, saxelmZRvaneloebi...

qarTul saliteraturo enas didi xnis istoria aqvs.


Cvenamde moRweuli pirveli qarTuli nawarmoebi – iakob xucesis
`SuSanikis wameba~ – me-5 saukunisaa. qarTuli mwerloba mudam did
mniSvnelobas aniWebda mSobliuri enisaTvis zrunvas, qarTulis
gamdidrebas. am saqmes emsaxurebodnen ilia WavWavaZe, akaki wereTe-
li, vaJa fSavela, iakob gogebaSvili da sxvani.

22
y
op
C
iakob gogebaSvili
't

SoTa rusTaveli
on

meTormete saukuneSi, Tamaris mefobis dros, roca saqarTvelos oqros


xana edga, mwignobroba yvaoda. gansakuTrebiT aRsaniSnavia SoTa rusTavelis
poema `vefxistyaosani~. qarTveli xalxi yovelTvis amayobda am nawarmoe-
biT. igi did simdidred, ganZad miiCneoda. `vefxistyaosans~ bavSvobidanve
D

aswavlidnen Svilebs. bevrma is zepiradac icoda.


araviTari werilobiTi cnoba ar SemogvrCenia SoTa rusTavelze, viciT
mxolod, rom igi dabadebula rusTavSi, romelic mesxeTSi mdebareobda.
aqedan warmomdgara saxeli `rusTveli~.
zepirsityviereba ki, ai, ras gadmogvcems:
SoTas ded-mama bavSvobaSi daxocvia. pataras mzrunvelad gamosCenia beri
biZa, romelsac Tavdapirvelad rusTavis saeklesio skolaSi miubarebia.
aqedan SoTa gadauyvaniaT tbeTis monastris skolaSi, romlis damTavrebis
Semdeg biZas kaxeTSi wauyvania da gremis saswavlebelSi miubarebia, sadac
mas xuTi weli uswavlia, Semdeg ki kaxeTSive, iyalTos akademiaSi, gadauyva-
nia, romelic maSindel saqarTveloSi upirvelesi saswavlebeli iyo.
swavlis gasagrZeleblad SoTa gaugzavniaT saberZneTSi, sadac Seuswavlia
berZnuli da laTinuri enebi, filosofia, mWevrmetyveleba, varskvlavT-
mricxveloba...

23
roca poeti samSobloSi dabrunebula, ukve kar-
ga xnis gamefebuli yofila Tamari. brZeni mefis
wyalobiT qveyana metad gaZlierebuli da ganvi-
Tarebuli iyo. yvela xotbas asxamda mefes. SoTa
mouxiblavs Tamaris mSvenierebas da ramdenime le-
qsi miuZRvnia misTvis. Tamars, romelic Wkua-gone-
basa da ganaTlebas didad afasebda, maleve miuqce-
via yuradReba niWieri poetisTvis da umTavresi
Tanamdebobda, molareTuxucesoba, Caubarebia.
cota xanSi SoTas poema dauweria. Tamars nadimi
gaumarTavs, warCinebuli pirebi mouwvevia da maT
winaSe Tavad avtors waukiTxavs poema. yvela aRu-
frTovanebia SoTas qmnilebas. Tamars madlierebis
niSnad Tavisi beWedi uboZebia mgosnisTvis, daviTs

y
_ Tamaris meuRles _ Tavisi xmali gadaucia, xolo
sazogadoebas Zvirfas TvlebSi Casmuli kalami mi-

op
urTmevia.
poemaSi SoTam aRwera Tamaris mSveniereba, saT-
noeba da sibrZne, agreTve, qarTveli eris Rirse-
bebi, Tvisebebi, imdroindeli saqarTvelos Zle-
vamosileba, magram poemas arakis forma misca _
C
moqmedeba arabeTSi, indoeTsa da sxva ucxo qveyneb-
Si gadaitana. poemas SoTam `vefxistyaosani~ daarq-
va, radgan mTavar gmirs, tariels, vefxis tyavi
acvia.
't
`vefxistyaosani~ male yvelam Seiyvara. SoTas
bevri gamonaTqvami aforizmadac iqca.
on

gadmocemis Tanaxmad, SoTa rusTveli cxovrebis


bolo wlebSi ierusalimSi gamgzavrebula. ieru-
salimis jvris monastris erT-erT svetze axlac
Semonaxulia misi freska.
D

 :
oqros xana _ saukeTeso, bednieri, brwyinvale xana, dro ama Tu im xalxis, eris is-
toriaSi.
mwignobroba _ igivea, rac mwerloba.
akademia _ umaRlesi saswavlebeli.
filosofia _ mecniereba bunebis, adamianebisa da azrovnebis ganviTarebis Sesaxeb.
RvTismetyveleba _ saeklesio moZRvreba RvTis, religiuri sakiTxebis Sesaxeb.
molareTuxucesi _ saxelmwifo salaros, saganZuris gamge.
leqsTwyoba _ riTmiani leqsis agebis xelovneba.
jvris monasteri _ qarTuli monasteri, kulturul-saganmanaTleblo centri ieru-
salimis maxloblad, palestinaSi. daarsda XI saukuneSi.

24
SoTas gora
mesxeTis rusTavSi erTi didi goraa. mas SoTas goras eZaxian.
Zvelad rusTavSi Cadiodnen qarTlelebi, kaxelebi, imerlebi, gurulebi,
megrelebi, raWvelebi, aWarlebi... da SoTas goradan TiTo muWa miwa mihqon-
daT. mere am miwas TavianTi bavSvebis akvnis qveS yridnen _ rusTveliviT
brZeni da gonebaganaTebuli Svilebi dagvezrdebiano.
xalxuri Tqmuleba

 ვ :

y
1. ra werilobiTi cnobebi gvaqvs rusTavelis Sesaxeb?
2. saidan warmomdgara saxeli rusTveli?

op
3. werilobiTi wyaroebi sityvaZunwia, samagierod, ras Semounaxavs zRapradqce-
uli ambebi rusTavelis Sesaxeb?
4. ra hqvia am moTxrobaSi gadmocemul ambavs _ zRapari Tu Tqmuleba? pasuxis
gasacemad daixmare rubrika `cnebebi~!
5. Tqmulebis Tanaxmad, rogori ganaTleba miuRia SoTas? ra Seuswavlia?
C
6. riT miuqcevia rusTavels Tamaris yuradReba?
7. ratom daarqva SoTam Tavis poemas `vefxistyaosani~?
8. qarTvelTa ra Tvisebebi gamoikveTa `vefxistyaosanSi~?
9. Tqmulebis Tanaxmad, rusTavels cxovrebis bolo wlebi ierusalimSi gauta-
't
rebia. riT asabuTebs avtori am cnobas?
10. meore Tqmulebis mixedviT, risTvis Cadiodnen mesxeTis rusTavSi saqarTvelos
on

sxvadasxva kuTxidan?
11. rusTavelis mimarT qarTvelebis rogori damokidebuleba Cans am TqmulebaSi?
D

cnebebi:
zepirsityviereba (folklori) xalxuri Semoqmedebaa, is, rasac xalxi
zepirad qmnida da Taobidan Taobas gadascemda. zRapari, Tqmuleba da
legenda xalxuri sibrZnis gamoxatulebaa.
Tqmuleba zRapars hgavs, magram misgan gansxvavdeba imiT, rom romelime
namdvil movlenas an adamians Seexeba. uZvelesi Tqmulebebi gadmogvcems
xalxis Sexedulebebs samyaroze, adamianze, cxovrebaze. TqmulebaSi is-
toriuli simarTlis marcvlebia gabneuli, zRaparSi ki mxolod SeTxzu-
li ambebia gadmocemuli, Tumca, rasakvirvelia, zRaprebSic Cans adamian-
Ta Sexeduleba samyaroze, maTi survili da ocneba, fiqrebi sikeTesa da
borotebaze, siyvarulsa da siZulvilze...
aforizmi mokled, moxdenilad da sxartad gamoTqmuli brZnuli az-
ria. qarTul literaturaSi aforizmis didostatia SoTa rusTaveli.

25
aforizmebi `vefxistyaosnidan~
`borotsa sZlia keTilman, arseba misi grZelia~.
`vin moyvaresa ar eZebs, igi Tavisa mteria~.
`zogjer Tqma sjobs araTqmasa, zogjer TqmiTac daSavdebis~.
`odes kacsa daeWirvos, maSin unda Zma da Tvisi~.
`rasaca gascem Senia, rasc ara _ dakargulia~.
`sjobs saxelisa moxveWa yovelsa mosaxveWelsa~.
`sjobs sicocxlesa naZraxsa sikvdili saxelovani~.

 :

y
arseba _ aq: arseboba, yofna, sicocxle.
moyvare _ aq: megobari.

op
daeWirvos _ dasWirdes, dasWirdeba.
naZraxi _ Sercxvenili, saxelgatexili, augiani.
C
    ვ :
• zemoT moyvanili aforizmebidan pirveli gvarwmunebs, rom sikeTe:
a) uZlevelia da maradiuli;
't
b) daumarcxebelia da xanmokle;
g) samarTliania da uCinari;
on

• romeli aforizmebi Seexeba megobrobas? aarCie da waikiTxe xmamaRla!


• romeli aforizmi gvarwmunebs, rom sityvaZviroba zogjer saWiro da drouli
Tvisebaa? rodis unda Seaxseno sakuTar Tavs es aforizmi? Tu gaixseneb iseT
SemTxvevas, rodesac sjobda raRac ar geTqva, magram Tqvi?
D

• moyvanili aforizmebidan mexuTe gvaswavlis, rom


a) didi xnis Semdeg mxolod is gagaxsendeba, rac gaeci da gaaCuqe, sxva araferi
mogagondeba;
b) dakargulad ar CaTvli imas, rac gagicia, magram guli dagwydeba;
g) gulkeTilobiTa da guluxvobiT araferi dagakldeba, piriqiT, SeiZen
megobrebs, Segemateba Zala, madli.
• bolo ori aforizmis mixedviT, raze unda izrunos adamianma mTeli cxovreba?
risTvis unda gaisarjos?

26
SoTa rusTaveli
vefxis tyaviT Semosili raindi _ vefxistya-
osani _ tarielia. ratom aris Semosili is vefxis
tyaviT? vefxi tariels Tavis mijnurs _ nestans
_ agonebs, romelic qajebma, grZneulma arsebeb-
ma, daatyveves. tarielma mijnuri qajeTis cixidan
unda gamoixsnas... amisTvis ki uamravi dabrkole-
ba, winaaRmdegobaa gadasalaxi, dasaZlevi...
maTi siyvaruli ver izeimebda, tarieli nestans
ver ipovida da verc qajeTis cixidan daixsnida,
rom ara misi megobrebi _ avTandili da frido-
ni... xolo avTandili verafers gaxdeboda, rom
ara mijnuris _ TinaTinis _ didi siyvaruli da

y
Tanadgoma...

op
rusTaveli vefxistyaosan ucxo moymes, tariels, ase gvacnobs:

naxes, ucxo moyme vinme jda mtirali wylisa pirsa,


Savi cxeni sadaviTa hyva lomsa da viTa gmirsa,
C
xSirad esxa margaliti lagam-abjar-unagirsa.
cremlsa vardi daeTrTvila, gulsa mduRrad anatirsa.

mas tansa kaba emosa, gare-Tma vefxis tyavisa,


vefxis tyavisa qudive iyo sarqmeli Tavisa,
't
xelTa naWedi maTraxi hqonda usxosi mklavisa;
naxes da naxva mounda ucxosa sanaxavisa.
on

 :
vefxi _ Zvelad ase uwodebdnen vefxvs, avazas, leopards.
D

mijnuri _ siyvaruliT Sepyrobili; Seyvarebuli.


moyme _ meomari, raindi.
sadaviTa hyva _ sadaviT eWira.
lomsa da viTa gmirsa _ lomisa da gmiris msgavss.
abjari _ aq: saWurveli: iaraRi, jaWvis perangi, xmali...
vardi _ aq aRniSnavs pirisaxes.
kaba _ aq: kacis kalTebiani Casacmeli.
gare-Tma _ iseTi, romelsac bewviani mxare gareT hqonda moqceuli.
sarqmeli _ dasaxuri.
usxosi mklavisa _ mklavze msxvili.
ucxo _ iSviaTi, saucxoo, gansakuTrebuli.

27
 ვ :

1. pirveli striqonis mixedviT, riT iqcevs yuradRebas ucxo moyme?


2. meore striqonis mixedviT, ras da vis adarebs poeti am moymes?
3. rogor aRwers poeti moymis cxen-unagirs?
4. ucxo moymis rogor ganwyobilebas gamoxatavs meoTxe striqoni?
5. riT aris gansakuTrebuli moymis samoseli?
6. bolo striqoni mnaxvelTa ganwyobilebasa da STabeWdilebas gadmogvcems _
ucxo moymis cqera ar swyindebaT. Seni azriT, riT ipyrobs is adamianebis yurad-
Rebas? imiT, rom
a) Tavzardamcemi, SiSis momgvrelia; b) mtirala da mSiSara, mxdali adamiania;
g) moSorebiT zis da amitom mkafiod ar Cans; d) mwuxarebaSi CaZiruli sakvir-
veli da amoucnobi adamiania.

y
op

  ვ :

`vefxistyaosnis~ zemoT moyvanili strofebis mixedviT, aravin icis, vin aris


ucxo moyme, saidan movida, ratom aris ase daRonebuli... TiTqos zRaprul da
idumal samyaroSi unda SevabijoT...
C
warmoidgine, rom Sen da Seni ori megobari aRmoCndiT ucxo adgilas, da
SeTxze zRapari! daixmare Semdegi kiTxvebi:
rogor aRmoCndiT ucxo mxareSi?
aRwere is zRapruli garemo, romelSic Tavi amoyaviT!
dagxvdaT iq uCveulo _ sagnebi? adamianebi?
't
Tqven TviTon rogor gamoiyurebodiT?
Tqveni mtroba vin ganizraxa? ratom?
on

daaRwieT Tavs gansacdels? rogor? marto? vinmes daxmarebiT?


ambavi daiwye, rogorc zRapari iwyeba, da dasasrulic iseTi moifiqre, rogoric
zRaparSia xolme! gaxsovdes, keTili yovelTvis imarjvebs borotze! Seni Se-
Txzuli ambavi unda exmianebodes rusTvelis aforizms: `borotsa sZlia keTil-
man, arseba misi grZelia~!
D

`borotsa sZlia keTilman, arseba misi grZelia~.

28
y
op
levan goTua
qvis dedaena
I
C
qveyana dasetyvil venaxs daemsgavsa. monRolebma moaoxres qarTuli mTa-
bari. dawiokda da airia xalxi.
erT-erT udabur kldes, berTubnis maxloblad, Seexizna mSoblebdakar-
guli biWi. qvamarilis meti ubeSi ara edo ra. bedad, garejidan gadmoxve-
't
wili irmebis mcire jogs waawyda, qvamarili gaalokvina da miiCvia. mere
nukrebTan erTad wovda furirems. es iyo misi puric da wyalic. ase gaCnda
on

udabnoSi irmis xevi. axla fexdakodili, ojaxdakarguli, nalaSqri mwigno-


bari movida irmis xevSi. satevari da mSvild-isari SerCenoda, gudaSi didi
wigni edo, zevidan ki dakruli hqonda kaTxa da weraqvi. irmebs sdia, magram
fexma umtyuna. win biWi gadaudga...
_ mamistola kaco, vina xar? Cemi irmebia!
D

_ saidan gaCndi, biWo? ediSer mwignobari var, naomari... Seni irmebia? Sen
ki viRa xar?
_ biWi-ximSia!
_ sami dRea, mSier-mwyurvali var, fqvili maqvs da wyali ara, _ da isev
irmebs gaayola Tvali.
_ eg kaTxa maTxove!.. _ biWma gamoarTva WurWeli da wauZRva, _ wamo, qv-
abSi agiyvan!
aRarcTu Sors iyo. ediSerma aaTvalier-CaaTvaliera pirmongreuli gamo-
qvabuli, qveviT, Soriaxlos, irmebi balaxobdnen. biWi rom mobrunda, kldis
kveTis xma Semoesma. qvabis Sida mxares aRrmavebda ediSeri, qvis TaxCaze
gadaSlili didi wigni ido. irmis rZes daewafa daRlili. kaTxa Caanaxevra,
piridan Zlivs moiSora, biWunas uxmod gauwoda. man ar gamoarTva...
_ sul Senia,… ras geyofoda mamistolas?! me iq ukve...
ediSerma erTi gajavrebulad Semoxeda biWunas:

29
_ tyuili ar miTxra, biWo, Torem im wigns vficav!.. _ mere sulmouTqme-
lad gamocala kaTxa da usityvod eca weraqvs, qvabis kveTa ganagrZo. biWunas
ki cremli sdioda. uneburad tyuili gamouvida. motrialda, rom mosuls
ar SeeniSna. win wigni daxvda _ didi, gadaSlili saficari, saidumloebiT
aRsavse... ido da TiTqos uxmod galobda... WianWvelebiviT gabmul-gamobmu-
lad isaxebodnen asoebi, striqon-striqon gadarbodnen!
_ kiTxva ici? _ erTic moxeda ediSerma.
_ ara...
_ Segircxva irmis madli!
_ mainc ra wignia?
_ vefxisa. magiT midgas suli da Zala! _ ediSerma umata kldis Slas.
_ irmis rZe Cemze iyos! _ Caibutbuta ximSiam.
_ vefxis wigni da dedaena _ Cemze! _ weraqvis nakvess Caayola Tvali ediS-
erma, Tan Cauleqs-CauRiRina:

y
`netar mamaci sxva raa, ar gaZlos, raca Wiria!

op
Wirsa gadreka rad unda, ra sasaubro piria?~.
kidev didxans iSroma da ileqsa ediSerma, vidre mze ar Caelia qvabis
xaxaSi. gancvifrebiT usmenda biWi ximSia. xvdeboda, rom is leqsebi sul am
vefxis wigniseuli iyo... da TiTqos igi kveTda kldes da amxnevebda, aaxlo-
vebda ubedur SexiznulTa gulebsac.
C
diliT ximSia qvis Cxrialma gamoaRviZa. mwignobari qvabSi aRar daxvda.
guli moewewka, magram uecrad dawynarda _ vefxis wigni isev Tavis adgilze
ido. gareT gaixeda da Sesavali veRar icno. maTi qvabi sruliad miuvali
gaexada ediSers.
't
_ rogorRa Camovide? _ SesZaxa ximSiam.
_ Cemi guda daWeri Tasmebad, Cagrixe... me solebs gavTli safexurebad!
on

ximSiam guda daWra. sakmaod grZeli da magari Tasma dagrixa. axla am


wigns miujda da didxans furclavda krZalviT. naxatebsac waawyda... moymes
vefxis tyavi moegdo, erTgan cixe iyo camde aziduli. maTi qvabis msgavsi
sadgomic naxa.
didxans ealersa wigns.
D

 :
monRolebi _ tomebi, romlebmac XIII saukuneSi Seqmnes meomari imperia. monRolebi
brZoliTa da mesaqonleobiT irCendnen Tavs. saZovris ZebnaSi adgilidan adgil-
ze gadadiodnen, anu momTabareebi iyvnen. saqarTveloSi pirvelad gamoCndnen 1220
wels.
udaburi _ dausaxlebeli, mivardnili, miuvali.
berTubani _ XII saukuneSi daarsebuli gamoqvabuli, kldeSi nakveTi monasteri.
qvamarili _ gaqvavebuli marili, romelsac miwidan iReben.
gareja _ mTa kaxeTis qedze, TianeTis raionSi.
satevari _ orpiri wvetiani iaraRi, xanjali.

30
kaTxa _ xis an minis mozrdili sasmisi.
qvabi _ aq: gamoqvabuli.
TaxCa _ kedelSi datanebuli saTavsi, Cveulebriv, ukaro, WurWlisa da sursaTi-
saTvis.
nakvesi _ naperwkali.
Tasma _ wvrili Rvedi, tyavis mogrZo da viwro anaWeri.
soli _ erT boloSi wawvetebuli xis, rkinis mokle naWeri; iyeneben xis gasapobad
an ramis gasamagreblad.

 ვ :

y
1. ratom adarebs mwerali qveyanas dasetyvil venaxs?
2. ratom Seexizna berTubnis udabur kldes biWi?

op
3. riT sazrdoobda igi?
4. ra iyo nalaSqri mwignobris `qoneba~?
5. ratom misdevda mwignobari irmebs?
6. ediSerma gamoqvabulis SeRrmaveba daiwyo. rogor fiqrob, ratom?
7. ra icrua biWma? ratom?
C
8. wignisadmi rogori damokidebuleba Cans ediSeris sityvebSi: `tyuili ar mi-
Txra, biWo, Torem im wigns vficav...~?
9. Tavdapirvelad biWunasTvis rogoria wigni? riT aris aRsavse? ras adarebs
asoebsa da striqonebs?
't
10. misi aseTi STabeWdileba riT aris gamowveuli? icis Tu ara ximSiam kiTxva?
11. rogor unda gavigoT ediSeris sityvebi: `vefxis wigni da qvis dedaena Cemze
on

iyos~? ras hpirdeba is ximSias?


12. ra uTxra ediSerma leqsad ximSias? risken mouwoda?
13. diliT ediSeri rom ar daxvda gamoqvabulSi, ximSias ra grZnoba daeufla? mo-
Zebne Sesabamisi adgili da fraza!
14. Semdeg ram afiqrebina ximSias, rom ediSeri iqve iqneboda?
D

15. rogor aTvalierebda ximSia ediSeris wigns? wignis mimarT rogori damoki-
debuleba aqvs biWs?

    ვ :
moTxroba `qvis dedaenis~ mixedviT rogor gesmis gamonaTqvamebi:
1. `kidev didxans iSroma da ileqsa ediSerma, vidre mze ar Caelia qvabis xaxaSi~.
a) sanam mzem gamoqvabulis siRrmeSi ar daibuda;
b) sanam ediSeri ar daiRala, Rone ar gamoelia;
g) sanam uricxvi mteri mzis Suqs ar daabnelebda;
d) sanam mze ar Cavida, sanam mzis Suqi anaTebda gamoqvabuls.

31
2. `diliT ximSia qvis Cxrialma gamoaRviZa. mwignobari qvabSi aRar daxvda. guli
moewewka, magram uecrad dawynarda _ vefxis wigni isev Tavis adgilze ido~.
a) SeeSinda, Zala gamoecala;
b) ewyina, cud gunebaze dadga;
g) Sercxva, gawiTlda;
d) daibna, Tavgza aeria.


  ვ :

daakvirdi qvemoT mocemul gegmas! am gegmis mixedviT dawere moTxrobis pir-


veli nawilis Sinaarsi!

y
monRolTa Semoseva;
oboli ximSias TavSesafari;
ximSia da irmebis gundi;

op
ximSiasa da ediSeris gacnoba;
ediSeris saqmianoba gamoqvabulSi;
ximSias gancdebi wignis pirvelad naxvisas;
ediSerisa da ximSias SeTanxmeba;
ediSerisa da ximSias saqmianoba meore dRes.
C
II
ximSias yuradReba kakbis gundis gadafrenam miiqcia. male ediSeric mo-
't
varda qoSiniT. solebi moitana, ximSias daxvedrebul Rvedze Tavi daumagra
da gamoqvabulSi axoxda:
on

_ nadir-frinveli garbis. an didi miwisZvra iqneba, an didi Semoseva.


male ximSias irmebic mocvivdnen kldis ZirSi...
_ Cadi, mowvele! marilic uxvad alokvine... esenic Tu wavidnen, veRarc
Cven gavZlebT! _ ediSerma cas Sexeda, Rrubela mze sawvimrad ikbineboda.
ximSia Cahyva Rvedis kibes. ediSerma ki cecxli moikida, zevidan wylis Ca-
D

mosadeni Rari gaWra, kldeSi sagubaric amotexa. gaTenebisas movarda Sxa-


puna. vidre aivseboda sagubari, orive xizani gamoqvabulis SesasvlelTan
muxlebze idga da Sxapunas saxes uCenda. gaidara da ximSia irmebis saZebrad
wavida. ediSerma ki kvlav SeaRrmava qvabi, mere Cavida da veluri prasa da
nacarqaTama moimaraga. ximSiamac moitana rZiT savse kaTxa, kakbis axal-
dafrenili bartyic daeWira. qvabSi avidnen da kibe akeces. kakabi gudaSi
Casves. wignTan miwvnen da daiZines.
mzes yvavebis gundebma daaswres. aRmosavleTiT raRac buRi adga. _ mon-
RolTa Semoseva! _ Caiduduna ediSerma da Camotexili qvebi qvabis pirTan
mizida, miawyo, mxolod WuWrutana datova... Tavad wigns miujda. ximSiam
weraqvs staca xeli, marcxena kedeli, romelic yvelaze naTeli iyo, Camoas-
wora. bolos ediSerma Tavi daanebebina... gareT gaaxeda...
_ movidnen! xma ar gaaRebino weraqvs!

32
garesamyaro dafaruli iyo monRolTa laSqriT, aqlemqaravnebiT, karve-
biT, cxenebiT, SubosanTa gundebiT... xma da mtvris korianteli zaravda
haers...
biWs kankali auvarda. ediSerma Seatyo da saWvrets moacila...
_ aba, viwyeb anbans... da, vidre Semoseva gadagordeba, vefxis wignia Cveni
safari! SiSi ar gaivlo gulSi, Torem dedaenas ver iswavli! _ mosworebul
mxareze anbani zevidan qveviT isris wveriT gamoukawra biWs, ramdenimejer
gaumeora da isari gadasca...
_ axla imeore da were! _ Tavad isev wigns miujda, arc garesaWvreteli
daiviwya.
ximSia naxevar anbanze ar iyo Casuli, rom qvis dedaenas garedan Semo-
vardnili isari moxvda... magram veraferi daaklo da Camovarda. erTi-oric
gareqvebs moxvda. ediSerma xeli staca gudas da kakabi gareT gauSva. isic
damfrTxali Tavs gadaevlo Zirs momdgar urdos da Sors gafrinda. momx-

y
vdurebma maSinve Tavi anebes TiTqosda ukacriel qvabs da gaecalnen. ximSiam
axla ori isriT ganagrZo qarTuli anbanis swavla da qvaze wera. erTi kvira

op
mainc dioda mtris ulevi urdo. erTi kvira ebrZoda da izepirebda ximSia
kldis dedaenas. aso-aso CamoaTava kedeli. TandaTan uqreboda `qvabqveiT
moTareSe uwignurTa~ SiSi, TiTqos anbanis abjarSi jdeboda biWi ximSia...
erT kviras eyoT moxaluli fqvili, veluri prasa... wyali ki ufro blo-
mad hqondaT. ximSia ukve anbaniT niSnavda da werda Semosevis dReebsa da
C
TariRebs. merve dRes kldis Tavidan Camogorda qvis mcire Svavi. Sefiqri-
andnen xiznebi, xeli mSvild-isarsa da weraqvs dastaces... magram male
irmis yvirili moesmaT. icno ximSiam... gareT gaixeda... axlomaxlo kakbebi
kakanebdnen... ufro gabedulad gadaxedes garemos. aravin Canda. daelodnen
't
da, rodesac irmebi kldis qveS Camouvidnen, maSin ki CauSva ediSerma Rvedis
kibe... Cans `warRvna~ dasrulebuli iyo. ximSia Cavida pirveli, qvamarilic
on

Cautana irmebs... saTiTaod dakocna mSvidobis maxaroblebi. rZec blomad


autana Tavis SekoWlebul maswavlebels. mere Tamamad mivida gadaSlil
wignTan da jer daxura, Tavfurceli mounaxa da saTauri gadaikiTxa...
_ `vefxistyaosani~! axla ki, sadac gerCios, gadamiSale!
ediSerma Senamuli Tvalebi Caxara da karga xans furcla. mere xeli daa-
D

do. biWma damarcvliT, magram miwyobilad waikiTxa:


`Wir-sa Si-gan ga-ma-gre-ba as-re un-da, viT qvit-kir-sa!~

 :
Rari _ grZeli CaRrmaveba rameze, siTxis Ria sadinari.
sagubari _ wylis dasagubebeli CaRrmavebuli adgili.
xizani _ mtris Semosevis an avadmyofobis gavrcelebis dros droebiT sxvas Seke-
dlebuli adamiani.
prasa _ igive prasi, xaxvis erT-erTi saxeoba.
nacarqaTama _ erTwlovani sarevela balaxi; aqvs monacrisfro-mwvane foTlebi,
romlebsac mxlad xmaroben.

33
saWvreti _ saidanac iWvritebian; naxvreti an patara sarkmeli sadme sayureblad.
urdo _ aq: Semoseuli dampyrobeli jari, laSqari.
momxvduri _ vinc avi ganzraxviT mouvarda, moeWra vinmes.
TariRi _ dro, rodesac rame moxda, weli, Tve, ricxvi.
Svavi _ igive zvavi, zevidan grovad wamosuli CamorRveuli Tovli an miwa.
warRvna _ bibliuri legendis mixedviT, wyaldidoba, romelmac TiTqos mTeli
dedamiwa dafara.
qvitkiri _ qviTkiri samSeneblo masala, SeduRabebuli qva da kiri.

 ვ :

y
1. rogor Seityves ximSiam da ediSerma mosalodneli safrTxis Sesaxeb?
2. ra safrTxe elodaT ximSiasa da ediSers?

op
3. raze gadaatanina ediSerma yuradReba SeSinebul ximSias?
4. ediSeris TqmiT, monRolebis Semosevis dasrulebamde risTvis unda Seefare-
binaT Tavi? moZebne Sesabamisi winadadeba da xmamaRla waikiTxe!
5. ra xerxi moifiqra ediSerma ximSiasTvis anbanis saswavleblad?
6. ra grZnoba ar unda gahkareboda ximSias guls, rom dedaena male eswavla?
C
7. momxvdur monRolebs iqaurobisTvis Tavi rom daenebebinaT, ra iRona ediSer-
ma? gaWra misma sazrianobam?
8. raze migviTiTebs mwerlis sityvebi: `TiTqos anbanis abjarSi jdeboda biWi
ximSia~? imaze, rom a) swavlam ximSias guli gauqvava; b) swavlam ximSia udardeli
't
gaxada; g) swavlam ximSias guli gaumagra.
9. ratom uwodebs mwerali monRolebs `qvabqveiT moTareSe uwignurebs~? anbanis
on

Seswavlis Semdeg ra upiratesoba hqonda ximSias maT winaSe?


10. ris xmam Seafiqriana gamoqvabulis xiznebi? ram anugeSa isini?
11. adre rom mxolod WianWvelebad eCveneboda asoebi, axla ra waikiTxa wignis
ydaze ximSiam?
12. romeli aforizmi amoikiTxa ximSiam `vefxistyaosnidan~? Seni sityvebiT gad-
D

moeci am brZnuli aforizmis Sinaarsi!


13. Seni azriT, rogor exmianeba es aforizmi moTxrobaSi aRweril drosa da ambavs?

    ვ :
1. rogor gesmis gamoqma `Rrubela mze sawvimrad ikbineboda~?
a) mze Rrublebis gafantvas cdilobda; g) mze avdris win acxunebda;
b) mze Rrublebs efareboda; d) mze nawvimars aSrobda.
2. ediSerma ximSia irmebis mosawvelad CauSva, TviTon ki `cecxli moikida~. ras niS-
navs es gamoTqma?
a) mtris mimarT javri moemata; g) Tavisianebze dardi moeZala;
b) Sromasa da garjas moumata; d) gamoqvabulSi cecxli aagizgiza.

34
ფ  :

Tqven ukve iciT, rogor SeadginoT Txzulebis gegma. maswavleblis daxmare-


biT daiyaviT jgufebad! TiToeuli jgufis wevrebma SeadgineT moTxroba `qvis
dedaenis~ II Tavis gegma da gaacaniT erTmaneTs!


ვ :

airCie moTxrobis romelime monakveTi da Seqmeni ilustracia.


klasSi moewyveT prezentacia. gamoicaniT, romeli naxati moTxrobis romel epi-
zods asaxavs.

y
op

  ვ :

ximSia da ediSeri monRolTa Semosevamde erTmaneTs ar icnobdnen. monRolTa


urdom TiToeul maTgans mware xvedri arguna _ martodmarto darCnen amqveynad.
bedma isini Seyara.
C
moifiqre, rogor gagrZelda maTi cxovreba mas Semdeg, rac monRolTa TareSi
dasrulda da SiSianobam gadaiara!
Txzulebis dasawerad daixmare qvemoT mocemuli kiTxvebi!
sad cxovrobda ximSia? sad cxovrobda ediSeri? erTad iyvnen Tu cal-calke?
't
ratom?
ra saqmes mohkides xeli? ras akeTebdnen Tavisufal dros?
on

sad uyvardaT yofna? ratom?


raze ocnebobda ximSia? momavlisTvis ras gegmavda ediSeri?
rogor fiqrob, aseTi adamianebi TavianTi saqmiT kvals ar toveben qveynis
cxovrebaSi? ximSiam da ediSerma ra gaakeTes TavianTi qveynisTvis?
D

35
qarTuli damwerloba
qarTuli werilobiTi Zeglebi (warwerebi, xelnawerebi, Txzulebebi) V sa-
ukunidan gvaqvs. qarTuli anbani uZvelesi droidan dRemde mniSvnelovnad
Seicvala _ ganviTarebis sami safexuri gaiara.

1. V-IX saukuneebis Zeglebi dawerilia mrgvali moyvanilobis, erTi simaR-


lis asoebiT. asoTa moxazulobis gamo am dawerilobas mrgvlovani ewoda.

y
nimuSi: f , u l t d p s b r k v y j h ...

op
2. IX-XI saukuneebis Zeglebi dawerilia nusxuriT _ kuTxovani moyvanilobis
asoebiT. nusxuri ganviTarda mrgvlovani dawerilobisgan.
nimuSi: ა ბ გ დ ე ვ ზ თ ი კ ლ მ ნ ო პ ...
C
3. X saukunidan gvxvdeba da dRemde gvaqvs (Secvlili saxiT) mxedruli da-
weriloba, romelic nusxurisgan ganviTarda.
qarTuli anbanis samive saxeoba _ mrgvlovani, nusxuri da mxedruli _
't
iuneskos kulturuli memkvidreobis nusxaSia Setanili (iunesko _ ganaT-
lebis, mecnierebisa da kulturis msoflio organizacia).
on

zbhcf ;bufy ufvfuht,f fcht eylf


eylf, dbs mdbsrbhcf
mdbsrbhcf!
ჭირსა შიგან გამაგრება ასრე უნდა, ვით ქვითკირსა!
ქვითკირსა
Wirsa Sigan gamagreba asre unda, qviTkirsa!
D

36
daakvirdi qarTuli anbanis Zveli da axali dawerilobis nimuSebs da
mrgvlovani asoebiT dawere nawyveti muxran maWavarianis leqsidan „me iseT qa-
rTvels ra vuTxra!“

ena ar gawyens arc erTi, me iseT qarTvels ra vuTxra,


unda icode ramdenic, ra vuTxra iseT amxanags,
oRond ar unda dakargo vinc ver axerxebs qarTulad
qarTuli sityvis naTeli! weras, kiTxvas da laparaks.

y
op
C
't
on
D

37
y
op
murman lebaniZe
sami saxeli hqvia erT pawawina Cits!
C
gzaze manqanis qaria, _ meore misi saxeli
caze Rvaria mzis; Citbatonaa rad?
sadac ki sadme naria, _ imad, rom turfa vinc aris,
't
zed Citbatona zis... lamis gavuxdeT ymad!
on

movafarTqalebT niavs, _ mesame raRad dasWirdaT,


fiqria iSvers TiTs: narCita hqvia rad?
sami saxeli hqvia _ imad, rom vercxlis naridan
erT pawawina Cits! mzisken mifrinavs cad!..
D

_ pirveli misi saxeli gzaze manqanis qaria,


dedofalaa rad? caze Rvaria mzis;
_ imad, rom turfa ram aris, sadac ki sadme naria,
daxatulia mTlad! zed dedofala, narCita,
zed Citbatona zis.

 :
nari _ ekliani mcenare.
Rvari _ didi wvimis dros an Tovlis dnobisas movardnili wyali, niaRvari.
yma _ aq: mona-morCili, msaxuri, xelqveiTi.

38
ra ginda, rom aq ar iyos,
ena ityvis ras!
sityva ginda?! –
marto wvimas
aqvs saxeli cxra.
me Sen getyvi –
ar geyofa sityvis maragi...
ara!
sxvisi misabaZi
ra mWirs,
Tvara, ki!

y
muxran maWavariani

op
nawyveti usaTauro leqsidan

 ვ :
C
1. rogor gesmis striqonis Sinaarsi: `gzaze manqanis qaria~?
2. Rvari didi wvimis dros an Tovlis dnobisas movardnili wyalia, rogor unda
gavigoT poetis sityvebi: `caze Rvaria mzis~?
't
3. poetis TqmiT, ratom hqvia erT pawawina Cits sami saxeli _ dedofala, Citba-
tona da narCita? TiToeul saxels rogor xsnis poeti?
on

4. Seadare erTmaneTs leqsis pirveli da bolo strofi! riT hgavs da riT gan-
sxvavdeba isini erTmaneTisgan?
5. saxelebis mixedviT daaxasiaTe Citbatona! Seni azriT, rogoria is?
6. meore leqsis nawyvetidan ras vigebT wvimis Sesaxeb?
7. rogor gesmis `sityvis maragi~?
D

8. sityvis ulevi maragis arseboba enis romel Tvisebaze migvaniSnebs?

ვ  !

erTsa da imave sityvas sxvadasxva winadadebaSi SeiZleba hqondes pirda-


piri an gadataniTi mniSvneloba.
magaliTad, sityva vercxlis pirdapiri mniSvnelobaa: Zvirfasi moTeTro-mo-
nacrisfrod mbzinavi liToni; magram gamoTqmaSi `vercxlis nari~ gadataniTi
mniSvneloba aqvs, aRniSnavs mcenare naris moTeTro-monacrisfro fers.

39
ფ  :
qvemoT mocemulia oTxi mcenaris sam-sami saxeli. maswavleblis daxmarebiT dai-
yaviT oTx jgufad! TiToeul jgufs Sexvdeba TiTo sameuli. CarTeT warmosaxva da
axseniT, ratom SeiZleba erTsa da imave mcenares erqvas es saxelebi?
1. 2. 3. 4.
Worikana cisTvala dedofliskaba devcecxla
sakidela Tiknisyura xviara giJana
porwiala konkiZvela Wora Savbalaxa

 

y
op
*** ***
Cemi Txai rqagrexili, erTsa kacsa, bliskinelsa,
Sensa Txasa rqagrexilsa, blis kalaTiT blis xidzeda
ras erCoda, ras ebrZoda, bali gahqond-gamohqonda,
ras erqagrexileboda. verc gayida, verc SeWama,
C
isev gahqond-gamohqonda.

*** ***
kaparWina guriSvili, akrateli-makrateli,
't
guri kaparWinaSvili, me var kokroWinanteli,
javaxia joxiSvili, cxeni myavda cxenWedila,
on

joxi javaxiaSvili. unagiri SeWedila.


D


  ფ   :

muxran maWavariani gveubneba, rom `marto wvimas aqvs saxeli cxra~. Sen
ramdeni ici? Camowere!
skolis biblioTekaSi moZebne aleqsandre neimanis `qarTul sinonimTa leqsi-
koni~ da daixmare wvimis saxelebis mosaZebnad!

40
y
op
Tagvma Tagvi SeirTo
C
zRapari, romelsac qvemoT gaecnobi, iseve weria, rogorc daaxlo-
ebiT naxevari saukunis win mouTxro msmenelebs mesxeTSi mcxovrebma
moxucma WaRiaSvilma. amdenad, zRaparSi mesxuri dialeqtisTvis damaxa-
siaTebeli Taviseburebebi uxvad Segxvdeba.
't
on

erT xemwifes Svili ara yavda. gaiara erTxel saseirnoT da SexvTa Tagvis
bRarti. Senatra: neta, adamianiSvili gaxTebodeo. ausrulda natvra da iqca
Tagvi vaJad. mokida xeli da waiyvana. gamozarda kai adamianaT. memre imisi
daqorwineba moindoma. dafiqrda: visi qali avgvaro, Cveni mefobis Sesa-
ferisio? gamoimkvlia, ro yvelaze ukeTesi mzea. mzem ubZana: mase ar ali
D

saqme, erTi kalostola Rrubeli ro aRimarTos, Cem sxivs damikarqams. Ce-


mze Zravli Rrubeliao.
memre mefem Rrubels mimarTa, vaJisTvin qaliSvili momecio.
Rrubelma kido uTxra: me ar SemiZlian magisTana anbavi, Cemze Zravli
qaria, erTi kuTxidam ro amovardeba, sacxa gadamkarqavso.
axla qars mimarTa mefem, qaliSvili sTxova vaJisTvin. qarmac uCvena
klde. me ra SemiZlian, Cemze Zravli kldea, vusrialef gareSemo da verafe-
li amiglejniao.
mimarTa xemwifem kldes. kldem uTxra: Tumca uZravi klde mqviano, ma-
gramao, es Tagunebi Zirs miTxriano. Cemze Zravlni Tagunebi arian, ro ar
miyenamen Zirsao.
mimarTa mefem Tagvsa da ase Tagvma Tagvi moiyvana. naTqomia: kacma ram-
denic ar unda ixtunos, Tavis Tavs ver gadaalabijamso.

41
 :
bRarti _ aq: Svili.
kalo _ mosufTavebuli da datkepnili adgili, sadac pureulis TavTavsa da Reros
fSvnian marcvleulis gamoclis mizniT.

 ვ :

1. vin iSvila mefem da ratom?


2. ra moindoma mefem, rodesac Svilobili gazarda?
3. rogor sacoles eZebda SvilobilisTvis mefe?

y
4. Tavdapirvelad visi Svili SearCia mefem Svilobilis sacoled? ratom? kidev
vis mimarTa amave TxovniT mefem? ratom?
5. zRapris mixedviT, yvelaze Zlieri vin yofila? vin SeirTo ufliswulma?

op
6. ra brZnuli azria gamoxatuli am zRaparSi? zRapris mTavari saTqmeli Camoa-
yalibe Seni sityvebiT!

 
C
mirbis, miqrolavs uCinrad, mihkivis rogorc mTvralia,
kldeebze dadis uvneblad, ver Seayenebs wyalia,
't
imisi wesi es aris, mixvedra Tqveni valia.
on


  ვ :

mesxur dialeqtze moTxrobili zRapari `Tagvma Tagvi SeirTo~ Cawere rveul-


Si gamarTuli saliteraturo eniT!
D

sagulisxmo cnoba:
iakob gogebaSvili brZanebda: `Zvel droSi mTeli saqarTvelo erT Se-
konil saxelmwifos Seadgenda. kaxelni, qarTlelni, imerni, gurulni, raW-
velni, mesxni, megrelni, svanni da TviT afxaznic SeerTebulni iyvnen erTi
droSis qveS; Zmurad, TanxmobiT epyrobodnen erTmaneTs da erTni iyvnen
WirSiac da lxinSiac. am erTobis gamo saqarTvelo Zlieri saxelmwifo iyo,
amasTan erTad, TiToeuli kuTxe gansxvavebuli iyo da es STambeWdavi da
mimzidveli mravalferovneba Canda ara mxolod enasa da metyvelebaSi, ara-
med samosSi, cekvasa da simReraSi, wes-CveulebebSi~.

42
qarTuli enis dialeqtebi
• dialeqti aris ama Tu im kuTxis mcxovrebTa metyveleba, romelic
gansxvavdeba saliteraturo _ mwerlobisTvis gankuTvnili _ enisagan.

magaliTad:
saliteraturo formebia: damikargavs, mere, mZlavri, kuTxidan, kidev,
miyeneben, naTqvamia, gadaabijebs...

y
dialeqturi formebia: damikarqams, memre, kido, Zravli, kuTxidam,
miyenamen, naTqomia, gadaalabijams...

op
• saliteraturo ena erTia, dialeqti _ ramdenime.
qarTuli enis dialeqtebia: qarTluri, kaxuri, imeruli, guruli, ra-
Wuli, leCxumuri, aWaruli, fSauri, mTiulur-gudamayruli, moxeuri,
xevsuruli, TuSuri, mesxuri, javaxuri, imerxeuli, ingilouri, fere-
C
idnuli.

qarTvel mweralTa SemoqmedebaSic gvxvdeba ama Tu im dialeqtis nimu-


Sebi. magaliTad, vaJa-fSavela Tavis nawarmoebebSi xSirad iyenebs fSauri
kilos damaxasiaTebel sityvebs:
't

`Tavis bunebis yma ro xar, guliT xom gxedav, Tu TvaliT,


on

aragvo, idRegrZelia! vaJo, ver daginaxeo,


Senis vefxuris tevebiT genacvle, mTani da kldeni
guls wyluli gamimTelia. SagnebiT Saminaxeo~.
D

Cveulebriv, mwerlebi dialeqturi formebiT nawarmoebebis gmirebs


ametyveleben. magaliTad, nodar dumbaZis Txzulebis „me, bebia, iliko da
ilarioni“ gmirebi, guriis mkvidrni, gurul dialeqtze metyveleben:
„_ me Tu mkiTxav, zurikela, biZia, SenisTana baRana sul ar gaCenila
duniaze... ra mniSvneloba aqvs, vis meti balani da bundRa aqvs Tavze?
araferi~.

43
y
op
C
Tamaz bibiluri
wigni
SesulxarT odesme Zveli wignebis maRaziaSi? gadagifurclavT mraval-
't
gzis gadafurcluli wigni, romelic bevrjer waukiTxavT, magram mainc
araferi dahklebia? piriqiT, droisagan ufro mimzidveli gamxdara, ufro
on

mSobliuri, rogorc Zveli saxli, rogorc Zveli qalaqi. gamogicdiaT si-


xaruli didi xnis nanatri wignis SeZenisas, roca Sinisaken sulmouTqme-
lad midixar, raTa male ganmartovde, male darCe pirispir wignTan, gani-
cado masTan Sexvedris sixaruli... is mxolod Senia, Tundac milionebma
waikiTxon. roca mas Sexvdi, arc mayurebelTa did darbazSi mjdarxar, arc
D

saojaxo ekranTan. mxolod Sens wignTan, mis gmirebTan da mis sibrZnesTan


iyavi. mayurebelTa darbazSi, mraval adamianTan erTad, Sen SegiZlia Sexvde
sxva sibrZnes da sxva sanaxaobas, romelsac Teatri hqvia da romelic Tavis-
Tavad didadaa davalebuli isev da isev wignisagan.
magram viRa ar aris davalebuli wignisagan?
vin STaagona frena kosmosSi gaWril adamians? im gabedulma ocnebam, ro-
melic wignis gareSe ar SeiZineba. ram aaRebina geologs weraqvi da ram gau-
yena Soreul gzebs kaci, Tu ara wignisagan waqezebulma maZiebelma bunebam?
ram afiqrebina kacs adamianis gulis mosmena, Tu ara imave wignma, romelmac
gauRviva yvelafris Secnobisa da Seswavlis rwmena?
wigni adamians fiqrsa da ocnebas aswavlis, Seucnoblis Secnobis sur-
vils aRuZravs. saTqmelis miRma mudam igulisxmeba meore, idumali samyaro,
da es samyaro iseve usazRvroa, rogorc varskvlavebiT moWedili kosmo-
si. nu davupirispirebT erTmaneTs imas, rac kacobriobas dasapirispireb-

44
lad ar Seuqmnia. me momwons mSvenieri filmi, magram romel films SeuZlia
Secvalos cocxali, muxladi, bedauri sityva, gazafxulis dilidan gamona-
Juri sityva, mindvris ferad yvavilebSi gabneuli sityva?!
amitom nuraferi dagvaviwyebs wigns!
wignia yvelafris Tavi da Tavi.
yvela danarCeni wignidan modis.
nawyveti wignidan `fragmentebi, werilebi, gabneuli Canawerebi~

 :
kosmosi _ mTeli samyaro, planetebi, varskvlavebi da maT Soris sivrce.
geologi _ mecnieri, romelic swavlobs dedamiwis agebulebasa da Sedgenilobas,
dedamiwis qerqis cvalebadobis istorias, dedamiwis sasargeblo wiaRiseulis saba-

y
doebs.
weraqvi _ ori wvetiani piris (an erT mxares mWreli frTis) mqone rkinis iaraRi, ro-

op
melsac SuaSi tari aqvs dagebuli. iyeneben miwis saTxrelad da qanebis dasaSlelad.
muxladi _ muxlmagari, Zlieri, yoCaRi. aq: didi Zalis mqone, STambeWdavi.
C
 ვ :

1. Seni azriT, risTvis svams mwerali teqstis dasawyisSi kiTxvebs? imisTvis, rom:
a) Caataros gamokiTxva da gaigos ramdeni mkiTxveli hyavs wigns; b) Tavi moiwonos,
Semomxede, Senze meti vici da nurc ecdebi, Semedaroo; g) gagxados Tavisi ganwyo-
't
bilebisa da fiqris Tanaziari, gagaxsenos, wignis kiTxvisas ra gangicdia.
2. pirvel abzacSi moZebne winadadeba, romelSic Zveli wignis mimzidvelobazea sa-
on

ubari! ras adarebs mwerali mravaljer gadafurclul wigns? Seni azriT, ratom?
3. romeli xelovnebaa davalebuli wignisgan? ratom?
4. Seni azriT, riT hgavs wigni da Teatri erTmaneTs? riT gansxvavdeba? ratom?
5. mwerlis azriT, romel did saqmeebs SeWidebuli adamianebi STaagona wignma?
romeli profesiebia magaliTebad moyvanili?
D

6. ra aris am teqstis mTavari saTqmeli? a) wigni adamians sakuTar Tavs aviw-


yebs da mexsierebas uzRudavs; b) wigni adamianis cxovrebas ufro sainteresos,
mravalferovans xdis; g) wigni adamians drois SegrZnebas ukargavs da mxolod
ocnebas aswavlis.
7. Sen Tu eTanxmebi mwerlis mosazrebas?
8. Sen mier wakiTxuli wignebidan romels gamoarCev? riT aris saintereso? raze
dagafiqra? ra gaswavla?


  ვ :

gaixsene, romelime wignis wakiTxvis Semdeg xom ar dafiqrebulxar Sens mo-


maval saqmianobaze? xom ar mogndomebia ama Tu im personaJis profesiisTvis
mogekida xeli, an misi romelime saqcielisTvis migebaZa?

45
sagulisxmo cnoba:
Zvel qarTulSi wigni werils an werilobiT sabuTs erqva. am sityvis mniS-
vneloba Seicvala da dRes aRniSnavs dabeWdili teqstis Semcvel, akinZul
da ydaSi Casmul furclebs.
msoflioSi pirveli wigni daibeWda CineTSi IX saukuneSi. magram, vidre
daibeWdeboda, wignma didi gza gamoiara. iyo `zepiri wignebi~ _ anu xal-
xuri zepirsityviereba (zRaprebi, leqsebi, Sairebi, andazebi, gamocanebi
da a.S.), romelsac hqonda Tavisi `sacavebi~, TaobaTa mexsiereba, da Tavisi
`biblioTekebi~: safixvnoze ikribebodnen berikacebi, saubrobdnen warsul
cxovrebaze, axalgazrdebs gadascemdnen adaT-wesebs, hyvebodnen zRaprebsa
da Tqmulebebs. iyo qvaze amokveTili wignebi. yvelaze didi `qvis wigni~,
romlis `furclebis~ sigane 40 metrs aRwevs, aris egviptis faraonTa isto-

y
ria, romelic ramzes II-is taZris kedelzea amokveTili. dRemde SemorCeni-
lia SuamdinareTis Tixis wignebis biblioTeka.
pirveli qarTuli xelnaweri wigni _ VI-VII saukuneebisaa, xolo nabeWdi _

op
XVII saukunisa. pirveli qarTuli wigni daibeWda romSi 1629 wels. es iyo `qa-
rTul-italiuri leqsikoni~, TbilisSi ki pirveli stamba daaarsa qarTlis
mefe vaxtang VI-m 1709 wels. stambaSi dabeWdili pirveli ori wigni `saxare-
ba~ da `daviTni~ iyo.
C
't
on

Zveli qarTuli xelnaweri wigni Zveli qarTuli nabeWdi wigni


D

 :
safixvno _ adgili, sadac xalxi iyris Tavs salaparakod, sabaasod.
faraoni _ Zvel egvipteSi mefis wodeba.
ramzes II _ egviptis faraoni Cvens welTaRricxvamde XIII saukuneSi.
SuamdinareTi _ mxare aziaSi, mdinareebs _ tigrossa da evfrats _ Soris.
stamba _ warmoeba, sadac awyoben da beWdaven wignebs, Jurnal-gazeTebs da sxva.
saxareba _ oTxi wigni, romlebSic gadmocemulia qristes cxovreba.
daviTni _ saeklesio sagalobelTa, fsalmunTa, wigni.

46
ფ  :
dRes sazogadoebis didi nawili ama Tu im informaciis mosapoveblad internetiT
sargeblobs, nawili ki wigns amjobinebs, ragdan masSi mocemuli informacia metad
sarwmuno da saimedoa.
moawyveT klasSi diskusia Temaze: `wigni Tu interneti~

  

`88 wlis cnobilma amerikelma mweralma rei bredberim qalaq ventu-


ras patara biblioTekis dasacavad RonisZieba wamoiwyo. usaxsrobis gamo
biblioTekas daxurva emuqreba. mis gadasarCenad didi Tanxaa saWiro. gamoCe-

y
nili mwerali bredberi mkiTxvelebTan Sexvedras apirebs. Sexvedraze bileTi
25 dolari eRireba. aRebuli Tanxa mTlianad biblioTekis dasaxmareblad ga-

op
daigzavneba. `me biblioTekebma aRmzardes. ganaTleba swored maTi daxmarebiT
miviRe, amitomac miyvars da mjera maTi~, _ ganacxada bredberim~.
Jurnali `Cveni mwerloba~, N15; 24 ivlisi, 2009 weli.
C
 :
qronika _ gazeTis an Jurnalis ganyofileba, sadac mokled ibeWdeba axal-axali
ambebi.
't
usaxsroba _ saxsris, anu fulis, uqonloba.
on

ვ- ვ 

wera sityvis Tavdapirveli mniSvnelobaa Wra, kveTa. qvis saWrel iaraRs adri-
danve weraqvs (← wera qviT) uwodebdnen. WriT, kveTiT azris gamoxatvaze miu-
D

TiTebs nakawri gamosaxulebebi sami-oTxi aTasi wlis winandel Tixis WurWelze,


romelic gaTxrebis dros aRmoaCines.

cnebebi:
Sedareba aris mxatvruli xerxi. sagnisa Tu movlenis niSan-Tvisebebis ufro
naTlad warmosaCenad avtori mas adarebs meore sagansa Tu movlenas.
magaliTad: `wignis samyaro iseve usazRvroa, rogorc varskvlavebiT moWedi-
li kosmosi~. mwerali wignis usazRvro SesaZleblobebis ufro STambeWdavad
gadmosacemad mas kosmoss adarebs, radgan yvelam kargad icis, ramdenad
ukideganoa kosmiuri samyaro.

47
y
nino zaaliSvili

op
kariaktura, anu rogor gamouSva anamariam msoflioSi
yvelaze saintereso gazeTi „rimti-ramti“
(I nawili)
C
erTxel, rodesac anamaria, aniko da maliko raRacaze wakamaTdnen (es
iSviaTad xdeboda), gajavrebulma anamariam anikos uTxra, namdvili kari-
katura xaro. anikom araferi upasuxa, magram, rodesac es sityva anamari-
am meoredac gaimeora, Zalian ewyina. Sin misvlisas mamas hkiTxa, ras niS-
't
navs karikaturao. ras niSnavs, da, Tu vinmes dacinva undaT, sasacilod
xataveno, verc ise kargad auxsna mamikom. dedikom daumata, karikatura
on

naxatia, romelzec adamians, magaliTad, SeiZleba, patara an Zalian grZe-


li cxviri miuxato, SeiZleba, raime ambavi sasacilod daxato an adamiani
cxovels miamsgavso. anikom kargad ver gaigo, ra iyo es karikatura, magram
mixvda, rom anamariam dascina da gadawyvita, misi karikatura daexata.
naxeT, ra gamovida: anamaria zis Wiamaiaze, acvia winwklebiani kaba, aqvs gr-
D

Zeli cxviri, Tmaze uzarmazari bafTa ukeTia (anamarias ar uyvars bafTebi)


da xelSi peplis saWeri bade uWiravs. anikom naxats miawera: „metiCara ana-
maria“.
miutana naxati dedikos da hkiTxa, es karikatura aris Tu arao. ariso,
daudastura dedikom. vicani, rom anamariaa, magram amas sjobs, megobruli
SarJi daxatoo. eg raRa ariso, gaukvirda anikos. ai, Tu anamarias cxvirs
cota daupataraveb, aseT bajajRana fexsacmelebs aRar Caacmev, warweras
Secvli da miawer: „anamarias megobruli SarJi“, yvelaferi rigze iqnebao.
aniko daeTanxma. sulac ar undoda anamariasTan seriozulad gabutva da
gadawyvita, amjerad megobruli SarJi daexata. marTlac, bevri iwvala, ma-
gram, mgoni, raRac gamouvida. daamTavra Tu ara SarJis xatva, anamariasTan
gaqanda. malikoc ukan mihyva. anamariam bevri icina megobrul SarJze. mere
anikom karikaturac anaxa. anamarias isic moewona, imasac mixvda, rom cudad
moiqca da savsebiT daimsaxura karikatura.

48
 :
SarJi _ visime an risame iumoristuli gamosaxuleba, romelSic daculia garegnuli
msgavseba, Secvlili da xazgasmulia yvelaze damaxasiaTebeli niSan-Tvisebebi.

 ვ :

1. rogor ganumarta anikos mamam sityva karikaturis mniSvneloba? dedam? mo-


Zebne moTxrobaSi Sesabamisi adgili, waikiTxe da Semdeg Camoayalibe sityva kari-
katuris ganmarteba!
2. ratom daxata anikom anamarias kariakatura?
3. ratom urCia dedam anamarias karikatura megobruli SarJiT Seecvala?

y
4. Seni azriT, riT gansxvavdeba karikatura megobruli SarJisgan?


ვ :

op
daxate Seni romelime megobris an sayvareli personaJis megobruli SarJi Sesa-
C
bamisi warweriT. gaxsovdes, rom naxati ar unda iyos iseTi, rom megobars guli
daswydes. is unda iyos Rimilismomgvreli. moawyveT klasSi am megobruli Sar-
Jebis gamofena.
't
on
D

(II nawili)

amis mere gogonebs azrad mouvidaT, SeeqmnaT megobruli SarJebi yvela


nacnobze da gamoeqveynebinaT TavianT gazeTSi, romlis daarsebac im wuTSi
gadawyvites. mTeli dRe gazeTis saTaurze davobdnen, ra ar Tqves: „xi-
lian Taimsi“ (anamarias saxli xilianis quCazea), „mziuri reviu“ (anamaria da
gogonebi park „mziurTan“ cxovroben). „kolibri pres“ (amas maliko moiTxov-
da daJinebiT. ratomRac mounda, rom gazeTis saTauri am mSvenieri, msof-

49
lioSi yvelaze patara Citunas saxeli yofiliyo). bolos ki gadawyvites,
gazeTisTvis daerqmiaT „rimti-ramti gazeTi“. ras niSanvda es „rimti-ram-
ti“, aravin icoda, magram, bavSvebis azriT, Zalian kargad JRerda. mowinave
werilSi mkiTxvels auwyebdenen, rom maT gazeTSi iqneba yvelaferi, tyui-
lic ki (es Zalian originaluri da Tamami gancxadeba iyo). gazeTs boloSi
miwerili hqonda: „veZebT sponsorebs“. amaSi namdvilad ar iyvnen origina-
lurebi. gazeTi male momzadda. pirvel nomerSi gaSuqebuli iyo mimdinare
ambebi, iyo reklama, gancxadebebi, interviuebi.
yvelaze metad CemTan Cawerili interviu momewona. kiTxvebs korespon-
dentebi _ TaTia, maiko da Tika _ misvamdnen.
_ qalbatono mweralo, ratom airCieT maincdamainc anamaria Tqveni wignis
mTavar gmirad?
_ amaze wignis SesavalSi vwer: anamarias dabadebidan vicnob. vici, ro-
gori gulTbili, keTili da Wkviani gogonaa.

y
_ rodis daasrulebT am wigns?
_ pasuxi ixileT wignis boloTqmaSi.

op
gazeTSi megobruli SarJebic sakmaod iyo.
rogorc yvela Tavisi Tavis pativismcemel gazeTSi, „rimti-ramtiSic“
iyo reklama-gancxadebebi, magaliTad: „iyideT msoflioSi saukeTeso „la-
RiZis wyali“ an „borjomi“ da amgvari rameebi, an: „vyidi Cemi velosipedis
borbals (karg mdgomareobaSi)“.
C
saredaqcio kolegiaSi Sediodnen: anamaria, aniko, maliko, maiko da nika.
patara Zamikos, aleqsandres, komerciuli direqtoris Tanamdeboba uboZes.
icodnen, rom is yvelaze iolad ipovida im viRac sponsorebs, vercerTi
ufrosi ver gauZlebda mis Rimils an tirils.
't
mokled, gazeTi marTlac kargi gamovida. anikom saTauri lamazad gaa-
forma. teqsti bebias sabeWd manqanaze cali TiTiT dabeWdes, amitom zogan
on

asoebi iyo gamotovebuli. mkiTxvelebi mainc Zalian kmayofilni darCnen,


Tumca raodenoba ecotavaT da redaqciaSi werili afrines, tiraJi (sami
cali) Zalian mcirea da mkiTxvelTa TxovniT iqneb gazardoTo.
D

 :
Taimsi _ ingl. epoqa, droni.
reviu _ ingl. mimoxilva.
presa _ Jurnal-gazeTebis erToblioba.
mowinave werili _ gazeTSi pirvel adgilze dabeWdili werili.
originaluri _ gansxvavebuli, damoukideblad Seqmnili, ara sxvisi mibaZviT.
sponsori _ rame saqmisTvis saWiro Tanxis, fulis, gamRebi.
saredaqcio kolegia _ aq: jgufi, romelic qmnida gazeTs.
komerciuli direqtori _ piri, romelic zrunavs produqciis gayidvaze.
boloTqma _ wignis bolo nawili, dasasruli.
tiraJi _ erTi da imave gamocemis (vTqvaT, gazeTis) nimuSTa saerTo raodenoba.

50
 ვ :

1. moTxrobaSi dasaxelebuli gazeTis saxelwodebebidan romeli mogwons, ratom?


2. ras auwyebdnen bavSvebi TavianTi gazeTis mkiTxvelebs? ras miiCnevs mwerali
maT originalur da Tamam gancxadebad?
3. ras aSuqebda gazeTi?
4. garda mimdinare ambebisa da interviusi, ra iyo gazeTSi gamoqveynebuli?
5. moZebne moTxrobaSi reklamebi! daakvirdi, ra Sinaarsisaa TiToeuli maTgani.
gaxsendeba sxva reklama, romelmac Seni yuradReba miipyro? daasaxele!
6. Sen Tu icnob romelime sabavSvo gazeTs? ra gizidavs yvelaze metad gazeTSi?
ra gainteresebs? ratom?
7. raze miuTiTebs is faqti, rom mkiTxvelebs tiraJi, anu gamoSvebuli gazeTis
raodenoba, ecotavaT?

y

ვ :

op
internetSi an skolis biblioTekaSi moiZie ucxo sityvaTa leqsikoni da ipove
Semdeg sityvaTa ganmartebebi:
C
reklama, korespodenti, respodenti, sensacia, interviu, debatebi, publicisti.
't

ფ  :
on

anamarias da mis megobrebs miaCndaT, rom msoflioSi yvelaze saintereso gazeTi


maT gamouSves da es iyo „rimti-ramti“. axla Tqven scadeT gazeTis gamoSveba: Seur-
CieT saTauri, dawereT gamosaqveynebeli werilebi TqvenTvis saintereso mimdinare
movlenebze, SeadgineT erTi-ori reklama, gaaformeT gazeTi, rom mkiTxvelisTvis
D

mimzidveli iyos da moawyveT axali gazeTis prezentacia. moiwvieT mSoblebi da


axloblebi.

51
y
op
jansuR Carkviani
C
saqarTvelos tyes

saqarTvelos tyes, dabrZandeba jixvi,


xoxobsa da mwyers, sanam kidev darCa
't
saqarTvelos vels, duraji da arCvi,
iremsa da Svels – sanam erTi-ori
on

yoveldRe da mudam dagogmanebs gnoli,


mofrTxileba unda. sanam mwvane aris
ulamazes kuTxis Cveni xe da moli –
mkvidri gaxlavT SurTxi, deda saqarTvelos,
mogogmanebs kakabi tyes, mTasa da mdelos,
D

cisartyelas cxra kabiT... yoveldRe da mudam


sanam kidev rixiT gafrTxileba unda!

 :
SurTxi _ mozrdili frinveli qaTmisebrTa ojaxisa.
rixi _ siTamame, gabeduleba.
jixvi _ kavkasiis gareuli Txa. cxovrobs cicabo kldeebSi.
duraji _ mcire zomis lamazi gareuli frinveli qaTmisebrTa ojaxisa.
arCvi _ gareuli Txa moSavo ferisa; binadrobs maRal mTebSi.
gnoli _ kakbis msgavsi momcro frinveli qaTmisebrTa ojaxisa.

52
 ვ :

1. romeli frinvelebi da cxovelebia dasaxelebuli leqsSi? CamoTvale!


2. ratom adarebs poeti kakbis samoss (bumbuls) cisartyelas?
3. rogor gesmis striqonebis Sinaarsi: `tyes, mTasa da mdelos, yoveldRe da mu-
dam gafrTxileba unda~?

sagulisxmo cnoba:
msoflios pirveli zooparki egvipteSi, qalaq nexenSi, aRmoaCines. es aris
5500 wlis winandeli egzotikuri, anu Zalze uCveulo da gansacvifrebeli,
samxece. cxovelTa naSTebs Soris iyo 10 ZaRli, patara hipopotami, anu be-

y
hemoTi, antilopa (mcoxneli, ZuZumwovari wyvilCliqiani cxoveli), Zroxa,
xbo da spilo.

ფ  : op
C
rogorc sagulisxmo cnobidan irkveva, uZvelesi droidan dainteresebula adami-
ani cxovelTa da frinvelTa samyaroTi.
moawyveT diskusia Temaze: unda arsebobdes Tu ara zooparki? imsjeleT, ras
matebs misi arseboba qalaqs? bavSvebisTvis riT aris saintereso zooparki?
't
gamarTlebulia Tu ara cxovelebisa da frinvelebis zooparkSi yofna? ratom?
on


  ვ :

leqsSi CamoTvlili cxovelebisa da frinvelebis umravlesoba did qalaqebSi


zooparkebis binadaria. warmoidgine maTi yofa zooparkis galiebSi da tyesa Tu
D

mTa-velebSi! dawere Txzuleba imaze, Tu ras grZnoben, ras ganicdian mSobliur


adgilebs mowyvetili es arsebebi!
SegiZlia, mxolod erT maTganze dawero!
Txzulebis Sesadgenad daixmare Semdegi kiTxvebi:
sad cxovrobdnen uwin es frinvelebi da cxovelebi?
rogori cxovreba hqondaT? rogori dila? rogori saRamo? weliwadis droe-
bidan romeli erCivnaT, ratom?
rogor aRmoCndnen qalaqSi?
ratom arian galiebSi?
rogor grZnoben Tavs? kargad? cudad? ratom?
sad amjobineben yofnas? ratom?
raze fiqroben? ra enatrebaT?

53
y
op
revaz inaniSvili
C
muxa
es muxa tyis piras dgas _ beberi, jmuxi, tandakoJrili, foTlebSeTxele-
buli. aRarc Crdils ifens, aRarc rkos isxams. iSviaTad Tu ewveva vinme _
't
adamiani, cxoveli Tu frinveli. saukuneebiT daRlils, gawamebuls xanda-
xan qori Tu moebmeba xmel kenweroze, isic uZravi, mrisxaned miSterebu-
on

li velisken. xandaxan kodalac moinaxulebs. swrafad, ugulod Semoufrens


irgvliv, TiTqos valdebulebis mosaxdelad oriodejer dahkravs niskarts,
_ kivkivo! _ anugeSebs da gafrindeba sxva xeebisken. ciyvebmac ki miatoves
da wavidnen...
am ramdenime wlis winaT muxis mezoblad, lamazi Telis ZirSi, monadi-
D

reebma Seisvenes. daanTes cecxli, gaSales sufra, daiwyes puroba da sma.


cota rom SezarxoSdnen, ayayandnen: `ara me gjobivar srolaSi, ara _ meo~.
erTi monadire wamodga da Tqva: `ai burTi da ai moedani!~. muxis did koJrze
asanTis kolofi dado: `vesroloTo~. zogi fexmorTxmuli isroda, zogi _
wawolili. siciliT gaSvebuli tyviebi wiviliT esobodnen muxas, simwris
nafleTebi gulxeTqebiT cvioda aqeT-iqiT.
monadireebi rom wavidnen, qari amovarda, muxis sveli Wriloba miwiT
amoivso.
gamoxda xani _ Tveebi, wlebi. da, ai, wleuls, gazafxulze, is monadire,
asanTis kolofi rom dado muxaze, ukve Warmagi, patara SviliSvilTan xel-
Cakidebuli, isev moxvda am adgilebSi. muxis naWrilobevSi mTeli bRuja ia
amosuliyo da JriamuliT yvaoda. monadiris SviliSvilma, lamazma, yureb-
sifrifana gogonam, aRtacebulma Caimuxla, muxas xelebi moxvia da miexuta.
monadirem uyura, uyura, mere qudi moixada da Tavdaxrili gaCerda.

54
 :
jmuxi _ dabal-dabali da mxarbeWiani, Caskvnili.
tandakoJrili _ xe, romelsac kvanZis msgavsi gamagrebuli amonazardebi aqvs.
miStereba _ daJinebiT cqera, miCereba.
valdebuleba _ rac vinmes evaleba, rac vinmem aucileblad unda Seasrulos.
puroba _ puris Wama, nadimi, lxini, qeifi.
SezarxoSeba _ SeTroba.
fexmorTxmuli _ vinc fexebis morTxmiT, fexmokecili zis.
Warmagi _ xanSi Sesuli, vaJkacuri ieris mqone mamakaci.
Caimuxla _ cal muxlze daiCoqa.

y
op
 ვ :

1. moTxrobis pirvel abzacSi rogor aRwers mwerali muxas, rogor axasiaTebs?


moZebne da waikiTxe, Sesabamisi adgilebi!
2. pirveli abzacis romeli winadadeba migvaniSnebs, rom muxa TiTqmis martod-
C
martoa, yvelasagan mitovebulia?
3. ra moxda ramdenime wlis winaT? ra ambavia gadmocemuli meore abzacSi?
4. meore abzacis bolo winadadebis mixedviT, ras grZnobs, ras ganicdis muxa?
rogor gunebaze arian monadireebi? romeli sityvebi gamokveTen muxisa da mona-
't
direebis grZnobebsa da emociebs?
5. muxis Zveli naWrilobevi riT icnoboda?
6. Jriamuli frinvelTa an adamianTa mxiarul xmaurs, Jivilxivils niSnavs. Seni
on

azriT, ras gulisxmobs mwerali, rodesac ambobs: `ia... JriamuliT yvaoda~?


7. ra gamoxata gogonam Tavisi moqmedebiT?
8. Seni azriT, ratom gaCerda ukve Warmagi monadire muxis win qudmoxdili? kidev
ris niSnad ixdis xolme kaci quds? ras gamoxatavs am moqmedebiT?
D

sagulisxmo cnoba:
muxa ZvelTaganve saqarTveloSi, vazTan erTad,
gamorCeuli mcenare iyo. igi Tavisi datotvili
Zlieri varjiT `sicocxlis xes~ ganasaxierebda
da iTvleboda Seudrekelobisa da ukvdavebis sim-
bolod. daviT aRmaSeneblis samosze (gelaTkis fre-
skaze) SemTxveviT ar gvxvdeba rkos formis figure-
bi. simRera ki `mumli muxasa~ dadasturebaa imisa,
rom muxa simboloa mTeli qarTveli eris siZlie-
risa, romelsac veranairi gansacdeli ver moereva.

55
mogonebebi:
nadirobis siyvaruli didad arafriT gansx-
vavdeba namdvili mkvlelobisagan.
wlebis ganmavlobaSi bevri vinadire, sanam
gavigebdi, rom uRran tyeebs gacilebiT meti
siamovnebis moniWeba SeuZliaT, vidre nadiris
mokvlas.
TavisTavad cxadia, gaSlil, Tvaluwvdenel
sivrceebSi Tavi rom gaitano, Zalauneburad
unda mokla nadiri. adamians sWirdeba xorci,
uimisod ver gaZlebs. rodesac nadirs SimSi-
lis gamo klav, es kidev araa didi codva. es ar
aris is danaSauli, britaneTis mTebSi gatare-

y
buli erTi dRe rom momagonebs. im dRes mTis
kalTaze or saaTSi sicocxles gamovasalme

op
oTxi daTvi. es iyo namdvili ganadgureba mTe-
li as oci wlis sicocxlisa sul raRac as
oc wuTSi. es erTi magaliTi mravalTa Soris
maiZulebs vTqva, rom imxanad borotmoqme-
di viyavi. Cavidine didi danaSauli, romlis
C
monaniebac Zlier minda.
jeims kervudi


  ვ :
't

bunebis qomagTa saxeliT Seadgine mokle werili monadireebis, meTevzee-


on

bis an Tundac xismWrelebis sayuradRebod! amisTvis gaixsene bunebis saxel-


mZRvanelodan miRebuli codna. uTuod dagexmareba britaneli mwerlis, jems
kervudis, zemoT moyvanili werilic. mwerali sagulisxmo rCevas aZlevs mkiT-
xvels.
werilis Sesadgenad daixmare Semdegi kiTxvebic:
D

ratom ar unda gaanadguros adamianma buneba _ mcenareebi, cxovelebi, frin-


velebi?
sasikeTo cvlilebebs moutans bunebis ganadgureba Tavad adamians Tu, piriqiT,
avnebs? ra daemarTeba Cvens samyaros tyis, nakadulebis, wyaroebis, cxovelebi-
sa da frinvelebis gareSe?
ris gaTvaliswineba marTebT im adamianebs, romlebic tyeSi iaraRiT, ankesiTa
da badiT, anda culiTa da xerxiT midian? ratom?

56
y
op ilia WavWavaZe
C
***
ginaxavT sadme patara patiko? sakvirveli gunebis bavSvia. Cems sicocx-
leSi balRi bevri minaxavs da magisTana ki _ jer ara. ise xom cocxali,
malxazi biWia da, Tumca xuTi-eqvsi wlisaa, uecrad raRac mouvlis xolme,
't
Cafiqrdeba, TiTqos raRac rTuli azri gamoekvanZa da imisi gamoxsna un-
dao. maSin saxeze aSkarad etyoba xolme, rom misi patara tvini da guli
on

iZvris da muSaobs. codoa vinme briyv mwignobars Cauvardes xelSi da ufro


codoa, rom mis ded-mamas, romelTac gagiJebiT uyvarT Svili, ar esmiT es
sulisZvra am patara adamianisa.
guSin sadilad imaTTan viyavi. moitanes xaSlama. dedam aiRo da erTi na-
D

Weri daudo Svils TefSze. bavSvi jer waswvda naWers, magram TiTqos raRa-
cam dauSalao, xeli haerSi gauCerda.
_ dedi, _ hkiTxa pataram, _ xorci saidan aris?
_ rogor Tu saidan? Zroxas daklaven da iqidan.
_ mere codo ar aris?
_ ra vuyoT, rom codoa! _ upasuxa dedam.
_ ar minda!.. _ Tqva bavSvma da TefSi Tavisi kerZiT iqve gadadga.
_ Wame, Svilo, _ Seexvewa deda, _ TiTqos xorcs pirvelad xedavde!
_ ar minda!.. _ gaimeora bavSvma.
is iyo da is. mTeli sadili aRarc xma amouRia, aRarc piri miukarebia
ramisTvis, Tumca ded-mama zed gadaakvda.
sakvirveli ar aris xuTi-eqvsi wlis bavSvisgan?
bavSvis buneba saidumloTa saidumloa. bavSvi igive adamiania da miT
ufro Zneli sacnobelia, rom Znelad wasakiTxi qaragmiT aris dawerili da

57
ara _ msxvili da sruli asoebiT, rogorc damTavrebuli kaci. ar unda gvik-
virdes, rom, rasac did mdinareSi vpoulobT, imas mis patara saTaveSiac
vxedavT. bavSvi saTavea, dasawyisia didi adamianisa.
ra madlia qveyanaze, rom yvela sxva madli iqidan gamodiodes, rogorc
sxivebi mzisagan?
es sibralulis madlia.
simarTlis, patiosnebis, siyvarulis, nugeSiscemis, Sewynarebis, Sendobis
madlsac dasabamad, saTaved sibralulis madli aqvs. Tu gebraleba, usa-
marTlobas ver uzam; Tu gebraleba, unamusod ver moeqcevi; Tu gebraleba,
geyvareba kidec; Tu gebraleba, nugeSsac scem; Tu gebraleba, wminda guliT
ganikiTxav; Tu gebraleba, Seiwynareb; Tu gebraleba, Seundob.
nawyveti moTxrobidan `ucnauri ambavi~

y
 :

op
malxazi _ sicocxliT savse, cqviti da koxta, lamazi.
sulisZvra _ gancda.
xaSlama _ Zroxis an cxvris xorci, mSralad moxarSuli.
qaragma _ Zvel xelnawerebSi, warwerebSi Semoklebulad dawerili sityva, romelsac
C
Tavze ˜ niSani uzis. magaliTad, r˜ = rameTu.
Sewynareba _ Sewyaleba, Secodeba.
dasabami _ dasawyisi, saTave.
gankiTxva _ aq: mowyalebis micema, daxmareba.
't
on

 ვ :

1. mwerlis TqmiT, ratom aris sakvirveli bavSvi patiko? ra gamoarCevs mas Tana-
tolebisgan?
2. ratom ar daakara patikom piri xaSlamas?
D

3. sityva qaragmis ganmartebaze dayrdnobiT axseni, ratom ambobs mwerali, rom


bavSvi `Znelad wasakiTxi qaragmiT aris dawerili da ara _ msxvili da sruli
asoebiT, rogorc damTavrebuli kaci~? imitom, rom a) did adamianTan SedarebiT,
bavSvi jer ar aris Camoyalibebuli. misi azri, fiqri, ocneba, survili Zneli
amosacnobia iseve, rogorc qaragma; b) bavSvisTvis Zneli gamosaTqmelia sakuTari
azrebi. mas ar SeuZlia sxvas gaagebinos raze fiqrobs, raze wuxs, raze ocnebobs.
4. im azris gansamtkiceblad, rom bavSvi saTavea, dasawyisia didi adamianisa,
mwerali ris magaliTs iSveliebs, ras adarebs did da patara adamianebs?
5. ras adarebs ilia WavWavaZe sibralulis madlsa da sxva keTil saqmeebs?
6. Seni azriT, hgavs Tu ara sibraluli da sxva keTili saqmeebi mzesa da mis sxi-
vebs? riT?
7. sibraluli ras SeaZlebinebs adamians? imsjele Txzulebis bolo abzacis
mixedviT!

58
    ვ :
moTxrobis SemoTavazebul nawvets ara aqvs saTauri. qvemoT mocemuli saTaurebi-
dan aarCie erT-erTi da daasabuTe, ratom miusadagebdi mas am teqsts!
a) madli sibralulisa; b) bavSvi _ saTave adamianisa;
g) sakvirveli bavSvi; d) gansakuTrebuli sadili.
mocemuli moTxrobis mixedviT, rogor gesmis gamoTqmebi:
1. `azri gamoekvanZa~
a) azri gauCnda, azri daebada; b) ver moisazra, daibna;
g) azrovnebaSi xeli SeeSala; d) gauazreblad imoqmeda.
2. `zed gadaakvda~

y
a) imedianad da Tavmomwoned iqceoda;
b) gulmodgined da Tavdauzogavad cdilobda;

op
g) uWkuod da briyvulad iqceoda;
d) ugulod da uxalisod cdilobda.
C

  ფ   :

saskolo biblioTekaSi moZebne da waikiTxe vaJa-fSavelas moTxroba `Svlis


't
nukris naambobi~!
am Txzulebis moZebna SegiZlia kompiuteris saSualebiTac.
on

misamarTi: www.children.wanex.net.


  ვ :
D

moTxrobaSi ilia WavWavaZe patara patikos Sesaxeb kidev erT ambavs hyve-
ba. bavSvi baRidan eZaxda mamas. iq vardis buCqTan idga da cdilobda, raRacas
miswvdomoda. tansacmeli Semohglejoda da ofli wurwuriT Camosdioda. etyo-
boda, gawvalebuliyo.
eklian bardze budidan gadmovardnili bartyi dacemuliyo... iqve Soriaxlos
mousvenrad frTxialebda bartyis deda...
warmoidgine es suraTi da daasrule ambavi!
davalebis Sesasruleblad daixmare Semdegi kiTxvebi:
miswvda Tu ara patiko bartys? iqneb wvaleba mohbezrda?
Tu aiyvana bartyi, sad waiyvana? sad miuCina bina? ratom?
rogor Seafases ufrosebma patikos saqcieli?
Sen rogor moiqceodi, patikos adgilas rom aRmoCeniliyavi?

59
y
tariel Wanturia

op
saaxalwlo
mSvidoba saxlsa amas!
mis naWrilobev mamas!
aRmaSenebels!
C
cotnes!
sabas!
aragvels samass!
mSvidoba saxlsa amas!
't
gamoRma _ locvas qarTuls,
gaRma _ lazebis namazs,
on

ufros biWs _ ase vaJkacs,


umcros qals _ ase lamazs,
mSvidoba saxlsa amas!
mSvidoba saxlsa amas!..
am saxlis mters da orguls
D

puri qceodes Sxamad!


kedelze _ papis naqon
xanjals, xmalsa da yamas,
saunjes auwonels,
mters rom ver miscems dramas,
ojaxs _ stumrians, mxarjvels,
qceuls aurwyvel xramad,
mSvidoba saxlsa amas!
mSvidoba saxlsa amas!
am qarTvels, da-Zmebs misas –
am afxazsa da am oss,
TuSis paWiWebs ferads,
xevsuris ferad samoss...

60
wminda salocavs Cvensas –
ninos, qeTevans, Tamars,
wlebis _ axali wlebis –
dausrulebel gamas –
dideba saxlsa amas!
mSvidoba saxlsa amas!

 

SoriT mosulsa stumarsa TeTri acvia tanzeda,


Tu xeli axle _ gawyreba, gaipareba wamzeda.

y
 :

op
lazebi _ erT-erTi qarTveluri tomi, romelic dasaxlebulia Savi zRvis sana-
piroze, amJamad _ TurqeTis farglebSi. mcire nawili cxovrobs saqarTveloSi,
ZiriTadad _ sasazRvro sofel sarfSi.
namazi _ mahmadianTa locva.
C
yama _ mrgvalwvera satevari, xanjali.
drama _ 1. vercxlis fuli 20-25 kapikis Rirebulebisa; 2. wonis erTeuli, da-
axloebiT 3,5 grami. am leqsSi aRniSnavs mcireds, Zalian cotas.
aurwyveli xrami _ auvsebeli siRrme, adgili.
't
afxazebi _ afxazeTSi mosaxle xalxi.
osebi _ oseTsa (CrdiloeT kavkasiaSi) da samaCabloSi (saqarTveloSi) mosaxle
on

xalxi.
paWiWi _ tyavis an Salisagan damzadebuli wvivze wamosacmeli, romelSic, Cveule-
briv, Sarvlis tots itaniebdnen.
gama _ ferebis nairsaxeobaTa Tanmimdevroba, ferTa Sexameba.
D

 ვ :

1. romel striqons imeorebs poeti leqsSi? moZebne da waikiTxe!


2. ra aris is umTavresi, rasac usurvebs poeti mTel qveyanas!
3. visTvis ar emeteba saaxalwlo dalocva da mSvidoba poets? ratom?
4. Seni azriT, ratom uwodebs poeti papis naqon xanjals, xmalsa da yamas auwonav,
anu fasdaudebel saunjes? imitom, rom: a) winaparTa sabrZolo iaraRi, marTlac,
Zalian mZime, auwonavi da mouxerxebelia; b) winaprebi am iaraRiT icavdnen sam-
Soblos, Tavganwiruli brZoliT Semounaxes qveyana STamomavlobas; g) winaparTa
iaraRi Tavisi siZvelisa da Semkulobis gamo Zalian Zvirfasia.
5. saqarTvelos romeli kuTxeebis mcxovreblebs asaxelebs poeti leqsSi? poe-
tis TqmiT, vin arian isini erTmaneTisTvis?

61
6. romel wmindanebs axsenebs poeti leqsis bolo nawilSi?
7. poeti gvisurvebs axali wlebis dausrulebel gamas. rogori sicocxle surs am
sityvebis avtors Tavisi erisa da qveynisTvis? a) mudam erTferovani, mosawyeni;
b) mudam mravalferovani, sixaruliT aRsavse; g) mudam mSfoTvare, xmauriani; d)
mudam daZabuli, CaxlarTuli.
8. rogori ganwyobileba axlavs am leqss da, saerTod, axal wels? mxiaruli, sa-
zeimo, imediani Tu, piriqiT, sevdiani, uimedo, cremliani?

    ვ :
brZnuli gamonaTqvamebis nawilebi ise daakavSire, rom gamarTuli azri miiRo!
kargi kacis pur-marili orTav erTi fasi aqvso.

y
amowvdil xmalsa mtrisasa nuRa iwyeb nanobaso.

op
damarxul ganZs da sip qvaso gzaze xidad gaideba.
mowyaleba Tu gaiRe, futkaric iqa bzuiso.
sadac Taflia, win miagebe fario.
C

  ვ :

nimuSis mixedviT Seadgine saaxalwlo misaloci baraTis teqsti, romelsac


gaugzavni droebiT ucxoeTSi mcxovreb Sens megobars!
't

Zvirfaso daCi!
on

gilocav axal wels! gisurveb janmrTe-


lobas, ocnebebis axdenas, warmatebebs!
Zalian gvenatrebi. visurveb, rom moma-
val axal wels erTad SevxvdeT! mouT-
menlad gelodebiT! ojaxis wevrebs _
D

yvelas miuloce axali weli!


Seni megobari giorgi
1.01.2018 w.

62
y
irakli lomouri

op
CiCilakad qceuli qalis zRapari
I
iyo da ara iyo ra, RvTis ukeTesi ra iqneboda. iyo erTi lamazi qali.
C
lamazi ki iyo, magram ampartavani, Tavi mzeTunaxavi egona da imitom. cxov-
robda erT miyruebul sofelSi mSoblebTan. civ niavs ar akarebda ded-mama.
cxovrobda gulxeldakrefili, mTeli dRe sarkeSi icqireboda, Tanac mali-
mal Saragzas gaxedavda xolme, Tavis beds eloda _ ufliswuls eloda ginda
't
Tu ara! magram ara da ar gamoCnda ufliswuli. dro ki gadioda. erTxelac
gaTenda axali wlis dila. gamovida qali ezoSi. xedavs WiSkarTan, Robis
on

gadaRma, muxlamde TovlSi, moxuci maTxovari dgas, mxarze abga hkidia.


maTxovarma gasZaxa: mraval axal wels daeswariT, kalandoba ar dagelioTo!
_ Tqvenac, Tqvenaco!.. _ calybad miugo qalma.
_ Svilo, kari gamiRe, mekvle viqnebio! _ uTxra moxucma, _ tabla damidgi,
daglocav, Cemi sityvac Segewios iqnebao!..
D

gogom aaTvalier-CaaTvaliera, aimriza.


_ Ziakaco, kars ver gagiReb da verc saxlSi Segiyvan, ded-mama Sin ara
myavso, _ icrua qalma da zurgi Seaqcia maTxovars, wasvla daapira.
_ maSin gareT gamodio, _ gaaCera moxucma, _ axal wels mogilocav, Sub-
lze gakocebo!
_ makocebo?! _ gagulisda qali, _ erTi amas damixedeT, ras bedavs, vin
Sen da vin meo!
_ Sublze kocna raRa bedenaao?.. _ gaioca moxucma.
_ Cems kocnas aqeT xonTqari natrulobs da iqiT imis metoqe xelmwifeo!
_ gamoacxada qalma, _ axlave gaecale aqaurobaso!
erTi wamiT Cafiqrda moxuci.
_ Sens Tavs daabrale, rac mogivideso! _ Cailaparaka da xeli dahkra qals.
iqauroba dabnelda.
qali CiCilakad gadaiqca.

63
maTxovari jadoqris mosasxamSi gaexvia.
_ axalwlis dilas mekvles rom iukadriseb, uaresic dagemarTebao! _
uTxra jadoqarma, _ mibrZanebia CiCilakoba Seni samaradJamod! oRond naSu-
aRamevs erTi wuTiT dagibrundeba adamianis saxe... da icode, veravin giSve-
lis, sakuTari Tavis gardao.
gaqra jadoqari.
CiCilaki darCa Robeze miyudebuli.
gzaze erTma obolma biWma Camoiara. dainaxa CiCilaki, daavlo xeli da
saxlSi waiRo.
daRamda. vaJma qoxSi cecxli daanTo. uecrad ielva, CiCilaki qalad iqca.
vaJi dafrTxa, SesZaxa: fui eSmaks, gaqri, gaqrio!
qali uRonod daeSva miwaze da aqviTinda: erTi sawyali qali var mezobe-
li soflidan. diliT jadoqarma Camoiara, saxlSi ar SevuSvi da momajado-
va... male isev CiCilakad gadaviqcevio...

y
_ vai, Se ubeduroo!.. _ guli daewva vaJs.
qali vaJis win muxlebze daemxo da Seevedra: unda miSvelo, Sens iqiT gza

op
ar maqvso! is jadoqari unda ipovo da jado moaxsnevinoo!
_ rogor giSveloo? mec rom mavnoso? _ Sefiqrianda vaJi.
sityva ar hqonda damTavrebuli, rom qoxSi ielva... qali CiCilakad ga-
daiqca.
Cavarda vaJi sagonebelSi. qali iseTi lamazi iyo, erTi SexedviT Seuyvar-
C
da, magram jadoqrisa eSinoda.
uceb CiCilakma daguduli, yru xmiT ikiTxa: miSveli Tu arao?
vaJi moulodnelobisgan Sexta, Sublze xeli moisva da sayveduriT uTx-
ra: ras maSineb, qalo, gaskda gulio!
't
CiCilaki ar moeSva:
_ miSvelio?
on

_ iseTi lamazi xar, rom ar giSvelo, ar iqnebao, _ uTxra vaJma, _ magram


rogor giSvelo, mec fiCxis konad ar maqcios jadoqarmao...
_ Sengan xeiri ar iqneba, laCari yofilxaro!
_ ara var laCari, magram sifrTxiles Tavi ara stkivao, _ auxsna vaJma, _
jer yvelaferi unda avwon-davwonoo... kargi, dilauTenia gavudgeT gzaso.
D

 :
miyruebuli _ centrs Zalian daSorebuli, mivardnili.
gulxeldakrefili _ usaqmuri, arafris maqnisi.
abga _ mxarze gadasakidebeli CanTa.
kalandoba _ igive kalanda, ase uwodeben axal wels guriaSi.
calybad _ ugulod, gulgrilad.
tabla _ dabali magida an dabal magidaze dawyobili sasmel-saWmeli.
aimriza _ gabrazebiT warbi Seikra, wyena daityo.
raRa bedenaa _ raRaa, ra didi ambavia.
xonTqari _ osmaleTis (TurqeTis) mefe, sulTani.

64
CiCilaki _ joxi burbuSelasebri anaTalebiT, morTuli tkbileuliTa da xiliT;
ician saaxalwlod saqarTvelos zogierT kuTxeSi.
xeiri _ sikeTe, sargebeli.

 ვ :

1. saTaurSi rom ar iyos naxsenebi zRapari, riT amoicnobdi, rom es ambavi


marTlac zRaparia?
2. pirveli abzacis mixedviT, rogoria zRapris personaJi qali?
3. ra sTxova axali wlis dilas qals moxucma maTxovarma?
4. ra Tviseba gamoamJRavna qalma, roca moxucs esaubreboda?

y
5. ra daimsaxura `jildod~ Tavisi saqcieliT?
6. jadoqris TqmiT, vin uSvelida qals, rom isev adamianis saxe dahbruneboda?
7. rogor fiqrob, ra unda gaakeTos qalma uwindeli saxis dasabruneblad?

op
8. vin aRmoCnda CiCilakad qceuli qalis gverdiT?
9. Tavdapirvelad ra grZnoba daeufla vaJs, rodesac qalma daxmareba sTxova?
10. advilad miiRo Tu ara vaJma gadawyvetileba? ratom?
11. sabolood ra gadawyvita vaJma? rogor fiqrob, ratom?
C
    ვ :
rogor gesmis gamoTqmebi:
't
1. calybad miugo
a) mkacrad, mbrZaneblurad uTxra; g) SiSiT, xmis kankaliT upasuxa;
on

b) sasxvaTaSorisod, ugulod upasuxa; d) gakvirvebiT, CurCuliT upasuxa.


2. Sens iqiT gza ara maqvs
a) xels miSli da mabrkoleb; b) erTi gza gvaqvs gasavleli;
g) Sen garda veravin miSvelis; d) sxva gza unda mimaswavlo.
D

3. guli daewva
a) gulSi tkivili igrZno; b) Zalian dascxa;
g) Zalian Sescivda; d) Sewuxda da Seebrala.


  ვ :

moifiqre zRapris gagrZeleba! gaxsovdes, zRaparSi yvelaferia SesaZlebeli,


SesaZloa, saswauli moxdes, magram iseTi, rogorsac misi personaJebi imsaxure-
ben! daixmare Semdegi kiTxvebi:
ras izams vaJi?
gzad dabrkolebebi Sexvdeba Tu ara?
ra Tvisebebs gamoamJRavnebs igi?

65
ras izams CiCilakad qceuli qali? gansxvavebul Tvisebebs SeiZens Tu ara? ris
wyalobiT?
daibrunebs pirvandel saxes Tu ara? Tu ver daibrunebs, ratom? Tu daibrunebs,
rogor?
gaixsene jadoqris sityvebi, CiCilakad qceul qals rom uTxra, veravin giSve-
lis, sakuTari Tavis gardao!

II
iriJraJa Tu ara, vaJma CiCilaki zurgze moikida da gzas gaudga. midis,
midis da midis...
bevri iara vaJma Tu cota iara, gansacvifrebel adgilas amoyo Tavi.
garSemo kldeebi iyo, mRvimeebi. vaJi sacalfexo biliks miuyveboda, uceb
dainaxa oqrosferi gveli bilikze garTxmuliyo, lodi dascemoda da kvne-

y
soda. vaJi SeCerda.
_ ratom SeCerdio? _ hkiTxa CiCilakma.

op
_ uxsenebeli wvalobs, codoa, egec RvTis gaCenilia.
_ dro rom ikargeba, magaze ar fiqrobo? Cemo gulkeTilo, uceb rom gec-
es da gikbinos, me vinRa gadamarCenso? _ uTxra CiCilakma.
vaJma araferi upasuxa. lodi gadaagora da gveli gaaTavisufla.
gvelma uTxra: madlobas gwirav! wamodi, iseTi far-xmali da qamar-xanja-
C
li mogce, win veraferi daudgeso!
gveli gamoqvabulSi SeZvra, vaJi Sehyva da maleve gamovida abjarasxmuli
da SeiaraRebuli. daadga gzas. gveli kudis qneviT gamoemSvidoba.
midis, midis vaJi, zurgze CiCilaki hkidia. uceb erTi kldis gadaRma sam-
't
Taviani devi dainaxa. iqve viRac kaci iyo xeze mibmuli.
_ samTaviani devia, Tanac imxela, rom… vai, dedao! _ Tqva vaJma CurCu-
on

liT, _ sufra gauSlia. viRac kaci xeze hyavs mibmulio...


_ unda SeWamoso?! _ aRelda CiCilaki.
_ aba, me ra vici?! iqneba amxanagia, iqneb xumrobiT miabao!
_ uTuod SeWams, Svela unda. Sen uda gadaarCinoo! _ Tqva CiCilakma Cumad.
_ qalo, yvelas me xom ar gadavarCen, vinme Camoivliso! _ daamSvida vaJma.
D

_ ki, rogor ara, rigi dgas am sacodavis gadasarCenado!.. _ Cailapara-


ka CiCilakma, _ devis SegeSinda. ra keTili xar, uxsenebeli gadaarCine da
cocxal adamians ki devis xaxaSi tovebo!..
_ jer Sena myavxar dasaxsnelio, _ Tavi imarTla vaJma, _ jadoqars dava-
marcxeb da mere amasac vuSvelio.
_ da es kaci aq dagxvdeba saRsalamaTio?! _ mwared Caecina CiCilaks, _ eh,
Sen verc jadoqars gaumklavdebi aseTi mSiSarao!
_ ara var me mSiSarao! _ SesZaxa vaJma, iSiSvla xmali da miiWra devTan, _
devo, erTi aqeT moixedeo!
_ es ra WriWinebs mandao? _ gaocda Sua Tavi.
marcxena Tavma gaicina, waiRiRina: „WriWinobela pawia simaRliT aryis
yanwia“.
_ vaxSamic Tavisi fexiT mosulao! _ gaawklapuna piri marjvena Tavma.
_ me Tqven gaWriWinebT axlao! _ vaJma devs fexSi xmali SeurWo.

66
y
gamwarebuli devi wamovarda.
daiwyo brZola. devi Zirfesvianad glejda xeebsa da kldeebs, vaJs uSen-

op
da, cdilobda mis moxelTebas, magram vaJi marjved usxlteboda. devi gagi-
Jda.
_ marcxnidan dauareT, biWeboo! _ cofebi gadmoyara Sua Tavma.
_ dauare da davluric daukari, Tu egeTi magari xaro! _ ar SearCina
marcxenam.
C
_ Tqveni bralia, sarma unda gamogvedo, ar damijereTo! _ marjvenam.
vaJma amasobaSi dro ixelTa, devs koWebze xmali gadausva. devi miwaze
davarda da afarTxalda.
_ axla saTiTaod wagayrevineb mag Tavebs! _ uTxra vaJma. gulSi xmali
't
unda Caeca, magram devi Seevedra: Semiwyale, oRond nu momklav da adamians
aRar gavekarebi, balaxis Wamas daviwyebo!
on

vaJi dafiqrda.
_ kargi, agre iyoso! _ daeTanxma.
devi gadaixvewa. vaJi xeze mibmul kacTan mivida, Toki unda Seexsna, ma-
gram uecrad Toki TavisiT Camovarda. kacma xeli dahkra, ielva da vaJis
far-xmali gaqra. gancvifrda vaJi, gaognda, dabneulma hkiTxa: vina brZan-
D

debiTo?
_ visac eZebdio, _ upasuxa kacma da jadoqris mosasxamSi gaexvia.
_ is jadoqari xarT? Tu jadoqari iyaviT, devs ratom ar miexmareTo?
_ im odrogelas? egRa maklia, egre unda mag doRrialaso! _ uTxra jado-
qarma, _ Sen gamogcade. kargad ibrZodi, momewonao.
vaJma CiCilaki moixsna zurgidan, jadoqars aCvena da uTxra: erTi saTxo-
vari maqvs, adamianis saxe daubruneT, keTili jadoqari yofilxarTo!
_ keTili ki ara, samarTliani varo, _ Tqva jadoqarma, _ misi bralia,
gulqva iyo qalbatoni da imitomac daisaja. Sen ki kaci damdgarxar, vaJka-
curad irjebodi, magram magas veRar vuSvelio. iseTi jado davade, TviTon
Tu aixsnis, TviTono!
_ da rogor unda aixsnaso? _ vaJma.
_ eg me ar vici, TviTon unda mixvdes, TviTon unda gaxdes... da eSvele-
bao! _ Tqva jadoqarma da gaqra.

67
 :
uxsenebeli _ aq: gveli.
saRsalamaTi _ janmrTeli, jansaRi.
moxelTeba _ xelSi Cagdeba.
cofebi gadmoyara _ ganrisxda, gacecxlda.
davluri _ qarTuli cekva qal-vaJisa.
sarma _ Widaobis erT-erTi fandi, fexis fexSi gamodeba.
odrogela _ zRaparSi gamoyenebulia rogorc damcinavi gamoTqma, niSnavs uxeiros,
ugergilos, umaqniss.
doRriala _ aq: Rriala, myvirala.

y
 ვ :

op
1. ris Svela ganizraxa vaJma? ra Tviseba gamoavlina vaJma Tavisi saqcieliT?
2. rogori damokidebuleba aqvs gansacdelSi Cavardnili gvelis mimarT qals?
3. gzad vin naxes gansacdelSi Cavardnili?
4. isev daapira Tu ara vaJma gansacdelSi Cavardnilis Svela? ratom?
5. amjerad rogori damokidebuleba aqvs CiCilakad qceul qals gansacdelSi Ca-
C
vardnilisadmi? ratom? (gvelis mier gamoxatulma madlierebam ra aswavla qals?)
6. riT imarTla qalis winaSe Tavi vaJma? ratom dasWirda Tavis marTleba?
7. SiSis miuxedavad, ram gadaawyvetina vaJs SehbrZoleboda samTavian devs?
8. gaixsene zRapari, romelSic devi Segxvedria! romeli TvisebebiT hgavs am zRa-
't
pris devi sxva devebs? riT gansxvavdeba? rogorc wesi, devis sityvebi sandoa
xolme?
9. rogor moepyro Wabuki damarcxebul devs?
on

10. ram daabnia xeze mibmuli kacis gasaTavisufleblad mibrunebuli Wabuki?


11. ra sTxova vaJma jadoqars?
12. daakvirdi zRapris II Tavis bolo abzacs! romeli sityva aRar Tqva jadoqar-
ma? mis pasuxSi mravalwertilis (...) nacvlad Sen romel sityvas Casvamdi?
D

13. CiCilakad qceuli qalis jado riT iyo gansakuTrebuli? vis an ras SeeZlo
misi Svela, jados axsna? rogor fiqrob, ratom?


  ვ :

dawere zRapris I da II Tavebis gegma!

III
vaJma CiCilaki zurgze moikida da Sinisaken mimaval gzas daadga damwux-
rebuli.
_ xom gaige, ra Tqva jadoqarma, yvelaferi Senzeao... _ uTxra vaJma.
_ da ra vqna, rao? _ aqviTinda CiCilaki, _ ar vici, ra meSvelebao!..
_ nu tiri, geSveleba, imediT cocxlobs adamianio! _ daamSvida vaJma.

68
iara vaJma, iara da Tvaluwvdenel Waobs miadga. Waobi cocxaliviT sunTqa-
vda, irweoda da TaxTaxebda.
Waobis Suagulidan susti Zaxili SemoesmaT: miSveleTo!..
_ ar gesmis?! _ aRelda CiCilaki, _ ixrCoba viRaco!
_ Svelas iTxovso! _ daudastura vaJma.
_ unda gadavarCinoTo! _ SesZaxa CiCilakma.
_ unda gadavarCinoTo! _ daeTanxma vaJi.
_ Waobma rom CagviTrioso? _ hkiTxa CiCilakma.
_ ar CagviTrevso, _ upasuxa vaJma.
_ ar geSiniao? _ CurCuliT hkiTxa qalma.
_ meSiniao, _ gamoutyda vaJi, _ magram unda gadavarCinoTo!
_ rom daviRupoTo? _ xma aukankalda CiCilaks.
_ ar daviRupebiTo! _ uTxra vaJma darwmunebiT, Semdeg daamata, _ da, Tu
gagvwira RmerTma, erTad davixocebiTo...

y
_ davixocoT erTado!.. _ Tqva CiCilakma Cumad, _ magram keTili saqmisTvis
RmerTi ar gawiravs adamians, ambobeno...

op
vaJma miaRwia adgils, sadac adamiani ixrCoboda. dainaxa, viRac biWia, ye-
lamde talaxSi, cotac da, Caylapavs Waobi. vaJma CiCilaki gauwoda biWs da
ris vaivaglaxiT amoaTria, gamovidnen samSvidobos. biWi mTlad galumpuli-
yo, aZagZagebda.
_ sul mTlad gaToSilxar, Se sawyaloo! _ uTxra vaJma da Tavisi tyapuWi
C
gadaacva biWs, TviTon perangis amara darCa.
_ didi madloba, Zia, didi madlobao! _ Tvalebi aucimcimda biWs, _ RmerTi
gadagixdiTo!
wamovida vaJi. ukve Ramdeboda, roca vaJma Tavis qoxs miaRwia, barbac-bar-
't
baciT midioda, TvalT ubneldeboda. Ronemixdilma Zlivs daanTo kera da
taxtze miwva, avad iyo, acaxcaxebda. keraSi cecxli odnav bJutavda.
on

_ vaime, deda, rogor mcivao! _ TiTqmis bodavda vaJi, _ mciva, mcivao!..


_ riT giSvelo, riTo? _ Cumad moTqvamda CiCilaki. vaJi butbutebda: mciva,
Waobze yinvam damkra... mciva, SeSac aRara maqvso...
_ cotac moiTmine, gaTendeba, mze amovao! _ emudareboda CiCilaki.
_ fexebi wamerTvao... _ vaJma, _ vkvdebio...
D

_ ar mokvde, ar mokvde, ar mokvdeo! _ CurCulebda CiCilaki ise, TiTqos


loculobda.
_ biWi mainc xom gadavarCine... vaime, vkvdebio! _ vaJi Zlier cudad iyo.
_ ar mokvde, uSenod rogor viyoo!.. _ Seevedra CiCilaki.
vaJi erT sityvas imeorebda mxolod: mciva, mciva, mcivao!
_ moiTmine, cotac moiTmine, iqneba vinme movides, iqneba is biWi movides da
SeSa moitanoso!.. _ usasood Cailaparaka CiCilakma da atirda.
_ vkvdebio, _ Tqva vaJma da goneba dakarga.
_ ar mokvde, miyvarxaro! _ uTxra CiCilakma, magram vaJs ukve aRaraferi
esmoda.
qoxSi ielva, CiCilaki qalad iqca, vaJs mivarda, efereboda, mduRare crem-
lebiT tiroda, rogor gagaTbo, rogor giSvelo, erTi wami maqvs mxolod da
rogor giSvelo am erT wamSi, rogor gagaTboo...
qali aqeT-iqiT awydeboda, magram verafers poulobda, rom SeSad gamom-

69
dgariyo. cecxli miinavla, TiTqmis Caqra. uceb qali Sedga erTi wamiT, ke-
riaSi Seabija, CiCilakad iqca, cecxli moekida, ali avarda, kera agizgizda,
iqauroba ganaTda... gaTenda. gaisma mamlis yivili, Citebi aWikWikdnen. vaJis
sasTumalTan qali ijda, Tmebi CiCilakiviT xveuli hqonda, grZeli da gaS-
lili, vaJma Tvali gaaxila, wamoiwia.
_ iweqi, unda gamoSuSdeo! _ uTxra qalma da gaucina.
_ ukve movrCio! _ SesZaxa vaJma, wamoxta da qali gulSi Caikra.
Wiri iqa, lxini aqa,
qato iqa, fqvili aqa!

 :
tyapuWi _ cxovelis (Cveulebriv, cxvris) tyavisagan Sekerili zeda tansacmeli.

y
Ronemixdili _ visac, rasac Rone aqvs warTmeuli, Ronegamoclili.
keria _ kera, cecxlis dasanTebi adgili miwis iatakze an am adgilas dadebuli Tli-

op
li qva, romlis winac cecxli anTia.
usasoo _ sasowarkveTili, uimedo.
miinavla _ Caiferfla, TiTqmis Caqra.
sasTumali _ aq: loginis is mxare, romelzec mwoliares Tavi udevs.
C
gamoSuSeba _ gamokeTeba, gamojansaReba.

 ვ :
't
1. ras adarebs mwerali Waobs? ratom?
2. vaJisa da CiCilakis dialogidan ra ikveTeba? ras fiqrobs erTi an meore
on

WaobSi Cavardnil biWze? surT Tu ara misi gadarCena? SeswevT amis Zala?
3. CiCilakad qceuli qali ras eubneba vaJs, rodesac is gadawyvets uSvelos
dasaRupad ganwirul biWs Tundac sakuTari sicocxlis fasad?
4. Seni azriT, ram Secvala CiCilakad qceuli qali?
5. ra daemarTa vaJs mas Semdeg, rac WaobSi Cavardnili biWi gadaarCina?
D

6. ra iRona CiCilakma im erT wamSi, rodesac qalad gadaiqca?


7. ras daarqmevdi qali-CiCilakis saqciels?
8. ram an vin uSvela CiCilaks, rom isev mSvenier qaliSvilad qceuliyo?
9. elodi zRapris aseT dasasruls? ratom? imsjele!


  ვ :

rogorc xedav, zemoT moTxrobili zRapari sakmaod vrcelia misi Sinaarsis


vrclad moyolac SeiZleba da mokledac.
amjerad zRapris mokle Sinaarsi gadmoeci! gaiTvaliswine, rom mokle Sinaar-
sis gadmocemisas yuradReba unda gaamaxvilo yvelaze mTavarze! Seadgino iseTi
winadadebebi, romelTa Sinaarsi tevadi iqneba. daasaTaure Sen mier gadmocemu-
li mokle Sinaarsi!

70
akaki wereTeli

Wuri
ormockokiani Wuri
carieli kacma naxa;
rac CasZaxa, movkar yuri,
rom Wurmac is amosZaxa.
me maSinve momagondnen
zogierTi ymawvilebi,
rasac ki gaigoneben,

y
yvirian dalocvilebi!..

op
C
muxran maWavariani xalxuri
warbmaRloben yayaConi
sofels ra mxarec vunaxe,
kaci vici erTi-ori, suyvela mxare Wrelia,
't
arakaci _ aTasobiT. Zmaca vcan da Zmobilica,
mzekabani midi-modis, fexqveS miwisa mTxrelia.
on

warbmaRloben yayaConi. nu daendobi sofelsa,


es sofelic, sxvaTa Soris, sofeli Wreli gvelia.
`brunavs viTa tanajori~.
D

 :
Wuri _ igivea, rac qvevri.
ormockokiani _ qvevri, romelSic ormoci koka Rvino Cadis.
arakaci _ ityvian cud, uRirsebo kacze.
mzekabani _ niavis SemoqrolebiT mravalferad abibinebuli yana, TiTqos mzem sxive-
bis kaba gaSala yanis zedapirze.
warbmaRali _ warbaweuli, amayi, Tavmomwone.
sofeli _ aq: wuTisofeli, amqveyniuri cxovreba.
tanajori _ Cikori, bzriala saTamaSo.

71
 ვ :

1. romel cnobil andazas gagonebs akaki wereTlis leqsis pirveli strofi?


2. rogoria kaci, romelic yurmokruls daukvirveblad da daufiqreblad ime-
orebs? ratom?
3. risi Tqma surs akaki wereTels am leqsiT? imis, rom
a) ymawvili cariel Wurs unda hgavdes, rom advilad daiyolio;
b) ymawvili ar unda iyos ucodinari da daukvirveblad, sxvisi mibaZviT ar unda
moqmedebdes;
g) ymawvili iseve unda imeorebdes sxvis naTqvams, rogorc carieli Wuri kacis
CaZaxebul sityvas.
4. muxran maWavarianis azriT, rogori kacia iSviaTi da rogori _ aTasobiT?
5. wuTisoflis romeli Tvisebaa gamoxatuli maWavarianis leqsis bolo striqonSi?

y
6. xalxuri leqsis mTqmeli rogors uwodebs wuTisofels?
7. xalxuri leqsis mesame-meoTxe striqonebSi adamianis romel Tvisebebzea sa-

op
ubari?
8. muxran maWavarianis leqsisa da xalxuri leqsis bolo ori striqoni riT hgavs
erTmaneTs? ra aqvs maT saerTo?
9. imisaTvis, rom wuTisoflis simuxTles gauZlos adamianma, akaki wereTlis
mier daxasiaTebul ymawvils unda hgavdes Tu ara? ratom? Seni Tvalsazrisi
C
daasabuTe!

`brunavs viTa tanajori~ _ es mxatvruli Sedareba moyvanilia SoTa rusT-


't
velis poema `vefxistyaosnidan~. poemis mTavari gmiri, tarieli, xataelebTan
gmiruli brZolis ambavs uyveba avTandils:
on

`Sigan asre gaverie, gnolis jogsa viTa qori,


kaci kacsa Semovstyorce, cxen-kacisa davdgi gori;
kaci, Cemgan ganatyorci, brunavs, viTa tanajori;
D

erTob srulad amovwyvite wina kerZi razmi ori.~

    ვ :
gaixsene Seswavlili masala da upasuxe!
romelia Sedareba?
a) kaci vici erTi-ori;
b) warbmaRloben yayaConi;
g) brunavs viTa tanajori;
d) nu daendobi sofelsa.

72
xazgasmulTagan romelia frazeologizmi?
a) ormockokiani Wuri carieli kacma naxa;
b) kaci vici erTi-ori, arakaci _ aTasobiT.
g) Zmaca vcan da Zmobilica, fexqveS miwisa mTxrelia.

xazgasmulTagan romelia gamoyenebuli gadataniTi mniSvnelobiT?


a) sofels ra mxarec vunaxe, suyvela mxare Wrelia;
b) me maSinve momagondnen zogierTi ymawvilebi;
g) kaci vici erTi-ori, arakaci _ aTasobiT.

romlebia sinonimebi?

y
a) momagonda _ gamaxsenda;
b) kaci _ arakaci;

op
g) CasZaxa _ amosZaxa;
d) Wreli _ mTxreli.
C
  !

msgavsi mniSvnelobisa da gansxvavebuli bgeriTi Sedgenilobis sityvebs


't
sinonimebi hqvia, xolo sapirispiro mniSvnelobis sityvebs _ antonimebi.
on

ვ  !
erTnairi bgeriTi Sedgenilobisa da gansxvavebuli mniSvnelobis sityvebs
omonimebi hqvia.
D

magaliTad, omonimebia: bari (samuSao iaraRi) da bari (dablobi adgili), jami


(CaRrmavebuli WurWeli) da jami (mimatebis Sedegad miRebuli ricxvi), atlasi
(abreSumis priala qsovili) da atlasi (rukebis krebuli)...

ფ  :
adamiani TviTon irCevs momavali cxovrebis gzas. zogi mxolod sakuTar Tavze
fiqrobs, zogi _ irgvliv myofebze, qveyanaze. aseT pirovnebas araerTs icnobT
Tqven mier Seswavlili moTxrobebidan Tu leqsebidan.
moawyveT klasSi diskusia Temaze: `cxovrebis ori gza~.

73
y
op
ilia WavWavaZe
nikoloz gostaSabiSvili
I
C
maxsovs, roca patara viyavi, ra gulisfancqaliT vnatrobdi, wina Rame
axali wlisa male gaTendes-meTqi. me maxsovs es wina Rame axali wlisa Cvens
patara sofelSi, saca bRartebiviT gars vexvieniT ded-mamas orni dani da
't
samni Zmani. im dRes CvenTvis aRarc kakanaTi iyo, aRarc Tovlis gunda,
aRarc TovlSi xtoma da sirbili. Tvali da yuri xvalisaken migvirboda.
on

xvales velodiT, xvale gvaxsovda, xvales vnatrobdiT. gareT ra gvindo-


da, roca Sin imodena xilxuli da tkbileuloba gveguleboda. oTaxebSi
davfusfusebdiT _ iq iyo, rac iyo. iq nuSs da nigozs arCevdnen gozinay-
isaTvis, aqeT ucecxlo Tafli TiTs gviqnevda: modiT, piri CaitkbaruneTo;
iqiT dedaCveni buxarSi Tafls adnobda da Tafli TiTqos gveubneboda: da-
D

icadeT xvalamde, dRes me TqvenTvis vdnebio. Cven TvalebdaWyetilebi amaeb


Soris davZvrebodiT da bednierebi viyaviT, Tu rogorme movaswrebdiT da
TiTs amovavlebdiT Tafls. sicils, xarxars da dedis ugulod, tyuilad
javrobas bolo ar hqonda. Cven vicodiT, rom arc deda, arc mama guliT ar
gvijavrdebodnen, da xelebs vafacurebdiT. yvelaze ufrosi CvenSi Tormet
wels ar iyo gadacilebuli.
gansakuTrebiT damamaxsovrda erTi axali wlis wina Rame. Cven, patarebs,
ar vici xvalis lodinisgan Tu metismetad garTobisgan, Zili aRar mogve-
kara. ara erTxel da orjer gvibrZana dedam: wadiT, Svilebo, daiZineTo!
da Cven ki TiTiT yels vuwevdiT da ise vexvewebodiT: dedis Wirime, nu
gagvrekav, ar gveZinebao! deda gozinayis samzadisSi iyo garTuli. gars
jamebi da tabakebi edga nuSiT, nigvziT da TafliT. mamaCveni ki bolTasa
scemda oTaxSi CibuxiT xelSi. Cvenma patara dam, rom dacucunebda jamebsa
da tabakebs Soris, rogorRac fexi wamohkra erT uSvelebel jams da Taf-

74
li daiqca. dedas Zalian ewyina da gajavrebiT uTxra mamas: erTi Tavidan
momaSore, RvTis gulisaTvis, es bajajRanebi! gaiyvane iqiT oTaxSi, zRapari
uambe, iqneba daeZinoT da momasvenono!
mamaCemma Zalian kargi zRaprebi icoda da Cvenc Zalian gviyvarda yuris-
gdeba zRaprisa. gveama, rom dedam daavala mamas zRapari eTqva. mivcvivdiT
Cvenc, zogi xelze CamovebobReniT, zogi _ axaluxis kalTaze.
_ Seni Wirime, mamilo, zRapari gviTxari! _ SevbRavleT aqeT-iqidan, _
deda aqedan gverekeba da Sen zRapari mainc gviTxari, ar gveZineba!
_ batoni xarT. aba, wavideT!
mama gavida meore oTaxSi da Cvenc gavyeviT. oTaxSi buxars erTi ambavi
gahqonda aprialebuli cecxlisagan. buxris pirdapir erTi grZeli taxti
idga. avida mamaCveni, taxtze moikeca, Cvenc garSemo SemovusxediT.
mamam daiwyo:
me adrec miambnia, rom Cvens qveyanas Zalian emterebodnen TaTrebi.

y
mosvenebas ar gvaZlevdnen, xan aqedan, xan iqidan mogveseodnen xolme. Cvenc,
rac SegveZlo, rac Zali da Rone gvqonda, vebrZodiT, veomebodiT. yvelas

op
uyvars, Svilebo, Tavisi qveyana da, roca uWirs, Znelia, kacma umtyunos da
Tavi ar gamoimetos. bevric imetebda Tavs da bevrmac saxeli gaiTqva Tavisi
vaJkacobiT da qveynisaTvis TavdadebiT. ai, erTi amisTana vaJkacis ambavs
getyviT da kargad daixsomeT!
C
 :
bajajRana _ aq: patara bavSvi.
't
CamovebobReniT _ aq: moveWideT, CavebRauWeT.
on

 ვ :

1. ra iyo imis mizezi, rom patarebs ezoSi, gasarTobad guli aRar miuwevdaT?
D

2. ratom aris xSirad gameorebuli sityva `xvale~? ra igulisxmeba am `xvaleSi~?


3. ra sTxova dedam mamas, rom samzadisSi xeli ar SeSloda?
4. ra iyo iseTi momajadoebeli ram, risi xaTriTac bavSvebi sxva oTaxSi gavidnen?
5. vidre mama ambis moyolas daiwyebdes, ras eubneba Svilebs adamianis samSob-
losadmi damokidebulebaze? rogor axasiaTebs es sityvebi mamas?

ფ  :
maswavleblis daxmarebiT daiyaviT jgufebad! TiToeuli jgufis wevrebma gaixseneT
saaxalwlo rituali: mekvlis stumroba, dalocva. gaiTamaSeT mokle scenebi! Semdeg
klasma airCios maT Soris saukeTeso!

75
y
op II
C
erT dros Cven gvyolia qarTlis mefe giorgi meTerTmete. imis dros
yizilbaSebis yaenad dajda Sah-sulTan huseini.
am yaenma gamogzavna didi jariT Tavisi sardali, rom saqarTvelo aik-
los da Tavisad daiWiros. Tavi moiyares qarTvelebma mtris dasaxvedrad.
't
Seiyara ori erTmaneTze samtrod gamarTuli jari saomrad. erT mxares
daewyvnen yizilbaSebi, meore mxares _ qarTvelebi. gaimarTa omi. riT ga-
on

Tavda es omi, amis ambavi grZelia. me marto erT rames giambobT, rac am
omSi moxda. roca gacxarda brZola, maSin gaqusla erTma yizilbaSma cxeni
da gamovarda moedanze razmidan. gauqrol-gamouqrola Cvenebs win cxeni,
TiTqos jiriTSia da ara omSio. ewyina qarTvel ymawvilobas ase Tamamad da
gabedulad navardoba yizilbaSisa.
D

_ daxe, rogor gvibriyvebs! kacad aRar gvagdebs Tu ra ambavia, rom ase


uSiSrad gagvirbis da gamogvirbiso?! _ iZaxdnen.
hkra erTma mosxepilma ymawvilma cxens qusli da zed miagdo yizilbaSs.
yizilbaSma hkra Sig gulis ficarSi Subi da sabralo vaJkaci usulod daeca
dedamiwaze.
_ ai, qudic ara mxurebia, Tu magis sisxli SegarCino! _ daiZaxa axla sxvam
da miagdo cxeni yizilbaSs. yizilbaSma esec Camoagdo cxenidan da ufro
gaxalisebulma gamarjvebiT gaaTamaS-gamoaTamaSa cxeni moedanze. gavida me-
same, gavida meoTxe, mexuTe da yvelas igive dRe daayena TaTarma. Sewuxda
qarTveloba: es sircxvili rogor vWamoT, Sin ra saxeliT mivideTo. ar
icodnen, ra eqnaT, yvelas SiSi da fiqri mieca. veRaravin bedavda gasvlas.
yizilbaSi ki aTamaSebda moedanze cxens, TiTqos amodena qarTveloba ainun-
Sic ar mosdiso.

76
_ nikolozi sad aris, nikolozi! _ daiZaxes qarTvelebma, _ is Tu gviSve-
lis, Torem lamis am TaTarma dedakacis leCaqi Tavze dagvaxuros da ise
gagvistumros Sinao.
_ nikoloz gostaSabiSvilo, nikoloz! _ gahkivles aqeT-iqidan Cvenebma.
gostaSabiSvili Turme gacxarebul omSi iyo da am kivilze omidan gamo-
varda. miscvivdnen Cvenebi da TavianTi sircxvili uambes. gostaSabiSvili,
marTalia, Zalian ganTqmuli da saxelovani vaJkaci iyo, magram maSin sibere
moreuli hqonda da uwindeburad aRarc mklavi erCoda, aRarc muxli.
_ sad SemiZlia me axla, daberebuls, amasTan omis gasworeba, _ uTxra
ymawvilebs nikolozma, _ vera xedavT, axlad ulvaSaSlili vaJkacia, lomsa
hgavs.
_ xuTi vaJkaci mogvikla, imaT sisxls nu SearCen, im urjulosagan sir-
cxvils nu gvaWmev! _ Seevedrnen Cvenebi.
gostaSabiSvilma axsena RmerTi, aukriba sadave cxens qusli hkra. cxenma

y
iskupa da Tvalis daxamxamebaSi umal vaJkaci vaJkacs win daudga. yizilbaS-
ma wamouRera Tavisi Subi. gostaSabiSvilma xeli aukra da aicdina. es ise

op
marjved mouvida, rom qebis yiJina dasces. sanam yizilbaSi meored Seutevda
SubiT, gostaSabiSvili cxendacxen eca, waswvda, erTi-ori Ronivrad SebRe-
rta da cxenidan Zirs dasca ise, rom dacemuls fexze adgoma gauZnelda.
Camoxta cxenidan gostaSabiSvili, aayena yizilbaSi da uTxra:
_ nu geSinia, me Tavs ar mogWri. Seni Tavi Seni vaJkacobisTvis mipatiebia.
C
wadi da RmerTma gza mSvidobisa mogceso!
_ mec Tu sicocxles vinmesgan viCuqebdi, marto SenisTana vaJkacisgano,
_ uTxra yizilbaSma, salami misca da wavida.
't
on

 :
yizilbaSi _ wiTelqudiani. spars dampyrobTa metsaxeli.
yaeni _ mefis wodeba aRmosavleTis zog qveyanaSi; magaliTad, monRolTa yaeni.
Tavisad daiWiros _ daisakuTros.
D

jiriTi _ or gundad gayofili cxenosnebis Sejibreba: mxedrebi erTmaneTs mokle


joxs esvrian, qulebi ewerebaT moxvedrebuli joxebis raodenobis mixedviT.
mosxepili _ aq: koxta, moxdenili, tanwvrili.
gulis ficari _ gulmkerdis wina kedeli.
leCaqi _ qarTuli Tavsaburavi qalisa.
sibere moreuli hqonda _ daberebuliyo, sibere etyoboda.
omis gasworeba _ SebrZoleba, dapirispireba.
ulvaSaSlili _ axalgazrda, visac ulvaSi axlad amouvida.
SebRerta _ SeajanjRara.

77
 ვ :

1. erTma yizilbaSma qarTvelebs ramdenime rCeuli vaJkaci moukla. amis gamo ra


grZnoba daeuflaT qarTvelebs?
2. vin egulebodaT qarTvelebs iseT gmirad, romelic ar miscemda TaTrebs maTi
Sercxvenis uflebas?
3. rogor ibrZola ukve xanSi Sesulma gostaSabiSvilma? Ronierebis garda, Camo-
TvlilTagan romeli Tviseba gamoavlina man am orTabrZolaSi?
a) sidinje; b) dakvirveba;
g) sulgrZeloba; d) TavSekaveba.
4. ra upasuxa yizilbaSma gostaSabiSvils? mowinaaRmdegisadmi rogori damokide-
buleba Cans yizilbaSis am pasuxidan?

y
5. rogor fiqrob, sworad moiqca nikoloz gostaSabiSvili? ratom?

    ვ :

op
daakvirdi mocemul winadadebebs. ras niSnavs xazgasmuli gamoTqmebi?
1. qudic ara mxurebia, Tu magis sisxli SegarCino!
C
a) SeZlebuli ara vyofilvar;
b) gonieri ara vyofilvar;
g) vaJkaci ara vyofilvar.
2. yizilbaSi ise laRad aTamaSebda moedanze cxens, TiTqos amodena qarTveloba
't
ainunSic ar mosdiso.
a) arafrad miiCnevs, arafrad agdebs;
on

b) ar moswons, ar siamovnebs;
g) ar axarebs, ar axalisebs.
3. nikolozi Tu gviSvelis, Torem lamis am urjulo TaTarma dedakacis leCaqi
dagvaxuros.
D

a) dagvafasos, pativi gvces;


b) Segvarcxvinos, Tavi mogvWras;
g) mogvspos, dagvxocos.


  ვ :

axali wlis samzadisi da Semdeg ukve sazeimo dReebi yovelTvis sasiamov-


no gasaxsenebelia, magram maT Soris iqneb romelime gansakuTrebiT SemorCa
Sens mexsierebas? romelma axalma welma an axali wlis samzadisma datova Senze
waruSleli STabeWdileba? gaixsene da aRwere!

78
iakob gogebaSvili

y
glexi bostaSvili

op
mefe erekles didxans hqonda omi sparselebsa da osmalebTan. amiT isarge-
bles Warelma lekebma, romlebic saingilos axlos cxovrobdnen, da rbeva
dauwyes ingiloebs. bedad, ereklem male brwyinvaled gaimarjva sparseleb-
zedac da osmalebzedac da maSin moiwadina lekebis alagmva. Sekriba jari,
C
miadga Wars da iwyo brZola. zurgis jarad erekles Cveneburi TaTrebi
hyavda. eseni winaT did erTgulebas iCendnen qarTvelebisadmi, magram axla
ki uRalates da uknidan autexes srola. qarTvelTa jari iZulebuli gax-
da ukan-ukan wasuliyo. am dros mefe erekles mtris tyviam cxeni moukla.
iqve erTi Tavadi Cinebul cxenze ijda. aqeT-iqidan dauZaxes: „cxeni me-
't
fes dauTme!“. Tavadma uTxra mefes: „mobrZandi, ukan Semomijeqi, Cemi cxeni
orives kargad gvatarebso“. „Senc Segarcxvina RmerTma da Seni cxenico“,
on

_ mrisxaned miaZaxa ereklem. am ambavs Seeswro qiziyeli glexi bostaSvi-


li, romelic bedaur cxenze ijda, maSinve gadmoxta, miarTva cxeni mefes
da moaxsena: Cemi sikvdili araferia, Seni daRupva ki qveyanas ubedurebas
moutanso. yvela amis mowme da mnaxveli aRafrTovana glexis Tavganwirvam
da didi qeba uZRvnes.
D

am glexis Camomavlebi arian axlandeli bostaSvilebi, romlebsac


madlierma ereklem aznauroba uboZa.

 :
Wari _ istoriuli adgilis saxeli aRmosavleT saqarTveloSi, saingiloSi.
leki _ Crdilokavkasieli xalxi; ZiriTadi nawili cxovrobs daRestanSi.
alagma _ gasaqani ar misca; cudis Cadenis saSualeba mouspo.
zurgis jari _ jaris is nawili, romelic ar monawileobs sabrZolo moqmedebaSi,
mxolod saWiroebis SemTxvevaSi uwevs daxmarebas ZiriTad laSqars.
qiziyi _ istoriuli mxare aRmosavleT saqarTveloSi, kaxeTSi.
aznauri _ wodebis mqone, dawinaurebuli adamiani, Tavadze dabla mdgomi.

79
 ვ :

1. vis ebrZoda erekle mefe?


2. saqarTvelos istoriis rogori xana ixateba am moTxrobaSi?
3. ratom gaxda iZulebuli qarTvelTa jari, rom ukan daexia?
4. ratom darCa erekle ucxenod?
5. rogor moiqca erekles Soriaxlos mdgari cxenosani Tavadi, rodesac mefe
ucxenod darCa?
6. rogor gunebaze dadga mefe Tavadis sityvebisa da saqcielis Semdeg?
7. rogor moiqca qiziyeli glexi bostaSvili?
8. Seni azriT, rogor moiqca Tavadi?
9. bostaSvilis da nikoloz gostaSabiSvilis saqcieli _ orive gmirobaa. ra saer-
To Tvisebebi aqvs am or gmirs?

y
10. Seni azriT, mwerlebi ra mizniT ixseneben warsuls? ubralod saintereso am-
bavs gvacnoben Tu CvenTvis Rirseuli winaprebisa da maTi gmiruli saqcielis

op
gaxseneba surT? ratom?

sagulisxmo cnoba:
C
saingilo kaxeTis Crdilo-aRmosavleTi nawilia. axla azerbaijanis saz-
RvrebSia moqceuli. igi ingiloebiTaa dasaxlebuli. ingiloebi iseTive qa-
rTvelebi arian, rogorebic kaxelebi, qarTlelebi, imerlebi, megrelebi da
sxvebi.
't
saingilo Zveli qarTuli samTavros _ hereTis _ Semadgeneli nawili iyo.
osmalebisa da sparselebis gamudmebulma Tavdasxmebma Zlier daasusta es
mxare, riTac sargeblobdnen lekebi da saxldebodnen ganadgurebuli qa-
on

rTuli mosalxeobis nafuZarze. amavdroulad, isini ingiloebs rjulis


Secvlas aiZulebdnen, amahmadianebdnen.
gamahmadianebul qarTvels ingilos eZaxdnen, rac Turqulad „axlad mor-
julebuls“ niSnavs. aqedan warmodgeba mxaris saxelwodebac _ saingilo.
D

droTa ganmavlobaSi saingilo erTianad moswyda kaxeTis samefos. 1803


wels igi ruseTis SemadgenlobaSi Sevida. mogvianebiT mas zaqaTlis olqi
ewoda.
saingilo saqarTvelos daubrunda 1918-1921 wlebSi, rodesac Cveni qve-
yana damoukidebeli iyo, magram sabWoTa wyobilebis damyarebis Semdeg es
mxare azerbaijanis SemadgenlobaSi moeqca.

    ვ :
1. vaJa-fSavela ambobs:
`natavis imas, visac ki madlieri hyavs qveyana!~
Seni sityvebiT gadmoeci am striqonebis Sinaarsi da imsjele, ra aqvs am sityvebs
saerTo zeviT moTxrobil ambavTan?

80
2. mocemuli andazebidan romeli Seesabameba bostaSvilis ambis mTavar saTqmels?
a) `mteri Tu ara gyavs, nurc moyvare gindao~;
b) `mdidars eSinoda cxovrebis damTavrebis, Raribs _ Sercxvenisao~;
g) `mjobnis mjobni ar dailevao~;
d) `oms didi sisxlisRvra mohyvebao~.

ფ  :

ilia WavWavaZe, me-19 s-is mwerali da sazogado moRvawe, wers:


`dRes mZleTa mZlea marto is, vinc bejiTia suliTa da xorciTa, codniTa da

y
marjveniTa... exlac omia, ... sisxlis Rvrisa ki ara, oflis Rvrisa, omi usisxlo,
mSvidobiani, wynari. am omma arc buki icis, arc naRara... es omi Sromisaa, da

op
viTarca Sroma _ patiosania, namusiania da iseTive Tavmosawonebeli, Tavgamosa-
Ceni, rogoric uwin Tofisa da xmlis omi iyo. vaJkacoba amisTana omSi bevriT win
aris sisxlis omis vaJkacobaze~.
eTanxmebiT mwerlis mosazrebas, rom swavla da Sroma mZlavri iaraRia mtris wi-
naaRmdeg, rom swavlasa da SromaSi Tavis gamoCena didi gmirobaa? Tqveni mosazreba
C
daasabuTeT!


ვ :
't

skolis biblioTekaSi an internetis daxmarebiT moZebneT ilia WavWavaZis moTx-


on

roba `ambavad gagonilni~, romelic oTx patara ambavs aerTianebs. yovel maTgans
maxvilgonivruli dasasruli aqvs.
waikiTxeT da gauziareT erTmaneTs STabeWdileba, vis romeli ambavi mogewonaT
da ratom!
D


  ვ :

welsac da wina wlebSic araerTi gmiris ambavi iswavle!


gaixsene bostaSvilis msgavsi romelime literaturuli personaJi Tu isto-
riuli gmiri, mis saxelTan dakavSirebuli ambavi da Seni sityvebiT axseni, ra-
tom iqca maTi saxeli Tu saqme samagaliTod!
vTqvaT, bostaSvili sxvagvarad rom moqceuliyo, ra moxdeboda? an gostaSa-
biSvili? cotne dadiani? Tavdadebuli mRvdeli Tevdore?..

81
y
daviT guramiSvili

op
swavla moswavleTa
(nawyveti)
ismine, swavlis mZebnelo, mohyev daviTis mcnebasa,
C
jer mware Wame, kvlav _ tkbili, Tu eZeb gemovnebasa!
Tavs sinanuli sjobia boloJam dananebasa;
Wirs myofi, lxinSi Sesuli, Svebad miiTvli vnebasa.

swavla sikvdimde Senia, mudam SenTana myofeli,


't
mas gecilebis veravin, ar aris gasayofeli;
sxvas yvelas maxe ugia, Tavisa gasayofeli;
on

Tu kacsa codna ara aqvs, gastanjavs wuTisofeli.

 :
D

swavla _ aq: darigeba, swavleba.


mohyev _ aq: misdie, mihyevi.
daviTis mcneba _ daviTis moZRvreba, swavleba (igulisxmeba bibliuri daviTi. ixile
sagulisxmo cnoba!).
Tavs sinanuli sjobia _ sjobs Tavidan daitanjo, Sewuxde.
boloJam _ bolos.
Sveba _ Semsubuqebis, ramisgan gaTavisuflebis grZnoba.
miiTvli _ aq: miiCnev.
vneba _ aq: gaWirveba, tanjva.
mas gecilebis veravin _ mas veravin Segecileba, veravin wagarTmevs.
Tavisa gasayofeli _ Tavis gasayofi, (maxeSi) Tavis gasabmeli.
gastanjavs wuTisofeli _ mTeli cxovreba daitanjeba, daiCagreba.

82
 ვ :

1. rogor gesmis striqoni: `jer mware Wame, kvlav _ tkbili, Tu eZeb gemovneba-
sa~? ra rCeva-darigebas gvaZlevs poeti? raze migvaniSnebs? a) adamianma tkbili
saWmlis gemo rom SeigrZnos, amisaTvis manamde aucileblad mware unda Wamos;
b) swavlis msurvelma bevri dabrkoleba unda gadalaxos, rom codnis dauflebiT
miRebuli sixaruli SeigrZnos; g) gemovnebianma adamianma mwarisa da tkbilis kar-
gad garCeva unda iswavlos, rom xalxSi ar Sercxves.
2. Seni azriT, ra upiratesoba aqvs codnas sxva simdidresTan qonebasTan Sedare-
biT? gadmoeci Seni sityvebiT!
3. poetis azriT, rogori adamiani daitanjeba amqveynad?
4. ratom gatanjavs uswavlel kacs wuTisofeli? imitom, rom a) uswavleloba

y
umadobas, uZilobasa da mraval avadmyofobas iwvevs; b) ucodinari, uwignuri ver
SeZlebs sirTuleebTan Rirseulad gamklavebas, gasaWirSi Tavis gatanas; g) uwig-
nuri sirTuleebs ufro advilad daZlevs, vidre naswavli, da amis gamo sindisis

op
qenjna Seawuxebs.

ვ 
C
`swavla moswavleTa~ daviT guramiSvilis poema `daviTianis~ nawyvetia. moce-
muli leqsis safuZveli SesaZlebelia daviT winaswarmetyvelis 125-e fsalmu-
nis Semdegi sityvebi iyos: `romelni sTesvides cremliT, maT sixaruliT moim-
't
kon~. marTlac, Tu swavlis msurveli nebisyofas gamoavlens, mraval gaWirvebas
gauZlebs, sirTuleebs gadalaxavs, sabolood did sixaruls moimkis, garja da-
on

ufasdeba, miRebuli codna cxovrebaSi gamoadgeba.

  
D

daviT winaswarmetyveli Cvens welTaRricxvamde XI saukuneSi israel-


Ta qveyanaSi mefobda. man RvTis nebiT daamarcxa qveynis mtrebi. xal-
xma igi mefed airCia. maSin daviTi 30 wlisa iyo. misi mefobis dros ebraelebis
samefo gaZlierda. rTuli gza ganvlo daviTma. mraval gansacdels gauZlo...
40 weliwads imefa. gardaicvala 70 wlisa.
daviTma datova saRvTo wigni, romelsac uwodes `daviTni~. es wigni Sedgeba
150 fsalmunisagan (saRvTo sagaloblisagan). maTSi aris gamoxatuli RvTisadmi
vedreba, misi qeba-dideba da mravali winaswarmetyveleba ieso qristeze. amitom
daviTi iwodeba daviT mefsalmuned, aseve _ daviT winaswarmetyvelad.
nestor yubaneiSvilis
`Zveli aRTqmis saRvTo istoriis~ mixedviT
Jurnali `Cveni mwerloba~, N15; 24 ivlisi, 2009 weli.

83

ვ :

skolis biblioTekaSi moZebne iakob gogebaSvilis `bibliuri istoria~ da


waikiTxe `daviTis gamarjveba goliaTze~!

ფ  :
moawyveT diskusia Temaze: `Tu kacsa codna ara aqvs, gastanjavs wuTisofeli~. exma-
reba Tu ara swavla-ganaTleba adamians cxovrebiseuli sirTuleebis gadalaxvaSi?

y
 :

op
„swavla stumars hgavs momsvlelsa, Wkua ki maspinZelia... Tu Wkua mwyralad
dauxvda, maTi Tanxmoba Znelia“.
„kaci yovelgan darCeba, Tu TviTon gonieria“.
„swavla wyaro ars cxovrebis, sibrZne _ misi nakaduli, da nyofi maTi erTad
_ Sveba, lxena, sixaruli“.
C
„uswavleloba bnelia, swavla naTeli da mzea!“

 
't
arca var puri, arc Rvino,
on

arc Tmis saRebi inao,


vinc SemiZina me meti,
win vervin waurbinao,
Cems Tavs veravin waarTmevs,
rom scemon qva da rkinao,
D

masTan var misTvis saqebi,


CemiT sxvas uZRvis winao.


  ვ :

imsjele swavlis sirTulis Sesaxeb sakuTar gamocdilebaze dayrdnobiT!


Txzulebis werisas daixmare Semdegi kiTxvebi:
Seni gamocdilebiT, swavla Znelia Tu advili?
risi Seswavla gagWirvebia? ratom?
gadagilaxavs swavlis dros Seqmnili dabrkoleba?
vin an ra dagxmarebia am sirTulis daZlevaSi?
miznis miRwevis Semdeg sixaruli gangicdia?

84
y
daviT guramiSvili

op (biografia)

daviT guramiSvili daibada 1705 wels saguramoSi, gorisubanSi, war-


Cinebuli gvaris daviTma siWabuke Tavis mamulSi, saguramoSi, gaatara. misi
C
Semdgomi cxovreba ki rTulad warimarTa, radgan mTel qveyanaSi mZime
mdgomareoba iyo. irani da osmaleTi gamudmebiT ecilebodnen erTmaneTs
SinaomebiT dauZlurebuli saqarTvelos dasapatroneblad. imxanad lekebic
araeTxel dasxmian Tavs qarTl-kaxeTs.
Seqmnili viTarebis gamo saqarTvelos mefe vaxtang meeqvse amaliTurT
't
ruseTs gaemgzavra daxmarebis miRebis imediT, xolo upatronod darCenil
qveyanaSi Zarcva-taceba gaxSirda.
on

1727 wels daviT guramiSvili lamisyanidan gaitaces lekebma. igi tyveo-


bidan gaipara, moskovSi CaaRwia da iq vaxtang VI-is amalas SeuerTda. mefem
mas iaraRis sawyobi Caabara.
1738-60 wlebSi daviTi monawileobda osmaleTis, Sveciisa da prusiis wi-
naaRmdeg ruseTis brZolebSi. 1760 wels Tavi daaneba samxedro samsaxurs
D

da sabolood damkvidrda ukrainaSi, mirgorodSi. daviTisaTvis samSobloSi


dabruneba auxdenel ocnebad iqca da swored am satkivarma aaRebina xelSi
kalami. daviT guramiSvilma Seqmna poeturi krebuli, romelsac `daviTiani~
uwoda.
1787 wels ukrainaSi imyofeboda qarTvelTa erTi jgufi erekle II-is va-
Jis, mirian batoniSvilis, meTaurobiT. daviTma sasoebiT Caabara mas erTa-
derTi `pirmSo~, rogorc TviTon moixseniebda krebuls. amgvarad gaikvlia
gza guramiSvilis `daviTianma~ saqarTvelosken.
leqsebTan erTad krebulSi Sevida poema `qarTlis Wiri~, romelic avto-
biografiuli xasiaTisaa. masSi mwerlis Wir-varami gadajaWvulia saqarTve-
los bedsa da ubedobasTan.
daviT guramiSvili mirgorodSi gardaicvala 1792 wels. igi iqve da-
ukrZalavT, RvTismSoblis miZinebis taZris ezoSi.

85
 :
gorisubani _ sofeli saguramosTan.
prusia _ istoriuli saxelwodeba dasavleT evropis erTi nawilisa.
mirgorodi _ qalaqi ukrainaSi.
avtobiografia _ ix. cnebebi!

sagulisxmo cnoba:
karga xans ar iyo cnobili, sad ganisvenebda samkvidrodan samudamod
mowyvetili poeti, Tumca XIX saukunis qarTvel moRvaweebs, maT Soris akaki

y
wereTels, cda da mondomeba ar daukliaT am mimarTulebiT.
dRes es sakiTxi ukraineli mkvlevris, dmitro kosarikis, wyalobiT ukve

op
garkveulia.
1948 wels guramiSvilis saflavs stumrobs qarTvel mweralTa delegacia.
cnobili qarTveli mwerali, Salva dadiani, saflavze muxlmodrekili mimar-
Tavs didi winapris aCrdils: `samSoblom dagvabara gadmogceT Sen mSobliuri
qveynis uzomo siyvaruli. amieridan Sen aRara xar upartrono da mitovebuli.
C
Sens wminda saflavs afaria moZme xalxis siyvarulis saTuTi kalTa~.
Salva dadiani mTrTolvare xeliT xsnis patara parks, romelSic TiTo muWa
miwaa mTawmindidan _ nikoloz baraTaSvilis, ilia WavWavaZis, akaki wereTlis
da vaJa - fSavelas saflavebidan.
mSobliuri qveynis miwa, im samkvidrosi, romelic mTeli sicocxle enatre-
't
boda poets, Cumi SrialiT eyreba mis saflavs.
on

sargis caiSvilis werilis, `daviT guramiSvilis~, mixedviT


D

 ვ :

1. sad daibada daviT guramiSvili, sad gaatara yrmobis wlebi?


2. rogor aRmoCnda poeti ruseTSi?
3. rogor moxvda poema `daviTiani~ saqarTveloSi?
4. daviT guramiSvilis biografiis gacnobis Semdeg rogors uwodebdi misi cxov-
rebis gzas: uSfoTvelsa da mSvids, mxiarulsa da xalisians Tu xifaTiansa da
gansacdelians? ratom?
5. sagulisxmo cnobis mixedviT, ra gaakeTa Salva dadianma? Tavisi moqmedebiT
rogori damokidebuleba gamoxata samSoblodan gadaxvewili poetis saxelisa da
xsovnis mimarT?

86
cnebebi:
avto _ rTuli sityvis pirveli Semadgeneli nawili, niSnavs: TviT, Ta-
visi.
avtobiografia _ berZnuli sityva, niSnavs sakuTari cxovrebis aRweras
(autos _ TviTon, bios _ cxovreba, grafos _ vwer). avtobiografiul
nawarmoebSi mwerali mogviTxrobs Tavisi cxovrebis Sesaxeb.
avtografi _ 1. mwerliseuli xelnaweri teqsti. mweralTa avtografebs
swavloben mecnierebi istoriis, enisa da literaturis mniSvnelovani
sakiTxebis gasarkvevad; 2. sakuTari xeliT gakeTebuli warwera suraTze,
wignze; sakuTari xelmowera.
avtoportreti _ sakuTari portreti. es SeiZleba iyos mwerlis mier
sakuTari Tavis aRwera an mxatvris mier sakuTari gamosaxulebis daxatva.

y
op
C
't
on

daviTis avtoportreti da avtografi


D

locva
(avtoportretze warwerili leqsi)
RmerTo, maCvene yanebi
am sarwyavT monayvanebi!
RmerTo, damaswar zafxulsa,
fqvils, am wisqvilzed dafqulsa!
yovlad wmindao, damadev
wylurzed wamali samTeli,
SemaZlebine aRvanTo
me Sens winaSe sanTeli!
daviT guramiSvili

87
 :
monayvanebi _ moyvanili, moweuli.
wyluri _ igive wyluli, Wriloba.
samTeli _ gasamTelebeli, gamosajanmrTelebeli.
aRvanTo _ avanTo.

 ვ :

1. leqsis pirveli ori striqonis mixedviT, raze fiqrobs da zrunavs daviT


guramiSvili? a) imaze, rogoria sarwyavi sistemis agebuleba, da imaTze, vinc

y
momavalSi maT aagebs; b) imaze, risTvisac Sroma gaswia, da imaTze, vinc puris mo-
savalma unda daapuros da gaaxaros; g) imaze, sakuTar leqsebs ra mouxerxos, da

op
imaTze, vinc am leqsebs momavalSi waikiTxavs.
2. mexuTe da meeqvse striqonebis Sinaarsi SeiZleba gavigoT ase:
a) ufalo, sxeulze gaCenili Wrilobebis Sesaxorcebeli wamali mapovnine! b) ufa-
lo, sanTlisgan malamos damzadeba da Wrilobebis gankurneba maswavle! g) ufalo,
sulis tkivili, sulSi gaCenili Wriloba momirCine Seni gamamTelebeli wamliT _
C
Seni madliT, Semewie, damexmare!
3. bolo or striqonSi daviT guramiSvilis ra Tviseba Cans? RvTis mimarT ra
grZnobas gamoxatavs?
't


  ვ :
on

mocemuli nimuSebis mixedviT dawere avtobiografia da CV!

avtobiografia
D

me, daviT giorgaZe, davibade 2006 wlis 27 maiss q. TbilisSi.


mama _ levan giorgaZe _ dabadebuli 1979 wels, profesiiT inJineri, muSaobs
samSeneblo kompaniaSi `Cemi ubani~.
deda _ nino doliZe _ dabadebuli 1981 wels, profesiiT eqimi, amJamad diasax-
lisia.
2012 wels Sevedi q. Tbilisis #1 sajaro skolaSi. amJamad var V klasis moswavle.
vswavlob inglisur da germanul enebs.
gatacebuli var sportiT, kerZod, fexburTiT.
myavs da-Zma:
da _ Tamar giorgaZe _ q. Tbilisis #1 sajaro skolis VI klasis moswavle.
Zma _ giorgi giorgaZe _ q. Tbilisis #1 sajaro skolis III klasis moswavle.
vcxovrob TbilisSi Semdeg misamarTze: ingoroyvas quCa, #14.

88
avtobiografiis erT-erTi saxea CV (< Curriculum Vitae laTinuri si-
tyvebia, niSnavs `cxovrebis gzas~). CV unda iyos mokle da naTeli; Cveu-
lebrivi avtobiografiisgan gansxvavebiT, ar unda hqondes TxrobiTi
forma. SemogTavazebT CV-is erT-erT nimuSs.

CV
piradi monacemebi
saxeli, gvari: daviT giorgaZe

y
dabadebis TariRi: 2006 wlis 27 maisi

op
misamarTi: q. Tbilisi, ingoroyvas quCa, #14

telefoni: 81-18-81 (saxli), 833-89-93-33 (mobiluri)

eleqtronuli fostis misamarTi E-mail: dato2006@mail.ru


C
ojaxuri mdgomareoba
deda _ nino doliZe, diasaxlisi
't
mama _ levan giorgaZe, inJineri
on

da _ Tamar giorgaZe, moswavle

Zma _ giorgi giorgaZe, moswavle

ganaTleba
D

2012 wlidan dRemde q. Tbilisis #1 sajaro skolis moswavle,


amJamad vswavlob me-5 klasSi.

unar-GCvevebi
kompiuteri: Microsoft Word, Internet.
enebi: qarTuli (mSobliuri)
inglisuri (kargad)
germanuli (kargad)
hobi: sporti da mxatvroba

89
y
op
akaki wereTeli
Cemi Tavgadasavali
C
(nawyveti)
gimnaziaSi rom Semiyvanes, gavocdi: imdeni bavSvi, erTad Tavmoyrili,
't
Cems dReSi ar menaxa. mozrdilebi skamebze isxdnen sulganabuli da pa-
tarebi ki jguf-jgufad kedlebTan iyvnen atuzuli. irgvliv ficrebi iyo
on

Camokidebuli, zed anbani ewera da imas akiTxebdnen ymawvilebs. jgufs erTi


ufrosi hyavda da is aswavlida: xelSi eWira wkepla da, SeeSleboda Tu ara
bavSvs kiTxva, ucxunebda da ucxunebda. am yofaSi iyvnen, sanam kiTxvas is-
wavlidnen. warmoidgineT 7-8 wlis bavSvi dilis Svidi saaTidan naSuadRevis
or saaTamde mSier-mwyurvali da maSin igrZnobT, Tu ra tanjvaSi iyvnen is
D

sawylebi.
SesvlisTanave pirvel kedelTan damayenes „anban“-ze, magram, radganac qa-
rTuli wera-kiTxva vicodi da rusulSic gatexili mqonda Tvali dedaCemis
wyalobiT, erT dRes Semovirbine yvela kedeli. kiTxviT kargad vkiTxulob-
di, magram rusuli ar mesmoda. im dros SemoRebuli iyo Tunuqis firfita,
romelsac „markas“ eZaxdnen. vinc qarTulad xmas amoiRebda, miaCeCebdnen
xelSi da Tanac saxazavs dahkravdnen xelis gulze. mere is unda cdiliyo,
rom sxvisTvis gadaeca rogorme imrigadve, e. i. Cabarebis dros `lineika~
daertya xelis gulze. amgvarad, es sacodaobis firfita gadadioda xeli-
dan xelSi. swavlis gaTavebis dros vinc ver moaswrebda im firfitis Tav-
idan moSorebas, unda klasSi darCeniliyo mTeli dRiT usadilod. amitom
ymawvilebi cdilobdnen, rom erTmaneTi moetyuebinaT rogorme.
sul erTi kviris Sesuli viyavi, rom movida CemTan erTi patara ymawvili
da megobrulad mkiTxa raRaca qarTulad. mec, rasakvirvelia, radganac sxva

90
ena ar vicodi, qarTulad vupasuxe. ymawvilma sixaruliT momaCeCa firfita.
CamovarTvi, meti raRa gza mqonda, magram „lineikaze“ ki ver daveTanxme. „ra
genaRvleba Sen, me rom „lineika“ ar davirtya, marto varT da vin gaigebs-
meTqi, vexvewebodi. Cemma mowinaaRmdegem Sors daiWira: „me Tu damartyes,
Sen ra, Wreli pepela xaro?!“. me gavuZaliandi da iman maswavlebelTan da-
mabezRa. damiZaxes, gavedi SiSiT da kankaliT. maswavlebelma warbebi Sekra:
„rogor bedav urCobas? aq Seni saxli xom ar ggoniao!“. me Tavis marTleba
daviwye, magram araferi gamivida. dauZaxa „storoJebs“ da ubrZana: „roz-
gio!“. me gaqceva davapire. „daiWireTo!“ _ iyvira maswavlebelma. igriales
moswavleebma da gadameRobnen karTan... me meore oTaxSi Sevvardi, Sevxti
fanjaraze, gavamtvrie mina, gadavxti da movkurcxle Sinisaken. gulgaxeT-
qili SeviWeri saxlSi.
mSoblebma rom gaiges, rac moxda, Sewuxdnen da mirCies: „wadi, ra vuyoT,
gagrozgon, yvelas rozgaveno. moiTmine da bolos kaci gamoxvalo!..“ magram

y
me Sors daviWire da vuTxari dedas: „Tu kidev gagigzavnivar im dasaqcev
gimnaziaSi, Tavs davixrCob-meTqi!“ SeSindnen da CamomeTxovnen. erT kviras

op
aRar wavsulvar klasSi. im dros direqtorad kocebu iyo, axali daniSnuli.
qarTuli kargad icoda da qarTvelebic Zalian uyvarda. movida CvenTan da
gamomkiTxa yvelaferi. mec daufaravad movaxsene, rac gadamxda da rasac
vgrZnobdi. gaukvirda, gadaaqnia Tavi, momefera da miTxra: „nuRaravisi ge-
Sinia! xval CemTan modi pirdapir da me wagiyvan klasSio“.
C
meore dRes marTla mimiyvana Cvens klasSi. moixmo zedamxedvelebi, mas-
wavleblebi da gamoucxada yvelas: „mospeT „marka“ da umizezod cema-tyep-
azec xeli aiReTo!“. marTlac, im dRidan codvis firfita gadaagdes, magram
cema-tyepaze ki uceb ver aiRes xeli. xSirad momxdara, rom erTi da igive
't
bavSvi erTi dRis ganmavlobaSi samjer-oTxjer gaurozgavT: erTi rusis
bavSvi iyo Zlier mousvenari. erTxel naxevari saaTiT daagvianda klasSi
on

mosvla da direqtorma gaarozgvina; im dResve gakveTili ar icoda da mas-


wavlebelma gaarozgvina; swavla rom gaTavda, zedamxedvelma gaarozgvina:
„saxlSi gicelqia, mezoblis bavSvisaTvis qva gisrolia, giCivleso!“...
RvTis madliT, me amcda tanjva da, erTis metad, ar gavlaxulvar, magram
es erTic sakmao iyo, mTeli Cemi sicocxle daetanja!
D

direqtorma rom mimiyvana, im dRidan Cemi maswavlebeli sul gulaRre-


nili iyo Cemze da, Tuki SemTxveva eqneboda, rasakvirvelia, ar damzoga-
vda. erTxel romeliRac moswavlem xaWapurebi moitana klasSi da lata-
riaSi Caagdo TiTo kapikad. yvelam moawera xeli. wamZlia sulma da mec
movawere. Semogveswro maswavlebeli da iwyina. aiRo uSvelebeli „lineika“.
TiTo-TiTod gahyavda xelis momwerebi, hkiTxavda: „romeli xeliT moawe-
reo?“ da, pasuxs rom miiRebda, dahkravda, rac Zali da Rone hqonda. me
yvelaze boloSi vewere, radganac Cemi gvari wilzea, JurnalSi ki anidan iw-
yeba gvarebis wera. vifiqre, Tu marjvena xeli metkina, wera gamifuWdeba da,
modi, marcxenas gavimeteb-meTqi. mec, rasakvirvelia, miTxra: „aba, damnaSave
xeli gamoiSvireo!“. me marcxena gavuSvire. jer damkra da mere eWvi Seitana:
„marcxena xeliT rogor moawerdio?“. rom gamovutydi, marjvena xelzec
damkra da gamiSva. tkena xom tkena iyo, magram me is ufro mtanjavda, rom
Wkua wavage da ori „lineika“ damkres! vtirodi, xeli mikankalebda da, ra-

91
sakvirvelia, kargad veRar davwerdi!.. nawerebi rom gaarCia maswavlebelma,
damiwuna da kidev damkra „lineika“: ukeT dawereo! klasis gaTavebamde oTx-
jer kidev damkra!..
is dRe iyo da mas aqeT, veRar daviviwye es SemTxveva. weraSi xeli gami-
fuWda da dResac kidev gaurkvevlad vwer. es SemTxveva ra gasaxsenebeli
iyo, magram imitom vambob, rom mSoblebma da maswavleblebma gaiTvaliswi-
non, Tu ra Znelia saTuT bavSvebTan sastikad mopyroba da ra Sedegi mo-
hyveba xolme...

 :
ucxunebda _ magrad dahkravda, Semohkravda.
Tunuqi _ furceliviT Txeli rkina.

y
lineika _ rusuli sityvaa, igive saxazavi.
storoJi _ rusuli sityvaa, igive daraji.

op
rozgi _ wkepla, ruseTSi iyenebdnen damnaSavis dasasjelad.
gimnazia _ saswavlebeli.
CamomeTxovnen _ Tavi damanebs, SemeSvnen.
gulaRrenili _ ganawyenebuli, gabrazebuli.
lataria _ nivTebis an fulis gaTamaSeba bileTebiT.
C
kapiki _ rusuli fulis erTeuli, xurda fuli.
't
 ვ :

1. akaki wereTlis monaTxrobis mixedviT, gimnaziaSi axlad Sesul moswavles


on

anbans rogor aswavlidnen? rogors uwodebdi am wess? ratom?


2. ras uwodebs mwerali `sacodaobis firfitas~ da ratom?
3. ra Cvevebs, romel Tvisebebs unergavda firfitis Tavidan moSorebis survili
mozardebs?
D

4. rogor gaxda patara akaki am sastiki wesis msxverpli?


5. ra pirobaze ver daiTanxma akakim Tanatoli ymawvili? ratom?
6. maswavlebeli rogor moiqca, rodesac akaki daabezRes?
7. rogor Seafasebdi gimnaziaSi arsebul wesebs?
8. ratom aRar undoda akakis gimnaziaSi wasvla?
9. vin Seacvlevina akakis gadawyvetileba?
10. rogor axasiaTebs akaki gimnaziis axal direqtors?
11. direqtor kocebus brZanebis miuxedavad, romeli sastiki wesi ver moiSala
gimnaziaSi?
12. dasjis wesi rogor moqmedebs adamianis sulze?
13. ratom gaufuWda akakis xelwera?
14. vis sayuradRebod ixsenebs akaki `lineikiT~ cemis SemTxvevas?

92
    ვ :
rogor gesmis gamoTqmebi?
1. qarTuli wera-kiTxva vicodi da rusulSic `gatexili mqonda Tvali~
a) vcnobdi, verkveodi; g) Sors kargad vxedavdi;
b) ver vcnobdi, verc verkveodi; d) mxedveloba mawuxebda.
2. `Wkua wavage~
a) davijere; b) davfiqrdi;
g) davuZlurdi; d) gavbriyvdi.

daviT guramiSvili ambobs: `nu genaRvlebis swavlaze yrmis wkeplis cemiT


kivili~; akaki wereTlis azriT ki mSoblebi da maswavleblebi bavSvebs sastikad
ar unda moepyron.

y
imsjeleT, romel mosazrebas emxrobiT da ratom?

op
C
't
on
D


  ვ :

dawere Txzuleba: `me da skola~. daixmare Semdegi miTiTebebi da kiTxvebi:


gaixsene, rogor Sexvedi skolaSi!
aRwere Seni maSindeli gancda da fiqri!
gagiWirda Tu ara Tavdapirvelad axal garemosTan Segueba? ratom?
vin gaswavla qarTuli anbani?
rogor gaswavlidnen?
kidev ras swavlobdiT?
dausjixar Tu ara vinmes? ratom? rogor?
Secvlidi rames Sens skolaSi? ras? ratom?
ras ar Secvlidi?

93
y
op
revaz inaniSvili
Cemi bavSvobis skola
Cvens sofelSi ori skola iyo _ zeviTskola da qveviTskola, zeviTskola
C
_ didi, qveviTskola _ patara. patara skolaSi patarebi davdiodiT.
dilaadrian, rva saaTze, CavawyobdiT bavSvebi CanTaSi wignebs da rveulebs,
CavuWyunavdiT gverdiT vaSlebsa da msxlebs da daveSvebodiT Tavqve mima-
val orRobeebSi.
't
skola wisqvilis arxis piras idga, SemaRlebulze. sul oTxi oTaxi hqon-
da, oTxi klasi. erTi patara oTaxic iyo, samaswavleblo. daiwyeboda ga-
on

kveTili, Camovardeboda siCume _ davSoSmindebodiT bavSvebi, visxediT da


bartyebis TvalebiT SevyurebdiT maswavlebels, magram, buzis gafrenas gai-
gonebdiTo, aseTi siCume arasodes iyo. garedan yovelTvis sxvadasxvanairi
xma Semodioda, gazafxulze arxis piras gayolebul kaklebze molaRurebi
gadasZaxodnen erTmaneTs, Semodgomaze _ jafarebi, zamTarSi _ yvavebi.
D

gazafxulze, maisSi, dairekeboda Tu ara didi Sesvenebis zari, magari


biWebi sabanaod Carbodnen arxze. maswavleblebi wyrebodnen, magram magari
biWebi Tavisas ar iSlidnen. isini dResac kargad maxsovs: jabala, babajana,
prokona, qSuva... erTic iyo, yvelaze magari biWi _ RaWuna. am RaWunas gamo-
agdebdnen gakveTilidan, is ki wavidoda, gaCerdeboda SemaRlebulze, ise,
rom fanjrebidan kargad daenaxaT bavSvebs, idga da aRaWunebda ybebs, ra
edo, ar vici, aqlemiviT ki aaqafebda xolme pirs.
maswavleblebi gvaswavlidnen Zalian karg rameebs. qarTulis maswvlebe-
li gvswavlida: `Svlis nukris naambobs~, `amodis, naTdebas~, `magdanas lur-
jas~... ariTmetikis maswavlebeli _ wiladebs, wiladebis Sekrebas, gamokle-
bas, gamravlebas, gayofas, kidev _ gamoyvanili magaliTebis Semowmebas. ra
kargi iyo, rom SevamowmebdiT da swori aRmoCndeboda Cveni pasuxi! bunebi-
smetyvelebis maswavlebeli gvaswavlida mTebs, tyeebs, mdinareebs, tbebs,

94
eqskursiebzec davyavdiT. viyaviT Cvens goraze, mere CaveSviT tyeSi, vna-
xeT, rogori iyo mcenaris bolqvebi. bunebismetyvelebis maswavlebelmave
gvaCvena adamianis ConCxi da mikroskopi. daudebdi mikroskops Tmis Rers,
Caixedavdi Sig da is Tmis Reri joxis simsxo Canda.
zamTarSi, did Tovls rom dadebda da moyinavda, skolis gverdze davasi-
pebdiT arxisken Camaval gzas da iyo erTi sriali da kotriali, gogoebi bi-
Webze mondomebiT srialebdnen, oRond isini _ wiokobiT. xandaxan romelime
maswavlebelic ki dacurdeboda xolme, xandaxan waiqceoda kidec, maSin ki
aRar vicodiT, ra gveqna, gagvcineboda Tu ara.
saklaso oTaxSi xurda Tunuqis Rumeli. vinc im RumelTan axlos ijda,
bednieri iyo. bunebismetyvelebis maswavlebeli gvaswavlida simRerasac.
ver iqna da ver ki gvaswavla, rogorc TviTon undoda, magram ar gviwyre-
boda. Slida da aqnevda xelebs, mere mividoda RumelTan, Semoawyobda im

y
xelebs milze da naRvliani TvalebiT gviyurebda yvelas.
nisli rom iyo da im nislSi maRlidan gadaxedavdi Cvens skolas, gego-

op
neboda, mSvenier ocnebaSi xdeboda yvelaferi. adioda sworad da nisls
uerTdeboda kvamli. gegoneboda, erTi mondomeba da mosdebda Toks kaci
im skolas Tavis bavSvebian-kvamlianad, aikidebda da waiRebda TovlSi.
qveyniereba maSin iyo didi, skola _ patara. axla, piriqiT, qveyniereba dapa-
C
taravda, skolebi gaizarda. qalaqad Tu soflad axla sul didi skolebia
da arc erTze ar ifiqreb, imas Tu vinme adgilidan daZravs.

 :
't
orRobe _ soflis gza, romelsac orive mxares Robeebi mihyveba.
daSoSmineba _ damSvideba, dawynareba.
on

molaRuri _ mgalobeli frinveli, gulyviTela.


jafara _ igivea, rac Cxikvi; beRurasnairTa rigis gareuli frinveli feradzo-
liani frTebiT.
davasipebdiT _ Tovls sasrialod gavaprialebdiT, molipuls gavxdidiT.
D

 ვ :
1. mwerali soflis or skolas Soris romelze amaxvilebs yuradRebas? ratom?
2. maswavleblis mimarT bavSvebis rogori damokidebuleba Cans moTxrobaSi?
3. ratom ar iyo arasodes klasSi iseTi siCume, romelzec iTqmis: buzis gafrenas
gaigonebdiT?
4. gazafxulze, maisSi, sad dadiodnen `magari~ biWebi?
5. `yvelaze magar~ biWs metsaxelad `RaWunas~ ratom eZaxdnen?
6. gaixsene, ras hyveba akaki wereTeli gimnaziaSi swavlis, iqauri wesebisa Tu mas-
wavleblebis Sesaxeb! Seadare revaz inaniSvilis mogonebas! moswavleebis rogor
damokidebuleba Cans maswavleblebis an maT mier naswavlis mimarT? moZebne Sesa-
bamisi adgilebi da pasuxi daasabuTe!

95
7. mwerlis mogonebis mixedviT, ra mizniT dahyavda bunebismetyvelebis maswav-
lebels bavSvebi eqskursiebze?
8. mwerlis ra damokidebuleba Cans skolisadmi moTxrobis bolo abzacSi? nislSi
gaxveul am adgils rom gadmoxedavda, ra gancda eufleboda?


ვ :

moZebne moTxrobaSi is winadadeba, romelSic sityva mikroskopia naxsenebi.


daakvridi Sinaarss da ganmarte, axseni am sityvis mniSvneloba!
saliteraturo qarTulSi sityva `magari~ niSnavs myars, mtkices, gamZles,
mkvrivs, Znelad gasatexs, Znelad dasangrevs; aseve _ Zliersa da Roniers, Jar-

y
gonSi ki, kargisa da gamorCeulis garda, jiutis, urCis, Tavnebas mniSvneloba
SeiZina. revaz inaniSvilis moTxrobaSi moZebne winadadebebi, romlebSic es si-
tyva gvxvdeba da daasaxele, saliteraturo qarTuls ganekuTvneba Tu Jargons.

sagulisxmo cnoba:
op
sityva `skola~ Zvel saberZneTSi warmoiSva da aRniSnavda moclas, Ta-
C
visufal dros. swavluli adamianebi ikribebodnen, saubrobdnen sxvadasx-
va sakiTxze, msjelobdnen, kamaTobdnen, eZebdnen pasuxebs. TandaTan moaz-
rovneebs, filosofosebs moswavleebic gamouCdnen da skola saswavlo
procesis aRmniSvnel cnebad gadaiqca.
't
didi berZeni poeti evripide ambobda: `aRzrda rTuli saqmea, ar arsebobs
ufro mniSvnelovani saqme, vidre sakuTari Tavisa da axlobelTa ganaT-
on

lebaa~.
ZvelberZnuli ganaTleba tradiciisamebr or nawilad iyofoda: gonebi-
sa da sxeulis wvrTand. aTeneli vaJi swavlas 7-8 wlis asakSi iwyebda. is
skolaSi mihyavda erTgul monas, romelsac pedagogi ewodeboda. mas bav-
SvisTvis mTeli dRe Tvalyuri unda edevnebina, xolo codnis miRebis pro-
D

cesSi ar monawileobda. mas mxolod kargi manerebis swavleba da zneobrivi


aRzrda evaleboda, amitom pedagogad irCevdnen monas, romelic sando da
zrdilobiani iyo.


  ვ :

moTxrobaSi `Cemi bavSvobis skola~ mwerali ixsenebs, rogori saintereso ga-


kveTilebi utardebodaT, ra karg raRacebs aswavlidnen sxvadasxva sagnis mas-
wavleblebi. Sen romeli sagani giyvars? romeli gakveTili an eqskursia gaxsovs,
rogorc yvelaze saintereso? gaixsene da dawere!

96
vaJa fSavela
gazafxuli
bunebam gamoiRviZa,

y
adga, gacocxlda mkvdaria.
Zlivs saamuri dameca
civi ciuri cvaria.

op
Tovli damdnara mTazeda,
xevebze mohyefs Rvaria;
aqeT aragvi ayvirda,
C
iqiT bans aZlevs mtkvaria;
ar moewyinaT amaTa
javroba Sesazaria.

ramdeni xani gavida,


't
rac dedamiwa aria,
mas aqeT dauRalavni
on

miwasa sTelven Zmania.

imaT wyals daubania


Tamaris turfa Tvalnia.
SvilT trfobiT gaumaZRrebi
D

gadmoscqerian mTania.

Zmani Sestrfian dedebsa,


dedebi _ lomgul Svilebsa,
sakinZze almasisasa
daukereben Rilebsa.

 :
moewyinaT _ mohbezrdaT.
javroba _ mTaSi es sityva Cxubis mniSvnlobiT ixmareba.
Sesazari _ sazareli.
trfoba _ siyvaruli.

97
 ვ :

1. bunebis gamoRviZebas vaJa fSavela romeli fraziT gamoxatavs? waikiTxe xma-


maRla!
2. pirveli strofis romeli sityva gamoxatavs azrs, rom poeti gazafxuls did-
xans eloda da, rogorc iqna, sasurveli dro dadga? daasaxele mxolod es erTi
sityva!
3. rogor gesmis gamoTqma `xevebze mohyefs Rvaria~? a) niaRvari nadirs afrTxobs;
b) niaRvari xmauriT modis; g) niaRvars avdari mohyveba.
4. rogor gesmis gamoTqma: `aqeT aragvi ayvirda, iqiT bans aZlevs mtkvaria?
5. romelma movlenam gamoiwvia is, rom `Rvari mohyefs~, `aragvi ayvirda~ da
`mtkvari bans aZlevs~?
6. ra ar moswyindaT erTmaneTSi aragvsa da mtkvars? gadmoeci Seni sityvebiT!

y
7. leqsis mixedviT romeli ori Zma, ori mdinare, Telavs dedamiwas gaCenis dRidan?
8. vaJa fSavela aragvsa da mtkvarze ambobs: `imaT wyals daubania Tamaris turfa

op
Tvalnia~. risi Tqma surs poets am striqonebiT? imis, rom a) aragvi da mtkvari
ubralo mdinareebisgan samkurnalo TvisebebiT gansxvavdeba; b) aragvi da mtkvari,
sxva mdinareebisgan gansxvavebiT, kamkama da sufTaa; g) aragvi da mtkvari gansa-
kuTrebiT mniSvnelovani da Zvirfasia, vidre, ubralod, mdinareebi.
9. gaixsene bunebis gakveTilebze miRebuli codna! sad ibadeba mdinare? Sesaba-
C
misad, risi mSobelia mTa?
10. rogor axasiaTebs aragvsa da mtkvars _ am or Zmas _ poeti? bolo strofSi
moZebne Sesabamisi sityva!
11. rogor adamianze ityvian, lomguliao?
't
12. leqsis romeli stiqonebi gamoxatavs im azrs, rom mTebi mtkvarsa da aragvs
ugzavnian kamkama, kriala nakadulebs, romlebic Zvirfasi samSvenisebiviT amko-
on

ben, alamazeben am mdinareebs.


  ვ :
D

gamoiyene gapirovnebis xerxi! adamianis enaze aametyvele romelime mdinare,


romelsac ukeT `icnob~. adamianisTvis damaxasiaTebeli moqmedeba da Tvisebebi
miusadage mas da mis irgvliv arsebul garemos, sagnebsa da movlenebs!
Txzulebis Sesaqmnelad daixmare Semdegi kiTxvebi:
saidan modis da sad midis?
gzad ra emateba? rame Tu akldeba?
romeli dro uyvars?
visi an risi stumroba axarebs?
Tavisive SefasebiT, rogoria?
raze fiqrobs? ris keTeba uyvars? ras natrobs?

98
daviT javaxiSvili

y
wvimis wveTebi

op
gazafxulda. Sxapuna wvima movida. mze pirs ibanso, uxarodaT mTebs.
msxvili wveTebi tyapatyupiT cviodnen mindorSi da ise lamazad brwyinav-
dnen mzeze, gegonebodaT, viRacam margalitebi gadmoabniao.
wvimam, samwuxarod, male gadaiRo. nawvimari mindori gaSra da es zRapru-
li silamaze sizmariviT uecrad gaqra. mxolod erT beber rcxilas SemorCa
C
Tavis patara foTlebze wvimis wveTebi. gaxarebuli gaimarTa welSi xanda-
zmuli xe, mxrebic amayad gaSala, magram Sxapuna wvimasaviT xanmokle aRmo-
Cnda misi sixarulic.
wvimis wveTebs male mohbezrdaT mis foTlebze usaqmod jdoma da
't
erT-erTma Tqva:
_ aq yofna, Zmebo, xeirs ar dagvayris! wavideT, gaviaroT, qveyana vnaxoT!
on

_ mezareba! _ upasuxa meorem, Tavisi silamaziT tkbeboda da ver gamZ-


Rariyo.
_ wavideT, wavideT! _ mxiarulad ayayandnen danarCenebi, tyapatyupiT
Cacvivdnen Zirs, dagordnen yvavilebiT gadaWrelebul ferdobze da xevSi
D

xalisianad moCxriale nakaduls SeuerTdnen.


zarmaci da pranWia wveTi adgilidan ar ganZreula, mxolod Tvali gaa-
yola nakaduls. cxviri damcinavad abzika da Tqva:
_ ai, sulelebi! neta ra miarbeninebdaT?! axia magaTze! darCeniliyvnen
aq da CemsaviT gadarCebodnen! _ mere kvlav pranWva-grexa ganagrZo, magram
martos male moswyinda, moiTenTa da bolos CaeZina kidec.
SuadRisas mzem magrad daacxuna, mZinare wveTi aorTqlda da... ukvalod
gaqra.
axla man isev wvimas unda ucados, rom mis axal wveTad iqces da cxovre-
ba Tavidan daiwyos, magram vin icis, gawvimdeba kidev?! da Tu gawvimdeba,
rodis?!
nakaduli ki amasobaSi mxiarulad moCxrialebs Tvalwarmtac xevSi, male
sxva, aseTive lamaz nakadulebs SeuerTdeba, iqceva Reled, wisqvilis qvas

99
daatrialebs, vrcel mindors morwyavs, mere Rele Reles SeuerTdeba da
iqceva mdinared, mZlavr eleqtrosadgurs aamuSavebs, mere isev ganagrZobs
dinebas, TandaTan ufro da ufro gadiddeba da bolos lurj, Tvaluwv-
denel, saocnebo zRvas Seereva...

 ვ :

1. rogor wvimaze iTqmis: `mze pirs ibans~?


2. moZebne meore abzacSi Sedareba, waikiTxe xmamaRla da axseni, ris gamoxatva
surs am SedarebiT mwerals?
3. ra mohbezrdaT wvimis wveTebs?
4. ra TvisebebiT gamoirCeva is wveTi, romelic rcxilis foTolze darCa?

y
5. ra bedi ewia wvimis am erT wveTs?
6. danarCeni wveTebi sad wavidnen?

op
7. moTxrobis bolo abzacSi bunebis ra Tanmimdevruli wesi da kanonia gadmoce-
muli? waikiTxe xmamaRla!
8. ra sasikeTo saqmes akeTebs nakadulad SeerTebuli uamravi wveTi? Rele? mdin-
are? zRva?
9. zRvis mimarT Tavisi damokidebulebis gamosaxatavad mwerali romel mxatvrul
C
xerxs iyenebs? eTanxmebi mwerals? ratom? axseni!

    ვ :
't
ra mxatvruli xerxia gamoyenebuli winadadebebSi:
1. `msxvili wveTebi... ise lamazad brwyinavdnen mzeze, gegonebodaT, viRacam
on

margalitebi gadmoabniao.
2. Sxapuna wvimasaviT xanmokle aRmoCnda misi sixarulic~.
a) gapirovneba; b) Sedareba; g) epiTeti.
D

ფ  :

moamzadeT proeqti `Savi zRva~. daiyaviT ramdenime jgufad da TiToeulma


survilisamebr airCieT dasamuSavebeli Tema. magaliTad: Savi zRva _ saxelwode-
ba; Savi zRvis mosazRvre qveynebi; Savi zRvis binadrebi; Savi zRvis wyalmcena-
reebi da sxv.


  ვ :

gamoiyene SenTvis nacnobi mxatvruli xerxebi da dawere dialogi mdinareSi


moxvedril wvimis wveTsa da kenWs Soris.

100
y
op
goderZi Coxeli
gazafxulze
C
gazafxulze rom gaTbeba miwa,
rom amova enZela da ia,
saqarTvelov, Sens yvelafers vficav,
't
leqss dagiwer cisferpeplebians!
on

ananurTan aragvis wyals davlev,


gamarjvebas vetyvi cisfer kalmaxs,
cixisZirTan Semeyreba gveli,
is maCuqebs ukvdavebis almass.
D

mere waval, bilikebze vivli,


msurs vefero dekasa da Rvias,
nela-nela myinvarwverzec aval,
rom iqidan gadmogxedo mTlians.

 :
ananuri _ sofeli duSeTis raionSi, mdinare aragvis marjvena napirze. aqvea XVI-
XVII saukuneebis cixe-qalaqi.
deka _ maradmwvane buCqi. icis maRal mTebSi.
Rvia _ dabali maradmwvane xe an buCqi, zogjer garTxmulia miwaze. izrdeba mSral
ferdobebsa da kldeebze.

101
 ვ :

1. vaJa-fSavela leqs `gazafxulSi~ aRwers, Tu rogor modis gazafxuli mTeb-


ze Tovlis dnobiT, adidebuli mdinareebis `yefiT~, javrianobiTa da brZoliT...
rogor aris gamoxatuli bunebis gamoRviZeba goderZi Coxelis leqsSi?
2. ras an vis ificebs xolme adamiani? ratom?
3. ras eficeba poeti samSoblos?
4. rogor gesmis poeturi fraza `leqss dagiwer cisferpeplebians~? samSob-
losadmi rogor damokidebulebas gamoxatavs poeti am sityvebiT? a) naz, saTuT,
faqiz damokidebulebas; b) zerele, zedapirul, gulgril damokidebulebas.
5. meore strofis striqonebiT poeti rogor samyaroSi migviZRveba _ realurSi
Tu zRaprulSi? ratom fiqrob ase?
6. gaixsene, zRaprebSi gveli ra SemTxvevaSi xdeba keTili da adamianis dasaCuqre-

y
bas ratom gadawyvets xolme?
7. sabolood sad surs poets asvla? risi xilva surs mas?

op
8. gaecani sagulisxmo cnobas! Seni azriT, ratom irCevs poeti maincdamainc
myinvarwvers da ara sxva mwvervals, raTa saqarTvelos gadmoxedos?
9. ratom natrobs poeti mTliani samSoblos xilvas? risi sawindaria erToba?
C
sagulisxmo cnoba:
myinvarwveri mwvervalia saqarTvelo-
Si, yazbegis raionSi. mas mwverval yazbeg-
't
sac uwodeben. misi simaRlea 5047 metri.
mis ferdobebs zemoT maradiuli Tovlia.
on

myinvaridan saTaves iRebs mdinare Tergi.


myinvarwveris kalTaze, 3680 metris si-
maRleze, mdebareobs meteorologiuri
sadguri, anu adgili, saidanac akvirdebian
atmosferos mdgomareobas, raTa winaswar
D

gansazRvron mosalodneli amindi uaxlo-


esi dReebis ganmavlobaSi; am sadguris
nawili ki alpinistTa TavSesafrad aris
mowyobili.
sazogadoebisTvis cnobilia, rom myin-
varwverze pirvelad avidnen ingliselebi
(duglas freSfildi, adolf muri da
Carlz Tekeri) 1868 wels, magram ioane ba-
toniSvili, me-19 saukunis cnobili swavlu-
li, istorikosi da geografi, wers: iosebi,
moxeve, mRvdeli, saTnoebiTa da siwmindiT
ganTqmuli, iyo pirveli adamiani, romelic
RvTis SewevniT avida myinvarze...

102
myinvarwverze, daaxloebiT 3800 metris simaRleze, mdebareobs beTlemis ga-
moqvabuli-monasteri, romelic saeklesio siwmindeebisa da ganZis sacavi iyo.
monasterSi berebi jaWvis kibeebiT adiodnen.
3900 metris simaRleze dgas Tanamedrove patara eklesia.
legendis mixedviT, myinvarwverze iyo mijaWvuli amirani.

 :
mwvervali _ mTis yvelaze maRali nawili, zemoT aziduli wveri.
meteorologia _ mecniereba dedamiwis atmosferos, misi agebulebis, Tvisebebis
Sesaxeb.
atmosfero _ haeris garsi, romelic dedamiwas artyia.

y
alpinisti _ alpinizmis mimdevari.
alpinizmi _ sportis saxeoba, asvla Znelad misadgom mTis mwvervalebze, myinva-

op
rebze.

ფ  :
C
poeti saqarTvelos yvelafers ificebs. ra aris es `yvelaferi~, anu saficari?
maswavleblis daxmarebiT daiyaviT jgufebad! TiToeuli jgufis wevrebma
SeadgineT CamonaTvali, gaacaniT sxva jgufebis wevrebs da SeajameT!
't
on


  ვ :

gazafxulis mosvlas yvela sxvadasxvanairad aRiqvams, rasac vaJa-fSavelasa


da goderZi Coxelis zemoT moyvanili ori ლeqsic mowmobs. gazafxulis Temaze
D

wina wlebSic araerTi moTxroba da leqsi giswavlia. axla TviTon Seadgine


Txzuleba imaze, rogor aRiqvam da SeigrZnob gazafxulis Semosvlas!
ra xdeba am dros Sen irgvliv? TvalisTvis ra aris SesamCnevi? yurisTvis?
surnels Tu moiyolebs gazafxuli? rogors? risas?
rogori ganwyobileba geufleba?
azris ufro STambeWdavad gadmosacemad gamoiyene Seswavlili mxatvruli
xerxebi!

103
evgenios trivizasi
jadosnuri baliSebi

y
I

op
odesRac erT Soreul qveyanaSi, romlis dedaqalaqsac zeciur qalaqs
eZaxdnen, saZulveli despoti mtacebel-mZarcvelius pirveli mefobda. mas
Tormeti gvirgvini hqonda, romlebsac yovel Tve icvlida.
mZarcveliuss surda, rom mis qveSevrdomebs Seusveneblad emuSavaT
C
maRaroebSi da moepovebinaT Zvirfasi qvebi, romlebiTac Tavis samefo
gvirgvinebs Seamkobda. amis gamo kanoni gamosca, romelic karnavalebs, sko-
lis Sesvenebebs, dabadebis dRis wveulebebsa da kvira dReebs auqmebda. meo-
re kanonis ZaliT, yvela karuseli da sabavSvo moedani unda daketiliyo da
't
maT adgilas qvis sapyrobileebi agebuliyo. mZarcveliuss dilegebi imaT
Casamwyvdevad sWirdeboda, vinc pirvel kanons daarRvevda...
on

bunebrivia, zeciuri qalaqis moqalaqeebs saSinlad sZuldaT mefe. zog-


jer enas uyofdnen an zurgs ukan ejRanebodnen, xan bananis qerqebs yridnen
sasaxlis WiSkris win, fexi daucurdeba da waiqcevao.
erT dRes mtacebel-mZarcveliusma sataxto darbazSi erTguli ka-
riskacebi moiwvia: cacxvia sikvdilaZe _ Tavisi TanaSemwe, Rormucela Wur-
D

va _ dacvis ufrosi da xvliko lanZRvia _ sasaxlis ufrosi jadoqari.


– amixseniT, ratom vejavrebi qveSevrdomebs? ormocdaaTze meti kanoni
gamoveci imis Sesaxeb, rom maT sigiJemde unda vuyvarde, magram Sedegs ver
vxedav.
_ ra brZanebaa, Tqveno udidebulesobav? ra Tqma unda, uyvarxarT! _
daarwmuna cacxvia sikvdilaZem, romlis xelobac pirferoba iyo. mas dam-
Tavrebuli hqonda mliqvnelobis fakulteti qlesvis universitetSi.
_ maS, ratom yrian bananis qerqebs WiSkris win? ratom vimtvrev cxvir-pirs,
roca saxlidan gasvlas vapireb?
_ iqneb hgoniaT, rom cigurebze sriali giyvarT! _ cacxviam scada aexsna.
sasaxlis jadoqarma xvliko lanZRviam RvarZlianad CaiRima:
_ Tavs nu movityuebT... unda uyvardeT, magram ejavrebiT, radgan RamRa-
mobiT sizmrebSi tortebs, foierverkebsa da karuselebs naxuloben. maT im

104
sapyrobileebs adareben, romlebsac gamoRviZebulni xedaven, da yvelafers
Tqven gabraleben!
_ ras mTavazobT? _ ikiTxa aforiaqebulma mtacebel-mZarcveliusma.
_ mosafiqrebelia! _ brZana jadoqarma...
Svidi Tve muSaobda xvliko lanZRvia saidumlo laboratoriaSi da erT
mSvenier dilas gamoCnda sataxto darbazSi, xelSi baliSi eWira.
_ ai, Tqveno udidebulesobav! _ uTxra mefes, _ inebeT Cemi gamogoneba!
neba miboZeT, warmogidginoT koSmarTa baliSi!
_ es xom erTi Cveulebrivi baliSia?! _ Tqva mZarcveliusma.
_ cdebiT, Tqveno udidebulesobav! Cveulebrivi baliSi bumbulisaa, amaSi
ki sindisis qenjnis mtveri da Camqrali Suquris obobis qselia, cremliani
cxvirsaxocebi, WinWari da jaWvebis Jangi, krazanis nestari da maTraxis
nafleTebi... vinc am baliSze daiZinebs, mxolod saSinel koSmarebs naxavs...

y
Tu Cvens moqalaqeebs amgvar baliSebze daZinebas vaiZulebT, yoveldRiuri
cxovreba samoTxed moeCvenebaT im koSmarebTan SedarebiT, romlebsac Ram-

op
RamobiT naxaven! ase da amgvarad, Tqvens Sewuxebas moiSlian!
gaxarebulma mefe mtacebel-mZarcvelius pirvelma brZana koSmarTa ba-
liSebis damzadeba. erT kviraSi mTeli qalaqis samyofi baliSebi mzad iyo
da zeciur qalaqSi yvelas dauriges.
C
mas Semdeg RamRamobiT saxlebidan mZime kvnesas, aCqarebul sunTqvas,
moTqma-godebas da gminvas gaigonebdiT. gamTeniisas zeciuri qalaqis
mcxovreblebi maRaroebisken uferulebi, moxrilebi, loyebCacvenilebi da
TvalebamoRamebulebi miemarTebodnen. aRarsad iyo bananis qerqebi... aRarc
Ciodnen da saZulvel mefes aRarc zurgsukan ejRanebodnen.
't
skolaSic yvela gakveTili uxaliso iyo. xatvis gakveTilze mtacebel-
mZarcveliusis portretebis xatvas swavlobdnen, tanvarjiSis gakveTilze _
on

muxlis modrekas, literaturis gakveTilze _ mefis sadidebel himnebs...

 :
D

despoti _ adamiani, romelic sxvis survils arafrad agdebs, sxvebs aiZulebs mis
nebas daemorCilon.
maRaro _ miwis wiaRidan madneulis mompovebeli sawarmo.
karnavali _ saxalxo dResaswauli cekva-TamaSiT, sanaxaobebiT.
sataxto darbazi _ samefo sasaxlis darbazi.
kariskaci _ Tanamdebobis piri mefis karze.
TanaSemwe _ adamiani, romelic vinmes exmareba saqmeSi da masve eqvemdebareba.
Wurvi _ sabrZolo masala, romelsac zarbazniT isvrian.
dacvis ufrosi _ ufrosi SeiaraRebuli razmisa, romelsac vinmes dacva evaleba.
foierverki _ ferad-feradi SuSxunebis gaSveba.
koSmari _ sazareli, SemaZrwunebeli sizmari.
Suqura –zRvis napirze agebuli koSki, anaTebs gemebisTvis gzis maCveneblad.
krazana _ futkris msgavsi moyviTalo mweri, bziki.
TvalebamoRamebuli _ uZilobis an cudi Zilis gamo TvalebamoSavebuli.

105
 ვ :

1. zeciuri qalaqis mmarTvelis saxeli mis romel Tvisebebze migvaniSnebs?


2. ra kanonebi gamosca man da ratom?
3. raze migvaniSnebs mZarcveliusis kariskacebis saxelebi?
4. cacxvia sikvdilaZis ra Tviseba Cans, rodesac mefes arwmunebs, rom xalxi
aRmerTebs mas?
5. cacxvia sikvdilaZisgan gansxvavebiT, riT xsnis jadoqari xvliko xalxis si-
Zulvils? ras miiCnevs amis mizezad?
6. xvliko lanZRvias azriT, ratom aris Zneli sizmrebis Semowmeba?
7. Seni azriT, imsaxurebs moqalaqeTa siZulvils mtacebel-mZarcveliusi? ratom?
8. riT gansxvavdeboda Cveulebrivi baliSisgan xvliko lanZRvias gamogonebuli
baliSi?

y
9. ras miaRwia mtacebel-mZarcvelius pirvelis samefo karma am gamogonebiT?
10. Seni azriT, imsaxurebs mtacebel-mZarcveliusi moqalaqeTa siZulvils? ra-

op
tom? daasabuTe!

    ვ :
C
riT gansxvavdeboda zeciuri qalaqis skola Cveulebrivi skolisgan? ras swav-
lobdnen iq? rogori adamianebis aRzrdaze zrunavda skola? romel Tvisebebs
uviTarebdnen moswavleebs?
Seni azriT, rogori unda iyos skola? romeli sagnebis swavlas miiCnev
aucileblad, ratom?
't
on


ვ :

moZebne teqstSi Semdegi monacemebi: ra xelobisaa cacxvia sikvdilaZe da romeli


universitetis romeli fakulteti aqvs damTavrebuli! amis msgavsad moifiqre,
D

ra xeloba emarjvebaT dacvis ufros Rormucela Wurvasa da ufros jadoqar


xvliko lanZRvias. aseve moifiqre da dawere, romeli universitetebis romel
fakultetebze SeiZleba mieRoT maT Sesabamisi `ganaTleba~!


  ვ :

mtacebel-mZarcveliusis saxeliT Seadgine teqsti saidumlo brZanebisa, ro-


melsac igi koSmarTa baliSebis dasamzadeblad gascemda! gaiTvaliswine Semdegi
rCevebi!
Tavidan mimarTe maT, vis sayuradRebodac aris Sedgenili teqsti!
saTqmeli gamoxate mokled! piroba Camoayalibe naTlad! amasTanave, miuTiTe,
ra elis am brZanebis pirobis damrRvevs!
werilis bolos aRniSne imisi vinaoba, vinc gasca es brZaneba, da, aseve, TariRi!

106
II
am qveyanaSi cxovrobda erTi maswavlebeli, swavlula qveliusi. mas, sko-
lidan Sin mimavals, Cvevad hqonda, qvis xidze SeCerebuliyo. iq, xidis qveS,
erTi aliviT wiTeli, imediviT saTuTi yayaCo izrdeboda. swavlula yayaCos
uyurebda da ocnebobda, rogor iqneba, bednieri dReebi kvlav ar gagvi-
Tendeso.
erT dResac swavlulam xidis qveS sasaxlis ori mcveli SeniSna. isini
yayaCos eZebdnen, rom amoeZirkvaT, da Tan saubrobdnen:
_ koSmarTa baliSebs gaumarjos! mas Semdeg, rac qalaqelebma maTi gamoy-
eneba daiwyes, simSvide gveRirsa, Sewyda saCivrebi.
– didebuli jadoqaria xvliko lanZRvia! _ kveri daukra meorem.
qveliusi fexakrefiT gaecala iqaurobas. Sin mivida Tu ara, kari gada-

y
raza, saZinebelSi Sevarda, fardebi Camoafara da Wraqis Suqze baliSi ga-
moiRo, jibis daniT dasera da Tavi Zlivs Seikava, SeZrwunebuls rom ar

op
daeyvira. muxli moekveTa, Sublidan civi ofli moiwminda, baliSi swrafad
gakera da Tavis adgilas daabruna.
im Rames mas Tvali aRar mouxuWavs. meore dilas, skolaSi misulma, erTi
moswavle SemosasvlelSi daayena sadarajod da bavSvebs Tavisi aRmoCenis
Sesaxeb uambo. erTad daiwyes fiqri, ra eRonaT.
C
bolos erTma sazrianma biWunam, naperwkalam, wamoiZaxa:
_ xvliko lanZRviam koSmaruli baliSebi sazizRari da saZageli sagnebi-
sgan Seqmna. Cvenc lamazi da mxiaruli sagnebisgan antikoSmaruli baliSebi
SevqmnaT!
't
klasSi mcire xniT siCume Camovarda. rogor unda SeeqmnaT amgvari bal-
iSebi, yvelaferi lamazi, mxiaruli da saocari xom mtacebel-mZarcvelius
on

pirvelsa da mis ramdenime xelqveiTs moetacaT?!


_ modi, vcadoT! _ Tqva swavlula qveliusma, _ ras vkargavT?! mTeli gu-
liT moindomeT da yvelgan eZebeT?!
asec moxda. aqeT eZebes, iqiT eZebes, kuTxe da kunWuli ar datoves, yvela
D

saidumlo samalavSi Seixedes. miviwyebuli ujris kuTxeSi viRacam kanfetis


ramdenime qaRaldi ipova, viRacam _ mavTulxlarTebs Soris gedis bumbuls
miagno, sxvam _ oTxfoTlian samyuras. erTma patara gogonam lurji kesane
aRmoaCina Zveli wignis gayviTlebul gverdebs Soris, misi megobari biWuna
ki saxuravze acocda da mtverSi mercxlis budis mcireodeni namja ipova.
bavSvebma yvelaferi skolaSi miitanes, swavlula qveliusis magidaze
frTxilad daalages da ise Sescicinebdnen, rogorc did ganZs. marTlac,
bneli, gayinuli skolis am magidaze imedi Rvioda: vardis furclebi,
broweulis marcvlebi, bonbonierebis feradi bafTebi, buStebi, mzis sxivis
aTinaTebi da Zveli karnavalidan SemorCenili serpantinis nawyvetebi...
Segrovili nivTebi bevri baliSisTvis sakmarisi ar iyo da gadawyvites,
mxolod ori antikoSmaruli baliSi SeekeraT: erTi im yoCaRi da sazriani
naperwkalasTvis, romelmac am nivTebis Segroveba moifiqra, da meore _

107
swavlula qveliusisTvis. RamRamobiT masze daiZinebdnen da meore dRes
danarCenebs sizmrebs dawvrilebiT mouyvebodnen...

 :
qveli _ mowyale, keTili.
Wraqi _ gasanaTebeli mowyobiloba, Sedgeba navTis Casasxmeli WurWlisa da dagrex-
ili Zafis an naWrisgan, anu patruqisagan.
daserva _ ramis odnav, zol-zolad daWra basri iaraRiT.
antikoSmaruli _ koSmaris sawinaaRmdego.
samyura _ balaxovani mcenare, aqvs sami foToli.
kesane _ balaxovani mcenare, aqvs wvrili cisferi yvavilebi.
namja _ momkili puris Reroebi.

y
bonbonieri _ kanfetis lamazi kolofi.
serpantini _ feradi qaRaldis grZeli da wvrili lenti, romelsac isvrian balis,

op
karnavalis dros.

 ვ :
C
1. maswavleblis romel Tvisebebze migvaniSnebs misi saxeli da gvari?
2. ras aris Sedarebuli yayaCo? Seni azriT, ratom?
3. ra daupirispires swavlula qveliusma da misma mowafeebma koSmarul baliSebs?
4. ras gveubneba im moswavlis saxeli, romelsac meore antikoSmaruli baliSi
't
ergo?
5. qveliusma da misma mowafeebma ratom ver daamzades orze meti antikoSmaruli
on

baliSi?
6. Seni azriT, ra daesizmrebodaT antikoSmarul baliSebze Tavmidebul swavlu-
la qveliussa da naperwkalas?
7. Seni azriT, ra Sedegi mohyveboda im gadawyvetilebas, rom swavlula da napewka-
la meore dRes danarCenebs TavianT sizmrebs dawvrilebiT mouyvebodnen?
D

    ვ :
SeZrwunebuli aris:
a) Tavdaviwyebuli; g) TavdauWereli;
b) Tavzardacemuli; d) Tavgzaabneuli.

romeli sityva ar aRniSnavs uferuls?


a) fermkrTali; d) ferdakarguli;
b) fergadasuli; e) fermixdili;
g) ferxorciani; v) fermileuli.

108
III
gegma warmatebiT ganxorcielda. naperwkala da swavlula saocar, tkbil,
mSvenier sizmrebs xedavdnen da meore dRes skolaSi bavSvebs uyvebodnen,
bavSvebi _ TavianT mSoblebs, mSoblebi _ TavianT TanamSromlebsa da naTe-
savebs. ase vrceldeboda umSvenieresi sizmrebi.
maRaroebSi momuSaveni, sapyrobileTa Tu mavTulxlarTebis mSeneblebi
erTmaneTs eCurCulebodnen:
_ iciT, ra sizmari naxa wuxel naperwkalam?
_ ra naxa, ra?
_ dabadebis dRis torti!
_ sanTlebiT?
_ ara, telefonis boZebiT! ra Tqma unda, sanTlebiT!

y
_ ra unda giTxraT! swavlulam sizmrad naxa, rom kvira dRe isev dawesda.
_ asec unda iyos! amis gafiqrebaze sixaruliT lamis siraqlemasaviT caSi

op
aviWra!
_ mercxaliviTo, unda geTqva!..
_ marTali xar, mercxlebis arseboba sul damaviwyda!
_ kidev, qveliuss iseTi qveyana daesizmra, sadac sapyrobileebi araa. yve-
la dangreulia, maT adgilas sul iasamnebi da vardebi yvavis.
C
_ naperwkalam da swavlulam dRes erTi da igive sizmari naxes!
_ ra sizmari?
_ qveyana naxes mtacebel-mZarcveliusisa da misi qveSevrdomebis gareSe!
_ SeuZlebelia! warmoudgenelia! eg rogor?
't
_ qveyana mtacebel-mZarcvelius pirvelis gareSe?
_ namdvilad! mtacebel-mZarcvelius pirvelis gareSe!
on

_ qveyana kvira dReebiT!


_ karuselebiT!
_ iasamnebiT!
_ boroti jadoqrebisa da sapyrobileebis gareSe!
amas malulad, CurCuliT ambobdnen da imedi nel-nela izrdeboda. zeciu-
D

ri qalaqis mcxovreblebi TandaTan ijerebdnen, rwmena umtkicdebodaT da


imedi esaxebodaT, rom erT dResac es sanukvari, umSvenieresi sizmrebi
simarTled iqceoda da saidumlo gegmis Camoyalibeba daiwyes.
ase gadioda dro da dadga Rame, romelic zeciuri qalaqis matianeSi Se-
vida `SurisZiebis Ramis~ saxelwodebiT.
naSuaRamevs yvela moqalaqe gamovida Tavisi saxlidan aCrdiliviT Cumad,
yvelas koSmarTa baliSi m ohqonda. maT mefis sasaxles alya Semoartyes,
kibeebi aRmarTes da uxmaurod daiwyes balSebis daxvaveba sasaxleSi Tu mis
garSemo. daifarnen mcvelebi, daifara sasaxlis qongurebi...
wynar RameSi mtacebel-mZarcvelius pirvels im autaneli simZimisagan
gamoeRviZa, mkerdze rom awveboda. male mixvda, rom uamravi baliSiT iyo
dafaruli.

109
_ miSveleT! _ qoSinebda da Tan yviroda, _ Ralatia! miSveleT!
naxevradmZinare mcvelebi wamocvivdnen da xmlebiT ecnen baliSebs, rom-

y
lebic axrCobdnen, sunTqvas ukravdnen mefes...
sityvebiT imis aRwera SeuZlebelia, rac im Rames sasaxleSi datrialda.

op
amdeni wliT gamokerili, gamokvebili, gazrdili da gamravlebuli koS-
marebi baliSebidan amocvivdnen.
mirbodnen mefe da misi erTguli msaxurebi da ukan misdevdnen sazareli
koSmarebi cecxlis frqveviT...
C
aravin icis, Semdgom ra moxda. aravin icis, ra bedi ewiaT mtacebel-mZarcve-
lius pirvelsa da mis megobrebs. Tumca amas raRa mniSvneloba aqvs?!
erTi ki namdvilia, maT zeciur qalaqSi fexi aRar daudgamT. isini aRa-
ravis unaxavs.
't
qalaqis binadrebma sapyrobileebi daangries, boqlomebi gadayares da mas
aqeT bednierad cxovrobdnen.
on

netav, dedamiwaze yvela adamiani cxovrobdes maTsaviT bednierad!


berZnulidan Targmna maia kakaSvilma

 :
D

siraqlema _ yvelaze didi frinveli. ar frens, darbis. aqvs lamazi bumbuli.


cxovrobs cxel qveynebSi.
nasaxi _ ramis kvali, niSani, natamali.
matiane _ istoria.
aCrdili _ moCveneba, landi.
daxvaveba _ blomad dayra.
qonguri _ cixesimagris galavanze, koSkebze daSenebuli dakbiluli svetebi.

 ვ :

1. zRapris am nawilis pirveli winadadeba rogor ganwyobilebas uqmnis mkiT-


xvels? rogor dasasruls moelis mkiTxveli?

110
2. Seni azriT, ratom elodnen zeciuri qalaqis mcxovrebni swavlulasa da naper-
wkalas sizmrebs? ratom uyvebodnen erTmaneTs? ra iyo maTSi gansakuTrebuli?
3. sixaruliT frTaSesxmul adamians, Cveulebriv, romel frinvels adareben
xolme? Seni azriT, ratom?
4. raze metyvelebs erT-erTi moqalaqis sityvebi: `mercxlebis arseboba sul da-
maviwyda~? ratom gaaxsenda am moqalaqes siraqlema da ara mercxali?
5. Seni azriT, swavlulas da naperwkalas ratom daesizmraT erTi da igive
sizmari? risi mauwyebeli iyo es sizmari?
6. am sizmris Semdeg moqalaqeebis cxovrebaSi ra uxilavi Zala gaCnda, romelic
izrdeboda da cvlida maT yofas?
7. ris Camoyalibeba daiwyes moqalaqeebma? ratom?
8. erT-erT Rames ra ewoda zeciuri qalaqis matianeSi?
9. rogor iZies moqalaqeebma Suri mtacebel-mZarcveliussa da mis samefo karze?

y
10. Seni azriT, ram gamoiwvia moqalaqeebis SurisZiebis grZnoba?

    ვ :

op
rogori dasasruli aqvs zRapars? Seni azriT, ratom dasrulda ase da ara
sxvagvarad? ra SeiZleba vTqvaT mwerlis Sesaxeb zRapris bolo winadadebis
C
mixedviT? rogori adamiania? Seni azriT, ra Tvisebebia aucilebeli mwerlisT-
vis? ratom? imsjele!
't

ვ :
on

mocemul sityvebs miusadage sityvebi ise, rom gamovides azrobrivad Seusabamo,


sasacilo Sesityvebebi!
magaliTad: siraqlemasaviT caSi monavarde; feriasaviT tlanqi.
sizmariviT, SxamiviT, RamesaviT, bumuliviT, baliSiviT, urCxuliviT, cecxliviT,
koSmariviT.
D


  ვ :

jadosnuri baliSebis~ avtors miswere werili, romelSic gauziareb Sens STa-


beWdilebebs!
werilis Sedgenisas daixmare qvemoT mocemuli kiTxvebi da ramdenime rCeva!
mogewona zRapari `jadosnuri baliSebi~? ratom?
romeli personaJi mogewona? ratom?
vidre zRapris personaJTa saqcielsa da saqmeebze gaigebdi rames, maTma saxeleb-
ma romel Tvisebebze miganiSna?
daicavi werilis forma! dasawyisSi mimarTe mas, visac werils ugzavni, xolo
bolos Seni saxeli da TariRi miawere!

111
y
op
levan bolqvaZe
***
C
(nawyveti)

mefe Cigid XVI-m erT swavlul Cinels ubereblobis saidumlo dastyua. im


Cinelma mefes jadosnuri saaTi gaukeTa. saaTi wikwikebda, muSaobda, magram
't
isrebi ar iZvrodnen. sanam is saaTi gaCerebuli iyo, mefes xani ar ematebo-
da. despotma mefem gadawyvita, dro mTel samefoSi gaeCerebina, da sastiki,
on

uazro brZanebebi gasca. gaisma sayviris xma da macnem mefis brZanebebi auwya
xalxs:
_ bednieri qalaqis mkvidrno! misi udidebulesoba Cigid XVI-is wyalo-
ba ganuzomelia. man ineba, rom maisis orSabaTis nacvlad dRes ganmeore-
biT dadges gasuli wlis dekembris xuTSabaTi, romelic gamoirCeoda uxvi
D

TovliTa da zomieri yinviT. xeebi, saxlebi, quCebi CaiTvalos daTovlilad!


mSoblebma, romelTac hyavT samidan Teqvsmet wlamde asakis bavSvebi, gamoi-
yvanon isini sagundaod! ubeduri SemTxvevebis Tavidan asacileblad saxlis
patronebs evalebaT dilidanve Seudgnen saxuravebis gadmoTovlas! qalaqis
mTavar moedanze saRamos moewyos sazeimo ciguraoba!
macnem sityva daamTavra Tu ara, xelketianebma dauares xalxs da ga-
reT gamorekes Tovlis sagvelad. naxevari saaTis Semdeg buxrebSi cecxli
daanTes. gazafxulis CaxCaxa mziT ganaTebul quCebSi paltoebSi gamowyobi-
li xalxi gamoCnda. gogo-biWebi sicil-kiskisiT moedvnen quCebs, cigurebiT
`srialebdnen~, `gundaobdnen~, erTmaneTs kiserSi `Tovls ayridnen~, `fafuk
TovlSi~ `goraobdnen~. yvelaferi, rogorc saWiro iyo, ise xdeboda: ixre-
bodnen, xelebiT `Tovls~ iRebdnen, am raRacas gundad kravdnen, moiqnevdnen
da isrodnen; xeebs arxevdnen da es `Tovli~ gamvlelebs acvioda. diasaxlisebi
TavianTi saxlis win nacars yridnen, rom gamvlelebs fexi ar dascurebodaT.

112
mamakacebi saxuravebidan gulmodgined yridnen niCbiT `Tovls~. erTi qvrivi
qali WiSkarTan momdgariyo da gamvlelebs exveweboda: `miSveleT, saxli gad-
momiTovleT, Tavze damengreva da oblebi dameRupebiano!~.
da Tumca mTeli qalaqi cdilobda, ise moqceuliyo, TiTqos marTlac zam-
Tari iyo, `sifrTxiles Tavi ara stkivao~ da mefe Cigid XVI-is brZanebiT cixis
qongurze saaTSi erTxel gaismoda sayviris xma da macne xalxs afrTxilebda:
zogierTi casa da varskvlavebs Sehyurebs, Zvel kalendrebSi ixedeba, iT-
vlis, angariSobs. zogs saaTebic aqvs gadamaluli. kidev erTxel geZlevaT
winadadeba, CaabaroT yvela saaTi da kalendari! am brZanebis gacemis Semdeg
visac aRmoaCdeba aseTebi, daisjeba kanonis mTeli simkacriT!
pasuxad gaismoda SeZaxilebi: `mefes gaumarjos!~, `zamTars gaumarjos!~,
`Zirs saaTi!~, `Zirs kalendari!~... mefes axlac hyavs datyvevebuli is swavlu-
li, jadosnur saaTsa sTxovs princesasaTvis, magram araferi gamosdiT...

y
nawyveti wignidan `zRaparSi moxvedrili biWis ambavi~

 :

op
ganuzomeli _ Zalian didi, usazRvro, uzomo.
xelketiani _ aq: xelketiT SeiaraRebuli policieli.
C
 ვ :
't

1. risi wyalobiT ar emateboda mefe Cigids wlebi?


on

2. mefis ra brZaneba auwya macnem xalxs?


3. rogori iyo mefe Cigidis brZaneba da TviTon mbrZanebeli?
4. rogor moiqca xalxi? daemorCila mefis brZanebas? ratom?
5. rodesac mwerali maisis mzian dRes moedanze gamofenili moqalaqeebis gun-
daobas, cigaobas aRwers, mxiarul gunebaze dgebi Tu TanaugrZnob xalxs? ratom?
D

6. romel brZnul gamonaTqvams ar iviwyebda mefe? saqmiT rogor gamoxatavda amas?


7. Seadare mefe Cigid XVI mtacebel-mZarcveliuss! hgvanan isini erTmaneTs? ro-
meli TvisebebiT? maT sataxto qalaqebSi moqalaqeebi rogor cxovroben? ratom?

ფ  :
daiyaviT jgufebad! TiToeuli jgufis wevrebma moifiqreT levan bolqvaZis
zRapridan moyvanili monakveTis saTauri! Semdeg sxva jgufis wevrebs warudgineT!
SearCieT saukeTeso!
saTauris SerCevisas yuradReba miaqcieT mefisa da xalxis ucnaur moqmedebebs,
TiToeul frazas, romelic SeiZleba saintereso saTauris safuZvlad iqces!

113
y
op
C
revaz inaniSvili
miranduxt

I
't

maRaziaSi sami ganyofileba iyo. sami gamyidveli muSaobda, ori qali _


on

maro da margalita, erTic kaci _ geronti.


Semovida patara gogona. iqneboda aTi Tu TerTmeti wlisa. gerontis gan-
yofilebasTan mivida, moxuc qals hkiTxa:
_ bolo Tqven brZandebiT?
D

_ me var, Svilo.
gogona morCilad gaCerda mis ukan. rigi didi ar iyo _ xuTi Tu eqvsi
kaci. arc bevr-bevrs yidulobdnen. swrafad miiwevdnen win.
moxucma qalma aawonina naxevari kilo Zexvi `moyvarulTa~, orasi grami
yveli `ruseTuli~, gamoarTva erTi ormocdaor kapikad Rirebuli mdogvi.
gerontim marjved Camoyara koWebi saangariSoze da moxuc qals uTxra: `ori
da oTxmoci!~. moxucma qalma sammaneTiani miawoda.
_ ori maneTi da samocdaerTi kapiki! _ Tqva patara gogonam.
_ rogora? _ win wamoiwia geronti.
_ ori maneTi da samocdaerTi kapiki! _ mSvidad gaimeora gogonam.
geronti SeSfoTda:
_ Sena, gogo, ras getyvi, ici?
_ vici!
_ ra ici, ra!

114
_ ra da... ori maneTi da samocdaerTi kapikia da ara oTxmoci. geronti
saangariSos eca.
_ maneTi da oTxmocdaxuTi _ Zexvi, orjer ocdaCvidmeti _ yveli, ormoc-
daori _ mdogvi.
_ ori maneTi da samocdaerTi kapiki! _ Tqva isev gogonam.
awiTlebulma gerontim saangariSos koWebi ukan gayara da xelaxla dai-
wyo angariSi. ori maneTi da samocdaerTi kapiki gamouvida.
_ cota swrafad, swrafad! _ daiZaxa bolodan saTvalianma kacma.
gerontim xnier qals xurdebi moukrifa da gognas miaCerda.
_ Sen ra ginda, isa Tqvi!
_ nu miwyrebiT! _ uTxra gogonam.
geronti aimarTa, gogonas daakvirda. erTi sifrifana gogo iyo, mqrqal-
cisferTvalebiani da cota cxviraprexili. marcxena xelSi badura ekava,
marjvenaSi _ xuTmaneTiani da karaqis taloni. Zalian mSvidad idga.

y
_ mibrZane, ra mogarTva! _ morCileba gaiTamaSa gerontim.
_ momeciT oras ormocdaaTi grami Zexvi, orasi grami yveli `Sveicaru-

op
li~, erTi talonisac _ karaqi.
gerontim iwvala da Zlivs Seasrula zustad oras ormocdaaT gramad
Zexvi, mere _ orasad yveli. karaqs awona ar undoda, dafasoebuli iyo,
oras-orasi grami. sami cali miawoda gogonas. saangariSos miswvda, frTxi-
lad Camoyara da gayara koWebi. gaubedavad Tqva:
C
_ sami da samocdaaTi!
_ sami maneTi da samocdaSvidi kapiki!
_ vaax, kaco! _ wamoiZaxa gerontim. isev daapira angariSi. gadaifiqra:
momeci, Svilo, ramdenic ginda, da wadi, samuSao maqvs me!
't
_ aiReT sami maneTi da samocdaSvidi kapiki!
gerontim zustad daubruna xurda.
on

gogona wavida. yvelani uyurebdnen. xom patara iyo da sifrifana, raRac


qalbatonurad midioda, welSi gamarTuli. swori, qera Tma `cxenis kudad~
hqonda Sekruli ukan.
_ deda eyoleba magas... Cems mters! _ Tqva komodiviT ganierma qalma.
_ mSvenieri gogonaa, _ Cailaparaka viRacam.
D

_ rogor?
aravin amoiRo xma.
_ me SviliSvili myavs magaze didi. Tavs maRla ver aaRebineb ufrosebTan,
_ gverdze mdgoms eubneboda WaRara qali.
_ Cems gogonasac.
_ aRzrdaa yvelaferi.
gerontisTvisac jerac ar gaevlo sibrazes. xelebi ukankalebda.
_ kargi maSin viqnebodi, sulac rom ar mimeca araferi.
_ ratom gzavnian maRaziaSi magodenebs? deda ara hyavT? mama ara hyavT?
_ ar scaliaT.
_ kargiT ra, ra ar scaliaT!
_ Tan saqme, amxanagebo, Tan saqme! _ daiboxa viRacam xma.
da ai, im dRidan daiwyo.

115
gamoCndeboda gogona da gamyidveli qalebi, maro da margalita, siciliT
amcnobebdnen gerontis:
_ modis, geronti, modis!
geronti ixtibars ar itexda:
_ modis da movides!
_ magrad dadeqi!
_ magisTanebi minaxavs! _ magrobda geronti, magram mainc etyoboda,
Zalian Relavda.
gogonas plastmasis wiTeli badura yovelTvis marcxena mklavze ekida.
grZeli, friala qvedatani sanaxevrod ufaravda wvivebs. ki ar modioda, mo-
brZandeboda. sul ar atokebda mxrebs. Semovidoda maRaziaSi, SemoanaTebda
Tvalebs. gamyidveli qalebi gacqafulebi iyvnen _ ainteresebdaT, axla ra
moxdeboda. gogona gerontisTan mividoda, gaCerdeboda mSvidad.
_ momeciT... samas samoci grami Zexvi.

y
_ daiwyo axla... xelebs umweod CauSvebda geronti.
maro da margalita ukve siciliT igudebodnen.

op
_ Tqvens saswors aTgramiani danayofebic aqvs. samas samoci grami Zexvi,
oras ormocdaaTi grami yveli.
_ kargi ra, gogo, kargi ra! an orasi Tqvi, an samasi. sadisti xar?! ra xar?!
_ sadisti ras niSnavs?
_ mwvalebels, mtarvals! _ xmas uwevda geronti.
C
_ gmadlobT, davixsomeb am sityvas!
maro da margalita cxvirsaxocebs eZebdnen cremlebis mosawmendad.
geronti wvalobda. awonazedac wvalobda, angariSiTac veRar angariSob-
da. ras ramdeni undoda, gogona karnaxobda. geronti usinaTlosaviT ar-
't
Tmevda fuls, kankaliT ubrunebda xurdas da, gogona rom wavidoda, niaT-
gamoclili jdeboda.
on

_ vax, kaco! zogi ra mrude varskvlavze daebadeba dedas! _ winsafris


kalTas idebda dacvarul Sublze.
maro da margalita urCevdnen:
_ sxvagan unda gadaxvide, geronti, Torem aq raRaca dagemarTeba.
_ damemarTa da eg aris! veRarafers vangariSob. meCveneba, rom sul meSle-
D

ba. eg mofsrituli ki Tvals ar daaxamxamebs. namdvili jado aqvs TvalebSi.


gavidoda oriode dRe. damSviddeboda geronti da isev gamoCndeboda
gogona. isev mSvidi qalbatoniviT Semovidoda maRaziaSi. geronti sabrZo-
lo pozaSi dgeboda, maro da margalita seiris sayureblad emzadebodnen.
gogona iwyebda: samas samocdaaTi _ es, oras oTxmoci _ is, as ocdaaTi...
geronti mTlad mosawyldeboda.
_ modi ra, muqTad waiRe yvelaferi!
_ muqTad ratom?
_ deda ara gyavs? deda movides Sen magivrad!
_ dedas sxva saqmeebi aqvs.
_ maSin gavigeb, romel skolaSi swavlob, da Cemi fexiT mival direq-
torTan.
_ rogorc geneboT!

116
 :
ganyofileba _ aq: maRaziis nawili.
mdogvi _ mcenare mdogvis fxvnilisagan damzadebuli cxare sawebeli.
koWi _ aq: saangariSos nawili, SuaSi gaxvretili da mavTulze acmuli rgoli.
badura _ aq: badiseburad naqsovi, nasvretebiani xelCanTa.
taloni _ ramis miRebis, yidvis uflebis damadasturebeli patara baraTi.
dafasoebuli _ winaswar nawil-nawil awonili da SefuTili.
komodi _ saSualo simaRlis ujrebiani aveji TeTreulisa da wvril-wvrili sao-
jaxo nivTebis Sesanaxad.
ixtibars ar itexs _ ar imCnevs uxerxulobas, gawbilebas.
gacqafuli _ ganabul-gafacicebuli.
niaTgamoclili _ araqaTgamoclili, daRlili.

y
mrude varskvlavzea dabadebuli _ ityvian ukuRmarT, jiut, Tavneba adamianze.
mofsrituli _ gamxdari, galeuli, erTi bewo.
poza _ adamianis sxeulis esa Tu is mdgomareoba.

op
seiris yureba _ Tavis Seqceva rame sanaxaobiT.
muqTa _ ufaso, usasyidlo, Zalian iafi.
C
 ვ :

1. riT gaakvirva gogonam maRaziis gamyidveli geronti? riT gansxvavdeboda es


gogona danarCeni myidvelebisgan?
't
2. rogor gamoiyureboda gogona? rogor idga?
3. rogor angariSobda geronti? am dros misi ra Tviseba aSkaravdeba? ucodin-
on

aroba Tu gaiZveroba, matyuaroba?


4. ram aiZula geronti, zustad daebrunebina xurda gogonasaTvis?
5. rogor midioda maRaziidan gasuli gogona? ra iyo, mwerlis TqmiT, iseTi mis
moZraobaSi, rac yuradRebas iqcevda? moZebne moTxrobis es adgili da xmamaRla
waikiTxe!
D

6. rogori damokidebuleba hqonda gerontis gogonasadmi?


7. ra uwoda erTxel gerontim gogonas, rodesac man sul gramobiT aawonina pro-
duqti?
8. ra upasuxa gogonam gerontis, rodesac man saxeli sadisti, mwvalebeli, uwo-
da? gogonas ra Tviseba Cans misi pasuxidan?
9. gogona ar icvleboda. isev mSvidi qalbatoniviT Semodioda maRaziaSi. Seicva-
la Tu ara geronti? rogori gaxda?


ვ :

warmoidgine, rom moTxrobis I TavSi gadmocemul ambavs gogona (miranduxti)


hyveba. Seni azriT, rogor gviambobda igi am epizods? gadmoeci TxrobiT!

117
ფ  :

daiyaviT jgufebad! TiToeuli jgufis wevrebma teqstSi moZebneT frazebi,


romlebiTac mwerali gogonas (miranduxts) axasiaTebs! am daxasiaTebis mixedviT
CamowereT miranduxtis niSan-Tvisebebi! Semdeg sxvebs gaacaniT CamonaTvali,
SeadareT da SeajameT!

II
gerontis aRar dasWirda skolaSi wasvla. wavida erT dRes gogona da wavida,
aRar gamoCenila TiTqmis or Tves. maro da margalita ulocavdnen gerontis.

y
_ gadarCi, geronti, gadarCi!
geronti aRarafers ambobda. is ki aSkarad etyoboda, damSvidda. saxec

op
daumSvidda. TiTqos ufro sufTad iparseboda, sufTadac icvamda. halstux-
is gakeTebac ki daiwyo. lamazad ivarcxnida WaRara Tmas. myidvelebTanac
ufro Tavaziani gaxda.
Semodgomis Tbili dReebi zamTrispiris civma dReebma Secvala. daubera
qarmac. quCebi Camocvenili foTlebiT aivso. erT dilas ki, qari rom Cadga,
C
Tovlic wamovida. mofarfatebdnen brtyel-brtyeli fifqebi, magram, Zirs
ecemodnen Tu ara, dnebodnen. da, ai, am TovaSi gamoCnda gogona. Tbili grZe-
li palto ecva, Tbili naqsovi qudi exura, TiTqmis warbebamde Camoweuli,
Tbili maRalyeliani fexsacmelebiT ise mSvidad moabijebda, mxrebs ar moa-
tokebda. gerontim rom gogona dainaxa, maSinve gawiTlda, magram mainc gaiRi-
't
ma. marom da margalitam daiZaxes:
_ Zvirfasi stumari gvewvia!
on

gogonam qalebs mqrqali RimiliT gaxeda da gerontis miuaxlovda.


geronti raRacas wonida, magram saswors ki ara, gogonas uyurebda da
uRimoda.
_ rogora brZandebiT? _ moikiTxa gogona didiviT.
gogonac uRimoda gasaocari lamazi RimiliT. gasaocari lamazi tuC-kbi-
D

li hqonda, gasaocari lamazi keTili Tvalebi, raRac naTeli edga mTel


saxeze.
_ Tqven xom kargad? me avad gaxldiT, qunTruSa mqonda. axla kargad var.
_ vaax! _ wamoiZaxa gerontim, _ aki ar mikvirda?
_ ra gikvirdaT?
_ rom aRar CandiT.
_ aRar gawvalebdiT?
_ ara! eg ra wvalebaa. Sen kargad iyavi da egeTi wvaleba ra wvalebaa!
_ dReidan sul kargad moviqcevi.
_ adrec ra, riT iqceodi cudad!
gogonas ecineboda.
maro da margalita saxtad darCenilebi iyurebodnen.
_ dRes momeciT: orasi grami Sveicaruli yveli, orasi grami Zexvi.

118
y
_ serviladi? serviladi maqvs, _ gerontim qveSidan serviladi gamoiRo,

op
Tan icinoda, _ oras samoci grami aRar ginda an as oTxmocdaCvidmeti?
_ ara, aRar aris saWiro! _ icinoda gogonac.
_ vax! egre cotas rom WamT, imitoma xar gamxdari.
_ Cemi gasuqeba ar SeiZleba. isedac... _ gogonam loyebi dabera.
_ ratom, ratom?
C
_ balerina unda gavxde.
_ vax! operaSi?
_ Tuki SevZleb, operaSi.
_ Sen ras ar SeZleb! Sen ras ar SeZleb! _ geronti welSi gaiSala, _ Tu
't
rame iseTi iyos, me nu momeridebi, me aqa var.
_ gmadlobT! gmadlobT! _ gogona qvemodan Sehyurebda da ucinoda, _ ai,
on

ra kargi brZandebiT axla. aRar mimarToT aRaravis wyromiT, miT ufro _


qalebs!
_ mee? wyromiT?
gogonam lamazad gaxveuli yveli da Zexvi CanTaSi Caiwyo. xeli maRla as-
wia da RimiliT wavida karisken. karTan misuls gerontim dauZaxa:
D

_ saxeli ra gqvia, saxeli?


_ miranduxt.
_ ese igi, mira.
_ ara.
_ miranda?
_ ara, miranduxt.
_ vaax!
gogonam isev aswia lamazi xeli da TiTebis qneviT gavida.
maro da margalita cxvirCamoSvebulebi idgnen. Sesvenebaze, mcire tab-
las rom miusxdnen, gerontim Tqva:
_ ra aris adamiani! xom mabrazebda eg gogo, mabrazebda, magram Tanac
mafxizlebda. rac eg gamoCnda, aSkarad davinaxe Cemi gogoebis naklovanebe-
bi. cecxlis kaloSi vayeneb _ an siaruli iswavlon, an TavdaWera. meca... mec
vzivar da sul vangariSob.

119
marom da margalitamac aRiares:
_ genialuri gogoa, namdvili geniosi! rogor angariSobs, xom iciT, manqa-
nasaviT _ ra-ta-ta-ta-ta-da _ zustad!
im dRidan didi megobrebi arian miranduxti da geronti. gerontis
raRac-raRacebi aqvs xolme gadanaxuli miranduxtisTvis. erTi eg aris,
jerjerobiT veraferi moawona. miranduxti isev imas yidulobs, rac dax-
lebSia gamowyobili.
da kidev erTic _ gerontis unda, Tavis gogoebTan miipatiJos mirandux-
ti, naxalovkaSi, ver ki gaubedavs. gerontis xis patara saxli udgas patara
baRSi. miranduxti ki _ ase eCveneba _ sul marmarilos kibeebze dabrZandeba
aRma-daRma da momxibvlelad uqnevs Semxvedrebs patara lamaz xels. rogo-
ria aseTi gogonas naxalovkaSi stumroba?! o o o o!

y
 :

op
zamTrispiri _ zamTris dasawyisi.
moatokebda _ amoZravebda, arxevda.
qunTruSa _ daavadeba. damaxasiaTebelia yelis tkivili, gamonayari, kanis aqer-
cvla. ufro xSirad emarTebaT bavSvebs.
saxtad darCenili _ gaocebuli, gancvifrebuli.
C
serviladi _ Zexvis erT-erTi saxeobis saxelwodeba.
genialuri _ aq: gansakuTrebuli, gamorCeuli, SesaniSnavi.
daxli _ gamyidvelis dasadgomi adgili maRaziaSi, winidan daxuruli grZeli
magida.
't
naxalovka _ Tbilisis erT-erTi ubnis saxeli, romelic rusuli sityvisgan aris
nawarmoebi. qarTulad _ naZaladevi.
on

 ვ :
D

1. gerontis uwindeli sibraze rogorma ganwyobilebam Secvala?


2. orTviani gauCinarebis Semdeg gogona gamoCnda. rogor Sexvda geronti mas?
Seni azriT, ra moxda?
3. gogonas momTxovni tonic Seicvala gerontis mimarT. rogor fiqrob, ratom?
4. ratom darCnen maRaziis gamyidveli qalebi _ maro da margalita _ cxvirCa-
moSvebulebi?
5. ras ambobs geronti, rodesac miranduxti amjerad xelis aweviTa da TiTebis
qneviT emSvidobeba da ise gadis TovaSi?
6. geronti, marTalia, brazdeboda, magram am patara gogonam ra aswavla da ra
daanaxa mas?
7. Tavidan geronti ase fiqrobs miranduxtze: `namdvili jado aqvs TvalebSi~.
rogor fiqrob, sinamdvileSi ra iyo es `jado~? ra Tviseba hqonda gogonas iseTi,
romlisac Tavidan gerontis eSinoda, xolo Semdeg ukve Zalianac moswonda?

120
8. gogonas saxelic gansakuTrebuli _ Zveleburi _ hqvia. Seni azriT, ratom ar
aris Tanaxma, rom mira an miranda dauZaxon?
9. risi survili gauCnda gerontis? ratom mounda, rom Tavisi gogonebisTvis
gaecno miranduxti?

ფ  :

moTxroba `miranduxtSi~ mwerali xSirad mimarTavs dialogis formas.


magaliTad:
_ rogora brZandebiT? _ moikiTxa gogona gerontim.
_ Tqven xom kargad? me avad gaxldiT, qunTruSa mqonda. axla kargad var.

y
_ vaax! _ wamoiZaxa gerontim, _ aki ar mikvirda?
_ ra gikvirdaT?

op
_ rom aRar CandiT.
_ aRar gawvalebdiT?
_ ara! eg ra wvalebaa. Sen kargad iyavi da egeTi wvaleba ra wvalebaa!
_ dReidan sul kargad moviqcevi.
_ adrec ra, riT iqceodi cudad!
C
daiyaviT jgufebad! TiToeuli jgufis wevrebma moifiqreT, vin iqneba Tqveni
warmosaxviTi Tanamosaubre, vTqvaT, mezobeli bebo an papa, maRaziis gamyidve-
li an, ubralod, quCaSi gamvleli Tqveni Tanatoli, romelsac raRacis garkve-
va surs. SeadgineT mcire zomis mxiaruli dialogi da Semdeg Tqveni jgufis
't
orma wevrma gaiTamaSos! gamoavlineT yvelaze sasacilo da mxiaruli dialogis
avtorebi!
on


  ვ :

warmoidgine, rom gerontim miranduxti Tavis gogoebTan erTad sadme dapa-


D

tiJa, vTqvaT, saxlSi, parkSi saqanelebze, kafeSi anda romelime koncertsa Tu


speqtaklze.
aRwere gogonebis gacnoba da SeTxze ambavi! Txzulebis werisas isargeble qvemoT
mocemuli kiTxvebiT!
rogor dapatiJa gerontim miranduxti?
rogor miiRo miranduxtma mipatiJeba?
rogor miiRes es ambavi gerontis gogoebma?
ra hqviaT gerontis gogoebs? rogor dadian? rogor metyveleben?
rogor iqcevian?
rogor Sexvdebian gerontis gogoebi miranduxts?
miranduxti gaxdeba Tu ara maTTvisac misabaZi?
rogor dasruldeba maTi Sexvedra? eqnebaT Tu ara kvlav Sexvedris survili?
ratom?

121
y
op
giorgi SatberaSvili
dedis ezoSi
C
isev aqa var, dedis ezoSi...
qviTkiris saxli, qviTkiris kibe,
fexze macvia zurmuxtis qoSi,
momindeba da baRSi Cavirben.
't

momindeba da mTasac gadaval,


on

egeb satacurs wavawyde sadme,


ezoSi yvavis nacarqaTama,
deda apurebs nacara qaTmebs.

isev balRi var...


D

mivfrinav caSi,
Soreul Rrubels aqlems vadareb,
momewoneba... vCurCuleb, wavSli...
sayvarel leqsebs jibiT vatareb.

var ori Txis da boColas mwyemsi,


TavTuxis ulo welze martyia,
ZeZvis buCqidan stvena momesmis...
me rom davdevdi, es is bartyia.

es is wnelia, me rom davgrixe


da Cavawani dabrecil Robes...
Sors aswlovani moCans kaklis xe,
miagavs Cemi bavSvobis mTxrobels.

122
gaxarebula xnieri vazi,
rqebiT xardanze gadawvenila,
acremlebula meti sinaziT...
cremli ki ara, miwis wvenia.

am miwis wvenma me amamRera,


rogorc WalebSi askilis stviri.
patara ezo, zeca amxela...
mixaria da vaziviT vtiri.

 :
zurmuxti _ mwvane feris Zvirfasi qva.

y
satacuri _ mravalwlovani balaxovani mcenare, saWmelad xmaroben.
nacara _ nacrisferi.

op
TavTuxi _ xorblis erT-erTi saxeoba. aqvs mkvrivi TavTavi da msxvili marcvali.
ulo _ momkili TavTavis konebis, anu Znis, Sesakravi sveli namja.
wneli _ moWrili da qerqgaclili wvrili, nedli toti. xmaroben sxvadasxva ramis
dasawnavad da Robis gasakeTeblad.
xardani _ wawvetebuli xis joxi, iyeneben miwaSi CasarWobad, vazisa da lobios
C
Sesamagreblad. igive sari, Wigo.
stviri _ xalxuri Casaberi sakravi, damzadebuli mcenaris Rruiani Rerosagan.
't
 ვ :
on

1. pirveli strofis mixedviT, rogor gesmis: `fexze macvia zurmuxtis qoSi~?


a) uZvirfasesi zurmuxtiT Semkuli, zRapruli qoSi macvia;
b) mwvane balaxiT dafarul ezoSi vdgavar.
2. caSi moseirne Rrubels ras adarebs poeti?
3. Sen Tu Segiqcevia aseTi gasarTobiT odesme Tavi? sad? rodis?
D

4. dedasTan sofelSi Casvlam sad, romel droSi daabruna poeti, ra gaaxsena? ra


hqvia am grZnobas?
5. meoTxe da mexuTe strofebis mixedviT, rogori iyo poetis bavSvoba?
6. mexuTe strofSi moZebne Sedareba? ra visTan aris Sedarebuli?
7. ra grZnobas aucremlebia xnieri vazi?
8. poetis TqmiT, vazis cremli igive miwis wvenia. Seni azriT, ras gulisxmobs
poeti miwis wvenSi?
9. leqsis bolo strofSi moZebne da xmamaRla waikiTxe Sedareba! ras amsgavsebs
sakuTar Tavs poeti? Seni azriT, ram aamRera is?
10. bolo strofis mesame striqonSi gamoxatulia sxvaoba ezosa da zecas Soris.
romeli sityvebi qmnian am gansxvavebas? waikiTxe!
11. `amxela zecis~ qveS moqceul `patara ezoSi~ poeti Tavs rogor grZnobs? daTr-
gunuli da SeSinebulia Tu, piriqiT, bednieri, gaxarebuli da galaRebuli? Seni
Tvalsazrisi daasabuTe!

123
sagulisxmo cnoba:
patara giorgi SatberaSvili xSirad stumrobda bebiasa da papas kaspis
raionis sofel TvaladSi. misi bavSvobis saukeTeso mogonebebic TvaladTan
iyo dakavSirebuli. SatberaSvilebis Zveli saxli, Wermisferi kramitiT dax-
uruli, mdinareebis _ kavTurasa da gudaluras _ SesarTavTan idga. giorgi
aq ismenda madlian qarTuls, aqedan Sehyurebda kataurasa da Zlevis qeds,
xan mziT gaCaxCaxebuls da xan Tovlians. amitomac adreuli asakidan gamo-
hyva gansakuTrebuli siyvaruli mSobliuri bunebisa.
mweralma sayvareli biZis, sandro qvliviZisa, da dedisgan uamravi sityva
da gamoTqma Caiwera, romlebmac Tavi moiyares mis leqsikonSi.
giorgi SatberaSvils, sxva mravalTan erTad, sofelSi gavrcelebuli
metsaxelebic Cauweria da iqve maTi axsnac ucdia. magaliTad:

y
mamalxine _ giorgis biZas, sandro qvliviZes eZaxdnen, radgan sityviT da
saqmiT momlxeni yofila.

op
gadabmuli _ Zalian maRali kaci yofila.
guda _ tanmagar, srul Wabuks eZaxdnen.
kacnaxevara _ imave grZeli kacis metsaxeli yofila.
swore _ tangamarTuli kaci yofila.
C
ფ  :
't
maswavleblis daxmarebiT daiyaviT jgufebad!
qvemoT mocemulia metsaxelebi giorgi SatberaSvilis leqsikonidan. TiToeu-
on

li jgufis wevrebma scadeT axsnaT, ratom Searqmevdnen vinmes ama Tu im saxels!


axsna-ganmartebani gaacaniT sxva jgufis wevrebs! aarCieT maT Soris saukeTeso!
kovzitlekia qvaxarSia yorana xekakuna
godora cxrabiWa wiwaka kiWa
D


  ვ :

albaT, Sen irgvliv myof Tanatolebsac aqvT metsaxelebi.


gaixsene zogierTi maTgani da dawere, vis ratom Searqves esa Tu is saxeli, ra
gaxda mizezi: garegnuli niSani? vinmesTan an ramesTan msgavseba? gansakuTrebu-
li Tviseba an Cveva? rame SemTxveva an ambavi?
SegiZlia Sen TviTon SeTxza romelime metsaxeli da moifiqro masTan dakav-
Sirebuli istoria!

124
y
opnodar dumbaZe
zRva
C
(nawyveti)

zRva Zalian miyvars, magram Sors arasdros mivdivar sxvasTan erTad.


Sors mivdivar mxolod marto, xandaxan ise Sors, rom napirs ver vxedav.
't
me Zalian meSinia zRvisa imitom, rom zRva aris uzarmazari, milionjer,
miliardjer, usasrulobamde Cemze didi, da SeiZleba ise damkargos, ise
on

CamnTqas, rom verc mixvdes, verc igrZnos... Tan ar meSinia imitom, rom zRva
saocrad Tbilia. zRvam ar icis Ralati, magram ar uyvars, rodesac misi
ar eSiniaT. igi TviTon gafrTxilebs, geubneba, gTxovs, Rrialebs, qveyanas
angrevs, saxlisodena talRebiT gawveba xmeleTisaken, xels gkravs _ ar
moxvideo. da, Tu Sebede... zRvas ar uyvars, rodesac misi ar eSiniaT. zRvas
D

zRvasaviT didi guli aqvs da Tavmoyvareoba, zRva cocxalia da, rodesac


zRva laparakobs, mas unda usmino!
mzis Casvlas samad sami TiTis dadeba aklda. mere mze odnav Seexo zRvas
da Soreuli horizontidan napiramde oqros mocimcime biliki gawva. mindo-
da wamovmxtariyavi, gamerbina am bilkze, merbina Cqara, Cqara, momeswro da,
vidre Cavidoda, xeliT Sevxebodi mzes. ise mominda, ise, rom fexzec ki wa-
movdeqi. gurami ki ijda dafiqrebuli da mzes gascqeroda. mze ukve Suamde
iyo Casuli zRvaSi. biliki daviwrovda, gamuqda, Seikra da axla bagiriviT
iyo gaWimuli napiridan mzemde.
gurami uceb wamoxta da giJiviT gaiqca bulvarisaken. me gaocebulma ga-
vayole Tvali. igi garboda didi nabijebiT, qviSaSi efloboda, ecemoda,
dgeboda, isev garboda da ase gavarda plaJidan. mere uceb isev movarda
giJiviT, napirTan miirbina da mzis bilikTan uzarmazari lurji hortenzia
dado, mobrunda da Cem gverdiT dajda aqoSinebuli.

125
_ mzes yvavili mivarTvi! _ miTxra man da bednieri RimiliT gamiRima. me
araferi vupasuxe, mxolod Tavi davuqnie da gavuRime, Tan SemSurda didi
SuriT, namdvili SuriT, rom es me ver movifiqre. mzes wveriRa uCanda
da sxivi axla cis dasalieridan gamowvdil oqros xels hgavda, romlis
mtevanze uzarmazari lurji hortenzia esvena. mze Cavida. bindSi gaqra bi-
liki da yvavilic.
_ naxe, guram, mzem yvavili waiRo! _ vuTxari me. guramma isev gaiRima.
mzem waiRo yvavili.

 :
horizonti _ xiluli sazRvari casa da dedamiwas an wylis zedapirs Soris, xazi,
romlis gayolebazec ca TiTqos dedamiwas exeba.
bagiri _ msxvili Toki.

y
bulvari _ saseirno xeivani qalaqSi quCis gaswvriv, zRvis an mdinaris napiris
gayolebaze.

op
hortenzia _ mcenare, aqvs msxvili lamazi yvavili.
cis dasalieri _ horizonti.
C
 ვ :

1. rodis da ratom eSinia mwerals zRvis? moZebne teqstSi Sesabamisi adgili da


waikiTxe xmamaRla!
't
2. mwerals zRvis mimarT, garda SiSisa, kidev ra grZnoba Tu gancda eufleba?
moZebne Sesabamisi adgili da waikiTxe xmamaRla!
on

3. ra mxatvrul xerxs mimarTavs mwerali imis warmosaCenad, rom zRva `cocxa-


lia~? moZebne teqstSi amis damadasturebeli sityvebi da frazebi!
4. meore abzacSi waikiTxe winadadebebi, romlebSic aRwerilia mzis Casvlis sura-
Ti, da waikiTxe xmamaRla!
5. rogor fiqrob, risi niSani unda iyos guramis motanili lurji hortenzia?
D

6. ris gamo ambobs mwerali, rom mas guramis SeSurda didi, namdvili SuriT?
7. mTxrobelisa da misi megobris ra gancda gamoiwvia mzis Casvlis xilvam?
8. Sen TviTon rogori gancda geufleba zRvaze yofnisas _ SiSi gipyrobs Tu siT-
bo da simSvide geufleba? an iqneb, orive erTad? ratom? Seecade, axsna!

    ვ :
mocemuli moTxrobis mixedviT, rogor gesmis gamoTqma: `zRvas zRvasaviT didi
guli aqvs~?
a) zRva Zalian moRalate da cbieria;
b) zRva Zalian amayi da gambedavia;
g) zRva Zalian cvalebadi da ukarebaa.

126
sagulisxmo cnoba:
dedamiwaze 100-ze meti zRvaa. zRva msoflio okeaniis nawilia. igi xmele-
TiT mTlianad an nawilobriv SemosazRvruli didi raodenobiT mariliani
wyalia. zRvebs sam ZiriTad jgufad yofen: Sida, ganapira da kunZulTaSoris
zRvebad.
Sida zRvebs yvela mxridan an didwilad xmeleTi akravs da danarCen
msoflio okeaneas sruteebiT ukavSirdeba. ganapira zRvebi sxva zRvebis
an okeaneebis nawilebia. kunZulTaSoris zRvebs kunZulebis met-naklebad
mWidro rkali akravs gars.
zRvebi Tavidanve izidavda adamianebs. kacobriobam gemebis mSenebloba
adreul droSive iswavla, magram pirvel cnobil da Zlevamosil zRvaosne-
bad finikielebi iTvlebian. maT mTlianad aiTvises xmelTaSua zRva, atlan-
tikis okeaneSic gavidnen da afrikis dasavleT sanapiro Seiswavles.

y
kacobriobisaTvis zRvas udidesi mniSvneloba aqvs. zRvebsa da okeaneebSi
Tavmoyrilia planetaze sicocxlisaTvis aucilebeli wylis maragis 95%.

op
Tavisi zedapiriT igi ireklavs mzis energiis nawils, xolo nawils STan-
Tqavs, riTac dedamiwas gadaxurebisagan icavs. msoflio okeanea sakvebisa
da adamianebisaTvis sasargeblo produqtebis uzarmazari wyaroa. masze ga-
dis savaWro da samgzavro gzebi.
zRvam Tavisi ganumeorebeli adgili daikava simboloebis samyaroSi. igi
C
sicocxlis sawyisi da, amave dros, daumorCilebeli Zalis, Tvaluwvdeneli
siRrmisa da idumalebis gamomxatvelia. Zveli berZnuli miTebis mixedviT,
zRvebs Zlevamosili RmerTi poseidoni, xolo romauli miTebis mixedviT _
neptuni ganagebda.
't
1978 wels dawesda zRvis saerTaSoriso dRe. Tavidan igi 17 marts aRi-
niSneboda, magram 1980 wlidan es TariRi gadaitanes seqtembris bolo kviris
on

nebismier dRes.
D

 :
msoflio okeanea _ dedamiwis wylis safaris ZiriTadi nawili, romelic erTmaneTi-
sagan gayofilia kontinentebiT. msoflio okeanea Sedgeba xuTi okeanisagan da
maT auzSi gaerTianebuli zRvebisagan.
kacobrioba _ adamianTa modgma, mTeli msoflios adamianebi.

127
    ვ :
nodar dumbaZis monaTxrobi da sagulisxmo cnoba Seadare erTmaneTs. imsjele
maT Soris msgavseba-gansxvavebaze Semdegi miTiTebebisa da kiTxvebis mixedviT:
• romel teqstSia gadmocemuli adamianis grZnobebi, gancdebi zRvis mimarT?
• romel teqstSia gadmocemuli cnobebi xmeleTTan zRvis kavSiris Sesaxeb?
• orive teqstSi aRniSnulia, rom zRva izidavs adamianebs. riT izidavs zRva
adamians moTxrobis mixedviT da riT _ sagulisxmo teqstis mixedviT?
• ras `Cuqnis~ zRva adamians moTxrobis mixedviT?
• ras `Cuqnis~ zRva adamians sagulisxmo cnobis mixedviT?
• romeli teqstis mixedviT aris zRva Tavisi mSvenierebiTa da
silamaziT adamianisTvis bednierebis momniWebeli?
• qvemoT CamoTvlilTagan romeli Tvisebebi axasiaTebs zRvas orive teqstis
mixedviT?

y
daumorCilebloba, morCileba, simSvide, usazRvroeba, mousvenroba, simsubuqe,
siRrme, idumaleba, siZliere, sisuste.


ვ :
op
C
gaixsene, Sen Tu gidevnebia Tvali mzis CasvlisTvis zRvaze, mTaSi, soflad an
qalaqad? aRwere Sen mier nanaxi suraTi!
't

  ვ :

sagulisxmo cnobis bolos aRniSnulia, rom msoflioSi dawesebulia zRvis


on

saerTaSoriso dRe. warmoidgine, rom Sen da Senma Tanatolebma gadawyviteT


zRvis saerTaSoriso dRisadmi miZRvnili RonisZiebis Catareba. daxmarebisaT-
vis weriliT mimarTeT bunebis dacvis fonds.
CamoayalibeT, konkretulad ris gakeTebas apirebT (vTqvaT, gsurT daasufTaoT
D

zRvis sanapiro zolis erTi monakveTi da Semdeg iqve CaataroT gamofena: daxa-
toT naxatebi zRvis Temaze an niJarebisa da kenWebisgan SeqmnaT patara suraTe-
bi. SesaZloa gaimarTos koncertic, gamovlindnen da dajildovdnen gamarjve-
bulebi).
Camoayalibe, konkretulad ra saxis daxmareba gWirdebaT bunebis dacvis fondis-
gan (vTqvaT, gWirdebaT patara niCbebi da focxebi _ sanapiros dasasufTaveb-
lad, gamofenisTvis _ stendis dadgma, saxatavi furclebi, feradi fanqrebi, da
sxv. aseve, scenis mowyoba da gamarjvebulTaTvis prizebis SerCeva).
imsjeleT, ramdenad mniSvnelovania es RonisZieba TqvenTvis da mTeli skolisT-
vis (albaT, es RonisZieba mniSvnelovani iqneba, radgan Sen da Seni Tanatole-
bi gamoavlenT sakuTar niWsa da SesaZleblobebs xatvaSi, simReraSi, cekvaSi...
rac mTavaria, am RonisZiebiT gamoxatavT Tqvens damokidebulebas bunebisadmi,
zRvisadmi, amasTanave, sxvebsac mouwodebT, uyvardeT da daicvan buneba).

128
gaiTvaliswine!
werili unda daiwyo mimarTviT (bunebis dacvis fonds)!
imsjele mxolod im sakiTxebze, romlebic uSualod exeba davalebas!
saTqmeli mokled da naTlad Camoayalibe!
sworad gamoyavi abzacebi!
bolos miuTiTe, visi saxeliT aris Sedgenili werili, da miawere TariRi!
gTavazobT saqmiani werilis nimuSs!

bavSvTa dacvis fonds!

mogmarTavT siRnaRis #2 sajaro skolis moswavleebi. gvsurs

y
mzrunvelobas moklebul TanatolebTan erTad CavataroT bavSvTa
saerTaSoriso dRisadmi miZRvnili RonisZieba.

op
am dRisaTvis davxateT mosawvevi baraTi. ramdenime moswavlem
dawera leqsi megobrobaze; ramdenimem gamoTqva cekvis da simRe-
ris survili. RonisZiebaze, aseve, warmovadgenT Cvens xelnakeT
nivTebs: naWrebisgan Sekeril Tojinebs, qisebs, xis saTamaSoebs.
C
movawyobT maT gamofena-gayidvas da Semosul Tanxas gadavcemT
bavSvTa saxls.
am RonisZiebis Catarebas didi mniSvneloba aqvs Cveni skolisTvis
da, aseve, Cveni Tanatoli stumrebisTvis. es dRe dagvexmareba erT-
't
maneTis gacnobasa da damegobrebaSi. gTxovT dagvibeWdoT Cven mier
daxatuli mosawvevi baraTi da, aseve, moiwvioT bavSvTa saxlidan Cve-
on

ni Tanatolebi, raTa erTad CavataroT koncerti!

siRnaRis #2 sajaro skolis


V klasis moswavleTa jgufi
D

15. 05. 2010 w.

129
giorgi wereTeli
mTebi

y
zogi mTa mefeTmefea,
jerac ar gadalaxula,

op
zogi patara goraa,
Sig ganZi gadanaxula.
zogi ers emsaxureba,
zogi RmerTs udgas msaxurad,
zogs _ cixe,
C
zogsac taZari
Tavze gvirgvinad axuravs...
zogs mtrisgan Camobertyili
riyis wvrilTvala acvia,
't
zed xavsis Teqa mousxams,
zogs isic SemosZarcvia.
on

dganan da patrons elian


lodiniT daqanculebi,
gadaumalavT ubeSi
zRapruli saganZurebi.
D

 :
riyis wvrilTvala acvia _ dafarulia riyis wvrili kenWebiT, rogorc meomris
gulmkerdi jaWvis perangiT.
Teqa _ nabdisagan Sekerili zeda Casacmeli; nabadi.

ar momwyindebi sunTqvamde,
Sen Cveno mTebis niavo,
dayudebulo qedebo,
gorebo balaxiano!
xalxuri

130
 ვ :

1. romeli Tvisebis an Tvisebebis gamo uwodebs poeti zogierT mTas mefeTmefes


_ sidiadis, miuwvdomlobis, siamayis, Tu Seusmenlobis, ampartavnebis, ugulobisa
da miukareblobis gamo?
2. Seni azriT, ganZi ratom SeiZleba iyos goraSi gadanaxuli? visgan dasacavad?
3. poeti ambobs, rom zogierTi mTa `...ers emsaxureba, zogi RmerTs udgas msa-
xurad~. rogor gesmis am frazis Sinaarsi? kidev romel striqonebSia gamoxatuli
igive azri?
4. Cveulebriv, gvirgvini vis axuravs xolme? mocemuli leqsis mixedviT?
5. romel mxatvrul xerxs iyenebs poeti? daasaxele magaliTebi!
6. poeti ambobs, rom mTebs `gadaumalavT ubeSi zRapruli saganZurebi~, anu bev-
ris mnaxvelni da momswreni arian, Cveni gmiruli warsulis bevr saidumlos ina-

y
xaven. Seni azriT, vis da ratom elodebian mTebi?
7. ras mimarTavs mTqmeli xalxur leqsSi?

op
8. rogor gesmis leqsis pirveli striqonis Sinaarsi? gadmoeci Seni sityvebiT!
9. rogors aRniSnavs `dayudebuli~ xalxuri leqsis mixedviT?
a) kuTxeSi miyudebuls;
b) mudam erT adgilas gaCerebuls;
g) Sesasveneblad Seyovnebuls.
C
10. ra grZnobas gamoxatavs xalxuri leqsis mTqmeli?
11. ra aqvs saerTo am xalxur leqss giorgi wereTlis leqsTan?
't

  ვ :
on

Cveni samSoblo mTagoriani qveyanaa. uTuod, araerTi mTa da gora ginaxavs.


dawere erT-erTi maTganis Sesaxeb!
daixmare Semdegi kiTxvebi da miTiTebebi:
rogoria es mTa? aRwere igi!
rogoria igi weliwadis sxvadasxva dros?
D

rame ambavi an legenda xom ar ukavSirdeba am mTas? mis saxels?


iqneb am mTis kalTaze cixe an taZari dgas. rodis aaSenes? ratom? romelime
ambavs an istoriul movlenas xom ar ukavSirdeba?
Sen TviTon SegiZlia SeTxza patara zRapruli ambavi, am mTis Sesaxeb! SegiZlia
gamoiyeno gapirovnebis xerxi da mTa adamianis enaze aalaparako!

131
leqsikoni

a
abga _ mxarze gadasakidebeli CanTa.
abjari _ jaWvis perangi.
avazani _ wylis dasagrovebeli CaRrmavebuli adgili.
avbediTi _ avismomaswavebeli, ubedurebis mauwyebeli.
avgarozi _ patara nivTi, Tilisma, romelsac crumorwmuneebi gulze ikideben.
akademia _ umaRlesi saswavlebeli.
alpinizmi _ sportis saxeoba, asvla Znelad misadgom mTis mwvervalebze, myinvarebze.
alpinisti _ alpinizmis mimdevari.
arCvi _ gareuli Txa moSavo ferisa; binadrobs maRal mTebSi.
atmosfero _ haeris garsi, romelic dedamiwas artyia.

y
b
bagiri _ msxvili Toki.
bajaRlo _ wminda oqro, romelsac mowiTalo feri dahkravs.

op
bonbonieri _ kanfetis lamazi kolofi.
botanika _ mecniereba, romelic swavlobs mcenareebs.
botanikosi _ mecnieri, romelic swavlobs mcenareebs.
bulvari _ saseirno xeivani qalaqSi quCis gaswvriv, zRvis an mdinaris napiris gayolebaze.
C
g
gaToSili _ mTlad gayinuli, sicivisagan gaSeSebuli.
galumpuli _ Tavidan fexebamde dasvelebuli, gawuwuli.
gama _ ferebis nairsaxeobaTa Tanmimdevroba, ferTa Sexameba.
gamoSuSeba _ gamokeTeba, gamojansaReba.
't
gaxednili _ gawvrTnili, moTvinierebuli.
genialuri _ gansakuTrebuli, gamorCeuli, SesaniSnavi.
on

geniosi _ didi niWiT dajildoebuli.


geologi _ mecnieri, romelic swavlobs dedamiwis agebulebasa da Sedgenilobas, dedami-
wis qerqis cvalebadobis istorias, dedamiwis sasargeblo wiaRiseulis sabadoebs.
gimnazia _ saswavlebeli.
gnoli _ kakbis msgavsi momcro frinveli qaTmisebrTa ojaxisa.
D

gulaRrenili _ ganawyenebuli, gabrazebuli.


gulxeldakrefili _ usaqmuri, arafris maqnisi.

d
daviTni _ saeklesio sagalobelTa, fsalmunTa, wigni.
davluri _ qarTuli cekva qal-vaJisa.
dambaCa _ Zveleburi cecxlsasroli iaraRi, mogrZo lulis mqone.
dasabami _ dasawyisi, saTave.
daserva _ ramis odnav, zol-zolad daWra basri iaraRiT.
dafasoebuli _ winaswar nawil-nawil awonili da SefuTuli.
daSna _ mokle swori xmali.
daxvaveba _ blomad dayra.
daxli _ winidan daxuruli grZeli magida, gamyidvelis dasadgomi adgili maRaziaSi.
despoti _ Tavneba adamiani, romelic sxvis survils arafrad agdebs, sxvebs aiZulebs mis
nebas daemoeCilon.

132
drama _ 1. vercxlis fuli 20-25 kapikis Rirebulebisa; 2. wonis erTeuli, daaxloebiT 3,5
grami.
duraji _ mcire zomis lamazi gareuli frinveli qaTmisebrTa ojaxisa.
duRabi _ kiris, qviSisa da wylis SereviT miRebuli masa.

e
enciklopedia _ leqsikonis msgavsi wigni, romelSic Tavmoyrilia umniSvnelovanesi cnobebi
codnis ama Tu im dargidan.

v
valdebuleba _ rac vinmes evaleba, rac vinmem aucileblad unda Seasrulos.
varskvlavTmricxveloba _ mecniereba mnaTobTa, varskvlavTa Sesaxeb.

y
zamTrispiri _ zamTris dasawyisi.
zepirsityviereba _ xalxuri Semoqmedeba, romelic Taobidan Taobas gadaecemoda.
zurmuxti _ mwvane feris Zvirfasi qva.

op
TavdaWera _ Tavis Sekaveba, moridebuli moqmedeba; iseTi adamianis Tviseba, romelic Tavis
gancdebs da survilebs Tamamad ar amJRavnebs.
TavTuxi _ xorblis erT-erTi saxeoba. aqvs mkvrivi, fxiani TavTavi da msxvili marcvali.
C
Tavsmoxveuli _ daZalebuli, davalebuli.
TavSesaqcevari _ gasarTobi.
TavCaqindruli _ Tavdaxrili, TavdaRunuli.
TanaSemwe _ adamiani, romelic vinmes exmareba saqmeSi da masve eqvemdebareba.
TariRi _ dro, rodesac rame moxda, weli, Tve, ricxvi.
't
Tasma _ wvrili Rvedi.
TaxCa _ kedelSi datanebuli saTavsi, Cveulebriv, ukaro, WurWlisa da sursaTisaTvis.
on

Teqa _ nabdisagan Sekerili zeda Casacmeli; nabadi.


TvalebamoRamebuli _ uZilobis an cudi Zilis gamo TvalebamoSavebuli.
Tvaltanadi _ moxdenili, wamosadegi.
Tvaluwvdeneli _ rac Zalian did farTobzea gadaSlili, vrceli.
Tunuqi _ furceliviT Txeli rkina.
D

i
informacia _ cnoba, Setybineba rame sagnis an movlenis, momxdari ambis, risame mdgomare-
obis Sesaxeb.

k
kaTxa _ xis an minis mozrdili sasmisi.
kakanaTi _ Citebis saWeri maxe.
kalandoba _ igive kalanda, ase uwodeben axal wels guriaSi.
kalo _ mosufTavebuli da datkepnili adgili, sadac pureulis TavTavsa da Reros fSvnian
marcvleulis gamoclis mizniT, lewaven.
kanoni _ xelisuflebis mier dadgenili savaldebulo wesi.
kapiki _ rusuli fulis erTeuli, xurda fuli.
karnavali _ saxalxo dResaswauli cekva-TamaSiT, sanaxaobebiT.
kacobrioba _ adamianTa modgma, mTeli msoflios adamianebi.

133
keria _ kera, cecxlis dasanTebi adgili miwis iatakze, an am adgilas dadebuli Tlili qva,
romlis winac cecxli anTia.
komodi _ saSualo simaRlis ujrebiani aveji TeTreulisa da wvril-wvrili saojaxo
nivTebis Sesanaxad.
kosmetika _ pirisaxisa da sxeulis kanis movla-galamazeba.
kosmosi _ mTeli samyaro, planetebi, varskvlavebi da maT Soris sivrce.
koSmari _ sazareli, SemaZrwunebeli sizmari.
krazana _ futkris msgavsi moyviTalo mweri, bziki.
kramiti _ silanarevi Tixis gamomwvari firfita, xmaroben Senobis saxuravad.
kulinaria _ saWmlis damzadebis saqme.

l
lazebi _ erT-erTi qarTveluri tomi, romelic dasaxlebulia Savi zRvis sanapiroze. amJa-
mad TurqeTis farglebSi. mcire nawili cxovrobs saqarTveloSi, ZiriTadad _ sasazRvro

y
sofel sarfSi.
lataria _ nivTebis an fulis gaTamaSeba bileTebiT.
leki _ Crdilokavkasieli xalxi; ZiriTadi nawili cxovrobs daRestanSi.

op
leqsTwyoba _ riTmiani leqsis agebis xelovneba.
leCaqi _ qarTuli Tavsaburavi qalisa.

m
mavTulxlarTi _ moZraobis Sesaferxeblad gakeTebuli Robe.
C
mavani _ vinme, viRaca.
malxazi _ sicocxliT savse, cqviti da koxta, lamazi.
marxili _ Tovlze an mTian adgilebSi miwaze sasrialo sazidari, romelsac borblebis
nacvlad wina mxares aRunuli ori swori xe aqvs.
maskaradi _ gasarTobi saRamo, mejlisi, romlis monawileebs ukeTiaT niRbebi da acviaT
't
gansakuTrebuli tanisamosi.
matiane _ istoria.
on

maRaro _ miwis wiaRidan madneulis mompovebeli sawarmo.


maSvrali _ didad naSromi, najafi, daRlili, daqanculi.
mdogvi _ mcenare da am mcenaris fxvnilisagan damzadebuli cxare sawebeli.
mekvle _ piri, romelic axali wlis dilas pirveli Sedis vinmes ojaxSi.
meriqife _ sufraze Rvinis mimwodebeli, damsxmeli.
D

meteorologia _ mecniereba dedamiwis atmosferos, misi agebulebis, Tvisebebis Sesaxeb.


mziTevi _ qoneba, romelsac qals atanen mSoblebi gaTxovebisas.
miyruebuli _ centrs Zalian daSorebuli, mivardnili.
miStereba _ daJinebiT cqera, miCereba.
mijnuri _ siyvaruliT Sepyrobili; Seyvarebuli.
molareTuxucesi _ saxelmwifo salaros, saganZuris mTavari gamge.
momxvduri _ vinc avi ganzraxviT mouvarda, moeWra vinmes.
monRolebi _ momTabare tomebi, romlebmac XIII saukuneSi Seqmnes meomari imperia.
moyme _ meomari, raindi;
moxelTeba _ ramis Sovna, xelSi Cagdeba.
muqTa _ ufaso, usasyidlo, Zalian iafi.
muxladi _ muxlmagari, Zlieri, yoCaRi.
mRvime _ gamoqvabuli.
mwvervali _ mTis yvelaze maRali nawili, zemoT aziduli wveri.

134
mwignobroba _ igivea, rac mwerloba.
mWevrmetyveleba _ naTlad, lamazad metyvelebis xelovneba.

n
nakvesi _ naperwkali.
naklovaneba _ rame cudi Tvisebis, naklis qona.
namazi _ mahmadianTa locva.
namja _ momkili puris uTavTavo Reroebi.
narbevi _ vinc an rac daarbies, aikles, aaoxres, aawiokes.
nari _ ekliani mcenare.
nasaxi _ ramis kvali, niSani, natamali.
natifi _ lamazad gamokveTili, mSvenieri, moxdenili, faqizi.
niaTgamoclili _ araqaTgamoclili, daRlili.

y
ordeni _ jildo gansakuTrebuli damsaxurebis adamianebisTvis.
osebi _ oseTsa (CrdiloeT kavkasiaSi) da samaCabloSi (saqarTveloSi) mosaxle xalxi.

op
oqros xana _ saukeTeso, bednieri, brwyinvale xana, dro ama Tu im xalxis, eris istoriaSi.

p
patruqi _ dagrexili bambis Zafi an naWeri, romelic gamoiyeneba lampaSi, sanTelSi,
navTquraSi wvisa da ganaTebisTvis.
C
paWiWi _ tyavis an Salisagan damzadebuli wvivze wamosacmeli, romelSic, Cveulebriv,
Sarvlis tots itaniebdnen.
plaJi _ zRvis, mdinaris, tbis gaSlili napiri.
poza _ adamianis sxeulis esa Tu is mdgomareoba.
problema _ rTuli sakiTxi, romelic saWiroebs garkvevas, Seswavlas.
't
prusia _ istoriuli saxelwodeba dasavleT evropis erTi nawilisa, romelic 1871 wlidan
Sedis germaniis SemadgenlobaSi.
on

puroba _ puris Wama, nadimi, lxini, qeifi.


pwkali _ wvrili, mxoxavi fesvmomkide Rero.

r
rixi _ sakuTari Tavis rwmena, siTamame, gabeduleba.
D

rozgi _ wkepla, ruseTSi iyenebdnen damnaSavis dasasjelad.

s
sagubari _ wylis dasagubebeli bunebrivi an xelovnuri CaRrmavebuli adgili.
sadisti _ visac sxvisi wvaleba, tanjva siamovnebs.
sarma _ Widaobis erT-erTi fandi, fexis fexSi gamodeba.
sarqmeli _ dasaxuri.
sasTumali _ loginis is mxare, saiTac mwoliares Tavi udevs.
satevari _ orpiri wvetiani iaraRi, xanjali.
safixvno _ adgili, sadac xalxi iyris Tavs salaparakod, sabaasod.
saR-salamaTi _ janmrTeli, jansaRi.
saWvreti _ saidanac iWvritebian. naxvreti an patara sarkmeli sadme sayureblad.
saxareba _ oTxi wigni, romlebSic gadmocemulia qristes cxovreba da moZRvreba.
simbolo _ ramis pirobiTi aRmniSvneli, niSani.

135
siraqlema _ didi frinveli. ar frens, darbis. aqvs lamazi bumbuli.
soli _ erT boloSi wawvetebuli xis, rkinis mokle naWeri. iyeneben xis gasapobad an ramis
gasamagreblad.
srute _ ori zRvis an okeanis SemaerTebeli wylis viwro zoli.
stviri _ xalxuri Casaberi sakravi, damzadebuli mcenaris Rruiani Rerosagan.
stomaqi _ kuWi, muceli.
sulTamxuTavi _ ulmobeli, mtarvali, mtanjveli.
swavluli _ naswavli, ganaTlebuli adamiani; mecnieri.

t
tabla _ dabali magida, an dabal magidaze dawyobili sasmel-saWmeli.
taloni _ ramis miRebis, yidvis uflebis damadasturebeli patara baraTi.
trfoba _ siyvaruli.
tyapuWi _ cxovelis (Cveulebriv, cxvris) tyavisagan Sekerili zeda tansacmeli.

y
u
udaburi _ dausaxlebeli, mivardnili, miuvali.

op
ukacrieli _ dausaxlebeli, udaburi.
ulo _ zvinad dadgmuli momkili TavTavis konebis, anu Znis Sesakravi sveli namja.
usasoo _ sasowarkveTili, uimedo.
usaxsroba _ saxsris, anu fulis, uqonloba.
uRimRamo _ uxaliso, usicocxlo.
C
f
faraoni _ Zvel egvipteSi mefis wodeba.
fexmorTxmuli _ vinc fexebis morTxmiT, fexmokecili zis.
filosofia _ mecniereba bunebis, adamianebisa da azrovnebis ganviTarebis Sesaxeb.
't
fiCxi _ moWrili patara totebiani xe an xis Sto, gamxmari.
foierverki _ ferad-feradi SuSxunebis gaSveba.
on

q
qaragma _ Zvel xelnawerebSi, warwerebSi Semoklebulad dawerili sityva, romelsac Tavze
niSani azis.
qedi _ muSa saqonlis (xaris, kameCis) kiseri, uRlis dasadebi adgili.
D

qvamarili _ gaqvavebuli marili, romelsac miwidan iReben.


qveli _ mowyale, keTili.
qveSevrdomi _ ama Tu im saxelmwifos moqalaqe; vinmes xelqveiTi, vinmeze damokidebuli
adamiani.
qvitkiri _ qviTkiri, SeduRabebuli qva da kiri.
qiziyi _ istoriuli mxare aRmosavleT saqarTveloSi, kaxeTSi.
qlesva _ flidoba, cbiereba, TvalTmaqcoba.
qonguri _ cixesimagris galavanze, koSkebze daSenebuli dakbiluli svetebi.
qoSini _ aCqarebuli da mZime sunTqva.
qronika _ gazeTis an Jurnalis ganyofileba, sadac mokled ibeWdeba axal-axali ambebi.
qunTruSa _ daavadeba. damaxasiaTebelia yelis tkivili, gamonayari, kanis aqercvla. ufro
xSirad emarTebaT bavSvebs.

136
R
Rari _ grZeli CaRrmaveba rameze, siTxis Ria sadinari.
Rvari _ didi wvimis dros an Tovlis dnobisas movardnili wyali, niaRvari.
Rvedi _ tyavis mogrZo da viwro anaWeri.
RvTismetyveleba _ saeklesio moZRvreba RvTis, religiuri sakiTxebis Sesaxeb.
Ronemixdili _ visac, rasac Rone aqvs warTmeuli, Ronegamoclili.

y
yaeni _ mefis tituli aRmosavleTis zog qveyanaSi. magaliTad, monRolTa yaeni.
yama _ mrgvalwvera satevari, xanjali.
yamiri _ uxnavi, daumuSavebeli miwa.
yizilbaSi _ wiTelqudiani. spars dampyrobTa metsaxeli.
yorani _ mozrdili frinveli. aqvs Savi feris mbzinavi frTa-bumbuli.
yrma _ bavSvi, ymawvili; axalgazrda, Wabuki.

y
S
Sewynareba _ Sewyaleba, Secodeba.

op
Svavi _ igive zvavi, zevidan grovad wamosuli CamorRveuli Tovli an miwa.
Sveba _ Semsubuqebis, ramisgan gaTavisuflebis grZnoba.
SuamdinareTi _ mxare aziaSi, mdinareebs _ tigrossa da evfrats _ Soris.
SurTxi _ mozrdili frinveli qaTmisebrTa ojaxisa.
Suqura _ Suqis gamomcemi koSki, romelic agebulia zRvis napirze gemebisTvis gzis maCve-
C
neblad.

c
calybad _ ugulod, gulgrilad.
cis dasalieri _ cis dasasruli, xazi, romlis gayolebazec ca TiTqos dedamiwas exeba,
't
horizonti.
cxvirCamoSvebuli _ daRonebuli, uimedod darCenili.
on

w
warRvna _ bibliuri legendis mixedviT wyaldidoba, romelmac TiTqos mTeli dedamiwa
dafara.
weraqvi _ ori wvetiani (an erT mxares mWreli) piris mqone rkinis iaraRi, romelsac Suaze
D

tari aqvs dagebuli; iyeneben miwis saTxrelad, qanebis sangrevad.


wneli _ moWrili da qerqgaclili wvrili nedli toti. xmaroben sxvadasxva ramis dasawna-
vad da Robis gasakeTeblad.

W
Wari _ istoriuli adgilis saxeli aRmosavleT saqarTveloSi, saingiloSi.
Warmagi _ xanSi Sesuli, vaJkacuri ieris mqone mamakaci.
Wraqi _ gasanaTebeli mowyobiloba, Sedgeba navTis Casasxmeli WurWlisa da patruqisagan.
Wriaxi _ damfrTxali qaTmis da zogi sxva frinvelis xmianoba, kriaxi.
Wurvi _ sabrZolo masala, romelsac zarbazniT isvrian.
Wuri _ igivea, rac qvevri.

137
x
xardani _ wawvetebuli xis joxi, iyeneben miwaSi CasarWobad, vazisa da lobios Sesamagreb-
lad. igive sari, Wigo.
xaSlama _ Zroxis an cxvris xorci, mSralad moxarSuli.
xeiri _ sikeTe, sargebeli.
xizani _ mtris Semosevis an avadmyofobis gavrcelebis dros droebiT sxvas Sekedlebuli
adamiani.
xonTqari _ osmaleTis (TurqeTis) mefe, sulTani.

j
jarianoba _ laSqrobisTvis meomrebis Sekreba.
jiriTi _ or gundad gayofili cxenosnebis Sejibreba: mxedrebi erTmaneTs mokle joxs
esvrian, qulebi ewerebaT moxvedrebuli joxebis raodenobis mixedviT.
jixvi _ kavkasiis gareuli Txa; cxovrobs cicabo kldeebSi.

y
jmuxi _ dabal-dabali da mxarbeWiani, Caskvnili.

op
halstuxi _ yelsaxvevi, ikeTeben perangis sayelos qveS da win ikraven naskvad.
herbariumi _ gamxmari mcenareebis krebuli.
horizonti _ xiluli sazRvari casa da dedamiwas an wylis zedapirs Soris, xazi, romlis
gayolebazec ca TiTqos dedamiwas exeba.
hortenzia _ balaxovani mcenare, aqvs msxvili lamazi yvavili.
C
't
on
D

138
y
op
C
't
on
D

am saxelmZRvanelos gayidvis faqtis aRmoCenis SemTxvevaSi,


gTxovT, dagvikavSirdeT cxel xazze (+995 32) 2 200 200

damatebiTi informacia saxelmZRvanelos/seriis Sesaxeb


ixileT veb-gverdze:
qarTuli

y
literatura qarTuli ena
მოსწავლის წიგნი მოსწავლის წიგნი

op
C
qarTuli ena da qarTuli ena da
literatura
literatura
't
მოსწავლის რვეული �����ვ������ �����
on
D

dafinansebulia `moswavleebis saxelmZRvaneloebiT


uzrunvelyofis programis~ farglebSi

You might also like