NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO
Sierpień 2016 (nr 2016-08)
Raport specjalny
UZALEŻNIENIE OD CUKRU
Jak się z niego wyzwolić?
Pod przykrywką słodyczy cukier działa na nasz
mózg jak prawdziwy narkotyk. Uruchamia me-
chanizmy uzależnienia bardzo zbliżone do me-
chanizmów uzależnienia od tytoniu czy alkoholu.
Doktor Jean-Paul Curtay przekazuje nam sposób
uwolnienia się od tego nałogu.
Historia cukru jest nierozerwalnie powiązana
z historią niewolnictwa. To w dużej mierze ze
względu na uprawę trzciny cukrowej wywożono
z Antyli i Reunionu mężczyzn, kobiety i dzieci,
pakując ich, spętanych, do ładowni statków.
Ci, którzy przeżyli, pod uderzeniami bata uprawiali
trzcinę cukrową, która (o czym nie wiedzieli) słu-
żyła do słodzenia potraw. Jednak przede wszystkim
ta trzcina cukrowa brała w niewolę – choć słodszą
– mieszkańców metropolii.
Co sprawia, że cukier tak bardzo przyciąga kobiety
i mężczyzn? Dlaczego działa jak narkotyk?
Aby to zrozumieć, przyjrzyjmy się, co dzieje się
wśród roślin bez naszej ingerencji. Ich liście, po-
dobnie jak panele solarne, wykorzystują promie-
niowanie ultrafioletowe, dwutlenek węgla i wodę
do wytwarzania tlenu, którym oddychamy, oraz
węglowodanów, które odżywiają rośliny. Tak więc
rośliny są samożywne, a ponadto zapewniają po-
żywienie zwierzętom i nam – ludziom.
Drzewa wytwarzają również węglowodany, które
przyciągają mrówki i wiele innych owadów, składa-
jących larwy w drewnie. Grzyby, które gromadzą
się wokół korzeni, wymieniają w procesie symbiozy
cukry na minerały, których potrzebuje drzewo.
Na długo przed pojawieniem się ludzi proste węglo-
wodany o słodkim smaku, takie jak fruktoza, były
wykorzystywane jako narkotyk. Kwiaty używają
ich do przyciągania i zatrzymywania zapylających
je owadów, ptaków i nietoperzy.
Węglowodany znajdują się również w owocach,
które przyciągają wiele zwierząt. Te zwierzęta,
następnie zaś naczelne i człowiek, wytworzyły
genetyczne zapotrzebowanie na cukier. Dlaczego?
Po prostu dlatego, że słodkie pokarmy są praw-
dopodobnie mniej toksyczne niż gorzkie czy też
po prostu niesłodkie.
Od urodzenia preferujemy smak słodki od sło-
nego, kwaśnego czy gorzkiego. Wolimy go nawet
od tzw. piątego smaku, czyli umami. Powiązany
z glutaminianem, smak ten jest drugim w kolej-
ności ulubionym smakiem po słodkim. Umami
znajduje się zresztą, podobnie jak cukier, w mleku
matki. Znajdziemy go również w rybach, skorupia-
kach, grzybach, dojrzałych pomidorach, kapuście
pekińskiej, szpinaku, kombu i zielonej herbacie.
Jednak umami w małych dawkach nie ma sma-
ku, w przeciwieństwie do sacharozy, najczęściej
używanego cukru.
Drugim mechanizmem odpowiedzialnym za nasze
uwielbienie cukru jest kompulsywność.
NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO
I. W JAKI SPOSÓB CUKIER PRZEJMUJE KONTROLĘ
NAD TWOIM MÓZGIEM
Noradrenalina: katalizator
kompulsji
Aby zrozumieć atrakcyjność cukru, należy zajrzeć
do wnętrza naszego mózgu. U jego podstawy znaj-
duje się jądro pnia mózgu, tak zwane locus coeruleus
(miejsce sinawe). Ma ono sinawe zabarwienie, po-
nieważ zawiera miedź, niezbędną do wytwarzania
noradrenaliny. Substancja ta odpowiada za stan
czuwania, uwagę, skupienie i czujność. Wydzielana
jest o poranku, wspomagając budzenie się.
U zwierząt, podobnie jak u ludzi, w przypadku
problemów, zagrożenia lub wszelkich czynników
powodujących stres, noradrenalina wydzielana jest
w większych ilościach, aby wytworzyć w organi-
zmie stan gotowości. Taka podwyższona czujność
wiąże się ze zwiększeniem gotowości mięśni,
większym poborem tlenu (rozszerzenie oskrzeli)
oraz źródeł energii (czyli cukrów i tłuszczów), co
pozwala odpowiedzieć organizmowi na zagrożenie.
Sam neuroprzekaźnik odpowiada za nasze in-
stynkty. To one właśnie „rozpalają” niezbędne
zachowania służące do przetrwania: walkę w obro-
nie terytorium, jedzenie, seks. Noradrenalina jest
swego rodzaju katalizatorem kompulsji.
Znaczny lub przewlekły stres lub lęk wprawia
nas w stan czujności nieproporcjonalny do rze-
czywistego zagrożenia. Powoduje to nadmierne
wydzielanie noradrenaliny, co może powodować
niezwykłe skutki (patrz ramka) i wyczerpywać
układy organizmu. W tym ostatnim przypadku
obniża się nasza czujność, wojowniczość, apetyt
i libido. Mamy depresję.
Noradrenalina związana jest z układami dopami-
nergicznymi. Co to oznacza? Dopamina to podstawa
2
układu nagrody w naszym mózgu. Nazywamy ją
także neuroprzekaźnikiem szczęścia. Zaspokoje-
nie naszych instynktów wywołuje stan dobrego
samopoczucia i spokoju dzięki tym endogennym
opiatom. To nasz własny organizm wytwarza te
naturalne „narkotyki”, dzięki którym dobrze się
czujemy: dopaminę i endorfiny. Z kolei niezaspoko-
jenie naszych instynktów prowadzi do obniżenia
dobrego samopoczucia.
W ten sposób docieramy do kwestii cukru.
Węglowodany i niektóre inne składniki w poży-
wieniu w sztuczny sposób podwyższają stężenie
endorfin i dopaminy, których nasz organizm
potrzebuje. Dokładnie to samo robią narkotyki.
Taka rekompensata staje się jeszcze bardziej uza-
leżniająca, kiedy nie zaspokajasz swoich pod-
stawowych potrzeb: kontrolowania terytorium,
zaspokojenia popędu płciowego lub, na większą
skalę, życia w społeczności. Cukier, w pewien
sposób, rekompensuje takie frustracje.
Jak kierowca, który traci pedał
hamulca…
Noradrenalina i układ dopaminowo-endorfinowy
napędzają nasze życie. Dzięki nim czynimy postępy,
spełniamy się, rozwijamy i dobrze się czujemy.
Jak to jednak bywa z każdą dobrą maszyną, do
hamowania zapędów potrzebny jest hamulec.
Bezpieczna jazda jest możliwa tylko dzięki połą-
czonemu działaniu pedałów gazu i hamulca. Jeśli
za mocno będziesz naciskać pedał gazu, skończysz
wprasowany w drzewo na skraju jezdni.
Każdemu kierowcy potrzebne są hamulce i re-
gulacja prędkości. Nawet bolidy Formuły 1 są
www.DossierNaturalnychTerapii.pl

Niekontrolowane delirium kompulsywne
majowego poranka w 1968 roku
Zwiększenie kompulsji może w niektórych przy-
padkach przejawiać się w spektakularny sposób:
wytwarzanie noradrenaliny i dopaminy może
prowadzić do faz maniakalnych u osób z chorobą
afektywną dwubiegunową. Taka nadpobudliwość
prowadzi do niczym niezahamowanych żywioło-
wych zachowań. Przypomina mi to dawne wspo-
mnienie, które na zawsze wryło mi się w pamięć.
W maju 1968 roku brałem udział w niezapomnia-
nych wydarzeniach. Znany i bliski mi autor, wzbu-
rzony tym, co działo się dokoła, nie spał od kilku dni.
Pewnego poranka w tym dziwnym maju wszedł do
wyposażone w hamulce, niezwykle skuteczne
i umożliwiające zmniejszenie prędkości w kilka
sekund. Im większa bowiem prędkość, tym szyb-
ciej i skuteczniej musimy hamować. Jest to nasze
wyjście bezpieczeństwa.
Nasz pedał gazu to noradrenalina, to ona napędza
nasz silnik. Układ hamowania z ABS to z kolei
neuroprzekaźnik zwany serotoniną. Znaczna część
równowagi emocjonalnej zależy od harmonijnego
współdziałania tych substancji.
Serotonina moduluje działanie noradrenaliny,
pomaga okiełznać kompulsje, wybrać moment
działania i znosić frustracje. Z kolei niedobór se-
rotoniny lub zły odbiór przekazywanych przez
nią „wiadomości”, zwany również „zaburzeniami
kontroli serotoninergicznej”, mogą mieć nastę-
pujące skutki:
maniakalne zachowanie pełne napięcia, na
przykład dana osoba robi wszystko na wy-
rost: słowa, gesty, emocje, działania, wymogi,
www.DossierNaturalnychTerapii.pl 
NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO
sklepu w dzielnicy Saint-Germain-des-Prés. Kupił
wszystkie lody i wszystkie długopisy. Następnie
zbudował z lodów piramidę, otoczoną długopisa-
mi. Co jeszcze bardziej zadziwiające, zaczął każdej
pięknej kobiecie wręczać banknoty 500-frankowe!
To właśnie dzieje się z nami, gdy znikają zahamo-
wania.
Inny, dobrze znany lekarzom przykład: lewodo-
pa, prekursor dopaminy, często prowadzi u osób
z chorobą Parkinsona do zachowań kompulsyw-
nych wszelkiego rodzaju: uzależnienia od hazardu,
zakupów i seksu.
perfekcjonizm… Nazywany to „wzmożoną im-
pulsywnością”;
odczuwanie lęku i skłonność do fobii;
problemy z zasypianiem;
niecierpliwość, drażliwość i nieumiejętność
tolerowania frustracji;
impulsywność, skłonność do wrogości i agre-
sji, zagrożenie konfliktem z innymi (oraz sa-
mym sobą);
niebezpieczne zachowania: nadmierna prędkość
na drodze, gniew, ryzyko uszkodzenia ciała
i zniszczenia relacji;
skłonność do uzależniania się od zachowań
kompulsywnych (często autodestrukcyjnych):
jedzenia (szczególnie cukru), alkoholu, tytoniu,
gier, Internetu, seksu itp.
W takich ekstremalnych przypadkach niedobór
serotoniny może mieć jeszcze tragiczniejsze kon-
sekwencje (patrz ramka na s. 5).
3
 NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO
Cukrowy „strzał” trwa dwie godziny
Gdzie w tej historii o hamulcach, przyspieszaniu
i niekontrolowanych zaburzeniach jest miejsce
dla cukru?
Kiedy jesz węglowodany złożone, takie jak chleb
czy makaron pełnoziarnisty, produkty zbożowe
częściowo z pełnego przemiału lub połączone z wa-
rzywami lub białkiem czy też rośliny strączkowe,
glukoza wolniej jest wchłaniana do krwi i powoduje
stopniowy wzrost poziomu insuliny do rozsądnego
poziomu, który następnie stopniowo spada. Dzięki
temu efekt serotoninergiczny jest trwały.
Co dzieje się wtedy, gdy spożywasz węglowodany
proste, takie jak słodkie potrawy czy napoje? Poziom
glukozy we krwi wzrasta gwałtownie, niepropor-
cjonalnie zwiększając też poziom insuliny. Insulina
wprowadza do komórek duże ilości glukozy, a dwie
godziny później poziom glukozy spada do zwykłego
poziomu. Odczuwasz więc szybki i gwałtowny sku-
tek, jednak po dwóch godzinach pojawia się „głód”,
któremu towarzyszy często fałszywy głód fizyczny
spowodowany spadkiem poziomu glukozy we krwi
oraz powrót do złego samopoczucia związany ze
wzmożeniem impulsywności.
Efekt działania serotoniny jest osłabiony. Tak jak
„strzał” narkotyku, cukier działa silnie i natych-
miastowo, ale jego poziom szybko spada. Pojawia
się potrzeba podania kolejnej dawki. Wynik: otwie-
rasz lodówkę, aby wypić kolejny napój gazowany
albo sięgnąć po jeszcze jedną paczkę ciastek, którą
zjadasz do końca. Nie jesteś w stanie kontrolować
tego popędu… Kofeina znajdująca się w napojach
gazowanych typu cola wzmaga jeszcze efekt „ko-
lejki górskiej”.
Oczywiście przemysł spożywczy doskonale to
wykorzystuje. W laboratoriach gigantów łączy się
cukier i inne substancje powodujące uzależnienie.
W cukierkach znajduje się także sól, w lodach – na-
4
sycone kwasy tłuszczowe i leucyna itp. Wszystko to
umożliwia łatwiejsze „pochwycenie” konsumentów
przy jednoczesnym ukrywaniu obecności cukru
w produktach.
Dlaczego niektóre osoby nie znają
granic?
U niektórych osób nie działa hamulec. W takich
przypadkach mówimy o zaburzeniach serotoni-
nergicznych. Może to mieć podłoże genetyczne.
Zaburzenia serotoninergiczne można odziedziczyć
po rodzicach i po prostu się z nimi urodzić. Najlepiej
znanym mechanizmem jest mutacja receptora odpo-
wiedzialnego za odczyt komunikatów wysyłanych
przez neurony. Jednak taka wrodzona cecha nie jest
śmiertelna i dysponujemy wieloma narzędziami
pozwalającymi sobie z nią radzić. Szacuje się, że
od 25 do 30% populacji rodzi się z „hamulcem”
słabszym niż „przyspieszenie”. Można to wyjaśnić
różnymi mutacjami: słabszą zdolnością do syntety-
zowania serotoniny, niską jakością przekaźników
lub zmianami w receptorach. Dysfunkcja ta może
też być nabyta. Wiemy, jak to wygląda: kiedy jeste-
śmy zestresowani, czujemy się zagrożeni lub czegoś
się boimy, wzrasta poziom noradrenaliny – a tym
samym nasza czujność, wola walki i impulsywność.
Każdy z nas zaobserwował u siebie lub osób z otocze-
nia, że w obliczu stresu następuje zmiana naszego
zachowania. Wzrasta niecierpliwość, drażliwość
i impulsywność – a wraz z nimi ryzyko wypadków
i konfliktów. W takich momentach nasz pociąg do
cukru, alkoholu czy tytoniu podwaja się.
W jaki sposób cukier przyciąga
najsłabszych?
W dzieciństwie osoba dysfunkcyjna odczuwa ulgę,
rozluźnienie i spokój po zjedzeniu węglowodanów.
Dotyczy to złożonych węglowodanów, takich jak
chleb, makaron, puree, które często jedzą najmłodsi.
www.DossierNaturalnychTerapii.pl

Kiedy brak serotoniny, budzi się w nas morderca!
Aż skóra cierpnie. Co roku na łamach różnych
gazet czytamy o tragediach, które wydają się
niewiarygodne. Zadajemy sobie pytanie, jak to
się stało, że mężczyzna, który nigdy nie okazywał
przemocy, nie miał żadnych wyraźnych proble-
mów, mógł zabić swoją żonę i dzieci, a następnie
popełnić samobójstwo. Czasami tragedie są
jeszcze bardziej niezrozumiałe.
Pamiętam artykuł o trzynastoletnim chłopcu
z Sao Paulo w Brazylii, który zamordował całą
swoją rodzinę. Z zimną krwią, przed wyjściem
do szkoły i zwykłymi zajęciami, zastrzelił ojca
(sierżanta policji), matkę, babkę i jej siostrę. Po
lekcjach popełnił samobójstwo.
W wielu przypadkach u zabójców popełniają-
cych samobójstwo nie stwierdza się wcześniej-
szych zaburzeń psychiatrycznych. Marie Asberg,
szwedzka doktor psychiatrii, próbowała zbadać
to zjawisko. Starała się wyjaśnić, jak można było
popełnić takie zbrodnie. Wykazała już w roku
1976, że pacjenci z depresją i niskim poziomem
pochodnej serotoniny (5HIAA) wykazywali zwięk-
szone ryzyko prób samobójczych (40%) niż osoby
z depresją, u których poziom tej pochodnej
mieścił się w granicach normy (15%).
W innym badaniu Asberg wykazała z kolei, że
u pacjentów z niskim poziomem serotoniny,
hospitalizowanych ze względu na próbę sa-
mobójczą, ryzyko popełnienia samobójstwa
rośnie 10-krotnie co roku. Zaobserwowała ona
również, że im niższy poziom 5HIAA, tym gwał-
towniejsze są okoliczności samobójstwa i tym
bardziej jest ono impulsywne, jak w przypadku
masakr rodzinnych. Obserwacje te potwierdzi-
ło wiele innych badań. Odkryto stopniowo, że
www.DossierNaturalnychTerapii.pl 
NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO
impulsywne i brutalne zachowanie nie wynika
tylko z depresji.
Zespół doktora Markusa Kruesi (Uniwersytet
stanu Illinois, Chicago) przeprowadził w tym
zakresie kilka ciekawych badań. Wykazały one,
że u dzieci z problemami poziom serotoniny był
czynnikiem najlepiej pozwalającym przewidzieć
zachowania samobójcze lub skłonność do ła-
mania prawa.
Fińscy naukowcy przeprowadzili badanie z udzia-
łem 36 morderców. Wykazało ono, że poziom
5HIAA był niższy u osób, które zabiły spontanicz-
nie, niż u tych, które zaplanowały morderstwo.
Podobnie jest wśród piromanów.
Badania przeprowadzone w laboratorium
umożliwiły sprecyzowanie powodu, dla któ-
rego serotonina bierze udział w zachowaniach
związanych z impulsywnością, agresją, przemocą,
samobójstwem czy zabójstwem. Na potrzeby
eksperymentu badacze zniszczyli neurony se-
rotoninergiczne u grupy szczurów. W klatkach
wybuchła panika: zaobserwowano, że zwierzęta
zaczęły wydzierać sobie jedzenie i się zabijać.
Z kolei szczury z zachowaną zdolnością wy-
dzielania serotoniny były w stanie czekać na
posiłek i potrafiły spokojnie przebywać razem
w jednej klatce.
Naukowiec z INSERM (Narodowy Instytut Zdro-
wia i Badań Medycznych we Francji), René Hen
(urodzony w Strasburgu, we Francji), wyhodował
szczególnie agresywny szczep myszy, „wyłącza-
jąc” gen kodujący jeden z receptorów serotoniny.
Ten spadek serotoniny prowadzi również do bra-
ku zahamowań w zakresie aktywności seksualnej.
5
 NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO
Dotyczy to również prostych węglowodanów
o słodkim smaku. Co dzieje się dalej? Węglowo-
dany powodują wzrost stężenia hormonu, który
umożliwia przekazanie glukozy do komórek: in-
suliny. Jednak insulina nie dostarcza komórkom
wyłącznie cukru (glukozy). Insulina wpływa także
na przemiany ustrojowe białek i tłuszczów.
Tryptofan (aminokwas, z którego częściowo wy-
twarzana jest serotonina) w zasadzie nie przenika
do mięśni, które składają się przede wszystkim
z rozgałęzionych aminokwasów: leucyny, izoleu-
cyny i waliny. Tak więc insulina, której poziom
gwałtownie wzrasta po spożyciu węglowoda-
nów, przenosi do mięśni duże ilości konkuren-
tów tryptofanu. Tryptofan pozostaje sam i może
z łatwością przejść do wnętrza mózgu. Zapewni
to neuronom wystarczającą jego ilość do wytwo-
rzenia serotoniny.
Innymi słowy, węglowodany działają jak leki
psychotropowe: uspokajają nas.
Słodki smak jest bardziej atrakcyjny niż smak
złożonych węglowodanów, co sprawia, że cukier
jest chętniej wybierany zamiast wolno spalanych
węglowodanów. Na przykład spożywanie cukru,
jak wszystkich narkotyków, aktywuje dopamino-
wo-endorfinowe układy nagrody i rekompensuje
nam brak ich aktywacji poprzez zaspokajanie
podstawowych potrzeb. Dlatego też szczury uzależ-
niają się od cukru bardziej niż od... kokainy! Serge
Ahmed, dyrektor działu badań w CNRS uważa, że
cukier dwukrotnie silniej aktywuje układ nagrody.
Wzmacnia to uzależnienie i sprawia, że zwiększa
się podatność na nie.
„Kultura” spożywania cukierków, słodyczy, ciastek,
lodów, innych słodkich deserów i napojów gazo-
wanych jest szeroko promowana przez przemysł
spożywczy. Wielu rodziców toleruje lub wzmacnia
ten wizerunek, uważając, że to normalne, aby
nagradzać dzieci słodyczami. Dzieci są ofiarami
6
tych odwiecznych wzorców i odtwarzają model
rodziny, w którym cukier służy rodzicom do sa-
moleczenia napięcia.
Mniej cukru, mniej wykroczeń
Kryminolog Schoenthaler wykazał, że obniże-
nie spożycia cukru w populacjach przestępców
powoduje zmniejszenie częstości agresywnych
zachowań. Po ograniczeniu ilości słodkich po-
traw i napojów u 71 młodocianych przestępców
nastąpiło zmniejszenie częstości aktów przemocy
o 66%, prób ucieczki o 84%, a uszkodzenia mienia
i kradzieży – o 51%.
Podczas innego badania z udziałem 68 młodych lu-
dzi zachowania agresywne zmniejszyły się o 82%,
kradzieże o 77%, łamanie przepisów o 23%, a walki
o 13% w ciągu siedmiu miesięcy.
Przeprowadzono także większe badanie z udzia-
łem 3000 osadzonych młodocianych. Przekąski
zastąpiono alternatywnymi produktami, mniej
przetworzonymi i zawierającymi mniej cukru.
W ciągu roku od zmiany diety liczba incyden-
tów zmniejszyła się o połowę. Zauważono także
zmniejszenie częstości występowania zachowań
antyspołecznych o 21%, samobójstw o 100%,
zachowań agresywnych o 25%, a środki ograni-
czające wolność stosowano o 75% rzadziej.
Eksperymenty te przeprowadzono również w in-
nych krajach, z podobnymi wynikami. W duńskiej
szkole w Aarhus wprowadzono obowiązkowe
śniadanie dla uczniów z problemami. Podczas
tego posiłku zamieniono czipsy, słodycze, colę
i gazowane napoje na potrawy zawierające przede
wszystkim węglowodany złożone. Wynik: mniej
konfliktów, mniej nieobecności z powodu choroby
i... lepsze wyniki w nauce.
Podczas badania przeprowadzonego przez zespół
naukowców Uniwersytetu Cardiff na 17 415 Bry-
www.DossierNaturalnychTerapii.pl

tyjczykach urodzonych w latach 70. ubiegłego
wieku stwierdzono, że dziesięcioletnie dzieci,
które codziennie jadły słodycze, były częściej
karane za wykroczenia w wieku od 29 do 34
lat. Naukowcy zaobserwowali, że wśród osób
w tym przedziale wiekowym, które dopuszczały
się przemocy, 69% niemal codziennie zapychało
się w dzieciństwie słodyczami, natomiast wśród
niedopuszczających się przemocy dorosłych tylko
42% jadło codziennie słodycze.
Kanadyjscy naukowcy odkryli taki związek
w licznych badaniach. Zaobserwowali oni większe
spożycie cukru u hiperaktywnych, agresywnych
chłopców niż u chłopców hiperaktywnych, ale
nieagresywnych; wyższą częstotliwość spo-
żywania produktów zbożowych u chłopców
agresywnych prospołecznie niż u chłopców nie-
agresywnych, a także większe spożycie warzyw
u tych, którzy nie byli agresywni.
Badanie przeprowadzone na uniwersytecie w Qu-
ebecu pod kątem związku spożywania słodyczy
z zaburzeniami zachowania wykazało również
korelację u dzieci pomiędzy wysokim spożyciem
słodzonych napojów, agresją werbalną i zacho-
waniami aspołecznymi.
Schoenthaler testował także, oprócz zmniejszenia
spożycia cukrów prostych, ograniczenie spożycia
mięsa, o którym wiadomo, że dostarcza amino-
kwasów stanowiących konkurencję dla tryptofanu,
co ma działanie przeciwne do serotoninergicz-
nego. Podczas eksperymentu przeprowadzone-
go z udziałem 8000 agresywnych nastolatków
w ośmiu różnych ośrodkach zmniejszono ilość
mięsa w diecie, zwiększono ilość produktów zbożo-
wych i warzyw oraz usunięto wszystkie automaty
z napojami gazowanymi i batonami czekoladowy-
mi. W efekcie zaobserwowano zmniejszenie liczby
wszelkich zachowań agresywnych.
www.DossierNaturalnychTerapii.pl 
NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO
Składniki odżywcze niezbędne
do wytwarzania serotoniny
Do wytwarzania serotoniny potrzebne są pewne
składniki odżywcze:
tryptofan, aminokwas, z którego wytwarzana
jest serotonina;
witaminy B6, B9 i B12, wykorzystywane do
aktywacji enzymów umożliwiających prze-
kształcanie tryptofanu w serotoninę;
magnez, który aktywuje witaminy z grupy
B (poprzez fosforylację). Jednak większość
populacji nie dostarcza z pożywieniem od-
powiedniej ilości składników odżywczych:
tak jest w przypadku magnezu, witamin B6
i B9. Wchłanianie witamin B9 i B12 pogarsza
się ponadto z wiekiem.
Tryptofan to aminokwas najrzadziej występujący
w pożywieniu. Jego wchłanianiu w jelicie i prze-
dostawaniu się do mózgu zagrażają aminokwasy
zwane „konkurentami”. Problem polega na tym,
że ten sam transporter może przenosić bowiem
wiele różnych aminokwasów. Które z nich są kon-
kurentami? Są to przede wszystkim aminokwasy
znajdujące się w dużych ilościach w mięsie, nabiale
i kukurydzy, tak zwane „aminokwasy rozgałęzio-
ne”: leucyna, izoleucyna i walina.
Innymi słowy, jeśli jesz dużo mięsa, nabiału lub
kukurydzy, do krwi dostaje się wiele takich konku-
rencyjnych aminokwasów. Będą one przepychać
się z tryptofanem, którego i tak jest niewiele przy
„bramach” jelita i mózgu, a tym samym ograniczać
zdolność organizmu do wytwarzania serotoniny.
Oczywiście istnieje wiele powiązanych ze sobą
elementów, które wzmacniają zaburzenia seroto-
ninergiczne i ich konsekwencje: wywiad rodzinny,
stres, nadmiar mięsa i nabiału, niedobór magnezu
i witamin z grupy B…
7
 NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO
II. ALKOHOL, TYTOŃ, TŁUSZCZE: TAKI SAM MECHANIZM
UZALEŻNIENIA JAK W PRZYPADKU CUKRU
Wiadomo obecnie, że spożywanie alkoholu nie zo-
stało wymyślone przez ludzi. Wszystkie zwierzęta,
które jedzą owoce lub piją nektar, są potencjalnie
regularnie narażone na spożywanie alkoholu, mówi
profesor Robert Dudley, fizjolog z Uniwersytetu
w Berkeley. Dotyczy to, dodaje, wielu ssaków, pta-
ków, niektórych gadów, które jedzą owoce, a także,
rzecz jasna, tysięcy gatunków owadów.
W Malezji dr Frank Wiens, fizjolog ewolucji, ana-
lizował atrakcyjność kwiatów palmy bertam dla
wielu gatunków drobnych ssaków nocnych, w tym
ryjówki drzewnej i ogonopióra uszastego, uwa-
żanego za ssaka najbliższego do tych, które 55
milionów lat temu były naszymi przodkami. Nasze
dane – precyzuje dr Wiens – wykazują, że ogonopiór
uszasty znajduje się pod wpływem alkoholu przez
jedną na trzy noce. Pije on, nie wykazując żadnych
objawów upojenia: dowodzi to wysokiej tolerancji
i ogromnej zdolności detoksykacji.
Istnieje wiele podobnych przykładów. Naczelne
również pozostawiają owoce do sfermentowa-
nia w liściach, przed zjedzeniem ich w postaci
zawierającej alkohol. Wiemy, że muszki owocowe
(owady) wolą przede wszystkim dojrzałe owoce,
które zawierają od 2 do 3% etanolu.
Archeolog Patrick McGovern, specjalista w zakresie
pochodzenia napojów alkoholowych w Muzeum
Uniwersytetu stanu Pensylwania, uważa, że fer-
mentację alkoholową zaczęto stosować około
10 000 lat p.n.e. w Chinach. W roku 4000 p.n.e.
w Egipcie rozpowszechniła się konsumpcja wina,
a w roku 200 p.n.e. Rzymianie rozpowszechnili tę
praktykę w rejonie Morza Śródziemnego i w całej
Europie. Pierwszy koktajl, Sazerac (mieszanka
absyntu, cukru i koniaku) pojawił się w roku 1830.
8
Małpy nie są równe w obliczu
alkoholu
Podczas badania przeprowadzonego na małpach
z jednej z karaibskich wysp w latach 90. ubiegłego
wieku wykazano, że nie wszystkie małpy zacho-
wywały się jednakowo przy możliwości picia
napojów alkoholowych: 15% pozostało natural-
nymi abstynentami, 65% piło okazyjnie, 15% piło
codziennie sporo, a 5% piło znaczne ilości kilka
razy dziennie. Podobny odsetek zaobserwowano
w populacji ludzkiej, co potwierdza częściowe
uwarunkowanie genetyczne uzależnienia.
W ten sposób wracamy do serotoniny.
Mutacje w genach receptorów serotoniny oraz
zdolność do jej transportu zostały uznane przez
badaczy za czynniki ryzyka odpowiadające za
lubienie alkoholu i uzależnienie. Transport sero-
toniny zdaje się być parametrem wpływającym
na ryzyko niskiej kontroli impulsów, zachowania
autodestrukcyjne i zależność od substytutów
serotoniny, takich jak cukier czy alkohol. Białko
transportujące serotoninę jest kodowane przez
gen, który ma dwie formy: „krótką” i „długą”. Licz-
ne badania wykazały znaczenie rodzaju formy
w uzależnieniach.
Zespół amerykańskich naukowców zainteresował
się zachowaniem 262 uczniów w obliczu alkoholu.
Naukowcy odkryli, że studenci, którzy mieli dwa
krótkie geny kodujące transporter serotoniny, byli
bardziej zagrożeni zaburzeniami związanymi ze
spożywaniem alkoholu.
W ramach fińskiego badania opublikowanego
w 2006 roku stwierdzono, że u alkoholików wy-
stępuje niższy poziom białka transportującego
www.DossierNaturalnychTerapii.pl
 NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO

serotoninę niż u reszty populacji. Aby wysnuć
takie wnioski, naukowcy badali mózgi alkoholi-
ków po śmierci i porównywali je z mózgami osób
nieuzależnionych od alkoholu. Osoby uzależnione
od alkoholu miały o 26% mniej transporterów
serotoniny niż inne.
i transportującego ją białka w mózgu. Jest to jedno
z możliwych wyjaśnień wybuchów przemocy
w takich przypadkach. Niestety, tego typu za-
chowania stały się powszechne wśród młodych
ludzi, a jeszcze bardziej powszechne wśród osób
o niestabilnej psychice.

Szwedzcy naukowcy wykazali również, że mutacje
receptorów serotoniny zwiększają predyspozycje
do zachowań aspołecznych i alkoholizmu. Istnieje
więc wielowymiarowy związek pomiędzy uza-
leżnieniem od alkoholu a serotoniną.
Brak kontroli impulsów z powodów genetycznych
lub błędów odżywiania jest czynnikiem ryzyka
dotyczącym spożycia alkoholu przekraczające-
go konsumpcję dla przyjemności. Czynnik ten
wzmacnia fakt, że zaburzenia serotoninergiczne
to silny czynnik prowadzący do stanów lękowych,
a alkohol ma działanie uspokajające.
Warto również pamiętać, że alkohol to „super-
cukier”. Jest on pochodną cukru (patrząc pod
kątem biochemii), która dodatkowo ma działanie
przeciwlękowe i wprawiające w euforię, a także
działanie serotoninergiczne.
Pułapka uzależnienia pogłębia się z biegiem czasu,
ponieważ nadmierne spożycie alkoholu powo-
duje nadmierne wykorzystanie witamin z grupy
B niezbędnych do wytwarzania serotoniny, co
stopniowo zmniejsza działanie serotoninergiczne
i prowadzi do uszkodzeń, szczególnie w obrębie
neuronów i nerwów. Uszkodzenia te zmniejszają
naszą zdolność do ponownego przejęcia kontroli
nad uzależnieniem.
Alkoholizm to także znaczący czynnik ryzyka
samobójstwa. To smutna rzeczywistość, która
przypomniała mi mojego brata, uzależnionego
od alkoholu i tytoniu, młodszego ode mnie o trzy
lata, który zmarł w wieku 54 lat. Palenie tytoniu,
podobnie jak alkoholizm, to także znany znaczący
czynnik ryzyka samobójstwa.
Tłuszcze działają jak narkotyk
Nie tylko cukier stymuluje wytwarzanie insuliny.
Dzieje się tak również w przypadku tłuszczów
i wszelkich dostarczanych kalorii. Przyjmowanie
większych ilości pokarmu powoduje wzrost stę-
żenia insuliny, a to oznacza, że przejadanie się ma
również efekt serotoninergiczny.
U osób z nadwagą występują zaburzenia seroto-
ninergiczne, szczególnie u osób, których nadwaga
spowodowana jest napadami głodu i skłonnością
do jedzenia słodyczy. Spowodowało to masowe
stosowanie leków serotoninergicznych w celu walki
z nadwagą i otyłością. Takie przepisywanie leków
oparte na technicznym łagodzeniu objawów, które
neguje wielowymiarowość i globalny charakter
problemu, nie tylko szkodzi, ale powoduje także
skutki uboczne, często ciężkie.

Paradoksalnie, podczas gdy regularne spoży-

wanie niewielkich ilości alkoholu ma działanie
serotoninergiczne, częste jednorazowe picie dużej
ilości alkoholu, znane jako binge drinking („szyb-
kie picie”), powoduje, ze względu na powtarzal-
ność, znaczące zmniejszenie poziomu serotoniny

www.DossierNaturalnychTerapii.pl  9
 NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO
Doprowadziło to do tragicznych skandali w cią-
gu ostatnich lat. Pierwszy z nich dotyczył leku
Isoméride (nazwa substancji chemicznej to dex-
fenfluramine – nie była dopuszczona do obrotu
w Polsce), który wycofano z rynku pod koniec
lat 90. ubiegłego wieku ze względu na poważne
działania niepożądane, głównie zaburzenia w funk-
cjonowaniu zastawek serca i nadciśnienie płucne.
Następny był lek Mediator (nie był zarejestrowany
w Polsce), alter ego poprzedniego leku, który nie
powinien był nigdy być dopuszczony do obrotu.
Jednak stwierdzono że serotonina ma swój udział,
poza przejadaniem się, również w powstawaniu
otyłości brzusznej lub gromadzeniu się tłuszczu
w obrębie narządów wewnętrznych. W przeci-
wieństwie do tłuszczu podskórnego, ten rodzaj
wewnętrznego tłuszczu tworzy się w sposób ciągły
i wprowadza do krwiobiegu stałe ilości kwasów
tłuszczowych. Z tego powodu tłuszcz brzuszny
jest groźniejszy niż na przykład tłuszcz zgroma-
dzony w obrębie ud. Zaburza on działanie insuliny,
Tytoń: nie tylko nikotyna jest winna
Od dawna wiadomo, że uzależnienie od alko-
holu często występuje razem z uzależnieniem
od tytoniu. Te same predyspozycje genetyczne,
żywieniowe i psychologiczne (lęk, stres, brak
poczucia bezpieczeństwa w dzieciństwie, brak
samorealizacji itp.) dotyczą większości rodza-
jów uzależnień, które mogą być łączone lub
wymieniane, aby dawać wspólne efekty sero-
toninergiczne.
Tak więc na przykład osoba rzucająca palenie
kompensuje je zapotrzebowaniem na cukier,
co powoduje przybieranie na wadze. Tytoń
zmniejsza poza tym łaknienie i wywołuje wiele
uszkodzeń oksydacyjnych w organizmie: podczas
jednego zaciągnięcia się dymem papieroso-
wym wdychamy 4700 toksyn i biliard wolnych
10 
przyczyniając się tym samym do powstawania
cukrzycy, jak zaobserwował pierwszy francuski
endokrynolog z Marsylii, Jean Vague.
Strumień kwasów tłuszczowych przenikających
do krwi ma również inne działanie. Powoduje on
oddzielanie się tryptofanu od albuminy. Pozostałe
aminokwasy, poza tryptofanem, krążą w orga-
nizmie w postaci wolnej. Dlaczego tryptofan
doczepiony jest do dużej cząstki białka, albu-
miny, która działa jak „lotniskowiec”? Dlatego,
że po połączeniu nie może on przedostawać się
do mózgu, ponieważ cząsteczka albuminy jest
zbyt duża. Konsekwencje, jak już widzieliśmy,
są niezwykle szkodliwe.
Dlaczego po godzinie 17:00 dopada
nas mały głód?
Tryptofan zazwyczaj stopniowo odłącza się od
albuminy w ciągu dnia. Najczęściej dzieje się tak
po godzinie 17:00. Jest to całkowicie zgodne z do-
rodników. Potrzeba wielu kalorii, aby naprawić
te uszkodzenia. Szacuje się, że wypalenie 20 pa-
pierosów dziennie wymaga spalenia 300 kalorii.
Wszystko to – jeśli się to zignoruje i nie dysponuje
się skutecznym i nietoksycznym protokołem
serotoninergicznym – sprawia, że trudniej jest
przestać palić.
Palenie tytoniu to nie jest zwykłe uzależnienie
od nikotyny, które wystarczy leczyć plastrami
lub gumą do żucia z nikotyną. Uzależnienie od
tytoniu to również uzależnienie od jego działania
przeciwlękowego, serotoninergicznego i prze-
ciwbólowego, ponieważ papierosy „dostarczają
endorfin”. Wykazano również, że nikotyna uza-
leżnia mniej niż cukier.
www.DossierNaturalnychTerapii.pl

bowym cyklem biologicznym: rano występuje
wzrost stężenia noradrenaliny, dzięki której bu-
dzimy się, stajemy się czujni, skupieni, gotowi
do walki. Kortyzol mobilizuje nas do końca dnia,
a następnie jego poziom się obniża i następuje
stopniowy wzrost poziomu serotoniny, oddziela-
jącej się od swojego „lotniskowca”. Umożliwia to
hamowanie impulsów i wywieranie korzystnego
kojącego wpływu przed nocnym spoczynkiem
i naprawczymi działaniami organizmu.
Osoby o wzmożonej impulsywności czują się najgo-
rzej po godzinie 17:00. To wtedy sięgają po paczkę
herbatników, piją napój gazowany lub alkohol
i więcej palą. Psychiatrzy ze szpitala Sainte-Anne
dawno zaobserwowali, że u osób z zaburzeniami
serotoninergicznymi występują problemy z odłą-
czaniem się tryptofanu od albuminy.
Spożywanie cukru zwiększa poziom krążących
w ustroju kwasów tłuszczowych (glukoza jest
III. J AKIMI „DOBRYMI NARKOTYKAMI”
ZASTĄPIĆ CUKIER?
Kiedy zrozumiemy mechanizmy odpowiadające za
nasze uzależnienie od cukru, będziemy w stanie
zmienić nasze przyzwyczajenia i zacząć stosować
„dobre narkotyki”, aby go zastąpić. Wymaga to sil-
nej woli i cierpliwości, ale jeśli wytrwasz w swoich
staraniach, to zobaczysz, że inne smaki są dziesię-
ciokrotnie lepsze od cukru (i często są zdrowe).
Węglowodany złożone
Cukry proste bardzo szybko podnoszą stężenie
glukozy we krwi, a następnie powodują desta-
bilizujący spadek tego stężenia, który ma wiele
szkodliwych skutków: glikacja lub blokowanie
www.DossierNaturalnychTerapii.pl 
NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO
w wątrobie przekształcana w trójglicerydy). Tytoń
wykazuje działanie lipolityczne, czyli uwalnia
tłuszcz z tkanki tłuszczowej, co z kolei zwiększa
poziom krążących w ustroju kwasów tłuszczo-
wych… Ale to nie wszystko: warstwa tłuszczu
otaczająca narządy wewnętrzne uwalnia w sposób
ciągły kwasy tłuszczowe, powodując „opóźniony”
efekt serotoninergiczny.
Pomaga to wyjaśnić wiele kwestii.
Od dawna wiadomo, że większość osób z nad-
wagą ma zaburzenia serotoninergiczne. Według
przestarzałej już typologii nadwaga wiąże się
również z „okrągłym charakterem”, czyli byciem
osobą bardziej towarzyską i lubianą. Osoby chude
często są zgryźliwe. Zostało naukowo udowodnio-
ne, że odchudzanie może zaburzyć samopoczucie,
co również może wyjaśniać „uzależnienie się”
od nadwagi.
mechanizmów biochemicznych, wzrost poziomu
wolnej frakcji tłuszczów w ustroju, ryzyko nadwagi
i cukrzycy itp. Z kolei węglowodany złożone mają
długotrwałe i stabilne działanie serotoniner-
giczne i nie wpływają negatywnie na zdrowie.
Należą do nich:
rośliny strączkowe,
pełnoziarniste i mieszane produkty zbożowe,
słodkie ziemniaki, maniok,
dynie,
kasztany.
11
 NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO
Połączenie błonnika (warzywa) i białka w jednym
posiłku spowalnia również wchłanianie tych wę-
glowodanów. Spowalnia je też gotowanie al dente
– makaronu czy ryżu do risotto.
Jeśli czujesz, że jesteś uzależniony od cukru lub in-
nych środków o działaniu serotoninergicznym, mo-
żesz ustabilizować swój stan, zastępując w każdym
posiłku cukry proste węglowodanami złożonymi.
Przykłady:
na śniadanie: płatki z quinoa, gryki, ryżu
i kasztanów na mleku sojowym z dodatkiem
puree z orzechów ekologicznych (migdały, orze-
chy laskowe);
na lunch: dodaj do sałatki ryż al dente, rośliny
strączkowe, groszek;
na obiad: dodaj słodkie ziemniaki, dynię (rów-
nież makaronową i piżmową) do zupy albo
przygotuj z nich puree.
Jeżeli jesz pieczywo, wybieraj to pełnoziarniste
lub mieszane, najlepiej na zakwasie, bez glutenu
i niewypieczone.
Węglowodany złożone jedz szczególnie po go-
dzinie 17:00, gdy kosztem noradrenaliny wzrasta
poziom serotoniny. Powinieneś je głównie jeść na
późny obiad/kolację, podczas gdy białka zwierzęce,
o przeciwnym działaniu, lepiej jeść na lunch lub
śniadanie, wraz z dużą ilością warzyw.
Orzechy
Zespół naukowców z uniwersytetu w Barcelonie
porównał grupę 22 osób z otyłością brzuszną
jedzących codziennie 30 g mieszanki orzechów
włoskich, migdałów i orzechów brazylijskich z gru-
pą 20 osób, które nie jadły orzechów. Na koniec
badania osoby z grupy jedzącej orzechy miały
wyższy poziom metabolitów serotoniny (co su-
geruje, że poziom serotoniny był u nich wyższy).
12 
Ponadto orzechy te nie spowodowały przybiera-
nia na wadze i zmniejszały wchłanianie nasy-
conych kwasów tłuszczowych – głównie dzięki
argininie, której są bogatym źródłem – a także
obniżały liczbę wolnej frakcji lipidów krążących
w ustroju i ryzyko chorób układu krążenia.
Gorzka czekolada
Doskonała wiadomość: gorzka czekolada (o za-
wartości kakao od 74%, ponieważ zawiera ona
mniej cukru i nie ma mleka) nie tylko ma silne
działanie serotoninergiczne, ale wbrew temu, co
można sądzić, chroni przed nadwagą, cukrzycą
i ryzykiem chorób układu krążenia.
Główne substancje czynne znajdujące się w cze-
koladzie to także silne antyoksydanty i substancje
o działaniu przeciwzapalnym i wpływającym na
odporność. Zawarte w kakao polifenole hamują
działanie jednego z enzymów – 2,3-dioksygena-
zy indolaminy (IDO) – który powoduje rozpad
tryptofanu, sprawiając, że nie może on służyć
do wytwarzania serotoniny. Ale białka zawarte
w mleku blokują wchłanianie polifenoli. Innymi
słowy, jeśli masz na coś ochotę i chciałbyś szybko
zastąpić czymś cukry proste, najlepiej zjeść kilka
kostek gorzkiej czekolady i nieco orzechów.
Dawny rzemieślniczy pomysł na wytwarzanie gorz-
kiej czekolady z orzechami okazuje się z perspekty-
wy czasu wręcz doskonały! Jedynym zastrzeżeniem
jest fakt, że wytwarzane przemysłowo czekolady
zawierają zbyt dużo cukru lub mleka. Jeśli jesz
www.DossierNaturalnychTerapii.pl

dużo czekolady, warto rozważyć zażywanie wi-
taminy PP (nikotynamidu) w postaci suplementu
diety (co najmniej w postaci kompleksu witamin
lub przy dużych zaburzeniach samej witaminy
PP), ponieważ hamowanie enzymu IDO powoduje
zmniejszenie syntezy tej witaminy w wątrobie.
Mniej mięsa
Produkty spożywcze o działaniu serotoniner-
gicznym są skuteczne tylko wtedy, gdy nie jemy
zbyt dużo mięsa, które poprzez konkurencyjne
aminokwasy blokuje przesyłanie tryptofanu do
mózgu. Jest to szczególnie ważne wieczorem, przy
kolacji, aby nie zaburzać zegara biologicznego.
Zwalczanie stanów zapalnych
Stany zapalne, które występują przy nadwadze,
cukrzycy, zaburzeniach układu krążenia, cho-
robach autoimmunologicznych i postępujące
z wiekiem, działają przeciwnie do czekolady:
aktywują IDO (podobnie jak kortyzol, kolejny
nośnik sygnałów stresu), powodujące rozpad
tryptofanu. Stany zapalne zwiększają więc na-
silenie zaburzeń serotoninergicznych.
Główne metody zwalczania stanów zapalnych to:
• jedzenie mniejszych ilości mięsa, które działa
prozapalnie ze względu na zawartość żelaza,
kwasu arachidonowego i leucyny,
• jedzenie mniej nabiału i kukurydzy, zawie-
rających bardzo dużo kwasów tłuszczowych
omega-6 i leucyny,
• jedzenie więcej warzyw i owoców,
www.DossierNaturalnychTerapii.pl 
NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO
W przypadku kobiet w ciąży, osób z niedokrwi-
stością lub dzieci w fazie szybkiego rozwoju, które
potrzebują więcej cynku i żelaza niż mężczyźni
czy kobiety po menopauzie, ważne jest jedzenie
mięsa przed południem, ewentualnie na śniadanie.
Wieczorem należy jeść węglowodany złożone,
o działaniu serotoninergicznym i uspokajającym.
Sport
Odkąd zacząłem uczyć sportowców, trenerów
i lekarzy medycyny sportowej zasad dobrego od-
żywiania, szczególnie na Antylach, zorientowałem
się, że moje wyobrażenie osoby wysportowanej,
zdrowej i ekstrawertycznej było fałszywe. Więk-
szość zaawansowanych sportowców okazała się
• jedzenie większej ilości produktów zawierają-
cych dużo magnezu (woda mineralna, zboża
z pełnego przemiału, orzechy, soja) i zażywanie
suplementów magnezu,
• jedzenie większej ilości produktów zawiera-
jących dużo polifenoli: poza czekoladą oraz
warzywami i owocami również zielonej herbaty
matcha, soku jagodowego, granatów, czarnych
porzeczek (niesłodzonych),
• jedzenie większej ilości produktów zawiera-
jących dużo kwasów tłuszczowych omega-3:
ekologicznego oleju rzepakowego w szklanych
butelkach; małych tłustych ryb: śledzi, makre-
li, sardynek, niesolonych sardeli: surowych,
marynowanych, gotowanych na parze lub
wolnym ogniu;
• lepsze radzenie sobie ze stresem i nadwagą,
które również prowadzą do stanów zapalnych.
13
 NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO
być dysfunkcjonalnymi karykaturami serotoni-
nergicznymi. Zacząłem lepiej rozumieć, dlaczego
w tym środowisku panuje doping.
Jednak głównym narkotykiem sportowców jest
sam sport. Widziałem to na przykład u złotego
medalisty olimpijskiego, który rok po zakończeniu
kariery przytył 30 kilogramów – uzależnił się
od cukru. Po zdobyciu złotego medalu wymienił
jeden narkotyk na inny. Przeglądając literaturę
naukową, stwierdziłem, że aktywność fizyczna,
szczególnie długotrwała i intensywna, ma nie
tylko działanie serotoninergiczne, ale również
przeciwdepresyjne i sprzyjające wydzielaniu
endorfin. Prowadzi to do trwałego stanu zado-
wolenia.
Obserwowałem to nie tylko wśród zaawansowa-
nych, zawodowych sportowców, ale także u tych
z moich pacjentów, którzy uprawiali sport ama-
torsko. Przychodzi mi na myśl mój pacjent, który
przejeżdżał na rowerze co najmniej 100 km dzien-
nie. Przeszedł trzykrotne złamanie miednicy, ale
za każdym razem wracał do pedałowania! Jego
żona, która martwiła się o niego od lat, w końcu
znalazła przyczynę. Stwierdziła, że mąż nie mógł
żyć bez swojego narkotyku!
Z kolei, poza zawodami i sportami ekstremalnymi,
wiadomo już, że codzienna aktywność fizyczna
łagodzi stres i działa przeciwdepresyjnie. Pomaga
ona przywrócić równowagę między „pedałem
gazu” (noradrenaliną, której poziom podnosi się
przy stresie) a „pedałem hamulca” (serotoniną).
Szczególnie skuteczne są tutaj sporty wodne, a tak-
że joga, Qi gong i medytacja.
Badanie przeprowadzone z udziałem 20 zdrowych
osób i 21 osób z nadwagą wykazało, że szybki
15-minutowy marsz zmniejsza gwałtowną ochotę
na czekoladę.
14 
Sposoby radzenia sobie
ze stresem
Sposoby radzenia sobie ze stresem niekoniecznie
mają działanie serotoninergiczne. Zmniejszają
one jednak nagromadzenie noradrenaliny, popra-
wiając tym samym kontrolę nad impulsywnością
i skutecznie zmniejszając podatność na wszel-
kie uzależnienia.
Istnieje wiele takich sposobów:
sport, joga, Qi gong, praktyka pełnego odde-
chu, kontrola rytmu pracy serca, medytacja
– szczególnie „w pełnej świadomości”, techniki
EFT (wyzwolenia emocjonalnego);
masaże, które mają działanie serotoninergiczne
i zwiększające wydzielanie endorfin;
w przypadku stresu pourazowego stosuje się
EMDR (Eye movement desentization and repro-
cessing);
przyjmowanie magnezu, który jest lepiej wchła-
niany, jeśli jest rozpuszczony w tłuszczu, i lepiej
zatrzymywany w komórkach w skojarzeniu
z tauryną, która działa razem z argininą mo-
dulującą poziom kortyzolu. Magnez jest także
niezbędny do aktywowania witamin z grupy
B wykorzystywanych do wytwarzania sero-
toniny;
kuracja witaminami z grupy B (B6, B9, B12).
Witaminy te są niezwykle istotne, ponieważ nie
tylko biorą udział w wytwarzaniu serotoniny,
ale także GABA i tauryny, neuroprzekaźników
zwalczających lęk (wystarczy miesiąc stosowa-
nia dawek korygujących niedobory: B Complex
de Bionutrics lub Metagenics).
Satysfakcjonujące życie seksualne
Satysfakcjonujące życie seksualne dobrze wpływa
na wzmożoną impulsywność. Przede wszystkim
dlatego, że zaspokaja impulsy, ale ma także dzia-
www.DossierNaturalnychTerapii.pl

łanie serotoninergiczne i powoduje wydzielanie
endorfin poprzez dotyk. Zmniejsza znacząco po-
trzebę rekompensaty w inny sposób.
Wiemy już, że substancje o działaniu serotoniner-
gicznym mogą być zastępowane jedne drugimi.
Tak więc frustracje seksualne można rekompen-
sować jedzeniem, cukrem, alkoholem, tytoniem,
nadwagą… – możliwe są różne ich połączenia,
w zależności od osoby.
Spełnienie seksualne można uzyskać na wiele
sposobów, podobnie jak spełnienie potrzeb uczu-
ciowych, kulturalnych, kreatywnych, społecznych
i zawodowych, uwalniając się tym samym od atrak-
cyjności i uzależnienia od substytutów. Z kolei
skupienie się na tylko jednym rodzaju „narkotyku”,
nawet dobrym, może prowadzić do kompulsji.
Od kilku dziesięcioleci mówimy o „seksoholizmie”.
Na czym polega różnica pomiędzy satysfakcjonu-
jącym życiem seksualnym, uważanym za „dobry
narkotyk”, a „seksoholizmem”?
To proste. Seks nie jest wybierany z powodów he-
donistycznych, jako jedno ze źródeł zadowolenia,
ale staje się obsesją, powstaje pod przymusem
zachowań kompulsywnych, niewybieranych przez
daną osobę, a często wykonywanych w nadmia-
rze. Dzieje się to ze szkodą dla innych wymiarów
spełnienia: zdrowia, pracy, finansów, innych przy-
jemności, relacji społecznych, rodziny, miłości,
szczęścia, znajomości, odkrywania i kreowania…
Należy pamiętać również, że obecny poziom za-
nieczyszczenia środowiska powoduje zaburzenia
gospodarki hormonalnej dziecka w łonie matki
(patrz Dossier Naturalnych Terapii, maj 2016 r.),
a następnie zaburzenia różnicowania płciowego
i działania układu neuroendokrynnego, który
kieruje zachowaniami seksualnymi. Powoduje to
coraz więcej zakłóceń w kwestii spełnienia seksu-
alnego i sprzyja zachowaniom kompensacyjnym,
www.DossierNaturalnychTerapii.pl 
NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO
zawsze takim samym: uzależnieniu od jedzenia,
cukru, alkoholu, tytoniu, nadwadze.
W niektórych przypadkach konieczne może być
zastosowanie terapii psychologicznej.
Kreatywność
Wzmożona impulsywność nie jest wadą. Można
by nawet uznać, że bez tej nadmiernej energii,
którą rozładowujemy „dobrymi narkotykami”,
nie byłoby wielkich pisarzy, genialnych malarzy,
odkrywców naukowych ani wynalazców, wielkich
reformatorów społecznych czy nawet sportowców.
Samorealizacja w wielu wymiarach: sportowych,
kulturalnych, społecznych może być łatwiejsza
dzięki rozwojowi osobistemu (wykłady, warsz-
taty, kursy, terapia) oraz twórczości kreatywnej,
podobnie jak dzięki zaangażowaniu się w działal-
ność stowarzyszeń.
Całościowe podejście do tych narzędzi i wymiarów
przedstawiono w książce Okinawa, un programme
global pour mieux vivre (Okinawa, globalny program
dla poprawy jakości życia – książka w języku
francuskim) oraz towarzyszącym mu kursie zdal-
nym, Le Parcours Okinawa, połączonymi tak, aby
stopniowo przyswajać nawyki żywieniowe, które
sprawdzają się wśród starców z Okinawy, gdzie
zaobserwowano występowanie największej liczby
przypadków długowieczności w dobrym zdrowiu.
Edukacja dotycząca „dobrych
narkotyków”
Dzieci koniecznie trzeba zapoznać z „dobrymi nar-
kotykami”. Należy to zrobić jeszcze przed okresem
dojrzewania, kiedy panuje burza hormonów, a stres
związany z transformacją jest nie do zniesienia.
To pozwoli im uniknąć wpadnięcia w szpony na-
wyków, które niszczą zdrowie i samopoczucie
większości młodych ludzi: tytoniu, narkotyków,
15
 NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO
rozwijania nadmiernych prędkości i innych ryzy-
kownych zachowań, związanych z niewystarcza-
jącą kontrolą nad impulsami i zapotrzebowaniem
na środki o działaniu serotoninergicznym.
Konsekwencje nieznajomości tych zamienników
mają ogromny wpływ na zdrowie publiczne:
nadwaga, cukrzyca, choroby układu krążenia,
nowotwory, alergie i stany zapalne;
przejadanie się, nadużywanie alkoholu, tytoniu
i niedozwolonych substancji;
różnego rodzaju uzależnienia: od gier, Inter-
netu, seksu;
wypadki drogowe – najnowsze statystyki
francuskiej Narodowej Rady Bezpieczeństwa
Drogowego wykazały, że ryzyko zgonu młodej
osoby na drodze jest o cztery razy większe niż
w innych kategoriach wiekowych. Jeśli więc nie
damy im narzędzi, które pomogą uniknąć ta-
kich zagrożeń, to tak jakby nie udzielić pomocy
osobie znajdującej się w niebezpieczeństwie;
depresyjne stany lękowe i agresja, sezonowe
zaburzenie afektywne (SAD), depresja zwią-
zana z brakiem równowagi serotoninergicznej
i pojawiająca się jesienią, kiedy maleje ilość
światła dziennego;
przemoc, aresztowania, zabójstwa, samobój-
stwa – częstotliwość ich występowania u nasto-
latków nigdy nie była tak wysoka, a zaczynają
one dotykać nawet dzieci.
Miałem okazję, aby spróbować wyjaśnić francu-
skim deputowanym Zgromadzenia Narodowego
i senatorom związek pomiędzy nieodpowiednią
kontrolą impulsów, uzależnieniem od cukru, alko-
holu, tytoniu, marihuany a wypadkami drogowymi
wśród młodzieży…
Miało to na celu pilne wdrożenie edukacji na ten
temat w szkołach podstawowych i gimnazjach.
16 
Jednak mojego przekazu nikt nie słyszał… A na
pewno nikt na niego nie zareagował. Ponieważ
w tym czasie senatorowie, niemal wszyscy z wielki-
mi brzuchami, byli widocznie rozkojarzeni baterią
win i szampanów przygotowanych na miejscu
przez właścicieli winnic!
Zastanawiałem się wtedy, czy jestem w Senacie,
czy też na przyjęciu?
Wszystko zaczyna się w łonie matki!
Profilaktyka uzależnień od cukru i innych substan-
cji rozpoczyna się w łonie matki. Płód odczuwa
smak wszystkiego, co w ciąży je matka. Jeśli są to
przede wszystkim potrawy słodkie, słone i tłuste,
wysoko przetworzone, to jej dziecko ma większą
szansę na polubienie tych smaków. Również od
narodzenia wyrabia sobie „fobie na nowości”,
przywiązując się do chleba, ciast i ciastek, puree,
makaronów i odmawiając wszelkiej różnorodności.
Dość szybko dziecko uzależni się od cukru, sło-
dzonych napojów gazowanych i wszelkich innych
uzależniających produktów wymyślonych przez
gigantów przemysłu żywieniowego w laboratoriach
smaku. To właśnie tam rozwijane są potajemnie
technologie uzależniające nas od sprzedawanych
produktów. W te technologie inwestuje się miliardy
euro. Warte są każdego centa, ponieważ zwracają
się z nawiązką.
Wróćmy do dzieci. Jeśli dziecko będzie karmione
piersią przez co najmniej kilka miesięcy, wykształci
się u niego upodobanie do smaków, jakie spoży-
wa matka. Dzieje się tak, ponieważ smak potraw
jedzonych przez matkę częściowo przenika do
mleka. Należy zatem informować matki o tym, że
to, co jedzą podczas ciąży i karmienia piersią, ma
ogromy wpływ na wczesną edukację żywieniową
ich dzieci związaną ze smakiem. Ma to również
www.DossierNaturalnychTerapii.pl
 NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO

nieunikniony wpływ na kształtujące się od dziecka

nawyki żywieniowe.

Dochodzą do tego jeszcze inne ogromnie ważne

czynniki. Znaczący wzrost poziomu estrogenów
podczas ciąży powoduje znaczne zużycie witaminy
B6 i magnezu, co zmniejsza zdolność do wytwa-
rzania serotoniny. Dotyczy to matki, u której z tego
powodu może pojawić się gwałtowny apetyt na
niektóre potrawy, a później depresja przedporo-
dowa lub poporodowa. Odnosi się to również do
dziecka, które może urodzić się bardziej draż-
liwe, nietolerujące frustracji i bardziej podatne nie uległa poprawie, a wręcz z wiekiem wszystko
na uzależnienia. uległo pogorszeniu. Uzależnił się on w końcu od
tytoniu i alkoholu, jego życie było nieprawdopo-
Zacznijmy od tego, że niemal wszystkie kobiety dobnym ciągiem konfliktów i wypadków (złama-
w wieku rozrodczym dostarczają organizmowi nia, wypadki samochodowe itp.). Zakończyło się
mniej magnezu i witaminy B6, niż jest to zalecane. ono samobójstwem.
Gwałtowny wzrost poziomu estrogenów tylko
Obecnie, choć kobiety otrzymują witaminę B9
pogłębia ten problem. Wpływa on również na
w celu zmniejszenia ryzyka wad układu nerwowego
witaminę B9, która bierze udział w wytwarza-
dziecka, nie otrzymują magnezu niezbędnego do
niu serotoniny.
jej aktywacji ani witaminy B6, zapotrzebowanie
Udowodniło to wielu badaczy, w tym amerykański na którą, według ekspertów, wynosi od 2 do 10
naukowiec Kirksey, który wykazał, że dzieci ma- mg na dobę. Lekarze i położne muszą wiedzieć,
tek zażywających suplementy witaminy B9 były że suplementacja w czasie ciąży jest niezbędna.
spokojniejsze i znacznie mniej płakały. Z kolei an-
Lekarz pediatra Marie Thirion zwraca uwagę na
tagoniści witaminy B6 lub witaminy B9, takie jak
to, że podczas pierwszego miesiąca życia płacz
niektóre leki, mogą pogłębiać ryzyko wystąpienia
dziecka wiąże się z ostrym stresem połączonym
zaburzeń serotoninergicznych u matki i dziecka.
z gwałtownymi zmianami poziomu noradrenaliny
i kortyzolu. Mówi ona, że trzeba na początku przy-
Mój brat, ofiara od narodzin stawiać do piersi płaczące dziecko, a następnie do-
piero stopniowo, w ciągu kilku tygodni pomóc mu
Spójrzmy na przykład na mojego brata: nasza
czekać i kontrolować panikę. Jeśli tego nie zrobimy,
matka zachorowała w czasie ciąży na gruźlicę.
doprowadzimy do wytworzenia się niepewności
Przepisano jej lek zwany izoniazydem, który zna-
i zachowań, które narażają na uzależnienia.
cząco zmniejszał stężenie witaminy B6. Mój brat
urodził się bardzo drażliwy i gwałtowny… Rodzice Dodam jeszcze, że karmienie piersią nie tylko nie
opowiadali mi, że choć był malutki, patroszył może być zastąpione żadną mieszanką mleczną,
pluszaki, ciął zasłony nożyczkami itp. Spotkało nie tylko przenosi odporność dzięki komórkom
go za to kilka klapsów, które z pewnością nie były i przeciwciałom, ale także umożliwia wytwarzanie
najlepszym sposobem na pomoc. Niestety, sytuacja hormonów (oksytocyny, endorfin). Stanowi ono

www.DossierNaturalnychTerapii.pl  17
 NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO
podstawę bezpieczeństwa i umożliwia opuszcze-
nie znanych warunków, poznanie różnorodnych
źródeł przyjemności, w przeciwieństwie do tej
płynącej z cukru czy przetworzonej żywności itp.
Niestety, Francja znajduje się niemal na szarym
końcu pod względem karmienia piersią w Europie.
Kiedy nadchodzi czas odstawienia od piersi, musi
być ono przeprowadzane stopniowo i z zachowa-
niem kontaktu fizycznego, nawet jeśli dziecka już
się nie karmi.
Po rewolucji porodu bez przemocy nadszedł czas
na rewolucję odstawienia od piersi bez przemocy.
W przeciwnym razie możemy stworzyć pokolenia
niepewnych siebie dzieci, które nie potrafią wyjść
poza swoje nawyki, tworzyć siebie, wprowadzać
innowacje, które są uzależnione od wielu rzeczy.
Ponadto, niezależnie od wieku, należy zrozumieć,
że żaden z „dobrych narkotyków” nie jest sam
w sobie w stanie zapewnić nam kontrolowanie
impulsów i umożliwić realizację naszych planów.
Jesteśmy istotami wielowymiarowymi, jak już
zauważyli Abraham Maslow i Carl Rogers, twórcy
psychologii humanistycznej.
Cywilizacja sprzyjająca
uzależnieniom od seksu,
pracy, gier…
Musimy więc zmieniać swój „narkotyk”, tak aby
uniknąć ryzyka uzależnienia i spełniać swoje
potrzeby tak, aby nie szkodzić innym. Pozwala
to uzyskać spełnienie będące przeciwieństwem
kompulsywności. Obecna ideologia sprzyja róż-
norodnym uzależnieniom w każdym zakresie.
Widzimy więc coraz więcej „pracoholików”, uzależ-
nionych od pracy i poświęcających dla niej zdrowie,
rodzinę, życie kulturalne itp. do tego stopnia, że
wypalają się lub cierpią na fibromialgię, która stała
się prawdziwą epidemią. Ludzki i społeczny koszt
tych chorób jest zaskakujący.
18 
Obserwujemy zresztą coraz więcej uzależnień
od wszystkiego: kawy, Coca-Coli (wymyślonej
przez farmaceutę z Atlanty, Johna Pembertona,
aby ułatwiać detoksykację po zażyciu… morfiny!),
Nutelli, telewizji, gier wideo, Internetu, porno-
grafii, zakupów, kradzieży (kleptomania)… Nie
wspominając o uzależnieniu krzyżowym od leków,
przede wszystkim przeciwlękowych, nasennych
i pozostałych leków psychotropowych, dopingu
czy miękkich lub twardych narkotyków.
Jest to zjawisko, które dotyka nie tylko nastolatków,
ponieważ obserwujemy takie uzależnienia u coraz
młodszych dzieci, dorosłych czy osób starszych…
Poza tym, że uzależnienia te mają szkodliwe skutki,
to udaje im się zrekompensować frustrację tylko
na chwilę.
Nasz mózg nie da się oszukać: doskonale zdaje sobie
sprawę, że prawdziwe potrzeby nadal pozostają
niespełnione, co prowadzi do spadku samooceny,
czasami poczucia winy, co jest uważane głównie
za przyczynę bulimii, ale również wielu innych
uzależnień.
Ten dyskomfort psychiczny i stres zwiększają po-
datność na uzależnienia. Innymi słowy, podobnie
jak „puste kalorie” profesora Trémolières nie są
w stanie zastąpić zdrowej żywności, zawierającej
witaminy, minerały, polifenole i ochronne kwasy
tłuszczowe, takie jak omega-3, „puste narkotyki”
(cukier, przejadanie się, alkohol, tytoń, kompul-
sywne zakupy) nie mogą zastąpić spełnienia naj-
głębszych pragnień: autentycznych, seksualnych,
emocjonalnych, społecznych, zawodowych, spor-
www.DossierNaturalnychTerapii.pl

towych, kulturalnych – zawierających prawdziwe
wartości. To one właśnie pozwalają nam zachować
pozytywny obraz samego siebie i umożliwiają
otrzymywanie uwagi od innych. Takie „narkoty-
ki” to forma odrzucenia prawdziwego życia; jak
mawia Edgar Morin, to „powolne samobójstwo”.
Uzależnienie od cukru, rzadko występujące samo,
ma wiele wad. Świadczy ono również o podatności
na wszelkie nałogi, stanowi sygnał ostrzegawczy,
który powinien zachęcić nas do lepszego zarzą-
dzania kompulsjami, porzucenia niechcianych
zachowań, które mogą prowadzić do jeszcze więk-
szego ryzyka.
Suplementacja silniejsza
od uzależnień
Oprócz magnezu i witamin z grupy B, które są
podstawą przywrócenia równowagi pomiędzy
naszymi pedałami gazu i hamulca, możesz rów-
nież stosować:
nikotynamid lub witaminę PP. Po podaniu
dawki od 500 mg do 1 g tryptofan nieprze-
kształcony w wątrobie jest wprowadzany do
krwiobiegu i może przedostawać się do mózgu,
umożliwiając wytwarzanie serotoniny (France
Nicobion 500);
lit, w dawkach wyższych niż stosowane w su-
plementacji mikroelementów i niższych niż
stosowane w leczeniu choroby afektywnej
dwubiegunowej (ChAD), jest w stanie odłączyć
tryptofan od albuminy. Po około tygodniu sto-
sowania zwiększa syntetyzowanie serotoniny
w neuronach i zmniejsza aktywność innych
obwodów neuronalnych, które często są nad-
miernie wzbudzone (ten efekt leży u podstaw
skuteczności litu w leczeniu epizodów mania-
kalnych).
Niestety należy go stosować ostrożnie, ponie-
waż może prowadzić do niewydolności nerek
www.DossierNaturalnychTerapii.pl 
NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO
i mieć inne skutki uboczne. Powinieneś zatem
sięgać po niego jedynie w najtrudniejszych przy-
padkach.
Dodatkowo możesz stosować poniższe rady:
Światłoterapię, która zapobiega wytwarzaniu
melatoniny rano. Melatonina jest pochodną
serotoniny, wydzielaną przez szyszynkę. Świa-
tłoterapia pozwala więc oszczędzać tryptofan
na rzecz układów serotoninergicznych. Należy
też budzić się rano przy naturalnym świetle,
ponieważ wiele pomieszczeń (w domu, szkole,
pracy) jest i tak zbyt ciemnych. Zwłaszcza że to
światło niebieskie, którego brak w tradycyjnym
oświetleniu, hamuje wydzielanie melatoniny.
Melatonina jest zazwyczaj wydzielana po zaj-
ściu słońca i zamknięciu powiek. Suplementacja
w dawce 3 mg na godzinę przed pójściem spać
lub tuż przed zaśnięciem może być bardzo przy-
datna.
Unikaj ekspozycji na światło ekranu lub
naklejaj na ekran filtr albo noś okulary z fil-
trem szczególnie przed zaśnięciem, ponieważ
wszystkie ekrany (komputerowe, telefoniczne,
gier wideo) emitują światło niebieskie, które
zmniejsza ilość wytwarzanej melatoniny.
Przyjmowanie melatoniny zmniejsza także
wykorzystanie tryptofanu na rzecz układów
serotoninergicznych, wspomagając zasypianie
i spowalniając starzenie się, ponieważ jest to
silny antyoksydant.
19
NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO

Zagrożenia płynące ze stosowania leków psychotropowych

Leki psychotropowe o działaniu serotoninergicznym („bestsellery” przemysłu farmaceu-
tycznego) to leki, których z wielu powodów powinieneś unikać.

Należą do nich:
fluoksetyna (Prozac; w Polsce: Fluoksetyna Egis, Fluoxetin Polpharma, Fluxemed, Seronil),
paroksetyna (Deroxat, Divarius, Paxil; w Polsce: Seroxat, Paxtil, Parogen),
sertralina (Zoloft; w Polsce: Zoloft, Asentra, Sertagen, Setaloft, Miravil),
citalopram (Citaxin, Citronil, Citabax),
escitalopram (Seroplex, Cipralex; w Polsce: Depralin, Symescital, Elicea, Lexapro),
dapoksetyna (Priligy),
fluwoksamina (Floxyfral; w Polsce Fevarin).

Dlaczego? Przede wszystkim dlatego, że w wielu metaanalizach nie wykazano ich skutecz-
ności, a ponadto w ramach dużej metaanalizy przeprowadzonej przez FDA (amerykański
Urząd ds. Żywności i Leków) na 35 badaniach wykazano słabe ich działanie.

Kolejny powód: zarejestrowano ogromną liczbę działań ubocznych, niektórych prowadzą-

cych do zgonu.
Alkoholizm: profesor David Healy uważa, że ta klasa leków prowadzi do alkoholizmu, co
zostało potwierdzone w badaniu przeprowadzonym w 1994 roku na Uniwersytecie Yale.
Libido i seksualność: brak orgazmu, zmniejszenie libido, zaburzenia erekcji.
Wady rozwojowe: u kobiet w ciąży paroksetyna jest związana z niektórymi wrodzony-
mi wadami serca. Istnieje prawdopodobne ryzyko zaburzeń zachowania u dzieci matek
zażywających ten lek, w tym zaburzeń ze spektrum autyzmu. Jednak ryzyko to, niepo-
twierdzone, jest niewielkie.
Zachowania maniakalne (mania lub hipomania).
Uzależnienia (zwłaszcza w przypadku paroksetyny).
Objawy odstawienia po zaprzestaniu zażywania.
Obniżenie zahamowań: myśli i próby samobójcze, szczególnie u dzieci i nastolatków;
doprowadziło to do wystosowania ostrzeżeń przez Urząd ds. Zdrowia.
Analiza FDA przeprowadzona z uwzględnieniem badań klinicznych z udziałem dzieci
z ciężką depresją wykazała znaczący statystycznie wzrost ryzyka „myśli i zachowań
samobójczych u około 80% uczestników i pobudzenia oraz wrogości u około 130%.

20  www.DossierNaturalnychTerapii.pl
 NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO

Zastąpienie cukrów „dobrymi narkotykami”

Kilka zaleceń dr. Jean-Paul Curtaya:

Zastąp cukry proste Rośliny strączkowe

węglowodanami Pełnoziarniste i mieszane produkty zbożowe
złożonymi Słodkie ziemniaki, maniok
Dynie
Kasztany itp.

Jedz orzechy Orzechy włoskie

Migdały
Orzechy brazylijskie

Jedz czekoladę Gorzka czekolada o zawartości kakao 74%

Unikaj przesłodzonych czekolad oraz czekolady mlecznej

Zmniejsz spożycie mięsa Szczególnie unikaj jedzenia mięsa na kolację

Pamiętaj o relaksie Sport

i skutecznym radzeniu Joga
sobie ze stresem Medytacja
Qi gong
Kontrola rytmu pracy serca
EFT (techniki wyzwolenia emocjonalnego)
Masaże
Światłoterapia

Seksualność Satysfakcjonujące życie seksualne

dobrze wpływa na wzmożoną impulsywność

Ciąża i karmienie piersią Nawyki żywieniowe matki w ciąży

decydują o tym, co lubi dziecko
Karmienie piersią: dostarcza składników odżywczych
i neurohormonalnych
Odstawienie od piersi powinno przebiegać stopniowo

Suplementy diety Nikotynamid lub witamina PP: 500 mg do 1 g

Melatonina: 3 mg na godzinę przed snem

www.DossierNaturalnychTerapii.pl  21
NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO

Dossier Naturalnych Terapii

– Nowe metody leczenia naturalnego potwierdzone naukowo – raport specjalny

Autor: dr Jean-Paul Curtay

Redakcja: Jean-Marc Dupuis

Konsultacja merytoryczna wydania polskiego: dr n. med. Małgorzata Sawicka

Konsultacja farmaceutyczna: mgr farm. Marcin Adamski

Redakcja wydania polskiego: Małgorzata Latawiec-Jóźwiak

DTP: Kreatywne Media

Poczta Zdrowia sp. z o.o.

Kontakt: kontakt@pocztazdrowia.pl

Adres: ul. Świętojańska 15, 15-277 Białystok

NIP: 542-322-92-15

KRS: 0000445450 – Sąd Rejonowy w Białymstoku,

XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego. Kapitał zakładowy: 10 000 zł

Dossier Naturalnych Terapii jest chroniony prawem autorskim. Przedruk bez zgody wydawcy
jest zabroniony, z wyjątkiem cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Informacje zawarte
w Dossier Naturalnych Terapii są publikowane w celu informacyjnym i nie mogą być traktowane jako
indywidualne porady lecznicze. Zalecamy, aby przed rozpoczęciem jakiejkolwiek kuracji skonsultować
się z lekarzem lub terapeutą. Wydawca nie ma intencji wchodzenia ze swoimi Czytelnikami
w relację lekarz – pacjent. Wydawca nie odpowiada za niezawodność, skuteczność ani za poprawne korzystanie
z informacji zawartych w Dossier Naturalnych Terapii, ani za problemy zdrowotne, które mogą wystąpić na skutek
omawianych terapii. Poczta Zdrowia – wydawca Dossier Naturalnych Terapii – nie jest powiązana w jakikolwiek
sposób z producentami preparatów, których nazwy są wymieniane w treści numeru.

W następnych numerach:

⚫ Prawda o cholesterolu i statynach (część 1)

⚫ Cholesterol: protokół, jak pozbyć się statyn (część 2)

22  www.DossierNaturalnychTerapii.pl
 NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO

Producent/
Składnik Nazwa Opakowanie Dawkowanie
Podmiot Skład
aktywny preparatu i średnia cena wg producenta
odpowiedzialny

L–Tryptofan 1 kaps. dziennie

Tryptosan T Tree Pharm L-tryptofan – 500 mg 30 kaps. – 40 zł
i teanina wieczorem

Inozytol – 200 mg, L-tryptofan – 200 mg, ektrakt

Novascon 30 tabl. powl. – 16 zł 1 tabl. 2 razy
Depresanum kwiatu szafranu – 30 mg, wit. B6 – 0,42 mg,
Pharmaceuticals 60 tabl. powl. – 28 zł dziennie
acidum folicum – 0,2 mg

Ekstrakt z Griffonia simplicifolia (naturalne

źródło tryptofanu) – 51 mg, wit. B1 – 1,1 mg,
Prewenit Balance Biofarm 30 tabl. – 24 zł 1 tabl. dziennie
wit. B6 – 3 mg, wit. B12 – 500 µg, wit. D3 – 5 µg,
kwas foliowy – 600 µg, cynk – 10 mg

Magnez – 48 mg (dwuwodny mleczan

Magnez Magne B6* Sanofi-Aventis 50 tabl. – 16 zł 2–4 tabl. dziennie
magnezu), wit. B6 – 5 mg

Gedeon Richter
Magnezin Comfort Magnez – 125 mg (magnezu węglan ciężki) 60 tabl. – 13 zł 1–3 tabl. dziennie
Polska

Magnez – 200 mg magnezu w postaci

diglicynianiu magnezu i tlenku magnezu
Magnella NP Pharma 42 tabl. – 15 zł 1 tabl. dziennie
pochodzenia morskiego, wit.B6 – 1,4 mg,
tabletka o modyfikowanym uwalnianiu

90 tabl. (1 mg)
– 28 zł
14 tabl. (3 mg)
– 18 zł
Melatonina Melatonina Lek-Am* Lekam Melatoninum – 1 mg, 3 mg, 5 mg wg wskazań
60 tabl. (3 mg)
– 30 zł
30 tabl. (5 mg)
– 28 zł

Laboratorium
Wytwórczo-
Melatonina + B6* Melatoninum – 3 mg, wit. B6 – 10 mg 30 tabl. – 18 zł 1 tabl. dziennie
Farmaceutyczne
ELJOT

60 tabl. – 12 zł, 1 tabl. dziennie

Melatonina Naturell Melatonina – 1 mg
do ssania przed snem

Hasco–Lek,
Witamina B9 30 tabl. – od 2 zł wg zaleceń
Acidum folicum** Gedeon Richter, Acidum Folicum – 5 mg lub 15 mg
(kwas foliowy) do 5,5 zł lekarza
Polfarmex

30 tabl. – 8 zł
Folik* Gedeon Richter Acidum Folicum – 0,4 mg 60 tabl. – 15 zł 1 tabl. dziennie
90 tabl. – 19 zł

FoliQ MSFarma Acidum Folicum – 0,4 mg 30 tabl. – 6 zł 1 tabl. dziennie

Kwas Foliowy
Olimp Labs Acidum Folicum – 0,4 mg 30 tabl. – 6 zł 1 tabl. dziennie
400 mcg

www.DossierNaturalnychTerapii.pl  23
NOWE METODY LECZENIA NATURALNEGO POTWIERDZONE NAUKOWO

Wybrane preparaty dostępne w aptekach:

Producent/
Składnik Nazwa Opakowanie Dawkowanie
Podmiot Skład
aktywny preparatu i średnia cena wg producenta
odpowiedzialny

Witamina B6 Vitaminum B6* Polfarmex Wit. B6 – 50 mg 50 tabl. – 5 zł 1–2 tabl. dziennie

Vitaminum B6* Teva Wit. B6 – 50 mg 50 tabl. – 5 zł 1–2 tabl. dziennie

Witamina B Vitaminum B Wit. B1 – 3 mg, wit. B2 – 5 mg, wit. B6 – 5 mg,

Polfa Warszawa 50 tabl. – 4 zł 3–5 tabl. dziennie
complex Compositum* wit. PP – 40 mg, wapnia pantotenian – 5 mg

Wit. B1 – 2,8 mg, wit. B2 – 4,2 mg,

wit. B6 – 4,2 mg, wit. PP – 32 mg,
Gold–Vit B Forte Olimp Labs 30 tabl. – 7 zł 1 tabl. dziennie
Acidum Folicum – 0,4 mg, wit. B12 – 5 µg,
biotyna – 0,1 mg, wit. B5 – 12 mg

Witamina B12 Apteo Witamina B12 Synoptis Wit. B12 – 0,01 mg 100 tabl. – 15 zł 1 tabl. dziennie

Witamina B12 Forte Naturell Wit. B12 – 0,1 mg 100 tabl. – 19 zł 1 tabl. dziennie

Wit. B12 – 0,5 mg, wit. B6 – 3 mg, kwas foliowy

Olimp B12 Forte Bio-
Olimp Labs – 0,4 mg, wit. E – 10 mg, wapń chelatowany 30 kaps. – 13 zł 1 kaps. dziennie
Complex
i z węglanu wapnia – 120 mg, żelazo – 7 mg

Ekstrakt z szafranu – 30 mg, inozytol – 100 mg,

L-tryptofan – 50 mg, ekstrakt z żeń-szenia
L–Tryptofan Szafraceum Lekam – 50 mg, witamina B6 – 1,3 mg, witamina B2 30 tabl. – 26 zł 1 tabl. dziennie
– 1,3 mg, witamina B12 – 2,5 mcg, kwas foliowy
– 200 mcg

Wyciąg z ziela melisy – 50 mg, wyciąg z szyszek

chmielu – 50 mg, L-teanina – 60 mg, L–tryptofan 1–2 tabl. przed
Valerin Sen Aflofarm 20 tabl. – 13 zł
– 50 mg, kwas gamma–aminomasłowy – 25 mg, snem
witamina B6 – 0,7 mg, magnez – 56 mg

Tryptofan – 20,7 mg, kompleks witamin,

Plusssz Amino Polski Lek 30 tabl. – 16 zł 1 tabl. dziennie
aminokwasów i mikroelementów

L-teanina z zielonej herbaty – 300 mg,

Novascon L–tryptofan – 100 mg, ekstrakt z szyszek 30 tabl. – 22 zł 60
Tonaxinum Forte 1 tabl. dziennie
Pharmaceuticals chmielu – 100 mg, ekstrakt z korzenia goryczki tabl. – 28 zł
żółtej – 50 mg, ekstrakt z melona – 10 mg

L–tryptofan – 100 mg, inozytol – 100 mg, 1–2 tabletki

Tonisol Naturell 50 tabl. – 21 zł
niacyna – 8 mg, wit. B6 – 0,7 mg dziennie

* Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz
informacje dotyczące stosowania produktu leczniczego, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany
zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.
** Preparaty dostępne na receptę

24  www.DossierNaturalnychTerapii.pl