KOM

KOM: OPERATIONALISERING
Het verband tussen het bekijken van pro-anorexia sites en de ontwikkeling
van een negatiever lichaamsbeeld bij meisjes tussen 15 en 19 jaar, uit
België.

Eline Grielens
S0183446
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: De onderzoeksvraag..........................................................................................................1

Hoofdstuk 2: Van universum naar steekproef........................................................................................2

2.1 Afbakening universum..................................................................................................................2

2.2 Omvang en verdeling van het universum.....................................................................................2

2.3.1 steekproef.............................................................................................................................2

2.3.2 Externe validiteit en selectiebias...........................................................................................3

Hoofdstuk 3: Opertionaliseren van één complex concept......................................................................4

3.1 Attributen van het concept lichaamsbeeld...................................................................................4

3.2 Fenomenen..................................................................................................................................4

Hoofdstuk 4: De indicatoren uitwerken en de validering beoordelen....................................................5

4.1 Keuze meetinstrument: likert schaal............................................................................................5

4.2 Validering meetinstrument..........................................................................................................5

Bibliografie.............................................................................................................................................6
Eline Grielens
2019-2020

Hoofdstuk 1: De onderzoeksvraag

De vraag die in dit onderzoek centraal staat is: “Het verband tussen het bekijken van pro-anorexia
sites en de ontwikkeling van een negatiever lichaamsbeeld, bij meisjes tussen 15 en 19 jaar, uit
België.”
In dit onderzoek wordt rekening gehouden met een aantal belangrijke concepten: internetgebruik,
lichaamsbeeld, leeftijd en geslacht. Pro-anorexia internetsites zijn gericht op het promoten,
ondersteunen en bespreken van anorexia nervosa (Mulveen & Hepworth, 2006).

1
Eline Grielens
2019-2020

Hoofdstuk 2: Van universum naar steekproef

2.1 Afbakening universum

Binnen dit onderzoek ga ik mij richten op meisjes van 15 tot 19 jaar uit België. Ik heb voor deze
leeftijdscategorie gekozen omdat dit een belangrijke fase is, waarin het zelfbeeld en lichaamsbeeld
makkelijk beïnvloed kan worden door internetgebruik en sociale media. Vooral meisjes zijn in deze
periode vooral bezig met hun uiterlijk en hun lichaam. Daarom richt ik mij in dit onderzoek tot
meisjes tussen 15 en 19 jaar.

2.2 Omvang en verdeling van het universum

België telde, op 1 januari 2019, 11.455.519 inwoners (Eurostat, 2019). Aangezien we voor dit
onderzoek een ander universum gebruiken, nemen we maar een bepaald percentage van de totale
Belgische bevolking. België telde op 1 januari 2019, 306.978 meisjes tussen 15 en 19 jaar (Statbel,
2019). Ons universum bestaat dus uit 306.978 personen. Dit is ongelijk verdeeld over de drie
gewesten: Vlaams-Gewest telt 168.552 meisjes van 15 tot 19 jaar, Brussels-Hoofdstedelijk-Gewest
telt er 32.093 en het Waals-Gewest telt er 106.333. We gaan onze populatie verdelen in drie strata,
namelijk de drie gewesten.

2.3 Hoe gaan we het onderzoek uitvoeren?

2.3.1 steekproef
Door de grootte van ons universum, is het de bedoeling om gebruik te maken van een steekproef.
Uitgaande van een betrouwbaarheid van 95% en een overschrijdingskans van 5%, bedraagt de
omvang van mijn steekproef 384 respondenten. Ik heb mijn universum opgedeeld in drie strata,
namelijk de drie gewesten. Aangezien ik een onderzoek doe met betrekking op meisjes uit heel
België en de resultaten representatief moeten zijn, moeten de drie gewesten proportioneel aanbod
komen in mijn steekproef.
Hierdoor heb ik gekozen voor een proportioneel gestratificeerde steekproef. Ik trek uit elk van de
drie strata aselect het aantal personen dat overeenstemt met het aantal percent dat deze strata
uitmaken van het gehele universum. Vlaams-Gewest maakt voor 55% deel uit van het universum,
Waals-Gewest maakt voor 35% deel uit van het universum en het Brussels-Hoofdstedelijk-Gewest
maakt voor 10% deel uit van het universum. Op deze manier maakt dat we 211 mensen uit het

2
Eline Grielens
2019-2020

Vlaams-Gewest moeten interviewen, 134 van het Waals-Gewest en 38 van het Brussels-
Hoofdstedelijk-Gewest.
Doordat we met het berekenen van de percentages op kommagetallen uitkwamen, zijn deze
getallen, zo nauwkeurig mogelijk, afgerond, waardoor we op een totaal van 383 respondenten
komen. Dit is er ééntje minder dan hierboven berekend werd. Gebruikmakend van een cross-
sectionele individu-survey, zal iedere respondent maar één keer ondervraagd worden. Voor het
selecteren van de respondenten maak ik gebruik van het rijksregister.

2.3.2 Externe validiteit en selectiebias

De respondenten ontvangen per post een uitnodiging voor het onderzoek. Hierin staat uitgelegd wat
ze kunnen verwachten van het onderzoek. Twee weken later stuur ik ze de survey door, waar ook
mijn contactgegevens in staan. De vragen van de survey zullen in het Nederlands, Frans en Duits zijn,
omdat de respondenten zich over heel België bevinden. Als ze akkoord zijn en willen deelnemen aan
het onderzoek, kunnen ze de survey invullen, inscannen en doormailen, om de respondenten geen
onnodige kosten aan te jagen. Doordat de survey via de post wordt verstuurd, is er natuurlijk kans op
non-response, een vorm van selectiebias. Daarnaast bevat mijn onderzoek zelf ook selectiebias,
doordat ik geen gebruik maak van een enkelvoudige aselecte steekproef. Ik sluit ook al mensen uit
door het universum af te bakenen. Het onderzoek is namelijk niet voor jongens, of personen die
jonger zijn dan 15 jaar of ouder zijn dan 19 jaar. De externe validiteit is wel in orde, door gebruik te
maken van de gestratificeerde steekproef. We zouden de resultaten van dit onderzoek kunnen
doortrekken naar heel België.

3
Eline Grielens
2019-2020

Hoofdstuk 3: Opertionaliseren van één complex concept

3.1 Attributen van het concept lichaamsbeeld
“Body image is a complex entity, formed from both an Individual’s mental representation of the
integrity and competence of their own physical self, as well as their awareness of how others
perceive them- the social interpretation of their physical self” (Alebachew, Ashagrie, & Sciences,
2017).
Deze definitie zegt dat ons lichaamsbeeld deels gevormd wordt door hoe we denken dat anderen ons
zien.
In dit onderzoek gaat het vooral over het lichaamsbeeld dat wordt gevormd door hoe wij onszelf zien
in vergelijking met andere mensen in onze omgeving, voornamelijk diegene die we zien verschijnen
op pro-anorexia sites. Hierdoor zou volgende definitie het beste bij mijn onderzoek passen:
Lichaamsbeeld is een complexe entiteit, dat gevormd wordt door hoe we ons eigen lichaam zien en
welke gedachten dat in ons opbrengt, in vergelijking met wat wij denken dat de maatschappelijke
norm is.
Als we deze definitie vergelijken met die hierboven, zien we dat hier meer de nadruk wordt gelegd
op “wat volgens ons de maatschappelijke norm is”. Als personen naar pro-anorexia sites kijken,
denken ze vaak dat dit de norm is en dat die mensen het ideale figuur hebben. In tegenstelling tot de
eerste definitie, vind ik het in mijn onderzoek niet zo belangrijk om de nadruk te leggen op hoe men
denkt dat anderen hun ziet. Het is hier belangrijker om de nadruk te leggen op hoe men zichzelf ziet
ten opzichte van anderen.

3.2 Fenomenen
In de realiteit is ons lichaamsbeeld iets waar we dagelijks (on)bewust bij stilstaan. Iedere ochtend als
we voor de spiegel staan kijken we naar onszelf. Wanneer we scrollen op instagramInstagram komen
we weer tientallen bikinifoto’s tegen en mensen praten voortdurend over hun zoveelste dieetpoging.
Iedereen is meer dan ooit bezig met het geschikte figuur te krijgen en dat kan soms confronterend
zijn voor sommigen.
Lichaamsbeeld is een niet zintuigelijk waarneembaar concept volgens het schema van Waeghe. We
kunnen niet zien aan een persoon of hij een positief of negatief lichaamsbeeld heeft.
We kunnen lichaamsbeeld ook definiëren als een complex concept, omdat er niet één juiste definitie
voor is en omdat er meerdere factoren zijn die dit kunnen beïnvloeden.

4
Eline Grielens
2019-2020

Hoofdstuk 4: De indicatoren uitwerken en de validering beoordelen

4.1 Keuze meetinstrument: likert schaal
Om erachter te komen of meisjes die pro-anorexia sites bezochten, een neatievernegatiever
lichaamsbeeld hebben, gebruik ik een likert schaal. In een likert-schaal zitten verschillende gradaties,
meestal vijf, waardoor we makkelijk het gedrag van de persoon kunnen achterhalen. De gradaties
zorgen er ook voor dat de respondenten iets eerlijker durven antwoorden op de vragen.
Het probleem bij een likert-schaal is echter dat het een vertekend beeld geeft. Respondenten durven
niet altijd extreem te antwoorden op vragen, eerder iets neutraler zoals “zelden” of “vaak”. De
enquête zal dus grotendeels bestaan uit vragen waarin de respondent telkens de keuze heeft uit de
volgende antwoordmogelijkheden:
1.Nooit
2.Zelden
3.Soms
4.Vaak
5.Zeer vaak

De vragen zijn in de genre van: “Hoe vaak bezocht u de afgelopen maanden een pro-anorexia site?”
“Hoe vaak in de afgelopen maanden hebt u uzelf vergeleken met mensen op een pro-anorexia site?”

4.2 Validering meetinstrument

Voor de validering van mijn meetinstrument, wil ik gebruik maken van een test-retest.
Een week nadat ik de antwoorden heb ontvangen, stuur ik identiek dezelfde vragenlijst nog eens
door.
Ik wil niet te lang wachten met de test-retest, omdat ik niet wil dat de resultaten te sterk afwijken,
door recent plaatsgevonden gebeurtenissen. De test nog sneller opnieuw uitvoeren zou ervoor
kunnen zorgen dat mensen hun antwoorden onthouden hebben, wat de test-retest nutteloos maakt.

5
Eline Grielens
2019-2020

Bibliografie

Alebachew, F., Ashagrie, M. J. A. J. o. B., & Sciences, L. (2017). The Body-Image concept analysis of
youth and adolescent. 5(6), 130-134.
Eurostat. (2019). Population on 1 January by age group, sex and citizenship.
https://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=migr_pop1ctz&lang=en
Mulveen, R., & Hepworth, J. (2006). An Interpretative Phenomenological Analysis of Participation
in a Pro-anorexia Internet Site and Its Relationship with Disordered Eating. Journal of Health
Psychology, 11(2), 283-296. doi:10.1177/1359105306061187
Statbel. (2019). Bevolking naar woonplaats, nationaliteit (Belg/niet-Belg), burgerlijke staat, leeftijd en
geslacht. https://bestat.statbel.fgov.be/bestat/crosstable.xhtml?datasource=65ee413b-3859-4c6f-
a847-09b631766fa7