ΤΕΥΧΟΣ 12

B' ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
2012
ΤΙΜΗ 2,5€ 12
12

Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ / Η ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ ΟΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ Από τον Κώστα Βαξεβάνη

ΥΠΟΚΛΟΠΕΣ
ΚΡΕΜΑΣΑΝ
ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ
 211 7008 014

Βρείτε το ηλεκτρονικό Hot Doc στο www.hotdoc.gr

 Εκδότης
Κώστας Βαξεβάνης

περιεχόμενα
Αρχισυντάκτρια
Βιβή Μπλούτσου
Αρθρογράφοι
Θανάσης Καρτερός
Πέτρος Τατσόπουλος
Γιάννης Βαρουφάκης
Art Direction
gramma
Ατελιέ
Τζένη Αναστασοπούλου
Διόρθωση
Ανδρονίκη Μαστοράκη
Αρχεία Φωτογραφιών
Eurokinissi A. E.
Εκτύπωση

12-23
Χαϊδεμένος ΑΕΒΕ

Εταιρία
Το Κουτί 26 Ροβέρτος Σπυρόπουλος
Νομοθετικά Τερτίπια
της Πανδώρας Ε. Ε. και Διοικητικά Κόλπα
Διεύθυνση
Το μεγα­
TΕΥΧΟΣ 12

Λεωφ. Κηφισίας 125-127,

Αθήνα

Τηλέφωνο
λύτερο
σκάνδαλο 31 ΤΑΙΠΕΔ
Ταμείο Απαξίωσης Ιδιωτικής
211 7008 014
Φαξ κατα­σκοπείας Περιουσίας του Δημοσίου
εναντίον
40 «Κοψοχρονιά»
211 7008 038
E-mail Golden Hall
hotdocum@gmail. com της Ελλάδας στη Lamda
Διανομή και μια το πρώτο φιλέτο του ΤΑΙΠΕΔ
18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012

Πρακτορείο ΕΥΡΩΠΗ Α. Ε. «αυτοκτονία»

42
Υπεύθυνος
κυκλοφορίας Διαχείριση Αποριμμάτων
Παναγιώτης Τα… σκουπίδια του Καράμπελα
Πασπαλιάρης

Συνδρομές
211 7008 014 48 Αρχαία Ολυμπία
Δήμαρχος-εργοδότης του
κατασκευαστή συνεταίρου του

53 Νάπολη
Ευτυχώς που υπάρχει
η Καμόρα

56 Ισραήλ
Indignados made in Israel

58 Βλασφημία και Μισαλλοδοξία

Η χαμένη αθωότητα
των συμβόλων πίστης

64 Δημόσια Τηλεόραση
Η Λίστα της ΕΡΤ

* Το επόμενο Hot Doc στα περίπτερα

και στο internet στις 1 Νοεμβρίου
και κάθε δεύτερη Πέμπτη
DOCTOR HOT
Perscription

Μεζέδες μετά μουσικής

Ιλισίων 26 / Νέα Κηφισιά / 210 6202081
 editorial
Π
οιοι είναι αυτοί οι άλ-
«
λοι;», ρωτούσε πριν
μέρες μια φίλη. «Ποιοι
είναι οι τοποθετημένοι
από την άλλη πλευρά και τι θέ-
λουν;» Πού μπαίνουν αλήθεια οι
διαχωριστικές γραμμές που χωρί-
ζουν σήμερα τους πολίτες αυτής
της χώρας; Χρειάζονται; Είναι
ένας αντικειμενικός διαχωρισμός
που στηρίζεται στα διαφορετικά
συμφέροντα και τις αντιλήψεις
ή είναι μια διαφορά που ανακα-
λύπτεται για να μπορέσουμε να
έχουμε εμείς δίκιο; Κι αν υπάρ-
χουν οι γραμμές που χωρίζουν,
πόσο βαθιές επιτρέπεται να είναι;
Μήπως στο τέλος καταλήξουν
σε χαρακώματα;
Το φάντασμα των «άλλων» μπαί-
νει όλο και πιο συχνά στις κου-
βέντες. Ένας διαχωρισμός που
ο καθένας τον αντιλαμβάνεται
όπως θέλει, τον ξορκίζει όσο μπο-
ρεί, προχωρώντας πέρα από τα
αντικειμενικά μέτρα που ορίζουν
τις διαφορές. Οι «άλλοι» είναι η
ανάποδη μορφή της αυταπάτης
που λέγεται «όλοι μαζί» και που
παράγει ρομαντικές λύσεις, όπως
η θέα των εικονισμάτων παράγει
ευλαβείς για λίγα λεπτά της ώρας.
Σε αυτή τη ζωή τουλάχιστον, οι
άνθρωποι δεν γίνεται να πορεύο-
νται όλοι μαζί, όσο και αν αυτό
φαντάζει η χρυσή τομή των θρη-
σκειών, των πολιτικών ή των
6 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012
Οι άλλοι...
συνθημάτων. Οι άνθρωποι βρί-
σκουν τον τρόπο να πορεύονται,
να ανακαλύπτουν κοινωνικότη-
τες, να χτίζουν πάνω σε αυτές,
αλλά ποτέ δεν είναι όλοι μαζί.
Έχουν συμφέροντα, εγωισμούς
και αντιλήψεις που μπορεί να χω-
ρίζουν πιο εύκολα απ’ ό,τι ενώνει
ένας μεγάλος σκοπός.
Στις μεγάλες κοινωνικές κρίσεις,
η ενότητα εμφανίζεται ως η λύση,
αλλά μπορεί κάλλιστα να μοιάζει
με την ψυχολογική υποστήριξη
που παρέχεται σε κάποιον που
μόλις τον πάτησε αυτοκίνητο.
Μπορεί και να βοηθήσει, αλλά
η επιβίωση δεν εξαρτάται από
αυτό. Πολλές φορές αυτή η αό-
ριστη ενότητα είναι η κουρτίνα
που κρύβει τις ευθύνες. Όλοι
μαζί καλούνται να κάνουν κάτι,
έξοχα θελκτικό, πολιτικά αβα-
ρές, που δεν επιμερίζει ευθύ-
νες, ούτε τις αναζητά. Σαν τα
κεριά που ανάβουν οι Ατενίστας
στις διαμαρτυρίες.
Την ίδια περίοδο γεννιέται το
«άλλοι». Οι απέναντι, αυτοί που
έφταιξαν, που τώρα θέλουν να
κουκουλώσουν, να πάρουν μια
δεύτερη ευκαιρία ξεγελώντας.
Ανάμεσα στην χωρίς απαίτη-
ση ενότητα και τον διαχωρισμό
που απλώνεται από την πολιτι-
κή ωριμότητα ως την επιπόλαιη
αυτοδικαιολόγηση, πρέπει να
βρεθεί ο νέος δρόμος πορείας
Του Κώστα
Βαξεβάνη
των πραγμάτων. Κάποιοι την
έχουν στο μυαλό τους ως τη θρι-
αμβευτική επικράτηση τους υγι-
ούς απέναντι στο άρρωστο και
του καλού απέναντι στο κακό. Η
ζωή όμως δεν στεγανοποιείται
από τις προσωπικές επιθυμίες ή
τα βολικά σχήματα. Καλοί και κα-
κοί, όλοι οι «άλλοι» μεταξύ τους,
διαχέονται σε ένα κοκτέιλ που
παράγει η διαλεκτική του άγνω-
στου αποτελέσματος.
Μήπως όλο αυτό παράγει έναν
αγνωστικισμό; Τίποτα δεν έχει
σημασία, αφού όλα μπορούν
και να εξελιχθούν στο αντίθετό
τους; Σημασία κομβική έχουν οι
προθέσεις των ανθρώπων. Μπο-
ρείς να πέσεις στην αυταπάτη
της σωτήριας ψευδοενότητας
ή της αντιθετότητας που νο-
μοτελειακά πρέπει να παράγει
έχθρες, αλλά το σύστημα μπορεί
να ισορροπήσει μέσα από την
προσωπική πρόθεση.
Κανένας δεν έχει τη λύση, αλλά
οφείλει να την ψάχνει. Όλοι είμα-
στε οι «άλλοι» των «άλλων», αλλά
πρέπει να συνυπάρξουμε. Λύση
δεν είναι η ενότητα ως αυτοσκο-
πός, αλλά η πεποίθηση πως οι
λύσεις είναι κοινωνικές. Και το
«άλλος» δεν είναι απαραίτητο να
παράγει διαχωρισμό, αλλά πρό-
κληση γι’ αυτή την συνταγή της
κοινωνικότητας.
 Τι είπες τώρα!
ς
ντιπρ όεδρο
ΟΛ ΡΑΪΑΝουμπλικανός α μενος στην
Π φιος ρεπ , αναφερ ό
αμβλώ
-
ις
Υποψή Α, σε debate αγορεύσει τ
Π π
των Η Ρόμνεϊ να α
ΑΝΚΕΛΑ ΜΕΡΚΕΛ
ή
επιλογ 10/2012 πό
Γερμανίδα καγκελάριος, σε ανα
κοίνωσή της σεις, 1
2/ χίζει α
που δόθηκε ωή αρ
ι η ζ υτό είμαι
πελ Ειρήνης 201 2, ύω ότ
Πιστε λληψη, γι’ α λωσης.
για το Νόμ
στην ΕΕ, 12/10/2012 τη σύ ίον της άμβ η
νω από ένα εναντ ύλληψ
Το ευρώ είναι κάτι παραπά για την Ευ- ορ ές και η σ βάλουμε
τί είναι η ιδέ α ές φ α. Να ;
Μερικ να έγκλημ εϊ φυλακή
νόμισμα, για
ειρήνης και
ρώπη ως μια κοινότητα τελεί ένα είναι έ
υ Ρό μν
αξιών. Η βράβευση αυτή απο μά το
ταυτόχρονα, τη μα
κίνητρο και μια δέσμευση
και για μένα προ σωπ ικά.
FOCU
ιτικός Γερμα S
Είσαστε μια εχεΕΥΡΩν πολ ν
την επ ικό περιοδ
ίσ ικ
ελλην κεψη της ό, σε δημο
ικά, 1 σ
0/10 Μέρκελ, γρ ίευμα για
Αγαπ /2012 αμμέν
ΗΛΙΑΣ Π Μέ ητοί Έλλ
ο στα
Bουλευτή ΑΝΑΓΙΩΤΑΡΟ
ρκελ
δεν α ηνες… Η
ς της Χρυ Σ ξίζει τ Ά
ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΓΙΑΚΟΥΜΑΤ
ΟΣ του έξω α σή
πό το «Χυ ς Αυγής, σε δήλωσ
Όχι, α ο μίσ νκελα
11/10/2012, «Corpus C τήρ ή να τη λλά δεν θ ος σα
ς.
Βουλευτής ΝΔ, σε δήλωσή του histi», 11/1 ιο», για το έργο στον ς ράψει κ α είχα αν
0/2012 Κορυ άτι ο τίρρη
μου Όσ
Είναι η πρώτη φορά στη ζωήφυλ άνε
ο υπά
και δεν έρχουν τέτοια βλά
δαλλ
ό
Γαβα
λάς ση
που είδ α 7.000 άντρες να
ελευθερίαχει να κάνει τίπσφημα έργα,
μία γυναίκα. τόσο απλ του λόγου κλπ οτα με την
οι άντρες
Το εντυπωσιακό θα ήταν γυναίκα πάντα θαοί πολίτες και η Χ. αυτό, άλλο
είμαστε ε ρ
να φιλάνε τη συγκεκριμένη δώ παρόνυσή Αυγή
Α ναι, είν τες.
και όχι να την φυλάνε λούσε το
αι ο κύριο
ς π
υ ου απ
κωλοτρυ ς άλλους πουταν οκα-
υπέρ της πίδες κλπ. Σεμνό άκια,
ελευθερία ς και
ς ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΙΑΣ
ατίας, οκρ
Πρόεδρος της Κυπριακής Δημ
νόμ ενος στον Κάρολο Παπούλια,
απευθυ
2/10/2012
εμείς δεν
Εσείς έχετε ζήσει την κρίση,
ΕΡΟΝ
ο
HUGO MUELLER VO του στ ίδια.
GG ΙΝ Τ ΚΑΜ γός, σε ομιλίαΚόμματος, θέλουμε να περ άσο υμε τα
Β
ΝΤΕΪνός πρωθυπουυ Συντηρητικο
Αρθογράφος, σε σχόλι ρ ύ
ιδή
Εμείς πάλι θέλαμε, κι επε
ό του στη Bild,
9/10/2012
Βρετα υνέδριο το δύσκολη
σ : Σήμε
ρα μας άρεσε να κάνουμε πιο λο
Οι Έλληνες θα έπρε ετήσιο 2012 λουθημια κούρ- πίστα, βάλ αμε τον Βεν ιζέ
την καγκελάριο με πε να υποδεχτούν /10/ ακό την
γερμανικά σημαιά- 10 ίναι η
αε γκόσ για
πα σήμανε υ- να κάνει και ομιλίες
κια και αφίσες της Μέ λήθει ε μια λ
ρκελ. ...Η α όμαστε σ αλήθειας Είτε θα κο ίτε
β ρισκ τη ς ας . ε. Ε
ώρα ική μ ξουμ ε.
Δεν γινότανε, είχαμ σα, η ς όπως η δ θα βουλιάακμάσουμ
ε ε
για τις εμφανίσεις τη αφίσες ρ ε ίτ
χώ ουμε, ε ίτε θα π α ρ
ς Πάολα μπήσ άσουμε, ε πορεί
θα δρ πα, γ ιατί μ
μ λ
κολύ ί η Μέρκε
ε και
Σκάσ ει από εκε νε ξάρ-
θ Κ των Α
να έρ Σ ΚΟΥΪ εκπρόσωπος , 2/10/2012
ΕΝ
ΤΕΡ υλευτικό ήλωσή το
ς υ
Γερ-
βο
Κοινο λλήνων, σε
δ ος; Για α
ων Ε κ. Βενιζέλλπ. η λίστσε
τητ ο κ
κάνει ς, Γάλλουςατομμύρια δεν
ΡΟΥΚ ΚΩΝΣΤΑΝΤ α μας
ΪΝΜΠρώην υπουργόνέδριο,
ς ύ εκ Ε
ΤΑ Πρόεδρος το ΙΝΟΣ ΜΙΧΑΛΟΣ Πλάκ ύς, Ισπανοδωσε δισ τοιχα ΣΔΟ τα τα-
ΙΕΡ Σ π υ μανο σιάνι απέ τα αντίσ γεμίσουν, χωρίς
Π οκράτης
του σε σ υ ΕΒΕΑ, σε δή
δημ
Σοσιαλ ικών, σε δήλ
ωσή 2/10/2012 λωσή του, Φαλτ τιμα. Εκεί όλλημα να δισ. ευρώ προϊόν
υς πρόσ κανένα κ ερίπου 10 τους είναι
ομ
Οικον 12 αν το Η πολιτική είχαν τους με π ν η λίστα
10/20 ες είναι σ ιληθούν στο νερό. λιτότητας είναι μια τρ
2/ ζίτ να απε μεία εφθούν α ι.
τραπε ι τρέ- ύπα
να σκλοπής ή όχ
ετοί ρέπε υν να ανία
Οι ελβους, που π ριν αρχίσο ά εάν βλέ- Δηλαδή ο Σ υποκ ία ,τη ν Ισπ γέλης
Ινδιάν ο ιππικό π πραγματικ αμαράς είνα ν α γ
νεροτρύπα ι Γερμα τε ο Β
από τ Δεν ξέρω ού. νο
το αντίβαρο και ο Βενιζέλος Για τη Γαλλία ού α
χουν. όνες ιππικ ; και τη ε πρόβλημ
πω εικ ουν θα είχ
απνίζ
ου τώρα κ νης
Είναι π ρα της ειρή
τα πού
 Upόψεις
Του Δευκαλίωνος
Βρισκόμαστε στα μέσα
Οκτωβρίου. Οι απόψεις
για την εξέλιξη της
ελληνικής τραγωδίας
συνεχίζουν να είναι
διχασμένες. Πληθαίνουν
οι αισιόδοξες φωνές
που πιστεύουν ότι θα
βρεθεί πολιτική λύση στο
δημοσιονομικό πρόβλημα.
Αλλά ταυτόχρονα και
οι απαισιόδοξες φωνές
ορθώνουν καθημερινά
ακόμα πιο πειστικό λόγο.
Η στήλη ίσως πιο ξεκάθαρα
απ’ όλους έχει τοποθετηθεί
υπέρ της απαισιόδοξης
εξέλιξης της ελληνικής
τραγωδίας. Δηλαδή
η ελληνική τραγωδία θα
καταλήξει σε χρεοκοπία.
10 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012
Η ελληνική τραγωδία
και επίσημα διεθνής
γεωπολιτική παράμετρος
Χ ρεοκοπία που θα προκύψει ως απο-
τέλεσμα της αποτυχίας των μνημο-
νιακών πολιτικών και της αδυναμίας
εξεύρεσης πολιτικής λύσης λόγω των επι-
κείμενων γεωπολιτικών εξελίξεων.
Ας πάμε τώρα στις επίκαιρες εξελίξεις.
Η τρόικα συνεχώς θέτει και νέες απαι-
τήσεις. Οι όποιες διαπραγματεύσεις
καθυστερούν και έχουμε αισίως φθάσει
στα μέσα Οκτωβρίου. Όλοι προβλέπουν
ότι μόλις ολοκληρωθούν οι διαπραγμα-
τεύσεις θα έρθουν στη Βουλή για ψήφιση.
Μέγα λάθος. Τα περισσότερα απ’ όσα
ζητάει η τρόικα προβλέπονται από το
Μεσοπρόθεσμο και το Μνημόνιο 2, άρα
έχουν ήδη ψηφιστεί από τη Βουλή των
Ελλήνων. Οπότε θα ενσωματωθούν στον
προϋπολογισμό και θα ψηφιστούν όταν
εγκριθεί από το Κοινοβούλιο ο προϋπο-
λογισμός, δηλαδή στα τέλη Δεκεμβρίου.
Τα υπόλοιπα μέτρα που απαιτεί η τρό-
ικα και δεν προβλέπονται από το
Μεσοπρόθεσμο και το Μνημόνιο 2 θα
ενσωματωθούν στο φορολογικό νομο-
σχέδιο και θα ψηφιστούν μαζί με αυτό
όταν και όποτε έρθει το φορολογικό
νομοσχέδιο στη Βουλή για ψήφιση.
Συνήθως το φορολογικό νομοσχέδιο
έρχεται στη Βουλή για ψήφιση πριν από
τον προϋπολογισμό.
Αυτό είναι το σενάριο για τις εσωτερικές
κοινοβουλευτικές πολιτικές εξελίξεις που
θα προκαλέσει τους μικρότερους κρα-
δασμούς στην κυβερνητική πλειοψηφία
και αυτό τελικά θα επιλεγεί. Φυσικά σε
αυτό το σενάριο μπορεί να αντιδράσει ο
Ε. Βενιζέλος, γιατί με αυτό τον τρόπο
αποκαλύπτεται ότι το ΠΑΣΟΚ είναι σχε-
δόν αποκλειστικά υπεύθυνο για τα νέα
σκληρά μέτρα που έρχονται.
Όπως γίνεται κατανοητό από τα παρα-
πάνω, όσοι στο εσωτερικό μέτωπο μιλάνε
για ψήφιση μέτρων ελάχιστη σχέση
έχουν με τις μνημονιακές διαδικασίες.
Η τρόικα δεν ζητάει κάτι που δεν έχει
ψηφιστεί και δεν είναι νόμος του κρά-
τους. Η τρόικα ζητάει να εφαρμοστούν οι
νόμοι του κράτους που ψηφίστηκαν από
τις κυβερνήσεις Γιώργου Παπανδρέου
και Λουκά Παπαδήμου. Ζητάνε δηλαδή
από την κυβέρνηση Αντώνη Σαμαρά
να εφαρμόσει τους νόμους που και
η Νέα Δημοκρατία έχει ψηφίσει σε
αρκετές περιπτώσεις.
Πάμε τώρα στο διεθνές περιβάλλον. Από
τα παραπάνω έχει γίνει κατανοητό ότι η
ψήφιση των μέτρων, όπως την εννο-
ούν οι εσωτερικοί αναλυτές, δεν είναι
συνάρτηση του χρόνου που θα δοθεί
στη δημοσιότητα η έκθεση της τρόικα.
Δηλαδή η τρόικα δεν θα περιμένει την
ψήφιση του προϋπολογισμού στα τέλη
Δεκεμβρίου για να δώσει στη δημοσιό-
τητα την έκθεσή της. Θα το κάνει σαφώς
νωρίτερα. Πότε όμως θα το κάνει;
Αφού δεν έχουν καν συμφωνηθεί τα
περιβόητα μέτρα μεταξύ της τρόικα και
της ελληνικής κυβέρνησης, δεν είναι
εφικτό εκ των πραγμάτων να δημοσι-
ευτεί και η σχετική έκθεση της τρόικα
πριν από την επόμενη σύνοδο κορυφής
της ΕΕ (18-19 Οκτωβρίου). Ευνόητο είναι
λοιπόν ότι η τρόικα έχει όλη την άνεση
χρόνου για να δημοσιεύσει την έκθεσή
της για το ελληνικό ζήτημα μετά τις
αμερικανικές εκλογές, που θα γίνουν
στις 6 Νοεμβρίου.
Δηλαδή στην επόμενη έκθεση της
τρόικα θα περιέχονται έμμεσα αλλά
σαφέστατα και οι θέσεις της νέας ηγε-
σίας του Λευκού Οίκου για την εξέλιξη
της οικονομικής κρίσης. Άρα η ελληνική
τραγωδία γίνεται και επίσημα διεθνής
γεωπολιτική παράμετρος. 
 Υποκλοπές

ΚΡΕΜΑΣΑΝ
ΤΗΝ
ΑΛΗΘΕΙΑ
Οι υποκλοπές του 2004-2005 δεν είναι
μια δικαστική υπόθεση, όπως θέλουν
να δείχνουν κάποιοι. Είναι ένα τερά-
στιο σκάνδαλο κατασκοπείας με θύμα
τη χώρα, τον πρωθυπουργό της και
τον πυρήνα της εξουσίας. Ο Κώστας
Καραμανλής, οι υπουργοί του, οι άνθρω-
ποι που κινούσαν τα νήματα στην Ελλάδα,
είχαν πιαστεί στον ιστό μιας σύγχρονης
τεχνολογικής αράχνης. Αμέσως μετά την
εθνική ευωχία των Ολυμπιακών Αγώνων,
αφού καταναλώσαμε ό,τι προϊόν ασφά-
λειας πρότειναν οι σύμμαχοί μας και οι
εταιρίες τους, αποδείχθηκε πως είμαστε
ανήμποροι και καθόλου ασφαλείς.

Του Κώστα Βαξεβάνη

12 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012

Η
υπόθεση αποκαλύ-
φθηκε ένα χρόνο
μετά, τυχαία και αφού
ένας άνθρωπος, στέ-
λεχος της Vodafone,ο Κώστας
Τσαλικίδης, βρέθηκε κρεμασμέ-
νος. Ο διευθύνων σύμβουλος
της εταιρίας, μέσω της οποίας
γίνονταν οι παρακολουθήσεις,
κράτησε για μέρες κρυφή την
υπόθεση ύστερα από τον εντο-
πισμό των παρακολουθήσεων.
Το χειρότερο είναι πως διέγραψε
όλα τα αποδεικτικά στοιχεία που
θα μπορούσαν να οδηγήσουν
στον εντοπισμό των δραστών,
και στη συνέχεια ενημέρωσε τον
πρωθυπουργό. Όχι όμως την
αρμόδια σύμφωνα με τον νόμο
Αρχή Διασφάλισης Απορρήτου
Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ).
Ένα χρόνο μετά, τρεις υπουργοί
(Ρουσόπουλος, Βουλγαράκης,
Παπαληγούρας) σε μια συνέ-
ντευξη Τύπου, που έμοιαζε
π ε ρ ι σ σ ό τ ε ρ ο ε ρ α σ ιτ ε χ ν ι κ ή
παρουσίαση νέων ηλεκτρονικών
γκάτζετς παρά δημοσιοποίηση
ενός μεγάλου σκανδάλου ασφά-
λειας, ανακοίνωσαν πως η χώρα
ήταν υπό παρακολούθηση.
Έχουν περάσει περίπου επτά χρό-
νια από τότε. Έλαβε χώρα μια
έρευνα της ΕΥΠ για το θέμα,
η οποία κατέληξε σε ένα προ-
κ λητ ι κό κα ι σ υ γ κα λυπτ ι κό
πόρισμα με στοιχεία παραπλά-
νησης. Στη δικαστική έρευνα
που ξεκίνησε, ο τότε προϊ-
στάμενος της Εισαγγελίας και
μετέπειτα επικεφαλής της ΕΥΠ,
Δημήτρης Παπαγγελόπουλος,
στη διάρκεια ενός χρόνου πήρε
μόλις 13 καταθέσεις.
Μόνο όταν την υπόθεση ανέλαβε,
το 2010, ο εισαγγελέας Εφετών
Δημήτρης Δασούλας, κατάφερε
μέσα από μια μικρή λεπτομέρεια
σε ένα τιμολόγιο αγοράς των επί-
μαχων συσκευών να καταλήξει
στους δράστες.
Σε πολιτικό επίπεδο, η ηγεσία
της χώρας είχε όλα τα στοιχεία
για το τι πραγματικά συνέβη. Οι
ΗΠΑ διενήργησαν εναντίον της
χώρας επιχείρηση κατασκοπίας.
Χρησιμοποίησαν τη συνεργα-
σία των Ολυμπιακών Αγώνων για
να χτυπήσουν τη χώρα. Οι ίδιοι
που μας έβαζαν να αγοράζουμε
συστήματα για την ασφάλειά μας.
Τα ευρήματα που υπάρχουν από
την έρευνα της Δικαιοσύνης είναι
συντριπτικά. Οι άνθρωποι που
αγόρασαν τα τηλέφωνα-σκιές,
μέσω των οποίων γίνονταν οι
καταγραφές των επικοινωνιών
του πρωθυπουργού και των ελλή-
νων αξιωματούχων, δούλευαν
για την αμερικανική πρεσβεία.
Οι υποκλοπείς επικοινωνούσαν
μεταξύ τους, δείχνοντας άθελά
τους την ταυτότητά τους. Ένα
λάθος του πράκτορα ελληνι-
κής καταγωγής που δούλευε
για τους Αμερικανούς εξέθεσε
όλο το σύστημα.
Ανάμεσα στα ευρήματα είναι και
μια γιάφκα στο Ψυχικό, νοικια-
σμένη και αυτή στην αμερικανική
πρεσβεία από το 1996. Πρόκειται
προφανώς για ένα από τα κτίρια
κάλυψης και μυστικών επιχειρή-
σεων. Οι ελληνικές κυβερνήσεις
δεν τόλμησαν να κατονομάσουν
τον δράστη-σύμμαχο. Ούτε καν
να αφήσουν να διαρρεύσουν
τα στοιχεία, όπως συμβαίνει σε
τέτοιες περιπτώσεις, για να τα
εκμεταλλευτούν διπλωματικά.
Σωπαίνουν με τον ίδιο τρόπο
που σωπαίνουν για τον θάνατο
του Κώστα Τσαλικίδη. Ένας
νέος άνθρωπος, καθοριστικός
κρίκος στην υπόθεση των υπο-
κλοπών, ερωτευμένος, με σχέδια
για το μέλλον, σύμφωνα με τις
Αρχές αυτοκτόνησε.
Την αυτοκτονία δεν αρνείται μόνο
η οικογένειά του, αλλά και η απλή
λογική. Δεν αυτοκτονεί κάποιος
που λίγες ώρες πριν αγοράζει
γλυκά από τον φούρνο του γεί-
τονα, μιλάει με τη σύντροφό του
για το πού θα πάνε το σαββατο-
κύριακο και ζητάει από τη μητέρα
του να τον ξυπνήσει το πρωί. Ο
Τσαλικίδης βρέθηκε κρεμασμέ-
νος στο χολ του σπιτιού του. Δεν
έκανε την παραμικρή προσπά-
θεια να ακουμπήσει τους τοίχους
δίπλα στους οποίους υποτίθεται
πως κρεμόταν πριν ξεψυχήσει.
Πράγμα πρωτοφανές για κάθε
αυτόχειρα. Ο Τσαλικίδης αυτο-
κτόνησε χωρίς σπασμούς και
έκφραση αγωνίας στο πρόσωπό
του. Οι φωτογραφίες που επι-
λέξαμε να δημοσιεύσουμε ως
ντοκουμέντο δείχνουν ένα γαλή-
νιο πρόσωπο, που δεν ταιριάζει σε
έναν απαγχονισμένο που πεθαίνει
με την αγωνία του βρόγχου.
Ο Τσαλικίδης μάλλον δεν αυτο-
κτόνησε. Αυτοκτόνησε όμως η
χώρα. Η αξιοπρέπεια, η ασφά-
λεια και βέβαια η αλήθεια.
Κρεμάστηκε από την υποκρισία
εκείνων που την κυβερνούν.
HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 13
 Υποκλοπές

Οι Αμερικανοί
και ο έλληνας
κατάσκοπος
των υποκλοπών

Το μαύρο AUDI πλησίασε στην μπάρα που έκλεινε την είσοδο στις εγκαταστάσεις σε προεπιλεγμένους στόχους, μέσω του
του κτιρίου της οδού Εθνικής Αντιστάσεως στο Χαλάνδρι. Ο φύλακας στο γυάλινο συστήματος καταγραφής του δικτύου
κουβούκλιο έριξε μια ματιά και αναγνώρισε τον οδηγό. Δεν χρειαζόταν στοιχεία. κινητής τηλεφωνίας.
Το συγκεκριμένο αυτοκίνητο και ο οδηγός δεν έπρεπε να έχουν κανένα έλεγχο.
Οι Αμερικανοί δηλώνουν συνεχώς ικα-
Το AUDI πάρκαρε μπροστά στην πόρτα, ακριβώς κάτω από το κόκκινο σήμα της
νοποιημένοι στην διοίκηση της ΕΥΠ.
VODAFONE, και ο οδηγός του βγήκε γρήγορα μέσα στην αυγουστιάτικη ζέστη και
Μετά το τέλος των Ολυμπιακών Αγώνων
χάθηκε στο εσωτερικό του κτιρίου. Μια κοπέλα τον περίμενε ακριβώς έξω από το
και λίγο πριν αποχωρήσουν, εκτός από
ασανσέρ. Τον χαιρέτησε με χαμόγελο και του παρέδωσε ένα φάκελο. Της χαμογέ-
αναμνηστικές πλακέτες, αφήνουν στην
λασε, τον πήρε κι έφυγε χωρίς καθυστέρηση.
ελληνική ομάδα των συνεργατών τους
και ένα δώρο: Ένα φορητό βαλιτσάκι
υποκλοπών και μπόλικα ανταλλακτικά.

Σ
ε λιγότερο από επτά λεπτά υπο-
λόγιζε να είναι πίσω. Θα έφτανε
ως το μέγαρο της ΕΥΠ στην
Κατεχάκη, θα παρέδιδε τον
φάκελο στο γραφείο του υποδιοικητή και
ίσως προλάβαινε να πιει έναν καφέ και να
δει ίσως λίγο από Ολυμπιακούς Αγώνες.
Αύγουστος 2004. Η Αθήνα ζει στον
ρυθμό των Ολυμπιακών. Εθνική υπερη-
φάνεια, μεγάλες κουβέντες και πολλές
ανοιχτές τηλεοράσεις. Οι Ολυμπιακοί
Αγώνες διαξάγονται με ηρεμία, παρά τον
εκφοβισμό για πιθανή τρομοκρατική επί-
θεση. Τα ακριβά συστήματα ασφάλειας
που έχουν αγοραστεί, ανάμεσά τους
και το C4I, δεν είναι καν σε λειτουργία,
για τεχνικούς λόγους. Ο έλληνας πρω-
θυπουργός, ωστόσο, ξέρει πως δεν θα
υπάρξει καμιά τρομοκρατική επίθεση.
Ο ίδιος ο πρέσβης της Παλαιστίνης
έχει μεταφέρει στην ελληνική πλευρά
τη διαβεβαίωση της Αλ Κάιντα πως δεν
πρόκειται να επιχειρήσει κανένα χτύ-
πημα στην Ελλάδα.
Στην αυλή του κτιρίου της ΕΥΠ στην
Κατεχάκη, δύο μεγάλα τροχόσπιτα
με δορυφορικά πιάτα και παράξενο
ηλεκτρονικό εξοπλισμό έχουν εγκατα-
σταθεί και φρουρούνται ακόμη και από
τους έλληνες πράκτορες. Οι αμερικανοί
χειριστές κρατούν αποστάσεις από το
ελληνικό προσωπικό, αφήνοντας μόνο
δύο Έλληνες να συνεργάζονται μαζί
τους. Η ελληνική Υπηρεσία επίσημα
δεν έχει καμιά ιδιαίτερη επιχειρησιακή
συμμετοχή, πέρα από τη γενική πλη-
ροφόρηση. Οι Αμερικανοί επιλέγουν
προσεκτικά για τι πράγμα θα ενημερώ-
σουν τους έλληνες συναδέλφους τους.
Μία φορά τη μέρα μόνο, το υπηρεσιακό
AUDI του υποδιοικητή της ΕΥΠ πηγαί-
νει ως τις κεντρικές εγκαταστάσεις της
VODAFONE και ο οδηγός παραλαμβά-
νει ένα φάκελο με CDs, που περιέχουν
συνομιλίες από υποκλοπές που γίνονται
Ξέρουν πολύ καλά πως η ομάδα θα
χρησιμοποιήσει το βαλιτσάκι για τους
δικούς της λόγους, για να κάνει «ιδι-
ωτικές» παρακολουθήσεις, αλλά αυτό
δεν τους ενδιαφέρει. Οι ίδιοι έχουν
αυτό που θέλουν: Την Ελλάδα στο
πιάτο, ηλεκτρονικά.
Όταν τα ροζ σύννεφα
γίνονται μαύρα
Στις 2 Φεβρουαρίου 2006 τρεις υπουργοί
της κυβέρνησης Καραμανλή καλούν τους
δημοσιογράφους σε έκτακτη συνέντευξη
Τύπου. Ο Θόδωρος Ρουσόπουλος,
υπουργός Επικρατείας ,ο Γιώργος
Βουλγαράκης, υπουργός Δημόσιας
Τάξης, και ο Αναστάσιος Παπαληγούρας,
υπουργός Δικαιοσύνης, ανεβαίνουν στο
βήμα και αφήνουν εμβρόντητους τους
πάντες. Τα τηλέφωνα του πρωθυπουρ-
γού, υπουργών, αξιωματούχων του
ελληνικού κράτους και δημοσίων προ-
σώπων είναι υπό παρακολούθηση από
άγνωστους, από το 2005, μέσα από το
δίκτυο της VODAFONE, στης οποίας

14 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012

τις εγκαταστάσεις βρέθηκε παρείσακτο
λογισμικό παρακολούθησης. Η κυβερ-
έλληνες πολίτες.
Είναι φανερό πως
Στις 8 Μαρτίου, υπάρχει παρείσα-
κτο λογισμικό και
νητική τριάδα επιδεικνύει περίεργα τα ροζ σύννεφα στην Vodafone ενημερώνει την
σχεδιαγράμματα και αναλύσεις για να
εξηγήσει την τεχνική πλευρά των παρα-
των σχέσεων
με την αμερι-
γίνεται σύσκεψη για VO DA F O N E .
Στις 7 Μαρτίου
κολουθήσεων. Αλλά δεν δίνει καμία κανική πλευρά τις υποκλοπές, στην 2005, ο διευθύ-
εξήγηση για το γιατί καθυστέρησε ένα έχουν δια- οποία συμμετέχει νων σύμβουλος
χρόνο να ενημερώσει την κοινή γνώμη λυ θ ε ί , α λ λ ά της VODAFONE
και για το αν πήρε μέτρα για να βρεθούν κάποιοι επι- και ο Τσαλικίδης. έχει πλήρη ενη-
οι δράστες. μένουν πως Την επόμενη μέρωση πως

Στη συνέντευξη Τύπου αφήνονται
κάποια υπονοούμενα, πως η τεχνολογική
δραστηριότητα της παρακολούθησης
εντοπίζεται σε ένα τρίγωνο γύρω από
την αμερικανική πρεσβεία, αλλά μόνο
αυτό. Αντί για απαντήσεις, από έρευνα
ενός χρόνου, ανακοινώνεται πως τόσο
το λογισμικό όσο και άλλα στοιχεία που
μπορούσαν να οδηγήσουν στους υπο-
κλοπείς έχουν καταστραφεί αντί να
αξιοποιηθούν. Ένα σκάνδαλο κατασκο-
πίας ενάντια στον πυρήνα του κράτους
μετατρέπεται σε παράσταση, όπου πολι-
τικοί αναλύουν τεχνικές λεπτομέρειες
αντί να ανησυχούν επειδή κινδυνεύει η
εθνική ασφάλεια.
Οι επίσημες διαρροές αφήνουν να εννο-
ηθεί πως οι υποκλοπές ξεκίνησαν κατά
τη διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων,
μετά από κοινή απόφαση της ελληνι-
κής κυβέρνησης και των Αμερικανών,
για λόγους που αφορούσαν στην ασφά-
λεια. Στη συνέχεια όμως κάποιοι,
άγνωστοι στην ελληνική κυβέρνηση,
χρησιμοποίησαν τον μηχανισμό της παρα-
κολούθησης για να παρακολουθούν 106
μέρα, βρίσκεται
με όλα αυτά
πέφτουν από τα,
μαύρα έστω, σύν- κρεμασμένος
νεφα της μπόρας. Σε
κάθε περίπτωση όμως
δεν κατονομάζεται δράστης.
Κάποιος, κάπου, κάποτε άνοιξε μια
τρύπα ασφαλείας στη μέση της ελλη-
νικής επικράτειας, αλλά δεν τον ξέρει
κανείς. Ούτε η ΕΥΠ.
Το έξυπνο λογισμικό
αναζητά βλάκες
Η ελληνική κυβέρνηση και οι υπη-
ρεσίες του κράτους γνώριζαν για τις
παρακολουθήσεις ένα χρόνο πριν. Στις
25 Ιανουαρίου 2005, η εταιρία κινη-
τής τηλεφωνίας Q-telecom, η οποία
χρησιμοποιεί το δίκτυο της Vodafone,
διαμαρτύρεται γιατί μηνύματα που φεύ-
γουν από χρήστες της δεν φτάνουν ποτέ
στον προορισμό τους. Για το πρόβλημα
ενημερώνεται η ERICSSON, η οποία
είναι η προμηθεύτρια εταιρία του λογι-
σμικού που χρησιμοποιεί η VODAFONE.
Η ERICSSON εντοπίζει πως στο σύστημα
στις εγκατα-
στάσεις κινητής
τηλεφωνίας υπάρχει
λογισμικό υποκλοπών.
Στις 8 Μαρτίου, στην εται-
ρία λαμβάνει χώρα σύσκεψη,
στην οποία συζητείται το θέμα.
Συμμετέχει ο Κώστας Τσαλικίδης, στέ-
λεχος της εταιρίας, ο οποίος μάλιστα
είχε παραλάβει το σύστημα νόμιμης
συνακρόασης από την ERICCSON στο
παρελθόν. Την ίδια μέρα ο Κορωνιάς
δίνει εντολή να απομακρυνθεί το
λογισμικό των παράνομων παρακο-
λουθήσεων από το σύστημα. Δεν
ενημερώνει ούτε την Εισαγγελία ούτε
την ΑΔΑΕ, η οποία είναι κατά νόμο
υπεύθυνη. Την επόμενη μέρα, ο
Τσαλικίδης βρίσκεται κρεμασμένος στο
σπίτι του. Στις 10 Μαρτίου, ο Κορωνιάς
ενημερώνει το πρωθυπουργικό γραφείο
για τις υποκλοπές. Τέσσερις μέρες αφό-
του έμαθε για τις υποκλοπές.
Στις 11 Μαρτίου, ο διοικητής και ο υπο-
διοικητής της ΕΥΠ ενημερώθηκαν από
τον υπουργό Δημόσιας Τάξης για την  

HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 15

 Υποκλοπές
Ο πρώην
διευθύνων
σύμβουλος
της
Vodafone,
Γιώργος
Κορωνιάς
κατάσταση και έλαβαν εντολή έρευνας.
Τον Ιούλιο, συνέταξαν ένα πόρισμα, το
οποίο –όπως θα δούμε αργότερα– είναι
περισσότερο αποπροσανατολιστικό
παρά διευκρινιστικό για το τι συνέβη.
Μόλις τον Φεβρουάριο του 2006, η
αρμόδια αρχή, η ΑΔΑΕ, ενημερώνεται
ταυτόχρονα με την κοινή γνώμη για την
υπόθεση και ξεκινά έρευνα. Πολλά από
τα στοιχεία έχουν ήδη καταστραφεί.
Η VODAFONE δίνει ελλειπή στοι-
χεία στην έρευνα της ΑΔΑΕ. Η Αρχή
προχωρά σε επιτόπιες έρευνες, κατα-
σχέσεις στοιχείων και προσομοιώσεις
λειτουργίας του συστήματος για να δει
τι συνέβη. Ανακαλύπτει, όπως περιγρά-
φεται στο απόρρητο πόρισμά της, ότι η
εγκατάσταση του παρείσακτου λογισμι-
κού έγινε σε τρία από τα κέντρα, στις
αρχές Αυγούστου, λίγο πριν από τους
Ολυμπιακούς Αγώνες δηλαδή. Μετά
τους Ολυμπιακούς Αγώνες, οι υπό παρα-
κολούθηση αριθμοί διαγράφηκαν και στη
συνέχεια ξαναμπήκαν στο σύστημα τον
Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο. Στη ψηφι-
ακό κέντρο της Παιανίας (εγκαταστάσεις
ΙΝΤΡΑΚΟΜ), η εγκατάσταση λογισμικού
παρακολούθησης έγινε τον Οκτώβριο
του 2004, μετά τους Ολυμπιακούς. Η
φόρτωση αυτού του λογισμικού ήταν
που επέφερε την ανωμαλία στην απο-
στολή μηνυμάτων της Q-telecom και
την τυχαία ανακάλυψή του.
Το λογισμικό, σύμφωνα με το πόρισμα
της ΑΔΑΕ, τοποθέτησαν ειδικευμένα
16 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012
άτομα, τα οποία είχαν πρόσβαση στα
ψηφιακά κέντρα. Στην Παιανία υπήρχαν
33 άτομα που είχαν πρόσβαση, ανάμεσά
τους και ο χρήστης TSALIKID (προφανώς
Τσαλικίδης). Παρότι εντοπίστηκε ακρι-
βώς η ώρα τοποθέτησης του λογισμικού,
δεν βρέθηκε ποιος ήταν αυτός που βρι-
σκόταν στον χώρο, γιατί η VODAFONE
είχε καταστρέψει τα βιβλία εισόδου εξό-
δου στις εγκαταστάσεις.
Το παρείσακτο λογισμικό ενεργοποιούσε
το λογισμικό νόμιμης συνακρόασης.
Κατάφερνε όμως να κρύβεται από τεχνι-
κούς ελέγχους και να σβήνει τα ίχνη
του χωρίς να δημιουργεί συναγερμούς,
όπως συμβαίνει όταν σβήνονται ίχνη
στο σύστημα. Πρόσθετε στο ψηφιακό
κέντρο έναν χρήστη και είχε προεγκα-
τεστημένο ένα συνθηματικό. Δίνοντας
οποιαδήποτε αθώα εντολή και προσθέ-
τοντας στο τέλος έξι κενούς χαρακτήρες
και ENTER, μπορούσαν να εισαχθούν
στη συνέχεια αριθμοί υπό παρακολού-
θηση. Παρείχε ακόμη τη δυνατότητα να
προσδιορίζεται η θέση και η κίνηση των
υπό παρακολούθηση αριθμών.
Τηλέφωνα-σκιές
και σκιές πρακτόρων
Το σύστημα έστελνε τη συνομιλία σε
προκαθορισμένα τηλέφωνα-σκιές, τα
οποία μπορούσαν να στείλουν με τη
σειρά τους για καταγραφή τις συνομιλίες
αλλού. Υπήρχαν 14 τέτοια τηλέφωνα-
σκιές. Η θέση αυτών των τηλεφώνων θα
μπορούσε να προσδιοριστεί πλήρως, αν
η ΑΔΑΕ είχε ενημερωθεί ώστε να επέμ-
βει. Πράγμα που δεν έγινε, όπως και
πολλά άλλα.
Τα τηλέφωνα-σκιές ήταν χωρισμένα σε
δύο ομάδες. Η κάθε ομάδα δεν είχε
καμία διασύνδεση με την άλλη. Αν
υπήρχε μια κλήση σε κάποιο κινητό της
ομάδας, και αυτό ήταν απασχολημένο,
τότε γινόταν προώθηση της κλήσης
σε άλλο κινητό της ομάδας. Τα τηλέ-
φωνα-σκιές έκαναν κλήσεις μόνο για να
ανανεώσουν χρόνο ομιλίας. Κάποια από
αυτά δέχονταν μηνύματα από κέντρα
μηνυμάτων στη Μεγάλη Βρετανία, τις
ΗΠΑ, την Αυστραλία, τη Σουηδία και
από δορυφορικό τηλέφωνο στη Ρωσία.
Οι κυψέλες από τις οποίες παίρνουν σήμα
τα τηλέφωνα-σκιές βρίσκονται κυρίως
στο τρίγωνο γύρω από την αμερικα-
νική πρεσβεία. Ογδόντα δύο τηλέφωνα
επικοινωνούν με τα τηλέφωνα-σκιές.
Οι περισσότερες κλήσεις φαίνεται να
μην έχουν σχέση με τις υποκλοπές,
καθώς πρόκειται για τηλέφωνα που
καλούν στην πραγματικότητα τον προ-
ηγούμενο χρήστη του τηλεφώνου, που
είναι ένας συνδρομητής ο οποίος δεν
το έχει πια. Υπάρχουν όμως τηλέφωνα
που σχετίζονται με τις υποκλοπές. Ένα
κινητό τηλέφωνο με αριθμό 69446975**
εμφανίζεται να επικοινωνεί με τρία
τηλέφωνα-σκιές, πράγμα που το καθι-
στά άμεσα σχετιζόμενο μαζί τους. Στο
άκρως απόρρητο πόρισμα της ΕΥΠ για
τις υποκλοπές, παρότι
εντοπίζεται η σημασία
Ο εισαγγελέας Δημ. Δασούλας
στηρίχτηκε περισ-
την κάρτα SIM που αντιστοιχούσε στον
αριθμό 69429778**, αλλά στη συνέχεια
αυτής της «σύμπτω- αναζήτησε σότερο στα σε αυτή τη συσκευή τοποθετείται μια
σης», η έρευνα δεν
προχωράει. Αυτή
τον συνδρομητή επιστημονικά
στοιχεία από
άλλη κάρτα SIM με αριθμό 69443939**.
Ο εισαγγελέας αναζήτησε τον συνδρο-
η λεπτομέρεια, του αριθμού μαζί με την έρευνα μητή του αριθμού που τοποθετήθηκε
μαζί με ένα μοι- τα τηλέφωνα-σκιές της ΑΔΑΕ στο τηλέφωνο που αγοράστηκε από τον
ραίο λάθος όμως, και λιγό- «Πέτρου» μαζί με τα τηλέφωνα-σκιές και
ήταν που οδή- και ανακάλυψε πως τερο στις ανακάλυψε πως είναι η αμερικανική πρε-
γησε στο δράστη είναι η αμερικανική καταθέσεις, σβεία στην Ελλάδα. Αυτό το τηλέφωνο

πρεσβεία
των υποκλοπών. Η στις οποίες
εξέταση της σύμπτω- ο ι μ ά ρτ υ ρ ες
σης από τον τότε στην Ελλάδα ανα μ α σ ο ύ σ αν
ε ι σ αγ γε λ έ α Ε φ ετ ώ ν πως δεν ξέρουν
Δημήτρη Δασούλα οδή- τίποτα. Προσπάθησε
γησε απευθείας στην να εντοπίσει τα σημεία
αμερικανική πρεσβεία. απ’ όπου αγοράστηκαν τα
τηλέφωνα-σκιές. Τρία από τα τηλέ-
Ο πράκτορας «Μάρκος Πέτρου» φωνα-σκιές είχαν αγοραστεί από το
και η αμερικανική πρεσβεία κατάστημα κινητής τηλεφωνίας του
Η αρχική ανάληψη της εισαγγελικής Θωμά Μπουρτσάλα στον Πειραιά. Ο
έρευνας για τις υποκλοπές από τον εισαγγελέας ζήτησε τα τιμολόγια πώλη-
Δημήτρη Παπαγγελόπουλο οδήγησε σης από το κατάστημα. Του δόθηκαν και
σε 13 μόλις καταθέσεις. Το 2006, την διαπιστώθηκε πως τα τρία τηλέφωνα είχε
ανάκριση ανέλαβε ο εφέτης ανακριτής αγοράσει πελάτης με το όνομα «Μάρκος
Παν. Πετρόπουλος, ο οποίος τελικά την Πέτρου», στις 8 Ιουνίου 2004. Δεν είχε
έβαλε στο αρχείο. Είναι μάλλον περίεργο αγοράσει όμως μόνο τα τρία τηλέφωνα-
πως στην υπόθεση αυτή δεν ασκήθηκε σκιές αλλά και ένα τέταρτο. Το τέταρτο
καμία δίωξη στον διευθύνοντα σύμ- δεν χρησιμοποιήθηκε στις υποκλοπές
βουλο της VODAFONE Γ. Κορωνιά, ο ως τηλέφωνο-σκιά, αλλά ο αγοραστής
οποίος κατέστρεψε αποδεικτικά στοι- έκανε ένα μοιραίο λάθος. Το έβαλε στην
χεία (το λογισμικό) και δεν ενημέρωσε μπρίζα για να φορτίσει κι έτσι έδωσε στο
την αρμόδια αρχή (ΑΔΑΕ) για να ξεκι- δίκτυο την ταυτότητά του, δηλαδή τον
νήσει έρευνα. Το 2010, η υπόθεση αριθμό ΙΜΕΙ (Internatio­n al Mobile
άνοιξε και πάλι. Ο εισαγγελέας Εφετών Equipment Identifier). Τοποθέτησε
καλεί ακόμη σταθερούς αριθμούς της
πρεσβείας, καθώς και κινητά τηλέφωνα
των υπαλλήλων της αμερικανικής πρε-
σβείας, Paul Johnson, Barus Nathan
και Gude Saqve.
Αυτή όμως δεν είναι η μόνη σχέση των
στοιχείων από την έρευνα των υποκλο-
πών με την αμερικανική πρεσβεία. Η
έρευνα αποκάλυψε και μία τρίτη κατη-
γορία τηλεφώνων, που μοιάζουν με τα
τηλέφωνα-σκιές, τα οποία είναι της
εταιρίας ΤΙΜ. Οι αριθμοί αυτοί επικοι-
νωνούν με τα τηλέφωνα-σκιές. Ένας από
τους αριθμούς, ο 69394572** (στο πόρι-
σμα της ΑΔΑΕ είναι το τηλέφωνο Τ1),
χρησιμοποιεί την τέταρτη συσκευή που
αγοράστηκε από τον Πειραιά. Προφανώς
ο «Μάρκου» θεώρησε ασφαλές να αλλά-
ζει κάρτες SIM σε μια συσκευή που
θεωρούσε πως δεν θα συνδεθεί με τις
υποκλοπές. Η συσκευή με τον αριθμό
69394572**, στις 2 και 3 Ιουλίου 2004,
καλεί τους αριθμούς 0014102452450 και
0014104615388 στο Μέριλαντ των ΗΠΑ.
Η αίτηση δικαστικής συνδρομής  

HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 17

 Υποκλοπές
που έκανε ο Εισαγγελέας Δημ.
Δασούλας, προκειμένου να διευκρινιστεί
σε ποιον ανήκουν αυτά τα νούμερα, δεν
είχε αποτέλεσμα.
Η βίλα του Π. Ψυχικού
και το τηλέφωνο Γ45
Τα τηλέφωνα του «Πέτρου», ο οποίος
σύμφωνα με καταθέσεις πρέπει να είναι
Έλληνας, καλούν μια σειρά από τηλέ-
φωνα στην Αθήνα και την επαρχία.
Ένα από αυτά, με μεγάλη συχνότητα.
Η έρευνα γύρω από το ποιο είναι αυτό
το άτομο αποκάλυψε πως πρόκειται για
τον σπιτονοικοκύρη του «Πέτρου» στο
Παλαιό Ψυχικό. Στην κατάθεσή του υπο-
στηρίζει πως νοικιάζει το σπίτι από το
1996 στην αμερικανική πρεσβεία και
κατά καιρούς μένουν εκεί διάφοροι
υπάλληλοι. Ο ιδιοκτήτης του σπιτιού
δεν μπορεί να πει ποιος είναι αυτός που
διέμενε την περίοδο των υποκλοπών στο
νοικιασμένο σπίτι.
‘Ενας από τους αριθμούς που εμφανί-
ζεται να κάνει διαδοχικές κλήσεις στα
τρία τηλέφωνα-σκιές που αγοράστη-
καν από τον «Πέτρου» είναι ο αριθμός
69446975**, ο οποίος στο πόρισμα της
ΑΔΑΕ αναφέρεται με τον κωδικό Γ45.
Η έρευνα γύρω από τον αριθμό οδή-
γησε σε έναν έλληνα ναυτικό, ο οποίος
είχε το κινητό με σύνδεση μέχρι πριν
τις υποκλοπές. Όταν έκλεισε τη σύν-
δεση, ο αριθμός εμφανίζεται να γίνεται
καρτοκινητό και να ανήκει στον ίδιο.
Ο ναυτικός όμως έχει καταθέσει πως
Οι υποκλοπές, το
μεγαλύτερο σκάνδαλο
κατασκοπίας στη
χώρα, οργανώθηκαν
και εκτελέστηκαν από
τις ΗΠΑ, μέσω ειδικής
ομάδας που ήρθε από
το Μέριλαντ
18 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012
ουδέποτε ζήτησε να το κάνει καρτοκι-
νητό ή χρησιμοποίησε το τηλέφωνο μετά
το κλείσιμο της σύνδεσης. Πραγματικά
το τηλέφωνο φαίνεται να κάνει κλήσεις
ενώ ο ίδιος είναι σε ταξίδι. Η αγορά και
οι ενέργειες για το τηλέφωνο φαίνεται να
έχουν γίνει και αυτές από το κατάστημα
στον Πειραιά απ’ όπου αγοράστηκαν
τα κινητά του «Πέτρου». Οι εργαζό-
μενοι στο κατάστημα και ο ιδιοκτήτης
έχουν καταθέσει πως δεν γνωρίζουν
σε ποιον ανήκει ο αριθμός και υπο-
στηρίζουν πως κάποιος έκανε κλήσεις
προς τα τρία τηλέφωνα-σκιές χρησι-
μοποιώντας την κοινόχρηστη συσκευή
του καταστήματος.
Η «άκρως απόρρητη»
συγκάλυψη της ΕΥΠ
Η ΕΥΠ ήταν η πρώτη η οποία υποτίθεται
πως κλήθηκε να διαλευκάνει την υπό-
θεση των υποκλοπών, από τον Μάρτιο
του 2005 ακόμη. Μετά από έρευνα τεσ-
σάρων μηνών, κατέθεσε ένα πόρισμα, του
οποίου τα συμπεράσματα είναι κατά πολύ
υποδεέστερα της πιο πρόχειρης δημοσιο-
γραφικής έρευνας. Ανακρίβειες, ασάφειες
και ψέματα συνθέτουν ένα «ΑΚΡΩΣ
ΑΠΟΡΡΗΤΟ» σημείωμα 12 σελίδων που
αναφέρεται στις υποκλοπές. Στην έρευνα
της ΕΥΠ αναζητούνται τα τηλέφωνα που
επικοινώνησαν με τα τηλέφωνα-σκιές.
Αυτοί που εμφανίζονται ως κάτοχοι αυτών
των τηλεφώνων δεν είναι οι ίδιοι που τα
είχαν κατά τη διάρκεια των υποκλοπών.
Όπως διαπιστώσαμε από την προσωπική
μας έρευνα σε ανθρώπους που είχαν κατά
την περίοδο των υποκλοπών τηλέφωνα που
επικοινώνησαν με τηλέφωνα-σκιές, δεν
ρωτήθηκαν όλοι αν επικοινώνησαν και για
ποιο λόγο.
Η έκθεση εμπειρογνωμόνων της ΑΔΑΕ,
που κατατέθηκε στις 29 Μαρτίου 2010,
είναι καταπέλτης για την ΕΥΠ. Σύμφωνα
με την έκθεση, η ΕΥΠ εμφανίζει τη
VODAFONE να σβήνει το λογισμικο στις
15 Μαρτίου, ενώ δηλαδή είχαν ενημερωθεί
οι Αρχές, ενώ η πραγματικότητα είναι πως
το έκανε στις 8 Μαρτίου χωρίς να ενημερώ-
σει κανέναν. Η ΕΥΠ αναφέρει πως 6 από
τα τηλέφωνα-σκιές έσβησαν μόνα τους από
έλλειψη μπαταρίας και γι’ αυτό δεν εντοπί-
στηκαν, αλλά δεν προκύπτει πως από τις
11 Μαρτίου έως τις 15 Μαρτίου που ενη-
μερώθηκε η ΕΥΠ χρησιμοποίησε το δίκτυο
καταγραφών και γεωγραφικού εντοπισμού
για να βρει πού βρίσκονται τοποθετημένα
τα κινητά-σκιές.
Η ΕΥΠ είχε αποφανθεί στο άκρως απόρ-
ρητο πόρισμα πως το κινητό ΤΙΜ δέχτηκε
δύο κλήσεις από τηλέφωνο-σκιά, ενώ
αποκαλύφθηκε πως ο αριθμός αυτός είχε
επικοινωνήσει με τηλέφωνα-σκιές αλλά
και με άλλα τηλέφωνα με αριθμό της ΤΙΜ,
αλλά και με αριθμούς στις ΗΠΑ. Το στοι-
χείο αυτό που απέκρυψε ήταν εκείνο που
οδήγησε αργότερα στην εξυχνίαση.
Υπάρχει συνδρομητής COSMOTE, ο οποίος
πραγματοποιεί επανειλημμένα κλήσεις σε
τηλέφωνο-σκιά, και από την ΕΥΠ απλώς
αναφέρεται χωρίς άλλα στοιχεία έρευνας.
Ο ανακριτής βρήκε εύκολα τον κάτοχο του
κινητού, ο οποίος οδήγησε σε άλλο χρήστη.
Για την περίπτωση του τηλεφώνου Γ45, το
οποίο καλεί διαδοχικά 3 τηλέφωνα-σκιές,
η ΕΥΠ συμπεραίνει πως ανήκε σε πολλούς
χρήστες, ενώ ανήκει σε έναν.
Αποδέκτης του πορίσματος της ΕΥΠ
είναι ο διενεργών την έρευνα εισαγγελέας
Δημήτρης Παπαγγελόπουλος, ο οποίος
λίγο αργότερα αναλαμβάνει επικεφαλής
της ΕΥΠ. Τόσο ο ίδιος όσο και η ΕΥΠ δεν
θέλησαν να συνδέσουν τον θάνατο του
Κώστα Τσαλικίδη, σημαντικού κρίκου στη
λειτουργία της VODAFONE και στην υπό-
θεση των υποκλοπών, με τις υποκλοπές.
Η Αστυνομία αντιμετωπίζει και αυτή την
υπόθεση ως μια κλασική αυτοκτονία.
Τα νέα στοιχεία που προκύπτουν από τις
έρευνες οδηγούν απευθείας στους δρά-
στες, ακόμη και αν αυτό δεν έχει ιδιαίτερη
σημασία νομικά, αφού πρόκειται για άτομα
με διπλωματική ασυλία και πράκτορες
για τους οποίους μπορούν να κατασκευ-
αστούν ακόμη και υπηρεσιακά άλλοθι.
Ουσιαστικά όμως και πολιτικά η υπόθεση
είναι ξεκάθαρη. Οι υποκλοπές, το μεγα-
λύτερο σκάνδαλο κατασκοπίας στη χώρα,
οργανώθηκαν και εκτελέστηκαν από τις
ΗΠΑ, μέσω ειδικής ομάδας που ήρθε από
το Μέριλαντ. Στην Ελλάδα συνεργάστηκαν
μαζί της άνθρωποι μέσα από τις εταιρίες,
αλλά κυρίως πολιτικοί στο πιο δύσκολο
κομμάτι, αυτό της συγκάλυψης.
 Ο Κ. Τσαλικίδης νεκρός, σαν
να κοιμάται. Η φωτογραφία

«Τον νάρκωσαν
είναι ντοκουμέντο και
χάρη σε αυτή ο βρετανός
ιατροδικαστής Στέφεν Καρς
αποφαίνεται ότι δεν πρόκειται

και τον κρέμασαν»

για αυτοκτονία

«Αμερικανοί βρίσκονται πίσω από τις υποκλοπές, ο αντισυνταγματάρχης της ΕΥΠ Σάρρα Γαλανοπούλου, τη σύντροφό του.
γνωρίζει και ο Κώστας Τσαλικίδης, του οποίου ο θάνατος συνδέεται με τις υπο- Όλοι τους είχαν ένα κοινό στοιχείο. Δεν
κλοπές, δολοφονήθηκε με το δηλητήριο κουράρε». Τον Απρίλιο του 2006, όταν μιλούσαν μόνο για την απώλεια, αλλά
αυτή η ανώνυμη επιστολή έφτασε στα γραφεία των δικηγόρων της οικογένειας για τη μεγάλη κοροϊδία που είχε συμ-
Τσαλικίδη,για τα ΜΜΕ ήταν μια έκρηξη συνωμοσιολογίας. Ίσως και ένα τρικ για βεί. Ουδέποτε πίστεψαν πως ο Κώστας
να ανοίξει ξανά η υπόθεση της αυτοκτονίας Τσαλικίδη. αυτοκτόνησε. Όταν στις 2 Φεβρουαρίου

Ε
ξι χρόνια μετά, και επτά από τον
θάνατο του Τσαλικίδη, υπάρ-
χουν ίσως ελάχιστοι σε αυτή τη
χώρα που πιστεύουν πως ένας
νέος άνθρωπος που γνώριζε τα μυστικά
των υποκλοπών αυτοκτόνησε, αφού το
προηγούμενο βράδυ αγόρασε γλυκά και
σχεδίαζε τι θα κάνει το σαββατοκύριακο.
Αν ο Τσαλικίδης αυτοκτόνησε, τότε είναι
ο πρώτος απαγχονισμένος στον κόσμο
που κατάφερε να το κάνει χωρίς σπα-
σμούς, τραυματισμούς και αγωνία. Σαν
να αυτοκτόνησε ενώ κοιμόταν.
Το διαμέρισμα του Κώστα Τσαλικίδη,
στον 2ο όροφο της οδού Ευκλείδου 18
στον Κολωνό, μοιάζει με μουσείο τακτο-
ποιημένων αναμνήσεων. Μια αντίσταση
που κάνει η ζωή, παραθέτοντας μικρά
αντικείμενα απέναντι στον θάνατο.
Δίσκοι βινυλίου, μια συλλογή από μικρά
τενεκεδένια παιχνίδια, ιστορικά βιβλία.
Από εκείνο το πρωί της 9ης Μαρτίου του
2005, που το νεκρό σώμα του Τσαλικίδη
βρέθηκε να αιωρείται στον διάδρομο
πλάτους 70 εκ. από την ίδια τη μητέρα
του, ελάχιστα πράγματα έχουν αλλάξει
στο διαμέρισμα. Καμιά φορά η μητέρα
του, Γεωργία Τσαλικίδη, ή νύφη του,
Ελένη Γκλίνου, ανοίγουν την πόρτα,
χάνονται για λίγο στον κόσμο που φαί-
νεται να δίνει για λίγο ζωή σε κάτι που
δεν υπάρχει πια, και στη συνέχεια φεύ-
γουν με τα δικά τους φαντάσματα.
Όταν μπήκα στο διαμέρισμα του Κώστα
Τσαλικίδη, μπήκα σε έναν χώρο με
οικεία πράγματα. Ήμασταν συνο-
μήλικοι, και στο κλειστό διαμέρισμα
καταλάβαινα πως υπήρχαν πολλά κοινά
πράγματα. Μοιραία το ερώτημα μέσα
μου τέθηκε: «Γιατί αυτοκτονεί κάποιος
σαν εμένα;» Μπορεί να μην είναι τόσο
«τίμιο» δημοσιογραφικά, αλλά από
την άλλη σε βοηθά να διαβάσεις τους
ανθρώπους, εκτός από τις δικογραφίες
και τις εκθέσεις των ιατροδικαστών.
Συναντήθηκα με τους γονείς του Κώστα
Τσαλικίδη, τον αδελφό του, Παναγιώτη,
τη νύφη του, μερικούς φίλους και την
2005, ένα χρόνο μετά τον θάνατο του
δικού τους ανθρώπου, είδαν τον Γιώργο
Βουλγαράκη να σχεδιάζει μπροστά στις
κάμερες τους κύκλους και τα τρίγωνα
των υποκλοπών, τότε όλη η ιστορία της
αυτοκτονίας δεν μπορούσε πια να είναι
μια αμφιβολία. Έγινε απαίτηση για να
αποκαλυφθεί η αλήθεια. Μπορεί να φαί-
νεται παράξενο, αλλά αυτή η απαίτηση
είναι πιο ισχυρή από τον θρήνο.
Στη διάρκεια της πολύμηνης έρευνας
που κάναμε για τις υποκλοπές, σε ό,τι
αφορά το κομμάτι τού πώς έγιναν, μου
έκανε εντύπωση η ένταση με την οποία
κάποιοι άνθρωποι έκρυβαν την αλή-
θεια, αλλά και η ένταση με την οποία
κάποιοι άλλοι, πολλοί από αυτούς σχε-
τιζόμενοι υπηρεσιακά με την υπόθεση,
προσπαθούσαν να την αποκαλύψουν.
Στο κομμάτι που αφορούσε τον θάνατο
του Τσαλικίδη υπήρχαν δύο συγκλονι-
στικές στιγμές. Η μία ήταν στο μικρό
χολ του διαμερίσματος όπου βρέθηκε
κρεμασμένος. Γονατισμένοι μπροστά
στους τοίχους του στενού διαδρόμου,  

HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 19

 Υποκλοπές
Ο Κώστας Τσαλικίδης, λίγες ώρες πριν βρεθεί νεκρός, ζητούσε
συνταγές για γλυκά από τον φίλο του ζαχαροπλάστη Κώστα Λιακατά
προσπαθούσαμε να διακρίνουμε έστω
και ένα ίχνος που να δήλωνε πως ο
αυτόχειρας λίγο πριν πεθάνει χτυπή-
θηκε πάνω στους τοίχους, όπως ήταν
φυσικό, έχοντας επιθανάτιους σπα-
σμούς ή το ένστικτο της επιβίωσης.
Η δεύτερη σκηνή είναι πάνω από τις
φωτογραφίες του νεκρού Τσαλικίδη, να
παρατηρούμε μια γαλήνια μορφή, χωρίς
ίχνος που να δηλώνει πως υπήρξε απαγ-
χωνισμός. Ο Κώστας Τσαλικίδης έμοιαζε
με κοιμισμένο και όχι βίαια σκοτωμένο.
Αυτές τις φωτογραφίες συνειδητά επι-
λέξαμε να δημοσιεύσουμε, γιατί δεν
είναι οι φωτογραφίες ενός νεκρού, αλλά
τα αποδεικτικά στοιχεία για ένα από τα
μεγαλύτερα σκάνδαλα στην Ελλάδα.
Ο Κώστας Τσαλικίδης ήταν σχεδιαστής
Δικτύου και διευθυντής Τεχνολογίας της
VODAFONE. Ήταν το στέλεχος εκείνο
της VODAFONE που παρέλαβε από την
ERICSSON το λογισμικό των νόμιμων
παρακολουθήσεων, πάνω στο οποίο
πάτησε το παρείσακτο λογισμικό των
υποκλοπών. Είναι πολύ πιθανό είτε ο
Τσαλικίδης να ήταν από τους ανθρώπους
που λόγω της θέσης τους συνεργάστη-
καν με τις Αρχές για την τοποθέτηση
του παρείσακτου λογισμικού πριν αυτό
χρησιμοποιηθεί για τις παράνομες υπο-
κλοπές, είτε να ανήκει σε αυτούς που
εντόπισαν το πρόβλημα λόγω της εξει-
δίκευσής τους. Όταν στις 25 Ιανουαρίου
2005 η εταιρία Q-telecom ενημέρωσε
20 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012
Ο αδερφός του Κώστα Τσαλικίδη, Παναγιώτης,
ήταν αυτός που τράβηξε φωτογραφίες του νεκρού
τη VODAFONE πως το δίκτυό της έχει
πρόβλημα με την αποστολή μηνυμάτων,
πράγμα που οδήγησε στην αποκά-
λυψη του παρείσακτου λογισμικού, ο
Τσαλικίδης ήταν φυσιολογικά από τους
λίγους που ενημερώθηκαν. Ο Τσαλικίδης
ήταν από αυτούς που είχαν πρόσβαση
σε ψηφιακά κέντρα της VODAFONE,
αφού βρέθηκε εξουσιοδότηση εισόδου
στο ψηφιακό κέντρο της Παιανίας με
κωδικό TSALIKID.
Στις 7 Μαρτίου, η VODAFONE ξέρει πως
υπάρχει το λογισμικό των υποκλοπών.
Στις 8 Μαρτίου, συγκαλείται σύσκεψη
με αυτό το αντικείμενο στα κεντρικά
της VODAFONE στο Χαλάνδρι. Η εταιρία
δεν έδωσε ποτέ στις Αρχές τα πρακτικά
αυτής της τόσο σοβαρής σύσκεψης. Την
ίδια μέρα, το λογισμικό αφαιρείται παρά-
νομα από τα κέντρα της εταιρίας, και την
επόμενη μέρα, ο Τσαλικίδης βρίσκεται
νεκρός στο διαμέρισμά του. Η αστυνο-
μική και εισαγγελική έρευνα την εποχή
εκείνη δεν συσχετίζουν τις δύο υποθέ-
σεις, ούτε γίνεται κάποια ανακοίνωση.
Ο φάκελος Τσαλικίδη κλείνει και επα-
νέρχεται πρόσφατα μέσα από τις νομικές
κινήσεις των δικηγόρων της οικογένειας,
Νίκου Κωνσταντόπουλου, Φραγκίσκου
Ραγκούση, Ζωής Κωνσταντοπούλου και
Σταύρου Χούρσογλου, ως υπόθεση που
συνδέεται με τις υποκλοπές. Στο δια-
μέρισμα του ανθρώπου που είχε ίσως
κεντρικό ρόλο στις υποκλοπές δεν πήγε
ποτέ η ΕΥΠ για έρευνα, ούτε η Σήμανση,
ούτε και ο ιατροδικαστής.
Άνθρωπος-κλειδί
Η τελευταία μέρα του Κώστα Τσαλικίδη
ήταν σίγουρα μια πολύ δύσκολη μέρα
στη δουλειά. Η σύσκεψη για τις υπο-
κλοπές στη VODAFONE ήταν κάτι που
είχε εκμυστηρευτεί στην σύντροφό του,
Σάρρα Γαλανοπούλου. Το απόγευμα της
8ης Μαρτίου, λίγες ώρες πριν βρεθεί
νεκρός, ο Τσαλικίδης πέρασε από τον
φούρνο στο ισόγειο του σπιτιού του,
αγόρασε γλυκά και, όπως μας είπε ο ιδι-
οκτήτης Κώστας Λιακατάς, του ζήτησε
να του δώσει τη συνταγή από το γλυκό
που αγόρασε. Είναι προφανές πως ο
άνθρωπος που σκοπεύει να αυτοκτονή-
σει δεν ζητά συνταγές ζαχαροπλαστικής.
Στις 21:30 ο Τσαλικίδης μίλησε με τη
σύντροφό του στο τηλέφωνο και της
μετέφερε την ανησυχία του, γιατί η
μητέρα του είχε πυρετό. Στις 23:00
ξαναμίλησε με τη μνηστή τουκαι την
καληνύχτισε με κάθε φυσικότητα. Κατά
τη διάρκεια της νύχτας ο Τσαλικίδης
φαίνεται να είναι συνδεδεμένος με το
λάπτοπ του στο δίκτυο της εταιρίας και
στέλνει μάλιστα κάποια email. Τίποτα
απ’ όσα έκανε δεν δηλώνει άνθρωπο που
σκοπεύει να βάλει τέλος στη ζωή του.
Δύο μέρες πριν από τον θάνατό του είχε
ζητήσει από τη Σάρρα Γαλανοπούλου να
κλείσει ξενοδοχείο στην Καλαμπάκα για
Οι φωτογραφίες ενός νεκρού και τα αποδεικτικά στοιχεία
για ένα απ' τα μεγαλύτερα σκάνδαλα στην Ελλάδα
το τριήμερο της 25ης Μαρτίου. Η Σάρρα
ωστόσο παραδέχεται πως ο Κώστας της
είχε εκμυστηρευτεί, καιρό πριν από
το συμβάν, πως «υπάρχει κίνδυνος να
κλείσει η VODAFONE» και της ζήτησε
να μην πει τίποτα σε κανέναν. Απ’ ό,τι
αποδεικνύεται εκ των υστέρων, η εται-
ρία δεν αντιμετώπιζε άλλο θέμα πέραν
των υποκλοπών, για το οποίο είναι
δεδομένο πως κάποιοι άνθρωποι στο
εσωτερικό της γνώριζαν, τουλάχιστον
από τον Ιανουάριο του 2005, όταν εντο-
πίστηκε πρόβλημα με τα μηνύματα της
Q-telecom. Τον Φεβρουάριο του 2005,
ο Τσαλικίδης είχε επίσης εκμυστηρευ-
τεί στη Σάρρα ότι «πρέπει να φύγει από
τη VODAFONE, γιατί είναι ζήτημα ζωής
και θανάτου». Ο Τσαλικίδης υπέβαλε
μάλιστα την παραίτησή του στον προ-
ϊστάμενό του, Νίκο Πλεύρη, αλλά δεν
έγινε δεκτή, και τελικά επέστρεψε στη
δουλειά του με μεσολάβηση του στελέ-
χους της εταιρίας Κώστα Βασιλείου.
Είναι μάλλον προφανές πως ο Τσαλικίδης
δεν παρουσίαζε συμπεριφορά ανθρώπου
που ήθελε να αυτοκτονήσει, αλλά σχε-
τιζόταν άμεσα με τα προβλήματα που
εμφανίζονταν στη VODAFONE. Μέσα
σε 24 ώρες, από τη VODAFONE εξαφα-
νίστηκαν τα δύο πιο ισχυρά αποδεικτικά
στοιχεία των υποκλοπών: Το λογισμικό
παρακολούθησης, το οποίο αφαίρεσε
ο διευθύνων σύμβουλος Γ. Κορωνιάς
Το νεκρό σώμα του Τσαλικίδη βρέθηκε να αιωρείται στο διάδρομο
πλάτους 70 εκ. από την ίδια την μητέρα του
αντί να ενημερώσει τις Αρχές, και ο
άνθρωπος-κλειδί.
«Ναρκώθηκε ή δηλητηριάστηκε
και κρεμάστηκε»
Στις 7:35 το πρωί, στις 9 Μαρτίου 2005,
η Γεωργία Τσαλικίδη άνοιξε την πόρτα
του διαμερίσματος του γιου της, επειδή
δεν απαντούσε στο τηλέφωνο, και τον
βρήκε κρεμασμένο στον διάδρομο του
σπιτιού. Ένα σχοινί ξεκινούσε από μια
σωλήνα του παταριού και κατέληγε στον
λαιμό του Κώστα. Το άψυχο σώμα απείχε
μόλις μερικά εκατοστά από το πάτωμα.
Ο αδελφός του Κώστα, Παναγιώτης, μία
ώρα μετά έφτασε τυχαία στο διαμέρι-
σμα του αδελφού του. Έκοψε το σχοινί,
ξάπλωσε το σώμα του αδελφού του στο
κρεβάτι και, συγκλονισμένος όσο και
απορημένος, έκανε αυτό που καθορίζει
σήμερα την υπόθεση: Τράβηξε φωτογρα-
φίες του νεκρού αδελφού του.
Την έρευνα για τον θάνατο του Κώστα
Τσαλικίδη ανέλαβε το Αστυνομικό
Τμήμα Κολωνού. Πολύ γρήγορα βγήκε
μια ιατροδικαστική έκθεση νεκροψίας
νεκροτομής, στην οποία ο ιατροδικαστής
Γιώργος Ντιλέρνια αποφαίνεται πως πρό-
κειται για αυτοκτονία. Ο ιατροδικαστής
δεν κάνει τον κόπο να πάει για αυτοψία
στο σπίτι, όπως ορίζει ο νόμος, γιατί,
όπως κατέθεσε, «δεν υπήρχε λόγος»,
αφού η Αστυνομία διαβεβαίωσε πως
δεν υπήρχαν ίχνη διάρρηξης. Δηλαδή,
σύμφωνα με τη λογική της Αστυνομίας
και του ιατροδικαστή, κάποιος άνθρω-
πος δεν μπορεί να δολοφονηθεί από
κάποιον ο οποίος έχει αντικλείδι ή είναι,
για παράδειγμα, κλειδαράς.
Όταν τον Φεβρουάριο του 2006 η Ελλάδα
βρέθηκε μπροστά στην ανακοίνωση του
σκανδάλου των υποκλοπών, για την
οικογένεια Τσαλικίδη δεν υπήρχε καμιά
αμφιβολία πως ο Κώστας είχε δολοφονη-
θεί για όσα γνώριζε για την υπόθεση των
υποκλοπών. Από το 2005 η οικογένεια
είχε στείλει την έκθεση νεκροψίας του
Ντιλέρνια μαζί με τις φωτογραφίες από
τον νεκρό Κώστα Τσαλικίδη στον καθη-
γητή ιατροδικαστικής του Βασιλικού
Κολεγίου του Λονδίνου, Στέφεν Καρς.
Ο καθηγητής συντάσσει μια έκθεση
πραγματογνωμοσύνης, η οποία φαί-
νεται να ακυρώνει τις εκτιμήσεις των
ελλήνων ιατροδικαστών που εξέτασαν
τον Τσαλικίδη. Σύμφωνα με τον Καρς,
οι συνάδελφοί του δεν πήγαν ποτέ στη
σκηνή της αυτοκτονίας για να ελέγξουν
αν τα δεδομένα συνηγορούσαν σε αυτή
την εκδοχή. Όπως λέει χαρακτηριστικά:
«Δεν συνεκτιμήθηκαν τα κρίσιμα δεδο-
μένα του ύψους και του βάρους του
θανόντος και της θερμοκρασίας του
πτώματος και του δωματίου, ούτε έγινε
προσπάθεια καθορισμού της ακριβούς
ώρας θανάτου». Οι φωτογραφίες που
εξετάζει ο βρετανός ιατροδικαστής,
όμως, είναι το καθοριστικό στοιχείο.  
HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 21
 Υποκλοπές
Το σημάδι από το σχοινί στον λαιμό
του Τσαλικίδη είναι παράλληλα με τους
ώμους. Αν είχε κρεμαστεί,τότε έπρεπε
να είναι πλαγιαστά, ξεκινώντας από
χαμηλά στον λαιμό και καταλήγοντας
υπό γωνία στη βάση του κεφαλιού.
«Η θέση του σημαδιού», λέει ο Καρς,
«είναι πιο συμβατή με στραγγαλισμό
απ’ ό,τι με απαγχονισμό». Επίσης «δεν
υπήρχαν στοιχεία υποστάσεως, συγκέ-
ντρωσης του αίματος στα πόδια, όπως
είναι αναμενόμενο μετά από κανονικό
απαγχονισμό. Αυτό έρχεται σε αντιπαρά-
θεση με την εκδοχή του απαγχονισμού.
Ίσως είναι πιο σημαντικό ότι ο καθένας
περιμένει να δει κάποιο είδος βλάβης
στον λεπτό ιστό εντός και κάτω από τον
λαιμό. Βλάβες είναι παρούσες στο 1/3
των απαγχονισμών. Δεν βρέθηκαν βλά-
βες μέσα στον λαιμό, γεγονός που είναι
περίεργο. Βλάβη στη συνδεσμολογία των
μεγάλων αγγείων του λαιμού είναι σύνη-
θες εύρημα στον στραγγαλισμό, αλλά
αυτή η εξέταση ποτέ δεν διεξάχθηκε».
Ο Βρετανός σημειώνει επιπλέον πως δεν
υπάρχουν τραυματισμοί και εκδορές στο
σώμα του νεκρού, πράγμα που έπρεπε να
ισχύει, αφού ο Τσαλικίδης φυσιολογικά
έπρεπε να αυτοτραυματιστεί μετά από
επιθανάτιους σπασμούς. Η χροιά του
προσώπου του είναι φυσιολογική, «ούτε
είχε συμφόρηση, ούτε ήταν ωχρό», ώστε
να φαίνεται απαγχονισμός ή στραγγαλι-
σμός. Ο ιατροδικαστής θεωρεί επίσης
πως ο κόμπος που έγινε στο σχοινί δεν
είναι ένας συνήθης κόμπος που κάνει
κάποιος υποψήφιος αυτόχειρας, αλλά
ειδικός κόμπος που θέλει γνώσεις. Ο
Καρς καταλήγει κατηγορηματικά: «Το
πιθανότερο σενάριο, βασισμένο στα ανά
χείρας μου στοιχεία, είναι ότι ο θανών
ναρκώθηκε ή και δηλητηριάστηκε και
μετά θάνατον κρεμάστηκε».
Στα ίδια συμπεράσματα καταλήγει και ο
καθηγητής Ιατροδικαστικής Θεόδωρος
Βουγιουκλάκης, ο οποίος αντικρούει
τον ιατροδικαστή Φίλιππο Κουτσάφτη,
ο οποίος είχε διατυπώσει την άποψη πως
ο Τσαλικίδης δεν παρουσιάζει ενδείξεις
απαγχονισμού γιατί έπαθε ανακοπή ενώ
είχε κρεμαστεί. Ο Βουγιουκλάκης γράφει
στην έκθεσή του: « Ένα τέτοιο ενδεχόμενο
δεν είναι πιθανό και μάλιστα σε σημείο
ώστε να στηρίξει κάποιος με βεβαιότητα,
22 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012
Φωτογραφίες του
κρεμασμένου Κώστα
Τσαλικίδη λίγο πριν
ο αδερφός του κόψει
το σχοινί
αφού είναι γνωστό ότι ο ερεθισμός των
πνευμονογαστρικών νεύρων απαντάται
κυρίως σε περιπτώσεις πίεσης του λαιμού
με τα χέρια, κάτι που είναι γνωστό και
περιγράφεται στα κλασικά συγγράματα».
Δηλαδή ή ο Τσαλικίδης κρεμάστηκε
αφού ναρκώθηκε από κάποιους ή, στην
περίπτωση που έπαθε ανακοπή, όπως
υποστηρίζει ο ιατροδικαστής Φίλιππος
Κουτσάφτης, αυτό συνέβη γιατί κάποιος
τον στραγγάλισε και μετά τον κρέμασε.
Το κουράριο και η βαλίτσα
Το 2006, μετά την ανακοίνωση του σκαν-
δάλου των υποκλοπών, στα γραφεία του
δικηγόρου της οικογένειας Τσαλικίδη
έφτασαν ανώνυμες επιστολές που υποστή-
ριζαν πως ο Τσαλικίδης δηλητηριάστηκε
με «κουράρε» ή αλλιώς κουράριο, ένα
μυοχαλαρωτικό που χρησιμοποιείται για
κυνήγι από τους ιθαγενείς στην Αφρική,
και στη συνέχεια κρεμάστηκε. Ο ανώνυ-
μος επιστολογράφος γράφει επίσης: «Ο Κ.
Τσαλικίδης είχε ένα μικρό φόβο ότι κάτι
κακό θα του συμβεί και γι’ αυτό κάθισε και
δούλευε μέχρι το πρωί. Αλλά, δυστυχώς,
πίστεψε ότι είχε περάσει ο κίνδυνος και γι’
αυτό το πρωί αφέθηκε λίγο να κοιμηθεί και
οι “κακοί” στη δεύτερή τους προσπάθεια
πέτυχαν τον σκοπό τους. Οι τηλεφωνικές
επικοινωνίες τους ήταν για ψάρεμα».
Ο Τσαλικίδης, όπως υποστηρίζουν οι
οικείοι του, ήταν πραγματικά ανήσυ-
χος. Η Ελένη Γκλίνου υποστηρίζει πως τα
τηλέφωνα της οικογένειας εμφανίζονταν
να έχουν τρελαθεί κατά την επίμαχη περί-
οδο. Τα καλούσαν άγνωστοι αριθμοί, ή
χτυπούσαν ταυτόχρονα. Υπήρξε ένα περι-
στατικό το οποίο, παρότι έχει καταγραφεί
μέσω καταθέσεων, δεν ερευνήθηκε ιδι-
αίτερα ποτέ. Πάνω από το διαμέρισμα
του Τσαλικίδη υπήρχε ένα ίδιο διαμέρι-
σμα, το οποίο είχαν νοικιάσει φοιτήτριες
από την Καλαμάτα. Δέκα μέρες πριν από
τον θάνατο του Τσαλικίδη, οι φοιτήτριες
έχασαν τα κλειδιά τους. Όταν άδειασε
το διαμέρισμα, ο ιδιοκτήτης άνοιξε το
πατάρι, όπου βρήκε μια μεγάλη βαλίτσα-
μπαούλο. Επικοινώνησε με τις φοιτήτριες
για να τους πει ότι την ξέχασαν, αλλά
αυτές δήλωσαν άγνοια. Δεν είχαν βαλίτσα
και ούτε υπήρχε στο πατάρι όταν νοίκια-
σαν το διαμέρισμα.
Από την οικογένεια το περιστατικό αξιο-
λογείται ως επιχείρηση-πρόβα που έκαναν
οι δολοφόνοι του Τσαλικίδη στο πανομοι-
ότυπο διαμέρισμα του πάνω ορόφου. Από
αυτό άλλωστε μπορούσαν να έχουν πρό-
σβαση μέσω του ανοιχτού παραθύρου της
τουαλέτας του Κώστα Τσαλικίδη.
Η αποκάλυψη επιπλέον πως οι υποκλο-
πές είναι μια επιχείρηση κατασκοπίας
των Αμερικανών κάνει όλα αυτά τα σενά-
ρια και τις εκτιμήσεις να φαίνονται πλέον
πολύ πιθανά. Πρόσφατα οι δικηγόροι
της οικογένειας Τσαλικίδη κατάφεραν
να ξανανοίξει η υπόθεση και να γίνει η
εκταφή της σορού του Τσαλικίδη, προ-
κειμένου να διενεργηθούν τοξικολογικές
εξετάσεις. Παρότι οι τρεις ιατροδικαστές
που ορίστηκαν ως πραγματογνώμονες
στην εκταφή δεν έχουν ενημερωθεί για
τα αποτελέσματα των τοξικολογικών,
δημοσιεύματα μήνες πριν, δημιουργούν
την εικόνα πως δεν υπάρχει ένδειξη δηλη-
τηριώδους ή άλλης ουσίας στο σώμα του
Τσαλικίδη. Αυτή η επιλογή των διαρροών
δείχνει να δημιουργεί εκνευρισμό στους
ιατροδικαστές, οι οποίοι αφήνουν να εννο-
ηθεί με τη σειρά τους πως κάποιοι στην
υπόθεση Τσαλικίδη δεν ενδιαφέρονται για
το επιστημονικό αποτέλεσμα, αλλά για
ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα. 
Σε κανέναν άνθρωπο δεν αξίζει να νιώσει το είδος της έκπληξης που ένιωσα κυριολεξία της έκφρασης του Κώστα φάνηκε
μαζί με την οικογένεια του Κώστα Τσαλικίδη το πρωί της 9ης Μαρτίου με τον τραγικότερο τρόπο λίγες μέρες μετά.
2005 όταν ο Κώστας βρέθηκε απαγχονισμένος στο σπίτι του στον Κολωνό. Παρόλο που εξακολουθούσε να είναι πιεσμέ-
νος, συνέχισε να είναι λειτουργικός και δεν
Κανένας άνθρωπος δεν πρέπει να κληθεί να συλλάβει ένα γεγονός τέτοιας
σταμάτησε να είναι κοινωνικός. Κάναμε σχέδια
βιαιότητας, μπροστά στην οποία ακόμα και η ξαφνική απώλεια του πατέρα για ένα ταξίδι, ψάχναμε σπίτι για να παντρευ-
μου όταν ήμουν 19 ετών έμοιαζε ένα μέτριας βαρύτητας τραύμα από αυτά τούμε το καλοκαίρι, δεν έδινε την εικόνα ενός
που η ζωή δίνει το χρόνο και τη δύναμη να επουλωθούν. ανθρώπου που ετοιμάζεται να αποχωρήσει.
Όταν ο Κώστας σταμάτησε να ζει πέρα από

Ο
θάνατος του Κώστα διέκοψε βίαια και
απότομα την πιο ευτυχισμένη περί-
οδο της ζωής μου που ξεκίνησε στις 19
Μαρτίου 1997 και τερμάτισε στις 9 Μαρτίου
του 2005. Η άρνησή μου να μιλήσω ενώ-
πιον μιας κάμερας για την προσωπική μας
ζωή θεωρώ ότι είναι από όλους σας σεβαστή
και ξέρετε σε μένα επιβάλλεται να τηρήσω
τη στάση μου αυτή και για έναν ακόμα λόγο:
τον Κώστα διέκρινε μια ιδιαίτερα αξιοπρεπής
στάση απέναντι στη κοινή μας ζωή και ήταν
εξαιρετικού ήθους άνθρωπος έτσι ώστε δεν θα
σκεφτόμουν ποτέ να παραβώ τα όρια με μια
τέτοια ενέργεια. Είχε όμως και μια εξαιρετική
επικοινωνία με τους ανθρώπους και για αυτό
το λόγο αγαπημένους φίλους. Ένοιωθε συγκι-
νητική τρυφερότητα για τους γονείς του και
αγαπούσε και θαύμαζε τον αδελφό του. Είχε
μια ιδιαίτερη αγάπη για τα παιδιά και εκείνα
του την ανταπέδιδαν καθώς δεν τον άφηναν
ποτέ να φύγει από κοντά τους. Μιλούσε με
όλους τους ανθρώπους δίχως ίχνος προσποί-
ησης ή τυπικότητες. Είχε καθαρό βλέμμα.
Ένοιωθα κοντά του προστατευμένη και ήρεμη.
Με παρέσυρε το κέφι του. Θαύμαζα το ενδια-
φέρον του για τα κοινά, για την ιστορία που
μελετούσε τα βράδια. Ευχαριστιόμασταν τα
καλοκαιρινά απογεύματα στα νησιά, τα παιγνί-
δια στη θάλασσα, τα ταξίδια μας, τις γιορτές,
τους περιπάτους στο Μοναστηράκι. Είχε ιδιαί-
τερη αγάπη στα παλιά πράγματα, στα τσίγκινα
παιγνίδια, στη μουσική με αποτέλεσμα να
χανόμαστε με τις ώρες στα παζάρια και στα
παλιά μαγαζιά σε όποιο μέρος και αν βρισκό-
μασταν. Ήταν εργατικός και έντιμος. Με άλλα
λόγια είχε μια εξαιρετική ισορροπία ψυχική
και συναισθηματική και αγαπούσε τη ζωή γιατί
ήξερε να την ανακαλύπτει. Θέλαμε τρία παιδιά,
κάναμε όνειρα μαζί και αισθανόμασταν χαρά
και σιγουριά για το μέλλον. Νομίζω ότι είναι
σπανιότατο δώρο να νιώθεις ερωτευμένος και
χαρούμενος και να αγαπάς και καθώς περνούν
τα χρόνια να αγαπάς ακόμα περισσότερο και
ακόμα πιο δυνατά. Αυτό το ζήσαμε εμείς.
Δυστυχώς τους τελευταίους μήνες ένοι-
ωθε εξαιρετικά πιεσμένος από τις συνθήκες
στον επαγγελματικό του χώρο. Μου εκμυ-
στηρεύτηκε ότι υπήρχε κίνδυνος να κλείσει
η Vodafone δίχως όμως να μου εξηγήσει το
λόγο. Επιθυμούσε να φύγει για αυτό και 20
περίπου μέρες πριν από το τραγικό πρωινό
είχε κοινοποιήσει στην εταιρία την απόφασή
του να αποχωρήσει. Η παραίτηση του τελικώς
δεν έγινε δεκτή. Έμεινε εκτός δουλειάς για
λίγες μέρες και τον γύρισαν πίσω. Όμως κάποια
Κυριακή μετά από αυτό επανήλθε στο θέμα
λέγοντας μου ότι είναι ‘ζήτημα ζωής και θανά-
του’ να φύγει από την εταιρία. Σοκαρίστηκα
που χρησιμοποίησε αυτή την ακραία έκφραση
και σκέφτηκα ότι μιλώντας έτσι μετέφερε
μια οριακή κατάσταση στη δουλειά του. Τον
παρακίνησα έντονα να φύγει την ίδια στιγμή
από την Vodafone και του θύμισα άλλες δου-
λειές που είχαμε συζητήσει στο παρελθόν και
θεωρούσα ότι θα ήταν ενδιαφέρουσες για τη
ζωή του και όχι σε τέτοιο βαθμό πιεστικές. Η
το μαρτύριο και την οδύνη που ζούσα μου
συνέβη το εξής: έχασα κάθε εμπιστοσύνη στη
ζωή, άρχισα να πείθομαι ότι οιαδήποτε στιγμή,
οποιοσδήποτε ψυχικώς υγιής άνθρωπος είναι
σε θέση να βάλει μόνος του τέρμα στη ζωή
του. Όλοι εκτός από μένα. Και εκεί δεν κατα-
λάβαινα. Πως ενώ βρισκόμουν σε μια κόλαση
δίχως τέλος και ζούσα αυτή τη μοναδική φρίκη
δεν μπορούσα να κάνω το ίδιο και κρατιόμουν
απ’ τη ζωή. Με οργή αλλά κρατιόμουν. Ένα
χρόνο αργότερα μέσα από την αποκάλυψη
του σκανδάλου των υποκλοπών ένοιωσα ότι
μου δόθηκε επιτέλους μια πρώτη απάντηση. Οι
υγιείς άνθρωποι δε φεύγουν από τη ζωή όταν
είναι ευτυχισμένοι στην προσωπική, την οικο-
γενειακή και την κοινωνική τους ζωή. Φεύγουν
όταν τους την αφαιρούν. Οι υπόλοιπες απα-
ντήσεις θα δίνονταν από την εξέταση αυτού
που θεωρήθηκε η μεγαλύτερη μεταπολεμική
υπόθεση κατασκοπείας σε βάρος της εθνικής
ασφάλειας. Δεν μπορούσα να προβλέψω τότε
ότι η έρευνα θα κατέληγε σε μια χοντρή προ-
σβολή. Διότι θεωρώ ως προσβολή στη μνήμη
του Κώστα Τσαλικίδη στους ανθρώπους του
αλλά και στο αίσθημα δικαίου και αξιοπρέπειας
κάθε Έλληνα την παραπομπή της υπόθεσης στο
αρχείο, κίνηση που δηλώνει όχι αδυναμία αλλά
έλλειψη βούλησης για εξιχνίασή της και τιμω-
ρία των ενόχων.
Ευχαριστώ για τη φιλοξενία.
Σάρρα Γαλανοπούλου

HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 23

 Θεωρίες συνομωσίας
Της Lady Lilith
Το Hot Doc με αίσθημα
ευθύνης παρουσιάζει
ολόκληρη την κατάθεση
ψυχής του Ευάγγελου
Βενιζέλου, που κανένα
συμβατικό μέσο μαζικής
ενημέρωσης δεν είχε
το σθένος να πράξει.
24 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012
Ο Μπένι και
οι Εξωγήινοι Σιωνιστές
Ό σοι γνωρίζουν καλά την πολιτική
σοφία, την απαράμιλλη στρατηγική
ευφυΐα και κυρίως τη μενταλιτέ του Μπένι,
ήταν σίγουροι ότι δεν θα αργούσε να δώσει
το στίγμα του και ταυτόχρονα το έναυσμα
για να ξεκαθαρίσει το πολιτικό σκηνικό και
κυρίως να αποκαλυφθεί το πραγματικό πρό-
σωπο του πολιτικού και επιχειρηματικού
κατεστημένου της χώρας.
Ο κόμπος, λένε, έφτασε στο χτένι και, όπως
σοφά επέμεναν εδώ και καιρό οι μυστικο-
σύμβουλοί του, οι ντετέκτιβ Μόλντερ και
Σκάλι (σ.σ. X-Files), «η αλήθεια είναι εκεί
έξω και πρέπει να αποκαλυφθεί».
Ο Μπένι πείστηκε, τελικά, να κάνει τη
μεγάλη σύγκρουση και την ανατροπή
όταν διαπίστωσε ότι ΕΚΕΙΝΟΣ και μόνο
έχει υπομείνει τα πάνδεινα στην προσπά-
θειά του να σώσει την πατρίδα, ΕΚΕΙΝΟΣ
και μόνο έχει υποστεί προσβολές και χτυ-
πήματα κάτω από τη μέση, ΕΚΕΙΝΟΣ και
μόνο συρρικνωνόταν αντιστρόφως ανάλογα
με το πολιτικό του διαμέτρημα.
Και ο Μπένι χτύπησε, μιλώντας εκ βαθέων
στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας
της Βουλής και ανατρέποντας την
καθεστωτική αλήθεια.
Cherchez τους Εβραίους
Η είδηση έπεσε σαν βόμβα στην αίθουσα
όπου λαμβάνουν χώρα οι συνεδριάσεις
της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας.
Τα θεμέλια σείστηκαν όταν, παρά το
πεντάωρο σφυροκόπημα, ο Μπένι δεν
κώλωσε και αποκάλυψε τη συνωμοσία των
Εβραίων έτσι όπως αυτή αποτυπώνεται στη
λίστα Λαγκάρντ.
Γιατί το αντικείμενο (sic) – στικάκι, που ως
κόρη οφθαλμού φυλούσε στο κομοδίνο του,
αποκαλύπτει ότι τα τρία πρώτα ονόματα
που έχουν μεταφέρει τα δισεκατομμύριά
τους στην Ελβετία «είναι εβραϊκά»!
Στο άκουσμα της αποκάλυψης κάποιοι
έσπευσαν να του κλείσουν το στόμα,
όμως ΕΚΕΙΝΟΣ αντιστάθηκε σαν λιο-
ντάρι. Πάλεψε με νύχια και με δόντια
και συνέχισε…
Η λίστα Λαγκάρντ δεν είναι τίποτε άλλο
από ένα μικρό δείγμα των Πρωτοκόλλων
της Σιών! Είναι οι αποδείξεις με ονόματα
και διευθύνσεις των Εβραίων επιχειρη-
ματιών που από τα τέλη του περασμένου
αιώνα έχουν καταστρώσει υποχθόνιο σχέδιο
για την κατάκτηση της παγκόσμιας εξου-
σίας. Οι Εβραίοι άλλωστε, συνέχισε, είναι
πίσω από όλες της μεγάλες τράπεζες, τους
οίκους αξιολόγησης και γενικότερα αυτό
που λέμε «αγορές».
Ανουνάκι -Π 51
Ο Μπένι, αποφασισμένος να αποκα-
λύψει την απόλυτη αλήθεια, συνέχισε
ανατρέποντας ό,τι ξέρουμε για τον κόσμο
μας μέχρι σήμερα. Τα Πρωτόκολλα της
Σιών, είπε, δεν είναι απλώς το σχέδιο των
Εβραίων για την παγκόσμια κυριαρχία,
είναι το σχέδιο των εξωγήινων Εβραίων,
των πλασμάτων που πραγματικά ελέγχουν
τον πλανήτη Γη και όχι μόνο.
Ο πανεπιστήμων Μπένι παρέδωσε στην
Επιτροπή συγκεκριμένα στοιχεία, αφού έχει
μελετήσει και τις πλάκες των Σουμερίων.
Και σε αυτές τις πλάκες οι Σουμέριοι ανα-
φέρονται ρητά και κατηγορηματικά στους
Ανουνάκι, σε εκείνους δηλαδή «που κατέ-
βηκαν στη Γη από τον ουρανό» και έχουν
την απαράμιλλη ικανότητα να μεταμορφώ-
νονται σε όλα τα πλάσματα που φιλοξενεί ο
πλανήτης στην προσπάθειά τους να κατα-
κτήσουν τον κόσμο και να εγκαθιδρύσουν
την παγκόσμια κυβέρνηση.
Ο Μπένι, κατά την προσφιλή τακτική του,
κατέθεσε μάλιστα έγγραφα και φωτογρα-
φίες από την περιβόητη «Περιοχή 51» (σ.σ.
130 μίλια από το Λας Βέγκας), που από το
1947 αποτελεί το σημείο συνάντησης των
εξωγήινων με τα ανθρωποειδή υποχεί-
ριά τους και ο τόπος όπου αναπτύσσονται
μυστικά όπλα και άλλα προγράμματα
που αφορούν την σκιώδη παγκόσμια
κυβέρνηση.
Επισημαίνεται ότι για πρώτη φορά στα κοι-
νοβουλευτικά χρονικά η Επιτροπή Θεσμών
και Διαφάνειας αρνήθηκε να κρατήσει πρα-
κτικά κατάθεσης, ενώ τα μέλη της έδωσαν
όρκο τιμής να μην αποκαλύψουν ποτέ ότι ο
Μπένι έκλεισε την κατάθεσή του ουρλιάζο-
ντας πολλάκις: «η Ζωή Κωνσταντοπούλου
είναι Ανουνάκι»! 
HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 25
ΙΚΑ

Ροβέρτος Σπυρόπουλος

ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΑ
ΤΕΡΤΙΠΙΑ ΚΑΙ
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΚΟΛΠΑ
Έκανε ρυθμίσεις χωρίς νόμο σε 53 επιχειρήσεις
Η αποκάλυψη του Hot Doc, πως το ΙΚΑ προχώρησε σε έναν πρωτοφανή δια- Ο νόμος 4038/2012, ο οποίος ρύθμιζε
κανονισμό οφειλών, κάνοντας 4.700 δόσεις των 161 ευρώ σε εταιρία του τον διακανονισμό για τις οφειλές προς
Ομίλου Ξυνή, δημιούργησε πολλές αντιδράσεις. Και κυρίως αυτή του διοι- το ΙΚΑ, προέβλεπε πως οι ρυθμίσεις θα
ισχύσουν για όσους καταθέσουν αίτηση
κητή του ΙΚΑ που ισχυρίστηκε πως πρόκειται για ένα λάθος του υπαλλήλου
έως τις 31 Μαρτίου 2012. Στη συνέχεια
και όχι για πραγματική ρύθμιση του ΙΚΑ. Η επείγουσα έρευνα που διέταξε ο
δόθηκε παράταση σε αυτή την προθεσμία
γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης, αποκαλύπτει πως όχι μόνο έγινε μέσω του νόμου 4075/2012. Τα χρέη με
ρύθμιση με δόση 161 ευρώ, αλλά πως ο ίδιος ο διοικητής του ΙΚΑ Ροβέρτος την παράταση μπορούσαν να ρυθμιστούν
Σπυρόπουλος, με δελτία τύπου, «νομοθετούσε» παρατάσεις ρύθμισης που με αίτηση έως τις 30 Απριλίου 2012.
διευκόλυναν μερικές επιχειρήσεις να τακτοποιήσουν τις οφειλές. Η επιχεί- Η διοίκηση του ΙΚΑ με Δελτία Τύπου
ρηση Αθηνά Ξυνή, παρότι εκπρόθεσμη, ζήτησε ρύθμιση και οι υπάλληλοι ενημέρωσε ωστόσο, την 1η Ιουνίου και
του ΙΚΑ την έκαναν, χρησιμοποιώντας όχι νόμους του ελληνικού κράτους την 11η Ιουνίου, πως «δίνεται παράταση
αλλά ανακοινώσεις του διοικητή. έως τις 29 Ιουνίου 2012 της υποβολής
αίτησης υπαγωγής στη ρύθμιση ληξιπρό-
θεσμων οφειλών». Με ένα ακόμη Δελτίο
Του Κώστα Παπάζογλου
Τύπου, την 5η Ιουλίου, το ΙΚΑ ανακοί-

Σ
τις 29 Ιουνίου 2012, η επιχείρηση
Αθηνά Ξυνή, η οποία ανήκει στην
οικογένεια και τον Όμιλο Ξυνή,
έκανε αίτηση στο ΙΚΑ για να ρυθ-
μίσει χρέη της ποσού 758.865,39 ευρώ.
Το ίδρυμα έκανε δεκτή την αίτηση και
η επιχείρηση, για χρέη σχεδόν ενός εκα-
τομμυρίου, πληρώνει δόση 161,47 ευρώ.
Το μηχανογραφικό σύστημα του ΙΚΑ
εμφάνισε 4.700 δόσεις αυτού του ποσού
που λήγουν το 2404. Σύμφωνα με τον
διοικητή του ΙΚΑ Ροβέρτο Σπυρόπουλο,
ήταν ένα ατυχές λάθος. Όπως χαρα-
κτηριστικά απάντησε στο Hot Doc: «Η
αμέλεια ή η λαθεμένη ενέργεια ή η ενδε-
χόμενη αυθαίρετη ενέργεια υπαλλήλου
του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ να διαιρέσει το συνολικό
ποσό οφειλής μιας και μόνης επιχεί-
ρησης, που είχε ενταχθεί νόμιμα στη
ρύθμιση του λεγόμενου διακανονισμού,
με το ποσό που αντιστοιχεί στο 20% των
μηνιαίων εισφορών αυτής της επιχείρη-
σης, χωρίς να διευκρινίζει ότι αυτό ισχύει
για 12 μήνες και όχι για 400 χρόνια, απο-
τέλεσε τη βάση για να δημιουργηθεί ο
συνολικός θόρυβος και η παρεξήγηση».
Ήταν ένα απλό λάθος, σύμφωνα με τον
κύριο Σπυρόπουλο, ο οποίος, διαμέ-
σου του γραφείου Τύπου του ΙΚΑ, δεν
απέφυγε το λάθος να μιλήσει δημό-
σια για «κατασκευασμένο, ανυπόστατο
και ψευδές δημοσίευμα». Η επιθε-
τική αυτή συμπεριφορά της διοίκησης
του ΙΚΑ δεν ήταν ένα ακόμη λάθος,
αλλά η προσπάθεια να καλυφθεί η
πραγματικότητα. Ο διοικητής του ΙΚΑ
Ροβέρτος Σπυρόπουλος ανακοίνωσε δύο
παρατάσεις ρύθμισης χρεών, πέρα από
όσα ορίζει ο νόμος, παίζοντας τον ρόλο
του νομοθέτη. Σε μία από αυτές τις παρα-
τάσεις, η επιχείρηση Ξυνή έκανε αίτηση
εκπρόθεσμα να ρυθμίσει τα χρέη και το
ΙΚΑ δέχθηκε ως εμπρόθεσμη την αίτηση,
παρότι ο νόμος προέβλεπε διαφορετικά.
Με τον ίδιο τρόπο, άλλες 53 επιχειρήσεις
εμφανίζονται να κάνουν ρύθμιση χρεών.
Μερικές πληρώνουν 300 ή 500 ευρώ
για να ρυθμίσουν χρέη που φτάνουν το
ένα εκατομμύριο.
Είδα φως και μπΙΚΑ
Στις 10 Οκτωβρίου, η Εισαγγελία
Πρωτοδικών Αθηνών παρέλαβε από τον
γενικό επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης,
Λέανδρο Ρακιντζή, τα αποτελέσματα της
έρευνας που πραγματοποίησε η Αρχή για
την υπόθεση ρύθμισης των οφειλών της
επιχείρησης Ξυνή προς το ΙΚΑ. Η έρευνα
που επιχείρησε να συλλέξει στοιχεία για
όσα αποκάλυψε το Hot Doc αποκάλυψε
μια σειρά παρανομιών από στελέχη του
ΙΚΑ, για τα οποία και ενημέρωσε την
Εισαγγελία. Οι παράγοντες του ΙΚΑ,
δημιουργώντας ένα ειδικό καθεστώς που
δεν στηρίζεται σε κανένα νομικό πλαί-
σιο (νόμο, υπουργική απόφαση, πράξη
νομοθετικού περιεχομένου), αποφάσι-
σαν να δώσουν παρατάσεις που ουδέποτε
αποφασίστηκαν από τα θεσμικά όργανα.
νωσε πως δίνεται και άλλη παράταση
έως τις 16 Ιουλίου. Οι δύο παρατά-
σεις που ανακοίνωσε η διοίκηση του
ΙΚΑ στην πραγματικότητα δεν δόθηκαν
ποτέ. Ήταν ανακοινώσεις με τις οποίες
«νομοθετούσε» κατά έναν περίεργο
τρόπο ο διοικητής του ΙΚΑ, παρά τα όσα
όριζαν οι νόμοι.
Στην έρευνα που διεξήγαγε ο γενικός επι-
θεωρητής Δημόσιας Διοίκησης στο ΙΚΑ,
οι υπηρεσίες του ιδρύματος δεν προσκό-
μισαν πράξεις νομοθετικού περιεχομένου
ή διατάξεις νόμου και υπουργικές αποφά-
σεις που να δικαιολογούν τις παρατάσεις
που δόθηκαν. Χαρακτηριστικά αναφέρει
το ενημερωτικό του Λέανδρου Ρακιντζή
προς την Εισαγγελία: «Παρά την εκ του
νόμου καταληκτική προθεσμία μέχρι
30/4/2012, οι αρμόδιες υπηρεσίες του
ΙΚΑ-ΕΤΑΜ δέχτηκαν ως εμπρόθεσμες
τις αιτήσεις που κατατέθηκαν από την
1/5/2012 και μέχρι 16/7/2012, για την
υπαγωγή στο καθεστώς ευνοϊκών ρυθ-
μίσεων ασφαλιστικών εισφορών του
άρθρου 21 παρ. 1α του ν. 4038/2012 και
ρύθμισαν τις οφειλές αυτές με έκπτωση
40% επί των προσθέτων τελών της κεφα-
λαιοποιημένης την 31/12/2011 οφειλής,
ζημιώνοντας κατ΄αυτό τον τρόπο το
ίδρυμα. Οι τοιουτοτρόπως ρυθμισθείσες
υποθέσεις για μεγάλες οφειλές άνω των
300.000€ ανέρχονται σε 49, σύμφωνα με
στοιχεία που μας έδωσε το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ».
Τέσσερις ακόμη αιτήσεις για ρύθμιση
φέρονται να έχουν γίνει δεκτές από το
ΙΚΑ και μετά τις αυθαίρετες παρατά-
σεις που δόθηκαν. Οι εταιρίες αυτές  

HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 27

 ΙΚΑ

η Εισαγγελία εξυπηρετούνται εκτός νόμου, παρότι

Πρωτοδικών
έχουν κάνει αίτηση ακόμη και στις 2
Αθηνών, παρέλαβε
από τον Γενικό Οκτωβρίου και έχουν χρέη 400.000 ευρώ
Επιθεωρητή η καθεμία.
Δημόσιας
Διοίκησης Η εταιρία Ξυνή κάνει αίτηση ρύθμι-
Λέανδρο σης χρεών την τελευταία μέρα της
Ρακιντζή, πρώτης παράνομης παράτασης που
τα αποτελέσματα
της έρευνας που δίνει ο διοικητής του ΙΚΑ σε συνεννό-
πραγματοποίησε ηση με τον υπουργό, όπως αναφέρει
η Αρχή για την
υπόθεση ρύθμισης
στο Δελτίο Τύπου, αλλά χωρίς καμία
των οφειλών νομική υπόσταση.
της επιχείρησης
Ξυνή προς το
ΙΚΑ. Η έρευνα Ανισότητα
που επιχείρησε δια χειρός Βενιζέλου
να συλλέξει
Στα συνοδευτικά έγγραφα που έχουν δια-
στοιχεία για
όσα αποκάλυψε βιβαστεί στην Εισαγγελία της Αθήνας από
το Hot Doc, τον Λέανδρο Ρακιντζή περιλαμβάνεται
κατέληξε στη
διαπίστωση και ο κατάλογος των 53 επιχειρήσεων με
μιας σειράς χρέη προς το ΙΚΑ άνω των 300.000 ευρώ
παρανομιών
που έκαναν ρύθμιση κατά τη διάρκεια
από στελέχη
του ΙΚΑ των μη νόμιμων παρατάσεων. Σε αυτό
τον κατάλογο εμφανίζεται αντιπροσω-
πεία αυτοκινήτων με χρέη 518.000 ευρώ
να κάνει ρύθμιση πληρώνοντας δόση 679
ευρώ. Επιχείρηση οδικής βοήθειας με
χρέη 530.000 δίνει δόση 642 ευρώ, και
πολύ γνωστή επιχείρηση καλλυντικών με
χρέη 882.000 παίρνει ασφαλιστική ενη-
μερότητα και ρυθμίζει χρέη με δόση 350
ευρώ. Πρωταθλητές βέβαια είναι η επι-
χείρηση Ξυνή, η οποία με χρέη 759.000
αποδίδει στο ΙΚΑ 161,47 ευρώ και παίρ-
νει ενημερότητα, και ναυπηγική εταιρία
γνωστής οικογένειας μουσικών, που με
5 εκατομμύρια χρέη στο ΙΚΑ «καθαρίζει»
με δόση 2.800 ευρώ.
Ο διοικητής του Στον ίδιο κατάλογο υπάρχουν επι-
ΙΚΑ, Ροβέρτος χειρήσεις με ίδια ποσά ως χρέος που
Σπυρόπουλος
«νομοθετούσε» πληρώνουν μεγαλύτερες δόσεις. Αυτό
με δελτία Τύπου. δεν είναι μια «επιτυχία» του ΙΚΑ, αλλά
Η επιχείρηση
και του νόμου του Ευάγγελου Βενιζέλου.
Ξυνή έκανε
αίτηση Σύμφωνα με τον νόμο που φέρει την
εκπρόθεσμα υπογραφή του ως αντιπροέδρου της
να ρυθμίσει τα
χρέη και το ΙΚΑ
Κυβέρνησης και υπουργού Οικονομικών,
δέχθηκε ως η ρύθμιση χρεών γίνεται πέρα από κάθε
εμπρόθεσμη την αρχή ισότητας και αναλογικότητας. Έτσι
αίτηση, παρότι ο
νόμος προέβλεπε μπορεί κάποιος με χρέη 10.000 ευρώ στο
διαφορετικά. ΙΚΑ, για να κάνει ρύθμιση, να πληρώνει
Με τον ίδιο
περισσότερα από κάποιον ο οποίος χρω-
τρόπο, άλλες
53 επιχειρήσεις στάει 2 εκατομμύρια.
εμφανίζονται Ο νόμος δεν προβλέπει το αυτονόητο
να κάνουν
ρύθμιση χρεών και δίκαιο, δηλαδή το ποσό του χρέους
να ρυθμίζεται με έναν αριθμό δόσεων.

28 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012

Ο εγκέφαλος της συγγραφής του προ-
βλέπει πως η δόση δεν καθορίζεται από
την απλή διαίρεση της οφειλής δια του
ποσού των δόσεων, αλλά και από έναν
συντελεστή επί των τελευταίων ασφα-
λιστικών εισφορών. Μια επιχείρηση η
οποία απασχολεί, για παράδειγμα, 100
εργαζόμενους, αλλά δεν είναι ασφα-
λισμένοι στο ΙΚΑ επειδή πληρώνονται
με Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών, μπο-
ρεί να έχει οφειλή ενός εκατομμυρίου,
αλλά να πληρώνει λιγότερα από μια επι-
χείρηση με 10 ασφαλισμένους στο ΙΚΑ
και οφειλή 50.000 ευρώ. Είναι προφα-
νές πως ο νόμος ευνοεί όσους χρωστάνε
πολλά και δεν είναι ιδιαίτερα τυπικοί και
τίμιοι στην ασφάλιση των εργαζομένων.
Νομικοί σχολιάζουν στο Hot Doc πως
ο νόμος μπορεί κάλλιστα να θεωρηθεί
αντισυνταγματικός αν κάποιος προσφύ-
γει εναντίον του.
Κόμματα, προσκόματα
και τροπολογίες
Μεγάλος ευνοημένος από τις ρυθμί-
σεις του νόμου για τις οφειλές προς το
ΙΚΑ ήταν τα κόμματα. ΠΑΣΟΚ και ΝΔ
χρωστάνε στο ΙΚΑ, όπως αποκάλυψε το
Hot Doc, 1.800.000 ευρώ. Το χρέος
αυτό δεν τους έδινε τη δυνατότητα να
πάρουν ασφαλιστική ενημερότητα από
το ΙΚΑ. Χωρίς ασφαλιστική ενημερό-
τητα δεν μπορούσαν να πάρουν την
κρατική επιχορήγηση. Έτσι εντάχθηκαν
στις ρυθμίσεις, πήραν ενημερότητα, στη
συνέχεια την επιχορήγηση και μετά έπα-
ψαν (όπως πολλοί που λειτουργούν με
τον ίδιο τρόπο) να καταβάλουν τις δόσεις.
Μετά τις αποκαλύψεις του Hot Doc
για τη ρύθμιση χρεών Ξυνή, στις 5
Οκτωβρίου, κατατέθηκε στη Βουλή
τροπολογία σε σχέδιο νόμου για τη «βοή-
θεια στο σπίτι» που δίνει τη δυνατότητα
ρυθμίσεων χρεών του ΙΚΑ εκ νέου. Η τρο-
πολογία ψηφίστηκε στις 10 Οκτωβρίου
και προβλέπει αίτηση για ρύθμιση έως
τις 31 Δεκεμβρίου. Η τροπολογία δεν έχει
αναδρομική ισχύ, δεν μπορεί δηλαδή
να νομιμοποιήσει εκ των υστέρων τις
μη νόμιμες παρατάσεις που δόθηκαν
από τη διοίκηση του ΙΚΑ. Δημιουργεί
όμως την εντύπωση, σε όποιον δεν
γνωρίζει (ακόμη και σε βουλευτές του
Ο διοικητής του ΙΚΑ,
Ροβέρτος Σπυρόπου-
λος ανακοίνωσε
δύο παρατάσεις
ρύθμισης χρεών, πέρα
από όσα ορίζει ο νόμος,
παίζοντας τον ρόλο
του νομοθέτη
Κοινοβουλίου), πως οι παρατάσεις ήταν
όλες ρυθμισμένες νομικά. Οι υπάλλη-
λοι του ΙΚΑ, οι οποίοι έκαναν δεκτές
αιτήσεις ρύθμισης χωρίς να έχουν στα
χέρια τους νόμους που να τις δικαιολο-
γούν παρά μόνο Δελτία Τύπου του ΙΚΑ,
αντιμετωπίζουν κατηγορίες για παρά-
βαση καθήκοντος. Η διοίκηση του ΙΚΑ
θα κληθεί, όπως φαίνεται, να απολογηθεί
για τη στάση της. Για την υπόθεση Ξυνή
έχει σχηματιστεί ήδη δικογραφία, ενώ η
επιχείρηση βρέθηκε αντιμέτωπη και με
έφοδο της Οικονομικής Αστυνομίας.  Διοικητής ΙΚΑ-ΕΤΑΜ
Η απάντηση
του Ροβέρτου
Σπυρόπουλου
Αγαπητό Hot Doc, επειδή συνεχίζεις
να σχολιάζεις την ανακοίνωση της διοί-
κησης του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ σχετικά με την
εμφανιζόμενη ρύθμιση οφειλών σε
επιχείρηση σε βάθος 400 ετών, θέλω
για τελευταία φορά για αυτό το θέμα
να επισημάνω τα παρακάτω:
Αυτή η ρύθμιση δεν έχει υπάρξει ποτέ.
Η αξιοποίηση της ρύθμισης παλαιών
οφειλών με τον όρο πληρώνω τις τρέ-
χουσες εισφορές και επιπλέον το 20%
των τρεχουσών εισφορών λήγει με
βάση τον νόμο στις 31/12/2013.
Η αμέλεια ή η λαθεμένη ενέργεια ή η
ενδεχόμενη αυθαίρετη ενέργεια υπάλ-
ληλου του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ να διαιρέσει το
συνολικό ποσό οφειλής μιας και μόνης
επιχείρησης, που είχε ενταχθεί νόμιμα
στη ρύθμιση του λεγόμενου διακανονι-
σμού, με το ποσό που αντιστοιχεί στο
20% των μηνιαίων εισφορών αυτής
της επιχείρησης, χωρίς να διευκρινί-
ζει ότι αυτό ισχύει για 12 μόνο μήνες
και όχι για 400 χρόνια, αποτέλεσε τη
βάση για να δημιουργηθεί ο συνολικός
θόρυβος και η παρεξήγηση.
Με δύο έως τώρα ανακοινώσεις η
διοίκηση του ΙΚΑ-ΕΤΑΜ το μόνο
που πράττει είναι να προασπίζει
την αλήθεια.
Δεν κατανοούμε γιατί αυτό ενοχλεί.
Τέλος, επειδή εμπλέκετε και τα κόμ-
ματα και την παλαιά ιδιότητά μου
ως γενικού διευθυντή του ΠΑΣΟΚ,
σας διαβεβαιώνω για τελευταία φορά
τα παρακάτω.
Τόσο το ΠΑΣΟΚ όσο και η ΝΔ έχουν
αξιοποιήσει, όπως άλλες 120.000
οικονομικές επιχειρήσεις, τις ισχύ-
ουσες νομοθετικές διατάξεις για να
ρυθμίσουν τις οφειλές τους προς το
ΙΚΑ ETAM.
Ελπίζω αυτή τη φορά να μπόρεσα να
σας δώσω, το έχω κάνει άλλωστε και
στις τηλεφωνικές μας συνομιλίες, με
πληρότητα όλες τις πλευρές και τις
πτυχές αυτού του θέματος.
Ελπίζω με την ως άνω διευκρίνιση να
έχουν δοθεί απαντήσεις στο σύνολο
των ερωτημάτων σας.
Ροβέρτος Σπυρόπουλος
Masqué. Doc
Του Θανάση Καρτερού
Ηλίας Παναγιώταρος
Corpus Fascisti
Αν ο Νίκος Μιχαλολιάκος
εκπροσωπεί το πνεύμα Κ αι αν μπορούμε να παρομοιάσουμε
τον πρώτο με Μέγα Μηχανικό που
οργανώνει το χτίσιμό μας σε μια νέα
της Χρυσής Αυγής Ελλάδα και τον δεύτερο με Μέγα
και ο Ηλίας Κασιδιάρης Αρχιτέκτονα που εξασφαλίζει την ομορ-
την ομορφιά της, φιά της οικοδομής, στον τρίτο έχει ανα-
ο Ηλίας Παναγιώταρος τεθεί από τον πρώτο, τον δεύτερο και την
εκπροσωπεί χωρίς Ιστορία, ένας πιο γήινος, πιο σεμνός,
αλλά και πιο τετράγωνος κατά κάποιο
αμφιβολία τη ρώμη, τρόπο ρόλος: Αυτός του τούβλου, χωρίς
το συμπαγές των υλικών το οποίο καμιά οικοδομή οποιουδήποτε
της, το στιβαρό της σώμα. είδους δεν είναι δυνατό να περάσει από
τον χώρο των οραμάτων και των σχεδίων
στον χώρο της πολεοδομίας.
Τίποτα το προσβλητικό σ’ αυτό. Πέτρα
επί της οποίας θα οικοδομήσει την
εκκλησία του απεκάλεσε ο εσχάτως
προσφιλής στη Χρυσή Αυγή Ιησούς
τον απόστολο Πέτρο. Και ο Ηλίας
Παναγιώταρος καθιστά προφανές τον
τελευταίο καιρό ότι εκτελεί πιστά την
αποστολή του. Θέλει η οργάνωση να
χτίσει τείχη μεταξύ Corpus Christi και
ευσεβούς ποιμνίου; Ο Παναγιώταρος
ευσταλής και τουβλώδης έξω από το
Χυτήριο. Θέλει η οργάνωση να χτίσει
φράχτες μεταξύ μελαψών παιδιών και
παιδικών σταθμών; Ο Παναγιώταρος
συμπαγής και τουβλοδέστερος στις
τραμπάλες και στις κούνιες. Θέλει η
οργάνωση να ορθώσει σύνορα μεταξύ
Ελλήνων και αλλοδαπών στη διανομή
συσσιτίων; Ο Παναγιώταρος στιβαρός
και τουβλοδέστατος μεταξύ σούπας και
πεινασμένων: Εσύ να πας να σου δώσει
ο Τσίπρας αστακομακαρονάδα.
Θα ήταν λάθος όμως να πιστέψει κανείς
ότι ο Ηλίας Παναγιώταρος παίζει απλώς
τον ρόλο του τούβλου στα πλαίσια της
κατανομής καθηκόντων στην οργά-
νωσή του. Οι δημόσιες εμφανίσεις
του, ο πυκνός νοημάτων λόγος του, η
ορθογώνια αντιμετώπιση των αντιπά-
λων –του Τατσόπουλου, των αλλοδαπών
μικροπωλητών, των μελαψών ενηλίκων,
των μελαψών ανηλίκων, των πούστηδων
και λοιπά– αποδεικνύουν ότι έχει μάθει
να σκέφτεται σαν τούβλο, να φέρεται
σαν τούβλο, να αντιδρά σαν τούβλο. Και
τελικά να είναι τούβλο – άρα άξιος όχι
μόνο εθνικού σεβασμού, αλλά και μελέ-
της. Γιατί αν Μέγας Μηχανικός στο
εργοτάξιο της Χρυσής Αυγής είναι ένας
και Μέγας Αρχιτέκτων επίσης, τούβλα
όπως ο Παναγιώταρος είναι εκατοντάδες
και χιλιάδες. Και όλα τα σχέδια θα έμε-
ναν αέρας κοπανιστός αν δεν υπήρχαν
εκείνοι που τετράγωνοι, όμοιοι, κλώνοι,
σε άψογη παράταξη Βέρμαχτ, δεν απο-
τελούσαν το υλικό για να χτιστούν τόσες
πόρτες, τόσοι φράχτες, τόσα τείχη, τόσα
στρατόπεδα, που έχει ανάγκη η Ελλάδα
των οραμάτων τους.
Ευτυχώς δεν σπανίζουν τον τελευταίο
καιρό. Οι φούρνοι της Χρυσής Αυγής
δουλεύουν στο φουλ. Τα διασωθέντα
καλούπια του Γκέμπελς, η λάσπη του
Μιχαλολιάκου και οι παράφρονα υψη-
λές θερμοκρασίες του Κασιδιάρη δίνουν
υπόσταση στο υλικό που θα χρειαστεί
στην αυριανή οικοδομή. Παράγουν
μάλιστα τούβλα τόσο ανθεκτικά, ώστε
ενδιαμέσως να μπορούν να παίξουν τον
διαφωτιστικό τους ρόλο επί των ανθελλη-
νικών, προδοτικών, απίστων, αλλοδαπών
και εν γένει ανώμαλων κεφαλών. Για
να γίνει σαφές ότι ο άνθρωπος-Τού-
βλο (το κεφαλαίο ως φόρος τιμής) είναι
αναντικατάστατος στο μεγάλο σχέδιο
της Χρυσής Αυγής. Η οποία στο πρό-
σωπό του Ηλία Παναγιώταρου και στο
πρόσωπο των ομοίων του συμπλή-
ρωσε επιτέλους το Πνεύμα και την
Ομορφιά με το ανάλογο Σώμα: Corpus
Fascisti, γα να αντιτάξουμε την καθα-
ρότητά του στο βρόμικο του γνωστού
Corpus Christi… 
 Αποκρατικοποιήσεις

Ταμείο Απαξίωσης ΤΑΙΠΕΔ

Ιδιωτικής Περιουσίας
του Δημοσίου
«Η ιστορία επαναλαμβάνεται την πρώτη φορά ως τραγωδία και τη
δεύτερη φορά ως φάρσα», έλεγε ο Καρλ Μαρξ. Στην περίπτωση
του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου
(ΤΑΙΠΕΔ) και των αποκρατικοποιήσεων, η επανάληψη της ιστο-
ρίας θυμίζει περισσότερο τραγωδία και λιγότερο φάρσα. Οι ίδιοι
σύμβουλοι που εδώ και πολλά χρόνια παρέχουν τις υπηρεσίες
τους στο ελληνικό δημόσιο με τα γνωστά αποτελέσματα, καλού-
νται σήμερα να μας σώσουν για ακόμη μια φορά.

Του Βαγγέλη Τριάντη

M
erril Lynch International,
UBS Limited, Lazard Co
Limited, Deutsche Bank,
Citigroup, Rotschild & sons,
Τράπεζα Πειραιώς, είναι μόνο μερικά
ονόματα από τον μακρύ κατάλογο των
χρυσοφόρων συμβούλων του ελληνικού
δημοσίου. Ένα κατάλογο που, αν τον κοι-
τάξει κανείς προσεκτικά, θα διαπιστώσει
ότι πίσω από τα βαριά ονόματα κρύβονται
υποθέσεις διαφθοράς, σχέσεις με κυβερ-
νήσεις διεθνώς, αμερικανικές μυστικές
υπηρεσίες, προπαγάνδα, ακόμη και προσληφθεί από την Ειδική Γραμματεία
παροχή υπηρεσιών σε διεθνείς ανταγω- Αποκρατικοποιήσεων και μεταφέρθηκαν
νιστές των ελληνικών κρατικών εταιριών. στο ΤΑΙΠΕΔ και ανέρχονται στο 0,49%
Τις αμοιβές των συμβούλων θα τις των εσόδων από τις αποκρατικοποιήσεις,
ζήλευαν και οι πλέον κερδοφόρες βιο- τα οποία άγγιξαν το 1,8 δισ. ευρώ.
μηχανικές επιχειρήσεις διεθνώς, την Οι σύμβουλοι του ελληνικού δημοσίου
περίοδο αυτή. Είναι χαρακτηριστικό για κάθε ποσοστό αποκρατικοποίησης
ότι από τον Ιούλιο του 2011 έως και τον εισπράττουν προμήθεια. Όσο αυξάνεται
Μάρτιο του 2012, οι σύμβουλοι εισέπρα- το ποσοστό των εσόδων που εισρέουν στα
ξαν ως αμοιβή 6,9 εκατ. ευρώ, όπως δημόσια ταμεία από το ξεπούλημα των
προκύπτει από τα στοιχεία που διαβίβασε ασημικών του δημοσίου τόσο αυξάνει
στη Βουλή ο αναπληρωτής υπουρ- και η αμοιβή τους. Και όλα αυτά παρά το
γός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας, γεγονός ότι η πορεία των αποκρατικοποι-
έπειτα από αίτημα του προέδρου του ήσεων σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να
ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα. θεωρηθεί ικανοποιητική, καθώς ο αρχι-
Τα ποσά αυτά αφορούν τις αμοιβές κός στόχος που είχε τεθεί ήταν κατά πολύ
που καταβλήθηκαν σε συμβούλους μεγαλύτερος. Την ίδια ώρα ο κατάλογος
αξιοποίησης –χρηματοοικονομικούς, των συμβούλων,είναι μακρύς και ατέ-
νομικούς, τεχνικούς–, οι οποίοι είχαν λειωτος. Η πασαρέλα των ονομάτων  

HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 31

 Αποκρατικοποιήσεις
Οι ίδιες εταιρείες που τώρα
καλούνται να συμβάλουν
στην ορθότερη αξιοποίηση της
δημόσιας περιουσίας, είναι
αυτές που για χρόνια παρείχαν
συμβουλές στις κυβερνήσεις
όταν ήθελαν να αποκρατικο-
ποιήσουν, με το αζημίωτο
32 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012
τους θυμίζει κάτι από οικονομικό και
πολιτικό déjà vu. Οι ίδιες εταιρίες, τα
ίδια γραφεία, οι ίδιες τράπεζες που τώρα
καλούνται να συμβάλλουν στην ορθότερη
αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας,
είναι εκείνες που εδώ και χρόνια παρείχαν
συμβουλές στις εκάστοτε κυβερνήσεις
όταν ήθελαν να προχωρήσουν σε αποκρα-
τικοποιήσεις, με το αζημίωτο.
Όπως είχε αποκαλύψει και παλιότερα το
koutipandoras.gr, τα τελευταία δώδεκα
χρόνια οι σύμβουλοι αυτοί έχουν εισπρά-
ξει ούτε λίγο ούτε πολύ 318 εκατ. ευρώ,
ως αμοιβή για παροχή χρηματοοικονο-
μικών συμβουλευτικών υπηρεσιών στις
κατά καιρούς αποκρατικοποιήσεις φιλέ-
των του ελληνικού δημοσίου, όπως για
παράδειγμα η Ολυμπιακή, ο ΟΤΕ, το
Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο.
Κατά τη διαδικασία αποκρατικοποίη-
σης της Ολυμπιακής Αεροπορίας, το
2004, για παράδειγμα, η Lazard & Co
Limited έλαβε 3.750.351,57 ευρώ ως χρη-
ματοοικονομικός σύμβουλος, ενώ άλλα
871.852,7 ευρώ έλαβε η Sabre airline
solutions ως σύμβουλος αναδιάρθρω-
σης. Αστρονομικές απολαβές έλαβαν
όμως και κατά τη διάθεση ποσοστού
16,815% των μετοχών της ΟΠΑΠ ΑΕ, το
2005, όταν Citigroup, Credit Suisse First
Boston, Deutsche Bank και Morgan
Stanley έλαβαν συνολικά 14,403 εκατ.
ευρώ για τις «πολύτιμες» συμβουλές

τους. Ομοίως, δύο χρόνια μετά, κατά
την αποκρατικοποίηση του ΟΤΕ, Credit
Suisse Securities (Europe) Limited, UBS
Limited, Deutsche Bank και Merril
Lynch International έλαβαν συνολικά
γύρω στα 10 εκατ. ευρώ.
Το τι είδους υπηρεσίες προσφέρουν είναι
κάτι που κανείς δεν γνωρίζει με ακρί-
βεια. Οι επίσημες τοποθετήσεις κάνουν
λόγο για παροχή χρηματοοικονομικών
ή νομικών συμβουλευτικών υπηρεσιών.
Το Hot Doc επικοινώνησε με το ΤΑΙΠΕΔ
και έθεσε συγκεκριμένα ερωτήματα, για
τη διαδικασία επιλογής των συμβούλων
καθώς επίσης για το τι είδους συμβου-
λές παρέχουν. Όμως, ποτέ δεν έλαβε
επίσημη απάντηση παρά μόνο υπόσχεση
ότι θα απαντήσουν.
Ωστόσο, η όλη ιστορία θυμίζει κάτι από
οικονομικό γκανγκστερισμό, ή αλλιώς
παροχή προστασίας έναντι εξεύρεσης
επενδυτή. Πιο απλά, σε περίπτωση που
η εκάστοτε κυβέρνηση θελήσει να βγά-
λει στο σφυρί τα ασημικά της, θα πρέπει
να απευθυνθεί σε κάποιον από τους
παραπάνω διεθνείς οργανισμούς. Σε δια-
φορετική περίπτωση, η υπόθεση μοιάζει
να 'ναι χαμένη από χέρι. Και αυτό διότι
με βάση τους άγραφους κανόνες της
διεθνούς αγοράς η αποκρατικοποίηση
στερείται αξιοπιστίας.
Η γνωστή
και μη εξαιρετέα Lazard
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα χρη-
ματοοικονομικού συμβούλου είναι η
Lazard Freres SA, η οποία φαίνεται να
απολαμβάνει την εύνοια των ελληνικών
κυβερνήσεων διαχρονικά. Εκτός από
τις αμοιβές που έλαβε για την αποκρα-
τικοποίηση ποσοστού της Ολυμπιακής
Αεροπορίας κατά το παρελθόν, ήταν η
ίδια εταιρία που ανέλαβε το έργο της συμ-
μετοχής στο PSI.
Ήταν Νοέμβριος του 2011 όταν ο τότε
αναπληρωτής υπουργός Φίλιππος
Σαχινίδης, με την υπ αριθμ. 2/7/1421/003
απόφασή του, ανέθεσε στην εν λόγω εται-
ρία τον συντονισμό των διαδικασιών για
το κούρεμα των ομολόγων του ελληνι-
κού δημοσίου και τις συζητήσεις με τους
ιδιώτες ομολογιούχους και τις τράπεζες.
Η απόφαση δημοσιεύτηκε και στο ΦΕΚ
Ο νομικός σύμβουλος του ΟΠΑΠ παρέχει νομικές υπηρεσίες
σε βασικό ανταγωνιστή του οργανισμού, την Betfair
στις 2 Νοεμβρίου 2011, με την αμοιβή
της εταιρίας να ανέρχεται σε 0,015% επί
της ονομαστικής αξίας των ομολόγων που
θα ανταλλάσσονταν, κάτι που μεταφρά-
ζεται σε 25 εκατ. ευρώ, ενώ αλλά 6 εκατ.
ευρώ θα λάμβανε η νομική εταιρία Cleary
Gottlieb Steen and Hamilton. Και αυτά
εν μέσω σφοδρής οικονομικής κρίσης,
την ώρα που μισθοί και συντάξεις οδη-
γούνταν στην κλίνη του Προκρούστη.
Η Τράπεζα Πειραιώς
και τα 100.000 ευρώ
Ένας από τους σύμβουλους του
ΤΑΙΠΕΔ είναι και η Τράπεζα Πειραιώς.
Χρηματοπιστωτικό ίδρυμα με πρωτεύο-
ντα ρόλο στην εγχώρια οικονομική σκηνή,
δεν είναι η πρώτη φορά που αναλαμβάνει
ως χρηματοοικονομικός σύμβουλος του
ελληνικού δημοσίου. Το 2003 ήταν χρονιά
προετοιμασίας Ολυμπιακών Αγώνων και
τα πάντα έμπαιναν στην τελικά ευθεία.
Ωστόσο υπήρχαν ακόμη σοβαρές εκκρε-
μότητες που κινδύνευαν να τινάξουν την
μπάνκα των Ολυμπιακών Αγώνων στον
αέρα. Και αυτό διότι εκκρεμούσαν προ-
γραμματικές συμφωνίες και συμβάσεις
διαρκείας μεταξύ του ΟΣΕ και κοινοπρα-
ξιών στις οποίες συμμετείχαν ελληνικές
βιομηχανίες και αλλοδαπές εταιρίες.
Ανάμεσά τους και η Siemens.
Η τελευταία είχε καθυστερήσει αρκετά
στην παράδοση υλικού αξίας δισε-
κατομμυρίων ευρώ στον ΟΣΕ. Το
ελληνικό δημόσιο θα μπορούσε να ενερ-
γοποιήσει ρήτρες δισεκατομμυρίων
ευρώ κατά των κοινοπρακτούντων εται-
ριών. Ωστόσο τα πράγματα εξελίχθηκαν
τελείως διαφορετικά.
Στις 29/04/2003 η Τράπεζα Πειραιώς ανέ-
λαβε σύμβουλος του ελληνικού δημοσίου,
αρχικά για τρεις μήνες. Συγκεκριμένα,
όπως προκύπτει από τα πρακτικά της
Εξεταστικής Επιτροπής για τη Siemens
και την κατάθεση του αντιπροέδρου
της τράπεζας Ιάκωβου Γεωργάνα, ορί-
στηκε ως σύμβουλος της Επιτροπής
Αποκρατικοποιήσεων για να γίνει η ανα-
διάρθρωση των συμβάσεων τροχαίου
υλικού. Στην πορεία όμως έλαβε παρά-
ταση στη θητεία της, φτάνοντας έως τις
11 Φλεβάρη 2004.
Οι περίφημες ρήτρες δεν ενεργοποι-
ήθηκαν ποτέ, ενώ ούτε η Siemens
κηρύχθηκε έκπτωτη. Η τότε ελληνική
κυβέρνηση δέχτηκε να προμηθευτεί ο
ΟΣΕ ως υποκατάστατο ισοδύναμο τρο-
χαίο υλικό οκτώ ντιζελοκίνητα τύπου
Classic Desiro που παραχωρήθηκαν
στον ΟΣΕ μέχρι τον Φεβρουάριο του
2006. Πρόκειται για το περίφημο υλικό
που στην πορεία ο ΟΣΕ υπενοικίαζε ένα-
ντι ποσού 1 εκατ. ευρώ τον μήνα, ενώ του
τα είχαν παραχω­ρήσει δωρεάν.
Η αμοιβή της τράπεζας ανήλθε σε 100.000
ευρώ για την παροχή των συμβουλευτι-
κών της υπηρεσιών. Και όσο για το  
HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 33
 Αποκρατικοποιήσεις

Ο επί τρεις δεκαετίες επικεφαλής της Knowlton

Hill, Robert Keith Gray, καυχιόταν για τον έλεγχο
των μεγάλων αποφάσεων, προσωπικά
με τον διευθυντή της CIA, William Casey

τελικό αποτέλεσμα, το ελληνικό δημόσιο
έχασε πολλά δισεκατομμύρια ευρώ.
Προσέλαβαν ως σύμβουλο
ανταγωνιστή του ΟΠΑΠ
Οι περίεργες αναθέσεις όμως δεν σταμα-
τούν εδώ. Πολλά ερωτηματικά προκαλεί
η απόφαση της απελθούσας διοίκησης
του ΤΑΙΠΕΔ να προσλάβει ως νομικό
σύμβουλο για την αποκρατικοποί-
ηση του ΟΠΑΠ την εταιρία Freshfields
Bruckhaus Deringer. Πρόκειται για μια
εταιρία διεθνούς βεληνεκούς, με πλού-
σιο πελατολόγιο, με τη μόνη διαφορά ότι
ανάμεσα στους πελάτες της βρίσκεται και
η αγγλική εταιρία διαδικτυακού στοιχημα-
τισμού Betfair. Μία από τους βασικούς
ανταγωνιστές του ΟΠΑΠ, και μια εται-
ρία που προσέβαλλε στην Ευρωπαϊκή
Επιτροπή τόσο το ελληνικό νομικό πλαί-
σιο περί μονοπωλίου της ΟΠΑΠ ΑΕ όσο
και τον πρόσφατο νόμο για την ρύθμιση
της αγοράς παιγνίων. Και μπορεί η πρό-
σληψη του εν λόγω συμβούλου να είναι
καθόλα νόμιμη. Το ερώτημα όμως που
τίθεται είναι κατά πόσο με αυτή την πρό-
σληψη διαφυλάσσονται αποτελεσματικά
τα συμφέροντα του ελληνικού δημοσίου
κατά την αποκρατικοποίηση του ΟΠΑΠ.
Η Knowlton Hill
και η CIA
Την ίδια ώρα, εντύπωση προκαλεί η
πρόσληψη της Hill & Knowlton ως
συμβούλου του ελληνικού δημοσίου. Μια
πασίγνωστη εταιρία δημοσίων σχέσεων
με έδρα τον Παναμά και δίκτυο σχεδόν
σε ολόκληρο τον κόσμο. Τη δράση της
καλύπτει σε πολλές περιπτώσεις ένα σκο-
τεινό πέπλο μυστηρίου. Χειραγώγηση της
κοινής γνώμης, διασυνδέσεις με τις αμε-
ρικανικές κυβερνήσεις, στενές σχέσεις με
τη CIA, είναι μόνο μερικές από τις αμαρ-
τίες που βαραίνουν το παρελθόν της.
Στην ιστορία έχει μείνει μία από τις μεγα-
λύτερες προβοκάτσιες που στήθηκε ποτέ.
Το 1990 εμφανίστηκε στην αμερικανική
τηλεόραση η νοσοκόμα Ναϊράχ, μια νοσο-
κόμα από το Κουβέιτ που περιέγραφε πως
οι ιρακινοί στρατιώτες όταν εισέβαλαν στη
χώρα της έβγαλαν τα μωρά από τις θερμο-
κοιτίδες και τα άφησαν μπροστά της να
πεθάνουν στο κρύο πάτωμα. Λίγο αργό-
τερα αποκαλύφθηκε πως ήταν η κόρη του
πρέσβη του Κουβέιτ. Επιπλέον είχε ανα-
λάβει για χάρη των καπνοβιομηχανιών
να κάνει καμπάνιες που θα έπειθαν τον
κόσμο ότι το τσιγάρο δεν σχετίζεται με
τον καρκίνο.
Σε πολλές περιπτώσεις η εταιρία πλη-
ρώνει κυβερνήσεις προκειμένου να
ενοχοποιεί ή να απενοχοποιεί εγκλήματα
πολέμου και σφαγές. Σε δημοσίευμά του,
το 1993, ο Johan Carlisle είχε αποκαλύ-
ψει συγκεκριμένα νούμερα που έπαιρνε
ως αμοιβή για να καλύψει τις θηριωδίες
της Τουρκίας, ώστε η τελευταία να συνε-
χίσει να απολαμβάνει τις κολοσσιαίες
ενισχύσεις των ΗΠΑ. Τις υπόγειες σχέ-
σεις της εταιρίας με τη CIΑ αποκάλυψε
ένας απόστρατος πράκτορας, ο Robert T.
Crowley, ο οποίος ομολόγησε την αγαστή
συνεργασία της H&K με την «υπηρεσία».
Τα γραφεία της εταιρίας διεθνώς ήταν η
τέλεια κάλυψη για τη δράση της CIA, ιδι-
αίτερα στην άλλη άκρη του Ατλαντικού.
Μάλιστα, ο επί τρεις δεκαετίες επικεφα-
λής της Kwnolton Hill, Robert Keith
Gray, καυχιόταν για τον έλεγχο των
μεγάλων αποφάσεων, προσωπικά με
τον διευθυντή της CIA William Casey,
τον οποίο θεωρούσε στενό προσωπικό
του φίλο.
Οι σύμβουλοι απαξιώνουν
τη διαδικασία
Το μενού ωστόσο των χρυσοφόρων συμ-
βούλων δεν σταματά εδώ. Εκτός από
τις περίεργες διασυνδέσεις πολλών από
αυτών, το ΤΑΙΠΕΔ φαίνεται να έχει προ-
σλάβει ως σύμβουλους τράπεζες, οι
οποίες αντί να ενισχύουν, απαξιώνουν
τις αποκρατικοποιήσεις. Τρανταχτό
παράδειγμα αποτελεί η Citigroup. Τον
περασμένο Μάιο η τελευταία εξέδωσε μια
έκθεση, την οποία απέστειλε στους πελά-
τες της, η οποία μεταξύ άλλων προέβλεπε
την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ σε
περίπου έξι μήνες και συγκεκριμένα την
1η Ιανουαρίου 2013, με υποτίμηση του
νομίσματος κατά 60%. Η έκθεση φέρει
την υπογραφή του επικεφαλής αναλυτή

34 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012

της Citigroup, Willem Buiter, και προ-
καλεί εύλογες απορίες. Οι εκθέσεις αυτές
καταρχάς απαξιώνουν την πορεία των
αποκρατικοποιήσεων. Αντί να προσελ-
κύσουν διεθνείς επενδυτές, περισσότερο
τους αποστρέφουν και προκαλούν ζημιά
στην ίδια την πορεία των αποκρατικοποι-
ήσεων. Τώρα για ποιο λόγο το ΤΑΙΠΕΔ
επέλεξε ως σύμβουλο κάποιον που δεν
φαίνεται να συμμερίζεται το έργο που
έχει αναλάβει, είναι κάτι που θα πρέπει
να απαντηθεί.
Πρωταγωνιστές
στο σκάνδαλο Libor
Την ίδια ώρα, εντύπωση μεγάλη προκαλεί
το γεγονός ότι κάποιοι από τους χρυσοφό-
ρους σύμβουλους του ΤΑΙΠΕΔ φέρονται
να εμπλέκονται σε ένα από τα μεγαλύ-
τερα οικονομικά σκάνδαλα διεθνώς,
αυτό της χειραγώγησης του διατραπεζι-
κού επιτοκίου Libor. Λίγους μήνες πριν
από το ξέσπασμα της διεθνούς οικονομι-
κής κρίσης, το 2008, μερικοί από τους
μεγαλύτερους χρηματοοικονομικούς ομί-
λους διεθνώς φέρονται να συνεργάστηκαν
προκειμένου να κρατήσουν χαμηλά το
Διατραπεζικό Επιτόκιο Λονδίνου, London
Interbank Offered Rate, ή αλλιώς Libor.
Με τον τρόπο αυτό κατάφεραν να χει-
ριστούν τις χρηματοπιστωτικές αγορές
προς όφελός τους, αλλοιώνοντας την
πραγματική αξία βασικών οικονομικών
εργαλείων, όπως τα CDS, τα παράγωγα
και οι στεγαστικές υποθήκες. Τα κέρδη
ήταν τεράστια, αλλά η ευφορία δεν κρά-
τησε πολύ. Το σκάνδαλο ήρθε στο φως
της δημοσιότητας και οι κυβερνήσεις
σε Ευρώπη, Ιαπωνία και ΗΠΑ ξεκίνη-
σαν έρευνες. Στο στόχαστρο των αρχών
μπήκαν 16 μεγάλες τράπεζες, οι οποίες
φέρονται να συμμετείχαν στη χειραγώ-
γηση του Libor από τον Αύγουστο του
2007 έως και τον Μάιο του 2010.
Deutsche Bank, Barclays, HSBC, UBS,
Citigroup είναι μόνο μερικές από τις
φερόμενες ως εμπλεκόμενες στο σκάν-
δαλο. Οι ίδιες τράπεζες που τώρα
καλούνται να συμβουλέψουν αποτελε-
σματικά το ΤΑΙΠΕΔ για το ξεπούλημα
της δημόσιας περιουσίας. Η πορεία
μάλιστα των ερευνών θυμίζει κάτι από
πρόγραμμα προστασίας μαρτύρων σε
Επί των ημερών του κ. Μητρόπουλου
στο ΤΑΙΠΕΔ, προσελήφθη ως τεχνικός
σύμβουλος για το καζίνο της Πάρνηθας
η Kantor, στην οποία ο ίδιος μέχρι
και το 2008 κατείχε τη θέση
του εκτελεστικού προέδρου του ΔΣ
Οι ίδιες τράπεζες που τώρα καλούνται
να συμβουλέψουν αποτελεσματικά
το ΤΑΙΠΕΔ για το ξεπούλημα της δημόσιας
περιουσίας φέρονται να εμπλέκονται
στο σκάνδαλο Libor
μαφιόζικες υποθέσεις. Όσες τράπεζες
δίνουν στις Αρχές πληροφορίες εκμε-
ταλλεύονται τη μεταμέλεια και πέφτουν
στα μαλακά, όσον αφορά τα πρόστιμα
που τους επιβάλλονται. Οι εκτιμήσεις
για τον συνολικό αριθμό των προστίμων,
καθώς επίσης και των αποζημιώσεων σε
μετόχους, κάνουν λόγο για ποσό που θα
ξεπεράσει τα 22 δισ. δολάρια.
Ήδη η Barclays κατέβαλε 456 εκατ. δολά-
ρια στις αμερικανικές και βρετανικές
Αρχές, για προσπάθεια χειραγώγησης του
επιτοκίου Libor.
Ο Μητρόπουλος, η Kantor
και οι αναθέσεις
Οι περίεργες ιστορίες όμως στο ΤΑΙΠΕΔ
δεν σταματούν εδώ. Σε πολλές περιπτώ-
σεις η επιλογή συμβούλων βρίθει από
συμπτώσεις ή μάλλον από διαπροσωπικές
σχέσεις πρώην προέδρων του Ταμείου. Ο
Κώστας Μητρόπουλος κατείχε τη θέση
του προέδρου του ΤΑΙΠΕΔ μέχρι και τα
τέλη Αυγούστου. Άνθρωπος τεχνοκράτης,
με ζηλευτή σταδιοδρομία στον τραπεζικό
τομέα, κατείχε μέχρι και τον Ιούλιο του
2011 τη θέση του εκτελεστικού προέδρου
του Δ.Σ. της Eurobank EFG Equities και
την ηγεσία του Global Equity Investment
Banking, Brokerage & Private Equity
του Eurobank EFG Group. Μέχρι και το
2008 κατείχε τη θέση του εκτελεστικού
προέδρου του Δ.Σ. της Kantor, μιας συμ-
βουλευτικής στην Ελλάδα με γραφεία στο
Λονδίνο, τη Βαρσοβία, το Βουκουρέστι
και τη Σόφια, στην οποία υπήρξε ιδρυτικό
μέλος. Κατά το παρελθόν είχε εργαστεί
ως σύμβουλος διοίκησης στην Coopers
& Lybrand στην Αγγλία, καθώς επί-
σης και ως σύμβουλος στην Αγγλία, τις
χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, την
Αφρική και τη Δυτική Ευρώπη, στους
τομείς της ενέργειας, των μεταφορών,
των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και
της οργάνωσης.
Οι συμπτώσεις ωστόσο ξεκινούν με την
Kantor. Τον περασμένο Μάρτιο, και ενώ
ο κ. Μητρόπουλος κατείχε τα ηνία του
ΤΑΙΠΕΔ, η Kantor μαζί με τη βρετανική
H2 Gambling Capital Ltd προσλή-
φθηκαν ως τεχνικοί σύμβουλοι για την
πώληση του ποσοστού του δημοσίου στο
Καζίνο Πάρνηθας. Λίγες μέρες μετά η
ίδια εταιρία ανέλαβε τον ρόλο του τεχνι-
κού συμβούλου για το σχέδιο « Ήλιος»,
ένα project-σημαία της κυβέρνησης
Παπανδρέου, το οποίο αφορούσε την
παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταϊκά
και την εξαγωγή της στη Γερμανία. Μαζί
με την Kantor συμμετείχαν επίσης ο γερ-
μανικός μελετητικός όμιλος Fichtner,
που εδρεύει στη Στουτγκάρδη, καθώς
επίσης το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών
Ενέργειας (ΚΑΠΕ) και το Πανεπιστήμιο
Αθηνών. Και το ερώτημα που τίθεται
είναι: Μπορεί μια εταιρία να λαμβάνει
κρατικές δουλειές όταν στο τιμόνι των
αναθέσεων βρίσκεται ένα πρώην δικό της
και αγαπημένο παιδί; Το νόμιμο δεν είναι
πάντα και ηθικό. 
HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 35
 Αποκρατικοποιήσεις
Ο απελθών πρόεδρος του Ταμείου
Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας
του Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ), το οποίο
θα προχωρούσε σε ιδιωτικο-
ποιήσεις αξίας άνω των 50 δις,
αξιοποιώντας τα... ασημικά του
κράτους, για να καταλήξει τελικά
με ένα δις περίπου στο ταμείο, ο
άνθρωπος που θα γινόταν πρω-
θυπουργός πριν από μερικούς
μήνες και θεωρείται ένας από
τους πολύ κοντινούς ανθρώπους
του Ευάγγελου Βενιζέλου, είναι
όπως φαίνεται ο τέλειος ισορρο-
πιστής. Γι' αυτό ίσως και επέλεξε
την κατάλληλη στιγμή να παραι-
τηθεί από το Ταμείο Δημοσίου,
που συστάθηκε από την κυβέρ-
νηση Παπαδήμου με τη στήριξη
ΠΑΣΟΚ-ΝΔ και ΛΑΟΣ, παραδεχό-
μενος σε δηλώσεις του ότι «το
Ταμείο δεν έχει βρει πλήρως τον
δρόμο του».
Της Αριάννας Νικηφορίδου
Ο
κ. Κουκιάδης όπως λένε οι φίλοι
του είναι ιδιαίτερα προσεκτικός
στις κινήσεις του. Στις «δύσκο-
λες» υποθέσεις δεν εμπλέκεται
ο ίδιος. Αναλαμβάνουν οι συνεργάτες
του και μεταξύ αυτών και η σύζυγός του
Αγγελική Καραλή. «Ο Ι. Κουκιάδης ήταν
πάντα ο άνθρωπος που είχε διασυνδέσεις
με την Αθήνα. Πρόσεχε και επέλεγε τις
κινήσεις του», λέει ένας πολύ γνωστός
Ιωάννης
δικηγόρος της Θεσσαλονίκης.
Μάλλον όμως δεν ήταν πάντα ιδιαίτερα
Κουκιάδης
προσεκτικός. Απόδειξη, η υπόθεση ΕΛΤΑ,
στην οποία εμπλέκεται και ο ίδιος και ο
γιος του, νομικός επίσης. Στην ουσία δεν
Ένας εργα-
πρόκειται για οικονομικό σκάνδαλο, αλλά
για ηθικό. Είναι αυτό το σλόγκαν που έγινε
τολόγος
της μόδας επί κυβέρνησης Καραμανλή:
«Το νόμιμο είναι και ηθικό;» Τότε το έλε-
γαν, καυστικά, στελέχη του ΠΑΣΟΚ,
στο τιμόνι
περιγράφοντας συμπεριφορές στελεχών
της κυβέρνησης Καραμανλή. Τώρα το λένε
στελέχη της ΝΔ…
36 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012
Γιάννης κερνάει και Γιάννης πίνει
Με ένα έγγραφο, που φέρει ημερομηνία
25 Οκτωβρίου 2011 και αριθμό πρωτο-
κόλλου 1.11/1072, ο τότε διευθύνων
σύμβουλος των ΕΛΤΑ Χρήστος Βαρσάμης
υπογράφει την απόφαση 45/18-10-2011,
που αναφέρει τα εξής: «Αποφασίζουμε την
καταβολή δαπάνης ποσού τεσσάρων χιλιά-
δων εννιακοσίων είκοσι ευρώ (4.920,00
ευρώ), συμπεριλαμβανόμενου του ΦΠΑ,
για την παροχή εξειδικευμένων νομικών
υπηρεσιών.
Η Δ/νση Οικονομικών παρακαλείται να
καταβάλλει το ανωτέρω ποσό στον δικαι-
ούχο δικηγόρο κ. Δημήτριο Κουκιάδη,
Πολυτεχνείου 4, Θεσσαλονίκη,...
ΑΦΜ..., ΔΟΥ... Η δαπάνη θα καλυφθεί
στο πλαίσιιο του προϋπολογισμού της
Κεντρικής Διοίκησης και θα βαρύνει τον
ΚΑΔ: 61.00.00 "Αμοιβές και έξοδα δικη-
γόρων" με α/α4». Ο Δημήτρης Κουκιάδης
είναι ο γιος του Ιωάννη Κουκιάδη, που
είχε τοποθετηθεί στο τιμόνι του Ταμείου
Αποκρατικοποιήσεων λίγους μήνες πριν.
Ο δημοσιογράφος Θανάσης Λεπίδης απο-
καλύπτει την ίδια περίοδο ένα ακόμη
έγγραφο από τα ΕΛΤΑ (96/21.10.2011),
με αριθμό πρωτοκόλλου 1.1.1/1073, με το
οποίο ο καθηγητής Ιωάννης Κουκιάδης
εισέπραξε για τις υπηρεσίες του ως νομι-
κού συμβούλου αμοιβή 7.380.00 ευρώ.
Τυπικά, δεν υπάρχει τίποτα μεμπτό στις
παραπάνω αποφάσεις. Ενδιαφέρουσα
όμως λεπτομέρεια αποτελεί το γεγονός ότι
μεταξύ των ΔΕΚΟ προς αποκρατικοποί-
ηση είναι και τα ΕΛΤΑ. Άρα εμφανίζεται
ο νομικός σύμβουλος μιας ΔΕΚΟ να είναι
αυτός που αναλαμβάνει ουσιαστικά την
πώλησή της.
Έργα και ημέρες
Ο πρώην πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ Γιάννης
Κουκιάδης έχει μεγάλη εμπειρία στα
εργατικά θέματα. Από αυτή την άποψη, η
επιλογή κυρίως του Ευάγγελου Βενιζέλου
στο πρόσωπο ενός εργατολόγου ήταν
απόλυτα σωστή. Ήδη στο Συμβούλιο της
Επικρατείας οι προσφυγές από συνδικα-
λιστικούς φορείς, Ομοσπονδίες, ΔΕΚΟ,
εργαζομένων και φορέων δήμων της
Αττικής, οι οποίοι ζητούν να ακυρωθεί
ως αντισυνταγματική και παράνομη η
απόφαση (25.10.2012) της Διυπουργικής
 Golden
Επιτροπής για μεταβίβαση των περιου- σύμβουλοι
και στη
σιακών στοιχείων στο ΤΑΙΠΕΔ, πέφτουν
σαν βροχή...
Αρχικά τα μέλη του διοικητικού συμ-

διαχείριση
βουλίου, μεταξύ των οποίων και ο
προηγούμενος διευθύνων σύμβουλος
Κωνσταντίνος Μητρόπουλος (πρώην εκτε-

κοινοτικών
λεστικός πρόεδρος της Eurobank EFG
Equities ΑΕΠΕΥ, επίσης εκτελεστικός
πρόεδρος του ΔΣ της Kantor Σύμβουλοι

κονδυλίων
Επιχειρήσεων, προσωπικός συνεργάτης
του κ. Λάτση) έκαναν λόγο για έσοδα 50
δις από αποκρατικοποιήσεις.
Τα περίφημα «ασημικά» του Δημοσίου –
ευτυχώς– λόγω της μετριοπάθειας του
Ι. Κουκιάδη έγιναν μάλλον... μπακιρέ-
νια. Λίγους μήνες μετά την ανάληψη των Η λίστα των συμβούλων του ελληνικού δημοσίου όμως δεν εξαντλεί-
καθηκόντων του, ο καθηγητής δήλωνε ται σε όσους αφορούν τις αποκρατικοποιήσεις. Ένα ατελείωτο πάρτι
ότι «το Ταμείο είχε και έχει να αντιμετω- διασπάθισης δημοσίου χρήματος έχει στηθεί σε ολόκληρη τη δημόσια
πίσει πολλά νομικά και τεχνικά ζητήματα διοίκηση. Εταιρίες παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών αμείβονται
αναφορικά με την αξιοποίηση της δημό- πλουσιοπάροχα για τη διαχείριση κοινοτικών κονδυλίων. Σημαντική
σιας περιουσίας». Δεν είχε κι άδικο. Μια
λεπτομέρεια: Οι εταιρίες αυτές ουσιαστικά είναι περιττές, καθώς σε
προσεκτικότερη ματιά στο πολύφερνο
πολλές περιπτώσεις επιτελούν έργο που οι υφιστάμενες υπηρεσίες του
σχέδιο αξιοποίησης του Ελληνικού έδει-
χνε ότι εκρεμμούσαν 30 αγωγές και άλλα
δημοσίου θα μπορούσαν να καλύψουν.
ζητήματα που έπρεπε να επιλυθούν. Κι
αυτό ήταν η πιο απλή περίπτωση απ' όσες Της Αντιγόνης Μιχοπούλου

έπρεπε να απαιτούσαν λύση. Έτσι ο στό-
χος των 50 δις κατέβηκε στα 19 δις, που
προβλέπονταν ως έσοδα για το Δημόσιο
από την αξιοποίηση κι όχι πώληση, όπως
διευκρίνιζε ο εργατολόγος.
Για το 2012 ο πήχυς των εσόδων προσδι-
ορίστηκε στα 2,8 δις και για το 2013 θα
είναι λίγο περισσότερα από 3 δις ευρώ,
έλεγαν οι υπεύθυνοι για την προς τα έξω
επικοινωνία του Ταμείου. Όχι πολύ καιρό
αργότερα, ο πήχυς τελικά κατρακύλησε
στο 1,56 δις ευρώ.
Πολλή δουλειά θα περίμενε τον κ.
Κουκιάδη αν έμενε στο Ταμείο: ΟΣΕ,
ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ, ΕΛΠΕ, το κτίριο που στέ-
γαζε τους Ολυμπιακούς Αγώνες (το 2004
που είμασταν εθνικά υπερήφανοι), το
Διεθνές Κέντρο Ραδιοτηλεόρασης... Αλλά
ο πρώην πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ ξέρει να
κρατά ισορροπίες ακόμη κι όταν το σχοινί
είναι τόσο πολύ τεντωμένο. Γι' αυτό και
είπε φεύγοντας ούτε λίγο ούτε πολύ ότι
ο ίδιος δεν πιστεύει στη φιλοσοφία της
τρόικας πάνω στην οποία στήθηκε το
Ταμείο. Δηλαδή τα «ασημικά» αποδείχθη-
καν σκέτα κάρβουνα!  ενώ τα χρήματα από την Ευρωπαϊκή
Η
ανάγκη για την ύπαρξη τους
ξεκίνησε τη δεκαετία του
’80. Τότε που η Ευρωπαϊκή
Επιτροπή αποφάσισε να
δώσει κοινοτικά κονδύλια στην
χώρα μας, τα περίφημα Μεσογειακά
Ολοκληρωμένα Προγράμματα (ΜΟΠ).
Συγκεκριμένα, το 1983 η Ευρωπαϊκή
Επιτροπή ενέκρινε το αίτημα της
Ελλάδας για την παροχή ειδικών οικο-
νομικών ενισχύσεων «για την άρση
των δυσμενών επιπτώσεων στην ελλη-
νική οικονομία λόγω τη ένταξής της
στην ΕΟΚ». Όσοι γνώριζαν εκ των
έσω ότι η βρύση με κοινοτικό χρήμα
είχε ανοίξει, αποφάσισαν να δημιουρ-
γήσουν συμβουλευτικές εταιρίες οι
οποίες, σε συνδυασμό με την παρου-
σία του δημόσιου, θα διαχειρίζονταν
τα κοινοτικά κονδύλια. Με λίγα λόγια,
σύμβουλοι θα έδιναν τις... συμβου-
λές τους ώστε να μοιράζονταν σωστά
το δημόσιο χρήμα. Κάπως έτσι, κι
Ένωση συνέχιζαν να έρχονται, οι συμ-
βουλευτικές εταιρίες φύτρωσαν σαν
μανιτάρια, καθώς το έδαφος ήταν
κάτι παραπάνω από πρόσφορο.
Η πρώτη εταιρία που συστάθηκε ήταν
η Planet. Πρόκειται για μια συμβου-
λευτική εταιρία η οποία το τελευταίο
διάστημα έχει απασχολήσει πολύ τα
ΜΜΕ, καθώς η γενική διευθύντρια
της εταιρίας, κ. Μάχη Καραγιάννη,
είναι η σύζυγος του πρώην γενικού
γραμματέα του υπουργείου οικο-
νομικών κ. Ηλία Πλασκοβίτη και
αναλαμβάνει πολλά δημόσια προ-
γράμματα εκατομμυρίων ευρώ. Το
ερώτημα βέβαια που τίθεται είναι
κατά πόσο αυτό μπορεί να είναι ηθικό
και κατ’ επέκταση νόμιμο. Η Planet
όμως δεν συστάθηκε τα τελευταία
χρόνια, αλλά δημιουργήθηκε από στε-
λέχη του κόμματος της Ιπποκράτους
και συγκεκριμένα στελέχη του υπουρ-
γείου Εμπορίου τη δεκαετία του
’80. Πρόκειται για ανθρώπους  

HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 37

 Αποκρατικοποιήσεις
που είχαν τη δυνατότητα να γνωρίζουν
ότι… είναι πολλά τα λεφτά που έρχο-
νται. Την ίδια χρονιά δημιουργήθηκε
και η συμβουλευτική εταιρία Remako,
με ιδρυτή τον Σπυρό Συνοδινό και νυν
πρόεδρό της τον Γεώργιο Κανδαλέπα,
ο οποίος έχει διατελέσει επί μια δεκα-
ετία στέλεχος και γενικός γραμματέας
Δημοσίων Επιχειρήσεων και Διεθνών
Οικονομικών Σχέσεων του υπουργείου
Εθνικής Οικονομίας.
Τα ΚΠΣ έρχονται
Λίγο αργότερα, τα ΜΟΠ τελειώνουν
και τη θέση τους παίρνουν τα Κοινοτικά
Πλαίσια Στήριξης (ΚΠΣ). Η κοινοτική
οδηγία επιβάλει στα υπουργεία που
καλούνται να εκπονήσουν τα προγράμ-
ματα να δημιουργήσουν τη Γραμματεία
Επιτροπής Παρακολούθησης, η οποία θα
στελεχώνεται από δημόσιους υπαλλήλους
και από συμβούλους διαχείρισης. Λόγω
της έλλειψης εμπειρίας των πρώτων, αλλά
και λόγω της έλλειψης κινήτρου, οι σύμ-
βουλοι διαχείρισης κατέληξαν να κάνουν
όλη τη δουλειά μόνοι τους. Άλλωστε, η
απαξίωση του δημοσίου είχε και αυτή
έναν σκοπό. Στην πραγματικότητα, όπως
αναφέρουν πηγές του Hot Doc, πρόκει-
ται για μια υπενοικίαση εργατικών χεριών
με ελαστικές σχέσεις εργασίας από τον
Οι «χρυσές»
συμβάσεις που
είχαν κάνει με το
Δημόσιο τελείωσαν
μαζί με το Β΄ ΚΠΣ
και πολλά πλέον
έμπειρα στελέχη των
συμβουλευτικών τις
εγκαταλείπουν και
πηγαίνουν στη ΜΟΔ
38 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012
ιδιωτικό στον δημόσιο τομέα. Οι εργα-
ζόμενοι των συμβουλευτικών εταιριών,
με την ιδιότητα των συμβούλων δια-
χείρισης, στεγάζονταν στο εκάστοτε
υπουργείο και αμείβονταν με ένα βασικό
μισθό, ενώ η εταιρία τους έκανε συμβά-
σεις με το δημόσιο που άγγιζαν ακόμα
και το 1δις δρχ. Όπως αναφέρουν πηγές
του Hot Doc, οι αρμοδιότητες των συμ-
βούλων ξεκινούσαν από τις απαξιωτικές
εντολές των δυσκίνητων δημοσίων υπαλ-
λήλων («βγάλε μου μια φωτοτυπία») μέχρι
και τον πραγματικό λόγο ύπαρξής τους
μέσα στην υπηρεσία, που ήταν η διαχεί-
ριση και η παρακολούθηση των έργων.
Οι δουλείες για τις συμβουλευτικές εται-
ρίες είχαν βγάλει πλέον φούντες, ενώ
παράλληλα τα Κοινοτικά Πλαίσια στήρι-
ξης εκταμιεύονταν με ευκολία.
Ενδεικτικά, μόνο η σύμβαση συμβου-
λευτικής εταιρίας που συμμετείχε στο
πρόγραμμα της Γενικής Γραμματείας
Βιομηχανίας και αφορούσε το Β' ΚΠΣ
έφτασε το 1 δις δρχ.
Το Γ’ ΚΠΣ χαλάει την δουλειά
Λίγο πριν από το 2000 μια εντολή
από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για
ορισμό νέας δομής, η οποία θα δια-
χειρίζεται τα κοινότητα χρήματα,
φέρνει τα πάνω κάτω στην αγορά των
συμβουλευτικών εταιριών. Η κυβέρ-
νηση ενισχύει τη λειτουργία της ΜΟΔ
ΑΕ (Μονάδα Οργάνωσης της Διαχείρισης
Αναπτυξιακών Προγραμμάτων), μιας
δημόσιας εταιρίας η οποία, με τη συνερ-
γασία δημοσίων υπάλληλων, καθίσταται η
διαχειριστική αρχή καταρχάς του Γ΄ ΚΠΣ.
Παράλληλα δίνεται κίνητρο –επίδομα 900
ευρώ– στους δημοσίους υπάλληλους
που συμμετέχουν σε αυτές τις ειδικές
υπηρεσίες με την προϋπόθεση ότι θα στα-
ματήσουν να λαμβάνουν το επίδομα του
υπουργείου τους. Τότε οι συμβουλευτι-
κές εταιρίες μένουν χωρίς αντικείμενο και
χωρίς συμβάσεις με το δημόσιο, καθώς
δεν προβλέπεται πλέον από τους κοινο-
τικούς κανονισμούς η ύπαρξη συμβούλων
διαχείρισης. Οι χρυσές συμβάσεις που
είχαν κάνει με το δημόσιο τελείωσαν μαζί
με το Β΄ ΚΠΣ, και πολλά πλέον έμπειρα
στελέχη των συμβουλευτικών τις εγκα-
ταλείπουν και πηγαίνουν στη ΜΟΔ. Οι
εταιρίες που είχαν δημιουργηθεί ευκαι-
ριακά κλείνουν, και στην αγορά μένουν
πλέον μόνο οι μεγάλες. Ωστόσο οι πιέ-
σεις που δέχονται οι γενικοί γραμματείς
των υπουργείων από τις συμβουλευτικές
είναι έντονες και έχουν μοναδικό στόχο
να ξαναμπούν στην αγορά. Το 2003, κι
ενώ οι διαχειριστικές Αρχές δεν έχουν
καμία ανάγκη για συμβούλους, προκύ-
πτει μέσω κοινοτικής οδηγίας και μόνο
για ειδικευμένες περιπτώσεις η ανάγκη
ύπαρξης του «συμβούλου τεχνικής υπο-
στήριξης». Μπορεί η κοινοτική οδηγία να
έλεγε ξεκάθαρα ότι ο σύμβουλος τεχνικής
υποστήριξης είναι απαραίτητος σε πολύ
συγκεκριμένες περιπτώσεις, ωστόσο ο
σκοπός ήταν να ξανακερδίσουν έδαφος οι
συμβουλευτικές, με αποτέλεσμα η οδηγία
να «ξεχειλώσει» και να βαφτιστούν πολ-
λές περιπτώσεις «εξειδικευμένες». Στην
πραγματικότητα, όπως αναφέρουν πηγές
του Hot Doc, αυτοί οι σύμβουλοι έκανα
τη λάτζα του υπουργείου και πληρώνο-
νταν αδρά με κοινοτικό χρήμα.
Πάρτι και στο ΕΣΠΑ
Το 2007, κι ενώ η κυβέρνηση αλλάζει και
πλέον διανύουμε τη χρηματοδότηση του
ΕΣΠΑ, η προσφορά εργασίας από την
πλευρά των δημοσίων υπαλλήλων έχει
πλέον εκτοξευτεί, καθώς ο νέος υπουργός
δίνει στους υπαλλήλους που συμμετέ-
χουν στις διαχειριστικές Αρχές εκτός από
το επίδομα των 900 ευρώ και το επίδομα
τους υπουργείου τους. Έτσι ο μισθός ορι-
σμένων φτάνει στα 3.000-3.500 ευρώ.
Παρ’ όλα αυτά, κι ενώ υπάρχει προσω-
πικό ώστε να στηρίξει τα προγράμματα,
κρίνεται ξανά απαραίτητη η παρουσία
των συμβουλευτικών εταιριών με την
ιδιότητα, αυτή τη φορά, του «συμβού-
λου υποστήριξης». Αυτή τη φορά, όπως
αναφέρουν οι πηγές του Hot Doc, οι εν
λόγω σύμβουλοι εμφανίζονται στις δια-
χειριστικές Αρχές ως «κολλητοί» των
υπουργών και μεταφέρουν το… θέλημά
τους. Χαρακτηριστικά, οι προσλήψεις
των υπαλλήλων των συμβουλευτικών και
η τοποθέτησή τους στις διαχειριστικές
Αρχές γίνεται με μπιλιετάκια υπουργών.
Σταδιακά ορισμένες συμβουλευτικές
εταιρίες κερδίζουν το χαμένο έδαφος
και απαξιώνουν τις δυνατότητες της
ΜΟΔ, παρότι η ΜΟΔ είχε στελεχωθεί μια μελέτη που αφορούσε τη μείωση
από ανθρώπους των ίδιων των εταιριών του κόστους των υπουργείων, την οποία
και των δημοσίων υπαλλήλων, και με ανέλαβε ιδιωτική συμβουλευτική εται-
μελέτη τους προς τον πρώην αντιπρόε- ρία, πληρώθηκε 200.000 ευρώ χωρίς να
δρο της κυβέρνησης Θεόδωρο Πάγκαλο εφαρμοστεί τελικά η μελέτη. Άλλωστε,
ζητούν την κατάργηση της ΜΟΔ, ώστε όπως αναφέρουν πήγες του Hot Doc, η
η διαχείριση των κοινοτικών κονδυλίων εν λόγω μελέτη ήταν κάτι λιγότερο από
να γίνεται μόνο από τις ιδιωτικές εται- μια έκθεση ιδεών και δεν θα μπορούσε
ρίες. Η μελέτη αυτή, μετά την αντίδραση σε καμία περίπτωση να εφαρμοστεί. Με
των εργαζομένων αλλά και την παρέμ- αυτό τον τρόπο και η συμβουλευτική
βαση της υπουργού Ανάπτυξης Άννας παίρνει λεφτά και οι δημόσιοι υπάλλη-
Διαμαντοπουλου, άλλαξε και το θέμα λοι καλούνται να εφαρμόσουν κάτι που
εντέλει πάγωσε προσωρινά. Να σημειω- δεν εφαρμόζεται. Είναι σαν να καλείς
θεί ότι, αν τελικά καταργηθεί η ΜΟΔ, τα ένα διακοσμητή να σου ανακαινίσει το
κονδύλια της επόμενης προγραμματικής σπίτι χωρίς να γνωρίζει ούτε καν πόσα
περιόδου με τον τίτλο Κοινό Στρατηγικό δωμάτια έχει. Κάπως έτσι είναι όλοι
Πλαίσιο, που εκτιμάται ότι θα αγγίζουν ευχαριστημένοι. Από τη μια οι συμβου-
τα 15 δις ευρώ, το πιθανότερο είναι να τα λευτικές συνεργάζονται με το ασύδοτο
διαχειριστούν κυρίως ιδιωτικές εταιρίες δημόσιο και από την άλλη οι δημόσιοι
σε συνδυασμό με τους υπουργούς που υπάλληλοι παραμένουν στη γωνιά τους
χωρίς να καλούνται να παράγουν για να
τους ανάθεσαν τη διαχείριση με τα μπι-
πληρώνονται. Θυμίζει μια γνωστή σε
λιετάκια που αναφέραμε νωρίτερα.
όλους ελληνική διαδικασία που αφορά
την «απαραίτητη» ύπαρξη της παρα-
Το ψάρι βρωμάει από το… κεφάλι
παιδείας, όπου σκοπίμως απαξιώνεται
Ποιες είναι όμως οι μαγικές ικανότη-
η δημόσια παιδεία για να πλουτίζει
τες που διαθέτουν οι εργαζόμενοι στις
η παραπαιδεία. 
συμβουλευτικές εταιρίες, τις οποίες
στερούνται οι δημόσιοι υπάλληλοι;
Στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν.
Για ακόμα μια φόρα επιβεβαιώνεται η
λαϊκή ρήση που λέει ότι το ψάρι βρω-
μάει από το κεφάλι, και το κεφάλι
στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι
υπουργικό. Αν, για παράδειγμα, ένας
υπουργός θέλει να φτιάξει ένα νομοσχέ-
διο, η πρώτη κίνηση που επιβάλλεται
να κάνει είναι να απευθυνθεί στις υπη-
ρεσίες του υπουργείου του, ώστε να
διαπιστώσει αν έχουν τη δυνατότητα να
το φτιάξουν (καθώς γνωρίζουν καλύτερα
απ' όλους τι πρέπει να συμπεριληφθεί
και τι όχι σε ένα νόμο, που εντέλει
αυτοί θα τον εφαρμόσουν ). Αυτό λοι-
πόν δεν είναι η συνήθης διαδικασία,
δηλαδή αντί οι υπουργοί να απευθύ-
νονται στις υπηρεσίες του υπουργείου
τους και να τους ζητούν να φτιάξουν
ένα νομοσχέδιο, χτυπάνε απευθείας
την πόρτα μια συμβουλευτικής εταιρίας
και την πληρώνουν για να ολοκληρώ-
σει κάτι, το οποίο στις περισσότερες
περιπτώσεις δεν μπορεί να έχει καμία
ρεαλιστική εφαρμογή. Ενδεικτικά, για

HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 39

 Golden Hall

Η «Κοψοχρονιά»
αξιοποίηση του πρώην
Διεθνούς Κέντρου Ραδιο-
τηλεόρασης εγείρει πολλά

στη Lamda
ερωτηματικά, σύμφωνα με
ανθρώπους που δραστηριοποιούνται
στον χώρο του real estate. Για το συγκε-

το πρώτο φιλέτο
κριμένο ακίνητο, το οποίο αποτελεί ένα
από τα φιλέτα των αποκρατικοποιή-
σεων, είχαν εκφράσει ενδιαφέρον τρεις
επενδυτές. Εκτός της Lamda του ομί-

λου Λάτση, το IBC εποφθαλμιούσαν
τόσο η Reds του ομίλου Eλλάκτωρ του Γ.
Mπόμπολα όσο και η Talima Ventures,
διαχειρίστρια του Athens Metro Mall,
συμφερόντων του ομογενή επιχειρημα-
τία Π. Kωνσταντίνου. Οι εταιρίες αυτές,
ωστόσο, δεν έφτασαν μέχρι τη γραμμή
του τερματισμού, αφού εντέλει δεν κατέ-
θεσαν προσφορές στην τελική φάση της
διαδικασίας αποκρατικοποίησης.
Κύκλοι της αγοράς χαρακτήριζαν δεδο-
μένη την τελική επικράτηση του ομίλου
Λάτση, λαμβάνοντας υπόψη το προβάδι-
σμα που είχε εξαιτίας της προηγούμενης
σύμβασης και της επένδυσης ύψους 75
εκατ. ευρώ περίπου που είχε κάνει για
το Golden Hall. Την ίδια ώρα, οι άλλοι
δύο μνηστήρες ουσιαστικά στόχευαν στο
άκρως δελεαστικό μίσθωμα που κατέ-
βαλε ο όμιλος Λάτση στο Δημόσιο για
το εμπορικό κέντρο, το οποίο ανερχόταν
σε κάτι περισσότερο από 8 εκατομμύρια
ετησίως, διεκδικώντας κατ’ αυτόν τον
τρόπο μια στρωμένη και ασφαλή μπίζνα.
Πώς πετυχαίνεις μείωση
μισθώματος κατά 89%
Στο συνολικής έκτασης 153.800 τετρα-
γωνικών μέτρων Διεθνές Κέντρο
Ραδιοτηλεόρασης στεγάζεται και το
εμπορικό κέντρο Golden Hall, έκτα-
σης 53.853 τ.μ., συμφερόντων Λάτση
και συγκεκριμένα της θυγατρικής της
Lamda Development, Lamda Δομή. Ο
όμιλος Λάτση είχε συνάψει για το πολυ-
τελέστερο εμπορικό κέντρο της χώρας
σύμβαση μίσθωσης διάρκειας 40 ετών,
με την εταιρία Ολυμπιακά Ακίνητα ΑΕ,
στις 29 Αυγούστου 2006. Σύμφωνα
με την επίμαχη σύμβαση, η Lamda
θα κατέβαλε για το πρώτο έτος ετήσιο
μίσθωμα 7,25 εκατ. ευρώ περίπου, το
οποίο την επόμενη 15ετία θα αυξανόταν
του ΤΑΙΠΕΔ
Στις αρχές του Οκτώβρη, κυβερνητικοί αξιωματούχοι, υψηλόβαθμα στελέχη
του υπουργείου Οικονομικών και ιθύνοντες του Ταμείου Αξιοποίησης Ιδιωτικής
Περιουσίας του Δημοσίου κόμπαζαν αυτάρεσκα για την αποτελεσματικότητά τους
με το εναρκτήριο λάκτισμα στο ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας. Μόλις είχαν
ανοίξει τον χορό των αποκρατικοποιήσεων, με τη μακροχρόνια μίσθωση του IBC,
γνωστού και ως Διεθνούς Κέντρου Ραδιοτηλεόραση, προς όφελος του ομίλου Λάτση.
Το Hot Doc φέρνει στο φως της δημοσιότητας ορισμένες πτυχές του πρώτου μεγάλου
deal στην «αξιοποίηση» των… ασημικών του δημοσίου, που εν μέσω πυροτεχνημά-
των και σαμπάνιας έμειναν «κατά λάθος» στο σκοτάδι.
Του Νίκου Ανδριόπουλου
κατά 2% κάθε χρόνο, για να σταθεροποι- θα κατέβαλε ο όμιλος Λάτση μέχρι τη
ηθεί σε 9,5 εκατ. ευρώ για την υπόλοιπη λήξη της πρώτης σύμβασης, δηλαδή το
διάρκεια της σύμβασης, για την οποία 2047, θα ανέρχετο στα 325 εκατομμύρια.
μάλιστα υπήρχε και η δυνατότητα εξαε- Με τα δεδομένα της νέας σύμβασης,
τούς παράτασης. που έχει ισχύ για 90 χρόνια, η Lamda
Με απλά μαθηματικά, αυτό σημαίνει ότι θα καταβάλλει προκαταβολικά τίμημα 81
η Lamda από το 2007 καταβάλει ετήσιο εκατ. ευρώ, ενώ «ανάλογα με τη βελτί-
μίσθωμα που κλιμακώθηκε από τα 7,25 ωση των μακροοικονομικών συνθηκών
εκατ. ευρώ αρχικά στα 8 εκατ. ευρώ στην Ελλάδα, εντός των προσεχών 50
φέτος, ενώ θα έφτανε στα 9,5 εκατ. ετών, όπως αυτές θα αποτυπώνονται
ευρώ το 2021. Με αυτούς τους όρους, στην πιστοληπτική ικανότητα της χώρας,
ο κ. Λάτσης λογικά από το 2007 μέχρι το ελληνικό Δημόσιο θα εισπράξει επι-
και σήμερα θα πρέπει να έχει καταβάλει πλέον έως και 32,4 εκατ. ευρώ». 
περί τα 37 εκατ. ευρώ. Εάν συνυπολο- Δηλαδή, το ανώτατο τίμημα είναι 113,4
γίσει κανείς τα ετήσια μισθώματα, μαζί εκατ. ευρώ. Έτσι, ο κ. Λάτσης, με το
με την αύξηση κατά 2% ετησίως, από το ποσό που θα κατέβαλε για τα επόμενα
2012 μέχρι και το 2021 το ποσό ανέρχεται δέκα χρόνια για ένα μέρος μόνο του ακι-
στα 87,5 εκατ. ευρώ. Βάσει της 40ετούς νήτου, σύμφωνα με την πρώτη σύμβαση
διάρκειας της αρχικής σύμβασης, από το 40ετούς διάρκειας, παίρνει την εκμετάλ-
2022 έως το 2047, η Lamda θα έπρεπε λευση για 90 χρόνια όλου του ακινήτου,
να καταβάλει σταθερό ετήσιο μίσθωμα δηλαδή εκτός των άλλων και του τμή-
9,5 εκατ. ευρώ, δηλαδή συνολικά κάτι ματος που προοριζόταν για Μουσείο
παραπάνω από 237 εκατ. ευρώ. Κατ’ Ολυμπιακών Αγώνων, επιφάνειας 14.300
αυτό τον τρόπο το συνολικό ποσό που τ.μ. και χώρους στάθμευσης 7.300 τ.μ.,

40 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012

πετυχαίνοντας «έκπτωση» στο μίσθωμα
κατά 89%. Και αυτό γιατί πλέον το ετή-
σιο μίσθωμα που αναλογεί στη Lamda,
μετά την οριστικοποίηση της σύμβασης,
θα διαμορφώνεται στα 900.000 ευρώ,
ή στην καλύτερη περίπτωση, σύμφωνα
με την ασαφή και αόριστη πρόβλεψη για
τη βελτίωση της οικονομικής συγκυρίας
για την Ελλάδα, στα 1,26 εκατ. ευρώ, σε
σχέση με τα 8 εκατ. που είναι σήμερα
ετησίως και τα οποία θα έφταναν από το
2021 έως το 2047 τα 9,5 εκατομμύρια.
Με άλλα λόγια, το ακίνητο παραχωρείται
έναντι σχεδόν 6 ευρώ ανά τετραγωνικό
μέτρο, ενώ μέχρι πρόσφατα εκμισθωνό-
ταν έναντι περισσότερων από 50 ευρώ
το τετραγωνικό.
Η εκ των προτέρων καταβολή των ζεστών
81 εκατομμυρίων και οι υποσχέσεις για
θέσεις εργασίας και ανάπτυξη ανέλαβαν
για μία ακόμη φορά τον ρόλο της κολυμ-
βήθρας του Σιλωάμ για το ΤΑΙΠΕΔ, το
οποίο σε ανακοίνωσή του έκανε λόγο
για «εύλογο και δίκαιο τίμημα στην τρέ-
χουσα οικονομική συγκυρία μέσα από
έναν διαφανή διεθνή διαγωνισμό που
προσέλκυσε το ενδιαφέρον δεκάδων
εταιριών», ενώ χαρακτήριζε την όποια
σύγκριση της συγκεκριμένης σύμβα-
σης με την προϋπάρχουσα «απλοϊκή και
παραπλανητική», επικαλούμενο «βασι-
κές αρχές της οικονομικής επιστήμης».
Τέλος, αφού έκανε ιδιαίτερη μνεία στις
εκατοντάδες θέσεις εργασίας που θα
δημιουργήσει η επένδυση αυτή, επικα-
λέστηκε μια «ανεξάρτητη αποτίμηση που
διενεργήθηκε από διεθνή και υψηλού
κύρους εταιρία, που επιλέχθηκε μετά
Ο κ. Λάτσης, με το
ποσό που θα κατέβαλε
για τα επόμενα δέκα
χρόνια για ένα
μέρος μόνο του
ακινήτου, παίρνει
την εκμετάλλευση
για 90 χρόνια όλου
του ακινήτου
από διεθνή διαγωνισμό, και η οποία
αποτίμηση ήταν μικρότερη του ανταλ-
λάγματος», χωρίς ωστόσο να μπει στον
κόπο να αναφέρει το όνομα της εταιρίας
που αξιολόγησε το ύψος της προσφοράς.
Σε ερώτηση που κατέθεσε στη Βουλή ο
βουλευτής της Δημοκρατικής Αριστεράς,
Βασίλης Καπερνάρος, στην οποία ζητού-
νταν διευκρινίσεις για την εταιρία που
αξιολόγησε το κόστος της 90ετούς
εκμίσθωσης ως εύλογο, το οικονομικό
επιτελείο της κυβέρνησης μέχρι στιγμής
δεν έχει προχωρήσει σε καμία απάντηση.
Παρόμοια είναι η στάση που έχει τηρή-
σει αναφορικά με το ποιες άλλες εταιρίες
τελικά κατέβηκαν στο διαγωνισμό
για το IBC.
Σύμβουλοι για τη συμφωνία
πρώην υπάλληλοι της Lamda
Ρόλο συμβούλου του Δημοσίου στη διαδι-
κασία αποκρατικοποίησης του Διεθνούς
Κέντρου Ραδιοτηλεόρασης είχε αναλάβει
η Εθνική Τράπεζα. Τα ηνία της ΕΤΕ κρα-
τούσε την περίοδο εκείνη ο Απόστολος
Ταμβακάκης. Μια μικρή λεπτομέρεια
που πέρασε στα ψιλά ή δεν αναφέρθηκε
ποτέ είναι ότι ο τελευταίος υπήρξε σύμ-
βουλος της Lamda Development, από
την οποία παραιτήθηκε στο τέλος του
2009 για να τεθεί επικεφαλής της ΕΤΕ.
Ο τομέας δραστηριοποίησής του μάλιστα
τον τελευταίο καιρό της συνεργασίας του
με την οικογένεια Λάτση ήταν συμπτω-
ματικά το real estate, και αποτέλεσε τον
άνθρωπο που έβαλε τη σφραγίδα του στη
στροφή του ομίλου στην εκμετάλλευση
ακινήτων. Σε αυτόν αποδίδουν άνθρωποι
της αγοράς τα εντυπωσιακά αποτελέ-
σματα με το Mall και το Golden Hall,
την ανάπλαση της μαρίνας του Φλοίσβου
και σειρά άλλων έργων που ανέλαβε η
Lamda. Παρόμοιο ηθικό ασυμβίβα-
στο προκύπτει, εκτός αυτού, και με τον
μέχρι πρότινος διευθύνοντα σύμβουλο
του ΤΑΙΠΕΔ, Κώστα Μητρόπουλο, ο
οποίος επίσης προέρχεται από τον όμιλο
Λάτση, καθώς στο παρελθόν είχε εργα-
στεί για τη Eurobank.
Για μία ακόμη φορά γίνεται επί-
καιρη η περίφημη ρήση του Γιώργου
Βουλγαράκη, «ισχυρίζεστε πως ό,τι
είναι νόμιμο είναι ή μπορεί να είναι και
ανήθικο», η οποία όπως φαίνεται έχει
αποτελέσει στην Ελλάδα του 21ου αιώνα
τον ακρογωνιαίο λίθο για κάθε πολιτική
και οικονομική συνδιαλλαγή. 
HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 41
 Διαχείριση Απορριμμάτων

Τα… σκουπίδια Η
αδυναμία της πολιτείας να
δώσει οριστικές λύσεις στο
πρόβλημα που απασχολεί εδώ

του Καράμπελα
και δεκαετίες τους δήμους
της περιοχής και η προκλητική συμπε-
ριφορά ορισμένων κρατικών υπαλλήλων
και αιρετών εκπροσώπων της τοπικής
αυτοδιοίκησης δίνουν το δικαίωμα σε
Εργολάβοι κυνηγούν με φορτηγά αστυνομικούς μέσα στο σκοτάδι, αστυνο- κυκλώματα της νύχτας να πλουτίζουν
μικοί που πυροβολούν για να γλιτώσουν τη ζωή τους, τσιλιαδόροι, άνθρωποι από τα σκουπίδια, καταστρέφοντας και
της νύχτας και του υποκόσμου, πλοία που ταξιδεύουν στο Ιόνιο γεμάτα ρυπαίνοντας ανεξέλεγκτα το περιβάλ-
σκουπίδια με άγνωστο προορισμό, επικίνδυνα απόβλητα νοσοκομείων λον, παραβλέποντας τους κινδύνους σε
που μεταφέρονται με συνοπτικές διαδικασίες, μυστηριώδεις εμπρησμοί βάρος της δημόσιας υγείας. Μάλιστα,
σε εγκαταστάσεις και εκατομμύρια ευρώ συνθέτουν το παζλ της βρόμι- σε ορισμένες περιπτώσεις δεν διστάζουν
κης εικόνας,της διαχείρισης και της μεταφοράς των απορριμμάτων στη να διαχειρίζονται και να αποθέτουν σε
Δυτική Ελλάδα. Η μπόχα που αναδύεται πίσω από αυτή, όπως λένε οι γνωρί- άγνωστους χώρους ακόμη και επικίνδυνα
ζοντες πρόσωπα και πράγματα, είναι ανυπόφορη και πιο δυνατή από εκείνη μολυσματικά απόβλητα νοσοκομείων!
των σκουπιδιών! Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν
τα όσα διαδραματίζονται τα δύο τελευ-
ταία χρόνια μεταξύ Καλαμάτας – Πύργου
Του Μάκη Νοδάρου
– Αρχαίας Ολυμπίας.

Βρόμικα κυκλώματα
Όπως καταγγέλλουν οι κάτοικοι του
Φλόκα στην Αρχαία Ολυμπία και επιβε-
βαιώνουν με τη σειρά τους οι διωκτικές
Αρχές της Ηλείας, άνθρωποι της νύχτας,
σε συνεργασία με ιδιωτικές εταιρίες μετα-
φοράς απορριμμάτων, πραγματοποιούν
τα τελευταία 2 χρόνια ένα από τα μεγα-
λύτερα οικολογικά εγκλήματα σε βάρος
της περιοχής, καθώς ρίχνουν ανεξέλεγκτα
εκατοντάδες τόνους απορριμμάτων σε
Σκαπτικά παράνομη χωματερή που βρίσκεται δίπλα
μηχανήματα από την κοίτη του ποταμού Αλφειού και
και
μόλις 5-6 χιλιόμετρα μακριά από τον
καρότσες
από νταλίκες αρχαιολογικό χώρο της Ολυμπίας. Πίσω
στην από το θέμα, που όπως λένε «μυρίζει
χωματερή
χωρίς περισσότερο από τα σκουπίδια», υπάρ-
αριθμούς χει ένα δίκτυο από ντόπιους μικρούς και
κυκλοφορίας
μεγάλους εργολάβους, νταλικέρηδες και

42 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012

έμμισθους τσιλιαδόρους, οι οποίοι με
τη σιωπηρή ανοχή διαφόρων τοπικών
παραγόντων και εκμεταλλευόμενοι το
αδιέξοδο της διαχείρισης των απορριμ-
μάτων στην Πελοπόννησο, πλουτίζουν
μεταφέροντας σκουπίδια ακόμα και από
τα νοσοκομεία παρακείμενων νομών.
Δίκες, καταδίκες και αυτόφωρα
Ένας από τους βασικούς πρωταγωνιστές
αυτής της πρωτοφανούς κατάστασης
καταγγέλλεται ότι είναι ο εργολάβος
Θεόδωρος Καράμπελας.
Αστυνομικές και δικαστικές πηγές ανα-
φέρουν ότι σε βάρος του συγκεκριμένου
εργολάβου -μεταφορέα απορριμμάτων
έχουν σχηματιστεί μέχρι σήμερα, κυρίως
από το αστυνομικό τμήμα της Αρχαίας
Ολυμπίας, 27 δικογραφίες, ενώ έχει
συλληφθεί στο πλαίσιο της αυτόφωρης
διαδικασία 11 φορές με την κατηγορία
της ρύπανσης του περιβάλλοντος. Μόνο
από τις πέντε τελευταίες δίκες έχει συνο-
λικά καταδικαστεί σε 50 μήνες φυλάκιση.
Επίσης, σήμερα εκκρεμούν σε βάρος του
20 ακόμα παραπομπές σε δίκες για υπο-
βάθμιση και ρύπανση περιβάλλοντος …
Ο συγκεκριμένος εργολάβος είναι, κατά
τις διωκτικές Αρχές, το πρόσωπο που έχει
αναλάβει να μεταφέρει τα απορρίμματα
της Καλαμάτας σε διάφορους νόμιμους
χώρους, αλλά αυτός και οι συνεργάτες
του αποθέτουν τα απορρίμματα σε παρά-
νομες χωματερές που βρίσκονται στο
Φλόκα της Αρχαίας Ολυμπίας.
Σκηνές Φαρ Ουέστ στη χωματερή
Το συγκεκριμένο πρόσωπο εμπλέκεται,
σύμφωνα με την Αστυνομία, και στο
πρωτοφανές επεισόδιο που συνέβη το
τελευταίο δεκαήμερο του περασμένου
Σεπτέμβρη μέσα στην παράνομη χωμα-
τερή δίπλα στον Αλφειό ποταμό. Εκεί
μια ομάδα έξι αστυνομικών, της ΟΠΚΕ,
του αστυνομικού τμήματος Αρχαίας
Ολυμπίας και της Ασφάλειας Πύργου,
στήνει ενέδρα με στόχο να εντοπί-
σει τα φορτηγά του εργολάβου με τα
απορρίμματα από την Καλαμάτα που
τα απορρίπτει παράνομα στη χωματερή
ρυπαίνοντας την περιοχή.
Η αστυνομική επιχείρηση έχει προγραμ-
ματιστεί με άκρα μυστικότητα, καθώς οι
πληρωμένοι τσιλιαδόροι του εργολάβου
έχουν χαλάσει προηγούμενες παρόμοιες
αστυνομικές επιχειρήσεις.
Λίγο μετά τις 3 το πρωί, ένα τεράστιο
φορτηγό γεμάτο απορρίμματα εισέρ-
χεται στην περιοχή της χωματερής.
Τέσσερις από τους αστυνομικούς επι-
χειρούν να το σταματήσουν, αλλά ο
οδηγός του αναπτύσσει ταχύτητα και
αρχίζει να τους κυνηγά ανάμεσα στα
σκουπίδια! Έντρομοι εκείνοι αρχίζουν
να τρέχουν, ενώ ένας από αυτούς βγά-
ζει το υπηρεσιακό του περίστροφο και
πυροβολεί προειδοποιητικά στον αέρα
για εκφοβισμό. Ο ιδιοκτήτης του οχή-
ματος συνεχίζει την ξέφρενη κούρσα
του μέσα στην παράνομη χωματερή και
επιχειρεί να διαφύγει, αλλά το βαρύ του
όχημα κολλάει στο έδαφος. Αμέσως μετά
ανοίγει την πόρτα και χάνεται σαν το
φάντασμα μέσα στο σκοτάδι…
Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση
της Αστυνομικής Διεύθυνσης και τις
καταθέσεις των αστυνομικών που συμ-
μετείχαν στην επιχείρηση, οδηγός του
οχήματος είναι ο 49χρονος ιδιοκτήτης του
και εργολάβος μεταφορέας των απορριμ-
μάτων της Καλαμάτας, ο οποίος, όπως
αναφέρει η ανακοίνωση της Αστυνομίας:
«Κινήθηκε με ανθρωποκτόνο πρόθεση
εναντίον τεσσάρων αστυνομικών, τους
κατεδίωξε για απόσταση μεγαλύτερη των
70 μέτρων επιχειρώντας διαρκώς ελιγ-
μούς για να τους χτυπήσει».
Μετά από έρευνα στην καμπίνα του
οχήματος, εντοπίζονται παραστατικά
μεταφοράς ανακυκλώσιμων υλικών από
την Καλαμάτα προς τη Βιομηχανική
Περιοχή Πατρών. Τα παραστατικά
όμως, όπως λένε αστυνομικοί στο Hot
Doc, δεν συμφωνούν με το φορτίο του
οχήματος, που αποτελείται μόνο από
απορρίμματα, τα οποία είχαν φορτωθεί
λίγες ώρες πριν από το περιστατικό από
την Καλαμάτα.
Ο εισαγγελέας Πλημμελειοδικών Ηλείας
Παναγιώτης Μεϊδάνης, αμέσως μετά τα
απίστευτα γεγονότα, ασκεί κατά του
49χρονου εργολάβου ποινική δίωξη για
απόπειρα ανθρωποκτονίας κατά συρ-
ροή σε βαθμό κακουργήματος και τον
καλεί να απολογηθεί εντός των προσε-
χών ημερών. Συγχρόνως διατάζει γενική
έρευνα για την υπόθεση της διαχείρισης
και της μεταφοράς των απορριμμά-
των στην Ηλεία με επίκεντρο τον δήμο
του Πύργου.
Γλίτωσαν από θαύμα …
«Οι αστυνομικοί που έλαβαν μέρος στην επι-
χείρηση γλίτωσαν από θαύμα και χάρη στην
ψυχραιμία, και την αποφασιστικότητά τους
δεν είχαμε τα χειρότερα. Το συγκεκριμένο
πρόσωπο απασχολεί τα τελευταία χρόνια την
αστυνομία και τις δικαστικές Αρχές για την
παράνομη δράση του σε σχέση με τη μετα-
φορά των απορριμμάτων στην παράνομη
χωματερή του Φλόκα. Σε βάρος του έχουν
σχηματιστεί δεκάδες δικογραφίες…», λέει
στο Hot Doc ο αστυνομικός διευθυντής  
HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 43
 Διαχείριση Απορριμμάτων
Οι συμβάσεις του εργολάβου -
μεταφορέα με τον δήμο Καλαμάτας
(500.000 ευρώ για δυο μήνες).
Το παράδοξο είναι ότι σε κανένα σημείο
των συμβάσεων δεν αναφέρεται
ο τελικός προορισμός των απορριμμάτων
από τον εργολάβο
Η άδεια που πήρε ο εργολάβος -
μεταφορέας από την Περιφέρεια
Δυτικής Ελλάδας
και από την Περιφέρεια Πελοποννήσου
Μια από τις
εκθέσεις
του Κέντρου
Ελέγχου
Ποιότητας
Περιβάλλοντος
προς τον
εισαγγελέα
44 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012
Ηλείας Δημήτρης Αλεξόπουλος. Κατά
του συγκεκριμένου εργολάβου στρέφε-
ται και το Κλιμάκιο Ελέγχου Ποιότητας
Περιβάλλοντος της Περιφερειακής
Ενότητας Ηλείας, το οποίο μάλιστα
του έχει επιβάλλει υψηλά πρόστιμα για
ρύπανση του περιβάλλοντος, ενώ στέλ-
νει στον εισαγγελέα Πλημμελειοδικών
Ηλείας τις σχετικές αυτοψίες για τα
περαιτέρω. Οι εκθέσεις διαβιβάζονται
και στον Υφαντή Νικόλαο, αντιπεριφε-
ρειάρχη Περιβάλλοντος και Υποδομών
Δυτικής Ελλάδας, προκειμένου να επι-
κυρωθούν τα σχετικά πρόστιμα.
Κι ενώ τα πρόστιμα για τη ρύπανση
του περιβάλλοντος πέφτουν βροχή
κατά του συγκεκριμένου εργολάβου,
η διοίκηση του Γενικού Νοσοκομείου
Πύργου «Ανδρέας Παπανδρέου», μέσω
της 3115/17.2.2012 σύμβασης που υπο-
γράφεται από τη διοικήτρια Ελένη
Φιλιπποπούλου και τον 49χρονο εργο-
λάβο, αναθέτει στον δεύτερο την
αποκομιδή των μολυσματικών απο-
βλήτων των εγκαταστάσεων του 2ου
υπογείου του νοσοκομείου. Η σύμβαση
έχει διάρκεια δέκα ημερών (17.2.2012
εως 27.2.2012). Όμως επιπλέον προκύ-
πτουν νέα ερωτηματικά, καθώς από την
έρευνα του Hot Doc διαπιστώθηκε ότι
η προηγούμενη διοίκηση του νοσοκο-
μείου Πύργου έχει υπογράψει την υπ.
αρ. 10017/30.5.2011 σύμβαση με την
εταιρία STERIMED AE για τη διαχείριση
των επικίνδυνων ιατρικών αποβλήτων
έναντι 109.327,50 ευρώ με τον ΦΠΑ, η
οποία ίσχυε μέχρι 30.5.2012. Γιατί άραγε
η διοίκηση του νοσοκομείου Πύργου δεν
χρησιμοποίησε για την αποκομιδή των
Η σύμβαση με το νοσοκομείο
Πύργου για την αποκομιδή
μολυσμα­τικών αποβλήτων
μολυσματικών αποβλήτων τη συγκεκρι-
μένη εταιρία και έδωσε τη δουλειά στον
ελεγχόμενο από τις δικαστικές Αρχές
εργολάβο; Διέθετε άραγε αυτός τις προ-
βλεπόμενες από τον νόμο άδειες;
Και όμως του έδωσαν άδεια!
Ωστόσο, παρά τις καταδίκες του και τη
συνεχιζόμενη παραβατικότητά του, ο
49χρονος εργολάβος απολαμβάνει μάλ-
λον την ασυλία της γεμάτης αντιφάσεις
πολιτείας, καθώς αυτή μέσω των αρμο-
δίων υπηρεσιών κλείνει τα μάτια της
στις παρανομίες του και τον εφοδιάζει
με νόμιμες άδειες για τη μεταφορά των
απορριμμάτων.
Στις 19 Ιουνίου 2012 το Τμήμα
Περιβάλλοντος και Χωρικού Σχεδιασμού
Πελοποννήσου, μετά από εισήγηση του
υπαλλήλου Ευάγγελου Φωτόπουλου,
με την με αριθμό πρωτοκόλλου 1357-
19/6/2012 απόφασή του, χορηγεί στον
εν λόγω εργολάβο «Άδεια συλλογής και
μεταφοράς μη επικίνδυνων στερεών
αποβλήτων». Ένα μήνα αργότερα, στις
11 Ιουλίου 2012, το αντίστοιχο Τμήμα
Περιβάλλοντος Δυτικής Ελλάδας, μετά
από εισήγηση του υπαλλήλου Δημητρίου
Μαρίνου, με την με αριθμό πρωτοκόλ-
λου 2413/52469–11/7/2012 απόφασή του,
χορηγεί στον ίδιο εργολάβο την ίδια ακρι-
βώς άδεια.
Οι αρμόδιοι εισηγητές των δύο περι-
φ ε ρ ε ι ώ ν, Δυτ ι κ ή ς Ε λ λ ά δ α ς κ α ι
Πελοποννήσου, Ευάγγελος Φωτόπουλος
και Δημήτρης Μαρίνος αντίστοιχα, μιλώ-
ντας στο Hot Doc δηλώνουν άγνοια για
την παραβατική συμπεριφορά και τις
καταδίκες του 49χρονου εργολάβου και
ισχυρίζονται ότι οι άδειες χορηγήθηκαν
νόμιμα, καθώς δεν προβλέπεται κατά
την έγκρισή τους η κατάθεση του ποινι-
κού μητρώου του ενδιαφερόμενου.
Συμβάσεις με τον δήμο Καλαμάτας
Ο συγκεκριμένος εργολάβος, με βάση τα
στοιχεία που έχει στη διάθεσή του το Hot
Doc, έχει υπογράψει με τον δήμαρχο
Καλαμάτας Παναγιώτη Νίκα αρκετές
συμβάσεις μεταφοράς απορριμμάτων
έναντι υψηλής αμοιβής. Ενδεικτικά ανα-
φέρουμε τις ΑΠ: 47547 -31/7/2012 και
ΑΠ: 14666–3/2/2012 συμβάσεις ύψους

1.000.000 ευρώ συνολικά για την απο-
μάκρυνση των απορριμμάτων επί 4
μήνες. Το παράδοξο είναι ότι σε κανένα
σημείο των συμβάσεων δεν αναφέρεται
ο τελικός προορισμός των απορριμμάτων
από τον εργολάβο.
Πλοία σκουπιδιάρικα στο Ιόνιο
Ο δήμαρχος της Καλαμάτας Παναγιώτης
Νίκας, μιλώντας στο Hot Doc, επιβεβαι-
ώνει τη συνεργασία του με τον εν λόγω
εργολάβο και αποκαλύπτει μια ακόμη
πτυχή των σκοτεινών κυκλωμάτων που
κρύβονται πίσω από τη διαχείριση των
απορριμμάτων. Όπως λέει:
«Πριν από ένα περίπου χρόνο, τον Απρίλη
του 2011, άγνωστοι έβαλαν τη νύχτα
φωτιά και κατέστρεψαν ολοκληρωτικά
τις εγκαταστάσεις της ιδιωτικής εταιρίας
RAM EUROPE, η οποία είχε αναλάβει να
διαχειρίζεται τα απορρίμματα της πόλης
μας και της ευρύτερης περιοχής με το
σύστημα της κομποστοποίησης και της
ανακύκλωσης. Με το θέμα ασχολήθηκε
μέχρι και η Κρατική Ασφάλεια, αλλά
δυστυχώς παρά τις έρευνες δεν βρέθηκε
τίποτα από τους δράστες-φαντάσματα.
Η ζημιά ήταν πάνω από 3 εκατομμύ-
ρια ευρώ και από τότε η συγκεκριμένη
εταιρία δεν μπόρεσε να επανακάμψει
για να λειτουργήσει. Έτσι δημιουργή-
θηκε το χάος και το μεγάλο πρόβλημα
στην Καλαμάτα με τη διαχείριση των
απορριμμάτων. Τότε ήταν που αναγκα-
στήκαμε να υπογράψουμε συμβάσεις με
τον συγκεκριμένο εργολάβο λόγω του
κατεπείγοντος του θέματος. Απ' ό,τι
γνωρίζω, ο δήμος έχει δώσει σε αυτόν
για ένα χρόνο περίπου 3 εκατομμύρια
ευρώ. Ο στόχος ήταν να μαζεύονται τα
απορρίμματα και να απομακρύνονται
από την Καλαμάτα. Αυτό κάνουμε με
νόμιμες διαδικασίες και απ’ ό,τι γνω-
ρίζω ο συγκεκριμένος εργολάβος για να
πληρωθεί καταθέτει νόμιμα παραστατικά
μεταφοράς των απορριμμάτων. Το θέμα
της διαχείρισης των απορριμμάτων μάς
έχει προβληματίσει πολύ. Στο παρελθόν
ιδιωτική εταιρία μετέφερε τα απορρίμ-
ματά μας ακόμη και με καράβι… Δεν
ξέρω που τα πήγε. Απλώς τότε τρέμαμε
όλοι μήπως το πλοίο βουλιάξει και σημει-
ωθεί οικολογική καταστροφή…» 
Ο εργολάβος–μεταφορέας
των απορριμμάτων, Θεόδωρος
καράμπελας απαντα στο Hot Doc
Για τα απορρίμματα της
Καλαμάτας, τις συμβά-
Υπάρχει σεις και τη μεταφορά:
« Έχω αναλάβει τη μετα-
ένα δίκτυο φόρτωση και μεταφορά
από
των απορριμμάτων της
Καλαμάτας και τελευταία
ντόπιους του Πύργου Ηλείας σε συγκε-
κριμένους χώρους. Από την
μικρούς Καλαμάτα πληρώνομαι με
68 ευρώ τον τόνο, που περι-
και λαμβάνει 36% φορολογικές
εισφορές, το πετρέλαιο κίνη-
μεγάλους σης των οχημάτων, τα έξοδα
εργολάβους, της χωματερής που μεταφέ-
ρουμε τα απορρίμματα.
νταλικέρηδες Όλα τα απορρίμματα που
μεταφορτώνουμε και μετα-
και
φέρουμε από τον δήμο της
Καλαμάτας, τα πηγαίνουμε
έμμισθους σε εταιρία ανακύκλωσης στο
τσιλιαδόρους Κορωπί Αττικής, σε χωμα-
τερή της Αχαΐας και σε
οι οποίοι χωματερή του Μεσολογγίου.
Τα σκουπίδια του Πύργου,
πλουτίζουν όταν πάθαινε βλάβη ο δεμα-
τοποιητής, τα μετέφερα
μεταφέροντας
χωρίς καμιά οικονομική
σκουπίδια
επιβάρυνση στον παλιό
ΧΑΔΑ Ολυμπίας.»
ακόμα
«Υπ ά ρχε ι έ ν α μ ε γ ά λο
κύκλωμα πίσω από την
και πλάτη μας, πιο πάνω από
τους δήμους της περιοχής,
από τα που θίγονται τα συμφέρο-
ντά του. Πίσω από αυτό το
νοσοκομεία κύκλωμα κρύβονται εκείνα
παρακείμενων τα πρόσωπα που, ενώ παρέ-
λαβαν χρήματα για να
νομών
δώσουν λύση στη διαχεί-
ριση των απορριμμάτων,
στη συνέχεια σπατάλησαν
τα συγκεριμένα ποσά για
άλλους σκοπούς.
Έχω λευκό ποινικό μητρώο
και δεν έχω καταδικαστεί
τελεσίδικα.»
Για το περιστα-
τικό με τους έξι
αστυνομικούς:
«Το περιστατικό με τους αστυ-
νομικούς το χαρακτηρίζω σαν
ένα ατυχές γεγονός κι ένα
σενάριο που το κατασκεύασε
κάποιος για τον οποίο δεν γνω-
ρίζουμε τον λόγο για τον οποίο
το έκανε… Νομίζω ότι πίσω απ'
όλες αυτές τις καταστάσεις
κρύβονται εκείνοι που πήραν
τα χρήματα που προορίζονταν
για τη διαχείριση των απορ-
ριμμάτων και αντί να λύσουν
το πρόβλημα ξόδεψαν αυτά
τα χρήματα για πολιτιστικούς
σκοπούς και... τραγουδιστές,
HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 45
πληρώνοντας εκατομμύ-
ρια ευρώ. Αυτοί οι άνθρωποι
σήμερα μας κατηγορούν για
απόπειρα ανθρωποκτονίας με
σκοπό να μας εμπλέξουν στα
δίχτυα του νόμου.»
«Εκείνη τη νύχτα δεν οδη-
γούσα εγώ το όχημα. Ήμουν
απλά συνοδός εδάφους.
Είδαμε λοιπόν ένα φως ξαφ-
νικά χωρίς διακριτικά ή φάρο
περιπολικού. Στην πορεία
φοβηθήκαμε πολύ επειδή
υπάρχει και η Χρυσή Αυγή,
μια οργάνωση που δεν γνωρί-
ζουμε τις δυνατότητές της και
τον οπλισμό της… και η οποία
εκείνες τις ημέρες που έγινε το
συμβάν με τους αστυνομικούς
είχε δείξει μεγάλο ενδιαφέρον
για τα σκουπίδια του δήμου
Πύργου. Κάποιοι εκείνη τη
νύχτα έριξαν δίπλα από το
όχημα 15 πυροβολισμούς.
Δεν οδηγούσα εγώ το όχημα.
Απλά έκανα κουμάντο στο
αμάξι… ως οδηγός εδάφους
δίπλα. Οι αστυνομικοί έπαθαν
σύγχυση… Αν οι αστυνομικοί
είχαν ανοίξει εκείνη τη νύχτα
τον φάρο ή μας έπαιρναν τηλέ-
φωνο θα μπαίναμε μόνοι μας
στο περιπολικό… Δεν ξέρω τι
συμφέροντα κρύβονται πίσω
απ' όλα αυτά… Αυτή η επιχεί-
ρηση πάντως ήταν ύπουλη…»
Για τα μολυσματικά
απόβλητα του νοσοκο-
μείου Πύργου:
«Τα επικίνδυνα νοσοκομεία
απόβλητα στα οποία ανα-
φέρεστε τα πήρε ο κ. Π. (
αναφέρει το όνομα επιχει-
ρηματία) που έχει υψικάμινο
που τα καίει… Εγώ το μόνο
που πήρα τότε ήταν τα υπο-
λείμματα του νερού από
τη δεξαμενή του πετρε-
λαίου…, τα οποία τα έχω
αποθηκευμένα προκειμέ-
νου να τα χρησιμοποιήσω σε
ασφαλτική χρήση.
Ο κ. Π. απομάκρυνε τα επι-
κίνδυνα νο σοκομειακά
απόβλητα και όχι εγώ. Εγώ τα
έβαλα απλά μέσα σε κάδους
και μετά τα πήρε ο κ. Π.,
αφού πρώτα τα πακετάρισε
και τα τοποθέτησε σε ειδικό
αυτοκίνητο και τα μετέφερε
στην υψικάμινό του… Εγώ
έβγαλα απλά τα πράγματα
αυτά από το υπόγειο …»
 Εκδοροσφαγεύς

Τον ψυχίατρο Δημήτρη Βαρτζόπουλο επέλεξε ο
Αντώνης Σαμαράς ως γενικό γραμματέα του. Σε σχε-
τικά σχόλια και ερωτήσεις για το πώς έγινε η επιλο-
γή, οι συνεργάτες του Σαμαρά απαντούσαν: « Έχει τε-
χνογνωσία και θα βοηθήσει να ληφθούν οι πολιτικές
αποφάσεις που πρέπει». Είναι η πρώτη παραδοχή
που γίνεται από το γραφείο του πρωθυπουργού, πως
για τις πολιτικές αποφάσεις που παίρνονται από την
κυβέρνηση απαιτείται τεχνογνωσία ψυχιάτρου.
Τη θέση αυτή επί Γιώργου Παπανδρέου κατείχε η
κυρία Ρεγγίνα Βάρτζελη. Οι μόνες ομοιότητες που
έχουν οι δυο τους είναι το Βαρτζ– στο επίθετό τους.
Κατά τα άλλα καμία. Η κυρία Βάρτζελη απολαμβάνει
αυτή την περίοδο τη θέση που δεν γίνεται να κατέχει
ο κύριος Βαρτζόπουλος, ο οποίος εξ επαγγέλματος
επιλέγει την πολυθρόνα: Τη θέση του καναπέ. Του
γραφείου του Γιώργου φυσικά, για να μην πάει αλ-
λού το μυαλό σας.

Ναι, η βασίλισσα του ΓΑΠ, πα-
ρότι συνταξιούχος, διορίστηκε
το καλοκαίρι στο γραφείο του
πρώην πρωθυπουργού. Συνεπώς
δουλειά έχει, αλλά την έχει για να
πίνει όλο το φαρμάκι. Κανένας
από τους πρώην υπουργούς και
τους βουλευτές του ΠΑΣΟΚ δεν
της λέει ούτε καλημέρα. Μερικοί
μάλιστα την αποκαλούν υποτιμη-
τικά «η Φρειδερίκη του ΠΑΣΟΚ».
Ο Γιώργος συνεχίζει κανονικά τα
μαθήματα στο Χάρβαρντ. Πολί-
της του κόσμου, βεβαίως, έχει
πεταχτεί Γενεύη, Τόκυο και έπε-
ται συνέχεια. Όσοι γνωρίζουν
λένε πως ο Παπανδρέου ζει αυτό
που ήθελε πάντα: Να έχει εικόνα
χωρίς ευθύνη.
Σε αντίθεση με τον Βενιζέλο, ο
οποίος έχει ευθύνη χωρίς εικό-
να. Η μοναδική καλή στιγμή των
τελευταίων του χρόνων φαίνεται
να είναι όταν η γερμανική Bild
έγραψε το αεροδρόμιο της Αθή-
νας κατά λάθος «αεροδρόμιο Ευ-
άγγελος Βενιζέλος».
Έξω πάει καλά, αλλά μέσα χάλια.
Τα πιο πρόσφατα επίθετα που
του έχουν αποδώσει οι άσπονδοι
κομματικοί φίλοι είναι «ο πρόε-
δρος USB» και «ο πρόεδρος του
νέου ΚΟΔΗΣΟ».
Τέρμα απ’ ό,τι φαίνεται το Mega για
τον άλλοτε καρδιακό φίλο της Τρέ-
μη και του διευθυντή του καναλιού.
Η εμφάνισή του για τη λίστα Λα-
γκάρντ στο κανάλι ήταν καθοριστι-
κή. Από τότε, γκρίνια και κακίες.
Αλλά και πολλά νεύρα. Όπου εμ-
φανίζεται ο Βαγγέλης έχει νεύρα.
Η σύγκρουση με τη Ζωή Κων-
σταντοπούλου στη Βουλή ήταν
το κερασάκι. Είτε είναι αλήθεια
είτε ψέματα πως το χαρτί που του
έδωσαν την ώρα της εξέτασής
του του υπενθύμιζε το χάπι της
πίεσης, ο Βενιζέλος έχει πίεση.
Και δεν υπάρχει και κανένας πια
να τον αποκαλέσει ευφυή. Σε λίγο
θα αρχίσουν να του αμφισβητούν
και τα μεταπτυχιακά του. Κακό
χωριό τα λίγα σπίτια.
« Έχω πληρωθεί και εγώ με μαύρα
χρήματα όταν δούλευα», παρα-
δέχθηκε ο Άρης Σπηλιωτόπουλος
σε συνέντευξή του. Αποσβολώ-
θηκαν όλοι από την είδηση: «Ο
Άρης έχει δουλέψει!»
Ο Κώστας Καραμανλής πουλάει
το γραφείο του στην οδό Πατρι-
άρχου Ιωακείμ στο Κολωνάκι.
Οικονομικές δυσπραγίες, καθότι
ο πρώην πρωθυπουργός έχασε
225.000 ευρώ, λένε, από κούρε-
μα ομολόγου που είχε αγοράσει.
Μα και αυτός δίπλα είχε τον Ρου-
σόπουλο που έφτιαχνε σπίτια με
τιμές ευκαιρίας, δεν ρώτησε πού
να επενδύσει;
Η Νατάσσα Καραμανλή, γενική
χειρουργός και χειρουργός μα-
στού, ξεκίνησε αρθρογραφία στο
περιοδικό Hello για την υγεία.
Η λαμπρή επιστήμων που κατά-
φερε να γίνει από νηπιαγωγός,
γιατρός, περνώντας μαθήματα
ακόμη και την περίοδο που συ-
μπαραστέκονταν εκλογικά στον
σύζυγό της, ξεκινά μια νέα κα-
ριέρα. Καλή επιτυχία. Με το
καλό και στο Hot Doc.
Αλήθεια εκείνη η μη κυβερνητική
οργάνωση ΑΝΕΜΗ της κυρίας
Καραμανλή, με την οποία μάζευε
ελιές μπροστά στις κάμερες, τι
γίνεται; Είναι σε λειτουργία ή δεν
θα έχουμε λάδι να βάλουμε στην
σαλάτα μας;
Φεύγει η ΦΑΓΕ από την Ελλά-
δα, φεύγει και η Coca Cola, ενώ
ετοιμάζονται και άλλες επιχει-
ρήσεις. Αυτά έλεγε ο Σαμαράς
ότι θα συνέβαιναν αν έπαιρνε
την εξουσία ο Τσίπρας. Μήπως
οι βιομήχανοι εκλαμβάνουν τον
Χρύσανθο Λαζαρίδη ως αριστερό
και αυτό δημιουργεί κλυδωνισμό
στις αγορές;
Σε δύο Aμερικανούς το Νόμπελ
Οικονομίας. Ούτε στον Παπα-
κωνσταντίνου, ούτε στον Βενι-
ζέλο, που πέτυχαν το μαγικό να
εξαφανίσουν μια ολόκληρη οικο-
νομία σε τρία χρόνια. 

46 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012

 πάθος για τα βιβλία

Ένας ΈµιγκρΈς µΈ ςκοτΈινο παρΈλθον και
αµφίβολη ταυτότητα, ο Τσέρουτ, αναλαµβάνει την ψυ-
χοθεραπεία του ψυχαναγκαστικού και βασανιζόµενου
από εµµονές Άλµπισερ.
Το αποτέλεσµα: ο Άλµπισερ στη φυλακή για απόπειρα
φόνου να τηρεί σιγή ιχθύος και ο Τσέρουτ, το θύµα,
να χαροπαλεύει στο κρεβάτι του νοσοκοµείου. Ο Μαρξ
εναγκαλίζεται τον Φρόιντ και διατρέχουν τους σκοτει-
νούς δρόµους της αστικής ψύχωσης, και το ερώτηµα
γίνεται όλο και πιο επιτακτικό: Ποιο ήταν το κίνητρο
του Άλµπισερ;
ςΈ µια µικρή χιονιςµΈνή πολή στις Αυστριακές
Άλπεις, ένας ηλικιωµένος βρίσκεται δολοφονηµένος
µε το κρανίο του λιωµένο. Ο αστυνόµος Κόβατς, που
περνάει τις νύχτες του παρατηρώντας τα αστέρια, µα-
ζεύει τα σκουπίδια µιας κοινωνίας στην οποία µπλέκε-
ται η ευηµερία µε την εγκατάλειψη. Ο µόνος µάρτυρας
του εγκλήµατος είναι ένα αµίλητο παιδί, που αναλαµ-
βάνει ο ψυχίατρος Χορν. Ταυτόχρονα όµως πρέπει να
τα βγάλει πέρα και µε έναν µοναχό που ακούει φωνές,
µε µια µητέρα που νοµίζει πως το νεογέννητο παιδί
της είναι ο Διάβολος και µε έναν µελισσοκόµο µε τά-
σεις αυτοκτονίας.

Ο Άντολφ Μούσγκ εκδίδεται για πρώτη φορά Ο Χόχγκατερερ ξεδιπλώνει αργά ιστορίες φθόνου, πι-
στην Ελλάδα. κρίας, ενοχής και δειλίας… Ένα εξαιρετικό ψυχολογικό
θρίλερ.
Berliner Zeitung

Αιολέων 36γ, 11852 Αθήνα | Τ. 210 3411455, F. 210 3411201 | E. editionsdrepania@gmail.com

www.drepaniabooks.gr
 Αρχαία Ολυμπία
Τρεις κατασκευαστικές εταιρίες
με την ίδια διεύθυνση, με τα ίδια
τηλέφωνα και με το ίδιο φαξ
Δήμαρχος-εργοδότης του κατασκευ
Είναι το νόμιμο και ηθικό; Και αν όχι
που αρχίζουν και που τελειώνουν
τα όρια της ηθικής για ένα δημόσιο
πρόσωπο; Μπορεί ο δήμαρχος μιας
ιστορικά σημαντικής πόλης με διε-
θνή ακτινοβολία και επιρροή να είναι
συγχρόνως και εργολάβος, να συμ-
μετέχει σε κατασκευαστική εταιρεία
και να παίρνει διάφορα έργα στον
νομό του;
Του Μάκη Νοδάρου
Κ
αι ας υποθέσουμε ότι νομικά
μπορεί, ακροβατώντας
μεταξύ νομιμότητας και ηθι-
κής. Άραγε πόσο είναι ηθικό
και νόμιμο όταν ένας από τους συνε-
ταίρους του δημάρχου στην εν λόγω
εταιρία συνάπτει με τον δήμο και μαζί
του σύμβαση για την κατασκευή έργου
αξίας εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ μέσω
άλλης κατασκευαστικής εταιρίας στην
48 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012
οποία δεν συμμετέχει ο δήμαρχος αλλά
μόνο ο συνέταιρος του;
Και τι μπορεί να σκεφτεί κάποιος όταν
οι δυο κατασκευαστικές εταιρίες και μια
τρίτη ακόμα μοιράζονται τα ίδια γραφεία
και τα ίδια τηλέφωνα; Η υπόθεση-γρίφος
αφορά τον δήμο της Αρχαίας Ολυμπίας.
Ο δήμαρχος, η εταιρία
και τα έργα
Στις 26 Αυγούστου 2011 η κατασκευα-
στική εταιρία Δομική Κων. Κατσιαδράμη
& ΣΙΑ ΕΕ μεταβάλλει επίσημα την επω-
νυμία της σε Δομική Τσίτσου Γιαννούλα
& ΣΙΑ ΕΕ. Με βάση το ιδιωτικό συμφω-
νητικό που έχει στη διάθεσή του το Hot
Doc, το εταιρικό σχήμα της νέας ετερόρ-
ρυθμης εταιρίας αποτελείται από τους:
Κωνσταντίνο Κατσιαδράμη του Νικολάου
με ποσοστό 30%, Γιαννούλα Τσίτσου
του Φωτίου, μεταλλειολόγο-μηχανικό,
με ποσοστό 31%, διαχειρίστρια και
εκπρόσωπο, Βασίλειο Παναγούλη του
Νικολάου, πολιτικό μηχανικό, με ποσο-
στό 31%, Ρουμπίνη Μιχοπούλου του
Το καταστατικό
της εταιρίας
«Δομική Τσίτσου
Γιαννούλα ΕΕ»
όπου συμμετέχει
ο δήμαρχος
Αρχαίας
Ολυμπίας
Δημητρίου με ποσοστό 5,5 %, Γεώργιο
Κονδύλη, μηχανικό ΤΕ, με ποσοστό
0,5%, και τον δήμαρχο της Αρχαίας
Ολυμπίας, πολιτικό μηχανικό, Ευθύμιο
Κοτζιά, με ποσοστό 2%…
Σκοπός της εταιρίας, όπως αναφέρε-
ται στο συμφωνητικό τροποποίησης,
είναι η κατασκευή πάσης φύσεως τεχνι-
κών έργων δημοσίων και ιδιωτικών, τα
οποία είτε θα αναλαμβάνονται για την
κατασκευή τους από την ίδια την εταιρία
είτε θα εισφέρονται από τους αναδόχους-
μέλη της εταιρίας. Για την εκπλήρωση
του σκοπού της και μετά από ομόφωνη
απόφαση των διαχειριστών της μπορεί
να συστήνει με άλλα φυσικά ή νομικά
πρόσωπα εταιρίες ή να συμμετέχει σε
εταιρίες ή κοινοπραξίες κάθε τύπου που
επιδιώκουν τον ίδιο ή παρεμφερή σκοπό.
Στις 9.5.2012 η ανωτέρω εταιρία, στην
οποία συμμετέχει ο δήμαρχος της
Αρχαίας Ολυμπίας, υπογράφει την
με αριθμό πρωτοκόλλου 113340/1940
σύμβαση με τον αντιπεριφερειάρχη
Ηλείας Χαράλαμπο Καφύρα για την
 εκτέλεση του έργου, μετά από δια-
γωνισμό, «Συντήρηση Επαρχιακού
Οδικού Δικτύου Νοτίου Τμήματος
Περιφερειακής Ενότητας Ηλείας», πρου-
πολογισμού 250. 000 ευρώ.
Τον Ιούνιο του 2012 με την υπ΄αριθμ.
10/20.6.2012 απόφαση της διοίκησης
του ΑΤΕΙ Καλαμάτας εγκρίνεται στη
συγκεκριμένη εταιρία το ποσό των 2.976
ευρώ για την προμήθεια και τοποθέτηση
μεταλλικών θυρών και κιγκλιδωμάτων
στο νέο κτίριο αιθουσών και αμφιθεά-
τρων του ΑΤΕΙ–Κ.
Με βάση το ΑΔΑ: Β44Θ7Λ6-ΠΓΕ
13/3/2012 έγγραφο, που είναι αναρ-
τημένο στη Διαύγεια, η ως άνω
εταιρία ανέλαβε και τις επείγουσες
αντιπλημμυρικές εργασίες στον δήμο
Ανδραβίδας–Κυλλήνης, ύψους 100.000
ευρώ. Στις 24.4.2012, σύμφωνα με το
ΑΔΑ: Β4ΩΖΩΨ5-ΜΧΧ έγγραφο, που
είναι αναρτημένο στη Διαύγεια, η
εταιρία Β. Παναγούλης & ΣΙΑ ΕΕ, κατα-
σκευαστική που ανήκει στον εταίρο του
αστή συνεταίρου του
δημάρχου Αρχαίας Ολυμπίας, συνάπτει
με τον δήμο την με αριθμό πρωτοκόλλου
5817 σύμβαση μετά από διαγωνισμό, για
την επισκευή-βελτίωση αγροτικής οδο-
ποιίας στο Δ.Δ. Αρχαίας Ολυμπίας, Α'
φάση, ύψους 247.500 ευρώ.
Ο δήμαρχος και συνέταιρος
σε κατασκευαστική
Τη σύμβαση υπογράφουν ουσιαστικά οι
δύο εταίροι της πρώτης κατασκευαστι-
κής ετερόρρυθμης εταιρίας, ο δήμαρχος
της Αρχαίας Ολυμπίας Ευθύμιος Κοτζιάς
και ο Βασίλης Παναγούλης με την ιδιό-
τητα του εκπροσώπου της εργοληπτικής
επιχείρησης Β. Παναγούλης & ΣΙΑ ΕΕ.
Και οι δύο αποτελούν μέλη της εταιρίας
Δομική Τσίτσου Γιαννούλα και ΣΙΑ ΕΕ.
«Δεν υπάρχει κάτι μεμπτό στο όλο θέμα
και ας ανήκει η εταιρία αυτή στον κ.
Παναγούλη. Ο καθένας μπορεί να έχει
όσες εταιρίες θέλει. Η εν λόγω εταιρία
πήρε τη δουλεία προσφέροντας έκπτωση
πάνω από 40%», δήλωσε στο Hot Doc ο
δήμαρχος της Αρχαίας Ολυμπίας.
Η συνέχεια της δημοσιογραφικής
έρευνας αποκαλύπτει ότι: Με βάση
την Εφημερίδα της Κυβερνήσεως,
Τεύχος Ανωνύμων Εταιρειών (αρ. φύλ-
λου 11073–17.10.2011), τρία μέλη της
Δομικής Τσίτσου Γιαννούλας & ΣΙΑ ΕΕ,
στην οποία συμμετέχει και ο δήμαρ-
χος της Ολυμπίας με ποσοστό 2%, οι Ο δήμαρχος της Αρχαίας
Κων. Κατσιαδράμης του Ν., Τσίτσου Ολυμπίας, Ευθύμιος Κοτζιάς
Γιαννούλα του Φ. και Παναγούλης
ΑΔΑ: Β4ΩΖΩΨ5-ΜΧΧ
Βασίλειος του Ν., βρίσκονται στο διοι- ΑΔΑ: Β4ΩΖΩΨ5-ΜΧΧ
κητικό συμβούλιο της κατασκευαστικής ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΝΟΜΟΣ ΗΛΕΙΑΣ ΕΡΓΟ : ΕΠΙΣΚΕΥΗ-ΒΕΛΤΙΩΣΗ
ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚ
ΔΗΜΟΣΡΑΤΙΑ ΟΔΟΠΟΙΙΑΣ ΣΕ Δ.Δ. ΑΡΧΑΙΑ
ΑΡΧΑΙΑΣ ΟΛΥΜΠΙΑΣ
εταιρίας ΔΟΞΑ ΑΒΕΤΕ. ΝΟΜΟΣ ΗΛΕΙΑΣ
Δ/ΝΣΗ Τ.Υ. & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤ
ΔΗΜΟΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΟΛΥΜΠ
ΙΑΣ
ΟΣ
ΕΡΓΟ : ΕΠΙΣΚΕΥΗ-ΒΕΛΤΙΩΣΗ
ΟλΥΜΠΙΑΣ-ΦΑ
ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ
ΟΔΟΠΟΙΙΑΣ ΣΕ Δ.Δ. ΑΡΧΑΙΑΣΗ Α
Σ
Σ
Δ/ΝΣΗ Τ.Υ. & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤ ΟλΥΜΠΙΑΣ-ΦΑΣΗ Α
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΟΣ
Απόφ. ψήφισης πίστωσης:
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ 11/2012 Ο.Ε.
Εγκεκριμένη πίστωση : 550.000 Αρ. μελ : 33/2009
Τρεις κατασκευαστικές με Απόφ. ψήφισης πίστωσ ης: 11/2012
Προϋπολογισμό
Εγκεκριμένη πίστωση : 550.000
Ανάδοχος: Β. ΠΑΝΑΓ
Προϋπολογισμός μελ
Ο.Ε. ,00
ς μελ : 550.000
,00ΟΥΛΗΣ
€ με ΦΠΑ
,00 € με ΦΠΑ Αρ. πρωτ. : 5817
€ με ΦΠΑΑρ. μελ : 33/2009
& ΣΙΑ ΕΕ
Πηγή
Αρ. πρωτ. : 5817 χρημ. : ΣΑΕΠ 401
τα ίδια γραφεία και τηλέφωνα
Έκπτωση:: 55%
550.000,00 € με ΦΠΑ Κωδ: 02.30.7323.52
Ανάδοχος: Β. ΠΑΝΑΓΟΥΛΗΣ
Έκπτωση: 55%
& ΣΙΑ ΕΕ
Πηγή χρημ. : ΣΑΕΠ 401
Κωδ: 02.30.7323.52
ΣΥΜΒΑΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ
Το περίεργο είναι ότι και οι τρεις κατα- Ποσού : 247.500,00 € με
ΣΥΜΒΑΣΗ ΚΑΤΑΣ
ΕΡΓΟΥ
ΚΕΥΗΣ ΕΡΓΟΥ Φ.Π.Α. 23 %
Ποσού
Για την εκτέλεσ η του: 247.500
έργου: ,00 € με υή-Βελτ
Φ.Π.Α. 23
σκευαστικές εταιρίες, δηλαδή η ΔΟΞΑ
«Επισκε % αγροτικ
ίωση
Ολυμπίας –Φάση Α » προϋπο ής οδοποιϊας σε ΔΔ Αρχαία
Για την εκτέλεση του λογισμο
έργου: «Επισκευή-Βελτίωση ύ 550.000,00 € ς
Ολυμπίας –Φάση Α » προϋπο αγροτικής οδοποιϊας σε
Στην Αρχαίαλογισμο ΔΔ Αρχαίας
ΑΒΕΤΕ, η Δομική Τσίτσου Γιαννούλα
Ολυμπίαύ, 550.000
σήμερα,0024./04
€ / 2012 , ημέρα Τρίτη
Ολυμπία στην Αρχαία Ολυμπία στα γραφεία του Δήμου Αρχαίας
Στην Αρχαία ς,Ολυμπία, σήμερα 24./04, δ/νση : Χ. Κοσμοπούλου 1, τηλ.
κατωτέρω υπογράφοντες: / 2012 , ημέρα Τρίτη 2624-0-22250, FAX. 2624-0-2
Ολυμπίας, στην στα γραφεία του Δήμου Αρχαίας 3124 οι
& ΣΙΑ ΕΕ ( στην οποία συμμετέχει
Αρχαία Ολυμπία , δ/νση
:
α. Ο Δήμαρχος Αρχαίας Χ. Κοσμοπούλου 1, τηλ. 2624-0-22250, FAX. 2624-0-2
κατωτέρω υπογράφ οντες: Ολυμπίας ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΚΟΤΖΑΣ 3124 οι
εκπρόσωπος του Δήμου Αρχαίας , ενεργών στην προκειμέ
α. Ο Δήμαρχ νη περίπτωση ως
ο δήμαρχος της Αρχαίας Ολυμπίας)
ος Αρχαίας Ολυμπίας Ολυμπίας, (ΚΥΡΙΟΣ ΤΟΥ
ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΚΟΤΖΑΣ , ενεργώνΕΡΓΟΥ) κατά την παρ.
1418/84
εκπρόσωπος του Δήμουαφ΄Αρχαίας
ενός και κατόπιν της απόφασ 1
στην προκειμένη περίπτωτου άρθρου 5 του Ν.
Ολυμπίας, (ΚΥΡΙΟΣ ΤΟΥ ης με αριθμό 99/2011 της ση ως
Ολυμπίας, εγκριτικής του ΕΡΓΟΥ) κατά την παρ. Οικονομικής Επιτροπής Δήμου
1418/84 αφ΄ ενός και κατόπιν της απόφασαποτελέσματος της διενεργη 1 του άρθρου 5 του Ν. Αρχαίας
και η Β. Παναγούλης & ΣΙΑ ΕΕ, όπως ης με αριθμό 99/2011 της θείσης δημοπρασίας την
του αναδόχου κατασκευής
Ολυμπίας, εγκριτική Οικονομικής Επιτροπής09/Δήμου
08 / 2011 για την ανάδειξη
ς του αποτελέσματοςτου έργου της επικεφαλίδας , και
Αρχαίας
της διενεργη θείσης δημοπρα αφ΄ ετέρου,
β. Ο κάτοικος Βασίλης
του αναδόχου κατασκευ σίας την 09/ 08 / 2011 για
Παναγούλης, ενεργώντας
ής του έργου της επικεφαλ την ανάδειξη
ίδας , και αφ΄ ετέρου, με την ιδιότητα του εκπροσώπου
β. Ο κάτοικος Βασίλης Επιχείρη της Εργοληπτικής
Παναγού Β. ΠΑΝΑΓ
σης : λης,
ενεργώντΟΥΛΗΣ & ΣΙΑ ΕΕ μετουέδρα
ας με την ιδιότητα το Πύργο,
Επιχείρησης :2,Β.τηλ 2621035909 σύμφωνα με εκπροσώ πουοδός
της Μανωλο
Εργοληπ πούλου
τικής & Προύσσης
ΠΑΝΑΓ ΟΥΛΗΣ & ΣΙΑ ΕΕτηνμευπ’ αριθμ. 99 / 2011 απόφασ
2, τηλ 2621035909 σύμφωνα
έδρα το Πύργο, οδός Μανωλοηπούλου
της Οικονομικής Επιτροπής
& Προύσσης .
με την υπ’ αριθμ. 99 / 2011
ΣΥΜΦΩΝΗΣΑΝ απόφασ η της Οικονομι
ΚΑΙ ΣΥΝΑΠΟΔΕΧΘκής Επιτροπής .
ΗΚΑΝ
ΣΥΜΦΩΝΗΣΑΝ ΚΑΙ ΣΥΝΑΠ ΟΔΕΧΘα:ΗΚΑΝ
Τα ακόλουθ
Ο πρώτος των συμβαλλομένων ΕΥΘΥΜΙ
Τα ακόλουθα:ΟΣ ΚΟΤΖΑΣ , καλούμενος στο εξής ΕΡΓΟΔΟ
Ο πρώτος προαναφ ερθείσα ιδιότητά του και έχοντας
των συμβαλλ υπ’ όψη:
ΤΗΣ, υπό την
ομένων ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΚΟΤΖΑΣ
Α. Τις διατάξεις του Ν. 1418/84 , καλούμενος στο εξής ΕΡΓΟΔΟ
φαίνεται στην επίσημη ιστοσελίδα του
προαναφερθείσα ιδιότητά του και έχοντας υπ’ , όπως τροποποιήθηκε, συμπληρ ΤΗΣ, υπό την
όψη: ώθηκε και ισχύει κατά την
Α. Τις διατάξειςμετου
τους νόμους :
Ν. 1418/84 , όπως τροποπο
Διακήρυξη του έργου
ιήθηκε, συμπληρώθηκε και
με τους νόμους : 1. Ν. 2052/ 92 άρθρα 6 & 20 ( ΦΕΚ Α΄ ισχύει κατά την Διακήρυξη
Πανελλήνιου Συνδέσμου Τεχνικών
του έργου
94/05-06-1992)
1. Ν. 2052/ 92 2. Ν. 2229/94 άρθρα 1 έως
και 4 ( ΦΕΚ 138 Α΄ /13-8-199
άρθρα 6 & 20 ( ΦΕΚ Α΄ 94/05-06 4)
2. Ν. 2229/943.άρθρα Ν. 2338/95 άρθρο 13 ( ΦΕΚ -1992)
1 έως και 4 ( ΦΕΚ 138 Α΄Α΄/13-8-199
Εταιρειών www.sate.gr, έχουν τα
202/14-09-1995)
ΑΔΑ: Β4ΩΖΩΨ5-ΜΧΧ
3. Ν. 2338/954.άρθρο
4. Ν 2372/ 965. άρθρο
Ν 2372/ 96 άρθρο 4 ( ΦΕΚ.
Ν 2940/01 (ΦΕΚ Α΄ 180/6-8-2
4)
Α΄ 29/28-2-96)
13 ( ΦΕΚ Α΄ 202/14-09-1995)
4 ( ΦΕΚ. Α΄ 29/28-2-96) 001)
γραφεία τους στη ίδια διεύθυνση: 5. Ν 2940/016.(ΦΕΚ Ν 3212/2003 (ΦΕΚ 308 Α/31-12-
Α΄ 180/6-8-2001)
7. Ν. 3263/2004 ( ΦΕΚ.179Α
2003)
6. Ν 3212/200 ΕΛΛΗΝΙΚΗ
3 (ΦΕΚ 308ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΡΓΟ : ΕΠΙΣΚΕΥΗ-ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ
Α/31-12-2003) /28-9-2004)
Μανωλοπούλου & Προύσσης 2, 27100 7. Ν. 3263/200 ΝΟΜΟΣ ΗΛΕΙΑΣ
4 ( ΦΕΚ.179 Α
/28-9-2004)
ΔΗΜΟΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΟΛΥΜΠΙΑΣ
ΟΔΟΠΟΙΙΑΣ ΣΕ Δ.Δ. ΑΡΧΑΙΑΣ
ΟλΥΜΠΙΑΣ-ΦΑΣΗ Α
Δ/ΝΣΗ Τ.Υ. & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
Πύργος, και χρησιμοποιούν τα ίδια τηλέ- ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ 1
φωνα: 2621035909 και 2621035901 και το Απόφ. ψήφισης πίστωσης: 11/2012 Ο.Ε.
Εγκεκριμένη πίστωση : 550.000,00 € με ΦΠΑ
Αρ. μελ : 33/20091
Αρ. πρωτ. : 5817
Προϋπολογισμός μελ : 550.000,00 € με ΦΠΑ Πηγή χρημ. : ΣΑΕΠ 401
ίδιο φαξ: 2621031819. Ανάδοχος: Β. ΠΑΝΑΓΟΥΛΗΣ & ΣΙΑ ΕΕ
Έκπτωση: 55%
Κωδ: 02.30.7323.52
Το Hot Doc απευθύνθηκε στον δήμαρχο ΣΥΜΒΑΣΗ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΕΡΓΟΥ
Ποσού : 247.500,00 € με Φ.Π.Α. 23 %
της Αρχαίας Ολυμπίας Ευθύμιο Κοτζιά,
Για την εκτέλεση του έργου: «Επισκευή-Βελτίωση αγροτικής οδοποιϊας σε ΔΔ Αρχαίας
Ολυμπίας –Φάση Α » προϋπολογισμού 550.000,00 €
ο οποίος δήλωσε τα εξής: «Με την εται-
Στην Αρχαία Ολυμπία, σήμερα 24./04 / 2012 , ημέρα Τρίτη στα γραφεία του Δήμου Αρχαίας
ρία ΔΟΞΑ ΑΒΕΤΕ με συνδέει από παλιά Ολυμπίας, στην Αρχαία Ολυμπία , δ/νση : Χ. Κοσμοπούλου 1, τηλ. 2624-0-22250, FAX. 2624-0-23124 οι
κατωτέρω υπογράφοντες:
μια επαγγελματική σχέση ως μηχανικός α. Ο Δήμαρχος Αρχαίας Ολυμπίας ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΚΟΤΖΑΣ , ενεργών στην προκειμένη περίπτωση ως
εκπρόσωπος του Δήμου Αρχαίας Ολυμπίας, (ΚΥΡΙΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ) κατά την παρ. 1 του άρθρου 5 του Ν.
που είμαι. Στην εταιρία Δομική Τσίτσου 1418/84 αφ΄ ενός και κατόπιν της απόφασης με αριθμό 99/2011 της Οικονομικής Επιτροπής Δήμου Αρχαίας
Ολυμπίας, εγκριτικής του αποτελέσματος της διενεργηθείσης δημοπρασίας την 09/ 08 / 2011 για την ανάδειξη
& ΣΙΑ ΕΕ, όπου είμαι μέλος με ποσο- του αναδόχου κατασκευής του έργου της επικεφαλίδας , και αφ΄ ετέρου,
β. Ο κάτοικος Βασίλης Παναγούλης, ενεργώντας με την ιδιότητα του εκπροσώπου της Εργοληπτικής
στό 2%, έχω δώσει το πτυχίο μου στο Επιχείρησης : Β. ΠΑΝΑΓΟΥΛΗΣ & ΣΙΑ ΕΕ με έδρα το Πύργο, οδός Μανωλοπούλου & Προύσσης
2, τηλ 2621035909 σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 99 / 2011 απόφαση της Οικονομικής Επιτροπής .
πλαίσιο της άσκησης του επαγγέλματός ΣΥΜΦΩΝΗΣΑΝ ΚΑΙ ΣΥΝΑΠΟΔΕΧΘΗΚΑΝ
μου. Η συγκεκριμένη εταιρία δεν έχει Η σύμβαση Τα ακόλουθα:
πάρει έργα από τον δήμο της Αρχαίας των 247. 000 ευρώ
Ο πρώτος των συμβαλλομένων ΕΥΘΥΜΙΟΣ ΚΟΤΖΑΣ , καλούμενος στο εξής ΕΡΓΟΔΟΤΗΣ, υπό την
προαναφερθείσα ιδιότητά του και έχοντας υπ’ όψη:
μεταξύ
Α. Τις διατάξεις του δημάρχου
Ν. 1418/84 , όπως τροποποιήθηκε, συμπληρώθηκε και ισχύει κατά την Διακήρυξη του έργου
Ολυμπίας. Συνεπώς δεν υπάρχει θέμα και συνεταίρου
με τους νόμους :
1. Ν. 2052/ 92 άρθρα 6 & 20 ( ΦΕΚ Α΄ 94/05-06-1992)
νομιμότητας ή ασυμβίβαστου. Εκτιμώ 2. Ν. 2229/94 άρθρα 1 έως και 4 ( ΦΕΚ 138 Α΄ /13-8-1994)
3. Ν. 2338/95 άρθρο 13 ( ΦΕΚ Α΄ 202/14-09-1995)
επίσης ότι ούτε θέμα ηθικό προκύπτει, 4. Ν 2372/ 96 άρθρο 4 ( ΦΕΚ. Α΄ 29/28-2-96)
5. Ν 2940/01 (ΦΕΚ Α΄ 180/6-8-2001)
καθώς όλα αυτά γίνονται στα φανερά και 6. Ν 3212/2003 (ΦΕΚ 308 Α/31-12-2003)
7. Ν. 3263/2004 ( ΦΕΚ.179Α/28-9-2004)
όχι στα κρυφά». 
1
HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 49
 Αλι | Το Γλωσσολόγο |
Του Αλί Μπούρμπα
Αλί πει ένα μυστικό
σε φίλοι που διαβάζουν.
Αλί κανονικό επάγγελμα
είναι γλωσσολόγο.
Τελειόφοιτο γλωσσολόγο
του 4η δημοτικού.
Αλί στη Πακιστάν αγαπούσε
τη μαθήματα, μα πιο πολύ
αγαπούσε τη μάθημα
της γλώσσας. Ψέματα!
Πιο πολύ αγαπούσε
μία φίλη από τη γυμνάσιο.
50 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012
Μ ια μέρα λοιπόν έπιασε δάσκαλο το
Αλί που είχε χώσει το γλώσσα του στο
φίλη από τη γυμνάσιο.
Στη Πακιστάν όμως έχει σαρία και φίλη το
έπιασαν και τη έκοψαν το αυτό ή το σύρ-
ραψαν ή κάτι έκαναν τέλος πάντων και δε
δούλευε μετά.
Το Αλί το κυνηγούσαν να τη κόψουν τη
γλώσσα, αλλά μαμά τη Αλί τη έστειλε σε
θείο που ζούσε σε μία ψαροχώρι.
Αλί κάθε μέρα έπιανε ψάρια και καθάριζε
μύδια. Έτσι, Αλί αντί να γίνει γλωσσο-
λόγο έγινε γκαρσόνι στο ψαροταβέρνα
τη αφεντικό.
Αλλά διά ταύτα και τουτέστιν, Αλί συνέχισε
σπουδές στο θεωρητική γλωσσολογία μόνη
του. Στο πρακτική γλωσσολογία δε τη συζη-
τάμε… αν και συνήθως όχι μόνη του.
Έτσι Αλί κάνει εσάς το χάρη και τιμή
βεβαίως βεβαίως να δώσει λίγους απο-
σπάσματους από τη ατιμολογικό λεξικό
που φτιάχνει.
Διότι αμήν λέγω υμίν, το επιστημονική
της πεποίθηση είναι ότι άμα άνθρωποι δεν
καταλαβαίνουν ίδιο τις λέξεις, δε συνεννο-
ηθούν ποτέ.
Ληστή (ο ληστή, η ληστίνα, το ληστίνι):
Βγαίνει από το λέξη σοσιαλιστής που γρά-
φεται και με ήτα και με ύψιλον και με
έψιλον γιώτα και με όμικρον γιώτα ανάλογα
πόσες κοπάνες έκανε κάποιο στη σχολείο.
Παλιά στη συνέδρια τη ΠΑΣΟΚ ξεφώνιζαν
από τη μεγάφωνα τη σύντροφοι με όλη
τη τίτλο. «Θα μιλήσει τώρα το Σύντροφο
Σοσιαλιστή Άκη Τσοχατζόπουλο».
Μετά, επειδή γίνανε πολλές, έκοψαν από
εδώ έκοψαν από εκεί και για χάρη συντο-
νυμίας τις ξεφώνιζαν ως εξής και διά
ταύτα: «Θα μιλήσει τώρα το σύντροφο
ληστή Άκη».
Από το ίδιο ρίζα (σοσιαλιστή) βγήκε και το
λέξη λίστα, που είναι κάτι ονόματα που
έχουν στη συρτάρια τους το φίλοι υπουρ-
γοί τη σοσιαλισμού, προς πάσα χρήση και
πάσα μαλακίαν.
Κλέφτης (ο κλέφτης, η κλέφτρα, το
κλέφτη, ω κλέφτη): Το κλέφτη είναι παρα-
φθορά ή διαφθορά, δε θυμάται τώρα Αλί,
της λέξη «κιλέφτης».
Το «κιλέφτης» βγαίνει από τη γαλλικό kill
που σημαίνει «σκοτώνω» και τη κογκολέ-
ζικο lefties που σημαίνει τη «αριστερίσται».
Όλο μαζί σημαίνει «φάτε τις πούστηδες τη
αριστεροί». Αυτό το φράση συνήθιζαν φίλοι
Έλληνες να το λένε από αρχές 20ού αιώνα
και το πιο πολλοί το έκαναν επάγγελμα.
Τη kill-leftes, όπως τις έλεγαν παλιά, απέ-
κτησαν αίγλη, τρώγλη, κύρος και ψείρος
και έκαναν πολλές κλεφτούρες, λεφτούρες,
λεφτάρες, λεφτά (από εκεί βγαίνει και αυτό
το λέξη).
Το σημερινοί «κλέφτες», ως εκ της δια-
φθοράς της λέξεως, είναι απόγονοι τη
αριστεροφάγων, μια από τους πιο αποδο-
τικούς επαγγελμάτους στο Ελλάδα.
Βρίσκονται δε και μεν και επί ταυτά
σε πολλά κόμματα, κυρίως στο Νέα
Δημοκρατία, στο Ανεξάρτητοι Έλληνες,
στο Χρυσό Αυγό, ακόμα και στη ΠΑΣΟΚ.
Βουλή (το βουλή, τη βουλή, το βουλή): Το
βουλή το έλεγαν παλιά «η οίκος συνοχής
τη έθνους». Όταν όμως έγινε «οίκος δια-
δοχής» τη παλιών πολιτικών άλλαξε όνομα.
Διότι, το γυναίκες παλιών φίλων πολιτικών,
κυρίως κλεφτών και ληστών, εγεννούσαν
και έκαναν κάτι μαμόθρεφτες να! Αυτές
όταν τις τάιζαν τις έλεγαν μία τραγουδάκι:
«Φάε μπούλη τη φαΐ σου, να ψηλώσει τη
πουλί σου, τη λαό για να πηδήξεις, τουτέ-
στιν να την κυβερνήσεις».
Και καθώς το παλιοί πολιτικοί γερνούσαν
και τη έριχναν στη μικρούλες, έβαζαν τη
παιδιά τους στο θέση τους.
Έφερναν και οι μαμάδες κεφτεδάκια στη
παιδιά τους στην «Οίκο» και «μπούλη» η
μία «τη κεφτεδάκια σου», «μπούλη» το
άλλη «τη φιλετάκι σου», είπαν την «Οίκο»
ή «Οίκος των Μπούλη».
Τώρα επειδή τη πλούσιοι στη Ελλάδα δε λεν
«μπου» και «ντου»*, αλλά «βου» και «δου»,
το «μπούλης» έγινε «βούλης» και ως εκ της
συντονυμίας έγινε πάλι τη θαύμα και το
«μπούλη» έγινε «βούλη» και μετά «βουλή».
Ένα ανάμνηση τη παλιό όνομα της βου-
λής χρησιμοποιείται ευρέως σήμερα από
τη λαό, που πάλι δια της διαφθοράς έγινε
από «οίκος συνοχής» σε «οίκο ανοχής» ή
ως εκ συντονυμίας (και γαμώ τους γραμμα-
τικούς φαινόμενους)** «μπουρδέλο». 
*Πάντως φτωχοί στο Ελλάδα κάνουν ακόμα και
«μπου» και «ντου».
**Το συντονυμία είναι γραμματική φαινόμενη από το
γραμματική του Κ.Χ. Ζήκου.
 Διεθνή Παρασκήνια
Της Ρένας Ακριτίδου

Τουριστική
«προμ(η)οθιόν»
Ο πρώην περιφερειάρχης της
Βαλένθια και στέλεχος του ισπα-
νικού συντηρητικού Λαϊκού
Κόμματος, Εδουάρδο Θαπλά-
να, είχε καταβάλλει εν κρυπτώ,
τον Δεκέμβριο του 1997, 990
εκατομμύρια πεσέτας (ήτοι 5,9
εκατομμύρια ευρώ) στον ερμη-
νευτή Χούλιο Ιγκλέσιας για δύο
συναυλίες «προώθησης του του-
ρισμού». Το χρήμα ήταν δημόσιο,
προερχόμενο από το ινστιτούτο
εξαγωγών της περιφέρειας (Ivex).
Ο 69χρονος σήμερα Ιγκλέσιας,
διεθνές ίνδαλμα στη δεκαετία
του ΄80, αποκάλυψε το ύψος του
ποσού σε ένορκη κατάθεσή του
στις 29 Μαΐου, σε αρχή της Δο- Η άρνηση…
μινικανής Δημοκρατίας όπου ζει
– έχει διπλή υπηκοότητα. Ο εκεί
Το Spiegel δημοσίευε προ ημερών
Ο πιλότος Τελευταία
δικαστής συνεργάζεται με δικα-
άρθρο με τίτλο «Το νέο νορμάλ – Άν-
θρωποι με αναπηρίες μπαίνουν στο ανέφερε επιθυμία…
στήριο της Βαλένθια, το οποίο δι-
εξάγει έρευνα για διαφθορά στην
προσκήνιο». Θύμιζε ότι με αναπη-
ρικό καροτσάκι κινείται ο υπουργός ότι το Ο 60χρονος Άντζελο Κοριλιάνο δεν

Ivex. Ο ερμηνευτής επιμένει ότι
είχε υπογράψει δύο συμβόλαια
προκειμένου να γίνει πολιτιστι-
κός πρέσβης. Ο Θαπλάνα, πως
είχε υπογραφεί ένα συμβόλαιο
Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε,
αλλά και άλλα πρώην και σημερινά
στελέχη της πολιτικής – Χέλμουτ
Σμιτ, Χέλμουτ Κολ… Μόνο που
μια μέρα πριν από το δημοσίευμα
αεροσκάφος
έζησε για να τηρήσει την υπόσχε-
σή του, που ήταν ιδιαίτερα συμβο-
δεν ήταν λική σε μια Ιταλία που μαστίζεται
από την κρίση. Στις 4 Οκτωβρίου,
εξοπλισμένο ο επιχειρηματίας, με ολοσέλιδη δι-

και ότι το ποσό ήταν μικρότερο
κατά 3,7 εκατομμύρια ευρώ. Ο
πρώην περιφερειάρχης δήλωσε
και πρόσφατα «πολύ ικανοποιη-
μένος» και «περήφανος» για την
τότε απόφασή του. Ουδέποτε
είχε «νομικό κώλυμμα». « Έχω
όλα τα ντοκουμέντα», επαναλάμ-
βανε στις αρχές Οκτωβρίου, στο
περιθώριο εθνικής εορτής στη
Βαλένθια. Ισπανός δικαστής έχει
πάντως απαγγείλει κατηγορίες
σε πέντε άτομα για παραποίηση
ντοκουμέντων και υπεξαίρεση. Ο
πρώην σκηνοθέτης Χοσέ Μαρία
Ταμπάρες έχει εγκαταλείψει τη
χώρα και παραμένει άγνωστο πού
κατέφυγε, μετά την καταδίκη του
για άλλη υπόθεση υπεξαίρεσης
κονδυλίων της Ivex.
«έβραζε» ο διεθνής Τύπος σχετι-
κά με την άρνηση πιλότου της Air
Berlin να επιβιβάσει στο αεροσκά-
φος του έξι επιβάτες με ειδικές ανά-
γκες που είχαν προγραμματίσει να
ταξιδέψουν από τη Μόσχα στο Ντί-
σελντορφ. Κατά τραγική ειρωνεία,
οι επιβάτες αποτελούσαν τμήμα
αποστολής που ταξίδευε στη Γερ-
μανία προκειμένου να παρακολου-
θήσει σεμινάριο για τη γερμανική
εμπειρία στη δημιουργία μιας κοι-
νωνίας προσβάσιμης στα άτομα με
ειδικές ανάγκες. Ο πιλότος ανέφερε
ότι το αεροσκάφος δεν ήταν εξοπλι-
σμένο για μεταφορά τόσων ανθρώ-
πων με αναπηρικές καρέκλες. Όλη
η αποστολή μετακινήθηκε τελικά σε
άλλο αεροδρόμιο, όπου, σύμφωνα
με το Russia Today, αγοράστηκαν
εισιτήρια σε πτήση της Aeroflot.
για αφήμιση στην Corriere della Sera,
ανακοίνωνε την πρόθεσή του να
μεταφορά προσλάβει στην ITEX srl 50 νέους
εργαζόμενους. Διαδικασία συνε-
τόσων ντεύξεων βρισκόταν σε εξέλιξη
ανθρώπων και είχαν ανακοινωθεί οι πρώτες
10 προσλήψεις. Όμως λίγες μέρες
με
αργότερα, ο κ. Κοριλιάνο νικήθη-
αναπηρικές
κε από ασθένεια που πίστευε ότι
είχε ξεπεράσει. «Η κρίση χτυπάει
καρέκλες σκληρά, όμως τώρα έχουν αλλάξει
τα πάντα για μένα», έγραφε μετα-
ξύ άλλων στη διαφήμιση.
Άφησε πίσω του μια επιχείρηση
συμβούλων και υπηρεσιών με
τζίρο 10 εκατομμυρίων δολαρίων
ετησίως, με 500 συνεργάτες πα-
γκοσμίως. Στελέχη της ITEX ανέ-
φεραν ότι θεωρούν την υπόσχε-
ση τελευταία του επιθυμία, που
θα υλοποιήσουν…

Listen to my story!
Μια 23χρονη τραγουδίστρια της ραπ; Ε, και;
Αυτή θα ήταν η αντίδραση, αν δεν επρό-
κειτο για την πρώτη γυναίκα ράπερ στο
Αφγανιστάν! «Ακούστε την ιστορία μου!»,
φωνάζει από μικροφώνου η Σοσάν Φιρούζ.
Τραγουδά στη διάλεκτο Ντάρι για την κατα-
πίεση των γυναικών, για τη φτώχεια που
δοκίμασε στην παιδική της ηλικία στο γει-
τονικό Ιράν. Το μήνυμα του τραγουδιού της
στους Αφγανούς είναι «μείνετε!» Όσοι φεύ-
γουν, βρίσκουν δουλειά μόνο σε λάντζες
ή πλυντήρια αυτοκινήτων. Μιλώντας στο
AP, θυμήθηκε ότι, όταν βρισκόταν με την
οικογένειά της στο Ιράν, τους φώναζαν «βρο-
μοαφγανούς», τους έστελναν τελευταίους
στην ουρά για ψωμί. Ως πρόσφυγας έζησε
και στο Πακιστάν. Συγγενείς της έχουν κόψει
την καλημέρα, ο πατέρας της παραιτήθηκε
από τη δουλειά του στην κρατική εταιρία
ηλεκτρισμού για να την προστατεύει όποτε
βγαίνει. Αρχές Οκτώβρη, η Σοσάν εμφανί-
στηκε σε τριήμερο μουσικό φεστιβάλ στην
Καμπούλ. Μπροστά σε αμιγώς γυναικείο
ακροατήριο τη μία ημέρα, σε αντρικό τις δύο
επόμενες. Για να κυκλοφορήσει το πρώτο της
τραγούδι, «Οι γείτονές μας», τη βοήθησε ο
αφγανός τραγουδιστής και συνθέτης Φαρέντα
Ρασταγκάρ, που επέστρεψε πρόσφατα από
τη Γερμανία και δημιούργησε στούντιο στην
Καμπούλ. Το τραγούδι κυκλοφορεί μόνο
στο YouTube, ντυμένο με φωτογραφίες της
Σοσάν χωρίς μαντήλα.

52 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012

Νάπολη

ΕΥΤΥΧΩΣ
ΠΟΥ
ΥΠAΡΧΕΙ
Η
ΚΑΜΟΡΑ
Τελικά η Ιταλία της διαφθοράς και των σκουπι-
δότοπων γυρίζει σελίδα ή βυθίζεται ακόμα πιο
βαθιά στο καθεστώς “κράτος μέσα στο κράτος”;

Της Δήμητρας Αθανασοπούλου

HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 53

 Νάπολη

Ερειπωμένα σοκάκια, προσόψεις κτιρίων που ξεφτίζουν, ολόκληρα οικοδομικά

τετράγωνα «ξεχασμένα» στο χρόνο που μοιάζουν να πάλλονται στους ρυθμούς
του παρελθόντος κάθε φορά που τα πέταλα των λιγοστών πια αλόγων αγγί-
ζουν τα βοτσαλωτά πλακόστρωτα, κάθε φορά που ξεμακραίνει κάποια φιγούρα
τυπικού ναπολιτάνου μαφιόζου σαν εκείνες των μυθοπλαστικών αφηγήσεων.
Κι ας μην είναι. Η τελματωμένη οικονομία της μητρόπολης του Νότου απο-
τυπώνεται στις εικόνες εγκατάλειψης μιας πόλης που έχει καταχωρηθεί ως
χωματερή του πλούσιου ιταλικού Βορρά.

Δ
εν υπάρχουν άλλωστε κονδύλια
για αναστύλωση και αναπα-
λαίωση για την Νάπολη, μια
από τις φτωχότερες πόλεις
της Ευρώπη, η οποία μοιάζει πια να
«μετακομίζει» μαζικά τόσο στον ιτα-
λικό βορρά όσο και εκτός των ιταλικών
συνόρων. Από τα προηγμένα κράτη της
βόρειας Ευρώπης μέχρι τη μακρινή νότια
γη. Η Καμόρα- η τοπική μαφία- συνε-
χίζει παραδόξως να δηλώνει πανταχού
παρουσία. Από τις πιτσαρίες που σερ-
βίρουν τις περίφημες «ναπολιτάνες»
μέχρι τη διαχείριση των τοξικών αποβλή-
των. Για κάποιους δε η Καμόρα παράγει
ακόμα και «κοινωνικό έργο» εν μέσω της
οικονομικής κρίσης που πλήττει με αγρι-
ότητα τη γείτονα χώρα. Τελικά η Ιταλία
της διαφθοράς και των σκουπιδότοπων
γυρίζει σελίδα ή βυθίζεται ακόμα πιο
βαθιά στο καθεστώς “κράτος μέσα στο
κράτος”; Στην περίπτωση της Νάπολης
μάλλον ισχύει η παράφραση της παρα-
πάνω ρήσης: Η πόλη μέσα στην πόλη
ακμάζει ενώ η ίδια η πόλη παρακμάζει.
«… Μην γίνουμε Ελλάδα!»
«Αν δε αλλάξει θα γίνει και εδώ Ελλάδα»
αναγράφεται με μαύρο μελάνι σε έναν τοίχο
στην αντίστοιχη «παραλιακή» της πόλης,
όχι μακριά από το λιμάνι. Ακόμα και για
τον «μαφιοζοκρατούμενο» ιταλικό νότο με
την «ανοιχτή πληγή» των σκουπιδιών απο-
δεικνύεται πως είμαστε «παράδειγμα προς
αποφυγή». Κι ας έχει καταρρεύσει –εξαι-
τίας των μεταρρυθμίσεων– το σύστημα
πρόνοιας στην περιοχή της Καμπανίας,
βυθίζοντας στη φτώχεια περισσότερες
από 130.000 οικογένειες, όσοι ακούν πως
είμαστε Έλληνες επιδεικνύουν μια ιδιό-
τυπη συμπόνια για τη χώρα μας: «Πώς τα
καταφέρνετε; Τι σκέφτεστε να κάνετε;», υπάρξει η μαφία δίχως την πολιτική. Γι’
μας ρωτούν με περίσσια ανησυχία. αυτό και κανείς δεν καταγγέλλει ακόμα
Πώς ζει όμως άραγε και τι ονειρεύεται και σήμερα με βροντερή φωνή την παι-
ένας λαός που μεγαλώνει κάτω από ένα δική εργασία σε μια προηγμένη ευρωπαϊκή
καθεστώς μαφίας σε απόστασης «ενός χώρα όπως η Ιταλία. Όπως δεν καταγγέλλε-
πελάγους» από την Ελλάδα; ται ούτε η ένταξη των ανηλίκων στις κάστες
«Απλά μια δουλειά που να έχει σχέση με της μαφίας, όπου τα λιλιπούτεια και επι-
το αντικείμενο σπουδών μου», απαντά η δέξια παιδικά χέρια χρησιμοποιούνται στη
30χρονη Λούιζα Εσπόζιτο σαν να κάνει μια διακίνηση ναρκωτικών στα σχολεία και στις
εκ βαθέων εξομολόγηση. Ίσως γιατί αφήνει υψηλής τέχνης μκροκλοπές που στοιχειώ-
τη Νάπολη για να αναζητήσει την τύχη της νουν τη ναπολιτάνικη πραγματικότητα.
στη Γερμανία, ίσως γιατί μια τέτοια θέση «Οι κάτοικοι έχουν μάθει να συνυπάρχουν
εργασίας δεν είναι εφικτή αν δεν είσαι με τη μαφία, επωφελούμενοι συχνά των
μέρος του συστήματος. "ευεργεσιών" της, που έχουν ταυτιστεί με
Στην πλειοψηφία τους οι νέοι επικαλούνται την εργασία, την προστασία και την κοινω-
το βιβλίο του Ρομπέρτο Σαβιάνο με τίτλο νική σταθερότητα», αναφέρει ο Γκάσπαρε
«Γόμορρα», το οποίο, αφού μεταφέρθηκε Ιμπαστάτο, που έχει μεταναστεύσει στο
στη μεγάλη οθόνη, συγκλόνισε τη διεθνή Παρίσι εξαιτίας των δυσκολιών επαγγελ-
κοινή γνώμη. ματικής αποκατάστασης που αντιμετώπισε
«Το έχεις διαβάσεις; Έτσι ακριβώς είναι στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Ο νεαρός
τα πράγματα. Όχι όμως όπως στην ταινία. απόγονος του εθνικού ήρωα Τζουζέπε
Αλλά στο βιβλίο», απαντά ο Τζάνι, που Ιμπαστάτο (ευρέως γνωστού και ως
εργάζεται σε μια από τις τρατορίες της του- Πεπίνο), που έχασε τη ζωή του στον αγώνα
ριστικής περιοχής ΚαστέλοΝουόβο. του ενάντια στη μαφία στα τέλη της δεκα-
Ο Τζάνι δεν μας αποκαλύπτει την ηλικία ετίας του ‘70, λέει: «Η μαφία του σήμερα
του. Μάλλον γιατί είναι ανήλικος. Έτσι του- δεν χρησιμοποιεί πια πιστόλια, αλλά έχει
λάχιστον δείχνει. Προφανώς είναι ένα από για όπλο την πολιτική! Και αυτό είναι χει-
τα 54.000 παιδιά που έχουν εγκαταλείψει ρότερο. Η νοοτροπία αλλάζει, αλλά δεν
το σχολείο μέσα στην τελευταία πενταετία ξεριζώνεται», προσθέτει, ενώ επισημαίνει
για να εργαστούν και να στηρίξουν οικονο- πως η τάση «αντιμάφια», η οποία είναι ιδι-
μικά τις σχεδόν άπορες οικογένειές τους. αιτέρως διαδεδόμενη στην Ιταλία, δεν έχει
Στην πλειονότητά τους δουλεύουν όμως την ίδια απήχηση στη Νάπολη, που μοιάζει
στην παραοικονομία και χρησιμοποιούνται να είναι πιο εναρμονισμένη με την Καμόρα.
κατά κόρον από την Καμόρα. Ως υπάλληλοι Η πόλη με τα περισσότερα σκουπίδια αλλά
μικρών καταστημάτων, πωλητές, ντελίβερι, και με τις περισσότερες εκτελέσεις από
εργάτες, σερβιτόροι, αλλά και κλέφτες την Καμόρα δείχνει να θέλει να πάρει την
μετάλλων, όπως χαλκού και αλουμινίου, κατάσταση στα χέρια της. Γι’ αυτό κυκλο-
από τις μεγάλες εργοστασιακές εγκατα- φορεί το τοπικό νόμισμα νάπο, μαζί με
στάσεις και μονάδες διάθεσης αποβλήτων. το ευρώ, με στόχο την τόνωση της τελ-
Λένε πως η πολιτική χωρίς τη μαφία μπο- ματωμένης οικονομίας της. Απευθύνεται
ρεί να υπάρξει, αλλά ποτέ δεν μπορεί να ωστόσο στους πολίτες που καταβάλουν με

54 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012


συνέπεια τους φόρους τους και προβλέπει
γι’ αυτούς έκπτωση 10% για κάθε αγορά 10
ευρώ. Είχε προηγηθεί η «νομισματική πρω-
τοβουλία» του ιταλικού χωριού Φιλετίνο, το
οποίο, αφού ανακηρύχθηκε σε πριγκιπάτο,
αποφάσισε να κηρύξει πόλεμο ενάντια
στη δικτατορία του ευρώ, τυπώνοντας τα
δικά του νομίσματα, στα χνάρια του Σαν
Μαρίνο, του λιλιπούτειου κρατιδίου στην
κεντρική Ιταλία.
Οι Ιταλοί όμως, ακόμα και οι αλλοτινοί
εύθυμοι του Νότου, έχουν πάρει την κατά-
σταση στα χέρια τους και με άλλο τρόπο,
πιο κυριολεκτικό και πιο απελπισμένο,
εκείνο των αυτοχειριών. Το απόκρυφο
πρόσωπο της κρίσης έχει πια αποκαλυφθεί
στη γείτονα χώρα και δεν είναι πια προνό-
μιο των προλετάριων, αλλά και των μέχρι
πρότινος ευκατάστατων μεσοαστών… Δεν
πρόκειται καν για εσωστρεφή διαμαρτυρία-
οδύνη, αλλά για αυτοχειρία σε δημόσια θέα.
Ως γνωστόν, τα τελευταία κρούσματα αυτο-
χείρων που τυλίχτηκαν στις φλόγες έλαβαν
χώρα στην Ιταλία.
Επιπλέον η Ιταλία μοιάζει να γερνάει θλιμ-
μένη, παρόλο που ακόμα και σήμερα
θεωρείται ως ένα από τα πιο μακρόβια
κράτη της γηραιάς ηπείρου. Αυτό ήταν το
συμπέρασμα της τελευταίας ετήσιας κρα-
τικής αναφοράς για την υγεία των Ιταλών.
Σύμφωνα με την ιταλική έρευνα, μέσα στα
τελευταία δέκα χρόνια έχει διπλασιαστεί η
κατανάλωση αντικαταθλιπτικών, όπως και
τα κρούσματα κατάθλιψης.
Οφέλη στην κρίση για ευνοημένους
Υπάρχουν φυσικά και εκείνοι που απολαμ-
βάνουν την οικονομική κρίση, ή μάλλον τα
παράπλευρα οφέλη της. Είναι οι μοναδικοί
που συνεχίζουν να βγαίνουν ατάραχοι για
shopping στα παγκόσμια χρηματιστήρια
«Οι κάτοικοι
συνυπάρχουν με την
μαφία επωφελούμενοι
των "ευεργεσιών" της
που έχουν ταυτιστεί
με την εργασία,
την προστασία
και την κοινωνική
σταθερότητα»
και να εξαγοράζουν χρηματοπιστωτικά
ιδρύματα σαν να ήταν μικρομάγαζα. Η
νέα γενιά μαφιόζων, ή αλλιώς οι σύγ-
χρονοι επιχειρηματίες του οργανωμένου
εγκλήματος μέσα σε κοστούμια γιάπηδων,
ανακυκλώνουν ποικιλοτρόπως τους ποτα-
μούς χρημάτων τους, ρυπαίνοντας ακόμη
περισσότερο την παγκόσμια οικονομία. ”
Βασική ανησυχία και μέριμνα της σύγχρο-
νης μαφίας είναι πια το ξέπλυμα χρήματος.
Στις σελίδες του «Βρόμικου χρήματος», που
συνυπογράφει ο ειδικός εισαγγελέας Πιέτρο
Γκράσο με τον ρεπόρτερ της Ρεπούμπλικα
Ενρίκο Μπελάβια, παρουσιάζεται ο τρόπος
με τον οποίο το βρόμικο χρήμα των μαφιόζων
συναντά το γκρίζο χρήμα της φοροδιαφυγής.
Όσο για το είδος των επενδύσεων που προ-
τιμούν οι μαφιόζοι σε καιρούς κρίσης;
Σύμφωνα με τους συγγραφείς του «Βρόμικου
χρήματος», οτιδήποτε μεταφράζεται σε ρευ-
στότητα, γιατί γνωρίζουν πως στην κρίση τα
μετρητά έχουν δύναμη. «Γι’ αυτό και παρα-
μένουν διαχειριστές νυχτερινών κέντρων
και εστιατορίων. Η κρίση ευνοεί το κλείσιμο
κερδοφόρων υποθέσεων σε βάρος άλλων,
καθιστώντας με αυτό τον τρόπο τους μαφιό-
ζους ολοένα πιο ισχυρούς», σημειώνει.
Επιπλέον, η σύγχρονη μαφία δεν γνωρί-
ζει κρίση χάρη στη στρατηγική εποικισμού.
Οι σύγχρονοι μαφιόζοι που έχουν μετεξελι-
χθεί σε επιχειρηματίες- πολίτες του κόσμου
συνεχίζουν να επενδύουν ένα σημαντικό
μέρος του πλούτου τους στις παραδοσια-
κές δραστηριότητες, όπως όπλα, ναρκωτικά
και εξόφληση «μεροκάματων και λογαρια-
σμών», ενώ το υπόλοιπο ποσό διοχετεύεται
σε αυτό που αποκαλούμε νόμιμη οικονομία.
Με σημαντικές επενδύσεις στα ακίνητα,
στις υψηλές τεχνολογίες, στις ξενοδοχειακές
επιχειρήσεις, στους χώρους εστίασης και
στο χρηματιστήριο.
Η οικογενειακή αλληλεγγύη σώζει
Κάποτε η μαφία κυοφορήθηκε στην Ιταλία
ως ένα εναλλακτικό σύστημα διακυβέρ-
νησης. Και αυτό προφανώς παραμένει.
Μονάχα που πλέον η διαπλοκή ανάμεσα
στη μαφία και στους επίσημους φορείς
των κρατών, καθώς και η διείσδυσή της στη
δημόσια ζωή και στην παγκόσμια οικονο-
μία, την καθιστούν πια περισσότερο από
δυσδιάκριτη… Άλλωστε, πλέον οι σύγχρο-
νοι μαφιόζοι χαίρουν κόσμιας εμφάνισης
και κοσμιοτάτης δημόσιας συμπεριφοράς,
δίχως ούτε καν τα απομεινάρια του παλαι-
ότερου κώδικα τιμής…
Έτσι εξηγείται και το μεγάλος μέρος
των επενδύσεων στη νόμιμη οικονομία.
Οικογένειες μαφιόζων ελέγχουν πιτσα-
ρίες και τρατορίες πλέον σε όλο τον κόσμο.
Όσο για τον χώρο των παραισθησιογόνων
ουσιών, δεν μοιάζει αρκετός, τουλάχιστον
για την ιταλική μαφία, που έχει επεκταθεί
πλέον και στον έλεγχο του χονδρεμπορίου
φρούτων και λαχανικών, εκτινάσσοντας
τις τιμές…
«Ο μοναδικός λόγος που αντέχουμε
ακόμα είναι η οικογενειακή αλληλεγγύη,
όπως και οι Ισπανοί κι εσείς στην Ελλάδα.
Διαφορετικά η ανεργία θα μας είχε εξοντώ-
σει», καταθέτει ο 35χρονος Ντάβιντε ντ’
Αντοράντε με το ένα πόδι στη Πόλη του
Φωτός και το άλλο στην Πούλια.
Κι όμως υπάρχουν κάποιοι –δίχως καν
μικρό όνομα– που με ψιθυριστή φωνή εξο-
μολογούνται: «Ευτυχώς που υπάρχει και η
Καμόρα. Διαφορετικά δεν θα τα καταφέρ-
ναμε με τα ψίχουλα της Ρώμης»… 
HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 55
 Ισραήλ

Indignados
made in Israel
Πρόωρες εκλογές, αγανακτισμένοι πολίτες στους δρόμους, ιστο-
ρικές εφημερίδες, όπως η Haaretz και η Maariv, που απειλούνται
με λουκέτο και εκατοντάδες δημοσιογράφοι που κινδυνεύουν
να μείνουν χωρίς δουλειά. Η μεσαία τάξη ασφυκτιά και η κυβέρ-
νηση προτείνει λιτότητα για το 2013. Κάτι άλλαξε ξαφνικά για τους
Ισραηλινούς, όμως το κράτος συνεχίζει να λειτουργεί αποτελεσμα-
τικά. Εικόνες αντίθεσης σε μια χώρα την οποία οι πρόγονοι των
Ισραηλινών ονόμασαν Γη της Επαγγελίας.

Του Πέτρου Γκάτζια

Μ
ια 25χρονη κοπέλα, ένας
πρωθυπουργός, ένας δήμαρ-
χος με όραμα και χιλιάδες
άνθρωποι της μεσαίας τάξης,
κυρίως νέοι, συνθέτουν το νέο σκηνικό
που στήνεται στο Ισραήλ και περισσό-
τερο στη μεγαλούπολη Τελ Αβίβ.
Πριν από λίγες ημέρες, ένας αποφασιστι-
κός Μπέντζαμιν Νετανιάχου ανακοίνωσε
τη διεξαγωγή πρόωρων βουλευτικών
εκλογών, δίνοντας τέλος στα σενάρια
και στην αβεβαιότητα που ταλάνιζε εδώ
και καιρό το Κράτος του Ισραήλ. Η αιτία,
κάτι που δεν περίμεναν ποτέ να ακού-
σουν οι Ισραηλινοί: O προϋπολογισμός,
ή μάλλον το γεγονός ότι δεν θα ήταν
δυνατό να υπερψηφιστεί για το νέο έτος.
Σύμφωνα με τους οικονομικούς αναλυ-
τές, το σχέδιο του προϋπολογισμού που
κατάρτισε ο υπουργός Οικονομικών,
Γιόβαλ Στάινιτς, προβλέπει αυστηρά
μέτρα λιτότητας και δεν είχε καμία
ελπίδα να υιοθετηθεί από τα κόμματα
της πλειοψηφίας.
«Το σχέδιο προϋπολογισμού για το 2013
δεν προβλέπει αποθεματικά για μια έκτα-
κτη ανάγκη», σχολιάζει στο Hot Doc ο
Μέιραβ Αρλοσορόφ, αναλυτής της μεγά-
λης εφημερίδας Haaretz. «Βασίζεται
σε αισιόδοξες προϋποθέσεις. Η κυβέρ-
νηση Νετανιάχου είναι αισιόδοξη όταν
προτείνει κονδύλια για την ενίσχυση της
ασφάλειας, της εκπαίδευσης και της
υγείας. Τί γίνεται, για παράδειγμα, με
τις συνέπειες που θα έχει στην οικονομία
του Ισραήλ μια επίθεση στο Ιράν; Έχουμε
τόσα αποθεματικά ώστε να αντέξουμε
μια τέτοια κατάσταση; Δεν νομίζω να
απασχολεί κανέναν από την κυβέρνηση
κάτι τέτοιο, όπως δεν την απασχολεί και
η αντίδραση των αγορών».
Με άλλα λόγια, η παγκόσμια οικονο-
μική κρίση άγγιξε και την αποκαλούμενη
Γη της Επαγγελίας, όμως απ’ ό,τι φαί-
νεται τα προβλήματα της κυβέρνησης
Νετανιάχου δεν είναι παρά το κερασάκι
σε μια τούρτα που είχε φτιαχτεί εδώ και
τουλάχιστον ένα χρόνο.
Αγανάκτηση παντού
Το καλοκαίρι του 2011 μια 25χρονη
κοπέλα με πολύ έντονο βλέμμα και ένα
χαμόγελο που σε μαγνητίζει, αλλά ταυ-
τόχρονα σου δίνει να καταλάβεις ότι είναι
αποφασισμένη να πετύχει τους στόχους
της, έστησε τη σκηνή της στο τέλος της
κοσμικής λεωφόρου Ρότσιλντ στο Τελ
Αβίβ, εκεί όπου υπάρχουν τα πιο ακριβά
σπίτια και τα καλύτερα εμπορικά κατα-
στήματα της χώρας. Η Δάφνη Λιφ, όπως
είναι το όνομά της, ήταν απελπισμένη.
Μόλις της είχαν κάνει έξωση από το δια-
μέρισμά της και της ήταν αδύνατο να
βρει κάτι άλλο στην πρωτεύουσα, καθώς
τα ενοίκια είναι απαγορευτικά. Θεώρησε
λοιπόν ότι μόνο έτσι μπορούσε να δια-
μαρτυρηθεί για τη νέα κατάσταση που
έχει δημιουργηθεί στη χώρα και που
οδηγεί σε αφανισμό τη μεσαία και πιο
παραγωγική τάξη. Η ίδια περιγράφει το
πώς ένιωσε τότε: «Είχα πραγματικά εξορ-
γιστεί. Είπα: Mέχρι εδώ! Κατάλαβα ότι
δεν μπορούσα πλέον να παίζω μ΄αυτούς
τους κανόνες».
Μόνο που το πρόβλημα δεν ήταν απο-
κλειστικά δικό της. Μέσα σε λίγες
ημέρες εκατοντάδες άνθρωποι έστη-
σαν και αυτοί τις σκηνές τους δίπλα της,
δημιουργώντας μια δεύτερη πόλη από
σκηνές στον καλύτερο δρόμο του Τελ
Αβίβ. Ακολούθησαν τεράστιες διαδηλώ-
σεις διαμαρτυρίας. Περισσότεροι από
500.000 άνθρωποι βγήκαν στους δρό-
μους απαιτώντας αλλαγές στο κοινωνικό
και οικονομικό σύστημα.
« Ήταν κάτι που βγήκε από μέσα μας»,
λέει σήμερα η Λιφ, η οποία θεωρεί ότι
πηγή έμπνευσής της ήταν η Αραβική
Άνοιξη. «Και επειδή ακριβώς βγήκε
από μέσα μας διαδόθηκε και πολύ γρή-
γορα. Σπάσαμε κάποια ταμπού, καθώς
τις περισσότερες φορές κάποιος φοβάται
να ξεκινήσει μόνος, μήπως και τον θεω-
ρήσουν οι υπόλοιποι ανόητο». Σε μία από
τις διαδηλώσεις μάλιστα οι αγανακτισμέ-
νοι διαδήλωσαν και υπέρ των Ελλήνων.
Το κίνημά τους ονομάστηκε J14, επειδή
όλα ξεκίνησαν στις 14 Ιουλίου. Η Λιφ
σήμερα ζει σε ένα διαμέρισμα στη γει-
τονική Γιάφα, αλλά ακόμη ο κόσμος
την αναγνωρίζει στον δρόμο. Για πρώτη
φορά, όπως σχολιάζουν οι ισραηλινοί
δημοσιογράφοι, ο λαός διαδήλωσε για
κάτι άλλο εκτός από την ασφάλεια ή την
πολιτική. Το κόστος ζωής πλέον είναι
πολύ υψηλό.
Δεν έχουν ούτε για το νοίκι…
Η πλειονότητα των Ισραηλινών ζει με
βασικό μισθό 800 ευρώ, τη στιγμή
που ένα δυάρι στην πόλη στοιχίζει

56 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012


1.500 ευρώ το μήνα, ενώ το ενοίκιο για
μια γκαρσονιέρα στα υποβαθμισμένα
νότια προάστια αγγίζει τα 1.200 ευρώ
τον μήνα.
Το χρήμα είναι το αντίθετο της αφθο-
νίας, έγραφε ένα από τα πλακάτ των
αγανακτισμένων, που καταγγέλλουν ότι
οι τιμές των ακινήτων δεν ανεβαίνουν
δίχως λόγο και θεωρούν κυρίως ως υπεύ-
θυνους τους Γαλλο-εβραίους, οι οποίοι
επιστρέφοντας στη γη των προγόνων
τους επένδυσαν σε διαμερίσματα, οδη-
γώντας τις τιμές στα ύψη, αγγίζοντας
αυτές που υπάρχουν στα καλύτερα βου-
λεβάρτα του Παρισιού.
Κατηγορούν επίσης τον δήμαρχο του
Τελ Αβίβ, ο οποίος ευνοεί όλη αυτή
την οικιστική άνθηση της πόλης. Είναι
ο άνθρωπος που φέρθηκε με ιδιαίτερη
σκληρότητα στους διαδηλωτές. Όμως
ο ίδιος υπερασπίζεται τις ενέργειές του
λέγοντας: «Η αύξηση στις τιμές των ακι-
νήτων και στα ενοίκια είναι ένα σημάδι
που δείχνει την επιτυχία της πόλης.
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια κανείς δεν
ήθελε να ζει στο Τελ Αβίβ, τώρα όλοι
θέλουν, γι΄αυτό και εκτοξεύτηκαν οι
τιμές. Παρ' όλα αυτά, προσπαθούμε να
κάνουμε πιο προσιτά τα σπίτια».
Η Δάφνη Μαόρ, αρχισυντάκτρια της
οικονομικής εφημερίδας TheMarker,
μιλώντας στο Hot Doc, έχει διαφορε-
τική γνώμη: «Οι διαδηλώσεις ήταν ένα
μήνυμα. Το μήνυμα αυτό έλεγε ότι ο
κόσμος βαρέθηκε τη δικαιολογία ότι
ζούμε σε κατάσταση πολέμου ή έκτα-
κτης ανάγκης και γι΄αυτό δεν μπορούμε
Η πλειοψηφία των
Ισραηλινών ζει με
βασικό μισθό 800
ευρώ, τη στιγμή
που ένα δυάρι στην
πόλη στοιχίζει 1.500
ευρώ το μήνα, ενώ
το ενοίκιο για μια
γκαρσονιέρα στα
υποβαθμισμένα νότια
προάστια αγγίζει τα
1.200 ευρώ το μήνα
να παρέχουμε μια αξιοπρεπή ζωή στη
μεσαία τάξη».
«Δημιούργησε νέα μοντέλα»
Ενάμιση χρόνο μετά, οι αγανακτισμένοι
κάνουν τον απολογισμό τους.
Οι πρωτοφανείς αυτές αντιδράσεις για το
Κράτος του Ισραήλ έφεραν στην ατζέντα
της κυβέρνησης το θέμα της συγκέ-
ντρωσης της εξουσίας και του πλούτου
στα χέρια λίγων ισχυρών οικογενειών.
Επίσης, δημιουργήθηκε μια ειδική επι-
τροπή που έχει ως αποστολή της να
αυξήσει την ανταγωνιστικότητα στη
χώρα και να βοηθήσει τη μεσαία τάξη.
Η Δάφνη Μαόρ, ωστόσο, διατηρεί τις
Η Δάφνη Λιφ,
πρωτεργάτης
των ισραηλινών
αγανακτισμένων,
θεωρεί πηγή
έμπνευσής της
την Αραβική Άνοιξη
αμφιβολίες της: «Μέχρι τώρα ελάχιστες
από τις προτάσεις της επιτροπής έχουν
υλοποιηθεί. Προσωπικά πιστεύω ότι εάν
η ηγεσία του Ισραήλ δεν αντιμετωπίσει
τα μεγαλύτερα προβλήματα, όπως αυτό
της στέγασης, τότε η χώρα θα υποφέρει.
Υπάρχει πάντοτε η πιθανότητα οι αγανα-
κτισμένοι να επιστρέψουν, και αυτή τη
φορά δεν θα είναι και τόσο ευγενικοί».
Άλλωστε, πολλοί απ΄αυτούς πιστεύουν
ότι η κατάσταση δεν έχει επί της ουσίας
αλλάξει, και είναι εξίσου ή και περισσό-
τερη επιτακτική η ανάγκη για αντίδραση.
Όπως σχολιάζει ο Αμίτ Άντλερ, ένας
40χρονος συγγραφέας που πήρε μέρος
στις διαδηλώσεις: «Τώρα είμαστε πιο
ώριμοι πολιτικά και καταλαβαίνουμε
καλύτερα πως για να αλλάξουμε το
κόστος ζωής και στέγασης θα πρέπει
πρώτα να αλλάξουμε το σύστημα».
Το παράδοξο είναι ότι όλα αυτά συμ-
βαίνουν σε ένα κράτος που κατά τ΄
άλλα λειτουργεί ρολόι, ειδικά οι δημό-
σιες υπηρεσίες και ο τομέας της υγείας.
Όμως νομίζω ότι όλα συνοψίζονται σε
αυτό που είχε πει κάποτε ο Ντανιέλ
Κον Μπεντίτ, ο αποκαλούμενος και
«Κόκκινος Ντάνι» της παρισινής εξέγερ-
σης: «Κάθε Μάης του ‘68 έχει και ένα
Μάη του ‘69. Δεν υπάρχει λόγος να επι-
στρέφεις στο παρελθόν. Εάν θέλεις να
αλλάξεις το σύστημα, θα πρέπει να δημι-
ουργήσεις νέα μοντέλα».
Αυτά τα νέα μοντέλα φαίνεται πως προ-
σπαθεί να δημιουργήσει η μεσαία τάξη
στο Ισραήλ. Η τάξη που χάνει πια την
υπομονή της. 
HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 57
Βλασφημία και Μισαλλοδοξία

Η χαμένη
αθωότητα
των συμβόλων
πίστης
Πραγματικά
και συνωμοσιολογικά
σενάρια γύρω από τις
αιματηρές αντιδράσεις
μουσουλμάνων για μια
ταινία-φάντασμα.
Κρούσματα σε άλλες χώρες.
Αιχμές για την
υπευθυνότητα διάχυσης
της πληροφορίας στην
ιντερνετική εποχή.
Για να μπορούμε να θεωρητικολογούμε, έστω, περί σύγκρουσης πολιτισμών ή διαμαρτυρίας σε όλο τον κόσμο. «Οι προ-
όχι, θα πρέπει να αποδεχθούμε εξ ορισμού το δεύτερο συστατικό της φράσης: θέσεις μου ήταν διαφορετικές», απαντά
Πολιτισμών. Όμως θερμόαιμα έως και αιματηρά γεγονότα σαν αυτά που κατα- ο Ρουσντί, «εκείνο ήταν σοβαρό μυθι-
στόρημα». Πάντως, παρατήρησε: « Ένα
γράφηκαν πρόσφατα με αφορμή θρησκειακές ευαισθησίες δείχνουν πόσο εύκολο
από τα προβλήματα όταν υπερασπίζεσαι
είναι να ανάψουν φυτίλια και φωτιές ανεξέλεγκτης έντασης, ιδίως όταν αποτίθε-
την ελευθερία έκφρασης είναι ότι συχνά
νται με δήθεν αφέλεια πάνω στην κινούμενη άμμο ενός μίγματος θρησκευτικού πρέπει να υπερασπίζεσαι ανθρώπους
φανατισμού και εθνικισμού. Αν αυτός ο πρόλογος σας προκαλεί συνειρμούς για που θεωρείς εξοργιστικούς, δυσάρεστους
τον αποκλεισμό στο «Χυτήριο», προφανώς έχετε δίκιο, αν και αυτό είναι άλλη, και αηδιαστικούς».
μεγάλη ιστορία και οι ομοιότητες μάλλον σταματούν στην αγριότητα των αντι-
δράσεων. Οι έξαλλες σκηνές που εκτυλίχθηκαν σε πολλές μουσουλμανικές χώρες Συνωμοσιο-πληξία
σημειώθηκαν μετά την προβολή, ή πληροφορία προβολής, μιας κακότεχνης, φτη- Στο www.infowars.com γινόταν λόγος
νής σε κόστος και περιεχόμενο και άκρως ύποπτης ταινίας. για «νέες αποδείξεις» πως πίσω από το
φιλμ βρισκόταν δίκτυο γνωστών αμερικα-
Της Ρένας Ακριτίδου νών νεοσυντηρητικών, «που εργάζονται
ακούραστα ώστε να διατηρούν το μέτωπο
της αντιμουσουλμανικής ατζέντας και να
τροφοδοτούν τον πόλεμο για την τρομο-

Π
ολλά ερωτηματικά παραμέ-
νουν γύρω από την «Αθωότητα
των Μουσουλμάνων», από την
οποία είχε κυκλοφορήσει μέχρι
πρόσφατα μόνο ένα τρέιλερ διαρκείας
13 λεπτών και εικοτολογίες ότι είχε προ-
βληθεί το 2011 σε μια μικρή αίθουσα στις
ΗΠΑ. Παραγωγός της ήταν ο Νακούλα
Μπασελέι Νακούλα, ένας 55χρονος που
είχε παρουσιαστεί αρχικά ως Σαμ Μπάσιλ,
«ισραηλινο-αμερικανός κτηματομεσί-
της από την Καλιφόρνια», αλλά όπως
προέκυψε αργότερα είναι αιγυπτιακής
καταγωγής Κόπτης. Ο Νακούλα είχε και
στο παρελθόν προβλήματα με τον νόμο,
είχε μάλιστα αποφυλακιστεί υπό όρους.
Ήταν καταδικασμένος για απάτη, αλλά
και για πρόθεση να παρασκευάσει, το
1997, φενκυκλιδίνη ή PCP (είχαν βρεθεί
στην κατοχή του δεκάδες κουτιά φαρ-
μακευτικών σκευασμάτων και 45.000
δολάρια σε μετρητά). Σύμφωνα μάλιστα με
το Russia Today, «αναφέρεται ότι… ήταν
στο παρελθόν πληροφοριοδότης των αμε-
ρικανικών ομοσπονδιακών αρχών». Όρος
της αποφυλάκισής του ήταν να μην έχει
πρόσβαση στο ίντερνετ και να μην χρησι-
μοποιεί ψευδώνυμα.
Λίγο πριν από τη σύλληψή του, δήλωνε
αμετανόητος για τη δημιουργία της ται-
νίας και θλιμμένος για τον θάνατο του
αμερικανού πρέσβη στη Βεγγάζη.
Πώς όμως είναι δυνατό το πόνημα ενός,
μόλις, απατεωνίσκου, που μάλιστα υφί-
στατο από το 2011, να προκαλέσει τέτοιες
αλυσιδωτές αντιδράσεις, με πρώτες
σοβαρότερες σε μία από τις χώρες της
λεγόμενης Αραβικής Άνοιξης; Εκτός από
τον αμερικανό πρέσβη και άλλους τέσσε-
ρις διπλωμάτες στην πρεσβεία της Λιβύης,
στη Βεγγάζη, άλλοι 17 άνθρωποι σκοτώ-
θηκαν στη διάρκεια διαδηλώσεων οργής
στο Πακιστάν, όπου υπουργός έφτασε να
επικηρύξει τον δημιουργό της επίμαχης
ταινίας. Αίγυπτος, Υεμένη, από τις πρώτες
χώρες όπου εξαπλώθηκαν οι διαδηλώσεις.
Και το τρέιλερ, το οποίο το google αρνή-
θηκε να κατεβάσει αφού κέρδισε αντιδικία
με μία από τις ηθοποιούς, συνεχίζει να
πυροδοτεί πάθη.
«Καμία συμπάθεια»
Ο συγγραφέας Σαλμάν Ρουσντί είναι διε-
θνώς γνωστός κυρίως από το βιβλίο του
«Σατανικοί Στίχοι» και τη φετβά για θανα-
τική του καταδίκη, το 1988, από τον τότε
ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Ρουχολάχ
Χομεϊνί. Κληθείς σε τηλεοπτική εκπο-
μπή του NBC να σχολιάσει την ταινία
του Νακούλα, ξεκαθάρισε πως δεν του
τρέφει καμία συμπάθεια. «Το έκανε σκό-
πιμα», είπε στο Today, «για να προκαλέσει
αντιδράσεις, που ξεπέρασαν τις προσδο-
κίες του». Μα και για τους «Σατανικούς
Στίχους» είχαν γίνει διαδηλώσεις
κρατία κατά των εχθρών του Ισραήλ».
Από την άλλη πλευρά, επιχειρηματολόγη-
σαν διασημότητες όπως ο Όλιβερ Νορθ,
διαβόητος για τον ρόλο του ως μέλους
του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας των
ΗΠΑ στο σκάνδαλο της μυστικής πώλη-
σης όπλων στο Ιράν, προκειμένου να
ενθαρρυνθεί η απελευθέρωση αμερικανών
ομήρων στον Λίβανο. Το δεύτερο μέρος
εκείνου του σχεδίου ήταν η ροή των προ-
σόδων από την πώληση των όπλων στους
αντάρτες Κόντρας, που κατηγορούνταν
για μαζικές παραβιάσεις ανθρωπίνων
δικαιωμάτων στη Νικαράγουα, στη διάρ-
κεια του πολέμου με τους Σαντινίστας,
στα τέλη της δεκαετίας του ΄80. Ο Νορθ
είναι σήμερα συντηρητικός σχολιαστής,
στρατιωτικός ιστορικός, οικοδεσπότης της
εκπομπής «Ιστορίες Πολέμου» στο δίκτυο
Fox και συγγραφέας, τα βιβλία του οποίου
κάνουν τρελές πωλήσεις σύμφωνα με τους
Times της Νέας Υόρκης. Κατά τον Νορθ,
η ιστορία της επίμαχης ταινίας, όπως έγρα-
ψαν οι Times της Ουάσιγκτον, δεν ήταν
παρά συγκάλυψη στα πλαίσια εκστρατείας
παραπληροφόρησης που διεξάγει η κυβέρ-
νηση Ομπάμα και οι «χρήσιμοι ανόητοι σε
μεγάλα μέσα ενημέρωσης». Η επίθεση
στη Λιβύη «είχε σχεδιαστεί από πριν»,
υποστήριξε. Περίπου στο ίδιο μήκος κύμα-
τος εκπέμπουν και πρόσωπα με τα οποία
έκανε παρέα ο ηγέτης του ακροδεξιού
ισλαμόφοβου Κόμματος της Ελευθερίας
στην Ολλανδία, Γκερντ Γουίλντερς
(σ.σ. Χέιρτ Βίλντερς, αν προτιμάτε),  

HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 59

 Βλασφημία και Μισαλλοδοξία
όποτε επισκεπτόταν τις ΗΠΑ. Όπως η
Παμ Γκέλερ, τη δήλωση της οποίας, «μη
μου ζητάτε να θυσιάσω την ελευθερία μου
για να μην προσβάλω αγρίους», αναδει-
κνύει ως κατακλείδα το άρθρο «Ισλάμ και
η βιομηχανία προσβολών» στο… culture
watch (www.billmuehlenberg.com).
Ιστορίες για… “Νακούλες”
Στην ιστοσελίδα www.pbs.org, ο βοη-
θός καθηγητής Αγγλικής Ντέιβιντ Χάρνερ
–διδάσκει δημοσιογραφία, κινηματογράφο
και σύγχρονη λογοτεχνία στο Κολέγιο
Ποινικού Δικαίου Τζον Τζέι της Νέας
Υόρκης– ασχολήθηκε αναλυτικά με μια
επίμαχη πτυχή όχι μόνο του προβλήμα-
τος με το εμπρηστικό αντιμουσουλμανικό
τρέιλερ του Σαμ Μπασίλ, αλλά κυρίως με
την αξιοπιστία στη διάχυση της πληροφο-
ρίας. Με το πώς ο Μπασίλ εξαπάτησε AP
και Wall Street Journal. Αξίζει να ανα-
τρέξετε στο άρθρο που δημοσιεύτηκε στις
14 Σεπτεμβρίου, από το οποίο σταχυολο-
γήσαμε κάποια επίμαχα αποσπάσματα.
«Τα μπλογκς ανέφεραν ιστορίες συνω-
μοσίας, ψευδείς επιχειρήσεις και τη CIA.
Σχολιαστές άφριζαν. Το Drudge Report
ανάρτησε μια προκλητική εικόνα θύματος,
με λεζάντα που υπαινισσόταν ότι η σορός
σύρθηκε στους δρόμους. Στην πραγματι-
κότητα, Λίβυοι μετέφεραν τον αμερικανό
πρέσβη, Κρις Στίβενς, σε κοντινό νοσο-
κομείο, όπου οι γιατροί, παρά τις
προσπάθειές τους, επί μιάμιση ώρα, δεν
κατάφεραν να τον επαναφέρουν στη ζωή».
Ιστορίες σε πιο ευηπόληπτα μέσα, όπως
το Αssociated Press και η Wall Street
Journal, εξηγούσαν ότι το προσβλη-
τικό φιλμ είχε κατασκευαστεί από τον
Ισραηλινο-αμερικανό Σαμ Μπασίλ,
κόστισε 5 εκατομμύρια και χρηματοδο-
τήθηκε από «περισσότερους από 100
Εβραίους δωρητές»… Όταν προέκυψαν
τα νεότερα στοιχεία, το AP αποστασιο-
ποιήθηκε από την αρχική του ιστορία,
δίνοντας τίτλους όπως «το Ισραήλ διαχω-
ρίζει τη θέση του από το Φιλμ». Σε αυτό
το χρονικό σημείο, υπέθεταν ότι ο Μπασίλ
δεν είναι υπαρκτό πρόσωπο και ανέφε-
ραν ότι η διεύθυνση και το τηλέφωνό του
παρέπεμπαν στον Νακούλα. Μπλόγκερς
άρχισαν να αμφισβητούν στοιχεία της
ιστορίας, όπως το υψηλό κόστος για μια
60 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012
Ο συγγραφέας Σαλμάν Ρουσντί,
γνωστός κυρίως από το βιβλίο του
“Σατανικοί Στίχοι” και τη φετβά για
θανατική του καταδίκη, ξεκαθάρισε
πως δεν τρέφει καμία συμπάθεια
για τον Νακούλα
Ο Νακούλα Μπασελέι Νακούλα,
ένας 55χρονος που είχε παρουσιαστεί
αρχικά ως Σαμ Μπάσιλ, “ισραηλινο-
αμερικανός κτηματομεσίτης
από την Καλιφόρνια”, αλλά όπως
προέκυπτε αργότερα, είναι
αιγυπτιακής καταγωγής Κόπτης
τόσο άθλια ταινία. Ακολούθησαν δεκά-
δες διορθώσεις και επικαιροποιήσεις της
αρχικής είδησης.Τώρα που κατακάθισε η
σκόνη, φαίνεται πως μια ομάδα φοντα-
μενταλιστών χριστιανών βοηθήθηκε από
έναν φονταμενταλιστή ισλαμιστή κληρικό
στην Αίγυπτο για να ξεσηκώσει χάος στη
Μέση Ανατολή και να μας παρουσιάσει
ένα Αραβικό Φθινόπωρο, ως ένα σκοτεινό
κλείσιμο της Αραβικής Άνοιξης, μέσα σε
ένα εκλογικό έτος…
Η συνενοχή αξιόπιστων μέσων στη συνέ-
χιση της πλάνης είναι τραγική. Αλλά ίσως
πιο τραγική είναι η συλλογική ανικανό-
τητα να παραδεχτούν ότι τους ενέπαιξαν,
ότι στη διαδικασία έθαψαν τις αρχικές
λανθασμένες ιστορίες τους κάτω από ένα
πέπλο ψευτομυστηρίου.
Η συντάκτης του πρώτου ρεπορτάζ κάτι
ψέλλισε για πίεση χρόνου… «Δυστυχώς, η
ανικανότητα στη μετα-ανάλυση, ο κύκλος
των πληροφοριών, δεν βοηθά ούτε τους
ίδιους τους δημοσιογράφους». Μεγάλη
ιστορία είναι και το εύρος της αναπαρα-
γωγής. Ακόμη και μετά τις διορθώσεις του
AP, η Huffington Post διατηρούσε στην
ιστοσελίδα της αναλλοίωτη την αρχική
ιστορία. Άγνωστο τι συνέβη σε άλλες, ή
σε αναρτήσεις στο Facebook. Σε μετέπειτα
απολογητικό του email στο PBS, ο υπεύ-
θυνος Τύπου για το AP, Πολ Κόλφορντ,
εξηγούσε ότι διανεμήθηκαν οι διορθώ-
σεις σε όσους έλαβαν την αρχική ιστορία.
«Γνωρίζουμε πως αυτό δεν είναι τέλειο,
όταν μια ιστορία έχει εισέλθει στον ευρύ-
τερο κόσμο του ίντερνετ. Αναζητούμε
διαρκώς τρόπους βελτίωσης, ενώ αναγνω-
ρίζουμε τα όριά μας, όταν πρόκειται για
ιστοσελίδες και πλατφόρμες που διαχειρί-
ζονται άλλοι»…
Διχασμένο το Βερολίνο
Στη Γερμανία, όπως αναφέρεται στην ιστο-
σελίδα The local, καταγράφηκε διάσταση
απόψεων ως προς το αν το τρέιλερ πρέπει
ή όχι να απαγορευτεί, και εξελίχθηκε κι
εκεί η διαμάχη για την ελευθερία έκφρα-
σης. Η κυβέρνηση εμφανίστηκε να κλίνει
προς την αποτροπή εκδηλώσεων, όπως
της αντιμουσουλμανικής οργάνωσης Pro
Deutschland, φοβούμενη προφανώς αντι-
δράσεις θιγμένων ακραίων μουσουλμάνων.
Όταν μέλη αυτής της οργάνωσης είχαν
διαδηλώσει μπροστά από τζαμιά κρατώ-
ντας αφίσες με σκίτσα του Μωάμεθ που
είχαν δημοσιευτεί σε δανικές εφημερίδες,
σαλαφιστές αντιδιαδηλωτές κατέληξαν να
επιτίθενται σε αστυνομικούς.
Σοσιαλδημοκράτες και Πράσινοι αντιτά-
χθηκαν στην απαγόρευση, τονίζοντας ότι
θα δημιουργούσε επικίνδυνο προηγούμενο
για τα ατομικά δικαιώματα. Διχασμένες
εμφανίστηκαν και οι μουσουλμανικές
οργανώσεις. Το Συντονιστικό Συμβούλιο
Μουσουλμάνων στη Γερμανία και το
Κεντρικό Συμβούλιο Μουσουλμάνων
ζήτησαν απαγόρευση. Το ίδιο και η
Καθολική Εκκλησία.
Απαγόρευση στη Ρωσία
Εξτρεμιστικό υλικό χαρακτήρισε στις
2 Οκτωβρίου την «Αθωότητα των
Μουσουλμάνων» δικαστήριο της
Μόσχας. Σύμφωνα με το BBC, εκπρό-
σωπος της Γενικής Εισαγγελίας ανέφερε
πως «ψυχο-γλωσσολογική μελέτη που
διεξάχθηκε με παραγγελία εισαγγελέων
επιβεβαίωσε ότι το περιεχόμενο έχει
στόχο να εξάψει θρησκευτικό μίσος και
εχθρότητα και να ταπεινώσει ανθρώ-
πους βάσει της εθνικότητας και της
θρησκείας». Νωρίτερα, δικαστήριο του
Γκρόζνι, στην Τσετσενία, είχε εκδώσει
παρόμοια απόφαση, βάσει της οποίας
περιορίστηκε η πρόσβαση της ταινίας
στον Βόρειο Καύκασο μέσω του You
Tube ή άλλων πηγών. Σύμφωνα με την
εφημερίδα Kommersant, οι διαχειριστές
δικτύων κινητής τηλεφωνίας είχαν κληθεί
από τη Roskomnadzor (Ομοσπονδιακή
Υπηρεσία Εποπτείας στη Σφαίρα των
Τηλεπικοινωνιών, Πληροφοριών και
Μαζικών Επικοινωνιών) να μπλοκάρουν
την πρόσβαση.
Εκπρόσωπος της Επιτροπής Ανθρωπίνων
Δικαιωμάτων αντέδρασε στις αιτιά-
σεις των εισαγγελέων, ενώ ο πρόεδρος
Πούτιν έλαβε επιστολή-έκκληση για
μη απαγόρευση της ταινίας. «Οι σκο-
τεινότερες δυνάμεις της διεθνούς
τρομοκρατίας επιχειρούν να φοβίσουν
και να επιβάλλουν τη θέλησή τους στον
σύγχρονο πολιτισμό», αναφέρει η επι-
στολή, την οποία υπογράφουν μεταξύ
άλλων ο πολιτικός επιστήμονας Μάρατ
« Ένα από τα
προβλήματα όταν
υπερασπίζεσαι
την ελευθερία
έκφρασης, είναι
ότι συχνά, πρέπει
να υπερασπίζεσαι
ανθρώπους
που θεωρείς
εξοργιστικούς,
δυσάρεστους και
αηδιαστικούς»
Γκέλμαν, ο τηλεπαρουσιαστής Βλαντίμιρ
Καρα-Μουρζά, ο αρχιτέκτονας Ευγένιος
Άσσε κ.ά.
Το BBC και ο «Πολίτης Χαν»
Αντιδράσεις της μουσουλμανικής κοινό-
τητας στη Βρετανία, για μια νέα σειρά
του BBC1, με τίτλο «Πολίτης Χαν», είχαν
καταγραφεί πριν ξεσπάσει ο σάλος με το
γκροτέσκο τρέιλερ.
Το πρώτο επεισόδιο, που περιστρεφόταν
γύρω από τη ζωή ενός ηγέτη μουσουλ-
μανικής κοινότητας, μεταδόθηκε στις
27 Αυγούστου. Σύμφωνα με τη Daily
Mail, στάλθηκαν τουλάχιστον 200 δια-
μαρτυρίες, με τον ισχυρισμό ότι η σειρά
έδειχνε ασέβεια στο Κοράνι και αναπα-
ρήγαγε στερεότυπα για τους Ασιάτες.
Μια σκηνή που εξόργισε έδειχνε τη
νεαρή κόρη του κ. Χαν με βαρύ μεϊ-
κάπ να σπεύδει να φορέσει χιτζάμπ και
να κρατήσει το Κοράνι μόλις έμπαινε ο
πατέρας της. Τον κεντρικό χαρακτήρα
παίζει ο βρετανός μουσουλμάνος Αντίλ
Ρέι, ο οποίος έχει γράψει και το σενάριο.
Μιλώντας σε πρωινή εκπομπή του BBC,
δήλωνε πως η σειρά δίνει την ευκαιρία
στη μουσουλμανική κοινότητα για αυτο-
σαρκασμό. Η σειρά σατυρίζει τη μεγάλη
ιδέα του κ. Χαν για το πόσο σημαντικός
είναι και τις ψευδαισθήσεις του για τη
θέση του στην κοινότητα. Εκπρόσωπος
του BBC δήλωσε ότι η σειρά ξεκίνησε
με επιτυχία, με 3,6 εκατομμύρια τηλε-
θεατές και θεαματικότητα 21,5% στη
βραδινή ζώνη.
Σε σχόλιό της η Independent σημείωνε
ότι μπορεί η κωμωδία να καταπιάνεται
συχνά με τη θρησκεία, όπως τα μακρο-
βιότατα σήριαλς «Πατέρας Τεντ» και
«Ο εφημέριος του Ντίμπλι». «Πολλά
παράπονα για τον "Πολίτη Χαν" δεν περι-
στρέφονται γύρω από τη θρησκεία. Οι
θεατές αισθάνονται προσβεβλημένοι με
τα τεμπέλικα πολιτισμικά στερεότυπα,
που κάποιοι υποστηρίζουν ότι συνορεύ-
ουν με τον ρατσισμό». Ο αρθρογράφος
εκφράζει αμφιβολία αν η κωμωδία είναι
ρατσιστική, αλλά βεβαιότητα ότι είναι
κολλημένη στο παρελθόν. «Ακόμη και το
κονσερβαρισμένο γέλιο θυμίζει δεκαε-
τία του ΄70», παρατηρεί και θυμίζει,
σε αντιδιαστολή, άλλες επιτυχημένες
κωμωδίες, όπως τον Γούντι Άλλεν να
αυτοσαρκάζεται ως Εβραίος, τον Σάσα
Μπάρον Κοέν στον ρόλο του Μπόρατ.
Θύμα και το Bollywood
Οι δημιουργοί μιας ινδικής ταινίας που
περιείχε σκηνές με χριστιανούς Ινδούς,
οι οποίες χαρακτηρίστηκαν βλάσφημες
και προκλητικές, συμφώνησαν να τις
αφαιρέσουν εθελοντικά πριν από την
πρώτη της προβολή. Είχαν προηγηθεί
διαδηλώσεις οργής χριστιανών. Ο αρχι-
επίσκοπος του Βασάι, Μονσινιόρ Φελίξ
Ματσάδο, πρόεδρος της Επισκοπικής
Επιτροπής για τον Οικουμενισμό, είχε
καλέσει τους χριστιανούς να αντιδράσουν
με ειρηνικούς, μη βίαιους τρόπους. Στην
κωμωδία «Laugh, be happy» ιερέας
εμφανιζόταν ως μανιώδης παίκτης
λοταρίας, άλλος στολιζόταν με γιρλά-
ντα από χαρτονομίσματα, κάποια σκηνή
προσέβαλε το ροζάριο, σε άλλη ιερέας
έκανε ανάρμοστη χρήση αγιασμού…
Οι ιερωμένοι ζήτησαν «ελευθερία   
HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 61
 Βλασφημία και Μισαλλοδοξία

Οι μισαλλόδοξοι Ναντού, στον νότο, άγνωστοι είχαν

θέλουν
να εξουσιάζουν
«Βλέποντάς το στην αρχή, σκέφτηκα ότι
είναι μια καρικατούρα, ένα κακέκτυπο
των Μόντι Πάιθονς. Όμως δεν έχει χιού-
μορ, είναι κακότεχνο, ξέρει πολύ καλά ότι
θέλει να πατάξει όχι μόνο την εικόνα του
Προφήτη, όλους τους μουσουλμάνους και
κυρίως το Κοράνι. Το Κοράνι δεν αποδέ-
χεται την αναπαράσταση του προσώπου
του Μωάμεθ, πόσο μάλλον βίντεο και
τέτοιου χαρακτήρα», αναφέρει στο Hot
Doc η Αγγελική Ζιάκα, θρησκειολόγος με
ειδικότητα στο Ισλάμ, επίκουρη καθηγή-
τρια στο τμήμα Θεολογίας του ΑΠΘ.
«Ο ενδιάμεσος λόγος είναι της δημοσιο-
γραφίας, που το αναδεικνύει. Τα ΜΜΕ, η
εικόνα. Ό,τι έχει εικόνα διαδίδεται πολύ
εύκολα στα πλήθη, πολύ περισσότερο
από ένα δύσκολο δοκίμιο. Κι όσο πιο λαϊ-
κιστικό είναι, τόσο πιο μεγάλη είναι και
η ανταπόκριση από τα πλήθη. Ας μην
ξεχνάμε ότι οι μουσουλμανικές κοινω-
νίες ελέγχουν τον καθημερινό βίο. Το
Ισλάμ διαποτίζει όλες τις εκφάνσεις του
βίου των ανθρώπων, παιδεία, κοινωνία,
πολιτική, οπότε είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο
απέναντι σε τέτοιου είδους προπαγάνδα.
Από την πλευρά των μουσουλμάνων είναι
πολύ ξεκάθαρα τα πράγματα. Πρόκειται
για συκοφαντία, και πολύ άσχημη συκο-
φαντία. Νομίζω ότι είναι λογικό να
αντιδρούν. Πόσο μάλλον σε περιοχές που
οι άνθρωποι έχουν πολλά προβλήματα,
και το μόνο που έχουν είναι οι θρησκείες
τους. Βρέθηκα στο Ομάν σε μια περίοδο
που επικρατούσε οργή για τις καρικατού-
ρες, τα σκίτσα. Παρακολούθησα διαλέξεις
σε τεμένη. Οι ιμάμηδες καλούσαν τους
πιστούς να είναι επιφυλακτικοί και να
μην εκδηλώνουν αρνητικά τα συναι-
καταστρέψει χριστιανική εκκλησία.
Το νομοσχέδιο
και ο εμίρης
Τον περασμένο Ιούνιο, το Middle
East Online έγραφε πως ο εμίρης
του Κουβέιτ, Σείχ Σαμπάχ Αλ Αχμάντ
Αλ Σαμπάχ, αρνήθηκε να υπογρά-
ψει νομοσχέδιο περί βλασφημίας που
Η κίνηση θε- είχε εγκρίνει το Κοινοβούλιο, το οποίο
ενέκρινε θανατική ποινή για μεγάλες
σμοθέτησης θρησκευτικές προσβολές. Εκτός από
αυστηρότερων την εσχάτη των ποινών για τους βλά-
ποινών για θρη- σφημους μουσουλμάνους, προέβλεπε
για χριστιανούς και άλλους μη μουσουλ-
σκευτικά αδική- μάνους ελάχιστη ποινή 10 ετών για το
ματα προέκυψε ίδιο αδίκημα. Για τους μεταμεληθέντες
μουσουλμάνους, άρθρα του νομοσχεδίου
μετά τη σύλλη-
προβλέπουν πενταετή φυλάκιση και πρό-
ψη του σιίτη στιμο 36.000 δολαρίων, ενώ για όσους
Χαμάντ Αλ Νάκι υποπέσουν στο ίδιο αδίκημα η μετάνοια
δεν θα γίνεται δεκτή.
για υβριστικά Η κίνηση θεσμοθέτησης αυστηρότε-
tweets. Ο Νάκι ρων ποινών για θρησκευτικά αδικήματα
προέκυψε μετά τη σύλληψη του σιίτη
καταδικάστηκε Χαμάντ Αλ Νάκι για υβριστικά tweets.
σε 10ετή φυλά- Ο Νάκι καταδικάστηκε σε 10ετή φυλά-
κιση, ενώ στη κιση, ενώ στη φυλακή βρίσκονται πολλοί
ακτιβιστές, σουνίτες και σιίτες.
φυλακή βρί-
σκονται πολλοί
Ισλάμ και τα γενναία
κορίτσια του Σουάτ
ακτιβιστές, Ενόσω προσπαθώ να κατανοήσω τον
σουνίτες και μηχανισμό που κινητοποιεί μαζική οργή

σθήματά τους. Είναι λίγο περίεργα τα
πράγματα. Δεν ξέρουμε ποιοι ξεσηκώνουν
τα πλήθη. Οι μισαλλόδοξοι άνθρωποι, σε
όποια θρησκεία κι αν ανήκουν, θέλουν
να κατευθύνουν και να εξουσιάζουν ένα
πλήθος. Και δυστυχώς, πάντοτε το πλή-
θος αυτό βρίσκεται».
σιίτες
έκφρασης συνδυασμένη με σεβασμό στην
ανθρώπινη ζωή» και επέδωσαν νότες
διαμαρτυρίας στο ομοσπονδιακό υπουρ-
γείο Πληροφοριών και Τηλεπικοινωνιών
και στην Κεντρική Επιτροπή
Πιστοποίησης Ταινιών. Οργανώσεις
καθολικών οργάνωσαν στις 26
Σεπτεμβρίου διαμαρτυρία στη Βομβάη.
Άλλη ταινία του Bollywood που είχε
ενοχλήσει τους Ινδούς χριστιανούς ήταν
η… «We are super cool». Αξίζει πάντως
να σημειωθεί ότι πρόσφατα, στο Ταμίλ
μουσουλμάνων για τη γελοία ταινία του
Νακούλα, δεν λέει να φύγει απ΄το μυαλό
μου η Μαλάλα Γιουσουφζάι, η 14χρονη
ακτιβίστρια στο Πακιστάν για το δικαί-
ωμα στην εκπαίδευση.
Η Μαλάλα ήταν στον κατάλογο στόχων
των Ταλιμπάν. Χτυπήθηκε μέσα στο
σχολείο της, τραυματίστηκαν και 4 συμ-
μαθήτριές της. Παλεύει για τη ζωή της
σε νοσοκομείο, όπου οι γιατροί κατάφε-
ραν πριν από λίγες μέρες να βγάλουν μια
σφαίρα από το κεφάλι της. Οι Ταλιμπάν
πανηγυρίζουν. «Μπορεί να ήταν μικρή,
όμως προωθούσε τη δυτική κουλτούρα
σε περιοχές Παστούν», είπαν. Παρά τον
τρόμο, «τα κορίτσια του Σουάτ είναι γεν-
ναία, συμμαθήτριές της ανυπομονούν να

62 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012

επιστρέψουν», δήλωνε στη Guardian
δάσκαλος του σχολείου.
«Αν δεν υπάρχουν μορφωμένοι άνθρω-
ποι, τότε οι Ταλιμπάν θα 'ρθουν στην
περιοχή σας», έλεγε η Μαλάλα στον Ρεζά
Σαγιάχ του CNN πριν από περίπου ένα
χρόνο. Αν συναντούσε τους Ταλιμπάν,
θα ήθελε να τους μιλήσει, να τους πει
να μην κλείνουν τα σχολεία… «Πρώτα
απ΄όλα θα τους έδειχνα το Κοράνι. Το
Κοράνι δεν λέει ότι τα κορίτσια δεν επι-
τρέπεται να πηγαίνουν σχολείο»…
Οι εγχώριοι «Ταλιμπάν»
και οι «Βρωμοπακιστανοί»
Σκέφτομαι πόσο άδικο είναι να αξιοποι-
ούνται κρούσματα όπως αυτό σε βάρος
των γενναίων κοριτσιών του Σουάτ, από
ρατσιστικές ομάδες που επιχειρούν
να νομιμοποιήσουν την ισλαμοφοβία
τους. Είναι βέβαιο πως, αν η Μαλάλα
τύχαινε να βρεθεί στην Ελλάδα ή σε άλλη
πολιτισμένη χώρα, πολύ εύκολα θα μπο-
ρούσε να βρεθεί κάποιος ντοπαρισμένος
εθνικιστής να την αποκαλέσει «βρομο-
πακιστανή», να την καλέσει να γυρίσει
στη χώρα της…
Πέρα από μάλλον δημοσιοσχετίστικες
διακηρύξεις πολιτικής ορθότητας, για
την ελευθερία έκφρασης εν γένει θα πρέ-
πει να μπαίνουμε στον κόπο να λέμε τα
πράγματα με το όνομά τους. Χωρίς λογο-
κρισία, με ευθυκρισία. Οι βίαιες πράξεις
εξαγριωμένων «προσβεβλημένων» μου-
σουλμάνων πρέπει να καταδικάζονται
χωρίς «αλλά», με την ίδια ένταση που
πρέπει να υψωθεί τείχος γύρω από τα
σχολεία στο Πακιστάν ή το Αφγανιστάν
που δέχονται επιθέσεις οπισθοδρομικών
σκοτεινών δυνάμεων.
Παράλληλα, είναι αναγκαίο να αποκα-
λύπτονται οι υποκριτικές απόπειρες
εθνικιστο-ρατσιστών να παρουσιάσουν
την αντίθεση στην ισλαμοφοβία ως αντί-
σταση κατά του εξτρεμισμού.
Η Χρυσή Αυγή και το
«θρησκευτικό αίσθημα Ελλήνων»
«Σε κάθε περίπτωση που θα προσβάλ-
λεται το θρησκευτικό συναίσθημα των
Ελλήνων, αλλά και η ιστορική τους
μνήμη, η Χρυσή Αυγή θα παρεμβαί-
νει δυναμικά. Από δω και πέρα οι
διάφοροι "μαϊντανοί" του ανθελληνι-
σμού, τύπου Ρεπούση και οι ΣΥΡΙΖΑίοι
βουλευτές "τρώνε πόρτα"», δήλωνε
μετά τον αποκλεισμό του θεάτρου
«Χυτήριο» ο εκπρόσωπος Τύπου της Χ.Α.
Ηλίας Κασιδιάρης.
« Αν κάπο ι ο ς σ ε μ ο υ σ ο υλ μ αν ι κ ή
“Πάντα υπάρχουν ομάδες που χώρα κάνει θεατρικό έργο υβριστικό
ερμηνεύουν στενά τα πράγματα”,
είπε, σχολιάζοντας τα έκτροπα για τον Μωάμεθ, θα του πάρουν το
έξω από το Χυτήριο και η Νίκη κεφάλι, δεν θα διαμαρτυρηθούν με
Παπαγεωργίου, επίκουρη
καθηγήτρια του τμήματος
νόμιμο τρόπο, όπως κάνουν οι έλληνες
Θεολογίας ΑΠΘ πολίτες», υποστήριζε.
Με τα λόγια του, ο εκπρόσωπος καθιστά
ακόμη πιο κατανοητό πως, με το να απο-
δέχεται κανείς κλισέ και στερεότυπα της
ισλαμοφοβίας, χτυπάει όλες τις γενναίες
Μαλάλα του μουσουλμανικού κόσμου.
Εξάλλου, αντιφεμινισμός που αποδίδεται
εν γένει στους πιστούς του Ισλάμ είναι
πανταχού παρών στον λόγο των εγχώριων
Παστούν. Ήταν εμφανής και έξω από το
«Χυτήριο», στο παραλήρημα ατόμου που
με ψήφους πολιτών εξελέγη βουλευτής.
Της Χρυσής Αυγής. Ναι, είναι ο ίδιος
που ζητούσε στοιχεία για παιδιά αλλοδα-
πών στα ελληνικά νηπιαγωγεία… Πόσο
Μια σκηνή από τον «Πολίτη Χαν»
πιο μεγάλη ομοιότητα με τον Ταλιμπάν
που εξόργισε, έδειχνε τη νεαρή που πυροβόλησε τη Μαλάλα;
κόρη του κ. Χαν με βαρύ μεϊκάπ, «Πάντα υπάρχουν ομάδες που ερμη-
να σπεύδει να φορέσει χιτζάμπ
και να κρατήσει το κοράνι, νεύουν στενά τα πράγματα», είπε,
μόλις έμπαινε ο πατέρας της σχολιάζοντας τα έκτροπα έξω από το
«Χυτήριο» η Νίκη Παπαγεωργίου, επί-
κουρη καθηγήτρια του τμήματος
Θεολογίας ΑΠΘ. «Υπάρχει ελευθερία
λόγου. Ούτε η πίστη προστατεύεται
με αυτό τον τρόπο ούτε η εκκλησία.
Εξάλλου δεν είναι μεγάλες ομάδες,
προέρχονται μάλλον από τον χώρο των
Παλαιοημερολογιτών. Ήρθε κι έδεσε
με τη Χρυσή Αυγή. Βρήκαν καλό σύμ-
μαχο στον χώρο αυτό. Δεν νομίζω ότι
η Χ.Α. μπορεί να προστατέψει την
Η νέα σειρά ορθόδοξη πίστη».
«ο Πολίτης Και η κα Αγγελική Ζιάκα υπενθυμίζει
Χαν», η
οποία περι­ ότι «σε μεταβατικές περιόδους που η
στρέφεται φτώχεια, τα οικονομικά προβλήματα,
γύρω από
τη ζωή
η έλλειψη δημοκρατίας πλήττουν τους
ηγέτη της ανθρώπους, τα θρησκευτικά συναισθή-
μουσουλμα­ ματα μπορούν να αποτελέσουν ένα μέσο
νικής
κοινότητας, κακής χειραγώγησης των ανθρώπων.
έχει Θέλει πολλή προσοχή από τους πνευμα-
προκαλέσει
αντιδράσεις
τικούς ηγέτες και είναι πολύ μεγάλη η
στη ευθύνη τους». 
Βρετανία
HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 63
 Δημόσια Τηλεόραση

Η ΛΙΣΤΑ ΤΗΣ
Σαν να μην έχει συμβεί τίποτα σε αυτή τη χώρα τα τελευταία τρία χρό-
νια. Στην ΕΡΤ του ενιαίου μισθολογίου, του ευρύτερου δημοσίου, των
ΔΕΚΟ, επανακάμπτουν οι προσλήψεις ημετέρων με… ειδικούς μισθούς
που εξακοντίζονται και πάλι στις 3.500 και 4.000 ευρώ τον μήνα. Αυτό
που συμβαίνει στο Ραδιομέγαρο της Αγίας Παρασκευής εδώ και δύο μήνες
δεν έχει προηγούμενο και σίγουρα ξεφεύγει κατά πολλές εκατοντάδες
χιλιάδες ευρώ από τη γενικευμένη «στενωπό» που οι σωτήρες της χώρας
έχουν επιβάλει στους πολλούς, εντός και κυρίως εκτός ΕΡΤ.

Του Αριστείδη Δικαίου

Ε
ιδικές συμβάσεις, ειδικές θέσεις,
ειδικοί σύμβουλοι, γραμματείς,
ιδιαιτέρες, δεκάδες πρόσωπα,
γνωστά και άγνωστα, βρήκαν
επιτέλους στον καυτό μνημονιακό ήλιο
τη μοίρα τους, η οποία για έναν ολό-
κληρο χρόνο θα προσθέσει πολύ πάνω
από ένα εκατομμύριο ευρώ στον προ-
βληματικό προϋπολογισμό της δημόσιας
ραδιοτηλεόρασης. Ο αριθμός των προσλή-
ψεων και οι προμνημονιακοί μισθοί που
μοιράζονται αφειδώς, έτσι όπως παρουσι-
άζονται στη Διαύγεια, προκαλούν ίλιγγο.
Φυσικά και όλα είναι νόμιμα. Τώρα τα
περί ηθικής, μάλλον για την ΕΡΤ της νέας
τρικομματικής εποχής έχουν μείνει στο
χρονοντούλαπο της ιστορίας. Εκεί ακρι-
βώς όπου οι λίγοι ημέτεροι τυχεροί, ελέω
ΕΡΤ, τοποθέτησαν την οικονομική τους
στενότητα, την ώρα που ολόκληρη η κοι-
νωνία τρώει κατακέφαλα το ένα μετά το
άλλο τα πακέτα μέτρων.
Θα μπορούσε να εκληφθεί και ως φυσιο-
λογική η πρεμούρα της κάθε κυβέρνησης
να ελέγξει τη δημόσια ραδιοτηλεόραση,
τοποθετώντας δική της διοίκηση και
κάποια έμπιστα πρόσωπα σε νευραλγικές
διευθυντικές θέσεις. Από το σημείο αυτό
όμως μέχρι αυτό που γίνεται σήμερα στην
ΕΡΤ υπάρχει χαώδης διαφορά. Οι λίστες
που δημοσιεύουμε σήμερα, οι οποίες προ-
κύπτουν από τις καθημερινές αναρτήσεις
στη Διαύγεια, επιβεβαιώνουν του λόγου
το αληθές. Κάποιες ιδιαίτερες περιπτώσεις
παρουσιάζουν ξεχωριστό ενδιαφέρον και
φωτίζουν με μοναδικό τρόπο πρόσωπα,
σχέσεις, ιστορία, εξοφλήσεις γραμμα-
τίων… Πολλά γράφτηκαν για την Ανθή
Σαλαγκούδη, κόρη του πρώην υφυ-
πουργού της ΝΔ, εκ Θεσσαλονίκης
ορμώμενου, Γ. Σαλαγκούδη, ή για την
επαναφορά στην ενεργό υπηρεσία της
ΕΡΤ της επίσης Θεσσαλονικιάς Χρύσας
Αράπογλου, μετά την αποτυχία της να
επανεκλεγεί βουλευτής. Πρόκειται όμως
πραγματικά για παρωνυχίδες, μπροστά
σε αυτό που συνολικά συμβαίνει στην Αγ.
Παρασκευή: Μια πρωτοφανής εφόρμηση
γαλάζιων, πράσινων και γαλαζοπράσι-
νων αριστερών, με διαγκωνισμούς για το
ποιος θα καταλάβει την πιο καλή ή καλά
αμειβόμενη θέση.
Αίφνης επανακάμπτει για να δώσει τα
τηλε-σκηνοθετικά φώτα του, από ειδική
θέση και με 4.000 ευρώ μηνιαία αμοιβή,
ο Βασίλης Βλαχοδημητρόπουλος, ένας
καθόλα άξιος σκηνοθέτης τηλεόρασης,
ο οποίος όμως πρέπει να κλείνει σχεδόν
μισό αιώνα προσφοράς και δημιουργίας.
Για πόσο θα προσφέρει ακόμα; Στον αντί-
ποδα βρίσκεται η Χριστίνα Αρμάνη, η
οποία έχει προσφέρει τα μέγιστα τα τελευ-
ταία χρόνια στη σκηνοθετική κάλυψη του
Αντώνη Σαμαρά (λέγεται ότι της έχουν
κολλήσει το προσωνύμιο «η Μπιρσίμ του
νέου πρωθυπουργού») και τώρα βρήκε κι
εκείνη απάγκιο στο Ραδιομέγαρο. Ειδικά
για τους σκηνοθέτες παρουσιάζει πλούσιο
ενδιαφέρον η επιχειρηματολογία για την
πρόσληψή τους, όπως αναφέρεται στις
αποφάσεις του Δ.Σ. της ΕΡΤ:
Βασίλης Βλαχοδημητρόπουλος, προ-
σωπικό ειδικών θέσεων, 4.000 ευρώ
τον μήνα (από 21.8.12): Σκηνοθεσία
της κάλυψης επισήμων επισκέ-
ψεων και συναντήσεων πολιτικών
αρχηγών, προεκλογικών συγκεντρώ-
σεων και πολλών άλλων εκδηλώσεων
πολιτικής επικαιρότητας…
Χριστίνα Αρμάνη, προσωπικό ειδι-
κών θέσεων, 3.500 ευρώ μηνιαίως
(από 21.8.12): Οργάνωση και παραγωγή
τηλεοπτικής κάλυψης σημαντικών γεγο-
νότων πολιτικής σημασίας εσωτερικής
και διεθνούς επικαιρότητας, επίσημων
επισκέψεων και συναντήσεων πολι-
τικών ηγετών, αρχηγών κρατών και
πρωθυπουργών, συνόδων κορυφής,
προεκλογικών συγκεντρώσεων…
Γεώργιος Νταούλης, σκηνοθέτης, προ-
σωπικό ειδικών θέσεων, 4.000 ευρώ
μηνιαίως (από 21.8.12): Οργάνωση,
προετοιμασία και παραγωγή κάλυψης
ενημερωτικών εκπομπών…
Εντελώς ξεχωριστή περίπτωση είναι η
πρόσληψη της Ματίνας Ρέτσα, που ανέ-
λαβε θέση ειδικής συμβούλου για θέματα
επικοινωνίας, με ετήσια σύμβαση και
αμοιβή 3.000 ευρώ μηνιαίως, την ώρα
που κρατά το γραφείο του κυβερνητικού
εκπροσώπου Σ. Κεδίκογλου στη Βουλή,
παραμένοντας στενή συνεργάτης του. Η
περίπτωση της νέας επικοινωνιολόγου της
ΕΡΤ γίνεται γνωστή στο πανελλήνιο, αφού
επρόκειτο για την υποψήφια στις τελευ-
ταίες εκλογές, στην οποία τηλεφώνησε ο
ίδιος ο Αντώνης Σαμαράς προκειμένου να

64 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012

 όνομα είδος σύμβασης ιδιότητα αμοιβή εναρξη ετήσιας σύμβασης

Βασίλης Θωμόπουλος ΠΕΘ διευθυντής ειδήσεων, 3.500 18.9.12

Ευστράτιος Μπαλής ΠΕΘ αναπληρωτής διευθυντής ειδήσεων 4.000 10.8.12
Γεώργιος Αντωνίου ΠΕΘ συντονιστής ρ/φ ΝΕΤ FM και ΕΡΑ ΣΠΟΡ 3.500 10.9.12
Μενέλαος Σεβαστιάδης ΠΕΘ συντονιστής αθλητικής ειδησεογραφίας 3.500 17.9.12
Γεώργιος Μπράμος ειδικός σύμβουλος 3.500
Σταύρος Οικονομόπουλος ειδικός σύμβουλος (θέμ. ραδιοφωνίας) 3.500
Αντώνης Λιάρος ειδικός σύμβουλος 3.500
Μιχάλης Ευσταθίου ειδικός σύμβουλος πληροφορικής 3.000 17.9.12
Χαράλαμπος Σταθάκης ειδικός σύμβουλος λογιστικών 4.000 10.8.12
Γεωργία Πασπαράκη ειδική σύμβουλος 2.000 25.9.12
Για οργάνωση, προετοιμασία, παρουσίαση ενημερωτικών εκπομπών έχουν προσληφθεί:

Μανώλης Κοττάκης ΠΕΘ 3.500 17.9.12

Γεώργιος Κουβαράς ΠΕΘ 3.500 21.8.12
Χαράλαμπου Παπαπαναγιώτου
ΠΕΘ 3.500 21.8.12
Ανθή Σαλαγκούδη ΠΕΘ 3.500 21.8.12

την πείσει να συμμετέχει στα ψηφοδέλ-
τια της ΝΔ στην Εύβοια. Εκλογικά η κ.
Ρέτσα μπορεί να απέτυχε, η προσφορά
της ωστόσο στη γαλάζια προεκλογική
πανστρατιά ήρθε η ώρα να ανταμειφθεί.
Με τέτοιες και πολλές ανάλογες «λεπτο-
μέρειες» διανθίζεται το σκηνικό όσων
συμβαίνουν αυτή την περίοδο στην ΕΡΤ,
για το οποίο –ας μην το ξεχνάμε– είχε
κατάλληλα προετοιμάσει το κοινό μέσω
Twitter ο εξ απορρήτων του πρωθυπουρ-
γού Γιώργος Μουρούτης τον περασμένο
Ιούνιο: «Τα πρώην πράσινα και νυν ροζ
παπαγαλάκια της ΕΡΤ δίνουν τις τελευ-
ταίες παραστάσεις τους»… Έκτοτε η…
παράσταση αναρτάται καθημερινά στη
Διαύγεια και είναι πραγματικά σπαρταρι-
στή για όποιον την παρακολουθεί.
Από τη λίστα που ακολουθεί λείπουν
κάποια ονόματα, ενώ μένουν να διευ-
κρινιστούν λεπτομέρειες για κάποιες
περιπτώσεις, όπως π.χ. του Ευστράτιου
Μπαλή, ο οποίος αν και προσλήφθηκε
από τους πρώτους ως αναπληρωτής
διευθυντής ειδήσεων, έχει ήδη εγκα-
ταλείψει το Ραδιομέγαρο για άλλους
τηλεοπτικούς ουρανούς.
Μόνο η στελέχωση του γραφείου του
νέου διευθύνοντος συμβούλου της ΕΡΤ,
Νίκου Σίμου, κοστίζει από τον περασμένο
Αύγουστο 9.500 ευρώ, αφού εκτός από
τις τρεις γραμματείς (προσλήφθηκαν ως
μετακλητοί υπάλληλοι με ετήσια σύμβαση
και αμοιβή 2.000 ευρώ τον μήνα η καθε-
μιά) το γραφείο του διευθύνοντος διαθέτει
πλέον και τον δικό του διευθυντή… Τη
θέση έχει καταλάβει από τον περασμένο
Αύγουστο ο Μανούσος Καμπανέλλης. Από
το πλούσιο βιογραφικό του, το βασικό
προσόν που σίγουρα μέτρησε για την
επιλογή του είναι ότι υπήρξε υποψήφιος
περιφερειακός σύμβουλος στην Αττική με
τον συνδυασμό του Βασίλη Κικίλια.
Ιδού λοιπόν η σχετική λίστα του γραφείου
του κ. Σίμου, με τις απολαβές του καθε-
νός και τον χρόνο πρόσληψής του:
Μανούσος Καμπανέλλης, ΠΕΘ, διευ-
θυντής του γραφείου του διευθύνοντος
συμβούλου, 3.500 (21.8.12).
Μαρία Χ., 2.000 (20.8.12).
Ισμήνη Β., 2.000 (20.8.12).
Κυριακή Τ., 2.000 (20.8.12).
Το τριαδικό σχήμα των ιδιαιτέρων γραμ-
ματέων παίζει και σε όλα τα γραφεία
των νέων γενικών διευθυντών (κάποιες
κακές γλώσσες μιλούν ήδη για τα αποτε-
λέσματα της τρικομματικής κυβέρνησης,
αλλά μπορεί να έχει να κάνει και με το
8ωρο). Το σίγουρο είναι πως στην Αγία
Παρασκευή υπάρχει πλειάδα διοικητικών
υπαλλήλων, χώρια εκείνων που εξωθού-
νται προς την πρόωρη έξοδο. Απ΄ όλο
αυτό τον πληθυσμό, κάποιοι κάλλιστα
θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν, αλλά
σε μια τέτοια περίπτωση πώς θα βρί-
σκονταν οι θέσεις για προσλήψεις. Δεν
είναι πάντως λίγοι οι εργαζόμενοι όλων
των ειδικοτήτων στην ΕΡΤ που, μαθαίνο-
ντας ότι ο μισθός μιας (μετακλητής έστω)
γραμματέως ανέρχεται σε 2.000 ευρώ,
παθαίνουν αποπληξία...
Εντυπωσιακή εμπλοκή φαίνεται ότι
υπήρξε στη στελέχωση του γραφείου του
νέου γενικού διευθυντή Ενημέρωσης,
Αιμίλιου Λιάτσου. Κι αυτό γιατί η
πρώτη ιδιαιτέρα που προσλήφθηκε, στις
10.9.12, ήταν η Αννα Λ., με μηνιαίες
απολαβές 1.650 ευρώ (ετήσια σύμβαση).
Ακολούθως, από 17.9.12, με επίσης ετή-
σιες συμβάσεις προσλαμβάνονται οι
Παγώνα Κ. και Βασιλική Α., αλλά με
μηνιαίο μισθό 2.000 ευρώ.
Προφανώς μαθεύτηκε η διαφορά και προς
αποφυγή δυσάρεστων εξελίξεων επενέβη
η γαλαντόμος ΕΡΤ. Με νέα απόφαση ανα-
κλήθηκε η από 10.9.12 πρόσληψη της
Αννας Λ. και με ακόμη νεότερη απόφαση
μάθαμε ότι επιτέλους η Αννα Λ. προσλαμ-
βάνεται από 1.10.12 με μηνιαίες αποδοχές
2.000 ευρώ. Αν αυτό δεν λέγεται μεγα-
λείο ψυχής, τότε πώς λέγεται;
Αυτός όμως που δύσκολα θα τα φέρει
βόλτα με τις ιδιαιτέρες του, είναι ο νέος
γενικός διευθυντής Διοικητικών και
Οικονομικών Υπηρεσιών, Πέτρος Μάης,
ο άνθρωπος που ανακλήθηκε εσπευσμένα
από την ησυχία της συνταξιοδότησής
του για να αναλάβει το κρίσιμο πόστο
στο Ραδιομέγαρο.
Μια ματιά στη λίστα των νέων γραμμα-
τέων του, οι οποίες προσλήφθηκαν με
ετήσιες συμβάσεις, αρκεί για να αντιλη-
φθούμε τη δυσκολία:
Ιωάννα Π.,1.944 ευρώ (17.9.12).
Παρασκευή Μ., 1.350 (17.9.12).
Ελεάννα Α., 1.700 (24.9.12).
Τώρα είναι δουλειά του κ. Μάη να εξηγή-
σει στην καθεμιά από πού προκύπτουν οι
θεαματικές διαφορές στις απολαβές… 

HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 65


@tweets ακολουθείστε μας
στο twitter
@hotdoc_mag
@eVaN_GiAn
Κόβει όλα τα οικογενειακά επιδόματα
η κυβέρνηση. Θα αντικατασταθούν
με το ισοδύναμο μέτρο «ένα γλυκό φιλί
στο μέτωπο»
@mythouli
Καλέσαν τη Μέρκελ για να βρίζουμε αυτήν.
Σαν τις κερατωμένες που ξεμαλλιάζουν
το «πουτανάκι που τους διέλυσε το σπίτι»
αντί τον άχρηστο..
@leonidas_al
Σε είδα. Ήσουν γυμνός στο Σύνταγμα
κ έτρεχες ανάμεσα σε αστυνόμους.
Σε σκέφτομαι συνέχεια. Αν το διαβάσεις
απάντησέ μου. Άνγκελα.
@zaralikos
Ο Παπακωνσταντίνου κάνει καριέρα
στην τηλεόραση κι ο Πάγκαλος
στο ραδιόφωνο. Εντάξει, στείλτε εμένα
στον εισαγγελέα, τι δουλειά έχω έξω;
@kmakis4
Άσε, στη δουλειά έχουμε γίνει Big
Brother! –Τι; Σας έβαλαν κάμερες;
-Όχι, αλλά κάθε εβδομάδα έχουμε
και μια αποχώρηση!
@anastassio1968
Πάντως ο Έλληνας πιο γρήγορα
θα κατανοήσει το λόγο
που χρεοκοπήσαμε παρά γιατί ανάβουμε
φλας όταν στρίβουμε…
@platitudinous
Μπαίνω στα ξένα ειδησεογραφικά
πρακτορεία να δω μήπως αμαυρώθηκε η
εικόνα της χώρας στο εξωτερικό. Εντάξει.
Όλα καλά. Μόνο για νεοναζί λένε.
@Moggoloss
Με τις 21 off-shore της Eurobank
η νέα τράπεζα που θα προκύψει
από τη συγχώνευση με Εθνική θα είναι
η 1η σε offshore στα Βαλκάνια. Ανάπτυξη.
@jimxcon
«Και το Media Markt μέσα στις επιχειρή-
σεις που δεν πλήρωσαν το χαράτσι». Ο
Τζάμπας ζει..
@axlg
Με τέτοιες θερμοκρασίες οι καλοκαιρινοί
έρωτες κοντεύουν να γίνουν σχέση.
@alexis1055rock
Για όλα φταίνε οι αρχαίοι Έλληνες
που εξάγανε πολιτισμό χωρίς τιμολόγια.
@Than_Alien
Το μεγαλύτερο ψέμα της παιδικής μου
ηλικίας ήταν ότι το μπλε μέρος
της σβήστρας σβήνει το στυλό..
@al_styl
Το μόνο νησί που δε θα αφήσουν
οι Έλληνες να εκκενωθεί, είναι το Island!
 ΠΡΟ∆ΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Οι Beatles στα ποδοσφαιράκια ∆ΗΜΗΤΡΗΣ Θ. ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ
της οδού Αβάντων & ∆ΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΣ
Οι περισσότερες Ελληνικές πόλεις διαθέτουν κάποιο δρόμο
που είναι η χαρά του παπουτσή. Χιλιάδες σόλες έχουν λιώσει Στη ροή των νερών
από το αέναο πήγαιν’ έλα του ντόπιου πληθυσμού στους
δρόμους αυτούς της βόλτας, γνωστούς ως νυφοπάζορο. Ο και των καιρών
λόγος αυτής της περιπατητικής συνήθειας είναι το «οράν»
εκ του οποίου, ως γνωστόν, εκπορεύευται και το «εράν».
Δεν γνωρίζω τι ακριβώς συμβαίνει στις άλλες πόλεις, αλλά
η Χαλκίδα διέθετε όχι έναν, αλλά δύο τέτοιους δρόμους.
Έναν για κάθε εποχή και πάντα σύμφωνα με τα τερτίπια
του καιρού.
Δ. Αρβανίτης

Δεν ήθελα να τηλεφωνάω

Ένα μήνα είχα να μιλήσω με τη μάνα μου. Δεν μου άρεσε να
παίρνω τηλέφωνο στο μαγαζί του Θοδωρή. Σώγαμπρος στο
χωριό μας ο Θοδωρής, είχε έρθει από ένα κοντινό χωριό το
Αχλάδι. Παντρεύτηκε με συνοικέσιο την Κατίνα του Τσιτού-
νη, την καλύτερη μοδίστρα της πάνω γειτονιάς, κοντούλα και
τσαχπινούλα, άγαρμπος ψηλός αυτός και ξένος. Δεν ήθελα
να τηλεφωνάω. Έπρεπε να τρέξει η μικρή του κόρη να την
ειδοποιήσει. «Κυρά Λένη τηλεφώνησε ο γιός σας, σε μια
ώρα θα ξαναπάρει». Μέχρι να γυρίσει απ’ τα κανάλια με
τις προβατίνες που την ακολουθούσαν σαν γκαστρωμένες.
Δ. Παπαχρήστος
∆ώδεκα ιστορίεσ, που πλέουν
Το «κήτος» στην παραλία
πάνω-κάτω στον Ευβοϊκό, δίχωσ
Ξύπνησα μάλλον σαστισμένος παρά τρομαγμένος. Το όνει-
ρο με είχε τσακίσει κόβοντας με στον ιδρώτα. Όμως πάλι ίχνοσ νοσταλγίασ για τουσ
σκέφτομαι ότι δεν με φόβισε και ενώ πετάχτηκα απ’ τον τόπουσ που αλλάζουν και τισ
ύπνο, ξανάκλεισα τα μάτια και προσπάθησα να συνεχίσω εποχέσ που χάνονται.
από εκεί που το είχα αφήσει. Μάταια. Το όνειρο χάθηκε
όπως ήρθε. Κι εγώ έμεινα να προσπαθώ να καταλάβω Ο Αρβανίτησ από την παλιά
αν ήταν όντως όνειρο ή το είχα ζήσει και ερχόταν σαν γέφυρα τησ Χαλκίδασ στέλνει
ανάμνηση. το ρεύµα των «τρελών νερών»
Δ. Αρβανίτης
στο δίαυλο τησ Ιστιαίασ για να το
Ο «Κύκνος» και τα τρελά νερά παραλάβει και να το επιστρέψει
Ο Κύκνος ολόλευκος περνούσε διαπλέοντας το δίαυλο. Από πίσω ο Παπαχρήστοσ.
τα φουγάρα του μαύρες μπούκες καπνού έβγαιναν και δι-
αλύονταν στα σύννεφα. «Έβαλε ρότα για το Βόλο», είπε ο ΣΕ ΛΙΓΕΣ ΜΕΡΕΣ
πατέρας, που με είδε να τον κοιτάζω, σαν να είχε προβάλει ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ
ΑΠΟ ΤΙΣ
μέσα από παραμύθι. «Τέτοια ώρα είναι που περνάει. Θα
ΕΚ∆ΟΣΕΙΣ GRAMMA
τον πάρουμε από τους Ωρεούς και θα πάμε στη Χαλκίδα
μια μέρα. Θα ανεβούμε τα τρελά νερά…» Μ. ΚΑΡΑΟΛΗ 69, 16121 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ. 210 7299745
Δ. Παπαχρήστος www.grammabooks.gr
 Χρονολόγιο
Του Δημήτρη
Μαρούλη

5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1955
Μια ημέρα μετά τον θάνατο του πρωθυπουργού,
στρατάρχη Αλέξανδρου Παπάγου, ο βασιλιάς Παύλος,
ερμηνεύοντας κατά το δοκούν το άρθρο 31 του
Συντάγματος του 1952, αναθέτει τον σχηματισμό νέας
κυβέρνησης στον έως τότε υπουργό Συγκοινωνιών 10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
και Δημοσίων Έργων, Κωνσταντίνο Καραμανλή. Η 1980..
κυβέρνηση του 48χρονου Κ.Καραμανλή ορκίστηκε Από τον θίασο Τζένης Κα-
το μεσημέρι της 6ης Οκτωβρίου 1955 και είκοσι ώρες ρέζη – Κώστα Καζάκου
αργότερα ο νέος πρωθυπουργός έκανε την πρώτη δημόσια ανεβαίνει στο θέατρο «ΜΙ-
εμφάνισή του, στην κηδεία του στρατάρχη Παπάγου.
ΝΩΑ» της οδού Πατησίων
η κωμωδία του Ζ.Φεϊντό
«Αμέλια».Μαζί με το θι-
ασαρχικό ζευγάρι εμφανί-
ζονται ακόμη 19 ηθοποιοί,
μεταξύ των οποίων ο Γ. Κέ-
ντρος, ο Α. Φιλιππίδης, η Σ.
Σεϊρλή, ο Χρ. Δακτυλίδης,
18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1981
ο Δ. Καλλιβωκάς κ.ά. Στο Για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα
τεύχος 636 του περιοδικού σοσιαλιστικό κόμμα, το ΠΑΣΟΚ του
«ΕΠΙΚΑΙΡΑ» η Μαλβίνα Ανδρέα Παπανδρέου, με κεντρικό
Κάραλη έγραφε για την σύνθημα της προεκλογικής εκστρα-
παράσταση: «Η Τζ. Καρέζη τείας του: «Το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρ-
επωμίστηκε τον –προορι- νηση ο λαός στην εξουσία», κερδίζει
σμένο για λίγες πρωταγω- τις βουλευτικές εκλογές σχηματίζο-
νίστριες– ρόλο της Αμέλια, ντας αυτοδύναμη κυβέρνηση. Στις
εκλογές που διεξήχθησαν με το σύ-
της αξιοπρεπούς κοκότας
στημα της ενισχυμένης αναλογικής,
που γύρω απ΄τα φρου
το ΠΑΣΟΚ συγκέντρωσε ποσοστό
φρου και τ΄αρώματά της
48,07% και κατέλαβε 172 έδρες, ένα-
γίνονται χιλιάδες παρεξη- ντι 35,87% των ψήφων και 115 εδρών
γήσεις. Σκηνοθετώντας με της Νέας Δημοκρατίας του Γεωργί-
15 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1969 μέτρο τον εαυτό του ο Κ. ου Ράλλη και 10,93% και 13 εδρών
Η τηλεόραση του ΕΙΡ (Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας) πα- Καζάκος παίζει ένα ρόλο του ΚΚΕ, γενικός γραμματέας του
ρουσιάζει, για πρώτη φορά, σε απ’ ευθείας μετάδοση ευγενούς που δεν ξέρουμε οποίου ήταν ο Χαρίλαος Φλωράκης.
ποδοσφαιρικό αγώνα που διεξάγεται στην Ελλάδα. Ήταν πόσοι Έλληνες ηθοποιοί θα Απευθυνόμενος προς τον ελληνικό
το ματς μεταξύ των εθνικών ομάδων Ελλάδας-Ελβετίας μπορούσαν να αναλάβουν λαό, λίγο μετά τη νίκη του κόμμα-
δίχως να μετατρέψουν τον τός του, ο Α. Παπανδρέου υποσχό-
(4-1) για τα προκριματικά του Παγκοσμίου Κυπέλλου που
ταν, μεταξύ άλλων: «Θα σταθούμε
πραγματοποιήθηκε στο Μεξικό το καλοκαίρι του 1970. Ο μεγαλοαστό με κάποιους
στο συμβόλαιο τιμής με τον λαό και
αγώνας έγινε στο Καυτατζόγλειο Στάδιο Θεσσαλονίκης τίτλους –που τόσο καθαρά
θα προχωρήσουμε βήμα-βήμα στο
και οι τηλεθεατές είδαν δύο από τα πέντε γκολ, καθώς κατέγραψε ο συγγραφέας
όραμα του σοσιαλισμού με εθνική
μεταδόθηκε μόνο το β΄ ημίχρονο, «για να μην κουραστεί του– σε βλαχοδήμαρχο ανεξαρτησία, λαϊκή κυριαρχία και
το κοινό», όπως είπαν οι τότε υπεύθυνοι. Στην περιγρα- μπούφο». κοινωνική απελευθέρωση. Θα είμα-
φή ήταν ο Γιάννης Διακογιάννης, σκηνοθέτης ο Κώστας στε κυβέρνηση όλου του λαού που
Περπερίδης και οπερατέρ οι Π. Ζωίδης, Β. Σκιάνης, Π. θέλει να οικοδομήσει στα λάθη του
Παδουβάς και Γ. Παπανδρέου. παρελθόντος και στη συμφιλίωση».

68 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012

11 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1985
Ανακοινώνεται το πρώτο «σοσιαλιστικό» πρό-
γραμμα σταθερότητας και ανάπτυξης από τον
υπουργό Εθνικής Οικονομίας Κώστα Σημίτη,
που δηλώνει ότι «μη επώδυνα μέτρα δεν υπάρ-
χουν». Το πρόγραμμα περιλάμβανε υποτίμηση
της δραχμής κατά 15%, πάγωμα των μισθών σε
δημόσιο και ιδιωτικό τομέα (που επιβλήθηκε
με πράξη νομοθετικού περιεχομένου), τροπο-
ποίηση του συστήματος της Αυτόματης Τιμα-
ριθμικής Αναπροσαρμογής, έλεγχο των προ-
σλήψεων, συγκράτηση των δημοσίων εξόδων
κυρίως μέσω περιορισμού των κοινωνικών δα-
πανών, προσπάθεια αναδιοργάνωσης του ευ-
ρύτερου δημόσιου τομέα και ανασυγκρότησης
13 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1989
14 ημέρες μετά το ρεπορτάζ της Αγγελικής
Νικολούλη, που οδήγησε στο πρωτοσέλιδο
δημοσίευμα της εφημερίδας «ΕΘΝΟΣ» με
το οποίο υποδεικνυόταν ως δολοφόνος του
Παύλου Μπακογιάννη ο Περικλής Κοροβέ-
σης, έγραφε στην εφημερίδα «Η ΠΡΩΤΗ»:
«Οι της 17Ν δολοφονούν για να πουλήσουν
τις ιδέες τους. Οι του ΕΘΝΟΥΣ για να που-
λήσουν την εφημερίδα τους… Το δικαστήριο
θα καταδικάσει το ΕΘΝΟΣ. Δεν ξέρω τι θα
γράψουν οι συκοφάντες μου, αλλά ποτέ δε θα
γράψουν με τα ίδια γράμματα και στην ίδια
θέση ΕΙΜΑΣΤΕ ΣΥΚΟΦΑΝΤΕΣ… Αυτό που
μένει είναι το αναγνωστικό κοινό της κάθε
εφημερίδας, που, αν καταλάβαινε τη δύνα-
μή του και κάθε φορά που η εφημερίδα του
το εξαπατούσε με ψέματα και συκοφαντίες,
έπαυε να την αγοράζει, τότε θα είχαμε μια
Δημοκρατία άλλης ποιότητας και εφημερίδες
άλλου ύφους».
10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2000
Ο πρώην γενικός διευθυντής του ΟΠΑΠ, Χρή-
στος Σαλαλές, παραιτείται από μέλος της Κε-
ντρικής Επιτροπής του ΠΑΣΟΚ για ν΄ αναλά-
βει θέση νομικού συμβούλου στη «Θρύλος ΑΕ»,
εταιρία συμφερόντων του επιχειρηματία Σωκρά-
τη Κόκκαλη. Κατά τη διάρκεια της θητείας του
στη γενική διευθύνση του οργανισμού, στις
29.3.1999, υπογράφηκε η σύμβαση μεταξύ του
ΟΠΑΠ και της INTRALOT, ιδρυτής της οποίας
υπήρξε ο πρώην πρόεδρος της ΠΑΕ Ολυμπια-
κός, που προέβλεπε την οργάνωση, υποστήριξη
και διεξαγωγή του παιχνιδιού «Πάμε Στοίχημα».
Εξηγώντας τους λόγους που τον οδήγησαν στην
παραίτησή του, σε επιστολή προς τον γραμμα-
τέα του κινήματος, Κώστα Σκανδαλίδη, ο Χρ.
Σαλαλές ανέφερε, μεταξύ άλλων: «Η επιλογή
μου οφείλεται σε καθαρά προσωπικούς και
επαγγελματικούς λόγους και την κρίνω ανα-
γκαία, γιατί δεν επιθυμώ στην τρικυμιώδη
περίοδο που διανύουμε οι επαγγελματικές μου
επιλογές να συνδεθούν με το ΠΑΣΟΚ, το οποίο
πάντα υπηρέτησα με αφοσίωση και αγάπη».
των δημοσίων επιχειρήσεων, «νοικοκύρεμα»
(δηλαδή κλείσιμο ή πώληση σε ιδιώτες) των
«προβληματικών» επιχειρήσεων, καθώς και
πρωτοβουλίες για τη σταδιακή απελευθέρωση
της αγοράς από τον κρατικό εναγκαλισμό. H
εφαρμογή του συγκεκριμένου προγράμματος
τέθηκε, συμβολικά, υπό την αιγίδα της Ευ-
ρωπαϊκής Ένωσης, αφού στηρίχτηκε σε ένα
δάνειο έκτακτης ανάγκης ύψους 1,75 δισεκα-
τομμυρίων ECU που χορηγήθηκε τμηματικά
έως το 1987 «μετά από ανασκόπηση εκ μέ-
ρους της Νομισματικής Επιτροπής του ΔΝΤ
της πορείας της ελληνικής οικονομίας κατά το
1986», όπως σημείωνε η έκθεση του Διεθνούς
Νομισματικού Ταμείου εκείνη τη χρονιά.
13 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1996
Δημοσίευμα της εφημερίδας «ΤΟ
ΒΗΜΑ»: «Νέα πολιτική διοίκηση ορί-
στηκε από το υπουργείο Εξωτερικών
στο Άγιον Όρος. Πολιτικός Διοικητής
ανέλαβε ο διευθυντής του Βήματος,
Σταύρος Ψυχάρης, και υποδιοικητής ο
Αρίστος Κασμίρογλου. Ο νέος πολιτι-
κός Διοικητής του Αγίου Όρους, Σταύ-
ρος Ψυχάρης, με επιστολή του προς την
Ιερά Κοινότητα, υπογραμμίζει ότι η
θητεία στη Διοίκηση του Αγίου Όρους
δεν μπορεί να σχετίζεται, στην περί-
πτωσή του, παρά μόνον με προσφορά
ανιδιοτελούς έργου. Εν τω μεταξύ από
το υπουργείο Εξωτερικών εκδόθηκε η
εξής ανακοίνωση αργά χθες το βράδυ:
Επειδή διατυπώνονται διάφοροι ανε-
πίτρεπτοι υπαινιγμοί, αποσαφηνίζεται
ότι ο Διοικητής του Αγίου Όρους δεν
έχει καμία διαχειριστική αρμοδιότη-
τα. Το σύνολο των χρηματοδοτήσεων
που αφορούν προγράμματα σχετικά
με τους πολιτιστικούς θησαυρούς του
Αγίου Όρους ανήκει στις Μονές σε
συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση
και τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες».
O υπ. Εξωτερικών που προχώρησε
στον διορισμό του Στ. Ψυχάρη ήταν ο
Θεόδωρος Πάγκαλος.
HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 69
 Ένας για 10
Της Αντιγόνης
Μιχοπούλου
1 Πρέπει να είναι χειμώνας,
Γιώτα Φέστα
για να μπορούμε να φανταστούμε
την άνοιξη;
Άραγε υπάρχει χαρά χωρίς τη λύπη, ευ-
τυχία δίχως πόνο κι επιθυμία χωρίς την
έλλειψή της; Η γυναίκα της «Αναγνώρι-
σης», ζώντας εκτός χρόνου και εποχών,
αναζητά ένα χειμώνα που θα την οδη-
γήσει σε μιαν Άνοιξη… Γιατί, όπως λέει
κι ο ποιητής, «όποια κι αν είναι η εποχή,
ο πόθος είναι πάντα θέρος».
2 Το αδιέξοδο που ζούμε μοιάζει με το
αδιέξοδο που ζεις στο έργο
η «Αναγνώριση»;
Η γυναίκα της «Αναγνώρισης» ζει το
αδιέξοδο της απουσίας. Της απουσίας
ενός άντρα. Εμείς ως κοινωνία οδηγη-
θήκαμε σ’ ένα αδιέξοδο από την απου-
σία μέτρου, ευγένειας, αξιών, ήθους,
κοινωνικής συνείδησης.
3 Πόσο εγκλωβιστικό είναι
το «για πάντα» όταν αυτό
προκύπτει από ένα πάθος;
Για τον άνθρωπο που βιώνει ένα πάθος,
το «για πάντα» είναι πολλές φορές το
προβάδισμα «της αιωνιότητος επί του
χρόνου». Είναι το άχρονο, το ανυπέρ-
βλητο, η ψευδαίσθηση ότι θα νικήσει
τον θάνατο. Είναι αδιέξοδο όσο κι ένας
απόλυτος έρωτας!
4 Τι είναι πιο σκληρό, να
εξομολογείσαι σ’ ένα νεκρό χωρίς να
παίρνεις απάντηση ή σ΄ένα ζωντανό
και να εκτίθεσαι;
Σκληρότερη η εξομολόγηση σ’ έναν
απόντα. Το αντικείμενο του πόθου έχει
εκλείψει, οι λέξεις μας δεν ακουμπάνε
πουθενά, τις παίρνει ο άνεμος…
5 Το ποιοτικό θέατρο στην κρίση;
Από τα δείγματα της περσινής χρονιάς
φαίνεται πως το θέατρο δεν μασάει…
Από τα λίγα αισιόδοξα μηνύματα της
εποχής που ζούμε.
6 Όταν τα τουρκικά σίριαλ έγιναν 1975
καθημερινότητα. Είναι η φθηνή Μπαίνει στη
λύση ή σκόπιμη αποχαύνωση σχολή του
του τηλεθεατή; Εθνικού Θεάτρου.
Η φτηνή λύση. Αλλά και η αδιαφορία Παρότι δεν
απέναντι στον τηλεθεατή. Οι Έλλη- το έχει πάρει
νες εδώ και πολλά χρόνια ζούμε σαν καθόλου σοβαρά,
να μην υπάρχει αύριο. Οι ιθύνοντες αλλάζει η ζωή της.
της τηλεόρασης αφήνουν μια μεγάλη
μερίδα επαγγελματιών χωρίς δουλειά,
την ίδια ώρα που οι Τούρκοι κάνουν και
προπαγάνδα μέσα από τα σίριάλ τους,
1983
και βέβαια καμία επιλογή στον θεατή
Γυρίζεται η
«Ρεβανς».
να δει κάτι άλλο εκτός από εξωτικά Κάνει ταξίδια
χανουμάκια. κι εξακολουθεί
7 Ποιος είναι ο ρόλος που έχεις να μην παίρνει
ζηλέψει πολύ και δεν τον έχεις τίποτα στα
παίξει μέχρι τώρα; σοβαρά.
Δεν έχω ζηλέψει ρόλους. Έχω όμως
στο μυαλό μου εδώ και επτά χρόνια
να ανεβάσω ένα έργο της Ντιράς που
1986
Γεννιέται η κόρη
αγαπώ πολύ. Αρχίζω να το δουλεύω, της, Δάφνη.
παρεμβάλλονται όμως άλλες δουλειές,
το εγκαταλείπω, κι έτσι κάθε τόσο
βρίσκομαι στην ίδια θέση με τη γυναί- 1993
κα της «Αναγνώρισης»... Συνεχώς το Γεννιέται η κόρη
της, Άννα.
αναβάλλω.
8 Το πάθος είναι πάντα λάθος;
Λάθος μπορεί να είναι οι χαμένες στιγ-
μές… Καλό είναι να μετανιώνει κανείς
για όσα δεν έκανε κι όχι γι αυτά που
έχει κάνει.
9 Έχεις ελπίδα για τη χώρα σου;
Και βέβαια έχω. Ελπίζω στον πολιτισμό
της, ελπίζω στους Έλληνες τους ευγε-
Ο μονόλογος
του Άκη Δήμου
νείς, τους δημιουργικούς, τους δραστή- «Η Αναγνώριση»
ριους, τους προκομμένους… Οι ελπίδες ανεβαίνει στον
μου στενεύουν όσον αφορά το κράτος, Κάτω Χώρο του
το πολύ συχνά υπερφίαλο, σπάταλο και
διεφθαρμένο. Μέσα σ’ αυτή τη δύσκολη
Θεάτρου του Νέου
Κόσμου από τις 22
συγκυρία οι Έλληνες πρέπει να διεκδι- Οκτωβρίου 2012
κήσουμε το δικαίωμα στο όνειρο. σε σκηνοθεσία και
10 Γίνεσαι για ένα χρόνο εισαγγελέας ερμηνεία Γιώτας
του Αρείου Πάγου. Τι κάνεις; Φέστα.
Στις μέρες μας, που οι θεσμοί και η
εμπιστοσύνη των ανθρώπων σ΄αυτούς
έχουν καταρρεύσει, θα προσπαθούσα
να αποκαταστήσω το αίσθημα δικαιοσύ-
νης των ανθρώπων, το τσακισμένο τους
φρόνημα και την αξιοπρέπειά τους.
Λέτε να τα καταφέρουμε σ’ ένα χρόνο;
 Ιστορία

Ψ
άχνοντας στην ιστορία για
τις καθοριστικές στιγμές που
γεννιούνται τα κοινά χαρα-
κτηριστικά ενός λαού, θα
πρέπει να γυρίσουμε στα πρώιμα χρό-
νια, στα χρόνια της δημιουργίας, όπως
ακριβώς οι ψυχαναλυτές γυρνούν πίσω
στα παιδικά χρόνια του ψυχαναλυόμενου.
Το 1827 η επανάσταση είχε ουσια-
στικά νικηθεί στο στρατιωτικό πεδίο.
Ελεύθερα ήταν μόνο μερικά νησιά του
Αργοσαρωνικού, η Αργοναυπλία και
η Τροιζηνία. Οι τούρκοι πασάδες στη
Στερεά και ο Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο
είχαν ανακτήσει τη γη και τα κάστρα για
τον σουλτάνο, χρησιμοποιώντας την
τακτική της φωτιάς και του τσεκουριού.
Τον Ιανουάριο του 1828 ο εκλεγμέ-
νος κυβερνήτης Ελλάδας Ιωάννης
Καποδίστριας, μετά από μια σύντομη
ο Κυβερνήτης, ο σωτήρας μας, ο ελευ-
θερωτής μας, εφώναζαν γυναίκες
αναμαλλιάρες, άνδρες με λαβωματιές
πολέμου, ορφανά γδυτά, κατεβασμένα
από τες σπηλιές. Δεν ήτον το συναπά-
ντημά μου φωνή χαράς, αλλά θρήνος.
Η γη εβρέχετο από δάκρυα. Εβρέχετο
η μερτιά και η δάφνη του στολισμένου
δρόμου από το γιαλό εις την Εκκλησία.
Ανατρίχιαζα, μου έτρεμαν τα γόνατα, η
φωνή του λαού έσχιζε την καρδιά μου.
Μαυροφορεμένες, γέροντες, μου εζη-
τούσαν να αναστήσω τους απεθαμένους
τους, μανάδες μου έδειχναν εις το βυζί
τους τα παιδιά τους και μου έλεγαν να τα
ζήσω, και ότι δεν τους απέμειναν παρά
εκείνα και εγώ…»
Για τους παραπάνω λόγους, αποφά-
σισε να μην χάσει χρόνο. Σε τρεις μήνες
έφτιαξε αξιόπιστο στρατό και διέλυσε την
στον Μεχμέτ Αλί της Αιγύπτου και συμ-
φώνησε την απόσυρσή του θετού γιου
του χωρίς μάχη, που θα επέφερε ίσως
την ηγεμονία της Γαλλίας στα ελληνικά
πράγματα.
Στη Στερεά Ελλάδα οργάνωσε εκστρα-
τεία. Οι Τούρκοι έφυγαν, χάνοντας τις
τελευταίες μάχες. Η προέλαση του τσα-
ρικού στρατού ως την Αδριανούπολη
έπεισε τον σουλτάνο για τη de facto
απόσχιση των εδαφών του στα νότια της
χερσονήσου του Αίμου, από μια χούφτα
ελλήνων επαναστατών με ισχυρή όμως
ευρωπαϊκή υποστήριξη.
Στο εσωτερικό πεδίο, εκτός από στρατό,
οι Έλληνες είχαν πλέον και πρωτοβάθ-
μια, αλληλοδιδακτικά κυρίως, σχολεία.
Είχαν μια μικρή υγειονομική μέριμνα
και ένα κοινό ταμείο, που όμως στέναζε
πάντα υπό το βάρος των απαιτήσεων για

Η επέτειος της εθνικής μας

συντάξεις και αργομισθίες. Ο κυβερνή-
της είχε πουλήσει ως και τα έπιπλά του
Εκείνη η φράση που έλεγαν οι πατεράδες και οι παππούδες μας, το «ποτέ
για να το τροφοδοτήσει με λίγα γαλλικά
δε θα αφήσουν την Ελλάδα να ορθοποδήσει», είναι η κουβέντα που βγαίνει
φράγκα. Απέκτησαν επίσης τράπεζα
στις στιγμές της εθνικής μας κατάθλιψης. Το ζουν στο πετσί τους σήμερα οι και δικό τους νόμισμα, τον φοίνικα.
Έλληνες. Το είπαν το ‘74, όταν χάσαμε τη μισή Κύπρο, και το ‘45, όταν πολε- Απέκτησαν έναν κήπο, εκεί που σήμερα
μούσαμε μεταξύ μας, αν και στο στρατόπεδο των νικητών. Το είπαν το ‘22, με είναι οι αγροτικές φυλακές της Τίρυνθας.
τη Μικρασιατική Καταστροφή, το 1897, με τον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο, Σ’ αυτό μάθαιναν οι νέοι καινούργιες
το 1854, με τον αποκλεισμό Αθήνας και Πειραιά από τους Αγγλογάλλους. Πού καλλιέργειες και μεθόδους. Άρχισαν να
βρίσκονται όμως οι ρίζες της εθνικής αυτής κατάθλιψης; χτίζουν μια νέα ελπιδοφόρα πρωτεύουσα,
το Ναύπλιο, που ενωνόταν με το Άργος
Του Παναγιώτη Πασπαλιάρη με μια λεωφόρο που μόνο στην Ευρώπη
μπορούσε κανείς να βρει. Εκεί τους
βρήκε το Πρωτόκολλο της Ανεξαρτησίας
τους, στις 3 Φλεβάρη 1830.
Δυο χρόνια είχαν περάσει μόλις, αλλά
στάση στο Ναύπλιο, έφτασε στην Αίγινα, πειρατεία στο Αιγαίο. Οργάνωσε την εξω- οι πεινασμένοι και ρακένδυτοι κάτοικοι
την προσωρινή πρωτεύουσα. Σύμφωνα τερική πολιτική και εκμεταλλεύτηκε το του νέου κράτους είχαν αρχίσει να καλ-
με τον Τερτσέτη, ο ίδιος περιέγραψε την Ναυαρίνο, για να πάψει τη διεθνή απο- λιεργούν τη γη. Όποιος αρματωμένος
ή πρώην φοροσυλλέκτης τούς πλησί-
κατάσταση ως εξής: μόνωση των Ελλήνων. Τον Ιμπραήμ τον
αζε, αυτοί είχαν την απάντηση στην
«Είδα πολλά εις την ζωήν μου, αλλά έδιωξε οριστικά από την Πελοπόννησο
άκρη του στόματός τους: « Έχουμε τον
σαν το θέαμα όταν έφθασα εδώ εις την με ένα τέχνασμα. Όταν έμαθε από τους Μπαρμπαγιάννη να μας προστατεύει».
Αίγινα, δεν είδα τι παρόμοιο ποτέ, και Γάλλους ότι θα έστελναν εκστρατευτικό Ο κυβερνήτης ξεκίνησε την απογραφή
άλλος να μην το ιδεί. Προείδα μεγάλα σώμα υπό τον στρατηγό Μεζόν, ενη- της γης. Κάποτε στη Βεσσαραβία (τη
δυστυχήματα δια την πατρίδα… Ζήτω μέρωσε τον Κόδρικτον. Αυτός έσπευσε σημερινή Μολδαβία) μοίρασε τη γη που

72 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012


κατάθλιψης
άφησαν πίσω τους οι Οθωμανοί στους
ακτήμονες, χωρίς να πάρει για τον εαυτό
του ούτε μια σπιθαμή. Θα έκανε το ίδιο
για τους ταλαίπωρους Έλληνες. Ο λαός
ζούσε την ανάστασή του, την κοσμογο-
νία της ελευθερίας του.
Έγραψε ο Κασομούλης για την ημέρα
εκείνη που ο Καποδίστριας πάτησε
πρώτη φορά το χώμα της λεύτερης
πατρίδας του: «Εμαθεύθη ότι απέβη
εις την πόλιν Ναυπλίας, ότι τον υπο-
δέχθησαν όλοι, πολίται και στρατιώται,
με κλαύματα χαράς, ότι τους επαρη-
γόρησεν… Θεέ μου, τι να ενθυμηθεί
κανένας και να γράψει… Πώς να ζωγρα-
φίσει αυτό το ηθικόν της ώρας εκείνης…
Άλλος εδώ έτρεχεν, άλλος εκεί, άλλος
πηδούσεν, άλλος χόρευεν. Οι δρόμοι
ταράττοντο. Όλοι πλέον από την χαράν
αλησμόνησαν την θέσιν των, άνδρες
και γυναίκες, μικροί και μεγάλοι, και
μόνον από τους εν τοις πράγμασι οι
περισσότεροι εμαραίνοντο».
Οι εν τοις πράγμασι, οι πρώην φορο-
εισπράκτορες της Στερεάς και της
Πελοποννήσου, είχαν κλειστεί στα
αρχοντικά τους, πίσω από ψηλές μάντρες
και πάντα φυλασσόμενοι. Με έδρα την
Ύδρα και τη Μάνη, απαίτησαν την
κεφαλή του Κυβερνήτη επί πινάκι, και
όταν η Αγγλία έδωσε το πράσινο φως,
τελείωσαν και οι ελπίδες των Ελλήνων.
Ήταν Κυριακή, 9 Οκτωβρίου 1831 (27
Σεπτεμβρίου, με το παλιό ημερολό-
γιο), όταν μια σφαίρα βρήκε το κεφάλι
του ανθρώπου που δημιούργησε, έσωσε
πολλαπλά και στερέωσε την ελληνική
επανάσταση και κατά συνέπεια το νέο
ελληνικό κράτος. Εκείνο το πρωινό, οι
κάτοικοι του Ναυπλίου έζησαν αυτό που
είναι καταδικασμένη κάθε γενιά αυτού
του τόπου να ζει έστω και μια φορά. Τη
διάψευση των κόπων και των πόθων
τους. Την προδοσία. Εκείνο το πρωινό
σηματοδοτεί τις απαρχές της εθνικής
μας κατάθλιψης.
Σαράντα μέρες έμεινε η ταριχευμένη
σωρός του Κυβερνήτη στην πρωτεύ-
ουσα, για να την επισκεφθούν από
κάθε σημείο της γης όπου ανθούσε
ο ελληνισμός. Σε έξι μήνες όμως, ο
Κωλοκοτρώνης, ο Νικηταράς και ο
Ήταν Κυριακή, 9
Οκτωβρίου του 1831(27
Σ ε πτ ε μ β ρ ί ο υ μ ε τ ο
παλαιό ημερολόγιο)
όταν μια σφαίρα βρήκε
το κεφάλι του ανθρώ-
που που δημιούργησε,
έσωσε πολλαπλά και
στερέωσε την ελληνική
επανάσταση και κατά
συνέπεια το νέο ελλη-
νικό κράτος
Αυγουστίνος Καποδίστριας είχαν νικηθεί.
Οι παλιοί φοροσυλλέκτες των Τούρκων
και οι αρβανίτες αρχηγοί πήραν την
κατάσταση στα χέρια τους.
Ήταν οι Ζαΐμηδες, οι Κουντουριώτηδες,
οι Μιαούληδες, οι Μαυρομιχάληδες,
οι Λόντοι, οι Μαυροκορδάτοι, οι
Κωλέττηδες, και σήμερα είναι οι
Παπανδρέου, οι Καραμανλήδες, οι
Μητσοτάκηδες. Στα 181 χρόνια που
πέρασαν από τότε, είχαν 2 βασικές
μέριμνες. Η πρώτη ήταν να κρατούν
την εξουσία και τα έσοδα του κράτους
στα χέρια τους, όπως και επί τουρκο-
κρατίας. Η δεύτερη ήταν να θολώσουν,
μέσω των πανεπιστημίων που ίδρυσαν
και των σχολικών βιβλίων, την αλήθεια
για την ίδρυση του ελληνικού κρά-
τους. Η αλήθεια όμως είναι ότι εκείνη
η ημέρα, η 9η Οκτωβρίου του 1831,
ήταν η ημέρα που παραδοθήκαμε στους
ξένους τοκογλύφους και στους ντόπιους
κοτσαμπάσηδες. Είναι η ξεχασμένη επέ-
τειος ενός λαού που δεν γνώρισε την
ιστορία του. 
HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 73

Το εξελικτικό εκείνο χαρακτηρι-
στικό του ανθρώπου που τον κάνει
να υπερέχει έναντι των άλλων
ειδών είναι η προσαρμοστικότητά
του στις οποιεσδήποτε συνθήκες.
Αυτή είναι και η κατάρα που τον
ακολουθεί. Έχουν υπάρξει κοι-
νωνίες πιο παράλογες και από τη
φυλακή, στις οποίες οι άνθρωποι
μπόρεσαν να επιβιώσουν. Το μαρ-
τύριό τους είναι ότι πολύ δύσκολα
καταλαβαίνουν πως αυτό που ζουν
είναι απάνθρωπο και ακόμη πιο
δύσκολα βγαίνουν από αυτό.
Του Παναγιώτη Πασπαλιάρη
Οι Ισπανοί Αναρχικοί
– Τα ηρωικά χρόνια
1868-1936
Συγγραφέας: Murray Bookchin
Εκδότης: Βιβλιοπέλαγος
ISBN: 978-960-7280-42-8
Σελ. 588 | Τιμή: 29,82 €
74 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012
Βιβλιοπροτάσεις
Ο σοφός και
οι ξεχασμένες κοινωνίες
Ακριβώς εδώ εντοπίζεται και η σημα-
σία, η χρησιμότητα των σοφών ανθρώπων.
Έχοντας ζήσει με άλλον τρόπο, έχο-
ντας ταξιδέψει στον χώρο και στον χρόνο,
έρχονται να μας πουν ότι η ζωή μας θα
μπορούσε να είναι κι αλλιώς. Ακριβώς στο
σημείο αυτό, όμως, είναι που τους επιτίθε-
νται όσοι κερδίζουν από τη μίζερη ζωή των
πολλών. Με όλα τα μέσα. Μέσω της ηθικής,
πνευματικής ή φυσικής εξόντωσής τους.
Μία από τις κορυφαίες τέτοιες περιπτώ-
σεις σοφών ανθρώπων υπήρξε για τον 20ο
αιώνα ο Μάρεϊ Μπούκτσιν. Γιος ρωσοε-
βραίων εμιγκρέδων στη Νέα Υόρκη, από
νωρίς εντάχθηκε στην κομμουνιστική
αριστερά. Διαφώνησε επίσης νωρίς. Στα
χρόνια που ακολούθησαν έγραψε δεκάδες
βιβλία κι έγινε ο θεωρητικός της κοινωνι-
κής οικολογίας. Ο άνθρωπος δηλαδή που,
βλέποντας τα αδιέξοδα της καπιταλιστικής
μας οικονομίας, τα αδιέξοδα της ζωής με
επίκεντρο τον άνθρωπο και τις υπαρκτές
ή ανύπαρκτες ανάγκες του, άνοιξε τους
ορίζοντες πρώτα απ' όλα για τους σκεπτό-
μενους πολίτες των δυτικών κοινωνιών.
Στο επίκεντρο της κοινωνίας του
Μπούκτσιν βρίσκεται το οικοσύστημα
και ο άνθρωπος μέσα σε αυτό, μέρος μιας
μεγαλύτερης ολότητας. Η βασική επιδίωξη
μιας κοινωνίας δεν είναι η επιβίωση του
ανθρώπου, η ευμάρεια και ο πλούτος, αλλά
η επιβίωση του οικοσυστήματος, από την
οποία εξαρτάται η ζωή γενικά, και κάπου
σε μια γωνιά της και η ζωή των ανθρώπων.
Κι αν το χαρακτηριστικό των σοφών ανθρώ-
πων είναι να βλέπουν πιο μακριά και να
ανοίγουν ορίζοντες, το χαρακτηριστικό των
ιδιοφυών ανθρώπων είναι η σύνδεση φαι-
νομενικά άσχετων μεταξύ τους θεωριών σε
μια νέα συστηματοποιημένη φιλοσοφική
ιδέα. Είναι η ικανότητά τους, δηλαδή, να
βλέπουν τους κρυφούς δεσμούς μεταξύ των
κλειστών σε πρώτη ανάγνωση συστημάτων.
Ο Μπούκτσιν πάντρεψε την κοινωνική
οικολογία με τον αναρχισμό και την άμεση
δημοκρατία. Δεν πιστεύει στη «μεγάλη»
άμεση δημοκρατία. Στην εθνική ιδέα για
μια δημοκρατία που αγκαλιάζει όλους
τους πολίτες του έθνους μέσα από ένα ηλε-
κτρονικό σύστημα συνεχών ψηφοφοριών.
Πιστεύει στη μικρή, κατατετμημένη, «κυτ-
ταροδημοκρατία». Οι πολίτες ενός μικρού
χώρου ή ενός μικρού οικοσυστήματος
συναντιούνται πρόσωπο με πρόσωπο σε
συνεχείς συνελεύσεις, συζητούν και λύνουν
όλα τους τα ζητήματα. Μεταφέροντας την
απόφαση σε αυτό το μικρό κύτταρο δημο-
κρατίας, προφανώς ξεφουσκώνει και τη
δυναμική της εθνικής κυριαρχίας, ή από-
φασης, ή κυβέρνησης, ή όπως αλλιώς θέλει
κανείς να το πει.
Μια τέτοια κοινωνία είναι βαθιά αναρχική.
Οι πολίτες δεν αφήνουν τη μοίρα τους σε
αρχηγούς ή δομές καθοδήγησης. Σήμερα
υπερισχύει η άποψη κάποιων, αύριο
κάποιων άλλων. Οι αποφάσεις παίρνονται
συλλογικά και εκτελούνται συλλογικά. Η
συνεχής πνευματική εγρήγορση των πολι-
τών προκαλεί και την πνευματική τους
ολοκλήρωση, όπως αυτή έχει περιγραφεί
από φιλοσοφικά συστήματα και θρησκείες:
Ο άνθρωπος βρίσκει τον Θεό του, τον ηθικό
καθοδηγητή του, τον πολιτικό καθοδηγητή
του, τον αρχηγό του, δηλαδή, μέσα του.
Στο βιβλίο που κυκλοφόρησαν πρόσφατα
οι εκδώσεις Βιβλιοπέλαγος: «Οι Ισπανοί
Αναρχικοί – Τα ηρωικά χρόνια 1868-19361»,
παρουσιάζονται μέσα από την ιστορική
αφήγηση όλοι οι συνδετικοί κρίκοι που
μορφώνουν το μπουκτσινικό όραμα για την
κοινωνία. Η αφήγηση ξεκινά με την ανά-
λυση του χώρου και των οικοσυστημάτων
της Ισπανίας, που καθοδηγούν σαν αόρα-
τες δυνάμεις τους ανθρώπους να σκεφτούν
διαφορετικά, να πράξουν διαφορετικά, να
ζήσουν διαφορετικά. Ορατοί καθοδηγη-
τές στην πορεία αυτή οι μεγάλοι αναρχικοί
του προπερασμένου αιώνα, ο Μπακούνιν
και ο Κροπότκιν.
Το βιβλίο είναι απαραίτητο ανάγνωσμα για
όσους διαθέτουν μερικά δράμια μυαλού
παραπάνω. Είναι ιστορία και όχι φαντα-
σία. Ναι, η κοινωνία αυτή, έστω κι αν
νικήθηκε, υπήρξε. Και ο κόσμος είναι
καταδικασμένος να ζει σε συστήματα που
αναβιώνουν, ανάλογα με τον βαθμό απο-
σάθρωσης των συστημάτων που προς το
παρόν βιώνουν. 
Τι θα έκανε
η Google
Συγγραφέας: Jeff Jarvis
Εκδότης: Μεταίχμιο
ISBN: 978-960-501-433-9
Σελ. 436 | Τιμή: 16,60 €
Δεν είναι η πρώτη φορά που
ο κόσμος αλλάζει. Όταν ο
χριστιανισμός ήρθε και σάρωσε
τα πάντα, για να επιβιώσεις
έπρεπε να σκέφτεσαι όπως
οι πατέρες του. Τώρα που το
ίντερνετ σαρώνει επίσης τα
πάντα, μόνο πιο γρήγορα και
με λιγότερα θύματα, πρέπει
να σκέφτεσαι όπως η Google.
Το βιβλίο αυτό δεν είναι για
διάβασμα. Είναι για αξιοποίηση.
Επανατοποθετείς τον εαυτό
σου και τη σκέψη σου με
γνώμονα την επιτυχία σε ό,τι
και αν ασχολείσαι. Και… όσο πιο
γρήγορα τόσο καλύτερα.
Το Μακεδονικό ζήτημα
1962-1995
Από τη σιωπή
στη λαϊκή διπλωματία
Συγγραφέας:
Γιώργος Καλπαδάκης
Εκδότης: Καστανιώτη
ISBN: 978-960-035-425-6
Σελ. 400 | Τιμή: 26,63 €
Ένα ακραιφνώς
επιστημονικό βιβλίο,
γραμμένο σε περίτεχνη
γλώσσα. Επιχειρεί την
ψύχραιμη αποτίμηση του
Μακεδονικού ζητήματος.
Θυμίζει τη γνωστή γραμμή
πρώην πρωθυπουργού,
ότι σε 10 χρόνια θα έχουμε
ξεχάσει το Μακεδονικό,
ή τουλάχιστον θα το
έχουμε βάλει στις ράγες
μιας πιο ψυχρής και
λογικής διπλωματικής
οδού. Η λογική συνέπεια
του κειμένου είναι
αξιοθαύμαστη, αν όμως ο
αναγνώστης έχει αποδεχτεί
πρώτα ότι η διπλωματία
είναι παίγνιο μιας μικρής
πολιτικής ελίτ, που παίζεται
σε κρυφά δωμάτια, παρά
μια καθαρά δημοκρατική
αρμοδιότητα του λαού.
Άξιος Εστί
Συγγραφέας: Jean-Baptiste Botul
Εκδότης: Νεφέλη
ISBN: 978-960-504-034-5
Σελ. 124 | Τιμή: 10,90 €
Ο λησμονημένος φιλόσοφος
Μποτούλ λυγίζει υπό το βάρος
της ζωής και του έργου του
μεγάλου Καντ. Ή μήπως ο ίδιος
λυγίζει τη φιλοσοφική τάξη που
συστηματοποιεί ο καντιανισμός;
Κάθε σπουδαίο σύστημα,
κάθε σπουδαίος στοχαστής
έχει ένα τρωτό σημείο. Όσο
σπουδαία πράγματα και να
πεις, όσες μεγάλες ιδέες και
να βάλεις σε τάξη, θα βρεθεί
κάποτε κάποιος κυνικός
φιλόσοφος για να τα καταρρίψει
ή απλώς να τα στιγματίσει
εγείροντας ερωτήματα για τη
σεξουαλικότητά σου. Τι κρίμα,
ακόμη και ο πιο σπουδαίος
εγκέφαλος έρχεται πακέτο σε
αυτόν τον κόσμο με ορμόνες κι
ερεθιζόμενα μόρια.
HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 75
ΑΠΟΤΥΠΟΜΑΤΑ Της Ματίνας Παπαχριστούδη
Το διαρκές έγκλημα
της τηλεοπτικής
διαπλοκής
Ά
λλος ένας υπουργός
κυβέρνησης αρμό-
διος επί των ΜΜΕ
καλεί στη θεσμο-
θέτηση νέου νόμου για τα
Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.
Μετά τον Ευάγγελο Βενιζέλο,
τον Θοδωρή Ρουσόπουλο,
τον Παύλο Γερουλάνο, τον
Τηλέμαχο Χυτήρη, ο Σίμος
Κεδίκογλου κάλεσε τα πολι-
τικά κόμματα σε «ειλικρινή
διάλογο» για να μπει-επιτέλους-
τάξη στο ραδιοτηλεοπτικό χάος
και με διαφάνεια να ετοιμαστεί
ένας νέος νόμος. Εννοείται ότι
από το 1988 και εντεύθεν, που
βγήκαν στον αέρα
οι ιδιωτικοί τηλε-
οπτικοί σταθμοί,
και παρά τους έξι
νόμους, τις περισ-
σότερες από 23
υπουργικές αποφά-
σεις και 4-5 Προεδρικά
Δ ι ατ άγ μ ατ α , τ α
ιδιωτικά κανάλια
συνεχίζουν να λει-
τ ο υ ρ γο ύ ν χω ρ ί ς
άδειες. Υπό την ομηρία ενός
ιδιότυπου και απόλυτα ελληνι-
κού διαπλεκόμενου καθεστώτος
που φέρει τον τίτλο «προσωρινή
νομιμότητα».
Έφτασε λοιπόν η στιγμή για
έναν ακόμη νόμο, κατά τα λεγό-
μενα του υπουργού, ο οποίος
δεν έδωσε απάντηση στο πότε
και πώς θα δοθούν οι ραδιο-
τηλεοπτικές άδειες. Και πώς
να απαντήσει δηλαδή; Αφού
το καθεστώς έχει ήδη αλλάξει,
χωρίς κανείς από τους θεσμι-
κούς πολιτειακούς φορείς να
πάρει είδηση για το τι ακριβώς
συνέβη και το πώς θα συμ-
βεί εφεξής. Την περασμένη
εβδομάδα δημοσιεύτηκε ο
περίφημος ψηφιακός χάρτης
συχνοτήτων. Η χώρα χωρίζε-
ται σε 34 περιφέρειες, στις
οποίες θα εκπέμπουν ψηφιακά
οι τηλεοπτικοί σταθμοί. Όχι
όμως μόνοι τους. Μέσω των
παρόχων δικτύου που έχουν
ήδη άδεια λειτουργίας από την
ανεξάρτητη, κατά το δίκαιο της
Ευρωπαϊκής Ένωσης, αρχή της
ΕΕΤΤ. Πάροχοι είναι η Digea,
πολυμετοχική εταιρία των
καναλιών πανελλαδικής εμβέ-
λειας (ήτοι Mega, ANT1, ΣΚΑΙ,
STAR, TV Μακεδονία, Alter)
και η ΕΡΤ.
Τα ιδιωτικά κανάλια πληρώ-
νουν μηνιαίως για τη μεταφορά
του ψηφιακού σήματος βάσει
τιμολογίου στους παρόχους,
κατά πληροφορίες σχεδόν
5.000 ευρώ έκαστο. Σε αυτά
τα δίκτυα θα παραχωρηθούν
οι ψηφιακές συχνότητες, όταν
με το καλό, άγνωστο πότε, θα
γίνει η δημοπράτηση από την
ΕΕΤΤ. Και τα κανά-
λια; – θα ρωτήσει
κάποιος. Τα κανάλια,
λοιπόν, ως πάροχοι
περιεχομένου πλέον,
θα πρέπει να διαθέ-
τουν άδεια από το
Εθνικό Συμβούλιο
Ραδιοτηλεόρασης,
την οποία επίσης
ήδη έχουν στα χέρια
τους εξαιτίας του μεταβα-
τικού σταδίου της επίγειας
ψηφιακής τηλεόρασης. Η
γνωστή τηλεοπτική διαπλοκή
πάντως θα λάμψει για μια
ακόμη φορά. Γιατί ο πραγμα-
τικά ειλικρινής και ουδόλως
δημόσιος διάλογος –αλλιώς και
παζάρεμα– άρχισε στα παρα-
σκήνια. Για το πόσες ψηφιακές
συχνότητες θα οριστούν για
σ τ α θ μ ο ύ ς π ανε λ λ α δ ι κ ή ς
εμβέλειας, πόσες για περι-
φερειακής και πόσες θα έχει
η ΕΡΤ. Να σημειωθεί ότι στο
μεταβατικό στάδιο η ΕΡΤ είχε
10 ψηφιακές συχνότητες (ήτοι
2,5 πλατφόρμες) και τώρα
συζητείται να έχει 2. Μένει
να διαπιστωθεί αν στη δημο-
πράτηση, έως τον Ιούνιο του
2013, που δεσμεύεται η κυβέρ-
νηση στην τρόικα, θα κληθούν
αυτόνομα οι τηλεοπτικοί σταθ-
μοί να αδειοδοτηθούν για τη
χρήση ψηφιακών συχνοτήτων
σε πανελλαδική εμβέλεια.
Ψαλίδισμα εντύπων δραστηριοτήτων
συνέχεια και το 2013
Χωρίς ορατή λύση, έως τον Νοέμβριο τουλάχιστον,
μένουν τα εκδοτικά συγκροτήματα, καθώς καθυστε-
ρεί η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, άρα και
η αναγκαία αιμοδοσία δανεισμού στα εκδοτικά συ-
γκροτήματα. Έτσι, στον μεν Πήγασο άρχισε ο νέος
κύκλος απολύσεων, μειώσεων σε μισθούς και αμοι-
βές, από τις οποίες το συγκρότημα, κατά δήλωσή
του, εξοικονομεί 2 εκατ. ευρώ. Στο δε ΔΟΛ, όπου η
κατάσταση ταμειακά παραμένει κρίσιμη, προετοιμά-
ζονται για λουκέτα σε αυτόνομες εκδοτικές λειτουρ-
γίες, όπως τα περιοδικά. Ακολουθεί η ενοποίηση
των ιντερνετικών sites.
Βολική υποβάθμιση του ΕΣΡ
Η πλήρης σχεδόν απαξίωση του ρόλου του Εθνικού
Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης είναι φανερό πως
βολεύει τις εκάστοτε κυβερνήσεις. Το σύνολο των
αποφάσεών του πλέον εκπίπτουν από το Συμβούλιο
της Επικρατείας, χωρίς για αυτό να ενοχλείται κα-
νείς από τα κόμματα στη διάσκεψη των προέδρων
της Βουλής, η οποία είναι αρμόδια για την ανανέωση
των πρόσωπων σε αυτό. Η σύνθεσή του είναι πλέον
παράτυπη, αλλά η κυβέρνηση, παρακάμπτοντας το
ΣτΕ, έδωσε μια ακόμη 3μηνη παράταση θητείας. Εί-
ναι φανερό γιατί δεν αντιδρούν τα κανάλια στα πρό-
στιμα μέχρι και 200 χιλιάδες ευρώ: Δεν έχουν καμία
απολύτως ισχύ.
Ο «κόκκινος» όμιλος
Σε διεργασίες με σημασία για το μέλλον στον χώρο
των media βρίσκονται συνολικά οι ιδιοκτήτες σταθ-
μών και εντύπων. Αξίζουν ιδιαίτερης επισήμανσης
οι κινήσεις του Βαγγέλη Μαρινάκη που μετά την
έντυπη παρουσία με την εφημερίδα Παραπολιτικά
συνεχίζει την αναζήτηση τηλεοπτικής και ραδιοφω-
νικής έκφρασης. Σύμφωνα με πληροφορίες, πάντα
στις συζητήσεις με τον Θοδωρή Κυριακού του ΑΝΤ1
βρίσκεται κοινό σημείο επαφής. Η διαφορά τους,
που διόλου δεν αποκλείεται να κλείσει σύντομα,
έγκειται στο ποσό που ζητείται για είσοδό του στο
TV Μακεδονία, που κατέχει και προσωρινή άδεια
πανελλαδικής εμβέλειας.
Μετά τα τούρκικα, ιαπωνικά;
Μια νέα σειρά κινούμενων σχεδίων με μεγάλες δό-
σεις hot περιεχομένου για νεανικά μάτια ετοιμά-
ζεται να φέρει στην Ελλάδα το TV Μακεδονία. Η
νεανική σειρά κινούμενων σχεδίων «Highschool of
the Dead» όπως όλα δείχνουν θα δοκιμαστεί στο θυ-
γατρικό κανάλι της περιφέρειας και αν πετύχει θα
μετακομίσει στον αέρα του ΑΝΤ1.
HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012 • 77
 Το κουτί της Πανδώρας
έρχεται στη ΝΕΤ
80 • HOTDOC. • 18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2012