‫קהילות‬

‫‪Friday, August 2, '13‬‬

‫ויצא‪ ,‬ח' כסלו‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Nov 20, '15‬‬
‫‪DER YID‬‬ ‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬
‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫‪102‬‬
‫פרייטאָ ג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬

‫מצבות‬
‫וואס‬ ‫פארב ָ‬ ‫נאר צוליב די ַ‬ ‫ָאדער י"ז חשון‪ָ ,‬‬ ‫שאלה פא‪ ,‬שלום לכבוד אהובי אדוני אחי‬
‫נגעפארבט די מצבה נישט‬ ‫ַ‬ ‫האבן ָא‬ ‫מענטשן ָ‬ ‫הרב המה"ג הגאון וכו' מוה' משה נ"י וכו' ובזה‬
‫דאס‬ ‫האבנדיג די ריכטיגע מומחיות איז שווער ָ‬ ‫ָ‬ ‫אצא ואומר שלום ואחוה קידה מול הדרת כבוד‬

‫דערציילן‬
‫מברר צו זיין אויף זיכער‪ַ .‬אזוי ווי הרב וועבער‬ ‫אחי נ"י‪ ,‬יצחק בהרבני מוה' צבי הירש שיף‬
‫געמאכט אין די סעריע‬ ‫ַ‬ ‫אויפמערקזאם‬
‫ַ‬ ‫האט שוין‬ ‫ָ‬ ‫מזבאריב"‪.‬‬‫ַ‬
‫"ויתיילדו על משפחותם" פרשת חיי שרה פון‬ ‫האט געוואוינט אין קליין דערפל‬ ‫רבי יצחק ָ‬
‫רגאנגענעם ָיאר‪ ,‬די ממש "עּפידעמיע" מיט‬ ‫פא ַ‬ ‫ַ‬ ‫זבארוב‪ .‬זיין מקום‬ ‫קילאמעטער פון ַ‬ ‫ָ‬ ‫בעכעראוו‪5 ,‬‬
‫ָ‬
‫מאכט‬ ‫וואס עס ַ‬ ‫ָאנפירקלען די ַאלטע מצבות‪ָ ,‬‬ ‫זבארוב‪ .‬ביז‬‫מנוחה איז אויפ'ן בית החיים אין ַ‬
‫ּפראבלעם אין פעסטשטעלן די אמת'ע‬ ‫ַא גרויסן ָ‬ ‫נאכנישט פעסטגעשטעלט‬ ‫האט מען ָ‬ ‫דערווייל ָ‬
‫פאקטן‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫אויף זיכער וואו זיין ציון געפינט זיך‪ ,‬הרב‬
‫פאטער פון‬ ‫לויט דעם איזער עילוי‪ ,‬איז דער ָ‬ ‫פאלגנדער ציון איז‬ ‫וועבער איז משער ַאז דער ָ‬
‫ישמח משה הרבני רבי צבי הירש ז"ל ַאריבער‬ ‫בעכעראווער‪.‬‬
‫ָ‬ ‫דער ציון פון רבי איציקל‬
‫זבארוב ערשט אויף דער עלטער ווייל ער‬ ‫קיין ַ‬ ‫פ"נ‬
‫נאענט צו זיין זון רבי‬ ‫געוואלט וואוינען ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט‬ ‫ָ‬ ‫איש תם וישר ה"ה‬
‫בעכעראווער‪.‬‬
‫ָ‬ ‫איציקל‬ ‫הרבני המופלג לילה‬
‫דערמאנען די קינדער פון רבי‬ ‫ַ‬ ‫דא‬ ‫מיר וועלן ָ‬ ‫כיום יאיר לו מ' יצחק‬
‫הירש שיף פון ּפרעמיסלא‪ ,‬די געשוויסטער פון‬ ‫בן הרבני מ' צבי ז"ל נפ'‬
‫האט‬ ‫הייליגן ישמח משה‪ ,‬לויט ווי הרב וועבער ָ‬ ‫ד' חשוון תקצ"ו‬ ‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫פארשידענע מקורות‪.‬‬ ‫צוזאמענגענומען פון ַ‬ ‫ַ‬ ‫זיי‬ ‫תנצב"ה‬
‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫ראמען פון ַא צייטונגס‬ ‫פארשטייט זיך ַאז אין די ַ‬ ‫ַ‬ ‫למעשה ָאבער אין דעם מגילת יוחסין פון‬ ‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬
‫ראּפברענגען 'אויפ'ן‬ ‫נאר ַא ָ‬ ‫ַארטיקל קען מען ָ‬ ‫איזער עילוי ווערט געברענגט די ָיארצייט פון‬
‫דאס‪.‬‬ ‫גאּפל' ווי מען רופט ָ‬ ‫שּפיץ ָ‬ ‫בעכעראווער ַאלס ד' ניסן נישט ווי‬ ‫ָ‬ ‫רבי איציקל‬ ‫[פאָרזעצונג פון פריער]‬
‫בעכעראוו‬
‫ָ‬ ‫• הרבני רבי יצחק שיף ז"ל פון‬ ‫עס שטייט אויף די מצבה ד' חשון‪ .‬חוץ ַאז מען‬ ‫קאנט ַאלס רבי יצחק‬ ‫בא ַ‬‫רבי יצחק שיף זצ"ל‪ַ ,‬‬
‫איבער וועמען אונזער ַארטיקל איז געווידמעט‪.‬‬ ‫וועט ָאננעמען ַאז עס איז ַא פליטת הקולמוס‪,‬‬ ‫בעכעראווער‪ַ ,‬א ברודער פון הייליגן ישמח‬ ‫ָ‬ ‫פאר ווייטער מיט אונזער "מצבות‬‫מיר זעצען ָ‬
‫• הרבני רבי ישראל יהודה שיף ז"ל‪ ,‬ער ליגט‬ ‫געדארפט שטיין אין די‬ ‫ַ‬ ‫וואלט באמת‬ ‫און עס ָ‬ ‫משה רבינו משה איש האלקים‪ .‬אין שייכות מיט‬ ‫באזוך אינעם‬
‫דערציילן" סעריע‪ ,‬איצטער ַא ַ‬
‫אין קירמע‪ ,‬און ווי עס וועט איבערגעגעבן אין‬ ‫מגילת יוחסין ד' חשון‪.‬‬ ‫האט אונז הרב‬ ‫דער סעריע 'מצבות דערציילן' ָ‬ ‫בארדיוב‪.‬‬‫ביה"ח אין ַ‬
‫ספר אפסי ארץ איז ער געווען דער איינציגסטער‬ ‫פאטער הרבני המופלג ר' צבי הירש‬ ‫זייער ָ‬ ‫אומאויסשעּפבארן‬
‫ַ‬ ‫וועבער מיטגעטיילט פון זיין‬ ‫בארדיובער בית החיים‪,‬‬
‫באזוך אינעם ַ‬ ‫ביי ַא ַ‬
‫ברודער פון ישמח משה מאב ואם‪.‬‬ ‫נאכדעם געוואוינט‬ ‫האט ָ‬ ‫שיף פון ּפרעמיסלא ָ‬ ‫קאנטע‬‫אומבא ַ‬
‫ַ‬ ‫אינטערעסאנטע און‬
‫ַ‬ ‫גאר‬
‫קוואל ָ‬
‫ַ‬ ‫נגעטראפן מיט די‬
‫ָ‬ ‫האט הרב וועבער זיך ָא‬ ‫ָ‬
‫טאכטער מרת חוה ע"ה די פרוי פון‬ ‫• ַא ָ‬ ‫דעמאלט איז עס‬ ‫ָ‬ ‫וואס‬‫וואקיי‪ָ ,‬‬ ‫סלא ַ‬ ‫זבארוב‪ָ ,‬‬ ‫אין ַ‬ ‫פרטים איבער אים און זיין משפחה ווי אויך‬ ‫פאלגנדע מצבה‪:‬‬ ‫ָ‬
‫הרבני רבי יעקב טייטלבוים ז"ל‪ .‬אין די משפחה‬ ‫אונגארן‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫געווען אין‬ ‫איבער די איבריגע בני המשפחה פון הייליגן‬
‫האט‬ ‫איז ָאנגענומען ַאז דער ישמח משה ָ‬ ‫רעקארד פון ָיאר‬
‫ָ‬ ‫אונגארישן צענזוס‬ ‫ַ‬ ‫אין דעם‬ ‫ישמח משה‪.‬‬
‫נאמען טייטלבוים‬ ‫ָאנגענומען דעם משפחה ָ‬ ‫ראּפגעברענגט ַאלס‬ ‫תקנ"ו‪ ,‬ווערט ער שוין ַא ָ‬ ‫קאנטער‬ ‫בא ַ‬ ‫וואס דער ַ‬ ‫אין ַא מגילת יוחסין ָ‬
‫שוואגער רבי יעקב טייטלבוים‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫דורך זיין‬ ‫טאכטער‪.‬‬ ‫"הערשל שיף"‪ ,‬מיט ַא פרוי און איין ָ‬ ‫גאון און חוקר היוחסין‪ ,‬דער איזער עילוי‪ ,‬הג"ר‬
‫טאכטער מרת הינדא ע"ה די פרוי פון‬ ‫• ַא ָ‬ ‫האט ער שוין זיכער געוואוינט‬ ‫ַאזוי ַאז אין תקנ"ו ָ‬ ‫גראס זצ"ל הי"ד פון ּפעטריווא‪,‬‬ ‫חיים ישכר ָ‬
‫זבארוב‪.‬‬ ‫הרבני רבי יהושע רייך ז"ל פון ַ‬ ‫זבארוב‪.‬‬ ‫אין ַ‬ ‫פאר הרבני‬ ‫האט געשריבן ַ‬ ‫בעל כתיבה לחיים‪ָ ,‬‬
‫טאכטער די פרוי פון הרבני רבי שמואל‬ ‫• ַא ָ‬ ‫זבארוב ביום ט"ז‬ ‫געווארן אין ַ‬ ‫ָ‬ ‫ער איז נפטר‬ ‫ווייסמאן ז"ל‪ ,‬שרייבט ער‬‫ַ‬ ‫החסיד רבי יחזקאל‬
‫זבארוב‪.‬‬ ‫פריעדמאן ז"ל פון ַ‬ ‫ַ‬ ‫האלטן אויפ'ן‬ ‫בא ַ‬ ‫תמוז שנת תקע"ד און ער איז ַ‬ ‫ַאז ר' יצחק איז געווען ַא ברודער פון בעל‬
‫מאן‬
‫נאר ַאז איר ַ‬ ‫וואס מיר ווייסן ָ‬ ‫טאכטער ָ‬ ‫• ַא ָ‬ ‫ָארטיגן בית החיים‪:‬‬ ‫טאטן און נישט פון‬ ‫נאר פון איין ַ‬ ‫ישמח משה ָ‬
‫שטאמט‬ ‫ַ‬ ‫האט געהייסן ר' משה נתן‪ .‬פון אים‬ ‫ָ‬ ‫מאמע‪ָ .‬אט איז זיין לשון‪:‬‬ ‫איין ַ‬
‫ּפשעווארסקער‬ ‫ָ‬ ‫הרה"ק רבי יעקב לייזער זי"ע‪,‬‬ ‫"הרה"ג המפורסם מו"ה יצחק שיף ז"ל‬
‫רבי‪ ,‬ווי מיר וועלן שּפעטער ברענגען‪.‬‬ ‫בזבארוב (נפטר יום ד'‬ ‫ַ‬ ‫מכפר בעכערוב ומנו"כ‬
‫שינאווא‪,‬‬ ‫ָ‬ ‫• רבינו משה טייטלבוים אבד"ק‬ ‫ניסן) הוא אחיו של הגאון הקדוש מו"ה משה‬
‫ואוהעל‪ ,‬בעל ישמח משה‪.‬‬ ‫טייטעלבוים ז"ל אבד"ק אויהעל בעל ישמח‬
‫איצט וועלן מיר זיך ָאּפשטעלן איבער‬ ‫משה ושו"ת השיב משה‪ ,‬ובהשיב משה סימן‬
‫עטליכע משפחות פון די קינדער און אייניקלעך‬ ‫פ"א נדפס תשובה אחת מאחיו ר' יצחק שיף‬
‫פון די געשוויסטער פון ישמח משה און מיר‬ ‫הנ"ל והשיב לו אחיו הגאון ז"ל‪ ,‬ודע כי היו‬ ‫פ"ט‬
‫דערנאך‬
‫ָ‬ ‫וועלן זיי אויסרעכענען על הסדר‪,‬‬ ‫אחים מאב ולא מאם"‪.‬‬ ‫האשה הצדיקת והתמימה‬
‫וועלן מיר זיך צוריקקערן צו די משפחה פון רבי‬ ‫וואס איז‬‫דערמאנט ָ‬
‫ַ‬ ‫וואס ער‬ ‫אין די תשובה ָ‬ ‫מרת‬
‫בעכעראווער ז"ל‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫איציקל‬ ‫געדרוקט אין תשובות השיב משה סי' פ"א‪,‬‬ ‫יהודית יענטא‬
‫משפחת רבי ישראל יהודה שיף מקירעמע‬ ‫לייענען מיר‪:‬‬ ‫ע"ה‬
‫טאכטער אשת הרבני מו"ה ארי' ליבוש‬ ‫א] ַא ָ‬ ‫בת הרבני החסיד המפורסי'‬
‫טערצאל‬
‫ַ‬ ‫סאפיר פון‬ ‫ַ‬ ‫מו"ה מאיר שיף זלה"ה‬
‫פון זיי ווייסן מיר עטליכע קינדער‪:‬‬ ‫נכדת הרב ר' יצחק מבעכערב‬
‫סאפיר פון‬ ‫‪ַ ]1‬א זון‪ :‬מו"ה ישראל יהודה ַ‬ ‫והרב ר' יחזקאל מדאָברא והרב ר' שלום‬
‫נאש‬ ‫נא ַ‬ ‫געווארן אין ַ‬ ‫ָ‬ ‫נאש‪ .‬ער איז נפטר‬ ‫נא ַ‬ ‫ַ‬ ‫מיאוורניק זצלה"ה ולמעלה בקודש זי"ע‬
‫זייענדיג ַאכט און זעכציג ָיאר ַאלט‪ ,‬אין י"ז‬ ‫פ"נ‬ ‫של"ח ו' כסליו ת"ש לפ"ק‬
‫נאש איז‬ ‫נא ַ‬ ‫אב תרס"ז‪ ,‬אויף זיין מצבה אין ַ‬ ‫איש תם וישר הר'‬ ‫יחקק מעשיה קצות דרכי' לזכרון טוב‬
‫אויפגעשריבן‪:‬‬ ‫הישיש מהו' צבי‬ ‫החסידה והצנועה במעשי' עלתה על בנות‬
‫פ"נ‬ ‫הירש במ"ה יצחק‬ ‫ומעולם התנהגה בשפלות נגד אחרים‬
‫מו"ה ישראל יהודא‬ ‫זלה"ה נפט' בשם טוב‬ ‫דרכה בשכל טוב סקרה הכל בסברא‬
‫בן מו"ה‬ ‫ט"ז תמוז שנ' תקע"ד‬ ‫ידה שלחה לאביון כפה פרשה לעני‬
‫ארי' ליבוש סאפיר‬ ‫לפ' ושבק חיים לנו‬ ‫תמיד ינטה שקרה לדרך הטוב והישר‬
‫הניח אחריו ברכה להחזקת‬ ‫ולכל ישראל תנצב"ה‬ ‫ת' נ' צ' ב' ה'‬
‫תלמוד תורה יהי זכרו לברכה‬ ‫האט ער‬‫לויט ווי הרב וועבער גיט איבער ָ‬ ‫וואס ליגט אונטער די‬‫דאזיגע נפטרת ָ‬ ‫די ָ‬
‫ולשארית בקרב ישראל‬ ‫זבארוב‪,‬‬
‫באזוך אין ַ‬
‫באמערקט ביי זיינעם ַא ַ‬ ‫ַ‬ ‫גאר גרויסע‬
‫מצבה איז געווען ַאן אייניקל פון ָ‬
‫נפטר י"ז מנחם בשנת תרס"ז‬ ‫קלאר אויף‬
‫חודש חשון תשס"ז‪ַ ,‬אז ס'איז נישט ָ‬ ‫חסידים וצדיקים מפורסמים‪ .‬דער ַאממערסטן‬
‫ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫טאקע ט"ו חשון‬
‫טאג איז ַ‬‫די מצבה צי דער ָ‬ ‫קאנטער פון צווישן זיי איז געווען הרב‬ ‫בא ַ‬
‫ַ‬
‫‪103‬‬ ‫ויצא‪ ,‬ח' כסלו‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Nov 20, '15‬‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬

‫דאּפטירט"‬
‫"א ָ‬
‫דארט ַ‬‫פארשריבן‪ .‬און פון ָ‬
‫איז אויך ַ‬ ‫אונגארן‪ ,‬און אין ָיאר תרפ"ד איז‬ ‫ַ‬ ‫האטסעג‬ ‫ָ‬ ‫ידיה סמכה לדלים בצדק‬
‫נאמען טייטלבוים‪ .‬און ער איז‬ ‫שעם משפחה ָ‬ ‫ער געקומען קיין ַאמעריקע וואו ער איז‬ ‫טוב לבבה יעדו יודעיה‬
‫מאד הגאון‬‫געווארן ַאן איידעם ביים דיין אין ַ‬
‫ָ‬ ‫געווארן ַאלס רב אין בית המדרש‬ ‫ָ‬ ‫אויפגענומען‬ ‫לתורה ויראה גדלה בניה‬
‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫פלעגמאן‪ .‬ער איז נפטר‬
‫ַ‬ ‫רבי משה יוסף‬ ‫אונגארן אין ניו ָיארק‪ ,‬ער‬ ‫ַ‬ ‫אהבת אחים אנשי‬ ‫מ' חיה גיטל‬
‫מאד‪.‬‬
‫האלטן אין ַ‬
‫בא ַ‬
‫ח' תשרי תרנ"ב און ער איז ַ‬ ‫פאר ַא צייט ַאלס ראש ישבה‬ ‫האט אויך געדינט ַ‬ ‫ָ‬ ‫א"ר יצחק דאַנציגער נ"י‬
‫ָאט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬ ‫סטענטאן סטריט‬ ‫ָ‬ ‫אין די ישיבה בית הילל אויף‬ ‫נפטרה כ"ו אדר א' תרנ"ב ל'‬
‫קאנטן ניו ָיארקער רב און‬ ‫בא ַ‬ ‫מיסודו פון דעם ַ‬ ‫ת' נ' צ' ב' ה'‬
‫עסקן הגאון ד"ר הלל הכהן קליין זצ"ל‪.‬‬ ‫קאנט‪ַ :‬א‬ ‫בא ַ‬ ‫פון זייערע קינדער זענען ַ‬
‫האט קהל‬ ‫געווארן ָ‬ ‫ָ‬ ‫פאטער איז נפטר‬ ‫ווען זיין ָ‬ ‫טאכטער מרת בריינדל ע"ה אשת ר' בן ציון‬ ‫ָ‬
‫בראנץ אים נישט אויפגענומען ַאלס רב‪,‬‬ ‫סא ַ‬ ‫אין ָ‬ ‫טערצאל‬
‫ַ‬ ‫געווארן אין‬ ‫ָ‬ ‫קרויזמאן ז"ל‪ .‬זי איז נפטר‬ ‫ַ‬
‫ראגער רב שרייבט‬ ‫דא ָ‬ ‫ָאבער זיין שווער דער ָ‬ ‫ב' כסליו תש"א‪ ,‬און ַא זון הרבני מו"ה ארי'‬
‫אים אין ַא בריוו "והנה בודאי יכתבו לך אחיך‬ ‫דאנציגער ז"ל‬ ‫יהודה נפתלי הנקרא רבי לייבוש ַ‬
‫בראנץ נ"י לקח‬ ‫סא ַ‬ ‫ואחיותך מה שגמרו קהל ָ‬ ‫לווא‪.‬‬
‫יפא ָ‬ ‫מיהא ָ‬ ‫ַ‬ ‫פון‬ ‫זיין פרוי איז געווען מרת גיזא למשפחת‬
‫לממלא מקומו בקודש וכמדומה לי שאין לך‬ ‫ב] מרת חנה הינדא אשת הרבני מו"ה‬ ‫אויסשּפיץ‪.‬‬
‫להצטער בעבור הקהלה הנ"ל כי אתה ממלא‬ ‫טאכטער‬ ‫יעקב ז"ל‪ ,‬ער ליגט אין ירושלים‪ .‬זיין ָ‬ ‫טאכטער מרת ליבא רחל די פרוי פון‬ ‫‪ַ ]2‬א ָ‬
‫מקום אביך הצדיק במקום אשר אתה חונה‬ ‫איז געווען מרת מלכה דרעזיל ע"ה די פרוי‬ ‫הרבני החסיד המפורסם רבי נפתלי יעקב הכהן‬
‫שם בעזה"י לטובה"‪ַ .‬אזוי ַארום איז רבי הירש‬ ‫פון החסיד המקובל המפורסם מו"ה יחיאל‬ ‫פאטער פון הרבני מו"ה משה‬ ‫נאש‪ ,‬דער ָ‬ ‫נא ַ‬
‫פון ַ‬
‫בראנצער רב אין ברוקלין בעת‬ ‫סא ַ‬ ‫געווארן דער ָ‬ ‫ָ‬ ‫פריעדמאן ז"ל אשר יצק מים על ידי הה"ק‪ ,‬חכם‬ ‫ַ‬ ‫פאטער פון הגאון רבי‬ ‫קאהן פון ַאּפשא‪ָ ,‬‬ ‫הכהן ָ‬
‫נגעגאנגען‬‫ַ‬ ‫אונגארן איז ווייטער ָא‬ ‫ַ‬ ‫בראנץ‬ ‫סא ַ‬ ‫אין ָ‬ ‫מראּפשיץ בעל המחבר זרע‬ ‫עדיף מנביא‪ ,‬המר"נ ָ‬ ‫נפתלי יעקב הכהן זצ"ל פון חיפה בעל אוצר‬
‫ַא פולשטענדיגע קהלה לעבן מיט ַא רב‪.‬‬ ‫קודש‪ ,‬וצאצאיו כיוצא בו‪.‬‬ ‫הגדולים אלופי יעקב‪.‬‬
‫פ"נ‬ ‫נאענטע שייכות מיט די‬ ‫געהאט ַא ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט‬
‫ער ָ‬ ‫זיין זון איז געווען דער גאון רבי מנשה‬ ‫דער רבי נפתלי יעקב הכהן בעל אוצר‬
‫הישר באדם תם ומתמם‬ ‫וואס פלעגן אים ָאנפרעגן‬ ‫חבריא נתיבות עולם ָ‬ ‫בראנצער רב‪ַ ,‬א תלמיד‬ ‫סא ַ‬ ‫פריעדמאן‪ָ ,‬‬ ‫ַ‬ ‫שמחה‬ ‫הגדולים‪ ,‬איז געבוירן אין ָיאר תרמ"ה צו זיין‬
‫הרבני המופלג ירא את ה' מנעוריו‬ ‫באפעל פון זייער‬ ‫זייערע שאלות להלכה אויפ'ן ַ‬ ‫האט אים‬ ‫וואס ָ‬ ‫פון הגה"ק בעל ייטב לב זי"ע ָ‬ ‫האט ער געלערנט‬ ‫פאטער ר' משה‪ַ .‬אלס בחור ָ‬ ‫ָ‬
‫יוסף צבי‬ ‫רבי'ן הרה"ק רבי חיים אברהם בער לעווין‪,‬‬ ‫אויך ַארויסגעוויזן התקרבות ַאלס קרוב‪ ,‬ווי דער‬ ‫פאר די מלחמה‬ ‫אין חוסט ביים ערוגת הבושם‪ַ .‬‬
‫בהמנוח מו"ה שמואל טייטעלבוים ז"ל‬ ‫געהאלטן‬‫ַ‬ ‫האט‬ ‫וואס ָ‬ ‫קאנט ַאלס דער 'מלאך'‪ָ ,‬‬ ‫בא ַ‬ ‫ַ‬ ‫דאס ַאליין ָאנגעצייכנט‬ ‫האט ָ‬ ‫בראנצער רב ָ‬ ‫סא ַ‬ ‫ָ‬ ‫איז ער געווען ַא מורה הוראה אין שטעטל‬
‫גדל על ברכי אחי אמו הגאה"ק מוהר"ם‬ ‫נאך די‬ ‫פאר ַא מורה הוראה מומחה‪ָ .‬‬ ‫רבי הירש ַ‬ ‫אויף דעם גליון פון ספר ישמח משה חלק ויקרא‬ ‫נאך די מלחמה איז‬ ‫בוקאווינא‪ָ .‬‬‫ָ‬ ‫רליבאבא אין‬‫ַ‬ ‫קא‬ ‫ַ‬
‫ט"ב זצוק"ל‬ ‫נאענטע שייכות‬ ‫גאר ָ‬ ‫געהאט ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט ער‬ ‫מלחמה ָ‬ ‫וואו עס שטייט דער יחוס פון ישמח משה‪ .‬ר'‬ ‫לווא‪,‬‬
‫יפא ָ‬‫מיהא ָ‬
‫ַ‬ ‫ער געווען ַא מורה הוראה אין‬
‫זכה להיות חתנא דרבוי‬ ‫האט‬ ‫וואס ָ‬ ‫טמאר זי"ע ָ‬ ‫מסא ַ‬ ‫ַ‬ ‫מיט מרן הגה"ק‬ ‫מנשה שמחה איז געווען ַאן איידעם ביי דעם‬ ‫האט אויך עוסק געווען אין הרבצת‬ ‫וואו ער ָ‬
‫יראת ד' היה מעוזו אמת ויושר חתולתו‬ ‫אים מכבד געווען און מחשיב געווען ַאלס‬ ‫נאשער רב‬ ‫נא ַ‬ ‫גאון רבי פישל שרייבער זצ"ל ַ‬ ‫התורה‪ .‬ער איז געווען ַא זעלטענער בקי בתורה‬
‫יתר מהונו וכוחו שחד בעד יוצאי יריחו‬ ‫האט אויך אונטערגעשריבן אין ָיאר‬ ‫קרוב‪ .‬ער ָ‬ ‫בעל אפסי ארץ‪ .‬ער איז געווען רב אין דעם‬ ‫און אויך בקורות הדורות‪ ,‬און ַאן עובד ה' בדרכי‬
‫לגדלם על התורה שם לו למטרה‬ ‫דאס‬‫תשכ"א אויף דעם קול קורא צו אסר'ן ָ‬ ‫גאר‬ ‫געהאלטן ָ‬ ‫ַ‬ ‫בראנץ און זיך‬ ‫סא ַ‬ ‫קור–שטעטל ָ‬ ‫האט ער געוואוינט‬ ‫נאך די מלחמה ָ‬ ‫החסידות‪ָ .‬‬
‫לדאבון לב ואנחה נפטר בש"ש‬ ‫באטייליגן זיך אין די בחירות אין ארץ ישראל‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫נאענט מיט מרן הגה"ק בעל קדושת יום טוב‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫אין חיפה וואו ער איז כל ימיו געזעסן אין זיין‬
‫בעלות המנחה ח' תשרי‬ ‫געווארן ג' סיון‬ ‫ָ‬ ‫בראנצער רב איז נפטר‬ ‫סא ַ‬ ‫דער ָ‬ ‫געווארן ר"ח שבט תרפ"ג‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫ער איז נפטר‬ ‫געהארעוועט בתורה‪ .‬ער‬ ‫ָ‬ ‫ספרים שטוב און‬
‫ונקבר למחרתו בעיה"כ תרנ"ב לפ"ק‬ ‫תשכ"ט‪ ,‬אין עלטער פון ניינציג ָיאר‪.‬‬ ‫בראנצער רב איז געווען‬ ‫סא ַ‬ ‫דער זון פונעם ָ‬ ‫האט ַארויסגעגעבן דעם חיבור אוצר הגדולים‬ ‫ָ‬
‫יפוזו זרועך בעד בניך‬ ‫משפחת רבי יעקב טייטלבוים ז"ל‬ ‫האט‬ ‫וואס ָ‬ ‫בראנצער רב ָ‬ ‫סא ַ‬ ‫קאנטער ָ‬ ‫בא ַ‬ ‫דער ַ‬ ‫נומענטאלע ווערק פון ניין בענדער איבער‬ ‫ַ‬ ‫מא‬‫ַא ָ‬
‫צרכם לספק יגיע כפיך‬ ‫דער זון פון רבי יעקב איז געווען הרבני‬ ‫דאהי אין ַאמעריקע‪,‬‬ ‫שּפעטער געוואוינט ָ‬ ‫נאך חתימת התלמוד‬ ‫די תולדות הגדולים פון ָ‬
‫טובתך בל דרשת‬ ‫החסיד רבי אלעזר טייטלבוים פון ליסקא‪ ,‬זיין‬ ‫פריעדמאן‪ ,‬דער מחבר פון די‬ ‫ַ‬ ‫הג"ר צבי הירש‬ ‫באשריבן‬ ‫דארט ַ‬ ‫ביז'ן ָיאר ש"ן לערך‪ .‬עס ווערן ָ‬
‫בעבורך כל פעלת‬ ‫זון איז געווען הג"ר יצחק טייטלבוים דומ"ץ‬ ‫צענדליגער קונטרסים "צבי חמד"‪ַ .‬א סעריע פון‬ ‫איבער טויזנט גדולים‪ ,‬מיט ַא מבהיל'דיגע‬
‫ת' נ' צ' ב'ה'‬ ‫וואס איז געווען ַאן איידעם פון‬ ‫בארדיוב ָ‬ ‫ַ‬ ‫עטליכע און ַאכציג קונטרסים פון חידושים‪,‬‬ ‫האט אויך מחבר געווען די ספרים‬ ‫בקיאות‪ .‬ער ָ‬
‫זיין פרוי איז געווען מרת הענטשא צבי' ע"ה‬ ‫בארדיובער רב הגאון רבי חיים אברהם‬ ‫דעם ַ‬ ‫טאטן‬ ‫פלפולים‪ ,‬ויכוחים‪ ,‬ווי אויך ספרים פון זיין ַ‬ ‫סבר נפתלי על התורה ועוד‪ .‬ער איז נפטר‬
‫פלעגמאן זצ"ל דומ"ץ‬ ‫ַ‬ ‫בת הגאון רבי משה יוסף‬ ‫ָארנשטיין זצ"ל‪ ,‬בעל דברי אברהם‪ .‬זיין זון איז‬ ‫ר' מנשה שמחה‪ .‬מיר וועלן ווידמען אייניגע‬ ‫געווארן ט"ו כסליו תשל"ב‪.‬‬ ‫ָ‬
‫מאד‪ .‬זייער זון איז געווען הרבני רבי יצחק דוד‬ ‫ַ‬ ‫געווען הרבי החסיד רבי חיים אלי' טייטלבוים‬ ‫קאלירפולע ּפערזענליכקייט פון‬ ‫שורות צו די ָ‬ ‫טאכטער מרת חיה גיטל די פרוי פון‬ ‫‪ַ ]3‬א ָ‬
‫פאטער פון הגאון‬ ‫ערדע–באניא‪ָ ,‬‬ ‫ַ‬ ‫טייטלבוים פון‬ ‫פאטער פון הרה"ח רבי יעקב מרדכי‬ ‫ז"ל דער ָ‬ ‫פריעדמאן‪ ,‬פון די ערשטע עכט‬ ‫ַ‬ ‫רבי הירש‬ ‫טערצאל‪.‬‬
‫ַ‬ ‫דאנציגער פון‬ ‫הרבני מו"ה יצחק ַ‬
‫בא‬
‫קא ַ‬ ‫רבי חיים יודא טייטלבוים זצ"ל אב"ד ָ‬ ‫טייטלבוים ז"ל‪ ,‬און זיינע שוועסטערס הרבנית‬ ‫אונגארישע רבנים אין ַאמעריקע‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫היימישע‬ ‫טערצאל‬
‫ַ‬ ‫געווארן אין‬
‫ָ‬ ‫מרת חיה גיטל איז נפטר‬
‫דערמאנט‬
‫ַ‬ ‫האבן שוין‬ ‫וּפוטנאק‪ ,‬וועמען מיר ָ‬ ‫ַ‬ ‫אשת הגה"צ מנייטרא זצ"ל והרבנית אשת‬ ‫גאר‬ ‫נאטור אויס ָ‬ ‫ר' הירש איז געווען פון ַ‬ ‫כ"ו אדר א' תרנ"ב‪ .‬אויף איר מצבה ווערט‬
‫אין די ַארטיקלען איבער משפחת רבי אייזיק‬ ‫ווייסמאנדל זצ"ל‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫הגה"צ רבי מיכאל בער‬ ‫האט געפירט ויכוחים מיט‬ ‫שארפער‪ .‬ער ָ‬ ‫ַא ַ‬ ‫קרובה'שאפט צום ישמח משה‪:‬‬ ‫ַ‬ ‫באצייכנט איר‬ ‫ַ‬
‫בא‪.‬‬
‫קא ַ‬ ‫ראזנפעלד פון ָ‬ ‫ָ‬ ‫מזבארוב‬ ‫ַ‬ ‫משפחת רבי יהושע רייך‬ ‫האט נישט‬ ‫דאהי‪ ,‬און ָ‬ ‫פארשידענע רבנים ָ‬ ‫ַ‬
‫געהאט ר' דוד יצחק‬ ‫ַ‬ ‫האט‬ ‫נאך ַא זון ָ‬ ‫ָ‬ ‫‪ַ ]2‬א זון רבי צבי רייך ז"ל‬ ‫באשרייבן די‬ ‫געזשאלעוועט קיין טינט צו ַ‬ ‫ַ‬
‫ערדע–באניע‪ ,‬ר' שמעון‬ ‫ַ‬ ‫טייטלבוים פון‬ ‫דארט ביום ח' חשון‬ ‫געווארן ָ‬ ‫ָ‬ ‫ער איז נפטר‬ ‫האט אויך גענומען ַאן הלכה'דיגע‬ ‫ענינים‪ .‬ער ָ‬
‫רנאליא‪ַ ,‬א תלמיד פון‬ ‫טא ָ‬ ‫טייטלבוים הי"ד פון ַ‬ ‫דאס‬ ‫שנת תרל"ט‪ ,‬זיין מצבה שטייט ביז היינט‪ָ ,‬‬ ‫געשטאנען‬ ‫ַ‬ ‫וואס איז‬ ‫שטעלונג אין יעדן ענין ָ‬
‫מאד און פון בעל שבט סופר‪.‬‬ ‫בית נפתלי אין ַ‬ ‫איז דער נוסח‪:‬‬ ‫אויפ'ן סדר היום ביים יהדות החרדית‪ַ ,‬אזוי‬
‫זיין איידעם איז געווען הרבני מו"ה ר' יונה‬ ‫פ"נ איש תם וישר ירא ה'‬ ‫ווארפן ַאן‬ ‫קאלעקציע פון זיינע ספרים ַ‬ ‫ַאז די ָ‬
‫טאטע פון‬ ‫בערעגסאז‪ ,‬דער ַ‬ ‫ַ‬ ‫בנימין קליין פון‬ ‫התורני מו"ה‬ ‫אינטערעסאנטע ליכט אויפ'ן חרדי'שן לעבן אין‬ ‫ַ‬
‫החסיד מו"ה ר' ישראל קליין פון ירושלים‪,‬‬ ‫צבי‬ ‫ַאמעריקע‪.‬‬
‫וואלף קליין‬ ‫פאטער פון הרה"ח מו"ה ר' שמעון ָ‬ ‫ָ‬ ‫בן מו"ה יהושע רייך ז"ל‬ ‫געווען איז ער ַא תלמיד פון הגה"ק בעל‬
‫שליט"א משב"ק בבעלזא‪.‬‬ ‫ואמו היתה אחותו של הגאון‬ ‫קדושת יום טוב זי"ע אין זיינע ספרים ברענגט‬
‫משפחת ר' משה נתן‬ ‫בעל ישמח משה מאוהעלי‬ ‫וואס זענען‬ ‫ער פילע דברי תורה פון זיין רבי'ן ָ‬
‫טאכטער מרת דרעזיל‪ ,‬די פרוי פון הרבני‬ ‫ַא ָ‬ ‫נפטר ח' חשון תרל"ט‬ ‫נישט געווען געדרוקט אין קדושת יום טוב‪,‬‬
‫זבארוב בן הרבני‬ ‫פריעדמאן פון ַ‬ ‫ַ‬ ‫מו"ה דוד יצחק‬ ‫ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫געווארן איבערגעדרוקט‬ ‫ָ‬ ‫היינט זענען זיי שוין‬
‫מו"ה אברהם עקשטיין פון פריסטיק‪ .‬זייער‬ ‫טאכטער מרת שרה אשת ר' אברהם‬ ‫‪ַ ]2‬א ָ‬ ‫אין דעם חיבור תוספות יום טוב פון דעם‬
‫איידעם איז געווען הרבני החסיד ר' לייבוש‬ ‫פאטער פון החסיד‬ ‫דאברא‪ָ ,‬‬ ‫פריעדמאן פון ָ‬ ‫ַ‬ ‫חשוב'ן מחבר הרב יעקב שלמה רובינפעלד‬
‫לייזער פון ַיאשליסק דער זיידע פון הגה"ק רבי‬ ‫פריעדמאן פון‬ ‫ַ‬ ‫המפורסם רבי שלמה אהרן‬ ‫פון קרית יואל‪ .‬ער איז געווען ַאן איידעם ביי‬
‫ּפשעווארסקער רבי‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫יעקב לייזער זצ"ל‬ ‫ביקוני‪ ,‬מח"ס מראה אש‪.‬‬ ‫ציטראן‬
‫ָ‬ ‫וואלף‬ ‫ראגער רב הגה"צ רבי ָ‬ ‫דא ָ‬ ‫דעם ָ‬ ‫פ"נ‬
‫*‬ ‫מזבארוב‬ ‫ַ‬ ‫פריעדמאן‬
‫ַ‬ ‫משפחת רבי שמואל‬ ‫זצ"ל בעל אגדות מהרז"צ‪ ,‬דער איידעם און‬ ‫חכמת נשים בנתה ביתה‬
‫אין קומענדיגן נומער אי"ה וועלן מיר זיך אומקערן‬ ‫ַא זון הרבני החסיד רבי יוסף צבי טייטלבוים‬ ‫ממלא מקום פון הגה"ק רבי שמואל פרענקל‪,‬‬ ‫יושר מעלליה רב צדקתה‬
‫צו די עיקר טעמע פון אונזער אַרטיקל‪ ,‬די קינדער און‬ ‫געווארן אויפגעצויגן ביי זיין‬ ‫ָ‬ ‫מאד‪ .‬ער איז‬ ‫פון ַ‬ ‫ראגער רב בעל אמרי שפר‪.‬‬ ‫דא ָ‬ ‫ָ‬ ‫המה ילויה למקום מנוחתה‬
‫אייניקלעך פון רבי יצחק שיף בעכעראָווער‬ ‫פעטער דער ישמח משה ַאזוי ווי אויף זיין מצבה‬ ‫געווארן רב אין‬ ‫ָ‬ ‫יונגערמאן איז ער‬ ‫ַ‬ ‫ַאלס‬ ‫גזע ממשפחת ישמח משה‬
 ‫קהילות‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬
‫וישלח‪ ,‬ט"ו כסלו‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Nov 27, '15‬‬
‫‪DER YID‬‬ ‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬
‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫‪84‬‬
‫פרייטאָ ג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬

‫מצבות‬
‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫קשאנוב‪ .‬ער איז נפטר‬ ‫ַ‬ ‫ז"ל פון‬ ‫תרצ"ד"‬
‫פאטער'ס פטירה ווי עס‬ ‫יאר פון ָ‬ ‫זייענדיג אין ָ‬ ‫די צווייטע שוועסטער איז געווען‪:‬‬
‫ווערט ַאזוי ַארויסגעברענגט אויף די מצבה אין‬ ‫"מ' בילא יוטא ע"ה במו' מנחם הכהן‬

‫דערציילן‬
‫דאס איז דער נוסח‪:‬‬ ‫קשאנוב‪ָ .‬אט ָ‬ ‫ַ‬ ‫מבעכעריב נכדת הר"ר יצחק מבעכעריב שהי'‬
‫פ"נ הרבני המופלא הנגיד תהילתו‬ ‫אחיו של הגה"ק בעל ישמח משה זצ"ל ונכדת‬
‫בקהל חסידים ה"ה מו"ה‬ ‫הר"ר אלי' הכהן מברעזעוו זצ"ל נ' ט' כסלו‬
‫יחזקאל בן מו"ה יוסף סג"ל ז"ל‬ ‫תרפ"ט"‬
‫נפטר בש"ט ה' אלול שנת תרל"ו לפ"ק‬ ‫דא צוויי שוועסטערס‪ ,‬טעכטער‬ ‫האבן מיר ָ‬‫ָ‬
‫תנצב"ה‬ ‫קאהן‪ ,‬וועלכע זענען אייניקלעך‬ ‫פון רבי מנחם ָ‬
‫ירא אלקים וידיד ישראל לתהילה‬ ‫בעכעראווער‪ .‬מיר ווייסן ָאבער‬
‫ָ‬ ‫פון רבי יצחק‬
‫חק וזמן קבע לתורה ולתפילה‬ ‫וויאזוי די צוויי שוועסטערס זענען‬ ‫נישט גענוי ַ‬
‫זך וישר פעלו בחסד וצדקה‬ ‫פאלקס‬ ‫אייניקלעך פון רבי יצחק‪ .‬אין דעם ָ‬
‫קרנו תרום בכבוד וינצל מצוקה‬ ‫יאר‬‫זבארוב געפינען מיר אין ָ‬ ‫ציילונג פון ַ‬
‫אשרי תמימי דרך בעודם בחיים‬ ‫קאהן מיט די פרוי‬ ‫תרכ"ט ַא איד ר' מענדל ָ‬
‫למעונו מעלה יעלה בשמים‬ ‫זיינע רבקה שיף‪ .‬עס ווערט ָאנגעצייכנט ַאז די‬
‫בעד נשמת יוסף אביו באבל הימים‬ ‫רבקה איז געבוירן תקע"ח [למס' ‪.]'818‬‬
‫נתבקש בן יקירו לגנזי מרומים‬ ‫פון זייערע אייניקלעך זענען‪:‬‬
‫געהאט צווי‬ ‫ַ‬ ‫האט‬ ‫רבי יחזקאל וויינפעלד ָ‬ ‫"הרבני חסיד שבכהונה מוה"ר שמעון ב"ר‬ ‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫זיווגים‪ .‬פון זיין ערשטע פרוי מרת מלכה ע"ה‬ ‫חיים הכהן ז"ל קליין נכד להה"צ ר' יצחק‬
‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫סאשא און חיה‬ ‫געהאט צווי קינדער ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט ער‬ ‫ָ‬ ‫מבעכערוב ז"ל שהי' אחיו של הגה"ק בעל‬ ‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬
‫שרה‪.‬‬ ‫ישמח משה זצ"ל ונכד להה"ק ר' אלי' הכהן‬
‫געווארן אין‬ ‫ָ‬ ‫די מרת מלכה איז נפטר‬ ‫געווארן אין‬
‫ָ‬ ‫ז"ל מברעזוב"‪ — .‬ער איז נפטר‬ ‫[פאָרזעצונג פון פריער]‬
‫בארדיובער‪ ,‬גליל אין עלטער פון‬ ‫אורשעוויץ‪ַ ,‬‬ ‫יארק י"ז מרחשון שנת תשמ"ז און ער‬ ‫ניו ָ‬ ‫האהוב לבריות ומעלליו יכבדהו‬
‫יאר כ"ב תמוז תרי"ז [למס'‬ ‫צוואנציג ָ‬ ‫ָ‬ ‫ַאכט און‬ ‫באבובער חלקה אין ניו‬ ‫האלטן אין די ָ‬‫בא ַ‬
‫איז ַ‬ ‫נטע נעמן פאר הרוזנים‬ ‫משפחת הרב הגאון רבי איציקל‬
‫געווארן אין‬
‫ָ‬ ‫האלטן‬ ‫בא ַ‬ ‫‪ 12‬יולי ‪ ]'857‬זי איז ַ‬ ‫דזשערזי‪ — .‬און איר שוועסטער מרת מלכה‬ ‫יקר רוח ורב תבונות‬ ‫בעכעראווער זצ"ל‬
‫ָ‬
‫בארדיובער בית עולם‪ָ .‬אט איז די מצבה‪:‬‬ ‫דעם ַ‬ ‫"נכדת הרה"צ ר' יצחק מבעכערוב ז"ל שהי'‬ ‫ה"ה הרבני המופלא החסיד‬
‫פ"נ‬ ‫אחיו של הגה"ק בעל ישמח משה זצ"ל ונכדת‬ ‫מו"ה יוסף בן הרבני נכבד‬ ‫איצט וועלן מיר זיך אומקערן צו די עיקר‬
‫אשה הצנועה וחשובה‬ ‫הרה"ק ר' אליהו הכהן מברעזוב ז"ל"‪ ,‬די פרוי‬ ‫ושוע מו"ה יהושע סג"ל נפטר‬ ‫טעמע פון אונזער ַארטיקל‪ ,‬די קינדער און‬
‫ורכה בשנים מרת מלכה בת מ"ה‬ ‫מאנדלבוים‬ ‫בזו"ש פון הרה"ח ר' אברהמ'לע ַ‬ ‫והלך לעולמו ביום ב' יום‬ ‫בעכעראווער‪.‬‬
‫ָ‬ ‫אייניקלעך פון רבי יצחק שיף‬
‫המפורסים ר' אליעזר נ"י נפטרה‬ ‫מברוקלין‪ ,‬נפטרה ה' טבת תשנ"ו‪ .‬זי ליגט אויך‬ ‫הקרבת העומר ט"ז לירח‬ ‫צום ערשט וועלן מיר אויסרעכענען די קינדער‬
‫כ"ב תמוז שנת תרי"ז לפ"ק‬ ‫באבוב אין ניו דזשערזי‪.‬‬‫אין ביה"ח ָ‬ ‫ניסן תרל"ז ל'‬ ‫דערנאך די אייניקלעך לויט'ן סדר פון די‬ ‫ָ‬ ‫און‬
‫ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫דורות‪.‬‬
‫די צווייטע פרוי פון רבי יוסף וויינפעלד איז‬ ‫דער צווייטער דור‪ :‬די אייניקלעך פון רבי‬ ‫רהאן‬
‫פא ַ‬‫זבארוב איז ַ‬ ‫אויפ'ן בית עלמין אין ַ‬ ‫טאכטער מרת מרים לאה ע"ה אשת‬ ‫א] ַא ָ‬
‫[שאהנבערג] ַאן אייניקל‬ ‫געווען מרת ניסל רחל ָ‬ ‫בעכעראווער זצ"ל‬
‫ָ‬ ‫יצחק‬ ‫וואס ַא העלפט דערפון איז שוין‬ ‫ַא מצבה ָ‬ ‫הרבני החסיד רבי יוסף יוסקא הלוי וויינפעלד‬
‫קאנט ַאלס‬ ‫בא ַ‬‫באכנער ַ‬ ‫פון הגה"ק רבי שלמה ָ‬ ‫די קינדער פון רבי יוסקא וויינפעלד ז"ל פון‬ ‫ָאּפגעשיילט פון ַאלטקייט און איז קוים‬ ‫קאנט ַאלס רבי יוסקא‬ ‫בא ַ‬
‫ַ‬ ‫זבארוב‪,‬‬‫ַ‬ ‫פון‬
‫קשאנובער‪ .‬זי איז געווען אין‬ ‫ַ‬ ‫רבי שלמה'לע‬ ‫בעכעראווער]‪.‬‬
‫ָ‬ ‫זבארוב [איידעם פון רבי יצחק‬ ‫ַ‬ ‫דאס‬‫לייענבאר‪ .‬הרב וועבער איז משער ַאז ָ‬ ‫ַ‬ ‫זבארובער‪ .‬רבי יוסף יוסקא איז געווען ַא זון‬ ‫ַ‬
‫פריערדיגן זיווג די פרוי פון הרבני מו"ה משה‬ ‫טאכטער מרת אסתר ע"ה‪ ,‬געבוירן‬ ‫א] ַא ָ‬ ‫ברויך צו זיין די מצבה פון מרת מרים לאה בת‬ ‫פון ר' יושע הלוי וויינפעלד‪ .‬ער איז געבוירן‬
‫מאן ר' יוסף‬ ‫ליב רויכווערגער ע"ה‪ .‬פון איר ַ‬ ‫מאן איז געווען הרבני מו"ה‬ ‫יאר תר"ד‪ .‬איר ַ‬ ‫אין ָ‬ ‫בעכעראווער‪:‬‬
‫ָ‬ ‫רבי יצחק‬ ‫געווארן בערך תקס"ג און זיין פרוי מרת מרים‬ ‫ָ‬
‫געהאט קינדער‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫האט זי אויך‬ ‫וויינפעלד ָ‬ ‫געהאט‬
‫ַ‬ ‫האבן‬
‫זבארוב‪ ,‬זיי ָ‬ ‫שטאף ז"ל פון ַ‬ ‫ָ‬ ‫מאיר‬ ‫פ"נ‬ ‫לאה איז געבוירן בערך תקע"ג‪.‬‬
‫ד] ַא זון רבי יצחק הלוי וויינפעלד פון‬ ‫צוויי קינדער‪ ,‬ישעי' און מלכה‪.‬‬ ‫מנשים באוהל תבורך אשה‬ ‫זבארוב ט"ז‬
‫געווארן אין ַ‬‫ָ‬ ‫ר' יוסקא איז נפטר‬
‫געווארן אין תרפ"ז‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫לימאנוב‪ .‬ער איז נפטר‬ ‫ַ‬ ‫ב] ַא זון הרבני החסיד ר' אשר ישעי' הלוי‬ ‫יקרה זקינה וחשובה צנועה‬ ‫ניסן תרל"ו‪ .‬אויף די מצבה ווערט ָאנגעצייכנט‬
‫טאכטער פון ר' ישראל‬ ‫זיין פרוי איז געווען ַא ָ‬ ‫זבארוב‪ .‬זיין פרוי איז געווען‬ ‫וויינפעלד ז"ל פון ַ‬ ‫במעשיה היתה והלכה בדרכי‬ ‫דאס‬ ‫יאר תרל"ז‪ָ ,‬אבער ווי עס שיינט איז ָ‬ ‫דאס ָ‬ ‫ָ‬
‫לימאנוב‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫אברהם בלויגרונד פון‬ ‫האם‬‫ברא ַ‬‫געשטאמט פון די ַא ַ‬ ‫ַ‬ ‫האט‬‫מרת גיטל‪ ,‬זי ָ‬ ‫הישר והטוב כל ימי' ופעלה צדקה‬ ‫ַא טעות ווייל אויף די מצבה פון זיין זון אין‬
‫געהאט‬
‫ַ‬ ‫האבן זיי אויך‬ ‫ה] ווי עס שיינט ָ‬ ‫האבן זיי‬ ‫יאר תרכ"ה ָ‬ ‫משפחה פון רימינוב‪ .‬אין ָ‬ ‫מ' מרים לאה ע"ה בת‬ ‫געווארן תרל"ז ווערט‬
‫ָ‬ ‫וואס איז נפטר‬‫קשאנוב ָ‬ ‫ַ‬
‫וואס איז געווען די‬ ‫טאכטער מרת אידל ָ‬ ‫ַא ָ‬ ‫האבן זיי געבוירן‬ ‫דארט ָ‬ ‫זבארוב ָ‬
‫געוואוינט אין ַ‬ ‫מו"ה ‪ ....‬ז"ל נפטרה‬ ‫יאר‬‫געווארן אין ָ‬
‫ָ‬ ‫ָאנגעצייכנט ַאז ער איז נפטר‬
‫פרוי פון הרבני מו"ה יחזקאל אייזנבערג פון‬ ‫האבן‬ ‫יאר תרמ"ט ָ‬ ‫זייער זון ר' שמואל‪ ,‬און אין ָ‬ ‫געווארן ביי די איין און ַאכציג‬ ‫ָ‬ ‫זי איז נפטר‬ ‫מאטריקלען פון‬ ‫טאטן‪ .‬אויך אין די ַ‬ ‫פון זיין ַ‬
‫זשמיגראד‪.‬‬
‫ַ‬ ‫בעכעראוו וואו עס איז צו זיי‬
‫ָ‬ ‫זיי געוואוינט אין‬ ‫נואר דעם דריטן ‪ '896‬למספרם‪,‬‬ ‫[יא ַ‬ ‫יאר‪ַ ,‬‬ ‫ָ‬ ‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫זבארוב זעט מען ַאז ער איז נפטר‬ ‫ַ‬
‫די משפחה פון הרבני רבי שמואל שיף ז"ל‬ ‫ראכל‪.‬‬
‫טאכטער ַ‬ ‫געווארן די ָ‬
‫ָ‬ ‫געבוירן‬ ‫האט‬ ‫מאטריקל]‪ .‬זי ָ‬ ‫ווי ָאנגעצייכנט אינעם ַ‬ ‫תרל"ו‪.‬‬
‫בעכעראווער]‬
‫ָ‬ ‫זבארוב [זון פון רבי יצחק‬ ‫פון ַ‬ ‫ג] ַא זון הרבני מו"ה יחזקאל הלוי וויינפעלד‬ ‫מלאשע‪.‬‬ ‫קא ַ‬ ‫געוואוינט אין ָ‬ ‫ָאט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬
‫ב] ַא זון הרבני החסיד רבי שמואל שיף פון‬
‫זבארוב‪.‬‬
‫ַ‬
‫יאר תקס"ג לערך‪ .‬אין‬ ‫ער איז געבוירן אין ָ‬
‫יאר תרכ"ט געפינען מיר אים אויסגערעכנט‬ ‫ָ‬
‫צוזאמען מיט זיין‬ ‫ַ‬ ‫פאלקס–ציילונג‬ ‫אין דעם ָ‬
‫זבארוב‪.‬‬
‫ווייסמאן אין ַ‬ ‫ַ‬ ‫איידעם ר' נחום‬
‫ג] ַא זון רבי אלעזר שיף ז"ל‪.‬‬
‫זיין פרוי איז געווען מרת יענטא לבית‬
‫ווידערמאן‪.‬‬
‫ַ‬
‫[אדער אייניקל]‬ ‫טאכטער ָ‬ ‫ווארשיינליך ַא ָ‬ ‫ד] ַ‬
‫קאהן ַאן אייניקל‬ ‫מרת רבקה‪ ,‬אשת רבי מענדל ָ‬
‫פון הרה"צ רבי אלי' ברעזיווער ז"ל‪.‬‬
‫בארדיוב געפינען זיך צוויי מצבות פון‬ ‫אין ַ‬
‫צוויי שוועסטערס‪ .‬איינע איז געווען‪:‬‬
‫"מרת ניחה מרים במ"ה מנחם הכהן‬
‫מבעכעריב נכדת הר' ר' יצחק שהי' אחיו של‬
‫הגה"ק בעל ישמח משה זצ"ל ונכדת הר' ר'‬ ‫לזכר עולם יהיה כי‬
‫אלי' הכהן מברעזעוו זצ"ל‪ ,‬נפטרה כ"ז תשרי‬ ‫יקר ונכבד ספון פה‬
‫‪85‬‬ ‫וישלח‪ ,‬ט"ו כסלו‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Nov 27, '15‬‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬

‫צאנז–‬‫נדסדארפער פון ַ‬ ‫ָ‬ ‫ברא‬

‫ַ‬ ‫רבי אייליש‬ ‫בארדיוב‬‫געווארן אין ַ‬ ‫ָ‬ ‫ראטענבערג איז נפטר‬ ‫ָ‬ ‫טאכטער מרת עטא ראכיל ע"ה‪ ,‬די‬ ‫א] ַא ָ‬
‫בארימטן בעל‬ ‫טארנא‪ַ ,‬א ברודער מיט דעם ַ‬ ‫ָ‬ ‫י"ג אב תרנ"ז‪ָ ,‬אט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬ ‫ווייסמאן פון‬
‫ַ‬ ‫פרוי פון הרבני החסיד ר' נחום‬
‫צאנז‪.‬‬
‫מנגן רבי אביש מאיר פון ַ‬ ‫פ"נ‬ ‫זבארוב ַא זון הרבני מו"ה יוזפא ז"ל‪ .‬ר' נחום‬ ‫ַ‬
‫זבארוב‪ .‬ר' מאיר‬
‫האבן געוואוינט אין ַ‬ ‫זיי ָ‬ ‫אשה חשובה יראת ה' עליה היה חופף‬ ‫זבארוב ערב ראש השנה‬ ‫געווארן אין ַ‬
‫ָ‬ ‫איז נפטר‬
‫געווארן אין די צייט פון די צווייטע‬
‫ָ‬ ‫איז נפטר‬ ‫לעניים פרשה כפה מתן בסתר‬ ‫תרע"ב‪:‬‬
‫וועלט מלחמה און ער ליגט אין ּפרעשבורג‪,‬‬ ‫טוב לגמול אמרה תמיד זה חשקי‬ ‫פ"נ‬
‫אין י"ד תשרי שנת תש"ג [בייגעלייגט איז ַא‬ ‫ידיה שלחה לאביון לאיש נודד‬ ‫נחומים אין בגוע נפש יקרה‬
‫פאר הרב אליעזר‬ ‫דאנק ַ‬ ‫בילד פון זיין מצבה‪ַ .‬א ַ‬ ‫פני ראשים יודעי דעת אנשי ירא‬ ‫חיל ורעדה אחז כל השומע הבשורה‬
‫דאס‬‫פאר'ן ַאפיר ברענגען ָ‬ ‫מאוויטש נ"י ַ‬ ‫ברא ָ‬
‫ַא ַ‬ ‫ה' גזעה ומחצבתה ה"ה אשה צנועה‬ ‫ומי לא ידאג באבדן איש החבורה‬
‫בילד]‬ ‫ויקרה יראת ה' היא תתהלל מרת‬ ‫מעודו לא נהנה רק מיגיעיו כשורה‬
‫אלטי פרידא‬ ‫בנדיב לב הכניס אורחים ובפנים מסבירה‬
‫בת המנוח מו"ה יצחק זאב זצ"ל נפטרה‬ ‫יושר מעלליו הללהו בשפה ברורה‬
‫י"ג לחדש מנחם אב ה' תרנ"ז ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫ווי ואהה כי נלקח מהם נזר ועטרה‬
‫כי גדול כים שבר זה ל'‬ ‫זאת נוסף על אבלתם בצוקה וצרה‬
‫פארשן די‬ ‫דא ַאריינגיין ָ‬ ‫מיר וועלן נישט ָ‬ ‫פתאום כי הראהו לפני אדון כל יצורה‬
‫ראטענבערג‪ָ ,‬אבער‬ ‫משפחה פון ר' יצחק זאב ָ‬ ‫אורו נסע והלך עדי יעמוד לתחי' מהרה‬
‫עס ווייזט אויס איז ער געווען ַא מיוחס און‬ ‫מו"ה נחום בן‬
‫האט אונזער בעלת המצבה געצויגן‬ ‫דארט ָ‬ ‫פון ָ‬ ‫הרבני המופלג מו"ה יוזפא ז"ל‬
‫זצ"ל ונכדת הר"ר אלי' הכהן‬ ‫איר יחוס צו די צווי מפורסמים רבי יחזקאל‬ ‫נפטר ערב ראש השנה לשנת תרע"ב‬
‫מברעזעוו זצ"ל נ' ט' כסלו תרפ"ט לפ"ק‬ ‫ווארניק‪ .‬ווי עס‬ ‫מיא ָ‬
‫מדאברא און רבי שלום ַ‬ ‫ָ‬ ‫ת' נ' צ' ב' ה'‬
‫ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫ראּפגעברענגט אויף די מצבה‪.‬‬ ‫ווערט ַא ָ‬ ‫ראכיל איז נפטר‬ ‫זיין פרוי מרת עטא ַ‬
‫דער דריטער דור‪:‬‬ ‫די קינדער פון רבי מנחם הכהן פון‬ ‫געווארן יולי ‪ 1910 30‬למס'‬‫ָ‬
‫משפחת רבי אשר ישעי' וויינפעלד פון‬ ‫[ווארשיינליך איידעם פון רבי‬ ‫ַ‬ ‫בעכעראוו‬
‫ָ‬ ‫די קינדער פון הרב רבי אלעזר שיף ז"ל [בן‬
‫בעכעראוו [בן רבי יוסקא וויינפעלד חתן רבי‬ ‫ָ‬ ‫בעכעראווער]‬
‫ָ‬ ‫איציקל‬ ‫בעכעראווער]‬
‫ָ‬ ‫רבי יצחק‬
‫מבעכעראוו]‬
‫ָ‬ ‫יצחק‬ ‫טאכטער מרת ניחה מרים ע"ה‪ ,‬די‬ ‫א] ַא ָ‬ ‫א] ַא זון הרבני הנגיד החסיד המפורסם‬
‫א] ַא זון הרבני החסיד ר' שמואל הלוי‬ ‫ניימאן ז"ל‪ .‬זי איז‬
‫ַ‬ ‫פרוי פון הרבני מו"ה יצחק‬ ‫האט צוערשט‬ ‫בארדיוב ער ָ‬ ‫רבי מאיר שיף פון ַ‬
‫וויינפעלד ז"ל פון קירמע‪ ,‬ער איז געבוירן אין‬ ‫בארדיוב כ"ז תשרי תרצ"ד‪:‬‬ ‫געווארן אין ַ‬
‫ָ‬ ‫נפטר‬ ‫האט ער‬ ‫דערנאך ָ‬
‫ָ‬ ‫זבארוב און‬
‫געוואוינט אין ַ‬
‫יאר תרכ"ה‪.‬‬ ‫זבארוב אין ָ‬ ‫ַ‬ ‫בארדיוב‪ ,‬וואו ער איז נפטר‬ ‫זיך געצויגן קיין ַ‬
‫יאר תר"ן אין‬ ‫געהאט אין ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫ער ָ‬ ‫געווארן ב' אדר תרס"ו אין עלטער פון פינף‬ ‫ָ‬
‫דעּפארטירט‬ ‫ָ‬ ‫זיין פרוי מרת אסתר איז‬ ‫קירמע מיט מרת שרה שבע בת הרבני החסיד‬ ‫בארדיוב‪:‬‬ ‫יאר‪ ,‬ער ליגט אין ַ‬ ‫און זיבעציג ָ‬
‫יאר תש"ב‪.‬‬ ‫געווארן קיין אוישוויץ אין ָ‬ ‫ָ‬ ‫רבי נפתלי שטערן ז"ל‪ .‬זייער מסדר קידושין‬
‫ג] ַא זון הרבני החסיד רבי פנחס אלימלך‬ ‫איז געווען דער מרא דאתרא הגאון רבי‬
‫האט חתונה‬ ‫דוואן‪ .‬ער ָ‬‫רא ַ‬ ‫ווייסמאן ז"ל פון ָ‬ ‫ַ‬ ‫געהאט ַא‬ ‫ַ‬ ‫האבן‬‫אברהם שעהנפעלד זצ"ל‪ .‬זיי ָ‬
‫געהאט מיט מרת חנה בת הרבני מו"ה יהושע‬ ‫ַ‬ ‫יאר תש"ד‬ ‫פאבריק אין קירמע‪ .‬אין ָ‬ ‫טעקסטיל ַ‬
‫סאמעט פון מאלצוב‪ ,‬זייער מסדר קידושין איז‬ ‫ַ‬ ‫נצענטראציע‬
‫ַ‬ ‫קא‬‫פארשיקט אין ָ‬ ‫האט מען אים ַ‬ ‫ָ‬
‫לבערשטאם זצ"ל‪,‬‬ ‫ַ‬ ‫הא‬
‫געווען הרה"ק רבי משה ַ‬ ‫האט אים‬ ‫לאגער קיין זשילינא פון וואו מען ָ‬ ‫ַ‬
‫בארדיובער רב‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫דעּפארטירט קיין אוישוויץ וואו זיי זענען‬ ‫ָ‬
‫ר פנחס אלימלך איז געווען ַא סוחר און פון‬ ‫האבן‬ ‫ָ‬ ‫נעבעך אומגעקומען עקדה"ש‪ .‬זיי‬
‫דוואן‪.‬‬
‫רא ַ‬ ‫באבובער חסידים אין ָ‬ ‫די ָאנגעזעענע ָ‬ ‫געהאט פינף קינדער‪ ,‬הי"ד‪.‬‬ ‫ַ‬
‫האט‬ ‫טאכטער מרת פרידא ע"ה‪ .‬זי ָ‬ ‫ד] ַא ָ‬ ‫ב] ַא זון הרבני מו"ה יהושע הלוי וויינפעלד‬
‫געהאט מיט הרבני מו"ה שמואל‬ ‫ַ‬ ‫חתונה‬ ‫זבארוב אין‬ ‫קראקא‪ .‬ער איז געבוירן אין ַ‬ ‫ָ‬ ‫פון‬
‫קראסנא‪,‬‬‫ָ‬ ‫[א יליד‬‫זבארוב ַ‬
‫לייכטענבערג פון ַ‬ ‫איר תרכ"ח‪ ,‬זיין פרוי איז געווען מרת מרים‬
‫גאליציע]‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫לבית ליּפסקער‪ ,‬זיי זענען אומגעקומען אין‬
‫פריעדמאן פון‬
‫ַ‬ ‫טאכטער מרת מלכה‬ ‫ה] ַא ָ‬ ‫אוישוויץ‪.‬‬
‫קאשוי‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫זבארוב ט"ו‬ ‫טאכטער חנה געבוירן אין ַ‬ ‫ג] ַא ָ‬
‫בארדיוב‬ ‫די קינדער פון רבי מאיר שיף פון ַ‬ ‫אייר תרל"ט‬
‫מבעכעראוו]‬
‫ָ‬ ‫[בן ר' אלעזר בן רבי יצחק‬ ‫בעכעראוו‬
‫ָ‬ ‫ראכל געבוירן אין‬ ‫טאכטער ַ‬ ‫ד] ַא ָ‬ ‫פ"נ‬
‫זבארוב ו'‬ ‫וואלף‪ .‬געבוירן אין ַ‬ ‫א] ַא זון ָ‬ ‫ז' אלול תרמ"ט‬ ‫אשה יקרה צנועה וחשובה‬
‫שבט תרי"ג‪ ,‬דער מוהל איז געווען רבי יוסף‬ ‫טאכטער מרת בילא‪ ,‬די פרוי פון מו"ה‬ ‫ה] ַא ָ‬ ‫מרת‬
‫זבארוב‪.‬‬‫וויינפעלד פון ַ‬ ‫לדמאן ז"ל‪ ,‬זי איז אומגעקומען אין‬ ‫ַ‬ ‫גא‬ ‫יוסף ָ‬ ‫ניחה מרים‬ ‫פ"נ‬
‫טאכטער גיטל וועלכע איז נעבעך‬ ‫ב] ַא ָ‬ ‫יאר תש"ב‪.‬‬ ‫טרעבלינקע אין ָ‬ ‫במ"ה מנחם הכהן מבעכעריב‬ ‫איש ישר ותם ממשפחת רם‬
‫יאר‬‫געווארן אין עלטער פון זיבעצן ָ‬ ‫ָ‬ ‫נפטר‬ ‫זבארוב [חתן‬ ‫ווייסמאן פון ַ‬
‫ַ‬ ‫משפחת רבי נחום‬ ‫נכדת הר' ר' יצחק שהי' אחיו‬ ‫משמח אלקים ואנשים מאיר בצדקתו‬
‫זייענדיג ַא כלה י"ב טבת תרל"ב‪ ,‬אויף איר‬ ‫מבעכעראוו]‬
‫ָ‬ ‫רבי שמואל שיף בן רבי יצחק‬ ‫של הגה"ק בעל ישמח משה זצ"ל‬ ‫איש נכבד בפי כל אנשי אומתו‬
‫פארשריבן‪:‬‬ ‫מצבה איז ַ‬ ‫טאכטער הבתולה מרת שרה ע"ה‬ ‫א] ַא ָ‬ ‫ונכדת הר' ר' אלי' הכהן‬ ‫רבות צדקות אשר עשה עם ישראל‬
‫פ"נ‬ ‫געווארן יונגערהייט י' אב תרל"ג‪:‬‬ ‫ָ‬ ‫נפטר‬ ‫מברעזעוו זצ"ל‬ ‫בנפש חפצה מלא כל יד בקש ושואל‬
‫הנפש והגויה תאומים נולדי ובמות האחד‬ ‫פ"נ‬ ‫נפטרה כ"ז תשרי תרצ"ד‬ ‫אלקים ירא מנעוריו עסק בתורת תמימים‬
‫יתפרדו לקץ הימים עוד יאחדי ולעולמי עד‬ ‫הבתולה המהוללה‬ ‫ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫עזר לכל הנופלים איש שומר אמונים‬
‫לא יפרדי פ"נ הבתולה הכלה מ' חייה גיטל‬ ‫והחשובה הלכה בדרך‬ ‫טאכטער מרת בילא יוטא אשת הרבני‬ ‫ב] ַא ָ‬ ‫שפר עלי' לחוני' יראת ד' עומדת לעד‬
‫בת הרבני מו"ה מאיר נ"י נכד הרבני מהר"ר‬ ‫ישרה והיתה כבת מלך‬ ‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫מו"ה נפתלי קליין ז"ל‪ ,‬זי איז נפטר‬ ‫פזר נתן לאביונים צדקתו עומדת לעד‬
‫אלעזר אברהם עודה באבה נכרתו‬ ‫פנימה והקדימה לעניים‬ ‫בארדיוב ט' כסליו תרפ"ט‪:‬‬ ‫אין ַ‬ ‫ה"ה הרבני הנגיד המפורסים בעירנו‬
‫ימיה חבל על דאבדין אף כי היתה צעירה‬ ‫ברגלי' מרת שרה בת‬ ‫פ"נ‬ ‫שלשלת היוחסין מו"ה‬
‫לימים בת י"ז שנה עכ"ז התנהגותה היתה‬ ‫מהר"ר נחום נ"י נפטרה‬ ‫אשה יקרה צנועה וחשובה‬ ‫מאיר‬
‫בהשכל וחכמת לגמול חסד לעניים ודלים‬ ‫עשרה ימים בחודש אב‬ ‫מרת‬ ‫בהרב ר' אלעזר בנו של הה"צ מ' יצחק‬
‫וכל מגמתה לעשות רצון אביה ואמה‬ ‫שנת תרל"ג לפ"ק‬ ‫בילא יוטא‬ ‫ז"ל מבעכעראָוו אחיו של בעל ישמח‬
‫תהלוכותיה והתנהגותה בצניעה בזכות‬ ‫האט‬‫טאכטער מרת אסתר ע"ה זי ָ‬ ‫ב] ַא ָ‬ ‫במו' מנחם הכהן מבעכעריב‬ ‫משה זצ"ל נפטר ביום ב' לחדש אדר‬
‫יה תנוח על משכבה בשלום נפטרה י"ב‬ ‫געהאט מיט הרבני החסיד רבי מאיר‬ ‫ַ‬ ‫חתונה‬ ‫נכדת הר"ר יצחק מבעכעריב שהי'‬ ‫תרס"ו ת' נ' צ' ב' ה'‬
‫{פארזעצונג אויף זייט ‪}88‬‬
‫ָ‬ ‫טארנא‪ ,‬בן הרבני החסיד‬ ‫נדסדארפער פון ָ‬ ‫ָ‬ ‫ברא‬
‫ַ‬ ‫אחיו של הגה"ק בעל ישמח משה‬ ‫זיין פרוי‪ ,‬מרת ַאלטע בת הרב רבי יצחק זאב‬
 ‫קהילות‬ ‫וישלח‪ ,‬ט"ו כסלו‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Nov 27, '15‬‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫‪88‬‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬ ‫‪DER YID‬‬ ‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬ ‫פרייטאָ ג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬

‫יחקק מעשיה קצות דרכי' לזכרון טוב‬ ‫באדייט פונעם‬ ‫קאנט דעם ַ‬ ‫בא ַ‬ ‫עס איז נישט ַ‬
‫מצבות‬
‫החסידה והצנועה במעשי' עלתה על בנות‬
‫ומעולם התנהגה בשפלות נגד אחרים‬
‫דרכה בשכל טוב סקרה הכל בסברא‬
‫לשון "נכד הרבני מהר"ר אלעזר אברהם"‪,‬‬
‫דהיינו ווער איז "אלעזר אברהם" און ווי ַאזוי‬
‫איר יחוס קומט ָאן צו אים‪.‬‬
‫דערציילן‬
‫ידה שלחה לאביון כפה פרשה לעני‬ ‫טאכטער חיה‪ .‬געבוירן אין לודעמיר‬ ‫ג] ַא ָ‬
‫תמיד ינטה שקרה לדרך הטוב והישר‬ ‫כ' טבת תרט"ו‬
‫ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫בארדיוב ב'‬ ‫ד] ַא זון אליעזר‪ .‬געבוירן אין ַ‬
‫אלול תרי"ז‪ ,‬זיין סנדק איז געווען הגאון רבי‬
‫מאוצרותיו של הרב‬
‫בארדיוב‪.‬‬ ‫פרידמאן ראב"ד ַ‬ ‫ַ‬ ‫מרדכי ארי'‬ ‫דובעריש וועבער שליט"א‬
‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫קען מען זיך ווענדן‬
‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫וואס מען קען נישט אויסלייענען‬ ‫ה] ַא קינד ָ‬ ‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬

‫מאטריקלען‬ ‫רמאציע אין די ַ‬‫אינפא ַ‬ ‫ָ‬ ‫געהעריג די‬

‫ו] ַא קינד משה שלמה ע"ה‪ .‬ער איז נפטר‬ ‫{פארזעצונג פון זייט ‪}85‬‬
‫ָ‬
‫יאר ַאלט‪.‬‬‫געווארן זייענדיג ווייניגער ווי ַא ָ‬ ‫ָ‬ ‫טבת‬
‫בארדיוב‬ ‫ז] ַא זון פנחס אלימלך געבוירן אין ַ‬ ‫שנת תרל"ב‬
‫אין כ"ב תשרי תר"מ‪.‬‬ ‫ת' נ' צ' ב' ה'‬
‫טאכטער שרה מלכה געבוירן אין‬ ‫ח] ַא ָ‬
‫בארדיוב י"ד מרחשון תרל"ג‪.‬‬ ‫ַ‬
‫ט] די בעלת המצבה הצדיקת מרת יהודית‬
‫פ"נ‬ ‫יענטא ע"ה זי איז געווען די פרוי פון הרבני‬
‫איש חמודות‬ ‫בארדיוב‪.‬‬ ‫זענוואסער פון ַ‬
‫ַ‬ ‫רא‬
‫מו"ה עוזיאל ָ‬
‫יקר רוח איש תבונות‬ ‫בארדיוב ו' כסליו‬ ‫געווארן אין ַ‬
‫ָ‬ ‫זי איז נפטר‬
‫פאר האישים מגזע תרשישים‬ ‫שנת ת"ש‬
‫ה"ה הרבני החסיד היקר המהולל‬ ‫פ"ט‬
‫כש"ת מו"ה‬ ‫האשה הצדיקת והתמימה‬
‫יעקב יצחק‬ ‫מרת‬
‫בן המנוח החסיד מו"ה יחזקאל הלוי ז"ל‬ ‫יהודית יענטא‬
‫וחתן הרב הגאון הצדיק המפורסם‬ ‫ע"ה‬
‫ר' מרדכי צבי הלוי‬ ‫בת הרבני החסיד המפורסי'‬
‫איש הורוויץ ז"ל מפיעטרקוב‬ ‫מו"ה מאיר שיף זלה"ה‬
‫נפטר בש"ט כ"ו אלול‬ ‫נכדת הרב ר' יצחק מבעכערב‬
‫שנת תרצ"ו לפ"ק‬ ‫והרב ר' יחזקאל מדאָברא והרב ר' שלום‬
‫יעקב איש תם שמר מצות וחקים‬ ‫קשאנוב‬
‫ַ‬ ‫משפחת רבי יחזקאל וויינפעלד פון‬ ‫מיאוורניק זצלה"ה ולמעלה בקודש זי"ע‬
‫יושר לבב התאבק בעפר רגלי צדיקים‬ ‫[בן הרבני מו"ה ר' יוסף יוסקא וויינפעלד ז"ל‬ ‫של"ח ו' כסליו ת"ש לפ"ק‬
‫צדקות אהב שמו נודע בשערים‬ ‫מבעכעראוו]‬
‫ָ‬ ‫חתנו של רבי יצחק ‪15‬‬ ‫(שובה)‪ ,‬ה' תשרי‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Sep 18, '15‬‬ ‫פרייטאג פ' וילך‬
‫ָ‬

‫חסיד מאוד נעלה שמו מפארים‬ ‫סאשא ע"ה אשת‬ ‫טאכטער מרת ָ‬ ‫א] ַא ָ‬
‫קונן וקוננו עליו תמימים וישרים‬ ‫פאטער פון‬‫באדנער‪ ,‬דער ָ‬ ‫הרבני מו"ה יעקב ַ‬
‫‪.......‬‬ ‫קראסנא‪.‬‬ ‫באדנער פון ָ‬ ‫ר' יחזקאל ַ‬
‫טאכטער‬ ‫זיין פרוי איז געווען מרת ריזל די ָ‬ ‫טאכטער מרת חיה שרה די פרוי פון‬ ‫ב] ַא ָ‬
‫פון הרב הגאון הצדיק קרבי מרדכי צבי הלוי‬ ‫קשאנוב‪.‬‬
‫ַ‬ ‫מו"ה שלמה בלויגרונד פון‬ ‫ַא רעדעוודיגער‬
‫האט הרב‬ ‫הורוויץ פון ּפיעטריקוב [וועגן אים ָ‬
‫וועבער שוין געשריבן אין זיין חיבור איבער די‬
‫האמבורגער‬ ‫אייניקלעך פון הגה"ק רבי איציקל ַ‬
‫זצ"ל]‬
‫ג] זיין זון פון זווג שני הרבני מו"ה יעקב‬
‫קשאנוב‪ ,‬ער איז‬
‫ַ‬ ‫יצחק הלוי וויינפעלד ז"ל פון‬
‫געווארן כ"ו אלול תרצ"ו און ער איז‬
‫קשאנוב‪:‬‬
‫ַ‬
‫ָ‬
‫האלטן אין‬
‫נפטר‬
‫בא ַ‬
‫ַ‬
‫ַאלבום‬
‫אויטענטישע און ָאריגינעלע זכרונות פונעם ַאלטן לעבן‬
‫גראפיע פון די‬
‫לעבנס–ביא ַ‬
‫ָ‬ ‫אייראּפע‪ ,‬און‬
‫ָ‬ ‫אין‬
‫געמאכט צו‬ ‫ַ‬ ‫האט זיך דער עולם גרייט‬ ‫ָ‬ ‫האט ַאליין‬
‫צוואנציג שמיץ‪ַ .‬אזוי ַאז ער ָ‬
‫ָ‬ ‫און‬ ‫רגארעטן משפחה‬
‫הורוויץ–מא ַ‬
‫ַ‬
‫פאבריק‬
‫רגארעטן מצות ַ‬
‫הורוויץ–מא ַ‬
‫ַ‬ ‫בארימטע‬
‫גרינדער פון די ַ‬
‫וואס‬
‫פארן קיין ּפעסט‪ .‬דער בעל הבית ָ‬ ‫ָ‬ ‫איינגעזען ַאז דעם רבי'נס ווערטער זענען‬ ‫א‪ .‬זעירא‬
‫האט זיך זייער געאיילט איז ַאריין צו זיך‬ ‫ָ‬ ‫האט אים‬ ‫געווארן און זיין צונג ָ‬
‫ָ‬ ‫מקויים‬ ‫ו‬
‫ּפצודאווענען און אויך‬ ‫ַ‬ ‫גאזין ָא‬‫מא ַ‬
‫וואל ַ‬‫אין ָ‬ ‫געשטרויכלט‪.‬‬
‫[פאָרזעצונג פון זייט ב‪]87/‬‬
‫וואל‪ .‬עס‬ ‫ַאביסל מסדר זיין די בינטלעך ָ‬ ‫באל‪.‬‬
‫דורכגעפירט דעם ַ‬
‫גייט ַאדורך ַא וויילע און דער עולם איז‬ ‫יא מסדר‬‫האט ָ‬‫דער רב ָ‬ ‫צעלאזט‬
‫ָ‬ ‫האט זיך‬‫איינער פון די יונגען ָ‬ ‫זאגט זיי "מען קען מיט'ן רבי'ן נישט רעדן‬ ‫ָ‬
‫ווארט‬ ‫גרייט‪ַ ,‬אלעס איז פיקס פערטיג מען ַ‬ ‫קידושין געווען‬ ‫מיט שימף–רייד געגן דעם זיידן‪ .‬ווען מען‬ ‫האבן אים געמוטשעט‬ ‫שלאפט" זיי ָ‬ ‫ָ‬ ‫יעצט ער‬
‫נאר אויף דעם בעל שמחה‪ ,‬און ער זוימט‬ ‫ָ‬ ‫צוריקגעזאגט זיינע ווערטער צום זיידן‬
‫ָ‬ ‫האט‬‫ָ‬ ‫דאך‬
‫דאס ערלעדיגן‪ .‬זיי זענען ָאבער ָ‬ ‫זאל ָ‬ ‫ער ָ‬
‫גאר‪ ,‬זוכט מען אים ַארום ביז מען‬ ‫זיך ָ‬ ‫מאן חתונה‬ ‫האט ַא רייכער ַ‬ ‫איינמאל ָ‬
‫ָ‬ ‫האט ער זיך ָאנגערופן "זיין צונג וועט אים‬ ‫ָ‬ ‫ּפלאן‪.‬‬
‫נגעגאנגען מיט זייער ַ‬ ‫ַ‬ ‫ָא‬
‫האלב‬ ‫גאזין ַ‬ ‫מא ַ‬
‫וואל ַ‬ ‫גאר אין ָ‬ ‫טרעפט אים ָ‬ ‫פאר די חתונה‬ ‫געמאכט ַא קינד‪ .‬שבת ַ‬ ‫ַ‬ ‫וואך איז דער יונג‬ ‫שטרויכלען"‪ .‬די זעלבע ָ‬ ‫וועקגעגאנגען‬
‫ַ‬ ‫דעלעגאציע איז ַא‬ ‫ַ‬ ‫ווען די‬
‫זאק‬
‫טויט כמעט דערשטיקט‪ַ .‬א גרויסער ַ‬ ‫איינגעארדנט ַא‬
‫ָ‬ ‫האט ער ביי זיך אין הויז‬ ‫ָ‬ ‫נאענטן ישוב צעגלעד אויפ'ן‬ ‫געפארן אין ָ‬ ‫ָ‬ ‫רוואס‬
‫"פא ָ‬ ‫פרעגט דער משמש פונעם זיידן ַ‬
‫רויפגעפאלן‪ .‬עס‬
‫ַ‬ ‫וואל איז אויף אים ַא‬ ‫מיט ָ‬ ‫באגלייט‬ ‫טאנץ ַ‬‫געזאנג און ַ‬‫ַ‬ ‫מאלצייט מיט‬ ‫ָ‬ ‫האט‬‫שניט–ווארע‪ָ ,‬‬
‫ַ‬ ‫פארקויפן זיין‬ ‫מארק צו ַ‬ ‫ַ‬ ‫האבן זיך‬ ‫האלטן‪ ,‬זיי ָ‬ ‫בא ַ‬‫האט זיך דער רבי ַ‬ ‫ָ‬
‫האט‬ ‫וואכן ביז ער ָ‬ ‫האט געדויערט עטליכע ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט אים‬ ‫מיט מוזיק‪ .‬דער זיידע זצ"ל ָ‬ ‫ּפאסירט ַאז איינע פון די ּפויערטעס‬ ‫ַאזוי ַ‬ ‫געוואלט צו ַאלעס צושטעלן ַאבי דער‬ ‫ָ‬ ‫דאך‬ ‫ָ‬
‫געהאט‬
‫ַ‬ ‫האט ער שוין‬ ‫דאן ָ‬ ‫זיך ערהוילט‪ַ ,‬‬ ‫זאגן ַאז אויב שטעלט ער נישט‬ ‫געשיקט ָ‬ ‫האט זיך‬‫געוואלט קויפן סחורה און ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט‬‫ָ‬ ‫נאר געבן רשות?" רופט זיך ָאן דער‬ ‫זאל ָ‬ ‫רבי ָ‬
‫איבערצוטראכטן און איינזען‬‫ַ‬ ‫גענוג צייט‬ ‫פארט ָאּפ די חילולי שבת וועט ער‬ ‫זא ָ‬ ‫ָ‬ ‫עּפעס ָאּפגערעדט אויף די סחורה‪ .‬דער‬ ‫געפארכט ַאז זיי וועלן‬ ‫ָ‬ ‫האב מיך‬
‫זיידע "איך ָ‬
‫געפאלגט דעם‬ ‫ָ‬ ‫האט נישט‬ ‫זיין טעות ַאז ָ‬ ‫ּפאר‬
‫פאר דעם ָ‬ ‫נישט מסדר קידושין זיין ַ‬ ‫האט זיך אויף איר אויפגערעגט און‬ ‫יונג ָ‬ ‫דאס קומט זיכער נישט אין‬ ‫שלאגן ווייל ָ‬ ‫ָ‬ ‫מיך‬
‫האט איבערגעבעטן דעם רב און‬ ‫רב‪ ,‬ער ָ‬ ‫האט געגעבן זיין‬ ‫פאלק‪ .‬דער בעל החתונה ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט איר ָאנגעהויבן צו שעלטן מיט איר‬ ‫ָ‬ ‫זאל צוריקציען און געבן‬ ‫טראכט ַאז איך ָ‬ ‫בא ַ‬ ‫ַ‬
‫זאל מסדר קידושין זיין‪.‬‬ ‫אים געבעטן ער ָ‬ ‫ענטפער "דער רב וועט סיי ווי נישט מסדר‬ ‫נגעקלאגט אין‬
‫ָ‬ ‫האט אים גלייך ָא‬ ‫גלויבן‪ .‬זי ָ‬ ‫רשות"‪.‬‬
‫*‬ ‫מאכן די‬‫ּפלאן ממילא צו ַ‬‫ַ‬ ‫קידושין זיין‪ ,‬איך‬ ‫גאנץ גרינג געווען‬ ‫דעמאלט איז ַ‬ ‫ָ‬ ‫געריכט‪.‬‬ ‫באל‪ .‬די‬ ‫געמאכט דעם ַ‬‫ַ‬ ‫יא‬
‫האבן למעשה ָ‬ ‫זיי ָ‬
‫מער וועגן זיין גרויסן כח הקדושה און זיין עומד‬ ‫חתונה אין ּפעסט"‪.‬‬ ‫פאר'ן שופט ַארויסצוגעבן ַאן אורטייל‪ .‬ער‬ ‫ַ‬ ‫געהאלטן‬
‫ַ‬ ‫טאקע‬‫האבן ַ‬ ‫ערנסטע בעלי בתים ָ‬
‫על משמר היהדות‪ ,‬אין קומענדיגן נומער אי"ה‪.‬‬ ‫עס איז איז ָאנגעקומען דער יום החופה‬ ‫באקומען פינעף‬ ‫פאראורטיילט צו ַ‬ ‫האט אים ַ‬ ‫ָ‬ ‫האט‬ ‫די קינדער אינדערהיים ָאבער דער המון ָ‬
 ‫קהילות‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬ ‫‪DER YID‬‬
‫שמות‪ ,‬כ' טבת‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Jan 1, '16‬‬
‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬
‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬ ‫‪90‬‬

‫מצבות‬
‫אויערבאך איז געבליבן ַא יתום פון‬
‫ַ‬ ‫דער גאון רבי דוד צבי‬
‫פאטער ווען איז געווען ַא קינד פון בלויז זיבן ָיאר ַאלט‪ .‬אין‬ ‫זיין ָ‬
‫אויערבאך‬
‫ַ‬ ‫ספר אלפי ישראל פון הגאון רבי ישראל מתתיהו‬
‫גוואדזיצער רב‪ַ ,‬אן אייניקל פון רבי דוד צבי זצ"ל‪ ,‬ברענגט‬ ‫זצ"ל ַ‬
‫האבן מיר‬‫וואס ָ‬ ‫האב געהערט פון מגידי אמת ָ‬
‫דערציילט פון די גרויסע צדקות פון אא"ז הגאון הצדיק מוה'‬
‫דוד צבי זצלה"ה און פון אא"ז הגאון רשכבה"ג מו"ה אריה‬
‫לייבוש זצללה"ה ַאז מען קען פשוט נישט ענדיגן דערציילן‪,‬‬
‫אויערבאך‬
‫ַ‬
‫ער ַאז "איך ָ‬

‫אויך פון אאמו"ר זצ"ל [= דער גאון רבי נחמן צבי‬

‫האב איך געהערט דערציילן פילע וואונדערליכע מופתים‬ ‫זצ"ל] ָ‬
‫דערציילן‬
‫נאך די הסתלקות פון זיידן הגאון‬ ‫נאכט ָ‬ ‫פון זיי‪ .‬גלייך די ערשטע ַ‬
‫מוה' אריה לייב ז"ל איז ער געקומען צו זיין בן יחיד הצדיק מו"ה‬
‫דוד צבי ז"ל צו לערנען מיט אים און ַאזוי איז געווען כמה וכמה‬
‫נאכנישט ַאלט געווען‬ ‫נעכט‪ ,‬אין יענער צייט איז רבי דוד צבי ָ‬
‫פאר ַאלעמען‪.‬‬ ‫קלאר ַ‬‫קאנט און ָ‬ ‫בא ַ‬ ‫קיין זיבן ָיאר‪ ,‬דער ענין איז ַ‬
‫דער בעל שם טוב הקדוש זצוקללה"ה ווען ער איז געווען אין‬
‫איינגעשטאנען ביים זיידן [= רבי לייבוש‬
‫ַ‬ ‫ניסלאוו איז ער‬
‫ָ‬ ‫סטא‬‫ַ‬
‫האט ַא‬
‫געזאגט אויף אים ַאז ער ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט‬
‫ניסלאווער] און ער ָ‬‫ָ‬ ‫סטא‬
‫ַ‬
‫ניצוץ פון אביי‪".‬‬
‫פארשידענע חיבורים‪,‬‬ ‫האט געשריבן ַ‬ ‫ָ‬ ‫רבי דוד צבי‬
‫הויּפטזעכליך ַא חיבור אויף תנ"ך על דרך הפשט ורמזים‬
‫נפלאים ונוראים דברים העומדים ברומו של עולם און ַא חיבור‬ ‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫אויף פרקי אבות די ַאלע כתבים זענען געווען צעשּפרייט ביי די‬ ‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫האבן נישט זוכה געווען צו‬ ‫רוסלאנד ָאבער מיר ָ‬ ‫ַ‬ ‫אייניקלעך אין‬ ‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫נאר עטליכע דברי תורה זענען ַאריינגעדרוקט אין‬ ‫די חיבורים‪ָ ,‬‬ ‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬
‫נאמען ליקוטי‬ ‫אויבנדערמאנטן ספר נחלת אריה אונטער'ן ָ‬‫ַ‬ ‫דעם‬
‫רבי דוד צבי הגדול‪.‬‬
‫אויפ'ן בית החיים אין בראָד‬
‫דערמאנט ַאז ער איז‬
‫ַ‬ ‫פון זיין זון הבחור יוסף ע"ה געפינען מיר‬ ‫האט‬ ‫בראדי ָ‬‫ַארומקלעטערנדיג אויפ'ן ַאלטן בית החיים אין ָ‬
‫געווען ַאן אייניקל פון גאונים וצדיקים ווי דער רבינו שלמה‬ ‫וואס‬
‫פאלגנדע מציבה פון ַא בחור ָ‬ ‫באמערקט די ָ‬ ‫הרב וועבער ַ‬
‫לוריא דער מהרש"ל‪ ,‬אין רבינו מרדכי יפה דער לבוש‪ ,‬רבינו‬ ‫וואס ווי עס ווערט‬ ‫געווארן יונגערהייט‪ָ ,‬‬ ‫ָ‬ ‫פארשניטן‬ ‫איז נעבעך ַ‬
‫יואל סירקיש דער ב"ח‪ ,‬רבינו יהושע בעל מגיני שלמה‪ ,‬והמ"ב‬ ‫דערציילט אויף די מצבה איז ער געווען ַא חשוב'ער בחור‪ַ ,‬א‬
‫דאס איז דער גאון רבי בנימין אהרן סלניק הגאון בעל משאת‬ ‫ָ‬ ‫פאר'אבל'ט זיין‬ ‫האט נעבעך ַ‬ ‫וואס ָ‬ ‫תלמיד חכם‪ ,‬און ַא יחסן ָ‬
‫בנימין‪ ,‬אין אויך פון דעם גאון רבי דוד צבי אב"ד קרעמניץ‪.‬‬ ‫משפחה און נישט זוכה געווען אויפצושטעלן קיין דורות‪ָ .‬יארן‬
‫ווי אין ַאלע ַארטיקלען פון די סעריע "מצבות דערציילן"‬ ‫בראדער בית החיים און דערציילט‬ ‫לאנג ליגט זיך די מצבה אין ָ‬ ‫ַ‬
‫פאר די חשוב'ע לייענער‬ ‫פארשטיין ַ‬‫וועלן מיר ּפרובירן צו געבן ַ‬ ‫געווארן‪ ,‬איבער טרערן‬‫ָ‬ ‫פארשניטן‬ ‫וואס איז ַ‬ ‫אונז איבער ַא לעבן ָ‬
‫וואס‬ ‫וואס די מצבה דערציילט אונז‪ .‬ווער זענען די גדולים ָ‬ ‫ָ‬ ‫געווארן‪ָ ,‬אבער אין לעצטע זיבעציג‬ ‫ָ‬ ‫רגאסן‬
‫פא ָ‬ ‫וואס זענען ַ‬ ‫ָ‬
‫פארשטייט זיך‪ ,‬אויך דער‬ ‫דערמאנט? און ַ‬
‫ַ‬ ‫זענען אויף איר‬ ‫וואס די‬ ‫מאל געווען ווער עס ָזאל לייענען ָ‬ ‫ניטא ָ‬
‫ַ‬ ‫ָיאר איז שוין‬
‫וויאזוי דער בעל המצבה איז זיך מתייחס צו די‬ ‫שלשלת היוחסין ַ‬ ‫האט‬ ‫מצבה דערציילט‪ .‬עד שבא הרב וועבער און די מצבה ָ‬
‫דערמאנטע גדולים אין צו ָאט די חשוב'ע מיוחס'דיגע משפחות‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫דערפאר ווייל די מצבה‬ ‫ַ‬ ‫טאקע‬ ‫געכאּפט זיין געניט אויג‪ .‬און ַ‬ ‫ַ‬
‫קוואל‬
‫ַ‬ ‫גאנצער חומר פון דעם שּפרודלדיגן‬ ‫ווי תמיד איז דער ַ‬ ‫'דערציילט' ַא פרט איבער דעם יחוס פון דעם חשוב'ן בחור‬
‫דאס מבאר בטוב טעם ודעת מיט‬ ‫וואס ער איז ָ‬
‫פון הרב וועבער ָ‬ ‫אינטערעסאנטע‬
‫ַ‬ ‫האט אונז געברענגט ַא שלל מיט‬ ‫דאס ָ‬ ‫און ָ‬
‫רמאציע אין די‬ ‫אינפא ַ‬
‫ָ‬ ‫קאנטע‬
‫בא ַ‬
‫סאך חידושים וגילויים נישט ַ‬‫ַא ַ‬ ‫קוואל פון‬‫ידיעות ַארויסגענומען פון דעם שּפרודלדיגן ידיעות ַ‬
‫פארשער וחוקרי הדורות‪.‬‬ ‫וועלט פון יחוס ָ‬ ‫הרב וועבער שליט"א‪ .‬אגב‪ ,‬בהשגחה פרטית איז אויסגעקומען‬
‫פאר חנוכה טעג‬ ‫געווארן צוגעגרייט אין די ַ‬ ‫ָ‬ ‫ַאז דער מאמר איז‬
‫רבי דוד צבי אבד"ק קרעמניץ‬ ‫לרגל די ָיארצייט א' דחנוכה‪.‬‬
‫ָאט איז די מצבה‬
‫און זיין שלשלת היחוס‪:‬‬ ‫נפטר ונקבר א' כ"ה כסליו תרנ"ה לפ"ק‬
‫קאנט ַאלס דער‬ ‫בא ַ‬
‫אויערבאך זצ"ל ַ‬ ‫ַ‬ ‫דער גאון רבי דוד צבי‬ ‫פ"נ זית רענן \ בחור‬
‫גרויסער רבי דוד צבי איז געווען ַא זון פון דעם גאון רבי אריה‬ ‫מופלג ושנון \ לפי מעט שנותו \‬
‫וואס איז‬‫ניסלאוו‪ָ ,‬‬
‫ָ‬ ‫סטא‬
‫ַ‬ ‫אויערבאך זצ"ל‪ ,‬דער רב פון‬‫ַ‬ ‫לייבוש‬ ‫הרבה מאוד מקנותיו \ בתורתו‬
‫ניסלאווער‪ ,‬ווי עס ווערט‬ ‫ָ‬ ‫סטא‬ ‫ַ‬ ‫קאנט ַאלס רבי לייבוש‬ ‫בא ַ‬ ‫ַ‬ ‫ומצותיו \ כ' יוסף ז"ל בהרב הג'‬
‫נאענט‬ ‫ניסלאווער געווען ָ‬ ‫ָ‬ ‫סטא‬
‫ַ‬ ‫פארציילט איז רבי לייבוש‬ ‫ַ‬ ‫מו"ה יצחק אייזיק ש"פ נ"י‬
‫די הסכמה פון הג"ר אברהם מענדל שטיינבערג אבד"ק‬
‫מקושר מיט דעם בעל שם טוב הקדוש זי"ע‪ .‬ער איז אויך‬ ‫מו"צ דקהילתנו נכד להגאונים‬
‫בראד בעל מחזה אברהם אויף די חידושים בכת"י פון‬
‫ָ‬ ‫פאר די צוויי הייליגע ברידער הגאון רבי‬ ‫געווען ַא פעטער ַ‬ ‫והצדיקים המהרש"ל והלבוש‬
‫ומאהלוב‬
‫הג"ר דוד צבי אבד"ק קרעמניץ ָ‬ ‫אוסטראה‪ ,‬בעל מאיר נתיבים און זיין‬ ‫ָ‬ ‫מאיר מרגליות זצ"ל אב"ד‬ ‫והב"ח והמגיני שלמה והמ"ב [ — והמשאת בנימין]‬
‫זלאוויץ‪.‬‬
‫ברודער הגה"ק רבי יצחק דוב מרגליות זצ"ל אב"ד ַיא ָ‬ ‫והג' הצדיק מו"ה דוד צבי אבד"ק‬
‫געווארן ַאלס רב‬
‫ָ‬ ‫אין ָיאר תקמ"ט איז ער אויפגענומען‬ ‫געווארן אין יונגן עלטער‬ ‫ָ‬ ‫ניסלאווער איז נפטר‬
‫ָ‬ ‫סטא‬‫רבי לייבוש ַ‬ ‫קרעמניץ זצללה"ה זכותם יגן‬
‫ריגראד‪ ,‬אין ָיאר תקנ"א איז ער שוין געווען רב אין‬
‫ָ‬ ‫שא‬
‫אין ַ‬ ‫ניסלאוו‪ .‬פון זיין‬
‫ָ‬ ‫סטא‬
‫ַ‬ ‫פון בלויז פערציג ָיאר ומנוחתו כבוד אין‬ ‫בעדן למנוחת נפשו עמהם‬
‫נאסטרישטש וואוהין רבי משלום איגרא שרייבט אים ַא‬ ‫מא ַ‬
‫ָ‬ ‫בארימטער מפיץ‬ ‫האט דער ַ‬ ‫תורה אין איבער זיינע תולדות‪ָ ,‬‬ ‫בגן עדן אמן תנצב"ה‬
‫נאך אין יענעם ָיאר איז ער‬‫תשובה י"א חשון תקנ"א‪ָ .‬אבער ָ‬ ‫תולדות החסידות רבי מנחם מענדל וויזניצער יו"ר מכון נחלת‬ ‫דער בעל המצבה אונזערער איז געווען הבחור יוסף ע"ה‪,‬‬
‫געווארן אויפגענומען ַאלס רב אין קרעמניץ‪ ,‬ווי מען זעהט‬
‫ָ‬ ‫שוין‬ ‫צבי ַארויסגעגעבן דעם ספר נחלת אריה‪ ,‬וואו עס ווערט אויך‬ ‫שאנפעלד‬ ‫דער זון פון הרב הגאון רבי יצחק אייזיק ב"ר יוסף ָ‬
‫אין זיין הסכמה אויף ספר משנת חכמים תקנ"א שרייבט ער‬ ‫באשריבן זיינע תולדות און די תולדות פון זיין זון רבי‬ ‫הערליך ַ‬ ‫שאנפעלד איז נפטר‬ ‫בראד‪ .‬רבי יצחק אייזיק ָ‬ ‫זצ"ל‪ַ ,‬א דיין אין ָ‬
‫דארט געווען רב בערך‬ ‫אונטער "פה ק"ק קרעמניץ"‪ ,‬ער איז ָ‬ ‫דוד צבי‪.‬‬ ‫בראד ט' טבת שנת תרפ"ח‪ָ .‬אבער אויף די מצבה‬ ‫געווארן אין ָ‬
‫ָ‬
‫‪91‬‬ ‫שמות‪ ,‬כ' טבת‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Jan 1, '16‬‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬

‫נמחקו האותיות לגמרי)"‬ ‫געווארן?‬

‫ָ‬ ‫ווען איז דער גאון רבי דוד צבי נסתלק‬ ‫זעכצן ָיאר ווי מען זעהט אין זיין הסכמה אויף דעם ספר מגיני‬
‫יאר‬‫דאס ָ‬ ‫דארט צייכנט ליטינסקי אויך צו ַאז ָ‬ ‫אין די הערה ָ‬ ‫אין קרעמניצער יזכור בוך ווערט געברענגט ַאז ער‬ ‫טאג ראש חודש‬ ‫ארץ = שולחן ערוך (וויען תקנ"ז) פון דעם ָ‬
‫גאנטע‪.‬‬ ‫יאר פון די גזירות פון ַ‬ ‫דאס ָ‬ ‫איז ָ‬ ‫פארשטענדליך איז‬ ‫געווארן תשרי תקנ"א‪ .‬ווי ַ‬ ‫ָ‬ ‫איז נפטר‬ ‫כסליו תקנ"ז ַאלס אב"ד קרעמניץ‪ .‬אויך אויפ'ן ספר משנה תורה‬
‫קלאר ַאז ליטינסקי דער אייגנטליכער‬ ‫שטעלט זיך ַארויס ָ‬ ‫האבן שוין‬ ‫דאטום זיכער נישט ריכטיג‪ ,‬ווי מיר ָ‬ ‫דער ַ‬ ‫בארדיטשוב תקס"ב שרייבט ער זיך אונטער "הק' דוד צבי‬ ‫ַ‬
‫וואס איז דער מקור פון דעם אבני מלאים‬ ‫בעל השמועה ָ‬ ‫וואס איז געשריבן אין‬ ‫ראּפגעברענגט ַא הסכמה פון אים ָ‬ ‫ַא ָ‬ ‫אויערבאך החונה בק"ק‬ ‫ַ‬ ‫בהגאון המפורסם מו' אריה לייבוש ז"ל‬
‫פארמעקט און מען קען זיי‬ ‫ווייסט ַאז די אותיות זענען ַ‬ ‫תקס"ז‪.‬‬ ‫קרעמניץ והקרייז"‪.‬‬
‫נישט לייענען‪ .‬ער ווייסט אויך ַאז אויף די מצבה איז בכלל‬ ‫נאכמער‪ ,‬מיר געפינען אין ספר ליקוטי שושנים פון דעם‬ ‫ָ‬ ‫מאהלוב‪ ,‬ווי‬‫געווארן אויפגענומען קיין ָ‬ ‫ָ‬ ‫בערך תקס"ז איז ער‬
‫נאמען פון דעם גאון רבי דוד צבי‬ ‫געשטאנען דער ָ‬ ‫ַ‬ ‫נישט‬ ‫גאון רבי יצחק מייזליש זצ"ל קרעמניצער מגיד‪ ,‬ווי ער‬ ‫(זאסלאב‬ ‫מען זעהט אין זיין הסכמה אויפ'ן ספר "שערי דורא" ַ‬
‫יונגערמאן פון‬
‫ַ‬ ‫דאן געווען ַא‬ ‫נאך ַ‬ ‫וואס איז ָ‬ ‫אויערבאך ז"ל‪ָ ,‬‬ ‫ַ‬ ‫געהאלטן אויף דעם מרא‬ ‫ַ‬ ‫האט‬‫וואס ער ָ‬ ‫ברענגט ַא הספד ָ‬ ‫תקס"ז) "דוד צבי אויערבך חונה ק"ק קרעניץ והקרייז מצ"פ‬
‫נאך בכלל נישט געווען‬ ‫יאר און איז ָ‬ ‫צוואנציג ָ‬ ‫ָ‬ ‫בלויז פינף און‬ ‫אויערבאך זצ"ל‪ָ .‬אט איז זיין‬ ‫ַ‬ ‫דאתרא דער גאון רבי דוד צבי‬ ‫מאהלוב"‪.‬‬ ‫ָ‬
‫געווארן אויפגענומען‬ ‫ָ‬ ‫רב אין קרעמניץ וואו ער איז ערשט‬ ‫לשון‪:‬‬ ‫האט ער געדינט אויף ביידע‬ ‫דאן ָאן ביז צו זיין פטירה ָ‬ ‫פון ַ‬
‫דאזיגע‬ ‫נאר די ָ‬ ‫יאר שּפעטער‪ָ .‬‬ ‫צוואנציג ָ‬ ‫ָ‬ ‫גאנצע דריי און‬ ‫מיט ַ‬ ‫ועל שפים קינה נשאתי על האי שופרא דבלה בארעא‬ ‫ּפאזיציעס‪ .‬ער איז געווען רב אין ביידע קהלות צוגלייך‪ ,‬ווי ער‬ ‫ָ‬
‫גורלאנד ַאליין‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫געווארן צוגעלייגט דורך ח"י‬ ‫ָ‬ ‫ווערטער זענען‬ ‫הדרת כבוד מורינו ורבינו חסיד ועניו הרב הגאון מוהר"ר‬ ‫שרייבט זיך אונטער אין זיין הסכמה אויף דעם מדרש רבה‪,‬‬
‫אין ספר דור דור ודורשיו פון דעם גאון רבי יוסף‬ ‫דוד צבי האב"ד ק"ק קרעמניץ ולבסוף היה האבד"ק ק"ק‬ ‫מאהלוב תק"ע‪" ,‬היום א' י"ט כסלו תקס"ח לפ"ק‬ ‫געדרוקט אין ָ‬
‫סעראצקער רב‪ ,‬סימן קפ"ז ברענגט ער ַאז‬ ‫ָ‬ ‫לעוונשטיין זצ"ל‬ ‫מאהלוב אשר אוהבים נאמנים היינו בחייו‪ ,‬גם עליו נשאתי‬ ‫ָ‬ ‫מאהלוב ומצודתו‬ ‫מאהלוב יצ"ו‪ ,‬דוד צבי אויערבך חופ"ק ָ‬ ‫פה"ק ָ‬
‫געווארן ה' אב שנת תקנ"ג‪ ,‬שרייבט‬ ‫ָ‬ ‫רבי דוד צבי איז נפטר‬ ‫מר שיחי בנהי והגה מספד מר בך' סיון שנת תקס"ח"‪ .‬שטייט‬ ‫פרוסה בק"ק קרעמניץ והקרייז"‪ .‬אויך אויפ'ן ספר כתנות אור‬
‫אויף דעם ר' יודא רובינשטיין אין קובץ תלפיות שנה ב'‬ ‫יאר תקס"ח‪.‬‬ ‫געווארן אין ָ‬ ‫ָ‬ ‫קלאר ַארויס ַאז ער איז נפטר‬ ‫דאך ָ‬ ‫ָ‬ ‫בארדיטשוב תקע"ו שרייבט ער אונטער "ונאום‬ ‫געדרוקט אין ַ‬
‫דאס ָאּפגעדרוקט אין זיין‬ ‫האט ָ‬ ‫חוברת ג–ד ע' ‪ ,479‬און ער ָ‬ ‫ראּפצוברענגען די‬ ‫דא מאריך ַא ָ‬ ‫הרב וועבער איז ָ‬ ‫אויערבאך אב"ד דק"ק‬ ‫ַ‬ ‫דוד צבי בהגאון מו' אריה ליב זצ"ל‬
‫חיבור בינו שנות דור ודור‪:‬‬ ‫פארשידענע דיעות איבער דעם זמן הפטירה פון דעם גאון‬ ‫ַ‬ ‫מאהלוב"‪.‬‬‫קרעמניץ וק"ק ָ‬
‫אין דעם ספר הגדולים החדש פון ר' אהרן וואלדין מערכת‬ ‫ראּפברענגען‬ ‫רבי דוד צבי און די פירכות אויף זיי‪ .‬מיר וועלן ַא ָ‬ ‫ער איז געווען ַא מחותן מיט דעם גאון רבי אפרים זלמן‬
‫געווארן‬ ‫ָ‬ ‫גדולים אות ד' סימן כ"ח שטייט ַאז ער איז נפטר‬ ‫וויאזוי מען לערנט‬ ‫באקומען ַא בליק איבער ַ‬ ‫דעם שמועס און ַ‬ ‫מרגליות זי"ע‪ ,‬זיי טיטולירן זיך איינער דעם צווייטן ַאלס‬
‫האבן זיך טועה‬ ‫אין תקס"ב‪ ,‬וטעו שניהם = און ביידע ָ‬ ‫ָאּפ די ענינים‪.‬‬ ‫"מחותני‪ ,‬ווי מען זעהט אין די תשובה פון דעם גאון רבי דוד‬
‫געווען‪ ,‬זעה אין ס' לקורות הגזירות על ישראל מאת חיים‬ ‫וויאזוי הרב וועבער רעדט דורך דעם ענין‪:‬‬ ‫ָאט איז ַ‬ ‫ראּפגעברענגט אין קובץ נחלת‬ ‫וואס ווערט ַא ָ‬ ‫אויערבאך ָ‬
‫ַ‬ ‫צבי‬
‫גורלאנד הנספח לקובץ אוצר הספרות שנה רביעית‪ ,‬און‬ ‫ַ‬ ‫יונה‬ ‫אין ספר לקורות הגזרות על ישראל‪ּ ,‬פשעמישל תרל"ט אין‬ ‫צבי קובץ ד' ע' כ' ווי אויך אין די תשובה פון דעם גאון רבי‬
‫דארט אין עמוד ‪ 331‬געפינען מיר ַא העתק פון זיין מצבה‪,‬‬ ‫ָ‬ ‫ראּפ "נוסחאות מצבות ישנות‬ ‫חלק אבני מלאים ברענגט ער ַא ָ‬ ‫אפרים זלמן מרגליות זצ"ל אין שו"ת בית אפרים אבן העזר ח"ג‬
‫גורלאנד ַאז רבי דוד‬ ‫ַ‬ ‫ראּפ די ווערטער פון‬ ‫און ער ברענגט ַא ָ‬ ‫ראּפגעברענגט‬ ‫דארט ַא ָ‬ ‫דאלסק"‪ .‬עס ווערן ָ‬ ‫ּפא ָ‬‫מאהלוב ָ‬ ‫בעיר ָ‬ ‫סוף סי' קכ"ז‪.‬‬
‫געווארן תקכ"ח‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫צבי איז נפטר‬ ‫זעקס מצבות‪ .‬די פערטע מצבה לייענט זיך‪:‬‬ ‫זיינע אייניקלעך די ברודער הגאונים רבי ישראל מתתיהו‬
‫דא געברענגט איז טעו שלשתם‪ ,‬ווייל‬ ‫האבן ָ‬ ‫לויט ווי מיר ָ‬ ‫כתר תורה כ"ד תשרי שנת אבוי כי צדיק בדורו נאבד לפ"ק‬ ‫גוואדזיצער רב און זיין ברודער הגאון רבי שלמה‬ ‫אויערבאך ַ‬ ‫ַ‬
‫געווארן תקס"ח‪,‬‬ ‫ָ‬ ‫גאר נפטר‬ ‫ווי געשמועסט איז רבי דוד צבי ָ‬ ‫הגאון חסיד ועניו אמיתי המפורסם בוצינא קדישא מוה"ר‬ ‫ראּפ פון אים‬ ‫בא ַיאנער רב‪ ,‬ברענגען ַא ָ‬ ‫אויערבאך זצ"ל ָ‬
‫ַ‬ ‫אהרן‬
‫ווי מ'זעהט פון דעם ספר ליקוטי שושנים‪.‬‬ ‫דוד צבי אב"ד פה‬ ‫בארימט ספרים‪ .‬ווי‬ ‫דברי תורה און פסקי הלכות אין זייערע ַ‬
‫באמערקן ַאז‬ ‫[הערת המעתיק א‪ .‬זעירא‪ :‬עס איז כדאי צו ַ‬ ‫קרעמניץ והגליל והגליל בהרב הגאון המפורסם ר' אריה‬ ‫צוזאמענגענומען אין דעם‬ ‫פריער געשריבן זענען די דברי תורה ַ‬
‫אין שם הגדולים החדש פון ר' אהרן וואלדין שטייט בכלל‬ ‫ליב ז"ל מסטנסלב‬ ‫ספר נחלת אריה חלק ליקוטי רבי דוד צבי‪.‬‬
‫געווארן תקס"ב‪ ,‬זיין לשון‬ ‫ָ‬ ‫נישט ַאז רבי דוד צבי איז נפטר‬ ‫אין די הערה צייכנט ָאן דער מחבר פון לקורות הגזרות‬ ‫טאכטער פון הרב הגאון‬ ‫זיין פרוי איז געווען הרבנית הענא‪ַ ,‬א ָ‬
‫האט‬ ‫דאס הייסט ַאז אין תקס"ב ָ‬ ‫איז והיה בשנת תקס"ב‪ָ ,‬‬ ‫על ישראל‪ַ ,‬אז דער פרט 'אבוי כי צדיק נאבד' איז דער‬ ‫בראדי‪ ,‬עס איז פון איר ָאּפגעדרוקט ַא‬ ‫רבי אהרן ַאּפטייקער פון ָ‬
‫ער זיכער געלעבט‪ .‬למעשה ווערט צוגעברענגט אין ספר‬ ‫פארגעקומען די‬ ‫אוקראינע ָ‬ ‫ַ‬ ‫יאר תקכ"ח ווען עס זענען אין‬ ‫ָ‬ ‫געהאט בקבלה פון איר שוויגער די מוטער‬ ‫ַ‬ ‫האט‬‫וואס זי ָ‬ ‫תחינה ָ‬
‫גראפיע פון הרה"ק רבי נתן זצ"ל‬ ‫ביא ַ‬ ‫אויטא ָ‬ ‫ָ‬ ‫ימי מוהרנ"ת די‬ ‫גאנטע‬ ‫איוואן ַ‬‫ַ‬ ‫ביטערע הריגות דורך דעם צורר היהודים‬ ‫בלאט שטייט‪" :‬די נייע תחינה‬ ‫פון רבי דוד צבי זצ"ל‪ ,‬אויפ'ן שער ַ‬
‫וואס‬‫ברעסלאווער זי"ע‪ָ ,‬‬ ‫ַ‬ ‫דער תלמיד מובהק פון רבי נחמן‬ ‫אומאן און אין‬ ‫ַ‬ ‫האט אויסגע'הרג'עט טויזנטער אידן אין‬ ‫וואס ָ‬ ‫ָ‬ ‫האבן מיר געפינען אצל הרבנית הצדקת המפורסמת מרת הענא‬ ‫ָ‬
‫אויערבאך שרייבט‬ ‫ַ‬ ‫איז געווען ַאן איידעם ביי רבי דוד צבי‬ ‫ַאנדערע שטעט‪.‬‬ ‫אלמנת הרב המאור הגדול המנוח המפורסם מוהר"ר דוד צבי‬
‫געווארן י"ט אייר תקס"ח‬ ‫ָ‬ ‫קלאר ַאז ר' דוד צבי איז נפטר‬ ‫ער ָ‬ ‫לויט דעם ספר לקורות הגזירות על ישראל‪ ,‬איז די שנת‬ ‫מאהלוב יע"א"‪.‬‬ ‫זצלה"ה שהיה אב"ד דק"ק קרעמניץ ובק"ק ָ‬
‫'ואני עמדתי אצלו בשעת יציאת נשמתו']‪.‬‬ ‫אויערבאך תקכ"ח‪ .‬עס‬ ‫ַ‬ ‫הפטירה פון דעם גאון רבי דוד צבי‬ ‫מאהלוב‪,‬‬ ‫פארבליבן וואוינען אין ָ‬ ‫הרבנית מ' הענא איז ַ‬
‫האט ליטינסקי ָאּפגעדרוקט‬ ‫יאר שּפעטער ָ‬ ‫מיט עטליכע ָ‬ ‫האבן‬ ‫ווארום מיר ָ‬ ‫דאס איז לעכערליך‪ָ ,‬‬ ‫זאגן ַאז ָ‬ ‫איז איבריג צו ָ‬ ‫פארבליבן ַא בריוו פון איר אויף אידיש צו‬ ‫דארט איז ַ‬ ‫און פון ָ‬
‫נאך מצבות פון‬ ‫ראּפ ָ‬ ‫ַא מאמר אין המליץ וואו ער ברענגט ַא ָ‬ ‫פארשידענע הסכמות פון רבי‬ ‫ראּפגעברענגט ַ‬ ‫דאך פריער ַא ָ‬ ‫ָ‬ ‫אויערבאך זצ"ל אבד"ק קרעמניץ‬ ‫ַ‬ ‫איר זון הג"ר מנחם מענדל‬
‫דארט איז ער מעתיק דעם נוסח‬ ‫מאהלוב‪ָ ,‬‬ ‫בית החיים אין ָ‬ ‫דאך ַאז דער‬ ‫יאר תקס"ז און אויך ווייסן מיר ָ‬ ‫דוד צבי פון ָ‬
‫מאל‬ ‫המצבה פון רבי דוד צבי צום ערשטן ָ‬ ‫דאך‬ ‫האט ָ‬ ‫קרעמניצער מגיד מישרים רבי יצחק מייזליש ָ‬
‫כתר תורה‬ ‫יאר‬‫גאנצע פערציג ָ‬ ‫אים מספיד געווען אין תקס"ח‪ ,‬מיט ַ‬
‫שנת היום צדיק בדורו נאבד לפ"ק‬ ‫שּפעטער‪.‬‬
‫צדקת ה' עשה ומשפטיו עם ישראל לפ"ק‬ ‫דאזיגער טעות איז‬ ‫נאר הרב וועבער ווייזט ָאן ַאז דער ָ‬ ‫ָ‬
‫צדקת ה' ומשפטיו עם עשה‬ ‫גאר ַא זיוף‬ ‫זא אומשולדיגער טעות‪ ,‬ער איז ָ‬ ‫גארנישט ַא ַ‬ ‫ָ‬
‫[אינמיטן ַא בילד פון צוויי לייבן]‬ ‫במזיד‪ .‬דער הסבר פון הרב וועבער איז ַאזוי‪:‬‬
‫ישראל‬ ‫האט געדרוקט‬ ‫אויבנדערמאנטער מאמר אבני מלאים ָ‬ ‫ַ‬ ‫דער‬
‫פ"נ הרב המו"צ שניהל עדתו בצדק ובמישור ורבים השיב‬ ‫דארט‬ ‫גורלאנד אין ַא קובץ אוצר הספרות‪ָ ,‬‬ ‫ַ‬ ‫דער חוקר ח"י‬
‫מעון‪ ,‬מנוחתו למעלה בסתר כנפי שכינה אל ה"ה אדמו"ר‬ ‫פאר די נוסחאות המצבות‬ ‫טיילט ער צו דעם קרעדיט ַ‬
‫הגאון חסיד ועניו אמתי המפורסם בוצינא קדישא מוה"ר דוד‬ ‫"רובן באו לידי על ידי האיש המשכיל ר' מנחם נחום‬
‫צבי אב"ד פק"ק בהרב הגאון מוה"ר ארי' ליב זצ"ל‪....‬‬ ‫דאליה‬ ‫ּפא ָ‬
‫ליטינסקי החוקר ודורש על דברי ימי עמינו בפלך ָ‬
‫דאס‬ ‫רשטאנען ַאז ָ‬ ‫ַ‬ ‫פא‬ ‫האט ַ‬ ‫זעט מען בפירוש ַאז ליטינסקי ָ‬ ‫וקדמוניותיו‪ ,‬וקצתם אספתי ממקורות אחרים"‪ .‬ער ברענגט‬
‫וואס לייענט‬ ‫באזונדערע מצבות‪ ,‬און ַאז די מצבה ָ‬ ‫זענען צווי ַ‬ ‫פארשידענע הערות פון נחום ליטינסקי און ער צייכנט‬ ‫אויך ַ‬
‫זיך‬ ‫דאס ָאן בשם אומרו "הערת מנ"ל"‪.‬‬ ‫ָ‬
‫"כתר תורה‪ ,‬כ"ד תשרי שנת אבוי כי צדיק בדורו נאבד‬ ‫אין די ַארכיוון פון הרב וועבער געפינט זיך ָאבער דער‬
‫לפ"ק"‬ ‫כתב יד פון מנחם נחום ליטינסקי וואו ער איז מעתיק די ַאלע‬
‫הגאון חסיד ועניו קדוש ובוצינא קדישא מ' (מכאן והילך‬ ‫מאהליב‬ ‫מצבות‪ ,‬דער כתב יד הייסט "לקורות ישראל בעיר ָ‬
‫נמחקו האותיות לגמרא)‬ ‫דארט אין די‬ ‫דאלסק‪ ,‬מנחם נחום ליטינסקי — מנ"ל" ָ‬ ‫ּפא ָ‬ ‫ָ‬
‫האט‬ ‫גורלאנד ָ‬‫ַ‬ ‫נאר ח"י‬ ‫איז נישט די מצבה פון ר' דוד צבי‪ָ ,‬‬ ‫ראּפ‪:‬‬‫רשימה פון מצבות מצבה מספר ד' ברענגט ליטינסקי ַא ָ‬
‫מחליט געווען מזייף צו זיין‪.‬‬ ‫"כתר תורה כ"ד תשרי שנת אבוי כי צדיק בדורו נאבד‬
‫דארט צו ַאז דער נוטריקון‬ ‫אגב‪ ,‬ליטינסקי לייגט ָ‬ ‫לפ"ק‬ ‫בריוו פון הרבנית מ' הענא‪ ,‬אשת הג"ר דוד צבי אבד"ק‬
‫[פאָרזעצונג אויף זייט ב‪]93/‬‬ ‫הגאון חסיד ועניו קדוש ובוצינא קדישא מ' (מכאן ואילך‬ ‫ומאהלוב‬
‫קרעמניץ ָ‬
‫‪93‬‬ ‫שמות‪ ,‬כ' טבת‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Jan 1, '16‬‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬

‫פאר‬‫געפארן קיין ּפרעשבורג וועגן ַא בחור ַ‬ ‫ָ‬ ‫זונטאג איז ער‬ ‫ָ‬ ‫האט מען מיך איינגעזעצט אין‬ ‫געהאט ָ‬ ‫ַ‬ ‫האב עס נישט‬ ‫איך ָ‬ ‫דאס געלט‬
‫פארדינט ָ‬
‫ַ‬
‫רוואש צו‬ ‫סא ָ‬ ‫געפארן קיין ָ‬ ‫ָ‬ ‫דארט בין איך‬ ‫טאכטער‪ .‬פון ָ‬ ‫זיין ָ‬ ‫דארף מעזא קערעסטעש אין ַארעסט הויז‪.‬‬ ‫ַאריינגעפירט אין ָ‬ ‫געווארן דורכן רבי'ן און דעם‬ ‫ָ‬ ‫איינמאל בין איך ערוועלט‬ ‫ָ‬
‫מיין פעטער ר' מרדכי שלעזינגער‪.‬‬ ‫האט איינגעזעצט‬ ‫האט ר' פנחס געהערט ַאז מען ָ‬ ‫אינדערפרי ָ‬ ‫אונגארישע ישיבות איז ראש ישיבה‬ ‫ַ‬ ‫ראש ישיבה [=אין די‬
‫האב איך‬ ‫סווארדיין ָ‬ ‫גרא ַ‬ ‫ווען איך בין ָאנגעקומען קיין ָ‬ ‫וציאן [=בעיל]‪.‬‬ ‫קא ָ‬ ‫האט ער מיך ַארויסגענומען אויף ָ‬ ‫ַא בחור ָ‬ ‫פאר דעם חשוב'סטן בחור אין ישיבה‪ ,‬דעם‬ ‫געווען ַא טיטל ַ‬
‫באקומען ַא בריוו פון מיין פעטער ר' שמואל שלעזינגער‬ ‫ַ‬ ‫האט זיך‬ ‫האט מיך אויסגעפרעגט ווער איך בין‪ָ ,‬‬ ‫ווען ער ָ‬ ‫האט מען גערופן 'דער‬ ‫האט געפירט די ישיבה ָ‬ ‫וואס ָ‬ ‫רב ָ‬
‫פאר ַאן איידעם‪.‬‬ ‫האם וויל מיך נעמען ַ‬ ‫ברא ַ‬ ‫זצ"ל ַאז ר' שלום ַא ַ‬ ‫למאשער קינד און‬ ‫ַארויסגעשטעלט ַאז ער איז געווען ַאן ַא ַ‬ ‫האלטן און ָאנפירן מיט די ישיבה‬ ‫רבי'] ַאלס גבאי‪[ .‬צו ַ‬
‫האב געענטפערט ַאז איך וועל אי"ה ַאהיימקומען אויף‬ ‫איך ָ‬ ‫טאטן זצ"ל פון קינדווייז ָאן‪ַ .‬אזוי ַאז‬ ‫האט געקענט דעם ַ‬ ‫ער ָ‬ ‫נאך עטליכע‬ ‫קאסעס ווי מענזא‪ ,‬חברת בחורים און כדומה]‪ָ .‬‬ ‫ַ‬
‫האט‬ ‫דעמאלט‪ .‬ר' שלום ָ‬ ‫ָ‬ ‫ווארטן ביז‬ ‫סוכות אויב ער וויל ַ‬ ‫דאס מלומדות ביי אים‪.‬‬ ‫געהאט ָאנצונעמען ָ‬ ‫ַ‬ ‫האב הנאה‬ ‫איך ָ‬ ‫רלאנגט ּפלוצים דער רבי פון מיר ַא חשבון און‬ ‫פא ַ‬ ‫נאטן ַ‬ ‫מא ַ‬
‫ָ‬
‫געמאכט‪.‬‬‫ַ‬ ‫טאכטער ַא כלה‬ ‫האט די ָ‬ ‫געווארט‪ ,‬ער ָ‬ ‫ַ‬ ‫ָאבער נישט‬ ‫פאר די בכורים אום‬ ‫געמאכט ַא סיום ַ‬ ‫ַ‬ ‫דארט אויך‬ ‫האב ָ‬ ‫איך ָ‬ ‫האב ּפונקט‬ ‫פאר ַאלע בחורים‪ .‬איך ָ‬ ‫נאך דערצו ברבים‪ַ ,‬‬ ‫ָ‬
‫פאר‬‫טאג ַ‬ ‫סווארדיין צוויי ָ‬ ‫גרא ַ‬ ‫וועקגעפארן פון ָ‬ ‫ָ‬ ‫איך בין ַא‬ ‫צאלט פערצן גולדן‪.‬‬ ‫בא ָ‬‫דערפאר ַ‬
‫ַ‬ ‫האבן‬ ‫וואס זיי ָ‬ ‫ערב פסח ָ‬ ‫ּפאר שיך פון די חברה געלט‪ .‬מיין‬ ‫מאכן ַא ָ‬ ‫געלאזט ַ‬ ‫ָ‬ ‫מיר‬
‫געהאט ַא מורינו פון‬ ‫ַ‬ ‫האב איך‬ ‫טאש ָ‬ ‫ראש השנה ווען אין ַ‬ ‫פארמעגן‬ ‫סווארדיין מיט ַא ַ‬ ‫גרא ַ‬ ‫ַאזוי ַאז איך בין געקומען קיין ָ‬ ‫פאר פסח ווען איך וועל‬ ‫ּפצוצאלן ַ‬
‫ָ‬ ‫חשבון איז געווען עס ָא‬
‫באגלייט‪ .‬ראש השנה‬ ‫האט מיך ַ‬ ‫גאנצע ישיבה ָ‬ ‫רבי'ן זצ"ל‪ .‬די ַ‬ ‫האב געגלויבט ַאז איך וועל מיר שיין‬ ‫פון דרייסיג גולדן‪ ,‬איך ָ‬ ‫גיין ַארבעטן ַאלס משגיח אין די בעקעריי‪ .‬איצט ָאבער בין‬
‫געפארן קיין‬ ‫ָ‬ ‫דארט בין איך‬ ‫אויפאלו‪ .‬פון ָ‬ ‫ָ‬ ‫בין איך געווען אין‬ ‫קענען אויסקליידן דערפון‪.‬‬ ‫זאגן דעם אמת ווען‬ ‫שלאסן צו ָ‬ ‫בא ָ‬ ‫האב איך ַ‬ ‫דילעמא‪ָ .‬‬
‫ַ‬ ‫איך ַא‬
‫מארק‪ .‬עס‬ ‫דאן געווען ַא גרויסער ַ‬ ‫דעברעצין וואו עס איז ַ‬ ‫ריינגעגאנגען צום רבי'ן‪ ,‬אין יענער צייט‬ ‫ַ‬ ‫איך בין קודם ַא‬ ‫וואס‬ ‫האט מיך געפרעגט "וואו זענען די פינף גולדן ָ‬ ‫דער רבי ָ‬
‫האם‪.‬‬ ‫ברא ַ‬ ‫דארט ַא וועג קיין ַא ַ‬ ‫געמאכט ָ‬ ‫ַ‬ ‫טאקע‬ ‫האט זיך מיר ַ‬ ‫ָ‬ ‫דאך‬‫האט ָ‬ ‫געווארן ַא קינד ל"ע‪ .‬דער רבי ָ‬ ‫ָ‬ ‫איז דעם רבי'ן נפטר‬ ‫האב איך אים געענטפערט "אויף מיינע‬ ‫פעלן פון חשבון?" ָ‬
‫מאמע‬ ‫שאהל‪ .‬די ַ‬ ‫ערב יום כיפור בין איך ָאנגעקומען קין ַ‬ ‫האט איצט געברויכט‬ ‫האב געלט און ער ָ‬ ‫געוואוסט ַאז איך ָ‬ ‫זאל‬‫נשטאט דער רבי ָ‬ ‫ַ‬ ‫פיס‪ "..‬ווייזנדיג אויף די נייע‪ .‬שיך‪ַ .‬א‬
‫האט‬ ‫יאר ָ‬ ‫האט זיך זייער געפריידט צו מיר ווייל שוין דריי ָ‬ ‫ָ‬ ‫געבארגט זעכצן גולדן‪=[ .‬פון‬ ‫ָ‬ ‫האט ער ביי מיר‬ ‫געלט נייטיג ָ‬ ‫צעלאכט און ַאלע בחורים‬ ‫ַ‬ ‫שטארק‬
‫ַ‬ ‫האט ער זיך‬ ‫זיך בייזערן ָ‬
‫פאר‬‫האט אויך ָאנגעגרייט קליידער ַ‬ ‫זי מיר נישט געזען‪ .‬זי ָ‬ ‫מאליגע רבנים זענען‬ ‫דא קען מען אגב זען ווי ָארעם די ַא ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט מיר די פינף גולדן‬ ‫מיטלאכן‪ ,‬און מען ָ‬ ‫ַ‬ ‫האבן געמוזט‬ ‫ָ‬
‫געהאלטן ַא דרשה אין שול‪ .‬דער‬ ‫ַ‬ ‫האב איך‬ ‫מיר‪ .‬סוכות ָ‬ ‫שטאט‬‫ָ‬ ‫זא גרויסע און בעל הבתי'שע‬ ‫געווען‪ַ ,‬אז ַא רב פון ַא ַ‬ ‫געגעבן במתנה‪.‬‬
‫האט מען מיר‬ ‫דאך ָ‬ ‫האט יעדן געוויזן מיין 'מורינו' ָ‬ ‫פעטער ָ‬ ‫האט געמוזט ָאנקומען צו ַאן הלואה פון‬ ‫סווארדיין ָ‬ ‫גרא ַ‬ ‫ווי ָ‬ ‫האב‬ ‫נאר איך ָ‬ ‫נאר געווען גבאי‪ָ ,‬‬ ‫באמת בין איך נישט ָ‬
‫נגעטראגן קיין גלענצענדע שידוכים‪ .‬איז געקומען‬ ‫ָ‬ ‫נישט ָא‬ ‫האט מיר ָאבער זייער‬ ‫ַאן ָארימען ישיבה בחור‪ .‬א‪.‬א‪ .].‬ער ָ‬ ‫דאס בית המדרש‪ .‬יעדן אינדערפרי בין איך‬ ‫אויך גערייניגט ָ‬
‫האט מיר‬ ‫האם‪ ,‬און ער ָ‬ ‫ברא ַ‬ ‫ר' זעליג משה‪ ,‬דער שדכן פון ַא ַ‬ ‫נאר געבליבן מיט פיר גולדן‬ ‫צאלט און איך בין ָ‬ ‫בא ָ‬‫נגזאם ַ‬ ‫לא ַ‬ ‫ַ‬ ‫געקומען דער ערשטער אין בית המדרש און געקערט און‬
‫טאכטער פון ר' נתן הירש‬ ‫נגעטראגן דעם שידוך מיט די ָ‬ ‫ָ‬ ‫ָא‬ ‫געוואנט‪.‬‬
‫ַ‬ ‫נאר געקענט קויפן ַאן ַאלטן‬ ‫האב ָ‬ ‫וואס איך ָ‬ ‫מיט ָ‬ ‫געזאגט ַאז די‬
‫ָ‬ ‫האט דער רבי‬ ‫איינגעהייצט דעם אויוון‪ַ .‬אזוי ָ‬
‫מאכט ר' שלום‬ ‫גמאן‪ .‬ראש חודש כסליו ַ‬ ‫רא ַ‬ ‫דא ָ‬ ‫הורוויץ פון ָ‬ ‫יאר מען רעדט מיר שוין שידוכים‬ ‫צוואנציג ָ‬ ‫ָ‬ ‫דא בין איך שוין‬ ‫ָ‬ ‫פארדינט ַאלס שמש אויך‪.‬‬ ‫האסטו ַ‬ ‫פינף גולדן ָ‬
‫דאס מיידל וועט זיין אויף‬ ‫טאכטער און ָ‬ ‫האם חתונה די ָ‬ ‫ברא ַ‬ ‫ַא ַ‬ ‫האב מיר‬ ‫האב נישט קיין געהעריג מלבוש‪ ,‬איך ָ‬ ‫און איך ָ‬
‫האט זיך‬ ‫געטראפן און דער שידוך ָ‬ ‫ָ‬ ‫האבן זיך‬ ‫די חתונה‪ .‬מיר ָ‬ ‫זייער געשעמט‪.‬‬ ‫ַא בין הזמנימ'דיגע פרנסה‬
‫דאן בין איך ַא חתן‬ ‫וואס ַ‬ ‫פארצויגן ביז חמשה עשר בשבט ָ‬ ‫ַ‬
‫נאך נישט‬ ‫רגמאן‪ַ .‬אזוי ווי איך בין ָאבער ָ‬ ‫ַ‬ ‫דא‬
‫געווארן אין ָ‬ ‫ָ‬ ‫פרק האיש מקדש‬ ‫זאגט מיר‬ ‫לאזט ער מיך רופן ער ָ‬‫נאך פורים ָ‬ ‫איינמאל ָ‬
‫ָ‬
‫האב נישט געקענט חתונה‬ ‫פאר'ן מיליטער ָ‬ ‫רגעשטאנען ַ‬ ‫ַ‬ ‫פא‬ ‫ָ‬ ‫זאל נישט גיין אין ַא בעקעריי ַארבעטן ַאלס משגיח‪ .‬ער‬ ‫איך ָ‬
‫האט‬ ‫דאס ָ‬ ‫הייראט ערלויבעניש‪ָ .‬‬ ‫ַ‬ ‫האבן ָאן ַא סּפעציעלע‬ ‫ָ‬ ‫געפארן‬
‫ָ‬ ‫וועקגעפארן‪ ,‬בין איך‬
‫ָ‬ ‫שבת נחמו איז דער רבי ַא‬ ‫פארן אין ַא‬
‫זאל ָ‬
‫געשאפן ַאן ַאנדערע הכנסה‪ .‬איך ָ‬
‫ַ‬ ‫האט מיר‬‫ָ‬
‫געדויערט זעקס חדשים צו ערלעדיגן ַאזוי ַאז די חתונה איז‬ ‫קיין וויינערן צו מיין פעטער דער וויינערנער רב‪ ,‬רבי יהודה‬ ‫זאל איך בלייבן‬
‫דארט ָ‬‫דארף צו ַא נגיד ר' פנחס קערעסטעש ָ‬ ‫ָ‬
‫האט מיין שווער‬ ‫פארגעקומען חמשה עשר באב‪ .‬דעם נדן ָ‬ ‫ָ‬ ‫פאר‬
‫געוואלט נעמען ַ‬
‫ָ‬ ‫האט מיך‬
‫מייזנער זצ"ל‪ .‬דער פעטער ָ‬ ‫פאר זעכצן‬ ‫לערנען מיט זיינע קינדער ביז איבער פסח ַ‬
‫האט זיי ביי מיר‬ ‫ז"ל אויסגעציילט פינף הונדערט גולדן ער ָ‬ ‫האב אים‬‫וואס איז איצט מיין שוויגער‪ .‬איך ָ‬ ‫טאכטער ָ‬ ‫זיין ָ‬ ‫האב שוין געקענט דעם ר' פנחס פון פריער‪.‬‬ ‫גולדן‪ .‬איך ָ‬
‫געגאנגען‪,‬‬‫ַ‬ ‫געבארגט ַאזוי איז שוין דער נדן לאיבוד‬ ‫ָ‬ ‫ָאבער‬ ‫ָאבער געענטפערט ַאז ָאן מיין מוטער וויל איך נישט ווערן‬ ‫סווארדיין קיין סערעף‬
‫גרא ַ‬‫געגאנגען פון ָ‬
‫ַ‬ ‫מאל‬
‫ווען איך בין ַא ָ‬
‫האב מיר פון דעם געלט געקויפט ַא ש"ס און אויך —‬ ‫איך ָ‬ ‫געווארן ברוגז און גלייך‬
‫ָ‬ ‫ַא חתן‪ .‬איז דער וויינערנער רב‬ ‫ּפאס‬
‫נדארן געבעטן מיין ַ‬
‫זשא ַ‬
‫האבן מיר די ָ‬ ‫באזוכן קרובים ָ‬ ‫ַ‬
‫להבדיל — ַא קו‪...‬‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬ ‫‪DER YID‬‬ ‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬ ‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬
‫*‬

‫מצבות‬
‫אין קומענדיגן נומער אי"ה‪ :‬די באַשרייבונג פון זיין שווער און‬ ‫אויערבאך זצ"ל‬ ‫ַ‬ ‫ב] בנו הג"ר נחמן זאב‬
‫שוויגער און זייערע עלטערן‬ ‫טאכטער איז געווען די ווייב‬ ‫נאסטרישטשער רב [זיין ָ‬ ‫מא ַ‬
‫ָ‬
‫גאלניצע‪,‬‬ ‫יא ָ‬
‫ראזן פון ַ‬
‫ראזן דיין אין וויען און‬
‫פון הגאון רבי נחמן צבי זיידא ָ‬
‫פאטער פון הגאון רבי מרדכי ָ‬ ‫ָ‬ ‫דערציילן‬
‫פילצאליגע עלטערן געשטאַרקט‬ ‫לטישאן‪ .‬ב] הגאון‬
‫יאן מח"ס תפארת‬
‫ַ‬ ‫פא‬
‫הגאון ר' אברהם ארי' ליב רב אין ַ‬
‫בא ַ‬
‫ראזן זצ"ל רב אין ָ‬ ‫רבי שלמה אהרן ָ‬
‫און דערהויבן נאָך אומפארגעסליכע‬ ‫שלמה און טהרת הנפש‪ .‬ג] הג"ר מאיר חיים ז"ל‪ ,‬ער‬
‫דערמאנט אין ספר אלפי ישראל‪ .‬ד] הג"ר ישראל‬ ‫ַ‬ ‫ווערט‬
‫"קינדער שבת" צוגעשטעלט דורך‬ ‫וגוואדזיץ‬
‫ַ‬ ‫נאסטרישטש‬ ‫מא ַ‬‫אויערבאך אבד"ק ָ‬‫ַ‬ ‫מתתיהו‬
‫מח"ס אלפי ישראל ועוד‪.‬‬
‫"המספיק רעספיט"‬ ‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫ג] ַא זון הג"ר ליבוש ז"ל וועלכער איז נפטר‬ ‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫יונגערהייט‪.‬‬ ‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫[פאָרזעצונג פון זייט ב‪]92/‬‬ ‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬
‫טאכטער הרבנית מרת יוטעלע די פרוי פון הג"ר‬ ‫ד] ַא ָ‬
‫די העכערע הימלען‪ .‬צווישן די הויכפונקטן זענען געווען ווען‬ ‫ארי' יהודה מייזליש פון ציעשנוב ַא ברודער פון הג"ר‬
‫[פאָרזעצונג פון זייט ב‪]92/‬‬
‫האבן אליינס איבערגענומען דעם‬ ‫עטליכע זיסע יונגעלעך נ"י ָ‬ ‫ראווער רב [איבער זייערע קינדער וועלן‬ ‫מענדל זצ"ל‪ַ ,‬‬
‫פאן אין די הענט און מיט זייערע בא'חנ'טע קול'עכלעך‬ ‫מייקרא ָ‬
‫ָ‬ ‫מיר שּפעטער ַארומרעדן באריכות]‪.‬‬ ‫באטרעפט תק"מ‪ ,‬ווי פריער געשמועסט איז דער גאון רבי‬ ‫ַ‬
‫געהויבן דעם עולם בעוז ותעצומות‪.‬‬ ‫טאכטער מרת אסתר שינדל ע"ה די רביצין פון‬ ‫ה] ַא ָ‬ ‫געווארן תקס"ח‪ ,‬און די גימטריא פון די‬ ‫ָ‬ ‫דוד צבי נפטר‬
‫פארלאשן די גשמיות'דיגע‬
‫ָ‬ ‫האט מען פאר ַא וויילע‬ ‫אינצווישן ָ‬ ‫ברעסלאוו זצ"ל‪.‬‬
‫ַ‬ ‫שטערנהארץ פון‬
‫ַ‬ ‫הרה"ק רבי נתן‬ ‫נאך צריך ביאור‪ .‬אויסער אויב‬ ‫נוטריקון אויף די מצבה איז ָ‬
‫האבן באקומען קאלירטע לעמפעלעך‬ ‫לעקטער‪ ,‬אלע קינדער ָ‬ ‫טאכטער מרת חיה אשת הגאון רבי אהרן שמעון‬ ‫ו] ַא ָ‬ ‫האט ליטינסקי אויך‬‫מיר קענען ָאננעמען ַאז פון ַאלטקייט ָ‬
‫האט‬‫קאלירן‪ ,‬די קאפעליע ָ‬ ‫וועלכע שיינען מיט אלע ָ‬ ‫יאמּפעלע‪.‬‬ ‫אבד"ק ַ‬ ‫נישט אויסגעלייענט דעם פרט השנה געהעריג‪.‬‬
‫וואס איז שייך‬
‫ַארויפגעצויגן אויף די העכסטע ָאקטאוועס‪ ,‬און ָ‬ ‫טאכטער מרת שרה אשת הג"ר חיים צבי מו"ץ‬ ‫ז] ַא ָ‬ ‫דארף לייענען‬
‫[הערת המעתיק א‪ .‬זעירא‪ :‬ס'קען זיין ַאז עס ַ‬
‫צו זאגן‪ ...‬די ווענט זענען מיטגעטאנצן‪.‬‬ ‫בקרעמניץ‪[ .‬זעה ווייטער]‬ ‫דאס איז גימטריא תקס"ח]‪.‬‬ ‫וואס ָ‬
‫הצדיק לדורו נאבד ָ‬
‫האבן‬‫ארום דעם ַזאל זענען געשטאנען פילע געסט וועלכע ָ‬ ‫וואס איז‬‫ח] מרת דינה'לע אשת הרב רבי גדליה יונה ָ‬
‫האבן מיטגעהאלטן דעם‬ ‫וואס זיי ָ‬
‫איינזאפן ָ‬
‫ַ‬ ‫נישט געקענט גענוג‬ ‫געפארן קיין ארץ ישראל פון אים איז איבערגעבליבן ַא‬ ‫ָ‬ ‫זרעו אחריו‬
‫נאך‬
‫האבן זיך געווישט די אויגן פון התרגשות ָ‬ ‫שבת‪ ,‬מאנכע ָ‬ ‫פארצווייגטע משפחה עד היום הזה‪.‬‬ ‫ריזיגע ַ‬
‫נסטראציע פון ליבשאפט און הארץ צו די טייערע‬ ‫ַ‬ ‫דעמא‬
‫ָ‬ ‫ַא ַזא‬ ‫*‬ ‫אויערבאך זענען געווען‪:‬‬
‫ַ‬ ‫די קינדער פון רבי דוד צבי‬
‫לעכטיגע קינדערלעך‪.‬‬ ‫אין קומענדיגן נומער אי"ה‪:‬‬ ‫אויערבאך‪ ,‬קרעמניצער‬
‫ַ‬ ‫א] בנו הגאון רבי מנחם מענדל‬
‫עס שרייט זיך ַארויס‪ ,‬מי כעמך ישראל‪.‬‬ ‫רבני קרעמניץ פון משפחת אויערבאַך‬ ‫רב‪[ .‬זעה ווייטער]‬
 ‫קהילות‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬ ‫‪DER YID‬‬
‫וארא‪ ,‬כ"ז טבת‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Jan 8, '16‬‬
‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬
‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫‪100‬‬
‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬

‫מצבות‬
‫מאסי‪ ,‬די מוטער פון הרבני החסיד‬ ‫טשארנע ָ‬‫ָ‬ ‫פאטער פון מרת‬ ‫ָ‬
‫אויערבאך ז"ל פון צפת‪ ,‬דער מו"ל פון ספר‬
‫ַ‬ ‫מו"ה אליעזר חיים‬
‫גדולת דוד‪.‬‬
‫נאך היינט אויפ'ן‬‫וואס געפינען זיך ָ‬ ‫צווישן די מצבות ָ‬
‫"נייעם" בית החיים אין קרעמניץ געפינט זיך די מצבה פון‬
‫מרת מירל אשת רבי חיים מרגליות פון קרעמניץ ַאן אייניקל‬
‫אויערבאך זצ"ל קרעמניצער רב זי איז‬
‫ַ‬ ‫פון רבי מנחם מענדל‬
‫געווארן כ"ט שבט תרצ"ה‪ָ .‬אט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬ ‫ָ‬

‫אשה זקנה ישרה ותמימה‬

‫נפטר‬
‫פ"נ‬
‫דערציילן‬
‫מ' מיריל נכד' הרב הגאון ר'‬
‫מנחם מענדיל אורבך אב"ד‬
‫דפה אשת המנוח ר' חיים‬
‫מרגליות‬
‫נפטרה כ"ט שבט שנת‬
‫תרצ"ה לפק‬
‫ת'נ'צ'ב'ה'‬

‫האט ממלא מקום‬ ‫וואס ָ‬‫דער איידעם פון רבי מנחם מענדל ָ‬
‫געווען ַאלס רב אין קרעמניץ איז געווען הגאון רבי חיים‬
‫דאטום פון זיין פטירה איז אונז‬ ‫אויערבאך זצ"ל‪ ,‬קיין גענויער ַ‬ ‫ַ‬
‫האט ער שוין נישט געלעבט אין‬ ‫קאנט ָאבער זיכער ָ‬ ‫בא ַ‬ ‫נישט ַ‬ ‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫בלאט‬
‫דערמאנט אויפ'ן שער ַ‬‫ַ‬ ‫יאר תרכ"ב‪ .‬ווייל ער ווערט שוין‬ ‫ָ‬ ‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫פון ספר מלבושי טהרה מיט די ברכת המתים‪ ,‬זצ"ל‪.‬‬ ‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫שוואגער איז געווען הגאון רבי חיים צבי בערינשטיין‬ ‫ָ‬ ‫זיין‬ ‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬
‫זצ"ל בן הרבני החסיד המופלג רבי יחיאל מיכל בערינשטיין‬
‫נאך געלעבט אין תרמ"ו‪ ,‬ער איז אויך געווען‬ ‫האט ָ‬ ‫זצ"ל‪ .‬ער ָ‬ ‫שטאט דובנא וואו‬‫ָ‬ ‫דורכפארנדיג די‬
‫ָ‬ ‫מיר געפינען אין תרי"ב‬ ‫[פאָרזעצונג פון פאָריגן נומער]‬
‫קאטירבורג‪ .‬זיין זון איז געווען הג"ר נפתלי הירץ‬ ‫רב אין ַ‬ ‫ער גיט ַאן הסכמה אויף דעם ספר ביאור מנחם‪ ,‬ער שרייבט‬
‫בערינשטיין דער מחבר פון הר ציון אבל משה‪ַ ,‬א הספד אויף‬ ‫זיך אונטער "באעה"ח יום ה' ח"י אלול תרי"ב פה דובנא רבתי‬
‫נטיפיארי ז"ל און דער ספר צנתרות‬ ‫ָ‬ ‫מא‬
‫דעם שר רבי משה ָ‬ ‫אוירבאך בהרב הגאון המנוח מו"ה מנחם‬
‫ַ‬ ‫הק' נפתלי הירץ דוב‬
‫אויערבאך‬
‫ַ‬ ‫רבני קרעמניץ פון משפחת‬
‫הזהב אויף הלכות פסח‪.‬‬ ‫מענדל זצללה"ה שהיה אבד"ק קרעמניץ והגליל‪".‬‬ ‫אויערבאך איז‬
‫ַ‬ ‫נאך די פטירה פון דעם גאון רבי דוד צבי‬ ‫ָ‬
‫ר' נפתלי הירץ שרייבט אונטער אויפ'ן שער פון הר ציון‪:‬‬ ‫‪ ]2‬דער זון הרבני המופלג הצדיק רבי שלמה ז"ל‪ ,‬פון‬ ‫געווארן אויפגענומען אויף זיין ָארט‪ ,‬דער גאון רבי שלום צבי‬ ‫ָ‬
‫כל אלה עשתה יד הרב המאוה"ג כו' מו"ה נפתלי הירץ‬ ‫וויניצע‪.‬‬ ‫זבארוב‪ .‬ער איז נפטר‬ ‫רוקח זצ"ל‪ .‬ער איז פריער געווען רב אין ַ‬
‫נ"י בערינשטיין היושב על כסא הוראה בעיר קרעמיניץ מחוז‬ ‫‪ ]3‬דער זון הרב רבי אברהם ז"ל‪ ,‬וועלכער איז נעבעך נפטר‬ ‫האט זיך צוריק ָאנגעהויבן‬ ‫נאך אים ָ‬ ‫געווארן אין שנת תק"פ‪ָ .‬‬ ‫ָ‬
‫וואלין במדינת רוסיא בהרב המופלא הישיש מו"ה חיים צבי‬ ‫ָ‬ ‫געווארן יונגערהייט‪.‬‬
‫ָ‬ ‫אויערבאך‪ ,‬די‬
‫ַ‬ ‫אין קרעמניץ די שלשלת הרבנים פון משפחת‬
‫נ"י נין ונכד להגאון מופת הדור המנוח מו"ה דוד צבי אבד"ק‬ ‫טאכטער הרבנית שפרה בריינדל די פרוי פון הגאון‬ ‫‪ַ ]4‬א ָ‬ ‫קינדער און אייניקלעך פון הגאון רבי דוד צבי זצ"ל‪.‬‬
‫ומאהליב בהגאון האמיתי מו"ה ליבוש אורבך‬ ‫ָ‬ ‫קרעמניץ‬ ‫פאטער‬‫רבי חיים זצ"ל קרעמניצער רב‪ ,‬ער איז געווען דער ָ‬ ‫אויערבאך‬
‫ַ‬ ‫דער ערשטער רב פון משפחת הגאון רבי דוד צבי‬
‫ניסלאב‪"....‬‬
‫ָ‬ ‫סטא‬
‫ַ‬ ‫אבד"ק‬ ‫פון הגאון רבי דוד צבי זצ"ל רב אין דובנא בעל מחבר ספר‬ ‫אויבנדערמאנטער זון פון רבי דוד צבי‬ ‫ַ‬ ‫זצ"ל איז געווען דער‬
‫שּפעטער ביים סוף פון דעם "מכתב לחכמי דורי" שרייבט‬ ‫מלבושי טהרה‪.‬‬ ‫אויערבאך זצ"ל‪ .‬ער איז‬ ‫ַ‬ ‫זצ"ל דער גאון רבי מנחם מענדל‬
‫ער אונטער‪:‬‬ ‫קארעץ‪ ,‬דער‬ ‫טאכטער מרת רוזא מרים ז"ל פון ָ‬ ‫‪ַ ]5‬א ָ‬ ‫יאר תק"פ‪.‬‬ ‫געווארן אויפגענומען ַאלס רב אין קרעמניץ אין ָ‬ ‫ָ‬
‫"אלה דברי הצעיר המתאבק בעפר רגלי ת"ח נפתלי הירץ‬ ‫יאנער רב זצ"ל‬ ‫בא ַ‬ ‫זיין ּפלימעניק רבי שלמה אהרן דער ָ‬
‫בלא"א הרב מו"ה חיים צבי‪ ,‬בהרבני המופלא ומופלג החסיד‬ ‫ברענגט אין זיין ספר טהרת הנפש ווען ער רעדט פון עניני‬
‫מו"ה יחיאל מיכל ז"ל"‬ ‫האב איך געהערט פון זיין הייליג מויל‬ ‫מאל ָ‬ ‫נטילת ידים "פיל ָ‬
‫ווייטער בי די ענדע פון פתח דבר‪:‬‬ ‫נאסטרישטש]‬ ‫מא ַ‬‫פאטער דער גאון רבי נחמן זאב פון ָ‬ ‫[פון זיין ָ‬
‫"והנני חותם בשמי הצעיר נפתלי הירץ בלא"א הרב מו"ה‬ ‫האט אויסגעלויבט דעם אופן פון נטילת ידים פון מיין‬ ‫וואס ער ָ‬ ‫ָ‬
‫חיים צבי נ"י"‬ ‫פעטער‪ ,‬ד‪.‬ה‪ .‬זיין ברודער הרב הקדוש והגאון וכו' מו"ה מנחם‬
‫(זיטאמיר‬
‫ָ‬ ‫בלאט פון ספר צנתרות הזהב‬ ‫ַ‬ ‫אויפ'ן שער‬ ‫האט מיר דערציילט ַאז‬ ‫מענדל אב"ד דק"ק קרעמניץ‪ ,‬און ער ָ‬
‫תרס"ה)‪:‬‬ ‫וואסער עד‬ ‫בשעת'ן ָאּפגיסן פלעגט איינער צוגיסן אויף אים ַ‬
‫מאתי הדל והצעיר הק' נפתלי הירץ מו"צ דק' קרעמיניץ‬ ‫יאר ַאלט בין‬ ‫גאר יונג פופצן ָ‬ ‫אין לשער‪ .‬ווען איך בין געווען ָ‬
‫ואלין יע"א בהרב המופלג והמפורסם ר' חיים צבי‬ ‫מחוז ָ‬ ‫בראד‪ ,‬איז צו מיר געקומען דער ָארטיגער‬ ‫ָ‬ ‫איך געווען אין‬
‫קאטירבורג [בהרבני החסיד המופלג הנעלה למאד ר'‬ ‫אבד"ק ַ‬ ‫נאמען איז געווען רבי שאול און ער שוין געווען‬ ‫דיין‪ ,‬זיין ָ‬
‫מרדכי יחיאל מיכל ז"ל] נין ונכד להגאון הצדיק ר' דוד צבי ז"ל‬ ‫האט‬ ‫האט מיר דערציילט ַאז ער ָ‬ ‫ַא זקן ושבע ימים‪ ,‬און ער ָ‬
‫מאהליב והגליל בהגאון הצדיק‬ ‫אבד"ק קרעמיניץ והגליל ודק' ָ‬ ‫פארציילט‬ ‫האט מיר ַ‬ ‫גוט געקענט דעם פעטער מיינעם‪ .‬ער ָ‬
‫אורבאך אבד"ק‬
‫ַ‬ ‫מופה"ד המפורסם בדורו הר' ארי' ליבוש‬ ‫האט אים‬ ‫פון דעם נטילת ידים פון פעטער‪ .‬דער פעטער ָ‬
‫ניסלאב ולמעב"ק‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫סטא‬
‫ַ‬ ‫מאל איז צו אים געקומען אין חלום כבוד אביו‬ ‫דערציילט ַאז ַא ָ‬
‫ווי עס זעט אויס‪ ,‬איז הרב רבי חיים צבי בערינשטיין זצ"ל‬ ‫דער זיידע הרב הקדוש הגאון אמיתי מופת הדור וכו' מו"ה‬
‫קאטירבורג בסוף ימיו‪ ,‬ווייל אויפ'ן‬ ‫געווארן רב אין ַ‬ ‫ָ‬ ‫ערשט‬ ‫ומאהלוב והגליל‪,‬‬ ‫דוד צבי זצוקלה"ה אב"ד דק"ק קרעמיניץ ָ‬
‫ערשטן ספר זיינעם ברענגט דער זון רבי נפתלי הירץ צו דעם‬ ‫געזאגט מיט דעם לשון‪" :‬מיין טייערער זון‬ ‫ָ‬ ‫האט אים‬ ‫און ער ָ‬
‫קאטירבורג‪ ,‬און ערשט אויף‬ ‫פאטער ָאן דעם טיטל אבד"ק ַ‬ ‫ָ‬ ‫זאלסט וויסן ַאז די פמליא של מעלה לויבן און רימען זייער‬ ‫ָ‬
‫וואס עס איז געדרוקט‬ ‫דעם שּפעטערדיגן ספר צנתרות הזהב ָ‬ ‫אויס דיין נטילת ידים‪".‬‬
‫קאטירבורגער‬ ‫טאטן ַאלס ַ‬‫דערמאנט ער דעם ַ‬‫ַ‬ ‫געווארן תרס"ה‬ ‫ָ‬ ‫די רביצין פון הגאון רבי מנחם מענדל זצ"ל איז געווען‬
‫רב‪.‬‬ ‫זלאזשיץ‬‫הרבנית מרת מרת ּפערל בת הג"ר שמואל אבד"ק ָ‬
‫דער קומענדיגער רב אין די שלשלת פון רבי דוד צבי‬ ‫געהאט דריי זין און‬ ‫ַ‬ ‫האבן‬
‫ַאן אייניקל פון מהרש"א זי"ע‪ .‬זיי ָ‬
‫טאקע‬ ‫האט משמש געווען אין קרעמניץ איז ַ‬ ‫וואס ָ‬ ‫אויערבאך ָ‬ ‫ַ‬ ‫די מצבה פון מ' מירל אשת הרבני‬ ‫צוויי טעכטער‪.‬‬
‫האט ער‬ ‫געווען ָאט דער רבי נפתלי הירץ‪ ,‬ווי עס ווייזט אויס ָ‬ ‫מו"ה חיים מרגליות‪ ,‬אין קרעמניץ‬ ‫‪ ]1‬דער זון הגאון רבי נפתלי הירש הירץ אבד"ק מיאכקיווקע‪,‬‬
‫‪101‬‬ ‫וארא‪ ,‬כ"ז טבת‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Jan 8, '16‬‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬

‫וואהל‬ ‫און זיין פרוי היחסנית מ' פיגא בת הג"ר יצחק אייזיק ַ‬ ‫הצעירה לאיש משכיל איש אשר רוח בו בר אבהן ובר אוריין‬ ‫נאך איידער‬
‫יארן ַאלס דיין אין קרעמניץ ָ‬‫סאך ָ‬
‫שוין געדינט ַא ַ‬
‫פארצווייגטע‬ ‫האבן אינאיינעם אויפגעשטעלט ַא ַ‬ ‫מּפרעמיסלא‪ָ ,‬‬ ‫מזה בן מזה הוא כבוד חתני ידידי הרב החריף ובקי המופלג‬ ‫שטאט‪ .‬ווי עס ווערט‬
‫ָ‬ ‫האט אים אויפגענומען ַאלס רב אין‬ ‫מען ָ‬
‫משפחה‪ ,‬אין די איצטיגע סעריע וועלן מיר צוברענגען פילע‬ ‫השנון ירא ה' מרבים מו"ה ישראל מתתי' נ"י בן אחי חמותי‬ ‫דארט‬‫האט משמש געווען ָ‬ ‫באצייכנט אויף זיין מצבה ַאז ער ָ‬ ‫ַ‬
‫ידיעות איבער די חשוב'ע משפחות‪ ,‬פון דעם אוצר פון הרב‬ ‫הרב המנוח הצדיק חסיד ועניו בוצינא קדישא חו"פ מו"ה נחמן‬ ‫געווארן א' טבת תרצ"ז און‬
‫ָ‬ ‫יאר‪ .‬ער איז נפטר‬ ‫מער ווי פופציג ָ‬
‫וועבער‪.‬‬ ‫מאניסטרישטץ בן‬ ‫אויערבאך מנוחתו כבוד בק' ָ‬
‫ַ‬ ‫זאב זצללה"ה‬ ‫געווארן אין בית החיים אין קרעמניץ‪ָ .‬אט‬
‫ָ‬ ‫האלטן‬
‫בא ַ‬
‫ער איז ַ‬
‫פאלגענד איז ַא טיילווייזע רשימה פון זייערע קינדער לויט‬ ‫ָ‬ ‫אויערבאך‬
‫ַ‬ ‫לאותו צדיק הרב הגאון המפורסים מו"ה דוד צבי‬ ‫איז דער נוסח פון זיין מצבה‪:‬‬
‫שטאטישע מקורות‬ ‫ָ‬ ‫האט אויסגעשעּפט פון די‬ ‫ווי הרב וועבער ָ‬ ‫ומאהלוב ושאר ק"ק"‪.‬‬
‫זצללה"ה שהי' אבד"ק קרעמיניץ ָ‬
‫[דאס איז ּפרעמיסלא] און פון לבוב אין‬ ‫ָ‬ ‫אין ּפשעמישל‬ ‫זייערע קינדער זענען געווען‪:‬‬
‫ּפאל‪ ,‬ווי אויך פון ַאנדערע מקורות‪ .‬צוליב די גרויסע‬ ‫רנא ָ‬
‫טא ָ‬ ‫ַ‬ ‫אויערבאך‬
‫ַ‬ ‫‪ )1‬די רביצין פון איר קוזין הג"ר ישראל מתתיהו‬
‫אריכות וועלן מיר שילדערן יעדן פון די קינדער מיט זיינע‬ ‫נאסטרישטש מח"ס אלפי ישראל הנ"ל‬ ‫מא ַ‬‫מציעשנוב ואבד"ק ָ‬
‫דערנאך צוריקקומען צו‬ ‫ָ‬ ‫קינדער און ווייטערדיגע דורות און‬ ‫‪ַ )2‬א זון‪ ,‬הג"ר אביגדור ארי' ליבוש הורוויץ מציעשנוב‪,‬‬
‫די ַאנדערע אויפ'ן סדר‪:‬‬ ‫דערמאנט אין די הקדמה צום ספר אלפי ישראל‬ ‫ַ‬ ‫ער ווערט‬
‫א] ַא זון הג"ר יוסף חנניא ליפא מייזליש אבד"ק ּפרעמישלא‬ ‫"ועל הטוב יזכר האי גברא יקירא היא כבוד גיסי ותלמידי ידיד‬
‫קאּפיטל]‬ ‫באזונדער ַ‬ ‫[וועגן אים און זיין משפחה אין ַא ַ‬ ‫נפשי הנגיד המופלג ושנון המושלם אשכול הכופר חכם וסופר‬
‫טאכטער מ' מינדל ע"ה די ווייב פון הג"ר יוסף‬ ‫ב] ַא ָ‬ ‫שלשלת היוחסין בנש"ק וגאונים מוה' אביגדור ארי' ליבוש‬
‫שעהנפעלד ז"ל מק"ק ּפרעמישלא [וועגן אים און זיין משפחה‬ ‫הורוויץ נ"י מפה"ק"‬
‫קאּפיטל]‪,‬‬ ‫באזונדער ַ‬ ‫אין ַא ַ‬
‫ג] ַא זון הרבני מו"ה ר' אהרן מייזליש ז"ל מק"ק לבוב‬ ‫פאטער פון דעם‬ ‫ג] הג"ר נפתלי הירץ מייזליש זצ"ל דער ָ‬
‫קאּפיטל]‬ ‫באזונדער ַ‬ ‫וּפשעמישל [אים אין זיין משפחה אין ַא ַ‬ ‫גאון רבי יוסף חנניה ליפא מייזליש אבד"ק ּפרעמישלא מח"ס‬
‫טאכטער מ' הענא ע"ה די ווייב פון הרבני מו"ה ר'‬ ‫ד] ַא ָ‬ ‫פני יוסף‪ ,‬וס' תקנות עגונות למהר"ל ועוד‪ .‬דער ּפרעמישלער‬
‫עזריאל פרענקל ז"ל מק"ק ּפרעמישלא‪ ,‬בן הרבני מו"ה ר'‬ ‫דערמאנט זיין יחוס אין דעם ספר תקנת עגונות‪.‬‬
‫ַ‬ ‫רב‬
‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫פנחס פרענקל ז"ל וזו' מ' עטיל‪ .‬מ' הענא איז נפטר‬ ‫"ומצד אבי היקר הרב המופלג וכו' מ' נפתלי הירץ נ"י‬
‫טאג י"ט סיון תרמ"ז [למס' יוני‬ ‫יאר אין ָ‬ ‫אין עלטער פון זעכציג ָ‬ ‫מייזליש‪ ,‬הנה אבי היקר הרב המופלג נ"י הוא בן הרב המנוח‬
‫מאן הרבני מו"ה ר' עזריאל פרענקל איז נפטר‬ ‫‪ ,]'887 11‬איר ַ‬ ‫ראווע‬‫מ' ארי' יודא אחיו של הגאון מ' מנחם מענדיל אבד"ק ַ‬
‫יאר‬‫געווארן אין ּפשעמישל אין עלטער פון צוויי און זיבציג ָ‬ ‫ָ‬ ‫ז"ל‪ ,....‬ואבי היקר נ"י הוא בן לאמי זקנתי הצנועה הצדקת‬
‫כ"ב ניסן תרנ"ב [למס' ַאּפריל ‪ ]'892 19‬ושם מנו"כ‪.‬‬ ‫המפורסמת מ' יוטא ז"ל מצעשנוב בת הגאון הצדיק המפורסם‬
‫פון זיינע קינדער ווייסן מיר‪:‬‬ ‫אויערבאך שהי' אב"ד דק' קרעמניץ ואב"ד דק'‬
‫ַ‬ ‫מוה' דוד צבי‬
‫‪ ]1‬אייזיק‪ ,‬געבוירן אין ּפשעמישל‪ ,‬י' אדר תרכ"ה [למס'‬ ‫מאהלוב ‪"...‬‬
‫ָ‬
‫מארטש ‪]'865 8‬‬ ‫ַ‬ ‫ַאזוי שרייבט ער אויך אין די הסכמה צום ספר אלפי ישראל‪:‬‬
‫‪ ]2‬ליפא געבוירן אין ּפשעמישל‪ ,‬י' אב תרכ"ו [למס' יולי‬ ‫"כבוד ש"ב הרב החריף ובקי המופלג השנון המשכיל ונבון‬ ‫די מצבה פון הג"ר נפתלי הירץ אבד"ק קרעמניץ‬
‫‪]'866 22‬‬ ‫דבר מגזע מרומי היחוס והמעלה מוה' ישראל מתתיהו נ"י‬
‫געווארן קליינערהייט‪ ,‬הילדה‬ ‫ָ‬ ‫וואס איז נפטר‬‫טאכטער ָ‬ ‫ה] ַא ָ‬ ‫אויערבאך בן כבוד דודי הרב הצדיק המנוח המפורסם מו"ה‬ ‫ַ‬
‫נאט טבת‬ ‫מא ַ‬‫רבקה ע"ה‪ ,‬זי איז געבוירן אין ּפשעמישל‪ ,‬אין ָ‬ ‫נחמן זאב זצללה"ה"‪ .‬ווייל זייענדיג ַאן אייניקל פון רבי דוד‬
‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫תקע"ט [למס' דעצעמבער ‪ ,]'818‬זי איז נעבעך נפטר‬ ‫צבי איז אים דער גאון רבי נחמן זאב געווען ַא פעטער‪.‬‬ ‫אשרי מי שבא לכאן ותלמודו בידו‬
‫יאר ַאלט אין שנת תק"פ‪.‬‬ ‫נדערטהאלבן ָ‬
‫ַ‬ ‫זייענדיג ַא‬ ‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫הג"ר נפתלי הירץ מייזליש מּפרעמישלא איז נפטר‬ ‫פ'נ'‬
‫געווארן קליינערהייט‬ ‫ָ‬ ‫וואס איז נפטר‬ ‫טאכטער ָ‬ ‫נאך ַא ָ‬ ‫ו] ָ‬ ‫יאר‪ ,‬ערב ראש חודש‬ ‫אין עלטער פון בערך פינף און ַאכציג ָ‬ ‫איש צדיק תמים ירא ד'‬
‫הילדה ּפערל ע"ה‪ ,‬זי איז געבוירן אין ּפשעמישל תמוז תק"פ‬ ‫נואר ‪ .]'874‬אין די צייטונג‬
‫יא ַ‬‫שבט תרל"ד [ולמספרם ‪ַ 15‬‬ ‫הרב הגאון מורינו ורבינו‬
‫נאך דריי חדשים‪,.‬‬ ‫געווארן ָ‬
‫ָ‬ ‫[למס' יולי ‪ ,]'820‬און איז איז נפטר‬ ‫"המגיד" מיום ט' שבט שנת תרל"ד איז געדרוקט ַא קליינע‬ ‫נפתלי הירץ ב"ר צבי‬
‫ז] ַא זון שמשון געבוירן אין ּפשעמישל בחודש ניסן תקפ"ד‬ ‫מודעה איבער זיין פטירה‪" :‬החר"ג פפעפער מעיר פרשמיסל‬ ‫ששמש פה בכתר הרבנות‬
‫[למס' ‪]'824‬‬ ‫מודיע לנו כי בער"ח שבט גוע שם וימת הרב המופלג החכם‬ ‫יותר מחמשים שנה‬
‫*‬ ‫והצדיק מו"ה נפתלי הירץ מייזלס נ"ע בשנת חמש ושמונים‬ ‫באחזה פלצות ‪........‬‬
‫אין קומענדיגן נומער אי"ה‪ :‬הג"ר יוסף חנניא ליפא מייזליש‬ ‫לימי חייו תנצב"ה"‪.‬‬ ‫נפ' א' טבת שנת תרצ"ז‬
‫אבד"ק ּפרעמישלא‬ ‫"הרב החריף ירא ד' שלשלת היוחסין מו' נפתלי הירץ‬ ‫ת'נ'צ'ב'ה'‬
‫טאכטער מינדל'ס מצבה]‬ ‫[דאס לשון פון זיין ָ‬‫מייזליש זצ"ל" ָ‬ ‫*‬

‫משפחת מייזליש נכדי הגאון‬

‫צו באַקומען‬ ‫אויערבאך זצ"ל‬
‫ַ‬ ‫רבי דוד צבי‬

‫“דער איד" אויף אימעיל‬ ‫טאכטער פון‬ ‫האבן שוין פריער געשמועסט איז איין ָ‬ ‫ווי מיר ָ‬
‫דעם קרעמניצער רב געווען הרבנית יוטעלע אשת רבי ארי'‬
‫יודא מייזליש ז"ל מציעשינוב‪.‬‬
‫יעדע וואָך דאָנערשטאָג צופרי‬ ‫פאלגנדע קינדער‪:‬‬ ‫געהאט די ָ‬
‫ַ‬
‫טאכטער‪ ,‬די רביצין פון איר קרוב הגאון רבי ארי'‬
‫האבן‬
‫זיי ָ‬
‫א] ַא ָ‬
‫פאטער פון הגאון‬‫יודא יעקב מייזליש זצ"ל ּפיעטריקובער רב‪ָ ,‬‬
‫לאסקער רב בעל חידושי הרד"ד‪.‬‬ ‫רבי דוד דוב מייזליש זצ"ל ַ‬
‫רופט אין ָאפיס‪:‬‬ ‫טאכטער‪ ,‬די רביצין פון הג"ר משה צבי הורוויץ‬ ‫ב] ַא ָ‬
‫‪718.797.3900‬‬ ‫[א ברודער פון הג"ר יצחק שמשון הורוויץ‬ ‫מייזליש מציעשנוב ַ‬
‫טשערנאוויץ] ַא זון פון הג"ר אביגדור הורוויץ‬
‫ָ‬ ‫מייזליש אבד"ק‬
‫קאמינקא‪ ,‬נפטר י"ז תמוז תקצ"א‪[ ,‬זיין ווייב מ'‬ ‫אבד"ק ַ‬
‫טאכטער פון הג"ר משה צבי הירש מייזליש אבד"ק‬ ‫פריידא‪ַ ,‬א ָ‬
‫ָאדער אויף אימעיל‪:‬‬ ‫לקאווא] ולמעב"ק [זעה‬ ‫זא ַ‬
‫לקאווא בן הג"ר שמשון אבד"ק ַ‬ ‫זא ַ‬‫ַ‬
‫‪subscriptions@deryid.org‬‬ ‫דעם יחוס אין סוף ספר אלפי ישראל — לבוב תרמ"ו]‬
‫הג"ר משה צבי שרייבט אין ספר אלפי ישראל מהדורא ג'‬
‫(לבוב תרמ"ו) "עוד הגדיל עמדי להיות בעזרתי לתת את בתי‬
 ‫קהילות‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬ ‫‪DER YID‬‬
‫בא‪ ,‬ה' שבט‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Jan 15, '16‬‬
‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬
‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫‪126‬‬
‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬

‫מצבות‬
‫האט ער אין‬ ‫דארט ָ‬ ‫האט געוואוינט אין ּפרעמיסלא‪ ,‬און ָ‬ ‫ער ָ‬
‫יאר תרט"ו‬ ‫יאר תר"ז ָאּפגעדרוקט זיין ספר פני יוסף‪ ,‬און אין ָ‬ ‫ָ‬
‫האט ער געדרוקט זיין ספר קונטרס עגונות למוהר"ל‪ ,‬אין‬ ‫ָ‬
‫געווארן ַאלס רב אין‬ ‫ָ‬ ‫שנת תרי"ח בערך איז ער אויפגענומען‬
‫האט משמש געווען‬ ‫געבורט–שטאט ּפשעמישל וואו ער ָ‬
‫ביז זיין פטירה אין יונגן עלטער פון בלויז צוויי אין פערציג‬
‫טאג ל"ג‬ ‫פאטער ר' הירץ‪ ,‬אין ָ‬

‫האט ער געדרוקט בחייו די צוויי ספרים‪ ,‬ס'‬

‫לקאווא‬‫(זא ַ‬
‫נאך ביים לעבן פון זיין ָ‬

‫פני יוסף (לבוב תר"ז) וס' קונטרס עגונות למוהר"ל ַ‬

‫ָ‬

‫בעומר שנת תרכ"ה‪.‬‬

‫ווי געשמועסט ָ‬
‫זין‬

‫יאר‪ָ ,‬‬ ‫ָ‬

‫דערציילן‬
‫נאך זיין פטירה איז ַארויסגעקומען דער ספר שו"ת‬ ‫תרט"ו) ָ‬
‫תפארת יוסף (ּפרעמישלא תרכ"ט)‪.‬‬
‫זיין זון הג"ר עקיבא שרייבט אויף אים צווישן ַאנדערן‪ ,‬אין‬
‫ָאנהייב חידושי בן יוסף‪:‬‬
‫געוואלט דערציילן דעם שבח פון מיין‬ ‫ָ‬ ‫וואלט‬ ‫אויב איך ָ‬
‫ּפאּפיר נישט געווען גענוג‪,‬‬ ‫דאס ַ‬ ‫וואלט ָ‬ ‫טאטן הגאון ז"ל ָ‬ ‫ַ‬
‫דאן‬
‫נאך געווען קליין ביי זיין פטירה‪ ,‬איך בין ַ‬ ‫כאטש איך בין ָ‬ ‫ָ‬
‫נאך פון ַאלס קינד‪ .‬פיל‬ ‫יאר‪ ,‬געדענק ָ‬ ‫ַאלט געווען בלויז עלף ָ‬
‫נאכט פלעג‬ ‫מאל ווען איך פלעג זיך אויפוועקן אינמיטן דער ַ‬ ‫ָ‬
‫איך אים זען זיצן ביים טיש און שרייבן זיינע חידושים און ער‬
‫כאטש עס‬ ‫רטאגס‪ָ ,‬‬ ‫פא ָ‬ ‫פלעגט לערנען ביז צוויי דריי ַאזייגער ַ‬
‫געהאט‬
‫ַ‬ ‫האט‬ ‫איז אויף אים געלעגן טירחא דציבורא‪ ,‬און ער ָ‬ ‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫נאר ער‬ ‫האט ער נישט געקוקט אויף דעם ָ‬ ‫קליינע קינדער‪ָ ,‬‬ ‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫האט זיך כמעט מוסר נפש געווען מיט אהבת התורה‪ .‬ווען‬ ‫ָ‬ ‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫געווארן לחיי העולם הבא בגן עדן מנוחתו‪,‬‬ ‫ָ‬ ‫ער איז נפטר‬ ‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬
‫יאר ַאלט ער איז‬ ‫איז ער געווען קרוב צו צוויי און פערציג ָ‬
‫נאכט ל"ג בעומר‬ ‫געווארן מוצאי שבת אינמיטן דער ַ‬ ‫ָ‬ ‫נפטר‬ ‫וואס איז געווען דער‬‫דער ראש פון די חברה מחזיקי הדת‪ָ ,‬‬ ‫[פאָרזעצונג פון פאָריגן נומער]‬
‫האט‬ ‫האב איך געזען ווי ער ָ‬ ‫בייטאג ָ‬
‫ָ‬ ‫תרכ"ה לפ"ק‪ .‬שבת‬ ‫גאליציע‪ ,‬ווי אויך דער‬ ‫פאראיין פון די חרדי'שע אידן אין ַ‬ ‫ַ‬ ‫המשך בית החיים אין בראָד‬
‫האט געוויינט‪ ,‬און זיינע תלמידים‬ ‫גע'דרש'נט באגדה און ער ָ‬ ‫נשיא פון כולל חיבת ירושלים לצדקת רבי מאיר בעל הנס]‬
‫געשטאנען ַארום זיין בעט און מיטגעוויינט מיט אים‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫זענען‬ ‫נשיא דארעא דישראל איז זיין איידעם‪ ,‬והשני בדומה לו מוה'‬
‫זאגן תורה‬ ‫זאל ַאביסל אויפהערן צו ָ‬ ‫האבן אין געבעטן ער ָ‬ ‫זיי ָ‬ ‫וואס הרב הגדול מוה' משה‬ ‫לוי לינדענבוים ז"ל מעיר ּפעסט‪ָ ,‬‬
‫הג"ר יוסף חנני' ליפא מייזליש‬
‫פאר‬‫האט געזען ַאז די כוחות זענען נישט מיט אים‪ַ ,‬‬ ‫ווייל מען ָ‬ ‫פריידינגער נ"י ראש הקהל פון ּפעסט איז זיין איידעם"‪.‬‬ ‫אבד"ק ּפרעמישלא‬
‫האט ער געשריגן שמע ישראל‬ ‫זיין נשמה איז ַארויס בטהרה ָ‬ ‫האט געלערנט יונגערהייט ביי‬ ‫דער גאון רבי חנני' ליפא ָ‬
‫גאנצן הויז און‬ ‫האט געהערט אין ַ‬ ‫וואס מען ָ‬ ‫מיט ַא הויך קול ָ‬ ‫יאסי דער בעל‬‫זיין פעטער הג"ר אהרן משה טויביש אבד"ק ַ‬ ‫הג"ר יוסף חנני' ליפא מייזליש אבד"ק ּפרעמישלא ער איז‬
‫דאס קול‪.‬‬ ‫האבן נישט מפסיק געווען ָ‬ ‫די ווענט פון די דירה ָ‬ ‫קרני ראם [זיין ווייב הרבנית מ' לאה איז געווען ַא שוועסטער‬ ‫געבוירן אין ּפשעמיש לערך שנת תקפ"א צו זיינע עלטערן ר'‬
‫געזאגט אויף‬ ‫ָ‬ ‫האט‬ ‫הגאון רבינו יוסף שאול ז"ל אבד"ק לבוב ָ‬ ‫מאמע מ' פיגא]‪.‬‬
‫פאר ר' חנני' ליפא'ס ַ‬
‫ַ‬ ‫געהאט אין‬
‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫נפתלי הירץ מייזליש ומ' פייגא‪ .‬ער ָ‬
‫אים אין זיין הספד לפני מטתו ַאז לא הניח גדול כמותו"‪.‬‬ ‫ּפשעמיש כ"ה אב תקצ"ט [למספרם אויגוסט ‪ ,]'839 5‬זיין‬
‫האט דער גרויסער גאון נישט מאריך ימים‬ ‫ווי מיר זעען ָ‬ ‫רביצין איז געווען הרבנית יענטא ע"ה‪ ,‬בת הרבני מו"ה ר'‬
‫האט‬ ‫יאר זיינע ָ‬ ‫געווען‪ָ ,‬אבער אין די קורצע איין און פערציג ָ‬ ‫דאלף ז"ל מק"ק ּפשעמישל וזו' מ' מירל ע"ה‪ ,‬זי איז‬ ‫עקיבא ַא ָ‬
‫באוויזן צו שרייבן פילע ספרים און אויך צו שרייבן פילע‬ ‫ער ַ‬ ‫געבוירן אין ּפשעמישל לערך שנת תקפ"ג‪.‬‬
‫דעמאלטדיגע‬ ‫ָ‬ ‫תשובות מיט גרויס גאונות און חריפות‪ .‬אין די‬ ‫אין די הקדמה פון ספר ס' חידושי נחלת בן יוסף (לבוב‬
‫צייטונגען זענען ערשינען שיינע הערכות אויף דעם‬ ‫האט מחבר געווען הנגיד הג"ר עקיבא‬ ‫וואס עס ָ‬ ‫תרס"ב) ָ‬
‫וואס פון זיי קענען מיר לערנען געוויסע‬ ‫ּפשעמישלער רב ָ‬ ‫מייזליש מּפרעמישלא ַא זון פון דעם ּפשעמישלער רב רבי‬
‫פרטים איבער זיין לעבן און איבער זיין משפחה‪ָ .‬אט איז ַא‬ ‫ליפא מייזליש זצ"ל ברענגט ער געוויסע פרטים איבער זיין‬
‫באשרייבונג פון דער צייטונג "המגיד" פון כ"ה תמוז שנת‬ ‫ַ‬ ‫דאלף‪:‬‬ ‫זיידן ר' עקיבא ַא ָ‬
‫תרכ"ה‪:‬‬ ‫טאכטער פון הרב המופלג‬ ‫"מיין מוטער ז"ל איז געווען ַא ָ‬
‫ּפרשעמישל‪ ,‬ל"ד למב"י תרכ"ה לפ"ק‪ ,‬יום אמש שואה‬ ‫וואס‬‫דאלף ז"ל ָ‬ ‫הגביר המשכיל מוקיר רבנן מו"ה עקיבא ַא ָ‬
‫ומשואה היה לבני עירנו‪ ,‬יום חשך ולא אור כי באה לנו השמש‬ ‫פאר ַא גוטער‬ ‫בארימט אין ּפרעמישלא ַ‬ ‫נאמען איז געווען ַ‬ ‫זיין ָ‬
‫בצהרים‪ ,‬אחרי הרחיבה שאול נפשה ומלאך המשחית נסע‬ ‫מענטש און ַא גומל חסד‪ .‬מען דערציילט אויף אים ַאז ער‬
‫יצא ממקומו‪ ,‬וינופף חרבו על ראש נשיא עדתנו‪ ,‬פארנו ויקר‬
‫נגעקלאגט אין די געריכטן קיין מענטשן‬ ‫ָ‬ ‫קיינמאל נישט ָא‬
‫ָ‬ ‫האט‬ ‫ָ‬
‫תפארתנו‪ ,‬רוח אפנו אשר אמרנו בצלו נחיה ימים רבים‪ ,‬הוא‬
‫הרב הגאון חובר חבורים מחוכם‪ ,‬אשר היה שופט צדק בעירנו‬ ‫דאס איז געווען‬ ‫כאטש ָ‬ ‫געבארגט געלט ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט‬ ‫פאר וועמען ער ָ‬ ‫ַ‬
‫נצר נעמן מגזע היחש מו"ה יוסף חנני' ליפא מייזליש זצ"ל‪,‬‬ ‫געהאט קיין‬‫ַ‬ ‫האט נישט‬ ‫זיין עיקר פרנסה‪ .‬אויב ַא בעל חוב ָ‬
‫מות האדם הגדול הזה‪ ,‬אשר עוד לו שם בחבוריו היקרים‬ ‫באווייזן‬
‫האט זיך געשעמט צו ַ‬ ‫צאלן און ער ָ‬ ‫בא ָ‬‫געלט אים צו ַ‬
‫כאחד הגדולים אשר בארץ‪ ,‬נגע עד לב כל איש ואיש מקרבנו‪,‬‬ ‫נאך דעם בעל חוב און‬ ‫דאס פנים‪ ,‬פלעגט ער שיקן ָ‬ ‫פאר אים ָ‬ ‫ַ‬
‫ויעצב מאוד את רוחנו‪ ,‬הוא הקדיש כל ימיו לתורה ולתעודה‬ ‫זאל‬‫זאגט אים דערביי ער ָ‬ ‫נאך געלט‪ ,‬ווען ער ָ‬ ‫בארגן ָ‬ ‫אים ָ‬
‫ולא פסק פומי' מגירסא כל היום וכל הלילה‪ ,‬וגם שנה בעיניו‬ ‫זאל ער אים‬ ‫האבן ָ‬ ‫האנדלען מיט דעם געלט און ווען ער וועט ָ‬ ‫ַ‬
‫לא ראה כי אם שתים ושלש שעות בטרם עלות השחר (כאשר‬ ‫האט מען אויף אים דערציילט‪.‬‬ ‫צאלן‪ .‬כהנה וכהנה ָ‬ ‫בא ָ‬
‫אי"ה ַ‬
‫אוכל להעיד זאת אנכי אשר זכיתי להיות אחד מתלמידיו)‬ ‫טאטן הגאון‬ ‫האט ער זוכה געווען צו נעמען מיין ַ‬ ‫נישט בחינם ָ‬
‫ובשקידתו הרבה קנה לו בקיאות נפלאה בכל ספרי הש"ס‬
‫ופוסקים ראשונים ואחרונים עד אשר גלויים וידועים היו‬
‫באבע הצנועה מ' מיריל‬ ‫פאר ַאן איידעם‪ .‬זיין פרוי מיין ַ‬ ‫זצ"ל ַ‬
‫לפניו כל תעלומותיהם ומאום לא נסתר מנגד עיניו‪ ,‬מקרוב‬ ‫ז"ל‪ ,‬איז געווען ַא שוועסטער פון די צוויי ברידער צנתרא‬
‫ומרחוק כבדו וינשאו את שמו‪ ,‬אף בקשו תורה מפיהו בפנותם‬ ‫דדהבא הרבנים המופלגים הגבירים המפורסמים מוקירי רבנן‬
‫אליו בשאלותיהם על כל הדבר הקשה ולתשובתו כעל מלקוש‬ ‫וואס הגאון מוה'‬ ‫דראהביטש ָ‬ ‫מוה' דוד לינדענבוים ז"ל מעיר ָ‬
‫יחלו‪ ,‬עוד בהיותו בן י"ג שנה בבאו להקשיב לקח מפי דודו‬ ‫יצחק ליב סופר שליט"א [= דער גאון ר' יצחק ליב סופר ז"ל‪,‬‬
‫הגאון רשכב"ה אהרן משה טויבעס אב"ד דק"ק סנאטין‬ ‫שער ספר קונטרס עגונות למוהר"ל‪,‬‬ ‫מחבר ספר סופר מהיר על סוגיות הש"ס ועוד‪ ,‬דער זון פון‬
‫ויאסי כבר התנבאו עליו כל חכמי דורו אשר שמעו את שמעו‪,‬‬ ‫דראהביטש‪ ,‬ער איז געווען‬ ‫ָ‬ ‫האט געוואוינט אין‬ ‫כתב סופר ָ‬
‫זא ַלקאווא תרט"ו‬
‫‪127‬‬ ‫בא‪ ,‬ה' שבט‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Jan 15, '16‬‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬

‫‪ )1‬דער זון הג"ר אריה יודא ליב מייזליש ראב"ד ּפשעמישל‪,‬‬ ‫מזור‪ ,‬ואם בשפכם כל הימים שיח לאלהי מרום וישאו בעדו‬
‫רנה ותפלה לרופא כל בשר כי ישלח לו עזרו מקדש ויחייהו‬
‫האט חתונה‬‫געבוירן אין ּפשעמישל לערך שנת תר"ב‪ ,‬ער ָ‬ ‫ויחלימהו‪ ,‬בכל זאת לא אמנע בתוך חכי כי יש ויש בכרם ה'‬
‫געהאט מיט זיין קרובה הרבנית מרת יוטא ע"ה‪ ,‬זי איז‬ ‫ַ‬ ‫צבאות זה גם גפני סדום אשר ענבימו ענבי רוש ואשכלות‬
‫פאטער הג"ר שמעלקא טויבש‬ ‫געבוירן בערך תר"ה‪ ,‬צו איר ָ‬ ‫מרורות למו‪ ,‬המה אנשים יחידים בל אשא שמותם על שפתי‬
‫אויבנדערמאנטן גאון רבי אהרן‬
‫ַ‬ ‫יאסי ַא זון פון דעם‬
‫אבד"ק ַ‬ ‫אשר מרהו ועצבו את רוח הרב הזה בעודנו בחיים‪ ,‬ובחמת‬
‫משה [איר מוטער איז געווען הרבנית מ' גיטל ע"ה — די‬ ‫תנינים וראש פתנים רדפוהו בכל אשר היה לאל ידם‪ ,‬ולאט‬
‫מראווא‬
‫ראזענפעלד ַ‬ ‫טאכטער פון הנגיד ר' יחיאל איכל הלוי ָ‬ ‫ָ‬ ‫ולאט הביאו דאגה ויגון בלבבו עד כי כשל כח סבלו ולא יכול‬
‫ראזענפעלד ז"ל דער‬ ‫ַא ברודער מיט הרבני ר' יעקב יוסף ָ‬ ‫כלכל‪ ,‬מחלהו אשר כשוט ימית פתאום באה עליו ותקצץ פתיל‬
‫קאמינקער און רבי לייבוש‬‫פאטער פון די צדיקים רבי שלום ַ‬ ‫ָ‬ ‫חיתו בטרם עברו חמשה שבועות תמימים מיום עלותו על‬
‫המטה אשר לא ירד ממנה‪ ,‬אך איה הערי אשר עדת ב"י שוכנת‬
‫מאשציסקער ז"ל]‪ ,‬זייערע קינדער זענען געווען‪:‬‬ ‫ַ‬
‫בקרבה‪ ,‬ולא ימצאון בתוכה אנשים כאלה אשר זה דרכם כסל‬
‫א] דער זון הג"ר יוסף חנני' ליפא מייזליש אבד"ק‬ ‫למו לרדוף באף כל איש המורם מאחיו?‪ ,‬הלא אלה המה‬
‫(מונקאטש תרע"ג)‪ ,‬ער‬
‫ַ‬ ‫נאסטריטש מח"ס שו"ת נחלת יוסף‬ ‫מא ַ‬ ‫ָ‬ ‫בני קרח אשר לא מתו‪ ,‬ואשר למרות רוח כל דורש לשלום‬
‫פעברואר‬
‫ַ‬ ‫איז געבוירן אין ּפשעמישל ט"ו בשבט תרל"ג [למס'‬ ‫לעם הזה המה חיים עדנה‪ ,‬אלה המה מהרסנו ומחריבנו מני‬
‫‪ ,]'873 11‬זיין פרוי איז געווען הרבנית בריינא רעכיל ע"ה בת‬ ‫אז היתה יהודה לגוי ובחטאינו ובעונות אבותינו עוד לא‬
‫הרבני מו"ה ר' אברהם חנוך סג"ל זילביגער מציעשנוב‬ ‫הטהרנו ממנם עד היום הזה‪ ,‬ואולם לא זאת כבוד האיש אשר‬
‫ירחפו כמו אל לא אותו יורידו האנשים האלה‪ ,‬כי את את‬
‫כבודם לעפר ישבינו לבשתם‪ ,‬ולמען בשת פניהם כי בשנאתם‬
‫ובקנאתם עוד יגדילו שם המורדף עשרת מונים‪ ,‬וככה גם אתה‬
‫רבינו מאור עינינו‪ ,‬אשר כבר הנך מתלונן בצל שדי‪ ,‬לא חסרת‬
‫מאומה אם העטלפים האלה‪ ,‬עורים ועינים יש — כנפול אשת‬
‫בל חזו שמש — ד' ימחה דמעה מעל כל פנים ותנצב"ה‪ ,‬משה‬
‫ראזענפעלד‪.‬‬

‫נאך ַא הערכה פון די צייטונג עברי אנכי כ"ג אייר שנת‬ ‫ָ‬
‫תרכ"ה‪:‬‬
‫"ּפרשעמישל י"ט אייר תרכ"ה‪ ,‬בחצות לילה מוצאי שבת‬
‫ל"ג בעומר והנה הה! חושך ועלטה כי המות עלה בחמתו ועקר‬
‫גזע נאמן זרע קודש מחצבתו‪ ,‬הוא המורם מעם ברוב תורתו‬
‫וחכמתו ובנדבת לבו ה"ה הגאון האמתי צדיק יסוד עולם‬
‫מו"ה יוסף חנני' מייזעלס אב"ד דפה עד כה התנוססה על‬
‫ראשינו עטרת זהב בהדרת קודש משובצת כל אבן יקרה ואור‬
‫גדול נגה עלינו אבל הה! הורמה העטרה‪ ,‬חשכו עינינו כי באה‬
‫השמש בצהרים‪ ,‬על כל זרע ישראל יקוננו‪ ,‬עליו בבכי יתמרמרו‬ ‫די בא ַשרייבונג נאָך די פטירה פון הג"ר חנניה‬
‫אבדנו נזר הקדש — בחצות הלילה שמת בו נאסף המון רבה‬
‫ובראשם ראשי עירנו ועטרו את מטתו ואבוקות בידיהם‪ ,‬והוא‬ ‫ליּפמא ַן מייזליש אבד"ק ּפשעמישל‪ ‬‬
‫עד עת צאת נפשו היקרה בקדושה ובטהרה היו שפתותיו‬ ‫כי הנצר הרך הזה כארז בלבנון ישגה‪ ,‬כמעט אשר השיגו ימיו‬
‫נעות ופעמים רבות שלח ידיו לשמים עד אשר עלתה נפשו‬ ‫שנת השמנה ושלשים‪ ,‬בחרו בו רוב אנשי עדתנו להיות למו‬
‫שמימה‪ ,‬ותבקע העיר לקולם של העם קול בכי יגון ואנחה‪,‬‬ ‫לרב ומו"צ וברב כבוד ותפארה שמו על שכמו משרת רבנות‬
‫הרב הגאון המפו' מוה' יוסף שאול נאַטהאַנזאָהן נ"י ספד‬ ‫העיר הזאת‪ ,‬היא העיר אשר רבניה וגדוליה היושבים כסאות‬
‫אותו‪ ,‬ועוד שלשה רבנים גדולים‪ .‬המונים המונים הלכו אחרי‬ ‫למשפט בתוכה משנות קדם‪ ,‬המה הגאונים אשר מעולם אנשי‬
‫ארונו הלוך ובכה עד בואם אל בית מועד לכל חי‪ ,‬והנה לא‬ ‫השם‪ ,‬ובדבר הזה אל עיירות לבוב‪ ,‬בראָדי וקראָקא היא‬
‫אחריש גם מהטוב אשר עשו בני עמנו והוא שהלכו על פתחי‬ ‫נשתוה‪ ,‬ועתה הה! איך עוזבה עיר תהלה קרית משושי! נפלה‬
‫נדיבים וידברו על לביהם לרחם על האלמנה ובניה העזובים‬ ‫נפלה עטרת ראשך בת ּפרשעמיסל השדודה!‬
‫ודבריהם עשו פרי כי קבצו כסף הרבה למען תת משען ומשענה‬ ‫והנה לעמת גודל כבוד האיש הזה בחייו‪ ,‬עמלו בני עמנו‬
‫להאלמנה ולהבנים אשר השאיר אחריו ד' ישמרם מכל צרה‬ ‫לעשות לו כבוד גדול ויקר גם במותו‪ ,‬ויהי אך שבה רוחו אל‬
‫וצוקה וישלם להם שכרם‪ .‬מרדכי קראָנפעלד‪.‬‬ ‫האלהים אשר נתנה‪ ,‬וראשי עדתנו השמיעו הבשורה לא טובה‬
‫פאלגנדע פרטים‪:‬‬ ‫באשרייבונגען לערנען מיר די ָ‬ ‫פון די ַ‬ ‫הזאת על קוי–הבישור לערי לבוב וקראָקא‪ ,‬ויחלו את פני‬
‫שער ספר שו"ת נחלת יוסף פון הג"ר חנניא ליפא‬ ‫ערשטנס ַאז דער גאון רבי חנני' ליפא איז געווען ַא תלמיד‬ ‫הרבנים הגאונים אשר שמה לבא הנה לספוד לרבינו ולבכותו‪,‬‬
‫יאסי בעל קרני‬ ‫פון דעם גאון רבי אהרן משה טויבעש אב"ד ַ‬ ‫האחרון לא בא‪ ,‬כי לא היה האיש בביתו‪ ,‬אכן הראשון הוא‬
‫מייזליש אבד"ק מאָנא ַסטרישטש‬ ‫הרב הגאון המאוה"ג רשכבה"ג מו"ה יוסף שאול נאַטהאַנזאָהן‬
‫יאר איז ער געווען פון זיינע‬ ‫רא"ם‪ ,‬און שוין ביי די דרייצן ָ‬
‫האב"ד לבוב‪ ,‬נעתר לבקשתו ובא הנה‪ ,‬בשעה השלישית אחר‬
‫ב] דער זון‪ ,‬הרבני מו"ה שמואל שמעלקא ז"ל‪ ,‬געבוירן אין‬ ‫תלמידים‪ .‬אויך זעען מיר ַאז אין יונגן עלטער פון בלויז פינף‬ ‫הצהרים נהרו המונים המונים אל בית האלהים אשר שמה‬
‫ּפשעמישל ג' טבת תרל"ח [למס' דעצעמבער ‪ ]'877 9‬זיין פרוי‬ ‫געווארן אויף די‬
‫ָ‬ ‫יאר איז ער שוין אויפגענומען‬‫און דרייסיג ָ‬ ‫הובא גופת המת‪ ,‬ועד מהרה נמלא מפה לפה עד אפס מקום‪,‬‬
‫טאכטער פון הרבני מו"ה משה‬ ‫איז געווען מרת עטיל ע"ה ָ‬ ‫האט ָאבער‬‫חשוב'ע רבנות ּפשעמישל‪ .‬מיר זעען אויך ַאז ער ָ‬ ‫וירב מספר האנשים העוטים על הבית מחוץ‪ ,‬על אלה אשר‬
‫ּפאל לויט ווי עס שיינט איז ר'‬ ‫רנא ָ‬
‫טא ָ‬
‫ּפארט ז"ל מק"ק ַ‬‫ּפא ָ‬
‫רא ַ‬‫ַ‬ ‫האבן אים גע'רודפ'ט און מקצר‬ ‫געליטן פון מתנגדים וועלכע ָ‬ ‫באו אל קרבו‪ ,‬כי היה העם רב מאד‪ ,‬אז יעלה הרב הגאון‬
‫ּפאל‬
‫רנא ָ‬
‫מטא ָ‬‫ַ‬ ‫ּפארט‬
‫ּפא ָ‬
‫רא ַ‬
‫משה געווען ַא זון פון הג"ר ראובן ַ‬ ‫ימים געווען‪.‬‬ ‫מלבוב הבמתה ובקול בוכים השמיע את דרושו הנפלא על‬
‫דער תלמיד מובהק פון הגה"ק בעל מנחת חינוך‪ ,‬וועלכער‬ ‫די צייטונגען שרייבן אויך איבער די גרויסע לויה אין‬ ‫הכתוב והבאתי השמש בצהרים וגו' ויתאר בשרד נאמן את‬
‫איז אונטערגעשריבן אויף די הקדמה צום ספר מנחת חינוך‪.‬‬ ‫באטייליגט איבער פינף טויזנט מענטשן‬ ‫האבן זיך ַ‬‫וועלכע עס ָ‬ ‫גודל יקר האיש אשר אבדנו‪ ,‬ועד לא כלה אמרתו‪ ,‬והנה כל‬
‫ּפאל י"ב שבט תרל"ז‬ ‫רנא ָ‬
‫טא ָ‬
‫מרת עטיל איז געבוירן אין ַ‬ ‫וואס זענען אונטערגענומען‬ ‫און אויך איבער די געלט ַאקציעס ָ‬ ‫העם יורד בבכי‪ ,‬אף לא שקר מליו אשר זכר במרוצת דרושו‬
‫"על האי שופרא דבלי בארעא קא בכינא" כי מלבד המעלות‬
‫פארגעקומען אין‬ ‫נואר ‪ ]'877 26‬זייער חתונה איז ָ‬ ‫יא ַ‬‫למס' ַ‬ ‫געווארן לטובת די יתומים פונעם רב‪.‬‬
‫ָ‬
‫והמעלות תרומיות אשר היו צבי עדיו וענוים לגרגרותיו‪ ,‬היה‬
‫ּפאל ט' תמוז תר"ס [למס' יולי ‪]'900 6‬‬ ‫רנא ָ‬
‫טא ָ‬
‫ַ‬ ‫געווארן אין ּפשעמישל‬‫ָ‬ ‫די רביצין מ' יענטא ע"ה איז נפטר‬ ‫גם איש תם‪ ,‬יפה אף נעים להלל מאד‪ ,‬רם הקומה ומראה‬
‫פון די קינדער פון ר' שמעלקא מייזליש ווייסן מיר‪:‬‬ ‫פרייטאג ב' ניסן שנת תרס"א‪.‬‬
‫ָ‬ ‫דמות פניו כלו אומר כבוד‪ .‬אחרי כן ספדהו גם הרב דק"ק‬
‫‪ַ ]I‬א זון יוסף געבוירן אין י"ז מנחם–אב תרע"א [למס'‬ ‫מאַשציסקא‪ ,‬ובשעה השביעית בערב הובל בלוית המון רבה‪,‬‬
‫אוגוסט ‪.]'191 11‬‬ ‫משפחת הג"ר יוסף חנני' ליפא מייזליש אב"ד‬ ‫כחמשת אלפים איש יהודים ונוצרים יחדיו‪ ,‬אל בית מועד לכל‬
‫‪ַ ]II‬א זון הילד ראובן‪ ,‬געבוירן ערגעץ אין חודש ניסן שנת‬ ‫חי — יבא שלום ינוח על משכבו ותנצב"ה‪.‬‬
‫יאר אין‬‫געווארן ביי די צוועלף ָ‬‫ָ‬ ‫תרס"א‪ ,‬ער איז ל"ע נפטר‬ ‫ּפרעמיסלא בן הג"ר נפתלי הירץ מייזליש בן הרבנית‬ ‫ואולם אף כי לא אכחיד תחת לשוני כי בני עדתנו רובם‬
‫ככלם אהבו את רבינו ז"ל בכל לבבם ובכל נפשם אהבה נצחת‬
‫שנת תרע"ג לפ"ק‪.‬‬ ‫אויערבאך מקרעמניץ‬
‫ַ‬ ‫יוטעלע בת הג"ר דוד צבי‬ ‫וביחוד חבה יתירה נודעת לו בכל משך ימי מחלתו בהתאמצם‬
‫מיר שילדערן ווייטער די קינדער פון הג"ר ארי' יודא לייב‬
‫בכל עז להמציא לו רפואות תעלה‪ ,‬אם בהזילם זהב מכיסם‬
‫[פאָרזעצונג אויף זייט ב‪]128/‬‬ ‫זייערע קינדער זענען געווען‪:‬‬ ‫להביא למענו רופאים מהירים מערים רחוקות כי יהגו ממנו‬
 ‫קהילות‬ ‫בא‪ ,‬ה' שבט‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Jan 15, '16‬‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫‪128‬‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬ ‫‪DER YID‬‬ ‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬ ‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬

‫געווארן כ"ט‬ ‫ָ‬ ‫‪ ,]'898 27‬און איז נעבעך נפטר‬

‫מצבות‬
‫תמוז תרנ"ט [למס' יולי ‪]'189 2‬‬
‫דערציילן‬
‫המקום ינחם אתכם‬
‫טאכטער מלכה [‪ ]Malvina‬געבוירן‬ ‫‪ַ ]III‬א ָ‬
‫מאי ‪]'906 30‬‬ ‫ביום ו' סיון תרס"ו [למס' ַ‬
‫טאכטער הרבנית מרת לאה ע"ה‪,‬‬ ‫ד] ַא ָ‬
‫געבוירן אין ּפשעמישל כ"ח אייר תרכ"ח‬
‫געהאט‬
‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫מאי ‪ ]'868 20‬זי ָ‬
‫[למס' ַ‬
‫באב"ד אבד"ק‬ ‫מיט הג"ר יהושע העשיל ַ‬ ‫מאוצרותיו של הרב‬
‫דובעריש וועבער שליט"א‬
‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫קען מען זיך ווענדן‬

‫יאנוב ד'‬ ‫ּפאל‪ ,‬ער איז געבוירן אין ַ‬ ‫רנא ָ‬

‫טא ָ‬
‫ַ‬
‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬

‫מנחם אב תרכ"ז [למס' אוגוסט ‪]'867 5‬‬ ‫עד יום‬ ‫יושבים שבעה‬ ‫אדרעסס‬ ‫שם הנפטר‬
‫באב"ד‬ ‫פאטער איז געווען הג"ר שמעון ַ‬ ‫זיין ָ‬ ‫[פאָרזעצונג פון זייט ב‪]127/‬‬
‫ּפאל ַא זון פון הגה"ק בעל‬ ‫רנא ָ‬
‫טא ָ‬‫אבד"ק ַ‬ ‫מייזליש ז"ל‪:‬‬
‫מנחת חינוך זי"ע‪ ,‬זייער קינדער זענען געווען‪:‬‬ ‫טאכטער מרת פיגא געבוירן אין‬ ‫ג] ַא ָ‬ ‫אחיו‪ :‬ר’ מאיר נ”י‬
‫ּפאל כ"ג‬ ‫רנא ָ‬ ‫טא ָ‬ ‫‪ ]I‬העניא‪ ,‬געבוירן אין ַ‬ ‫געהאט‬
‫ַ‬ ‫האט חתונה‬‫חודש אלול תרל"א‪ ,‬זי ָ‬ ‫עש”ק פ’ בא‬ ‫אחותיו‪ :‬מרת לאנדא תחי’‪,‬‬
‫לעת ערב‬ ‫מרת גרינוואלד תחי’‪,‬‬ ‫‪143 Hewes St‬‬ ‫מו”ה‬
‫מאי ‪]'890 13‬‬
‫אייר תר"ן [למס' ַ‬ ‫ּפאל מיט הרבני מו"ה מרדכי‬ ‫רנא ָ‬‫טא ָ‬ ‫אין ַ‬
‫ּפאל ב' ניסן‬ ‫רנא ָ‬
‫טא ָ‬ ‫‪ ]II‬רחל‪ ,‬געבוירן אין ַ‬ ‫וואהל ז"ל‪ ,‬ער איז געבוירן כ"ט אדר תרל"א‬ ‫ַ‬ ‫שחרית‪:‬‬ ‫מרת גרינפעלד תחי’‬ ‫)‪(Williamsburg St & Lee Ave‬‬
‫ירחמיאל פריעד ז”ל‬
‫מארטש ‪]'896 16‬‬‫תרנ"ו [למס' ַ‬ ‫[למס' מערץ ‪ ]'871 22‬צו זיינע עלטערן‬ ‫‪9:00 ,8:00‬‬ ‫בניו‪ :‬ר’ עוזר נ”י‪ ,‬ר’ ברוך נ”י‬ ‫וויליאמסבורג‬ ‫ירחמיאל ב”ר עוזר הכהן‬
‫מנחה‪5:30 :‬‬ ‫בנותיו‪ :‬מרת גרינפעלד תחי’‪,‬‬
‫ּפאל י"א‬ ‫רנא ָ‬ ‫טא ָ‬ ‫‪ ]III‬גיטל‪ ,‬געבוירן אין ַ‬ ‫וואהל וזו' מ' מאלציא פון‬ ‫הרבני מו"ה יונה ַ‬
‫תשרי תר"ס [למס' סעּפטעמבער ‪]'189 15‬‬ ‫ּפאל‪ ,‬זייערע קינדער זענען געווען‪:‬‬ ‫רנא ָ‬‫טא ָ‬ ‫ַ‬ ‫מרת ראפאפארט תחי’‬
‫*‬ ‫טאכטער גיטל געבוירן אין‬ ‫ָ‬ ‫‪ַ ]I‬א‬
‫אין קומענדיגן נומער אי"ה‪:‬‬ ‫ּפאל ד' מרחשון תרנ"ד [למס' ‪14‬‬ ‫רנא ָ‬‫טא ָ‬ ‫ַ‬
‫משפחת הג"ר משה מייזליש בן הגאון רבי‬ ‫קטאבער ‪]'189‬‬ ‫ָא ָ‬
‫יוסף חנני' ליפא מייזליש בהג"ר נפתלי הירץ‬
‫אשתו תחי’‬ ‫מו”ה‬
‫געווארן ַאלס‬
‫ָ‬ ‫וואס איז נפטר‬
‫‪ַ ]II‬א זון ָ‬ ‫עש”ק פ’ בא‬ ‫אחותו‪ :‬מרת יאראסלאוויטש תחי’‬
‫מייזליש בן הרבנית יוטעלע בת הג"ר דוד צבי‬
‫יאר ר"ל‪ ,‬הילד יוסף חנני'‬ ‫קינד פון איין ָ‬ ‫לעת ערב‬ ‫בנו‪ :‬ר’ מרדכי דוב נ”י‬
‫‪5510 11th Ave‬‬ ‫שלמה יעקב‬
‫אויערבאַך זצ"ל‪.‬‬
‫ליפא געבוירן ד' ניסן תרנ"ח [למס' מערץ‬
‫שחרית‪7:30 :‬‬ ‫בנותיו‪ :‬מרת הענדלער תחי’‪,‬‬
‫)‪(55th & 56th St‬‬
‫קוטען ז”ל‬
‫מנחה‪5:35 :‬‬ ‫מרת בילעט תחי’‪,‬‬ ‫בארא פארק‬ ‫שלמה יעקב ב”ר‬
‫מרת ראזנצווייג תחי’‬ ‫אהרן ארי’‬

‫חסד של אמת‬ ‫מו”ה‬

‫—‬
‫די פאלגענדע נפטרים פון קהל יטב לב‪ ,‬האבן ל"ע נישט איבערגעלאזט קיין קינדער‪,‬‬
‫עש”ק פ’ בא‬
‫בניו‪ :‬ר’ יוסף נ”י‪ ,‬ר’ דוד נ”י‬ ‫‪606 Empire Blvd‬‬ ‫בנציון פריעדמאן‬
‫און די יארצייט איז אין די קומענדיגע טעג‪.‬‬
‫לעת ערב‬ ‫בנותיו‪ :‬מרת רובאשקין תחי’‪,‬‬ ‫)‪(Kingston & Albany‬‬
‫ז”ל‬
‫הרבנית חוה בהר"ר אברהם חיים ע"ה טייטלבוים‬ ‫עש"ק פ' בא‪:‬‬
‫מרת צימענט תחי’‪ ,‬מרת נאה תחי’‬ ‫קראון הייטס‬ ‫בנציון ב”ר מאיר ישראל‬
‫הרבנית בזוו"ר של רביה"ק זי"ע‬
‫בעיר סאטמאר יצ''ו‬ ‫ה' שבט תרצ"ו‬ ‫איסר הכהן‬
‫מרת הדס ב"ר אברהם ע"ה‬
‫אלמנת ר' אברהם אבא בירנבוים ע"ה‬
‫שטח הישן‪ ,‬קרית יואל נומ‪9172 .‬‬ ‫ה' שבט תשנ"ט‬
‫מרת שרה גרינצווייג ב"ר יודא לייב ע"ה‬ ‫‪225 Division Ave‬‬ ‫מרת‬
‫א’ פ’ בשלח‬ ‫בנה‪ :‬ר’ משה בער נ”י‬
‫שטח הישן‪ ,‬קרית יואל נומ‪9272 .‬‬ ‫ה' שבט תשס"ב‬ ‫בבוקר‬
‫מרת רויזא ב''ר זרח ע''ה‬
‫בנותי’‪ :‬מרת טיבערג תחי’‪,‬‬ ‫‪#5G‬‬ ‫יהודית‬
‫אשת ר' אליעזר הארפענעס ע''ה‬ ‫שחרית‪8:15 :‬‬ ‫מרת גרינפעלד תחי’‪,‬‬ ‫)‪(Havemeyer St & Marcy Ave‬‬
‫ווערצבערגער ע”ה‬
‫בני יואל‪ ,‬קרית יואל‬ ‫ה' שבט תשס''ט‬ ‫מנחה‪5:15 :‬‬ ‫מרת ראזנבערג תחי’‬ ‫וויליאמסבורג‬ ‫יהודית ב”ר אברהם חיים‬
‫הב' ברוך צבי ע''ה ב''ר אפרים פישל יוסף הכהן נ''י כ''ץ‬ ‫שב"ק פ' בא‪:‬‬
‫שטח הישן‪ ,‬קרית יואל נומ‪1007 .‬‬ ‫ו' שבט תשע''ב‬
‫ר' משה ב"ר יקותיאל יודא בלאס ע"ה‬ ‫א' פ' בשלח‪:‬‬
‫שיכון סקווירא‬ ‫ז' שבט תשמ"ה‬
‫ר' שמואל ב"ר יעקב אשר (אנשיל) פריינד ע"ה‬
‫בני’‪ :‬ר’ חיים הערש נ”י‪,‬‬
‫ניו זשוירסי נומ‪2211 .‬‬ ‫ז' שבט תשנ"ז‬ ‫ר’ ישראל דוד נ”י‪ ,‬ר’ בעריש נ”י‪,‬‬
‫הרבנית שרה ב"ר זאב משה דיימאנד ע"ה‬ ‫ב' פ' בשלח‪:‬‬ ‫ר’ משה אהרן נ”י‬ ‫‪181 Heyward St‬‬ ‫מרת‬
‫ב’ פ’ בשלח‬
‫ניו זשוירסי נומ‪070 .‬‬ ‫ח' שבט תש"מ‬
‫בבוקר‬ ‫בנותי’‪ :‬מרת ווייזער תחי’‪,‬‬ ‫)‪(bet Lee Ave & Marcy Ave‬‬
‫שרה שטערן ע”ה‬
‫מרת חנה רבקה ב"ר חיים אליעזר ע"ה‬ ‫ג' פ' בשלח‪:‬‬ ‫מרת טייטלבוים תחי’‪,‬‬ ‫וויליאמסבורג‬ ‫שרה ב”ר משה אהרן‬
‫אלמנת ר' ישראל מרדכי גראסמאן ע"ה‬
‫שטח הישן‪ ,‬קרית יואל נומ‪9792 .‬‬ ‫ט' שבט תשנ"א‬
‫מרת שמילאוויטש תחי’‪,‬‬
‫מרת גיטל יאקאב ב''ר יחיאל צבי ע''ה‬ ‫מרת לאנדא תחי’‪ ,‬מרת פריעד תחי’‬
‫שטח הישן‪ ,‬קרית יואל נומ‪1312 .‬‬ ‫ט' שבט תש''ע‬
‫מרת רחל ב''ר כתריאל שלום ע''ה‬ ‫ד' פ' בשלח‪:‬‬
‫אלמנת ר' יושע פריעדמאן ע''ה‬
‫שטח הישן‪ ,‬קרית יואל נומ‪9311 .‬‬ ‫י' שבט תשנ''ח‬ ‫‪1357 51st St‬‬ ‫מו"ה‬
‫הילד יודא ע''ה ב''ר דוד דוב מייזליש נ''י‬ ‫ב’ פ’ בשלח‬ ‫בנו‪ :‬ר’ יצחק אייזיק נ”י‬
‫קרית יואל‬ ‫י' שבט תשע''ד‬ ‫בבוקר‬ ‫בתו‪ :‬מרת קליין תחי’‬
‫)‪(bet 13th Ave & 14th Ave‬‬ ‫מרדכי גאלדבערג‬
‫עש"ק פ' בשלח‪ :‬מרת ריזל איזראעל ב"ר יצחק ע"ה‬ ‫בארא פארק‬ ‫ז”ל‬
‫ניו זשוירסי נומ‪902 .‬‬ ‫י"ב' שבט תשל"ו‬
‫ת‪.‬נ‪.‬צ‪.‬ב‪.‬ה‪.‬‬

‫מען בעט ווער עס קען‪ ,‬זאל זאגן א קאפיטל תהלים‪ ,‬אדער לערנען משניות‪ ,‬אדער געבן צדקה לע"נ‪ ,‬און‬
‫אויב מעגליך צוגיין צום קבר אנצינדן א ליכט‪.‬‬ ‫בלע המות לנצח‪ ,‬ומחה ה׳ דמעה מעל כל פנים‬
‫�‪ 719‬און לאזט א מעסעדזש‬
‫�‪588‬‬
‫צו מעלדן א נאמען פון סיי וועלכן נפטר‪ ,‬ביטע רופן ‪7119‬‬ ‫פאר מער אינפארמאציע קענט איר אופן די ״‪ 24‬שעה״ שבעה האט ליין פון מתעסקים‪718-854-4548 :‬‬
 ‫קהילות‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬ ‫‪DER YID‬‬
‫בשלח‪ ,‬י"ב שבט‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Jan 22, '16‬‬
‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬
‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫‪116‬‬
‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬

‫מצבות‬
‫לבנו ידיעות מעציבות על דבר בנות ישראל אשר תלכדנה‬
‫ברשת השמ"ד ר"ל‪ ,‬וכל עמל המשתדלים להצילן מפח לשוא‬
‫הוא‪ ,‬הנה לעת כזאת אם עוד יצלח ביד איש להציל נפש‬
‫כזאת ולאסוף שיה נדחה ולהשיבה בית אביה הלא חזון‬
‫יקר ומרנין לב הוא עד למאוד‪ ,‬וחזון יקר כזה אמנם ראינו‬
‫בעירנו בשבוע העבר‪ ,‬וזה הדבר‪ :‬נערה צעירה לימים מאחד‬
‫הכפרים הסמוכים לעירנו בת אבות ישרים ותמימים גם‬
‫נכבדים עזבה בית אבותי' בליל כפורים זה ותבוא עירנו‬
‫לבית מקלט הגזירות לחסות בכנפי דת החדשה‪ ,‬ואך למותר‬
‫הוא להודיע כי הנערה לא גורשה משם וכי גם נתקבלה‬
‫דערציילן‬
‫בתשואות חן‪ ,‬עד מהרה השמועה עשתה לה כנפים בעירנו‪,‬‬
‫והרעישה לבות אחינו‪ ,‬אבותי' לא חשכו מאומה לעשות‬
‫ולפעול להצלת בתם אך תקותם נשארה מעל‪ ,‬לטוב יזכר‬
‫סגן הכומרים (קאנאינקוס) אשר הרשה למו חוזה עם בתם‬
‫והמה דברו על לב הנערה בכו ויתחננו לה‪ ,‬אך לבה חזק‬
‫מציר ודמעות עיניהם לא הרכיבו לבבה‪ ,‬אך גם לעגה למו‬
‫שחקה על מה שבתיהם פנתה למו עורף ותתחמץ‪ ,‬אובדי–‬
‫עצות ידיהם על ראשם עזבו אבותי' את בית המקלט והמה‬
‫באו בית רבנו ר' משה מייזעלש שליט"א בבכי תמרורים‬
‫שיאבה להלוך עמהם אולי יאציל ד' מרוחו עליו לעשות‬
‫חיל‪ ,‬ויקם משה ויושיעם ותיכף הלך ביתה סגן הכומרים‪,‬‬
‫הוא קבלו בכבוד נפלא ואחר אשר הביע תודתו על הכבוד‬ ‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫אשר הראהו רבנו בבקרו בהיכלו הושיט לו כסא לישב‬ ‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫ורבינו הוכח הוכיח לו בדברי–חן ואמרי נועם כי הלא אך‬ ‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬

‫געהאט אין קוזמיר לערך שנת תרכ"א מיט‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫ָ‬ ‫[פאָרזעצונג פון פאָריגן נומער]‬
‫טאכטער פון הרבני מו"ה ר' חיים‬ ‫הרבנית מרת מירל ע"ה‪ַ ,‬א ָ‬ ‫המשך בית החיים אין בראָד‬
‫בלומענפעלד ז"ל מקוזמיר וזו' מרת לאה‪ ,‬זי איז געבוירן אין‬
‫קוזמיר י"ד מנחם אב שנת תר"ד (למס' יולי ‪.)'844 30‬‬ ‫משפחת הג"ר משה מייזליש בן הגאון רבי יוסף חנניה‬
‫פאטער‬ ‫האט געוואוינט צוערשט אין קוזמיר‪ ,‬ווי זיין ָ‬ ‫ער ָ‬ ‫ליפא מייזליש בהג"ר נפתלי הירץ מייזליש בן הרבנית‬
‫שרייבט אין ַא תשובה געדרוקט אין שו"ת תפארת יוסף‬
‫יור"ד סי' כ"א "לק"ק קאזמיר‪ ,‬החיים וברכה למשמרת שלום‬ ‫אויערבאך זצ"ל‪:‬‬
‫ַ‬ ‫יוטעלע בת הג"ר דוד צבי‬
‫לכבוד ידידי בני חביבי מחמד עיני ולבי הרב החריף ובקי‬ ‫‪ )2‬דער צווייטער זון פון הגאון ר' חנני' ליפא‪ ,‬הג"ר‬
‫ידיו רב לו בפלפול וסברא החכם ושלם כש"ת מו"ה משה‬ ‫מאשציסק וראב"ד ּפשעמישל‬ ‫משה מייזליש הי"ד אבד"ק ַ‬
‫מייזליש נ"י" אויך אין או"ח סי' כ"ו "לק"ק קאזמיר לכבוד‬
‫בני חביבי מחמד עיני ולבי הרב החריף ובקי החכם השלם‬
‫מוה"ר משה נ"י מייזלס"‬
‫יאר תרכ"ח געפינען מיר אים אין ּפשעמישל‪ ,‬וואו עס‬ ‫אין ָ‬
‫טאכטער מ' פיגא ע"ה‪.‬‬ ‫געווארן ַא ָ‬‫ָ‬ ‫איז אים געבוירן‬
‫געווארן אויפגענומען ַאלס רב אין קרעשוב‪ּ ,‬פוילן‪,‬‬ ‫ָ‬ ‫ער איז‬
‫מאשציסק צום לעצט איז‬ ‫געווארן רב אין ַ‬ ‫ָ‬ ‫דערנאך איז‬ ‫ָ‬
‫האט ער‬ ‫ער געווען ראש בי"ד אין ּפשעמישל‪ ,‬יונגערהייט ָ‬
‫פאטער שו"ת תפארת יוסף‬ ‫ַארויסגעגעבן דעם ספר פון זיין ָ‬
‫נאמען "כליל תפארת"‪.‬‬ ‫מיט זיינע הערות אונטער'ן ָ‬
‫באשריבן ַא‬ ‫דעמאלטדיגע צייטונגען איז געווען ַ‬ ‫ָ‬ ‫אין די‬
‫האט‬ ‫ּפאסירונג ווי דער ּפשעמישלער רב רבי משה מייזליש ָ‬ ‫ַ‬
‫דאס מיידל איז‬ ‫געראטעוועט אידיש מיידל פון שמד ר"ל‪ָ .‬‬ ‫ַ‬
‫ַאריינגעקומען אין קלויסטער זיך שמד'ן ר"ל און אפילו‬
‫פאר די עלטערן‬ ‫האבן געגעבן רשות ַ‬ ‫נאכדעם ווי די גלחים ָ‬ ‫ָ‬
‫ּפלאזן דעם‬ ‫געוואלט ָא ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט זי נישט‬ ‫זיך צו טרעפן מיט איר ָ‬
‫געוואנדן‬
‫ָ‬ ‫האבן זיך‬‫פארצווייפלטע עלטערן ָ‬ ‫געדאנק ר"ל‪ .‬די ַ‬ ‫ַ‬
‫ריבערגעגאנגען אין‬ ‫ַ‬ ‫צום ּפשעמישלער רב‪ .‬דער רב איז ַא‬
‫זאל אים‬ ‫האט איבערצייגט דעם גלח ער ָ‬ ‫קלויסטער און ער ָ‬
‫האט ָאנגענומען‬ ‫דאס מיידל ָ‬ ‫דאס מיידל‪ָ .‬‬ ‫לאזן רעדן מיט ָ‬ ‫ָ‬
‫זארג‬ ‫האט אויסגעדריקט ָ‬ ‫געזאגט ָאבער ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט‬‫וואס דער רב ָ‬ ‫ָ‬
‫האבן‪ .‬אויף‬ ‫ַאז אירע עלטערן וועלן איר רודפ'ן און פיינט ָ‬
‫פאטער ַאז‬ ‫האט דער רב גענומען תקיעת כף פון דעם ָ‬ ‫דעם ָ‬
‫רהאלטן אויף די פריערדיגע עבירה‪.‬‬ ‫פא ַ‬ ‫מען וועט איר נישט ָ‬
‫דאס‬‫דער רב איז ַארויס פון קלויסטער מיטנעמענדיג מיט זיך ָ‬
‫רזאמלט‬ ‫פא ַ‬ ‫האבן זיך ַ‬ ‫וואס ָ‬‫מאסן ָ‬ ‫קינד צו דער פרייד פון די ַ‬
‫וואס דער רב וועט אויפטון‪.‬‬ ‫שּפאנונג צו וויסן ָ‬ ‫ַ‬ ‫מיט‬
‫א ַ בא ַריכט וועגן דעם געווא ַלדיגן אויפטו פון הג"ר‬
‫באריכטעט די צייטונג מחזיקי הדת כ"ז תשרי שנת‬ ‫ַאזוי ַ‬
‫משה מייזליש ווי ער האָט בא ַוויזן צו רא ַטעווען א ַ‬ ‫תרס"ב‪:‬‬ ‫שער ספר שו"ת תפארת יוסף פון הג"ר יוסף חנני'‬
‫אידיש קינד פון שמד‬ ‫(ּפרעמישל) בימינו אלה אשר חדשות לבקרים תרגיזנה‬ ‫ליפא מייזליש אבד"ק ּפשעמישל‬
‫‪117‬‬ ‫בשלח‪ ,‬י"ב שבט‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Jan 22, '16‬‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬

‫ב"ה ב' מו"מ פה מרחץ‬ ‫נערה צעירה לימים היא אשר לא תעצור עוד כה לשלוט‬
‫קריניצא‬ ‫ברוחה (צו האַנדלען נאָך פעסטעס ענטשלוס) ורק בני בליעל‬
‫כבוד ידידי הרב הגאון‬ ‫פתוה והטה את לבבה וכהנה דברים נכוחים אשר חדרו אל‬
‫שלשלת‬ ‫ובקי‬ ‫החריף‬ ‫לב סגן הכומרים ותיכף נתן צו לקרוא לנערה ולשאול את‬
‫היוחסין מהו"ר משה מייזלש‬ ‫פיה אם אך היא תסכים להלוך עמהם כי אז יפתח שעריו‬
‫האבד"ק ּפרעמישלא‪ ,‬יקרתו‬ ‫לפניה‪ ,‬הנערה הובאה החדרה ותתחלחל מאוד מפני הרב‬
‫נשלח לי הנה מדזיקוב והנני‬ ‫ותדום‪ ,‬אך רבנו לא התמרמר אף לא גער בה רק בשובה‬
‫להשיבו כי לי ראות עיני‬ ‫ונחת וברוח נדיבה דבר תנחומים על לב הנערה לאמור‪ :‬שובי‬
‫רעיון הזה של הרב מקיירא‬ ‫שובי בתי שובי מדרכך זה ולא יחשוב לך ד' זאת לחטאה רק‬
‫באריכט וועגן די דרשה פונעם יונגל חנני' ליפא מייזליש אין ביהמ"ד אין ּפשעמישל‬ ‫וסייעתו הוא טוב מאד ַא ַ‬ ‫עוד ירבה חסדו עמדך לטוב לך כל הימים‪ ,‬ותרבי ותצליחי‬
‫וכונתם לשמים ומה נכון‬ ‫וכהנה דברי כבושים‪ ,‬הנערה לא יכלה עוד התאפק ותרם‬
‫יאר תרכ"ב [למס' ‪ .]'862‬זיין זון איז געווען הג"ר חנני'‬ ‫ָ‬ ‫אשר כה"ג יסע על האסיפה בנסי' שהוא לש"ש וגם אנכי‬ ‫את קולה בבכי!‪ ,‬אנה רבי חוסה נא הלא יראה אנכי מאימת‬
‫חפצתי לנסוע‪ ,‬אך הנני כעת פה על הקוהר והרופאים ציווי ליפא מייזליש פון וויען מח"ס קונטרס שו"ת מנחת לח"ם‬ ‫אבותי אשר ישמרו לי איבה תמיד‪ ,‬ישטמוני ויכוני‪ ,‬אז קרא‬
‫(קליינווארדיין תרח"ץ)‪ .‬ווי עס שיינט רעדט זיך די‬ ‫ַ‬ ‫עלי מבלי להפסיק את הקוהר כי אני בתשות כח מאד‪ ,‬ומה עני‬ ‫רבינו לאביה החדרה וקבל ממנו תק"כ לבל יזכור לה עון‪,‬‬
‫געהאלטן‬‫ַ‬ ‫האט‬
‫וואס ער ָ‬‫פאלגענדע ידיעה איבער ַא דרשה ָ‬ ‫ָ‬ ‫שחושש כה"ג על תערובות כלאים בכרם הם המהרסים כל‬ ‫ולא יעלה על שפתיו לעולם‪ ,‬והנערה שבה אל בית אביה‬
‫באריכט אין די‬ ‫דבר שבקדושה בטח כאשר יהי' כה"נ עם עוד רבנים יראים ַאלס דרייצן יעריגער בחור‪ָ ,‬אט איז די ַ‬ ‫לשמחת לב כל העומדים בחוץ‪ ,‬כי המון רב אנשים ונשים‬
‫וחרדים על ד' לא יתנו את הסוררים לבצע זממם הרע לחבל צייטונג המגיד פון כ"ה אייר תרנ"ז‪:‬‬ ‫וטף נתאסף לפני בית סגן הכומרים לחכות על תוצאות‬
‫[‪]11‬‬ ‫בכרם ד' צבאות בית ישראל אפס יעשו הכל שיתקדש שם‬ ‫הדבר הנפלא הזה וירא כל העם את אשר עשה ד' ביד משה‬
‫"פשמישל‪ ,‬אמתת החלטת רבים כי ילידי רוסיה עולם על‬ ‫שמים לרומם קרן התורה והמצוה ויתקנו תקנות כאלה‬ ‫ויתמהו‪.‬‬
‫לגדור גדר ולעמוד בפרץ בפני עושה עולה ולהעמיד הדת על ילידי גליציה ברוחב בינתם ובשכלם הכביר הכירו אחינו פה‬ ‫דער ּפשעמישלער רב רבי משה מייזליש איז געווען פון‬
‫בשבת העבר כאשר עלה הבמתם עלם בן שלש עשרה שנה‬ ‫תלה וחפץ ד' בידכם יצליח שיתרבו כבוד שמים‬ ‫גאליציע און ער איז געווען‬ ‫ּפראמינענטע רבנים אין ַ‬‫ָ‬ ‫די‬
‫חנניה ליפא מייזעלש‪ ,‬נכד הרב המובהק ר' משה מייזליש‬ ‫מנאי ידידו הדוש"ת בלו"ה יהושע הורוויטץ‬ ‫יאר תרס"ג ווען‬ ‫ַאקטיוו אין פעולות לטובת חיזוק הדת‪ .‬אין ָ‬
‫ובכן החוב הקדוש מוטל על הרב המו"ל מחזיקי הדת אב"ד לעדת היראים פה‪ ,‬יליד רוסיה [עס מיינט רוסיש‬ ‫פארגעקומען די גרויסע אסיפת הרבנים‬ ‫קראקא ָ‬
‫עס איז אין ָ‬
‫לצאת המערכה לקרוא בקול גדול ולא יסף הקבצו ושמעו ּפוילן וואו אָסטראָווצע געפינט זיך] לדרוש בביהמ"ד הגדול‬ ‫ירא‪ ,‬זענען‬
‫קא ָ‬ ‫רגאניזירט דורך הרב אהרן מענדל הכהן פון ַ‬ ‫ָא ַ‬
‫רועי ישראל עת לעשות לד' הפכו תורתכם ללמוד דיני לפני קהל מאות אנשים‪ ,‬אין אומר ואין דברים לתאר את‬ ‫האבן זיך געקווענקלט צי‬ ‫וואס ָ‬‫פארשידענע רבנים ָ‬ ‫געווען ַ‬
‫קמיצה דמי ההוצאות גם הרב הגאון הצדיק שליט"א העונג הרוחני אשר שבענו כאשר באזנינו שמענו עלם רך‬ ‫האבן מורא‬ ‫זאלן ַאנטייל נעמען אין דער אסיפה‪ ,‬ווייל זיי ָ‬ ‫זיי ָ‬
‫מדזיקוב יפר מעט עצת הרופאים ויפסיק הקוהר של ימים וצעיר יפלפל בפלפולא סברא והגדה כאחד הרבנים אשר‬ ‫פארשידענע‬ ‫געהאט ַאז אויף דער אסיפה וועלן ערשיינען ַ‬ ‫ַ‬
‫אחדים עכ"פ בימים אשר ישאו ויחנו במו הרבנים בדבר הכנוי "גדול" כבר יקטן למו‪ ,‬השמים ראו כן תמהו וקרא זה‬ ‫פארשידענע הצעות‬ ‫וואס וועלן אפשר אויפברענגען ַ‬ ‫רבנים ָ‬
‫התקנות המועילות ויתלכדו לבותם ולא יתפרדו גם לא אל זה ואמר‪ :‬אך זה פלא!"‬ ‫האט‬‫שאין רוח חכמים נוחה מהם‪ .‬דער ּפשעמישלער רב ָ‬
‫טאכטער מ' פיגא ע"ה‪ ,‬געבוירן אין ּפשעמישל‬ ‫ב] ַא ָ‬ ‫ימיש מזכרונם אשר לא המקום מכבד את האדם כו' ואיש‬ ‫צוריקהאלטן פון‬
‫ַ‬ ‫זאלן זיך נישט‬ ‫רארבעט ַאז די רבנים ָ‬ ‫פא ַ‬ ‫ַ‬
‫אל רעהו יאמר חזק ונתחזקה בעד דתינו לגדור כרם ד' י"ד כסלו תרכ"ח [למס' דעצעמבער ‪ ,]'867 11‬זי איז נפטר‬ ‫האט ער אויך‬ ‫ערשיינען אויף די אסיפה‪ .‬אין דעם גייסט ָ‬
‫געווארן י"ז ניסן ַאּפריל תרצ"ה [למס' ‪ .]'935 20‬די פרטים‬ ‫ָ‬ ‫צבאות אז ילכו לבטח דרכם וה' הטוב יהי' בעזרם והרעיון‬ ‫באקומען ַא מכתב חיזוק פון דעם דזשיקובער רב הרה"ק‬ ‫ַ‬
‫האבן מיר‬ ‫פארלייפיג ָ‬‫מאטריקלען ָאבער ָ‬ ‫הנשגב יפרח וישגשג והי' כעץ שתול על פלגי מים אשר פריו ערשיינען אין די ַ‬ ‫בעל עטרת ישועה זי"ע‪ .‬הרב מו"ה ר' יונה מייזליש ז"ל‬
‫יתן בעתו להתאסף בכל שנה ושנה ועלהו לא יבול וכל אשר נישט מער פרטים וועגן איר‪.‬‬ ‫האט געשיקט ַא בריוו צו די‬ ‫דער זון פון ּפשעמישלער רב ָ‬
‫יאר‬‫געהאט אין ָ‬
‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫וואס ָ‬‫טאכטער מ' רוזא ָ‬ ‫ג] ַא ָ‬ ‫יעשה לש"ש ד' יצליח בידם‪.‬‬ ‫וואס איז ערשינען אין די‬ ‫חרדי'שע צייטונג קול מחזיקי הדת ָ‬
‫יונה מייזליש בהגאון מוהר"ם שליט"א מאָסטראָווצי שנת תרס"ז מיט הרבני מו"ה ר' משה קופל [ווי מען זעט אין‬ ‫אויסגאבע פון יום ז' אב שנת תרס"ג‪:‬‬
‫ַ‬
‫ברכת מז"ט אין דער צייטונג המצפה יום כ"ה אייר תרס"ז]‪.‬‬ ‫במדינת ּפוילן‪ ,‬מתגורר כעת בפרזעמשילא‬ ‫לכבוד הרב מו"ל מה"ע מחזיקי הדת!‬
‫קאנט‬ ‫בא ַ‬‫טאכטער די רביצין פון הגאון ר' חיים צבי‪ַ ,‬‬ ‫ד] ַא ָ‬ ‫פון די קינדער פון ּפשעמישלער רב רבי משה מייזליש‬ ‫מעודי הנני נחבא אל הכלים מבלתי בוא בשערי מכ"ע‬
‫ַאלס ר' הירש'לע גלעזער דיין אין ּפשעמישל‪ ,‬ער איז‬ ‫ווייסן מיר‪:‬‬ ‫אף אם הדבר נוגע לחיזוק הדת כי במדינת גאַליציען קשה‬
‫אוסטראווצא‪ ,‬אומגעקומען עקד"ה‪.‬‬‫ָ‬ ‫א] הרב מו"ה ר' יונה מייזליש ז"ל פון‬ ‫מאד לאחה את הקרעים ולחזק בדק בית ישראל כי הפרוץ‬
‫[פאָרזעצונג פון פאָריגן נומער]‬ ‫קאזמיר אין‬
‫שּפעטער אין ּפשעמישל‪ ,‬ער איז געבוירן אין ָ‬ ‫מרובה ואנכי תולעת ולא איש אשר יעטה כמעיל קנאה‬
‫לבוא לעזרת ד' בגבורים להגן על כבוד תורתינו הקדושה‬
‫מפני השועלים הקטנים וגדולים הנה לחבל כרם ד' צבאות‬

‫אנא התעוררי!‬ ‫ולשמע אוזן מאד שפרה עלי כי רוח לבשה את אהרן הכהן‬
‫הגדול מאחיו מרחוק נשא דעו וכרוזא קרא בחיל לקבץ‬
‫אסיפת רועי ישראל לעיר קראָקא לטכס עצה כדת מה‬
‫לעשות לחזק עמודי הדת ויחל גם את פני משה אבי הגאון‬
‫בקשו רחמים עבור‬ ‫האבדפ"ק שליט"א כי יעמוד לעזרת האגודה וידי משה‬
‫נכונים תמיד לבצר חומת הדת להקים סוכתה הנופלת‬
‫כאשר כבר נדפסו מכתביו במחז"ה ובכנסת הגדולה‪ ,‬וגם‬
‫נכון הוא לשום רגליו כאילות לנסוע לקראָקא לקחת חבל‬

‫ר' מרדכי יצחק (סאמעט) בן פיגא יהודית‬ ‫בהאסיפה הנכבדה ולבו יגיל וישמח אם הענין הנשגב יצא‬
‫לפועל‪ ,‬אכן דא עקא מי יחפוש חדרי בטן לבחון הלבבות אם‬
‫לא נמצא תהפוכות בקרב אחד מהם ויציע הצעות לנגד דרכי‬
‫התורה ח"ו‪ ,‬ואם הרבנים הנאספים לא ילכו שלובי זרוע‬
‫שחתכו עליו את הדין לאסרו לעשרים ושבע שנים רח"ל‬ ‫כאיש אחד חברים לערוך קרב ובמחי קבלם ילחמו מלחמת‬
‫מצוה זו מלחמתה של התורה‪ ,‬המצוה חלילה תקנתם זו‬
‫וכבר מושלך בבית האסורים קרוב לארבעה עשר שנים!‬ ‫קלקלתם יהי'‪ ,‬והקשבתי כי כמה רבנים מהיראים והחרדים‬
‫לדבר ד' באמת מורא יעלה על ראשם לקחת חבל בהאסיפה‬

‫והן קל כביר לא ימאס‬

‫למען אשר לא יבא גם השטן לרקד בינותם והמה מהצנועים‬
‫המושכים את ידיהם ומונעים רגליהם מלכת בנתיבות‬
‫משפט האסיפה‪.‬‬
‫ובכן מצאתי עצמי מחויב בדבר להעתיק אות באות‬
‫מכתב קדשו של הרב הגאון הצדיק וכו' מוהר"י שליט"א‬
‫נא להזכיר את שמו בכל מנין ביהי רצון שאחר תהלים‬ ‫מדזיקוב בתשובתו למר אבא הגאון שליט"א‪.‬‬
 ‫קהילות‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬ ‫‪DER YID‬‬
‫יתרו‪ ,‬י"ט שבט‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Jan 29, '16‬‬
‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬
‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫‪104‬‬
‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬

‫מצבות‬
‫קטאבער ‪ ]'834 30‬אין לבוב [לעמבערג]‬ ‫ָא ָ‬
‫האבן‬
‫האבן זיי געוואוינט אין לעמבערג און ָ‬ ‫צוערשט ָ‬
‫האבן זיי זיך געצויגן קיין‬
‫דערנאך ָ‬
‫ָ‬ ‫געהאט קינדער און‬
‫ַ‬ ‫דארט‬
‫ָ‬
‫ּפשעמישל‪.‬‬
‫שאנפעלד ז"ל מק"ק ּפשעמישל איז‬ ‫הרבני מו"ה ר' יוסף ָ‬
‫געווארן בחייו פון זיין שווער אין עלטער פון דריי‬
‫נאוועמבער‬ ‫יאר‪ ,‬כ"ה מרחשון תרל"ד [ולמס' ָ‬

‫געווארן נפטר אין עלטער‬ ‫ָ‬

‫ָ‬
‫און זעכציג ָ‬

‫מ' מינדל ע"ה איז נפטר‬

‫פון פיר אין זיבעציג אין ּפשעמישל‪ ,‬כ"ב אלול תרמ"ט‬
‫נפטר‬

‫‪.]'873 15‬‬
‫דערציילן‬
‫באערדיגט‬ ‫[ולמספרם סעּפטעמבער ‪ ,]'889 17‬ביידע זענען ַ‬
‫אין ּפשעמישל‪,‬‬
‫נאך ביז היינט‪.‬‬‫די מצבה פון מ' מינדל שטייט ָ‬

‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬

‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬

‫געווען די פרוי פון הרב המופלג הגביר המפורסם מוה'‬ ‫[פאָרזעצונג פון פאָריגן נומער]‬
‫אברהם יוסף מדפיס מעיר לבוב [בזוו"ש]‪ ,‬און די הקדמה‬ ‫מיר גייען צוריק‪ ,‬צו ברענגען די איבריגע קינדער פון‬
‫דערמאנטן ספר נחלת בן יוסף שרייבט איר ברודער‬ ‫ַ‬ ‫צום‬ ‫דעם גאון רבי יוסף חנניה ליפא מייזליש זצ"ל פון ּפשעמישל‬
‫רבי עקיבא מייזליש "וברך את אחותי היקרה הצנועה אשה‬ ‫טאכטער מ' יוטא ע"ה‪ ,‬געבוירן אין ּפשעמישל‬ ‫‪ַ )3‬א ָ‬
‫יראת ד' היא תתהלל הגבירה המפורסמת מרת חנה ליבא‬ ‫געהאט אין ּפשעמישל ט"ז‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫לערך שנת תר"ז‪ ,‬זי ָ‬
‫תחי' ואת אישה הוא גיסי הרב המופלג הגביר המפורסם‬ ‫נואר ‪ ]'864 24‬מיט הרבני מו"ה יונה‬ ‫יא ַ‬‫שבט תרכ"ד [למס' ַ‬
‫מוה' אברהם יוסף מדפיס נ"י מעיר לבוב‪ ,‬אחותי תחי' נולדה‬ ‫נאס] ווישליצקי ז"ל‪ ,‬ער איז געבוירן אין קינצק לערך‬ ‫[יא ַ‬
‫ָ‬
‫לאמי אחר פטירת אבי הגאון ז"ל ונקראת על שמו‪ ,‬וממש‬ ‫פאטער איז געווען הרבני מו"ה ר' יעקב‬ ‫שנת תר"ו‪ .‬זיין ָ‬
‫אוכל לאמור עליה דשמא גרם שנתלה מדותיו הטובים‪ ,‬ואת‬ ‫ווישליצקי פון קינצק [ּפוילן]‪.‬‬
‫הטוב שעשתה עמי"‪.‬‬ ‫דערמאנטער] הנגיד מו"ה ר' עקיבא‬ ‫ַ‬ ‫‪ַ )4‬א זון [דער פריער‬
‫פארצייכנט ַאז‬ ‫מאטריקל אין לעמבערג ווערט ַ‬ ‫אין דעם ַ‬ ‫מייזליש ז"ל מּפשעמישל‪ ,‬מח"ס חידושי נחלת בן יוסף (לבוב‬
‫נאוועמבער ‪,]'891‬‬ ‫כ"ד מרחשון תרנ"ב [למס' דעם ‪5‬טן ָ‬ ‫תרס"ב)‪ .‬ער איז געבוירן אין ּפשעמישל ג' אייר תרי"ד [למס'‬
‫דער אלמן הרבני מו"ה ר' אברהם יוסף מדפיס‪ַ ,‬אכט און‬ ‫מאי ‪ ]'854 1‬ער איז געווען ַאן איידעם ביי הרבני הנגיד‬ ‫ַ‬
‫די מצבה פון מ' מינדל ע"ה אשת הרבני מו"ה‬ ‫יאר ַאלט‪ ,‬זון פון הרבני מו"ה אהרן מדפיס וזו' מ'‬ ‫זעכציג ָ‬ ‫יאר‬‫שינאווא‪ ,‬אין ָ‬‫ָ‬ ‫מו"ה ר' יצחק הירש בוטערווייך ז"ל פון‬
‫ר' יוסף שאָהנפעלד ז"ל אין ּפרעמישלא‬ ‫האט חתונה‬ ‫חיה טויבא מלבוב המדפיסים הנודעים בלבוב‪ָ ,‬‬ ‫שטאט‬‫ָ‬ ‫טאכטער אין די‬ ‫געווארן ַא ָ‬
‫ָ‬ ‫תרמ"ד איז צו זיי געבוירן‬
‫יאר‬‫צוואנציג ָ‬
‫ָ‬ ‫געהאט מיט די מיידל מ' חנה ליבא זעקס און‬ ‫ַ‬ ‫נאמען געגעבן "הענא"‪.‬‬ ‫האט איר ַא ָ‬ ‫יערסלוב מען ָ‬
‫טאכטער פון ר' ליפא מייזליש און זיין פרוי יענטא‪,‬‬ ‫ַאלט‪ַ ,‬א ָ‬ ‫טאכטער מ' פיגא ע"ה געבוירן אין ּפשעמישל ַאּפריל‬ ‫‪ַ )5‬א ָ‬
‫פ"נ‬ ‫דאלף‪.‬‬‫געבוירן ַא ָ‬ ‫קראקא י"ד‬ ‫ָ‬ ‫געווארן אין‬
‫ָ‬ ‫‪ 29‬אין ‪[ 1857‬תרי"ז]‪ ,‬זי איז נפטר‬
‫אשה כשרה צנועה וחשובה‬ ‫געהאט זון‬
‫ַ‬ ‫האבן‬‫זיי ָ‬ ‫קראקא‪,‬‬ ‫אייר שנת תר"פ זי ליגט אויפ'ן נייעם בית החיים אין ָ‬
‫מ' מינדל בת הרב החריף‬ ‫‪ ]I‬נפתלי הירץ מדפיס‪ ,‬געבוירן אין לבוב כ"א אלול‬ ‫ָאט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬
‫ירא ד' שלשלת היוחסין מו'‬ ‫תרנ"ד [למס' סעּפטעמבער ‪.]'894 22‬‬ ‫פה תנוח‬
‫נפתלי הירץ מייזליש זצ"ל‬ ‫*‬ ‫אמנו האהובה‬
‫בהרב הגאון מ' ארי' נכד ה"ה‬ ‫באשרייבן ַא טייל פון די‬ ‫האבן מיר געענדיגט צו ַ‬ ‫מיט דעם ָ‬ ‫פיגא‬
‫הגאון הצדיק מ' דוד צבי זצ"ל‬ ‫קינדער פון הגאון רבי חנניא ליפא מייזליש‪ .‬איצט קערן מיר‬ ‫בת הרב הגאון הגדול‬
‫מאהלוב וגם היתה‬‫אבד"ק ָ‬ ‫זיך צוריק צו איבריגע קינדער פון רבי נפתלי הירץ מייזליש‬ ‫ר' יוסף חנני' ליפא מייזעלס‬
‫אחות ה"ה מ' יוסף חנני' ליפא‬ ‫וואס‬‫אויערבאך‪ָ ,‬‬
‫ַ‬ ‫בן הרבנית יוטעלע בת הגאון רבי דוד צבי‬ ‫ז"ל אבד"ק ּפשעמישל‬
‫מייזליש זצ"ל אבד"ק ּפרעמישלא‬ ‫שטאמט אייגנטליך אונזער בעל המצבה‬ ‫ַ‬ ‫פון דעם צווייג‬ ‫נפטרה י"ד אייר תר"פ‬
‫נפ' כ"ב אלול תרמ"ט ל'‬ ‫בראד‪.‬‬
‫הבחור יוסף שעהנפעלד ע"ה פון ָ‬ ‫תנצב"ה‬
‫ת'נ'צ'ב'ה'‬ ‫*‬ ‫‪ַ )6‬א זון אייזיק געבוירן אין ּפשעמישל ב' אלול תרי"ט‬
‫קאנט‪:‬‬
‫בא ַ‬‫פון זייערע קינדער זענען אונז ַ‬ ‫[למס' סעּפטעמבער ‪]'859 1‬‬
‫טאכטער מרת שּפרינצא מלכה איז געבוירן‬ ‫‪ )1‬די עלטסטע ָ‬ ‫מ' מינדל אשת הרבני מו"ה ר' יוסף‬ ‫טאכטער מרת מירל ע"ה‪ ,‬געבוירן אין ּפשעמישל‬ ‫‪ַ )7‬א ָ‬
‫געהאט‬
‫ַ‬ ‫האט חתונה‬‫אין לעמבערג ‪ַ 24‬אּפריל שנת תקצ"ה‪ ,‬זי ָ‬ ‫שעהנפעלד מק"ק ּפרעמישלא‬ ‫האט‬ ‫נאוועמבער ‪ ,]'862 21‬זי ָ‬ ‫כ"ח מרחשון תרכ"ג [למס' ָ‬
‫נואר ‪ ]'855 8‬מיט הרבני מו"ה‬ ‫יא ַ‬‫י"ח טבת תרט"ו [למס' ַ‬ ‫געהאט אין ּפשעמישל י"ב תמוז תרמ"ה [למס' יוני ‪25‬‬ ‫ַ‬ ‫חתונה‬
‫נחמן פעגער מלבוב‪ ,‬ער איז געבוירן אין לעמבערג לערך‬ ‫מ' מינדל ע"ה‪ ,‬איז געבוירן אין ּפשעמישל שנת תקע"ה‪,‬‬ ‫מאנט ז"ל‪ ,‬בן הרבני‬ ‫דיא ַ‬‫‪ ]'885‬מיט הרבני מו"ה משה אליעזר ַ‬
‫פאטער הרבני מו"ה משה פעגער ז"ל‬ ‫תקצ"ג‪ ,‬צו זיין ָ‬ ‫צו איר עלטערן הרבני מו"ה ר' נפתלי הירץ מייזליש וזו' מ'‬ ‫מאנט מק"ק ציעשנוב וזו' מ' בתיה ריקל ע"ה‪.‬‬ ‫דיא ַ‬
‫מו"ה הירש ַ‬
‫געווארן ַאלס מיידל‪ ,‬הענא‬
‫ָ‬ ‫וואס איז נפטר‬‫טאכטער ָ‬ ‫‪ַ )2‬א ָ‬ ‫פייגא‪.‬‬ ‫טאכטער מ' חנה ליבא ע"ה זי איז געבוירן שוין‬ ‫‪ַ )8‬א ָ‬
‫ע"ה‪ ,‬זי איז געבוירן אין לעמבערג כ"ג מנחם–אב תקצ"ז‬ ‫געהאט מיט הג"ר יוסף שעהנפעלד ז"ל‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬
‫זי ָ‬ ‫פאטער‪ ,‬כ"ח תשרי תרכ"ו [למס'‬ ‫נאך די פטירה פון איר ָ‬ ‫ָ‬
‫געווארן אין‬
‫ָ‬ ‫דארט נפטר‬ ‫[למס' אוגוסט ‪ ,]'837 24‬אין איז ָ‬ ‫שאהנפעלד ז"ל‬ ‫מק"ק ּפרעמישלא‪ ,‬בן הרבני מו"ה ר' בערל ָ‬ ‫נאמען חנה‬ ‫באקומען דעם ָ‬ ‫האט ַ‬ ‫קטאבער ‪ ,]'865‬זי ָ‬ ‫‪ָ 18‬א ָ‬
‫יאר‪ ,‬י"ד מנחם–אב תרט"ו [למס' יולי‬ ‫צוואנציג ָ‬
‫ָ‬ ‫עלטער פון‬ ‫פארגעקומען כ"ז תשרי תקצ"ה [למס'‬ ‫מלבוב‪ ,‬די חתונה איז ָ‬ ‫טאטן חנניא ליפא‪ .‬זי איז‬ ‫נאמען פון איר ַ‬ ‫ליבא אויף דעם ָ‬
‫‪105‬‬ ‫יתרו‪ ,‬י"ט שבט‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Jan 29, '16‬‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬

‫האט געשריבן אין תרט"ו]‪,‬‬‫זיין פעטער הגאון ר' חנני' ליפא ָ‬ ‫זכרונו לטובה ‪....‬‬ ‫‪]'855 29‬‬
‫האט געוויסע הערות אויף דעם יחוס‬ ‫כאטש הרב וועבער ָ‬ ‫ָ‬ ‫‪ .....‬שם מעשה‪..‬‬ ‫טאכטער‪ ,‬מ' סערל ע"ה‪ ,‬געבוירן אין לעמבערג י"ד‬ ‫‪ַ )3‬א ָ‬
‫דאך איז אין כאן המקום להאריך‪.‬‬ ‫דארט‪ָ ,‬‬ ‫וואס ערשיינט ָ‬ ‫ָ‬ ‫בצד שני‬ ‫האט חתונה‬ ‫כסלו תקצ"ט [למס' דעצעמבער ‪ ,]'838 1‬זי ָ‬
‫וויאזוי די בחור יוסף קומט‬
‫פאלגענד איז די סדר היחוס ַ‬ ‫ָ‬ ‫ר' יצחק אייזיק‬ ‫געהאט מיט הרבני מו"ה אברהם יואל שּפרינגער ז"ל פון‬ ‫ַ‬
‫וואס ווערן אויסגערעכנט אויף זיין מצבה‪:‬‬ ‫ָאן צו די גדולים ָ‬ ‫שענפעלד‬ ‫קאּפל שּפרינגער ז"ל וזו'‬ ‫לעמבערג‪ַ ,‬א זון פון הרבני מו"ה ר' ָ‬
‫המהרש"ל‪ ,‬הלבוש‬ ‫פאלגענד וועלן מיר אויסרעכענען די קינדער פון רבי‬ ‫ָ‬ ‫פאלגנדע‬ ‫געהאט די ָ‬
‫ַ‬ ‫האבן‬ ‫מ' רבקה לבית זימּפלער ע"ה‪ ,‬זיי ָ‬
‫הב' יוסף ע"ה‬ ‫יצחק אייזיק שעהנפעלד‪:‬‬ ‫קינדער‪:‬‬
‫בן הג"ר יצחק אייזיק שעהנפעלד דומ"ץ בראָדי‬ ‫געהאט מיט הרבני מו"ה‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫וואס ָ‬ ‫טאכטער ָ‬ ‫א] ַא ָ‬ ‫יאר‬‫טאכטער פייגא‪ ,‬געבוירן אין לעמבערג אין ָ‬ ‫א] ַא ָ‬
‫בן הרבני מו"ה ר' יוסף שעהנפעלד ז"ל מלבוב‪ .‬די פרוי‬ ‫מביאלא‪ַ ,‬א זון פון הרבני הנגיד מו"ה‬ ‫ַ‬ ‫ר' צבי ארי' עקהויז‬ ‫געהאט מיט הרבני מו"ה ר' יהושע‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫תרט"ו‪ .‬זי ָ‬
‫פון ר' יוסף שעהנפעלד מ' מינדל ע"ה איז געווען די טאָכטער‬ ‫מבילקאמין‪ .‬אין דער צייטונג‬ ‫ַ‬ ‫ר' אברהם שמחה עקהויז‬ ‫תאומים ז"ל ַא זון פון הרבני מו"ה אליעזר אלי' תאומים ז"ל‬
‫פון‬ ‫געמאלדן איבער‬ ‫ָ‬ ‫מחזיקי הדת כ' סיון שנת תרס"ד ווערט‬ ‫געהאט‬
‫ַ‬ ‫האבן‬
‫נאגעל‪ ,‬זיי ָ‬ ‫פון לעמבערג וזו' מ' רחל חיה לבית ַ‬
‫הרבני מו"ה נפתלי הירץ מייזליש מּפרעמישלא‪ .‬די פרוי‬ ‫דעם שידוך‪.‬‬ ‫טאכטער‪:‬‬ ‫ַא ָ‬
‫פון ר' נפתלי הירץ איז געווען מ' פיגא ע"ה די טאָכטער פון‬ ‫בוקארעסט‪,‬‬ ‫ַ‬ ‫ב] ַא זון הג"ר דוד צבי שעהנפעלד אבד"ק‬ ‫נאמען איז ‪ Helena Rebeka‬געבוירן‬ ‫‪ ]I‬איר ָאפיציעלער ָ‬
‫הג"ר יצחק אייזיק וואַהל מּפרעמישלא‬ ‫טאכטער‬ ‫געהאט מיט הרבנית ּפערל ע"ה די ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫ער ָ‬ ‫אין לעמבערג בשנת תרמ"ד‪.‬‬
‫בן הג"ר שמואל וואַהל‬ ‫בוקארעסט‪ ,‬ער איז‬ ‫ַ‬ ‫פון הג"ר יצחק אייזיק שור אבד"ק‬ ‫טאכטער חיה עטיל געבוירן אין לעמבערג י' כסלו‬ ‫ב] ַא ָ‬
‫אַן איידעם פון הג"ר יעקב משה מנחם מענדל אבד"ק‬ ‫געווארן‬‫ָ‬ ‫נאכער איז ער‬ ‫מאן און ַ‬ ‫רא ַ‬ ‫צוערשט געווען דיין אין ָ‬ ‫תרי"ז [למס' דעצעמבער ‪]'856 7‬‬
‫ּפרעמישלא‬ ‫בוקארעסט אויפ'ן ָארט פון זיין‬ ‫ַ‬ ‫אויפגענומען ַאלס רב אין‬ ‫טאכטער יוטא געבוירן אין לעמבערג י"א תשרי‬ ‫ג] ַא ָ‬
‫דער איידעם פון הג"ר יחיאל מיכל אבד"ק ּפרעמישלא‬ ‫בוקארעסט‪ ,‬ער‬ ‫ַ‬ ‫וואלף תאומים לאבד"ק‬ ‫שוואגער הג"ר זאב ָ‬ ‫ָ‬ ‫געהאט‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫תרי"ט [למס' סעּפטעמבער ‪ ,]'858 19‬זי ָ‬
‫בן הג"ר שמואל אבד"ק ּפרעמישלא‬ ‫דערמאנטן ספר‬ ‫ַ‬ ‫האט אויך געגעבן ַאן הסכמה אויף דעם‬ ‫ָ‬ ‫ראל ַא זון פון הרבני מו"ה‬ ‫קא ָ‬ ‫מיט הרבני מו"ה אהרן פנחס ַ‬
‫בן הג"ר מנחם מענדל מּפאָטיק‬ ‫זכרון יהודה (לבוב תרנ"ה) וואו אויפ'ן קעּפל טיטולירט‬ ‫געהאט‬‫ַ‬ ‫האבן‬‫ראל ז"ל מלבוב וזו' מ' בילא‪ ,‬זיי ָ‬ ‫קא ָ‬ ‫ר' ישראל ַ‬
‫בן הג"ר יחיאל מיכל הי"ד אבד"ק נעמירוב בעל שברי‬ ‫אים דער מו"ל "מש"ב הרב הגאון המפורסם מוה' דוד צבי‬ ‫וואס מיר ווייסן‪:‬‬ ‫פאלגנדע קינדער ָ‬ ‫די ָ‬
‫לוחות‬ ‫באקארעשט" ער שרייבט צווישן‬ ‫ַ‬ ‫שענפעלד נ"י האבד"ק‬ ‫‪ַ ]I‬א זון ‪ Edward‬געבוירן אין לעמבערג י"ג אלול תרנ"ה‬
‫בן הג"ר אליעזר‬ ‫ַאנדערעס‪" :‬בואו ונחזיק מלא חפנים טיבותא להרב מוה"ר‬ ‫[למס' סעּפטעמבער ‪]'895 2‬‬
‫נכד הג"ר שלמה לוריא אבד"ק לובלין המהרש"ל‬ ‫יעקב נ"י‪....‬מבאר שר התורה הגאון מוהר"י ברודא זצ"ל‬ ‫טאכטער ‪ Bronislava‬געבוירן אין לעמבערג י"ב‬ ‫‪ַ ]II‬א ָ‬
‫ונכד הג"ר מרדכי יפה בעל הלבושים‬ ‫בן אחותו של אא"ז הגאון הצדיק מוה"ר דוד צבי אבד"ק‬ ‫תשרי תרנ"ז [למס' סעּפטעמבער ‪]'896 19‬‬
‫קרעמיניץ זצ"ל"‪.‬‬ ‫טאכטער ‪ Klara‬געבוירן אין לעמבערג י"ג מרחשון‬ ‫‪ַ ]III‬א ָ‬
‫הב"ח‬ ‫האט משמש געווען ברבנות ביז זיין פטירה כ"ז כסליו‬ ‫ער ָ‬ ‫קטאבער ‪]'899 17‬‬ ‫תר"ס [למס' ָא ָ‬
‫הב' יוסף ע"ה‬ ‫בוקארעסט‬ ‫ַ‬ ‫געווארן אין‬
‫ָ‬ ‫האלטן‬ ‫בא ַ‬ ‫שנת תרצ"ו און ער איז ַ‬ ‫טאכטער ‪ Malwina‬געבוירן אין לעמבערג ח'‬ ‫‪ַ ]IV‬א ָ‬
‫בן הג"ר יצחק אייזיק שעהנפעלד דומ"ץ בראָדי‬ ‫בוקארעסט‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫נעבן זיין שווער הג"ר יצחק אייזיק שור אבד"ק‬ ‫מנחם–אב תרס"א [למס' יולי ‪]'901 24‬‬
‫בן הרבני מו"ה ר' יוסף שעהנפעלד ז"ל מלבוב אשתו מ'‬ ‫טאכטער איז געווען מרת ּפעסיל אשת הרבני‬ ‫זייער ָ‬ ‫טאכטער מ' שרה ע"ה‪ ,‬געבוירן אין לעמבערג ח' אדר‬ ‫‪ַ )4‬א ָ‬
‫מינדל ע"ה‬ ‫מו"ה ר' יעקב שלמה בעער מרעדים ואח"כ בוויען [זי‬ ‫פעברואר ‪]'840 12‬‬ ‫ַ‬ ‫א' ת"ר [למס'‬
‫בת הרבני מו"ה נפתלי הירץ מייזליש מּפרעמישלא אשתו‬ ‫דאס‬ ‫יארק כ"ח אלול תש"ב]‪ָ .‬‬ ‫דא אין ניו ָ‬ ‫געשטארבן ָ‬ ‫ָ‬ ‫איז‬ ‫שאהנפעלד זצ"ל‪ ,‬געבוירן אין‬ ‫‪ַ )5‬א זון הג"ר יצחק אייזיק ָ‬
‫מ' פיגא ע"ה‬ ‫זענען די עלטערן פון הרה"צ ר' יואל בעער זצ"ל האדמו"ר‬ ‫נאוועמבער ‪,]'841‬‬ ‫לעמבערג כ"ט מרחשון תר"ב [למס' ‪ָ 13‬‬
‫בת הג"ר יצחק אייזיק וואַהל מּפרעמישלא‬ ‫בבראזיל‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫מראצפערט‬ ‫ַ‬ ‫געהאט מיט הרבנית מרת שרה לבית ווייס‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫ער ָ‬
‫בן הג"ר שמואל וואַהל‬ ‫טאכטער‪ ,‬די פרוי פון הרבני מו"ה דניאל עהרענּפרייז‪.‬‬ ‫ג] ַא ָ‬ ‫בראד‪ ,‬די חתונה איז געווען אין ּפשעמישל י"א כסלו‬ ‫ָ‬ ‫פון‬
‫חתן הג"ר יעקב משה מנחם מענדל אבד"ק ּפרעמישלא‬ ‫האדיל מלכה ע"ה‪ ,‬די פרוי פון הרבני‬ ‫טאכטער מרת ָ‬ ‫ד] ַא ָ‬ ‫תרכ"ח [למס' דעצעמבער ‪ ,]'867 8‬און דער מסדר קידושין‬
‫בן הגאון ר' דוד שמואל שמעלקא אבד"ק קראָקא‪,‬‬ ‫מו"ה מנחם נחום טירהויז הי"ד ַא זון פון הנגיד הג"ר מו"ה ר'‬ ‫איז געווען הג"ר יוסף משה טייכער ראב"ד ּפרעמישלא‪ .‬די‬
‫בן הג"ר ארי' ליבוש שידלוב אבד"ק קראָקא‬ ‫מּפאדוולוטשיסק מח"ס עקבי יעקב (בילגוריי‬ ‫ָ‬ ‫יעקב טירהויז‬ ‫געווארן אין וויען און זי איז‬ ‫ָ‬ ‫רביצין מרת שרה איז נפטר‬
‫בן הג"ר יצחק אייזיק ראבד"ק ּפרעמישלא‬ ‫מהוסיאטין‪ַ ,‬א זון פון הג"ר‬ ‫ַ‬ ‫תרצ"ח) מגדולי חסידי הרה"ק‬ ‫געווארן‪.‬‬
‫ָ‬ ‫האלטן‬ ‫בא ַ‬ ‫דארט ַ‬ ‫ָ‬
‫בן הג"ר יהודה ארי' ליב מחענטשין‪ ,‬וקראָקא‬ ‫האבן חתונה‬ ‫ּפאדוואליטשיסק‪ ,‬זיי ָ‬ ‫נפתלי הירץ אבד"ק ָ‬ ‫זיין פעטער הג"ר יוסף חנני' ליפא מייזליש אבד"ק‬
‫בן הג"ר יואל סירקיש אבד"ק קראָקא בעל הב"ח‬ ‫יאר תרס"ו‪ ,‬זייער זון איז הרבני‬ ‫געהאט אין חודש אב אין ָ‬ ‫ַ‬ ‫ּפשעמישל שרייבט וועגן אים אין ַא תשובה אין שו"ת‬
‫מו"ה ר' דוד דוב טירהויז מבני ברק‬ ‫תפארת יוסף סי' י"א "רב שלום לכבוד ידידי ב"א תלמידי‬
‫המגיני שלמה‬ ‫געווארן בחיי‬ ‫ָ‬ ‫וואס איז נפטר‬ ‫בבראדי‪ָ ,‬‬ ‫ָ‬ ‫ה] הבחור יוסף ז"ל‬ ‫המופלג חריף ושנון ונבון דבר מו"ה יצחק אייזק שיינפעלד‬
‫הב' יוסף ע"ה בן הג"ר יצחק אייזיק שעהנפעלד דומ"ץ‬ ‫אביו און ער איז אייגנטליך דער בעל המצבה איבער וועמען‬ ‫נ"י"‬
‫בראָדי‬ ‫מאל‬‫כא ָ‬ ‫נא ַ‬ ‫האבן ָאנגעהויבן דעם ַארטיקל‪ .‬מיר זענען ָ‬ ‫מיר ָ‬ ‫יארן‪ .‬אין ספר‬ ‫סאך ָ‬‫בראדי ַא ַ‬ ‫ער איז געווען דיין ומו"צ אין ָ‬
‫בן הרבני מו"ה ר' יוסף שעהנפעלד ז"ל מלבוב אשתו מ'‬ ‫מעתיק דעם נוסח‪:‬‬ ‫זכרון יהודה (לבוב תרנ"ה) איז געדרוקט פון אים ַא הסכמה‬
‫מינדל ע"ה‬ ‫נפטר ונקבר א' כ"ה כסליו תרנ"ה לפ"ק‬ ‫וואו ער דריקט זיך אויס צווישן די ווערטער‪" :‬ע"ד אשר‬
‫בת הרבני מו"ה נפתלי הירץ מייזליש מּפרעמישלא אשתו‬ ‫פ"נ זית רענן בחור‬ ‫לבשתו רוח טהרה להוציא לאורה ח"ת מארי שבחבורה‬
‫מ' פיגא ע"ה‬ ‫מופלג ושנון לפי מעט שנותו‬ ‫הגאון רבינו יהודה ברודא נכד אא"ז ארי' דבי עילאה גאון‬
‫בת הג"ר יצחק אייזיק וואַהל מּפרעמישלא‬ ‫הרבה מאד מקנותיו בתורתו‬ ‫סטאניסלאב והגליל"‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫הגאונים מוה"ר ליבוש זצ"ל אבד"ק‬
‫בן הג"ר שמואל וואַהל‬ ‫ומצותיו כ' יוסף ז"ל בהרב הג'‬ ‫בראד ט' טבת תרפ"ח‪ ,‬מיר זענען‬ ‫געווארן אין ָ‬ ‫ָ‬ ‫ער איז נפטר‬
‫חתן הג"ר יעקב משה מנחם מענדל אבד"ק ּפרעמישלא‬ ‫מו"ה יצחק אייזיק ש"פ נ"י‬ ‫האבן געקענט אויסלייענען‬ ‫וואס מיר ָ‬ ‫דא מעתיק די שורות ָ‬ ‫ָ‬
‫בן הגאון ר' דוד שמואל שמעלקא אבד"ק קראָקא‪,‬‬ ‫מו"צ דקהילתנו נכד להגאונים‬ ‫פון ַא בילד פון דער מצבה‪::‬‬
‫בן הג"ר ארי' ליבוש שידלוב אבד"ק קראָקא‬ ‫הצדיקים המהרש"ל והלבוש‬ ‫פ"ט‬
‫בן הג"ר יצחק אייזיק ראבד"ק ּפרעמישלא‬ ‫והב"ח והמגיני שלמה והמ"ב‬ ‫ציון לנפש לה"ה הרב‬
‫חתן הג"ר יהושע אבד"ק קראָקא בעל מגיני שלמה ופני‬ ‫והג' הצדיק מ' דוד צבי אבד"ק‬ ‫הגאון הגדול מורה ודאין‬
‫יהושע‬ ‫קרעמניץ זצללה"ה זכותם יגן‬ ‫כש"ת מוה"ר יצחק אייזיק ב"ר‬
‫בעדן למנוחת נפשו עמהם‬ ‫יוסף ז"ל ראב"ד ומו"צ דפה‬
‫המשאת בנימין‬ ‫בגן עדן אמן תנצב"ה‬ ‫נ"י ט' טבת תרפ"ח לפ"ק‬
‫הב' יוסף ע"ה בן הג"ר יצחק אייזיק שעהנפעלד דומ"ץ‬ ‫*‬ ‫ידע צדק חוקים קדושים‬
‫בראָדי‬ ‫שמועסנדיג פון אונזער בעל המצבה דער בחור יוסף‬ ‫אוצר בך הי' גנוזה‬
‫בן הרבני מו"ה ר' יוסף שעהנפעלד ז"ל מלבוב אשתו מ'‬ ‫וויאזוי דער נפטר דנן‪,‬‬ ‫ַ‬ ‫דא אויסשמועסן‬ ‫ע"ה וועלן מיר ָ‬ ‫יצא מגזע גדולי ישישים‬
‫מינדל ע"ה‬ ‫וואס ווערן‬ ‫נאך די ַאלע גדולים ָ‬ ‫הב' יוסף‪ ,‬איז זיך מתייחס ָ‬ ‫יושר‪..‬‬
‫בת הרבני מו"ה נפתלי הירץ מייזליש מּפרעמישלא אשתו‬ ‫דערמאנט‪ .‬דער יחוס אויף די מצבה איז אויסגעבויעט‬ ‫ַ‬ ‫דא‬ ‫ָ‬ ‫זכרונו הי' על גפי הוראה‬
‫[וואס‬
‫ָ‬ ‫לויט די הקדמה פון ספר קונטרס עגונות למהר"ל‬ ‫‪ .......‬יעמוד‬
‫{פארזעצונג אויף זייט ‪}106‬‬
‫ָ‬
 ‫קהילות‬
‫‪DER YID‬‬ ‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬
‫מצבות‬
‫דערציילן‬
‫מאוצרותיו של הרב‬
‫דובעריש וועבער שליט"א‬
‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬
‫בראדי‪ .‬מרת יענטל איז‬ ‫ָ‬ ‫ַאלעסקער ז"ל פון‬
‫בראד ח' טבת תרס"ח‪ .‬איר‬ ‫געווארן אין ָ‬
‫ָ‬ ‫נפטר‬
‫נאך היינט אינעם בית החיים‬ ‫מצבה שטייט ָ‬
‫דאס איז דער נוסח המצבה‪:‬‬ ‫בראד‪ָ .‬אט ָ‬
‫נפטרה ח' טבת תרס"ח ל'‬
‫פה טמונה‬
‫אשה הגונה צנועה וחסידה‬
‫ממחצב גדולי גאוני ישראל‬
‫מרת יענטא בת הרב החסיד‬
‫המופלג מוה"ר יוסף זל"ה‬
‫אחות הרב הגאון מוה"ר‬
‫יצק אייזיק ש"פ נ"י מו"צ‬
‫דבראדי ואשת הרבני‬ ‫ָ‬
‫המופלג מ' דוד אלעסקר ז"ל‬
‫תנצב"ה‬
‫מאן הרבני מו"ה ר' דוד הלוי ַאלעסקער‬ ‫איר ַ‬
‫בראד ש"ק כ"ז תשרי‬ ‫געווארן אין ָ‬
‫ָ‬ ‫איז נפטר‬
‫שנת תרס"ז ָאט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬
‫פ"נ‬
‫זקן נכבד נוצר תורה איש‬
‫אמת נפש טהורה מו"ה דוד‬
‫במו"ה יוסף קלונימוס הלוי ז"ל‬
‫בס"ב לשנות חיים עלה שמים‬
‫בש"ק כ"ז תשרי תרס"ז לפ"ק‬
‫דוד זקן בא בימים עלה שמים‬
‫ברוך יהי' זכרו פה בין החיים‬
‫יושר ותם סחרו פעולתו אמונה‬
‫קרוב לקוראיו ויתמכם בתבונה‬
‫נפש יקרה וזכה נודע בשערים‬
‫מעודו ועד סופו הלך מישרים‬
‫האלקים לטובה וברכה יזכרהו‬
‫ובעדן הנצח רב טוב ישביעהו‬
‫זכרו לא ימוש מלב בניך עולמים‬
‫יליץ יושר בעדם לשוכן רמים‬
‫בצד שני‬
‫ה"ר דוד‬
‫אלעסקער‬
‫פארענדיגט די‬ ‫האבן מיר ַ‬ ‫מיט דעם ָ‬
‫משפחה פון הג"ר יוסף שעהנפעלד ז"ל‬
‫דארפן צוריקגיין‬ ‫פון ּפרעמישלא און מיר ַ‬
‫ווייטער צו שילדערן די משפחה פון הרבני ר'‬
‫אהרן מייזליש בן הג"ר נפתלי הירץ מייזליש‬
‫בן הרבנית יוטעלע בת הג"ר דוד צבי‬
‫אויערבאך‪ — .‬אין קומענדיגן נומער אי"ה‪.‬‬
‫ַ‬
‫***‬
‫יתרו‪ ,‬י"ט שבט‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Jan 29, '16‬‬
‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬
‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫‪106‬‬
‫‪Jan. 28 '16‬‬ ‫יתרו‬
‫‪Feb. 4 '16‬‬ ‫משפטים‬
‫‪191 Rodney‬‬ ‫‪Tel. 718-797-3900‬‬
‫‪adv@deryid.org‬‬ ‫‪Fax: 718-797-1985‬‬
‫שבע ברכות ‪ -‬וויליאמסבורג‬
‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬ ‫הרה"ג רבי‬ ‫הרה"ג רבי‬
‫קען מען זיך ווענדן‬
‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫‪dweber@thejnet.com‬‬
‫שליט"א‬ ‫זלמן לייב האראוויץ‬ ‫שליט"א‬ ‫שמחה טייטלבוים‬
‫חתן כ"ק אדמו"ר מגאלאנטא שליט"א‬
‫{פארזעצונג פון זייט ‪}105‬‬
‫ָ‬
‫הסעודות‪ :‬באולם פרדס פיגא‬
‫‪242 Keap St.‬‬
‫מ' פיגא ע"ה‬ ‫עריכת השלחנות‪ :‬בביהמ"ד אור פני יהושע גאלאנטא‬
‫בת הג"ר יצחק אייזיק וואַהל מּפרעמישלא‬
‫אין ָ‬ ‫בן הג"ר שמואל וואַהל‬ ‫שבע ברכות רבתי מוצש"ק בביהמ"ד אור פני יהושע גאלאנטא‬
‫חתן הג"ר יעקב משה מנחם מענדל‬ ‫ע"י הנהלת הקהלה — בשעה ‪8:30‬‬
‫אבד"ק ּפרעמישלא‬
‫חתן הג"ר יחיאל מיכל אבד"ק ּפרעמישלא‬ ‫מוה"ר‬ ‫מוה"ר‬
‫חתן הג"ר אשר אבד"ק ּפינסק‬ ‫הי"ו‬ ‫מרדכי מנשה גלאנץ‬ ‫הי"ו‬ ‫יצחק אהרן שטערנפעלד‬
‫בן הג"ר שמואל אבד"ק ּפינסק‬
‫‪590 Bedford ave.‬‬ ‫באולם שמח תשמח‬
‫נכד הג"ר בנימין אהרן [ב"ר אברהם]‬
‫אבד"ק ּפודהייץ בעל משאת בנימין‬ ‫מוה"ר‬ ‫מוה"ר‬
‫הג"ר דוד צבי אבד"ק קרעמניץ‬
‫הי"ו‬ ‫משה לייבלער‬ ‫הי"ו‬ ‫ישראל מרדכי פרושנובסקי‬
‫הב' יוסף ע"ה בן הג"ר יצחק אייזיק‬ ‫‪171 penn st‬‬ ‫באולם סאמבאטהעלי‬
‫שעהנפעלד דומ"ץ בראָדי‬ ‫שבע ברכות ‪ -‬בארא פארק‬
‫בן הרבני מו"ה ר' יוסף שעהנפעלד ז"ל‬
‫מלבוב אשתו מ' מינדל ע"ה‬ ‫מוה"ר‬ ‫מוה"ר‬
‫בת הרבני מו"ה נפתלי הירץ מייזליש‬ ‫הי"ו‬ ‫יצחק מרדכי ניישטאדט‬ ‫הי"ו‬ ‫דוב מרדכי דאסקאל‬
‫מּפרעמישלא‬ ‫‪5902 14th ave.‬‬ ‫באולם רענעסאנס‬
‫בן הרבנית מ' יוטא מציעשנוב‬
‫בת הג"ר דוד צבי אויערבאַך אבד"ק‬
‫קרעמניץ‬
‫מיר גייען צוריק ווייטער אויסצורעכענען‬ ‫העלי' לתורה ‪ -‬קרית יואל‬
‫די ַאנדערע קינדער פון רבי יוסף שעהנפעלד‬
‫הבה"ח כמר ישראל יעקב ני"ו‬
‫פון ּפרעמישלא איידעם פון רבי נפתלי הירץ‬ ‫עב״ג בת מוה"ר‬ ‫בן מוה"ר‬
‫מייזליש בן מרת יוטעלע בת הגאון רבי דוד‬
‫אויערבאך זצ"ל‬
‫ַ‬ ‫צבי‬
‫הי"ו‬ ‫אלי' ברוין‬ ‫הי"ו‬ ‫שלמה יודא שטיינמעטץ‬
‫טאכטער מרת קריינדל געבוירן‬ ‫‪ַ )6‬א ָ‬ ‫בביהמ"ד בבית הרה"ח ר' יושע צבי שטיינמעטץ ז"ל ‪10 fillmore ct. # 301‬‬
‫זמן התפילה בשעה ‪ - 9:00‬קידושא רבא אחר התפילה ‪-‬‬
‫האט חתונה‬ ‫יאר תר"ג זי ָ‬ ‫אין לעמבערג אין ָ‬
‫געהאט כ"א אדר ב' תרכ"ד [למס' ‪]'864 29‬‬ ‫ַ‬
‫אין ּפשעמישל מיט ַאן אלמן הרבני מו"ה‬
‫וואהל ז"ל בן הרבני מו"ה ר' אהרן‬ ‫ר' ליב ַ‬ ‫כ"א שבט ‪January 31‬‬ ‫זונטאג משפטים‬
‫וואהל ז"ל פון ּפשעמישל‪ .‬ר' ליב איז געבוירן‬ ‫ַ‬
‫האט ער‬‫לערך שנת תקפ"ט‪ .‬בזיווג ראשון ָ‬
‫געהאט און געוואוינט אין שצערין‪,‬‬ ‫ַ‬ ‫חתונה‬
‫חתונות ‪ -‬קרית יואל‬
‫האט‬‫נאך די פטירה פון זיין ערשטע ווייב ָ‬ ‫ָ‬ ‫הכלה רבקה אלטא יוכבד תחי'‬ ‫הבה"ח ישראל יעקב הי"ו‬
‫געהאט מיט די מרת‬ ‫ַ‬ ‫מאל חתונה‬ ‫כא ָ‬
‫נא ַ‬
‫ער ָ‬
‫בת מוה"ר‬ ‫בן מוה"ר‬
‫קריינדל‪.‬‬
‫טאכטער מ' זעלדא געבוירן‬ ‫ָ‬ ‫‪ַ )7‬א‬ ‫הי"ו‬ ‫אלי' ברוין‬ ‫הי"ו‬ ‫שלמה יודא שטיינמעטץ‬
‫אין לעמבערג י"א אלול תר"ה [למס'‬ ‫באולם בית רחל פאראדייס ‪5 isreal zupnick dr.‬‬
‫סעּפטעמבער ‪]'845 13‬‬ ‫חופה ‪7:00‬‬ ‫קבלת פנים ‪6:00‬‬
‫טאכטער מ' יוטא געבוירן אין‬ ‫‪ַ )8‬א ָ‬
‫לעמבערג בשנת תר"ט‬
‫טאכטער מרת יענטל ע"ה די‬ ‫‪ַ )9‬א ָ‬
‫פרוי פון הרבני המופלג מו"ה ר' דוד הלוי‬
 ‫קהילות‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬ ‫‪DER YID‬‬
‫משפטים‪ ,‬כ"ו שבט‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Feb 5, '16‬‬
‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬
‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫‪102‬‬
‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬

‫מצבות‬
‫העט‪ ,‬אין השפה והלשון בארץ לתנות צדקתה‪ ,‬ולחוות‬
‫חלק קטן מרבבות פעולותיה‪ ,‬אך בדרך קצרה אומר כי‬
‫היא היתה באמת האשה היחידה בהשכיל אל דל‬
‫ובהצנע לכת עם אביוני אדם‪ ,‬להסתופף בבתי יולדות‬
‫עניות לילה ויום‪ ,‬לשקוד על דלתי חולים עניים ולכלכל‬
‫מחלתם‪ ,‬לתת ארוחה ומלון לכל עני עובר ושב‪ ,‬להאכיל‬
‫להלביש ולמלאות מחסור כל עלם לומד תורת ה' להשיא‬
‫עניים ויתומים הגונים‪ ,‬ולעזור לכל כושל להקימו על‪,‬‬
‫וכל מעשיה לשם שמים היו בהשכל מועצות ודעת‬
‫באופני הצדקה המעולים שמנה הרמב"ם ז"ל בנותני‬
‫דערציילן‬
‫צדקה‪ ,‬לא אפריז ולא אגזם כי לא סרה המפה מעל‬
‫שלחנה והרקחות והטבחות לא שבתו כל היום ולילה‪.‬‬
‫כגמול עלי אמו הספיד עליה בנה עטרת ראשה הרב‬
‫הגדול מעוז ומגדול לתורה ולתעודה הגביר המרומם‬
‫החסיד וכו' מוה' נחום בורשטין הי"ו מלבוב אשר בא‬
‫לעיר נא ַדבורנא לעשות כבוד האחרון לאמו הצדיקת‬
‫ויצג לו על פנת הספדו את הפסוק ויבוא אברהם לספוד‬
‫לשרה ולבכותה‪ ,‬וקושית העולם ידוע למה הקדים הקרא‬
‫ההספד לפני הבכי' ובאמת חז"ל אמרו שלשה לבכי‬
‫ושבעה להספד‪ ,‬אכן לעורר את העם‪ ,‬לבכי' על זקנה‬
‫בת קכ"ז שנה שהוא נגד טבע העולם‪ ,‬ובמות מלא שנים‬
‫לא תדמע בת עינם‪ ,‬לכן הביא אאע"ה עצה לספוד לה‬ ‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫מקודם לספר תהלותי' ולצייר הפסד העדרה לתכלית‬ ‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫לבכותה‪ — ,‬ויעתק משם לספר קצות דרכי' בקודש וירמוז‬ ‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫על הקרא‪ ,‬ותמת רחל בדרך אפרת הוא בית לחם‪ ,‬אפרת‬ ‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬
‫הוא מלשון אפרתי וחשיבות‪ ,‬היא בית לחם‪ ,‬כי על שם‬
‫התמד"ת הצדקה נקרא ביתה בישראל "בית לחם" כדברי‬ ‫המופלא מוה' ר' ליפא פויה נכד המחבר"‪.‬‬ ‫[פאָרזעצונג פון פאָריגן נומער]‬
‫הרמב"ן ז"ל על כי ציד בפיו וכן דוד אמר ואני תפלה‬ ‫יאר‬
‫לאנג‪ .‬אין ָ‬
‫האבן ָאבער נישט געלעבט אינאיינעם צו ַ‬ ‫זיי ָ‬ ‫פארענדיגט די משפחה פון הג"ר‬
‫האבן ַ‬ ‫וואס מיר ָ‬
‫נאכדעם ָ‬
‫ָ‬
‫בהתמדתו הרנה והתפלה‪ ,‬והיא אשת חיל אשר בשיחתה‬ ‫האט מרת‬ ‫דאן ָ‬‫מאן ר' זושא און ַ‬
‫געווארן איר ַ‬ ‫ָ‬ ‫תרכ"ח איז נפטר‬ ‫יוסף שעהנפעלד ז"ל פון ּפרעמישלא גייען מיר ווייטער צו‬
‫לא גרמה רעה לאיש המדבר אתה אבל גמלתה טוב‪ ,‬כי‬ ‫געהאט מיט הגאון המפורסם הנגיד‬ ‫ַ‬ ‫שּפרינצע ע"ה חתונה‬ ‫שילדערן די משפחה פון הרבני ר' אהרן מייזליש בן הג"ר‬
‫בבוא עני לביתה דרשה צמר ופשתים אם יש לו ציצית‬ ‫וואס איז שּפעטער‬ ‫מו"ה רבי נחום בורשטין פון לעמבערג ָ‬ ‫נפתלי הירץ מייזליש בן הרבנית יוטעלע בת הג"ר דוד צבי‬
‫בבגדו וכדומה ואז ותעש צדקה בחפץ כפיה‪ ,‬עוז והדר‬ ‫געווען אבד"ק נדבורנא‪ ,‬בן הג"ר צבי הירש בורשטין וזו' מרת‬ ‫אויערבאך‬
‫ַ‬
‫לבושה ותשחק‪ ,‬ליום אחרון עפ"י הקדמה העקדה שער‬ ‫רחל זעלדא ע"ה‪.‬‬
‫מ"ב שדבר הנעשה במקרה לא יקרא מעשה אבל הדבר‬ ‫די מוטער פון הג"ר נחום בורשטין‪ ,‬הרבנית מ' רחל זעלדא‬ ‫הרבני מו"ה ר' אהרן מייזליש‬
‫התכלית שהוא נרצה לעצמו הוא אשר יקרא מעשה‬ ‫נאך די פטירה פון איר‬ ‫מאל ָ‬‫כא ָ‬ ‫נא ַ‬‫געהאט ָ‬
‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫ע"ה‪ָ ,‬‬
‫באמת ואשר יקרא על שמו יתר המעשים‪ ,‬וזאת המשרה‬ ‫מאן מיט הרבני הנגיד מו"ה ר' שמואל פרוכטער מק"ק‬ ‫ַ‬ ‫מפרעמישלא‬ ‫ז"ל ּ‬
‫גם בעוז והדר אשר ללבושה שחקה ליום אחרון היא‬ ‫יאר‬
‫נאך די פטירה פון ר' שמואל אין ָ‬ ‫אויבער–ווישאווע‪ָ .‬‬
‫ָ‬ ‫הרבני מו"ה ר' אהרן מייזליש ז"ל‪ ,‬געבוירן אין ּפשעמישל‬
‫הכונה התכליתית בכל מעשה הנאת גופה‪ ,‬שקר החן וכו'‬ ‫האט‬‫גאליציע און זי ָ‬‫היימגעפארן קיין ַ‬
‫ָ‬ ‫תרל"ו איז זי צוריק ַא‬ ‫ניסן תקע"ז [למס' ַאּפריל ‪ ,]'817‬צו זיין עלטערן ר' נפתלי‬
‫העתקתי קצת מהני מילי מעליותא דאיתמר בה בהא‬ ‫נאדבורנא ביי אירע קינדער וואו זי איז נפטר‬ ‫געוואוינט אין ַ‬ ‫געווארן אין עלטער‬ ‫ָ‬ ‫הירץ מייזליש וזו' מ' פייגא‪ ,‬ער איז נפטר‬
‫גבורת הנשים למען דעת כי ראויה זאת העדינה על פי‬ ‫געווארן ג' יתרו ח"י שבט שנת תרמ"ח‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫נאוועמבער‬ ‫יאר‪ ,‬כ"ה מרחשון תרמ"ז [למס' ָ‬ ‫פון זיבעציג ָ‬
‫פעלה להציב לה יד ושם בחומת המחז"ה‪ ,‬ומי כמוני‬ ‫אין די צייטונג מחזיקי הדת איז ערשינען ַא שיינע הערכה‬ ‫‪ ,]'886 23‬זיין פרוי איז געווען מרת יענטא ע"ה‪ ,‬פון זייערע‬
‫יגידה ויערכנה באשר זכיתי להיות ממיודעי ביתה‪,‬‬ ‫אויף איר‪:‬‬ ‫קינדער ווייסן מיר‪:‬‬
‫היא הנאדרה בתשבחות אשר כל ימי חייה תורת חסד‬ ‫מצבת רחל‬ ‫געווארן ַאלס קינד‪ ,‬הילד משה‬ ‫ָ‬ ‫וואס נפטר‬ ‫‪ַ ]1‬א זון ָ‬
‫על לשונה‪ ,‬ובמלאת ימי טהרה בשנת חמשת ושבעים‬ ‫אל תראוני קוראים יקרים כי בימי משוש נהפך עתי‬ ‫מייזליש ז"ל‪ ,‬געבוירן אין ּפשעמישל כ' כסלו תרי"ד [למס'‬
‫לימי חי' שבה למעון שמים לאכול קציר תבואתה‪ ,‬היא‬ ‫לאבל ולשוני לקול בוכים לספוד לאשה כבודה ולהגות‬ ‫סעּפטעמבער ‪]'853 21‬‬
‫הכינה צידה לדרכה עין‪ ,‬לא ראתה ולבו ולב כל מכיריה‬ ‫על בת חיל‪ ,‬לא עליכם מכאוב במכאוב לבי באשר‬ ‫געווארן אין ּפשעמישל‬ ‫ָ‬ ‫טאכטער מ' זעלדא‪ .‬זי איז נפטר‬ ‫‪ַ ]2‬א ָ‬
‫נפצע וקרוע‪ ,‬שם בארצות החיים תקצור זרעה ותמצא‬ ‫ידעתי רוממות תכונת הצדיקת הרבנית החשובה מרת‬ ‫יאר‪ ,‬כ"ג מנ"א תרנ"ה [למס' אוגוסט‬ ‫איין עלטער פון פופציג ָ‬
‫מאה שערים‪ ,‬כבוד ה' אספה לחזור בנועמו‪ ,‬בסתר צר‬ ‫רחל זעלדא אשת הרב המאה"ג חסידא קדישא מו"ה‬ ‫‪]'895 13‬‬
‫כנפי יוצרה תחסה ותתלונן עד יקיצו וירננו שוכני עפר‪,‬‬ ‫צבי הירש בורשטין אבד"ק סא ַסוב ז"ל אשר נאספה‬ ‫טאכטער מרת שּפרינצא ע"ה‪ ,‬זי איז געבוירן אין‬ ‫‪ַ ]3‬א ָ‬
‫ותמליץ טובות וישועות עלינו ועל כל ישראל‪.‬‬ ‫אל עמה ביום ג' יתרו ח"י שבט העבר בעיר נא ַדבורנא‬ ‫געהאט בזו"ר‬
‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫ּפשעמישל לערך שנת תקצ"ז‪ .‬זי ָ‬
‫קראָקא עש"ק תרומה תרמ"ח‪,‬‬ ‫מקום מולדתה מדור דורים ותעזוב לנו חיים‪ ,‬ואלי באה‬ ‫פויא [‪ ]Pfau‬מק"ק לבוב [בן הרבני‬ ‫מיט הרבני מו"ה ר' זושא ָ‬
‫אברהם גינצלער‬ ‫השמועה ותקח אזני השבר הגדול אשר נשברה מטה‬ ‫מו"ה ר' הירש מלבוב וזו' מ' הדס]‬
‫זלאטשוב בערך אין‬ ‫הג"ר נחום בורשטין‪ ,‬איז געבוירן אין ָ‬ ‫צדקה שבט החסד והחמלה ומשענה לכל נדכא‪ ,‬לזאת‬ ‫געהאט מיט מ' שרה‬ ‫ַ‬ ‫געהאט פריער חתונה‬ ‫ַ‬ ‫האט‬‫ר' זושא ָ‬
‫האט ער געוואוינט אין לעמבערג וואו‬ ‫יאר תקצ"ה‪ ,‬פריער ָ‬ ‫ָ‬ ‫קול כתנים על מות ארימה ואריד בשיחה ומאד אהימה‪,‬‬ ‫דאלנער‪ ,‬בת הרבני מו"ה יקותיאל ז"ל וזו'‬ ‫קאננער ‪ָ /‬‬ ‫לבית ַ‬
‫קאנט ַאלס עושר און תלמיד חכם‪ .‬ער‬ ‫בא ַ‬
‫ער איז געווען ַ‬ ‫חי האמת כי לו ידעתם קוראי המחז"ה אחת מני אלף‬ ‫האט ער‬ ‫געווארן ָ‬
‫ָ‬ ‫מ' רבקה‪ .‬ווען זיין ערשטע פרוי איז נפטר‬
‫ניזאציע‬‫רגא ַ‬‫געווארן ערוועלט צו שטיין בראש פון די ָא ַ‬ ‫ָ‬ ‫איז‬ ‫מכל מעשיה הטובים ומדותיה הישרות כאשר ידעתי‬ ‫האט מיט‬ ‫[ראטצע]‪ ,‬ער ָ‬ ‫געהאט מיט מרת מ' שּפרינצא ַ‬ ‫ַ‬ ‫חתונה‬
‫וואס הנגיד‬
‫נאכדעם ָ‬ ‫געווארן ָ‬
‫ָ‬ ‫מחזיקי הדת‪ .‬ער איז ערוועהלט‬ ‫אני אותה מאז שבתי אתה בעיר אחת אויבער ווישא‬ ‫פאלגנדע קינדער‪:‬‬ ‫געהאט די ָ‬ ‫ַ‬ ‫איר‬
‫געשטאנען‬
‫ַ‬ ‫וואס איז‬
‫מארגאשעס מלבוב ָ‬ ‫המפורסם ר' שמואל ָ‬ ‫באונגא ַרן בהלו נר האושר וההצלחה עלי ראשה ותהי‬ ‫פויא מלבוב‪ .‬געבוירן אין‬ ‫ָ‬ ‫א] בנו הרבני מו"ה הירש בער‬
‫געשטארבן‪ .‬אין‬
‫ָ‬ ‫ניזאציע "מחזיקי הדת" איז‬
‫רגא ַ‬‫בראש פון די ָא ַ‬ ‫אשת הגביר הצדיק מוה' שמואל פרוכטער זל"ה‪ ,‬כי עתה‬ ‫לבוב ט' תמוז תרכ"ו למס' יוני ‪]'866 22‬‬
‫די צייטונג פון יענע צייט "עברי אנכי" מיום כ"ו תשרי תרמ"א‪,‬‬ ‫עניתם ואמרתם כי ראויה והגונה היא לעשות לה שם‬ ‫פויא ז"ל מלבוב‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫ב] בנו הרבני הנגיד מו"ה חנני' ליפא‬
‫איז געדרוקט ַא שיינער חרוז וועגן זיין התמנות צו שטיין‬ ‫כשם הגדולים אשר בארץ‪ ,‬נכון וישר להציג לה זכרון‬ ‫פעברואר‬
‫ַ‬ ‫געבוירן אין לעמבערג‪ ,‬כ"ד שבט תרכ"ח [למס' ‪17‬‬
‫ּפאר שורות‪:‬‬ ‫בראש פון מחזיקי הדת‪ .‬מיר וועלן ציטירן ַא ָ‬ ‫עולמים בשערי המחז"ה‪.‬‬ ‫געהאט מיט מ' רבקה לבית ברעטלער‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫‪ ]'868‬ער ָ‬
‫ואחרי אשר נועצו בשובה ונחת‬ ‫רפו ידי‪ ,‬שמה ותמהון החזקתני‪ ,‬ושערותי תסמרנה‬ ‫ּפערנומעראנטן פון דעם ספר זכרון‬ ‫ַ‬ ‫לאמייע]‪ ,‬אין די‬ ‫מקא ָ‬
‫ָ‬
‫עלה לפניהם בהסמכה אחת‬ ‫מדי הגיעה השמועה לאזני ואם אמרתי אספרה כמו‬ ‫[וואס איינער פון די מחברים איז הג"ר ארי' ליב‬ ‫ָ‬ ‫יהודה‬
‫לבחור למשנה מחזיק דת ודין‬ ‫תהלותיה בשערים לתת לה מפרי ידיה‪ ,‬עוד לא נברא‬ ‫ניסלאוו] שטייט‪" :‬לעמבערג‪ ,‬ש"ב הגביר‬ ‫ָ‬ ‫סטא‬
‫אויערבאך פון ַ‬ ‫ַ‬
‫‪103‬‬ ‫משפטים‪ ,‬כ"ו שבט‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Feb 5, '16‬‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬

‫נדא‪ַ ,‬א‬ ‫לא ָ‬ ‫יאר תר"צ צו מ' רבקה לבית ַ‬ ‫טשארטקוב אין ָ‬ ‫ָ‬ ‫תרל"ח‪.‬‬ ‫את אדם המעלה ר' נחום בורשטין‬
‫טאכטער פון הרבני מו"ה ברוך קלירספעלד וזו' מ' רחל לבית‬ ‫יאר‬‫טאכטער מרת ציפורה געבוירן אין לעמבערג אין ָ‬
‫ָ‬ ‫ו] ַא ָ‬ ‫ר' נחום'ל זה אינני איש פשוט‬
‫מטשארטקוב‬ ‫ָ‬ ‫יאר תרנ"ט‪,‬‬
‫נדא‬
‫לא ָ‬ ‫געהאט ג' פרשת בלק אין ָ‬
‫ַ‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫תרל"ט‪ .‬זי ָ‬ ‫אשר לבקש טרפו בארץ ישוט‬
‫מאן מיט'ן‬ ‫געהאט ַאן ערשטן ַ‬ ‫ַ‬ ‫האט מ' יסכה‬ ‫ווארשיינליך ָ‬ ‫האגער ז"ל "בן הרב הגביר‬
‫ַ‬ ‫צו הרבני מו"ה ר' יהודה הירש ַ‬ ‫ר' נחום'ל איננו מן התגרים‬
‫דאס איז געווען ַא שטיף‬ ‫וואס ָ‬ ‫נאמען קלינגבערג‪ ,‬ווייל איר זון‪ָ ,‬‬ ‫[א זון פון האדמו"ר ר'‬
‫ָ‬ ‫האגער" ַ‬ ‫המפורסים וכו' מוהר"ר דוד ַ‬ ‫כי אם רב גדול‪ ,‬סיני ועוקר הרים‬
‫פאר הגאון ר' נחום‪ ,‬איז געווען הגאון ר' צבי קלינגבערג‬ ‫מזאבלטוב בן הרה"ק ר' יעקב בן הרה"ק ר'‬
‫זון ַ‬ ‫האגער ַ‬ ‫מענדל ַ‬ ‫ר' נחום'ל איננו מיושבי קרנות‬
‫געהאט צו‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫לאנטשין‪ ,‬אין ווען דער ר' צבי ָ‬ ‫זאבלטובער] אין דער צייטונג קול מחזיקי הדת פון ח'‬
‫אבד"ק ָ‬ ‫דוד'קע ַ‬ ‫כי אם חריף ובקי‪ ,‬נגיד ורב תבונות‬
‫לאנטשין‪ ,‬דער‬ ‫טאכטער פון הג"ר שלום רובינשטיין אבד"ק ָ‬ ‫באגריסונג‪:‬‬
‫די ָ‬ ‫פאלגנדע ַ‬ ‫תמוז שנת תרנ"ט ערשיינט די ָ‬ ‫ר' נחום'ל איננו מהולכי נתיבה‬
‫בערזשאן‪,‬‬
‫ַ‬ ‫איידעם פון דעם גאון און פוסק דער מהרש"ם פון‬ ‫הננו מברכים בברכת מז"ט את כבוד נשיא חברתנו הרב‬ ‫כי אם זקן שישב בישיבה‬
‫באריכטעט אין "מחזיקי הדת" טו"ב כסלו‬ ‫געווארן ַ‬‫ָ‬ ‫הגאון וכו' מוהר"ר נחום בורשטין שליט"א ליום כלולת בתו‬
‫דאס‬
‫איז ָ‬ ‫ר' נחום'ל זה‪ ,‬כליל מעלות ומדות‬
‫דארט‬ ‫שנת תרס"ו‪ ,‬און מען ווינטשט ר' נחום'ען ַא מזל טוב‪ָ .‬‬ ‫השולמית תחי' עם בן הרב הגביר המפורסם וכו' מוהר"ר דוד‬ ‫גבר חכם בעוז‪ ,‬איש חמודות‬
‫מאל ַאלס ַא בן חורגו פון הג"ר‬ ‫פאררופן עטליכע ָ‬ ‫ווערט ר' צבי ַ‬‫האגער נ"י אשר תהי' איה"ש ביום ג' פ' בלק הבע"ל‪ ,‬ד' בשמים‬ ‫ַ‬ ‫בו בחרו אצילי בני ישראל‬
‫נאדבורנא‪.‬‬ ‫נחום בורשטין דער רב פון ַ‬ ‫יאר פניו על הזוג הזה ויחוננם‪ ,‬ואך שלום ושלוה ברכה ואושר‬ ‫למשנה ראש למלאות מקום ר' שמואל‬
‫טאכטער מרת פרומט ע"ה‪ ,‬אשת הרבני מו"ה ר' אבלי‬ ‫ישכנו באהלם כל ימי חייהם והוריהם ישבעו מהם נחת מלא‬
‫‪ַ ]4‬א ָ‬ ‫*‬
‫וואס‬ ‫טאכטער ָ‬ ‫געהאט ַא ָ‬
‫ַ‬ ‫האבן‬‫ּפינעלעס ז"ל מק"ק לבוב‪ .‬זיי ָ‬ ‫חפנים‬ ‫נאך זייענדיג אין לבוב‪ ,‬איז אויך געווען‬ ‫הגאון ר' נחום ָ‬
‫מיר ווייסן‪ ,‬מ' הענטשא ּפינעלעס‪ ,‬געבוירן כ"ה כסלו תרמ"ב‬ ‫ּפאל און‬
‫רנא ָ‬
‫טא ָ‬‫האט געוואוינט אין ַ‬ ‫האגער ָ‬ ‫ר' יהודה הירש ַ‬ ‫שטאט‬
‫ָ‬ ‫פונדאסניי דעם בית הכנסת אין‬ ‫ָ‬ ‫פארבונדן מיט'ן בויען‬ ‫ַ‬
‫[למס' דעצעמבער ‪,]'881 17‬‬ ‫אין לעמבערג פון זיינע קינדער ווייסן מיר דערווייל צוויי‪:‬‬ ‫נאכ'ן קומען‬ ‫נאך די שריפה אין שנת תרל"ה‪ָ ,‬‬ ‫נאדבורנא ָ‬ ‫ַ‬
‫געהאט‬ ‫ַ‬ ‫האט שוין פריער‬ ‫מען קען משער זיין ַאז מרת פרומט ָ‬ ‫‪ַ ]I‬א זון ‪ Arnold‬געבוירן אין לעמבערג‪ ,‬י' ניסן תר"ס [למס'‬ ‫נאדבורנא‪ַ ,‬אזוי ווי‬ ‫באזוכן זיין ברודער ר' אייזיק בורשטין אין ַ‬ ‫ַ‬
‫נאמען ר' שלמה ליכטענבערג פון ּפרעמישלא זיי‬ ‫מאן מיט'ן ָ‬ ‫ַא ַ‬ ‫ַאּפריל ‪]'900 9‬‬ ‫באריכטעט אין די צייטונג "עברי אנכי" פון ט'‬ ‫עס איז ברייט ַ‬
‫פאלגנדע קינדער‪:‬‬ ‫געהאט די ָ‬ ‫ַ‬ ‫צוזאמען‬‫ַ‬ ‫טאכטער ‪ Sydonia‬געבוירן אין לעמבערג‪ ,‬ה' תמוז‬
‫האבן‬ ‫ָ‬ ‫‪ַ ]II‬א ָ‬ ‫שבט תרל"ה‪:‬‬
‫געווארן ַאלס קינד‪ .‬הילד‬ ‫ָ‬ ‫וואס איז נעבעך נפטר‬ ‫‪ַ ]I‬א זון ָ‬ ‫תרס"ג [למס' ‪ 30‬יוני ‪]'903‬‬ ‫בשבת העבר שבת פה הרב הגדול איש חמודות רב תבונות‬
‫יחיאל מענדל ליכטענבערג‪ .‬געבוירן אין ּפשעמישל‪ ,‬א' אייר‬ ‫טאכטער פון מרת שּפרינצא איז געווען שיינדל‬ ‫נאך ַא ָ‬ ‫ז] ָ‬ ‫נצר מגזע ישרים החכם השלם מוה"ר נחום בורשטין נ"י‬
‫געווארן כ"ט אלול‬ ‫ָ‬ ‫תרל"ב [למס' מאי ‪ ,]'872 9‬און איז נפטר‬ ‫מלכה געבוירן אין לעמבערג‪ ,‬כ"ח אדר א' תרמ"א [למס' ‪27‬‬ ‫מלבוב כי בא הנה לבקר את אחיו הרב הגביר הנכבד נדיב‬
‫קטאבער ‪]'872 2‬‬ ‫תרל"ב [למס' ָא ָ‬ ‫פעברואר ‪[ ]'881‬צו איר מוטער מ' שּפרינצא מייזעלס ‪ /‬פייע‬ ‫ַ‬ ‫ושוע מוה"ר אייזיק נ"י ובלכתו להתפלל באשר יתפלל אחיו‬
‫‪ַ ]II‬א זון ליפא ליכטענבערג געבוירן אין ּפשעמישל‪ ,‬כ"ט‬ ‫טאטן איז‬ ‫נאמען פון איר ַ‬ ‫בת ר' אהרן מייזלס ויענטא‪ ,‬דער ָ‬ ‫עיניו ראו את השערורי' הזאת ולא יכול התאפק‪ ,‬ואחרי כלות‬
‫תמוז תרל"ג [למס' יולי ‪]'873 24‬‬ ‫מאטריקל]‬ ‫דערמאנט אין ַ‬ ‫ַ‬ ‫נישט‬ ‫התפלה פתח הרה"ג מוה"ר נחום נ"י את פיו ודבריו חצבו‬
‫יאר ַאלט‪,‬‬ ‫וואס איז ַאוועק זייענדיג קוים ַא ָ‬ ‫נאך ַא קינד ָ‬ ‫טאכטער פון מרת שּפרינצא איז געווען‪,‬‬
‫‪ָ ]III‬‬ ‫ח] די יונגסטע ָ‬ ‫להבות אשר לאמר‪ :‬מדוע נרפים אתה נרפים מרפאות בית‬
‫ר"ל‪ .‬הילד נפתלי הירץ ליכטענבערג געבוירן אין ּפשעמישל‪,‬‬ ‫יוטא‪ .‬געבוירן אין לעמבערג‪ ,‬י"ד אייר תרמ"ב [למס' מאי ‪3‬‬ ‫ה' ההרוס?‪ ,‬העת לכם אתם שבת בבתי מדות ועליות רוחים‪,‬‬
‫נאוועמבער ‪ ,]'874‬און איז נפטר‬ ‫י"ב כסלו תרל"ה [למס' ‪ָ 21‬‬ ‫‪[ ]'882‬צו איר מוטער מ' שּפרינצא פייע ‪ /‬מייזלס בת ר' אהרן‬ ‫ומקדש מעט יהי מעי מפלה? עד מתי תטמנו יד בצלחת מבלי‬
‫מארטש ‪]'875‬‬ ‫געווארן י"ג אדר ב' תרל"ה [למס' ‪ַ 20‬‬ ‫ָ‬ ‫מייזלס וזו' מ' יענטא]‬ ‫עשות תושיה? קראו נדבות השמיעו! התנדבו איש איש כאשר‬
‫*‬ ‫אין שו"ת תפארת יוסף פון הג"ר יוסף חנניה ליפא מייזליש‬ ‫ידבנו לבו ותנו לכסף מוצא ולא יהיה בכם חטא‪ ,‬דברי הרה"ג‬
‫שטאט קרעמניץ און איר בית החיים‪,‬‬ ‫ָ‬ ‫רעדנדיג פון דער‬ ‫רהאן ַא תשובה צו דעם גאון‬ ‫פא ַ‬ ‫מּפשעמישל יור"ד סי' ו' איז ַ‬ ‫נ"י ירדו על לב השומעים כמטר על גז ולא שבו ריקם‪ ,‬כי‬
‫האבן‬ ‫ראּפברענגען טייל פון די רבנים וועלכע ָ‬ ‫זלאטשוב‪ ,‬שלום לכבוד ידידי ש"ב‬
‫וועלן מיר ַא ָ‬ ‫רבי נחום בורשטין‪" :‬לק"ק ָ‬ ‫הצמיחו צדקה והפרו ישע‪ ,‬וזה יצא ראשונה אחיו הרב הגביר‬
‫שטאט קרעמניץ‪ — ,‬אין‬ ‫ָ‬ ‫באשיינט דעם רבנות ַאמט פון די‬ ‫האבן‬‫הרב החריף ושנון מו"ה נחום בורשטין נ"י"‪ .‬ווי מיר ָ‬
‫ַ‬ ‫ר' אייזיק בורשטין ואחוזת מרעיו גיסיו הגבירים הנכבדים‬
‫קומענדיגן נומער אי"ה‪.‬‬ ‫ראּפגעברענגט פריער איז דער גאון רבי יוסף חנניה‬ ‫שוין ַא ָ‬ ‫הי"ו התנדבו סך ארבע מאות שקל כסף בשקל עסטרייך לבנין‬
‫געווארן ל"ג בעומר‬ ‫ָ‬ ‫ליפא שוין נפטר‬ ‫הבית‪ ,‬וכמופת היה לרבים‪ ,‬כי אחריו החזיקו עוד נדיבים‬
‫האט דער‬ ‫דאן ָ‬ ‫וואס ַ‬ ‫שנת תרכ"ה‪ָ ,‬‬ ‫אחרים והתנדבו איש איש כמסת ידו‪ ,‬והרה"ג מוה"ר נחום‬
‫נאכנישט‬ ‫גאון רבי נחום בורשטין ָ‬ ‫נ"י לא נסע מזה עדי מלאו המתנדבים בידיהם את אשר דברו‬
‫התאחדות אברכים‬ ‫געהאט מיט מרת‬ ‫ַ‬ ‫געהאט חתונה‬ ‫ַ‬ ‫בפיהם ויצרו וימנו את הכסף‪.....‬‬
‫דרבינו יואל ד'סאטמאר‬
‫_______________________________‬
‫דער‬ ‫אים‬ ‫רופט‬ ‫ך‬ ‫דא‬ ‫ָ‬ ‫ע"ה‪,‬‬ ‫שּפרינצא‬ ‫אין דער צייטונג מחזיקי הדת פון י"ז אב שנת תרס"ד‪,‬‬
‫בנשיאות כ"ק מרן אדמו"ר שליט"א‬
‫ּפשעמישלער רב ָאן מיט'ן טיטל‬
‫נתייסדה ע"י כ"ק מרן רביה"ק זי"ע‬
‫ץ‬
‫נאדבורנער רב וועגן ַא‬ ‫געפינען מיר ַא קול קורא פון דעם ַ‬
‫_______________________________‬
‫ץ‬ ‫‪.‬‬
‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫בית המדרש‬ ‫בית המדרש‬ ‫בית המדרש‬ ‫ביהמ"ד בניני‬ ‫‪.‬‬

‫בית המדרש‬ ‫ביהמ"ד יטב לב‬ ‫ביהמ"ד בית‬ ‫בית המדרש‬ ‫בית המדרש‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫"שאר בשרי" זעט מען ַאז זיי זענען‬ ‫רלאפן וועגן ַא גט בעל כרחה‪.‬‬ ‫פא ָ‬
‫וואס איז ַ‬ ‫שערורי' ָ‬
‫סניף טרופ‬ ‫סניף העריסאן‬ ‫אהל פיגא‬ ‫יאקאבאוויטש‬ ‫הגדול‬ ‫קליימער‬ ‫יעקב נחמי'‬ ‫תהלות יואל‬ ‫בניני זופניק‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫‪.‬‬
‫ץ‬ ‫ץ‬

‫שוין געווען קרובים פון פריער‪ָ ,‬אבער‬ ‫פורץ גדר‬

‫סדר שיעורי יום ראשון‬ ‫האבן‬ ‫וויאזוי זיי ָ‬ ‫ַ‬ ‫מיר ווייסן נישט‬ ‫הנחוץ השיאני לתת קולי בסופר קול גביינא כרוז‬
‫בבית מדרשינו הגדול‬ ‫געהאט ַא קירבה‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫להודיע בשערי מחז"ה מהמעשה הנוראה אשר נעשתה‬
‫וואס זיין ווייב מ' שּפרינצא‬ ‫נאכדעם ָ‬ ‫ָ‬ ‫פה אשר לא באה ולא תהי' כן בישראל‪ ,‬ביום אתמול כי‬
‫בשעה ‪ 12:00‬אחצ״ה‬
‫היכל נחלת יעקב‬
‫בשעה ‪ 10:40‬בבוקר‬
‫היכל ישראל דוב‬
‫ר'‬ ‫הגאון‬ ‫ט‬ ‫הא‬
‫ָ‬ ‫רבן‪,‬‬ ‫געשטא‬
‫ָ‬ ‫איז‬ ‫ע"ה‬ ‫יעבור בא הנה איש נער וריק מטיסמניץ שמואל שא ַפפער‬
‫ק לימוד נ״ך מלכים ר‬ ‫ק הלכות שבת ר‬ ‫א‬ ‫ַ‬ ‫מיט‬ ‫ט‬ ‫געהא‬‫ַ‬ ‫חתונה‬ ‫בורשטין‬ ‫נחום‬ ‫שמו ונתן גט בע"כ לאשתו הכשרה וחוץ מה שנמצא‬
‫‪‬‬ ‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬
‫‪‬‬ ‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬ ‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬ ‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬

‫שמעי׳ גרינבוים‬
‫שליט"א‬ ‫אשר אנשיל שעהר‬
‫מח״ס סייעתא דשמיא‬
‫בת קדושים הרבנית מ' יסכה ע"ה‪ ,‬די‬
‫הרה"ג‬ ‫שליט"א‬
‫אבדק״ק קלעסאן‬
‫הרה"ג‬ ‫כמה פסולים בהגט נודע בשערים מגדולי הראשונים‬
‫טאכטער פון הרה"צ ר' אשר ישעי'‬ ‫ָ‬ ‫והאחרונים שהגט פסול ומבוטל וחלילה לשום איש‬
‫בשעה ‪ 2:30‬אחצ״ה‬
‫היכל נחלת יעקב‬
‫בשעה ‪ 1:15‬אחצ״ה‬
‫היכל ישראל דוב‬ ‫מקאלבסוב ַא זון פון הרה"צ‬ ‫ָ‬ ‫רובין‬ ‫ישראל לתת לו בתו לאשה לבל ילכד בחרמם ומובטח‬
‫ק שיעור כללי ‪ -‬זכרו הלכה ר‬
‫‪‬‬ ‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬
‫ק הלכות שבת ר‬
‫‪‬‬ ‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬
‫מקאלבסוב בן הרה"ק ר'‬ ‫ָ‬ ‫—‬‫—‬
‫ר' יחיאל‬
‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬ ‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬
‫אנכי ששארית ישראל לא יעשו עולה ושלום על ישראל‬
‫משה ארי׳ ליבערמאן‬
‫שליט"א‬ ‫חיים קלמן גוטמאן‬
‫מו״ץ בקהלתינו הק׳‬ ‫ראּפשיצער‪ ,‬איר מוטער איז‬
‫הרה"ג‬ ‫שליט"א‬
‫אשר'ל ָ‬ ‫דומ״ץ ביהמ״ד אהל פיגא‬
‫הרה"ג‬
‫נחום בורשטין האבד"ק נדבורנא והגליל‪ ,‬ישעי'‬
‫געווען הרבנית מ' חנה שפרה ע"ה די‬ ‫פרידמא ַן דומ"ץ‬
‫בשעה ‪ 6:00‬בערב‬
‫היכל נחלת יעקב‬
‫בשעה ‪ 5:30‬אחצ״ה‬
‫חדר יושע‬ ‫טאכטער פון הרה"ק ר' סענדר'ל פון‬ ‫ָ‬ ‫האבן די גאונים די מהרש"ם‬ ‫פאלגנדע מחזיקי הדת ָ‬ ‫אין די ָ‬
‫ק דברי מוסר ואגדה ר‬
‫‪‬‬ ‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬
‫ק שו״ע אורח חיים ר‬
‫‪‬‬ ‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬
‫ט‬ ‫געהא‬
‫ַ‬ ‫בן‬ ‫הא‬
‫ָ‬ ‫מען‬ ‫צוזא‬
‫ַ‬ ‫זיי‬ ‫רנא‪,‬‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬
‫מא‬
‫—‬
‫ַ‬ ‫קא‬ ‫ָ‬ ‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬‫—‬
‫ניסלאוו מחזק געווען‬
‫ָ‬ ‫סטא‬
‫ַ‬ ‫בערזשאן אין רבנים פון בי"ד‬‫ַ‬ ‫פון‬
‫ישעי׳ אשר אנשיל ווייס‬
‫שליט"א‬ ‫חיים קלמן גוטמאן‬
‫מגיד מישרים בקהלתינו הק׳‬ ‫וואס‬ ‫צו ווייניגסטנס צוויי קינדער‪ָ ,‬‬
‫הרה"ג‬ ‫שליט"א‬
‫דומ״ץ ביהמ״ד אהל פיגא‬
‫הרה"ג‬
‫זיינע ווערטער‬
‫מיר ווייסן‪:‬‬ ‫האט מרת שּפרינצא‬ ‫מיט דעם גאון רבי נחום בורשטין ָ‬
‫ותלמוד תורה כנגד כולם‬ ‫אין‬ ‫געבוירן‬ ‫אייזיק‬ ‫יצחק‬ ‫‪ַ ]1‬א זון‬ ‫פאלגנדע קינדער‪:‬‬ ‫געהאט די ָ‬ ‫ַ‬
‫בכל רגע שיש לו זמן ללמוד והולך בטל מאבד בידים כמה‬ ‫נאדבורנא‪ ,‬י"ט כסלו תרס"א [למס' ‪11‬‬ ‫ַ‬ ‫ג] ַא זון נפתלי הירץ בורשטין‪ .‬געבוירן אין לעמבערג אין‬
‫טובות ושכר עוה"ב‪ ...‬כי אין רגע בחיי האדם שיהא פטור‬
‫מלימוד תוה"ק שנאמר והגית בו יומם ולילה‬ ‫‪]'900‬‬ ‫סעּפטעמבער‬ ‫חודש כסלו תרל"ה למס' דעצעמבער ‪]'874‬‬
‫‪ַ ]2‬א זון הרבני מו"ה ר' בעריש‬
‫(יסוד ושורש העבודה פ"ו אות א')‬
‫ד] ַא קינד הילד יוסף שאול‪ .‬געבוירן ניסן תרל"ו [למס'‬
‫הנהלת התאחדות אברכים‬ ‫נאדבורנא‪,‬‬ ‫בורשטין ז"ל‪ ,‬געבוירן אין ַ‬ ‫געווארן ר"ל ַאלט זייענדיג‬ ‫ָ‬ ‫ַאּפריל ‪ ,]'876‬און איז נפטר‬
‫ג' ניסן תרס"ב למס' ַאּפריל ‪10‬‬ ‫יאר‪.‬‬
‫ווייניגער ווי ַא ָ‬
‫געהאט אין‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫‪ ,]'902‬ער ָ‬ ‫טאכטער מ' ברכה‪ .‬געבוירן אין לעמבערג בשנת‬ ‫ה] ַא ָ‬
‫‪119‬‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬
‫תרומה‪ ,‬ג' אדר א'‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Feb 12, '16‬‬
‫‪DER YID‬‬ ‫‪- 78 -‬‬
‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫דער איד‬ ‫קהילות‬
‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬

‫צוזאמען מיט זיין קרוב הג"ר יהושע‬

‫ַ‬ ‫האט‬‫ר' אפרים רוקח ָ‬
‫מקארלין ַארויסגעגעבן דעם ספר מעשה רוקח‬ ‫ַ‬ ‫העשיל רוקח‬
‫פון זייער זיידן שנת תר"י אין לעמבערג‪.‬‬
‫איינע פון די קינדער פון הג"ר אפרים רוקח‪ ,‬הרבנית מ'‬
‫מצבות‬
‫דערציילן‬
‫יארן געווען די פרוי פון‬‫מאטיל ע"ה‪ ,‬איז אין די עלטערע ָ‬ ‫ַ‬
‫וואס‬
‫מאסקווע‪ָ ,‬‬ ‫קאנטן גאון הג"ר חיים ברלין אבד"ק ָ‬ ‫בא ַ‬
‫דעם ַ‬
‫האט געוואוינט סוף ימיו אין ירושלים עיה"ק‪ַ ,‬א זון פון דעם‬ ‫ָ‬
‫לאזשין‬
‫ווא ָ‬
‫גאון רבי נפתלי צבי יהודה בערלין אב"ד ור"מ ַ‬
‫קאנט ַאלס דער נצי"ב‪ ,‬זי איז ַאוועק אין ירושלים י"ב‬ ‫בא ַ‬ ‫ַ‬
‫באערדיגט אויפ'ן הר הזיתים‪.‬‬ ‫שבט תרע"ד אין איז ַ‬

‫הג"ר בנימין זאב משנה אבד"ק קרעמניץ‬

‫בן הרב יעקב יוסף‪ .‬ווי עס שיינט איז ער געווען ַאן‬
‫דראגיטשין מח"ס מגיד משנה‬ ‫אייניקל פון הג"ר משה אבד"ק ָ‬
‫לקאווא תק"ה)‪ .‬אין שנת תר"מ איז ער שוין געווען רב אין‬
‫ָ‬ ‫(זא‬
‫ַ‬
‫קרעמניץ‪ ,‬אין די צייטונג המליץ געפינען מיר ַא חתימה פון‬
‫דאטום כ"ה חשון שנת תר"מ‪ ,‬אין שו"ת שערי דיעה‬ ‫אים אין ַ‬
‫דאטום אדר‬ ‫רהאן ַא תשובה צו אים מיט'ן ַ‬‫פא ַ‬‫סי' ק"ה איז ַ‬
‫געווארן אין קרעמניץ כ"ו תשרי שנת‬
‫ָ‬ ‫תרמ"ה‪ .‬ער איז נפטר‬
‫האלטן אין בית החיים אין קרעמניץ‪ָ .‬אט‬ ‫בא ַ‬
‫תרס"ו ער איז ַ‬
‫איז דער נוסח פון זיין מצבה‪:‬‬
‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬

‫אבד"ק קרעמניץ‪ .‬ער איז געווען ַא זון פון הג"ר נפתלי הירץ‬ ‫[פאָרזעצונג פון פאָריגן נומער]‬
‫זלאטשוב‪ ,‬דער זון פון דעם גאון‬ ‫רוקח בן הג"ר משה ז"ל פון ָ‬
‫מסטערדאם דער‬ ‫ַ‬ ‫בראד שּפעטער אין ַא‬ ‫רבי אלעזר רוקח פון ָ‬
‫בעל מעשה רוקח‪.‬‬ ‫רבני קהלה קדושה קרעמניץ‬
‫זבארוב‪ ,‬ווי‬ ‫נאך געווען רב אין ַ‬ ‫אין שנת תקס"ו איז ער ָ‬ ‫שטאט קרעמניץ און איר בית החיים‪,‬‬ ‫ָ‬ ‫רעדנדיג פון די‬
‫מען זעט פון זיין הסכמה אויפ'ן ספר אורים ותומים (דובנא‬ ‫האבן‬
‫ראּפברענגען טייל פון די רבנים וועלכע ָ‬ ‫וועלן מיר ַא ָ‬
‫דערמאנט אים אין די הקדמה צום‬ ‫ַ‬ ‫פאטער‬ ‫תקס"ו)‪ ,‬זיין ָ‬ ‫שטאט קרעמניץ‪ ,‬טייל פון‬‫ָ‬ ‫באשיינט דעם רבנות ַאמט פון די‬ ‫ַ‬
‫טאטן דער‬ ‫ספר פון זיין זיידן דער מעשה רוקח און זיין ַ‬ ‫קאנט‪ ,‬איז הרב וועבער אונז‬‫בא ַ‬‫די רבנים זענען נישט ַאזוי ַ‬
‫זלאטשובער רב‪ ,‬שאלות ותשובות ארבעה טורי אבן (לבוב‬ ‫ָ‬ ‫רמאציע איבער זיי‪:‬‬
‫אינפא ַ‬
‫ָ‬ ‫מזכה מיט מער‬
‫תקמ"ט)‪" ,‬וברכות יחולו על ראש בני הרבני המופלג החריף‬
‫השנון האברך כבוד מו"ה שלום צבי הירש נ"י שהיה לו‬ ‫הג"ר יקותיאל אבד"ק קאָריץ ואח"כ קרעמניץ‬
‫יגיעה רבה עם החידושים הנ"ל"‪.‬‬ ‫פאר הג"ר יעקב‬ ‫הגאון ר' יקותיאל איז געווען ַא ברודער ַ‬
‫מיר געפינען אויך פונעם קרעמניצער רב רבי שלום צבי‬ ‫מסאסוב‬‫ַ‬ ‫פאטער פון הייליגן רבי'ן ר' משה ליב‬ ‫מבראדי דער ָ‬‫ָ‬
‫וואס‬
‫(מאהליב תקע"ז)‪ָ ,‬‬ ‫ַאן הסכמה אויפ'ן ספר מעשה רוקח ָ‬ ‫מבראדי אבד"ק‬ ‫ָ‬ ‫זי"ע‪ ,‬זיי זענען געווען קינדער פון הג"ר יוסף‬
‫האט‬ ‫האט ַארויסגעגעבן זיין זון הג"ר ליבוש רוקח ז"ל‪ .‬ער ָ‬ ‫עס ָ‬ ‫קאנט‪:‬‬ ‫בא ַ‬ ‫זלאטשוב‪ .‬פון זיינע קינדער זענען אונז ַ‬ ‫ָ‬
‫(פאריצק‬ ‫אויך געגעבן ַאן הסכמה צום ספר לקוטי שושנים ַ‬ ‫קאריץ‪,‬‬ ‫א] זיין זון‪ ,‬הג"ר יהושע העשיל שור אבד"ק ָ‬
‫האט מחבר געווען דער קרעמניצער מגיד‬ ‫וואס עס ָ‬‫תקע"ח) ָ‬ ‫בראדי‬
‫געווארן אין ָ‬ ‫ָ‬ ‫בראדי‪( ,‬ער איז נפטר‬ ‫שּפעטער דיין אין ָ‬
‫האבן שוין פריער‬ ‫רבי יצחק מייזליש זצ"ל‪ ,‬פון וואו מיר ָ‬ ‫בראדי‬
‫ָ‬ ‫י"ח אדר שנת תקע"ח‪ ,‬זעה אין ספר תולדות יהודי‬
‫מצבה פון הג"ר בנימין זאב משנה‬ ‫מעתיק געווען די דברי הספד אויף דעם קרעמניצער רב רבי‬ ‫עמ' ‪ )348‬זיין רביצין איז געווען הרבנית מ' אסתר ע"ה ַא‬
‫אבד"ק קרעמניץ‪ ,‬אין קרעמניץ‬ ‫דוד צבי זצ"ל‪ .‬רבי יצחק מייזליש איז געווען דער איידעם‬ ‫טאכטער פון זיין פעטער הרב החריף ר' אברהם שור ז"ל פון‬ ‫ָ‬
‫קאנטן קרעמניצער מגיד רבי‬ ‫בא ַ‬ ‫און ממלא מקום פון דעם ַ‬ ‫דאּפטירט דעם‬ ‫האט ר' יהושע העשיל ַא ָ‬ ‫פאר דעם ָ‬ ‫בראד‪ ,‬אין ַ‬ ‫ָ‬
‫יעקב ישראל מחבר ספר שפת אמת אויף משלי און שבט‬ ‫נאמען "שור"‪.‬‬ ‫משפחה ָ‬
‫פה נטמן‬ ‫געווארן אין‬‫ָ‬ ‫מישראל‪ ,‬דער גאון רבי שלום צבי איז נפטר‬ ‫נאך ַא זון איז ָאנגענומען פון הג"ר יקותיאל פון‬ ‫ב] ָ‬
‫הרב הגאון הגדול‬ ‫יאר תק"פ‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫מבראדי (נפטר י"א טבת‬ ‫ָ‬ ‫קרעמניץ‪ ,‬הג"ר מנחם מענדל שור‬
‫שלשלת היוחסין‬ ‫זיינע קינדער זענען געווען‪:‬‬ ‫פאטער פון הג"ר לוי יצחק‬ ‫תקפ"ט)‪ .‬ער איז געווען דער ָ‬
‫מוה"ר בנימין זאב אב"ד‬ ‫א) "הרב הגדול המופלג החריף ובקי השנון המושלם‬ ‫רוסקא‪ ,‬זיין‬ ‫ָ‬ ‫ראווע‬ ‫פודקאמין און שּפעטער אין ַ‬ ‫ַ‬ ‫שור אבד"ק‬
‫דפה בן הרב ר' יעקב‬ ‫בנן של קדושים צמ"ס ירא ד' המפורסם"‪ ,‬ווי ער ווערט‬ ‫טאכטער — איז געווען הג"ר‬ ‫אייניקל — ַא זון פון זיינ'ס ַא ָ‬
‫יוסף ז"ל נכד הרב הצדיק‬ ‫אויבנדערמאנטן מעשה‬ ‫ַ‬ ‫טיטולירט אין די הסכמות צום‬ ‫יוזעפאף‪ ,‬דובענקא‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫קאליווקא‪,‬‬‫סא ָ‬
‫יהושע העשיל שור אבד"ק ָ‬
‫הקדוש מוה"ר ר"מ‬ ‫האט‬ ‫נסטאנטין ישן‪ ,‬ער ָ‬ ‫ַ‬ ‫מקא‬
‫ָ‬ ‫רוקח‪ .‬הג"ר יודא לייבוש רוקח‬ ‫מבראדי איז ַא זון פון‬ ‫ָ‬ ‫דאס ַאז ר' מנחם מענדל שור‬ ‫ָאבער ָ‬
‫משנה זללה"ה נפטר‬ ‫(מאהלוב תקע"ז)‪.‬‬ ‫געדרוקט דעם ס' מעשה רוקח ָ‬ ‫אויסגעהאלטן‪,‬‬
‫ַ‬ ‫הג"ר יקותיאל‪ ,‬ווייזט זיך אויס איז נישט ַאזוי‬
‫ך"ו תשרי תרס"ו‬ ‫טאכטער פון הג"ר משה‬ ‫זיין רביצין איז געווען ַא ָ‬ ‫עס איז מער מסתבר [ווי הרב וועבער איז מברר באריכות‬
‫תנצבה‬ ‫נסטאנטין ישן און שּפעטער אין‬ ‫ַ‬ ‫קא‬
‫בערנבלום אבד"ק ָ‬ ‫ראּפברענגען] ַאז ער איז געווען‬ ‫דא ַא ָ‬
‫וואס מיר וועלן נישט ָ‬ ‫ָ‬
‫דער קרעמניצער רב רבי בנימין זאב איז נישט געווען קיין‬ ‫בראד‪.‬‬
‫באזעצט סוף ימיו אין ָ‬ ‫האט זיך ַ‬ ‫וואס ער ָ‬ ‫ווישנאוויץ ָ‬
‫ָ‬ ‫אויבנדערמאנטן הג"ר יהושע העשיל שור פון‬ ‫ַ‬ ‫ַא זון פון דער‬
‫אויסגעבראכן די פרשה פון‬
‫ָ‬ ‫האט‬‫חסיד‪ ,‬דעריבער ווען עס ָ‬ ‫ראדוויל‪ ,‬וויניצא‪,‬‬ ‫ב) הג"ר אפרים רוקח אבד"ק ַאלעקסניץ‪ַ ,‬‬ ‫פאר דעם‬ ‫[א זון פון הג"ר יקותיאל מקרעמניץ]‪ ,‬און ַ‬ ‫קאריץ ַ‬ ‫ָ‬
‫סטאלין‪ ,‬ווען הרה"ק‬
‫דעם גט צווישן די הויפן פון טריסק און ָ‬ ‫געווארן אין וויניצא אין עלטער פון ַאכט און‬ ‫ָ‬ ‫ער איז נפטר‬ ‫נאמען "שור"‪.‬‬ ‫טראגן ער מיט זיינע קינדער די משפחה ָ‬ ‫ָ‬
‫רבי משה מרדכי מטריסק–לובלין זי"ע בן הרה"ק רבי יעקב‬ ‫האט משמש ברבנות געווען ַאן ערך פון‬ ‫יאר‪ ,‬און ָ‬ ‫זיבעציג ָ‬
‫לייבעלע מטריסק בן הרה"ק רבי אברהם זי"ע דער טריסקער‬ ‫טאכטער פון דעם‬ ‫יאר‪ ,‬זיין רביצין איז געווען ַא ָ‬ ‫זעכציג ָ‬ ‫הג"ר שלום צבי רוקח אבד"ק קרעמניץ‬
‫געהאט מיט הרבנית חוה‬ ‫ַ‬ ‫האט בזיווג ראשון חתונה‬‫מגיד ָ‬ ‫ממאהלוב‬ ‫ָ‬ ‫קאנער‬ ‫קאנטן נגיד און יחסן ר' יעקב צבי הכהן ַ‬ ‫בא ַ‬‫ַ‬ ‫פריערדערמאנט איז דער ממלא מקום פון דעם גאון‬
‫ַ‬ ‫ווי‬
‫מסטאלין זי"ע‪ ,‬און‬
‫ָ‬ ‫טאכטער פון הרה"ק רבי אשר‬ ‫ע"ה די ָ‬ ‫נאך אין טיסמעניץ‪.‬‬ ‫ַא תלמיד פון הג' ר' משולם איגרא ָ‬ ‫אויערבאך געווען הג"ר שלום צבי הירש רוקח‬
‫ַ‬ ‫רבי דוד צבי‬
 ‫קהילות‬
‫הר' נתנאל בר' נתן נטע‬
‫נכד בעל המחבר ספר‬
‫משנת חכמים ז"ל נפ'‬
‫ב' שבט תרס"א‬
‫ת'נ'צ'ב'ה'‬
‫הרבני הישיש החסיד מו"ה יעקב ב"ר יצחק זאב‬
‫מקרעמניץ‪ ,‬נפטר א' דר"ח כסליו שנת תרמ"ו‪:‬‬
‫פ'נ'‬
‫הרבני הישיש החסיד‬
‫שלשלת היוחסין מו'ה‬
‫יעקב בה"ר יצחק זאב‬
‫נכד הרב הגאון ר' משולם‬
‫פייביש הלוי בע"ה ספר‬
‫משנת חכמים נפטר‬
‫א' דרח' כסליו תרמ"ו‬
‫ת'נ'צ'ב'ה'‬
‫האבן געוואוינט פילע‬ ‫בראד ָ‬‫ָ‬ ‫שטאט‬
‫ָ‬ ‫אויך אין דער‬
‫בראדער‬
‫אייניקלעך פון דעם בעל משנת חכמים‪ ,‬און אויפ'ן ָ‬
‫רהאן פילע מצבות וואו עס ווערט‬‫פא ַ‬‫בית החיים זענען אויך ַ‬
‫ַארויסגעברענגט דער יחוס פון די נפטרים צום בעל משנת‬
‫ראּפברענגען צוויי דוגמאות‪:‬‬ ‫חכמים‪ .‬מיר וועלן ַא ָ‬
‫טאכטער די פרוי פון הרבני הישיש המופלג ר'‬
‫התורני מו"ה ברוך הורוויץ ז"ל‪ ,‬נפטר כ"ט‬
‫אדר א' תרצ"ח‪.‬‬
‫ָאט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬
‫נפטר כ"ט אדר א' תרצ"ח‬
‫פ"נ התורני מה"ר ברוך‬
‫ב"ר אברהם הורוויץ ע"ה‬
‫מגזע משפחת הגאון הקדוש‬
‫מוה"ר משולם פייבש הלוי‬
‫איש הורוויץ זצ"ל‬
‫מקרעמניץ בעהמ"ח ספר‬
‫משנת חכמים על משניות‬
‫תנצבה‬
‫וואו די נפטרים זענען זיך מתייחס צום משנת חכמים‪ .‬מיר‬
‫הרבני מו"ה ר' פייבוש מנחם מענדל‬
‫קרעמניצער‪ ,‬נפטר ד' סיון שנת תרפ"ג‪.‬‬
‫ָאט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬
‫ציון‬
‫נפטר ד' סיון תרפ"ג‬
‫פ"נ איש סוחר‬
‫נכבד כשר וישר ר'‬
‫פייבוש מנחם מענדיל‬
‫בהמנוח ר' שמחה שמואל הלוי‬
‫נכד בעל משנת חכמים‬
‫הרב הגאון הצדיק ר'‬
‫פייבוש קרעמניציר ז"ל‬
‫פלגי מים ירדו עינינו‬
‫יבכו ויקוננו עליך מכותיך‬
‫יגידון בכל עת שבחיך‬
‫בר לבב איש אמת הית‬
‫שקר מעולם שנה נפשך‬
‫מנחם ציון וירושלים‬
‫ינחם אותנו‬
‫בצד שני‬
‫ר' פייביש מענדיל‬
‫קרעמניצער‬
‫דייני ומגידי ק"ק קרעמניץ‬
‫אור–אלטע קהלה אין קרעמניץ‬
‫ַ‬ ‫ַאז מיר רעדן שוין פון די‬
‫נאך‬
‫ראּפברענגען פון הרב וועבער'ס שריפטן ָ‬ ‫וועלן מיר ַא ָ‬
‫שטאט קרעמניץ‪.‬‬
‫ָ‬ ‫קאנטע גדולים אין חכמים פון די‬ ‫אומבא ַ‬
‫ַ‬
‫{פארזעצונג אויף זייט ‪}121‬‬
‫ָ‬
‫תרומה‪ ,‬ג' אדר א'‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Feb 12, '16‬‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫‪120‬‬
‫דער גאון מפורסם רבי משולם פייביש הלוי איש הורוויץ‬ ‫געהאלטן עס איז ָאנגעקומען צו דיני‬
‫ַ‬ ‫האט נישט‬
‫דער זווג ָ‬
‫וואס איז געווען ַא מחותן‬ ‫מקרעמניץ בעמח"ס משנת חכמים ָ‬ ‫ברעזשאן‬
‫ַ‬ ‫האט דער פוסק הדור דער מהרש"ם פון‬ ‫תורה‪ָ ,‬‬
‫פון הרה"ק רבי ר' בער זי"ע דער מעזריטשער מגיד‪ ,‬זייענדיג‬ ‫וואס איז נישט נוטה צו קיין איין‬
‫רגעשלאגן ַא בית דין ָ‬
‫ָ‬ ‫פא‬
‫ָ‬
‫דער שווער פון הרה"ק רבי אברהם המלאך זי"ע‪ .‬לויט ווי עס‬ ‫צד‪ ,‬צווישן זיי רעכנט ער אויס דעם קרעמניצער רב‪ .‬ווי ער‬
‫געווארן כ'‬
‫ָ‬ ‫ווערט געברענגט אין כמה מקורות איז ער נפטר‬ ‫שרייבט אין זיין בריוו‪" :‬לכן בחרתי ברבנים הידועים לנו‬
‫כסליו שנת תקל"ה‪.‬‬ ‫שאינם מכת החסידים ובפרט שאינם מחסידי טוריסק והם‬
‫למעשה ווייזט הרב וועבער ָאן ַאז פון דעם לשון פון די‬ ‫קרובים אליכם ואתם תבחרו לכם אחד מהם והיא א) הרב‬
‫הסכמות פון נודע ביהודה און הגאון רבי רפאל הכהן זצ"ל‪,‬‬ ‫דזסלאב נ"י ב) הרה"ג ר' חיים יהושע אבד"ק‬
‫ַ‬ ‫הגדול אבד"ק‬
‫געווארן שנת‬‫ָ‬ ‫וואס זענען געשריבן‬
‫דער בעל תורת יקותיאל ָ‬ ‫לענטשנע אשר הוא גם גביר מפורסם ולא יטה ח"ו לשום צד‪,‬‬
‫דעמאלט‬‫ָ‬ ‫נאך‬
‫האט ָ‬ ‫תקמ"ה זעט מען ַאז דער משנת חכמים ָ‬ ‫ג) הרב הה"ג מוה' בנימין זאב משנה אבד"ק קרעמניץ ד) הרב‬
‫האמבורגער רב רופט ָאן דעם משנת חכמים‬ ‫געלעבט‪ ,‬ווי דער ַ‬ ‫נסטאנטין ישן ה) הרה"ג ר' יצחק‬
‫ַ‬ ‫קא‬
‫הג' ר' ַאלטר אבד"ק ָ‬
‫מיט ַא ברכת החיים‪ ,‬אויך אויף די הסכמה פון בעל אור חדש‬ ‫ראוונא בצירוף הרה"ג ר' שמואל מו"צ‬ ‫שלמה יואל אבד"ק ָ‬
‫קלאר ַאז רבי פייביש קרעמניצער איז געווען ביי אים‬ ‫שטייט ָ‬ ‫בק' הנ"ל אשר ידעתים שאינם מכת החסידים"‪.‬‬
‫קלאר "עבר‬ ‫ָ‬ ‫ּפערזענליך נעמען זיין הסכמה ווי ער שרייבט‬
‫זאגן ַאז ער‬ ‫עלי הדרך איש קדוש"‪ ,‬פון דעם ַאלעם מוז מען ָ‬ ‫הג"ר יעקב חיים סענדראָוויץ אבד"ק קרעמניץ‬
‫יארן תקמ"ו און תקנ"א‪.‬‬ ‫געווארן צווישן די ָ‬
‫ָ‬ ‫איז נפטר‬ ‫געווארן אויפגענומען אין קרעמניץ‬
‫ָ‬ ‫יאר תרס"ז איז ער‬ ‫אין ָ‬
‫וואס מען ווייסט זענען געווען‪:‬‬
‫זיינע קינדער ָ‬ ‫ַאלס ממלא מקום פון הג"ר בנימין זאב משנה זצ"ל‪.‬‬
‫האט‬‫מאניס הלוי הורוויץ‪ ,‬ער ָ‬ ‫א] ַא זון הג"ר מנחם ַ‬ ‫טאכטער פון הג"ר ר' יודא ארי'‬
‫זיין רביצין איז געווען ַא ָ‬
‫פאטער מיט‬ ‫ָאּפגעדרוקט דעם ספר משנת חכמים פון זיין ָ‬ ‫ברעגמאן אבד"ק‬
‫ַ‬ ‫לקאוו ז"ל דער איידעם פון הג"ר עקיבא‬‫פיא ָ‬
‫ַ‬
‫זיין הקדמה‪.‬‬ ‫לקאוו‬
‫פיא ָ‬
‫טעלא‪ .‬איר ברודער איז געווען הג"ר אשר ַ‬ ‫ַ‬ ‫מא‬‫ָ‬
‫טאכטער די רביצין פון הרה"ק ר' אברהם המלאך בן‬ ‫ב] ַא ָ‬ ‫סטאלין‪.‬‬
‫ָ‬ ‫אבד"ק‬
‫הרה"ק המגיד ממעזריטש‪.‬‬ ‫האט ער געדינט ַאלס רב אין קרעמניץ‪ ,‬ער‬ ‫יאר ָ‬ ‫צוואנציג ָ‬
‫ָ‬
‫ג] ַא ָ‬ ‫דאס שטייט‬ ‫געווארן ט"ו סיון שנת תרפ"ז‪ָ ,‬אט ָ‬
‫ָ‬ ‫איז נפטר‬
‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫יקותיאל זלמן [ב"ר יצחק] מקרעמניץ‪ ,‬ער איז נפטר‬ ‫אויף זיין מצבה‪:‬‬
‫אין קרעמניץ טבת תקנ"א‪.‬‬
‫פ"נ הרבני המופל'‬
‫הישיש מ' יקותיאל‬
‫זלמן במ' יצחק‬
‫חתן הגאון מו"ה‬
‫משלם פייביש‬
‫הלוי הרויץ בעל‬
‫המח' ספר משנת‬
‫חכמים נפטר ‪...‬‬
‫טבת תקצ"א‬
‫אויפ'ן בית החיים אין קרעמניץ געפינען זיך פילע מצבות‬
‫וועלן ברענגען עטליכע דוגמאות‪:‬‬
‫האברך ר' שלמה זלמן ב"ר שרגא פייביל‬
‫הלוי‪ ,‬נפטר י"א אלול שנת תרנ"ט‪:‬‬
‫פ"נ‬
‫איש חסיד שלשלת‬
‫היוחסן ה"ה האברך‬
‫תם וישר וירא ה' ר'‬
‫שלמה זלמן ב"ר שרגא‬
‫פייביל הלוי נכד להרב‬
‫מו"ה פייביש בהמ"ח ספר‬
‫משנת חכמים זלה"ה‬ ‫מצבה פון הג"ר יעקב חיים סענדראָוויץ‬
‫נפ' י"א אלול תרנ"ט‬ ‫אבד"ק קרעמניץ‬
‫ת'נ'צ'ב'ה'‬
‫האשה מ' גיטיל ע"ה בת ר' יוסף נכד‬ ‫אשרי מי שבא לכאן ותלמודו בידו‬
‫בעמח"ס משנת חכמים‬ ‫פ"נ‬
‫אשה הצניעה‬ ‫הרב‬
‫והחשובה מרת‬ ‫המופלג חריף‬
‫גיטיל בת הרבני מו'‬ ‫ובקי בש"ס ופוסקים‬
‫יוסף נכד בעהמ"ה‬ ‫אשר שימש בכתר‬
‫ס' משנת חכמים נ'‬ ‫הרבנות בפה קרעמיניץ‬
‫ך"ו אייר תרך"ב‬ ‫עשרים שנים‬
‫ת'נ'צ'ב'ה'‬ ‫ומדוכה ביסורים ר'‬
‫יעקב חיים בר'‬
‫הרבני מו"ה נתנאל ב"ר נתן נטע מקרעמניץ‪,‬‬ ‫ישרא' נפ' ט"ו סיון‬
‫תרפ"ז‬
‫נפטר ב' שבט תרס"א‪:‬‬
‫פ"נ‬ ‫ת'נ'צ'ב'ה'‬
‫איש מכובד תם וישר‬ ‫קאנטע רבנים אין קרעמניץ איז געווען‬‫בא ַ‬
‫גאר ַ‬‫פון די ָ‬
‫‪121‬‬ ‫תרומה‪ ,‬ג' אדר א'‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Feb 12, '16‬‬
‫געווארן יום כפור שנת‬
‫ָ‬ ‫א] מ' שרה גיטיל ע"ה‪ ,‬נפטר‬
‫תרמ"א און מנו"כ אין קרעמניץ‪.‬‬
‫ָאט איז דער נוסח המצבה‬
‫אשה רכה בשנים‬
‫פ'נ'‬
‫הצנועה מ' שרה גיטיל‬
‫בת הרב המופלג מ' נתן‬
‫נטע מו"ץ דפה נפטר'‬
‫יום כפור תרמ"א‬
‫רהאן ַא מצבה פון איינע פון‬
‫פא ַ‬‫אויפ'ן בית עולם איז אויך ַ‬
‫זיינע אייניקלעך‪:‬‬
‫רייזיל‬
‫בת ר' יעקב‬
‫נכד הרב‬
‫נתן נטע נפ'‪.....‬‬
‫געווארן א' ט"ו אדר ראשון שנת תרל"ח‪ַ .‬אזוי שטייט‬
‫הג"ר יוסף מו"ץ בקרעמניץ‬
‫געווארן אין‬
‫ָ‬ ‫טאכטער מ' רבקה גיטל ע"ה איז נפטר‬ ‫זיין ָ‬
‫קרעמניץ כ' כסליו שנת תרמ"ח‪.‬‬
‫פאלגענד איז דער נוסח המצבה‪:‬‬‫ָ‬
‫פ"נ‬
‫אשה צנועה מר'‬
‫רבקה גיטיל בת‬
‫הרב ומו"ץ דפה‬
‫ר' יוסף ז"ל נפטרה‬
‫ך' כסליו תרמ"ח‬
‫ת'נ'צ'ב'ה'‬
‫דערמאנט אין שו"ת שואל ומשיב מהדו"ק או"ח‬
‫הג"ר אלעזר מו"ץ בקרעמניץ‬
‫וואס‬
‫זיין זון הרבני המופלג מו' שמואל ז"ל פון קרעמניץ‪ָ ,‬‬
‫איז געווען איין אייניקל פון הג"ר שמואל מּפוזנא בעל בית‬
‫געווארן אין קרעמניץ י"ג אלול‬
‫ָ‬ ‫שמואל אחרון‪ ,‬איז נפטר‬
‫שנת תרמ"א‪.‬‬
‫ָאט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬
‫פ"נ‬
‫איש תם וישר מגזע‬
‫היוחסין הרבני המופלג‬
‫מו' שמואל בהרב מו'‬
‫אלעזר ז"ל מו"ץ דפה‬
‫נכד להרב הגאון מ' שמואל‬
‫אב"ד דּפוזנא בע"ה‬
‫בית שמואל אחרון‬
‫נפטר י"ג אלול שנת‬
‫תרמ"א ת'נ'צ'ב'ה'‬
‫הג"ר אברהם עוזר שבתי מו"ץ בקרעמניץ‬
‫הג"ר אברהם עוזר שבתי‪ַ ,‬א זון פון הג"ר ישראל זאב‬
‫וואלף‬
‫אבד"ק ּפוטשאיוב‪ַ ,‬אן אייניקל פון הגה"ק ר' זאב ָ‬
‫געווארן אין‬
‫ָ‬ ‫קיצעס מתלמידי הבעש"ט‪ .‬ער איז נפטר‬
‫קרעמניץ עש"ק ז' שבט שנת תרל"ח‪ ,‬און ָאט איז זיין נוסח‬
‫מצבה‪:‬‬
‫פ'נ'‬
‫הרב‬
‫ר' אברהם עוזר שבתי‬
‫ב"ר ישראל זאב אב"ד‬
‫דּפוטשאיוב מורה‬
‫הוראות בקרעמניץ‬
‫נכד הרב הקדוש ר'‬
‫זאב קיציס ז"ל נפט'‬
‫עש"ק זיין שבט שנת‬
‫תרל"ח ת'נ'צ'ב'ה'‬
‫הרה"ק ר' אלכסנדר סענדער שמואל‬
‫יונגערלייב אב"ד ווישנאָוויץ‬
‫מראדוויל נכד‬
‫ַ‬ ‫ער איז געווען ַא זון פון הרה"ק ר' יוסף‬
‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬
‫האט געקענט אויסלייענען פון דעם בילד‪:‬‬ ‫וואס מען ָ‬
‫פ"נ‬
‫איש ישר הולך‬
‫בתום תמיד דובר‬
‫משרים כל אמרי‬
‫פיו נכוחים שוקד‬
‫בבית ה' יום יום ה'‬
‫הרבני הוותיק מ'‬
‫צבי דיין ד'ק במו'‬
‫יצחק נכד של הר'‬
‫שמואל חסיד‪.....‬‬
‫מגזע בעל ‪.....‬‬
‫‪ ........‬נפ' י"ד‬
‫אייר ‪...........‬‬
‫זיין זון איז געווען ר' שמואל יחיאל ז"ל מקרעמניץ‪ ,‬ער איז‬
‫ָ‬
‫אויף זיין מצבה‪:‬‬
‫פ"נ‬
‫איש ישר הולך בתום‬
‫זקן ושבע ימים מו'‬
‫שמואל יחיאל‬
‫בהרבני מו' צבי דיין‬
‫דפה ז'ל נפטר ט'ו‬
‫אדר ראשון תרל"ח‬
‫ת'נ'צ'ב'ה'‬
‫הג"ר נתן נטע גראָס מו"צ בקרעמניץ‬
‫ַ‬ ‫ער ווערט‬
‫געווארן אין קרעמניץ כ"ח טבת שנת‬
‫ָ‬ ‫סי' פ"ג‪ ,‬ער איז נפטר‬
‫תרל"ז‪.‬‬
‫ָאט איז דער נוסח פון זיין מצבה‪:‬‬
‫מצבה פון הג"ר נתן נטע דיין אין קרעמניץ‬
‫מצבת אבן‬
‫יהיו לזכרון בכי' לדורות‬
‫על הסתלקות הרב המפורסם‬
‫מו' נתן נטע ז'ל מו"ץ דפה‬
‫בהמופ' ירא ד' מו' יצחק‬
‫שאול ז'ל נפטר ך"ח טבת‬
‫תרל"ז ת'נ'צ'ב'ה'‬
‫טאכטער‪:‬‬
‫קאנט ַא ָ‬
‫בא ַ‬
‫פון זיינע קינדער איז אונז ַ‬
‫קהילות‬
‫‪DER YID‬‬ ‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬ ‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬
‫ָאט איז ָ‬
‫מצבות‬
‫דערציילן‬
‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬
‫{פארזעצונג פון זייט ‪}120‬‬
‫ָ‬
‫הג"ר יהושע מקאָמאַרנא ראבד"ק דק"ק‬
‫נפטר‬ ‫קרעמניץ‬
‫געווארן בשנת תקס"ט‪ .‬עס איז געדרוקט‬‫ָ‬ ‫ער איז נפטר‬
‫אויף אים ַאן הספד פון הג"ר יצחק מייזליש מ"מ דק"ק‬
‫קרעמניץ‪ ,‬אין זיין ספר ליקוטי שושנים ו' ע"א "והשני בדומה‬
‫מקאמרני ראב"ד דק"ק‬
‫לו הרב הגדול החריף ובקי מו' יהושע ָ‬
‫קרעמניץ זי"ע בעשרה בטבת שנת תקס"ט לפ"ק"‪.‬‬
‫הג"ר שמואל ראב"ד דק"ק קרעמניץ‬
‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫וואלף ז"ל‪ ,‬ער איז נפטר‬‫ַא זון פון הג"ר בנימין ָ‬
‫דערמאנטער גאון רבי יצחק מייזליש‬‫ַ‬ ‫יאר תקס"ב דער‬ ‫אין ָ‬
‫מ"מ דק"ק קרעמניץ איז אים אויך מספיד אין זיין ספר‬
‫ליקוטי שושנים ז' ע"ב‬
‫"ועוד הפעם ירדתי לגני נטע חמד ולקטתי משם חבצלת‬
‫אחת מתוך ההספד אשר קשרתי על הרב המאור הגדול ‪......‬‬
‫והרב הגאון המנוח מוהר"ר שמואל בהרב הגאון מוהר"ר‬
‫וואלף הרב"ד ומ"צ דק"ק קרעמניץ נ"ע‪ ,‬עשיתי‬ ‫בנימין ָ‬
‫מספד מר ביום ה' ויקהל תקס"ב ל' ‪ ....‬ואנחנו נשארנו‬
‫ערומים מי יורה לנו דיעה בפרט צריכין אנו לקשור מספד‬
‫מר על פטירת מ"ו הגאון מוהר"ר שמואל הרב"ד דק"ק‬
‫קרעמניץ נשמתו בגנזי מרומים אשר מפורסם היה בין כל‬
‫גדולי ישראל למורה צדק קולע אל השערה ולא יחט' ומת‬
‫בפתע פתאום ודאי נתבקש בישיבה של מעלה‪ ,‬להכריע שם‬
‫הלכה ואנחנו נשארנו יתמי דיתמי‪...‬‬
‫הרה"ק ר' יעקב ישראל הלוי המגיד מקרעמניץ‬
‫פארבליבן עטליכע ספרים‪ ,‬ספר אגודת אזוב‪,‬‬ ‫פון אים איז ַ‬
‫געווארן כ"ה‬
‫ָ‬ ‫נאך‪ ,‬ער איז נפטר‬‫ספר שבט מישראל אין ָ‬
‫כסליו שנת תק"ס‪.‬‬
‫זיין איידעם איז אים מספיד אין לקוטי שושנים עמ' י"ג‬
‫ע"א‪:‬‬
‫"ובהעלות על זכרוני הני מצוקי ארץ יסודי עולם חלוצי‬
‫הגבורים המזוינים בחרבה של תורה ה"ה מו"ח זללה"ה הרב‬
‫המופלג החריף ובקי הדרשן המפורס' בקצוי ארץ‪ ,‬אשר‬
‫האיר פני תבל בספריו הנחמדים ה"ה שבט מישראל‪ ,‬אגודת‬
‫אזוב‪ ,‬שפת אמת‪ ,‬ואני נתתי ע"ז סימן אמ"ת יהגה חכו‪ ,‬בר"ת‬
‫רמוזים בו כל שלשה חבוריו א' אגודת אזוב מ' משלי ת'‬
‫תהילים‪ ,‬שמו הקדוש מוהר"ר יעקב ישראל הלוי בהרב‬
‫מוהר"ר צבי הלוי זללה"ה הרב המ"מ דק"ק קרעמניץ אשר‬
‫שבק לן חיים וקשרתי עליו מספד מר ביום ה' ויחי תקסמ"ך"‬
‫הג"ר יצחק מייזליש מגיד מישרים בק"ק קרעמניץ‬
‫וואס איז געווען ַא בן בתו‬‫ַא זון פון הג"ר יעקב מייזליש‪ָ ,‬‬
‫בקראקא הנק' ר'‬
‫ָ‬ ‫פון הג"ר אברהם בן הג"ר מנחם ציון דיין‬
‫מקראקא‪.‬‬
‫ָ‬ ‫מנחם ר' זלמן גבאיש‬
‫ער איז געווען ַאן איידעם פון די מגיד פון קרעמניץ‪ ,‬אין‬
‫ּפאזיציע‪.‬‬
‫האט ממלא מקומו געווען אין די ָ‬ ‫ער ָ‬
‫הג"ר צבי דיין בק"ק קרעמניץ‬
‫זיין מצבה געפינט זיך אויפ'ן בית עולם אין קרעמניץ‪.‬‬
‫‪123‬‬ ‫תרומה‪ ,‬ג' אדר א'‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Feb 12, '16‬‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬

‫ח' אדר א' ‪February 17‬‬ ‫המשך מיטוואך תצוה‬ ‫ו' אדר א' ‪February 15‬‬ ‫מאנטאג תצוה‬
‫חתונות ‪ -‬וויליאמסבורג‬
‫חתונות ‪ -‬קרית יואל‬
‫הכלה מלכה תחי'‬ ‫הבה"ח ישראל דוב הי"ו‬
‫הכלה רחל תחי'‬ ‫הבה"ח יודא יואל הי"ו‬ ‫בת מוה"ר‬ ‫בן מוה"ר‬
‫בת מוה"ר‬ ‫בן מוה"ר‬
‫הי"ו‬ ‫אברהם צבי ברילל‬ ‫הי"ו‬ ‫אלי' ווינער‬
‫הי"ו‬ ‫יחיאל דוב פריעד‬ ‫הי"ו‬ ‫בנימין לוי שטיין‬ ‫באולם פרדס פיגא ‪243 keap st.‬‬
‫באולם בית רחל פאראדייס ‪5 isreal zupnick dr.‬‬
‫חופה ‪7:00‬‬ ‫קבלת פנים ‪6:00‬‬
‫חופה ‪7:00‬‬ ‫קבלת פנים ‪6:00‬‬
‫חתונות ‪ -‬קרית יואל‬
‫הכלה רחל דבורה תחי'‬ ‫הבה"ח יחזקאל מנחם הי"ו‬
‫י' אדר א' ‪February 18‬‬ ‫דאנערשטאג תצוה‬ ‫בת מוה"ר‬ ‫בן מוה"ר‬
‫הי"ו‬ ‫אהרן נחום קרויס‬ ‫הי"ו‬ ‫אברהם יושע מענדלאוויטש‬
‫חתונות ‪ -‬וויליאמסבורג‬ ‫באולם בית רחל פאראדייס ‪5 isreal zupnick dr.‬‬
‫חופה ‪7:30‬‬ ‫קבלת פנים ‪6:30‬‬
‫הכלה לאה בלומא תחי'‬ ‫הבה"ח יצחק אייזיק מנחם הי"ו‬
‫בת מוה"ר‬ ‫בן מוה"ר‬
‫הי"ו‬ ‫יוסף אשר פעפפער‬ ‫הי"ו‬ ‫יעקב טאבאק‬ ‫ה' אדר א' ‪February 16‬‬ ‫דינסטאג תצוה‬
‫‪712 bedford ave.‬‬ ‫באולם אימפעריאל‬
‫חופה ‪7:00‬‬ ‫קבלת פנים ‪6:00‬‬ ‫חתונות ‪ -‬וויליאמסבורג‬
‫הכלה ברכה מלכה תחי'‬ ‫הבה"ח שלמה יואל הי"ו‬
‫בת מוה"ר‬ ‫בן מוה"ר‬
‫הי"ו‬ ‫מרדכי הערשקאוויטש‬ ‫הי"ו‬ ‫אברהם הערצאג‬
‫באולם פרדס צבי ‪241 keap st.‬‬
‫חופה ‪7:00‬‬ ‫קבלת פנים ‪6:00‬‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬ ‫‪DER YID‬‬ ‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬ ‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬

‫מצבות‬ ‫הכלה יוטא תחי'‬ ‫הבה"ח משה הי"ו‬

‫פ"נ‬
‫דערציילן‬ ‫בת הרה"ג‬
‫שליט"א‬ ‫אפרים צבי שמילאוויטש‬ ‫שליט"א‬ ‫בן ציון יושע כ"ץ‬
‫בן הר"ר‬

‫הרב הקדוש‬ ‫באולם ויואל משה ‪590 bedford ave.‬‬

‫ירא א' חסידא ופרישא‬ ‫חופה ‪7:30‬‬ ‫קבלת פנים ‪6:30‬‬
‫בר אבהן קדושין עלאין איש‬
‫אמת אשר בכל מעשיו היו רצונו‬
‫חתונות ‪ -‬קרית יואל‬
‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬

‫לשם שמים עושה צדקה וחסד‬ ‫דובעריש וועבער שליט"א‬

‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫קען מען זיך ווענדן‬
‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬ ‫הכלה מירל ברכה חנה תחי'‬ ‫הבה"ח שלמה הי"ו‬
‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬

‫ופיזר נתן לאביונים הבקי בתורת ה'‬ ‫בת מוה"ר‬ ‫בן מוה"ר‬
‫המפורסים לתפארת מימ' הר'‬ ‫[פאָרזעצונג פון זייט ב‪]121/‬‬
‫מזלאטשוב‪ ,‬ער איז נפטר‬‫ָ‬ ‫הרה"ק המגיד‬
‫הי"ו‬ ‫חנני' יו"ט אברהם פארקאש‬ ‫הי"ו‬ ‫יעקב יצחק דוב לעבאוויטש‬
‫אלכסנדר סענדיר שמואל זללה"ה‬
‫אב'ד מווישניוויץ בן הרב הצדיק‬ ‫געווארן אין עש"ק כ"ו אדר שנת תרמ"ח‬‫ָ‬ ‫באולם בית רחל פאראדייס ‪5 isreal zupnick dr.‬‬

‫בוצינא קדישא מי'מ ר' יוסף‬ ‫ומנו"כ בקרעמניץ‪ ,‬און ָאט איז זיין נוסח‬ ‫חופה ‪7:00‬‬ ‫קבלת פנים ‪6:00‬‬
‫זלל'הה נפטר יום עש'ק ך'ו‬ ‫מצבה‪:‬‬
‫אדר שנת תרח"ם ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫הכלה רויזא בלומא תחי'‬ ‫הבה"ח ישראל חיים הי"ו‬
‫זיין זון איז געווען הרה"צ ר' חיים משה‬ ‫בת מוה"ר‬ ‫בן מוה"ר‬
‫האט אים גערופן ר' משה'קע‬ ‫וואס מען ָ‬ ‫ָ‬ ‫הי"ו‬ ‫אברהם אהרן בראווער‬ ‫הי"ו‬ ‫משה הירש‬
‫קרעמניצער רבי‪ .‬ר' משה'קע איז‬ ‫באולם עטרת מאיר צבי ‪38 bnai yoel drive‬‬
‫האט‬
‫רויסגעפארן קיין ַאמעריקע און ָ‬
‫ָ‬ ‫ַא‬
‫חופה ‪7:00‬‬ ‫קבלת פנים ‪6:00‬‬
‫פילאדעלפיע‪ ,‬וואו ער‬‫ַ‬ ‫באזעצט אין‬ ‫זיך ַ‬
‫געווארן ט"ז אב שנת תרצ"ב‪,‬‬‫ָ‬ ‫איז נפטר‬
‫האט מען געבויט ַאן אהל‬ ‫אויף זיין ציון ָ‬
‫און אויפ'ן אהל שטייט אויפגעקריצט‪:‬‬ ‫ח' אדר א' ‪February 17‬‬ ‫מיטוואך תצוה‬
‫פ"נ‬
‫הרב הצדיק ר' חיים משה ז"ל‬ ‫חתונות ‪ -‬וויליאמסבורג‬
‫אינגערלייב‬
‫הכלה חוה תחי'‬ ‫הבה"ח יואל הי"ו‬
‫בהרב הצדיק ר' אלכסנדר שמואל‬
‫בת מוה"ר‬ ‫בן מוה"ר‬
‫ז"ל‬
‫נכד הה"ק ר' יוסילע רא ַדיווילער‬ ‫הי"ו‬ ‫אברהם מאיר עוזר שווארץ‬ ‫הי"ו‬ ‫חנני' יו"ט ליפא וואלנער‬
‫ז"ל‬ ‫באולם פרדס פיגא ‪243 keap st.‬‬
‫נפטר ט"ז אב תרצ"ב לפ"ק‬ ‫חופה ‪7:00‬‬ ‫קבלת פנים ‪6:00‬‬
‫ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫מצבה פון הרה"ק ר' אלכסנדר‬
‫שמואל יונגערלייב אב"ד ווישנאָוויץ‬
‫אין קרעמניץ‬
 ‫קהילות‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬
‫(זכור)‪ ,‬ח' אדר ב'‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Mar 18, '16‬‬
‫‪DER YID‬‬ ‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬
‫פרייטאג פ' ויקרא‬
‫ָ‬
‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬ ‫‪80‬‬

‫מצבות‬
‫רמאציע איבער דעם זיידן רבי יוסף‬ ‫אינפא ַ‬ ‫ָ‬ ‫רהאן צופיל‬ ‫פא ַ‬ ‫ַ‬
‫וואס זיי נעמען ָאן ַאז ער איז געווען ַאן‬ ‫מרדכי‪ ,‬אויסער ָ‬
‫אייניקל בן אחר בן פון בעל מנחת חינוך זי"ע‪ .‬לויט ווי זיי‬
‫פאטער זיינער געהייסן ר' אליעזר ליפא‪ .‬אין‬ ‫האט דער ָ‬ ‫ווייסן ָ‬
‫ספר מאורי גליציה ע' ‪ 391‬ווערט געברענגט ַא בילד פון ר'‬
‫יוסף מרדכי באב"ד דערביי ווערט ָאנגעגעבן ַאז ַאן ַאלטע פרוי‬
‫האט מעיד געווען‬ ‫נאך געקענט דעם מנחת חינוך ָ‬
‫האט אויסגעזען גענוי ווי דער זיידע דער‬
‫נאטיץ איז הרב וועבער בכלל‬ ‫באזונדערן ָ‬
‫דאס איז מעגליך בכלל]‬
‫האט ָ‬
‫ַאז ר' יוסף מרדכי ָ‬
‫מנחת חינוך‪[ .‬אין ַא ַ‬
‫מסופק צי ָ‬
‫וואס ָ‬ ‫ָ‬
‫דערציילן‬
‫שינאווא פון וועמען די‬ ‫ָ‬ ‫ווער איז דער צדיק רבי נתן נטע פון‬
‫פרוי מרת איידל ליבא איז געווען ַאן אייניקל?‬
‫קאנט געדינט ַא שטיק‬ ‫בא ַ‬
‫האט ווי ַ‬ ‫שינאווא ָ‬ ‫ָ‬ ‫שטאט‬
‫ָ‬ ‫אין דער‬
‫צייט ַאלס רב דער הייליגער גאון וצדיק רבן של ישראל רבי‬
‫קאנט ַאלס דער‬ ‫בא ַ‬ ‫שמואל שמעלקא הלוי הורוויץ זי"ע‪ַ ,‬‬
‫נאמען פון זיין‬ ‫רבי רבי שמעלקא ניקלשבורגער אויף דעם ָ‬
‫שּפעטערדיגער רבנות ָארט ניקלשבורג אין מעהרן‪.‬‬
‫געווארן אין‬ ‫ָ‬ ‫דער רבי רבי שמעלקא איז אויפגענומען‬
‫האט געדינט ַאלס‬ ‫יאר תקכ"ב וואו ער ָ‬ ‫שינאווא בערך אין ָ‬ ‫ָ‬
‫געפארן איבערנעמען‬ ‫ָ‬ ‫יאר תקל"ג‪ ,‬ווען ער איז‬ ‫רב ביז צום ָ‬
‫שינאווא‬ ‫ָ‬ ‫האט אין‬ ‫דאס רבות אין ניקלשבורג‪ .‬אין יענער צייט ָ‬ ‫ָ‬
‫נאמען רבי נתן נטע‪ .‬ווי עס ווייזט אויס‬ ‫געוואוינט ַא איד מיט'ן ָ‬ ‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫שטארק מפורסם בחייו‪ָ .‬אט איז‬ ‫ַ‬ ‫איז רבי נטע נישט געווען צו‬ ‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫וואס ווערט דערציילט אין ספר שאלות ותשובות יכהן פאר‬ ‫ָ‬ ‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫פון הגאון הצדיק רבי חנוך צבי הכהן לעווין זצ"ל בענדינער‬ ‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬
‫רב‪ַ ,‬אן איידעם פון הגה"ק בעל שפת אמת פון גור און ַאן‬
‫אייניקל פון הרה"ק דער רבי ר' העניך פון אלכסנדר זי"ע‬ ‫נאמען "אידל ליבא בת רבי צבי ע"ה"‪ .‬די פרוי פון רבי‬ ‫מיט'ן ָ‬ ‫[פאָרזעצונג פון פריער]‬
‫[דרוש לא‪ ,‬לשבת הגדול]‪:‬‬ ‫יוסף מרדכי באב"ד ע"ה‪ָ .‬אט איז דער נוסח המציבה‪:‬‬ ‫משינאוא זי"ע‬
‫ָ‬ ‫משפחת הרה"ק רבי נטע‬
‫עס ווערט דערציילט ַא מעשה ַאז אין די צייטן פון דעם‬ ‫פ"נ‪.. .‬הצנועה כפה פרשה לעני וידיה שלחה לאביון‪ ..‬מ'‬
‫שינאווא‬ ‫ָ‬ ‫נאך געווען רב אין‬ ‫רבי'ן רבי שמעלקא ווען ער איז ָ‬ ‫אדיל ליבא ע"ה ב"ר צבי אשת ר' יוסף מרדכי באב"ד [נכדת‬ ‫פאר ַא‬ ‫הויּפט–שטאט פון ּפוילן איז אויך ַ‬ ‫ָ‬ ‫ווארשא‪ ,‬די‬ ‫ַ‬
‫ּפאסירט ַא מעשה ביי ַא געוויסן קצב ַאז ַאלע זיינע‬ ‫מאל ַ‬ ‫האט ַא ָ‬ ‫ָ‬ ‫הרה"ק] ר' נתן נטע משינעווע‪ ,‬נפטרה ז' טבת תרע"ט‪.‬‬ ‫ּפאליע‬ ‫מעטרא ָ‬
‫ָ‬ ‫יאר געווען ַא‬ ‫צייט פון הונדערט און פופציג ָ‬
‫בהמות זענען געווען כשר און עס איז געווען ַא פלא‪ .‬דער רבי‬ ‫לויט ווי געוויסע זענען משער איז די פרוי מרת איידל‬ ‫באשרייבן‬ ‫דאס ָארט צו ַ‬ ‫דא איז ָ‬ ‫פון תורה און חסידות‪ .‬נישט ָ‬
‫האט אים דער‬ ‫זאך ָ‬ ‫האט חוקר געווען איבער די ַ‬ ‫רבי שמעלקא ָ‬ ‫דאמיניץ וועלכע זענען‬ ‫טאכטער פון משפחת ָ‬ ‫ליבא געווען ַא ָ‬ ‫שטאט מיט אירע‬ ‫ָ‬ ‫ווארשא‪ַ ,‬א מושג פון ַא‬ ‫דאס לעבעדיגע ַ‬ ‫ָ‬
‫וואס ווייזט‬ ‫האט איינעם אויפ'ן יריד ָ‬ ‫קצב געענטפערט ַאז ער ָ‬ ‫שינאווא‪ָ .‬אבער‬
‫ָ‬ ‫געווען אייניקלעך פון דעם צדיק רבי נטע פון‬ ‫הונדערטער טויזנטער אידן‪ ,‬ס'רוב פון זיי פריערדיגע‬
‫אים וועלכע בהמה ס'איז כשר און יענע בהמות קויפט ער‪.‬‬ ‫האט געהייסן ר'‬ ‫טאטע ָ‬ ‫אין די משפחה איז מקובל ַאז איר ַ‬ ‫וואס זענען געווען מקושר צו זייערע רבי'ס‬ ‫חסידי'שע אידן ָ‬
‫געגאנגען אויפ'ן יריד און ער‬ ‫ַ‬ ‫דער רבי רבי שמעלקא איז‬ ‫נאך ַאלץ נישט גענוג אויף‬ ‫דאס איז ָאבער ָ‬‫צבי ב"ר אהרן‪ָ .‬‬ ‫ּפלאץ‬
‫פאר דעם וועלן מיר אי"ה ווידמען ַ‬ ‫מיט לייב און לעבן‪ַ .‬‬
‫דארט געפינען איינעם פון די צדיקים נסתרים ר' נטע‬ ‫האט ָ‬ ‫ָ‬ ‫פעסטצושטעלן דעם ּפונקטליכע יחוס ביז ר' נתן נטע פון‬ ‫אין די סעריע 'קהלות הקודש שמסרו נפשם על קדושת‬
‫האט געפרעגט דעם‬ ‫שינאווער זצ"ל‪ .‬דער רבי רבי שמעלקא ָ‬ ‫ָ‬ ‫שינאווע זי"ע‪.‬‬
‫ָ‬ ‫רויסלאזן מיט הרב וועבער אויף‬ ‫ָ‬ ‫דא וועלן מיר זיך ַא‬ ‫השם'‪ָ .‬‬
‫האט ער געענטפערט ַאז אליהו‬ ‫וואס ער טוט אויפ'ן יריד ָ‬ ‫צדיק ָ‬ ‫ביי די אייניקלעך פון רבי יוסף מרדכי באב"ד איז נישט‬ ‫וואס איז איבערגעבליבן‬ ‫שּפאציר אין דעם איינציגן עדות ָ‬ ‫ַ‬ ‫ַא‬
‫ווארט ער אים צו‬ ‫דארף קומען אויפ'ן יריד‪ ,‬דעריבער ַ‬ ‫הנביא ַ‬ ‫בארימטער‬ ‫דאס איז דער ַ‬ ‫יארן‪ָ ,‬‬ ‫מאליגע ָ‬ ‫ווארשא צו די ַא ָ‬ ‫אין ַ‬
‫וואס זוכט אליהו הנביא אויפ'ן‬ ‫פראגע ָ‬ ‫ַ‬ ‫באגעגענען‪ .‬אויף די‬ ‫ַ‬ ‫היסטאריע ביכער‬ ‫ָ‬ ‫וואס ווערט ָאנגערופן אין די‬ ‫בית החיים ָ‬
‫דאס‬ ‫שינאווער געענטפערט ַאז ווען ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט רבי נטע'לי‬ ‫יריד ָ‬ ‫האט זיך בשעתו געפינען‬ ‫'דער גענשער בית עלמין' ווייל ער ָ‬
‫האבן די שונאים גענומען די טלאים‬ ‫בית המקדש איז חרוב ָ‬ ‫גאס ָאנגערופן‬ ‫צוטאגס ווערט די ַ‬ ‫ָ‬ ‫גאס‪ .‬היינט‬ ‫אויף דער גענשא ַ‬
‫וואס זענען געווען אין בית המקדש ָאנגעגרייט‬ ‫המבוקרים ָ‬ ‫גאס‪.‬‬‫ּפאווא ַ‬‫אוקא ַ‬ ‫ָ‬
‫געהאט‬‫ַ‬ ‫האבן‬ ‫מקריב צו זיין פון זיי קרבנות און די שעפעלעך ָ‬ ‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫דאזיגער ריזיגער בית עולם איז געגרינדעט‬ ‫דער ָ‬
‫טאר מען די בהמות‬ ‫פארשטענדליך ָ‬ ‫קינדער און אייניקלעך‪ ,‬ווי ַ‬ ‫ענטהאלט אין זיך איבער ַא פערטל‬ ‫ַ‬ ‫יאר תקס"ה און‬ ‫אין ָ‬
‫נישט עסן‪ ,‬דעריבער קומט אליהו אויפ'ן יריד איינקויפן די‬ ‫מיליאן קברים‪ ,‬און הגם מיט דער צייט זענען פילע מציבות‬ ‫ָ‬
‫וואס ווערן געבוירן פון די אייניקלעך פון די שעף כדי‬ ‫בהמות ָ‬ ‫רהאן איבער הונדערט און‬ ‫פא ַ‬ ‫נאך ַ‬ ‫דאך זענען ָ‬ ‫איינגעפאלן ָ‬
‫ַ‬
‫זאלן נישט צוקומען צו מעילה בהקדש ח"ו‪.‬‬ ‫אידן ָ‬ ‫צוטאגס אויף דעם בית עלמין‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫פופציג טויזנט מציבות היינט‬
‫אין קונטרס "נושא אבוהן"‪ ,‬געדרוקט אין ספר רמזי אלול‬ ‫האבן‬ ‫פילע גאונים און צדיקים‪ ,‬ארזי הלבנון און אדירי התורה ָ‬
‫דאמיניץ‪ַ ,‬אן אייניקל פון דעם צדיק רבי‬ ‫פון הגה"ח רבי שלמה ָ‬ ‫ווארשעווער בית עולם‪ .‬שוין‬ ‫געפונען זייער רוה אויף דעם ַ‬
‫שינאווער זי"ע‪ ,‬ווערט דערציילט די מעשה אויף ַאן‬ ‫ָ‬ ‫נטע'לי‬ ‫יאר תרמ"ב איז ַארויסגעקומען דער ספר נחלת עולמים‬ ‫אין ָ‬
‫ַאנדערן אופן מיט ַאן הוספה פון געוויסע פרטים‪:‬‬ ‫קנאּפער טייל פון נוסחאות‬ ‫פארצייכנט ַא ַ‬ ‫וואו עס ווערט ַ‬
‫טאג‪,‬‬ ‫האלבן ָ‬ ‫נאך ַ‬ ‫נערשטאג ָ‬ ‫ָ‬ ‫דא‬‫טאג ָ‬ ‫מארק ָ‬ ‫איינמאל אין ַא ַ‬ ‫ָ‬ ‫וואס מנוחתם כבוד אינעם‬ ‫המציבות פון די גאונים וצדיקים ָ‬
‫איז דער רבי רבי שמעלקא געקומען צום שטוב פון זיין פריינט‬ ‫דאן ביז צו‬ ‫פארשטייט זיך ַאז פון ַ‬ ‫ווארשעווער בית החיים‪ַ ,‬‬ ‫ַ‬
‫האט‬ ‫האט אים נישט געפונען אינדערהיים‪ָ ,‬‬ ‫רבי נטע און ער ָ‬ ‫האבן פילע הונדערטער ַאנדערע‬ ‫דער צווייטער וועלט מלחמה ָ‬
‫האבן‬ ‫אויסגעווארט ביז ער איז ַאהיימגעקומען און זיי ָ‬ ‫ַ‬ ‫ער‬ ‫ווארשעווער‬ ‫גאונים וקדושים געפינען זייער מנוחה אין דעם ַ‬
‫האט אים דער רבי רבי שמעלקא‬ ‫געשמועסט‪ַ .‬אזוי שמועסנדיג ָ‬ ‫בית החיים‪.‬‬
‫מארק‬ ‫שטאט–לייט גייען היינט ַארויס אויפ'ן ַ‬ ‫ָ‬ ‫"אלע‬ ‫געפרעגט ַ‬ ‫שּפאצירן מיר מיט הרב וועבער אויף די פינעף‬ ‫ַ‬ ‫ָאבער איצט‬
‫טא אויף וועמען שטייט די‬ ‫און אויך רבינו נטע איז מיט זיי‪ָ ,‬‬ ‫מאּפע פון‬ ‫גאס — ווי עס ווערט גערופן אויף די ַ‬ ‫און ַאכציגסטע ַ‬
‫האב‬‫האט אים רבי נטע געענטפערט "באמת ָ‬ ‫וועלט היינט?" ָ‬ ‫בית החיים — אויף דער דרייצנטער רייע‪ ,‬קבר נומער ַאכט‪,‬‬
‫מארק‪ָ ,‬אבער איך בין מקיים‬ ‫איך נישט קיין געשעפטן אין ַ‬ ‫האלב איינגעזונקען‬ ‫וואו עס געפינט זיך ַא מציבה אויף די ערד ַ‬
‫נערשטאג קומט אליהו‬ ‫ָ‬ ‫דא‬ ‫די שליחות פון השי"ת‪ .‬יעדן ָ‬ ‫באזונדערע‬ ‫גארנישט קיין ַ‬ ‫באדעקט מיט ערד‪ ,‬מיט ָ‬ ‫און ַ‬
‫מארק אויפצוזוכן‬ ‫הנביא צו מיר און מיר גייען ַארויס אויפ'ן ַ‬ ‫מצבה פון אידל ליבא בת רבי צבי ע"ה"‪ .‬די פרוי‬ ‫כאּפט‬ ‫דאס געניט אויג פון הרב וועבער ַ‬ ‫אויפשריפט‪ָ .‬אבער ָ‬
‫וואס זענען געבוירן פון די ולדות קדשים און די‬ ‫די בהמות ָ‬ ‫פון רבי יוסף מרדכי באב"ד ע"ה‬ ‫דא פון ַא פרוי‬ ‫דא געפינט זיך ַאן אוצר‪ .‬עס רעדט זיך ָ‬ ‫אויף ַאז ָ‬
‫‪81‬‬ ‫(זכור)‪ ,‬ח' אדר ב'‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Mar 18, '16‬‬ ‫פרייטאג פ' ויקרא‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬

‫וואס‬‫בכורים וועלכע זענען געבוירן פון די בכורים און קדשים ָ‬

‫פאר'ן חורבן בית המקדש און מען‬ ‫האט מקדיש געווען ַ‬ ‫מען ָ‬
‫האט זיי נישט עסּפיעט מקריב צו זיין אויפ'ן מזבח און זיי‬ ‫ָ‬
‫קיינמאל נישט‬ ‫ָ‬ ‫וואס זייער קדושה איז‬ ‫האבן געבוירן קינדער ָ‬ ‫ָ‬
‫טאר זיי נישט עסן אפילו אין חוץ‬ ‫וועקגעגאנגען און מען ָ‬ ‫ַ‬ ‫ַא‬
‫מארק‬ ‫לארץ‪ ,‬דעריבער קומט זיי אליהו הנביא אויפזוכן אויפ'ן ַ‬
‫פאר'ן רבונו‬ ‫זאל זיי קענען מקריב זיין ַ‬ ‫ַאז דער מלאך מיכאל ָ‬
‫פאר'ן‬ ‫האט געגעבן ַא ראיה ַ‬ ‫של עולם‪ .‬דער צדיק רבי נטע ָ‬
‫האט דער‬ ‫פארברענגען ָ‬ ‫גאנצן ַ‬ ‫רבי'ן רבי שמעלקא ַאז פון דעם ַ‬
‫פאר דעם‬ ‫פארדינט קיין געלט אפילו ַ‬ ‫צדיק רבי נטע'לי נישט ַ‬
‫כטמאל"‪.‬‬
‫ָ‬ ‫נא‬ ‫היינטיגן ַ‬
‫האט געבעטן דעם צדיק רבי נטע‬ ‫דער רבי רבי שמעלקא ָ‬
‫זאל מיט אים קומען צו אים אין שטוב ַאריין‪ָ .‬אנקומענדיג‬ ‫ער ָ‬
‫האט דער רבי רבי שמעלקא געזוכט עּפעס געלט צו‬ ‫ַאהיים ָ‬
‫גארנישט‬ ‫האט ָאבער ָ‬ ‫גאסט‪ .‬ער ָ‬ ‫קענען מהנה זיין זיין חשוב'ן ַ‬
‫איבעראל ַארומגעקוקט‬ ‫ָ‬ ‫האט‬ ‫געטראפן‪ .‬דער רבי רבי שמעלקא ָ‬ ‫ָ‬
‫גראשן צו קענען‬ ‫אפשר וועט ער ערגעץ–וואו געפינען עטליכע ָ‬
‫האט אויסגעלערט די קליידער‬ ‫פאר רבי נטע'ן‪ .‬ווען ער ָ‬ ‫געבן ַ‬
‫האט‬ ‫גראשן‪ ,‬ער ָ‬ ‫צאל ָ‬ ‫האט ער געפונען ַא טיכל מיט ַא ָ‬ ‫שאנק ָ‬ ‫ַ‬
‫היימגעטראגן‬
‫ָ‬ ‫האט עס ַא‬ ‫גאסט וועלכער ָ‬ ‫פאר'ן ַ‬ ‫דערלאנגט ַ‬ ‫ַ‬ ‫עס‬
‫האט די רביצין געעפנט‬ ‫פאר זיין רביצין‪ָ .‬‬ ‫און איבערגעגעבן ַ‬
‫האט‬ ‫באדייטנדע סומע‪ .‬ער ָ‬ ‫דארט ַא ַ‬ ‫דאס טיכל און געפונען ָ‬ ‫ָ‬
‫געהאלטן ַאז עס מוז זיין ַא טעות און איז שנעל‬ ‫ַ‬ ‫דעריבער‬
‫געמאכט‪ .‬דער‬ ‫ַ‬ ‫אויפמערקזאם‬
‫ַ‬ ‫ריבערגעלאפן צום רבי'ן אין‬ ‫ָ‬ ‫ַא‬
‫האט זיך אויך געוואונדערט פון וואו ס'קומט צו אים‬ ‫רבי ָ‬
‫דער ספר קישוטי כלה וואו דער גאון רבי יוסף‬ ‫האט זיך‬ ‫די סומע געלט‪ ,‬ביז די רביצין פון רבי שמעלקא ָ‬
‫געשאנק פון זייער‬ ‫ַ‬ ‫דאס געלט איז פון די דרשה‬ ‫דערמאנט ַאז ָ‬ ‫ַ‬
‫שאול פון לעמבערג בעל שואל ומשיב אין זיין‬
‫פארלוירן‪ .‬דער רבי רבי שמעלקא‬ ‫וואס איז געווען ַ‬ ‫חתונה ָ‬
‫הסכמה ברענגט שוין אויך צו די עדות פון דעם‬ ‫האט עס‬ ‫נאר ָ‬ ‫געוואלט צוריקנעמען ָ‬ ‫ָ‬ ‫דאס געלט נישט‬ ‫האט ָ‬ ‫ָ‬
‫יאר תרנ"ו איז ַארויסגעקומען דער סידור עולת‬
‫רבי'ן רבי שמעלקא ַאז דער רבי נטע איז געווען אין ָ‬ ‫וועקגעשאנקען דעם צדיק רבי נטע בעין יפה‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫ַא‬
‫תמיד‪ ,‬פירוש התפלה על דרך הקבלה‬ ‫איינער פון די ל"ו צדיקים‬ ‫פון די גירסא פון דעם קונטרס נושא אבהון פעלט דער חלק‬
‫פאר ַא גביר וועלכע‬ ‫געזאגט ַ‬ ‫ָ‬ ‫האבן‬ ‫זאל ָ‬ ‫ַאז דער צדיק רבי נטע ָ‬
‫פאלגענד "מה נשתנה הלילה הזה איז מרמז‬ ‫כגעזאגט ווי ָ‬
‫ָ‬ ‫נא‬ ‫ָ‬ ‫וואס ווערט געברענגט אין הגדה דברי חיים‬ ‫קאנטן ענין ָ‬‫בא ַ‬ ‫ַ‬ ‫האט שוין דער רבי‬ ‫בהמות צו קויפן‪ .‬לויט דעם נושא אבהון ָ‬
‫וואס ער איז לענגער פון ַאלע‬ ‫אויף דעם גלות מכל הלילות ָ‬ ‫געזאגט ביים‬ ‫ָ‬ ‫מאל‬ ‫האט ַא ָ‬ ‫צאנזער רב זי"ע ָ‬ ‫וואס דער הייליגער ַ‬‫ָ‬ ‫רבי שמעלקא פון פריער געוואוסט איבער די גרויסקייט פון‬
‫גליות‪ ,‬דער תירוץ איז כולנו מסובין‪ַ ,‬א לשון פון סובין קלייען‪,‬‬ ‫מּפאנו ווערט געברענגט‬ ‫סדר ַאז אין עשרה מאמרות פון רמ"ע ַ‬ ‫וואס‬‫גאר געוואונדערט ָ‬ ‫האט זיך ָ‬ ‫דעם צדיק רבי נטע ַאזש ער ָ‬
‫רשטאנען‬
‫ַ‬ ‫פא‬
‫האט ַ‬
‫מיר זענען ַאלע פון קלייען"‪ .‬דער עולם ָ‬ ‫ַאז היות אין די משנה שטייט אין פוחתין מששה טלאים‬ ‫מארק‪.‬‬ ‫דער צדיק טוט אויפ'ן ַ‬
‫דאס מעהל‬ ‫רהאן מעהל טוט ָ‬ ‫פא ַ‬ ‫די כוונה ַאז ווען עס איז ַ‬ ‫וואס איז געשען מיט די טלאים‬ ‫המבוקרים בלשכת הטלאים‪ָ ,‬‬ ‫נאך ַא‬ ‫עס איז ָאבער אויך כדאי זיך ָאּפצושטעלן איבער ָ‬
‫גאנצער געבעקס איז‬ ‫פארדעקן אויף די קלייען ָאבער ַאז דער ַ‬ ‫ַ‬ ‫נאך דעם חורבן‬ ‫זאגט דער רמ"ע ַאז ָ‬ ‫נאכ'ן חורבן בית המקדש‪ָ ,‬‬ ‫ָ‬ ‫וואס זענען די בהמות‬ ‫חילוק צווישן די צווי גירסאות‪ .‬נעמליך‪ָ ,‬‬
‫פארדעקן דעם חסרון‪.‬‬ ‫וואס ַ‬ ‫רהאן מיט ָ‬ ‫פא ַ‬ ‫פון קלייען איז נישט ַ‬ ‫בית המקדש זענען די טלאים ָאנגעקומען אין מדבר און אליהו‬ ‫וואס אליהו הנביא זוכט איינצוקויפן און צו וועלכן צוועק‬ ‫ָ‬
‫דאס איז בלויז ַא פשוט'ער פשט ָאבער ווען דער רבי רבי‬ ‫ָ‬ ‫מארק און די טלאים זענען פרה‬ ‫הנביא קויפט נקבות אויפ'ן ַ‬ ‫קויפט ער זיי איין‪.‬‬
‫שינאווע אין די חסידים‬ ‫ָ‬ ‫אלימלך זצ"ל איז געקומען קיין‬ ‫טאג צוויי קרבנות‬ ‫ורבה און פון זיי איז אליהו מקריב יעדן ָ‬ ‫דא‬
‫האנדלט זיך עס ָ‬ ‫לויט די גירסא פון דעם בענדינער רב ַ‬
‫געזאגט פשט אין‬‫ָ‬ ‫האט ער‬ ‫האבן אים דערציילט דעם ענין ָ‬ ‫ָ‬ ‫תמידין כסדרן‪ .‬איינס אינדערפרי און איינס בין הערביים‪ ,‬דער‬ ‫זאגט "אין‬ ‫פון די 'טלאים המבוקרים'‪ .‬די משנה אין ערכין ָ‬
‫וואס זענען אייגנטליך‬ ‫די ווערטער פון דעם צדיק רבי נטע‪ָ ,‬‬ ‫מאל‬ ‫האט ַא ָ‬ ‫אוהעלער רב ז"ל [דער הייליגער ישמח משה] ָ‬ ‫דאס‬ ‫פוחתין מששה טלאים המבוקרין בלשכת הטלאים" ָ‬
‫די ווערטער פון אליהו הנביא לויט די גמרא פון סבי דבי‬ ‫האט‬ ‫דאס צו זען בעיני בשר‪ָ ,‬‬ ‫זאל זוכה זיין ָ‬‫מתפלל געווען ער ָ‬ ‫האבן זיך שטענדיג געפונען זעקס‬ ‫הייסט ַאז אין בית המקדש ָ‬
‫האבן געפרעגט רבי יהושע בן חנניה אית לן‬ ‫וואס ָ‬‫אתונא ָ‬ ‫מען ממלא געווען זיין בקשה און ער געזען ווי אליהו שטייט‬ ‫געהאט איבערגעקוקט פון ַא יעדן‬ ‫ַ‬ ‫האט‬ ‫וואס מען ָ‬ ‫טלאים ָ‬
‫האט זיי געענטפערט‬ ‫בירא בדברא עיילי ליה למתא און ער ָ‬ ‫און ער איז מקריב על גבי המזבח אליהו איז ַא כהן הדיוט און‬ ‫זאל קענען מקריב זיין דעם קרבן תמיד‪.‬‬ ‫פעלער‪ ,‬כדי מען ָ‬
‫אפשילו לי חבלי בפארא‪ ,‬שטריקט מיר שטריק פון קלייען‪.‬‬ ‫דארט אויס ַאז‬ ‫מיכאל איז ַא כהן גדול‪ ".‬דער דברי חיים פירט ָ‬ ‫האבן זיך אין בית‬ ‫געווארן ָ‬ ‫ָ‬ ‫דאס בית המקדש איז חרוב‬ ‫ווען ָ‬
‫דער ענין פון בירא בדברא ווייזט אויפ'ן חורבן בית המקדש‪,‬‬ ‫פאר די‬ ‫טראגט ַ‬ ‫ערב פסח איז אליהו מקריב ַא קרבן פסח און ָ‬ ‫המקדש הפנים געפונען ָאט די טלאים המבוקרים וועלכע‬
‫ווי עס שטייט אין פסוק ציון מדבר תהיה און דער בית‬ ‫דאס ענין‪.‬‬ ‫דארט באריכות ָ‬ ‫צדיקים ַא שטיק קרבן פסח‪ ,‬זעה ָ‬ ‫נאך‬‫האבן געבוירן ָ‬ ‫האבן מיט זיך גענומען און זיי ָ‬ ‫די שונאים ָ‬
‫דארט ווערט נשפע‬ ‫וואס פון ָ‬ ‫המקדש ווערט ָאנגערופן בירא ָ‬ ‫אין דעם וואונדערליכן ספר מגדים חדשים אויף מס' חגיגה‬ ‫טלאים וועלכע מישן זיך אויס מיט ַאנדערע בהמות‪ ,‬קומט‬
‫פאר די אומות העולם‬ ‫גאנצע וועלט אפילו ַ‬ ‫פאר די ַ‬ ‫שפע ַ‬ ‫דף י"ב ע"ב עמוד רמא פון די עמודי הספר רעדט ער ַארום‬ ‫זאלן זיי נישט עסן און‬ ‫אליהו הנביא זיי ָאּפקויפן כדי אידן ָ‬
‫האבן די חכמי האומות‬ ‫ובעוונותינו הרבים איז עס חרוב‪ָ ,‬‬ ‫באריכות איבער דעם ענין‪ .‬צווישן זיינע ווערטער איז ער אויך‬ ‫צוקומען צו מעילה‪ ,‬דער בענדינער רב ווייסט ָאבער נישט‬
‫דאס בית‬‫רוואס זעהט איר נישט אויפצובויען ָ‬ ‫פא ָ‬ ‫געפרעגט ַ‬ ‫דן אין דעם ענין פון די ששה טלאים המבוקרים‪ ,‬און ער ווייזט‬ ‫געטאן מיט די בהמות‪ .‬לויט אים‬ ‫ָ‬ ‫וואס עס ווערט‬ ‫ָאנצוגעבן ָ‬
‫האט ער געענטפערט ַאז דער טעם‬ ‫המקדש ועיילי ליה למתא‪ָ ,‬‬ ‫ָאן ַאז לויט געוויסע ראשונים איז שוין בשעת'ן חורבן בטל‬ ‫מארק‬ ‫ראּפצונעמען פון ַ‬ ‫איז דער ציל פון אליהו הנביא זיי ַא ָ‬
‫איז ּפונקט ווי מען קען נישט קנעטן קלייען ָאן מעל ווייל‬ ‫געווארן דער תמיד ווייל עס זענען שוין מער נישט געווען‬ ‫ָ‬ ‫זאלן חלילה נישט נכשל ווערן‪.‬‬ ‫כדי אידן ָ‬
‫דאס איז אויך גורם דעם חורבן‬ ‫צוזאמען ָ‬‫ַ‬ ‫האלט זיך נישט‬ ‫עס ַ‬ ‫דארט ַאן‬ ‫באקומען קיינע בהמות אין בית המקדש‪ .‬זעה ָ‬ ‫צו ַ‬ ‫ווידער לויט די גירסא פון דעם נושא אבהון רעדט מען‬
‫רהאן פירוד לבבות ושנאת חנם‬ ‫פא ַ‬ ‫בית המקדש ווייל עס איז ַ‬ ‫אריכות מיט ַא בקיאות נפלא‪.‬‬ ‫וואס‬‫נאר פון די קרבנות ָ‬ ‫נישט פון די ששה טלאים המבוקרים ָ‬
‫דאס מיינט כולנו 'מסובין' פון קלייען ווייל מען‬ ‫און מחלוקת‪ָ ,‬‬ ‫דער בענדינער רב דערציילט ווייטער אין זיין דרשה‪:‬‬ ‫האבן מקדיש געווען בשעתו און זענען‬ ‫יחידי'שע מענטשן ָ‬
‫צוזאמען‪.‬‬
‫האלט זיך נישט ַ‬ ‫ַ‬ ‫געווארן זענען צו אים געקומען‬ ‫ָ‬ ‫ווען דער צדיק איז נתגלה‬ ‫וואס זענען‬ ‫נישט ָאנגעקומען צום מזבח ווי אויך פון בכורים ָ‬
‫דערמאנטער רבי שלמה‬‫ַ‬ ‫דער אייניקל פון רבי נטע'לי‪ ,‬דער‬ ‫פילע תלמידים פון מעזריטשער מגיד זצ"ל צווישן זיי איז אויך‬ ‫שוין געווען געבוירן אין דער צייט פון חורבן בית המקדש און‬
‫ווארט אין זיין קונטרס נושא‬ ‫דאס ָ‬ ‫דאמיניץ ברענגט אויך ָ‬ ‫ָ‬ ‫האבן די תלמידים‬ ‫איינמאל ָ‬
‫ָ‬ ‫געווען דער רבי רבי אלימלך זצ"ל‪,‬‬ ‫טאקע אויך מציל צו זיין אידן פון איסור מעילה‪,‬‬ ‫די מטרה איז ַ‬
‫אבוהן און ווידער מיט ַא שינוי‪ָ ,‬אט איז דער נוסח פון דעם‬ ‫רוואס דער‬ ‫פא ָ‬ ‫שינאווער אויף די סיבה ַ‬ ‫ָ‬ ‫געפרעגט פון רבי נטע‬ ‫פארציילן ַאז ָאט די בהמות‬ ‫ָאבער דער נושא אבהון ווייסט צו ַ‬
‫נושא אבוהן‪:‬‬ ‫האט ער זיי געענטפערט ַאז ווען‬ ‫לאנג ָ‬ ‫גלות דויערט ַאזוי ַ‬ ‫פאר'ן רבונו של עולם‪ .‬עס ווערט ָאבער‬ ‫איז מיכאל מקריב ַ‬
‫מיר ווייסן שוין פון פריער ַאז דער גאון המדינה דער רבי‬ ‫ביינאכט וועט ער אים‬ ‫ַ‬ ‫אליהו הנביא וועט זיין ביי אים פסח‬ ‫דאס דער מלאך מיכאל מקריב‪.‬‬ ‫נישט ָאנגעגעבן וואו איז ָ‬
‫{פארזעצונג אויף זייט ‪}83‬‬
‫ָ‬ ‫האט דער רבי רבי נטע‬ ‫נאכט פסח ָ‬ ‫פרעגן דערויף‪ .‬די צווייטע ַ‬ ‫אינטערעסאנט צוצוברענגען ַא‬ ‫ַ‬ ‫איבער דעם ענין איז‬
‫‪83‬‬ ‫(זכור)‪ ,‬ח' אדר ב'‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Mar 18, '16‬‬ ‫פרייטאג פ' ויקרא‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬ ‫‪DER YID‬‬ ‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬ ‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬

‫זאגן אויף דעם גברא רבה המפורסם‬

‫קיינמאל נישט געגעבן קיין‬ ‫ָ‬ ‫נאך‬
‫ווער בין איך עדות צו ָ‬
‫האב ָ‬ ‫הנ"ל‪ ,‬ובפרט ַאז איך ָ‬
‫"האט איר געהערט ווער עס איז געווען דער‬
‫יונגערמאן? ער איז ַאן אייניקל פון רבי נטע‬ ‫ַ‬
‫ָ‬ ‫אויף מיר‬
‫זיידע פון דעם‬ ‫מצבות‬
‫וואס איז שוין מיין הסכמה‬
‫וויבאלד איך בין ַא תלמיד פון ַאן אייניקל פון הרב‬
‫הסכמה‪ ,‬ווייל ווער בין איך און ָ‬
‫ַ‬ ‫ָאבער‬
‫געזאגט‬ ‫ָ‬ ‫האט עדות‬ ‫וואס דער רבי רבי שמעלקא ָ‬
‫אויף אים ַאז ער איז געווען פון די ל"ו צדיקים שבדור‪ .‬דער‬
‫משינאווא ָ‬‫ָ‬
‫דערציילן‬
‫המחבר הרב הקדוש הצדיק מהו' הערש נטע זצ"ל אבד"ק‬ ‫האב‬ ‫האט ַאליינס דערציילט ווייטער "איך ָ‬ ‫שינאווער רב ָ‬ ‫ָ‬
‫וואס איז געווען ַאן איש אלקים און איז געווען‬ ‫הוסקאב ָ‬ ‫ָ‬ ‫שינאווער זעט‬ ‫ָ‬ ‫לעמאל געהערט ַאז דעם קבר פון רבי נטע‬ ‫ָ‬ ‫ַא‬
‫האב געהערט‬ ‫מפורסם אין זיין דור ַאלס ַאן איש מופת און איך ָ‬ ‫נאר פונדערווייטנס ָאבער ווען מען גייט צו נענטער צום‬ ‫מען ָ‬
‫האט זיך מתפאר מיט‬ ‫פון זיין הייליג מויל כמה פעמים ַאז ער ָ‬ ‫דאס‬ ‫קבר ווערט ער נעלם און מען קען אים נישט מער זען‪ָ .‬‬
‫האט מיר דערציילט ַאז ער‬ ‫זיין זיידן הרב המחבר‪ ,‬און ער ָ‬ ‫שינאווא בין איך‬ ‫ָ‬ ‫געווארן רב אין‬ ‫ָ‬ ‫מאל ווען איך בין‬ ‫ערשטע ָ‬
‫האט געהערט ַאז כ' אדמו"ר רשכב"ה הרב הקדוש מליזענסק‬ ‫ָ‬ ‫טאקע ַאזוי‪ .‬ווען‬ ‫דירעקט ַארויף אויפ'ן ציון צו זען צי עס איז ַ‬
‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬
‫האט געוואוינט אין‬ ‫בעהמ"ח ספר נועם אלימלך ווען ער ָ‬ ‫טאקע געזען דעם ציון ָאבער‬ ‫האב איך ַ‬ ‫איך בין געווען ווייט ָ‬ ‫דובעריש וועבער שליט"א‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫קען מען זיך ווענדן‬

‫האט געהערט דברי קודש פון הרב המחבר‬ ‫שינאווע ווען ער ָ‬ ‫ָ‬ ‫פון‪ :‬אל"ף זעירא ווען איך בין ָאנגעקומען אויף דעם ָארט איז דער ציון נעלם‬ ‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫‪dweber@thejnet.com‬‬

‫געזאגט יפה אמר רבי נטע‪ .‬ובפרט ַאז איך קען דריי‬ ‫ָ‬ ‫האט ער‬ ‫ָ‬ ‫געווארן כאילו לא היה ולא ידע איש את קבורתו"‪ .‬דער נושא‬ ‫ָ‬
‫נאך זיך ַאלע תלמידי‬ ‫איבערגעלאזט ָ‬
‫ָ‬ ‫האט‬ ‫וואס ער ָ‬ ‫דורות ָ‬ ‫האט די מעשה‬ ‫שינאווער רב ָ‬ ‫ָ‬ ‫אבהון שרייבט ווייטער ַאז דער‬ ‫{פארזעצונג פון זייט ‪}81‬‬
‫ָ‬

‫חכמים יראים ושלמים מפורסמים ותורה מחזרת על אכסניא‬ ‫פאר זיין ברודער רבי נטע‬ ‫פארציילט אין ּפרעמישלא ַ‬ ‫האט ער אויך ַ‬ ‫איינמאל ָ‬
‫ָ‬ ‫רבי שמעלקא פלעגט רעדן לשון הקודש‪,‬‬
‫שלה"‪.‬‬ ‫פאר‬ ‫פארציילט ַ‬ ‫האט אויך ַ‬ ‫שינאווער רב ָ‬ ‫ָ‬ ‫דאמיניץ און דער‬ ‫ָ‬ ‫האט אים געפרעגט ַאזוי‪" :‬מה נשתנה‬ ‫באגעגנט רבינו נטע און ָ‬ ‫ַ‬
‫שטארק מחשיב געווען דעם סידור‬ ‫ַ‬ ‫גאר‬‫האבן ָ‬ ‫ערליכע אידן ָ‬ ‫געטראפן‬ ‫ָ‬ ‫האט זיך‬ ‫האט אים רבי נטע געענטפערט אים די פריערדיגע מעשה ווי רבי נטע ָ‬ ‫הלילה הזה מכל הלילות?" ָ‬
‫האבן קובע געווען זייער תפלות אין דעם‬ ‫עולת תמיד און ָ‬ ‫מארק און איינגעקויפט די בהמות‪.‬‬ ‫מיט אליהו אויפ'ן ַ‬ ‫"הלילה הזה כולנו מסובין"‪.‬‬
‫סידור‪ַ .‬אזוי ווערט געברענגט אין ספר החכמה מאין איבער‬ ‫שינאווער איז געבליבן צוויי ספרים‪ .‬צום‬ ‫ָ‬ ‫פון רבי נטע‬ ‫האט מפרש געווען זיינע אייגענע ווערטער‪:‬‬ ‫רבי נטע ָ‬
‫האט‬ ‫הרה"ק רבי יצחק הורוויץ זצ"ל מסטיטשין זצ"ל ַאז ער ָ‬ ‫געווארן דער ספר קישוטי כלה על‬ ‫ָ‬ ‫געווארן דער גלות הדומה ללילה‪ ,‬ערשט איז געדרוקט‬ ‫ָ‬ ‫פארענדערט‬ ‫רוואס איז ַ‬ ‫"פא ָ‬‫ַ‬
‫געזאגט ַאז‬ ‫ָ‬ ‫האט‬‫געדאוונט אין דעם סידור עולת תמיד און ער ָ‬ ‫ַ‬ ‫וואס איז ַארויסגעקומען אין לעמבערג תרל"ג מיט‬ ‫רוואס איז ער לענגער מכל הלילות‪ ,‬פון גלות מצרים און התורה ָ‬ ‫פא ָ‬‫ַ‬
‫שינאווער רב איז מעיד‬ ‫ָ‬ ‫האט ַא חשיבות ווייל דער‬ ‫דער סידור ָ‬ ‫גלות בבל‪ ,‬איז די תשובה הלילה הזה כולנו מסובין‪ַ ,‬א לשון די הסכמה פון בעל שואל ומשיב‪ ,‬דער גאון רבי צבי מאיר‬
‫געזאגט ַאז‬ ‫ָ‬ ‫האט‬ ‫אין זיין הסכמה ַאז דער רבי רבי שמעלקא ָ‬ ‫מאכן ַא טייג בעל שו"ת רמ"ץ און די צדיקים הקדושים לבית רוזשין‪,‬‬ ‫וואס איז שווער איינצוקנעטן און ַ‬ ‫פון קלייען ָ‬
‫שינאווער איז‬ ‫ָ‬ ‫דער מחבר פון דעם סידור דער צדיק רבי נטע‬ ‫נאך‪ .‬דער גאון רבי יוסף שאול‬ ‫קאסוב וויזניץ און ָ‬ ‫וואס הערשט ביי אונז‪ ".‬זידיטשויב‪ָ ,‬‬ ‫דאס הייסט צוליב דעם נישט–אחדות ָ‬ ‫ָ‬
‫געווען פון די ל"ו צדיקים בדורו‪.‬‬ ‫פון לעמבערג בעל שואל ומשיב אין זיין הסכמה ברענגט שוין‬ ‫דער נושא אבהון דערציילט ווייטער‪:‬‬
‫לאנטער רב הגה"ק רבי יושע בוקסבוים‬ ‫גא ַ‬ ‫אויך דער ַ‬ ‫הלברשטאם אויך צו די עדות פון דעם רבי' רבי שמעלקא ַאז דער רבי נטע‬ ‫ַ‬ ‫האי סבא קדישא אדמו"ר יחזקאל שרגא‬
‫דאווענען אין דעם‬ ‫זצ"ל‪ ,‬בעל אור פני יהושע פלעגט ַ‬ ‫קלאסנא‪ ,‬בין איך איז געווען איינער פון די ל"ו צדיקים‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫דא אין‬ ‫שינאווא איז געווען ָ‬ ‫ָ‬ ‫אבד"ק‬
‫לאנטער רב‬ ‫גא ַ‬ ‫סידור עולת תמיד‪ .‬אין ספר נחלי יהושע פון ַ‬ ‫יאר תרנ"ו איז ַארויסגעקומען דער סידור עולת‬ ‫אין ָ‬ ‫האט ער זיך ָאנגערופן צו זיינע חסידים‬ ‫פאר אים ָ‬ ‫געשטאנען ַ‬
‫ַ‬
‫ַארויסגעגעבן דורך נכדו הרב יעקב יוסף בוקסבוים שליט"א‬ ‫תמיד‪ ,‬פירוש התפלה על‬
‫לאנטער‬ ‫גא ַ‬ ‫פון שיכון סקווירא‪ ,‬אין מכתב ל"ה שרייבט דער ַ‬ ‫דרך הקבלה פון רבי נטע'לי‬ ‫זונטאג צו י אדר ב' ‪March 20‬‬
‫וואס איז‬ ‫רב צו זיין זון הרב החסיד רבי יונה בוקסבוים ז"ל ָ‬ ‫האט‬ ‫שינאווער‪ .‬דעם ספר ָ‬ ‫ָ‬
‫טעלעגראם שהב'‬ ‫ַ‬ ‫דאן געווען אין ארץ ישראל‪" :‬אתמול בא‬ ‫ַ‬ ‫ָאנגעהויבן מסדר צו זיין‬ ‫חתונות ‪ -‬מאנסי‬
‫אהרן דייטש נ"י הגיע לארץ הקדושה לטובה ועמו שלחתי‬ ‫לדפוס הרבני החסיד ר'‬
‫קאהן מנייהייזעל אשר‬ ‫סידור לתלמידי ידיד מו"ה דוד הכהן ָ‬ ‫שמואל משה גרינשטיין‬ ‫הכלה חנה בריינדל תחי'‬ ‫הבה"ח רפאל הי"ו‬
‫שלח לי סידורו וביקש אותי לשלוח לו תמור זה סידור שלי‬ ‫ַאן אייניקל פון רבי נטע’לי‬ ‫בת מוה"ר‬ ‫בן מוה"ר‬
‫ובקושי נתרציתי לזה אך מאהבתי אליו ביטלתי רצוני‪ ".‬אין‬ ‫שינאווער‪ָ ,‬אבער אינצווישן‬ ‫ָ‬ ‫חיים אייזדארפער הי"ו‬ ‫יצחק שלום ווערטהיימער הי"ו‬
‫די הערות שרייבט צו דער חשוב'ער מו"ל ַאז די רעדע איז‬ ‫איז דער ר' שמואל משה‬ ‫באולם עטרת חי' שרה ‪106 south madison ave.‬‬
‫פון דעם סידור עולת תמיד‪ .‬דער סידור געפינט זיך היינט‬ ‫ַאוועק פון די וועלט‪ ,‬ווען ער‬ ‫חופה ‪7:00‬‬ ‫קבלת פנים ‪6:00‬‬
‫קאהן‪ ,‬הג"ר ירמי' מנחם הכהן‬ ‫ביים זון פון רבי דוד הכהן ָ‬ ‫יאר ַאלט‪ ,‬ו'‬ ‫איז געווען ‪ָ 59‬‬
‫ּפאריז‪ .‬אויף די בלעטער זעען זיך ָאן‬ ‫קאהן שליט"א רב אין ַ‬ ‫ָ‬ ‫אייר שנת תרנ"ה‪ ,‬און עס איז‬
‫רגאסן ביי זיין‬ ‫פא ָ‬ ‫האט ַ‬ ‫וואס ער ָ‬ ‫לאנטער רב ָ‬ ‫גא ַ‬ ‫די טרערן פון ַ‬ ‫געווארן‬ ‫ָ‬ ‫ערשט ַארויסגעגעבן‬
‫מאנטאג צו י"א אדר ב' ‪March 21‬‬
‫הייליגע עבודת התפלה‪.‬‬ ‫דורך דעם איידעם פון ר'‬
‫גאר ַאז‬ ‫אינטערעסאנט איז ַאז דער נושא אבהון שרייבט ָ‬ ‫ַ‬ ‫שמואל משה‪ ,‬הרבני ר' מאיר‬
‫חתונות ‪ -‬וויליאמסבורג‬
‫נטהאלט נישט אפילו ַא העלפט‬ ‫ַ‬ ‫דער סידור עולת תמיד ַא‬ ‫יעקב צינז דער ספר איז‬
‫האט ער‬ ‫זאגט ָ‬ ‫פון דעם ָאריגינעלן כתב יד‪ ,‬ווייל ווי ער ָ‬ ‫באקרוינט מיט ַאן הסכמה‬ ‫ַ‬ ‫הכלה רבקה אלישבע תחי'‬ ‫הבה"ח אברהם הערש הי"ו‬
‫ַאליין געזען דעם כתב יד און דער פירוש אויף פרקי אבות‬ ‫משינאווא זי"ע‬ ‫ָ‬ ‫פון הרה"ק‬ ‫בת מוה"ר‬ ‫בן מוה"ר‬
‫גאנצער‬ ‫גאר ווי דער ַ‬ ‫רמאגט מער פירושים אפשר ָ‬ ‫פא ָ‬ ‫ַאליין ַ‬ ‫און די הייליגע ברידער‬ ‫אהרן פיקסלער הי"ו‬ ‫יודא דייטש הי"ו‬
‫געדרוקטער סידור‪ .‬למען האמת מוזן מיר ָאבער צוגעבן ַאז‬ ‫הצדיקים רבי צבי אלימלך‬ ‫באולם קאנטינענטאל ‪75 rutledge st.‬‬
‫דער מוציא לאור פונעם סידור עולת תמיד‪ ,‬הרבני הנגיד‬ ‫מבלאזוב בעל צבי לצדיק און‬ ‫ָ‬ ‫חופה ‪7:00‬‬ ‫קבלת פנים ‪6:00‬‬
‫רבי הירש נטע הירש גרינשטיין ע"ה פון לעמבערג‪ ,‬שרייבט‬ ‫מבוקאווסק‬ ‫ָ‬ ‫רבי מאיר יודא‬
‫איבערגעלאזט פילע כתבים‬ ‫ָ‬ ‫האט‬
‫קלאר ַאז דער זיידע ָ‬ ‫ָ‬ ‫בעל אור למאיר‪ ,‬בני הרה"ק‬ ‫הכלה חנה מלכה תחי'‬ ‫הבה"ח משה הי"ו‬
‫גאנצע תורה און אויך חידושים אויף ש"ס בהלכה‬ ‫אויף די ַ‬ ‫רבי דוד'ל דינובער‪.‬‬ ‫בת מוה"ר‬ ‫בן מוה"ר‬
‫געוואלט‬
‫ָ‬ ‫האט קודם‬ ‫פאטער ר' שמואל משה ָ‬ ‫נאר זיין ָ‬ ‫ואגדה ָ‬ ‫דער סידור עולת תמיד‬
‫חנני' יו"ט ליפא מייזעלס הי"ו‬ ‫דוד דוב יהודה דרעזדנער הי"ו‬
‫ַארויסגעבן דעם סידור‪.‬‬ ‫האט אויך ַאן הסכמה פון‬ ‫ָ‬
‫ווי מיר זעען שרייבט דער קריּפטשער רב זייער שיין‬ ‫הגאון רבי אברהם געללער‬ ‫באולם פרדס פיגא ‪243 keap st.‬‬

‫שינאווער‬
‫ָ‬ ‫איבער די משפחה פון דעם צדיק רבי נטע'לי‬ ‫זצ"ל רב אין קריּפטש‬ ‫חופה ‪7:00‬‬ ‫קבלת פנים ‪6:00‬‬
‫און די חשוב'ע אייניקלעך זיינע למשפחת גרינשטיין‪ .‬וועלן‬ ‫דאן‬
‫ַ‬ ‫וועלכער איז שוין‬ ‫חתונות ‪ -‬מאנסי‬
‫פארשונג ַארבעט פון הרב‬ ‫רומשּפאצירן אין די ָ‬ ‫ַ‬ ‫טאקע ַא‬ ‫מיר ַ‬ ‫געווען ַא זקן פון קרוב צו‬
‫וועבער און ַארויסשעּפן פון זיינע ידיעות איבער די חשוב'ע‬ ‫יאר און איז געווען‬ ‫הונדערט ָ‬ ‫הכלה גיטל תחי'‬ ‫הבה"ח שמעון הי"ו‬
‫שינאווער בעיקר איבער משפחת‬ ‫ָ‬ ‫אייניקלעך פון רבי נטע’לי‬ ‫ַאן איידעם ביי הרה"ק רבי‬ ‫בת מוה"ר‬ ‫בן מוה"ר‬
‫פארשטייט זיך ַאז ער וועט אונז‬ ‫גרינשטיין פון ּפרעמישלא‪ַ .‬‬ ‫דוד שיף זצ"ל אבדק"ק‬ ‫מענדל בראך הי"ו‬ ‫אלימלך לאווען הי"ו‬
‫דאמיניץ די‬ ‫פריער דורכפירן דעם שלשלת פון משפחת ָ‬ ‫קריּפטש ַא תלמיד פון‬ ‫באולם עטרת חי' שרה ‪106 south madison ave.‬‬
‫ּפשטאמיגע פון זיין‬ ‫ַ‬ ‫שינאווער ָא‬‫ָ‬ ‫אייניקלעך פון רבי נטע'לי‬ ‫הייליגן רבי רבי אלימלך‬ ‫חופה ‪7:00‬‬ ‫קבלת פנים ‪6:00‬‬
‫דאמיניץ‪.‬‬ ‫בת יחידה און זיין איידעם רבי יהודה לייבוש ָ‬ ‫זי"ע‪ .‬ער שרייבט אין זיין‬
‫[פאָרזעצונג קומט אי"ה]‬ ‫הסכמה צווישן ַאנדערע‪:‬‬
 ‫קהילות‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬
‫פורים)‪ ,‬ט"ו אדר ב'‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Mar 25, '16‬‬
‫‪DER YID‬‬ ‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬
‫פרייטאג פ' צו (שושן‬
‫ָ‬
‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬ ‫‪52‬‬
‫געווארן י"ג אייר‪.‬‬
‫ָ‬ ‫נפטר‬

‫האט‬
‫ב] הרה"ק רבי אהרן ב"ר יהודה לייבוש‬
‫האט אים גערופן השרף רבי אריש ווייל ער ָ‬
‫געדאוונט מיט גרויס התלהבות עד כלות ממש‪ .‬ער איז‬
‫מען ָ‬
‫ַ‬
‫מצבות‬
‫דערציילן‬
‫געווען ַא ידיד מיט'ן בני יששכר‪ .‬לויט ווי דער נושא‬
‫געהאט ַא‬
‫ַ‬ ‫האט ער מיט'ן בני יששכר‬ ‫אבהון גיט איבער ָ‬
‫פאר מער‬‫דארט ַ‬‫מקאצק זי"ע‪ .‬זעה ָ‬
‫ָ‬ ‫קשר און מיט הרה"ק‬
‫פרטים‪.‬‬
‫ג] הרב רבי אברהם משה ב"ר יהודה לייבוש‬
‫קאנט ַאלס רבי ַאבטשע משה‪ַ ,‬א למדן מופלג און‬ ‫בא ַ‬‫ַ‬
‫בקי בששה סדרי משנה און די מפורשים כמאן דמנח‬
‫שינאווא‪.‬‬
‫ָ‬ ‫האט געוואוינט אין‬‫בקופסא‪ .‬ער ָ‬
‫ד] הרב רבי מנחם מענדל ב"ר יהודה לייבוש‬
‫פון די חשובים ביי הרה"ק רבי רבי מענעדל'ע‬
‫האט זיך אויסגעדריקט אויף אים‬ ‫וואס ָ‬
‫רימינובער זי"ע ָ‬
‫ַאז פון זיין לולקע קומט ַארויס ַא טעם און ריח פון גמרא‬
‫תוספות לשמה‪.‬‬
‫ה] רבי יצחק ב"ר יהודה לייבוש‬
‫דער נושא אבהון רופט אין ָאן ַא קדוש עליון ועוסק‬
‫בתורה בסתר און ער ברענגט פון אים וואונדערליכע‬
‫ענינים‪.‬‬
‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫דור ג'‪:‬‬ ‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫די קינדער פון הרה"ק רבי אהרן ב"ר יהודה ליבוש‬ ‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫מגראדזשיסק‬ ‫ָ‬ ‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬
‫א] הרב רבי יהודה ליבוש‬
‫מעגליך ַאז ער איז געווען ַאן איידעם ביי הרבני רבי‬ ‫בראד לערנען‬ ‫ָ‬ ‫ריבערפארן קיין‬
‫ָ‬ ‫נאך פסח וועט ער ַא‬ ‫אויף ָ‬ ‫[פאָרזעצונג פון פריער]‬
‫האט ַארויסגעגעבן דעם ספר‬ ‫וואס ָ‬ ‫מנחם מענדל ז"ל ָ‬ ‫אין דעם ָארטיגן קלויז‪ ,‬ווען ּפלוצים אינעם עצם יום‬
‫באגעגנט דער צדיק רבי נטע‪ .‬רבי נטע‬ ‫האט אים ַ‬ ‫הפורים ָ‬
‫משינאווא זי"ע‬
‫ָ‬ ‫משפחת הרה"ק רבי נטע‬
‫שינאווער על התורה‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫קישוטי כלה פון רבי נטע'לי‬
‫מהוסקאב ב"ר‬
‫ָ‬ ‫די קינדער פון הרה"ק רבי הירש נטע‬ ‫בראד ווייל‬
‫ָ‬ ‫זאל נישט גיין קיין‬ ‫געזאגט ַאז ער ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט אים‬ ‫ָ‬ ‫דערמאנט אין פריערדיגן ַארטיקל שרייבט‬ ‫ַ‬ ‫האבן‬ ‫ווי מיר ָ‬
‫מגראדזשיסק‬ ‫ָ‬ ‫יהודה לייבוש‬ ‫דארט קיין‬ ‫האבן ָ‬ ‫זייענדיג ַאן עלנדער יתום וועט ער נישט ָ‬ ‫דער קריּפטשער רב זייער שיין איבער די משפחה פון דעם‬
‫דער נושא אבהון ברענגט ַאז זיין עלטער זיידע רבי‬ ‫נשטאט דעם וועט ער אים חתונה‬ ‫ַ‬ ‫נאר ַא‬
‫ריכטיגן תכלית‪ָ ,‬‬ ‫שינאווער און זיינע חשוב'ע אייניקלעך‬‫ָ‬ ‫צדיק רבי נטע'לי‬
‫טאכטער‪ .‬לויט‬ ‫געהאט פיר זין מיט איין ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט‬
‫הירש נטע ָ‬ ‫מאכן מיט זיין בת יחידה הרבנית ציפורה‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫רומשּפאצירן אין‬
‫ַ‬ ‫טאקע ַא‬‫למשפחת גרינשטיין‪ .‬וועלן מיר ַ‬
‫געהאט לכל הפחות‬ ‫ַ‬ ‫האט ער‬ ‫ווי הרב וועבער ווייזט אויף ָ‬ ‫האט‬ ‫דער נושא אבהון דערציילט אויך ַאז רבי ליבוש ָ‬ ‫פארשונג ַארבעט פון הרב וועבער און ַארויסשעּפן‬ ‫די ָ‬
‫טאכטער וועמען דער נושא אבהון ברענגט נישט‬ ‫נאך איין ָ‬ ‫ָ‬ ‫וואס‬
‫שינאווא אין דער צייט ָ‬ ‫ָ‬ ‫קודם געפירט ַאן עדה אין‬ ‫פון זיינע ידיעות איבער די חשוב'ע אייניקלעך פון רבי‬
‫מאמע פון משפחת‬ ‫ליא ע"ה די ַ‬ ‫מא ַ‬ ‫דאס איז מרת ַ‬ ‫צו‪ ,‬און ָ‬ ‫דארט געווען רב‪ .‬לויט ווי ער‬ ‫דער ישמח משה איז ָ‬ ‫שינאווער בעיקר איבער משפחת גרינשטיין פון‬ ‫ָ‬ ‫נטע’לי‬
‫גרינשטיין פון ּפשעמישל‪.‬‬ ‫געהאט טענות אויף‬ ‫ַ‬ ‫גאר‬ ‫האט דער ישמח משה ָ‬ ‫דערציילט ָ‬ ‫פארשטייט זיך ַאז ער וועט אונז פריער‬ ‫ּפרעמישלא‪ַ .‬‬
‫דאמיניץ אב"ד רעדים‪.‬‬ ‫א] הרה"ק רבי מרדכי מנחם ָ‬ ‫'פאר'מסר'ט'‬ ‫האט אים ַ‬ ‫אים ַאז ער טיילט קמיעות און ער ָ‬ ‫דאמיניץ‪ ,‬די אייניקלעך‬ ‫דורכפירן די שלשלת פון משפחת ָ‬
‫יאר‪ .‬שוין‬ ‫ער איז געווען רב אין רעדים איבער פופציג ָ‬ ‫האט מעניש געווען רבי‬ ‫וואס ָ‬ ‫צום רבי'ן פון לובלין ָ‬ ‫ּפשטאמיגע פון זיין בת יחידה‬
‫ַ‬ ‫שינאווער‪ָ ,‬א‬
‫ָ‬ ‫פון רבי נטע'לי‬
‫האט ער געקענט גמרא תוספות ד'‬ ‫יאר ָ‬ ‫ביי די זיבעצן ָ‬ ‫האט געשיקט צום חוזה ַא‬ ‫לייבוש'ן מיט היץ‪ .‬רבי לייבוש ָ‬ ‫דאמיניץ‪.‬‬‫און זיין איידעם רבי יהודה לייבוש ָ‬
‫גאנצן קצות מיט'ן נתיבות‪.‬‬ ‫חלקי שולחן ערוך און דעם ַ‬ ‫האט ברוח קדשו מרגיש‬ ‫קוויטל מיט ַא בריוו‪ .‬דער חוזה ָ‬
‫באליבט און זיינע ווערטלעך זענען‬ ‫ער איז געווען זייער ַ‬ ‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫געווען די גרויסקייט פון רבי לייבוש'ן און ער איז‬ ‫דור א'‪:‬‬
‫געווען שגור בפי הבריות‪ .‬ער איז געווען ַא חסיד פון‬ ‫גאר חשוב אין לובלין‪.‬‬ ‫דאן איז ער געווען ָ‬ ‫געזונט און פון ַ‬ ‫דאמיניץ חתן הרה"ק רבי‬ ‫הרה"ק רבי יהודה לייבוש ָ‬
‫יערוסלאווער זי"ע און רבי שלמה זלמן‬ ‫ַ‬ ‫רבי'ן רבי שמעון‬ ‫וואס‬
‫גראדזשיסק ָ‬ ‫ָ‬ ‫באזעצט אין‬ ‫האט זיך ַ‬ ‫רבי לייבוש ָ‬ ‫משינאווא‬
‫ָ‬ ‫נטע‬
‫צאנז‪ .‬סוף‬ ‫געפארן קיין ַ‬ ‫ָ‬ ‫וויעליּפאלער‪ .‬על פי רוב איז ער‬ ‫ָ‬ ‫קאנט געווען ַאלס ַא‬ ‫בא ַ‬ ‫איז נעבן רישא וואו ער איז ַ‬ ‫פארצווייגטע משפחת‬ ‫ער איז דער ראש המשפחה פון די ַ‬
‫ימיו איז ער געווען מקושר צום בעל לב שמח פון ַאלעסק‬ ‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫דארט נפטר‬ ‫געוואלדיגער פועל ישועות‪ .‬ער איז ָ‬ ‫ַ‬ ‫גאליציע‪ .‬ווי עס ווערט ָאנגעגעבן אין 'נושא‬ ‫דאמיניץ אין ַ‬ ‫ָ‬
‫זי"ע‪ .‬ער איז אויך געווען בידידות מיט דעם גאון בעל‬ ‫ראש חודש ניסן און פילע אידן פלעגן זיך משטח זיין אויף‬ ‫אבהון' איז ער ַאלס קינד געווען ַא קיילעכדיגער יתום‪ ,‬ער‬
‫געווארן י"ב אדר שני תרמ"א‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫שואל ומשיב ער איז נפטר‬ ‫זיין ציון הקדוש‪.‬‬ ‫געזארגט‬ ‫ָ‬ ‫האט‬
‫שינאווא אין די קהלה ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט געוואוינט אין‬ ‫ָ‬
‫ב] הרב רבי אברהם ז"ל פון חירוב‬ ‫האט‬ ‫יאר ָ‬ ‫פאר זיין חינוך‪ .‬זייענדיג ַאלט בלויז זעקס זיבן ָ‬ ‫ַ‬
‫נאר זיך מתפרנס‬ ‫האט נישט משמש געווען ברבנות ָ‬ ‫ער ָ‬ ‫דור ב'‪:‬‬ ‫פארדינגען ַאלס מלמד דרדקי און פון דעם געלט‬ ‫ער זיך ַ‬
‫געווען מיגיע כפו‪ ,‬ווי עס ווערט איבערגעגעבן איז ער‬ ‫מגראדזשיסק חתן‬ ‫ָ‬ ‫די קינדער פון הרה"ק רבי ליבוש‬ ‫וואס‬
‫האט זיך געדינגען ַא מלמד ָ‬ ‫פארדינט ָ‬ ‫האט ַ‬ ‫וואס ער ָ‬‫ָ‬
‫געווען ַאן עניו ושפל ברך מאוד‪.‬‬ ‫משינאווא‬
‫ָ‬ ‫הרה"ק רבי נטע‬ ‫זאל מיט אים לערנען‪ .‬ער איז געווען ַא זעלטענער מתמיד‬ ‫ָ‬
‫ג] הגאון רבי הודה לייבוש ז"ל‪ ,‬אב"ד ברעזוב ואויסטריק‬ ‫געהאט פינף זין‬‫ַ‬ ‫האט‬‫גראדזשיסקער ָ‬ ‫ָ‬ ‫רבי לייבוש‬ ‫ביינאכט צובינדן זיין‬ ‫ַ‬ ‫און שוין ַאלס יונגל פלעגט ער‬
‫טשארטקוב ער איז‬ ‫ָ‬ ‫ער איז געווען מגדולי חסידי‬ ‫בארימען ַאז זיי‬ ‫הייליגע אידן מיט וועמען ער פלעגט זיך ַ‬ ‫געהאלטן‬ ‫ַ‬ ‫האט ער‬ ‫האנט ָ‬ ‫האנט צום טיש ווען אין דער ַ‬ ‫ַ‬
‫געווען ַאן איידעם ביי הג"ר משה אבא בן הרה"ק רבי‬ ‫זענען ווי די חמשה חומשי תורה‬ ‫ַא ברענענדיג ליכטל‪ַ ,‬אזוי ַאז אויב וועט ער איינדרימלען‬
‫ישכר בעריש בעער פון אויסטריק ַא זון פון הרה"ק רבי‬ ‫דאמיניץ‪ ,‬רב אין רעדים‬ ‫א] הרה"ק רבי נפתלי נתן נטע ָ‬ ‫דאס פייער וועט‬ ‫פון מידקייט וועט ער זיך אויפוועקן ווען ָ‬
‫ליטאוויסק און אויסטריק‪ .‬ער איז‬ ‫ָ‬ ‫זאנוויל פון‬ ‫שמואל ַ‬ ‫הוסקאוו‬
‫ָ‬ ‫און אין‬ ‫האט ַאזוי עוסק געווען אין‬ ‫ָאנקומען צו זיינע פינגער‪ .‬ער ָ‬
‫געווארן י"ט תמוז תרמ"א‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫נפטר‬ ‫האט אים גערופן רבי הירש נטע‪ ,‬ער איז געווען‬ ‫מען ָ‬ ‫פאטער‬ ‫דאן איז אים דער ָ‬ ‫דער עבודה ביז זיין בר מצוה‪ַ ,‬‬
‫טאכטער הרבנית מרת חנה ע"ה‬ ‫ד] ַא ָ‬ ‫ַא גדול בתורה ובצדקות ווי דער קריּפטשער רב זיין‬ ‫אויסגעלאשן‬
‫ָ‬ ‫האט אים‬ ‫געווארן אין חלום און ער ָ‬ ‫ָ‬ ‫נתגלה‬
‫געהאט מיט הג"ר משה מרדכי גימּפל‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫זי ָ‬ ‫תלמיד שרייבט אויף אים ַאז איז געווען ַאן איש אלקים‬ ‫געשלאפן‬
‫ָ‬ ‫שלאפן‪ַ ,‬אזוי איז ער‬ ‫ָ‬ ‫זאל גיין‬‫דאס ליכטל כדי ער ָ‬ ‫ָ‬
‫פרידמאן זצ"ל דיין אין ּפשעמישל‪ .‬רבי משה מרדכי‬ ‫ַ‬ ‫מפורסם בדורו‪ .‬ער איז געווען ַא חסיד פון הרה"ק רבי‬ ‫ביז אינדערפרי ווען די משכימי קום זענען ָאנגעקומען אין‬
‫געווארן אין ּפשעמישל‪ ,‬כ' תשרי תרנ"ב‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫גימּפל איז נפטר‬ ‫ליטאוויסק און ער‬ ‫ַ‬ ‫זאנוויל בעער פון אויסטריק און‬ ‫ַ‬ ‫האט ער געדענקט דעם‬ ‫אויפגעשטאנען ָ‬
‫ַ‬ ‫שול‪ .‬ווען ער איז‬
‫דאמיניץ אבד"ק עיר חדש‬ ‫ה] הרה"ק רבי חיים יעקב ָ‬ ‫יארצייט פון זיין רבי'ן‬ ‫פארן אויף די ָ‬
‫יאר יערליך ָ‬ ‫פלעגט ָ‬ ‫דאן איז ער נישט געבליבן‬ ‫פאטער און פון ַ‬ ‫חלום מיט'ן ָ‬
‫בעל עולת שבת ועולת החדש‬ ‫קיין אויסטריק וואו ער פלעגט זיך טרעפן מיט זיין ידיד‬ ‫ביינאכט‪.‬‬
‫ַ‬ ‫ַאליין אין שול‬
‫האט ער ָאנגעהויבן צו פירן זיין עדה‬ ‫יונגערהייט ָ‬ ‫יערוסלאווער זי"ע‪ .‬רבי הירש נטע איז‬
‫ַ‬ ‫הרה"ק רבי שמעון‬ ‫ּפגעמאכט ביי זיך ַאז‬ ‫ַ‬ ‫האט ָא‬ ‫דער יונגער בחור'ל לייבוש ָ‬
‫‪53‬‬ ‫פורים)‪ ,‬ט"ו אדר ב'‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Mar 25, '16‬‬ ‫פרייטאג פ' צו (שושן‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬

‫ער עוסק געווען בתורה ובחסידות און געפירט ַא ישיבה‬ ‫דאמיניץ ז"ל‬ ‫ג] הרבני החסיד רבי לייבוש ָ‬ ‫גאר גרויס אין קבלה און ער‬ ‫אין רעדים ער איז געווען ָ‬
‫פארגעלערנט שיעורים‬ ‫האט ָ‬ ‫פאר וועמען ער ָ‬ ‫פאר בחורים ַ‬ ‫ַ‬ ‫נאך מסתופף געווען בצל השר‬ ‫האט ער זיך ָ‬ ‫יונגערהייט ָ‬ ‫האט געשריבן פילע חידושי תורה פון וועלכע עס זענען‬ ‫ָ‬
‫האט אויך מחבר געווען די ספרים רמזי אלול‬ ‫כסדרם‪ .‬ער ָ‬ ‫יערוסלאווער‪ ,‬רבי דוד'ל‬
‫ַ‬ ‫שלום פון בעלז‪ ,‬רבי רבי שמעון‬ ‫ַארויסגעקומען די ספרים עולת שבת‪ ,‬עולת החדש‪ ,‬אויף‬
‫וואו עס איז ַאריינגעדרוקט דער ספר נושא אבהון‪ ,‬פון‬ ‫דינובער‪ ,‬בעל דברי חיים‪ ,‬צום סוף איז ער געווען מקושר‬ ‫תורה און מועדים מגילת ספר אויף מגילת אסתר‪ .‬ער איז‬
‫פאר דעם‬ ‫רמאציע ַ‬‫אינפא ַ‬
‫ָ‬ ‫האבן גענומען געוויסע‬ ‫וואו מיר ָ‬ ‫צו הרה"ק רבי העניכ'ל ַאלעסקער בעל לב שמח ובנו‬ ‫יערוסלאווער‬
‫ַ‬ ‫גאר חביב ביים רבי'ן רבי שמעון‬ ‫געווען ָ‬
‫מאמר‪ ,‬און דעם ספר עולות של היום‪ .‬זיינע ספרים זענען‬ ‫מסאסוב זי"ע‪ .‬אין נושא אבהון ברענגט‬ ‫ַ‬ ‫הרה"ק רבי שלמה‬ ‫ּפאר‬
‫פאר פסח ַא ָ‬ ‫האט לכבודו געשיקט יעדן ַ‬ ‫וועלכער ָ‬
‫באקרוינט מיט פילע הסכמות פון רבנים און אדמורי"ם‬ ‫ַ‬ ‫זיין זון איבער אים פילע שיינע ענינים‪ .‬ער איז נפטר‬ ‫הוסקאווער רביצין‪ .‬ווי דער נושא‬ ‫ָ‬ ‫פאר זיין מוטער די‬ ‫שיך ַ‬
‫וואס טיטולירן אים זייער שיין‪ ,‬ער איז אומגעקומען דורך‬ ‫ָ‬ ‫געווארן לערך תר"ץ‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫געהאנדלט‬ ‫ַ‬ ‫האט דער רבי רבי שמעון‬ ‫אבהון שרייבט ָ‬
‫יאר אין‬ ‫נאציס ימ"ש אין עלטער פון פינף זיבעציג ָ‬ ‫די ַ‬ ‫ד] הרב רבי משה‬ ‫מיט לעדער‪ .‬ער איז אויך געווען פון די יושבים ראשונה‬
‫נעּפלעמיץ‪.‬‬ ‫געווארן יונגערהייט‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫ער איז נפטר‬ ‫ביים הייליגן דברי חיים וואו מען פלעגט אים רופן דער‬
‫*‬ ‫ה] הרבני רבי שמעון‬ ‫קאנט ַאלס בעל‬ ‫בא ַ‬ ‫ניישטאטער קבלה'ניק‪ .‬ער איז געווען ַ‬ ‫ַ‬
‫די קינדער פון הרב רבי משה ב"ר חיים יעקב מעיר חדש‬ ‫געוויסע שטריכן איבער זיי ווערן געברענגט אין נושא‬ ‫מופת‪ .‬פון זיינע תולדות ווערט געברענגט אין קונטרס‬
‫א] הרב רבי ַאלטער‬ ‫אבהון‪.‬‬ ‫געווארן כ"ו שבט תרמ"ה‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫נושא אבהון‪ .‬ער איז נפטר‬
‫ער איז געווען ַאן איידעם ביי הרב רבי מרדכי יודא‬ ‫*‬ ‫ליא גרינשטיין ע"ה‬ ‫מא ַ‬ ‫ו] מרת ַ‬
‫גאלדרייך‬ ‫דער איידעם פון הרה"ק רבי יהושע אלכסנדר ָ‬ ‫ליא בת רבי הירש נטע‬ ‫מא ַ‬ ‫די קינדער פון הרבנית ַ‬ ‫טאכטער וועמען דער בעל נושא אבהון ברענגט‬ ‫די ָ‬
‫קאנט ַאלס רבי יושע'לי ַאלטשטעטער‪ַ ,‬א תלמיד‬ ‫בא ַ‬ ‫זצ"ל ַ‬ ‫מהוסקאוו‬
‫ָ‬ ‫רוואס ער ברענגט איר‬ ‫פא ָ‬ ‫ראּפ‪ .‬די גענויע סיבה ַ‬ ‫נישט ַא ָ‬
‫מארנער מחבר ספר ישועות‬ ‫קא ַ‬‫פון הרה"ק רבי אייזיקל ָ‬ ‫"הרב המופלג הגביר הנגיד שלשלת היוחסין מוה'‬ ‫כאטש זי איז געווען זיין עלטער מומע ווייזט‬ ‫ראּפ ָ‬ ‫נישט ַא ָ‬
‫ישראל‪.‬‬ ‫הוסקאוו בערך אין ת"ר‬‫ָ‬ ‫שמואל משה ז"ל איז געבוירן אין‬ ‫געהאט ַא געוויסע טינא בלב קעגן די‬ ‫ַ‬ ‫האט‬
‫אויס ַאז ער ָ‬
‫*‬ ‫פאטער הרבני ר' אליקים געציל גרינשטיין און זין‬ ‫צו זיין ָ‬ ‫אויפגאבע‬
‫ַ‬ ‫גרינשטיין משפחה‪ — .‬עס איז נישט אונזער‬
‫די קינדער פון הרבני רבי שמואל משה גרינשטיין בן‬ ‫טאכטער פון הרה"ק רבי הירש‬ ‫ליא די ָ‬ ‫מא ַ‬ ‫מוטער הרבנית ַ‬ ‫ַאריינצוקריכן אין ַאלטע קריוודעס‪ָ — .‬אדער ווייל זי מיט‬
‫מהוסקאוו‬
‫ָ‬ ‫ליא בת רבי הירש נטע‬ ‫מא ַ‬ ‫הרבנית ַ‬ ‫מהוסקאוו זצ"ל‪.‬‬
‫ָ‬ ‫נטע‬ ‫פארגעסן‬ ‫מאן זענען ַאוועק זייער יונג און עס איז ַ‬ ‫אין ַ‬
‫ליא געבוירן אין ּפשעמישל‪ ,‬ט"ז‬ ‫מא ַ‬ ‫טאכטער מרת ַ‬ ‫א] ַא ָ‬ ‫ער איז געווען ַא גביר און ַאן איש מכובד ווי מען‬ ‫געווארן פונעם מו"ל‪.‬‬ ‫ָ‬
‫געהאט אין ּפשעמישל‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫מרחשון תרכ"ג‪ .‬זי ָ‬ ‫וואס די שרי המסכימים שרייבן‬ ‫זעהט פון די טיטלען ָ‬ ‫געהאט מיט הרבני רבי אברהם אליקים‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫זי ָ‬
‫א' אלול תרנ"ג צו הרבני מו"ה מאיר יעקב צינץ ז"ל‪,‬‬ ‫אויף אים אין די הסכמות צום סידור עולת תמיד‪ .‬ער‬ ‫יאר‬‫געציל גרינשטיין פון ּפשעמישל‪ .‬ער איז געבוירן אין ָ‬
‫ַא זון פון הרבני רבי אברהם ישכר צינץ ז"ל‪ .‬ר' מאיר‬ ‫יאר תרנ"ד שוין גענומען הסכמות פון די צדיקים‬ ‫האט אין ָ‬ ‫ָ‬ ‫פאטער הרבני רבי יוסף יודא גרינשטיין‪.‬‬ ‫תקע"ד צו זיין ָ‬
‫וואס‬
‫האט ַארויסגעגעבן דעם סידור עולת תמיד ָ‬ ‫יעקב ָ‬ ‫האט ער‬ ‫ַארויסצוגעבן דעם סידור עולת תמיד‪ .‬למעשה ָ‬ ‫געווארן יונגערהייט זייענדיג בלויז צוויי און‬ ‫ָ‬ ‫ער איז נפטר‬
‫האט‬ ‫האט ָאנגעהויבן ַארויסצוגעבן און ער ָ‬ ‫זיין שווער ָ‬ ‫עס נישט עסּפיעט ַארויסצוגעבן בחייו דעריבער איז דער‬ ‫ליא די‬ ‫מא ַ‬ ‫יאר ַאלט‪ ,‬ז' תמוז תר"ח‪ .‬זיין פרוי מרת ַ‬ ‫דרייסיג ָ‬
‫אויך ַארויסגעגעבן דעם פירוש ערוגת הבושם אויף שיר‬ ‫נאך זיין פטירה דורך זיינע‬ ‫סידור ַארויסגעקומען ערשט ָ‬ ‫הוסקאוו איז אויך נפטר‬ ‫ָ‬ ‫טאכטער פון רבי נטע הירש פון‬ ‫ָ‬
‫בראד‪ .‬ער‬ ‫ָ‬ ‫השירים פון הרה"ק רבי משה אוסטרער פון‬ ‫קינדער הרבני רבי נפתלי נתן נטע פון לעמבערג און זיין‬ ‫האט זי שוין נישט‬ ‫געווארן יונגערהייט ווי מיר וועלן זען ָ‬ ‫ָ‬
‫נגעהאנגען אין זכות פון זיין שווער רבי‬ ‫ָ‬ ‫דאס ָא‬ ‫האט ָ‬ ‫ָ‬ ‫איידעם הרבני רבי מאיר יעקב צינץ מּפשעמישל‪.‬‬ ‫דעמאלט ַא‬ ‫ָ‬ ‫האט שוין‬ ‫יאר תרכ"ב‪ ,‬און מען ָ‬ ‫געלעבט אין ָ‬
‫שמואל משה ווי ער שרייבט אין די הקדמה‪:‬‬ ‫געהאט מיט מרת חיה‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫ר' שמואל משה ָ‬ ‫נאך איר‪.‬‬‫פאר ַאן אייניקל ָ‬ ‫נאמען געגעבן ַ‬ ‫ָ‬
‫"הפעם אודה ד' על רב טובו אשר גמלני להיות ממזכי‬ ‫גא–טפריעד ז"ל‬ ‫טאכטער פון הרבני רבי געציל ָ‬ ‫הינדא ַא ָ‬
‫הרבים להוציא לאור תעלומות חכמה כפלים לתושי'‬ ‫גא–טפריעד‬ ‫פון ּפשעמישל‪ ,‬בן הרבני רבי שמעריל ברוך ָ‬ ‫דור ג'‪:‬‬
‫ומגלגלין זכות ע"י זכאי ה"ה כבוד חותני הרב המופלג‬ ‫געווארן זייענדיג‬
‫ָ‬ ‫פון ּפשעמישל‪ .‬ר' שמואל משה איז נפטר‬ ‫די קינדער פון הרה"ק רבי מרדכי מנחם אב"ד רעדים‬
‫בתורה ויראה חסיד ועניו מצוין במדות טובות ומתאבק‬ ‫יאר‪ ,‬ו' אייר תרנ"ה‪.‬‬ ‫אין עלטער פון ניין און פופציג ָ‬ ‫מהוסקאוו‬
‫ָ‬ ‫ב"ר הירש נטע‬
‫בעפר רגלי צדיקי הדור רחים ומוקיר רבנן המנוח מוה'‬ ‫א] הרב רבי יודא ליבוש‪ ,‬ער איז געווען ַאן איידעם ביי‬
‫שמואל משה ב"ר אברהם אליקום ז"ל אשר בחיים חיותו‬ ‫דור ד'‪:‬‬ ‫הגאון רבי שמעון אלימלך אב"ד חירוב‪.‬‬
‫התחיל לדפוס סידור עולת תמיד מזקנו הצדיק הקדוש‬ ‫סאפרין בת רבי חיים יעקב‬ ‫די קינדער פון הרבנית פיגא ַ‬ ‫ב] הרב רבי אברהם‬
‫מוה' נתן נטע זצוק"ל‪ ,‬אשר עפ"י עדותו של הגאון הקדוש‬ ‫מעיר חדש‬ ‫ג] ַאן איידעם הרבני הנגיד רבי משה רעבהון ַא תלמיד‬
‫הנורא איש אלקים רבי ר' שמעלקא זצוק"ל זי"ע הי'‬ ‫עבערשטאק‬
‫ָ‬ ‫א] הרבנית הינדא אשת רבי חיים צבי‬ ‫פון לעמבערגער רב בעל בית יצחק‬
‫אחד מן הל"ו צדיקים שבדורו כפי עדותן של גאוני‬ ‫ריסלאוו‪.‬‬
‫ַ‬ ‫בא‬
‫דומ"ץ ָ‬ ‫די קינדער פון הרב רבי אברהם מחירוב ב"ר הירש נטע‬
‫וצדיקי הדור שבזמנינו ד' יאריך ימיהם ושנותיהם עד‬ ‫ב] הרה"ק רבי חיים יעקב ספרין זצ"ל‪ ,‬ער איז געווען ַאן‬ ‫מהוסקאוו‬
‫ָ‬
‫ביאת ינון‪ ,‬ועשה זאת בעצת ומצות רבינו הקדוש רבן‬ ‫קארטושין מצאצאי‬ ‫פלאם אב"ד ַ‬ ‫ַ‬ ‫איידעם ביי הג"ר יצחק‬ ‫גא–טעסדינער דיין אין‬ ‫א] ַאן איידעם הג"ר גבריאל ָ‬
‫של ישראל מרן יחזקאל שרגא שליט"א משינאָווא יצ"ו‪,‬‬ ‫נאך די ערשטע וועלט‬ ‫הרה"ק השר שלום מבעלזא‪ .‬פון ָ‬ ‫חירוב‪.‬‬
‫ופזר כסף למצוה הזאת‪ .‬ובעוה"ר לא הספיקה השעה‬ ‫אונגוואר‪ .‬אין‬
‫ַ‬ ‫מארנער רבי אין‬ ‫קא ַ‬ ‫מלחמה איז ער געווען ָ‬ ‫פרידמאן‬
‫ַ‬ ‫די קינדער פון הרה"ג רבי משה מרדכי גימּפל‬
‫ונשמתו הטהורה עלתה מאתנו ביום ו' לחודש אייר‬ ‫האט‬ ‫יאר תרצ"ח איז ער געקומען קיין ַאמעריקע וואו ער ָ‬ ‫ָ‬ ‫מהוסקאוו‪.‬‬
‫ָ‬ ‫דומ"ץ ּפשעמישל חתן רבי הירש נטע‬
‫תרנ"ה תנצב"ה וקודם פטירתו צוה עלי לגמור המצוה‬ ‫יאר תשכ"ב ווען ער איז ַארויף‬ ‫ָאנגעפירט באדמורו"ת ביזן ָ‬ ‫טאכטער מרת חיה לאה ע"ה געבוירן אין‬ ‫א] ַא ָ‬
‫הזאת ובכן לקחתי ההדפסה הזאת על שכמי וכבר ארז"ל‬ ‫האט ָאנגעפירט זיין בית המדרש‬ ‫קיין ארה"ק וואו ער ָ‬ ‫געהאט מיט הרבני‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫הוסקאוו לערך תר"ד זי ָ‬ ‫ָ‬
‫(אבות פ"ד) מצוה גוררת מצוה וזכני השי"ת לספח אל‬ ‫היכל הברכה ביז צו זיין הסתלקות ביום ה' סיון תשכ"ט‪.‬‬ ‫האבן אויפגעשטעלט‬ ‫רבי דוד טייך ז"ל פון ּפשעמישל‪ ,‬זי ָ‬
‫הסידור הזה ס' ערוגת הבושם על שיר השירים מהמקובל‬ ‫ער איז געווען ַא גדול בתורה ובקבלה און סּפעציעל אין‬ ‫ַא גרויסע משפחה אין ּפשעמישל‪ .‬מער איבער זיי אין ַא‬
‫אלקי מוהר"ר משה אוסטרר זצוק"ל אשר חי בדורו של‬ ‫איבערגעלאזט צענדליגער חיבורים‬
‫ָ‬ ‫האט‬
‫כח הרמז און ער ָ‬ ‫קומענדיגער געלעגנהייט אי"ה‪.‬‬
‫ח"ז בעל עולת תמיד‪ ,.....‬ובכן עשיתי בעזהי"ת כפלים‬ ‫בכל מקצועות התורה צווישן זי דער ספר פרי חיים‪ ,‬שבת‬ ‫*‬
‫לתושי' להדפיס הספר ערוגת הבשם על הסידור במקומו‬ ‫שלום ומבורך ועוד‪.‬‬ ‫בני הרה"ק רבי חיים יעקב מעיר חדש ב"ר הירש נטע‬
‫גם לדפוס חבור מיוחד על שיר השירים בלי הסידור‪..... .‬‬ ‫סאנוק‬ ‫ג] הרבנית גיטל אשת רבי יעקב גרעבער ראב"ד ָ‬ ‫מהוסקאב‬
‫ָ‬
‫דברי הצעיר עבד לעבדי ה' מאיר יעקב צינץ בן לאאמ"ו‬ ‫*‬ ‫טאכטער הרבנית רבקה גרעבער ע"ה‪ ,‬בזיווג ראשון‬ ‫א] ַא ָ‬
‫הרב וכו' מ' אברהם יששכר זצללה"ה‪.‬‬ ‫דאמיניץ ב"ר חיים יעקב מעיר‬ ‫די קינדער פון ר' ליבוש ָ‬ ‫געהאט מיט הג"ר ישעי' יעקב איגרא‬ ‫ַ‬ ‫איז זי געווען חתונה‬
‫*‬ ‫חדש‬ ‫געהאט מיט‬
‫ַ‬ ‫האט זי חתונה‬ ‫זצ"ל דומ"ץ סטריא‪ ,‬בזיווג שני ָ‬
‫טאכטער מרת צפורה‪ ,‬געבוירן אין ּפשעמישל ב'‬ ‫ב] ַא ָ‬ ‫א] רבי אהרן‬ ‫סאניק‪.‬‬‫הרבני הנגיד רבי חיים גרעבער פון ָ‬
‫געהאט אין ּפשעמישל ב'‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫מנ"א תרכ"ד‪ ,‬און ָ‬ ‫דאמיניץ פון וויעליטשקא‪ ,‬געבוירן‬ ‫ב] הרב ר' שלמה ָ‬ ‫סאפרין ע"ה‬ ‫טאכטער הרבנית פיגא ַ‬ ‫ב] ַא ָ‬
‫ווענטאהל‪ַ ,‬א זון‬
‫ַ‬ ‫לא‬
‫נסן תרמ"ח‪ ,‬מיט הרבני רבי לייביש ָ‬ ‫יאר תרכ"ה‪ .‬ער איז געווען ַא תלמיד פון הגאון‬ ‫אין ָ‬ ‫געהאט מיט הרה"ק רבי אברהם‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫זי ָ‬
‫ווענטאהל און זיין ווייב מרת‬ ‫ַ‬ ‫לא‬
‫פון הרבני מו"ה יהושע ָ‬ ‫לייכטאג זצ"ל רעדימער רב‪ .‬ער איז‬ ‫ַ‬ ‫רבי אברהם ישכר‬ ‫ריסלאוו ַא‬
‫ַ‬ ‫בא‬
‫מארנער רבי אין ָ‬ ‫קא ַ‬ ‫סאפרין זצ"ל ָ‬ ‫מרדכי ַ‬
‫גא–טפריעד‪ .‬דער מסדר קידושין איז‬ ‫חיה רויזא לבית ָ‬ ‫געווען ַאן איידעם ביי הרבני הנגיד רבי אברהם גרין פון‬ ‫מארנא בן הרה"ק‬ ‫מקא ַ‬‫ָ‬ ‫זון פון הרה"ק רבי אליעזר צבי‬
‫געווען דער מרא דאתרא דער גאון רבי יצחק שמעלקיש‬ ‫געפארן קיין‬ ‫ָ‬ ‫יארן איז ער‬ ‫וויעליטשקא‪ .‬אין זיינע יונגע ָ‬ ‫געווארן ר"ח‬
‫ָ‬ ‫מארנער זי"ע‪ .‬ער איז נפטר‬ ‫קא ַ‬
‫רבי אייזיקל ָ‬
‫זצ"ל‪.‬‬ ‫האט עוסק געווען‬ ‫דערנאך קיין ציעשנוב‪ .‬ער ָ‬ ‫ָ‬ ‫שינאווא און‬
‫ָ‬ ‫ריסלאוו איון די רביצין מרת פיגא איז‬ ‫ַ‬ ‫בא‬‫כסליו ת"ש אין ָ‬
‫{פארזעצונג אויף זייט ‪}54‬‬
‫ָ‬
‫האט‬ ‫דאך ָ‬ ‫שטארק מצליח געווען ָ‬‫ַ‬ ‫האט‬
‫במשא ומתן וואו ער ָ‬ ‫געווארן ר"ח תמוז ת"ש‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫נפטר‬
 ‫קהילות‬ ‫פורים)‪ ,‬ט"ו אדר ב'‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, Mar 25, '16‬‬ ‫פרייטאג פ' צו (שושן‬
‫ָ‬
‫‪54‬‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬ ‫‪DER YID‬‬ ‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬ ‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬

‫גראדזשיסק‪ ,‬יונגערהייט איז ער געווען ַא יתום‬ ‫ז"ל פון ָ‬ ‫איפוא אך להאציל ברכתי ברכת הדיוט לגיסי שבזכות‬
‫אויפגעוואקסן ביי זיין פעטער‬
‫ַ‬ ‫מאמע און ער איז‬‫פון זיין ַ‬ ‫המצוה הזאת ופקודת אבי ז"ל שמרה רוחי יצליח בכל‬
‫מצבות‬
‫דאמיניץ אב"ד רעדים בן זקינו‬
‫געהאט‬
‫ַ‬ ‫האט חתונה‬
‫באשא לבית ווינטער‬
‫מהוסקאוו‪ .‬ער ָ‬
‫ָ‬
‫הרה"ק רבי מרדכי מנחם ָ‬
‫הרה"ק רבי הירש נטע‬
‫גראדזשיסק מיט ַא פרוי מרת ַ‬ ‫קין ָ‬
‫אשר יפנה‪.‬‬
‫ומנשים באהל תבורך אמי מורתי הנגידה חי' הינדא‬
‫תחי' שהיתה עזר לא"א ז"ל להוציא מחשבתו מכח אל‬
‫דערציילן‬
‫געווארן אין עלטער פון פינף‬ ‫ָ‬ ‫דארט נפטר‬‫און ער איז ָ‬ ‫הפועל בהדפסת הסידור הזה וגם אחרי פטירת א"א‬
‫גראדזשיסק‪ .‬ער איז דער‬ ‫יאר‪ .‬ער ליגט אין ָ‬ ‫און זיבעציג ָ‬ ‫השתדלה בכל עוז אצל גיסי נ"י לבצע המלאכה כפי‬
‫דאמיניץ‬‫האט געענדיגט די שלשלת פון משפחת ָ‬ ‫וואס ָ‬‫ָ‬ ‫פקודת א"א ז"ל ה' יאריך ימי' ושנותי' בטוב ובנעימים‪.‬‬
‫האט געוואוינט זיין‬ ‫שטאט וואו עס ָ‬ ‫ָ‬ ‫גרינשטיין אין דער‬ ‫ּפרעמישלא לסדר והי' עקב תשמעון ה' תרנ"ו‬
‫גראדזשיסקער דער‬ ‫ָ‬ ‫עלטער זיידע הרה"ק רבי ליבוש‬ ‫נפתלי נתן נטע גרינשטיין‬
‫שינאווער זי"ע‪.‬‬
‫ָ‬ ‫איידעם פון הרה"ק רבי נטע'לי‬ ‫נכד המחבר‬ ‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫*‬ ‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬

‫דור ו'‪:‬‬ ‫טאכטער מרת יענטא‪.‬‬ ‫ה] ַא ָ‬

‫די קינדער פון הרבני רבי אברהם אליקים געציל‬ ‫האבן מיר נישט דערווייל געקענט‬ ‫אין די מקורות ָ‬ ‫{פארזעצונג פון זייט ‪}53‬‬‫ָ‬
‫מגראדזשיסק ב"ר הירש נטע ב"ר שמואל משה‬ ‫ָ‬ ‫[השני]‬ ‫מאן‪.‬‬
‫נאמען פון איר ַ‬‫פעסטשטעלן דעם ָ‬ ‫א'‬ ‫ּפשעמישל‬ ‫אין‬ ‫געבוירן‬ ‫הענדל‪,‬‬ ‫טאכטער מרת‬ ‫ג] ַא ָ‬
‫ליא בת הרה"ק רבי‬ ‫מא ַ‬ ‫ב"ר אברהם אליקים געציל וזו' ַ‬ ‫טאכטער מרת פיגא‪.‬‬‫ו] ַא ָ‬ ‫תרנ"ה‪,‬‬ ‫טבת‬ ‫ו'‬ ‫ּפשעמישל‬ ‫אין‬ ‫ט‬ ‫געהא‬
‫ַ‬ ‫חתונה‬ ‫תרכ"ט‪.‬‬ ‫אייר‬
‫מגראדזשיסק‬ ‫ָ‬ ‫מהוסקאוו בהרה"ק ר' ליבוש‬ ‫ָ‬ ‫הירש נטע‬‫האבן דערווייל נישט געקענט פעסטשטעלן דעם‬ ‫מיר ָ‬ ‫יוסף‬ ‫מו"ה‬ ‫הרבני‬ ‫בן‬ ‫שנעלל‬ ‫יושע‬ ‫יעקב‬ ‫מו"ה‬ ‫הרבני‬ ‫מיט‬
‫שינאווער זי"ע‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫חתן הצדיק רבי נטע'לי‬ ‫מאן‪.‬‬
‫נאמען פון איר ַ‬‫ָ‬ ‫זשוב‪.‬‬ ‫בלא‬
‫ָ‬ ‫פון‬ ‫נדעל‬ ‫קא‬
‫ַ‬ ‫לבית‬ ‫חוה‬ ‫מרת‬ ‫וזו'‬ ‫שנעלל‬
‫האט‬‫גראדזשיסק און ער ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט געוואוינט אין‬ ‫ער ָ‬ ‫האט אים‬ ‫ד] בנו הרבני מו"ה נפתלי נתן נטע‪ ,‬ווי מען ָ‬
‫מיטגעמאכט די שווערע צייטן ביי די צווייטע וועלט‬ ‫ַ‬ ‫דור ה'‪:‬‬ ‫לעמבערג‪.‬‬ ‫גערופן רבי נטע הירש גרינשטיין ז"ל פון‬
‫געווארן קין סיביר און‬ ‫ָ‬ ‫רוואגלט‬ ‫פא ָ‬ ‫די קינדער פון הרבני רבי נפתלי נתן נטע ב"ר שמואל מלחמה ווען ער איז ַ‬ ‫געהייסן‬ ‫ט‬ ‫הא‬‫ָ‬ ‫געבוירן אין ּפשעמישל י"ד שבט תרל"ג‪ .‬ער‬
‫נאך דער מלחמה איז ער געקומען קיין‬ ‫אוזבעקיסטאן‪ָ .‬‬
‫ַ‬ ‫מהוסקאוו‬
‫ָ‬ ‫ליא בת רבי נטע הירש‬ ‫מא ַ‬ ‫משה בן מרת ַ‬ ‫ט‬ ‫הא‬
‫ָ‬ ‫ער‬ ‫ז"ל‪.‬‬ ‫הוסקאווער‬
‫ָ‬ ‫נאכ'ן זיידן רבי נטע הירש‬ ‫ָ‬
‫געווארן י"ג מרחשון תשמ"ב‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫מגראדזשיסק חתן הצדיק רבי נטע ַאמעריקע וואו ער איז נפטר‬ ‫ָ‬ ‫ב"ר יהודה לייבוש‬ ‫מו"ה‬ ‫הנגיד‬ ‫הרבני‬ ‫בת‬ ‫רחל‬ ‫מרת‬ ‫מיט‬ ‫ט‬ ‫געהא‬
‫ַ‬ ‫חתונה‬
‫ָאט איז דער נוסח המציבה‪:‬‬ ‫משינאווא זי"ע‬
‫ָ‬ ‫האט אויך געשריבן ַאן‬ ‫רגאשעס פון לבוב‪ .‬ער ָ‬ ‫מא ָ‬ ‫מענדל ַ‬
‫פ"נ‬ ‫א] זיין זון הרבני רבי אברהם אליקים געציל גרינשטייין‬ ‫האט‬‫פאטער ָ‬ ‫וואס זיין ָ‬ ‫הקדמה צום סידור עולת תמיד ָ‬
‫איש תם וישר‬ ‫ָאנגעהויבן ַארויסצוגעבן‪:‬‬
‫וירא אלקים‬ ‫הקדמת נכד המחבר‬
‫מעשיו הטובים נודעו לתהלה‬ ‫והגיעני‬ ‫שקיטני‬ ‫מהולל שם ה'‬
‫הלך לעולמו‬ ‫הקדוש‬ ‫הצדיק‬ ‫אא"ז‬ ‫לראות ספר‬
‫בזקנה ושיבה טובה‬
‫ר' שמואל משה‬ ‫התאחדות אברכים‬ ‫לאור‬
‫שנה‬
‫יוצא‬
‫מק"כ‬
‫בקרבי‬
‫יותר‬ ‫זה‬
‫אשר שמו‬
‫עולם כי‬
‫ב"ר אברהם אליקים געציל‬ ‫דרבינו יואל ד'סאטמאר‬
‫_______________________________‬
‫בנשיאות כ"ק מרן אדמו"ר שליט"א‬ ‫נתייסדה ע"י כ"ק מרן רביה"ק זי"ע‬
‫שקם‬
‫מלא‬
‫עד‬
‫איש‬
‫בכ"י‬
‫—‬
‫וטמון‬
‫מורי‬ ‫אבי‬
‫ספון‬ ‫הי'‬
‫ונתעורר‬
‫ע"ה‬ ‫ץ‬

‫_____________________________‬ ‫__‬ ‫רוח חן ונדיבות הרבה עשות‬

‫ץ‬ ‫‪.‬‬
‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫בית המדרש‬ ‫בית המדרש‬ ‫בית המדרש‬

‫בית המדרש‬ ‫ביהמ"ד בניני‬ ‫‪.‬‬
‫ביהמ"ד יטב לב‬ ‫ביהמ"ד בית‬ ‫בית המדרש‬ ‫בית המדרש‬
‫נכד הרב הצדיק הקדוש‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫סניף טרופ‬ ‫סניף העריסאן‬ ‫הגדול‬

‫אהל פיגא‬ ‫יאקאבאוויטש‬ ‫קליימער‬ ‫יעקב נחמי'‬ ‫תהלות יואל‬ ‫בניני זופניק‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫‪.‬‬
‫ץ‬ ‫ץ‬

‫מוהר"ר נתן נטע זצ"ל‬ ‫בס"ד‬ ‫טוב וחסד וצדקה בימי חייו —‬
‫מחבר הסדור עולת תמיד‬ ‫מוה' שמואל משה ז"ל לעשות‬
‫נייחא לנשמת זקנו הקדוש זצ"ל‬
‫נפ' י"ג מרחשון תשמ"ב‬
‫ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫שיעורים כלליים‬ ‫להוציא אורה הכתבים שהשאיר‬

‫*‬
‫האט‬‫ָ‬ ‫ר' שמואל משה‬
‫איבערגעלאזט ַא שיין דור מיט‬
‫קינדער און אייניקלעך יראים‬
‫ושלימים וועלכע זענען ממשיך‬
‫גלאררייכע מסורה עד ביאת‬
‫דארף ווערן‬ ‫ַ‬
‫ָאנגעמערקט ַאז די משפחת‬
‫בהלכות פסח‬
‫אחריו ברכה שיהיו שפתותיו‬
‫דובבות כמארז"ל (יבמות צ"ו‬
‫ָ‬ ‫ב') על הפסוק אגורה באהלך‬
‫עולמים ויחל להדפיס הפי' על‬
‫הסידור כי בו בחר א"א ז"ל‬
‫די ָ‬ ‫בראשונה — עם שהרבה כתבים‬
‫ינון‪.‬‬ ‫הניח זקני הקדוש זצ"ל על כל‬
‫צום שלוס‬ ‫התורה וחי' על ש"ס בהלכה‬
‫הרה"ג‬ ‫ע"י‬ ‫ואגדה‪ ,‬ובעוה"ר לא הספיקה לו‬

‫רבי משה ארי' ליבערמאן שליט"א‬

‫לאנג נישט‬ ‫יארן ַ‬ ‫האט ָ‬ ‫גרינשטיין ָ‬ ‫השעה לגמרו ויגוע ויאסף א"א‬
‫געהאט די ּפונקטליכע ידיעות‬ ‫ַ‬ ‫ז"ל אל עמיו בן תשע וחמשים‬
‫איבער זייער יחוס צו הרה"ק‬ ‫מורה צדק בקהלתינו‬ ‫שנה — אחרי סבלו מחלה‬
‫וויבאלד‬
‫ַ‬ ‫שינאווער‬ ‫ָ‬ ‫רבי נטע'לי‬ ‫כבדה — ביום ו' אייר תרנ"ח‬
‫פארהוילן‬ ‫ַ‬ ‫זייער יחוס איז‬ ‫אצל הרופאים בוויען הבירה‬

‫שב"ק פר' צו‬

‫געווארן דורך דעם בעל נושא‬ ‫ָ‬ ‫ומשם הובל לקברות אבותיו‬
‫האבן זיך ָאבער‬ ‫אבהון‪ ,‬ווען זיי ָ‬ ‫פה תנצב"ה‪ ,‬ובצוואת א"א ז"ל‬
‫געוואנדן צו דעם גדול חוקרי‬ ‫ָ‬ ‫הוטל תשלום המלאכה על שכם‬
‫גיסי היקר נ"י כמבואר בהקדמת‬
‫האט ער‬ ‫היוחסין הרב וועבער ָ‬
‫פאר זיי מברר געווען מיט‬ ‫דאס ַ‬ ‫_____ בשעה ‪ 6:00‬אחצ"ה _____‬
‫ָ‬ ‫גיסי לס' ערוגת הבושם שנדפס‬

‫בהיכל ביהמ"ד הגדול‬

‫מאטריקלען‬ ‫די הילף פון די ַ‬ ‫שם הסידור הזה והנה להאריך‬
‫שטאט ּפשעמישל‪ .‬דער‬ ‫ָ‬ ‫פון די‬ ‫בשבח אא"ז המחבר זצ"ל‬
‫לאנגער און‬ ‫גאר ַא ַ‬ ‫בירור איז ָ‬ ‫מה שלקחה אזני שמץ מפי‬
‫נטהאלט פילע בלעטער מיט‬ ‫ַ‬ ‫ַא‬ ‫המספרים אך למותר הוא כי‬
‫האבן‬ ‫וואס מיר ָ‬ ‫רמאציע ָ‬ ‫אינפא ַ‬ ‫ָ‬ ‫כבר אמור עם הספר בקשוטי‬
‫הנהלת התאחדות אברכים‬
‫דא כדי‬ ‫ראּפגעברענגט ָ‬ ‫נישט ַא ָ‬ ‫כלה שנדפס זמן לא כביר מעט‬
‫פארטומלען דעם‬ ‫ַ‬ ‫נישט צו‬ ‫מכתבי אא"ז זצ"ל‪ ,‬גם בהקדמת‬
‫לייענער‪.‬‬ ‫גיסי נ"י הנ"ל ולא נשאר לי‬
 ‫קהילות‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬ ‫‪DER YID‬‬
‫במדבר‪ ,‬ד' סיון‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, June 10, '16‬‬
‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬
‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫‪126‬‬
‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬

‫מצבות‬
‫פארנעמט זיך בעיקר פון זיין תחום פון זיין קוק‬ ‫הרב וועבער ַ‬
‫ווינקל ַארויסצוברענגען דעם יחוס פון די משפחה ביז ווי ווייט‬
‫מעגליך‪ ,‬און איר קשר צו די בעלת המציבה‪.‬‬
‫שּפאציר הייבט זיך ָאן מיט ַא נוסח פון ַא‬‫ַ‬ ‫דאזיגער‬
‫דער ָ‬
‫נאר אויפ'ן‬
‫ר–שטאט פון‬
‫ָ‬
‫ווארשא‪ָ .‬‬
‫פא‬
‫מציבה וועלכע געפינט זיך נישט אין ַ‬
‫ּפראגא ַא ָ‬
‫שטאט ַ‬ ‫ָ‬ ‫ַאלטן בית עולם אין דער‬
‫ווארשא‪ָ .‬אט איז דער נוסח‪:‬‬
‫איש חי רב פעלים נדיב ושוע פרנס דד' ארצות‪ ,‬ה"ה הגביר‬
‫מו"ה יוסף שמואל נ"ע‪ ,‬בהמנוח מ' אביגדור ז"ל‪ ,‬נפטר יום ך"ה‬
‫לחודש תשרי שנת תקס"א‬
‫ַ‬
‫דערציילן‬
‫שוא עמל אדם‪ ,‬תחבולות גבר‬
‫כל מעשה איש כמוהו‪ ,‬יכלה ימצא קבר‬
‫צדקה מצבת תם‪ ,‬מזכרת נקי חסדו‬
‫ינוח בזה‪ ,‬עליהם‪ ,‬ימצא בשמים עדו‪ ,‬תנצב"ה‬
‫דערצו שרייבט צו דער מחבר פון נחלת עולמים‪ ,‬דער ספר‬
‫ווארשא‪:‬‬ ‫וואס איז מעתיק טייל פון די נוסחאות המציבה אין ַ‬ ‫ָ‬
‫זביטקאווער‬
‫ָ‬ ‫"אביר הגביר השר בישראל הר"ר שמואל‬
‫מּפראגא‪ ,‬הוא הגבר הפליא להראות נפלאות במעשה הצדקה‪,‬‬ ‫ַ‬
‫וזרועו סמכתהו לעשות ישועות בעירו לנכאי לב‪ ,‬כאחד גדולי‬
‫הנדיבים בעם‪ ,‬שרידי דורות עולמים‪ ,‬ועל נדיבות קם בגמילות‬
‫חסדים‪ ,‬והקדיש שם שמים ושם עמו‪ ,‬ברוב תגמוליו‪ ,‬והמון‬
‫רחמיו וחסדיו‪ ,‬אשר לא התאפקו לבני עמו‪ ,‬כנודע בשערי בת‬
‫רבים ‪ ....‬שמו הטוב לא ימוש מפי תושבי עדתו‪ ,‬וזכרונו חרות‬
‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫על לוח לבותם"‪.‬‬ ‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫*‬ ‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬
‫דארף‬ ‫ּפראגא פון ָ‬ ‫זביטקאווער איז געקומען קיין ַ‬ ‫ָ‬ ‫ר' שמואל‬
‫האנדלען מיט‬ ‫האט ער ָאנגעהויבן צו ַ‬ ‫ּפראגא ָ‬ ‫זביטקאוו‪ .‬אין ַ‬ ‫ָ‬
‫האט‬ ‫געווארן ַא תבואה סוחר ער ָ‬ ‫ָ‬ ‫דערנאך איז ער‬ ‫ָ‬ ‫טעקסטיל‪,‬‬ ‫זרע צדקתך זרעת פה בחיים‬ ‫אונזערע טריט זענען אויך היינט געווענדעט אין דער ריכטונג‬
‫דייטשלאנד ַאריבער דעם ווייסל‬ ‫ַ‬ ‫עקסּפארטירט תבואה קיין‬ ‫ָ‬ ‫לקצור מאה שערים עלית השמים‬ ‫ווארשא‪ ,‬די ּפוילישע הויּפט–‬ ‫פון דעם גרויסן בית החיים אין ַ‬
‫האט ָאנגעהויבן‬ ‫געווארן‪ ,‬און ער ָ‬ ‫ָ‬ ‫דערפון איז ער נתעשר‬ ‫רוחה שבה לצור חצבה‬ ‫ּפאליע פון‬
‫מעטרא ָ‬
‫ָ‬ ‫ווארשא די‬ ‫היסטארישע ַ‬ ‫ָ‬ ‫שטאט‪ .‬די ַאלטע‬ ‫ָ‬
‫האט‬ ‫פארמעגן אין ַאלערליי געשעפטן‪ ,‬ער ָ‬ ‫איינשטעקן זיין ַ‬ ‫ביום א' ז' תשרי שנת תרכ"א לפ"ק‬ ‫וואס עקזיסטירט שוין ליידער נישט איבער‬ ‫תורה אין חסידות ָ‬
‫גאסן‪.‬‬ ‫האט ער געבויט הייזער און ַ‬ ‫האלץ‪ ,‬אויך ָ‬ ‫געהאנדלט מיט ָ‬ ‫ַ‬ ‫ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫גאסן‬‫פאראיבער פון ווען די ַ‬ ‫יאר‪ .‬דורות זענען שוין ַ‬ ‫זיבעציג ָ‬
‫ווארשעווער המון עם איז ער געווען ַא‬ ‫לויט דער מסורה פון ַ‬ ‫דאס די גרויסע צדיקת חנה רייכעל און ווער איז‬ ‫ווער איז ָ‬ ‫דארט געווירבלט מיט הונדערטער טויזנטער אידן‪,‬‬ ‫האבן ָ‬‫ָ‬
‫וואס לויט די‬ ‫כאטש ָ‬ ‫באליבטע פיגור ביי אידן אין זיין צייט ָ‬ ‫ַ‬ ‫באטיטלט ַאלס "הרב הצדיק‬ ‫מאן וועלכער ווערט ַ‬ ‫דאס איר ַ‬ ‫ָ‬ ‫ווארשעווער‬ ‫האבן זיך געדרייט אין די ַ‬ ‫חסידים ואנשי מעשה ָ‬
‫זביטקאווער איז‬ ‫ָ‬ ‫דאקומענטן קומט אויס ַאז שמואל‬ ‫ָאפיציעלע ָ‬ ‫בערעקזאהן זצ"ל"?‬
‫ָ‬ ‫המנוח מו"ה יעקב דוד‬ ‫דאס‬‫דא ָאנגעפירט מיט זייער ריינעם אידישן לעבן ָ‬ ‫גאסן און ָ‬ ‫ַ‬
‫האט ער זיך‬ ‫דאך ָ‬ ‫נישט געווען דער גרויסער 'צדיק אין ּפעלץ' ָ‬ ‫שּפאציר אין‬ ‫ַ‬ ‫צו דעם פירט אונז הרב וועבער ַארום אויף ַא‬ ‫לעבן פון ּפוילישע חסידות‪ .‬איצט שטייט דער ריזיגער בית‬
‫וואס ער‬ ‫געוואלדיגע מעשי החסד ָ‬ ‫ַ‬ ‫קונה עולמו געווען מיט די‬ ‫בערעקסאהן‬
‫ָ‬ ‫נאמען‬ ‫היסטאריע פון ּפוילישן חסידות‪ ,‬דער ָ‬ ‫ָ‬ ‫די‬ ‫וואס‬
‫החיים ווי ַא שטומער עדות איבער דעם אידישן לעבן ָ‬
‫לאקן‪.‬‬ ‫ּפא ַ‬ ‫אויפשטאנד פון די ָ‬ ‫ַ‬ ‫געטאן מיט אידן בעת דעם‬ ‫ָ‬ ‫האט‬‫ָ‬ ‫פארבונדן מיט ָאט די אשה גדולה די אם בישראל‪,‬‬ ‫נאענט ַ‬ ‫איז ָ‬ ‫האט ּפולסירט‪.‬‬ ‫דא ָ‬ ‫ָ‬
‫רעוואלטירט קעגן דעם‬ ‫ָ‬ ‫לאקן‬
‫ּפא ַ‬ ‫האבן די ָ‬ ‫יאר תקנ"ד ָ‬ ‫אין ָ‬ ‫וואס איז אין ַא געוויסן זין געווען ווי ַא מוטער פון ּפוילישן‬ ‫ָ‬ ‫גענוי ווי דער בית החיים בכלל דערציילט אונז איבער דעם‬
‫דאן געוועלטיגט איבער ּפוילן‪ .‬די אידן‬ ‫האט ַ‬ ‫וואס ָ‬ ‫צאר ָ‬ ‫רוסישן ַ‬ ‫פאר די‬ ‫זארגט ַ‬ ‫וואס ָ‬ ‫חסידות‪ .‬גענוי ווי ַא געטרייע מוטער ָ‬ ‫ווארשא‪ ,‬דערציילט‬ ‫מאל געווען די אידישע ַ‬ ‫וואס איז ַא ָ‬‫פארנעם ָ‬ ‫ַ‬
‫רעוואלוציע וועלכע איז‬ ‫ָ‬ ‫האבן זיך צוגעשטעלט צו די‬ ‫אין ּפוילן ָ‬ ‫דאזיגע פרוי‬ ‫האט די ָ‬ ‫באליבטע קינדער ָ‬ ‫געברויכן פון אירע ַ‬ ‫אייגנארטיגע לעבנס געשיכטע‬ ‫ַ‬ ‫אונז יעדע איינציגע מציבה ַאן‬
‫[וואס אויף זיין‬ ‫טשוסקא ָ‬
‫ָ‬ ‫קא‬ ‫גענעראל ָ‬‫ַ‬ ‫געווארן ָאנגעפירט דורך‬ ‫ָ‬ ‫פאר די געברויכן פון די ּפוילישע חסידים‪ ,‬און ווי ַא‬ ‫געזארגט ַ‬ ‫ָ‬ ‫פון דעם נפטר ָאדער נפטרת וועמען זי טוט רעּפרעזענטירן‪.‬‬
‫טשוסקא בריק" אין ברוקלין]‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫"קא‬ ‫נאמען ווערט ָאנגערופן די ָ‬ ‫ָ‬ ‫פאר די לעבנס‬ ‫האט זי זיך איבערגעגעבן ַ‬ ‫טאכטער ָ‬ ‫געטרייע ָ‬ ‫וכשם שאין מצבותיהן שוות כך אין סיפוריהם שוות‪ .‬יעדע‬
‫האבן‬ ‫באוויזן צו אונטערדריקן די מרידה ָ‬ ‫האבן ַ‬ ‫ווען די רוסן ָ‬ ‫געברויכן פון די מאורות הגדולים די צדיקים וקדושים דער‬ ‫מצבה רעּפרעזענטירט ַאן ַאנדער לעבן און ַאן ַאנדערע‬
‫דאן‬
‫האט ַ‬ ‫מאסן שחיטה איבער די אידן‪ָ .‬‬ ‫זיי דורכגעפירט ַא ַ‬ ‫דאס איז‬ ‫קאזניצער מגיד און זיינע הייליגע תלמידים‪ָ .‬‬ ‫הייליגער ָ‬ ‫לעבנס געשיכטע‪ .‬הרב וועבער ָאבער קומט אין בית החיים‬
‫זביטקאווער ַארויסגעשטעלט אין זיין הויף צוויי‬ ‫ָ‬ ‫ר' שמואל‬ ‫ווארשא‪.‬‬ ‫בארימטע "טעמערל" פון ַ‬ ‫נישט קיין ַאנדערע ווי די ַ‬ ‫וואס דערציילן איבער די‬ ‫זוכן 'מציאות'‪ .‬נעמליך שטיינער ָ‬
‫זאקן ַאז ווער עס וועט‬ ‫קא ַ‬‫גאלד און אויסגערופן צו די ָ‬ ‫פעסער ָ‬ ‫לעמאל ַארויסגערופן ַא געפיל‬ ‫ָ‬ ‫האט ַא‬
‫נאמען טעמערל ָ‬ ‫דער ָ‬ ‫נגעהערשאפט פון דעם בעל המציבה צו געוויסע משפחות‬ ‫ַ‬ ‫ָא‬
‫אים ברענגען ַא לעבעדיגן איד וועט ער אים שענקען איין‬ ‫דאס געווען די צדיקת‬ ‫פון הערצה ביי חסידי'שע אידן‪ ,‬זי איז ָ‬ ‫דאס‬‫געכאּפט ָ‬
‫ַ‬ ‫האט‬ ‫זא מציבה ָ‬ ‫און יוחסין פון אנשי שם‪ .‬איין ַא ַ‬
‫דוקאט און אויב ברענגט מען אים דעם קערּפער פון ַא איד‬ ‫ַ‬ ‫אויסגעהאלטן דעם הייליגן הויף אין ּפשיסכא‪ָ .‬אט‬ ‫ַ‬ ‫האט‬‫וואס ָ‬ ‫ָ‬ ‫געניטע אויג פון הרב וועבער‪ָ .‬אט איז דער נוסח המציבה‪:‬‬
‫דערפאר‬
‫ַ‬ ‫ַא בר מינן ר"ל צו קענען ברענגען לקבורה וועט ער‬ ‫האט ָאנגעפירט דער צדיק הרה"ק רבי בונם‬ ‫וואס עס ָ‬ ‫דער הויף ָ‬ ‫ציור יד פתוחה ישמיע לכל עובר‬
‫זאקן גענומען ברענגען אידן‪,‬‬ ‫קא ַ‬ ‫האבן די ָ‬ ‫באלד ָ‬ ‫גיבן ַא רובל‪ַ .‬‬ ‫מאל ַאן ָאנגעשטעלטער‪,‬‬ ‫וועלכער איז ביי איר ַאליין געווען ַא ָ‬ ‫כפה פרשה לעני וידיה שלחה לאביון‬
‫געראטעוועט ַאכט הונדערט אידן‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫האט ר' שמואל‬ ‫ַאזוי ַארום ָ‬ ‫אויך דער געטרייער תלמיד פון רבי'ן רבי בונם דער צדיק רבי‬ ‫מצבת קבורת‬
‫ָאט איז ווי די מעשה ווערט געשילדערט אין ספר מאיר עיני‬ ‫יצחק פון וואורקע איז געווען ָאנגעשטעלט ביי די טעמערל‬ ‫האשה החסידה המפורסמת בצדקותיה מרת‬
‫הגולה‪ ,‬די תולדות פון ערשטן גערער רבי'ן הרה"ק רבי יצחק‬ ‫וואס‬
‫פארשידענע געשיכטעס דרייען זיך ַארום דעם קשר ָ‬ ‫און ַ‬ ‫חנה רייכעל בת הרב הגאון פאר הדור מו"ה צבי‬
‫מאיר ַאלטער זי"ע בעל חידושי הרי"מ‪:‬‬ ‫נגעהאלטן מיט די צדיקי הדור‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫האט ָא‬ ‫טעמערל ָ‬ ‫הירש הלוי זצ"ל אבד"ק ווישניצא נכד הרב הגאון‬
‫"בין רוזני קציני בנ"י שבמדינת פולין נודע ומפורסם אז שם‬ ‫געהאט צו סיי וועמען‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫די טעמערל איז נישט געווען חתונה‬ ‫הצדיק מו"ה שמעלקי אבד"ק ניקעלשפורג‬
‫זביטקאווער‬ ‫ָ‬ ‫הגביר הנכבד פרנס דד' ארצות מו' יוסף שמואל‬ ‫זביטקאווער‬
‫ָ‬ ‫פאטער שמואל‬ ‫מאן רבי בערקא און זיין ָ‬ ‫איר ַ‬ ‫אשת הרב הצדיק המנוח מו"ה יעקב דוד‬
‫מּפראגא ומפורסם בפי כל את אשר הראה נדבת לבו‬ ‫ַ‬ ‫ע"ה‬ ‫בארימטע ּפערזענליכקייטן אין דעם ַאלטן‬ ‫זענען געווען ַ‬ ‫בערעקזאהן זצ"ל‬
‫בקדשו שם שמים בעת הגזרה הנוראה של שחיטת היהודים‬ ‫דאך איז טעמערל זיי איבערגעשטיגן אין רום‬ ‫אידישן ּפוילן‪ָ ,‬‬ ‫חיים נצח הנהלת לך פה בתבל‬
‫זאקין שגברו אז במלחמתם על‬ ‫הקא ַ‬ ‫בּפראגא (ע"י חיל ָ‬ ‫ַ‬ ‫רח"ל‬ ‫וואס ווייניג וויסן היינט צו דערציילן‬ ‫גלאנץ‪ ,‬און בעת ָ‬ ‫און ַ‬ ‫רבים יזכרו יום מותך בנהי ואבל‬
‫צבא ּפוילן) כי השתדל אצל שר צבא הרוסים והוציא כרוז בין‬ ‫טאטן שמואל ווייסן ָאבער זייער‬ ‫וועגן רבי בערקא ָאדער זיין ַ‬ ‫כי עתותיך לצדקה פה כלית‬
‫החיילים המשתובבים כי כל מי מהם אשר יתאמץ להביא אל‬ ‫פיל וועגן טעמערל און אירע צדקות‪.‬‬ ‫כי עתותיך לצדקה פה כלית‬
‫הר"ש הנ"ל איש יהודי יקבלו שכרו שלשה רו"כ בעד כל נפש‬ ‫ראמען פון דעם ַארטיקל וויל זיך הרב וועבער‬ ‫אין די ַ‬ ‫בית תפארת לזבול עולם לך בנית‬
‫חי‪ ,‬ורו"כ א' בעד כל נפש מת מבנ"י‪ ,‬וכך הי'‪ ,‬ויתקבצו קהל‬ ‫היסטאריע און‬ ‫ָ‬ ‫פילפארביגע‬‫ַ‬ ‫נישט ָאּפגעבן מיט שילדערן די‬ ‫צדקך במרומים ינחך‪ ,‬הי' לך אור זרוח‬
‫גדול מאוד מבנ"י תחת רשות הר"ש הנ"ל אשר ניצולו מחרב‪,‬‬ ‫דאזיגע משפחה מפורסמת בישראל‪.‬‬ ‫ַאקטיוויטעטן פון די ָ‬ ‫הוא לעולם ועד נשאך לחיות חיי רוח‬
‫‪127‬‬ ‫במדבר‪ ,‬ד' סיון‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, June 10, '16‬‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬

‫וגם הרבה נהרגים מבנ"י אשר זכו עי"ז לבוא לקבר ישראל‪,‬‬
‫והר"ש קיים הבטחתו בדברי התשלומין הנ"ל וכמעט בזבז‬
‫בזה כל רכושו והונו שעלה אז לסך עצום מאוד וקנה לו שם‬
‫ושארית טוב בישראל לזכר עולם"‪.‬‬
‫אין ספר 'כתבי הגאונים' ברענגט ָאבער דער דרעזדנער רב‬
‫געטאן‬
‫ָ‬ ‫האט ַאזוי‬ ‫הג"ר צבי הירש הורוויץ ז"ל ַאז ר' שמואל ָ‬
‫לדאטן‬ ‫סא ַ‬ ‫פאר די ַאלע ּפוילישע ָ‬ ‫נאר ַ‬ ‫פאר די אידן ָ‬ ‫נאר ַ‬ ‫נישט ָ‬
‫האט ר' שמואל מיט דעם ַאקט‬ ‫בכלל‪ .‬לויט דעם דרעזדנער רב ָ‬
‫לאקן‪ ,‬און‬ ‫ּפא ַ‬ ‫נאמען ביי די ָ‬ ‫געוואלדיגן ָ‬ ‫ַ‬ ‫זיך איינגעקויפט ַא‬
‫לאצן פון די גרעסטע ּפוילישע‬ ‫ּפא ַ‬ ‫באשיינט די ַ‬ ‫האט ַ‬ ‫זיין בילד ָ‬
‫דאס לשון פון דרעזדנער רב‪:‬‬ ‫פריצים‪ָ .‬אט איז ָ‬
‫"ובימי מרידת הפולאנים תחת קאשטשוסקא‪ ,‬אשר נהרגו‬
‫ונשחטו אצילי הפולאנים ע"י חיל הרוסים בלי כל חמל‪ ,‬אז‬
‫העביר קול במחנה הרוססים לאמר‪ :‬מי האיש אשר יביא אלי‬
‫[דוקאטין]‪,‬‬ ‫ַ‬ ‫אחד מן מחנה הפולאנים חי‪ ,‬אתן עבורו שני אדומים‬
‫[דוקאטין] אחד‪,‬‬ ‫ַ‬ ‫ועבור גוף מת לתתנו לקבורה כראוי רק אדום‬
‫מן העת ההוא נערץ ונקדש שמואל אצל שרי מדינת פולין‪,‬‬
‫וצלם דמות תבניתו תלוי גם היום בחצרות טירותם של גדולי‬
‫אצילי פולין"‪.‬‬
‫ַאן אייניקל פון ר' שמואל‪ ,‬הרבני ר' חיים מאיר הלוי הורוויץ‬
‫האט‬ ‫ז"ל‪ ,‬שרייבט ָאבער ַאז זיי זענען ביידע אמת ר' שמואל ָ‬
‫פאר גויים אויך‪ָ ,‬אבער זיין ציל מיט‬ ‫צוגעזאגט געלט ַ‬ ‫ָ‬ ‫טאקע‬ ‫ַ‬
‫וואס‬‫ראטעווען אידן‪ָ .‬אט איז ָ‬ ‫דעם איז בעיקר געווען צו קענען ַ‬
‫בערקזאהן‬
‫ָ‬ ‫ר' חיים מאיר שרייבט אין זיין מאמר "תולדות בית‬
‫מווארשויא" געדרוקט אין ירחון הלבנון י"ח‬ ‫ַ‬ ‫[זאנענבערג]‬ ‫ָ‬
‫טבת–כ"ה טבת תרל"ד‪:‬‬
‫דער ביה"ח אין ווארשא‬ ‫"אחד ממפעליו הגדולים הלא היא אשר בציפורן שמיר‬
‫חקוק על לוח לבות בני עמינו‪ ,‬ודור לדור ישבח צדקתו וזכרו‬
‫לאסק‪ ,‬ער‬ ‫שטאט ַ‬ ‫ָ‬ ‫לאסקי פון‬ ‫געהאט מיט ר' חיים ַ‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫ָ‬ ‫געווארן פון די גרויסע‬
‫ָ‬ ‫שאפן‬
‫בא ַ‬‫וואס איז ַ‬‫דער מלאך מליץ ָ‬ ‫בּפראגא‬ ‫ַ‬ ‫לא יסוף לנצח‪ ,‬בשנת ‪[ 1794‬תקנ"ד] בפרוע פרעות‬
‫געווארן יונגערהייט‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫איז נפטר‬ ‫געראטעוועט די‬
‫ַ‬ ‫האט‬ ‫געטאן ווען ער ָ‬
‫ָ‬ ‫האט‬‫וואס ער ָ‬ ‫מצווה ָ‬ ‫(כנודע לכל קוראי תולדות בני אדם) ורבים מיושביה הוכרעו‬
‫געהאט מיט מרת‬ ‫ַ‬ ‫האט ר' שמואל חתונה‬ ‫מאל ָ‬ ‫דאס דריטע ָ‬ ‫ָ‬ ‫טויזנטער אידן און געברענגט ַאזויפיל אידן לקבר ישראל‪.‬‬ ‫לטבח העביר קול ברשיון הממשלה (אשר היה נכבד למאוד‬
‫ד'אדר‪ .‬איר‬ ‫פראנקפורט ַ‬ ‫ַ‬ ‫גיטל בת ר' יהודה לייב בוקא פון‬ ‫האט געפערליך גערודערט און גע'טענה'ט היתכן‬ ‫דער מלאך ָ‬ ‫בעיניה) במחנה חיל רוסיא‪ ,‬כי בעד כל איש ואיש זכר או‬
‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫פאטער "מו"ה ליב בן הר"ר פייבש בוקא" איז נפטר‬ ‫ָ‬ ‫דארף‬
‫די מצווה קען נישט מגין זיין אויף ר' שמואל און מען ַ‬ ‫נקבה‪ ,‬ילד או שב‪ ,‬יהודי או נוצרי‪ ,‬אשר יובא חי לחצירו יותן‬
‫פאטער "פו"מ‬ ‫ד'אדר‪ .‬זיין ָ‬ ‫פראנקפורט ַ‬ ‫טו"ב טבת תקל"ו אין ַ‬ ‫אים גיבן גן עדן‪ .‬איז ַארויס דער פסק פון בית דין של מעלה‪,‬‬ ‫דוקאטן כופר פדיון נפשם‪ ,‬ובעד גופת מת א' רו"כ‪ ,‬שתי‬ ‫ַ‬ ‫א'‬
‫געווארן י"ב ניסן‬ ‫ָ‬ ‫[פרנס ומנהיג] הר"ר פייבש בוקא איז נפטר‬ ‫טאקע ַא חשוב ָארט אין גן עדן ַאלס‬ ‫באקריגט ַ‬‫ַאז ר' שמואל ַ‬ ‫חביות מלאות אדומים ורו"כ הורקו על הדבר הזה‪ ,‬ואלפים‬
‫ּפראמינענטע‬ ‫ָ‬ ‫תקי"א לפ"ק‪ .‬די משפחה בוקא איז געווען ַא‬ ‫פאר די מצוה‪ָ ,‬אבער מען קען אים נישט גלייך ַאריינפירן‬ ‫שכר ַ‬ ‫נפשות מצאו סתרה בביתו ביום חרון אף ד'‪ ,‬ומצאו רוח‬
‫דא‬
‫ד'אדר‪ ,‬און הרב וועבער צייכנט ָ‬ ‫פראנקפורט ַ‬ ‫משפחה אין ַ‬ ‫פאר ער ווערט אויסגעלייטערט פון זיינע ַאנדערע‬ ‫אין גן עדן ַ‬ ‫והצלה מתוך ההפכה והרג רב‪ ,‬למען יבואו המתים מאחב"י‬
‫וואס ליגן אין דעם‬ ‫ָאן פילע מיטגלידער פון דער משפחה ָ‬ ‫ווילאנג די נשמה פון ר' שמואל‬
‫ַ‬ ‫האט גענומען‬
‫יאר ָ‬ ‫פלעקן‪ .‬דריי ָ‬ ‫ּפראגא‪ ,‬אשר עד‬ ‫לקבורה הקדיש שדה הקברות מחוץ לעיר ַ‬
‫דאס נישט‬ ‫נאר מיר וועלן ָ‬ ‫ד'אדר ָ‬‫פראנקפורט ַ‬ ‫בית החיים אין ַ‬ ‫געווארן מזוכך גענוג צו קענען ַאריינגיין אין גן עדן‪ ,‬און‬ ‫ָ‬ ‫איז‬ ‫ּפראגא‪ ,‬וגם הוא חצב‬ ‫היום יקובר שמה מתי אחב"י יושבי עיר ַ‬
‫ראּפברענגען איצט צוליב די אריכות ועוד חזון‪.‬‬ ‫ַא ָ‬ ‫דאווענען‬
‫האב היינט געזונגען ביים ַ‬ ‫וואס איך ָ‬
‫ָאט דעם ניגון ָ‬ ‫לו שמה קבר‪ ,‬ועד היום הזה יקרא בית עלמין של ר' שמואל‬
‫האט‬‫די פרוי גיטל איז געווען ַאן אינטעליגענטע פרוי‪ .‬זי ָ‬ ‫האט ַאריינגעפירט די‬ ‫האבן די מלאכים געזונגען בשעת מען ָ‬ ‫ָ‬ ‫זביטקאווער‪ ,‬יהי שם שמואל לברכה לעד וזכרו לא יסוף מזרע‬ ‫ָ‬
‫האט‬‫פראנצויזיש‪ .‬דער גביר ר' שמואל ָ‬ ‫ַ‬ ‫גערעדט דייטש און‬ ‫נשמה פון ר' שמואל אין גן עדן ַאריין‪.‬‬ ‫בני עמינו עד עולם"‪.‬‬
‫נאמען אויף ּפויליש‬ ‫ַאליינס נישט געקענט אונטערשרייבן זיין ָ‬ ‫*‬ ‫טאקע געגרינדעט דעם בית‬ ‫דעמאלט ַ‬ ‫ָ‬ ‫האט‬ ‫ר' שמואל ָ‬
‫רעסּפאנדענץ מיט די הויכע מיליטערלייט‬ ‫ָ‬ ‫קא‬‫און אין זיינע ָ‬ ‫מאל‪ .‬זיין‬
‫געהאט דריי ָ‬ ‫ַ‬ ‫געהאט חתונה‬ ‫ַ‬ ‫האט‬ ‫ר' שמואל ָ‬ ‫געווארן ָאנגערופן‬ ‫ָ‬ ‫יארן‬‫וואס איז ַאלע ָ‬ ‫ּפראגא ָ‬ ‫ַ‬ ‫החיים אין‬
‫האט זיך רבי שמואל‬ ‫פראנקרייך ָ‬ ‫רוסלאנד און אויך ַ‬ ‫ַ‬ ‫פון ּפוילן‪,‬‬ ‫ערשטע פרוי איז געווען מרת שיינדיל ע"ה בת ר' גבריאל ז"ל‪,‬‬ ‫זביטקאווער'ס בית החיים‪ .‬לויט ווי‬ ‫ָ‬ ‫נאמען ר' שמואל‬ ‫מיט'ן ָ‬
‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫באנוצט מיט דער הילף פון זיין פרוי וועלכע איז‬ ‫ַ‬ ‫געווארן פילע‬
‫ָ‬ ‫האט זיך גע'גט פון ר' שמואל און איז נפטר‬ ‫זי ָ‬ ‫ּפראגא‬ ‫שטאט ַ‬ ‫ָ‬ ‫מען דערציילט איז רוב פון דעם שטח פון דער‬
‫ָאנגערופן יודית‪.‬‬ ‫יארן שּפעטער י"ג סיון תקצ"ו‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫זביטקאווער און ַא טייל‬ ‫ָ‬ ‫דאס אייגנטום פון ר' שמואל‬ ‫געווען ָ‬
‫בארד‬ ‫ר' שמואל ַאליינס איז למעשה געווען ַא איד מיט ָ‬ ‫געהאט זיינע צוויי זין‪:‬‬ ‫ַ‬ ‫האט ר' שמואל‬ ‫פון איר ָ‬ ‫נאמען שמואלוויזנע‬ ‫געטראגן דעם ָ‬ ‫ָ‬ ‫גאר‬ ‫זא ַ‬‫האט ָ‬ ‫ּפראגא ָ‬ ‫ַ‬ ‫פון‬
‫געגאנגען ָאנגעטון מיט ַא זיידענע‬ ‫ַ‬ ‫און פיאות‪ .‬ער איז‬ ‫א] הרבני רבי אבא'לע ז"ל‪ ,‬ווי עס ווערט איבערגעגעבן‬ ‫נאמען פון ר' שמואל‪.‬‬ ‫אויפ'ן ָ‬
‫אויבנדערמאנטן‬
‫ַ‬ ‫גארטל און אויסער דעם‬ ‫בעקישע און ַא ַ‬ ‫נאמען‬‫געהאט אייניקלעך מיט'ן ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט ער‬‫אין די ספרי יוחסין ָ‬ ‫ווי עס ווערט איבערגעגעבן אין ספר מאיר עיני הגולה‬
‫האט ער אויך‬ ‫געראטעוועט ַאזויפיל אידן ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט‬ ‫וואס ער ָ‬ ‫פאל ָ‬ ‫ַ‬ ‫ּפראגער‪.‬‬
‫ַ‬ ‫האט דער חידושי הרי"ם דערציילט ַאז אין זיין יוגנט איז ער‬ ‫ָ‬
‫אויפגעשטעלט אין זיין געגנט ַא בית המדרש און ַא מקוה‪ ,‬ווען‬ ‫זאנענבערג ע"ה‬ ‫ב] הנגיד המפורסם החסיד רבי דוב בער ָ‬ ‫קאזניץ‬ ‫קאזניצער מגיד זי"ע‪ .‬אין ָ‬ ‫מאל געווען ַא שבת ביים ָ‬ ‫ַא ָ‬
‫רעזולטאט‬
‫ַ‬ ‫קלאגט ַאז ַאלס‬ ‫בא ָ‬ ‫האבן זיך ַ‬ ‫די ַארומיגע שכנים ָ‬ ‫קאנט ַאלס רבי בערקא איבער וועמען מיר וועלן שּפעטער‬ ‫בא ַ‬ ‫ַ‬ ‫געדאוונט‬ ‫ַ‬ ‫האט ַאלע שבת‬ ‫איז געווען דער מנהג ַאז דער מגיד ָ‬
‫אויסגעצאלט‬
‫ָ‬ ‫האט זיי ר' שמואל‬ ‫שאדן ָ‬ ‫האבן זיי ָ‬ ‫פון בויען ָ‬ ‫שרייבן באריכות‪.‬‬ ‫פאר'ן עמוד‪ ,‬ביי א–ל אדון פלעגן די מקורבים זינגען‬ ‫שחרית ַ‬
‫שאדנס‪.‬‬‫די ָ‬ ‫האט געהייסן מרת‬ ‫די צווייטע פרוי פון רבי שמואל ָ‬ ‫זאגן די ווערטער‪.‬‬ ‫ַא ניגון און דער מגיד פלעגט ָ‬
‫געוואלדיגע‬ ‫ַ‬ ‫געהאט ַא‬
‫ַ‬ ‫האט די פרוי גיטל‬ ‫למעשה ָאבער ָ‬ ‫האט איר גערופן לייכן‪ .‬זי איז געקומען פון‬ ‫לאה און מען ָ‬ ‫איין שבת ווען דער מגיד איז ָאנגעקומען צו א–ל אדון‬
‫נעגאטיווע השפעה איבער די שטוב פון ר' שמואל‪ .‬לויט‬ ‫ַ‬ ‫האט מען איר גערופן‬ ‫דאקומענטן ָ‬ ‫דייטשלאנד‪ .‬אין די ּפוילישע ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט ער ּפלוצים ַאליינס ָאנגעהויבן ַא ניגון‪ .‬דער ניגון איז‬ ‫ָ‬
‫פארטריבן פון זיין שטוב‬ ‫האט זי ַ‬ ‫היסטאריקער ָ‬ ‫ָ‬ ‫פארשידענע‬ ‫ַ‬ ‫האט ער זיך פון איר‬ ‫יאר תקל"ג ָ‬ ‫בריעלא‪ .‬אין ָ‬
‫ַ‬ ‫גא‬
‫ליאונורא ַ‬
‫ַ‬ ‫ַא‬ ‫גאר שיין און הערליך ָאבער אויך פרעמד‪ ,‬קיינער פון‬ ‫געווען ָ‬
‫דארט זיין ָאפטע ַאריינגייער‪.‬‬ ‫וואס פלעגן ָ‬ ‫די ערליכע אידן ָ‬ ‫האט די פרוי געפירט ַא געריכטליכן‬ ‫לאנג ָ‬ ‫יארן ַ‬ ‫אויך גע'גט‪ָ .‬‬ ‫האבן‬ ‫האט נישט געקענט דעם ניגון און דעריבער ָ‬ ‫די מקורבים ָ‬
‫האבן זיך‬ ‫געהאט דריי טעכטער וועלכע ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט ער‬ ‫פון איר ָ‬ ‫באשולדיגט מיט‬ ‫האט אים ַ‬ ‫קאמף געגן ר' שמואל ווען זי ָ‬ ‫ַ‬ ‫זיי נישט געקענט מיטהעלפן דעם מגיד‪.‬‬
‫ליידער ַאלע שּפעטער גע'שמד'ט ר"ל‪.‬‬ ‫יאר קעמפן אין געריכט‬ ‫נאך זיבן ָ‬ ‫כל ערליי טענות‪ .‬ערשט ָ‬ ‫פאר די חסידים‬ ‫האט דער מגיד דערציילט ַ‬ ‫דאווענען ָ‬ ‫נאכ'ן ַ‬ ‫ָ‬
‫*‬ ‫ּפמאך וויפיל‬‫פארגליכן אויף ַא געוויסן ָא ַ‬ ‫האבן זיי זיך ַ‬ ‫ָ‬ ‫פאריבער פון‬ ‫יאר זענען ַ‬ ‫דעם מקור פון דעם ניגון‪ :‬שוין דריי ָ‬
‫נאבעלע ּפערזענליכקייט פון‬
‫שטארק שיינט ַארויס די ָ‬
‫ַ‬ ‫גאר‬
‫ָ‬ ‫פאר זייער‬‫פארפליכטן צו געבן ַ‬ ‫זאל זיך ַ‬ ‫געלט ר' שמואל ָ‬ ‫געווארן‪ .‬ווען ער איז‬ ‫ָ‬ ‫זביטקאווער איז נפטר‬ ‫ָ‬ ‫ווען ר' שמואל‬
‫ווארשא‪ ,‬ווי מיר‬
‫זאנענבערג ע"ה פון ַ‬‫זיין זון רבי דוב בערקא ָ‬ ‫טאכטער‪.‬‬ ‫איינציגע ָ‬ ‫ַארויפגעקומען אין עולם העליון זענען ַארויסקומען מלאכי‬
‫עס שרייבן אין קומענדיגן נומער אי"ה‪.‬‬ ‫וואס‬
‫טאכטער איידל ָ‬ ‫געהאט ַא ָ‬
‫ַ‬ ‫האט פון איר‬ ‫ר' שמואל ָ‬ ‫חבלה מקטרג זיין אויף אים‪ָ ,‬אבער עס איז געקומען צו גיין‬
‫קהילות ‪gust 2, '13‬‬ ‫‪DER YID‬‬
‫נשא‪ ,‬י"א סיון‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, June 17, '16‬‬
‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬ ‫‪86‬‬

‫מצבות‬
‫ּפאנעט זצ"ל בעל מראה יחזקאל ַאז ווען‬ ‫ַ‬
‫האט ער‬ ‫יאר ָ‬ ‫ער איז ַאלט געווען פינף ָ‬
‫גאנץ חמשה‬ ‫שוין געקענט אויסנווייניג ַ‬
‫חומשי תורה מיט רש"י‪ .‬אין יענער צייט‬

‫דערציילן‬
‫זענען געקומען קיין ביליץ די גאונים דער‬
‫בעל שמן רוקח און דער גאון רבי מענדלי‬
‫געפארן‬
‫ָ‬ ‫לינסקער וועלכע זענען אינאיינעם‬
‫באזוכן דעם גאון רבי‬ ‫האמבורג צו ַ‬ ‫קיין ַ‬
‫האמבורגער און זענען ָאּפגעשטיגן‬ ‫איציקל ַ‬
‫ּפאנעט דער‬ ‫אין שטוב פון רבי יוסף ַ‬
‫האבן‬ ‫פאטער פון מראה יחזקאל‪ .‬די גאונים ָ‬ ‫ָ‬
‫זיך מפלפל געווען מיט'ן בעל אכסניא‬
‫אין דער סוגיא פון מצות עשה שהזמן‬
‫האבן זיי ַאזוי רעדנדיג דערציילט ַא‬ ‫גרמא‪ָ .‬‬
‫ווארשא וואוינט‬ ‫געוואלדיגן חידוש ַאז אין ַ‬
‫ַ‬
‫וואס איר‬ ‫נאמען טעמערל ָ‬ ‫ַא פרוי מיט'ן ָ‬
‫מיליאן‪ ,‬און‬
‫ָ‬ ‫באטרעפט מער ווי ַא‬ ‫פארמעגן ַ‬ ‫ַ‬
‫טראגט ַא טלית‬ ‫ָ‬ ‫זי איז זייער ַא פרומע זי‬
‫האט‬‫נאר דער קליינער יחזקאל ָ‬ ‫קטן‪ .‬ווי ָ‬
‫האט ער אויסגעשריגן "ווי‬ ‫דאס געהערט ָ‬ ‫ָ‬
‫דאך אין די תורה‬ ‫דאס זיין עס שטייט ָ‬ ‫דארף ָ‬ ‫ַ‬
‫לא יהיה כלי גבר על אשה?" די גאונים‬
‫האבן זיך זייער געוואונדערט איבער די‬ ‫ָ‬
‫שארפזיניגקייט פון דעם קינד‪ ,‬און דער‬ ‫ַ‬
‫פאטער‬ ‫האט זיך ָאנגערופן צום ָ‬ ‫שמן רוקח ָ‬ ‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫זיינעם "איך בין זיכער ַאז ער וועט זיין ַא‬
‫מורה הוראה בישראל"‪.‬‬ ‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫*‬ ‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬

‫ראּפברענגען אויסצוגן פון‬ ‫מיר וועלן ַא ָ‬

‫[פאָרזעצונג פון פאָריגן נומער]‬
‫אויבנדערמאנטן ירחון הלבנון וואו דער אייניקל‬ ‫ַ‬ ‫דעם‬ ‫משגיחים על עסקי מסחרה הרבים את החסידים אנשי‬
‫פון ר' בערקע און טעמערל‪ ,‬הרבני רבי חיים מאיר הלוי‬ ‫שם‪ ,‬והרה"ק הרבי ר' בונם זצ"ל מפרשיסחא הי' עוסק‬ ‫מווארשא‬
‫הגביר החסיד ר' דוב בערקי ָזאנענבערג ַ‬
‫באשריבן געוויסע‬ ‫האט ַ‬ ‫פראנקפורט ָ‬ ‫ַ‬ ‫הורוויץ זצ"ל פון‬ ‫מווארשא‬‫ַ‬ ‫בחטיבת יערים שלה‪ ,‬והוביל עבורה את העצים‬
‫באבע‪:‬‬ ‫שטריכן איבער זיין זיידע און ַ‬ ‫לדאנציג על הווייכסיל‪ ,‬וכל מחסורו עליה"‪.‬‬
‫זוגתו המפורסמת מ' טעמערל ע"ה‬
‫זאך אין‬ ‫ער איז געווען ראש וראשון צו יעדע גוטע ַ‬ ‫ווארשע' איבער ר'‬ ‫ַאזוי שרייבט אויך דער 'פנקס ַ‬ ‫וואס צווייפלען אין די‬ ‫ָ‬ ‫רהאן‬
‫פא ַ‬ ‫ַ‬ ‫אויב זענען‬
‫האט‬ ‫ווארשעווער געמיינדע‪ ,‬און זיין ווייב טעמערל ָ‬ ‫די ַ‬ ‫בערקע'ן‪:‬‬ ‫זביטקאווער שיינט ָאבער‬‫ָ‬ ‫ּפערזענליכקייט פון ר' שמואל‬
‫פאר ָארימעלייט‪.‬‬ ‫גאלד און זילבער ַ‬ ‫פארטיילט הויפענס ָ‬ ‫ַ‬ ‫וואזשנער איד געווען‪ ,‬כל ימיו מיט לייב און לעבן‪,‬‬ ‫ַא ַ‬ ‫נאבעלע ּפערזענליכקייט פון זיין‬ ‫שטארק די ָ‬ ‫ַ‬ ‫גאר‬‫ַארויס ָ‬
‫האבן זיי געשטיצט‪.‬‬ ‫ַאלע גרויסע רבנים און מנהיגי הדור ָ‬ ‫געגעבן ספרי תורות אין ַאלע שולן ַאריין‪ ,‬כל ימיו חתן‬ ‫ווארשא‪ .‬אין די‬ ‫זאנענבערג ע"ה פון ַ‬ ‫זון רבי דוב בערקא ָ‬
‫דוקאטן‬ ‫ַ‬ ‫נדארד נדבה איז געווען ַא בינטל‬ ‫סטא ַ‬ ‫ַ‬ ‫זייער‬ ‫וואלט קיין‬
‫דאך ָ‬ ‫תורה‪ַ ,‬א גרויסע דיעה ביי קהל‪ ,‬און ָ‬ ‫קאנט ַאלס בערעק שמול‬ ‫בא ַ‬ ‫היסטאריע איז ער ַ‬ ‫ָ‬ ‫ּפוילישע‬
‫איינמאל זענען צו זיי‬ ‫ָ‬ ‫רייכסטאלער‪.‬‬
‫ָ‬ ‫זאק פול מיט‬ ‫ָאדער ַא ַ‬ ‫געהאט‬
‫ַ‬ ‫האבן מיר‬ ‫קנאּפ ָ‬
‫ַ‬ ‫נאך אים געקרייט‪.‬‬ ‫האן נישט ָ‬ ‫ָ‬ ‫זביטקאווער‪.‬‬
‫ָ‬ ‫פאטער שמואל‬ ‫נאמען פון זיין ָ‬ ‫אויפ'ן ָ‬
‫נאך איידער די רבנים‬ ‫ַאריינגעקומען צוויי גרויסע רבנים‪ָ ,‬‬ ‫וואלט‬‫נגעזאּפט מיט תורה! בערקע ָ‬ ‫ַ‬ ‫שיינע אידן‪ ,‬גבירים ָא‬ ‫יאר תקכ"ד‪ ,‬ווי‬ ‫געווארן אין ָ‬
‫ָ‬ ‫ר' בערקע איז געבוירן‬
‫וואס זיי זענען‬ ‫פארגעלייגט דעם צוועק צו ָ‬ ‫האבן אפילו ָ‬ ‫ָ‬ ‫פארגעסענער ווען נישט זיין ווייב טעמערל‪...‬‬ ‫געווען ַא ַ‬ ‫מאמע געווען די ערשטע‬ ‫פריער געשמועסט איז זיין ַ‬
‫פאר די רבנים‬ ‫האבן זיי שוין איבערגעגעבן ַ‬ ‫געקומען ָ‬ ‫ווארשעווער‬‫מאמע רחל אין דער ַ‬ ‫— טעמערל איז ַא מין ַ‬ ‫זביטקאווער מרת שיינדל ע"ה‪ .‬ווי‬ ‫ָ‬ ‫פרוי פון ר' שמואל‬
‫רייכסטאלער און‬ ‫ָ‬ ‫זאק מיט‬ ‫זייער געווענליכע נדבה פון ַא ַ‬ ‫אידישער לעגענדע‪ .‬מען רעדט ווייניג פון בערקע'ן‪.‬‬ ‫עס ווערט איבערגעגעבן איז ר' בערקא געווען ַא בר‬
‫האבן זיי אויסגעפרעגט די רבנים איבער די סיבה‬ ‫דערנאך ָ‬ ‫ָ‬ ‫מאן‪".‬‬
‫בערקע איז געווען טעמערל'ס ַ‬ ‫האט ער געלערנט אין ישיבה‪.‬‬ ‫אוריין און יונגערהייט ָ‬
‫האבן ַארויסגעברענגט‬ ‫באזוך‪ .‬ווען די רבנים ָ‬ ‫פון זייער ַ‬ ‫האט ַאנערקענט אין דעם‬ ‫אויך ר' בערקע ַאליין ָ‬ ‫געהאט מיט די‬
‫ַ‬ ‫האט ער חתונה‬ ‫יאר ַאלט ָ‬ ‫זייענדיג ַאכצן ָ‬
‫דאס געלט‬ ‫צוזאמען ָ‬ ‫ַ‬ ‫וואס זיי נעמען‬ ‫פאר ָ‬ ‫דעם צוועק ַ‬ ‫חשיבות פון זיין פרוי און ווי עס גיט איבער זיין אייניקל‬ ‫אשה גדולה וחשובה מרת טעמערל ע"ה‪ .‬זי איז געווען ַא‬
‫דאנקט‬ ‫בא ַ‬ ‫ווארים ַ‬ ‫האבן רבי בערקע און טעמערל זיי ַ‬ ‫ָ‬ ‫גאנצע רייכטום‬ ‫האט ער געשריבן איין זיין צוואה ַאז זיין ַ‬ ‫ָ‬ ‫רויזנקראנץ ז"ל וועמען‬
‫ַ‬ ‫טאכטער פון הרבני ר' אברהם‬ ‫ָ‬
‫זא‬
‫פאר'ן זיי געבן די געלעגנהייט צו זיין טייל פון ַא ַ‬ ‫ַ‬ ‫רדאנקען זיין פרוי‪ .‬ווי ר' חיים מאיר‬‫פא ַ‬‫און הצלחה איז צו ַ‬ ‫האט גערופן רבי אברהם הנגיד און זיין ווייב מרת‬ ‫מען ָ‬
‫האט ר' בערקע‬ ‫חשוב'ע מצוה‪ .‬מיט יראת הכבוד ָ‬ ‫ברענגט דעם לשון הצוואה‪:‬‬ ‫פיגא ע"ה‪.‬‬
‫זאק‬‫נאך ַא ַ‬ ‫האנט און זיי צוגעגעבן ָ‬ ‫געקושט די רבנים די ַ‬ ‫"ידעתי גם ידעתי כי היא‪ ,‬היתה לי אשת אמונים‪ ,‬אשה‬ ‫כאטש ר' בערקא ַאליין איז געווען ַא חשוב'ער מענטש‪,‬‬ ‫ָ‬
‫רייכסטאלער‪.‬‬
‫ָ‬ ‫מיט‬ ‫כשרה וישרה אשר היתה חומת ברזל בעדי ובעד הוני‬ ‫ַא גביר ַא בר אוריין און ַאן אויסטערלישער בעל צדקה‬
‫טאכטער המפורסמת‬ ‫נאך די חתונה פון זייער ָ‬ ‫יאר ָ‬ ‫צוויי ָ‬ ‫ורכושי אשר חנני ד'‪ ,‬לבבה הטוב לא יערכוהו סגולת‬ ‫היסטאריע‬
‫ָ‬ ‫פארבליבן אין דער חסידי'שער‬ ‫דאך איז ער ַ‬ ‫ָ‬
‫מרת ּפערל מירל תחי' זענען ר' בערקע מיט טעמערל‬ ‫מלכים ולנדבותיה אין קץ‪ ,‬כפה היתה תמיד פרושה לעני‪,‬‬ ‫מאן פון טעמערל"‪ָ .‬אט ַאזוי שרייבט דער ספר‬ ‫ַאלס "דער ַ‬
‫האבן געשטעלט זייער‬ ‫געפארן אויף 'קור' און זיי ָ‬ ‫ָ‬ ‫ע"ה‬ ‫ובחכמתה בנתה ביתי‪ ,‬ובתבונתה נהלה את בנינו בנתיבות‬ ‫מאיר עיני הגולה‪:‬‬
‫דא‬
‫דארף ָ‬ ‫זאל זיין איבער זייערע געשעפטן‪ .‬עס ַ‬ ‫טאכטער ָ‬ ‫ָ‬ ‫היושר ויראת אלוקים‪ ,‬למען ימצאו חן בעיני אלוקים‬ ‫"הי' גביר אדיר מוקיר רבנן עושה צדקה וחסד רב‬
‫פאקט ַאז די‬ ‫ַארויסגעברענגט ווערן ַא מערקווירדיגער ַ‬ ‫ואדם‪ ,‬סוף דבר‪ ,‬אשרי והצלחתי מידה ומכשרונה לי המה‪,‬‬ ‫פעלים‪ ,‬אמנם כל מעשיו כאין ואפס נגד מעשים טובים‬
‫יאר‪.‬‬ ‫דאן ַאלט געווען נישט מער פון זעכצן ָ‬ ‫טאכטער איז ַ‬ ‫ָ‬ ‫וד' ברכני בגללה"‪.‬‬ ‫של אשתו המפורסמת בשמה הטוב הצדיקת החסידה מרת‬
‫ווארשעווער‬ ‫דאן איז ַאריינגעקומען צו איר אין שטוב ַא ַ‬ ‫ַ‬ ‫*‬ ‫תעמעריל ע"ה אשר מעשי' נודעים לתהלה בכל תפוצות‬
‫האט אים אויפגעהערט צו שיינען‪,‬‬ ‫וואס די הצלחה ָ‬ ‫גביר ָ‬ ‫ישראל כי מלבד אשר החזיקה כל יד עני ואביון תמכה‬
‫בארגן די סומע‬ ‫זאל אים ָ‬ ‫האט געבעטן פון ּפערל מירל ָ‬ ‫ער ָ‬ ‫עס ווערן דערציילט אויסטערלישע הפלגות איבער‬ ‫בגלוי ובסתר את כל הצדיקים והחסידים אשר בפולין‪,‬‬
‫רייכסטאלער אויף עטליכע טעג‪ּ .‬פערל‬ ‫ָ‬ ‫פון פיר טויזנט‬ ‫דאס ערליכקייט פון טעמערל‪ ,‬וועגן איר חסידות און‬ ‫ָ‬ ‫וביקרה הרבה פעמים בחצרות הקדושים ופיזרה כסף‬
‫באשטייט‬ ‫האט שוין פון פריער געוואוסט ַאז ער ַ‬ ‫מירל ָ‬ ‫האט אויך מקיים‬
‫געטריישאפט צו די צדיקי הדור‪ .‬זי ָ‬
‫ַ‬ ‫איר‬ ‫כאפר שתזכה לדבר ולשפוך שיח לפניהם‪ .‬וביחוד שמה‬
‫געלאזט‬ ‫ָ‬ ‫האט איר נישט‬ ‫הארץ ָ‬ ‫שמאל ָאבער איר גוט ַ‬ ‫ָ‬ ‫זיך‬ ‫וואס נשים זענען פטור ַאזוי ווערט דערציילט‬
‫געווען מצות ָ‬ ‫כל מעינה לתמוך את גדולי החסידים מתלמידי הרבי‬
‫דאס‬ ‫אויסגעבארגט ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט אים‬ ‫ּפזאגן דעם יורד און זי ָ‬ ‫ָא ָ‬ ‫קארלסבורגער רב הגה"ק רבי יחזקאל‬ ‫אין די תולדות פון ַ‬ ‫[החוזה מלובלין] והמגיד והיהודי זצ"ל‪ ,‬והשתדלה למנות‬
‫‪87‬‬ ‫נשא‪ ,‬י"א סיון‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, June 17, '16‬‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬

‫האט ער ָאבער געשטעלט ַא‬ ‫ָארימעלייט‪ .‬אין דעם קרן ָ‬ ‫פאר ר'‬ ‫האט דעם בריוו געעפנט ַ‬ ‫דעם רייץ און ער ָ‬ ‫צאלן‬ ‫בא ָ‬ ‫געלט‪ ,‬ווען עס איז ָאבער ָאנגעקומען די צייט צו ַ‬
‫פאר ָארימעלייט פון זיין משפחה‪ .‬דער סך הכל פון‬
‫פארצוג ַ‬
‫ָ‬ ‫דארט‬ ‫האט ער ָ‬ ‫ָ‬ ‫בערקא'ן‪ ,‬און צו זיין ערשטוינונג‬ ‫זאך‬ ‫האט זיך די ַ‬ ‫צאלט און ַאזוי ָ‬ ‫בא ָ‬ ‫האט דער לווה נישט ַ‬ ‫ָ‬
‫איבערגעלאזט‬
‫ָ‬ ‫נאך זיך‬
‫האט ָ‬
‫וואס ר' בערקא ָ‬ ‫ַאלע צדקות ָ‬ ‫געזען ַאז דער קייזער שטעלט ָאט דעם ָארעמען פריץ‬ ‫פארשטענדיגט‬ ‫האבן איר ַ‬ ‫פארשלעּפט ביז אירע עלטערן ָ‬ ‫ַ‬
‫איז זעקס הונדערט און צען טויזנט רובל‪.‬‬ ‫נאר ר'‬ ‫יאנטשיק ַאלס וויצע קעניג פון ּפוילן‪ .‬ווי ָ‬ ‫זא ָ‬ ‫ַ‬ ‫ַאז זיי זענען אויפ'ן וועג ַאהיים‪.‬‬
‫*‬ ‫האט געענדיגט מיט'ן מיניסטער איז ער שנעל‬ ‫בערקא ָ‬ ‫וואס וועלן‬ ‫דערשראקן ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט זיך זייער‬ ‫ּפערל מירל ָ‬
‫היימגעגאנגען און איבערגערעדט מיט טעמערל צי ער‬ ‫ַ‬ ‫ַא‬ ‫געבארגט געלט ָאן ַא‬ ‫ָ‬ ‫האט‬ ‫זאגן ַאז זי ָ‬ ‫אירע עלטערן ָ‬
‫ווארשא ד' כסליו‬
‫געווארן אין ַ‬
‫ָ‬ ‫ר' בערקא איז נפטר‬ ‫יאנטשיק‪ .‬טעמערל‬ ‫זא ָ‬‫פאר ַ‬ ‫זאל גיין איבערגעבן די נייעס ַ‬ ‫ָ‬ ‫צאלט‪ .‬ווען‬ ‫בא ָ‬ ‫באקומען ַ‬ ‫חשבון פון וואו זי וועט קענען ַ‬
‫ווארשעווער בית החיים אויף‬ ‫תקפ"ג און ער ליגט אויפ'ן ַ‬ ‫נאר גלייך‬ ‫פארזוימען ָ‬ ‫זאל נישט ַ‬ ‫געזאגט ער ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט אים‬ ‫ָ‬ ‫האט טעמערל געזען‬ ‫די עלטערן זענען ַאהיימגעקומען ָ‬
‫האט מען אויפגעשטעלט ַא הערליכע מצבה מיט‬ ‫זיין קבר ָ‬ ‫יאנטשיק איבערגעבן די נייעס‪ .‬ר'‬ ‫זא ָ‬ ‫ַאריבערגיין צו ַ‬ ‫נאכ'ן אויספרעגן‬ ‫טאכטער איז זייער צוגעלייגט‪ָ .‬‬ ‫ַאז איר ָ‬
‫קונסט–ווערק און בילדער‪ ,‬און אויף איר איז אויסגעקריצט‬ ‫האט זיך געאיילט און איבערגעגעבן די נייעס‬ ‫בערקא ָ‬ ‫געטאן‪.‬‬
‫ָ‬ ‫דא‬
‫האט ָ‬ ‫וואס זי ָ‬ ‫טאכטער "מודה" געווען ָ‬ ‫האט די ָ‬ ‫ָ‬
‫דער נוסח‪:‬‬ ‫האט ער‬ ‫פארשטענדליך ָ‬ ‫פאר'ן נייעם וויצע קעניג‪ .‬ווי ַ‬ ‫ַ‬ ‫האט‬ ‫פאר די מוטער ווי זי ָ‬ ‫האט זי דערציילט ַ‬ ‫מיט פחד ָ‬
‫פ"נ‬ ‫פאר‬‫זאל די נייעס נישט ַארויסגעבן ַ‬ ‫נגעזאגט ער ָ‬ ‫ָ‬ ‫אים ָא‬ ‫נישט געקענט צוקוקן דעם צער פון דעם געוועזענעם‬
‫מצבת נציב אחד אשר בארץ נדבות‬ ‫עס קומט ַארויס ָאפיציעל‪.‬‬ ‫שטארק דערפרייט מיט די‬ ‫ַ‬ ‫האט זיך זייער‬ ‫גביר‪ .‬טעמערל ָ‬
‫לבבו מפליא פלאים‬ ‫האט דעם בריוו ָאפיציעל‬ ‫טאג ווען מען ָ‬ ‫אויפ'ן דריטן ָ‬ ‫האט איר‬ ‫הארץ זי ָ‬ ‫זא גוט ַ‬ ‫האט ַא ַ‬ ‫טאכטער ָ‬ ‫ידיעה ַאז איר ָ‬
‫שר וגדול יצא שמו בכל הארץ לחונן‬ ‫געמאכט ַא גרויס‬ ‫ַ‬ ‫פארשטענדליך‬ ‫האט מען ווי ַ‬ ‫געעפנט ָ‬ ‫האבן‬ ‫שנעל צוגעברענגט צו ר' בערקע'ן און אינאיינעם ָ‬
‫דלים לבקרים ולרגעים‬ ‫ראד לכבוד דעם נייעם וויצע קעניג‪ַ .‬אלע סיים‬ ‫ּפא ַ‬ ‫ַ‬ ‫האט‬ ‫טאכטער ָ‬ ‫באשעפער ַאז זייער ָ‬ ‫געדאנקט דעם ַ‬ ‫ַ‬ ‫זיי‬
‫שמש צדקו זרח בכל אפסי ארץ ‬ ‫שטאט זענען‬ ‫ָ‬ ‫דעּפוטאטן און ַאלע איינוואוינער פון‬ ‫ַ‬ ‫ַאזוינע שיינע השגות אין צדקה וחסד‪.‬‬
‫יקר וכבוד אשר עשו לו במותו‬ ‫ ‬ ‫יאנטשיק‪.‬‬ ‫זא ָ‬ ‫פאר ַ‬ ‫געקומען איבערגעבן זייערע וואונטשן ַ‬ ‫נקלאּפן די טיר ביי ר' בערקא‬ ‫ַ‬ ‫פיל מענטשן פלעגן ָא‬
‫נזר ישראל ומבטח עוז בצרתם ‬ ‫צווישן זיי איז געקומען אויך ר' בערקא‪ .‬דער נייער‬ ‫וואס ער‬ ‫און טעמערל און יעדער פלעגט ַארויסגיין מיט ָ‬
‫לא נעשה כן לנגידי ארץ זולתו‬ ‫ ‬ ‫ּפריוואטן‬
‫ַ‬ ‫האט אים ַאריינגערופן אין זיין‬ ‫וויצע קעניג ָ‬ ‫געדארפט‪ .‬אויך פילע נישט אידישע סוחרים‬ ‫ַ‬ ‫נאר‬ ‫האט ָ‬ ‫ָ‬
‫לפני מלכים יתיצב מגן עזרתם עד כי‬ ‫רשּפראכן ַאז ער‬ ‫ָ‬ ‫פא‬ ‫מאל ַ‬ ‫ווידערא ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט אים‬ ‫קאבינעט און ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט‬ ‫האנדלען מיט ר' בערקא'ן ָאבער ר' בערקא ָ‬ ‫פלעגן ַ‬
‫מצא חן בעיני אלקים ועדתו‬ ‫האט‬ ‫וואס ער ָ‬ ‫וועט אים שטענדיג געדענקען די טובה ָ‬ ‫באשיידן "העושר והכבוד איז פון‬ ‫געהאלטן ַ‬ ‫ַ‬ ‫זיך ווייטער‬
‫ה"ה מו"ה דובער בהמנוח מו"ה יוסף‬ ‫זא ריזיגע סומע געלט אין‬ ‫בארגן ַא ַ‬ ‫געטאן מיט'ן ָ‬ ‫ָ‬ ‫אים‬ ‫זאגן‪.‬‬ ‫לעמאל ָ‬ ‫ָ‬ ‫אויבערשטן" פלעגט ער ַא‬
‫מּפראגא‪ ,‬נפטר יום ב' ד' כסליו‬
‫ַ‬ ‫שמואל‬ ‫צייט פון נויט'‬ ‫וואס‬ ‫מאל איז צו אים געקומען ַא ּפוילישער פריץ ָ‬ ‫ַא ָ‬
‫בשנת ה' תקפ"ג לפ"ק תנצב"ה‬ ‫האט‬ ‫געמאכט ַאז ר' בערקא ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט זיך‬ ‫מאל ָ‬ ‫איין ָ‬ ‫אין יענער צייט איז ער געווען נישט מער ווי ַאן ַאלטער‬
‫*‬ ‫געדארפט ַאריבערגיין צום וויצע קעניג איבער ַא כלל‬ ‫ַ‬ ‫יאנטשיק‪ .‬ער‬ ‫זא ָ‬ ‫האט געהייסן ַ‬ ‫דעלמאן‪ ,‬ער ָ‬ ‫ַ‬ ‫ָארימער ַא‬
‫האט אים זייער שיין אויפגענומען‪ ,‬ער‬ ‫יאנטשיק ָ‬ ‫זא ָ‬ ‫ענין‪ַ .‬‬ ‫זאל אים לייען עטליכע‬ ‫האט געבעטן ר' בערקא ער ָ‬ ‫ָ‬
‫טאנט ווערן ַאז טייל היינטיגע שרייבערס‪,‬‬ ‫בא ָ‬ ‫דארף ַ‬ ‫עס ַ‬ ‫האט מכבד געווען ר'‬ ‫האט אים געבעטן צו זיצן און ער ָ‬ ‫ָ‬ ‫דאזיגער פריץ‬ ‫וואס דער ָ‬ ‫טראץ דעם ָ‬ ‫ָ‬ ‫דוקאטן‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫טויזנט‬
‫פארנומען מטיל צו זיין‬ ‫און בעיקר משכילים‪ ,‬זענען זייער ַ‬ ‫יאנטשיק‬ ‫זא ָ‬ ‫פארוואונדערט איז ַ‬ ‫ציגאר‪ .‬ווי ַ‬ ‫ַ‬ ‫בערקא מיט ַא‬ ‫האט ער‬ ‫דאן געווען ממש ָארעם און קיין שייכות ָ‬ ‫איז ַ‬
‫ראקטער פון רבי בערקא און זיין ווייב‬ ‫כא ַ‬ ‫דופי אין דעם ַ‬ ‫האט געזען ווי ר' בערקא ציט ַארויס פון‬ ‫געווארן ווען ער ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט‬ ‫נאר ער ָ‬ ‫געהאט מיט ר' בערקא'ן ָ‬ ‫ַ‬ ‫פאר דעם נישט‬ ‫ַ‬
‫פאקט‬ ‫טעמערל‪ .‬ווען אפילו מען קען נישט לייקענען דעם ַ‬ ‫פאר‬‫געהאט פון אים ַ‬ ‫ַ‬ ‫האט‬ ‫וואס ער ָ‬ ‫טאש דעם וועקסל ָ‬ ‫ַ‬ ‫געהערט איבער ר' בערקא פון די ַאנדערע ּפוילישע‬
‫שטארק מיט‬ ‫ַ‬ ‫גאר‬
‫ַאז טעמערל איז געווען אידענטיפיצירט ָ‬ ‫דאס‬ ‫דוקאטן און ער וויל ָ‬ ‫ַ‬ ‫דעם חוב פון די פיר טויזנט‬ ‫געוואנדן צו ר' בערקא'ן‬ ‫ָ‬ ‫האט זיך‬ ‫פריצים‪ .‬איצט ווען ער ָ‬
‫חסידות ַאזוי ווייט ַאז דער אפיקורוס און משכיל יוסף‬ ‫האט‬ ‫יאנטשיק ָ‬ ‫זא ָ‬ ‫ציגאר‪ַ .‬‬ ‫ַ‬ ‫נוצן דערמיט ָאנצוצינדן דעם‬ ‫האט ר' בערקא גוט געדענקט דעם מאמר‬ ‫פאר ַאן הלואה ָ‬ ‫ַ‬
‫גאר געשריבן מיט ליצנות איבער איר ַאז די‬ ‫האט ָ‬‫ּפערל ָ‬ ‫דאס איז נישט‬ ‫געמאכט ר' בערקא'ן ַאז ָ‬ ‫ַ‬ ‫אויפמערקזאם‬
‫ַ‬ ‫האט אים גערן‬ ‫פון חכמינו ז"ל הוי זהירים ברשות‪ ,‬ער ָ‬
‫דאך וועלן‬ ‫נאמען רבי טעמערל‪ָ .‬‬ ‫חסידים רופן איר מיט'ן ָ‬ ‫האט‬ ‫נאר ַא טייערער וועקסל‪ .‬ר' בערקא ָ‬ ‫ּפאּפיר ָ‬ ‫סתם ַא ַ‬ ‫דאס געלט און ָאּפגענומען פון אים ַא וועקסל‪.‬‬ ‫געבארגט ָ‬ ‫ָ‬
‫זיי ַאלע ּפרובירן ַארויסצוברענגען ַאז ר' בערקא און‬ ‫האט דעם‬ ‫געמאכט און ער ָ‬ ‫ַ‬ ‫זיך דערפון נישט וויסנדיג‬ ‫פאר'ן‬ ‫דאנקט רבי בערקא'ן ַ‬ ‫בא ַ‬ ‫האט הערצליך ַ‬ ‫יאנטשיק ָ‬ ‫זא ָ‬ ‫ַ‬
‫טעמערל זענען נישט געווען ַאזוינע ערליכע אידן ווי מען‬ ‫פאר די אויגן פון דעם וויצע קעניג‪.‬‬ ‫פארברענט ַ‬ ‫וועקסל ַ‬ ‫האט‬ ‫לאגע און ער ָ‬ ‫אים קומען צו הילף אין זיין שווערע ַ‬
‫זאגט‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫הארץ און ער‬ ‫האט ער איינגעקויפט זיין ַ‬ ‫מיט דעם ַאקט ָ‬ ‫וואס ער‬ ‫רשּפראכן ַאז ער וועט אייביג געדענקען ָ‬ ‫ָ‬ ‫פא‬ ‫אים ַ‬
‫לאוו ַאן‬ ‫קא ָ‬ ‫סא ָ‬
‫איינער פון ָאט די שרייבער איז נחום ָ‬ ‫האט געבעטן‬ ‫וואס ער ָ‬ ‫האט דערפילט ַאלע זיינע בקשות ָ‬ ‫ָ‬ ‫געטאן‪.‬‬‫ָ‬ ‫פאר אים‬ ‫האט ַ‬ ‫ָ‬
‫וואס איז שּפעטער‬ ‫ווארשעווער שנה ופירש'ניק‪ָ ,‬‬ ‫ַאלטער ַ‬ ‫לטובת הכלל‪.‬‬ ‫ַא קורצע וויילע דערויף איז דער קייזער ַאלכסנדער פון‬
‫קטאר פון 'הצפירה' און איינער פון די‬ ‫רעדא ָ‬
‫ַ‬ ‫געווען דער‬ ‫האט אויך אויסגעפירט אין זיינער צייט ַאז די‬ ‫ער ָ‬ ‫וואס איבערגענומען די ממשלה‬ ‫נאר ָ‬ ‫האט ָ‬ ‫וואס ָ‬ ‫רוסלאנד ָ‬ ‫ַ‬
‫האט‬‫באוועגונג‪ ,‬וועלכער ָ‬ ‫הויּפטן פון דער ציוניסטישער ַ‬ ‫לדאטן אין‬ ‫סא ַ‬ ‫זאל נישט נעמען קיין אידישע ָ‬ ‫רעגירונג ָ‬ ‫איבערגעלאזט ַא‬ ‫ָ‬ ‫האט‬ ‫ווארשא‪ .‬ער ָ‬ ‫פון ּפוילן געווען אין ַ‬
‫זביטקאווער‬
‫ָ‬ ‫ָאנגעשריבן ַאן ַארטיקל איבער ר' שמואל‬ ‫האט ער מבטל געווען די גזירה‬ ‫מיליטער‪ .‬ווי אויך ָ‬ ‫טאג‬‫זאל ערשט עפענען דריי ָ‬ ‫וואס מען ָ‬ ‫פארזיגלטן בריוו ָ‬ ‫ַ‬
‫און זיין משפחה‪ .‬לויט ווי הרב וועבער ווייזט אויף איז‬ ‫האט געשוועבט צוצונעמען די רעכטן פון אידן‬ ‫וואס ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט ער‬ ‫רלאזט ּפוילן‪ .‬אין דעם בריוו ָ‬ ‫פא ָ‬ ‫וואס ער ַ‬ ‫נאכדעם ָ‬ ‫ָ‬
‫ווארשא"‬ ‫וואס ערשיינט אין "פנקס ַ‬ ‫דאס ַארטיקל פון אים ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט ר'‬ ‫ָאנצופירן מיט וויין שענק‪ .‬אין זיין צוואה ָ‬ ‫באפוילן וועמען ער שטעלט ַאלס וויצע קעניג פון ּפוילן‪.‬‬ ‫ַ‬
‫היסטארישע אומּפונקטליכקייטן און‬ ‫ָ‬ ‫נטהאלט פילע‬‫ַ‬ ‫ַא‬ ‫פאר מיין‬ ‫געּפלאגט ַ‬ ‫ָ‬ ‫האב מיך‬ ‫בערקא געשריבן "איך ָ‬ ‫נאכדעם ווי דער קייזער איז‬ ‫דעם ַאנדערן אינדערפרי ָ‬
‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫געמאכט‬
‫ַ‬ ‫זאגן זענען זיי‬ ‫וואס מען קען ָ‬ ‫גרייזן ָ‬ ‫האבן מיר נישט‬ ‫פאלק‪ .‬קיין רעגן און קיין שטורם ָ‬ ‫ָ‬ ‫געדארפט זייער‬ ‫ַ‬ ‫האט רבי בערקא ּפונקט‬ ‫ּפגעפארן ָ‬ ‫ָ‬ ‫ָא‬
‫מיט בייזוויליגע כוונות ַארונטערצורייסן די מוטער פון‬ ‫פאר אידנ'ס וועגן און דער‬ ‫צוריקגעהאלטן פון צו גיין ַ‬ ‫ַ‬ ‫וויכטיג רעדן מיט ָאט דעם מיניסטער ביי וועמען דער‬
‫ּפוילישן חסידות‪.‬‬ ‫אויבערשטער ווייסט"‪.‬‬ ‫בריוו איז געווען‪ .‬ווען ר' בערקא איז ָאנגעקומען צום‬
‫נאך ּפערזענליך געקענט‬ ‫האט ער ָ‬ ‫לויט זיינע ווערטער ָ‬ ‫איבערגעלאזט ַא ריזיגע‬ ‫ָ‬ ‫האט ביי זיין פטירה‬ ‫ר' בערקא ָ‬ ‫נאך געלעגן‬ ‫מיניסטער אין שטוב איז דער מיניסטער ָ‬
‫האט פון איר‬ ‫טאכטער פון טעמערל און ער ָ‬ ‫ּפערל מירל די ָ‬ ‫האט מען אין‬ ‫טאג פון דער פטירה ָ‬ ‫פאר צדקה‪ .‬אין ָ‬ ‫סומע ַ‬ ‫האט געהערט ַאז ר'‬ ‫נאר דער מיניסטער ָ‬ ‫אין בעט‪ .‬ווי ָ‬
‫היסטאריע פון איר משפחה‪ .‬ווען‬ ‫ָ‬ ‫פיל געהערט איבער די‬ ‫ווארשא אויסגעטיילט הונדערט טויזנט רובל אויף צדקה‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫באפוילן אים ַאריינצורופן‪.‬‬ ‫האט ער ַ‬ ‫בערקא איז אינדרויסן ָ‬
‫רא טעותים‬ ‫ספא ַ‬
‫ווא ַ‬ ‫מען קוקט ָאבער ַאריין און מען זעהט ָ‬ ‫וואס די‬ ‫איבערגעלאזט קרנות ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט ער‬ ‫אויסער דעם ָ‬ ‫פאר ר' בערקא'ן ַאז ער‬ ‫האט דערציילט ַ‬ ‫דער מיניסטער ָ‬
‫מאכט‪ ,‬לויט ווי הרב וועבער ווייזט אויף‪ ,‬לייגט זיך‬ ‫ער ַ‬ ‫צוואנציג טויזנט‬ ‫ָ‬ ‫פאר צדקה‪.‬‬ ‫געגאנגען ַ‬ ‫ַ‬ ‫ּפראצענטן זענען‬ ‫ָ‬ ‫וואס לויט ווי דער‬ ‫האט ביי זיך דעם בריוו פונעם קייזער ָ‬ ‫ָ‬
‫האבן געהערט‬ ‫דאס ַאלעס ָ‬ ‫זאל ָ‬
‫שווער אויפ'ן שכל ַאז ער ָ‬ ‫וואס שטיצן ָארימעלייט‪.‬‬ ‫פארשידענע חברות ָ‬ ‫פאר ַ‬ ‫רובל ַ‬ ‫דאס נישט עפענען‬ ‫באפוילן קען ער ָ‬ ‫האט אים ַ‬ ‫קייזער ָ‬
‫וואס איז זיכער געווען‬ ‫טאכטער ַאליין ָ‬ ‫פון טעמערל'ס ָ‬ ‫פאר‬ ‫האלב טויזנט ַ‬ ‫באנדס אין די ווערד פון צוויי און ַא ַ‬ ‫ָ‬ ‫טאג ָאבער דער נייגער דערקוטשעט אים זייער‬ ‫פאר דריי ָ‬ ‫ַ‬
‫קאנט מיט'ן יחוס פון איר משפחה‪.‬‬ ‫בא ַ‬
‫ַ‬ ‫האט מען‬ ‫פאר טויב–שטומע‪ .‬היינט ָ‬ ‫דעם אינסטיטוט ַ‬ ‫נאך דערצו ַאז עס‬ ‫אויסהאלטן‪ָ ,‬‬ ‫ַ‬ ‫דאס נישט‬ ‫און ער קען ָ‬
‫*‬ ‫איינקאסירט איין‬ ‫ַ‬ ‫באנדס איינגעטוישט און דערפון‬ ‫די ָ‬ ‫נאמינירטער וויצע‬ ‫גאר דער ָ‬ ‫גאר זיין ַאז ער ַאליין איז ָ‬ ‫קען ָ‬
‫איצט קומען מיר צו צו דעם עיקר מטרה פון‬ ‫האט ער‬ ‫און דרייסיג טויזנט רובל‪ .‬צען טויזנט רובל ָ‬ ‫האט אים‬ ‫קעניג‪ ,‬זייענדיג פון הויכן ַאדעל‪ .‬ר' בערקא ָ‬
‫אונזער ַארטיקל‪ ,‬נעמליך אויסצורעכענען די שלשלת‬ ‫נאך הונדערט‬ ‫שּפיטאל‪ָ .‬‬ ‫ָ‬ ‫איבערגעלאזט צו בויען ַא אידישן‬ ‫ָ‬ ‫האט אים ערקלערט‬ ‫געּפרואווט ָאּפצורעדן דערפון און ָ‬
‫מאן ר' בערקא און‬
‫הדורות פון טעמערל און איר ַ‬ ‫איבערגעלאזט ַאלס קרן קיימת צו‬ ‫ָ‬ ‫האט ער‬ ‫פופציג טויזנט ָ‬ ‫טאג צו‬ ‫איבערגעלאזט דריי ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט זיך‬ ‫ַאז דער קייזער ָ‬
‫זייער שייכות מיט אונזער בעל המצבה‪ — .‬אין‬ ‫העלפן ָארימעלייט‪.‬‬ ‫האט‬ ‫קענען צוריקציען און אויב וועט מען זען ַאז מען ָ‬
‫פארזעצונג אי"ה‪.‬‬
‫קומענדיגער ָ‬ ‫האט ער געגרינדעט אינאיינעם מיט זיין‬ ‫אויסער דעם ָ‬ ‫צארן‬ ‫דעם בריוו געעפנט וועט ער ציען אויף זיך דעם ָ‬
‫נאך ַא קרן קיימת פון דריי‬ ‫ווייב די צדיקת טעמערל ָ‬ ‫פונעם קייזער‪.‬‬
‫[פאָרזעצונג קומט אי"ה]‬ ‫פאר‬ ‫הונדערט און צען טויזנט רובל צו צעטיילן דערפון ַ‬ ‫האט ָאבער נישט געקענט איבערקומען‬ ‫דער מיניסטער ָ‬
 ‫קהילות‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬ ‫‪DER YID‬‬
‫בהעלותך‪ ,‬י"ח סיון‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, June 24, '16‬‬
‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬
‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬ ‫‪94‬‬

‫מצבות‬
‫קאזניצער מגיד‪ .‬לכבודו פון זיין‬ ‫איינגעלאדנט דעם ָ‬ ‫ַ‬ ‫טעמערל‬
‫קאזניצער‬ ‫האט דער ָ‬ ‫רבי'ן דעם הייליגן רבי רבי שמעלקא זי"ע ָ‬
‫ווארשא אויף דער‬ ‫מגיד זי"ע איינגעוויליגט צו קומען קיין ַ‬
‫חתונה וואו ער איז געווען דער מסדר קידושין‪.‬‬
‫קאזניצער מגיד זיך געשטעלט‬
‫זאל זיין‬

‫טאקע‬
‫זאל ענדיגן‬
‫לאנג‬
‫נגעזאגט ַאז מען ָ‬
‫נאך מעריב וועט מען גיין צו דער חופה‪ .‬די‬
‫מחותנים און די חתן כלה מיט ַאלע שושבינין זענען ַ‬

‫געשטאנען זייער ַ‬
‫אויסווארטנדיג ַאז דער מגיד ָ‬
‫ַ‬
‫ָ‬ ‫האט ָא‬
‫האט דער ָ‬

‫ַ‬
‫מעריב‪ָ .‬אבער למעשה איז דער מגיד‬
‫פאר דער חופה ָ‬
‫דאווענען מעריב און ער ָ‬
‫גרייט ווייל תיכף ָ‬

‫געשטאנען גרייט‬ ‫ַ‬

‫ַ‬
‫ַ‬
‫דערציילן‬
‫פארצויגן די שמונה‬ ‫האט זיך ַ‬ ‫שמונה עשרה‪ .‬איבער צוויי שעה ָ‬
‫דערנאך איז‬ ‫ָ‬ ‫נאכט‪ ,‬און ערשט‬ ‫קאזניצער מגיד יענע ַ‬ ‫עשרה פון ָ‬
‫דער מגיד ַארויסגעקומען צו דער חופה‪.‬‬
‫געהאט ַא‬ ‫ַ‬ ‫האט‬ ‫האט דער מגיד דערציילט ַאז ער ָ‬ ‫שּפעטער ָ‬
‫געמאכט‬ ‫ַ‬ ‫האט ער‬ ‫דאווענען ָ‬ ‫שווער שטיקל ַארבעט‪ .‬ווייל ביים ַ‬
‫פארשידענע יחודים ממשיך צו זיין די נשמה פון מחותן רבי‬ ‫ַ‬
‫דאס מיינט דער הייליגער רבי רבי שמעלקא זי"ע‪,‬‬ ‫שמואל‪ָ ,‬‬
‫ראּפקומען צו די חתונה פון זיין אייניקל‪ .‬דערווייל‬ ‫זאל ַא ָ‬ ‫ער ָ‬
‫דאס‬‫ראּפגעקומען דער ַאנדערער זיידע ר' שמואל‪ָ ,‬‬ ‫ָאבער איז ַא ָ‬
‫האט ער איר געמוזט‬ ‫זביטקאווער‪ָ .‬‬ ‫ָ‬ ‫איז געווען ר' יוסף שמואל‬
‫מתקן זיין‪.‬‬
‫יונגערמאן רבי ישכר‬ ‫ַ‬ ‫נאמען פון דעם‬ ‫נאך די חתונה איז דער ָ‬ ‫ָ‬ ‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫געווארן‪ ,‬ווייל אויסער זיין גרויסקייט‬ ‫ָ‬ ‫קאנט‬ ‫בא ַ‬ ‫שטארק ַ‬ ‫ַ‬ ‫בעריש‬ ‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫אין תורה איז ער געווען ַא חכם ונבון ובכל דרכיו משכיל‪ ,‬און‬ ‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫ביי אים איז געווען תורה וגדולה במקום אחד‪ .‬ער איז געווען‬ ‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬
‫קאזניצער מגיד‪ .‬ער איז‬ ‫נאענטע תלמידים פון ָ‬ ‫איינער פון די ָ‬
‫נאענטער חבר מיט הרה"ק בעל חידושי הרי"ם און‬ ‫געווארן ַא ָ‬ ‫ָ‬ ‫בר לבב כמוהו‪ ,‬נפשו ירקיע שחקים‬ ‫[פאָרזעצונג פון פאָריגן נומער]ֿ‬
‫פארשידענע ענינים‪ .‬דער‬ ‫האבן ממתיק סוד געווען אין ַ‬ ‫זיי ָ‬ ‫גוו ירפד בתהו‪ ,‬בהגיע תור להקים‬ ‫איצט וועלן מיר זיך נעמען צו דעם עיקר מטרה פון אונזער‬
‫האט אויך‬ ‫האט אים זייער מחבב געווען און ער ָ‬ ‫חידושי הרי"ם ָ‬ ‫רוחו תרד משמים‪ ,‬יקום נוו משחת‬ ‫ַארטיקל‪ ,‬נעמליך אויסצורעכענען די שלשלת הדורות פון‬
‫זייער נוהג כבוד געווען אין חידושי הרי"ם זי"ע‪.‬‬ ‫אז יראה החיים‪ ,‬לאור בעדן ונחת‬ ‫מאן ר' בערקא און זייער שייכות מיט אונזער‬ ‫טעמערל און איר ַ‬
‫אין שו"ת חידושי הרי"ם חלק חושן משפט סי' ב' ווערט‬ ‫ה"ה הגביר הנעלה על שמו נודע בתהלה י"א באמת‬ ‫בעל המצבה‪.‬‬
‫דערמאנט רבי בעריש הורוויץ‪:‬‬ ‫ַ‬ ‫בערקזאהן‪ ,‬נפטר י"ח‬
‫ָ‬ ‫ארחותיו משרים מ' מאיר ב"ר גבריאל‬ ‫פאלגענד זענען די קינדער פון רבי בערקא און טעמערל‬ ‫ָ‬
‫"ה"ה הגביר ר' ישכר בעת נסעו מכאן ציוה שכל החובות‬ ‫ניסן תרי"ח תנצב"ה‬ ‫און זייערע דורות‪:‬‬
‫דערמאנט‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫גאנצע תשובה ווערט ער‬ ‫מוועקסלין" ַאזוי דורך די ַ‬ ‫דאקטער‪.‬‬ ‫בערגסאהן‪ַ ,‬א מעדיצין ָ‬
‫ָ‬ ‫‪ַ ]3‬א זון דר‪ .‬יוזעף‬ ‫ווארשא‪ .‬ער איז‬ ‫בערקזאהן ז"ל פון ַ‬
‫ָ‬ ‫א] הגביר ר' גבריאל‬
‫בראדי זצ"ל‬ ‫ָ‬ ‫נדא פון‬ ‫לא ָ‬ ‫זיין אייניקל הגאון רבי אלעזר ַ‬ ‫קאט‪.‬‬‫דווא ַ‬
‫‪ ]4‬שמואל ַאן ַא ָ‬ ‫געהאט‬
‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫יאר תר"ד‪ .‬ער ָ‬ ‫געווארן אין ָ‬
‫ָ‬ ‫דארט נפטר‬‫ָ‬
‫וואס זיין זיידע‬ ‫ווארט ָ‬ ‫ברענגט אין זיין ספר זכרון אלעזר ַא ָ‬ ‫געווארן תר"י‬
‫ָ‬ ‫‪ ]5‬שלמה‪ ,‬ער איז נפטר‬ ‫האט זיך ָאבער פון איר גע'גט אין‬ ‫מיט מרת יהודית מאי‪ ,‬ער ָ‬
‫בראדער רב‪ ,‬בעל יד המלך על‬ ‫נדא ָ‬ ‫לא ָ‬ ‫דער גאון רבי אלעזר ַ‬ ‫יאר‬
‫ווארשא אין ָ‬ ‫בערגסאהן‪ ,‬ער איז געבוירן אין ַ‬ ‫ָ‬ ‫‪ ]6‬מיכל‬ ‫געהאט‬
‫ַ‬ ‫מאל חתונה‬‫כא ָ‬
‫נא ַ‬
‫האט ער ָ‬ ‫יאר תקצ"ד ָ‬ ‫יאר קפ"ו אין ָ‬ ‫ָ‬
‫האט מספיד געווען דעם גאון רבי אפרים‬ ‫הרמב"ם‪ ,‬ווען ער ָ‬ ‫דארט איז ער‬ ‫פראנקרייך פון ָ‬ ‫ַ‬ ‫תקע"ט און איז ַאריבער קיין‬ ‫האבן זיך‬ ‫קאווסקי‪ .‬ליידער ָ‬ ‫קרא ָ‬ ‫ַ‬ ‫מיט ַא פרוי פון משפחת‬
‫נאמען פון זיין‬ ‫כגעזאגט אין ָ‬ ‫ָ‬ ‫נא‬‫האט עס ָ‬ ‫זלמן מרגליות זצ"ל‪ָ ,‬‬ ‫קאנטער מוזיק‬ ‫בא ַ‬ ‫נדאן וואו ער איז געווען ַא ַ‬ ‫לא ָ‬ ‫געפארן קיין ָ‬
‫ָ‬ ‫טייל פון זיינע קינדער ָאּפגעפרעמדט פון אידישקייט ַאזוי ַאז‬
‫מחותן דער גביר און חסיד רבי ישכר בעריש הורוויץ‪:‬‬ ‫האט‬‫לערער און שּפילער‪ .‬ווי מיר וועלן שּפעטער ָאנווייזן ָ‬ ‫האבן זיך ר"ל גע'שמד'ט‪ .‬די משומדים וועלן‬ ‫געוויסע פון זיי ָ‬
‫האט רבי‬ ‫זאגט כי גדול כים שברך מי ירפא לך‪ָ ,‬‬ ‫דער פסוק ָ‬ ‫לאוו אים אויסגעמישט מיט זיין עלטער–‬ ‫קא ָ‬ ‫סא ָ‬‫דער נחום ָ‬ ‫ראּפברענגען‪.‬‬ ‫פארשטייט זיך נישט ַא ָ‬ ‫מיר ווי ַ‬
‫בעריש מסביר געווען דעם פסוק מיט ַא משל‪ :‬איינער איז‬ ‫פעטער הרבני רבי מיכל יוסף דער זון פון די צדיקת טעמערל‪.‬‬ ‫זיינע קינדער זענען געווען‪:‬‬
‫שלאסן‬ ‫בא ָ‬ ‫האבן ַ‬ ‫דאקטוירים ָ‬ ‫קראנק ל"ע און די ָ‬ ‫געווען זייער ַ‬ ‫ב] הגבירה מרת ּפערל מירל ע"ה אשת הרב החריף הגביר‬ ‫ווארשא‪ .‬זיינע‬ ‫בערקזאהן ז"ל פון ַ‬
‫ָ‬ ‫‪ ]1‬הגביר ר' ישעי' ליב‬
‫נאר מען מוז אים ר"ל ָאּפשניידן‬ ‫דא קיין ברירה ָ‬ ‫ַאז עס איז נישט ָ‬ ‫ווארשא‪.‬‬ ‫האברך רבי ישכר בעריש הלוי הורוויץ ז"ל פון ַ‬ ‫רקראכן פון אידישקייט ר"ל‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫פא‬
‫קינדער זענען שוין ליידער ַ‬
‫דאס געהערט‬ ‫האט ָ‬ ‫האנט ה' ישמרנו‪ .‬ווי דער חולה ָ‬ ‫די רעכטע ַ‬ ‫יאר תקנ"ד צו‬ ‫רבי ישכר בעריש הורוויץ איז געבוירן אין ָ‬ ‫ווארשא‪ָ .‬אט‬ ‫געווארן י"ז תרי"ז און ער ליגט אין ַ‬ ‫ָ‬ ‫ער איז נפטר‬
‫קלאגן אויף זיין‬ ‫האט ער ָאנגעהויבן שרעקליך צו וויינען און ָ‬ ‫ָ‬ ‫שטאט‬
‫ָ‬ ‫פאטער הרבני מו"ה מאיר הלוי הורוויץ פון דער‬ ‫זיין ָ‬ ‫איז דער נוסח המצבה‪:‬‬
‫בארואיגן‬ ‫האבן אים געּפרואווט צו ַ‬ ‫נאענטע ָ‬ ‫ביטערן גורל‪ .‬די ָ‬ ‫ווארשא‪ .‬זיין מוטער‬ ‫האט געוואוינט אין ַ‬ ‫וואס ָ‬ ‫ידיסלאב ָ‬
‫ָ‬ ‫ווא‬
‫ָ‬ ‫פ"נ‬
‫זאגן ַאז ער וועט ווי נישט ווי קענען ָאנגיין בלויז מיט דער‬ ‫און ָ‬ ‫איז געווען מרת גיטל ַאן אייניקל פון הרה"ק רבי שמעלקא‬ ‫עד הגל הזה ועדה המצבה‪ ,‬כי פה גוית אדם יקר טמונה‬
‫האט זיך דער חולה ָאנגערופן נישט‬ ‫האנט‪ .‬אויף דעם ָ‬ ‫לינקער ַ‬ ‫מניקלשבורג זי"ע‪.‬‬ ‫איש נבר ורועה אמונה‪ ,‬שנא ארחות עקלקלות ותהיינה לו‬
‫וואס‬
‫נאר אויך צוליב מיין קרענק ָ‬ ‫נאר צוליב דעם וויין איך‪ָ ,‬‬ ‫ָ‬ ‫באטיטלען דעם איידעם פון טעמערל‬ ‫די ספרי התולדות ַ‬ ‫לתועבה‬
‫וואס‬
‫אויסערארדנטליכע מיטלען ָ‬ ‫ָ‬ ‫איז ַאזוי ערנסט‪ .‬ווייל פון די‬ ‫וואס ווערט‬ ‫גאר חשוב'ע טיטלען‪ָ .‬אט איז ָ‬ ‫רבי בעריש מיט ָ‬ ‫אך מעשה צדקה וחסד היה משוש דרכו‪ ,‬כפי אונו‬
‫מען מוז אונטערנעמען ָאּפצושטעלן די מחלה זעה איך ווי‬ ‫געשריבן אויף אים אין ספר זכרון אלעזר‪:‬‬ ‫התעודד להחזיקם‪ ,‬ויאצל להם מן הטוב אשר ה' ברכו‬
‫פארשּפרייט‪.‬‬ ‫האט זיך נעבעך ַ‬ ‫ווייט די מחלה ָ‬ ‫"הרב הגדול החריף החסיד המפורסם‪ ,‬הן גביר שלשלת‬ ‫ה"ה הגביר השנון החכם השלם מו"ה ישעיהו בן הגביר‬
‫האט רבי בעריש‬ ‫דאס זעלבע ביים חורבן בית המקדש‪ָ ,‬‬ ‫ָ‬ ‫היוחסין‪ ,‬כקש"מ מוה"ר ישכר דוב בעריש הלוי הורוויץ‬ ‫מו"ה גבריאל ז"ל‬
‫האט‬ ‫זאגט ַאז דער רבונו של עולם ָ‬ ‫געזאגט‪ ,‬די גמרא ָ‬ ‫ָ‬ ‫זללה"ה‪ ,‬חתן הרב החסיד ותיק ועושה חסד לאלפים המפורסם‬ ‫בערקזאהן‪ ,‬נפטר י"ז סיון תרי"ז לפ"ק תנצב"ה‬
‫האט שוין‬ ‫צארן אויף עצים ואבנים‪ .‬ווי גרויס ָ‬ ‫אויסגעגאסן זיין ָ‬ ‫ָ‬ ‫בצדקת פזרונו בישראל פזר נתן הונו ורכושו הגדול והעצום‬
‫שטארק‬ ‫ַ‬ ‫צארן פון רבונו של עולם און ווי‬ ‫געמוזט זיין דער ָ‬ ‫והציל כמה וכמה נפשות לקוחים למות ופדם מני שחת‬ ‫טאכטער פון מו"ה‬‫זיין פרוי איז געווען מרת דבורה ע"ה ַא ָ‬
‫זאלן ניצול ווערן פון‬ ‫האבן אידן געמוזט זינדיגן ַאז כדי זיי ָ‬ ‫ָ‬ ‫בווארשא"‪.‬‬
‫בערקזאהן מ"כ ַ‬‫ָ‬ ‫כקש"ת מו"ה דוב בער זללה"ה‬ ‫ווארשא אין‬
‫געווארן אין ַ‬
‫ָ‬ ‫נחום צעלניקער ז"ל‪ .‬זי איז נפטר‬
‫זא בית המקדש‪.‬‬ ‫מאכן ַא ַ‬ ‫האט מען נעבעך געמוזט חרוב ַ‬ ‫כליה ָ‬ ‫לויט ווי עס ווערט דערציילט אין ספר מאיר עיני הגולה‬ ‫יאר תרל"ד‪.‬‬ ‫ָ‬
‫דאס איז פשט אין פסוק כי גדול כים שברך‪ ,‬פון וואו זעהט‬ ‫ָ‬ ‫קאזניצער‬ ‫האבן ר' בערקא און טעמערל געבעטן דעם הייליגן ָ‬ ‫ָ‬ ‫ווארשא‪ ,‬ער איז‬
‫בערגסאהן פון ַ‬
‫ָ‬ ‫‪ ]2‬זיין זון הגביר ר' מאיר‬
‫האסט‬ ‫פאר ַא זינד דו ָ‬ ‫וואס ַ‬ ‫בראך איז‪ָ ,‬‬ ‫ָ‬ ‫מען ווי גרויס דער‬ ‫מגיד ַאז זיי ווילן זוכה זיין צו ַאן איידעם ַא גרויסער תלמיד‬ ‫געווארן י"ח‬
‫ָ‬ ‫יאר תקע"א און ער איז נפטר‬ ‫געבוירן בערך אין ָ‬
‫רא מיטלען‬ ‫ספא ַ‬ ‫ווא ַ‬ ‫געטאן? ווען מען זעהט מי ירפא לך‪ָ ,‬‬ ‫ָ‬ ‫שטאמט פון צדיקים‪ ,‬און אויף די עצה‬ ‫ַ‬ ‫וואס‬‫חכם און ַא יחסן ָ‬ ‫ניסן תרי"ח ָאט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬
‫האט נעבעך געמוזט ָאננעמען צו היילן די אידן און זיי‬ ‫מען ָ‬ ‫טאקע משדך געווען מיט רבי‬ ‫האבן זיי זיך ַ‬ ‫פון דעם מגיד ָ‬ ‫פ"נ‬
‫שטראפן מיט ַא חורבן בית המקדש‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫בא‬ ‫ַ‬ ‫וואס איז געווען ַאן אייניקל פון הייליגן‬ ‫ישכר בעריש הורוויץ ָ‬ ‫מאור נוגה השמש‪ ,‬אם הענן יכסנו‬
‫לויט ווי עס ווערט איבערגעגעבן אין ספרים איז רבי‬ ‫האבן רבי בערקא און‬ ‫רבי רבי שמעלקא זי"ע‪ .‬צו די חתונה ָ‬ ‫יזרח אחר האמש‪ ,‬רוח אם יטהרנו‬
‫‪95‬‬ ‫בהעלותך‪ ,‬י"ח סיון‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, June 24, '16‬‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬

‫פרצים עזבו עליך פרצת‬ ‫מאד מוהר"ר ישכר בעריש הלוי איש הורוויץ זצ"ל אשר כבר‬ ‫בעריש הורוויץ געווען איינער פון די פינף חסידים וועמען‬
‫רעות רבים ‪ .....‬נקבצו‬ ‫מעט מהרבה מתולדות חייהם מצדקותיהם הרבות ומעשיהם‬ ‫האט ַאריבערגעשיקט צו די‬ ‫דער רבי רבי בונם פון ּפשיסחא ָ‬
‫צדיקי ‪ .......‬לא עזבת‬ ‫הטובים לעמם בכלל ולכל אדם בפרט הלא הם כתובים עלי‬ ‫אויסטילער חתונה מלמד זכות אויף דעם דרך פון ּפשיסחא‪.‬‬
‫מפרוס רעבים לא השבת ידיך‬ ‫בווארשוי‪,‬‬
‫ַ‬ ‫מכתבי עתים לישראל ‪ ISRAELIT‬היוצא לאור‬ ‫האט דער רבי רבי בונם געשיקט‬ ‫ווי עס ווערט דערציילט ָ‬
‫עניים ‪ ...........‬אל ביתך‬ ‫ובמגיד זה איזה שנים‪ ,‬כן גם אמי מורתי עטרת ראשי זצ"ל‬ ‫דאס‬ ‫צו די חתונה פינף חסידים פון פינף מדריגות‪ַ :‬א למדן‪ָ ,‬‬
‫נפש‪ .....................‬ערבת‬ ‫היתה תומכת כבוד בעלה אבי עטרת ראשי זצ"ל ותהי גם פרי‬ ‫דאס איז געווען רבי‬ ‫איז געווען דער חידושי הרי"ם; ַא חסיד‪ָ ,‬‬
‫דרכי ישרים לבניך הורית‬ ‫הלולים קדש לד' מעץ אבות ישרים וקדושים בארץ וכמעשי‬ ‫באוויצער; ַא‬ ‫גרא ָ‬
‫לטאקער; ַא בעל לשון‪ ,‬ר' אלעזר ָ‬ ‫פא ַ‬ ‫אלעזר ַ‬
‫יראת ד' ואהבתו בלבם הבאת‬ ‫אבותיה כן רבו מספר כל צדקותיה ומפעלותיה מנעוריה בבית‬ ‫דאס איז געווען רבי בעריש הורוויץ דער איידעם פון‬ ‫נגיד‪ָ ,‬‬
‫לברכה תזכר והם לוית חן לבניך אשר אהבת‬ ‫אבותיה הקדושים זצ"ל עד יום מותה‪ ,‬ומרחוק ומקרוב אלה‬ ‫דאס איז געווען רבי שרגא פייבל פון‬ ‫טעמערל; און ַאן עמקן ָ‬
‫איש נחמד‬ ‫אשר ידעו ואלה אשר שמעו שמעת הטוב‪ ,‬ההולך למרחוק‬ ‫גריצא‪.‬‬
‫הטוב והישר רב‪ ... ......‬בדמעות‪...‬‬ ‫ווארשוי אשר‬ ‫הם יגידו צדקותיה ותהלותיה יביעו‪ ,‬כן גם עיר ַ‬ ‫נאך זיין פטירה‬ ‫געווארן ָ‬‫ָ‬ ‫וואס איז שוין געבוירן‬ ‫זיין זון ָ‬
‫‪ .................‬פגשת‬ ‫הרה וילדה הכבודה בנשים זאת ואבדה עתה כלי חמדתה‪ ,‬כן‬ ‫שרייבט איבער אים אין "המגיד"‪:‬‬
‫צדקתך כסות ומתן בסתר לו ‪.....‬‬ ‫בשעריה נודעו מעשיה כי רבו נהדרו ותהלותיה כל אדם בה‬ ‫אהה לב חלל בקרבי ורוחי ביגון תתמוגג‪ ,‬כי אזכור את אבי‬
‫לעזבאר אויף די מצבה‪,‬‬ ‫ַ‬ ‫דאטום פון די פטירה איז נישט‬ ‫דער ַ‬ ‫יספר‪ ,‬ומרחוק אדמה בנפשי ואראה את כל הכבוד הגדול‬ ‫מורי עטרת ראשי הרב זצ"ל אכנהו ולא ידעתיהו כי נאסף אל‬
‫מאטריקלען ווערט ָאנגעגעבן ַאז ער‬ ‫ווארשעווער ַ‬ ‫ָאבער אין די ַ‬ ‫ווארשוי לה עתה במותה כי היא ואבותיה‬ ‫אשר יעשו אנשי עיר ַ‬ ‫עמיו במבחר עלומיו ואני הייתי אז בבטן ונולדתי אחרי מותו‬
‫נאך בחייה פון זון מוטער ּפערל‬ ‫געווארן אין תרכ"ט‪ָ .‬‬ ‫ָ‬ ‫איז נפטר‬ ‫הקדושים זצ"ל היו כבוד העיר הזאת ותפארתה מימים ימימה‬ ‫וע"כ להקים שמו נקרא עלי שמו ובו אתימר ואכבדה בתפארת‬
‫טאכטער פון טעמערל און רבי בערקא‪.‬‬ ‫מירל‪ ,‬די ָ‬ ‫עד דור אחרון‪.‬‬ ‫קדש!! ודע קורא אבלי! כי כל התהלות אשר כתבתי פה על‬
‫טאכטער הצדקנית החכמנית מרת דרעזיל שיינדל‬ ‫‪ַ ]2‬א ָ‬ ‫ואת אמי מורתי עטרת ראשי היושבת בסתר עליון! אם לא‬ ‫שמות אבותי הקדושים אשר בארץ המה לא כתבתי עוד כלנה‪,‬‬
‫נדא ז"ל פרנס‬ ‫לא ָ‬ ‫ע"ה‪ ,‬די פרוי פון הגאון רבי יהודה הלוי ַ‬ ‫זכיתי בעיני ד' לראותך טרם מותך ולסגור עיניך בטרם עלתה‬ ‫ורק מעט מהרבה אשר מצאתין כתובות בבית מועד לכל חי‬
‫נדא בעל‬ ‫לא ָ‬ ‫בראד בן הגאון רבי אלעזר הלוי ַ‬ ‫ומנהיג דקהלת ָ‬ ‫רוחך לחזות בנועם ד' במעון הרוחות‪ ,‬הן מרחוק אחונן עפר‬ ‫לווארשויא עיר הגולה לאלקים‪ ,‬על מצבות אבותי אלה‬ ‫אשר ַ‬
‫נדא בן‬ ‫לא ָ‬ ‫יד המלך על הרמב"ם בן הגאון רבי ישראל הלוי ַ‬ ‫קבריך ואשקמו בדמעות שליש‪ ,‬סלחי נא לי! אם בשער בת‬ ‫זצ"ל חרותים בעט ברזל נאמן ואמת‪ ,‬כי לא כימים האלה היו‬
‫ּפראג‬
‫ַ‬ ‫נדא זצ"ל פון‬ ‫לא ָ‬ ‫הגאון המפורסם רבינו יחזקאל הלוי ַ‬ ‫רבים אשא שמך על דל שפתי כי קודש הוא‪ ,‬סלחי‪ ,‬ורציני‪ ,‬רצי‬ ‫הימים הראשונים‪ ,‬אז לא הרבו לשבח את המתים על מצבת‬
‫דער בעל נודע ביהודה‪.‬‬ ‫נא! אמרי המעטים האלה אשר יהיו לך למצבת עולם בשער‬ ‫קברים כמו עתה אשר כפי מכסת הכסף אשר ירבו לתת יורשי‬
‫ָאט איז ווי זיינע תולדות ווערן געשילדערט אין די הקדמה‬ ‫בת רבים‪ ,‬ועל מצבת קודש זאת רצי נא נסך דמעותי אשר‬ ‫המת כן יוסיף וירב הכותב הכתבת על מצבתו לספר תהלתו‪,‬‬
‫נדא‬
‫לא ָ‬ ‫צום ספר זכרון אלעזר פון זיין זון הג"ר אלעזר הלוי ַ‬ ‫אסיך עם דמי יחד!! רצי נא והיי סתרה בצל שדי לכך בניך‬ ‫אז כבוד המת ותהלתו שקלו במאזנים‪ ,‬והיה כל המוסף גורע‪,‬‬
‫בראד‪:‬‬ ‫זצ"ל פון ָ‬ ‫ניניך ונכדיך ותהי ברכת ד' עלימו תמיד וכצנה רצונו תעטרמו‬ ‫ואך מעט מהרבה מתהלות המת וצדקותיו כתבו על מצבת‬
‫זאל זיין דער‬ ‫האבן ביי אים מפציר געווען ער ָ‬ ‫פילע ָ‬ ‫הארץ בבגד קרוע‪ ,‬וכותב מספד‬ ‫ובתוכם בנך הצעיר‪ ,‬היושב על ַ‬ ‫קברו לדורות והיה המעט קדש הלולים לד'!!‬
‫בראדער רב‪ ,‬ווייל זיין‬ ‫ָ‬ ‫פאטער דער‬ ‫ממלא מקום פון זיין ָ‬ ‫ונהי בעין תדמע דמוע‪ ,‬ועטו באצבעותיו הרועדות גוע יגוע‬ ‫ווארשא צום‬ ‫געווארן אין ַ‬ ‫ָ‬ ‫רבי בעריש הורוויץ איז נפטר‬
‫שארפער מח און שכל הישר‬ ‫אויסטערלישער זכרון און זיין ַ‬ ‫ומתאבל אליך ברוח נגוע‬ ‫גדלי' שנת תקצ"א אין יונגן עלטער פון בלויז זיבן און דרייסיג‬
‫דאס‬ ‫געמאכט ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט אים‬ ‫אינאיינעם מיט זיין לשון לימודים ָ‬ ‫ישכר בעריש הלוי איש הורוויץ‬ ‫יאר‪ָ .‬אט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬ ‫ָ‬
‫אויסגעלאכט‬
‫ַ‬ ‫האט זיך ָאבער‬ ‫ּפאסיג צו דעם ַאמט‪ .‬ער ָ‬ ‫מערסטע ַ‬ ‫האבן‬
‫מאן הרב רבי בעריש ָ‬ ‫מרת ּפערל מירל ע"ה און איר ַ‬ ‫פ"נ‬
‫האט מקיים געווען די משנה טוב תורה עם דרך‬ ‫דערפון און ער ָ‬ ‫גענוי ווי אירע עלטערן ר' בערקא און טעמערל זוכה געווען זיך‬ ‫איש גדול בישראל שמו‪ ,‬תפארת עמו הרב החריף‪ ,‬גביר‬
‫ביינאכט איז ער געזעסן‬ ‫ַ‬ ‫געהאנדלט און‬ ‫ַ‬ ‫האט ער‬ ‫בייטאג ָ‬ ‫ָ‬ ‫ארץ‪.‬‬ ‫משדך צו זיין מיט חשוב'ע משפחות פון רבנים וגדולי ישראל‪.‬‬ ‫ואדיר ושוע‪ ,‬חכם ונבון בכל דרכיו משכיל‪ ,‬מפורסם בין גדולי‬
‫אויסגעגאנגען צו‬ ‫ַ‬ ‫הארץ‬ ‫און געלערנט‪ .‬פון זיין יוגנט איז זיין ַ‬ ‫ווי עס שיינט איז פון מרת ּפערל מירל איבערגעבליבן ערליכע‬ ‫ישראל לשם ולתפארת‪ ,‬נודע בשערים [במעשיו הישרים]‪,‬‬
‫פארברענגט‬ ‫האט ער ַ‬ ‫טאג ָ‬ ‫עבודה שבלב זו תפלה און יעדן ָ‬ ‫וואס הרב וועבער‬ ‫אינטערעסאנט איז ָ‬
‫ַ‬ ‫אייניקלעך יראי ה'‪.‬‬ ‫בתורת ה' חפצו ובמצותיו מאד‪ ,‬מו"ה ישכר ב"מ מאיר הלוי‬
‫געלאזט טרערן‪,‬‬ ‫ָ‬ ‫האט ער‬ ‫דאווענען און ָאפט ָ‬ ‫פילע שעות מיט ַ‬ ‫לאגיצנע'‬ ‫גענעא ָ‬
‫ָ‬ ‫מערקט ָאן ַאז אין דעם ּפוילישן בוך 'סקיצע‬ ‫הורוויץ‪ ,‬נפטר ביום צו"ג תקצ"א לפ"ק תנצב"ה‬
‫האט‬ ‫פארגעניגן ווען ער ָ‬ ‫אויך שבת איז געווען זיין גרעסטער ַ‬ ‫לאגיע און יחוס פון די ּפוילישע‬ ‫גענא ָ‬
‫ָ‬ ‫וואו עס ערשיינט די‬ ‫האט זיין פרוי מרת ּפערל‬ ‫נאך די פטירה פון רבי בעריש ָ‬ ‫ָ‬
‫האט‬ ‫גארנישט ָ‬ ‫זאגן די שירות ותשבחות‪ָ .‬‬ ‫געלאזט טרערן ביים ָ‬ ‫ָ‬ ‫גבירי'שע משפחות און וואו עס ווערט געשילדערט די‬ ‫מאל‬‫כא ָ‬
‫נא ַ‬
‫טאכטער פון ר' בערקא און טעמערל ָ‬ ‫מירל ע"ה די ָ‬
‫פארברענגען מיט לערנען און‬ ‫צוריקגעהאלטן פון ַ‬ ‫ַ‬ ‫אים נישט‬ ‫בערגסאן משפחה די אייניקלעך פון טעמערל און ר' בערקא‪,‬‬ ‫ָ‬ ‫וואלף לעווין ז"ל פון‬ ‫געהאט מיט מיט הרבני רבי אשר ָ‬ ‫ַ‬ ‫חתונה‬
‫נאך חצות‪.‬‬ ‫דאווענען יעדן שבת לכל הפחות ביז צוויי שעה ָ‬ ‫ַ‬ ‫האבן ָאּפגעקערט פון אידישן וועג‪,‬‬ ‫וואס ָ‬
‫אויך ליידער די ָ‬ ‫האט מאריך ימים געווען לענגער ווי ַאלע קינדער‬ ‫ּפינסק‪ .‬זי ָ‬
‫דאווענען מנחה יעדן‬ ‫ער איז געווען זייער ָאּפגעהיטן צו ַ‬ ‫דערמאנט די קינדער און אייניקלעך פון‬ ‫ַ‬ ‫ווערט בכלל נישט‬ ‫געווארן אין עלטער‬ ‫ָ‬ ‫פון ר' בערקא און טעמערל‪ .‬זי איז נפטר‬
‫טאג בזמנה ובכונה יתירה מיט מסירות נפש ממש‪ .‬ווער עס‬ ‫ָ‬ ‫האט הרב וועבער מיט דער הילף פון‬ ‫ּפערל מירל‪ .‬למעשה ָ‬ ‫ווארשא‪.‬‬‫יאר‪ ,‬ט"ו תמוז תרל"ט און זי ליגט אין ַ‬ ‫פון ַאכציג ָ‬
‫דאווענען מנחה מיט זיין עבודה און‬ ‫נאר געזען ַ‬ ‫האט אים ָ‬ ‫ָ‬ ‫דאקומענטן‬ ‫מאטריקלען און מצבות און ַאנדערע ָ‬ ‫פארשידענע ַ‬ ‫ַ‬ ‫באוויינט איר אין‬ ‫אויבנדערמאנטער רבי בעריש ַ‬
‫ַ‬ ‫איר זון דער‬
‫האט זיכער מהרהר געווען בתשובה‪.‬‬ ‫השתפכות הנפש ָ‬ ‫באוויזן ַאהערצושטעלן די שלשלת‬ ‫פארשידענע מקורות ַ‬ ‫און ַ‬ ‫'המגיד'‪:‬‬
‫נאך פון די יונגע‬ ‫זיין כח אין צדקה איז געווען להפליא און ָ‬ ‫וואס זענען‬ ‫היחס פון ּפערל מירל מיט אירע אייניקלעך ָ‬ ‫מינסק‪ ,‬שבעה עשה בתמוז תרל"ט‪ ,‬קול נהי ארימה ואודיע‬
‫האט ער זיך אויסגעצייכנט אין דעם צו געבן צדקה יותר‬ ‫יארן ָ‬ ‫ָ‬ ‫קאליבער‪.‬‬ ‫גלייכצייטיג געווען מיוחסים פון העכסטן ַ‬ ‫בשעת בת רבים לאוהבי ורעי וכל יודעי שמי מרחוק ומקרוב‬
‫נאך דערצו מיט השכל ודעת ַאזוי ַאז דער‬ ‫מכפי יכלתו און ָ‬ ‫*‬ ‫מווארשוי‪ ,‬השמועה הרעה‬ ‫טעלעגראף ַ‬
‫ַ‬ ‫כי היום באה אלי ע"י‬
‫זאל זיך נישט שעמען דערמיט‪ .‬תענית אסתר פלעגט‬ ‫מקבל ָ‬ ‫הרב הגאון רבי ישכר בעריש הורוויץ און זיין פרוי מרת‬ ‫אשר הושיבתני במחשכי יגון נורא ותכס אלי באבל איום‬
‫צוואנציגערס‬ ‫האלבער ָ‬ ‫ער מפריש זיין ביי מחצית השקל דריי ַ‬ ‫פאלגנדע קינדער‪:‬‬ ‫געהאט די ָ‬‫ַ‬ ‫האבן‬
‫ּפערל מירל ָ‬ ‫כי אמש ביום א' ט"ז לחדש תמוז בבקר שעה ששית באה‬
‫האט ער‬ ‫פאר ַאן עובר ָ‬ ‫פאר יעדן נפש אין זיין משפחה אויך ַ‬ ‫ַ‬ ‫ווארשא‪.‬‬
‫‪ ]1‬הרבני רבי פרץ מענדל הלוי הורוויץ ז"ל פון ַ‬ ‫שמשי ולוקחה מעל ראשי עטרת תפארתי היא אמי מורתי‬
‫נגעזאגט זיינע איידעמער‬ ‫ָ‬ ‫האט ָא‬ ‫געגעבן דעם סכום און ער ָ‬ ‫טאכטער‬ ‫געהאט מיט מרת חיה ע"ה‪ַ ,‬א ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫ער ָ‬ ‫הכבודה בנשים‪ ,‬ומנשים באהל תברך הצנועה המפורסמת‬
‫אויך צו געבן דעם סכום‪.‬‬ ‫קאלישער רב ַאן איידעם פון‬ ‫פון הגאון רבי משה אפרים זצ"ל ַ‬ ‫בצדקותיה ונודעת לשם ולתהלה בארצות מרת ּפעריל מיריל‬
‫רבי יהודה איז געווען ראש המדברים בכל מקום‪ ,‬ווען עס‬ ‫בראדער רב‪ ,‬מחבר ספר‬ ‫סניפאלער זצ"ל‪ָ ,‬‬ ‫ָ‬ ‫קרא‬
‫הגאון רבי מאיר ַ‬ ‫זצ"ל כי לקחה אלהים במעון רוחות שמימה בעטרת תפארת‬
‫רא‬
‫ספא ַ‬ ‫ווא ַ‬ ‫צוזאמענגעקומען די חשובי העיר אויף ָ‬ ‫ַ‬ ‫נאר‬‫זענען ָ‬ ‫מאטריקל איבער די פטירה‬ ‫יד המאיר‪ .‬ווי מען זעהט אין די ַ‬ ‫שיבה כבת שמונים לשנות חייה עלי אדמות‪ ,‬היא היתה בת‬
‫זאל‬ ‫האט יעדער ַארויסגעקוקט צו אים ער ָ‬ ‫וויכטיגן ענין ָ‬ ‫טאכטער‬ ‫דערמאנט זיין ָ‬
‫ַ‬ ‫קאלישער רב וואו עס ווערט‬ ‫פון דעם ַ‬ ‫לאדוני אבי הצדיק נציב אחד אשר בארץ‪ ,‬שר וגדול יצא‬
‫רויסגעזאגט זיינע רייד פון‬ ‫ָ‬ ‫האט ַא‬ ‫ווארט‪ .‬ווען ער ָ‬ ‫זאגן זיין ָ‬ ‫ָ‬ ‫ווארשא‪ .‬אויך‬‫חיה‪ ,‬די ווייב פון רבי פרץ מענדל הורוויץ אין ַ‬ ‫שמו בכל הארץ‪ ,‬נזר ישראל ומבטח עז בצרתם‪ ,‬לפני מלכים‬
‫האט יעדער איינער מקבל געווען‬ ‫הארץ ָ‬ ‫רשטאנדיג ַ‬ ‫ַ‬ ‫פא‬
‫זיין ַ‬ ‫ווארשא ביים געבורט פון די קינדער‬ ‫מאטריקלען אין ַ‬ ‫אין די ַ‬ ‫יתיצב מגן עזרתם‪ ,‬הגביר האדיר נדבת לבבו מפליאה פלאים‬
‫האט מען ַארויפגעלייגט אויף אים דעם‬ ‫לאנג ָ‬ ‫יארן ַ‬ ‫זיין דיעה‪ָ .‬‬ ‫פאטער‬ ‫דערמאנט דער ָ‬‫ַ‬ ‫צומאל‬‫ָ‬ ‫פון רבי מענדל פרץ ווערט‬ ‫בערקזאהן זצ"ל‪ ,‬ולאמי זקנתי הכבודה בנשים‬ ‫ָ‬ ‫מוהר"ר דובער‬
‫האט ָאנגעפירט‬ ‫בראד און ער ָ‬ ‫ּפאסטן פון פרנס ומנהיג פון ָ‬ ‫ָ‬ ‫צומאל ַאלס רבי אפרים‪ .‬ווי‬
‫ָ‬ ‫פון מרת חיה ַאלס רבי משה און‬ ‫הצדקת היקרה גבירה מפורסמת בארץ בין שרים היתה גברת‬
‫האט‬ ‫די קהלה בלב טהור ונפש חפיצה במועצות ודעת‪ .‬ער ָ‬ ‫דאס היינו הך‪.‬‬ ‫געשמועסט איז ָ‬ ‫ולעמה מחסה בצר עזרת בצרה וברבבותיהם אין כמוה נדיבת‬
‫שטאט בכלל און יעדן יחיד בפרט‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫פאר די טובה פון‬ ‫געזארגט ַ‬ ‫ָ‬ ‫יאר‬‫ווארשא אין ָ‬ ‫געווארן אין ַ‬
‫ָ‬ ‫ר' מענדל פרץ איז נפטר‬ ‫רוח מרת טעמעריל זצ"ל‪ ,‬ובעלה הראשון היה לאמי עטרת‬
‫דערמאנטע הקדמה גיט איבער זיין זון דער גאון‬ ‫ַ‬ ‫אין די‬ ‫תרכ"ט‪ָ .‬אט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬ ‫ראשי זצ"ל הוא אבי מורי עטרת ראשי איש גדול בישראל‬
‫פארשידענע‬ ‫זלאטשוב ַ‬ ‫נדא זצ"ל פון ָ‬ ‫לא ָ‬ ‫רבי ישראל הלוי ַ‬ ‫איש אהוב נכבד ומפואר המפורסים התורני והרבני מו"ה‬ ‫שמו פאר עמו הרב החריף גביר ואדיר ושוע וחכם ונבון‪ ,‬בכל‬
‫וואס מיר וועלן ברענגען אין‬ ‫יארן‪ָ ,‬‬ ‫פרטים איבער זיינע יונגע ָ‬ ‫פרץ מנחם מענדיל בהרב הצדיק החריף מוה"ר‬ ‫דרכיו משכיל מפורסם בין גדולי ישראל לשם ולתפארת נודע‬
‫קומענדיגן נומער אי"ה‪.‬‬ ‫ישכר בעריש הלוי איש הורוויץ זצ"ל‬ ‫בשערים במעשיו הישרים‪ ,‬בתורת ד' היה חפצו ובמצותיו חפץ‬
 ‫קהילות‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬ ‫‪DER YID‬‬
‫שלח‪ ,‬כ"ה סיון‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, July 1, '16‬‬
‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬
‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬ ‫‪82‬‬

‫מצבות‬
‫עניו ושפל רוח ודכא‪ ,‬עיני מאירות ולשונו רכה‬ ‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬
‫עבודתו קדושה וחכמתו זכה עסק התורה אומנתו‬
‫זך לבבו ומעשיו ישרים‪ ,‬זרעו וצדק משרים‬
‫זוכה ומזכה זקנים ונערים זכר עולם צדקתו‬
‫רודף חסד וצדקה‪ ,‬רחום לכל איש צר ומועקה‬
‫רב טוב יקבל מיד ה' החזקה רחבו עדן מנוחתו‬

‫געווארן י"א שבט תרס"א‪.‬‬‫ָ‬

‫ת' נ' צ' ב' ה'‬
‫זיין פרוי מרת מלכה איז נפטר‬
‫ָאט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬
‫מצבת קבורת‬
‫דערציילן‬
‫האשה החשובה הצדקנית החכמנית‬
‫עטרת בעלה ועדי' כל משפחתי'‬
‫משמחת את המקום משמחת‬
‫את הבריות כלילת כל מדות טובות‬
‫מרת מלכה בת הרב המנוח מו"ה‬
‫שלמה זלמן ראַּפאַּפאָרט זללה"ה‬
‫בן הרב הצדיק הקדוש ר' שמאי‬
‫מאוסטרהא זצ"ל אשת נעורים‬
‫משל הרב ר' אלעזר סג"ל לנדא נ"י‬
‫עלתה נשמתה למרומים ביום‬
‫ה' י"א שבט שנת תרס"א לפ"ק‬
‫מחלצות הוד תלבשי בהיכל אורה‬ ‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫ועליך יזרח נר מצוה ואור תורה‬ ‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫לבך לב טהור לאורו נסעת נתיב חייתך‬ ‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫גמלת טוב לבעלך תורתו תורתך‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬
‫כלכלת לחם ומזון לרעבים ברצון קודש‬
‫שמך הטוב ילוה לעד כורת בחצי חודש‬ ‫ספר זכרון אלעזר ער איז געבוירן שבת קודש י"ב טבת תר"ב‬ ‫[שלוס פון פאָריגן נומער]‬
‫הן אלה קצות דרכיך וכלם מי יביע‬ ‫גאר ַא גרויסער‬ ‫בראד‪ַ .‬אלס בחור איז ער שוין געווען ָ‬ ‫ָ‬ ‫אין‬ ‫דערמאנטע הקדמה גיט איבער זיין זון דער גאון רבי‬ ‫ַ‬ ‫אין די‬
‫בשמים ממעל הם כתובים וזהרם עליך‬ ‫האט משים געווען לילות כימים און געלערנט‬ ‫מתמיד ער ָ‬ ‫פארשידענע פרטים‬ ‫זלאטשוב ַ‬ ‫נדא זצ"ל פון ָ‬ ‫לא ָ‬ ‫ישראל הלוי ַ‬
‫ת' נ' צ' ב' ה' יופיע‬ ‫האט חתונה ערב‬ ‫געדאוונט מיט ַא קול פון ַא לייב‪ .‬ער ָ‬ ‫ַ‬ ‫און‬ ‫יארן‪:‬‬ ‫איבער זיינע יונגע ָ‬
‫איבערגעלאזט קיין קינדער און זיין‬
‫ָ‬ ‫האבן נעבעך נישט‬ ‫זיי ָ‬ ‫שבת קודש י"ז שבט תרכ"ג מיט מרת מלכה ע"ה בת הרב‬ ‫יאר תקפ"ט זייענדיג אין‬ ‫געהאט אין ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫ער ָ‬
‫האט ַארויסגעגעבן זיין ספר‬ ‫נדא ָ‬‫לא ָ‬
‫ברודער הגאון רבי ישראל ַ‬ ‫ּפארט ז"ל בן הגאון רבי שמאי‬ ‫ּפא ָ‬
‫רא ַ‬‫החסיד ר' שלמה זלמן ַ‬ ‫האט‬ ‫יאר און עטליכע חדשים‪ .‬ער ָ‬ ‫עלטער פון בלויז דרייצן ָ‬
‫זכרון אלעזר אויף מסכת שקלים‪ .‬אין די הקדמה שרייבט ער‬ ‫ישכר מאוסטראה‪ַ ,‬אן אייניקל פון הגאון רבי זלמן ּפערליש פון‬ ‫יאר וואו ער‬ ‫ווארשא ַארום צען ָ‬ ‫געוואוינט ביי זיין שווער אין ַ‬
‫וואונדערליכע ענינים פון די גדלות פון זיין ברודער‪.‬‬ ‫פאר די תלמוד תורה‬ ‫בראד‪ .‬ער איז געווען ַא גרויסער עסקן ַ‬ ‫ָ‬ ‫האפטן צו דעם גאון החסיד דער גערער רבי בעל‬ ‫בא ָ‬ ‫האט זיך ַ‬ ‫ָ‬
‫‪ַ ]2‬א זון הבחור החריף ירא ה' ישכר בעריש ז"ל נפטר‬ ‫בראד און ַא גרויסער נדבן ווען ער איז געווען ַאן עושר‬ ‫אין ָ‬ ‫באזעצט אין‬ ‫האט זיך ַ‬ ‫חידושי הרי"ם זצ"ל און אויך ווען ער ָ‬
‫נאך ַאלס בחור‪.‬‬‫געווארן ָ‬
‫ָ‬ ‫האט ער אויך‬‫און אויך שּפעטער ווען ער איז געווען ַא יורד ָ‬ ‫נגעהאלטן מיט אים ַא קשר דורך‬ ‫ַ‬ ‫האט ער ָא‬ ‫יאר ת"ר ָ‬ ‫בראד אין ָ‬ ‫ָ‬
‫למעשה ווי עס שיינט איז פון מרת דרעזיל שיינדל ע"ה‬ ‫האט ער מכבד געווען‬ ‫שטארק ָ‬‫ַ‬ ‫גאר‬
‫נגעהאלטן זיין נדיבות‪ָ .‬‬ ‫ַ‬ ‫ָא‬ ‫סאדיגורא‬ ‫געפארן קיין ַ‬ ‫ָ‬ ‫בריוו‪ .‬ווען דער חידושי הרי"ם איז‬
‫טאג נישט געבליבן קיין דורות‪.‬‬ ‫ביים היינטיגן ָ‬ ‫מאלטשי הינדא ע"ה‪.‬‬ ‫פאטער'ס רביצין מרת ַ‬ ‫זיין ָ‬ ‫מקבל צו זיין פני רבינו הקדוש והטהור מרוזין זיע"א איז ער‬
‫בראד‬
‫טאלנער זי"ע איז געווען אין ָ‬ ‫ווען הרה"ק רבי דוד'ל ָ‬ ‫איינגעשטאנען ביי רבי יהודה‬ ‫ַ‬ ‫בראד און ער איז‬ ‫דורכגעפארן ָ‬ ‫ָ‬ ‫ַא‬
‫איצט קערן מיר זיך צוריק צו די קינדער פון ּפערל מירל די‬ ‫האט רבי אלעזר זיך מסתופף געווען‬ ‫ראש השנה תרל"ט ָ‬ ‫געהאט ַא זילבערנעם בעכער און ַא‬ ‫ַ‬ ‫האט‬‫נדא‪ .‬רבי יהודה ָ‬ ‫לא ָ‬ ‫ַ‬
‫טאכטער פון טעמערל‪:‬‬ ‫ָ‬ ‫בצילו‪.‬‬ ‫האט אים געגעבן ַא‬ ‫וואס דער חידושי הרי"ם ָ‬ ‫באק ּפושקע ָ‬ ‫טא ַ‬ ‫ַ‬
‫האט‬‫ווארשא ער ָ‬ ‫ג] מו"ה משה ישראל הלוי הורוויץ פון ַ‬ ‫יאר‪,‬‬
‫געווארן אין עלטער פון דריי און זעכציג ָ‬ ‫ָ‬ ‫ער איז נפטר‬ ‫באזוך ביי אים אין שטוב‪.‬‬ ‫מתנה אויף יענעם ַ‬
‫טאכטער פון הרבני מו"ה‬ ‫געהאט מיט מרת הינדא ַא ָ‬ ‫ַ‬ ‫חתונה‬ ‫פאטער הג"ר יהודה זצ"ל כ"ד שבט‬ ‫יארצייט פון זיין ָ‬ ‫אין די ָ‬ ‫פארציילט איז הרה"ק רבי מנחם‬ ‫דארט אויך ַ‬ ‫ווי עס ווערט ָ‬
‫האט זיך שוין משדך געווען מיט‬ ‫וואס ָ‬‫נחום צעלניקער‪ָ ,‬‬ ‫בראד‪ .‬רעכטס פון הרה"ק רבי‬ ‫תרס"ה לפ"ק‪ ,‬און ער ליגט אין ָ‬ ‫ווארשא אויף ש"ק פרשת‬ ‫מקאצק זי"ע געווען אין ַ‬ ‫ָ‬ ‫מענדל‬
‫טעמערל'ס משפחה זייענדיג דער שווער פון ר' ישעי' בן ר'‬ ‫בראדער רבי‪.‬‬
‫לאוויטש זי"ע ָ‬ ‫מיכא ָ‬
‫ָ‬ ‫מרדכי‬ ‫נדא איז ביי אים אויך געווען‬ ‫לא ָ‬ ‫אמור תקצ"ג און רבי יהודה ַ‬
‫גבריאל דער זון פון טעמערל‪.‬‬ ‫ָאט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬ ‫ַא יוצא ונכנס‪.‬‬
‫ווארשא כ"ט ניסן‬ ‫געווארן אין ַ‬‫ָ‬ ‫מרת הינדא איז נפטר‬ ‫מצבת קבורת הרב הגאון הצדיק‬ ‫געהאט קיינע‬‫ַ‬ ‫נדא נישט‬ ‫לא ָ‬ ‫האט רבי יהודה ַ‬ ‫יארן ָ‬ ‫לאנגע ָ‬ ‫ַ‬
‫תרמ"ה‪ָ .‬אט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬ ‫חסיד וותיק פומיו מגירסא לא פסיק‬ ‫געהאט זיין עלטסטן‬ ‫ַ‬ ‫האט ער‬ ‫קינדער ערשט אין איר תרי"ב ָ‬
‫פה טמונה‬ ‫קנה חכמה במדה גדושה למד כל ימיו בטהרה‬ ‫באלד‬ ‫נדא זצ"ל וועמען מיר וועלן ַ‬ ‫לא ָ‬ ‫זון הגאון רבי אלעזר ַ‬
‫אשה החשובה והזקנה‬ ‫ובקדושה למד וקיים קאמרינן מאן יהיב לן‬ ‫באשרייבן‪.‬‬ ‫ַ‬
‫מרת הינדא בת ר' נחום‬ ‫מעפריו ועיינין מלינן אוהב ה' בכל לבבו‬ ‫יאר‬‫געווארן יונגערהייט אין ָ‬ ‫ָ‬ ‫מרת דרעזיל שיינדל איז נפטר‬
‫צעלניקער‬ ‫נפשו ומאודו חבר ליראיו ואת ישרים סודו‬ ‫תר"ה אויך בחייה פון איר מוטער מרת ּפערל מירל ע"ה‪ .‬איר‬
‫אשת ר' ישראל משה הלוי‬ ‫כקש"ת מוהר"ר אלעזר סג"ל לנדא זללה"ה‬ ‫געהאט‬
‫ַ‬ ‫מאל חתונה‬ ‫כא ָ‬ ‫נא ַ‬ ‫האט ָ‬ ‫נדא ָ‬ ‫לא ָ‬ ‫מאן הגאון רבי יהודה ַ‬ ‫ַ‬
‫האראוויטץ‬ ‫בן לאביו הרב הגדול והחסיד מו"ה יהודא זצ"ל‬ ‫נדא‬
‫לא ָ‬ ‫מאלטשי הינדא בת הגאון רבי סענדרל ַ‬ ‫מיט הרבנית ַ‬
‫נפטרה ך"ט ניסן‬ ‫בהגאון מוהר"ר אלעזר זצ"ל אב"ד דפה"ק‬ ‫לבערשטאט‬
‫ַ‬ ‫הא‬
‫מאהליב ַאן אייניקל פון הגאון רבי הירשלי ַ‬ ‫פון ָ‬
‫תרמ"ה לפ"ק‬ ‫בעהמח"ס יד המלך‪ ,‬ולאמו הצדקנית וחכמנית‬ ‫בעל כוס הישועות‪.‬‬
‫ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫מרת שיינדיל דרעזיל נבג"מ בת הרב הגדול‬ ‫דא ַאריין באריכות איבער די משפחה‬ ‫הרב וועבער גייט ָ‬
‫געהאט אין‬
‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫טאכטער גיטל ברכה ע"ה זי ָ‬ ‫ד] ַא ָ‬ ‫החסיד המפורסם הגביר הנדיב שלשלת‬ ‫וואס צוליב דעם‬ ‫מאלטשי הינדא און איר יחוס‪ָ ,‬‬ ‫פון הרבנית ַ‬
‫בערקזאן‪ַ ,‬א‬
‫ָ‬ ‫יאר תקצ"ט צו איר קרוב ר' שלמה‬ ‫ווארשא אין ָ‬ ‫ַ‬ ‫היוחסין כקש"ת מו"ה ישכר דוב הלוי הורוויץ‬ ‫דא מעתיק זיין‪ ,‬ויותר ממה‬ ‫אריכות קענען מיר עס איצט נישט ָ‬
‫ווארשא‪ .‬ר' שלמה‬ ‫בערקזאן פון ַ‬
‫ָ‬ ‫זון פון איר פעטער ר' יעקב‬ ‫זללה"ה מוואַרשא נפטר לחיי עוה"ב בן ס"ג שנה‬ ‫שקראתי לפניכם כתוב אויף דעם חיבור מיוחד איבער דעם‬
‫מאל חתונה‬ ‫כא ָ‬
‫נא ַ‬
‫האט ָ‬ ‫געווארן אין איר תרי"ב‪ .‬זי ָ‬ ‫ָ‬ ‫איז נפטר‬ ‫יום ב' כ"ד שבט סתרה ל' בסתר עליון יתלונן‬ ‫בערגסאהן אייניקלעך פון די‬ ‫ָ‬ ‫שלשלת היוחסין פון משפחת‬
‫ראזענבערג‪ .‬זי איז נפטר‬ ‫נאמען ָ‬ ‫געהאט מיט איינעם מיט'ן ָ‬ ‫ַ‬ ‫איש צדיק תמים אחד הנשאים והרמים‬ ‫מאן רבי בערקא ז"ל‪.‬‬ ‫צדקנית טעמערל ע"ה און איר ַ‬
‫יאר תרט"ו אויך בחיי‬ ‫יאר אין ָ‬ ‫געווארן אין עלטער פון דרייסיג ָ‬ ‫ָ‬ ‫אח לחסידים ולחכמים ארץ מלאה תהלתו‬ ‫געווארן כ"ד שבט תרמ"א‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫נדא איז נפטר‬ ‫לא ָ‬ ‫רבי יהודה הלוי ַ‬
‫אמה מרת ּפערל מירל ע"ה‪.‬‬ ‫למד הרבה תורה‪ ,‬לבבו מלא אורה‬ ‫זיינע קינדער זענען געווען‪:‬‬
‫האבן געקענט אויסלייענען פון די מצבה‪:‬‬ ‫וואס מיר ָ‬ ‫ָאט איז ָ‬ ‫לקחו זך ויראתו טהורה‪ ,‬לאמונה נודעה גבורתו‬ ‫בראד בעל המחבר‬ ‫נדא פון ָ‬ ‫לא ָ‬ ‫‪ ]1‬הגאון רבי אלעזר הלוי ַ‬
‫‪83‬‬ ‫שלח‪ ,‬כ"ה סיון‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, July 1, '16‬‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬

‫המציבה‪:‬‬ ‫בהרבני המנוח מוהר"ר דוב בער ז"ל‬ ‫פ"נ‬

‫איש הלך בדרך תמים‬ ‫בערקזאהן‪ ,‬נפטר בש"ק ויו אלול‬ ‫מ' חי' גיטל בת ‪ ..‬ישכר זצ"ל הלוי הורוויץ‬
‫צדקה וחסד עשה כל הימים‬ ‫שנת תרט"ז לפ"ק תנצב"ה‬ ‫‪.....‬‬
‫בניו הדריך בדרכי ישרים‬ ‫ווי עס ווערט איבערגעגעבן איז ער געווען ַא איד ַא‬ ‫‪.....‬‬
‫ונהנה מיגיע כפיו כל הימים‬ ‫נאמען‬ ‫גרויסע בעל צדקה און בר אוריין און מיר געפינען זיין ָ‬ ‫‪.....‬‬
‫ירא אלקים ועסק במצות‬ ‫פארשידענע מודעות אינאיינעם מיט‬ ‫אונטערגעשריבן אויף ַ‬ ‫‪ . ...............‬אחריתה מהר‬
‫ה"ה מו"ה עמנואל אברהם‬ ‫געווארן ו' אלול תרט"ז לפ"ק‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫ווארשא‪ .‬ער איז נפטר‬ ‫די גדולי ַ‬ ‫‪ ........ .....‬חוטר מגזע ישרים‬
‫בן ר' יעקב דוד‬ ‫זיין פרוי איז געווען די בעלת המציבה מרת חנה רייכל‬ ‫‪ ............‬בחוצות ובשערים‬
‫בערגסאן‬ ‫טאכטער פון הגאון רבי צבי הירש הלוי הורוויץ פון‬ ‫ע"ה ַא ָ‬ ‫‪ ........ .....‬עטרת בעלה היתה‬
‫נפטר כ"ט שבט תרע"א לפ"ק‬ ‫ווישניצא ַא זון פון הגאון רבי יעקב הורוויץ רב אין קאטלבורג‪,‬‬ ‫‪.....‬‬
‫בשנת פ"ג לימי חייו‬ ‫ַאן איידעם פון הרה"ק רבי שמעלקא פון ניקלשבורג‪ .‬זי איז‬ ‫‪......... ......‬בחצי ימיה הנעימים‬
‫ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫ווארשא ו' תשרי תרכ"א און זי ליגט נעבן‬ ‫געווארן אין ַ‬ ‫ָ‬ ‫נפטר‬ ‫‪ ................. ...... ......‬תמימים‬
‫[ועוד כמה שורות בלועזית]‬ ‫מאן‪ָ .‬אט איז איר נוסח המציבה‪:‬‬ ‫איר ַ‬ ‫‪ . .....................‬שולם בכפלים‬
‫איצט גייען מיר צוריק צו שילדערן די משפחה פון טעמערל‪:‬‬ ‫ציור יד פתוחה ישמיע לכל עובר‬ ‫‪........ ......‬‬
‫האט‬‫ווארשא ער ָ‬ ‫בערקזאהן פון ַ‬‫ָ‬ ‫ד] הגביר מו"ה יהודה‬ ‫כפה פרשה לעני וידיה שלחה לאביון‬ ‫‪......... ................. ...‬בשמים‬
‫טאכטער פון הגאון רבי אהרן יהושע‬ ‫געהאט מיט די ָ‬ ‫ַ‬ ‫חתונה‬ ‫מצבת קבורת‬ ‫‪.........................‬המפורסמת‬
‫ראוויטש ַא זון פון הגאון רבי‬ ‫אליהו הערצפעלד אבד"ק ַ‬ ‫האשה החסידה המפורסמת בצדקותיה מרת‬ ‫‪.................‬‬
‫שלמה דובעריש הערצפעלד אבד"ק לוביטש וגלוגא דער‬ ‫חנה רייכעל בת הרב הגאון פאר הדור מו"ה צבי‬ ‫‪..........................‬ת' נ' צ' ב' ה'‬
‫איידעם פון פני יהושע און ַא זון פון דעם גאון רבי הערשלע‬ ‫הירש הלוי זצ"ל אבד"ק ווישניצא נכד הרב הגאון‬ ‫טאכטער רחל טויבא‪.‬‬ ‫ה] ַא ָ‬
‫לבערשטאט בעל כוס הישועות‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫הא‬
‫ַ‬ ‫הצדיק מו"ה שמעלקי אבד"ק ניקעלשפורג‬ ‫ווארשא כ"ט שבט‬ ‫ו] ַא זון שלמה אברהם‪ .‬געבוירן אין ַ‬
‫פארשידענע קול‬ ‫אויך זיין חתימה געפינען מיר אויף ַ‬ ‫אשת הרב הצדיק המנוח מו"ה יעקב דוד‬ ‫תקפ"א‬
‫ווארשא‪.‬‬ ‫קורא'ס און מודעות פון גדולי ַ‬ ‫בערעקזאהן זצ"ל‬ ‫ווארשא תקפ"ה‬ ‫טאכטער שרה רוחמה‪ ,‬געבוירן אין ַ‬ ‫ז] ַא ָ‬
‫בערקזאהן‬
‫ָ‬ ‫געהאט איין זון הרבני מו"ה שלמה‬ ‫ַ‬ ‫נאר‬
‫האבן ָ‬ ‫זיי ָ‬ ‫חיים נצח הנהלת לך פה בתבל‬ ‫האט‬‫ווארשא‪ .‬ער ָ‬ ‫ח] ַא זון מו"ה יוסף הלוי הורוויץ ז"ל פון ַ‬
‫יאר תקצ"ב‬ ‫ווארשא ער איז געבוירן בשנת תקע"ד‪ .‬אין ָ‬ ‫ז"ל פון ַ‬ ‫רבים יזכרו יום מותך בנהי ואבל‬ ‫יאר תרט"ו מיט מרת פעריל לאה ע"ה ַא‬ ‫געהאט אין ָ‬ ‫ַ‬ ‫חתונה‬
‫טאכטער פון‬ ‫געהאט מיט מרת בילא ע"ה די ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט ער חתונה‬ ‫ָ‬ ‫כי עתותיך לצדקה פה כלית‬ ‫לפסאהן פון ּפינסק ַאן איידעם‬ ‫ָ‬ ‫ווא‬
‫טאכטער פון רבי אליהו ָ‬ ‫ָ‬
‫שקלאווער איז‬
‫ָ‬ ‫ווארשא‪ .‬ר' דד‬ ‫שקלאווער פון ַ‬ ‫ָ‬ ‫הרבני רבי דוד‬ ‫כי עתותיך לצדקה פה כלית‬ ‫שיינקאּפף הנקרא רב‬‫ָ‬ ‫פון הרב הגביר המפורסם רבי חיימ'קע‬
‫געווען ַאן איידעם ביי הג"ר יוסף מאי ז"ל דער איידעם פון‬ ‫בית תפארת לזבול עולם לך בנית‬ ‫קארלין ַאן איידעם פון הגאון שלמה‬ ‫חיימ'קע עכסה'ס פון ַ‬
‫טאקע אין‬‫הגאון רבי ישעי' ּפיק בערלין זצ"ל‪ .‬ר' שלמה איז ַ‬ ‫צדקך במרומים ינחך‪ ,‬הי' לך אור זרוח‬ ‫זלמן ליּפשיץ פון סלוצק‪ .‬פון איז געבליבן אייניקלעך אין‬
‫געווארן ל"ע ַא‬
‫ָ‬ ‫ָאנהויב געווען ַא נגיד ָאבער ער איז שּפעטער‬ ‫הוא לעולם ועד נשאך לחיות חיי רוח‬ ‫פראנקפורט דמיין‪.‬‬ ‫ַ‬
‫באטיטלט ַאלס‬ ‫טאקע נישט ַ‬ ‫יורד‪ .‬אויף זיין מצבה ווערט ער ַ‬ ‫זרע צדקתך זרעת פה בחיים‬ ‫ט] הרבני רבי בעריש הלוי הורוויץ‪ .‬ער איז געבוירן ַא חודש‬
‫נגיד ווי עס איז געווען איינגעפירט אין יענע צייטן‪.‬‬ ‫לקצור מאה שערים עלית השמים‬ ‫אויפגעוואקסן ביי‬
‫ַ‬ ‫פאטער און ער איז‬ ‫נאך די פטירה פון זיין ָ‬ ‫ָ‬
‫ווארשא י"ז תשרי‬ ‫געווארן אין ַ‬
‫ָ‬ ‫מרת בילא ע"ה איז נפטר‬ ‫רוחה שבה לצור חצבה‬ ‫מאן פון מרת ּפערל מירל ע"ה הרבני רבי אשר‬ ‫דעם צווייטן ַ‬
‫תרמ"א ָאט איז דער נוסח פון איר מציבה‪:‬‬ ‫ביום א' ז' תשרי שנת תרכ"א לפ"ק‬ ‫דערנאך אין‬
‫ָ‬ ‫האט געוואוינט אין ּפינסק און‬ ‫וואלף לעווין‪ ,‬ער ָ‬ ‫ָ‬
‫פ"נ‬ ‫ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫געווארן ערב יום‬
‫ָ‬ ‫ווארשא‪ .‬זיין ווייב מרים מלכה איז נפטר‬ ‫ַ‬
‫אשה הלכה בדרך תמים נצר ממיוחסים‬ ‫פאלגנדע קינדער‪:‬‬ ‫געהאט די ָ‬ ‫ַ‬ ‫האבן‬ ‫זיי ָ‬ ‫וואס זייער‬
‫טאכטער ָ‬ ‫געהאט ַא זון און ַא ָ‬‫ַ‬ ‫האבן‬ ‫כיפור תר"מ‪ .‬זיי ָ‬
‫רמים בת רב בשערים נודע שמו‬ ‫געהאט מיט ר'‬ ‫ַ‬ ‫טאכטער רויזא‪ ,‬געבוירן תק"ע חתונה‬ ‫‪ַ ]1‬א ָ‬ ‫קאנט‪.‬‬‫בא ַ‬
‫פארלייפיג נישט ַ‬ ‫נעמען זענען אונז ָ‬
‫ר' דוד שקלאווער ע"ה חתן רב גדול‬ ‫נדא‪.‬‬
‫לא ָ‬ ‫שלמה ַ‬ ‫געשלאסן די רשימה פון די קינדער פון‬ ‫ָ‬ ‫האבן מיר‬ ‫מיט דעם ָ‬
‫ר' יוסף מאַס אשר יצא שמו בהדפיסו‬ ‫געווארן אין‬ ‫ָ‬ ‫‪ַ ]2‬א זון ישראל‪ .‬געבוירן אין תק"ע נפטר‬ ‫מאן‬
‫טאכטער פון טעמערל און איר ַ‬ ‫מרת ּפערל מירל ע"ה די ָ‬
‫ש"ס חתן הגאון ר' ישעי' פיק‬ ‫יאר תקצ"ב‪.‬‬ ‫צוואנציג ָ‬ ‫עלטער פון ָ‬ ‫דער תלמיד חכם און חסיד רבי בעריש הורוויץ זצ"ל‪.‬‬
‫אשר לבבלי הגהות הדפיס‬ ‫האט‬ ‫טאכטער מרת פרומט געבוירן אין תקע"ד‪ ,‬זי ָ‬ ‫‪ַ ]3‬א ָ‬
‫האשה הצנועה והמהוללה מ' ביילא‬ ‫געהאט מיט הרב החריף מו"ה עזריאל הלוי הורוויץ ַא‬ ‫ַ‬ ‫חתונה‬ ‫פאר אויסצורעכענען די איבריגע‬‫איצט זעצן מיר ווייטער ָ‬
‫בת ר' דוד אלמנת הרבני מוה"ר שלמה‬ ‫זון פון הג"ר פישל הלוי הורוויץ פון לובלין ַא זון פון דעם גאון‬ ‫מאן רבי בערקא‪:‬‬
‫קינדער פון טעמערל און איר ַ‬
‫בערעקזאהן ז"ל‬ ‫קאנט‬ ‫בא ַ‬‫מפורסם רבי עזריאל הלוי הורוויץ זצ"ל לובלינער רב ַ‬
‫נפטרה ליל ו' שבת חוהמ"ס והובלה‬ ‫האט חתונה‬ ‫קאּפ‪ .‬ר' פישל הורוויץ ָ‬ ‫ַאלס דער אייזערנער ָ‬ ‫ווארשא‬‫בערקזאן ז"ל פון ַ‬
‫ָ‬ ‫ג] הגביר המפורסם רבי יעקב דוד‬
‫למנוחתה יום א' י"ח תשרי תרמ"א‬ ‫טאכטער פון הג"ר מאיר ליכטפעלד‬ ‫געהאט מיט מרת הינדא ַא ָ‬ ‫ַ‬ ‫ראּפ ביי זיין‬
‫וואס דער נחלת עולמים ברענגט ַא ָ‬ ‫ָאט איז ָ‬
‫געווארן כ"ד סיון תר"ל‪ָ .‬אט איז דער‬ ‫ָ‬ ‫ר' שלמה איז נפטר‬ ‫וואס‬‫פון לובלין פון די מקורבים פון הרה"ק החוזה מלובלין‪ָ ,‬‬ ‫נוסח המצבה‪:‬‬
‫נוסח פון זיין מציבה‪:‬‬ ‫ליכטענשטאט‬
‫ַ‬ ‫איז געווען ַאן איידעם ביי הג"ר אפרים זלמן‬ ‫"הרב הגביר מ' יעקב בהגביר האדיר ונדיב עמו מ' בער‬
‫נכד פני יהושע ז"ל‪ ,‬שרשי העץ באדמה כי יפריחו‪ ,‬לצמרתו‬ ‫רניגראד בעל תבנית‬ ‫ָ‬ ‫מטא‬
‫ַ‬ ‫פון לובלין ַא זון פון הגאון רבי יוסף‬ ‫בערקזאהן ז"ל‪ ,‬מורם היה שמו הטוב על כל ברכה ותהלה‪,‬‬
‫יתנו הוד ופריו נועם יפריחו‪ ,‬מי אבותיך אם נדע ידוע‪ ,‬הלא גם‬ ‫אות יוסף‪.‬‬ ‫בתורה ויראה‪ ,‬צדקה וגמילות חסדים‪ ,‬זאת היתה חבל נחלתו‬
‫נדע מי פה הגוע‪ ,‬בני עליה הם נודעו פה בשער‪ ,‬ידע כל איש‬ ‫ווארשא אין עלטער פון‬ ‫געווארן אין ַ‬ ‫ָ‬ ‫מרת פרומט איז נפטר‬ ‫כל הימים עד למרום שובה‪ ,‬ונפטר ו' אלול תרט"ז‪.‬‬
‫צדקם כזקן וכנער‪ ,‬הודם ותפארתם בפי כל עוד נשמעו‪ ,‬היום‬ ‫יאר אין שנת ת"ר‪.‬‬ ‫צוואנציג ָ‬ ‫זעקס און ָ‬ ‫ָאט איז דער נוסח המציבה‪:‬‬
‫"בווארשא" עידיהם רבים צדקתם‬ ‫ַ‬ ‫עוד יחין אם גם כבכר גועו‬ ‫געווארן‬‫ָ‬ ‫‪ַ ]4‬א זון יהושע געבוירן תקע"ח און איז נפטר‬ ‫פ"נ‬
‫יגידו‪ ,‬גם זכרם אנשי תבל גדולים יעידו‪ ,‬זכרון ישרים גם אתה‬ ‫יאר אין שנת תקצ"ב‪.‬‬ ‫זייענדיג בלויז ַאכצן ָ‬ ‫כאשר אל שדה מרומים יעקב עלה‬
‫לך נחלה‪ ,‬לעשות לך שם טוב כאשר יכלת‪ ,‬ה"ה מו"ה שלמה‬ ‫דערמאנט‬ ‫ַ‬ ‫האבן שוין פריער‬ ‫‪ַ ]5‬א זון ר' שלמה וועמען מיר ָ‬ ‫נשמע ברחובות קרי' קול המולה‬
‫בערקזאהן ז"ל‪ ,‬נפטר כ"ד ניסן שנת תר"ל לפ"ק‬ ‫ָ‬ ‫בן ר' יהודא‬ ‫טאכטער פון‬ ‫געהאט מיט מרת גיטל ברכה די ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫ער ָ‬ ‫אהה‪ ,‬נשבר מטה עוז משעון למושעות‬
‫באריכטעט איבער זיין‬ ‫אין דער צייטונג 'המגיד' ווערט ַ‬ ‫זיין מומע מרת ּפערל מירל און זיין פעטער רבי ישכר בעריש‬ ‫איש צדק פתוחות דלתי נוהו‬
‫פטירה‪:‬‬ ‫הורוויץ‪.‬‬ ‫לכל הלך דורש עזרו ומחסהו‬
‫ווארשויא‪ ,‬אם נפש מנוחה השוקטת על מצב גורלה‪ ,‬כי‬ ‫ַ‬ ‫ווארשא‪ ,‬ער איז געבוירן‬ ‫בערקזאהן פון ַ‬ ‫ָ‬ ‫‪ַ ]6‬א זון ר' ברע‬ ‫מנחל עדניו ירוהו כוס ישועות‬
‫לא יחרידוה תמורות הזמן‪ ,‬ומסיבות העתים לא יפעימיה‪ ,‬כי‬ ‫מאשטש מיט מרת‬ ‫זא ָ‬ ‫געהאט אין ַ‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫תקפ"ד ער ָ‬ ‫ויהי עלי תולע אמון ועיניו לא רמו‬
‫לא התרומם אם בהם תבואתה טובה‪ ,‬ולא השפל אם רעה‬ ‫האט‬ ‫טלאס און ער ָ‬ ‫טאכטער פון ר' משה ַא ַ‬ ‫בריינדל צביה ַא ָ‬ ‫בוז יבוז לגאים מזמות רהב יזומו‬
‫יגמלוה‪ ,‬אכן גם את הטוב גם את הרע תקבל‪ ,‬הנה הנפש‬ ‫געהאט מיט מרת‬ ‫ַ‬ ‫האט ער חתונה‬ ‫זיך פון איר גע'גט‪ .‬שּפעטער ָ‬ ‫רדוף אחרי שררה מעודו לו תועבה‬
‫הזאת לא לבד ימיה תבלה במנוחה‪ ,‬ואלם גם את יומה‬ ‫וואלף הירש לוקסענבערג‪.‬‬ ‫פיגא לאה בת ר' ָ‬ ‫עבוד את בוראו אך אליו תשוקתו‬
‫האחרון סובלת שוקטה תכלכל המחלה אשר תרפה פתילי‬ ‫ווארשא ער‬ ‫בערקזאן פון ַ‬ ‫ָ‬ ‫‪ַ ]7‬א זון מו"ה עמנואל אברהם‬ ‫אמת ושלום וחסד עמודי אמונתו‬
‫חייה‪ ,‬ולא תשתוחח בהחישה כי ימיה לא ימשכו‬ ‫יאר‬‫געווארן אין עלטער פון דריי און ַאכציג ָ‬ ‫ָ‬ ‫דארט נפטר‬ ‫איז ָ‬ ‫יקרו לו מכל הון מכל מדהבה‬
‫כנפש הזאת היתה נפש ר' שלמה בערגזאן נכד הגאון‬ ‫ווארשא‪ָ .‬אט איז דער נוסח‬ ‫כ"ט שבט תרע"א און ער ליגט אין ַ‬ ‫ה"ה הרבני המפורסם מו"ה יעקב דוד‬
 ‫קהילות‬
‫ה"ה הגבירה הצנועה המפורסמת‬
‫מ' אסתר פריידא אשת הגביר מו"ה‬
‫מיכאל יוסף בערקזאהן בת הרב‬
‫הגאון הישיש מו"ה ארי' ליב הלוי‬
‫איש הורוויטץ אב"ד דק"ק סטאַניסלאָוו‬
‫‪.....‬‬
‫ך"ג ניסן תקצ"ד ל' תנצב"ה‬
‫געהאט מיט‬
‫ַ‬ ‫האט ר' מיכל יוסף חתונה‬ ‫נאך איר פטירה ָ‬
‫טאכטער פון הרבני רבי יהושע‬ ‫מרת יענטע גיטל [טעקלע] ַא ָ‬
‫וואלף‬
‫גאלדבוים ַא זון פון הרב הנגיד המופלא ר' יוסף ָ‬ ‫מאיר ָ‬
‫רניגראד‪ַ ,‬אן אייניקל פון חכם צבי‪ .‬זי איז‬
‫ָ‬ ‫טא‬
‫גאלדבוים פון ַ‬
‫ווארשא י"ד טבת תרמ"ח לפ"ק‪.‬‬ ‫געווארן אין ַ‬
‫ָ‬ ‫נפטר‬
‫ָאט איז דער נוסח המציבה‪:‬‬
‫פ"נ‬
‫האשה יענטא גיטל‬
‫בת המנוח מו"ה יהושיע מאיר ז"ל‬
‫אשת ר' מיכאל ז"ל‬
‫בערגסאן‬
‫נפטרה ביום י"ד טבת תרמ"ח לפ"ק‬
‫ת' נ' צ' ב' ה'‬
‫*‬
‫האבן געזען אין די סעריע איז ַאז די גבירה הצדקנית‬
‫ווי מיר ָ‬
‫מאן רבי בערקא זוכה געווען זיך משדך צו‬ ‫טעמערל און איר ַ‬
‫זיין מיט רבנים וגאוני ארץ‪ .‬אירע קינדער ַאלע ווי איינער‬
‫האבן זיך משדך געווען מיט גדולי הדור ממש און דער‬ ‫ָ‬
‫ערשטער דור פון זייערע קינדער זענען געווען יראים ושלמים‬
‫רודפי צדקה וחסד‪.‬‬
‫שלח‪ ,‬כ"ה סיון‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, July 1, '16‬‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫‪84‬‬
‫ווארום‬
‫זון ר' גבריאל דער זון פון רבי בערקא און טעמערל‪ָ .‬‬ ‫המנוח ר' יושע אבד"ק ראוויטש‪ ,‬הנפש הזאת נהלה אותו‬
‫דאזיגער רבי מיכאל יוסף דער פעטער ַא זון פון טעמערל‬ ‫דער ָ‬ ‫חמש וחמשים שנה על מי מנוחות‪ ,‬לא התהולל בהיות לו‬
‫ווארשא און ער איז געווען ַא‬ ‫געווארן אין ַ‬
‫ָ‬ ‫האלטן‬ ‫בא ַ‬ ‫דאך ַ‬ ‫איז ָ‬ ‫עושר ונכסים ולא התיאש כאשר ירד מנכסיו‪ ,‬ומה עבר עליו‬
‫גאר ַא חשוב'ער פרומער איד כל ימיו‪ ,‬זייענדיג ַאן איידעם ביי‬ ‫ָ‬ ‫אם טוב ואם רע‪ ,‬אם בבית אם בחוץ‪ ,‬לא כעס ולא שחק‪,‬‬
‫ניסלאווער זצ"ל‪.‬‬
‫ָ‬ ‫סטא‬
‫ַ‬ ‫דעם גאון רבי לייבוש‬ ‫ובכן עשה גם לנשמתו‪ ,‬השכיל על דל ושנה הלכה דבר בעתו‪,‬‬
‫טאכטער פון‬ ‫זיין פרוי איז געווען מרת אסתר פרידא די ָ‬ ‫וכאשר נפל למשכב בשלישי לחג המצות כי אחזתו צינה‪,‬‬
‫ניסלאוו‪ .‬אין‬
‫ָ‬ ‫סטא‬
‫ַ‬ ‫דעם גאון רבי ארי' לייבוש הורוויץ אב"ד‬ ‫אחרי אשר שחר ביום השני את פני קרוביו‪ ,‬נשא מחלתו‬
‫ָ‬ ‫ספר כתבי גאונים ווערט געברענגט די צוואה פון רבי לייבוש‬ ‫שבעת ימים בנפש שוקטה‪ ,‬לא נפל לבו ולא כהתה רוחו‪ ,‬והוא‬
‫זאלן מוחל זיין‬ ‫ניסלאווער וואו ער בעט זיינע טעכטער ָ‬ ‫ָ‬ ‫סטא‬
‫ַ‬ ‫ידע מחלתו בנפשו היא‪ ,‬ואולם דבר טוב לאשתו ובניו לאשר‬
‫וויבאלד זיי זענען שנורן ביי גרויסע‬
‫ַ‬ ‫זייער חלק אין די ירושה‬ ‫באנו לבקרו עד אשר יצאה נפשו בדברו‪ ,‬ואך עוד שפתיו נעות‬
‫ָ‬ ‫גבירים‪:‬‬ ‫בתורה לאשר נתן לו הנפש ואשר לקחה בראשון לשבוע זה‬
‫"בנותי הגבירות מ' הינדא ומ' אסתר תחי'‪ ,‬ת"ל חנכם ד'‬ ‫בשעה עשרית בבוקר‪ ,‬למחרתו בעצם השעה הזאת נהרו אחרי‬
‫בעושר וגדולה יוסף ד' עליהם כהם אלף פעמים‪ ,‬בטוח אני‬ ‫מטתו קרוביו ומכיריו וילווהו עד בית עולמו אשר שם מנוחת‬
‫בם שימחלו על חלקם מגובוני הקטן‪ ,‬ואדרבה אני מבקש‬ ‫כבד אצל האצילים‪ ,‬תנצב"ה‪.‬‬
‫מהם ומבעליהם חתני הגבירים שיחי' שיהי' בחסדם לעזר‬ ‫ווארשויא ד' י"א למב"י תר"ל‬ ‫ַ‬
‫ולסעד לזרעי שיחי' בעת הצורך"‬ ‫מאן רבי‬ ‫ה] דער יונגסטער זון פון טעמערל און איר ַ‬
‫מרת אסתר פריידא איז נפטר געוואָרן אין עלטער פון‬ ‫בערקזאהן אין‬
‫ָ‬ ‫בערקא איז געווען הרבני הנגיד רבי מיכל יוסף‬
‫דרייסיג יאָר בחיים חיותו פון איר גרויסן טאַטן און זי איז‬ ‫יאר תרכ"ד‪.‬‬ ‫ווארשא אין ָ‬ ‫געווארן אין ַ‬
‫ָ‬ ‫ווארשא‪ .‬ער איז נפטר‬‫ַ‬
‫באַהאַלטן אין וואַרשא‪ .‬אָט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬ ‫אינטערעסאנט ָאנצומערקן ווייזט ָאן הרב וועבער ַאז אין‬ ‫ַ‬
‫עוברים על ציון זה ‪....‬‬ ‫לאוו ַאז ער‬ ‫קא ָ‬ ‫סא ָ‬‫ווארשא שרייבט דער משכיל נחום ָ‬ ‫פנקס ַ‬
‫על בת קדושים ‪...‬‬ ‫רקאכט אין די‬ ‫פא ָ‬ ‫האט געקענט ר' מיכל און ער איז געווען ַ‬ ‫ָ‬
‫והיא ‪.......‬‬ ‫געשטארבן‬
‫ָ‬ ‫שאפער‪ .‬ער גיט ָאן ַאז ער איז‬ ‫מוזיק פון ַא געוויסן ַ‬
‫ובצדקתך ‪...‬‬ ‫האט ַאליין‬ ‫יאר תר"ס‪ .‬ער לייגט אויך צו ַאז ער ָ‬ ‫נדאן אין ָ‬
‫לא ָ‬‫אין ָ‬
‫אך לה אין ‪....‬‬ ‫געהערט פון די שוועסטער פון ר' מיכל מרת ּפערל מירל ע"ה‬
‫והיא ‪.....‬‬ ‫אינגאנצן‬
‫ַ‬ ‫זאגן ַאז מיכל איז‬ ‫ווי זי פלעגט שטענדיג קרעכצן און ָ‬
‫‪.....‬‬ ‫פארטוישט צוויי מענטשן‪ָ .‬אט‬ ‫האט ער ַ‬ ‫רקראכן‪ .‬למעשה ָ‬ ‫ָ‬ ‫פא‬ ‫ַ‬
‫‪.......‬‬ ‫מוזיקאנט איז געווען מיכל דער‬ ‫ַ‬ ‫בערגסאהן דער‬
‫ָ‬ ‫דער מיכאל‬

‫די געהויבענע חתונה ושמחה בבית צדיקים‪,‬‬

‫איבערלאזנדיג ַא רושם דקדושה אויף די‬ ‫ָ‬
‫האט זיך ָאנגעהויבן די‬
‫וואס איז כידוע‬ ‫טאנץ"‪ָ ,‬‬
‫נאך ברכת המזון ָ‬
‫געהויבענע "מצוה ַ‬
‫ָ‬
‫געהויבענע שמחה פון נכד‬
‫פילצאליגע חסידים ואנשי מעשה‪.‬‬
‫פארגעקומען ַא‬ ‫ָ‬ ‫נאכט איז‬ ‫מיטוואך ַ‬
‫ָ‬
‫ָ‬ ‫פון די הייליגסטע זמנים בעידן דחדוותא‪,‬‬
‫ובפרט בבתי צדיקים‪ .‬דער חסידי'שער בדחן‬ ‫כ"ק אדמו"ר מּפשעוואָרסק שליט"א‬
‫זאל‬
‫גרויסארטיגע מסיבת שבע ברכות אין ַ‬ ‫ַ‬ ‫האט‬
‫ראטער הי"ו ָ‬ ‫הרה"ג מו"ה ר' מרדכי ָ‬ ‫אינערליכע פרייד און מקבל געווען פני קדשו‬ ‫[פאָרזעצונג פון זייט ‪]9‬‬
‫ראדייס” אין קרית יואל‬ ‫ּפא ַ‬ ‫פון “בית רחל ַ‬ ‫געזאגט דברי חרוזים לכבוד דער שמחה‪ ,‬און‬ ‫ָ‬ ‫פון רבי'ן שליט"א בזמן שהשמחה במעונו‪.‬‬ ‫יארק‪ ,‬מעריצים פון די מחותנים‬ ‫תושבי ניו ָ‬
‫מּפשעווארסק‬
‫ָ‬ ‫בהשתתפות כ”ק מרן אדמו”ר‬ ‫מיט ַא התעוררות אויפגערופן דעם גרויסן‬ ‫געזאנג און ַא פייערליכע שטימונג‬ ‫ַ‬ ‫מיט גרויס‬ ‫ּפשעווארסק‪ ,‬סּפעציעל‬ ‫ָ‬ ‫און חסידי וידידי בית‬
‫שליט”א‪ .‬דער רבי שליט”א איז אויך געווען‬ ‫ּפשעווארסקער רבי‬
‫ָ‬ ‫זיידן פונעם חתן‪ ,‬דער‬ ‫אויסגעבראכן אין התלהבות‪,‬‬ ‫ָ‬ ‫האט דער עולם‬ ‫ָ‬ ‫די קרובי המשפחות און רבנים ואדמו"רים‬
‫זיך משתטח זיין אינעם אוהל הק’ פון רבוה”ק‬ ‫טאנצן די ריקודין של‬ ‫שליט"א‪ ,‬צו קומען ַ‬ ‫ביז דער רבי שליט"א איז ָאנגעקומען צום‬ ‫באטייליגן און‬ ‫וואס זענען געקומען זיך ַ‬ ‫ָ‬
‫דארט‬ ‫טמאר זי”ע אין קרית יואל און ָ‬ ‫מסא ַ‬ ‫ַ‬ ‫מצוה לפני הכלה‪.‬‬ ‫געוואשן‬
‫ַ‬ ‫באלד‬ ‫אויבנאן און זיך ַ‬ ‫ָ‬ ‫צענטער פון‬ ‫מיטהאלטן די געהויבענע שמחה‪ ,‬אין‬ ‫ַ‬
‫מתפלל געווען לישועת הכלל והפרט‪.‬‬ ‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫זאל איז איינגעהילט‬ ‫גאנצער ַ‬ ‫דער ַ‬ ‫פארטיילט שיריים‪.‬‬ ‫צו דער סעודת מצוה און ַ‬ ‫שּפיץ פונעם גרויסן זיידן‪ ,‬עטרת תפארת‬
‫נערשטאג וועט דער רבי‬ ‫ָ‬ ‫דא‬
‫ָ‬ ‫היינטיגן‬ ‫כוואליע פון פרייד‪ ,‬בעת דער רבי‬ ‫ַ‬ ‫אין ַא‬ ‫האט זיך נישט‬ ‫גאנצער צייט ָ‬ ‫במשך דער ַ‬ ‫ּפשעווארסקער רבי שליט"א‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫ישראל‪ ,‬דער‬
‫פארן למעון קדשו אין‬ ‫שליט"א בעז"ה צוריק ָ‬ ‫טאנץ‪.‬‬‫געטאנצט די מצוה ַ‬ ‫ַ‬ ‫האט‬
‫שליט"א ָ‬ ‫שטראם פון משתתפים‬ ‫ָ‬ ‫ָאּפגעשטעלט דער‬ ‫ווארעמען מסיבת קבלת פנים איז‬ ‫נאכ'ן ַ‬ ‫ָ‬
‫איבערלאזנדיג ַא חיות דקדושה‬
‫ָ‬ ‫ַאנטווערּפען‪,‬‬ ‫געטאנצט‬
‫ַ‬ ‫האט דער רבי שליט"א‬ ‫דערנאך ָ‬
‫ָ‬ ‫ביי דער רבי'שער חתונה‪ ,‬סּפעציעל רבנים‬ ‫מען ַארויס צו דער חופה ברחובה של עיר‪.‬‬
‫פאר'ן ניו ָיארקער אידנטום‪.‬‬ ‫און השפעות טובות ַ‬ ‫דאן מיט בנו‬ ‫מיט'ן חתן מיט גרויס דביקות‪ַ ,‬‬ ‫ואדמורי"ם‪ ,‬און גדולי ישראל וועלכע זענען‬ ‫געווארן דער‬
‫ָ‬ ‫מיט "סידור קידושין" איז מכובד‬
‫דאס יהדות החרדית שיקט איר הערצליכן‬ ‫ָ‬ ‫הרה"ג דער אבי החתן שליט"א און מיט‬ ‫באשיינען די שמחה בבית צדיקים‪.‬‬ ‫געקומען ַ‬ ‫גאסט‪ ,‬דער זיידע פון דעם חתן‪,‬‬ ‫געהויבענער ַ‬
‫פאר'ן גרויסן זיידן כ"ק מרן‬ ‫ברכת מזל טוב ַ‬ ‫האט מען‬ ‫דערנאך ָ‬ ‫ָ‬ ‫די ַאנדערע מחותנים‪.‬‬ ‫האט דער‬ ‫ָ‬ ‫מיט גרויס יראת הכבוד‬ ‫מּפשעווארסק שליט"א‪ .‬כ"ק‬ ‫ָ‬ ‫כ"ק מרן אדמו"ר‬
‫מּפשעווארסק שליט"א‪ ,‬ויה"ר‬ ‫ָ‬ ‫אדמו"ר‬ ‫טאנץ די ַאנדערע‬ ‫אויפגערופן צו מצוה ַ‬ ‫ּפשעווארסקער רבי שליט"א אויפגענומען‬ ‫ָ‬ ‫מקארלסבורג שליט"א‪ַ ,‬אן עלטער‪-‬‬ ‫ַ‬ ‫אדמו"ר‬
‫שמשמחה זו יושפע שפע רב לכל בית‬ ‫נאך דעם ריקוד‬ ‫זיידעס און מחותנים‪ ,‬און ָ‬ ‫טמאר שליט"א‪,‬‬ ‫מסא ַ‬‫ַ‬ ‫ידידו כ"ק מרן אדמו"ר‬ ‫געווארן מיט‬
‫ָ‬ ‫פעטער פון דער כלה‪ ,‬איז מכובד‬
‫יארק‬‫ישראל‪ ,‬די געהויבענע טעג אין ניו ָ‬ ‫ּפשעווארסק‬
‫ָ‬ ‫האט מען כמנהג‬ ‫פון חתן וכלה ָ‬ ‫וועלכער איז געקומען צו דער שמחה און‬ ‫כתובה לייענען‪.‬‬
‫לאזן ַא גרויסן רושם וכל‬ ‫זאל ָ‬ ‫בעידן דחדותא ָ‬ ‫געזונגען "אין כאלקינו"‪.‬‬ ‫האט זיך אויפגעהויבן‬ ‫דער רבי שליט"א ָ‬ ‫געווארן‪ :‬הרב ר'‬ ‫ָ‬ ‫די ברכות זענען צעטיילט‬
‫מילי דמיטב‪.‬‬ ‫האט זיך געענדיגט‬ ‫אין ַא שּפעטע שעה ָ‬ ‫מלא קומתו און אים אויפגענומען מיט ַא‬ ‫לעבאוויטש שליט"א‪ ,‬זיידע פונעם‬ ‫ָ‬ ‫הערש לייב‬
‫געוואלדיגן ידידות און קעגנזייטיגע הערצה‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫חתן‪ ,‬די ערשטע צוויי ברכות; הרב ר' שלמה‬
‫האט‬‫נאכ'ן טועם זיין און טרינקען לחיים ָ‬ ‫ָ‬ ‫ראזנפעלד‪ ,‬זיידע פון דער כלה‪ ,‬צוויי‬ ‫הערש ָ‬
‫טמארער רבי שליט"א מאחל געווען‬ ‫סא ַ‬ ‫דער ַ‬ ‫ברכות‪ ,‬הרה"ג ר' שמואל שמעלקא לייזער‬
‫פאר די מחותנים און דעם חתן‬ ‫ברכת קדשו ַ‬ ‫שליט"א‪ ,‬אבי החתן‪ַ ,‬א ברכה‪ ,‬הרה"ג ר' משה‬
‫באזונדערע אהבה צום ראש‬ ‫נ"י‪ ,‬און מיט ַא ַ‬ ‫ראטנבערג שליט"א‪ ,‬פעטער פונעם‬ ‫שמואל ָ‬
‫ּפשעווארסקער רבי שליט"א‪,‬‬ ‫ָ‬ ‫בית אב דער‬ ‫חתן‪ַ ,‬א ברכה‪ .‬און דער עלטער זיידע פון דער‬
‫האט מען זיך אויפגעשטעלט אין‬ ‫דערנאך ָ‬ ‫ָ‬ ‫ראזנפעלד שליט"א‪ ,‬מיט‬ ‫וואלף ָ‬ ‫כלה‪ ,‬הר"ר ָ‬
‫ַא געהויבענעם מחול לצדיקים מתוך חדוה‬ ‫ברכה אחריתא‪ֿ.‬‬
‫ושמחת הנפש‪.‬‬ ‫האט דער רבי שליט"א זיך‬ ‫נאך דער חופה ָ‬ ‫ָ‬
‫געווארן כ”ק‬
‫ָ‬ ‫מיט ברכת המזון איז מכובד‬ ‫פאר'ן‬‫ווארעם ָאנגעוואונטשן ַ‬ ‫דאנקט און ַ‬ ‫בא ַ‬ ‫ַ‬
‫משינאווא שליט”א‪ ,‬די ברכות זענען‬ ‫ָ‬ ‫אדמו”ר‬ ‫גאנצן ציבור משתתפים‪.‬‬ ‫ַ‬
‫געווארן צווישן די קרובי המשפחה‬ ‫ָ‬ ‫צעטיילט‬ ‫ּפשעווארסקער‬‫ָ‬ ‫בעת דער זיידע דער‬
‫העסקן ר׳ יצחק אלעזר ווערצבערגער פון ׳עי ענד עס׳ טשעיר רענטאל ‪-‬וועלכע‬
‫געזאגט הגה”צ‬ ‫ָ‬ ‫האט‬ ‫און ברכה אחריתא ָ‬ ‫זאל איז דער‬ ‫רבי שליט"א איז ערשינען אין ַ‬
‫ספעציאליזירט זיך אין צושטעלן שמחות אין רבי׳שע הויפן ‪ -‬ביי די לעצט‪-‬מינוטיגע‬
‫ַ‬
‫הכנות אינאיינעם מיט ר’ יוחנן פליישמאן פון 'וויי עף פראדוקשאנס'‬ ‫טשאקאווא שליט"א‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫אבד”ק‬ ‫געווארן מיט‬ ‫ָ‬ ‫ריזיגער ציבור ַארומגענומען‬
‫‪79‬‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬
‫(חזון)‪ ,‬ח' אב‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, August 12, '16‬‬
‫‪DER YID‬‬ ‫‪- 78 -‬‬
‫פרייטאג פ' דברים‬
‫ָ‬
‫דער איד‬ ‫קהילות‬
‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬

‫מצבות‬
‫דער זון רבינו התוספות יום טוב זי"ע‪ .‬דער רבי שלום צדוק'ס‬
‫דאס דער ראש המשפחה פון די חשוב'ע משפחת צדוק'ס‬ ‫איז ָ‬
‫ּפראג‪.‬‬
‫אין ַ‬
‫האט די שושלת הרבנים לבית‬ ‫ָאבער‪ ,‬ווי עס ווייזט זיך אויס ָ‬
‫סאך שייכות מיט די מצבה‪ ,‬ווייל שטייענדיג נעבן די‬
‫הארט‬
‫גאיטיין ַא ַ‬
‫באמערקן מיר אויף די לינקע זייט פון די מצבה‪ַ ,‬‬
‫וואס לייענט זיך‪:‬‬
‫נאך ַא מצבה ָ‬
‫מצבה‪ַ ,‬‬
‫נעבן דעם‪ָ ,‬‬
‫ַ‬

‫דערציילן‬

‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬

‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬

‫[פאָרזעצונג פון פריער]‬

‫ָאט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬
‫אייראּפע‪ ,‬קוקט זיך‬ ‫ָ‬ ‫שּפאצירנדיג אויף די בתי חיים אין‬ ‫ַ‬
‫הרב וועבער אום אויף די מצבות‪ ,‬יעדע מצבה דערציילט ַאן‬
‫תנצב"ה‬ ‫אייגנארטיגן סיפור‪ ,‬ווער איבער ַא לעבן פון ַאן ַאלטן איד זקן‬ ‫ַ‬
‫פ"ט‬ ‫וואס איז פריצייטיג‬ ‫ושבע ימים און ווער איבער ַא יונג לעבן ָ‬
‫האשה החשובה מגזע יקרה‬ ‫פאר די‬ ‫פאר הרב וועבער שטייט ָאבער ַ‬ ‫געווארן‪ַ .‬‬ ‫ָ‬ ‫פארשניטן‬ ‫ַ‬
‫עקרת נצרתה בשערים נודעת‬ ‫אויגן איין נושא הויּפטזעכליך דער נושא פון יחוס‪ .‬יחוס און‬
‫נצר משפחת בפרגא הבירה‬ ‫היסטאריע זענען ָאפט געקניּפט און געבונדן‪ .‬פילע תעלומות‬ ‫ָ‬
‫דורותם משפחת צדוק נקראת‬ ‫היסטאריע ווערן געלייזט דורך קענען דעם יחוס פון‬ ‫ָ‬ ‫אין‬
‫עד לבעל המחבר תוי"ט מגעת‬ ‫היסטארישע‬ ‫ָ‬ ‫דאמינירן געוויסע‬ ‫וואס ָ‬ ‫די ּפערזענליכקייטן ָ‬
‫לאיש צדיק תמים היתה לאשה‬ ‫פארשידענע יחוס מיסטעריעס ווערן געלעזט‬ ‫געשעענישן‪ ,‬און ַ‬
‫בקרב תבל אמריו פרושים‬ ‫היסטאריע פון יענע צייטן קהלות און שטעט‬ ‫ָ‬ ‫דורך קענען די‬
‫רבים יחכמו מספרו כסף נבחר‬ ‫פון די מענטשן אין וועמענ'ס יחוס מיר גריבלען ַאצינד‪.‬‬
‫ה"ה האשה הרבני' מ'‬ ‫וואס צוצוגעבן אין דעם פעלד‬ ‫האט געווענליך ָ‬ ‫יעדע מצבה ָ‬
‫הענדל‬ ‫פאקטן פון‬ ‫גראפיע‪ ,‬שוין די פשוט'ע ַ‬ ‫ביא ַ‬ ‫פון יחוס ָאדער ָ‬
‫בת המפורסם התו' מו"ה אפרים ז"ל‬ ‫דאס בלויזע‬ ‫וועמענ'ס זון איז געווען דער בעל המצבה ָאדער ָ‬
‫בש"ט כ"א שבט תדי"ר לפ"ק‬ ‫יאר ווען די פטירה איז געווען העלפט‬ ‫טאג אין ָ‬ ‫דערמאנען דעם ָ‬ ‫ַ‬
‫קלאר ַאז די רביצין פון דעם בעל כסף‬
‫אין די מצבה שטייט ָ‬ ‫ּפלאגן זיך‬‫מפענח זיין געוויסע ספיקות איבער וועלכע חוקרים ָ‬
‫טאכטער פון דעם תלמיד חכם מפורסם‬ ‫נבחר‪ ,‬מ' הענדל‪ַ ,‬א ָ‬ ‫האבן‬‫נאך ווען די שרייבערס פון די מצבה ָ‬ ‫יארן‪ .‬ווער רעדט ָ‬ ‫ָ‬
‫וואס איר יחוס ציט זיך דורך משפחת צדוק'ס‬ ‫ר' אפרים ז"ל‪ָ ,‬‬ ‫פאר וויכטיג‬ ‫היסטאריע און געשּפירט ַ‬ ‫ָ‬ ‫פאר‬ ‫געהאט ַא חוש ַ‬ ‫ַ‬
‫געשטארבן כ"א שבט‬
‫ָ‬ ‫ביז'ן מחבר ספר תוספות יו"ט‪ ,‬איז‬ ‫פאקטן‪,‬‬ ‫לאגישע ַ‬ ‫גענא ָ‬
‫ָ‬ ‫ַארויפצושרייבן לדורות עולם ווי מער‬
‫טאכטער פון דעם‬‫דאס איז נישט ַאנדערש ווי ַא ָ‬ ‫שנת תרי"ד‪ָ .‬‬ ‫דאן איז די מצבה ַאן אוצר ָאדער ווי הרב וועבער דריקט זיך‬ ‫ַ‬
‫וואס איז‬
‫אויבן–דערמאנטן ר' אפרים גומּפריך קעסי צדוק'ס‪ָ ,‬‬
‫ַ‬ ‫מאנט"‪.‬‬‫דיא ַ‬ ‫ווארט "ממש ַא ַ‬ ‫שּפראך ָ‬
‫ַ‬ ‫אייגנארטיגע‬ ‫ַ‬ ‫אויס מיט זיין‬
‫הארט נעבן איר‪.‬‬‫באערדיגט ַ‬‫ַ‬ ‫האלבע מעשה‪ .‬דהיינו‪,‬‬ ‫ווען ַא מצבה דערציילט ָאבער ַא ַ‬
‫ה"ה התור' המופל'‬ ‫פאקטן ַאז יותר ממה שקריתי לפניכם כתוב‬ ‫מען זעהט פון די ַ‬
‫*‬ ‫מו"ה גומּפרך קעסי‬ ‫אויפגאבע‪ ,‬איצט‬ ‫ַ‬ ‫פאר ַא נייע‬‫דאן שטייט הרב וועבער ַ‬ ‫כאן‪ַ ,‬‬
‫ריינלאזן אין דעם יחוס פון די‬ ‫ָ‬ ‫איידער מיר וועלן זיך ַא‬ ‫בן מו"ה אנטשיל‬ ‫אייגנארטיגן‬ ‫ַ‬ ‫בלאנקן‪ .‬אויף זיין‬ ‫ליגט אויף אים ַאריינצופילן די ַ‬
‫ּפראג‪ ,‬נעמט אונז הרב וועבער‬ ‫חשוב'ע משפחה צדוק'ס פון ַ‬ ‫מּפראג‬
‫ַ‬ ‫צדוקס‬ ‫וואס די‬ ‫וועג טוט ער זיך דערגרונטעווען אין ָאט די סודות ָ‬
‫באקענען מיט‬ ‫ַאביסל אויף ַא טור קיין העדיעס און טוט אונז ַ‬ ‫ממשפחת בעל תוס'‬ ‫נאר איז אונז בלויז מרמז דערויף‪,‬‬ ‫מצבה דערציילט אונז נישט‪ָ ,‬‬
‫גאיטיין ַא‬
‫דעם בעל כסף נבחר אין די שלשלת הרבנים לבית ַ‬ ‫י"ט נקבר בשם טוב יום ג' ט"ז תמוז ת'‬ ‫היסטאריקער דרוש וקבל שכר‪ .‬הרב‬ ‫ָ‬ ‫פאר‬ ‫און ווייזט ָאן ַ‬
‫האבן משמש‬ ‫וואס ָ‬‫שלשלת גדולה פון רבנים און גדולי ישראל ָ‬ ‫תקס"ד לפ"ק‬ ‫"טשאלענדזש" ווי מען רופט עס‬ ‫ַ‬ ‫פאר דעם‬ ‫וועבער שטייט ַ‬
‫צוואנציג‬
‫ָ‬ ‫געווען ברבנות אין העדיעס איבער הונדערט און‬ ‫פאר אפרים און‬ ‫ווי מיר ווייסן שוין איז גומּפריך ַא כינוי ַ‬ ‫און דרך אגב איז ער אונז מזכה ביותר ויותר ממה שכתוב‬
‫דאס‬‫אייראּפע‪ָ .‬‬
‫ָ‬ ‫יאר תקע"ח ביז דעם ביטערן חורבן‬ ‫יאר פון ָ‬
‫ָ‬ ‫דא מיט ַא מצבה פון‬ ‫האנדלען מיר ָ‬‫פאר אשר‪ַ .‬‬ ‫ַאנשיל ַא כינוי ַ‬ ‫על המצבה‪ָ .‬אט פון ַאזוינע מצבות ווערן ביי אים געבוירן‬
‫גאיטיין‪.‬‬ ‫בארימטע משפחה ַ‬ ‫איז די ַ‬ ‫ַא איד רבי אפרים גומּפריך ב"ר ַאנשיל צדוק'ס‪ַ ,‬אן אייניקל פון‬ ‫גאנצע חיבורים איבער דעם יחוס און די תולדות פון משפחות‬ ‫ַ‬
‫דער ערשטער רב אין די שלשלת איז געווען‪:‬‬ ‫וואס ליגט אין העדיעס‪.‬‬ ‫תוספות יום טוב‪ָ ,‬‬ ‫חשובות בישראל‪.‬‬
‫דור א'‬ ‫קאנטע משפחה‬ ‫בא ַ‬
‫טאקע ַא ַ‬ ‫די משפחה צדוק'ס איז ַ‬ ‫זא מצבה געפינט זיך אויפ'ן ַאלטן בית החיים אין‬ ‫איין ַא ַ‬
‫גאיטיין זצ"ל בעל כסף נבחר על‬ ‫הגאון רבי ברוך בענדיט ַ‬ ‫וואס ציט זייער יחוס צום תוספות יום‬ ‫ּפראג‪ָ ,‬‬ ‫ַ‬ ‫מיוחסת אין‬ ‫אויבערלאנדישע‬ ‫ַ‬ ‫אונגארן‪ַ ,‬א חשוב'ע‬ ‫ַ‬ ‫שטעטל העדיעס אין‬
‫סוגיות הש"ס‬ ‫באבע מרת פריידלא די ווייב פון הרבני מו"ה‬ ‫טוב דורך זייער ַ‬ ‫אור–אלטע קהילה‬ ‫ַ‬ ‫קילאמעטער צפון פון די‬ ‫ָ‬ ‫קהילה ‪30‬‬
‫[פאָרזעצונג אויף זייט ‪]80‬‬ ‫וואס איז געווען ַאן איידעם ביי הג"ר משה ז"ל‬ ‫שלום צדוק'ס ָ‬ ‫ניהאד‬
‫בא ַ‬ ‫ָ‬
 ‫קהילות‬ ‫(חזון)‪ ,‬ח' אב‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, August 12, '16‬‬ ‫פרייטאג פ' דברים‬
‫ָ‬
‫‪80‬‬
‫זאמלונג פון חידושי תורה פון די שלשלת הרבנים‬ ‫אבות ַא ַ‬ ‫געווען ַאן ענין אין ש"ס מיט די מקורות פון די ראשונים און‬ ‫[פאָרזעצונג פון זייט ‪]79‬‬
‫גאיטיין מהעדיעס‪.‬‬
‫לבית ַ‬ ‫גדולי האחרונים ביז צו די הלכה פסוקה און מברר געווען די‬ ‫ווי עס ווייזט אויס איז דער גאון רבי ברוך בענדיט‬
‫וואס‬
‫דערמאנטן זכרון אבות געפינען מיר ַא בריוו ָ‬
‫ַ‬ ‫אין דעם‬ ‫שיטות הראשונים‪ .‬בעיקר איז דער דרך געווען איינגעפירט‬ ‫גאיטיין‪ ,‬מעהרן‪ ,‬און ווי עס איז געווען‬ ‫געווארן אין ַ‬ ‫ָ‬ ‫געבוירן‬
‫דער כסף נבחר שרייבט צו זיין זון און שּפעטערדיגער ממלא‬ ‫ביים חתם סופר ויוצאי בית מדרשו‪ .‬ווען דער ספר כסף נבחר‬ ‫געווארן מיט'ן‬ ‫ָ‬ ‫איינגעפירט אין יענע צייט איז ער ָאנגערופן‬
‫טאג י"ב כסליו שנת תר"ב‪,‬‬ ‫מקום‪ ,‬הג"ר צבי הירש ז"ל‪ ,‬אין ָ‬ ‫גאר ַא‬‫האט דער חתם סופר ָאנגעשריבן ָ‬ ‫איז ַארויסגעקומען ָ‬ ‫האט ער געלערנט‬ ‫געבורט–שטאט‪ַ .‬אלס בחור ָ‬ ‫ָ‬ ‫נאמען פון זיין‬ ‫ָ‬
‫מיט דעם לשון‪:‬‬ ‫ווארימע הסכמה דערויף‪ָ .‬אט זענען די ווערטער פון הייליגן‬ ‫ַ‬ ‫אין די ישיבה פון דעם גאון רבי משה מינץ זצ"ל אב"ד אויבן‬
‫"ויען כי עתה אנכי טרוד מאד ולבי בל עמי מרוב היגון‬ ‫אייגנארטיגקייט און יסודות'דיגע‬ ‫ַ‬ ‫וואס צוליב זייער‬ ‫חתם סופר ָ‬ ‫געהאט‬
‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫קאנט ַאלס דער מהר"ם מינץ‪ .‬ער ָ‬ ‫בא ַ‬ ‫ישן‪ַ ,‬‬
‫אש יש לי מידידי ר' מיכאל הערצל שמוטל על ערש דוי וכל‬ ‫ראּפברענגען כלשון‬ ‫הדרכה בדרכי הלימוד וועלן מיר זיי ַא ָ‬ ‫האנדל‬ ‫טאכטער פון הרבני רבי חנוך ַ‬ ‫בזיווג ראשון מיט די ָ‬
‫הרופאים מיאשים אותי לכן לא יכלתי להאריך במכתב הזה‬ ‫קדשו‪:‬‬ ‫האנדל איז געווען ַא‬ ‫יארמוט‪ .‬רבי ַ‬ ‫באלאשא ָ‬ ‫זילבערער פון ָ‬
‫אך בקצור נמרץ כתבתי זאת"‪.‬‬ ‫כסף נבחר לשון צדיק ה"ה הרב המופלג המאה"ג מוה'‬ ‫גאיטיין‬ ‫בעל הבית ָאבער ווי דער אייניקל הג"ר צבי הירש ַ‬
‫ווי עס ווייזט אויס איז דער ר' מיכאל הערצל געווען ַאן איש‬ ‫בענדיט נ"י אב"ד דק"ק העדיאס אתא ואייתי ממתניתא בידי'‬ ‫האנדל געווען ַא‬ ‫גיט איבער איז דער זיידע זיינער רבי חנוך ַ‬
‫מסוים ַא תלמיד חכם און אויך ַא יחסן און ווען ער איז נפטר‬ ‫תנא תוספאה הוסיף אומץ לאמץ ברכים כושלות כושל יקומון‬ ‫גאר געשריבן ַא לומד'יש ספר‬ ‫האט ָ‬ ‫וואס ָ‬ ‫גרויסער תלמיד חכם ָ‬
‫גאר ַא‬
‫האט אים דער כסף נבחר מספיד געווען מיט ָ‬ ‫געווארן ָ‬
‫ָ‬ ‫עליו‪ ,‬כי הוא אסף וקבץ כעמיר גרנה כל מאז"ל ראשונים‬ ‫אויף שולחן ערוך יורה דעה‪ .‬משפחת זילבערער איז געווען ַא‬
‫האט זיך איבערגעשטרענגט און‬ ‫גרויס התעוררות ַאזש ער ָ‬ ‫ואחרונים ברוב סוגיות הש"ס והלכות ודינים‪ ,‬והי' יהיה לעינים‬ ‫רמאט‪ .‬דער זון פון רבי‬ ‫יא ָ‬ ‫באלאשא ָ‬ ‫פארצווייגטע משפחה אין ָ‬ ‫ַ‬
‫טאג דערויף איז‬‫אויסהאלטן דעם צער און ַא ָ‬
‫ַ‬ ‫נישט געקענט‬ ‫עם צורבא מרבנן ואפשר על גאון ורב להקל משא החיפוש‪,‬‬ ‫פאטער‬ ‫האנדל איז געווען הרבני רבי אהרן זילבערער ז"ל‪ָ ,‬‬ ‫ַ‬
‫געווארן‪ ,‬ווי עס ווערט ַארויסגעברענגט‬
‫ָ‬ ‫דער כסף נבחר נסתלק‬ ‫וא' הנה ואחת הנה אשר חידש מעט מנפשיה מאן דתני הכי‬ ‫פון הג"ר מרדכי זילבערער ז"ל מחבר ספר דברי מרדכי‪.‬‬
‫אין די חרוזים אויף די מצבה פון כסף נבחר‪:‬‬ ‫לא משתבש כי לא נהג בפלפול הנהוג המבלבל דעות הישרות‬ ‫גאיטיין געזעסן על התורה ועל‬ ‫דארט איז רבי צבי הירש ַ‬ ‫ָ‬
‫יעידו אנשי עירו אשר עיניהם ראו‬ ‫ומקלקל אורחות ונתיב' יושר‪ ,‬אדרבה הספר הזה יהי' מורה‬ ‫באקומען סמיכה להוראה פון דעם מרא‬ ‫האט ַ‬ ‫העבודה און ער ָ‬
‫נשמת מו"ה מיכאל עת עלות למעלה‬ ‫דרך ללומדי תורה איך יקבצו יד על יד אחת לאחת עד שיהיו‬ ‫סקאוויטץ שּפעטערדיגער רב אין‬ ‫בא ָ‬ ‫וואלף ָ‬ ‫דאתרא הגאון רבי ָ‬
‫זכר צדקתו בכל לבו בהספד ויללה‬ ‫דברי תורה משוננים בפיהם כל סוגיא שמורה בכל וערוכה‬ ‫ניהאד‪ ,‬מחבר ספר סדר משנה על הרמב"ם ועוד‪ .‬צוליב‬ ‫בא ַ‬ ‫ָ‬
‫לב השומעים הרך עדי כחותיו נלאו‬ ‫וכזה יהיה כל חובר חבר מחוכם‪ ,‬כי החדש אסור מן התורה‬ ‫דא מעתיק זיין דעם 'כתב'‬ ‫אינהאלט וועלן מיר ָ‬ ‫ַ‬ ‫באלערנדן‬ ‫איר ַ‬
‫בכל מקום ונסתגר בדברים ראשונים אשר כבר הי' לעולמים‬ ‫פאר רבי‬ ‫האט געגעבן ַ‬ ‫סקאוויטץ ָ‬ ‫בא ָ‬ ‫וואלף ָ‬ ‫וואס דער גאון רבי ָ‬ ‫ָ‬
‫ָאט איז די מצבה פון ר' מיכאל הערצל‪:‬‬ ‫ובעקבותם נלך‪ ,‬גלל כן הנני מהמזרזים את הרב המאה"ג הנ"ל‬ ‫גאיטיין זצ"ל‪:‬‬ ‫צבי הירש ַ‬
‫לבצע את מעשהו לקובעו בדפוס ולהפיץ בישראל ושכרו יהיה‬ ‫ברוך והוא וברוך טעמו ונימוקו עמו‪ ,‬לפני שמש ינון שמו‪,‬‬
‫כפול משמים‪ ,‬וחלילה לאיש אחר להתגדר במלאכתו מלאכת‬ ‫ה"ה ידידי ומאהבי האברך האלוף התורני האלוף התורני‬
‫הקודש הנ"ל לבל יוזקו שליחי מצוה‪ ,‬העוזרו והמסייעו יתברך‪.‬‬ ‫הרבני המופל' ומופלג המחודד והשנון כבוד ש"ת כמוהר"ר‬
‫יום ה' ב' מנחם תקפ"הל‬ ‫גאיטיין נר"ו בהמנוח כהר"ר צבי ז"ל‬ ‫ברוך המכונה בענדיט ַ‬
‫משה"ק סופר מפפד"מ‬ ‫יארמוט כעת‪ ,‬אשר מעת זו עמדו על דעתו‬ ‫תושב פה ק"ק ָ‬
‫באמערקט‬ ‫האבן מיר ַ‬ ‫אגב‪ ,‬בשעת'ן מעתיק זיין די הסכמה ָ‬ ‫היפה שם לבו לדבר ה' זו הלכה ויגע בתורה הרבה‪ ,‬ולמד‬
‫קאנט ַאז דער מנהג פון‬ ‫בא ַ‬ ‫זאך‪ .‬עס איז ַ‬ ‫אינטערעסאנטע ַ‬
‫ַ‬ ‫ַאן‬ ‫לו נאמר‪ ,‬כי לא כדרכי הרבה מהמורים הוראות שבמדינה זו‬
‫באצייכענען דעם חודש אב ַאלס‬ ‫חתם סופר איז געווען צו ַ‬ ‫דרכו‪ ,‬שזה דרכם כסל למו‪ ,‬להורות מתוך ספרים הקצרים‬
‫נאר פון י' אב און ווייטער‪ ,‬ביז תשעה‬ ‫חודש מנחם ָאבער ָ‬ ‫באר היטב ולחם הפנים [= דער לחם הפנים איז ַא פירוש אויף‬
‫באצייכנט דעם חודש ַאלס‬ ‫האט דער חתם סופר ַ‬ ‫באב ָאבער ָ‬ ‫קויפמאן איידעם פון מגן‬ ‫ַ‬ ‫רפאסט דורך הג"ר יקותיאל‬ ‫פא ַ‬ ‫שו"ע ַ‬
‫זאל דער חתם סופר‬ ‫טא ווי קומט עס ַאז אין ב' אב ָ‬ ‫חודש אב‪ָ .‬‬ ‫אברהם] וכדומה להם חיבורים‪ ,‬אשר כל המורה מתוכם שוגה‬
‫דאטום‬ ‫נאכצוקוקן דעם ַ‬ ‫האט אונז געפירט ָ‬ ‫דאס ָ‬ ‫שריבן מנחם‪ָ ,‬‬ ‫ומשגה ומכשיל את הרבים בעו"ה‪ .‬אבל לא כן דרכו של החכם‬
‫דאטום שטימט בכלל‬ ‫באמערקט ַאז דער ַ‬ ‫האבן מיר שוין אגב ַ‬ ‫ָ‬ ‫כ' בענדיט הנ"ל‪ .‬ידענא ביה כי למד הרוב משולחן ערוך‬
‫יאר אויף ַא‬ ‫אויסגעפאלן יענעם ָ‬ ‫ַ‬ ‫נישט‪ ,‬ווייל ב' אב איז נישט‬ ‫יורה דעה ואורח חיים במיתון רב עם מקורן טהור ממקדש‬
‫נערשטאג‪ .‬אין ליקוטי תשובות חתם סופר ווערט ָאבער‬ ‫ָ‬ ‫דא‬ ‫ָ‬ ‫מלך הם יוצאין‪ ,‬הגמרא וספרן של צדיקים‪ ,‬גדולי הראשונים‬
‫טאקע‬ ‫וואס איז ַ‬ ‫דאטום כ' מנחם ָ‬ ‫געברענגט די הסכמה מיט'ן ַ‬ ‫והאחרונים ז"ל אשר עליהם ראוי לסמוך סמיכה בכל כחו והם‬
‫טאקע‬ ‫נאך יו"ד אב‪ַ .‬אזוי איז ַ‬ ‫נערשטאג און איז שוין ָ‬ ‫ָ‬ ‫דא‬
‫געווען ָ‬ ‫עמודי ההוראה ומפיהם אנו חיים וגם ידע לאהדורי אסברא‬
‫ּפראג תקפ"ח‪.‬‬ ‫אין די ָאריגינעלע דרוק פון ַ‬ ‫מילתא בדדמי לה‪ ,‬איפ' לזאת הנני סומכו סמוכין דאורייתא‬
‫האט ווייטער מחבר געווען ַא מהדורא‬ ‫דער העדיעסער רב ָ‬ ‫להחכם מ' בענדיט הנ"ל להורות בכל הדינים שבשולחן ערוך‬
‫האט‬ ‫וואס ער ָ‬ ‫נאך סוגיות הש"ס ָ‬ ‫בתרא אויף זיין ספר מיט ָ‬ ‫אורח חיים ויורה דעה ויוכל כל אדם לסמוך עליו אף נפש‬
‫האט‬ ‫אויסגעארבעט אויף דעם זעלבן מהלך‪ .‬דער כתב יד ָ‬ ‫ַ‬ ‫היפה כי כל מן דין סמוכא לנא ידין ידין יורה יורה הוראה‬
‫זיך געפונען ביי זיינע קינדער און זיין אייניקל הגאון רבי‬ ‫לאישורה‪ ,‬אשור האי גברא‪ ,‬ולהיות בידו לראיה באתי על‬
‫האט‬ ‫גאיטיין‪ ,‬דער לעצטער רב אין העדיעס‪ָ ,‬‬ ‫יוסף שלמה ַ‬ ‫החתום היום יום עש"ק כ"ח תדרי ומורה הוא יורה דיין לפ"ק‬
‫צוזאמען מיט די ָאריגינעלע‬ ‫געוואלט דרוקן די מהדורא בתרא ַ‬ ‫ָ‬ ‫יארמוט‬ ‫פק"ק ָ‬
‫האיש המיוחד שבחבורה המהולל בתשבחות שלשלת‬ ‫האט מען אין לעמבערג‬ ‫דאן ָ‬ ‫דריי חלקים‪ָ ,‬אבער ּפונקט ַ‬ ‫כה דברי הכותב לכבוד התורה ולומדי'‬
‫היוחסין בנן של קדושים כש"ת‬ ‫האט זיך נישט געלוינט‬ ‫איבערגעדרוקט דעם ספר ַאזוי עס ָ‬ ‫סקאוויץ‬ ‫בא ָ‬ ‫וואלף הלוי ָ‬ ‫הוא ה"ק ָ‬
‫פ"נ‬ ‫פינאנציעל איינצושטעקן איבערצודרוקן‪ ,‬ליידער איז דער‬ ‫ַ‬ ‫אל מקומו שואף זורח ק"ק קעלין יע"א‪.‬‬
‫אלון בכות‬ ‫אייראּפע און די וועלט‬ ‫ָ‬ ‫געווארן ביים חורבן‬ ‫ָ‬ ‫פארלוירן‬ ‫חלק ַ‬ ‫געפארן קיין‬ ‫ָ‬ ‫סקאוויטץ איז‬ ‫בא ָ‬ ‫וואלף ָ‬ ‫ווען דער גאון רבי ָ‬
‫מו"ה מיכאל הערצל נפטר ביום י"ב כסליו תר"ב לפ"ק‬ ‫האט נישט זוכה געווען צו דעם אור‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫דאס רבנות איז רבי צבי הירש‬ ‫ניהאד איבערנעמען ָ‬ ‫בא ַ‬ ‫ָ‬
‫מי יוכל למלל רוב תהלתו‬ ‫דער ספר כסף נבחר איז געווען זייער ָאנגענומען זיינער‬ ‫שטאט תחת דגלו‬ ‫ָ‬ ‫געווארן ַאלס דיין אין די‬ ‫ָ‬ ‫אויפגענומען‬
‫יראתו היתה קודמת לחכמתו‬ ‫אונגארישע ישיבות‬ ‫ַ‬ ‫צייט אין עולם הישיבות‪ ,‬בפרט אין די‬ ‫געווארן אויפגענומען ַאלס רב אין‬ ‫ָ‬ ‫וואס איז‬ ‫פונעם מהר"ם א"ש ָ‬
‫כבד את ה' מהונו ואת מגרונו‬ ‫האבן זיך די‬ ‫האט געלערנט לויט'ן סדר פון סוגיות ָ‬ ‫וואו מען ָ‬ ‫אויבנדערמאנט‬
‫ַ‬ ‫יאר תקע"ח איז ער ווי‬ ‫יארמוט‪ .‬אין ָ‬ ‫באלאשא ָ‬ ‫ָ‬
‫ללמד את בני עניים פיזר מהונו‬ ‫באנוצט מיט דעם ספר כסף נבחר צו לערנען די ַאלע‬ ‫בחורים ַ‬ ‫געווארן ַאלס רב אין העדיעס אויפ'ן ָארט פון‬ ‫ָ‬ ‫אויפגענומען‬
‫הלך בדרך ישר ועשה מצות בממונו‬ ‫גמרות און ראשונים אויף די סוגיא‪ .‬אויך אין שו"ת כוכב מיעקב‬ ‫וואס איז‬ ‫קאהן ז"ל ָ‬ ‫דעם פריערדיגן רב הג"ר אברהם הכהן ָ‬
‫עסק רוב ימיו בצורכי ציבור באמונה‬ ‫וואס מען פרעגט אים‬ ‫דערמאנט ער ַא קושיא ָ‬ ‫ַ‬ ‫ח"א סי' קס"ו‬ ‫יאר פריער אין חודש‬ ‫געווארן מיט לערך צוויי ָ‬ ‫ָ‬ ‫דארט נפטר‬ ‫ָ‬
‫רעבים וגם צמאים השביע בכל עונה‬ ‫האט ער געזען די קשיא אין‬ ‫ָאן און שרייבט ַאז כד הוינא טליא ָ‬ ‫האט משמש געווען ברבנות אין די‬ ‫כסליו תקע"ו‪ .‬וואו ער ָ‬
‫צדקתה עשה עד שובו לבית עולמו‬ ‫סטראּפקובער‬
‫ָ‬ ‫כסף נבחר‪ .‬אין ספר דברי שלום ברענגט דער‬ ‫יאר‪.‬‬ ‫צוואנציג ָ‬ ‫קומענדיגע פיר און ָ‬
‫למד בתורת ה' מדי יום ביומו‬ ‫לברשטאם זצ"ל ַאז‬
‫ַ‬ ‫הא‬‫רבי הגה"צ רבי יחזקאל שרגא ליּפשיץ ַ‬ ‫בארימטע ספר כסף נבחר‪,‬‬ ‫דאס ַ‬ ‫האט מחבר געווען ָ‬ ‫ער ָ‬
‫אין העדיעס ליגט אויך די פרוי פון רבי מיכאל הערצל און‬ ‫סטראּפקובער רב הרה"ק רבי אברהם שלום‬ ‫ָ‬ ‫זיין זיידע דער‬ ‫הונדערט און זעכציג כללים אויף סוגיות הש"ס‪ ,‬וואו ער נעמט‬
‫ָאט איז דער נוסח פון איר מצבה‪:‬‬ ‫האט געלערנט בין מנחה למעריב פון ספר כסף נבחר‬ ‫זי"ע ָ‬ ‫צוזאמען די יסודות פון די עיקר סוגיות הש"ס מיט די גמרות‬ ‫ַ‬
‫פ"ט ‪ /‬האשה ‪ /‬המהוללה היקרה מ' ‪ /‬ריזל ‪ /‬אשת מו"ה‬ ‫אויף סוגיות‪.‬‬ ‫אונגארן‬
‫ַ‬ ‫קאנט איז דער דרך פון די גדולי‬ ‫בא ַ‬ ‫און ראשונים‪ .‬ווי ַ‬
‫מיכאל ה' ‪ /‬רב בצדקו עשת' כל ימי חיי' ‪ /‬ידי' לעני ואביון‬ ‫עס איז אויך געדרוקט פון אים חידושים אין ספר זכרון‬ ‫האט מקיף‬ ‫דאס הייסט‪ ,‬מען ָ‬ ‫געווען צו לערנען סוגיות הש"ס‪ָ .‬‬
‫‪81‬‬ ‫(חזון)‪ ,‬ח' אב‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, August 12, '16‬‬ ‫פרייטאג פ' דברים‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬

‫יראה ואמונה בלב העם על ידו יכוננו‬ ‫שלחה ‪ /‬זכרונה על האבן יהיה חקוקה ‪ /‬לעת בא נשמתה אל‬
‫טהורים היו אמריו עת מפיו יצאו‬ ‫המנוחה ‪ /‬נו"נ בש"ט יום ג' כ"ג ‪ /‬מנחם אב ‪ /‬תר"ה לפ"ק ‪/‬‬
‫יען כי מקרב לבו רק באמונה באו‬ ‫תנצב"ה‬
‫יעידו אנשי עירו אשר עיניהם ראו‬ ‫דערמאנט אין די‬ ‫ַ‬ ‫טאקע אויך‬ ‫ר' מיכאל הערצל ווערט ַ‬
‫נשמת מו"ה מיכאל עת עלות למעלה‬ ‫ּפראג תקפ"ח‪,‬‬ ‫ּפערנומעראנטן אויפ'ן ספר כסף נבחר חלק ג'‪ַ ,‬‬ ‫ַ‬
‫זכר צדקתו בכל לבו בהספד ויללה‬ ‫האט אין‬ ‫מיט'ן טיטל התו' מו"ה מיכאל הערצל‪ .‬אין העדיעס ָ‬
‫לב השומעים הרך עדי כחותיו נלאו‬ ‫נאמען מו"ה פרץ דוד‬ ‫יענער צייט געוואוינט ַא נגיד מיט'ן ָ‬
‫רחום וחנון חמד אז לראותו בישיבתו‬ ‫ּפערנומעראנטן‬
‫ַ‬ ‫דערמאנט אין די‬ ‫ַ‬ ‫וואס ווערט אויך‬ ‫הערצל ָ‬
‫כה צוה שיבא י"ג כסליו בשלום למנוחתו‬ ‫מאמענט די שייכות‬ ‫ַאלס 'הקצין' ָאבער מיר ווייסן נישט אויפ'ן ָ‬
‫ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫פון די צוויי הערצלס‪.‬‬
‫בעה"מ הס' כסף נבחר לפ"ק‬ ‫געהאט צופיל‬ ‫ַ‬ ‫האט ווייזט אויס נישט‬ ‫דער כסף נבחר ָ‬
‫געווארן אין‬
‫ָ‬ ‫די צווייטע רביצין מרת הענדל איז נפטר‬ ‫געוואלט ַאוועקגיין‬ ‫ָ‬ ‫מאל‬‫האט עטליכע ָ‬ ‫נחת אין העדיעס און ָ‬
‫העדיעס כ"א שבט תרי"ד און זי ליגט אין העדיעס‪ .‬אויף איר‬ ‫רהאן בריוו‬ ‫פא ַ‬ ‫דארט‪ ,‬ווי הרב וועבער גיט איבער זענען ַ‬ ‫פון ָ‬
‫מצבה ווערט געשריבן‪:‬‬ ‫גאיטיין דער זון פון כסף‬ ‫אויסטויש צווישן הג"ר צבי הירש ַ‬
‫תנצב"ה‬ ‫יארמוט שמש ונאמן‬ ‫קאהן פון ָ‬ ‫נבחר מיט הרבני רבי משה ָ‬
‫פ"ט‬ ‫ּפלאן אויפצונעמען דעם כסף נבחר‬ ‫ַ‬ ‫רא ַאב איבער ַא‬ ‫דק"ק ַ‬
‫האשה החשובה מגזע יקרה‬ ‫יאר תקצ"ה‪.‬‬ ‫רא ַאב אין ָ‬ ‫ַאלס רב אין ַ‬
‫עקרת נצרתה בשערים נודעת‬ ‫געוואלט ַאוועקגיין‬ ‫ָ‬ ‫האט דער כסף נבחר‬ ‫יאר ת"ר ָ‬ ‫אויך אין ָ‬
‫נצר משפחת בפרגא הבירה‬ ‫און זיין זון רבי צבי הירש שתדל'ט ביי הג"ר שמחה בונם‬
‫דורותם משפחת צדוק נקראת‬ ‫זאל בעטן ביים כסף נבחר צו בלייבן אין העדיעס‪.‬‬ ‫מסענטש ער ָ‬
‫עד לבעל המחבר תוי"ט מגעת‬ ‫רהאן‬
‫פא ַ‬ ‫דערמאנט רבי הירש ַאז עס איז ַ‬ ‫ַ‬ ‫צווישן זיינע ווערטער‬
‫לאיש צדיק תמים היתה לאשה‬ ‫ּפאקש‪.‬‬ ‫זאל ווערן אויפגענומען אין ַ‬ ‫ַא קלער ַאז ער ָ‬
‫בקרב תבל אמריו פרושים‬ ‫געהאט‬
‫ַ‬ ‫האט שוין דער כסף נבחר חתונה‬ ‫ווי עס ווייזט אויס ָ‬
‫רבים יחכמו מספרו כסף נבחר‬ ‫פ"נ‬ ‫נאך איך שנת תק"פ‪ .‬אין‬ ‫מיט די צווייטע רביצין מרת הענדל ָ‬
‫ה"ה האשה הרבני' מ'‬ ‫בעל כ"נ המחבר‬ ‫נאך‬‫ספר זכרון אבות געפינען מיר ַא בריוו פון רבי צבי הירש ָ‬
‫הענדל‬ ‫בקהל עדתינו רעה עדת קדשינו‬ ‫פאטער דער כסף נבחר וואו‬ ‫ַאלס בחור אין שנת תק"פ צום ָ‬
‫בת המפורסם התו' מו"ה אפרים ז"ל‬ ‫ונחם בתמימות ך"ד שנים שלמות‬ ‫מאמע‪:‬‬ ‫דערמאנט די שטיף ַ‬ ‫ַ‬ ‫ער‬
‫בש"ט כ"א שבט תדי"ר לפ"ק‬ ‫בלבו הנכון הועיל לכל אנשי מדע‬ ‫"על רב שלום יתענג נפש אאמ"ו ע"ר כש"ת התורני מו"ה‬
‫*‬ ‫עשה אזנים לתורה בחבורו הנודע‬ ‫בענדט נ"י חיה יחיה עמ"ש ולאמי חורגתי הצנועה והחסודה‬
‫דארט דערנעבן געפינט זיך ָאט דעם קבר פון אונזער בעל‬
‫ָ‬ ‫נתיבות בדברי אמת בתוכו יוגדע‬ ‫א"ח מ' הענדל תחי'"‬
‫האנדלען אין קומענדיגן נומער‬
‫בא ַ‬
‫וואס מיר וועלן ַ‬
‫המצבה‪ָ ,‬‬ ‫דברי הראשונים על ידו יתפרשו‬ ‫זאך‪ :‬לויט ווי‬ ‫אינטרעסאנטע ַ‬ ‫ַ‬ ‫הרב וועבער דייטעט ָאן אויף ַאן‬
‫אי"ה‪.‬‬ ‫יודעי בין ימצאו בו כל אשר ידרשו‬ ‫באלאשא‬ ‫האט דער כסף נבחר געוואוינט אין ָ‬ ‫פארשטייט ָ‬ ‫מען ַ‬
‫[פאָרזעצונג קומט אי"ה]‬
‫טהרת החכמה מפיהם לנצח לא ימישו‬ ‫געווארן אויפגענומען ַאלס‬ ‫ָ‬ ‫יארמוט ביז תקע"ח ווען ער איז‬ ‫ָ‬
‫גם השאיר אחריו ברכה לבני עמינו‬ ‫געהאט‬
‫ַ‬ ‫האט ער חתונה‬ ‫יאר תקע"ט ָ‬ ‫רב אין העדיעס‪ ,‬און אין ָ‬
‫אגדות מפורשים מאתו בספר נתקנו‬ ‫ראּפברענגען‬ ‫מיט די צווייטע רביצין‪ ,‬ווי מיר וועלן שּפעטער ַא ָ‬
‫האט‬ ‫ַאז י"ח תמוז תק"פ ָ‬
‫שוין דער כסף נבחר‬
‫פאר‬ ‫געמאכט ַא ברית ַ‬ ‫ַ‬
‫התאחדות אברכים‬ ‫התאחדות אברכים‬ ‫וואס איז אין‬ ‫זיין זון יעקב ָ‬
‫דרבינו יואל ד'סאטמאר‬ ‫דרבינו יואל ד'סאטמאר‬
‫_______________________________‬
‫געבוירן פון די צווייטע‬
‫_______________________________‬
‫בנשיאות כ"ק מרן אדמו"ר שליט"א‬ ‫נתייסדה ע"י כ"ק מרן רביה"ק זי"ע‬ ‫בנשיאות כ"ק מרן אדמו"ר שליט"א‬
‫רביצין‪ .‬ווען מען קוקט‬
‫נתייסדה ע"י כ"ק מרן רביה"ק זי"ע‬
‫ץ‬

‫_______________________________‬
‫ץ‬

‫_______________________________‬
‫ץ‬ ‫‪.‬‬
‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬ ‫‪.‬‬
‫בית המדרש‬
‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫בית המדרש‬ ‫בית המדרש‬ ‫בית המדרש‬ ‫בית המדרש‬ ‫ביהמ"ד בניני‬ ‫‪.‬‬
‫ביהמ"ד יטב לב‬ ‫ביהמ"ד בית‬ ‫בית המדרש‬ ‫בית המדרש‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫בית המדרש‬ ‫בית המדרש‬ ‫בית המדרש‬ ‫ביהמ"ד בניני‬ ‫‪.‬‬

‫ביהמ"ד יטב לב‬ ‫ביהמ"ד בית‬ ‫בית המדרש‬ ‫בית המדרש‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫ָאבער אין בית החיים‬

‫הגדול‬
‫סניף טרופ‬ ‫סניף העריסאן‬ ‫אהל פיגא‬ ‫יאקאבאוויטש‬ ‫הגדול‬ ‫קליימער‬ ‫יעקב נחמי'‬ ‫תהלות יואל‬ ‫בניני זופניק‬ ‫סניף טרופ‬ ‫סניף העריסאן‬ ‫אהל פיגא‬ ‫יאקאבאוויטש‬ ‫קליימער‬ ‫יעקב נחמי'‬ ‫תהלות יואל‬ ‫בניני זופניק‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫‪.‬‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫ץ‬

‫‪.‬‬ ‫ץ‬ ‫ץ‬

‫ץ‬ ‫ץ‬

‫בס"ד‬ ‫בס"ד‬

‫על אלה אני בוכי'‬ ‫יארמוט‬ ‫ָ‬ ‫באלאשא‬ ‫ָ‬ ‫אין‬

‫בליל זה יבכיון וילולי בני‬
‫בזה הננו מודיעים לכל הקהל הקודש הע"י‪ ,‬אשר בעזהשי"ת יתקיים‬ ‫געפינט מען ָאבער נישט‬
‫בזה הננו מודיעים לכל הקהל הקודש הע"י‬

‫דרשה נפלאה‬ ‫אשר בעזהשי"ת יתקיים שיעור‬

‫במדרש איכה‬
‫די מצבה פון די ערשטע‬
‫רביצין פון כסף נבחר‬
‫אויך אין העדיעס געפינט‬
‫על שבר בת עמי באריכות הגלות וגזירות הפרת הדת ברוחניות ובגשמיות‬
‫ובפרט כעת בשעת חירום על העם היושב בציון בגזירות נוראות על חינוך‬
‫הבנים והבנות וגזירת גיוס בני ישראל רח"ל היל"ת‬ ‫ובעניני חורבן הבית‬ ‫מען נישט איר מצבה‪,‬‬
‫הרב וועבער איז משער‬
‫‪y‬‬ ‫ע"י הרב הגאון פה מפיק מרגליות‬ ‫‪y‬‬ ‫אויף ַא געוויסע מצבה‬
‫וואס איז שוין‬ ‫אין העדיעס ָ‬
‫רבי מנשה פילאפף שליט"א‬
‫ע"י הרב הגאון פה מפיק מרגליות‬
‫אינגאנצן ָאּפגעריבן ַאז‬ ‫ַ‬
‫שליט"א‬ ‫ישעי' אשר אנשיל ווייס‬ ‫רבי‬
‫‪y‬‬ ‫מורה צדק בבית הוראה דקהלתינו הק'‬ ‫מגיד מישרים בקהלתינו הקדושה‬
‫‪y‬‬
‫דאס איז איר מצבה‪.‬‬
‫ווי געשמועסט איז דער‬
‫ָ‬

‫געווארן‬‫ָ‬ ‫כסף נבחר נפטר‬

‫ביום תשעה באב‬ ‫ליל תשעה באב‬ ‫י"ג כסליו תר"ב ָאט איז‬
‫דער נוסח המצבה‪:‬‬
‫תיכף אחר מנחה‬
‫תיכף אחר אמירת איכה‬ ‫ארי‬ ‫הרב המורה‬
‫בהיכל ביהמ"ד הגדול‬ ‫בבית מדרשינו הגדול‬ ‫שבחבורה בעל סברה‬
‫ישרה דרך למודו זכה‬
‫מנין מנחה בשעה ‪ 7:00‬בהיכל ביהמ"ד הגדול‬ ‫וברה‬
‫ויהי רצון שהימים האלו יתהפכו לששון ולשמחה‬ ‫ויהי רצון שהימים האלו יתהפכו לששון ולשמחה‬ ‫המפורסם‬ ‫המאה"ג‬
‫הנהלת התאחדות אברכים‬ ‫הנהלת התאחדות אברכים‬ ‫כבוד מו"ה בענדיט‬
‫גאיטיין זצ"ל‬ ‫ַ‬
‫ראב"ד דקהלתנו‬
 ‫קהילות‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬
‫(נחמו)‪ ,‬ט"ו אב‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, August 19, '16‬‬
‫‪DER YID‬‬ ‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬
‫פרייטאג פ' ואתחנן‬
‫ָ‬
‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬ ‫‪70‬‬

‫מצבות‬
‫האט איר געפרעגט‬ ‫וואס איר פרעגט וועגן זיין בקיאות ָ‬ ‫ָאבער ָ‬
‫ראנטירן‬ ‫גא ַ‬ ‫ווארום ווי קען אייך ַ‬ ‫פון מיר ַא שווערע שאלה‪ָ ,‬‬
‫האט געלערנט ביי‬ ‫וואס ער ָ‬ ‫פארגעסן ָ‬ ‫גארנישט ַ‬ ‫האט ָ‬ ‫ַאז ער ָ‬
‫דאך‬ ‫מיר ָאדער ביי זיין רבי'ן הרב הגאון‪ ,‬היינט בעוה"ר איז ָ‬
‫האט ידיעות‬ ‫די שכחה מצויה‪ ,‬איך בין ָאבער זיכער ַאז ער ָ‬
‫אין שולחן ערוך יורה דעה און ַאביסל חושן משפט און אין‬
‫האט ב"ה עוסק געווען‬
‫זאגן ַאז די ַאלע הלכות זענען‬
‫זאגן‪.‬‬
‫געוויסע הלכות פון אבן העזר ווייל ער ָ‬
‫אין די ַאלע הלכות‪ָ ,‬אבער צו ָ‬
‫קלאר ביי אים ַאזוי ָאדער ַאזוי קען איך נישט ָ‬
‫זיין סדר הלימוד איז מער אויף דרך הפשט ווי אויפ'ן דרך‬
‫ָ‬
‫דערציילן‬
‫זאגן דער‬ ‫האט ַא סברא ישרה ווי עס קען עדות ָ‬ ‫החריפות‪ ,‬ער ָ‬
‫האבן מיר געלערנט די‬ ‫ניהאדער רב‪ .‬און דעם שבת שובה ָ‬ ‫בא ַ‬ ‫ָ‬
‫סוגיא פון יש אוכל אכילה אחת צו דרש'נען ברבים און איך‬
‫האט‬ ‫וואס ער ָ‬ ‫נאמען ָ‬ ‫כגעזאגט ַא חידוש אין מיין זונ'ס ָ‬ ‫ָ‬ ‫נא‬
‫האב ָ‬ ‫ָ‬
‫פאר די חכמי עירי און‬ ‫געפאלן ַ‬ ‫ָ‬ ‫מחדש געווען און עס איז זייער‬
‫האבן אים געלויבט איבער זיין סברא ישרה און לויטערן‬ ‫זיי ָ‬
‫האט ַא גרויסע ידיעה אין תנ"ך און אין ַאנדערע‬ ‫שכל‪ .‬ער ָ‬
‫פאר תופסי התורה‪ .‬אי"ה אויב איר‬ ‫וואס זענען וויכטיג ַ‬ ‫זאכן ָ‬ ‫ַ‬
‫וועט רעדן מיט אים וועט איר געפינען יותר ממה שכתבתי‪.‬‬
‫אין שרייבן איז ער נישט קיין אומן ער קען ָאבער שרייבן‬
‫באקרוינט‬ ‫לשון קודש און דייטש ַאזוי ווי איך‪ .‬ער איז אויך ַ‬
‫וואס‬ ‫מיט געוויסע פרפראות לחכמה ווי עברונות און חשבונות ָ‬ ‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫האבן געלערנט‬ ‫האט ער געלערנט מיט מיר ווען מיר ָ‬ ‫דאס ָ‬ ‫ָ‬ ‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫הלכות קידוש החודש להרמב"ם‪ ,‬ער איז היינט איין און‬ ‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫יאר ַאלט"‪.‬‬ ‫צוואנציג ָ‬ ‫ָ‬ ‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬

‫האט מחבר געווען דעם ספר ידי משה על תרי"ג‬ ‫ער ָ‬

‫[פאָרזעצונג פון פאָריגן נומער]‬
‫אינטרעסאנטער חיבור‪ ,‬וואו ער איז מרמז ַאלע‬ ‫ַ‬ ‫מצוות‪ַ ,‬אן‬ ‫געפארן לערנען ביי אים‬ ‫ָ‬ ‫ניהאד איז ער‬ ‫בא ַ‬ ‫אין די שכינות'דיגע ָ‬
‫תרי"ג מצוות אין די פרשת האזינו‪ .‬דער 'פנים' איז ַאזוי ווי‬ ‫האט זיך געשריבן תשובות מיט זיין‬ ‫אין די ישיבה וואו ער ָ‬ ‫נעבן איר קבר געפינט זיך ָאט דער קבר פון אונזער‬
‫ַא שיר ווי יעדע מצוה איז מרומז אין די ווערטער פון פרשת‬ ‫געהאט‬ ‫ַ‬ ‫האט ער חתונה‬ ‫יאר תקפ"ג ָ‬ ‫טאטן דער כסף נבחר‪ ,‬אין ָ‬ ‫ַ‬ ‫וואס איז נישט קיין‬ ‫בעל המצבה הרבני מו"ה גומּפריכט ָ‬
‫וואס‬ ‫ראן צווי פירושים 'נר מצוה' ָ‬ ‫פא ַ‬ ‫האזינו‪ ,‬און ַארום איז ַ‬ ‫טאכטער פון דעם חשוב'ן נגיד‬ ‫מיט הרבנית שרה ע"ה די ָ‬ ‫ַאנדערער ווי דער שווער פון דעם גאון בעל כסף נבחר‪ .‬עס‬
‫איז מפרש די ווערטער פון דעם שיר וועלכע מצוה מען‬ ‫וואס‬ ‫מארן ָ‬ ‫קא ַ‬ ‫און תלמיד חכם רבי אליהו טעלער ז"ל פון ָ‬ ‫ּפערנומעראנטן פון‬
‫ַ‬ ‫אינטערעסאנט ָאנצומערקן ַאז אין די‬ ‫ַ‬ ‫איז‬
‫וואס צייכנט ָאן הלכות און מקורות‬ ‫מיינט‪ ,‬און 'תורה אור' ָ‬ ‫האט זוכה געווען צו בנין וחתנין רבנן ווי מיר וועלן שרייבן‬ ‫ָ‬ ‫דערמאנט אונטער'ן קעּפל 'במקומות שונים'‬ ‫ַ‬ ‫כסף נבחר ווערט‬
‫פאר די מצוות‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫שּפעטער ביים סוף פון דור ב'‪.‬‬ ‫דאס ברענגט‬ ‫וואס ָ‬ ‫'אדוני חמי הקצין ר' איציק קעסי ‪ 2‬עקז'‪ָ .‬‬
‫ראּפגעברענגט ַאן‬ ‫אין ספר זכרון אבות ווערט ַא ָ‬ ‫מארן ביז תקצ"ט ווען‬ ‫קא ַ‬ ‫האט געוואוינט אין ָ‬ ‫רבי צבי הירש ָ‬ ‫קלאר ַאז‬
‫דאך ָ‬ ‫ַארויס ביי אונז ַא וואונדער‪ .‬ערשטנס ווייסן מיר ָ‬
‫רלאפן מיט ַא געוויסן‬ ‫פא ָ‬ ‫וואס איז זיך ַ‬ ‫אינטערעסאנטע פרשה ָ‬ ‫ַ‬ ‫נאך‬‫נדראש ָ‬ ‫געווארן ַאלס רב אין סט‪ַ .‬א ָ‬ ‫ָ‬ ‫ער איז אויפגענומען‬ ‫האט געהייסן ר' אפרים גומּפריכט‪,‬‬ ‫דער שווער פון כסף נבחר ָ‬
‫האט געשריבן חידושים על‬ ‫וואס ָ‬ ‫דומבוואר ָ‬ ‫ַ‬ ‫איד רבי הירש‬ ‫געווארן ממלא מקום אין‬ ‫ָ‬ ‫פאטער איז ער‬ ‫די פטירה פון זיין ָ‬ ‫ווי עס שטייט אויף די מצבה פון די רביצין און ר' אפרים ַאליין‬
‫האט זיך נעבעך איינגערעדט ַאז ער איז‬ ‫דרך הקבלה און ער ָ‬ ‫געהאט די הוראה פון חתם סופר ווי אויך‬ ‫ַ‬ ‫האט‬ ‫העדיעס‪ .‬ער ָ‬ ‫אינטערעסאנט ַאז ער ווערט‬ ‫ַ‬ ‫ליגט גלייך נעבן איר‪ ,‬אויך איז‬
‫אויסהאלטן דעם‬ ‫ַ‬ ‫האט נישט געקענט‬ ‫גאר משיח‪ .‬זיין משפחה ָ‬ ‫ָ‬ ‫באקומען ַאן המלצה פון דעם גאון רבי יצחק משה‬ ‫האט ער ַ‬ ‫ָ‬ ‫גאר 'במקומות שונים' נישט‬ ‫נאר ָ‬‫דערמאנט אין העדיעס ָ‬ ‫ַ‬ ‫נישט‬
‫וואס איז ַאריין אים‪ַ .‬אנדערש ווי ַאלע משיחי שקר אין‬ ‫שגעון ָ‬ ‫אייזענשטאט‬
‫ַ‬ ‫ניהאדער רב‪ ,‬און שּפעטער אין‬ ‫בא ַ‬ ‫ּפערלס זצ"ל‪ָ ,‬‬ ‫ּפערנומעראנטן פון העדיעס‪ ,‬און דער עיקר קושיא‬ ‫ַ‬ ‫מיט ַאלע‬
‫פאר‬‫געהאט דעם געוויסן דרך ארץ ַ‬ ‫ַ‬ ‫האט ער ָאבער‬ ‫ַאלע דורות ָ‬ ‫אייזענשטאט דער מהר"ם א"ש‬ ‫ַ‬ ‫און פון דעם גאון רבי מאיר‬ ‫האבן מעתיק געווען די מצבה פון רבי‬ ‫דאך ַאז ווי מיר ָ‬ ‫איז ָ‬
‫זאל מסכים זין‬ ‫גדולי ישראל‪ .‬וועלנדיג ַאז דער העדיעסער רב ָ‬ ‫זצ"ל‪.‬‬ ‫יאר תקס"ד ווי‬ ‫געווארן אין ָ‬ ‫ָ‬ ‫אפרים גומּפריכט איז ער נפטר‬
‫פאר'ן העדיעסער רב ַא‬ ‫האט צוגעשיקט ַ‬ ‫ַאז ער איז משיח‪ ,‬ער ָ‬ ‫שוין ַאלס בחור איז ער געווען ַא גדול בתורה ווי מיר זעען‬ ‫קומט ער צו געבן מעות קדימה אויף דעם ספר מיט קויפן צווי‬
‫קונטרס מיט זיינע חידושים און שריפטן על פי קבלה‪ .‬למעשה‬ ‫וואס דער כסף נבחר שרייבט צו זיין מחותן ר'‬ ‫אין ַא בריוו ָ‬ ‫עקזעמּפלארן אין תקפ"ח‪.‬‬ ‫ַ‬
‫פארשידענע‬ ‫האט אים דער העדיעסער רב ָאּפגעשטוּפט מיט ַ‬ ‫ָ‬ ‫געהאנדלט איבער'ן שידוך‪:‬‬ ‫ַ‬ ‫האט זיך‬ ‫אליהו טעלער ווען עס ָ‬ ‫לחומר הנושא קען מען מיישב זיין די פליאה ַאזוי‪ :‬ווי מען‬
‫נאכנישט‬ ‫אמתלאות ַארומרעדנדיג מיט אים ַאז עס איז ָ‬ ‫לאזן‬ ‫זאל אים ָ‬ ‫האט פון מיר געפרעגט איך ָ‬ ‫מעלת כבודו ָ‬ ‫געהאט מיט דעם‬ ‫ַ‬ ‫האט די רבנית הענדל ערשט חתונה‬ ‫זעהט ָ‬
‫זאל נתגלה ווערן‪ ...‬למעשה איז‬ ‫געקומען די צייט ַאז משיח ָ‬ ‫וויסן די הנהגה פון מיין זון‪ ,‬זיין סדר הלימוד‪ ,‬זיין בקיאות און‬ ‫וואס איז שוין געווען‬ ‫יאר תקע"ח‪ָ ,‬‬ ‫פאר דעם ָ‬ ‫כסף נבחר נישט ַ‬
‫איינגעהאלטענער‬‫ַ‬ ‫געווארן ווען דער‬ ‫ָ‬ ‫די פרשה געשליכטעט‬ ‫ווי ַאלט ער איז‪ .‬וועל איך אייך ענטפערן‪ :‬די הנהגה פון מיין‬ ‫טאטן רבי גומּפריכט‪,‬‬ ‫נאך די פטירה פון איר ַ‬ ‫יאר ָ‬ ‫פערצן ָ‬
‫האט‬ ‫שוואגער זיינער ָ‬ ‫ָ‬ ‫געווארן און דער‬ ‫ָ‬ ‫משיח איז נפטר‬ ‫זון שי' יסודתה על אדני היראה והחכמה‪ ,‬ווייל פון ווען ער איז‬ ‫דאס איז דער ברודער דער קצין ר' יצחק קעסי‬ ‫קען זיין ַאז ָ‬
‫האט זיי‬ ‫וואס ָ‬ ‫געשיקט זיינע כתבים צום העדיעסער רב ָ‬ ‫האב איך אים ַארויסגענומען פון חדר‬ ‫יאר ַאלט ָ‬ ‫געווען זעקס ָ‬ ‫האט אויפגעצויגן זיין שוועסטער די יתומה מרת הענדל און‬ ‫ָ‬
‫מעלים געווען מן העין‪.‬‬ ‫האט זיך נישט ַארויסגערוקט פון מיין געצעלט‪ ,‬און איך‬ ‫און ער ָ‬ ‫האט אים דער כסף נבחר ָאנגערופן מיט דעם טיטל‬ ‫דעריבער ָ‬
‫געווארן כ"ב תמוז תרי"ט און‬ ‫ָ‬ ‫דער גאון צבי הירש איז נפטר‬ ‫פארברענגען‬ ‫זאל נישט ַ‬ ‫לעמאל געהיטן אויף אים ער ָ‬ ‫ָ‬ ‫האב ַא‬ ‫ָ‬ ‫געוואלדיגער‬ ‫ַ‬ ‫פארשטענדליך‪ַ ,‬א‬ ‫אדוני חמי‪ .‬דער תירוץ איז‪ַ ,‬‬
‫ָאט איז דער נוסח פון זיין מצבה‪:‬‬ ‫האב ַאליין געלערנט מיט אים‬ ‫נארישקייטן‪ .‬איך ָ‬ ‫די צייט מיט ַ‬ ‫דאס איז ַא טעות פשוט‪ ,‬און עס‬ ‫דוחק‪ ,‬מער מסתבר איז ַאז ָ‬
‫גאיטיין אב"ד דקהילתנו‬ ‫הרב הגאון החסיד מו"ה צבי הירש ַ‬ ‫גאנצע מסכתות פון‬ ‫פילע סוגיות הש"ס על בורים און אויך ַ‬ ‫נשטאט אדוני חמי‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫דארף שטיין "גיסי" ַא‬ ‫ַ‬
‫שניהל אותנו ח"י שנים בן הרב הגאון מו"ה‬ ‫האב‬ ‫יאר ָ‬ ‫די גרויסע מסכתות‪ .‬פון ווען ער איז געווען דרייצן ָ‬ ‫וויאזוי רבי גומּפריכט קומט‬ ‫למעשה אויב ווייסן מיר נישט ַ‬
‫בענדיט זצ"ל בעה"מ ספר כסף נבחר‬ ‫האב מיט אים‬ ‫איך אים איינגעוואוינט צו לערנען רמב"ם‪ ,‬איך ָ‬ ‫דאס רבנות פון‬ ‫ווארשיינליך ַאז ָ‬ ‫גאנץ ַ‬ ‫קיין העדיעס‪ ,‬איז ָאבער ַ‬
‫צבי ישראל רוח אפינו‬ ‫געלערנט חלק א' ב' און ד' ווייל דער דריטער חלק איז עניני‬ ‫וואס ער‬‫האט עּפעס צו טון מיט דעם ָ‬ ‫כסף נבחר אין העדיעס ָ‬
‫בצדקתו תמיד יגן עלינו‬ ‫זרעים און קדשים איז מיר שווער צו לערנען מיט אים ווייל‬ ‫געשטאמט פון‬
‫ַ‬ ‫האט‬ ‫וואס ָ‬ ‫געהאט מיט די רביצין ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫ָ‬
‫יראת אל רחפה‬ ‫איך ַאליין בין נישט קיין אדון בדבר זה‪ .‬פונעם דריטן חלק‬ ‫העדיעס‪.‬‬
‫הליכותיו הליכות חסיד ועניו‬ ‫נאר געלערנט מיט אים הלכות שבועות ווען מיר‬ ‫האב איך ָ‬ ‫ָ‬ ‫געהאט קינדער פון ביידע זיווגים‪:‬‬ ‫ַ‬ ‫האט‬ ‫דער כסף נבחר ָ‬
‫ימים מעטים הצצו לו עלי אדמה‬ ‫האבן געלערנט מסכת שבועות‪ .‬ער איז ַא מתמיד בתורה ווי‬ ‫ָ‬ ‫א] זיין זון פון די ערשטע רביצין‪ ,‬הגאון רבי צבי הירש‬
‫רבות אמנה פעל בסתר דממה‬ ‫נאר תורה‪ .‬ווען הרב הגאון‬ ‫עס איז מיין ווילן און ער וויל נישט ָ‬ ‫פאטער ַאלס רב אין‬ ‫גאיטיין זצ"ל דער ממלא מקום פון ָ‬ ‫ַ‬
‫שחה לעפר גויתו ונפשו רמה‬ ‫ניהאד‬
‫בא ַ‬ ‫געווארן אויפגענומען אין ָ‬ ‫ָ‬ ‫[רבי הירש חריף] איז‬ ‫העדיעס ומחבר ספר ידי משה אויף תרי"ג מצוות‪ .‬ער איז‬
‫גדול ליהודים גדול ורב בתורה‬ ‫זאל מקבל זיין אויך‬ ‫האב איך אים ַאהינגעשיקט לערנען ער ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט קודם‬ ‫יארמוט‪ ,‬ער ָ‬ ‫באלאשא ָ‬ ‫יאר תקע"ב אין ָ‬ ‫געבוירן אין ָ‬
‫אל מול פנינו הופיע זיקי אורה‬ ‫וואס לערנען‬ ‫זאל נישט זיין ווי די ָ‬ ‫ַא וועג אין לערנען‪ ,‬כדי ער ָ‬ ‫פאטער און שּפעטער ווען דער גאון רבי‬ ‫געלערנט ביי זיין ָ‬
‫ידיו היו אמונה עד בא השמש‬ ‫נאר פון איין רבי'ן‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫געווארן רב‬
‫ָ‬ ‫קאנט ַאלס רבי הירש חריף‪ ,‬איז‬ ‫בא ַ‬‫צבי העלער‪ַ ,‬‬
‫‪71‬‬ ‫(נחמו)‪ ,‬ט"ו אב‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, August 19, '16‬‬ ‫פרייטאג פ' ואתחנן‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬

‫מחזיקה‬ ‫להיות‬ ‫תורה‬ ‫תומכת‬

‫בחכמתה‬
‫אשת חיל לבעלה כשרה אדני‬
‫קראתה‬
‫לכבדו אחרי מותו לא היתה לאיש‬
‫‪Aug. 18 '16‬‬ ‫ואתחנן‬ ‫בחכמתה‬
‫‪Aug. 25 '16‬‬ ‫עקב‬ ‫הן‬ ‫באת‬ ‫רעה‬ ‫עת‬ ‫לעני‬ ‫שלחה‬ ‫ידיה‬
‫החזיקה בידי קרובי בעלה האביונים‬
‫‪191 Rodney‬‬ ‫‪Tel. 718-797-3900‬‬ ‫ועל כל אלה תקבל שכרה משוכן‬
‫‪adv@deryid.org‬‬ ‫‪Fax: 718-797-1985‬‬ ‫מעונים‬
‫ת' נ' צ' ב' ה'‬
‫זיינע קינדער און משפחה וועלן מיר‬
‫ראּפברענגען‪.‬‬ ‫שּפעטער ַא ָ‬
‫העלי' לתורה ‪ -‬קרית יואל‬
‫ב] דער צווייטער זון פון בעל כסף‬
‫הבה"ח כמר אברהם שלמה ני"ו‬ ‫נבחר איז ר' אלחנן שרגא הנקרא רבי‬
‫עב״ג בת מוה"ר‬ ‫בן מוה"ר‬
‫גאיטיין ז"ל פון ּפרעשבורג‪ .‬זיין‬ ‫האנדל ַ‬ ‫ַ‬
‫יצחק צבי היימאן הי"ו‬ ‫חיים יודא ארי' פריעדמאן הי"ו‬
‫פרוי איז געווען מרת אסתר ע"ה‪ .‬לויט‬
‫בביהמ"ד הגדול דקהל יטב לב דסאטמאר ‪5 garfield rd.‬‬ ‫האט געפונען אין די‬ ‫ווי הרב וועבער ָ‬
‫זמן התפילה בשעה ‪ - 9:30‬קידושא רבא אחר התפילה לנשים בגארפיעלד מענאר ‪4 Garfield Rd‬‬
‫מאטריקל אין העדיעס ַא געבורט פון‬ ‫ַ‬
‫הבה"ח כמר יואל ני"ו‬ ‫ַא קינד בענעדיקט דער זון פון היינריך‬
‫עב״ג בת מוה"ר‬ ‫בן מוה"ר‬
‫דאס‬‫גאיטיין און אסתר הירשפעלד‪ָ .‬‬ ‫ַ‬
‫אברהם דוב עהרנטאל הי"ו‬ ‫אשר יקותיאל יודא וואלדמאן הי"ו‬ ‫קינד איז געבוירן יוני ‪ — '842 15‬תמוז‬
‫בביהמ"ד דקהל חרדים ‪forest corner van buren‬‬ ‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫תר"ב — און ער איז ָאנגערופן‬
‫זמן התפילה בשעה ‪ - 9:45‬קידושא רבא אחר התפילה ‪-‬‬
‫נאך דעם כסף נבחר‪ .‬הרב וועבער איז‬ ‫ָ‬ ‫טהר רוחו זרח במחשכי אמש‬
‫האנדל‬ ‫דאס איז ַא זון פון רבי ַ‬ ‫משער ַאז ָ‬ ‫יומם ולילה לא מש מאהל תורה‬
‫מאנטאג עקב י"ח אב ‪August 22‬‬ ‫דער זון כסף נבחר‪ .‬אויב וועלן מיר‬ ‫ידע תעלומותיה והוציאם לאורה‬
‫זאגן ווייסן מיר ַאז מרת אסתר איז‬ ‫ַאזוי ָ‬ ‫נחנו קדורנית נלך אורו מנו נעדרה‬

‫הכלה גאלדא מירל ריזל תחי'‬

‫בת מוה"ר‬
‫לוח ‪1‬‬ ‫חתונות ‪ -‬מאנסי‬
‫הבה"ח יואל הי"ו‬
‫בן מוה"ר‬
‫געווען פון משפחת הירשפעלד‪.‬‬
‫ג] ַא זון פון די צווייטע רביצין‬
‫טאכטער פון רבי‬ ‫מרת הענדל ע"ה די ָ‬
‫גומּפריכט‪ ,‬ער איז געבוירן אין חודש‬
‫מארן‬
‫קא ַ‬
‫דינסטאג תצוה י"ט אדר‬
‫ָ‬
‫נאסף אל אבותיו כ"ב תמוז תרי"ט לפ"ק‬

‫געווארן‬
‫ָ‬
‫ת' נ' צ' ב' ה'‬
‫די רעביצין זיינע‪ ,‬מרת שרל ע"ה‪ ,‬איז געבוירן אין ָ‬
‫יאר תק"ע‪ .‬זי איז נפטר‬ ‫אין ָ‬

‫נישט אויסמע־‬
‫אברהם דוב עהרנטאל הי"ו‬ ‫אשר יקותיאל יודא וואלדמאן הי"ו‬

‫באולם עטרת חי' שרה ‪106 s, madison ave.‬‬

‫חופה ‪7:00‬‬ ‫קבלת פנים ‪6:00‬‬
‫תמוז תקפ"ב ווי מען זעהט אין מוהל–‬
‫ביכל פון רבי צבי הירש כ"ץ הירשפעלד‬
‫וואס ער צייכנט ָאן "תקפ"ב‬
‫היום יום א' שבעה עשר בתמוז פרעתי‬
‫פון העדיעס ָ‬
‫יאר‪ .‬זי‬
‫ראשון שנת תרנ"א‪ ,‬אין עלטער פון איין און ַאכציג ָ‬
‫ליגט אין העדיעס‪ָ .‬אט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬
‫פ"ט‬
‫האשה הרבנית החסודה מרת שרל בת מו"ה אלי' המ‪..‬‬

‫קן‬ ‫דאנערשטאג עקב כ"א אב ‪August 25‬‬

‫הכלה רחל תחי'‬
‫בת מוה"ר‬
‫יצחק צבי היימאן הי"ו‬
‫ניהאד און ָאט איז‬ ‫בא ַ‬
‫למעשה ווי הרב וועבער ווייזט ָאן געפינען מיר נישט איר‬
‫ניהאד הפנים ַאז זי‬ ‫בא ַ‬
‫האט איר געברענגט‬ ‫האט געוואוינט ערגעץ ַאנדערש און מען ָ‬
‫מארן‬‫קא ַ‬ ‫אין קומענדיגן נומער אי"ה‪ :‬רבי אליהו טעלער פון ָ‬
‫הילד אפרים המכונה גומּפריכט בן‬
‫מורה מורינו רב ר' ברוך ה' יזכהו לגדלו‬
‫לתורה ולחופה ולמעשים טובים אמן"‪.‬‬
‫אשת הגאון מו"ה צבי הרש‬
‫בן הגאון בעל כסף נבחר שנפטר ביום ט' אדר א' תרנ"א‬
‫לפ"ק‬
‫חתונות ‪ -‬מאנסי‬ ‫ד] ַא זון מו"ה יעקב געבוירן אין‬ ‫שמנים ואחת שנה הלכה פה בין החיים‬
‫חודש חשון תקפ"ה‪ ,‬און זיין מוהל איז‬ ‫רחמניה זאת עטרת צבי אם רחמניה‬
‫הבה"ח אברהם שלמה הי"ו‬
‫געווען רבי צבי הירש כ"ץ הירשפעלד‬ ‫לבנים אשר גדלה לתורה ויראת שמים‬
‫בן מוה"ר‬
‫פון העדיעס‪ .‬ער שרייבט אין זיין מוהל–‬ ‫בת גדולי תורה היתה סוחרה כבאניה‬
‫חיים יודא ארי' פריעדמאן הי"ו‬
‫ביכל "היום יום ד' יו"ד כסלו מלתי‬
‫באולם ווילחאוויץ ‪230 Maple ave.‬‬ ‫ופרעתי הילד יעקב בן מורה מורינו‬
‫חופה ‪7:00‬‬ ‫קבלת פנים ‪6:00‬‬ ‫רב ברוך ה' יזכהו לגדלו לתורה לחופה‬
‫ולמעשים טובים אמן‪".‬‬
‫ה] ַא זון מו"ה אהרן‪ .‬געבוירן אין‬
‫העדיעס אין חודש כסליו תקפ"ח זיין‬
‫מהעדיס‬ ‫דערמאנטער רבי צבי הירש הירשפעלד‬ ‫ַ‬ ‫מוהל איז געווען דער‬
‫באראן‬
‫אשת ה' ליבר?? ַ‬ ‫יום‬ ‫"היום‬ ‫מוהל–ביכל‬ ‫זיין‬ ‫אין‬ ‫ברית‬ ‫דעם‬ ‫פארצייכנט‬ ‫און ער ַ‬
‫מאן אויך אין ָ‬ ‫ווי עס שיינט ליגט איר ַ‬ ‫ה' ז' דחנוכה פרעתי הילד אהרן בן מורה מורינו רב ר' ברוך ה'‬
‫דער נוסח המצבה‪:‬‬ ‫יזכהו לגדלו לתורה ולחופה ולמעשים טובים‪ ,‬ד' טבת‪".‬‬
‫פ"נ‬ ‫טאכטער אויך פון די צווייטע רביצין מרת ‪Regina‬‬ ‫ו] ַא ָ‬
‫איש תם וישר‬ ‫געהאט‬
‫ַ‬ ‫האט חתונה‬‫יאר תקצ"ה‪ .‬זי ָ‬ ‫געבוירן אין העדיעס אין ָ‬
‫הלך תמים ופעל צדק‬ ‫טאג י"ב אלול תרי"ד מיט‬ ‫פאטער'ס פטירה אין ָ‬ ‫נאך איר ָ‬ ‫שוין ָ‬
‫ירא ה' היה כל ימיו ה"ה‬ ‫יאר‬‫הרבני מו"ה משה אלי' ב"ר מאיר ביען‪ .‬ער איז געבוירן אין ָ‬
‫כהרר ליבר באראן נאדאש‬ ‫תקפ"ט אין העדיעס‪.‬‬
‫נפטר ונק' יום ה' כ'ט' תשרי ת'ר'ל'ו'‬ ‫געווארן ח'‬
‫ָ‬ ‫טאכטער מרת הינדל ע"ה‪ ,‬זי איז נפטר‬ ‫ו] ַא ָ‬
‫ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫האט געפונען איר מצבה אויפ'ן‬ ‫אלול תרכ"ד‪ .‬הרב וועבער ָ‬
‫ניהאד‪:‬‬
‫בא ַ‬ ‫ַאלטן בית החיים אין ָ‬
‫מאטריקל פון ָ‬ ‫פארצייכנט אינעם ַ‬ ‫פטירה ַ‬ ‫נפטרה ח' אלול תרכ"ד ל'‬
‫ָ‬ ‫פ"נ‬
‫ניהאד‪.‬‬
‫בא ַ‬ ‫לקבורה קיין ָ‬ ‫אשה ישרה מ'‬
‫הינדל‬
‫און זיינע חשוב'ע קינדער‬ ‫בת הרב מו"ה בענדיט‬
 ‫קהילות‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬ ‫‪DER YID‬‬
‫עקב‪ ,‬כ"ב אב‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, August 26, '16‬‬
‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬
‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫‪130‬‬
‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬

‫מצבות‬
‫דערציילן‬

‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬

‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬

‫קאניץ פון בעלעד‪ ,‬בן הג"ר צבי קוניץ‬ ‫בתורה ר' אליעזר ָ‬ ‫[פאָרזעצונג פון פאָריגן נומער]‬
‫געווארן אין בעלעד י"ב אדר‬ ‫ָ‬ ‫אב"ד בעלעד‪ .‬זי איז נפטר‬ ‫מארן און זיינע חשוב'ע קינדער‬ ‫קא ַ‬‫רבי אליהו טעלער פון ָ‬
‫ראשון תרנ"ז זי ליגט אין בעלעד‪ָ .‬אט איז דער נוסח פון‬ ‫פריערדערמאנט איז דער העדיעסער רב רבי הירש‬ ‫ַ‬ ‫ווי‬
‫איר מצבה‪:‬‬ ‫גאיטיין ז"ל בעל ידי משה געווען ַאן איידעם ביי ר' אליהו‬ ‫ַ‬
‫פ"ט‬ ‫מארן מיר וועלן מעתיק זיין פון די‬ ‫קא ַ‬‫טעלער ז"ל פון ָ‬
‫האשה החשובה אשת חיל‬ ‫שריפטן פון הרב וועבער איבער הרב אליהו טעלער פון‬
‫הצנועה החסודה והקצינה‬ ‫מארן און זיינע קינדער‪.‬‬ ‫קא ַ‬ ‫ָ‬
‫בת של ת"ח‬ ‫מארן איז געווען‬‫קא ַ‬
‫רבי אליהו טעלער בן ר' דוד פון ָ‬
‫מו"ה ר' קלמן טעללער זצ"ל‬ ‫ַא איד ַא תלמיד חכם און אדם חשוב‪ ,‬ווי מען זעהט אין‬
‫מרת לאה אשת‬ ‫וואס זיין מחותן דער כסף נבחר שרייבט צו‬ ‫די טיטלען ָ‬
‫הקצין ונכבד ומופלג בתורה‬ ‫אים "ה"ה המפורסם לשבח ולתהלה המופלג בתורה וביראה‪,‬‬
‫מו"ה ר' אליעזר קאניץ?‬ ‫גאיטיין פון‬
‫הקצין"‪ ,‬לויט ווי זיין אייניקל ר' אליהו מנחם ַ‬
‫ישכון לבטח בשרו‪ ,‬עד יתנער מעפרו‪ ,‬עם הצדיקים‬ ‫ושם אמה דבורה ע"ה‬ ‫בני ברק גיט איבער אין ספר זכרון אבות פלעגן די אידן אין‬
‫והחסידים‬ ‫הלכה לעולמה ביום א' י"ב אדר ראשון‬ ‫מארן ַארויסגיין מתפלל זיין אויפ'ן ציון פון רבי אליהו‬ ‫קא ַ‬ ‫ָ‬
‫צדקתו הלך לפניו‪ ,‬ישבע בגן עדניו‪ ,‬כפרים עם נרדים‬ ‫בשנת תרנ"ז לפ"ק‬ ‫טעלער‪.‬‬
‫הלך לעלמא דקשוט עש"ק ח"י טבת ונקבר יום א'‬ ‫ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫געהאט בנין וחתנין רבנן פון זיי איז אונז‬ ‫ַ‬ ‫האט‬ ‫ער ָ‬
‫כ' בו בשנת תרל"ג לפ"ק‬ ‫געווארן אין‬
‫ָ‬ ‫מאן רבי אליעזר קאניץ איז נפטר‬ ‫איר ַ‬ ‫קאנט‪:‬‬ ‫בא ַ‬ ‫ַ‬
‫ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫בעלעד עש"ק ח"י טבת שנת תרל"ג‪ַ ,‬אזוי שטייט אויף זיין‬ ‫טאכטער הרבנית שרה ע"ה די פרוי פון דעם‬ ‫א] די ָ‬
‫אגב‪ ,‬ליידער קען מען זעה אויפ'ן בילד פון די מצבה‪,‬‬ ‫מצבה אין בעלעד ‪:‬‬ ‫העדיעסער רב רבי צבי הירש ז"ל בעל ידי משה‪.‬‬
‫דעם חורבן פון די ַאזוי–גערופענע עסקנים ָאדער בני‬ ‫פ"נ‬ ‫ב] הרבנית אשת הגאון רבי יחיאל נפתלי ברוק הנקרא‬
‫פעסיאנעל‪,‬‬
‫ָ‬ ‫ּפרא‬
‫ָ‬ ‫פארבן איבער מצבות נישט‬ ‫וואס ַ‬ ‫משפחה ָ‬ ‫האיש התם והישר ירא אלקים שלשלת היוחסין‬ ‫קאדלבורג מגזע הסמ"ע‬ ‫שוראנער אבד"ק ַ‬ ‫ַ‬ ‫רבי מאכל נפתלי‬
‫און מיט דעם ווערט ַא טשטוש האותיות‪ ,‬ליידער אין בעלעד‬ ‫בן קדושים ה"ה התורני המושלם והמופלג‬ ‫נפטר ראש השנה תרל"ט‪.‬‬
‫געפינען מיר אויף כמעט ַאלע מצבות דעם חורבן‪.‬‬ ‫מו"ה‬ ‫ג] ַא זון ר' אייזיק טעלער‪.‬‬
‫אליעזר קאניץ‬ ‫טאכטער די רביצין פון הגאון רבי אהרן גרינבערגער‬ ‫ד] ַא ָ‬
‫ז"ל‬ ‫קאנט ַאלס רבי אהרן ביסטריצער‪ ,‬אבדק"ק‬ ‫בא ַ‬ ‫זצ"ל ַ‬
‫דור ג'‬ ‫בן הגאה"ג המפורסים מו"ה צבי קאניץ זצ"ל‬ ‫לאוויץ ַא תלמיד פון חתם סופר מחבר‬ ‫מיהא ָ‬
‫ַ‬ ‫לטשאוו און‬ ‫ָ‬ ‫טא‬‫ָ‬
‫גאיטיין אב"ד העדיעס בעל ידי‬‫בני הגאון רבי צבי הירש ַ‬ ‫אב"ד דק"ק בעלעד והגליל‬ ‫ספר דעת סופר אויף גיטין‪.‬‬
‫משה בן הכסף נבחר‬ ‫אפס משוש ושמחה‪ ,‬עת הלך למנוחה נשבת ברוח דודים‬ ‫ה] ַא זון הגאון רבי יחזקאל משולם טעלער זצ"ל רב אין‬
‫שוואר אין ספר‬
‫ּפא ַ‬‫קא ָ‬
‫האט געוואוינט אין ָ‬
‫וואס ָ‬
‫א] ַא זון ָ‬ ‫לאשתו ובניו הנותרים‪ ,‬נהי ובכי תמרורים בלב מר סופדים‬ ‫נירמאדא‪.‬‬
‫ַ‬
‫זכרון אבות געפינען מיר ַא בריוו פון זיין ברודער הג"ר‬ ‫יגון ואנחה שבעים‪ ,‬לבם נקרע לקרעים‪ ,‬באין אב עומדים‬ ‫ו] ַא זון ר' הירש טעלער אין נייהייזל‪.‬‬
‫אליהו מנחם ז"ל העדיעסער רב געשריבן ג' קרח שנת‬ ‫עבד יוצרו בהתמדה‪ ,‬בקול רנה ותודה‪ ,‬ממתקים וכלו‬ ‫שוואגער פון רבי אליהו טעלער איז געווען הג"ר‬ ‫ָ‬ ‫דער‬
‫אכת"ר [תרכ"א] וואו ער דערציילט ַאז ער איז געווען‬ ‫מחמדים‬ ‫ראזענבערג זצ"ל אבד"ק סענטיש‪.‬‬ ‫זאנוויל ָ‬ ‫ַ‬
‫שוואר‪ ,‬ער איז געווען ַא מחותן‬
‫ּפא ַ‬
‫קא ָ‬
‫ביי זיין ברודער אין ָ‬ ‫זרעו בדרכי התורה‪ ,‬נהל באורח ישרה‪ ,‬לשמור דת ופקודים‬ ‫דער ברודער פון ר' אליהו איז געווען הרבני ר' קלמן‬
‫מיט דעם גאון רבי שלום קוטנא ז"ל דער מרא דאתרא אין‬ ‫רהב וגאוה לו מוזר‪ ,‬ענוה וצדק התאזר‪ ,‬בשלום כל הקדים‬ ‫האט‬‫טעלער וועלכער איז אויך געווען ַא תלמיד חכם און ָ‬
‫אייזענשטאטער רב‪ ,‬ווי מען‬
‫ַ‬ ‫שוואר שּפעטערדיגער‬
‫ּפא ַ‬
‫קא ָ‬
‫ָ‬ ‫קרא ושנא בילדותו‪ ,‬ועד עת פקודתו‪ ,‬הטה אזנו ללימודים‬ ‫אויך זוכה געווען צו בנין וחתנין רבנן‪.‬‬
‫פאר'ן‬
‫וואס רבי שלום קוטנא דערציילט ַ‬ ‫זעהט אין ַא בריוו ָ‬ ‫אביונים תמך מהונו ומלחמו צמרו ודשנו‪ ,‬נתן לעניים‬ ‫טאכטער הרבנית אשת הג"ר שמואל זאממער ז"ל‬ ‫א] ַא ָ‬
‫העדיעסער רב רבי אליהו מנחם "התנקתי הפעם ידי"נ כי‬ ‫מרודים‬ ‫ּפאּפא‬
‫א"ד גיסינג און שּפעטער אין ָ‬
‫לא באתי לקול הקריאה של חבה לזכות במצות סנדקאות‬ ‫נפל בנעימים חבל‪ ,‬לעד יתנו פעלו‪ ,‬זקנים נערים וילדים‬ ‫טאכטער מרת לאה די פרוי פון הקצין המופלג‬ ‫ב] ַא ָ‬
‫‪131‬‬ ‫עקב‪ ,‬כ"ב אב‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, August 26, '16‬‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬

‫מיר געפינען אין ספר זכרון אבות ווי הג"ר אליהו מנחם‬
‫שרייבט וועגן די מחלוקת מיט ר' משה אהרן‪ .‬ער ברענגט‬
‫ַאז ר' משה אהרן איז אים קודם געווען ַא ידיד און ער‬
‫ּפאקש‬
‫פאר דעם גאון רבי משה ַ‬ ‫גאר אויסגערימט ַ‬ ‫האט ָ‬‫ָ‬
‫גאנצן גליל איז‬ ‫געזאגט ַאז אין דעם ַ‬ ‫ָ‬ ‫האט אים‬ ‫און ער ָ‬
‫זא גרויסער למדן ווי ער און איצט איז‬ ‫רהאן ַא ַ‬ ‫פא ַ‬‫נישט ַ‬
‫געווארן צו זיין שונא‪ .‬שּפעטער ָאבער‬ ‫ָ‬ ‫ער איבערגעדרייט‬
‫געמאכט און ווי רבי אליהו מנחם שרייבט‬ ‫ַ‬ ‫האבן זיי שלום‬ ‫ָ‬
‫אין ַא בריוו איז רבי משה אהרן צוגעקומען צו אים אין בית‬
‫האנט בפני כל עם ועדה‪.‬‬ ‫המדרש און אים געגעבן די ַ‬
‫נאך איינער פון די מתנגדים איז געווען הג"ר שלמה סג"ל‬ ‫ָ‬
‫שטרויס דיין אין העדיעס‪.‬‬
‫וואס איז געבליבן ַא מתנגד איז‬ ‫דער דריטער מתנגד ָ‬
‫קאּפל בחור‪ ,‬ער איז‬‫קאּפל הנקרא רבי ָ‬ ‫געווען התורני מו"ה ָ‬
‫אויבנדערמאנטן רבי משה‬
‫ַ‬ ‫שוואגער מיט דעם‬ ‫ָ‬ ‫געווען ַא‬
‫פראנקפורט‬
‫אהרן ַא זון פון זיין שווער הרבני רבי צבי הירש ַ‬
‫שארף‬
‫גאר ַ‬ ‫פון העדיעס‪ ,‬רבי אליהו מנחם שרייבט אויף אים ָ‬
‫אין זיינע בריוון אין זכרון אבות און לויט ווי ער שרייבט‬
‫געהאט שוין צו טון מיט'ן פריערדיגן רב הג"ר צבי‬ ‫ַ‬ ‫האט ער‬ ‫ָ‬
‫הירש‪ .‬ער איז ָאבער ווי עס ווייזט אויס געווען ַא תלמיד‬
‫חכם ובעל מעשים‪ ,‬און הגם אין זכרון אבות שרייבט דער‬
‫נאך די‬
‫יאר ָ‬‫געווארן צוויי ָ‬
‫ָ‬ ‫קאּפל בחור איז נפטר‬ ‫מו"ל ַאז ר' ָ‬
‫מחלוקת 'ולא ידענו אם אם היה אדם צעיר או זקן'‪ .‬למעשה‬
‫געהאט ַא ישיבה‪,‬‬
‫ַ‬ ‫דארט אויך‬‫האט ָ‬‫יאר תר"כ ער ָ‬ ‫העדיעס אין ָ‬ ‫יאר תרכ"ו אין עלטער‬ ‫געווארן אין ָ‬
‫ָ‬ ‫קאּפל נפטר‬ ‫איז רבי ָ‬
‫און לויט ווי דער אייניקל גיט אונז איבער איז ער געווען‬ ‫יאר‪ָ .‬אט איז דער נוסח המצבה זיינער‬ ‫פון ַאכט און פופציג ָ‬
‫האט ער איבערגעשטיגן‬ ‫ַא ספרא רבה און אין דעם געביט ָ‬ ‫לבנו הילד נצר ממטע מפואר‪ ,‬וכבר אמרתי במכתב לבא‬
‫האט געשריבן פילע כתבים צווישן זיי‬ ‫זיינע עלטערן און ָ‬ ‫ולשמוח בשמחתו אך ה' מנעני מכבוד ושעשועי האהבה כי‬
‫טאג–בוך מיט זכרונות‪.‬‬ ‫סארט ָ‬ ‫אויך ַא ָ‬ ‫כבר ביום ד' יום אמש כי עבר נחלתי קצת בט"י ונשאתי‬
‫געווארן כ"ג אלול תרס"ב‪ָ .‬אט איז דער‬ ‫ָ‬ ‫ער איז נפטר‬ ‫ונתתי בדברים עם אחיו התו' מחותני נ"י שילך הוא עם‬
‫נוסח המצבה‪:‬‬ ‫אשתי הרבנית תחי' אך גם ירט הדרך לנגדי כי המשנה עתים‬
‫מצבת קבורת‬ ‫ומחליף הזמנים נתן שלג כצמר זה כ"ד שעות"‪.‬‬
‫אדוננו מורנו ורבנו‬ ‫גאיטיין ז"ל‬ ‫ב] בנו ממלא מקומו הג"ר רבי אליהו מנחם ַ‬
‫גאון עדתנו ועטרת ראשנו‬ ‫ער איז געווען ַא תלמיד פון בעל כתב סופר אין ּפרעשבורג‬
‫צדיק וטהור חסיד ועניו נקי כפים ובר לבב‬ ‫פאטער אין‬ ‫געווארן דער ממלא מקום פון זיין ָ‬ ‫ָ‬ ‫ער איז‬
‫רבי‬ ‫יאר תר"ך ביז צו זיין פטירה כ"ג אלול תרס"ב‪ .‬אין תרכ"ה‬ ‫ָ‬
‫אליהו מנחם‬ ‫האט ער געקריגן הורמנא פון הגאון רבי משה פריינד‬ ‫ָ‬
‫גאיטיין זצ"ל לה"ה‬ ‫בן אמו"ר צבי ַ‬ ‫ּפאקשער‬ ‫גריסהאבער ַ‬ ‫ָ‬ ‫פון יינק דער זון הגאון רבי איציק‬
‫רועה נאמן נבון וחכם בכל לבבך עדתך אהבת‬ ‫באקומען סמיכה פון הג"ר יוחנן שּפיץ‬ ‫האט ער ַ‬ ‫רב‪ ,‬אויך ָ‬
‫במישור ושלום הלכת אתם רבים מעון השבת‬ ‫טאב מחבר שו"ת בן זכאי‪ ,‬אויך פון זיין‬ ‫זצ"ל רב אין ָ‬
‫ידים רפות אמצת צאן אבדות להשב בקשת‬ ‫רבי'ן דער כתב סופר און פון הג"ר פנחס ליב פריעדען‬
‫אך טובת עדרך חפצת בשלומם שלומך דרשת‬ ‫נאך די פטירה פון זיין‬ ‫מארן בעל דברי פני ארי'‪ָ .‬‬ ‫קא ַ‬‫אב"ד ָ‬
‫למדת תורה מנעוריך יגעת מצאת קנית‬ ‫נאך געווען ַא בחור און‬ ‫יאר תרי"ט איז ער ָ‬ ‫פאטער אין ָ‬ ‫ָ‬
‫יומם היא היתה שעשעיך גם לילה בחקיה הגית‬ ‫פאר רב תיכף‪.‬‬ ‫געוואלט אויפנעמען ַ‬‫ָ‬ ‫האט אים נישט‬ ‫מען ָ‬
‫השארת תלמידים נכבדים אשר שתו בצמא דבריך‬ ‫שטאט וואו‬‫ָ‬ ‫אויסגעבראכן ַא גרויסע מחלוקת אין‬
‫ָ‬ ‫האט‬ ‫עס ָ‬
‫וספרים רבים ונחמדים יפיצו חוצה מעינותיך‬ ‫האבן זיך בעיקר קעגנגעשטעלט דריי חשובי הקהל‪.‬‬ ‫עס ָ‬
‫מה נמלצו לחך אמרותיך טוב טעם וחכמה ודעת‬ ‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫שּפעטער ָאבער איז די מחלוקת איינגעשטילט‬
‫נפת תטפנה שפתותיך ינעם לאזן שומעת‬ ‫דארט נוהג געווען נשיאותו ברמה צוויי און‬ ‫האט ָ‬ ‫און ער ָ‬
‫חן והוד הוצק בלשונך יפיפית מאדמת מגוריך‬ ‫יאר‪.‬‬
‫פערציג ָ‬
‫מהרת לעזבה בלא עתך נכספת לשמי מולדתך‬ ‫האבן זיך מתנגד געווען צו אים‬ ‫די תלמידי חכמים וועלכע ָ‬
‫ושם אמו שרה‬ ‫פרידלאנד ַא יליד‬
‫ַ‬ ‫זענען געווען התורני מו"ה משה אהרן‬
‫נולד ח' טבת תקצ"ח ונפטר בשם טוב כ"ג אלול תרס"ב‬ ‫אין העדיעס‪:‬‬ ‫שטאט‬
‫ָ‬ ‫עיר חדש פון די חשוב'ע תלמידי חכמים אין דער‬
‫אחרי אשר מלא מקום אבותיו לשרת בקודש בעיר הזאת‬ ‫נ"ח שנים היה במותו‬ ‫געווארן י"א סיון תרכ"ג‪ָ .‬אט‬ ‫ָ‬ ‫דארט נפטר‬ ‫העדיעס ער איז ָ‬
‫משנת תר"ך עד יום מותו שתים וארבעים שנה‬ ‫פ"נ‬ ‫איז דער נוסח המצבה פון ר' משה אהרן‪:‬‬
‫ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫הבח' המופלא בתורה ויראה מו"ה‬ ‫גוע ונאסף עש"ק י"א סיון תרכ"ג לפ"ק‬
‫זיין פרוי איז געווען הרבנית מרת מחלה ע"ה בת הרבני‬ ‫קאפל ב"ה הרש‬ ‫פ"נ‬
‫המופלג מו"ה ירחמיאל דוב בנעט ז"ל בן הגאון המפורסם‬ ‫פראנקפורט ז"ל‬ ‫איש תם וישר ירא ה' פעל צדק‬
‫רבי יחזקאל בנעט זצ"ל אבדק"ק נייטרא‪ .‬ר' ירחמיאל בער‬ ‫איש צדיק חי רב פעלים‬ ‫עשה צדקות בכל עת לחזק‬
‫איז געווען ַאן איידעם ביי הרבני הקצין רבי דוד שטעסל‬ ‫אשר עסק בתורה לילות וימים‬ ‫עניים וגדל יתומים נשא ונתן‬
‫נערשטאג‬
‫ָ‬ ‫דא‬
‫פארגעקומען ָ‬ ‫מיקלאש‪ .‬זייער חתונה איז ָ‬ ‫ָ‬ ‫פון ס'‬ ‫מנעוריו מאס בתענוגי עולם ומטעמותיו‬ ‫באמונה ונהנה מיגיע כפו איש‬
‫האט מכבד געווען‬ ‫מיקלאש וואו ער ָ‬‫ָ‬ ‫נאך שבועות אין ס'‬ ‫ָ‬ ‫דבק נפשו בחפצי שמים ותורתיו‬ ‫אמונים בעל מידות רוממות‬
‫טאבער רב הג"ר יוחנן שּפיץ צו זיין דער‬ ‫זיין רבי'ן דעם ָ‬ ‫נתבקש בישיבה של צור עולמים‬ ‫הרבני החריף ובקי עניון אוהב‬
‫מסדר קידושין‪.‬‬ ‫ביום ש"ק ג' תמוז תרכ"ו‬ ‫שלום מו"ה‬
‫קאש‬ ‫רא ָ‬
‫געווארן אין ַ‬
‫ָ‬ ‫די רביצין מרת מחלה איז נפטר‬ ‫לפ"ק‬ ‫משה אהרן‬
‫יאר ו' אדר ראשון שנת תרפ"ז‬ ‫לטא ביי זעקס און ַאכציג ָ‬ ‫פא ָ‬ ‫ַ‬ ‫ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫פרידלער זצ"ל‬
‫{פארזעצונג אויף זייט ‪}132‬‬
‫ָ‬ ‫געווארן רב אין‬
‫ָ‬ ‫ווי געשמועסט איז רבי אליהו מנחם‬ ‫תנצב"ה‬
 ‫קהילות‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬
‫עקב‪ ,‬כ"ב אב‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, August 26, '16‬‬
‫‪DER YID‬‬ ‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬
‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫‪132‬‬
‫פרייטאָ ג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬

‫באַזוכן פון כ"ק מרן אדמו"ר מסאַטמאַר שליט"א‬

‫אין קעמּפס פון די סאַטמאַרער ישיבה קטנות‪ ‬‬ ‫מצבות‬
‫ישראל יעשו 'אותו'" — ערליכע אידן בשעת‬
‫זיי עסן די סעודות שבת‪ ,‬פיהלן זיי דעם תענוג‬
‫פונעם שבת קודש זעלבסט‪.‬‬
‫[פאָרזעצונג פון זייט ‪]51‬‬
‫וואודרידזש — ַארום צוויי ַאזייגער‬
‫כמיטאג איז דער רבי שליט"א ָאנגעקומען‬ ‫ָ‬ ‫נא‬
‫ָ‬
‫דערציילן‬
‫זאגט דער מדרש‪" :‬לא לרעתכם‬ ‫דערפאר ָ‬ ‫ַ‬ ‫צום קעמּפ פון די ישיבה סניף לצעירים ח"ב‬
‫נתתי לכם את השבת‪ ,‬לא נתתי לכם אלא‬ ‫אין וואודרידזש‪ ,‬וועלכע שטייט בהנהלת‬
‫לטובתם‪ ...‬שאתה מקדשו במאכל ובמשתה‬ ‫הרה"ג רבי יעקב מאיר וויזענפעלד שליט"א‪.‬‬
‫געוואלדיגע‬ ‫ַ‬ ‫ומענג 'נפשך'"‪ .‬דער שבת איז ַא‬ ‫לאנטש‬ ‫גראד צום ָ‬ ‫ָ‬ ‫צוגעפארן‬
‫ָ‬ ‫דער רבי איז‬
‫טובה‪ ,‬ווייל דורך די סעודות שבת ברענגט מען‬ ‫רום וואו די בחורים זענען געזעסן אויף‬
‫פאר די נשמה‪.‬‬ ‫ַאן עונג ַ‬ ‫זייערע ערטער ביי די גמרות‪.‬‬
‫נאך חמשה‬ ‫האלטן היינט עטליכע טעג ָ‬ ‫מיר ַ‬ ‫האט אויפגעטרעטן דער מנה"ר‬ ‫צוערשט ָ‬
‫וואס חז"ל (סוף תענית‪ ,‬און‬ ‫עשר באב‪ ,‬אויף ָ‬ ‫הרה"ג רבי יעקב מאיר וויזענפעלד שליט"א‪,‬‬
‫זאגן‪" :‬לא הי' ימים טובים‬ ‫מסכת בבא בתרא) ָ‬ ‫באגריסט דעם רבי'ן מיט ברוך‬ ‫האט ַ‬ ‫וועלכער ָ‬
‫לישראל כחמשה עשר באב‪ ...‬ביום חתונתו‬ ‫האט ַארויסגעברענגט די‬ ‫הבא בשם ה'‪ ,‬און ָ‬
‫וביום שמחת לבו זה בית המקדש שיבנה‬ ‫האבן ַאז דער רבי‬ ‫וואס מיר ָ‬ ‫גרויסע זכיה ָ‬ ‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬
‫וואס דער‬ ‫במהרה בימינו"‪ .‬איינס פון די נעמען ָ‬ ‫דארף געבן די‬ ‫דאס ַ‬ ‫באזוכן‪ ,‬און ָ‬ ‫קומט אונז ַ‬
‫האט איז "יום תבר מגל"‪ ,‬ווייל פון חמשה‬ ‫טאג ָ‬ ‫ָ‬ ‫בחורים התחזקות ווייטער ממשיך צו זיין‬
‫עשר באב "פסקו להכרית עצים למערכה" —‬ ‫בלימוד התורה און ביי די חזרה ביתר שאת‬ ‫ההמה"ג המופלא ומופלג רב בתורה‬ ‫{פארזעצונג פון זייט ‪}131‬‬
‫ָ‬
‫האלץ‬ ‫ּפצוהאקן ָ‬ ‫ַ‬ ‫רא‬
‫האט אויפגעהערט ַא ָ‬ ‫מען ָ‬ ‫וביתר עוז‪.‬‬ ‫יראה וחכמה שלשלת היוחסין כ"ש‬ ‫און זי ליגט אויפ'ן ָארטיגן בית החיים‪ָ .‬אט‬
‫דארף מען‬ ‫צו די מערכה פון מזבח‪ .‬לכאורה ַ‬ ‫פאר‬‫פארגעלערנט ַ‬ ‫האט דער רבי ָ‬ ‫נאך דעם ָ‬ ‫ָ‬ ‫גאיטיין ראב"ד דק"ק‬ ‫כמוהר"ר מנחם ַ‬ ‫איז דער נוסח המצבה‪:‬‬
‫וואלט עס‬ ‫ָ‬ ‫פארשטיין‪ :‬בשלמא ווען מען‬ ‫ַ‬ ‫זיי ַא שיעור אין מס' קידושין פרק האומר‪,‬‬ ‫העדיעס והגליל נ"י‪.‬‬ ‫פ"ט‬
‫צעבראכן‬
‫ָ‬ ‫האט‬ ‫וואס מען ָ‬ ‫טאג ָ‬ ‫גערופן דעם ָ‬ ‫נגעהאלטן איבער ַא דריי‬ ‫ַ‬ ‫האט ָא‬ ‫וועלכער ָ‬ ‫הנה זה זמן כביר אשר הציקתני רוח‬ ‫הרבנית הצדקת המהוללה במעלות‬
‫פארשטייט מען‪ָ .‬אבער ַא "מגל" איז‬ ‫האק‪ַ ,‬‬ ‫די ַ‬ ‫פערטל שעה‪.‬‬ ‫בטני להשיב למע"כ‪ ,‬ועד היום תמיד‬ ‫נשגבות‬
‫געווארן אויף צו שניידן תבואה‪,‬‬ ‫ָ‬ ‫געמאכט‬ ‫ַ‬ ‫נאר‬ ‫ָ‬ ‫האט דער רבי זיך געשטעלט‬ ‫נאכ'ן שיעור ָ‬ ‫ָ‬ ‫התרשלתי כי אמרתי הלא בנו המשכיל‬ ‫מר' מחלה ע"ה‬
‫האלץ?‬ ‫נישט קיין ָ‬ ‫אויפ'ן מדרש (פ' עקב) אויפ'ן פסוק "שמע‬ ‫נ"י אשר בכל יום לומד אצלי הוא דורש‬ ‫אלמנת הרב הגאון‬
‫זאגט‬ ‫נאר דער רבינו גרשום (בבא בתרא) ָ‬ ‫ָ‬ ‫ישראל אתה עובר היום"‪" :‬שמא תאמרו‬ ‫בשמי לשלומו תמיד‪ ,‬אך עתה בראותי‬ ‫גאיטיין זצ"ל‬
‫מוהר"ר אליה מנחם ַ‬
‫ַאז דער יום טוב איז געווען‪ַ ,‬אז ַאזוי ווי מען‬ ‫לרעתכם נתתי לכם את השבת‪ ...‬אלא‬ ‫כי מע"כ בקש שיכתוב לו ממעלות בנו‬ ‫אבדק"ק העדיעס‬
‫האט‬ ‫האלץ‪ָ ,‬‬ ‫דאס ָ‬ ‫האקן ָ‬ ‫האט אויפגעהערט צו ַ‬ ‫ָ‬ ‫לטובתכם‪ ...‬מקדשו במאכל ובמשתה ומענג‬ ‫הנ"ל ומהתמדתו‪ ,‬אסק ואומר בפה מלא‬ ‫בת הגאון מוהר"ר ירחמיאל דוב זצ"ל‬
‫דאס איז‬ ‫מען זיך געזעצט לערנען תורה‪ ,‬און ָ‬ ‫נפשך"‪.‬‬ ‫ישמח האב ביוצאי חלציך ותגל אמו בפרי‬ ‫ממיקלאש‬
‫טאג‪ .‬ע"כ‪.‬‬ ‫די שמחה פון דעם ָ‬ ‫דא גערעדט איבער‬ ‫האט אויך ָ‬ ‫דער רבי ָ‬ ‫בטנה‪ ,‬כי התמדתו להפליא‪ ,‬אין רגע אשר‬ ‫שהי' בן הרב הגאון המפורסם‬
‫האט ָאנגעהויבן עוסק צו‬ ‫ממילא ווען מען ָ‬ ‫דעם ישמח משה (פ' בראשית)‪ַ ,‬אז מיט‬ ‫מוציא לבטלה‪ ,‬ובדרך לימודו לפי דעתי‬ ‫מוהר"ר יחזקאל בנעט זצ"ל‬
‫געהאט ַא גרויסן‬ ‫ַ‬ ‫האט מען דערפון‬ ‫זיין בתורה‪ָ ,‬‬ ‫זאכן איז נישט שייך קיין "שובע‬ ‫גשמיות'דיגע ַ‬ ‫הוסיף כבר לקח הרבה מעת היותו פה‪,‬‬ ‫אבדק"ק נייטרא‬
‫האט שוין נישט געזוכט‬ ‫סיפוק הנפש‪ ,‬און מען ָ‬ ‫זאט און‬ ‫קיינמאל נישט ַ‬ ‫ָ‬ ‫שמחות"‪ ,‬מ'ווערט‬ ‫כי בבואו הנה הי' בתחלה דרכו שהרבה‬ ‫מעודה רדה צדקה וחסד כל ימי חייה‬
‫האט‬ ‫נאכצוגעבן ַאלע גשמיות'דיגע תאוות‪ָ ,‬‬ ‫זיך ָ‬ ‫האבן‬ ‫נאר ָ‬‫נישט פרייליך‪ ,‬ווייל וויפיל מ'וועט ָ‬ ‫דברים בלתי התבוננות הראוי‪ ,‬וגם במילי‬ ‫חכמת לב וטובת שכל דרכי נועם הלכה‬
‫וואס‬
‫צעבראכן דעם "מגל" מיט ָ‬ ‫ָ‬ ‫מען וועגן דעם‬ ‫וועט מען נישט זיין צופרידן‪ ,‬ווייל ער וועט‬ ‫דעלמא הכביר מלין בלא דעת כנער‬ ‫לבה טהור הי' בלי עקב ומרמה‬
‫מען שניידט די תבואות‪.‬‬ ‫נאר אויב מ'איז עוסק‬ ‫נאך‪ ,‬און ָ‬ ‫ַאלס גלוסטן צו ָ‬ ‫אשר לא עזב עוד בית אבותיו‪ ,‬אך אני‬ ‫הרבה צרות סבלה‪ ,‬על ה' לא התרעמה‬
‫האט דער רבי ָאנגעוואונטשן ַאז די‬ ‫צום סוף ָ‬ ‫בתורה גיט עס שמחה און הסתפקות הנפש‪.‬‬ ‫הוכרחתי תמיד כיאות‪ ,‬ותחת גערה במ‪...‬‬ ‫בת גדולים צדיקים מזהירים לעולמים‬
‫וואס‬
‫זאלן געהעריג אויסנוצן די צייט ָ‬ ‫בחורים ָ‬ ‫דער רבי שליט"א האט ַארומגערעדט צו די‬ ‫כי עתה כל מוצא שפתיו רק במישרים‪,‬‬ ‫ירשו בניה תורתם מהם רבנים‬
‫דא אין קעמּפ‪ ,‬און זיך אויך‬ ‫נאך ָ‬ ‫האט ָ‬ ‫מען ָ‬ ‫דארף זיין צו לערנען‬ ‫בחורים‪ַ ,‬אז דער תכלית ַ‬ ‫ויש לי נחת רוח ממנו ולימודו פה‬ ‫מפורסמים‬
‫מסדר זיין ַא געהעריגן סדר אויפ'ן בין הזמנים‪,‬‬ ‫האט געלערנט‪,‬‬ ‫וואס מען ָ‬ ‫און איבער'חזר'ן ָ‬ ‫לו לתכלית‪.‬‬ ‫חיתה שמונים ושש שנים מלאים יראת‬
‫דעמאלט אויך עוסק זיין בתורה ווי‬ ‫ָ‬ ‫זאל‬ ‫מען ָ‬ ‫האבן קונה‬ ‫זאל מען ָ‬ ‫פארט ַאהיים ָ‬ ‫ַאזוי ַאז ווען ָ‬ ‫והנה כידוע למע"כ נתקבלתי לבאיא‪,‬‬ ‫אלקים‬
‫זאלן זוכה זיין צו‬ ‫ווייט מעגליך‪ .‬און ַאז מיר ָ‬ ‫געווען ַא מקצוע אין די תורה‪ַ ,‬א מסכת ָאדער‬ ‫וגם אי"ה אסע שמה על פסח או אחר‬ ‫לבעלה אשת חיל אם נאמנה לצאצאיה‬
‫ַא כתיבה וחתימה טובה און זוכה זיין צו זען‬ ‫האלבע מסכת‪ָ ,‬אדער ַא מקצוע אין שולחן‬ ‫ַא ַ‬ ‫הפסח הבע"ל‪ ,‬וידעתי כי אחרי נסעי מפה‬ ‫דרך אמת להלך ולצדק אותם הוכיחה‬
‫בישועתן של ישראל ושמחתן במהרה בימינו‬ ‫ערוך‪ .‬ביי וועמען דער רוחניות'דיגע תענוג‬ ‫תתפרד פה החבילה הישיבה כי גם עתה‬ ‫ברכה יהי' זכרונה כי מופת לרבים היתה‬
‫אמן‪.‬‬ ‫האט ַא סיפוק הנפש‪ ,‬ער‬ ‫איז דער עיקר דער ָ‬ ‫כבר שנים רבות אני הוא המחזיק פה‪,‬‬ ‫נפטרה בש"ט אור ליום ג' ו' אדר ראשון‬
‫פארהערן‬ ‫נאך דעם איז דער רבי ַאריבער ַ‬ ‫ָ‬ ‫וואס ביי אים‬ ‫גייט ַארום צופרידן‪ ,‬ווידער דער ָ‬ ‫כי מו"ח נפשי בחלה בבחורים מטעמים‬ ‫תפז"ר‬
‫גאנצן פרק "האומר"‪ ,‬און פון‬ ‫צוויי כיתות דעם ַ‬ ‫איז דער עיקר דער "ארץ זבת חלב ודבש"‪ ,‬די‬ ‫רבים‪ ,‬וע"כ אם הי' רצון מע"כ מסכים‪,‬‬ ‫ונקברה בכבוד גדול למחרתו‬
‫ריבערגעגאנגען אויף די‬ ‫ַ‬ ‫דארט איז דער רבי ַא‬ ‫ָ‬ ‫האט נישט קיין‬ ‫גשמיות'דיגע תענוגים‪ ,‬דער ָ‬ ‫מה אהבתי עם בנו הנ"ל יבא עמי שמה‪,‬‬ ‫ת' נ' צ' ב' ה'‬
‫גאס וואו עס געפינט זיך דער‬ ‫ַאנדערע זייט ַ‬ ‫סיפוק הנפש‪.‬‬ ‫כי יבואו עמי מפה עוד שנים‪ ,‬שלשה‬ ‫שם אמה גלדא‬
‫באזוך‬ ‫קראסנער קעמּפ און ָאּפגעגעבן ַא קורצן ַ‬ ‫ַ‬ ‫דאס זעלבע איז מיט די מצוה פון עונג‬ ‫ָ‬ ‫בחרים בעלי תכלית‪ ,‬בעלי דרך ארץ‪ ,‬ולפי‬ ‫איינער פון די קינדער פון רבי אליהו‬
‫האט‬ ‫קראסנער רב שליט"א‪ ,‬ווייל מען ָ‬ ‫ַ‬ ‫ביים‬ ‫שבת‪ .‬אויב מיינט מען בעיקר די גשמיות'דיגע‬ ‫דעתי יהי' לו לתכלית‪ ,‬כי יוכל שם להכין‬ ‫ּפאקש ביי‬ ‫האבן געלערנט אין ַ‬ ‫מנחם ָ‬
‫פארן צום בחורים‬ ‫זיך געאיילט ַאריבער צו ָ‬ ‫נאך‬ ‫תאוה צו די גוטע מאכלים‪ ,‬ווערט ַא בחור ָ‬ ‫א"ע בלימודי הגימנאזיום הנצרכים עתה‪,‬‬ ‫ליּפמאן ַאדלער‪ ,‬איידעם פון הגאון‬
‫ַ‬ ‫הג"ר‬
‫קעמּפ אין דערילענד‪ ,‬וואו עס געפינען זיך‬ ‫טראכט ַאז עס‬ ‫ַ‬ ‫נישט צופרידן דערפון‪ ,‬ער‬ ‫וגם בלימוד הגמרא אשים אני כל עיני‬ ‫ּפאקשער רב בעל‬ ‫אונגאר ז"ל ַ‬
‫ַ‬ ‫רבי יואל‬
‫האבן‬ ‫די קינדער פון די כיתות ז'ח'ט'‪ ,‬וועלכע ָ‬ ‫וואלט געקענט בעסער זיין ַאנדערש א‪.‬א‪.‬וו‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫ומגמתו עליו‪ ,‬וגם ארוחתו כדרך הבחורים‬ ‫ליּפמאן איז‬
‫ַ‬ ‫תשובת ריב"א‪ ,‬ווען רבי‬
‫געווארט אויפ'ן פרייען פעלד‪.‬‬ ‫ַ‬ ‫שוין‬ ‫האט ער אינזין מענג צו זיין דעם‬ ‫אויב ָאבער ָ‬ ‫ומחסורו אכין לו שמה בבית יראים‪ ,‬הלא‬ ‫האט‬‫באיא ָ‬ ‫געווארן אויפגענומען קיין ַ‬ ‫ָ‬
‫האט אויסגעדרוקט זיין‬ ‫קראסנער רב ָ‬ ‫ַ‬ ‫דער‬ ‫שבת קודש‪ ,‬נישט זיך‪ ,‬דער שעּפט פונעם‬ ‫עוד העת ארוכה ויכול לגלו דעתי הרמה‬ ‫ער געשריבן ַא בריוו צום העדיעסער‬
‫זאגענדיג ַאז ער‬ ‫התפעלות אויף דעם קעמּפ‪ָ ,‬‬ ‫שבת קודש פיל קדושה און התרוממות הנפש‪.‬‬ ‫עד שמה‪......‬‬ ‫זאל מיטשיקן זיין זון לערנען מיט‬ ‫רב עז ָ‬
‫האט‬ ‫צומאל ַאהין אויף שלש סעודות‪ ,‬און ָ‬ ‫ָ‬ ‫גייט‬ ‫ווי דער ספה"ק דגל מחנה אפרים טייטשט‬ ‫ואסיים כעתירת השלום והחיים דברי‬ ‫באלערנדן‬ ‫באיא‪ .‬צוליב איר ַ‬ ‫אים קיין ַ‬
‫זייער הנאה פון די בחורים‪ .‬דער רבי שליט"א‬ ‫נאכטס אינעם‬ ‫פרייטאג צו ַ‬ ‫ָ‬ ‫וואס מיר זינגען‬ ‫ָ‬ ‫ליפמן אדלער‬
‫ידידו הנאמן הק' ּ‬ ‫אינהאלט ברענגט הרב וועבער דעם‬ ‫ַ‬
‫האט אים ָאנגעוואונטשן ַא כתיבה וחתימה‬ ‫ָ‬ ‫"כל מקדש"‪" :‬לנוח בו ולשמוח בתענוג אכול‬ ‫בריוו‪:‬‬
‫רויסגעלאזט אויפ'ן וועג‪.‬‬ ‫ָ‬ ‫האט זיך ַא‬ ‫טובה און ָ‬ ‫ושתו" — סתם המון עם זענען פילן דעם עונג‬ ‫[שלוס אין קומענדיגן נומער אי"ה]‬ ‫ב"ה יום ד' לסדר ויגש תרל"ט לפ"ק‬
‫בשעת זיי עס און טרינקען‪ָ .‬אבער "כל עדת‬ ‫שלום רב וכ"ט לידיד נפשי‬
 ‫קהילות‬
‫‪Friday, August 2, '13‬‬
‫ראה‪ ,‬ער"ח אלול‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, September 2, '16‬‬
‫‪DER YID‬‬ ‫‪- 78 -‬‬ ‫דער איד‬
‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬
‫פרייטאג פ' ראה‪ ,‬כ"ו אב‪ ,‬תשע"ג‬
‫ָ‬ ‫‪92‬‬

‫מצבות‬
‫געהאט מיט איינעם הרבני מו"ה‬ ‫ַ‬ ‫נאכדעם חתונה‬ ‫האט ָ‬‫זי ָ‬
‫געווארן י"ד חשון תרע"ח‪ .‬זי‬
‫ָ‬ ‫גאלדבערגער און זי איז נפטר‬ ‫ָ‬
‫ליגט אויפ'ן ַאלטן בית החיים אין ווייטצן‪ָ .‬אט איז דער נוסח‬
‫המצבה‪:‬‬
‫פ"נ האשה החשובה והצנועה‬

‫בת הרב הצדיק מוה צבי גאַיטיין‬

‫אבדק"ק העדיעס ז"ל אשת‪..... .‬‬
‫בן ה"ה ר' שלמה גאָלדבערגער‬
‫נפטרה י"ד חשון תרעח לפ"ק בת עו שנים‬
‫מלכה‬
‫דערציילן‬
‫מי לך פה כי באת עד הנה‬
‫הרחקת נדוד ומצא פה מנוחה‬
‫בת שרי התורה גדולים וטובים‬
‫שפתיך מר נטפות מעשיך נאים וטובים‬
‫רכת הלב אד‪ .... ...‬אהבה‪.... .‬‬
‫היית אשת חיל נדיבה יפה וברה‬
‫ושם אמה שרה ת נ צ ב ה‬
‫‪ozv. Goldberger Gaborne‬‬
‫‪szul Goitein Amalia‬‬
‫‪elt 76 evet‬‬

‫טאכטער מרת [‪ .]Verona‬געבוירן תר"ו אין העדיעס‪.‬‬ ‫ו] ַא ָ‬ ‫מאוצרותיו של הרב‬ ‫פאַ ר הערות‬
‫און קאָ מענטאַ רן‬
‫געהאט בזווג ראשון מיט הרבני מו"ה אלחנן‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫זי ָ‬ ‫דובעריש וועבער שליט"א‬ ‫קען מען זיך ווענדן‬
‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫ניהאד‪ .‬רבי אלחנן רובין איז נפטר‬ ‫בא ַ‬ ‫רובין ז"ל פון ָ‬ ‫צו הרב וועבער אויף‪:‬‬
‫מאל חתונה‬ ‫כא ָ‬‫נא ַ‬ ‫נאכדעם ָ‬‫האט ָ‬ ‫יונגערהייט און זיין פרוי ָ‬ ‫פון‪ :‬אל"ף זעירא‬ ‫‪dweber@thejnet.com‬‬

‫פרידענטאהל‬
‫ַ‬ ‫יאר תר"מ מיט הרבני מו"ה רפאל‬ ‫געהאט אין ָ‬ ‫ַ‬
‫[שלוס פון פאָריגן נומער]‬
‫האבן‬ ‫פרידענטאהל זיי ָ‬
‫ַ‬ ‫ז"ל דער זון פון הגאון רבי שאול‬ ‫ליב וואורם בן הרבני מו"ה ישראל וואורם פון העדיעס‪ .‬ער‬
‫האט געלייגט ַא‬ ‫דארף מוטש‪ .‬הרב וועבער ָ‬ ‫געוואוינט אין ָ‬ ‫געווארן יונגערהייט זייענדיג אין עלטער פון בלויז‬
‫ָ‬ ‫איז נפטר‬ ‫איצט גייען מיר ווייטער צו די איבריגע קינדער פון הג"ר‬
‫האנט אויף ַא נישט געדרוקטן בריוו פון דעם גאון רבי שאול‬ ‫ַ‬ ‫יאר עש"ק ז"ך אלול תרכ"ז ָאט איז דער‬ ‫צוואנציג ָ‬
‫ָ‬ ‫זיבן און‬ ‫גאיטיין זצ"ל אבד"ק העדיעס‪:‬‬ ‫צבי הירש ַ‬
‫פרידענטאהל צום מחותן דער העדיעסער רב רבי אליהו‬ ‫ַ‬ ‫נוסח המצבה‪:‬‬ ‫גאיטיין ז"ל פון העדיעס‪ .‬ער‬ ‫ג] הרבני מו"ה שלמה ַ‬
‫מנחם ז"ל מיט ַא ברכת מזל טוב צו דעם שידוך‪:‬‬ ‫געהאט י"ב‬
‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫יאר תקפ"ז און ָ‬ ‫איז געבוירן אין ָ‬
‫בע"ה יום ד' ב' נשא תר"ם לפ"ק באנהרט‬ ‫ּפאּפירן הייסט זי‬ ‫סיון תרי"א מיט מרת [אויף די גוי'אישע ַ‬
‫שלום וברכה מזל טוב והצלחה לכבוד אהו' הרב המאור‬ ‫יאר תק"ץ אין העדיעס צו הרבני‬ ‫‪ ]NINO‬ע"ה‪ ,‬געבוירן אין ָ‬
‫הגדול חכם השלם כבוד ש"ת מו"ה אלי' מנחם נ"י אב"ד‬ ‫התורני מו"ה שמשון פישער הנקרא רבי שמשון רעגעל פון‬
‫דק"ק העדיעס יע"א עם כבוד אחותו כלה נאה וחסודה תחי'‬ ‫וואלף‬
‫העדיעס‪ .‬רבי שמשון איז געווען ַא זון פון רבי משה ָ‬
‫בחג שבעות העבר קבלתי אגרתו עם ברכת מז"ט אודות‬ ‫באשרייבט די‬ ‫פישער רעגעל פון העדיעס‪ ,‬ווי הרב וועבער ַ‬
‫התקשרות בני רחימי הרבני המושלם כ"ה רפאל שי' לאי"ט‬ ‫באזונדערן מאמר‬ ‫דארף ַא ַ‬ ‫וואס ַ‬ ‫משפחה אין זיינע כתבים ָ‬
‫עם אחותו היקרה תחי' וברכתי את ד' שלא עזב חסדו ואמתו‬ ‫פאר די משפחה רעגעל פישער פון העדיעס ביז'ן היינטיגן‬ ‫ַ‬
‫מעם משפחתנו המיוחסת בישראל לשא אשה גם ממשפחה‬ ‫טאג‪ .‬רבי שלמה איז געווען ַא תלמיד פון דעם גאון רבי‬ ‫ָ‬
‫המיוחסת שיתנהג בית בני על דרך התורה והיראה‪ ,‬והנה אף‬ ‫פאטער הג"ר‬ ‫ניהאדער רב‪ ,‬און זיין ָ‬ ‫בא ַ‬ ‫יצחק משה ּפערלס ָ‬
‫שיום א' המוגבל לחופה הוא יום קרוב ביותר ולא ידעתי‬ ‫פאר זיין ידיד הרבני‬ ‫צבי הירש דערציילט מיט גרויס שמחה ַ‬
‫מדוע העולם בוחרים שלא להנשא ביום ב' מפני שכוכבו קשה‬ ‫רבי יצחק פורית פון סט‪ .‬אנדראש‪:‬‬
‫וגם לא מטוב ולמעלה אף שמובא ברמ"א ולא חשו לכבוד‬ ‫"ובני הב"ח שלמה שי' כמדומה לי שהודעתיו כבר‬
‫המשנה שלימה בתולה נשאת ליום ד' ואלמנה ליום החמשה‬ ‫ניהאד ללמוד שם אצל הראב"ד‬ ‫בא ַ‬ ‫ששלחתי אותו לק"ק ָ‬
‫שנאמרה בו ברכה לדגים ושקדו על בנות ישראל שישמח עם‬ ‫דשם ה"ה הגאון המפורסם כבוד מו"ה משה ּפערלס ומעתה‬
‫אשתו ג' ימים‪ ,‬ואם אינני בקו הבריאה ולא יכולתי לעיין‬ ‫אני מודיע אותו כי בפסח העבר הי' בביתי ונתכבד בכבוד‬
‫בקו' אשר הקשה במס' שבת בסוגי' דחובל ומבעיר וכשאפנה‬ ‫גדול מרבו הגאון הנ"ל שכתב לו מכתב חברות כמו שכותבין‬
‫אשנה בל"נ‪ ,‬ד' יחזקני למען אוכל לשמוח בזבח המשפחה‬ ‫לחשוב שבחשובים‪ ,‬והוא העיד על עצמו שהי' שוקד שם‬
‫אשר לנו א"ד החותם בברכת אהבה רבה‬ ‫ללמוד תורה הרבה‪ ,‬יען כי בעת בואו אלי יום א' אחר שבת‬
‫שאול פרידענטהאַל‬ ‫הגדול‪ ,‬ומיד אמר לי משמו של רבו הנ"ל כל הדרשה שדרש‬
‫‪Rabiner‬‬ ‫בשבת הגדול הנ"ל בסוגיא דטעם כעיקר והדרשה היתה‬
‫פאלגט איין‬ ‫וואהנענדע קינדער לעבן ָ‬ ‫פאן מיינע היע ָ‬ ‫ָ‬ ‫עמקות גדול כדרך הגאון הנ"ל‪ ,‬ונוסף על זה כי בי"ט אמר‬
‫העפליכער גרוס מיט ווינשונג מזל טוב אין דער ברויט‬ ‫לפני הלומדים דפה באותו סוגיא איזה חדושי תורה מה שהי'‬
‫גאיטיין‪ .‬געבוירן אין תרי"ג‪,‬‬ ‫ז] ַא זון מו"ה [‪ַ ]Joachim‬‬ ‫הוא מחדש והוטב בעיניהם‪ ,‬ומיד איזה ימים אחר הפסח חזר‬
‫מאטריקלען אהרן‬ ‫רהאן אין די העדיעסער ַ‬ ‫פא ַ‬ ‫עס איז אויך ַ‬ ‫כהר"ר משה ליב וואורם חתן הגאב"ד‬ ‫ושם לק"ק הנ"ל וכי אהוב הוא שם בעיני רבו הנ"ל"‪.‬‬
‫יאר און פינף חדשים ה' כ'‬ ‫גאיטיין אין עלטער פון פינף ָ‬ ‫ַ‬ ‫דפה מו"ה צבי הירש זלה"ה‬ ‫וקארלסרוהע‪,‬‬‫גאיטיין אב"ד אורליך ַ‬ ‫ד] בנו הג"ר גדלי' ַ‬
‫אדר ראשון תרי"ט‪.‬‬ ‫פ"נ‬ ‫נאך ַאלס בחור‬ ‫יאר תרל"ד ָ‬ ‫ער איז געבוירן תשרי תר"ט‪ .‬אין ָ‬
‫גאיטיין ז"ל בן הג"ר ברוך בענדיט‬ ‫בני הר"ר אלחנן שרגא ַ‬ ‫מנעוריו ששון אבותיו‬ ‫יאר תרל"ה‬ ‫דייטשלאנד‪ .‬אין ָ‬
‫ַ‬ ‫געווארן רב אין אולריך‪,‬‬ ‫ָ‬ ‫איז ער‬
‫ז"ל בעל כסף נבחר‪:‬‬ ‫שבע ועשרים שנותיו‬ ‫טאכטער פון הג"ר יצחק אונא‬ ‫געהאט מיט ַא ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט ער חתונה‬ ‫ָ‬
‫גאיטיין ז"ל פון‬ ‫א] בנו הרבני מו"ה ברוך בענדיט ַ‬ ‫הלך בדרכי התמימים‬ ‫געווארן רב אין‬
‫ָ‬ ‫מאנהיים‪ .‬אין איר תרל"ח איז ער‬ ‫רב אין ַ‬
‫געווארן אין עלטער פון דריי און‬ ‫ָ‬ ‫ּפרעשבורג ער איז נפטר‬ ‫ללכת בת החכמים‬ ‫קארלסרוה‪ ,‬ער איז נפטר‬ ‫דאקסישע געמיינדע אין ַ‬ ‫רטא ָ‬
‫די ָא ָ‬
‫יאר י"ח טבת תר"ץ ומנו"כ אין ּפרעשבורג‪.‬‬ ‫זיבעציג ָ‬ ‫ילד שני בנים לזכותו‬ ‫געווארן יונגערהייט‪.‬‬
‫ָ‬
‫טאכטער מרת בילא ע"ה די פרוי פון ר' מנחם‬ ‫ב] ַא ָ‬ ‫בהם תהיה לו שארית‬ ‫יאר תר"ב אין‬ ‫טאכטער מרת מלכה ע"ה געבוירן אין ָ‬ ‫ה] ַא ָ‬
‫געווארן י'‬
‫ָ‬ ‫קטאר אין ּפרעשבורג‪ ,‬זי איז נפטר‬ ‫דא ָ‬ ‫דימאנט ַא ָ‬ ‫ַ‬ ‫נו"נ ועש"ק ז"ך אלול תרכ"ו לפ"ק‬ ‫געהאט בדר"ח חשון תרכ"ג‪ ,‬שוין‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫סט‪ .‬אנדראש‪ .‬זי ָ‬
‫אייר תרל"ט ָאט איז איר נוסח מצבה‪:‬‬ ‫ת' נ' צ' ב' ה'‬ ‫פאטער מיט האברך הרבני מו"ה משה‬ ‫נאך די פטירה פון איר ָ‬ ‫ָ‬
‫‪93‬‬ ‫ראה‪ ,‬ער"ח אלול‪ ,‬תשע"ו | ‪Der Yid, Friday, September 2, '16‬‬ ‫פרייטאג פ'‬
‫ָ‬ ‫קהילות‬

‫ידי משה פון זייער זיידן הג"ר צבי הירש בן הכסף נבחר‪.‬‬ ‫מנחם גאַיטיין זצ"ל‬
‫ו] בנו ירחמיאל דוב המכונה בער געבוירן שבת א' דחג‬ ‫צדיק באמונתו יחיה לעולמים‬
‫נאך זיין זיידע רבי‬ ‫געווארן ָ‬
‫ָ‬ ‫הסוכות תרל"ב ער איז גערופן‬ ‫צדקה וחסד ירדף כל הימים‬
‫מיקלאש‪.‬‬‫ָ‬ ‫ירחמיאל בער בנעט פון‬ ‫בתורה ובחכמה מצא עונג לבו‬
‫יאר איז‬ ‫האט געלערנט אין ּפרעשבורג ביי די ניינצן ָ‬ ‫ער ָ‬ ‫בחצי ימיו נקטף עדנו באבו‬
‫איינגעשטאנען ביי זיין‬
‫ַ‬ ‫דייטשלאנד קודם איז‬ ‫ַ‬ ‫ַאריבער קיין‬ ‫יחד עם אשתו קונן כל עדתו‬
‫קארלסרוה‬ ‫גאיטיין ז"ל פון ַ‬ ‫מומע די אלמנה פון הג"ר גדלי' ַ‬ ‫יבכיון מר וזכרו לא יסוף מקרבנו‬
‫געווארן‬
‫ָ‬ ‫ּפענבאך און קיין וויען וואו ער איז‬ ‫ַ‬ ‫איז ַאריבער קיין ָא‬ ‫‪Dr. Phil‬‬
‫האט ער חתונה‬ ‫דארט ָ‬ ‫קטאר‪ .‬שּפעטער איז ער ַאריבער ָ‬ ‫דא ָ‬ ‫ַא ָ‬ ‫‪Hirsch Goitein‬‬
‫טאכטער פון הרבני הגביר רבי‬ ‫געהאט מיט מרת מילי ַא ָ‬ ‫ַ‬ ‫‪Fodt I Hogycz 9 Sivan 5623‬‬
‫סנומאן‪.‬‬
‫ַ‬ ‫אברהם‬ ‫‪Dod I Kopenhavn 5 Elul 5663‬‬
‫טאכטער מרת לאה ע"ה געבוירן א' שמות י"ב טבת‬ ‫ז] ַא ָ‬ ‫‪Rabbiner I Kobenhavn I 5 aar‬‬
‫געהאט מיט הג"ר‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫שנת תרל"ז אין העדיעס‪ ,‬זי ָ‬ ‫גאיטיין ז"ל‪ .‬געבוירן עש"ק פרשת‬ ‫ב] בנו הג"ר יחזקאל ַ‬
‫שּפאלטא ַא זון פון הג"ר‬ ‫קא ַ‬ ‫רא ָ‬ ‫מיכאל דושינסקי אבד"ק ַ‬ ‫טאטע‬‫ראה כ"ד מנחם אב תרכ"ד‪ ,‬דער מוהל איז געווען זיין ַ‬
‫וואמעסטא‪ ,‬אין זיינע יונגע‬ ‫נא ָ‬ ‫דובער דושינסקי אב"ד ָ‬ ‫דער העדיעסער רב רבי אליהו מנחם און דער סנדק איז‬
‫קאּפל רייך‬ ‫האט ער געלערנט ביי זיין פעטער הג"ר ָ‬ ‫יארן ָ‬ ‫ָ‬ ‫געווען זיין עלטער זיידע הרבני רבי דוד שטאסל פון ליפטו‬
‫דאן געווען רב‬ ‫וואס איז ַ‬ ‫בודאּפעסטער רב ָ‬ ‫ַ‬ ‫שּפעטערדיגער‬ ‫מיקלאש‪.‬‬‫ָ‬ ‫ס'‬
‫האט ער געלערנט אין ּפרעשבורג‪.‬‬ ‫יאר ָ‬ ‫אין ווערבוי‪ַ ,‬אכט ָ‬ ‫האט‬‫דערנאך ָ‬
‫ָ‬ ‫אונגארישע ישיבות‬ ‫ַ‬ ‫האט געלערנט אין‬ ‫ער ָ‬
‫געווארן אויפגענומען‬ ‫ָ‬ ‫נאך די חתונה איז ער‬ ‫יאר ָ‬ ‫האלב ָ‬ ‫ַא ַ‬ ‫האט ַארויסגעגעבן‬ ‫ער געוואוינט אין ברעסלוי וואו ער ָ‬ ‫פ"נ‬
‫קאּפל‬ ‫לטא‪ .‬לויט ווי זיין ברודער ר' ָ‬ ‫שּפא ָ‬ ‫קא ָ‬ ‫רא ָ‬ ‫ַאלס רב אין ַ‬ ‫ראט‪ .‬זיין פרוי איז געווען הרבנית פרידא‬ ‫קטא ַ‬‫דא ָ‬ ‫ַא ָ‬ ‫אשה חכמה וחשובה אשת חיל‬
‫דושינסקי שרייבט אויף אים ַאז די קהלה איז געווען קליין‬ ‫פאטער איז געווען מ'‬ ‫ע"ה געבוירן אין ווירצבורג איר ָ‬ ‫מר' בילה ע"ה‬
‫דארט‬ ‫ווען ער איז ַאהערגעקומען און איצט וואוינען שוין ָ‬ ‫פייכטוואנג רב‬
‫ַ‬ ‫ברוינשווייגער‪ַ ,‬אן איידעם פון הג"ר מאיר‬ ‫אשת מ' מנחם דימאנט רופא נ"י‬
‫עטליכע הונדערט ערליכע משפחות פילע זענען ָאנגעקומען‬ ‫אין נייטרא און שּפעטער אין ניקלשבורג‪ .‬ער איז קודם‬ ‫ונכדה של הרב הגאון‬
‫האט‬‫וואס ָ‬ ‫דאנק די פעולות פונעם רב ָ‬ ‫דארט ַא ַ‬ ‫צו וואוינען ָ‬ ‫יאר‪ ,‬ווען די קהלה‬ ‫ריענבאד במשך פינף ָ‬ ‫ַ‬ ‫מא‬ ‫געווען רב אין ַ‬ ‫בעל מחבר כסף נבחר‬
‫האט איינגעפירט גוטע‬ ‫געגרינדעט ַא תלמוד תורה און ָ‬ ‫האט ָאנגעהויבן ַאריינברענגען שינויים אין‬ ‫ריענבאד ָ‬ ‫ַ‬ ‫מא‬
‫אין ַ‬ ‫נפטרה בשם טוב לדאבון אישה‬
‫שטאט‪.‬‬‫ָ‬ ‫תקנות אין די‬ ‫דאס‬
‫איבערגעלאזט ָ‬
‫ָ‬ ‫האט ער‬ ‫כאר ָ‬ ‫שול ווי ַאן ָארגעל און ַא ָ‬ ‫ומשפחתה י' אייר תרל"ט לפ"ק‬
‫גאנץ תהלים אויסנווייניג‬ ‫האט געקענט ַ‬ ‫הרבנית לאה ָ‬ ‫בורגקונשטאט ער איז‬
‫ַ‬ ‫געווארן רב אין‬ ‫ָ‬ ‫רבנות און ער איז‬ ‫ש"א אסתר‬
‫האט‬‫טאג און זי ָ‬ ‫געדאוונט יעדן ָ‬ ‫ַ‬ ‫האט זי‬ ‫און עד סוף ימיה ָ‬ ‫בורגקונשטאט ליל ש"ק ט' אדר תרע"ד‬ ‫ַ‬ ‫געווארן אין‬ ‫ָ‬ ‫נפטר‬ ‫ת' נ' צ' ב' ה'‬
‫געלייענט די פרשת השבוע מיט'ן פירוש פון רבי שמשון‬ ‫בורגקונשטאט ָאט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬ ‫ַ‬ ‫ער ליגט אין‬ ‫גאיטיין ז"ל מיקירי ק"ק‬‫ג] בנו הרבני ר' משה יהודה ַ‬
‫רפאל הירש ז"ל‪.‬‬ ‫פ"נ‬ ‫סלאוויע‪ .‬ער איז געבוירן אין העדיעס חודש אלול‬ ‫יוגא ַ‬
‫ַאדא‪ָ ,‬‬
‫געווארן כ"ג תמוז תרצ"ט זיין‬ ‫ָ‬ ‫הג"ר ירחמיאל איז נפטר‬ ‫עטרת ראשנו רועה עדתנו‬ ‫פארגעקומען אין העדיעס ווי עס ווערט‬ ‫תקפ"ז‪ .‬זיין ברית איז ָ‬
‫האט איבערגעלעבט די קריג און איז ַארויף קיין‬ ‫רביצין ָ‬ ‫הרב הגדול בתורה ובי"ש‬ ‫אויבנדערמאנטן‬
‫ַ‬ ‫פארצייכנט אין דעם מוהל ביכל פון דעם‬ ‫ַ‬
‫יאר תשכ"ו‪.‬‬ ‫געווארן אין ָ‬ ‫ָ‬ ‫ארץ ישראל וואו זי איז נפטר‬ ‫מו"ה יחזקאל זצ"ל‬ ‫מוהל רבי צבי הירש כ"ץ הירשפעלד‪" :‬תקפ"ז‪ ,‬יום ד' כ"ה‬
‫גאיטיין ז"ל אב"ד‬ ‫ח] בנו ממלא מקומו הג"ר יוסף שלמה ַ‬ ‫בה' המפור' בתורתו וצדקתו‬ ‫גאיטיין נ"י ד'‬
‫האנדיל ַ‬
‫אלול פרעתי הילד משה ליב ב"ה ַ‬
‫געהאט מיט הרבנית‬ ‫ַ‬ ‫האט ער חתונה‬ ‫העדיעס‪ ,‬בזיווג ראשון ָ‬ ‫מו"ה אליהו מנחם גויטיין זצ"ל‬ ‫יזכהו לגדלו לתורה ולחופה ולמע"ט"‬
‫ראזענבוים אבד"ק‬ ‫טאכטער פון הג"ר גרשון ליטש ָ‬ ‫ּפערל ַא ָ‬ ‫עלת' למרום בליל ש"ק‬ ‫געווארן י"ד סיון תרע"ב און ליגט אויפ'ן‬
‫ָ‬ ‫ער איז נפטר‬
‫האט ער חתונה‬ ‫ליא מחבר שו"ת משיב דברים‪ .‬בזווג שני ָ‬ ‫טא ַ‬ ‫ַ‬ ‫ט' אדר ה' תרע"ד בשנת‬ ‫בית החיים אין העדיעס ָאט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬
‫ראזנבערג‪ .‬זיי זענען‬ ‫געהאט מיט מרת מלכה למשפחת ָ‬ ‫ַ‬ ‫‪ ............‬ויבכו אותו‬ ‫פ"נ‬
‫נעבעך אומגעקומען על קידוש השם‪.‬‬ ‫גראז‪.‬‬
‫פארדעקט מיט ָ‬ ‫דאס איבריגע איז ַ‬ ‫ָ‬ ‫הקצין הזקן ושבע ימים‬
‫האבן‬ ‫האבן איבערגעלעבט די קריג אין זיי ָ‬ ‫עטליכע זין ָ‬ ‫מאן ַאריבער‬ ‫נאך די פטירה פון איר ַ‬ ‫די רביצין פרידא איז ָ‬ ‫אוהב תורה וחכמה‬
‫זיך מטפל געווען מיט די כתבים פון משפחת הרבנים לבית‬ ‫יאר תר"פ‪.‬‬ ‫געווארן אין ָ‬
‫ָ‬ ‫פראנקפורט וואו זי איז נפטר‬ ‫קיין ַ‬ ‫כבוד ד'‬
‫געווארן אין ספר זכרון אבות‪,‬‬ ‫ָ‬ ‫גאיטיין‪ ,‬טייל איז געדרוקט‬ ‫ַ‬ ‫גאיטיין געבוירן עש"ק‬ ‫ג] הרבני מוה"ר ברוך בענדיט ַ‬ ‫משה יהודה גאַיטיין‬
‫תשל"א‪.‬‬ ‫יתרו טו"ב שבט תרכ"ו‪.‬‬ ‫אחד מנכבדי קהילתנו פ"ק אדא‬
‫ד] הרבני רבי יעקב יהודה המכונה‬ ‫והוא בן מו"ה חנוך שרגא בנו של‬
‫יעקב ליב געבוירן ש"ק תולדות ג'‬ ‫הרב המחבר כסף נבחר זי"ע‬
‫האט‬‫כסליו תרכ"ח ביי זיין ברית ָ‬ ‫נפטר ביום י"ד לחודש סיון שנת תרע"ב לפ"ק‬
‫מען מכבד געווען דעם גאון רבי‬ ‫ת' נ' צ' ב' ה‬
‫שלום קוטנא מיט סנדקאות און‬ ‫ושם אמו אסתר ע"ה‬
‫ער איז נישט ָאנגעקומען צוליב‬
‫האבן שוין פריער‬ ‫די שניי‪ ,‬ווי מיר ָ‬ ‫דור רביעי‪:‬‬
‫ראּפגעברענגט בי די קינדער‬ ‫ַא ָ‬ ‫גאיטיין ז"ל אב"ד העדיעס בן הג"ר‬ ‫בני הג"ר אליהו מנחם ַ‬
‫פון הג"ר צבי הירש ז"ל‪ .‬זיין פרוי‬ ‫צבי הירש אב"ד העדיעס בעל ידי משה בן הכסף נבחר‬
‫איז געווען מרת בערטשע לבית‬ ‫גאיטיין ז"ל אב"ד נאחוד‬ ‫א] דער בכור הג"ר צבי הירש ַ‬
‫האט‬‫האם פון ווינדסהיים ער ָ‬ ‫ברא ַ‬ ‫ַא ַ‬ ‫דענמארק‪ .‬ער איז‬
‫ַ‬ ‫ּפענהאגן‬
‫ַ‬ ‫קא‬ ‫אין מעהרין און שּפעטער אין ָ‬
‫פראנקפורט‪ .‬זיינע‬ ‫ַ‬ ‫געוואוינט אין‬ ‫מיטוואך פרשת נשא ט' סיון תרכ"ג אין העדיעס‪,‬‬ ‫ָ‬ ‫געבוירן‬
‫האבן זיך ליידער נישט‬ ‫קינדער ָ‬ ‫באטייליגונג‬
‫פארגעקומען ט"ז סיון מיט די ַ‬ ‫דער ברית איז ָ‬
‫געפירט ערליך‪.‬‬ ‫גלאזנער אב"ד יינק‪.‬‬ ‫פון הגאון רבי אברהם ַ‬
‫ה] ַא זון מוה"ר קלונימוס קלמן פון‬ ‫האט ער‬ ‫דערנאך ָ‬
‫ָ‬ ‫האט געלערנט אין ּפרעשבורג‬ ‫ער ָ‬
‫נדאן ער איז געבוירן אין העדיעס‬ ‫לא ָ‬ ‫ָ‬ ‫האט‬‫געלערנט אין בערלין ביי הרב הילדעסהיימער וואו ער ָ‬
‫ד' אמור י"ז אייר תרכ"ט‪ַ .‬אלס בחור‬ ‫געהאט מיט הרבנית‬‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫ראט‪ .‬ער ָ‬ ‫קטא ַ‬
‫דא ָ‬ ‫עררייכט ַא ָ‬
‫האט ער געלערנט אין נייטרא ער‬ ‫ָ‬ ‫איבערגעלאזט‬
‫ָ‬ ‫האבן ל"ע נישט‬ ‫ייטל לבית ַאבעלעס און זיי ָ‬
‫געהאט מיט מרת לאה‬ ‫ַ‬ ‫האט חתונה‬ ‫ָ‬ ‫יאר און‬‫געווארן ביי די פערציג ָ‬
‫ָ‬ ‫קיין קינדער‪ .‬ער איז נפטר‬
‫נדאן‬
‫לא ָ‬ ‫בארנעט פון ָ‬ ‫בת ר' אברהם ַ‬ ‫ּפענהאגן‪ָ .‬אט איז דער נוסח המצבה‪:‬‬
‫ַ‬ ‫קא‬
‫ער ליגט אין ָ‬
‫האט‬‫האט מצליח געווען און ער ָ‬ ‫ער ָ‬ ‫פ"ט‬
‫אויסגעצאלט ַארויסצוגעבן דער ספר‬ ‫ָ‬ ‫מו"ה צבי בן מו"ר אליהו‬