4 – dËp vuèt

DËp vuèt hay cßn gäi lµ dËp s©u lµ qu¸ tr×nh biÕn ph«i ph¼ng
thµnh mét chi tiÕt rçng cã h×nh d¹ng bÊt kú (hoÆc tiÕp tôc thay ®æi c¸c
kÝch thíc cña chi tiÕt Êy) vµ ®îc tiÕn hµnh trªn c¸c khu«n dËp vuèt.

Cã hai ph¬ng ph¸p dËp vuèt kh¸c nhau:

- DËp vuèt kh«ng máng thµnh, tøc lµ kh«ng lµm thay ®æi chiÒu
dµy thµnh cña chi tiÕt so víi chiÒu dµy ph«i ban ®Çu; khe hë gi÷a chµy vµ
cèi khu«n dËp lín h¬n chiÒu dµy ph«i. Trong qu¸ tr×nh dËp phÇn ph«i (D –
d) (H.IV.18) biÕn thµnh phÇn h×nh trô cã ®êng kÝnh d vµ chiÒu cao h1.
V× r»ng thÓ tÝch kim lo¹i khi dËp lµ kh«ng ®æi nªn chiÒu cao cña s¶n
phÈm h1 lín h¬n chiÒu réng h cña phÇn ph«i (D – d). Khi biÕn d¹ng kim
lo¹i dÞch chuyÓn theo chiÒu cao rÊt m¹nh. PhÇn kim lo¹i ®îc biÓu diÔn cã
tÝnh chÊt quy íc b»ng nh÷ng tam gi¸c v¹ch kÎ trªn ph«i lµ phÇn kim lo¹i
“thõa” sÏ bÞ dån Ðp khi dËp lµm t¨ng chiÒu cao cña s¶n phÈm ®îc chÕ t¹o.
ChÝnh thÓ tÝch dÞch chuyÓn “thõa” nµy lµ nguyªn nh©n t¹o nªn c¸c nÕp
nh¨n vµ cã thÓ g©y nªn phÕ phÈm (H.IV.19a). §Ó tr¸nh nÕp nh¨n ngêi ta
dïng mét vßng Ðp Ðp chÆt ph«i lªn mÆt khu«n b»ng nh÷ng c¬ cÊu ®Æc
biÖt hoÆc b»ng c¸c con trît bªn cña m¸y Ðp t¸c dông kÐp (H.IV.19b).

Ph«i cµng dµy, hiÖu sè gi÷a ®êng kÝnh ph«i vµ ®êng kÝnh s¶n
phÈm cµng nhá th× cµng gi¶m bít ®îc nÕp nh¨n khi dËp. ChiÒu cao s¶n
phÈm hoÆc b¸n s¶n phÈm sau mçi nguyªn c«ng dËp kh«ng ®îc qu¸ lín v×
r»ng khi t¨ng chiÒu s©u dËp th× lùc t¸c dông sÏ t¨ng lªn rÊt lín cã thÓ ph¸
huû vËt liÖu ë nh÷ng phÇn chÞu kÐo. V× thÕ tuú thuéc vµo tû lÖ gi÷a
chiÒu cao víi ®êng kÝnh cña chi tiÕt ®îc dËp vµ chiÒu dµy cña ph«i mµ
thùc hiÖn dËp mét hoÆc mét sè lÇn.

VÞ trÝ nguy hiÓm nhÊt khi vuèt lµ vïng chuyÓn tiÕp tõ ®¸y tíi c¸c
thµnh cña chi tiÕt v× sù gi¶m máng chiÒu dµy cña vËt liÖu ph¸t sinh ë
nh÷ng vÞ trÝ nµy rÊt m¹nh do øng suÊt tËp trung rÊt lín.
 øng suÊt kÐo ë trªn thµnh cña phÇn
trô rçng sÏ t¨ng lªn khi t¨ng chiÒu réng ban
Dd
®Çu cña phÇn ph«i trßn. øng suÊt
2
kÐo giíi h¹n ë trªn thµnh cña phÇn trô rçng
phô thuéc vµo ®é bÒn cña vËt liÖu biÕn
d¹ng ë tiÕt diÖn nguy hiÓm nhÊt.

Cã thÓ gi¶m bít sù thay ®æi chiÒu

dµy ë vÞ trÝ nguy hiÓm b»ng c¸ch t¨ng b¸n
kÝnh lîn cña khu«n, khe hë gi÷a chµy vµ
cèi, thùc hiÖn b«i tr¬n, gi¶m bít møc ®é
h d h
biÕn d¹ng vµ lùc nÐn Ðp ph«i.
D

- DËp vuèt cã lµm máng thµnh: d

DËp vuèt cã máng thµnh lµm thay h

h

®æi chiÒu dµy thµnh chi tiÕt so víi chiÒu

dµy ph«i ban ®Çu (h×nh H.IV.20). Trong
trêng hîp nµy khe hë gi÷a chµy vµ cèi nhá H.IV.18 - DËp vuèt mét chi tiÐt
h¬n chiÒu dµy ph«i tÊm vµ sè lÇn gia c«ng h×nh trô cã d¹ng cèc
®îc x¸c ®Þnh theo møc ®é biÕn d¹ng cho
phÐp, cã gi¸ trÞ ®îc x¸c ®Þnh nh sau:

F( n 1)  Fn S( n 1)  S n
 
F( n 1) S( n 1)

ë ®©y:
F(n-1) vµ Fn – diÖn tÝch tiÕt diÖn ngang cña b¸n thµnh phÈm
sau lÇn dËp thø (n-1) vµ thø n.
S(n-1) vµ Sn – chiÒu dµy thµnh cña b¸n thµnh phÈm sau lÇn dËp
thø (n-1) vµ thø n.

H.IV.19 - Qu¸ tr×nh dËp vuèt H.IV.20 - DËp vuèt cã lµm máng thµnh
 §Æc ®iÓm cña dËp vuèt cã máng thµnh lµ ®êng kÝnh cña chi tiÕt
gi¶m Ýt, chiÒu s©u t¨ng nhiÒu vµ do ®ã gi¶m chiÒu dµy ph«i (hoÆc b¸n
thµnh phÈm). Qu¸ tr×nh dËp vuèt nµy kh«ng lµm thay ®æi chiÒu dµy cña
®¸y s¶n phÈm.

§Ó rót ng¾n sè lÇn dËp vuèt thêng thùc hiÖn mét sè lÇn dËp kh«ng
lµm máng thµnh tríc ®Ó ®¹t ®îc chiÒu s©u nµo ®ã, sau ®ã míi dËp vuèt
lµm máng thµnh.

DËp vuèt lµm máng thµnh cã u ®iÓm lµ kh«ng cÇn vµnh Ðp ®Ó

chèng nh¨n, kh«ng cÇn thiÕt bÞ ®Ó dÉn híng, chØ cÇn dËp trªn m¸y t¸c
dông ®¬n, khu«n ®¬n gi¶n, rÎ tiÒn, nhng qu¸ tr×nh dËp ph¶i qua nhiÒu
nguyªn c«ng vµ b¾t buéc ph¶i ñ trung gian.

Cã nhiÒu ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh kÝch thíc ph«i kh¸c nhau dùa vµo sù
c©n b»ng diÖn tÝch, thÓ tÝch hoÆc khèi lîng cña s¶n phÈm vµ cña ph«i
ban ®Çu. Khi dËp vuèt kh«ng lµm máng thµnh hoÆc lµm thay ®æi chiÒu
dµy thµnh Ýt thêng x¸c ®Þnh kÝch thíc ph«i theo sù c©n b»ng diÖn tÝch
bÒ mÆt cña ph«i vµ bÒ mÆt chi tiÕt thµnh phÈm, cã kÓ thªm lîng d ®Ó
c¾t mÐp. Khi dËp vuèt cã lµm máng thµnh kÝch thíc ph«i ®îc x¸c ®Þnh
c¨n cø vµo sù c©n b»ng thÓ tÝch ph«i vµ thµnh phÈm. Díi ®©y giíi thiÖu
mét sè c¸ch tÝnh to¸n kÝch thíc ph«i ®èi víi c¸c chi tiÕt dËp cã h×nh d¸ng
kh¸c nhau.

- DËp chi tiÕt cã d¹ng h×nh trô vµ c¸c h×nh trßn xoay ®¬n gi¶n.
Ph«i trßn ®Ó dËp c¸c chi tiÕt ®¬n gi¶n h×nh trßn cã ®êng kÝnh D:

4
D

F  1,13 F  1,13 f (mm)

ë ®©y F- diÖn tÝch cña chi tiÕt

 f  f1  f 2  ...  f n - tæng diÖn tÝch cña c¸c phÇn tö
riªng biÖt cña bÒ mÆt chi tiÕt, mm2.

Víi c¸c chi tiÕt trßn xoay rçng cã thÓ chia bÒ mÆt cña chóng thµnh
c¸c h×nh ®¬n gi¶n (trßn, trô ...) råi x¸c ®Þnh bÒ mÆt chi tiÕt b»ng c¸ch
céng c¸c diÖn tÝch c¸c phÇn tö cã h×nh d¸ng ®¬n gi¶n l¹i.
 Sau khi dËp thêng c¾t vµnh mÆt bÝch cña s¶n phÈm, v× thÕ cÇn
ph¶i ®Ó mét lîng d c¾t thÝch hîp.

§èi víi c¸c ph«i ®Ó chÕ t¹o c¸c chi tiÕt d¹ng trßn xoay phøc t¹p ®êng
kÝnh cña nã ®îc x¸c ®Þnh theo quy t¾c Gun®en. Néi dung cña quy t¾c
nµy lµ: diÖn tÝch mÆt ngoµi cña mét vËt thÓ trßn xoay ®îc t¹o nªn b»ng
c¸ch quay mét ®êng cong cã h×nh d¸ng tuú ý xung quanh mét trôc b»ng
tÝch sè cña chiÒu dµi ®êng sinh víi quü ®¹o cña träng t©m ®êng sinh Êy.

F = 2  RS . L

ë ®©y F – diÖn tÝch mÆt ngoµi cña vËt thÓ trßn xoay, mm2;
RS – kho¶ng c¸ch tõ träng t©m ®êng sinh ®Õn ®êng
trôc quay, mm;
L - ®é dµi ®êng sinh, mm.

§êng kÝnh cña ph«i tÝnh theo c«ng thøc sau ®©y:

D = 8LRS  8 lr

ë ®©y: L.RS =  lr ;
r –
kho¶ng c¸ch tõ träng
t©m cña tong ®o¹n ®-
êng sinh phÇn tö ®Õn
trôc quay.

Cã thÓ x¸c ®Þnh

chiÒu dµi ®êng sinh vµ
vÞ trÝ träng t©m cña nã
theo c¸c ph¬ng ph¸p
sau:

- Ph¬ng ph¸p
thø 1:

Chia ®êng
sinh cña chi tiÕt thµnh

H.IV.21 - Ph­¬ng ph¸p t×m kÝch th­íc ph«i b»ng

®å thÞ
c¸c phÇn tö riªng biÖt 1, 2, 3, ... ®Ó cho c¸c phÇn ®îc chia lµ c¸c ®o¹n
th¼ng hay cung trßn (H.IV.21). NÕu ®êng sinh cã nh÷ng phÇn lµ ®êng
cong th× c¸c phÇn nµy ®îc chia thµnh c¸c ®o¹n nhá vµ thay thÕ b»ng c¸c
®o¹n th¼ng. X¸c ®Þnh träng t©m cña mçi phÇn vµ qua c¸c träng t©m nµy
kÎ c¸c ®êng song song víi trôc chi tiÕt. VÏ c¸c ®o¹n L 1, L2 ... Ln t¬ng øng víi
chiÒu dµi c¸c ®o¹n 1, 2, ... n. Sau ®ã trªn ®o¹n AB lÇn lît ®Æt nèi tiÕp c¸c
®o¹n L1, L2, ... Ln. Tõ mét t©m O bÊt kú vÏ c¸c tia ®Õn ®Çu mót cña c¸c
®o¹n th¼ng nµy. TiÕp tôc vÏ c¸c ®o¹n th¼ng song song víi c¸c tia trªn, tøc
lµ vÏ 6’//6; 7’//7; 8’//8 ... , giao ®iÓm cña c¸c tia 6’ vµ 11’ x¸c ®Þnh vÞ trÝ
träng t©m S vµ b¸n kÝnh RS. §êng kÝnh cña ph«i ®îc x¸c ®Þnh theo c¸c
c«ng thøc ®· giíi thiÖu ë trªn hoÆc lµ theo quan hÖ h×nh häc R2 = 2.RS.L, ë
®©y R – b¸n kÝnh ph«i, chÝnh lµ ®o¹n BD vu«ng gãc víi ®êng kÝnh cña
nöa vßng trßn L + 2RS t¹i ®iÓm B (H.IV.21).

- Ph¬ng ph¸p thø 2: Cã kÕt qña chÝnh x¸c h¬n ph¬ng ph¸p 1 vµ ®-
îc tiÕn hµnh tr×nh tù nh sau:

+ Chia ®êng sinh

cña chi tiÕt thµnh c¸c phÇn
riªng biÖt (H.IV.22). §¸nh dÊu
träng t©m cña mçi phÇn. Träng
t©m cña ®o¹n th¼ng n»m ë
gi÷a ®o¹n. B¸n kÝnh träng
t©m cña cung cong ®îc x¸c
®Þnh nh sau (H.IV.23):
Víi cung låi:
r=B+A
Víi cung lâm:
r=B -A
ë ®©y: B – kho¶ng c¸ch
tõ trôc chi tiÕt ®Õn
träng t©m cung cong.
y y
A A
+ X¸c ®Þnh chiÒu
dµi cña c¸c ®êng sinh. B B

H.IV.22 - TÝnh to¸n ®­êng kÝnhxph«i



x
+ Nh©n chiÒu dµi 
R

l cña c¸c phÇn víi b¸n kÝnh träng R

t©m r råi t×m tæng
 lr  l r  l r
1 1 2 2  ...  ln rn
y
y

H.IV.23 - VÞ trÝ träng t©m cña c¸c

®o¹n ph«i cã d¹ng cung trßn
 + Theo gi¸ trÞ cña tæng nµy ®Ó t×m ®êng kÝnh ph«i theo
c«ng thøc:

D  8 l.r

- DËp c¸c chi tiÕt h×nh hép:

Khi dËp c¸c chi tiÕt h×nh hép sÏ xuÊt hiÖn øng suÊt vµ biÕn d¹ng
rÊt phøc t¹p, gåm biÕn d¹ng nÐn (co) theo chu vi vµ biÕn d¹ng dµi theo ph-
¬ng th¼ng ®øng vµ cã gi¸ trÞ lín nhÊt ë c¸c gãc. Trong trêng hîp nµy c¸c
kÝch thíc vµ h×nh d¸ng ph«i (H.IV.24) ®îc x¸c ®Þnh theo thø tù sau ®©y:

+ X¸c ®Þnh chiÒu dµi c¸c thµnh ph¼ng cña hép t¬ng tù nh khi
uèn. B¸n kÝnh r chän nh víi b¸n kÝnh uèn.

r
l

H.IV.24 - KÝch th­íc h×nh d¸ng ph«i dËp chi tiÕt h×nh hép

+ B¸n kÝnh ph«i R ®îc tÝnh to¸n còng nh khi dËp h×nh trô cã ®-
êng kÝnh d vµ chiÒu cao h theo c«ng thøc:

d 2  4dh
R
2

+ X¸c ®Þnh träng t©m O cña vËt thÓ trßn xoay vµ qua ®ã kÎ c¸c
®êng Ob vµ Od t¬ng øng vu«ng gãc víi nhau. Sau ®ã tõ t©m O vÏ cung
trßn cã b¸n kÝnh r giíi h¹n phÇn ph¼ng cña ®¸y vËt thÓ trßn xoay vµ vÏ
cung b¸n kÝnh R.
 + VÏ ®êng giíi h¹n phÇn ph¼ng cña ph«i víi chiÒu dµi l + r tõ
t©m O.
+ Chia ab vµ cd thµnh hai phÇn ®Òu nhau. Qua ®iÓm chia ë gi÷a
vÏ c¸c ®êng tiÕp tuyÕn víi cung trßn b¸n kÝnh R.

+ Dïng b¸n kÝnh lîn R ë gãc ®Ó nèi liÒn c¸c ®êng th¼ng cña
thµnh hép víi c¸c ®êng tiÕp tuyÕn võa kÎ.

Chu vi nhËn ®îc b»ng c¸c ®êng vÏ trªn lµ chu vi cña ph«i cÇn t×m.
Khi b¸n kÝnh lîn gi÷a c¸c thµnh chi tiÕt nhá hoÆc lµ chi tiÕt thµnh hép cao
th× chu vi cña ph«i cã thÓ lµ kh«ng ph¶i lµ låi mµ lµ lâm vµo (H.IV.25).
Lóc nµy ngêi ta dïng b¸n kÝnh R lîn trßn ë phÝa ngoµi gi÷a c¸c ®êng tiÕp
tuyÕn.

C¸c kÝch thíc cña ph«i khi dËp c¸c hép cã mÆt bÝch còng ®îc x¸c
®Þnh gièng nh hép kh«ng cã mÆt bÝch, lóc ®ã cÇn tÝnh thªm chiÒu réng
cña mÆt bÝch vµ b¸n kÝnh ph«i R (H.IV.26) ®îc tÝnh nh sau:

d 2 2  4d1h
R
2

h
h

d d R
h

H.IV.25 - X¸c ®Þnh kÝch th­íc H.IV.26 - X¸c ®Þnh h×nh d¸ng vµ
ph«i khi dËp chi tiÕt d¹ng hép kÝch th­íc ph«i ®Ó dËp chi tiÕt h×nh
cã mÆt bÝch hép cã b¸n kÝnhl­în nhá vµ thµnh hép
cao
 - DËp chi tiÕt cã h×nh d¸ng gåm nh÷ng mÆt cong phøc t¹p vµ chiÒu
cao kh«ng ®Òu.

§èi víi c¸c lo¹i chi tiÕt nh vËy kh«ng nªn tÝnh to¸n c¸c kÝch thíc cña
nã. Khi thiÕt kÕ c¸c khu«n c¾t vµ khu«n dËp chØ x¸c ®Þnh s¬ bé c¸c
kÝch thíc ngoµi c¬ b¶n cña ph«i, cßn c¸c kÝch thíc vµ h×nh d¸ng chÝnh
x¸c cña nã ®îc x¸c ®Þnh b»ng thùc nghiÖm khi thö vµ rµ mµi khu«n dËp.
C¸c ph«i nhËn ®îc b»ng thùc nghiÖm ®îc hiÖu chØnh l¹i nh»m ®¶m b¶o
h×nh d¸ng bªn ngoµi cña nã ®¬n gi¶n (b»ng ph¼ng hoÆc trßn ®Òu).
Nh÷ng ph«i ®· ®îc hiÖu chØnh nh thÕ ®îc dïng lµm dìng ®Ó chÕ t¹o
khu«n.

Trêng hîp dËp vuèt cã lµm máng thµnh, viÖc x¸c ®Þnh kÝch thíc
ph¶i xuÊt ph¸t tõ tÝnh chÊt b»ng nhau gi÷a thÓ tÝch vËt liÖu ph«i víi thÓ
tÝch chi tiÕt thµnh phÈm, céng thªm lîng d c¾t mÐp. H×nh vÏ chi tiÕt ®îc
chia thµnh c¸c thÓ tÝch riªng cã h×nh d¹ng h×nh häc ®¬n gi¶n mµ c¸c thÓ
tÝch Êy ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸c c«ng thøc, råi tæng céng l¹i.

ChiÒu dµy ph«i thêng ®îc x¸c ®Þnh theo h×nh vÏ cña chi tiÕt thµnh
phÈm vµ theo ®iÒu kiÖn gia c«ng nã. §êng kÝnh ph«i ®îc x¸c ®Þnh theo
c«ng thøc:
V
D  11,3
S

ë ®©y:
V – thÓ tÝch ph«i kÓ c¶ phÇn thõa bá khi c¾t mÐp;
V = (1 + a).Vtp
a – hÖ sè chØ lîng thõa bá khi c¾t mÐp,
a = 8  15%, phô thuéc chiÒu cao t¬ng ®èi cña chi tiÕt
S – chiÒu dµy ph«i (tõ 1,0 ®Õn 1,2 chiÒu dµy ®¸y)

Cã thÓ tÝnh sè lÇn dËp vuèt kh«ng lµm máng thµnh ®èi víi chi tiÕt
h×nh trô kh«ng cã vµnh theo hÖ sè dËp s©u m lµ tû sè gi÷a ®êng kÝnh chi
tiÕt d vµ ®êng kÝnh cña ph«i D:
d
m
D

NÕu gäi ph«i ban ®Çu cã ®êng kÝnh D, cßn ®êng kÝnh b¸n thµnh
phÈm sau lÇn dËp thø nhÊt, thø hai, ... , thø (n – 1) lµ d 1 , d2 , ... , dn-1 , ®êng
kÝnh s¶n phÈm lµ dn th× c¸c hÖ sè dËp vuèt lÇn lît lµ:
 d1 d2 dn
m1  ; m2  d ; ... ; mn  d
D 1 n 1

Tõ c¸c biÓu thøc trªn suy ra:

d1 = m1.D; d2 = m2.d1 = m1.m2.D; ... ; dn = mn.dn-1

dn-1 = m1.m2....mn.D

Sè lîng nguyªn c«ng dËp vuèt cã thÓ x¸c ®Þnh s¬ bé theo c«ng thøc
sau ®©y:

lg d n  lg(m1.D)
n
lg m2

ë ®©y:
n – sè lîng nguyªn c«ng dËp vuèt
dn – ®êng kÝnh chi tiÕt thµnh phÈm (mm)
D – ®êng kÝnh ph«i (mm)
m2 – hÖ sè dËp vuèt ë nguyªn c«ng thø hai (còng xÊp xØ b»ng
hÖ sè dËp vuèt cña c¸c nguyªn c«ng tiÕp theo).
m1 – hÖ sè dËp vuèt ë nguyªn c«ng dËp ®Çu tiªn.

Khi tÝnh to¸n c«ng nghÖ qu¸ tr×nh dËp vuèt c¸c s¶n phÈm, thêng th-
êng c¸c kÝch thíc yªu cÇu cña chi tiÕt kh«ng trïng víi kÝch thíc tÝnh to¸n
theo c¸c hÖ sè. Trong trêng hîp nµy ph¶i lµm cho c¸c lÇn biÕn d¹ng ë c¸c
nguyªn c«ng ®ång ®Òu nhau, cßn hÖ sè dËp vuèt sÏ ®iÒu chØnh vÒ phÝa
t¨ng lªn.

Khi dËp vuèt cã lµm máng thµnh chiÒu dµy, ®êng kÝnh ngoµi vµ
®êng kÝnh trong cña ph«i ®Òu gi¶m ®i nhng v× biÕn d¹ng chñ yÕu lµ sù
gi¶m chiÒu dµy cña thµnh chø kh«ng ph¶i lµ sù gi¶m ®êng kÝnh nªn khi
tÝnh to¸n sè lÇn gia c«ng cã thÓ bá qua sù thay ®æi cña ®êng kÝnh. Trong
trêng hîp nµy sè nguyªn c«ng dËp ®îc x¸c ®Þnh theo møc ®é biÕn d¹ng cho
phÐp E.
Fn 1  Fn Sn 1  Sn
E   1  mbm
Fn 1 Sn 1

ë ®©y:
 Sn-1 vµ Sn – chiÒu dµy cña thµnh tríc vµ sau khi dËp vuèt cã
biÕn máng thµnh, mm.
Fn-1 vµ Fn – diÖn tÝch tiÕt diÖn ngang tríc vµ sau khi biÕn
2
d¹ng, mm .
mbm – hÖ sè dËp vuèt.

Sè nguyªn c«ng tiÕn hµnh ®îc tÝnh theo c«ng thøc:

lg S1  lg S 2
n
100
100  E

Gi¸ trÞ trung b×nh cña møc ®é biÕn d¹ng E khi dËp vuèt cã lµm
máng thµnh ®èi víi thÐp mÒm b»ng 55  60% (nguyªn c«ng thø nhÊt),
b»ng 35  45% (nguyªn c«ng sau); ®èi víi thÐp cã ®é cøng trung b×nh E =
35  40% (nguyªn c«ng thø nhÊt); E = 25  30% (nguyªn c«ng sau).

Cã thÓ x©y dùng c«ng thøc lý thuyÕt tÝnh lùc dËp vuèt ®Ó ph©n
tÝch lý thuyÕt qu¸ tr×nh dËp vuèt. Khi tÝnh to¸n kü thuËt cã thÓ sö dông
c¸c c«ng thøc x¸c ®Þnh lùc dËp vuèt vµ lùc chÆn thùc tÕ sau ®©y:

- §èi víi c¸c chi tiÕt h×nh trô kh«ng cã vµnh:

P   dS b .K1

- §èi víi c¸c chi tiÕt h×nh trô cã vµnh réng:

P   dS b .K 2

ë ®©y:
P – lùc dËp, N;
d - ®êng kÝnh chi tiÕt ë nguyªn c«ng cÇn x¸c ®Þnh lùc dËp,
mm;
S – chiÒu dµy vËt liÖu, mm;
 b - giíi h¹n bÒn cña vËt liÖu, N/mm2;
K1 , K2 – c¸c hÖ sè, giíi thiÖu trong c¸c sæ tay rÌn dËp;

- §èi víi chi tiÕt d¹ng hép ch÷ nhËt thÊp (dËp vuèt qua mét nguyªn
c«ng).
 P  (2 A  2 B  1, 72r ).S . b .K3

ë ®©y:
A vµ B – chiÒu dµi vµ chiÒu réng cña hép ch÷ nhËt, mm;
r – b¸n kÝnh gãc lîn cña hép, mm;
h
K3 – hÖ sè phô thuéc chiÒu cao t¬ng ®èi cña hép , chiÒu
B
S r
dµy t¬ng ®èi cña ph«i vµ b¸n kÝnh lîn t¬ng ®èi .
D B

- §èi víi chi tiÕt h×nh trô dËp vuèt cã lµm máng thµnh:

P   d n ( Sn 1  Sn ). b .Kbm

ë ®©y:
dn - ®êng kÝnh ngoµi cña chi tiÕt sau nguyªn c«ng dËp vuèt
thø n, (mm);
Sn-1 vµ Sn – chiÒu dµy thµnh sau nguyªn c«ng dËp vuèt thø (n –
1) vµ thø n, (mm);
Kbm – hÖ sè (víi thÐp Kbm = 1,8  2,25; víi ®ång thau Kbm = 1,6
 1,8).

Lùc chÆn ph«i ®îc tÝnh to¸n ph¶i ®¶m b¶o kh«ng ®Ó x¶y ra ®øt
kim lo¹i hay t¹o nÕp nh¨n. Th«ng thêng cã thÓ dïng c¸c c«ng thøc tÝnh lùc
chÆn sau ®©y:

- Khi dËp vuèt nhõng chi tiÕt cã h×nh d¸ng bÊt kú (tæng qu¸t)

P = F.q

- Khi dËp vuèt lÇn thø nhÊt nh÷ng chi tiÕt h×nh trô (tõ ph«i
ph¼ng)

 2
Q [ D  ( d1  2rc ) 2 ]q
4

- Khi dËp vuèt tiÕp tôc nh÷ng chi tiÕt h×nh trô (tõ ph«i rçng)

 2
Q [d n 1  (d n  2rc ) 2 ]q
4
Trong c¸c c«ng thøc trªn:
F – diÖn tÝch cña ph«i díi tÊm chÆn, mm2 ;
q - ¸p lùc chÆn, N/mm2 (thÐp mÒm S < 0,5 mm th× q = 2,5 
3
S > 0,5 mm th× q = 2  2,5)
d1 , ... , dn - ®êng kÝnh dËp vuèt (cèi), ë nguyªn c«ng thø nhÊt
vµ thø n, mm;
rc – b¸n kÝnh gãc lîn cña cèi, mm;
D - ®êng kÝnh cña ph«i, mm.