SHKOLLA MESME PROFESIONALE

"FERIZ GURI DHE VËLLEZËRIT ÇAKA"

KAÇANIK-ISMAIL DASHI

Praktika profesionale Teknik i Telekomunukacionit X1

Tema 4: Realizimi i sistemeve të

thjeshta të telekomunikacionit
T

KL X1 2019/20
Sistemet e telekomunikacionit
Konsideroni për një moment të gjitha komunikimet e ndryshme që ndodhin në një
organizatë. Disa komunikime janë ballë për ballë, por të tjerët përdorin një lloj
teknologjie. Mendoni për email, thirrje telefonike, mesazhe me tekst, duke shfletuar
internetin, shkarkuar fajll. Të gjitha këto komunikime përdorin një sistem
telekomunikacioni. Një sistem telekomunikacioni është një bashkësi e nyjeve dhe
linqeve (lidhjeve) për të mundësuar telekomunikacionin. Telekomunikacioni është
komunikim në distancë duke përdorur sinjale elektrike ose valë elektromagnetike.
 Sistemet e telekomunikacionit/1
Shembuj të sistemeve telekomunikuese janë rrjeti
telefonik, sistemi i transmetimit të radios, rrjetet
kompjuterike dhe Interneti.

Nyjet(nodes) në sistem janë pajisjet që ne përdorim për të

komunikuar me të, të tilla si një telefon ose një kompjuter
 Komponetet e Sistemeve të
telekomunikacionit
Në formën e tij më themelore, një sistem telekomunikimi
përfshin një transmetues për të marrë informacion dhe për
ta kthyer atë në një sinjal, një medium transmetimi për të
bart sinjalin dhe një marrës për të marrë sinjalin dhe për ta
kthyer atë në informacion të përdorshëm. Kjo vlen për çdo
sistem komunikimi, nëse ai përdor kompjuterë apo jo.
 Komponetet e Sistemeve të
telekomunikacionit/1
Shumica e sistemeve moderne të telekomunikimit përshkruhen më
mirë në aspektin e një rrjeti. Kjo përfshin elementët bazë të listuara
më lart, por gjithashtu infrastrukturën dhe kontrollet e nevojshme
për të mbështetur sistemin. Ekzistojnë gjashtë komponentë
themelorë për një rrjet telekomunikacioni.
1. Pajisjet e hyrëse dhe dalëse, gjithashtu njihen edhe si
'terminale'
Këto ofrojnë pikat e fillimit dhe të përfundimit të të gjitha
komunikimeve. telefoni është një shembull i një terminali.

Në rrjetet kompjuterike, këto

pajisje zakonisht quhen 'nyje'
dhe përbëhen nga kompjuterë
dhe pajisje periferike.
 Komponetet e Sistemet e
telekomunikacionit/2
2. Kanalet e telekomunikacionit, të cilat transmetojnë
dhe marrin të dhëna.
Kta përfshijnë lloje të ndryshme të kabllove(tela bakri,
kabllo koaksiale ose kabllo optike) dhe sistemet pa tel
a ( si sistemet mikrovalor, satelitë të komunikimit,
sisteme radio dhe celulare, etj).
 Komponetet e Sistemeve të
telekomunikacionit/3
3. Procesorët e telekomunikacionit, të cilat ofrojnë një numër
të funksioneve të kontrollit dhe mbështetjes
Procesorët e telekomunikacionit mbështesin transmetimin dhe
marrjen e të dhënave ndërmjet terminaleve dhe kompjuterëve.
(modem-ët, multiplekserët, switch dhe router-ët)
- konvertoni të dhëna nga dixhitale në analoge dhe anasjelltas,
kodojnë dhe dekodojnë të dhënat,
- kontrollon shpejtësinë, saktësinë dhe efikasitetin e flukseve të
komunikimit dhe të ngjashme.
.
Shembull, në shumë
sisteme, të dhënat duhet
të konvertohen nga analog
në dixhital dhe anasjelltas
 Komponetet e Sistemet e
telekomunikacionit/4
4. Softuer kontrolli(controll softwer), i cili është përgjegjës
për kontrollin e funksionalitetit dhe aktiviteteve të rrjetit

Përbëhet nga programe që kontrollojnë

aktivitetet e telekomunikacionit dhe
menaxhojnë funksionet e rrjetit.
(monitorët e telekomunikacionit në
kompjuterë Host mainframe, sistemet
operative të rrjetit në një server të
rrjetit dhe shfletuesin (Web browser-ët
te mikrokompjuterët.
 Komponentët Sistemeve të
Telekomunikacionit/5
5. Mesazhet përfaqësojnë të dhënat aktuale që po
transmetohen
Në rastin e një rrjeti telefonik, mesazhet do të përbëheshin
nga audio dhe të dhëna.
 Komponetet e Sistemet e
telekomunikacionit/6
6. Protokollet përcaktojnë se si secili lloj i sistemeve të
telekomunikacionit përpunon (trajton) mesazhet
Për shembull, GSM dhe 3G,4G,… janë protokolle për komunikimet e
telefonisë celulare, dhe TCP / IP është një protokoll për komunikimet
nëpërmjet internetit.

Ndërsa sistemet e hershme të

telekomunikacionit u
ndërtuan pa kompjutera,
pothuajse të gjitha sistemet
që ne përdorim sot janë të
kompjuterizuara në një farë
mënyre.
 Rrjeti kompjuterik
Një rrjet është një grup prej dy ose më shumë kompjuterash
që ndajnë me inteligjencë pajisjet harduerike ose softverike
me njëri-tjetrin. Një rrjet mund të jetë po aq i vogël dhe i
thjeshtë sa dy kompjuterë që ndajnë një printer ose aq
kompleks sa rrjeti më i madh në botë: Interneti
Pajisjet e Rrjetit -
Rrjeti aktiv
 Router
Router: një pajisje rrjeti e cila përdoret për të lidhur dy apo më
shumë rrjeta(p.sh, rjetin lakal(LAN) të juajin dhe Internetin) me
përdorimin e konekcionit të ISP tuaj. Ruterët modern të rrjeteve (
shtëpike (home), gjithashtu mund të përmbajnë switch(komutator)
dhe modem brezë gjerë fig një imazh I një ruteri


linksys EthernetFastcable /DSL firewal router with 4-port

Switch((courtesy of Linksys))
 Pika për qasje

Acces point: përdoret për të lidh

pajisjet patela dhe siguron lidhje
me LAN me tela. Shpejtësia e
transferit të dhënave për pikat
për qasje janë të diktuara nga
zgjedhja e teknologjisë pa tela e
klientve, por kjo pajisje mbështe
Wireless-N. fig një pik qasje

Fig Wireless-N Acces point

 Ruteri pa tela

Wireless router: kjo pajiske përdor

RF për tu kycur në pajisjet e
rrjetit.ruteri pa tela zakonisht
përmban një ruter, switch, pika
qasshe pa tela dhe me gjasë është
mënyra më e zakonshme për të
ndë lidhur LAN pa tela(WLAN) në
pajisjen për qasje ISP. Veni re se
kjo pajisje ka edhe lidhjen me tela
në sisstem . Fig në wireless router

fig ()Wireless-G Broaf band Router (courtesy of Linksys)

 modem/gateway brezëgjerë
Broadband modem/gateway:
kjo përshkruan pajisjen që
siguron shpejtësi të lartë të
qasjeve të të dhënave përmes
lidhjes kabllovike ose
konekcioneve DSL kompanive
telefonike. Një gateway
kombinon modem dhe një ruter
në një kuti rrjeti. Fig() imazhi i
një modem/gateway brezëgjerë fig () Linksys Wireless-G Cable
(courtesy of Linksys)
 Modemi kabllor
Cable modem: kjo pajisje përdoret për të bëlidhje rrjetet
brezëgjerë nga rrjeti shtëpikak I juaj me ISP me përdorimin lidhjes
kabllore tuaj. Ky setup kërkon spliter për të ndarë kabllin TV nga
home network.. Qasja në internet zakonisht bëhet përmes
ofruesve të shërbimit TV kabllor

Fig (kinksys cable Modem with USB and Ethernet connections

 DSL modem
DSL modem: kjo pajisje përdoret për të bërë lidhje me rrjetet brezëgjerë nga rrjeti I juaj
shtëpiak(home network me ISP me përdorimin e linjave telefonike. Qajsa brezëgjerë në
Internet sigurohet përmes kompanive telefonike ose ISP vecant. Lidhja DSL kërkon
vendosjen e filtrit në të gjitha linjat telefonike pos në modem fig një DSL modem

Fig()ADSL2 modem
 Hub (Koncetrator)
Hub (Koncetrator) është pajisje Ethernet Data Link Layer e
cila lidhë nga pika në pikë linqet e shtresës fizike, siç çifte
telash, ose kabllo fije optike në të njëjtin medium të rrjetë .
Te hub-i informacionin e dërgur nga një kompjuterë u shkon
të gjithë kompjuterëve të lidhur në hub pa marrë parasyshë
sa a u dedikohet atyre apo jo. Për këtë arsyeje hubi është më
i ngadalshëm se switch.
 Hab(hub)
Hab atë që e pranon në ndonjërin prej porteve e
emiton në të gjithë portet e tjerë të tijë

Fig ()Madhësi të ndryshme të hab-ëve

 Switch-i (Komutator)
Switch-i (Komutator)si dhe Hub-i është pajisje që
paraqet pikën e përqëndrit të kompjuterëve në rrjetën
lokale. Switchi i mundëson përdorusve të shkëmbejnë
informacione përmes rrjetit në të njëjtën kohë pa
ngadalsuar komunikimin e njëri tjetrit. Switchat u
mundësojnë nyjeve të rrjetit(që më së shpeshti janë
kompjuterë) komunikim të drejtëpërdrejt dhe efikasitet
pa e kaluar trafikun e të dhënave pajisjeve të tjera në
rrjetë..
Para së gjithash, analizat statistikore tregon se nga
të gjitha problemet e rrjetit, rreth 70% e tyre janë
probleme kabllovike -nga rënja nga puna i stacioneve
të punuese individuale dhe serverëve, deri te dështimi i
segmenteve më të mëdha ose rrjeteve të tëra për
shkak të problemeve të triviale (parëndësishme) me
kabllove ose konektor
 Problemi tjetër ishte jo-kompatibiliteti
(papajtueshmëria), e cila shumë shpesh në mënyrë
drastike kufizonte përdoruesit për të zgjedhur pajisjet e
rrjetit, pasqë illojet e ndryshme të rrjeteve kompjuterike
përdorënin sisteme të ndryshme kabllove
 Rrjetet LAN
LAN është një rrjet kompjuterik që lidh një zonë relativisht
të vogël (një ndërtesë e vetme ose një grup ndërtesash).
Shumica e LAN-ve lidhin stacionet e punës dhe kompjuterët
me njëri-tjetrin.
LAN përdor adresat IP për të rrugzuar të dhënat në
destinacione të ndryshme në rrjet.

The components of a client/server LAN.

 Rjetet WAN
Një rrjet WAN(rrjetë me zonë të gjerë) lidh dy ose më
shumë LAN dhe mund të përfshijë një zonë relativisht të
madhe gjeografike. Për shembull, WAN-i më rrejeti më
madh në ekzistues Interneti.
.

Figure 2. skema Wide Area Network

 Rrjeti shtëpikak

Fig()Rrjeti shtëpikak a) me tela b)Wi-Fi patela

Rrjetet e sotme për qasje
 Rrjetet e sotme për qasje/
Rrjeti për qasje – fillon te kycja e shfrytexuesit, përfundon në
centralin lokal, d.m.th. DSLAM- (ang. Digital Subscriber Line
Acces Multiplexer). DSLAM multiplekson sinjalin IPTV me rrjetin
bërtham në linja të shumta përdoruesish në rrjetin për qasje.
Teknologjia e rrjetit të qasjes, ose kapaciteti i saj, ndikon në masë
të madhe në kualitetin e disponueshme të përmbajtjes TV.
Përmbajtja e TV me rezulucion të lartë kërkon një shpejtësi
minimale të transmetimit të të dhënave 6-8 Mbit / s. Pajisja
DSLAM shërben gjithashtu si një filtër për shërbimet e
parapaguesve të përdorura. Në kycjem DSLAM (ang. port)
përdoruesit duhet të ketë që më parë të konfiguruar PVC (eng.
Permanent Virtual Connection) profilë për çdo shërbim. Për
shërbime Kod triple-play do të ketë tre profile PVC, një për trafik
IPTV, trafik interneti dhe trafik VoIP. Mbrenda IPTV PVC profili
duhet dhënë adresën adresën IP të serverit Multicast.
 Linja telefonike
Sherbimet me nje gjeresi bande me te madhe se ajo e sherbimit telefonik quhen
sherbime me bande te gjere dhe kane nje emer te perbashket DSL (digital
subscriber line). Ai me popullori eshte ADSL me cilesi asimetrike.
Nepermjet teknikes DSL kur nje klient abonohet me kete sherbim linja ne hyrje
lidhet me nje tip tjeter komutatori. Duke shmangur kete filter ben disponibel te
gjithe gjeresin e lidhjes lokale. Faktori kufizues nuk eshte me. Banda e ngushte e
kabllit e krijuar nga filtri eshte cilesi e lidhjes lokale.
Sherbimet DSL kane si objektiv: te mos ndikojne ne aparaturat telefonike, te jene
me te shpejte se 56 kbit/s, duhet te jene aktiv me nje kosto te pavarur nga koha e
perdorimit.
Sherbimi i pare i ADSL ndante spektrin disponibel te lidhjeve afersisht 1.1MHz ne 3
banda frekuencash:

1- POTS( playing old telephone services)

2- UpStream ( nga perdoruesi te centrali )
3- DownStream (nga centrali te perdoruesi)
Teknika e punimit te nje ADSL
Teknika bazohet ne multipleksin me ndarje frekuence. Nje model tjeter
alternativ i ketij shebimi eshte DMT (discret multi tone) ku spektri
1.1MHz ndahet ne 256 kanale te pavarur me gjeresi secili 4312.5Hz.
Kanali 0 funksionon vetem per POTS. Kanali 1- 5 lihet bosh per te
evituar interferenca. Ne kanalet e mbetur 2 sherbejne si kanale
kontrolli per transmetim dhe marrje.
Konfigurimi I ADSL: Tekniku instalon nje pakete NID (network interface
device) ne banesen e klientit. Kjo pakete shenon fundin e pronesis se
shoqerise telefonike dhe fillimin e pronesis se klientit. Ngjitur me NID-
in, zakonisht brenda NID-it, ndodhet nje Splitter (nje filter analog qe
ndan te dhenat nga banda 0 – 4000 Hz e perdorur nga POTS). Sinjali
POTS shkon drejt aparatures telefon ose faks, ndersa te dhenat e tjera
shmangen drejt nje modemi ADSL. Modemi ADSL eshte nje perpunues
i sinjalit dixhital. Meqe eshte modem i jashtem, atehere do te nevojitet
nje lidhje e shpejte e kompjuterit me kete modem. Zakonisht perdoret
nje karte Ethernet ose porte USB. Ne ekstremin tjeter te lidhjes, ne
centralin lokal, duhet te instalohet nje Splitter analog
Teknika e punimit te nje
ADSL/1
Arhitektura ADSL
 Arhitektura ADSL

2. Priza e telefonike murit

3 kabllin ethernet nga kartela e komjuterit lidhni në cilën do prizë të verdh(sari)
4. Telefonin analog lidhne ne Phone1 nësekeni dy telefon të dytin lidhne në phone 2
 KW5262 Wireless VDSL Router
Kasda VDSL Modem Wireless VoIP Gateway KW5262 with External Antennas 1 USB2.0
1 FXS Port Dual WAN Access
 KW5262 Wireless VDSL Router
KW5262 është një router wireless VDSL kombininon një modemi
DSL, një ruter wireless 802.11n, një switch me 4 porte, dy porte
FXS dhe një port USB të gjtha në një njësi, duke sjellë lidhje me
internet me shpejtësi të lartë në një shtëpi apo zyrë
Me shpejtësi zbritës/ngjitëse deri 100/50Mbps

DSL lidhe në priza e telefonike murit (VDSL/ADSL)

LAN2 lidhe në portin e pajisjes ethernet në PC e juaj
Phone 1, Phone 1 Telefonin analog lidhne në Phone1 . Nësekeni dy
telefona të dytin lidhne në phone2
LAN3TK tv DVB 300/IP7630 tktv IP7630
 KW5262 Wireless VDSL Router

Port -i Funksioni
Lidheni pajisjen me një prizë telefonike ADSL ose ndarës(
DSL
spliter) duke përdorur një kabllo telefonike RJ-11
FXS0,1 Lidhni pajisjen me telefonin tuaj normal
Lidhni pajisjen me printerin tuaj
Lidhni pajisjen me portin Ethernet të PC tuaj, ose me portin uplink
LAN1,2,3,4
në hub/ switch tuaj, duke përdorur një kabllo RJ-45
ON/OFF Ndizni ose fikni
POWER Lidhuni adapterin e furnizimit me rrymë
KW5262 Wireless VDSL Router/3
Ai mund të konfigurohet si një server DHCP(ku cakton
adresat IP për çdo PC të lidhur) dhe
përfshin funkionin NAT, gjë që mundëson përdorimin si
një Internet firewall, për mbrojtje të rrjetit LAN nga
përdorues të jashtëm të paautorizuar.
Përmban portat e mëposhtme:
- një portë RJ-45 për 10 Base-T Ethernet
- një portë RJ-11 për linjë ADSL
- një fole AC për ushqimin elektrik
Modemi është i pajisur me disa LED-e me ngjyra të
ndryshme, të cilat tregojnë gjëndjen e linjës elektrike dhe
të linjave ADSL dhe Ethernet
 Ruter ADSL me Hub
Ethernet
Në Fig.30 paraqitet lidhja e një ruteri me një kartë
Ethernet LAN me shumë përdorues, nëpërmjet një
Switch/HUB
 Ruteri ADSL me 4 porta
Ethernet
Në Fig.31 paraqitet lidhja e ruterit ADSL me 4 porta
Ethernet me 4 përdorues të veçantë.
 Lidhja e një ruteri ADSL me
4 porta me shumë përdorues
Në Fig.32 paraqitet lidhja e ruterit ADSL me 4 porta Ethernet me shumë
përdorues, nëpërmjet hub-eve

Lidhja e një ruteri ADSL me 4 porta me shumë

përdorues
Për konfigurimin ruterit duhen disa informacione, si mënyra
e lidhjes, protokollet që do të
përdoren, që jepen nga ISP-ja.
Ruteri përdor dy mënyra lidhjeje: bridging mode dhe routing
mode.
Për konfigurimin e ruterit, informacioni mbi adresat merret
nga ISP-ja, ku lidhet ruteri.
Protokolli i Internetit(TCP/IP) mund të konfigurohet në
mënyrë automatike(adresat IP vjen
automatikisht) ose manuale(adresat IP vendosen në mënyrë
manuale).
Në të dy rastet ndiqen udhëzimet e manualit të ruterit hap
pas hapi
ADSL2+ dhe VDSL2

Me përdorimin e shumë ciftoreve (bonding) mund të rritet

shpejtësi a e të e rrjedhës
•Për ADSL2+nga 10 Mbps në 20 Mbps në distancën rreth 1200m
• Për VDSL2 nga 60 Mbps në 80 Mbps në distancën rreth 700m
 Rrjetet për qasje FITL - Fiber
in the Loop
Cfarë është FTTx

 fije deri te nyja FTTN (Node-nyje )

fije deri te trotuar I FTTC (Fiber to the Curb)

fije deri te ndërtesa FTTB (Fiber to the

Building
fije deri te shtëpia FTTH (Fiber to the Home
orman shpërndarës (FTTCab- Fiber to the
Cabinet)

Sisteme transmetuese Ars

Ismail Dashi
 Pse FTTB/H dhe pse tani ?
Kabllot e vjetëruara të bakrit, jo të përshtatshme për
brezgjerë
Konkurenca provajderve CATV
Shërbime të reja dhe kërkesa për to - nxisin të ardhurat
e operatorit
pajisja FTTx e lirë
rënja
rënja e cmimit te fijve optike
 Kosto më e ulët e mirëmbajtjes së optikës
 Topologjia e rrjeteve
telekomunikuse bashkohore.
IP-internet protocol
MPLS -Multiprotocol Label
Switching
Serviset në rrjetet në rrjetet
bashkohore telekomunikuese
Falënderit për
kontributin!