YUTMA VE YUTMA BOZUKLUĞU

Dr. Öğr. Üyesi H. Erkan KILINÇ

Yutma; besinin ağza alınışından mideye geçmesine kadar süren otomatik
ve sıralı fonksiyonlar dizisidir.

Logemann 1998
BESİNLERİN HAVAYOLUNA KAÇMASINA ASPİRASYON DENİR
 YUTMA FAZLARI
Oral Hazırlık Fazı : Besinlerin yutulması için uygun kıvama getirilip manuple edildiği
evre.
Oral Faz: Faringeal fazın tetiklenmesine kadar, bolusun dil tarafından posteriora
itilmesi
Faringeal Faz: Faringeal yutmanın tetiklendiği ve besinlerin farinkse itildiği faz
Özefagal Faz: Peristaltik hareketlerle bolusun özefagusta taşındığı ve mideye itildiği
faz

https://www.youtube.com/watch?v=YQm5RCz9Pxc
 ORAL HAZIRLIK PROBLEMLERİ

Ağızda biriktirme, geri çıkarma:

Besin dilin altında bekLetme!!
Besini ağzında dilin arkasında bekletme!!
Dili ile geri çıkrama!!! TOUNGE TRUST!!!!
Ağzından dışarı dökme!! YETERSİZ KONTROL!!
Günlük ortalama yutma frekansı ortalama yaklaşık 580!!

Uyku sırasında 20 dakikada bir!!

Yutma ve respirasyon resiprokal; Faringeal Faz sırasında respirasyon durur!!!

Resiprokal hareket: Hava yolunu koruma!!

YUTMA VE SOLUNUM RESİPROKAL HAREKETLERDİR

Yutma fonksiyonunda meydana gelen her bir fizyolojik olay bir sonraki olayın
hazırlayıcısı durumundadır,
Dolayısıyla yutma fonksiyonu içindeki her bir komponent diğer komponentlerin de
sağlıklı bir şekilde meydana gelmesine olanak sağlamaktadır.
Bu nedenle yutmanın her bir alt parametresi yutmanın bütünü için fazlasıyla
ÖNEMLİDİR.
Disfaji aslında kendiliğinden ortaya çıkan bir hastalıktan ziyade, meydana
gelen hastalıkların bir semptomu niteliğindedir.

Semptom

Semptom
Semptom
Semptom

Semptom
Semptom

Semptom

Semptom
Semptom

Semptom
Semptom
Yutma bozukluğu (disfaji) ise fazlardan en az birinde meydana gelen problemler
olarak tanımlanmaktır
 DİSFAJİ PREVELANSI

Amerika Bileşik Devletlerinde 14 milyonun üzerinde, tüm Avrupa genelinde ise 40 milyonun üzerinde disfajik hasta!!

Disfaji görülen popülasyonun üçte ikisini 65 yaş üstü bireyler oluşturmaktadır.

Yutma bozukluğunun prevelansında son yıllarda ciddi bir artış görülmektedir. 2002 ve 2011 yılları arasında artışın %20’yi bulduğu belirtilmektedir .
Serebral Palsili hastalarda disfaji görülme prevelansı %27 olarak belirtilirken,
bu oran SVO sonrası %22 ile %65 olarak bildirilmiştir
Multiple Skleroz hastalarında yutma bozukluğu görülme oranı %23 ile %44 arasında değişirken
Parkinson hastalarında bu oran etkilenim derecesine göre %18’den %81’e kadar çıkmaktadır

2/3
 Neler yutma bozukluğuna yol açar?

• Sinir sistemi hastalıkları-

• Cerebral Palsi -SVO-ALS Parkinson-MS, Alzhemier.. …

• Tümörler
• Tümörler- Baş boyun Tümörleri- Merkezi Sinir Sistem

• Laringomalaziler,Yarık Damak-Dudak, Atreziler-Pierre Robin…

• Doğumsal hastalıklar-
 Neler yutma bozukluğuna yol açar?

• Travma sonucu gelişen ödem ve Yaralanmalar-Cerrahi-Radyoterapi-baş boyun travmaları

Trismus Eksizyonlar
Xesrostomia Skar Doku
Laringeal kaslarda fibröz doku
o. oluşumu

• Mide problemleri
• Tükrük bezi hastalıkları
Radyoterapi kaynaklı trismus
• Tiroid bezi hastalıkları
• Psikolojik hastalıklar
• Diğer…
 GERİATRİK DİSFAJİ

Presbifaji genel anlamda, yaşla birlikte ortaya çıkan yutma fonksiyonun değişikliklerinin
etkilerini tanımlamaktadır. Herhangi bir hastalık olmasa dahi, yaşla birlikte meydana gelen
değişiklikler yutma fonksiyonunu etkilemektedir.
 GERİATRİK DİSFAJİ

Temel Sebepler

Sarkopeni Üst yutma traktusundan ve dilde sarkopenik değişikler ile birlikte güç ve fonksiyon kayıpları rapor
edilmiştir

Polifarmasi ve Disfaji
Çoklu ilaç kullanımı >4 ilaç
ilaç kullanıma bağlı disfaji temel olarak 2 grupta toplanabilir. Bunlardan bir tanesi salivayı azaltan ya da vizkozitesini
arttıran antikolinerjik ilaç grubu; bir diğeri ise yutmanın kompleks fonksiyonlar dizisini yöneten nörolojik sistemi
bozan sedatif ilaçlardır.

Xerostomia” (Ağız kuruluğu) ve Disfaji

Ağız kuruluğu bağımlı bir risk faktörü olarak tanımlanmaktadır. Ancak salya üretiminin yaşla birlikte
azalması ağız kuruluğunun yalnızca çok küçük bir sebebidir. Kuru ağız bulgusunun nedeni çoğunlukla
antikolinerjik ilaçların yan etkisidir.
 GERİATRİK DİSFAJİ

Temel Sebepler

Sarkopeni Üst yutma traktusundan ve dilde sarkopenik değişikler ile birlikte güç ve fonksiyon kayıpları rapor
edilmiştir
 GERİATRİK DİSFAJİ

Temel Sebepler

Nörofizyolojk Gerilemeler: Oral farkındalık ve tat duyusunda gerilemeler

Yutma refleksinde gecikmeler dolayısıyla hava yolu aspirasyonları.
 GERİATRİK DİSFAJİ

Temel Sebepler

Polifarmasi
Çoklu ilaç kullanımı >4 ilaç
ilaç kullanıma bağlı disfaji temel olarak 2 grupta toplanabilir. Bunlardan bir tanesi salivayı azaltan ya da vizkozitesini
arttıran antikolinerjik ilaç grubu; bir diğeri ise yutmanın kompleks fonksiyonlar dizisini yöneten nörolojik sistemi
bozan sedatif ilaçlardır.
 GERİATRİK DİSFAJİ

Temel Sebepler

Xerostomia” (Ağız kuruluğu) ve Disfaji

Ağız kuruluğu bağımlı bir risk faktörü olarak tanımlanmaktadır. Ancak salya üretiminin yaşla birlikte
azalması ağız kuruluğunun yalnızca çok küçük bir sebebidir. Kuru ağız bulgusunun nedeni çoğunlukla
antikolinerjik ilaçların yan etkisidir.
 Yutma bozukluğunun belirtileri nelerdir?

Besin alımında sonra öksürme!!

Ağız yada boğazda besin kalıntısı!!

Açıklanamayan kilo kaybı!! Malnutrisyon

Boyun yada göğüste yemek batması hissi!!!

Beslenme alışkanlıklarında değişiklik!!

Tekrarlayan akciğer enfeksiyonları!!!

Konuşma ve seste değişiklik (ıslak ses)!!!

Hırıltı ve sekresyonda artış!!

Gözlerde sulanma !!
Hava Yolu Obstruksiyonu
Dudak ve yüzde ani renk değişikliği!!!

Ağızda yemek biriktirme !!

 Akciğer Enfeksiyonları!!!

Pediatrik nöromusküler hastalıklar

Motor nöron hastalıkları
Alzhemier

Ölüm sebepleri arasında ilk üçte !!!

WHO 2016
 Havayolu Obstruksiyonu
Malnutrisyon
TEŞEKKÜRLER