Iliman İkli̇m Ve Sert Kabuklu

ILIMAN İKLİM ve SERT KABUKLU
MEYVELER PROGRAM DEĞERLENDİRME

TOPLANTISI
ÖZET KİTAPÇIĞI
17-21 Şubat 2014
ANTALYA
ILIMAN İKLİM MEYVELERİ 2014 YILI PROGRAM DEĞERLENDİRME
TOPLANTISI KATILIMCI LİSTESİ
SIRA
ADI SOYAD KURUM
NO
1. Dr. Nejdet KAPLAN TAGEM ANKARA
2. Dr. Ayşen ALAY VURAL TAGEM ANKARA
3. Şaziye ŞEKERCİ TAGEM ANKARA
4. Dr. Haydar KURT TAGEM ANKARA
5. Meral ELVERDİ TAGEM ANKARA
6. Prof.Dr. Veli ERDOĞAN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi ANKARA
7. Prof. Dr. Yeşim OKAY Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi ANKARA
8. Prof.Dr. Mustafa ERKAN Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi ANTALYA
9. Prof.Dr. Ahmet EŞİTGEN Selçuk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, KONYA
10. Prof. Dr. Ayzin KÜDEN Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi ADANA
11. Prof.Dr. Salih KAFKAS Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi ADANA
Pamukkale Üniversitesi, Uygulamalı Bilimler MYO
12. Prof. Dr. Hüdai YILMAZ
Çivril DENİZLİ
Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat Fakültesi,
13. Prof. Dr. Yakup ÖZKAN
ISPARTA
Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi
14. Doç.Dr. Bekir ŞAN
ISPARTA
15. Doç Dr. İzzet AÇAR Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi, ŞANLIURFA
16. Prof. Dr. İbrahim BOLAT Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi, ŞANLIURFA
17. Prof. Dr. Mustafa BÜYÜKYILMAZ Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi TEKİRDAĞ
18. Prof. Dr. Hüsnü DEMİRSOY 19 Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi SAMSUN
19. Doç.Dr.K.Uğurtan YILMAZ Erciyes Üniversitesi Seyrani Ziraat Fak. KAYSERİ
20. Prof. Dr. Saim Zeki BOSTAN Ordu Üniversitesi Ziraat Fakültesi ORDU
21. Prof. Dr. Turan KARADENİZ Ordu Üniversitesi Ziraat Fakültesi ORDU
22. Prof. Dr. Adalet MISIRLI Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi İZMİR
23. Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi İZMİR
Doç.Dr. Fatih ŞEN
24. Prof. Dr. Ekmel TEKİNTAŞ Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi AYDIN
Sütçü İmam Üniversitesi, Ziraat Fakültesi
25. Doç. Dr. Mürüvvet ILGIN
KAHRAMANMARAŞ
ii
26. Temsilci Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü ANKARA
27. Temsilci Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü ANKARA
28. Temsilci Rehberlik ve Teftiş Kurumu ANKARA
29. Dr. Salih ÇALI Uludağ İhracatçılar Birliği BURSA
30. Temsilci MEYED
31. Temsilci FÜAB
32. Dr. Erol YALÇINKAYA TARSİM
33. Mustafa BİRCAN Alata Bahçe Kültürleri Araş. İst. MERSİN
34. Mustafa ÜNLÜ Alata Bahçe Kültürleri Araş. İst. MERSİN
35. Dr. Nevzat ASLAN Antepfıstığı Araştırma İstasyonu GAZİANTEP
36. , Sibel AKTUĞ TAHTACI Antepfıstığı Araştırma İstasyonu GAZİANTEP
37. Mehmet UZUN Antepfıstığı Araştırma İstasyonu GAZİANTEP
38. Ajlan YILMAZ Antepfıstığı Araştırma İstasyonu GAZİANTEP
39. Oğuz GÜNDOĞDU Antepfıstığı Araştırma İstasyonu GAZİANTEP
40. Ertuğrul İLİKÇİOĞLU Antepfıstığı Araştırma İstasyonu GAZİANTEP
41. Muhammet Ali GÜNDEŞLİ Antepfıstığı Araştırma İstasyonu GAZİANTEP
42. Dr. Yılmaz BOZ Atatürk Bahçe Kült.Merkez Arş. Ens. YALOVA
43. Dr. Burhan ERENOĞLU Atatürk Bahçe Kült.Merkez Arş. Ens. YALOVA
44. Dr. M. Emin AKÇAY Atatürk Bahçe Kült.Merkez Arş. Ens. YALOVA
45. Dr. Mehmet BAŞ Atatürk Bahçe Kült.Merkez Arş. Ens. YALOVA
46. Ayşe FİDANCI Atatürk Bahçe Kült.Merkez Arş. Ens. YALOVA
47. Dr. Zeynep ÖZDEMİR EROĞLU Atatürk Bahçe Kült. Merkez Arş. Ens. YALOVA
48. Erdal ORMAN Atatürk Bahçe Kült. Merkez Arş. Ens. YALOVA
49. Dr. Tuncay ACICAN Atatürk Bahçe Kült.Merkez Arş. Ens. YALOVA
50. Dr. Arzu ŞEN Atatürk Bahçe Kült.Merkez Arş. Ens. YALOVA
51. Özlem UTKU Atatürk Bahçe Kült.Merkez Arş. Ens. YALOVA
52. H.Murat ÜNLÜ Bahçe Kültürleri Araştırma istasyonu ERZİNCAN
53. Salih KESKİN Bahçe Kültürleri Araştırma istasyonu ERZİNCAN
54. Özkan KAYA Bahçe Kültürleri Araştırma istasyonu ERZİNCAN
55. Kemal ÇUKADAR Bahçe Kültürleri Araştırma istasyonu ERZİNCAN
56. Hüseyin VURGUN Bahçe Kültürleri Araştırma istasyonu ERZİNCAN
57. Ömer TOHMA Bahçe Kültürleri Araştırma istasyonu ERZİNCAN
58. Esra DORUKOĞLU Bahçe Kültürleri Araştırma istasyonu ERZİNCAN
Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İst.
59. Ahmet SABANCI
KAHRAMANMARAŞ
iii
Mehmet POLAT Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İst.
60.
KAHRAMANMARAŞ
Serkan ARAS Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İst.
61.
KAHRAMANMARAŞ
Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İst.
62. Osman ÖZATAR
KAHRAMANMARAŞ
GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi
63. Kenan ÇELİK
DİYARBAKIR
64. Mehmet ÇİÇEK
DİYARBAKIR
65. Songül ACAR
DİYARBAKIR
66. Kader ERÇİK
DİYARBAKIR
67. Yaşar ZENGİN Kayısı Araştırma İstasyonu MALATYA
68. Cemil ERNİM Kayısı Araştırma İstasyonu MALATYA
69. Sezai ŞAHİN Kayısı Araştırma İstasyonu MALATYA
70. Erdoğan ÇÖÇEN Kayısı Araştırma İstasyonu MALATYA
71. Yusuf BAYINDIR Kayısı Araştırma İstasyonu MALATYA
72. Nedim GÜLTEKİN Kayısı Araştırma İstasyonu MALATYA
73. Murat PALA Kayısı Araştırma İstasyonu MALATYA
74. Fatih KEBELİ Kayısı Araştırma İstasyonu MALATYA
75. Nihan GÖKBAYRAK Kayısı Araştırma İstasyonu MALATYA
76. Hatice ŞAHİNER ÖYLEK Kayısı Araştırma İstasyonu MALATYA
77. Yahya ALTUNTAŞ Kayısı Araştırma İstasyonu MALATYA
78. İdris MACİT Karadeniz Tarımsal Araş. Ens. SAMSUN
79. Erol AYDIN Karadeniz Tarımsal Araş. Ens. SAMSUN
80. Yılmaz IŞIK GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü ŞANLIURFA
81. Sibel BİNİCİ AKKUŞ GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü ŞANLIURFA
82. Meyvecilik Araştırma İstasyonu – Eğirdir ISPARTA
İsa EREN
Recep Ali EMRE
İsmail DEMİRTAŞ
Özgür ÇALHAN
Atakan GÜNEYLİ
C.Ebru ONURSAL
Dr. Emel KAÇAL
Dr. Ersin ATAY
Dr. Gökhan ÖZTÜRK
iv
Dr. Hasan Cumhur SARISU
Dr. Melike ÇETİNBAŞ
İbrahim GÜR
Mehmet AKSU
Ayşe Nilgün ATAY
Ömer Faruk KARAMÜRSEL
Sinan BUTAR
Şerif ÖZONGUN
Dr. Zehra BABALIK
Alamettin BAYAV
Yılmaz SESLİ
102. Dr. İ. Kürşat ÖZYURT Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araş. İst. TOKAT
103. A. Serhat EDİZER Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araş. İst. TOKAT
104. Dr. Burak KUNTER TAEK- Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi ANKARA
105. Andaç ÇAVDAR Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İZMİR
106. Müge ŞAHİN Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İZMİR
107. Dr. Ertuğrul ARDA Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İZMİR
108. Gökhan KIZILCI Fındık Araştırma İstasyonu GİRESUN
109. H. İrfan BALIK Fındık Araştırma İstasyonu GİRESUN
110. Yusuf BİLGEN Fındık Araştırma İstasyonu GİRESUN
111. Özge ÇUBUKLU Fındık Araştırma İstasyonu GİRESUN
112. Burak Kağan İDİKUT ADANA –özel sektör
Meltem Meyve Sebze ve Çiçekçilik Tarım Üretim
113. Mert BERBEROĞLU Pazarlama Tic. Ltd. Şti. Yeşilbayır Beldesi Altınkale
Mah. Akdeniz Blv. No:134 Döşemealtı /ANTALYA
114. Gürsel TANRIVER BETA Sulama ve Fidancılık ADANA
v
ILIMAN İKLİM ve SERT KABUKLU MEYVELER
PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI PROGRAMI
SONUÇLANAN PROJE SAYISI : 18 Adet- 360dk.

DEVAM EDEN PROJE SAYISI : 61 Adet - 610dk.
YENİ TEKLİF PROJE SAYISI : 25Adet - 750dk.
BİLGİ AMAÇLI SUNULAN PROJE SAYISI : 4 Adet - 20dk.
TOPLAM PROJE SAYISI : 108 Adet
TOPLAM SÜRE : 1740dk. (29 SAAT)
17 ŞUBAT 2014-PAZARTESİ
09:30-12:30 AÇILIŞ PROGRAMI
SONUÇLANAN PROJELER: 18 adet 360 dk
OTURUM BAŞKANI: Prof.Dr. Ayzin KÜDEN
Proje Yürütücüsü Proje Başlığı
Dr. Ayşen ALAY
14:00-14:20 VURAL Grup Koordinatörleri Sunumu
Dr. Haydar KURT
14:20-14:40 Prof. Dr. Ayşe GÜL Bahçe Bitkileri Derneği
Bazı Meyve Türlerinin Mikro Çoğaltım Performanslarının
Belirlenmesi –I.
14:40-15:00 Ayşe FİDANCI
Maviyemiş (Vaccinium corymbosum L.), Kocayemiş (Arbutus
unedo L.), Kaymak ağacı (Feijoa sellowiana Berg.)
Deveci Armut Çeşidinde Muhafaza Periyodu Süresince; 1-MCP
15:00-15:20 Dr.Arzu ŞEN ASLIM Uygulaması, Αlpha Farnesene Enzim Aktivitesi, Etilen Üretimi ve
Yüzeysel Yanıklığın Gelişimi Arasındaki İlişkiler
Bazı Yerli ve Yabancı Ceviz Çeşitlerinde Soğuklama Süresinin ve
15:20-15:40 Erdal ORMAN
Dona Mukavemetin Belirlenmesi
15:40-16:00
ARA ÇAY-KAHVE MOLASI
Seleksiyon Yoluyla Yeni Sofralık ve Kurutmalık Kayısı
Kemal ÇUKADAR
16:00-16:20 Çeşitlerinin Geliştirilmesi
Selçuk AVCI
Hasanbey Kayısı Çeşidinde Klon Seleksiyonu
Hacı Osman
16:20-16:40 Kahramanmaraş Yöresinde Ceviz Seleksiyonu
ÖZATAR
Selda KAYALAK Yaşlı Fındık Bahçelerinde Gençleştirme Budamalarının Verim ve
16:40-17:00
BALIK Kaliteye Etkisinin Belirlenmesi
Tombul ve Palaz Fındık Çeşitleri ile Corylus colurna L.’nin Aşı
17:00-17:20 Ömür DUYAR Performansının Belirlenmesi Anacın Verim ve Kalite Üzerine
Etkisi
17:20-17:40 İdris MACİT Amasya Elmasında Klon Seleksiyonu II
17:40-18:00 Yaşar ZENGİN Hacıhaliloğlu Kayısı Çeşidinde Klon Seleksiyonu (Deneme II)
Çeşitlerinin Geliştirilmesi (Aşama I)
18:00-18:20 Cemil ERNİM
Seleksiyon Yoluyla Yeni Sofralık Kayısı Çeşitlerinin
Geliştirilmesi (Aşama I)
Ali Rıza
18:20-18:40 Çeşitlerinin Geliştirilmesi (Aşama I)
ŞAHİNOĞLU
Kabaaşı Kayısı Çeşidinde Klon Seleksiyonu (Aşama I)
18:40-19:00 Recep Ali EMRE Armut Anaç Çeşit Denemesi
vi
18 ŞUBAT 2014-SALI
SONUÇLANAN PROJELER DEVAMI

OTURUM BAŞKANI: Dr. M.Emin AKÇAY
SAAT Proje Yürütücüsü Proje Başlığı
Göller Yöresinde Yetiştirilen Ilıman İklim Meyvelerinde Hasat
Sonrası Teknolojileri Çalışmaları
09:00-09:20 Sinan BUTAR AVG (aminoethoxyvinilglycine)’nin Bazı Elma ve Armut
Çeşitlerinde Hasat Önü Dökümü, Hasat Zamanı ve Meyve Kalitesi
Üzerine Etkileri
09:20-09:40 İsmail DEMİRTAŞ Yeni Kiraz Çeşitlerinin Islahı
Göller Bölgesi Ilıman İklim Meyveleri Yetiştirme Tekniği
Sorunlarına Çözüm Önerileri
09:40-10:00 Dr. Ersin ATAY
Sık Dikim Elma Bahçelerinde Zeminin Örtülü Bulunma Zamanlarının
Verim ve Kaliteye Etkisi
Dr. Cenk
10:00-10:20 Farklı Malç Materyalleri ve Sulama Düzeyi Uygulamalarının M9 ve
KÜÇÜKYUMUK
MM106 Anaçlı Elma Bahçelerinde Ağaç Gelişimi, Su Muhafazası ve
Yabancı Ot Kontrolüne Etkileri
Dr. Cenk Sorunlarına Çözüm Önerileri
10:20-10:40
KÜÇÜKYUMUK Farklı Dönemlerde Su Kısıtlamasının M9 Anaçlı Braeburn Elma
Çeşidinde Meyve Kalitesi Verim ve Muhafaza Süresi Üzerine Etkileri
Badem Anaç – Çeşit Geliştirme Projesi
10:40-11:00 Ertuğrul İLİKÇİOĞLU Sulu ve Kuru Koşullarda Badem Yetiştiriciliğine Uygun Anaçların
Belirlenmesi
DEVAM EDEN PROJELER: 64 adet 640 dk
Bazı Yerli ve Yabancı Kayısı Çeşitlerinde Melezleme Islahı
11:00-11:10 Mustafa BİRCAN
Üzerine Araştırmalar
Doğu Akdeniz Bölgesinde Kayısı Yetiştiriciliğinin
Geliştirilmesi
11:10-11:20 Mustafa ÜNLÜ Farklı Dönemlerde Hasat Edilen Geçci Bazı Kayısı Çeşit ve
Tiplerinde Hasat Sonrası Çeşitli Uygulamaların Depolama ve Raf
Ömrüne Etkisinin Belirlenmesi
11:20-11:30
ARA- ÇAY-KAHVE MOLASI
Antepfıstığı Çeşit Geliştirme Projesi
11:30-11:40 Ajlan YILMAZ Yerli ve Yabancı Bazı Antepfıstığı Çeşit ve Tiplerinin Kuru ve
Sulu Koşullarda Performanslarının Belirlenmesi
Ertuğrul Yerli ve Yabancı Değişik Badem Çeşitlerinin GAP Bölgesindeki
11:40-11:50
İLİKÇİOĞLU Performanslarının Belirlenmesi
Badem Anaç – Çeşit Geliştirme Projesi
Ertuğrul
11:50-12:00
İLİKÇİOĞLU Sulu Koşullarda Badem İçin Uygun Anaç ve Dikim Mesafelerinin
Belirlenmesi
Antepfıstığı Tüplü Fidan Üretiminin Geliştirilmesi
12:00-12:10 Oğuz GÜNDOĞDU Antepfıstığına Anaç Adayı Bazı Genotiplerin Doku Kültürü ile
Çoğaltılmasının Araştırılması
Antepfıstığında Beslenme ve Sulama Uygulamalarının
12:10-12:20 Dr. Nevzat ASLAN
Geliştirilmesi
vii
Antepfıstığı Bahçelerinde Yoğun Olarak Görülen Çinko ve Fosfor
Noksanlığının Giderilmesi
Bademde Sulama ve Bitki Besleme Sorunlarının Giderilmesi
12:20-12:30 Dr. Nevzat ASLAN Bademde Farklı Sulama ve Gübreleme Uygulamalarının Gelişme,
Verim ve Kalite Üzerindeki Etkileri
Sibel AKTUĞ Antepfıstığında Farklı Terbiye Şekillerinin Ağacın Gelişmesi,
12:30-12:40
TAHTACI Verim ve Bazı Kalite Özelliklerine Etkilerinin Araştırılması
12:40-14:00
ARA-ÖĞLE YEMEĞİ
OTURUM BAŞKANI: Prof. Dr. Adalet MISIRLI
Yerli ve Yabancı Bazı Antepfıstığı Çeşitlerinde Melezleme
14:00-14:10 Mehmet UZUN
Yoluyla Çeşit Islahı
Dr. Zeynep
14:10-14:20 Melezleme Yoluyla Şeftali Çeşit Islahı-II
ÖZDEMİR EROĞLU
Melezleme ve Mutasyon Islahı Yolu ile Kendine Verimli ve
14:20-14:30 Dr. Mehmet BAŞ
İhracata Uygun Kiraz Çeşitlerinin Elde Edilmesi
Dr. M. Emin AKÇAY
Türkiye Klonal Elma ve Armut Anaçlarının Geliştirilmesi
14:30-14:40 Hüseyin VURGUN
Gökhan ÖZTÜRK
Marmara Bölgesi Ilıman İklim Meyve Türlerinde Hasat
Sonrası Teknolojiler
14:40-14:50 Dr. Tuncay ACICAN
Vakum Altında Kalsiyum Emdirme Uygulamasının Eşme Ayva
Çeşidinde Muhafaza Sürecinde Meyve Kalitesine Etkisi
Belirlenmesi -II.
14:50-15:00 Ayşe FİDANCI
Zeytin (Olea europaea L), Hünnap (Ziziphus jujuba Mill.),
Aronia (Aronia melanocarpa (Michx.) Ell.
Yerli ve Yabancı Ticari Ceviz Çeşitlerinin Farklı Ekolojilerdeki
15:00-15:10 Dr. Yılmaz BOZ
Performanslarının Belirlenmesi
Erzincan İlinde Bulunan Ümitvar Sofralık Geççi Zerdali Tiplerinin
15:10-15:20 Hakan Murat ÜNLÜ
Seçimi
Hatice ŞAHİNER
15:20-15:30 Kayısı Çöğür Anaç Seçimi
Özkan KAYA
15:30-15:40 Salih KESKİN Sakı Elmasının Klon Seleksiyonu Yoluyla Islahı II
15:40-15:50 Salih KESKİN Erzincan ve Gümüşhane ili Dutlarının Seleksiyon Yoluyla Islahı
15:50-16:10
Meyve Suyu Sanayine Uygun Zerdali (Prunus armeniaca L.)
16:10-16:20 Esra DORUKOĞLU
Tiplerinin Belirlenmesi
Farklı Klonal Anaçlar ve Terbiye Sistemlerinin Deveci ve Tosca
16:20-16:30 Ahmet SABANCI
Armut Çeşitlerinde Verim ve Kaliteye Etkileri
Güneydoğu Anadolu Bölgesi Doğal Popülâsyonlarından Sert
Çekirdekli Meyveler için Seleksiyon Yoluyla Anaç
16:30-16:40 Mehmet POLAT Geliştirilmesi
Prunus microcarpa Çöğürleri Üzerine Aşılı Bazı Kayısı
Çeşitlerinde Dikim Sonrası Fidan Gelişiminin İncelenmesi
Güneydoğu Anadolu Bölgesi Doğal Popülâsyonlarından Sert
Çekirdekli Meyveler İçin Seleksiyon Yoluyla Anaç
16:40-16:50 Remzi UĞUR
Geliştirilmesi
(Prunus Spinosa Klonu ve Çöğürü Üzerine Aşılı Bazı Erik
viii
Çeşitlerinin Büyüme Durumlarının Araştırılması)
Kahramanmaraş, Osmaniye, Hatay ve Adıyaman Bölgesinde
16:50-17:00 Serkan ARAS
Seleksiyon Yolu ile Karadut (Urmu Dutu) Islahı
Hacı Osman
17:00-17:10 Kahramanmaraş Bölgesi Ceviz Seleksiyonu II
ÖZATAR
17:10-17:20 Müge ŞAHİN Ege Bölgesi Erik Anaç Geliştirme Çalışmaları
17:20-17:30 Andaç ÇAVDAR Ege Bölgesi Erik Çeşit Geliştirme Çalışmaları
17:30-17:40 Hüseyin İrfan BALIK Tombul Fındık Klon Seleksiyonu II
Fındıkta Periyodisite Üzerine Meyve Yükünün ve Giberellik Asit
17:40-17:50 Gökhan KIZILCI
Uygulamalarının Etkileri (Doktora Tez Projesi)
Diyarbakır Yöresinde İpekböcekçiliğinde Kullanılan Ichinose Dut
17:50-18:00 Mehmet ÇİÇEK (Morus alba L.) Çeşidinin Çelikle Çoğaltılması Üzerinde
Araştırmalar
Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Kiraz
Yetiştiriciliğinin Yaygınlaştırılması
18:00-18:10 Kenan ÇELİK
Yerli ve Yabancı Bazı Kiraz Çeşitlerinin Doğu Akdeniz ve
Güneydoğu Anadolu Bölgelerine Uyumlarının Belirlenmesi
Türkiye Badem Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi Projesi
18:10-18:20 Songül ACAR
Diyarbakır Yöresi Bademlerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı Projesi
Bazı Yabancı Badem Çeşitleri İle Yerli Badem Tiplerinin
18:20-18:30 Kenan ÇELİK Diyarbakır ilindeki Gelişme, Verim, Fenolojik ve Pomolojik
Özelliklerinin Belirlenmesi
Kiraz, Elma ve Şeftali Ağaçlarına Şekil Vermede ve Ağaçların
18:30-18:40 İdris MACİT Erken Meyveye Yatmasında Göz Yönetimi Tekniğinin
Araştırılması
19 ŞUBAT 2014-ÇARŞAMBA
DEVAM EDEN PROJELER

OTURUM BAŞKANI: Dr. Burhan ERENOĞLU
Karadeniz Bölgesinden Selekte Edilen Anaç Adayı Kiraz, Vişne ve
09:00-09:10 Erol AYDIN Mahlep Tiplerinin Vegetatif Çoğaltma ve Kiraz Çeşitleriyle
Uyuşma Durumlarının Araştırılması
Bazı Şeftali ve Nektarin Çeşitlerinin Samsun ve Tokat’ta Verimlilik
09:10-09:20 Ercan ER ve Kalite ile Soğukta Muhafaza Performanslarının Araştırılması,
Biyolojisi ve Mücadele Metotlarının Belirlenmesi
09:20-09:30 Erol AYDIN Karadeniz Bölgesi Dut (Morus spp) Seleksiyonu –I
Hacıhaliloğlu ve Kabaaşı Kayısı Çeşitlerinde Klonal Anaç Kullanım
09:30-09:40 Sezai ŞAHİN
İmkânlarının Araştırılması (Deneme-II)
Kayısı Bahçesi Yönetim Teknikleri
09:40-09:50 Sezai ŞAHİN Kayısı Yetiştiriciliğinde Uygun Toprak İşleme Sistemlerinin
Belirlenmesi
09:50-10:00 Erdoğan ÇÖÇEN Malatya Dalbastı Kirazında Klon Seleksiyonu (Aşama 1)
Malatya Yöresi Yerel Armut Çeşitlerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı-
10:00-10:10 Yusuf BAYINDIR
I
Malatya Yöresinde Yetiştirilen Mahalli ve Yabani Meyve
10:10-10:20 Tahir MACİT
Türleri İle İlgili Araştırmalar
ix
Malatya Yöresinde Yetiştirilen ‘‘Karamehmet” ve “Arapkızı’’ Elma
Çeşitlerinde Klon Seleksiyonu I
Dr. Hasan Cumhur Yabani Vişne (Prunus cerasus L.) Anacı Seleksiyonu ve
10:20-10:30
SARISU Çoğaltılabilme İmkânlarının Araştırılması
10:30-10:50
Göller Yöresinde Ilıman İklim Meyve Yetiştiriciliğinin
Dr. Melike Geliştirilmesi
10:50-11:00
ÇETİNBAŞ Farklı Dikim Sıklığı ve Terbiye Sistemlerinin Şeftalide Verim ve
Kalite Üzerine Etkileri
Elma Çeşit Geliştirme Projesi
11:00-11:10 Dr. Emel KAÇAL
Karalekeye Dayanıklı Kaliteli Elma Çeşitlerinin Elde Edilmesi
Erik Anaç Islahı
11:10-11:20 İbrahim GÜR
Seleksiyon Yolu ile Klonal Erik Anaçlarının Geliştirilmesi
11:20-11:30 Atakan GÜNEYLİ Abbe Fetel, Kieffer ve Dr. Jules Guyot Armut Çeşitlerine
Uygulanan Etilen, DPA ve 1-MCP'nin Hasat Sonrası Meyve
Kalitesi Üzerine Etkileri
11:30-11:40 Dr. Gökhan ÖZTÜRK Ateş Yanıklığına Dayanıklı Armut Çeşit Islahı (2. Dilim)
Cemile Ebru Sonrası Teknolojileri Çalışmaları
11:40-11:50
ONURSAL ‘Scarlet Spur’ Elma Çeşidinde Hasat Zamanının Belirlenmesi ve
Farklı Depolama Sistemlerinin Meyve Kalitesi Üzerine Etkileri
Elmalarda Ara Anaçlı Fidan Eldesi ve Bahçe Performanslarının
11:50-12:00 Şerif ÖZONGUN
Belirlenmesi
12:00-12:10 Dr. Ersin ATAY
Elmalarda Dallı Fidan Eldesinde Kullanılan Farklı Yöntemlerin
Fidan Kalitesi, Fizyolojisi ve Bahçe Performansı Üzerine Etkileri
Ömer Faruk Erik Yetiştiriciliğinde Farklı Terbiye Sistemleri ve Dikim
12:10-12:20
KARAMÜRSEL Mesafelerinin Verim ve Kalite Üzerine Etkileri
Göller Bölgesi Ilıman İklim Meyve Yetiştiriciliğinin
Geliştirilmesi
12:20-12:30 Yılmaz SESLİ
Seleksiyon 1 Aşamasını Geçmiş Bazı Yerli Ceviz Tiplerinin
Seleksiyon 2 ve Bölgesel Performanslarının Belirlenmesi
12:30-14:00
ARA-ÖĞLE YEMEĞİ
OTURUM BAŞKANI: Prof. Dr. Mustafa BÜYÜKYILMAZ
Eğirdir Koşullarında Yetiştirilen Elma Çeşitlerinde Kontrollü
14:00-14:10 İsa EREN
Atmosfer Depolama İçin Uygun Atmosfer Bileşimlerinin
Belirlenmesi I. Dilim: Starkspur Golden Delicious ve Starkrimson
Delicious Elma Çeşitleri
Geliştirilmesi
14:10-14:20 Dr. Melike ÇETİNBAŞ
Göller Yöresinde Bazı Şeftali Anaç-Çeşit Kombinasyonlarının
Belirlenmesi
14:20-14:30 A. Nilgün ATAY Elma Çeşit Geliştirme Projesi
x
Melezleme ve Mutasyon Islahı ile Yeni Elma Çeşitlerinin Elde
Edilmesi
Elma Anaç Islahı Projesi
Ateş Yanıklığı (Erwinia amylovora) ve Kök Çürüklüğü
14:30-14:40 Şerif ÖZONGUN
(Phytophthora cactorum) Hastalıklarına Karşı Dayanıklı Bodur ve
Yarı Bodur Anaç Geliştirilmesi
Geliştirilmesi
14:40-14:50 Yılmaz SESLİ
Bazı Ceviz Tür ve Çeşitlerinin Tohum Anacı Olarak Kullanılabilme
Potansiyellerinin Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar
Tokat Yöresinde Damla Sulama Sistemiyle Sulanan Ahududu ve
14:50-15:00 A. Serhat EDİZER Böğürtlen Bitkilerinde Farklı Sulama Aralığı ve Düzeylerinin
Verim ve Kalite Üzerine Etkileri
Tokat Yöresinde Üzümsü Meyve Yetiştiriciliği Sorunları ve Çözüm
15:00-15:10 A. Serhat EDİZER
Önerileri Üzerine Araştırmalar
15:10-15:30
YENİ TEKLİF PROJELER : 25 adet 750 dk
Antepfıstığında İçsel Etmenlerin Periyodisite Mekanizmasının
Muhammet Ali
15:30-16:00 (Karagöz dükümlerinin ) Ortaya Çıkarılmasında Sitolojik ve
GÜNDEŞLİ
Biyokimyasal olarak Belirlenmesi
Badem Anaç-Çeşit Geliştirme Projesi
16:00-16:30 Ajlan YILMAZ Badem Yetiştiriciliğinde Kullanılan Bazı Anaçların Bahçe
Badem Anaç-Çeşit Geliştirme Projesi
16:30-17:00 Ertuğrul İLİKÇİOĞLU Sulu ve Kuru Koşullarda Badem Yetiştiriciliğine Uygun Anaçların
Belirlenmesi
Marmara Bölgesi Ilıman İklim Meyve Türlerinde Hasat Sonrası
Teknolojileri
17:00-17:30 Dr. Arzu ŞEN ASLIM Granny Smith Elma ve Deveci Armut Çeşitlerinde Sencyfresh
Uygulamasının Muhafaza Sürecinde Meyve Kalitesine Etkisinin
Belirlenmesi
Kemal ÇUKADAR
17:30-18:00 Çeşitlerinin Geliştirilmesi
Selçuk AVCI
Kayısı Çöğür Anaç Seleksiyonu
18:00-18:30 Ömer TOHMA Bazı Zerdali Anaç Adaylarının Abiyotik ve Biyotik Şartlara Karşı
Dayanımlarının Belirlenmesi
xi
20 ŞUBAT 2014-PERŞEMBE
YENİ TEKLİF PROJELER DEVAMI

OTURUM BAŞKANI: İsa EREN
09:00-09:30 Yusuf BİLGEN Fındıkta Kaolin Uygulamasının Etkilerinin Belirlenmesi
09:30-10:00 Sinem ÇOBAN Okay 28 Fındık Çeşidi İçin Uygun Tozlayıcı Seçimi
10:00-10:30 Özge ÇUBUKLU Ordu İlinde Çakıldak Fındık Çeşidinde Klon Seleksiyonu
10:30-11:00
Corylus colurna L.Anacı Üzerine aşılı Tombul ve Palaz Fındık
11:00-11:30 Ömür DUYAR
Çeşitlerinde Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi
Şanlıurfa İlinde İyi Tarım Uygulamaları Yapılan Antepfıstığı
11:30-12:00 Sibel AKKUŞ BİNİCİ Bahçelerinde Farklı Yöntemler İle Verim Kaybının En Aza
İndirgenmesi
Diyarbakır Koşullarında Frigo ve Fresh Yetiştirme Tekniklerinin
12:00-12:30 Kader ERÇİK
Bazı Çilek Çeşitlerinde Verim ve Kalite Özellikleri Üzerine Etkisi
12:30-14:00
ARA-ÖĞLE YEMEĞİ
OTURUM BAŞKANI: İsmail DEMİRTAŞ
Kiraz, Elma ve Şeftali Ağaçlarına Şekil Vermede ve Ağaçların
14:00-14:30 İdris MACİT
Erken Meyveye Yatmasında Göz Yönetimi Tekniğinin Araştırılması
Malatya Yöresinde Yetiştirilen Mahalli ve Yabani Meyve Türleri İle
14:30-15:00 Nedim GÜLTEKİN İlgili Araştırmalar
Malatya Yöresi Cevizlerinin Seleksiyonu-1
Kayısıya Uygun Anaç Geliştirilmesi Üzerine Araştırmalar
15:00-15:30 Murat PALA Bazı Kayısı Çeşit ve Tiplerinin Çöğür Anaçlık Özelliklerinin
Araştırılması
Kabaaşı Kayısı Çeşidinde Farklı Dikim Sıklığı ve Terbiye Sistemlerinin
15:30-16:00 Yusuf BAYINDIR
Meyve Verim ve Kalitesi Üzerine Etkileri
Bazı Önemli Kayısı Çeşitlerinde Dişi Organ Gelişiminin İncelenmesi ve
16:00-16:30 Nihan GÖKBAYRAK
Meyve Tutumu Üzerine Etkisinin Araştırılması
16:30-16:45
Farklı Kimyasal Seyreltici Uygulamalarının Hacıhaliloğlu Kayısı
16:45-17:15 Fatih KEBELİ
Çeşidinde Meyve Tutumu ve Meyve Kalitesi Üzerine Etkileri
Ali Rıza
17:15-17:45 Çeşitlerinin Geliştirilmesi AŞAMA II,
ŞAHİNOĞLU
Kabaaşı Kayısı Çeşidinde Klon Seleksiyonu Aşama II
Çeşitlerinin Geliştirilmesi AŞAMA II
17:45-18:15 Cemil ERNİM
Seleksiyon Yoluyla Yeni Sofralık Kayısı Çeşitlerinin Geliştirilmesi
AŞAMA II
Eşme Ayva (Cydonia oblonga Mill.) Çeşidinin Hasat Sonrası
18:15-18:45 Özgür ÇALHAN
Fizyolojisi Üzerine Araştırmalar (Doktora tezi)
xii
21 ŞUBAT 2014- CUMA

OTURUM BAŞKANI: Prof. Dr. Yakup ÖZKAN
YENİ TEKLİF PROJELER DEVAMI
Geliştirilmesi
09:00-09:30 Sinan BUTAR
Bazı Armut Anaçlarının Farklı Lokasyonlarda Performanslarının
Belirlenmesi
Ilıman İklim Meyvelerinde Biyoteknoloji Çalışmaları
09:30-10:00 Dr. Zehra BABALIK 0900 Ziraat Kiraz Çeşidinde Farklı Eksplantların In Vitro
Rejenerasyon Potansiyellerinin Belirlenmesi
Ilıman İklim Meyvelerinde Biyoteknoloji Çalışmaları
WRKY Transkripsiyon Faktörlerini Kodlayan Genlerin
10:00-10:30 Mehmet AKSU
Ekspresyonlarının Bazı Prunus Anaçlarında Kuraklık Stresi
Sırasında İncelenmesi (Doktora Tezi)
10:30-10:45
Farklı Malç Materyalleri ve Sulama Programlarının M9 ve MM106
Dr. Cenk Anaçlı Elma Bahçelerinde Vejetatif Gelişme, Bitki Su Tüketimi ve
10:45-11:15
KÜÇÜKYUMUK Yabancı Ot Kontrolüne Etkilerinin Belirlenmesi
(2. DİLİM)
BİLGİ AMAÇLI PROJELER: 4 Adet 20dk.
Dr. Nesrin AKTEPE Bursa, Düzce, Kocaeli, Sakarya, Yalova ve Zonguldak İllerinde
11:15-11:20
TANGU Yeni Kızılcık Çeşitlerinin Tanıtımı ve Yaygınlaştırılması
Bazı Yerli Ceviz Genotiplerinin Agromorfolojik Ve Moleküler
11:20-11:30 Erdal ORMAN
Tanımlanması (Doktora Tez Projesi)
11:30-11:40 Fatih ÖZDEMİR Fındık Kabuğunun Kilidini Açanlar Projesi
Elma ve Kirazda Nanonat (Solucan Gübresi) Yaprak Gübresinin
11:40-11:45 Dr.Adem ATASAY
Meyve Verim Kalite Üzerine Etkisi
11:45-12:45
OTURUM BAŞKANI: Dr.Ayşen ALAY VURAL
GENEL DEĞERLENDİRME ve KAPANIŞ
xiii
ILIMAN İKLİM MEYVELERİ
xiv
SONUÇ RAPORLARI
xv
SONUÇ RAPORU
AFA ADI : Meyve-Bağ
PROGRAM ADI : Üzümsü Meyveler
Proje No
Bazı Meyve Türlerinin Mikro Çoğaltım
Performanslarının Belirlenmesi –I.
Proje Başlığı
Maviyemiş (Vaccinium corymbosum L.), Kocayemiş (Arbutus
unedo L.), Kaymak ağacı (Feijoa sellowiana Berg.)
Projenin İngilizce Başlığı
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü -
Projeyi Yürüten Kuruluş
YALOVA
TAGEM
Projeyi Destekleyen Kuruluş
Alp Demir Çelik İnşaat Enerji San. Tic. Ltd Şti.-İSTANBUL
Proje Yürütücüsü Ayşe FİDANCI
Dr. Burhan ERENOĞLU
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Zeynep ÖZDEMİR EROĞLU
Kemal Abdurrahim KAHRAMAN
Başlama- Bitiş Tarihleri 2009 - 2013
2009: 22.000 TL, 2010: 4.500.TL,
Projenin Toplam Bütçesi
2011: 3.500 TL, 2012: 3.500 TL
Proje Özeti
Projede ülkemiz için yeni sayılabilecek maviyemiş (Vaccinium corymbosum L.),

kocayemiş(Arbutus unedo L.), kaymak ağacı (Feijoa sellowiana Berg.) olmak üzere üç meyve
türü ele alınmıştır.
Denemeye alınan 6 maviyemiş çeşidinde; kültür oluşturmada sitokininlerden 2iP (2-
isopentenyladenine, 4 mg/L) kullanılmış, kardeşlenme de ise zeatinin farklı dozlarının çoğalma
ve sürgün uzunluğuna etkisi incelenmiştir. Köklenme denemeleri hem in vivo hem de in vitro da
gerçekleştirilmiştir.
Maviyemişte in vitro köklendirmede üç farklı ortam ve IBA’in dozları ile yapılan denemelerde
tüm ortam ve dozlarda Chandler çeşidi %100 köklenerek ilk sırayı almıştır. İn vivo köklendirme
denemesinde 6 çeşitte de en iyi sonuç kontrol uygulamasından alınmıştır.
Kocayemişde üç tip eksplant kullanılmıştır; sürgün ucu (3-5 mm) kültüründe kararmalar
meydana gelmiş ve yan gözlerde de kararma ve geç, cılız gelişme ve renkte açılma olduğu
görülmüştür. Üzerinde genellikle 1 göz bulunan nodlarda (10-15 mm) ise en iyi gelişme
görülmüş ve bu eksplant tipinden gelişen mikro sürgünler ile sitokinin ve oksin doz denemeleri
yapılmıştır. Köklendirme çalışmaları in vitro ve in vivo da yapılmıştır. İn vitro’da 3 ortam ve
IBA’in 2 dozu kullanılmıştır. In vitro’da en yüksek köklenme %86,7 oranında K/3 tipinde, makro
elementlerin yarıya indirgendiği MS ortamında ve 5 mg/L IBA dozunda oluşmuştur. En düşük
köklenme ise K/1 tipinde %25 oranında MS ortamında ve 2mg/L IBA dozunda gerçekleşmiştir.
Feijoa’da üç tip ile yapılan denemelerden sonuç alınamamış, bu türde bitki elde edilememiştir
Anahtar Kelimeler :
xvi
SONUÇ RAPORU
PROGRAM ADI : Yumuşak Çekirdekli Meyveler
Proje No
Deveci Armut Çeşidinde Muhafaza Periyodu Süresince; 1-
Proje Başlığı MCP Uygulaması, Αlpha Farnesene Enzim Aktivitesi, Etilen
Üretimi ve Yüzeysel Yanıklığın Gelişimi Arasındaki İlişkiler
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü-
YALOVA
TAGEM
Projeyi Destekleyen Kuruluş Uludağ Üniv. Ziraat Fak. BURSA
Rohm and Hass Ltd. Şti-KOCAELİ
Proje Yürütücüsü Dr.Arzu ŞEN ASLIM
Tuncay ACICAN, M. Emin AKÇAY, Seçil ERDOĞAN,
Yardımcı Araştırmacılar Zekiye KURBAN GÖKSEL, Erdinç UYSAL, Prof. Dr. M.
Hakan ÖZER, Doç. Dr. Himmet TEZCAN
Başlama- Bitiş Tarihleri
Projenin Toplam Bütçesi 30.000 TL
Proje Özeti:
Armut üretim miktarları ve üretim alanları incelendiğinde ülkemiz rakamsal olarak önemli bir
üretici görünümünde olmakla birlikte uluslararası piyasalarda talep edilen miktar ve kaliteye
uygun çeşitlerin olmaması nedeniyle aynı başarıyı üretilen ürünlerin pazarlanması bakımından
yakalayamamaktadır.
Bununla birlikte; uygun hasat zamanının ve özellikle çeşitlerin hasat sonrası fizyolojik
özelliklerinin yeterince bilinmemesi ve çağdaş teknolojinin gerektirdiği şekilde uygulanamaması
sonucu soğuk zincir boyunca çeşitli nedenlere dayanan bozulmalar büyük kayıplar meydana
getirmekte ve üretimin yaklaşık % 25-30 unu kullanmadan alıp götürmektedir.
Fungal kökenli çürümeler yanında armutlara özgü fizyolojik bozuklukların da önemli derecede
rol oynadığı bu kayıplar ülkemiz armut üretimini dolaylı olarak olumsuz bir şekilde
etkilemektedir.
Kabuk yanıklığı (scald) Deveci armutlarının depolanması sırasında gözlenen önemli bir
fizyolojik bozukluktur. Bu fizyolojik bozukluk yüzeysel olup yalnız kabukta oluşmakta,
parmakla sıyrılmamakta, meyve etine işlememektedir.Ülkemizde Deveci armut çeşidi ile yapılan
çalışmalar çok sınırlı kalmıştır.
Meyvenin hasat safhasındaki fizyolojik ve kimyasal özelliklerinin hasat sonrası sürekliliğini
sağlamak böylece pazar ve tüketici tarafından istenen yüksek kalite özelliklerinin kaybını
engellemek veya en düşük bir düzeye indirmek, depolama sürecinde meyvelerde görülen kabuk
yanıklığının; KA ve 1-MCP (1-Methylcyclopropene) (etilen inhibitörü) uygulamasıyla kontrol
edilebilmesi ve depolama periyodu boyunca sözü edilen bu uygulamalarla kabuk yanıklığı
arasındaki ilişkilerin ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır
Anahtar Kelimeler :
xvii
SONUÇ RAPORU
AFA ADI : Sert Kabuklu Meyveler
PROGRAM ADI : Diğer Sert Kabuklu Meyveler (Ceviz)
Proje No TAGEM/ BBAD/12/A10/P02/02

Bazı Yerli ve Yabancı Ceviz Çeşitlerinde Soğuklama
Proje Başlığı
Süresinin Ve Dona Mukavemetin Belirlenmesi
Duration Of Some Local And Foreign Walnut Cultivars Cold
Period On The Determination Of Cold Hardiness
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü
YALOVA
Projeyi Destekleyen Kuruluş TAGEM
Proje Yürütücüsü Erdal ORMAN
İsmail TOSUN, Dr. M. Emin AKÇAY, Prof. Dr. Veli
Yardımcı Araştırmacılar
ERDOĞAN, Prof Dr. Yaşar AKÇA
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2012- 31.12.2013
Proje Özeti
1972 yılında Enstitümüz tarafından başlatılan ıslah çalışmaları ile elde edilen verimli çeşitler yurt
çapına yaygınlaştırılarak farklı ekolojilerde ceviz yetiştiriciliğinin yapılmasına önayak
olunmuştur. Uzun yıllar süren bu seleksiyon çalışmalarına karşılık, seçilen ve değişik ekolojik
bölgelere tavsiye edilen bu çeşitlerin, adaptasyon çalışmaları tam olarak yapılamamıştır.
Çeşitlerin soğuklara mukavemet durumları bilinmediğinden bazı bölgelerde zaman zaman
soğuklardan dolayı çeşitlerde önemli zararlanmalar olmaktadır.
Ayrıca soğuklama ihtiyacını yeterince karşılayamayan meyve ağaçlarında yapraklanmada, meyve
verimi ve kalitesinde düşüklükler oluşmaktadır. Dolayısıyla kış soğuklama konusu yeterince
incelenmeden yapılan dikimler sonunda yapraklanmada aksama, verimsizlik problemleri, güneş
yanıkları ve don zararları ortaya çıkmaktadır.
Bu çalışma ile yetiştiriciliği yapılan önemli popüler çeşitlerin soğuklama ihtiyacı sürelerinin hem
standart yöntemle hem de soğuk birimi yöntemiyle belirlenmesi ve suni don testleriyle de don
olaylarına karşı mukavemetlerinin tespiti amaçlanmıştır.
Projede yerli çeşitlerden; Şebin, Bilecik, Yalova-1, Yalova-4, Maraş-18 ve yabancı çeşitlerden
Franquette, Chandler, Pedro, Hartley, Howard çeşitleri yer almıştır. 2012-2013 yıllarında
denemede kullanılan çeşitlerden; Aralık, Ocak, Şubat, Mart aylarında 3 tekerrürlü olarak alınan
kalemler, soğuklama ihtiyaçlarının tespiti için ısı (24˚C sıcaklık ve %80 nem) kontrollü perlit
ortamına dikilerek uç tomurcuklarının sürme oranları takip edilmiştir. Çeşitlerin soğuklama
süreleri standart yönteme göre saat olarak belirlenmiştir. Soğuk birimi yöntemlerinden Utah
modeliyle de çeşitlerin birim olarak soğuklanma istekleri tespit edilmiştir.
Ayrıca her iki deneme periyodunda dinlenme döneminde, çeşitlerden her ay alınan kalemlere 4-
16 saat arasında değişen sürelerde ve -5˚C ile -20˚C arasında değişen suni don testleri
uygulanmıştır. Suni don testi uygulanan tomurcukların canlılık oranlarını tespit etmek amacıyla
da canlılık testleri uygulanarak çeşitlerin dona hassasiyetleri belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler : Ceviz, Soğuklama Süresi, Dona Mukavemet, Yalova, Soğuk Birimi
xviii
SONUÇ RAPORU
AFA ADI : Meyve – Bağ
PROGRAM ADI : Sert Çekirdekli Meyveler
Proje No
Proje Başlığı Çeşitlerinin Geliştirilmesi
Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu ERZİNCAN
Kayısı Araştırma İstasyonu MALATYA
Kemal ÇUKADAR (Erzincan Lokasyonu)
Proje Yürütücüsü
Selçuk AVCI (Malatya Lokasyonu)
H. Murat ÜNLÜ, Mürüvvet PAMİR (Erzincan Lokasyonu)
Cemil ERNİM, Hasan KOÇ, Ali Rıza ŞAHİNOĞLU,
Abdullah ERDOĞAN, Yaşar ZENGİN, Ali Recep NAZLI,
Hasan KOÇ (Malatya Lokasyonu)
Başlama- Bitiş Tarihleri 2009-2013
29 300 TL (Erzincan Lokasyonu)
29 300 TL (Malatya Lokasyonu)
Proje Özeti
Erzincan ve Malatya illerinde yetiştiriciliği yapılan Hasanbey kayısı çeşidi içerisinde oluşmuş
olan klonlar içerisinde verimli ve kaliteli klonları tespit etmek amacıyla 2009-2013 yılları
arasında yürütülmüştür.
Bu amaçla; Erzincan ve Malatya il ve ilçelerinde 2009 yılında Hasanbey kayısı çeşidinin
yetiştirildiği alanlar taranarak proje çalışmaları başlatılmıştır. Tespit edilen klonlara ait pomolojik
ve teknolojik özellikler belirlenmiştir. Meyve ağırlığı bakımından klonlar; Erzincan lokasyonuda
29,92-60,93 gr, Malatya lokasyonunda 40,15-57,55 gr, klonların S.Ç.K.M değerlerinin ise
sırasıyla 15,37-22,10 ile 15,77-19,80 arasında yer aldığı yapılan ölçüm ve tartım sonucu tespit
edilmiştir. Verimlilik durumu bakımından klonlar; Erzincan lokasyonunda 7,00-9,33 puan,
Malatya lokasyonunda 6,67-8,83 puan, klonların albeni durumları bakımından ise sırasıyla 6,33-
9,33 ile 5,67-7,67 arası puan almıştır.
Erzincan’da 46 klonda, Malatya’da ise 11 klonda meyve ağırlığı, verimlilik, albeni ve S.Ç.K.M
dikkate alınarak yapılan “Değiştirilmiş Tartılı Derecelendirme” sonucu Erzincan’da 10 ( 240203,
240403, 240405, 240407, 240408, 240410,240411, 240419, 240904 ve 241101), Malatya’da ise 2
(441402 ve 441403) Hasanbey klonu en yüksek puan alarak seçilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Hasanbey, Klon Seleksiyonu, Verim, Kalite, Erzincan, Malatya
xix
SONUÇ RAPORU
Proje No
Proje Başlığı Kahramanmaraş Yöresinde Ceviz Seleksiyonu
Projenin İngilizce Başlığı Walnut Selection in Kahramanmaraş Region

Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu
KAHRAMANMARAŞ
Proje Yürütücüsü Hacı Osman ÖZATAR
Yardımcı Araştırmacılar Remzi UĞUR
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2009-31.12.2013
Projenin Toplam Bütçesi ………… ..TL
Proje Özeti
Bu proje ile Kahramanmaraş bölgesinde yetişmekte olan meyve kalitesi yüksek ceviz
genotiplerinin seleksiyon yoluyla ıslahı amaçlanmıştır. Çalışma 2009-2013 yılları arasında
yürütülmüştür. Çalışma sonucunda istenilen meyve kalitesi özelliklerine sahip 10 adet ceviz
genotipi selekte edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Ceviz, seleksiyon.
xx
SONUÇ RAPORU
PROGRAM ADI : Fındık
Proje No
Yaşlı Fındık Bahçelerinde Gençleştirme Budamalarının
Proje Başlığı Verim ve Kaliteye Etkisinin Belirlenmesi
Determination of the Effect of Rejuvenation Pruning Methods
on Yield and Quality in Elderly Hazelnut Orchards
Projeyi Yürüten Kuruluş Fındık Araştırma İstasyonu GİRESUN
Ordu Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Çanakkale Onsekiz Mart
Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Giresun İl Gıda Tarım ve
Hayvancılık Müdürlüğü, Ordu İl Gıda Tarım ve Hayvancılık
Müdürlüğü, Fiskobirlik, Ordu Ziraat Odası Başkanlığı
Proje Yürütücüsü Selda KAYALAK BALIK
Hüseyin İrfan BALIK, Ömür DUYAR, Çiğdem KÖSE, Arzu
SEZER, Ramazan AKMAN, Erdal SIRAY, Ahmet GÖĞÜS,
Yrd. Doç Dr. Nedim ÖZENÇ, Prof. Dr. Turan KARADENİZ,
Yrd. Doç. Dr. Selma KAYALAK
Proje Özeti
Ülkemizde uzun yıllardan bu tarafa fındık yetiştiriciliği yapılmaktadır ve Eski Üretim Bölgesinde
yer alan fındık bahçelerinin büyük kısmı ekonomik ömrünü tamamlamıştır. Bu bahçelerde
kültürel uygulamaların layıkıyla yerine getirilmesi durumunda dahi verimi, belli seviyelerin
üzerine çıkarmak mümkün değildir Ayrıca bu bölgede gençleştirme çalışmalarının yetersizliği
veya yanlış metot uygulamaları göze çarpmaktadır. Yanlış metot uygulanması, fındık
üreticilerinin ve dolayısıyla da ülkemizin verim kaybına ve ekonomik kayba uğramasına neden
olmaktadır. Bu açıdan ülkemizde yaşlı ve verimden düşmüş fındık bahçelerinde gençleştirme
çalışmalarının yapılması oldukça önemlidir.
2010-2013 yılları arasında yürütülen bu projede Giresun ve Ordu illerinde tespit edilen
bahçelerde farklı budama uygulamalarının verim ve kaliteye etkisi araştırılmıştır. Proje ile ilgili
çalışmalar Giresun sahil, orta ve yüksek kolda Tombul çeşidi ile tesis edilmiş bahçelerde,
Ordu’da ise sahil kolda Palaz, orta ve yüksek kolda Çakıldak çeşidi ile tesis edilmiş bahçelerde
yürütülmüştür. Budama metodu olarak; ocaktaki dal sayısını bir, iki, üç ve dörde düşürme,
şiddetli taç budaması, kontrol olarak ise ikame dal bırakma yöntemi kullanılmıştır. Deneme,
tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekerrürlü ve her tekerrürde üç ocak olacak şekilde
kurulmuştur. 2011-2012-2013 yıllarında, deneme bahçelerinde hasat yapılmış ve meyvelerin
pomolojik özellikleri belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Fındık, Gençleştirme Budaması, Verim
xxi
SONUÇ RAPORU
Proje No
Tombul ve Palaz Fındık Çeşitleri ile Corylus colurna L.’nin
Proje Başlığı Aşı Performansının Belirlenmesi Anacın Verim ve Kalite
Üzerine Etkisi
Ordu Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Orman ve Su işleri Bakanlığı
Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrol Genel Müdürlüğü
/ANKARA
Proje Yürütücüsü Ömür DUYAR
Arzu SEZER, Ahmet GÖĞÜS, Prof. Dr.Turan
Yardımcı Araştırmacılar KARADENİZ, Prof. Dr.Tarık YARILGAÇ, Arş.. Gör.
Mehtap ŞENYURT
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2010 - 31/12/2013
2010 : 17.630 TL – 2011:4.250 TL - 2012 : 4.250 TL –
2013 : 4.250 TL Toplam : 30.380 TL
Proje Özeti
Projede, literatürde Türk Fındığı olarak geçen, yurt dışında birçok ülkede aşılama çalışmalarında
anaç olarak kullanılan ve kültür fındıklarında önemli bir problem olan kök ve dip sürgünü
oluşturmayan Corylus colurna L. anacı üzerine, pazarda aranan kaliteli meyvelere sahip
çeşitlerimizden ve aynı zamanda kuvvetli kök ve dip sürgünü oluşturma eğilimindeki Tombul ve
Palaz çeşitleri aşılanması amaçlanmıştır. Denemelerde en uygun aşı metodu ve aşılama zamanı
belirlenmiştir.
2010-2013 yılları arasına yürütülen çalışmada Kasım-Aralık-Ocak-Şubat aylarının ilk
haftalarında durgun dönemde Dilcikli-Dilciksiz ve Yongalı Göz Aşısı yapılmıştır. Her çeşit için
aşılama dönemlerinde üç tekerrürlü olarak 15 bitki aşılanmış toplamda 1080 aşı yapılmıştır.
Üç yıllık aşılama çalışmalarında, Tombul fındık çeşidinde, en yüksek aşı tutma oranları, Aralık
ayında yapılan aşılarda, Dilcikli aşıda %71,85 ve Dilciksiz aşıda ise yine Aralık ayında yapılan
aşılarda %71,11 olarak gerçekleşmiştir.
Palaz fındık çeşidin de ise, aşı tutma oranı en yüksek Aralık ayında yapılan Dilcikli aşıda %
74,81 ve yine Aralık ayında yapılan Dilciksiz aşı metodunda %56,30 olarak tespit edilmiştir.
Yongalı Göz Aşısında tüm dönemlerde başarı elde edilememiştir. Sadece Aralık ayında % 1,48
aşı başarısı gözlenmiştir.
Anahtar Kelimeler : Fındık, Tombul, Palaz , Corylus colurna L, Aşı
xxii
SONUÇ RAPORU
Proje No
Proje Başlığı Amasya Elmasında Klon Seleksiyonu II
Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü SAMSUN
TAGEM
Amasya İl Özel İdaresi Genel Sekreterliği
Proje Yürütücüsü Dr. Nejdet KAPLAN
Yardımcı Araştırmacılar Dr.Aysen KOÇ, İdris MACİT, Prof. Dr. Muharrem ÖZCAN
Başlama- Bitiş Tarihleri 1997-2000 (1. Dilim) 2001-2012 (2. Dilim)
2009: 14.700 TL 2010: 15.000 TL
2011:15.000 TL 2012: 15.000 TL
Proje Özeti
Proje Samsun ve Amasya olmak üzere 2 deneme lokasyonunda yürütülmektedir. Her iki
lokasyonda tomurcukların patlamasından itibaren ilk çiçeklenme, tam çiçeklenme, çiçeklenme
sonu hasat tarihi gibi fenolojik gözlemler alınmıştır.
Samsun lokasyonunda klon/anaç parselinde ilk çiçeklenme, tam çiçeklenme, çiçeklenme sonu
hasat tarihi gibi fenolojik gözlemler alınmaya başlanmıştır. Aynı şekilde Amasya lokasyonunda
da fenolojik gözlemler alınmıştır.
Tüm lokasyonlardan elde edilen meyvelerde meyve ağırlığı, boyu ve eni, SÇKM, asitlik ve
sertlik gibi pomolojik analizler ile meyve kabuk rengi ölçümleri yapılmıştır. Ayrıca klonlardan 7
yıldan beri (2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2012) ağaç başı alınan verim değerleri dikkate
alınarak periyodisite katsayıları hesaplanmıştır.
Anahtar Kelimeler :
xxiii
SONUÇ RAPORU
Proje No TAGEM/BB/98-06-02-009
Hacıhaliloğlu Kayısı Çeşidinde Klon Seleksiyonu
Proje Başlığı
(Deneme II)
Projeyi Yürüten Kuruluş Kayısı Araştırma İstasyonu MALATYA
TAGEM
Erciyes Üniversitesi Ziraat Fakültesi KAYSERİ
Proje Yürütücüsü Yaşar ZENGİN
Ali Rıza ŞAHİNOĞLU(KAİM), Kadir ÖZTÜRK (KAİM)
Yardımcı Araştırmacılar Adil GEZER (KAİM),
Doç. Dr. K. Uğurtan YILMAZ, Yrd. Doç. Dr. Tuncay KAN
Proje Özeti
Projenin amacı; Malatya ve yöresinde bulunan ve projenin I aşamasında seleksiyon yoluyla
seçilmiş Hacıhaliloğlu klonları eşit koşullarda yetiştirilmektedir. Müdürlüğümüzde bulunan
standart Hacıhaliloğlu çeşidi ile karşılaştırılmak suretiyle en iyi tipler belirlenmesi amaçlanmıştır.
2006-2013 yılları itibariyle projede yer alan tipler ile standart çeşit arasında fenolojik gözlem
sonuçları itibariyle belirgin bir farklılık görülmemiştir.
Projede yer alan tipler ve standart çeşit arasında pomolojik analizler, verim, gövde kesit alanına
düşen verim, kurutma randımanı bakımından istatiksel olarak bir farklılık gözükmemiştir.
Anahtar Kelimeler :
xxiv
SONUÇ RAPORU
Proje No
Proje Başlığı
Çeşitlerinin Geliştirilmesi (Aşama I)
Proje Alt Başlığı
Geliştirilmesi (Aşama I)
Improvement of New Table and Dried Apricot Varieties by
Selection (Stage I)
Table Apricot Cultivars Development through Selection
(Stage I)
Projeyi Yürüten Kuruluş Kayısı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
TAGEM
Projeyi Destekleyen Kuruluş Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi ERZURUM
Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi İZMİR
Proje Yürütücüsü Cemil ERNİM
Hasan KOÇ (KAİM), Abdullah ERDOĞAN (KAİM),Selçuk
AVCI (KAİM), Ali Rıza ŞAHİNOĞLU (KAİM)
Yardımcı Araştırmacılar Doç.Dr K. Uğurtan YILMAZ, Doç Dr. Mustafa GÜMÜŞ,
Yrd.Doç.Dr Hakan YILDIRIM , Doç.Dr.Mürüvvet
ILGIN,Prof. Dr. Sezai ERCİŞLİ(Danışman)
2009: 8.400 TL, 2010: 7.450 TL, 2011: 7.450 TL,
2012: 11.350 TL, 2013: 7.850 TL
Proje Özeti
Bu proje ile farklı özellikleri bünyesinde barındıran sofralık kayısı tiplerinin seleksiyon yoluyla
seçilmesi ve seçilen tiplerin çeşit olarak tescili sonucu yaygınlaştırılması ile dış pazarlarda söz
sahibi olmak hedeflenmiştir.
Bu amaçla 2009-2013 yılları arasında yoğun kayısı yetiştiriciliği yapılan Malatya, Elazığ,
Kahramanmaraş ve Sivas illerinde seleksiyon çalışmaları yapılmıştır.
Proje süresince Belirlenmiş olan 11 tip kayısıdan meyve örnekleri alınarak pomolojik analizleri
yapılmıştır. Değiştirilmiş tartılı derecelendirme metodu ile tipler düzenli verimlilik, meyve
ağırlığı,SÇKM ve albeni kriterlerine göre karşılaştırılmış ve 500 puan üzeri alan 7 tip (23-04-01,
44-01-02, 44-01-04, 44-04-02, 44-04-04, 44-07-01, 44-09-01) projenin ikinci aşamasında
denenmek üzere seçilmiştir.
Anahtar Kelimeler :
xxv
SONUÇ RAPORU
Proje No
Proje Başlığı Çeşitlerinin Geliştirilmesi (Aşama I)
Proje Alt Başlığı Kabaaşı Kayısı Çeşidinde Klon Seleksiyonu (Aşama I)

Improvement of New Table and Dried Apricot Varieties by
Projenin İngilizce Başlığı Selection (Stage I)
Clonal Selection of Kabaaşı Apricot Varieties (Stage I)
Projeyi Yürüten Kuruluş Kayısı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
TAGEM
Projeyi Destekleyen Kuruluş Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi İZMİR
Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi ŞANLIURFA
Proje Yürütücüsü Ali Rıza ŞAHİNOĞLU
Cemil ERNİM (KAİM), Selçuk AVCI(KAİM),
Hasan KOÇ (KAİM),
Doç. Dr. K. Uğurtan YILMAZ,
Doç Dr. Mustafa GÜMÜŞ,
Doç. Dr. Mürüvvet ILGIN,
Prof. Dr. İbrahim BOLAT(Danışman)
2009: 8.400 TL, 2010: 7.450 TL, 2011: 7.450 TL,
2012: 11.350 TL, 2013: 7.850 TL
Proje Özeti
Bu proje ile Malatya’da kayısı yetiştirilen alanlarda bölge şartlarına iyi adapte olmuş, ekonomik
değeri bulunan kurutmalık kayısı çeşitlerimizden biri olan Kabaaşı kayısısının bilimsel metotlarla
verimli, kaliteli, sağlıklı ve ismine doğru klonlarını seçmek; seçilen bu klonlarla üretimin
geliştirilmesini sağlayarak kayısı yetiştiriciliğinde üretimi ve kaliteyi artırmak hedeflenmiştir.
Bu amaçla 2009-2013 yılları arasında yoğun kayısı yetiştiriciliği yapılan Malatya ve ilçelerinde
seleksiyon çalışmaları yapılmıştır. Proje süresince belirlenmiş olan 17 klondan meyve örnekleri
alınarak pomolojik analizler yapılmıştır. Değiştirilmiş tartılı derecelendirme metodu ile düzenli
verimlilik, meyve ağırlığı, SÇKM ,albeni ve meyvede sertlik kriterlerine göre karşılaştırılmış ve
700 puan üzeri alan 7 klon (44-01-01, 44-01-02, 44-01-03, 44-01-08, 44-07-02, 44-07-05, 44-14-
01) projenin ikinci aşamasında denenmek üzere seçilmiştir.
Anahtar Kelimeler :
xxvi
SONUÇ RAPORU
Proje No
Proje Başlığı Armut Anaç Çeşit Denemesi
Projenin İngilizce Başlığı Pear Cultivar and Roostock Trial
Projeyi Yürüten Kuruluş Meyvecilik Araştırma İstasyonu Eğirdir-ISPARTA
Proje Yürütücüsü Recep Ali EMRE
Dr. Gökhan ÖZTÜRK, Şerif ÖZONGUN, Dilek
Yardımcı Araştırmacılar KARAMÜRSEL, Dr. Ersin ATAY, Mesut İŞÇİ, Enver
Murat DOLUNAY
Projenin Toplam Bütçesi 20000 TL
Proje Özeti
Ülkemizde iç ve geçit bölge ekolojilerinde kurulacak olan yoğun dikim armut bahçelerinde
önerilebilecek en uygun anaç X çeşit kombinasyonunun belirlenmesi amaçlanmıştır.
Çalışmada OH X F 333, QA, QC ve BA 29 anaçları üzerine aşılı, Akça, Deveci ve Santa Maria
armut çeşitleri kullanılmıştır. Bu çalışmada anaç ve çeşit ilişkileri, fenolojik, pomolojik ve verim
açısından değerlendirilmektedir.
2013 yılı verileri değerlendirilerek sonuç raporu hazırlanmıştır. Çalışmada yer alan anaç*çeşit
kombinasyonları 2013 yılında çeşitlere göre anaçlar; ağaç başı verim, dekara verim, kümülatif
ağaç başı verim, kümülatif dekara verim, gövde kesit alanına ağaç başı ve gövde kesit alanına
dekara verim değerleri istatistiki analiz yapılarak incelenmiştir. Yapılan analizler neticesinde
çeşitlere göre en yüksek verimlerin alındığı anaçlara ait kombinasyonlar şu şekildedir; Santa
Maria * QA ağaç başı verim 19,86 kg/ağaç, Santa Maria * QA dekara verim 2.480 kg, Akça *
QA ağaç başı verim 12,44 kg/ağaç, Akça * QA dekara verim 1.554 kg, Deveci * OHxF333 ağaç
başı verim 39,21 kg/ağaç ve Deveci * OHxF333 dekara verim 3.267 kg olarak elde edilmiştir.
Anahtar Kelimeler : Armut, çeşit, anaç
xxvii
SONUÇ RAPORU
Proje No TAGEM/BBAD/12/A08/P01/02
Göller Yöresinde Yetiştirilen Ilıman İklim Meyvelerinde
Proje Başlığı
Hasat Sonrası Teknolojileri Çalışmaları
AVG (aminoethoxyvinilglycine)’nin Bazı Elma ve Armut
Proje Alt Başlığı Çeşitlerinde Hasat Önü Dökümü, Hasat Zamanı ve Meyve
The Effects of AVG (aminoethoxyvinilglycine) on Preharvest
Projenin İngilizce Başlığı Drop, Harvest Date and Fruit Quality of Some Apple and Pear
Cultivars
Projeyi Yürüten Kuruluş Meyvecilik Araştırma İstasyonu Eğirdir- ISPARTA
Proje Yürütücüsü Sinan BUTAR
Yardımcı Araştırmacılar -
Proje Özeti
Çalışmamızda, erkenci elma çeşitlerinden Jersey Mac ve yine erkenci armut çeşitlerinden Akça
ile geç dönemde hasat edilen Williams armut çeşitlerinin kendine has bazı problemlerinden
kaynaklanan. verim-meyve kalitesi kaynaklı kayıpları azaltmak ve bu çeşitlerle kurulan
bahçelerde üreticinin karlılığını artırmak üzere, bir etilen inhibitörü olan AVG’ nin farklı doz ve
zamanlarda uygulanması ve hasat önü meyve dökümü, meyve kalitesi ve hasat zamanına
etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Jersey Mac elma çeşidi oldukça erkenci ve verimli olmasına karşın hasat önü meyve dökümü
problemi ile. Akça çeşidi erkenci ve lezzetli meyvelerinin yanı sıra periyosite (?) ve küçük meyve
problemiyle, Williams çeşidi ise yine hasat önü meyve dökümü problemleriyle bir çok avantajına
karşın, daha karlı bir üretim hedefinde biz araştırmacılar için çözüm aramaya değer sorunlar
olarak görülmüştü.
Bu amaçla, 2012-2014 yılları arasında Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü arazisindeki
elma bahçesinde yetiştirilen ‘Jersey Mac’ elması, armutlardan ‘Williams’ ve ‘Akça’ çeşitlerinde
AVG’ nin 100, 125 ve 150 ppm’ lik dozları tahmini hasattan önce 3 farklı zamanda (30 gün, 21
gün ve 7 gün önce) meyvelere ve yapraklara uygulanmıştır. Kontrol ağaçlarına sadece su+yayıcı
yapıştırıcı (Tween 20) püskürtülmüştür.
Hasat önü meyve dökümü fazla görülen ‘Jersey Mac’ elma çeşidinde ve Williams armudunda,
AVG uygulamalarının hasat önü meyve dökümünü oldukça azalttığı, hasat zamanını geciktirdiği
ve meyve kalite özelliklerini arttırdığı, ‘Akça’ armudunda da tahmini hasattan 30 ve 21 gün
önceki uygulamaların meyve kalite özelliklerinin arttırdığı, hasat zamanını kontrollere göre
geciktirdiği tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler : Elma, Armut, AVG (aminoethoxyvinilglycine ), hasat zamanı, meyve
kalitesi, hasatönü dökümü
xxviii
SONUÇ RAPORU
Proje No
Proje Başlığı Yeni Kiraz Çeşitlerinin Islahı
Projenin İngilizce Başlığı Breeding of New Sweet Cherry Cultivars
Projeyi Yürüten Kuruluş Meyvecilik Araştırma İstasyonu Eğirdir -ISPARTA
Proje Yürütücüsü İsmail DEMİRTAŞ
Dr. Hasan Cumhur SARISU, Mehmet AKSU, Ömer Faruk
KARAMÜRSEL, İbrahim GÜR, Hakkı KOÇAL, Yılmaz
SESLİ, Fatma Pınar ÖZTÜRK, Dr. Zehra BABALIK, Erol
KÖSE
Projenin Toplam Bütçesi 90.000TL
Proje Özeti
Türkiye’de yaygın olarak yetiştiriciliği yapılan kiraz, ihraç ettiğimiz meyve türleri arasında ilk
sıralarda yer almaktadır. İhraç edilen kirazın tamamına yakını 0900 Ziraat çeşididir.
Çeşidin iklimsel faktörlerden çok fazla etkilenmesi, kendine verimsiz oluşu, ihracatta tek çeşide
bağımlı kalınması, Türkiye kiraz üretim ve ihracatını olumsuz etkilemektedir. Bu ve benzeri
nedenlerle Türkiye kiraz üretim ve ihracatında bazı yıllarda dalgalanmalar yaşanmaktadır.
Hammadde arzındaki dalgalanmalar, fiyatlara da yansımakta bu durum, yurt içinde üretici -
ihracatçı ilişkilerini zayıflatırken; dış pazar bağlantılarında da sorunlara neden olmaktadır.
Proje kapsamında, kiraz üretimindeki dalgalanmaları azaltmak, üretim sezonunu
uzatmak(erkenci, geççi), kendine verimli, ya da verimli, meyve özellikleri bakımından üstün
kalite özelliklerine sahip( irilik, sap uzunluğu, sertlik, tat vb.) çeşitlerin geliştirilmesi amacıyla
melezlemeler yapılmaktadır.
Melezlemelerde 0900 Ziraat, Sweet Heart. Sunburst, Lapins, Regina, Celeste, Early Burlat ve
Stella ebeveyn olarak kullanılmaktadır. Melez bitkilerde fonolojik kayıtlar alınmıştır. 2013 ylında
136 genotipten meyve alınmış ve pomolojik değerlendirmeleri yapılmıştır. Üstün bulunan
genotiplerden F2 parseli için kalem alınarak aşılanmıştır.
Anahtar Kelimeler : kiraz, çeşit, ıslah
xxix
SONUÇ RAPORU
Proje No
Proje Başlığı
Sık Dikim Elma Bahçelerinde Zeminin Örtülü Bulunma
Zamanlarının Verim ve Kaliteye Etkisi
Temporal Effects of Groundcover on Yield and Quality in
Intensive Apple Orchards
Projeyi Yürüten Kuruluş Meyvecilik Araştırma İstasyonu Eğirdir -ISPARTA
Proje Yürütücüsü Dr. Ersin ATAY
Prof. Dr. Ahmet EŞİTKEN, Ayşe Nilgün ATAY, Seçkin
Yardımcı Araştırmacılar GARGIN, Özgür ÇALHAN, Mesut ALTINDAL, Hamza
ŞENYURT, N. Pınar GÜZEL, Meltem EMRE
Proje Özeti
Bu çalışmanın ana konusunu, özellikle sık dikim elma bahçelerinde yabancı otlarla mücadele
maliyetlerinin büyük bir kısmını teşkil eden sıra üzeri yabancı ot kontrolü oluşturmuştur. Projede,
yabancı otların farklı biçim zamanlarının Eğirdir-Isparta koşullarında sık dikim elma
bahçelerindeki verim ve kalite üzerine etkileri belirlenmiştir. Böylelikle Boğazova koşullarında
yabancı ot mücadelesinde kritik periyot’un belirlenmesi amaçlanmıştır.
Denemenin bitkisel materyalini Şubat-2005’te 1 yaşlı kamçı fidanlarla 3.5 X 1 m aralıklarla
dikilmiş M.9 anaçlı ‘Golden Delicious’ elma çeşidi oluşturmuştur. Deneme tesadüf blokları
deneme desenine göre 3 tekerrürlü ve her tekerrürde 4 ağaç olacak şekilde düzenlenmiştir.
Çalışmada, kontrol (yabancı otlara sezon boyunca müdahale edilmemiştir), 1. uygulama (tam
çiçeklenmeden sonra 1. ve 2. ay biçme), 2. uygulama (2. ve 3. ay biçme), 3. uygulama (1., 2. ve
3. ay biçme), 4. uygulama (1., 2. ay ve hasat sonrası biçme), 5. uygulama (2., 3. ay ve hasat
sonrası biçme), 6. uygulama (1., 2., 3. ay ve hasat sonrası biçme) ve 7. uygulama (sezon boyu
yabancı ot kontrolü) olmak üzere toplam 8 farklı uygulama test edilmiştir.
Deneme alanında yapılan sürvey çalışmaları sonucunda 11 familyaya ait 18 yabancı ot türü
belirlenmiştir. Uygulamaların 2010 ve 2013 yılları arasındaki 4 yıllık kümülatif verim değerlerine
olan etkileri istatistik açıdan önemli bulunmuş, buna karşın uygulamaların gövde kesit alanı
artışına olan etkileri ise önemsiz bulunmuştur (P≤0.05). Sezon boyu yabancı ot kontrolünün
yapıldığı 7. uygulama kümülatif verim bakımından en yüksek değeri (179.5 t/ha) almıştır. Brüt
kar değerleri karşılaştırıldığında 7.uygulamanın daha karlı olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler : biçme, M.9, vejetatif gelişim, yabancı ot
xxx
SONUÇ RAPORU
Proje No
Proje Başlığı
Farklı Malç Materyalleri ve Sulama Düzeyi
Uygulamalarının M9 ve MM106 Anaçlı Elma Bahçelerinde
Ağaç Gelişimi, Su Muhafazası ve Yabancı Ot Kontrolüne
Etkileri
Determining of Effects of Different Mulch Materials and
Irrigation Programs on Vegetative Development, Water
Consumption and Weed Control for apple orchards grafted
onto M9 and MM106 rootstocks
Proje Yürütücüsü Dr. Cenk KÜÇÜKYUMUK
Halit YILDIZ, Ömer Faruk KARAMÜRSEL, Dr. Emel
KAÇAL, Hakkı KOÇAL, Recep Ali EMRE, Hamza
ŞENYURT, Dilek KARAMÜRSEL, Hüseyin AKGÜL,
Doç. Dr. Yusuf UÇAR
Proje Özeti
Projede; M9 ve MM106 anaçlı Fuji çeşidi elma bahçelerinde, farklı malç materyalleri ve sulama
programlarının ağaç gelişimi, bitki su tüketimi, yabancı ot kontrolü ve toprak sıcaklığına etkileri
belirlenmiştir. Malç materyalleri olarak siyah taban örtüsü, gül posası ve buğday sapı kullanılmış,
malç uygulamasının yapılmadığı kontrol konusu da yer almıştır. Ayrıca her farklı uygulama için
3 farklı sulama programı (kullanılabilir su tutma kapasitesinin %20’si, %40’ı, %60’ı eksildiğinde
sulamaya başlama) uygulaması da yer almakta, projede toplam 24 farklı uygulama
bulunmaktadır.
Malç uygulamaları kontrol uygulamasına göre vejetatif gelişimi artırmıştır. Toprak yüzeyini
örtmeleri nedeniyle evaporasyon azaldığından dolayı su tasarrufu sağlanmıştır. Toprak sıcaklığı
siyah taban örtüsü ve gül posasında artmıştır. Ağaç başı ve toplam verim değerlerinde malç
uygulamaları öne çıkmıştır. Malç uygulamaları yabancı ot gelişimini engellemede önemli etkiye
sahip olmuşlardır. M9 anaçlı elma ağaçlarında elde edilen meyvelerde pomolojik analizler
yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler : M9, MM106, malç, su düzeyi, yabancı ot kontrolü
xxxi
SONUÇ RAPORU
Proje No
Proje Başlığı
Farklı Dönemlerde Su Kısıtlamasının M9 Anaçlı Braeburn
Proje Alt Başlığı Elma Çeşidinde Meyve Kalitesi Verim ve Muhafaza Süresi
Üzerine Etkileri
The Effects of Deficit Irrigation in Different Periods on
Projenin İngilizce Başlığı Fruit Quality, Yield and Storage for Brebaurn Apple Variety
grafted on M9 Rootstock
Halit YILDIZ, Dr. Emel KAÇAL, Cemile Ebru ONURSAL,
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Zehra BABALIK, İsa EREN, Özgür ÇALHAN,
Atakan GÜNEYLİ, Meltem EMRE, Mehmet AKSU
Proje Özeti
Bu çalışmada M9 anaçlı Braeburn elma çeşidinde farklı dönemlerde yapılan kısıtlı sulama
uygulamalarının su tüketimi, verim, meyve kalitesi ve hasat sonrası muhafaza süresince kalite
değişimleri üzerine etkileri incelenmiştir. Çalışmada; su kısıtı yapılmayan uygulama (K1), sürekli
kısıtlı sulama (K2), tam çiçeklenmeden sonra 40.- 70. günler arası kısıtlı sulama (K3), tam
çiçeklenmeden sonra 70.–100. günler arası kısıtlı sulama (K4), tam çiçeklenmeden sonra 100.–
130. günler arası kısıtlı sulama (K5) ve tam çiçeklenmeden sonra 130.–160. günler arası kısıtlı
sulama (K6) olmak üzere 6 farklı uygulama yer almaktadır.
Dönemsel su kısıtı uygulanan konularda K1 konusuna göre önemli oranlarda su tasarrufu
sağlanmıştır. Kısıtlı sulama konuları arasında en yüksek verim ve WUE değerleri K3 konusundan
elde edilmiştir. Suyun kısıtlı uygulandığı dönemlerde yaprak su potansiyeli ve stoma iletkenliği
değerlerinde azalmalar tespit edilmiş, kısıtlama dönemleri bittikten sonra ise bu değerlerde artış
olduğu saptanmıştır. M9 anaçlı elma ağaçlarının kısa dönemli uygulanan stres koşullarından
etkilendiği, ancak kısıtlı sulama dönemi bittikten sonra stresin etkisinden kurtulduğu
belirlenmiştir. En yüksek pazarlanabilir elma oranı ve en yüksek kırmızı renk yoğunluğuna sahip
elmalar K3 konusundan elde edilmiştir. K3 uygulaması aynı zamanda muhafaza süresince kalite
kayıplarının en az olduğu uygulamalardan biri olmuştur.
Sulama suyunun kısıtlı olduğu durumlarda su kaynaklarının daha verimli kullanılması için su
tasarrufu yanında verim ve meyve kalitesini en az etkileyen K3 konusu elma üreticileri için
önerilebilir bulunmuştur.
Anahtar Kelimeler : Kısıtlı sulama, yaprak su potansiyeli, stoma iletkenliği, Braeburn,
antosiyanin
xxxii
SONUÇ RAPORU
PROGRAM ADI : Diğer Sert Kabuklu Meyveler (Badem)
Proje No
Proje Başlığı Badem Anaç – Çeşit Geliştirme Projesi
Sulu ve Kuru Koşullarda Badem Yetiştiriciliğine Uygun
Anaçların Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma İstasyonu GAZİANTEP
Proje Yürütücüsü Ertuğrul İLİKÇİOĞLU
Dr. Nevzat ASLAN, Uz. Lütfiye BİLGEL,
Yar. Doç. Dr. Halit Seyfettin ATLI, Prof. Dr. Bekir Erol AK
Projenin Toplam Bütçesi 2010 : 4.150 ; 2011 : 5.529 ; 2012=9.687 ; 2013 : 10.919
Proje Özeti
Üreticilerimizin badem anaç sorununu çözmek amacıyla uygulamaya konulan bu projede anaç
materyali olarak; Antepfıstığı Araştırma İstasyonu Müdürlüğünce seçilen Amygdalus orientalis
badem türünün AB3 ve AB5 tipleri, A. webbii badem türü, Garrigues çeşidi, Özbekistan’dan
yabani badem türü A. bucharica ile klonal anaçlardan GN22 ve GF677 kullanılmıştır. Anaçlar
üzerine Lauranne badem çeşidi aşılanmıştır.
Kuru ve sulu koşullarda birer bahçe; tesadüf blokları deneme desenine göre, 6x4 m dikim
aralığında, 4 tekerrürlü olacak şekilde, 2009 yılında, Antepfıstığı Araştırma İstasyonu
Müdürlüğü’nün Dr. Ahmet Münir BİLGEN İşletmesine tesis edilmiştir. Denemede kullanılan
anaçların çiçeklenme üzerine etkisi görülmemiştir. Kuru ve sulu koşullarda pembe tomurcuk
dönemi 21 Mart, ilk çiçekleneme 24 Mart, tam çiçeklenme 30 Mart, çiçeklenme sonu 2 Nisan
olarak gözlemlenmiştir. Hasat ise kuru koşulda 26 Ağustos, sulu koşulda ise 6 Eylül tarihinde
yapılmıştır.
Sulu koşullarda; En yüksek verim 296,91 kg/da verim ile GN22 ve 292,93 kg/da verim ile GF677
anaçlarında görülürken; en düşük 116,23 kg/da verim ile A. bucharica ve 121,01 kg/da verim ile
A. webbii anaçlarında görülmüştür.
En yüksek meyve ağırlığı 2,94 gr/adet ile A. bucharica ve 2,88 gr/adet ile GN22 anaçlarında
görülürken; en düşük meyve ağırlığı 2,28 gr ile AB3 anacında görülmüştür.
En yüksek randıman %36,93 ile GN22 ve %36,24 ile A. bucharica anaçlarında görülürken; en
düşük randıman %33,81 ile AB5 anacında görülmüştür.
Kuru koşullarda;En yüksek verim 110,58 kg/da verim ile GF677 ve 97,56 kg/da verim ile GN22
anaçlarında görülürken; en düşük 49,19 kg/da verim ile Garrigues ve 38,32 kg/da verim ile A.
webbii anaçlarında görülmüştür.
En yüksek meyve ağırlığı 3,50 gr/adet ile Garrigues ve 3,35 gr/adet ile AB3 anaçlarında
görülürken; en düşük meyve ağırlığı 3,01 gr ile A. webbii anacında görülmüştür.
En yüksek randıman %35,81 ile A. webbii ve %35,05 ile GN22 anaçlarında görülürken; en düşük
randıman %32,56 ile Garrigues anacında görülmüştür.
2014 yılında fenolojik ve pomolojik değerlendirmelere devam edilecektir.
Anahtar Kelimeler :
xxxiii
DEVAM EDEN PROJELER
xxxiv
GELİŞME RAPORU
AFA ADI : Meyve -Bağ
Proje No:
Bazı Yerli ve Yabancı Kayısı Çeşitlerinde Melezleme
Proje Başlığı
Islahı Üzerine Araştırmalar
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu MERSİN
TAGEM
Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi ADANA
Proje Yürütücüsü Mustafa BİRCAN
Dr.Hasan PINAR, Mustafa ÜNLÜ,
Prof.Dr.Sevgi PAYDAŞ KARGI
Başlama- Bitiş Tarihleri 1989- Sürekli
2011:…..…..…..TL 2012:……….…..TL
Projenin Toplam Bütçesi: 2013:…..…..…..TL 2014:……….…..TL
Proje Özeti
Sofralık kayısılarda çeşit geliştirmek üzere başlatılan bu projede; önceki yıllarda yapılan
melezleme çalışmalarından elde edilen ve araziye dikilen bitkilerin kültürel bakım işlemleri ve
fenolojik gözlemleri yapılmıştır.
Meyve veren tiplerden meyve örnekleri alınarak pomolojik analizler yapıldı. 2012 yılında
yapılan melezleme çalışmalarından elde edilen 291 adet melez bitki araziye dikildi.11 Mart - 5
Nisan 2013 tarihleri arasında 2191 çiçek beyaz balon aşamasında emasküle edilerek yabancı
tozlama yapıldı. Elde edilen tohumlar kabuklarından ayrılarak buzdolabında katlamaya
bırakıldı. Elde edilen melez bitkiler araziye dikildi.
2014 yılı ilkbaharında da yine melezleme çalışmaları yapılacak. Melez bitkilerde fenolojik
gözlemler yapılacak. Meyve veren tiplerin meyvelerinde pomolojik analizler yapılacak.
xxxv
GELİŞME RAPORU
Proje No: TAGEM/BBAD/12/A04/P01/02-4
Doğu Akdeniz Bölgesinde Kayısı Yetiştiriciliğinin
Proje Başlığı
Geliştirilmesi
Farklı dönemlerde hasat edilen geçci bazı kayısı çeşit ve
Proje Alt Başlığı tiplerinde hasat sonrası çeşitli uygulamaların depolama ve
raf ömrüne etkisinin belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu MERSİN
Proje Yürütücüsü Mustafa ÜNLÜ
Dr.İhsan CANAN, Zafer KARAŞAHİN, Rasim ARSLAN,
Mustafa BİRCAN, C.Aylin OLUK, Bülent İŞÇİMEN,
Halil GÜR, Ebru ÇOKSEVER, Doç.Dr. A.Erhan
ÖZDEMİR,
2013:14000TL
Projenin Toplam Bütçesi: 2014:9000TL
Proje Özeti
Hasattan sonra olgunlaşmaya devam eden kayısılarda meyve eti sertliğinin yumuşamasını
geciktirmek ürünün iç ve dış pazara tazeliğinin koruyarak ulaşmasını sağlamak amacıyla
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Kayısı Koleksiyon parselinde yer alan 3 adet
sofralık kayısı çeşidi ile Mersin Mut ilçesinde dış satıma gönderilen bir adet sofralık kaysı
çeşidinde iki farklı hasat zamanında ( meyveler yeşilden sarıya hafif döndüğü ve meyvelerin
turuncu sarı renklerini aldığı dönemde) meyvelerin hasadı yapılarak ve 3 farklı uygulama
yapılarak MAP, 1-MCP (1-Methylcyclopropene), MAP+1-MCP uygulanarak 0 C de 2 ay
süreyle depolandıktan sonra 4 gün 20 C raf ömrüne bakılacaktır. Hasatla beraber başlangıç
analizlerinden sonra her 15 günde bir 4 gün raf ömrüne alınarak analizler yapılacaktır. (15
gün depo+4 gün raf ömrü, 1 ay depo+4 gün raf ömrü,45 gün depo+4 gün raf ömrü, 60 gün+4
gün raf ömrü) Ağırlık Kaybı (g.), SÇKM (%),Titre edilebilir toplam asit miktarı(%),pH
değeri, Meyve eti sertliği,Yeme (tat) kalitesi ,Renk, Toplam Fenolik Madde Analizi, Şeker
(glikoz, fruktoz, sakkaroz) Tayini, Antioksidan Aktivite tayini ,Şeker Tayini, Toplam
Karoteneid Tayini,β-Karoteneid Tayini, fizyolojik bozukluklar ve depo hastalıkları analizleri
yapılacaktır.
Mut ilçesinden çiftçi koşullarında temin edilen Karacabey çeşidi kayısıları muhafazaya
alınarak gerekli analizler yapılmıştır. 2013 yılı Nisan ayında yağan dolu nedeniyle ise Alata
BKAİ koleksiyon parselinde bulunan kayısılar zarar gördüğünden muhafaza edilecek meyve
temin edilememiştir.
xxxvi
GELİŞME RAPORU
PROGRAM ADI : Antepfıstığı
Proje No:
Proje Başlığı Antepfıstığı Çeşit Geliştirme Projesi
Yerli ve Yabancı Bazı Antepfıstığı Çeşit ve Tiplerinin

Kuru ve Sulu Koşullarda Performanslarının Belirlenmesi
Proje Yürütücüsü Ajlan YILMAZ
Kamil SARPKAYA, Dr. Nevzat ASLAN, Selim ARPACI
Yardımcı Araştırmacılar Doç. Dr. İzzet AÇAR, Prof. Dr. Bekir Erol AK,
Prof. Dr. Veli ERDOĞAN
2011: 5.529 TL 2012: 9.687 TL
Projenin Toplam Bütçesi:
2013:9.500 TL
Proje Özeti
GAP Bölgesi antepfıstığı için uygun toprak ve iklim koşullarına sahip olup, ülkemiz
üretiminin %94'ü bu bölgeden sağlanmaktadır. GAP projesi kapsamında sulamaya açılacak
alanlarda modern meyve yetiştiriciliği yanında antepfıstığı da yerini alacaktır. Bu araştırma,
ülkemizde yeni geliştirilen ve dünyada üretimi yapılan bazı yeni çeşit ve tiplerin, kuru ve
sulu koşullarda performanslarının belirlenmesi amacıyla 2011 başlatılmıştır.
Projede anaç olarak Pistacia khinjuk kullanılmıştır. Çeşit olarak; Tekin, melezleme yoluyla
çeşit ıslahı projesinden ümitvar görülen 2 melez birey (24-16 ve 14-58), üretim alanlarından
selekte edilen 2 yeni tip (Sel-17 ve Sel-18), Türkmenistan’dan getirilen 2 tip (Sel-19 ve Sel-
20) ile yabancı çeşitlerden Red Aleppo, Sirora, Ashoury, Ajamy, Sfax, Bronte, Irak ve Aegina
olmak üzere 15 çeşit ve tip ile tozlayıcı olarak Uygur, Atlı ve Kaşka çeşitleri kullanılmıştır.
Proje materyalini oluşturan çeşit ve tipler, Antepfıstığı Araştırma İstasyonu Fıstıklık
İşletmesinde sulu ve kuru koşullarda olmak üzere 2 ayrı parsele tesadüf blokları deneme
desenine göre 3 tekerrürlü olarak dikilmiştir. Kuru koşullardaki bahçe 7x6 m, sulu
koşullardaki bahçe ise 6x4 m aralıklarla kurulmuştur.
Proje kapsamında çeşitlerin gelişme değerlerinden gövde ve taç gelişimi ölçümleri 5 yılda bir,
meyveye başlama durumu, verim ve meyve kalite analizleri ağaçlar meyve vermeye
başladığında yapılacaktır.
Proje parselinde 2013 yılında yıllık bakım işleri düzenli olarak yapılmıştır. Proje alanında
kullanılan ve aşıya gelen P. khinjuk'un çöğürleri haziran ayında T göz aşısı yöntemiyle
aşılanmıştır. Aşı sonrası bölgemizdeki gerçekleşen yüksek sıcaklık sebebiyle aşı tutma oranı
düşük olması nedeniyle 2014 yılın aşı tutmayan çöğürlerin aşılama işlemleri Haziran ayı
içerisinde tekrar gerçekleştirilecektir.
xxxvii
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Yerli ve Yabancı Değişik Badem Çeşitlerinin GAP
Proje Başlığı Bölgesindeki Performanslarının Belirlenmesi (Gaziantep ve
Mardin Lokasyonu)
Uz. Kamil SARPKAYA, Uz. Ajlan YILMAZ,
Yardımcı Araştırmacılar Oğuz GÜNDOĞDU, Yar. Doç. Dr. Halit Seyfettin ATLI,
Prof. Dr. Veli ERDOĞAN, Uz. Selim ARPACI
Başlama- Bitiş Tarihleri 2010 – 2014
Projenin Toplam Bütçesi: 2010: 4.150 ; 2011: 5.529 ; 2012: 9.687 ; 2013: 10.919
Proje Özeti
Bu proje Gaziantep ve Mardin (Kızıltepe ilçesi) ekolojilerine uygun yeni badem çeşitlerinin
belirlenmesi amacı ile 2010 yılında başlatılmıştır. Materyal olarak, yerli ve yabancı 18 badem
çeşidi ve tipi kullanılmıştır.
Yabancı badem çeşitlerinden; Ferragnes, Ferraduel, Glorietta, Felisia, Süper Nova, Ayles,
Guara, False Baresse, Lauranne, Ne Plus Ultra, Ferrastar, Marta ve Bertina ile yerli badem
tiplerinden T1, T2, T3, T4 ve A5-1 in gelişme, verim ve meyve kalite özellikleri
belirlenecektir.
Projenin fidanları; 2009 yılı Eylül ayında, Garrigues yozları üzerine çeşitlerin aşılanması ile
üretilmiştir. Bahçeler; tesadüf blokları deneme desenine göre, 3 tekerrürlü 6 x 4 m aralıkla,
2010 yılında Gaziantep’te Dr. Ahmet Münir BİLGEN İşletmesi ile Mardin’in Kızıltepe
ilçesinde üretici bahçesine tesis edilmiştir.
Projedeki çeşitler henüz verime yatmamıştır. Çeşitlerin bakım ve terbiye işleri yapılmıştır.
Önümüzdeki yıldan itibaren çeşitlerde fenolojik gözlem ve pomolojik değerlendirmeler
yapılacaktır.
xxxviii
GELİŞME RAPORU
Proje No: TAGEM/BBAD/13/A10/P02/04
Sulu Koşullarda Badem İçin Uygun Anaç ve Dikim
Mesafelerinin Belirlenmesi
TAGEM
Projeyi Destekleyen Kuruluş Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi ŞANLIURFA
Şehitkamil Ziraat Odası Başkanlığı GAZİANTEP
Dr. Nevzat ASLAN, Uz. Kamil SARPKAYA, Uz. Ümran
Yardımcı Araştırmacılar ELDOĞAN, Dr. H. Seyfettin ATLI, Prof. Dr. Bekir Erol
AK
Projenin Toplam Bütçesi: 2013: 10.919 TL
Proje Özeti
Bu proje sulu koşullarda badem için uygun anaç ve dikim mesafelerini belirlemek amacıyla
Uygulamaya konularak 2013 – 2015 yılları arasında yürütülmektedir.
Projede tohum anaçları olarak; Drake badem çeşidi yozları, Prunus webbii Spach. badem türü
ile Amygdalus orientalis Mill. tipi olan AB3 çöğürleri, klonal anaç olarak ise GN22 (şeftali x
badem melezi) kullanılmaktadır. Anaçlar üzerine yayvan gelişen Nonpareil çeşidi, dik gelişme
gösteren Ferragnes çeşidi ile yerli çeşit olan Gülcan-2 çeşitleri aşılanmıştır. Ayrıca bahçeye
tozlayıcı olarak; Nonpareil çeşidi için Sonora, Ferragnes çeşidi için ise Ferraduel çeşidi
dikilmiştir.
Deneme tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü ve her tekerrürde 4 ağaç olacak
şekilde kurulmuş olup; dikim mesafeleri 6x3 m, 6x4 m, 6x5 m, 6x6 m’dir. Projede ağaçların
gelişme, verim ve meyve özellikleri ile ilgili değerlendirmeler yapılacaktır. Deneme bahçesi
Müdürlüğümüze bağlı Dr. Ahmet Münir BİLGEN İşletmesi’nde tesis edilmiştir.
Projede 2012 yılında tüplere dikilen anaçlara Temmuz ayında aşılama işlemi yapılmıştır. Sera
ortamında vejetasyon süresince kültürel işlemler ile hastalık ve zararlılara karşı mücadele
yapılmıştır. Elde edilen fidanlar sonbaharda araziye dikilmiştir.
2014 yılında arazide gerekli kültürel işlemler yapılacaktır.
xxxix
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Proje Başlığı Antepfıstığı Tüplü Fidan Üretiminin Geliştirilmesi
Antepfıstığına Anaç Adayı Bazı Genotiplerin Doku
Kültürü ile Çoğaltılmasının Araştırılması
TAGEM
Dicle Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji
Bölümü, DİYARBAKIR, Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat
Fakültesi KAHRAMANMARAŞ, Gaziantep Ziraat Odası
Proje Yürütücüsü Oğuz GÜNDOĞDU
Uz. Kamil SARPKAYA, Kürşat Alp ASLAN, Uz. Ayşe
Yardımcı Araştırmacılar FİDANCI, Prof. Dr. Mehmet Nuri NAS, Prof. Dr. Ahmet
ONAY, Yrd. Doç.Dr. Hakan YILDIRIM
2010: 4.150 TL 2011:5.529 TL
2012:9.412 TL 2013:12.459
Proje Özeti
Ülkemizde antepfıstığı üretimi tohumla çoğaltılan çöğür ve yozlarla yapılmaktadır. Bu türlü
çöğür ve yozlarla oluşturulan bahçelerde de düzensiz gelişme görülmekte, bahçelerde yer yer
boşluklar oluşmakta buna bağlı olarak da verim kaybı meydana gelmektedir. Antepfıstığında
klonal çoğaltma ile bahçelerdeki düzensiz gelişme ve verim düşüklüğü önlenebilecektir. Bu
proje ile antepfıstığı yetiştiriciliğinde anaç adayı olan AFAE Buttum ve AFAE Melengiç
genotiplerinin in vitro teknikleriyle klonal çoğaltılması amaçlanmıştır. Proje çalışmalarına
2011 yılında başlanmıştır.
Projede 2011 yılında yapılan nodal segment çalışmalarında uygun vejetasyon dönemi ve
mikro sürgün oluşturma dozları, meristem kültürü çalışmalarında ise genç fidanlardan alınan
explantlar için uygun vejetasyon dönemi ve sterilizasyon tekniği geliştirilerek başarı
sağlanmıştır. 2012 yılında ise nodal segment çalışmalarında sürgün oluşturma ve
kardeşlendirme için DKW+BAP ortamından köklendirme için ise WPM+İBA ortamından iyi
sonuç alınmıştır. Meristem kültürü çalışmalarında ise WPM+BAP ortamında sürgün
oluşturma çalışması yapılmıştır.
2013 yılında yapılan nodal segment çalışmalarında sürgün oranı 2012 yılına göre düşük
olmuştur. Kardeşlendirme çalışmalarında Haziran döneminde yapılan çalışmalarda istenen
düzeyde başarı sağlanamamıştır. Eylül döneminde yapılan kardeşlendirme çalışmalarına
devam edilmektedir. Nodal segment çalışmalarında besi ortamında 2012 yılına göre daha
yüksek fenolik madde oluştuğu gözlemlenmiş ve vitrifikasyon sorunuyla karşılaşılmıştır.
Meristem kültürü çalışmalarında ise WPM+BAP ve modifiye MS+BAP ortamı kullanılmıştır.
Sürgünlerde yüksek oranda vitrifikasyon meydana gelmiştir. Proje çalışmaları kapsamında
2014 yılında kardeşlenme ve köklendirme çalışmalarına devam edilecektir.
xl
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Antepfıstığında Beslenme ve Sulama Uygulamalarının
Proje Başlığı
Geliştirilmesi
Antepfıstığı Bahçelerinde Yoğun Olarak Görülen Çinko ve
Fosfor Noksanlığının Giderilmesi
Proje Yürütücüsü Dr. Nevzat ASLAN
Nilgün KALKANCI, Uz. Kamil SARPKAYA,
Uz. Ajlan YILMAZ, Uz. Selim ARPACI,
Yrd. Doç. Dr. Halit Seyfettin ATLI, Prof. Dr. İlhan
DORAN
2010: 4.150 TL, 2011: 5.529 TL,
2012: 9.687 TL, 2013: 12.459 TL
Proje Özeti
Antepfıstığı yetiştirilen alanlar toprak yapısı itibari ile genel olarak yüksek kireç ve pH’ya
sahip ve killi topraklardır. Bu özellikteki topraklarda çinko ve fosfor gibi bitki besin
elementlerinin fiksasyonu ve bu besin elementlerinin eksikliği yüksek oranda olmaktadır.
Antepfıstığı bahçelerinde yoğun olarak görülen çinko ve fosfor noksanlığının giderilmesi için
2010 yılında başlanan projenin üçüncü yılı tamamlanmıştır. Proje tesadüf blokları deneme
desenine göre çinko ve fosfor noksanlığı görülen, verim çağındaki çiftçi bahçesinde
yürütülmektedir.
Projede fosforun dört dozu topraktan, çinkonun dörder dozu topraktan ve yapraktan
uygulanmıştır. Verim (kg/ağaç), meyve kalitesi (meyve iriliği, doğal çıtlama oranı, iç meyve
randımanı) ile beslemenin bitki üzerine etkileri incelenmek üzere sürgün uzunluğu, karagöz
sayısı ve yaprak alanı ölçümleri yapılmıştır. Proje sonucunda gübre doz ve uygulama
metotlarının verim ve kalite ile bitki gelişimi üzerine etkileri belirlenecektedir.
xli
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Bademde Sulama ve Bitki Besleme Sorunlarının
Proje Başlığı
Giderilmesi
Bademde Farklı Sulama ve Gübreleme Uygulamalarının
Gelişme, Verim ve Kalite Üzerindeki Etkileri
TAGEM
Erciyes Üniversitesi- Ziraat Fakültesi KAYSERİ
Proje Yürütücüsü Dr. Nevzat ASLAN
Nilgün KALKANCI, Ajlan YILMAZ,
Yrd. Doç. Dr. H. Seyfettin ATLI, Prof. Dr. Halil KIRNAK
2010: 4.150 TL, 2011: 5.529 TL, 2012: 9.687 TL,
2013: 12.459 TL
Proje Özeti
Bu proje, bölgemiz koşullarında, bademin su tüketimi, uygulanacak sulama suyu miktarı ve

gübreleme programını oluşturmak amacıyla planlanmıştır. Badem yetiştiriciliğinde sulama
ve gübrelemeye ilişkin ülkemizde çalışma yapılmadığından, yetiştiriciler açısından böyle
bir programa ihtiyaç duyulmuştur.
Araştırma, 6x4 m. aralıkla, Antepfıstığı Araştırma İstasyonu arazisinde, tesadüf bloklarında
bölünmüş parseller deneme deseninde, 3 tekerrürlü ve her tekerrürde 4 ağaç olacak şekilde
2 deneme şeklinde tesis edilmiştir. Sulama denemesi Merkez işletmede, gübreleme
denemesi Dr. Ahmet Münir BİLGEN İşletmesi’nde, 2009 yılı Kasım ayında GF- 677 anacı
üzerine aşılı Ferragnes badem çeşidi ile kurulmuş ve tozlayıcı olarak Ferraduel çeşidi
kullanılmıştır.
Sulama programını belirlemek amacıyla 3 farklı sulama aralığı (4-8-12 gün) ve 4 farklı %
nem düzeyi (100, 80, 60, 40) dikkate alınacaktır. Gübreleme denemesinde azot
uygulamaları sulama suyu ile birlikte sırasıyla 0, 8, 16 ve 24 kg/da; fosfor uygulamaları
sırasıyla 0, 6, 12 ve 18 kg/da uygulanacaktır.
Ağaçlar tam verime gelip iki yıl ön verim alındıktan sonra gübreleme ve sulama konuları
uygulanacaktır. Sulama denemesinin yapıldığı parselden bu yıl ikinci defa verim alınırken
gübreleme deneme parselinden ilk defa verim alınmıştır.
xlii
GELİŞME RAPORU
Proje No: TAGEM/IY/96/05/02/014
Antepfıstığında Farklı Terbiye Şekillerinin Ağacın
Proje Başlığı Gelişmesi, Verim ve Bazı Kalite Özelliklerine Etkilerinin
Araştırılması
Proje Yürütücüsü Sibel AKTUĞ TAHTACI
Hatice GÖZEL, Ajlan YILMAZ, Kamil SARPKAYA,
Serkan KÖSETÜRMEN
Projenin Toplam Bütçesi: 2012 :14 750 2013:12459 TL
Proje Özeti
Bu proje, 1995 yılında bölgemiz koşullarında antepfıstığı için en uygun terbiye şeklini
belirlemek amacıyla başlatılmıştır. Anaç olarak Pistacia khinjuk, çeşit olarak Siirt ve
Seleksiyon 14 çeşitleri kullanılmıştır.
Proje kapsamında bugüne kadar yürütülen çalışmalarda, terbiye sistemlerinden goble,
kapalı goble, ve modifiye lider taç şekillerinin oluşturulması için gerekli şekil budaması
yapılmıştır. 2011 yılında çalışmanın devamı açısından yeni teklif projesi sunulmuştur.
Çalışmada, verim, pomolojik değerlendirmeler, yıllık sürgün uzunluğu ölçümleri
yapılmaktadır. Antepfıstığı için yapılması gereken gerekli kültürel işlemlere devam
edilmektedir.
Çiçeklenme zamanı havanın uzun süre yağışlı gitmesinden dolayı 2013 yılında verim
alınamamış ve pomolojik değerlendirmeler yapılamamıştır. Farklı terbiye şekillerinde 2013
yılı verilerine göre yıllık sürgün uzunluğu değerlendirmesi yapılmıştır.
Çalışma sonucunda uygun terbiye şekli belirlenerek, verim ve kalitenin artırılması ile
antepfıstığı yetiştiricilerinin ekonomik düzeyine katkı sağlayacağı beklenmektedir.
xliii
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Yerli ve Yabancı Bazı Antepfıstığı Çeşitlerinde Melezleme
Proje Başlığı
Yoluyla Çeşit Islahı
Proje Yürütücüsü Mehmet UZUN
Doç. Dr. İzzet AÇAR, Yrd. Doç. Dr. H. Seyfettin ATLI,
Selim ARPACI, Hatice GÖZEL
Başlama- Bitiş Tarihleri 2010–2013
Projenin Toplam Bütçesi: 2011: 5.529 TL 2012: 9.412 TL 2013: 9.687
Proje Özeti
Bu çalışma, Antepfıstığı Araştırma İstasyonu’nda 1996 yılında başlamıştır. Projede yeni
tozlayıcı ve dişi çeşit elde etmek amacıyla yerli ve yabancı bazı antepfıstığı çeşitleri arasında
melezlemeler yapılmıştır.
Çalışmada dişi ebebeyn olarak Siirt, Ohadi, Hacışerifi, Kallaghochi ve Sel 14, erkek ebebeyn
olarak ise Uygur, Atlı ve Kaşka kullanılmıştır. Ayrıca Kerman, Ohadi, Akbari ve Kallaghochi,
şans çöğürü elde etmek üzere doğrudan tohum kullanılmıştır. Çalışmanın amacı; melezleme
yoluyla verimli, çıtlak, çıtlama aralığı geniş, sert kabuğun ayrılma direnci az, iç oranı yüksek,
düşük periyodisite gösteren ve yeşil içli bireyler elde etmektir. Ayrıca çiçek tozu miktarı ve
çimlenme gücü yüksek, uzun süre çiçek tozu verebilen, standart dişi çeşitlerle çiçeklenmesi
çakışan tozlayıcı elde etmek hedeflenmektedir.
Elde edilen 3500 adet F1 birey, 1997 ve 1998 yıllarında Antepfıstığı Araştırma İstasyonu
Merkez İşletmesine 90 x 40 cm aralıklarla dikilmiştir. Ayrıca 2005 yılında ‘Tekin x Atlı’,
‘Tekin x Kaşka’, ‘Sel 5 x Atlı’, ‘Sel 5 x Kaşka’ ve ‘Siirt x Kaşka’ melezlemesi sonucu elde
edilen tohumlardan 737 adet F1 birey üretilmiş ve bunlar da melez parseline dikilmiştir.
Şimdiye kadar fenolojik gözlemler, çiçek tozu üretimi, çiçek tozu çimlenmesi ve çiçeklenme
periyodu dikkate alınarak 5 tozlayıcı tip seçilmiştir. Ayrıca verimli, çıtlak, geniş çıtlama
aralıklı, sert kabuğun ayrılma direnci az, iç oranı yüksek, düşük periyodisite gösteren ve yeşil
içli özelliklere sahip olan 4 dişi tip seçilmiş ve bunlar Ara Sonuç Raporunda (2009 yılı)
sunulmuştur.
Her yıl ümitvar olan ve meyveye yatan bireylerin pomolojik özellikleri incelenmektedir. 2013
yılı itibariyle yapılan tartılı derecelendirme sonucunda 5 dişi birey seçilmiştir. Meyve kalitesi
uygun olmayan bireyler parselden çıkarılmakta, ümitvar olanlar ise gen parseline
aşılanmaktadır.
xliv
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Proje Başlığı Melezleme Yoluyla Şeftali Çeşit Islahı-II
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü,
YALOVA
Proje Yürütücüsü Dr. Zeynep ÖZDEMİR EROĞLU
Dr. Adnan DOĞAN, Dr. Seçil ERDOĞAN, Dr. Arzu ŞEN
Yardımcı Araştırmacılar ASLIM, Nesrin UZUNOĞULLARI, Prof.Dr. Adalet
MISIRLI
2013: 20.000 TL 2014: 10.000 TL
Projenin Toplam Bütçesi: 2015: 10.000 TL 2016: 20.000 TL
2017: 10.000 TL
Proje Özeti
2008 yılında başlanan “Melezleme Yoluyla Şeftali Çeşit Islahı” projesinin ikinci dilimi olarak
hazırlanan bu çalışmada, birinci dilimde yapılan ilk seleksiyon işleminden sonra seçilen
toplam 75 tip; ebeveynlerden 2 sanayilik (Fortuna ve Vivian) ve 2 sofralık çeşit (Elegant Lady
ve Rio Oso Gem) ile standart çeşitlerden Redhaven, GF 677 anacı üzerine 2012 yılının Eylül
ayında aşılanmıştır. Aşılı fidanların yıl boyunca bakımları yapılmış ve 4x3 m mesafelerde her
çeşit ve tipten 8’er adet olacak şekilde arazideki yerlerine dikimleri yapılacaktır. Ayrıca melez
parselinde bulunan 2009 yılı melezlemelerine ait tiplerde pomolojik incelemeler yapılmıştır.
Yapılan değerlendirmeler sonucunda 3 adet sanayilik ve 27 adet sofralık (7 nektarin ve 20
şeftali) melez tipin II. seleksiyona seçilmesine karar verilmiştir.
2014 yılı içinde kurulacak bahçenin bakım işlemleri yürütülecek ve yeni seçilen tiplerin anaç
(GF 677) üzerine aşılama işlemleri yapılacaktır.
xlv
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Melezleme ve Mutasyon Islahı Yolu ile Kendine Verimli
Proje Başlığı
ve İhracata Uygun Kiraz Çeşitlerinin Elde Edilmesi
YALOVA
Proje Yürütücüsü Dr. Mehmet BAŞ
Ayşe FİDANCI, Uz. Selma ÖZYİĞİT, Dr. Adnan
DOĞAN, Dr. Burak KUNTER, Dr. Yaprak KANTOĞLU
2011: 8.000 TL 2012: 8.000 TL
2013: 8.000 TL 2014: 8.000 TL
Proje Özeti
Bu çalışmada kaliteli kiraz çeşidimiz olan 0900 Ziraat’ın kendine verimli çeşitlerle
melezlenerek kendine verimli ve kaliteli yeni çeşitler elde edilmesi hedeflenirken, diğer
yandan yine 0900 Ziraat çeşidinde mutasyon ıslahı ile yeni verimli, kaliteli, bodurluk
özellikleri taşıyan çeşitler elde edilmesine çalışılmaktadır.
Melezleme çalışmalarının ilk aşamasında ebeveyn olarak 0900 Ziraat çeşidi ile kendine
verimli olan Stella ve Sweetheart kullanılmıştır. Yapılan melezlemelerle yaklaşık 550 adet
melez bitki elde edilmiştir. Bu tiplerin hemen hepsinden meyve elde edilerek pomolojik
gözlemleri ile yıllara göre verim kayıtları tutulmaktadır. Şu an bu melez tiplerde kalibresi 27
mm ve daha üzeri olan ve meyve ağırlıkları ortalama 9.0-14.1 gram arasında değişen ve
yapılan moleküler analiz sonucu çoğu kendine verimli olan tiplerde değerlendirmeler devam
etmektedir. Bu bitkilerden ilk aşamada seçilen yedi tip iki farklı anaç kullanılarak (kuş kirazı
çöğürü ve Gisela-6) tekerrürlü denemeye alınmıştır.
Projenin ikinci aşamasında, ilk aşamada seçilen iki kendine verimli tip (B-13 ve D-2) ile
Regina, Ferbolus Verdel ve Sweetheart ebeveynlerinden oluşturulan yeni melezleme
kombinasyonları bulunmaktadır. Daha sonra Regina ile oluşturulan kombinasyonlarda yeterli
melez birey elde edilemeyince o ana kadar elde edilen fertler değerlendirilmek kaydıyla söz
konusu kombinasyonlarda melezleme işlemi durdurulmuştur. İkinci aşama melezleme
çalışmalarından dört yılda toplam 1.754 melez birey elde edilmiştir.
Ayrıca mutasyon ıslahı ile verimli, kaliteli ve kompak çeşitler elde etmek için 0900 Ziraat
çeşidinin farklı dozlarda ışınlanan dormant tomurcukları yabani kiraz anaçlarına aşılanarak
mutant fidanlar elde edilmiştir. Elde edilen 400 civarındaki bireyden ilk aşamada 112 mutant
birey seçilmiş, yapılan tekrar seleksiyon ile bunlardan 10 adedi iki farklı anaç kullanılarak
(kuş kirazı çöğürü ve Gisela-6) tekerrürlü denemeye alınmıştır.
Performans denemesi melez ve mutant bitkilerde iki ayrı anaç (kiraz çöğürü ve Gisela 6)
üzerinde kurulmuştur. Bu yıl, geçen yıl da olduğu gibi Gisela 6 üzerindeki ağaçlardan verim
alınmış olup yıllık pomolojik değerlendirmeleri yapılmıştır. Gelecek yıl kiraz çöğürü
üzerindeki tiplerden de meyve alınması beklenmektedir.
xlvi
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Proje Başlığı Türkiye Klonal Elma ve Armut Anaçlarının Geliştirilmesi
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Ens.-
YALOVA
Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu - ERZİNCAN
Meyvecilik Araştırma İstasyonu Eğirdir-ISPARTA
Dr. M. Emin AKÇAY, Dr. Gökhan ÖZTÜRK,
Hüseyin VURGUN
Dr. Adnan DOĞAN, Selma ÖZYİĞİT, Ayşe FİDANCI,
Cemil HANTAŞ, Zühtü POLAT, Barış ALBAYRAK,
H.Murat ÜNLÜ, İsmail ESMEK, Özkan BOZBEK,
Mürüvvet PAMİR, .Doç.Dr. Rafet ASLANTAŞ, Şerif
ÖZONGUN, R.Ali EMRE, Dr. H.Cumhur SARISU Ersin
ATAY, Ö.Faruk KARAMÜRSEL,
Başlama- Bitiş Tarihleri 1.Dilim (2007-2014)
2011: 22.000 TL 2012: 12.000 TL
2013: 12.500 TL 2014: 12.500 TL
Proje Özeti
Proje, Türkiye’nin önemli meyve türlerinden elma ve armutta anaç ihtiyacını karşılamak
amacı ile başlatılmıştır. Ülkemiz ve Dünya elma, armut yetiştiriciliğine konu olabilecek
bodur-yarıbodur klonal anaç veya anaçları geliştirmek amacı ile başlatılan bu çalışma 3 farklı
lokasyonda (Yalova, Erzincan ve Eğirdir-Isparta) yürütülmektedir.
Yalova'da yürütülen çalışmalar sonucunda; Marmara bölgesi illerinde yabani türlerin
bulunduğu alanlar gezilerek amaca uygun toplamalar yapılmaya çalışılmıştır. Elma ve armut
türlerine ait olan çöğür üretim alanları (Cerrah-İnegöl/Bursa) incelenmiş ve bu alanlarda
bulunan bazı bitki örnekleri alınarak Enstitü parsellerine dikimleri gerçekleştirilmiştir.
Toplanan bu 120 tip bitkiler içerisinden amaca hizmet edebileceği düşünülen 40 Tip Elma ve
1 Tip Armut anaç aday adaylarının çelik ve saksı içersinde daldırma ile çoğaltma
denemelerine başlanmış ancak seri materyal üretime geçilememiş olup çoğaltma çalışmalarına
devam edilmiştir. Saksı içersinde bulunan tiplerden EL-5, EL-8, EL-32 ve EL-34 nolu elma
tiplerinde daldırma sonucunda çok zayıf köklenme olmuş ve dikenlilik arttığı için çalışmadan
çıkarılmış diğer saksılı bitkiler ise 2013 Aralık ayında toprağa dikilerek çoğaltma işlemlerine
burada devam edilecektir.
Isparta-Eğirdir lokasyonunda değişik bölgelerden anaçlık özelliğe sahip genotipler toplanarak
muhafaza altına alınmıştır. Bu genotipler serada odun çeliği ile köklendirilmiştir. Ayrıca 2012
ve 2013 yıllarında Göller bölgesinde yabani elma ve armut popülasyonunun olduğu bölgeler
gezilerek, genotipler tespit edilmiş ve bu genotiplerden tohum toplanmıştır. Bu tohumlar
gerekli işlemlerden geçirilerek çimlendirilmiş ve bitkiler elde edilmiştir. Elde edilen bitkiler
herhangi bir ön seleksiyona tabi tutulmadan 2013-2014 kış sezonunda 1 x 0,4 m mesafelerle
araziye dikilecektir. Arazide 2 yıl süre ile dikenlilik, kırılganlık, çoğaltılabilme, aşıya gelme
süresi, büyüme ve gelişme, erkencilik, dip sürgünü oluşturma gibi özellikleri incelenecektir.
Türkiye’nin doğasında bulunan elma – armut tür, çeşit veya tiplerinden henüz üretime
kazandırılmamış ve klonal anaçlık özelliği gösterebilenlerinin bulunarak ülke yetiştiricisinin
hizmetine sunulmasına çalışılmaktır.
xlvii
GELİŞME RAPORU
Proje Başlığı
Sonrası Teknolojiler
Vakum Altında Kalsiyum Emdirme Uygulamasının Eşme
Proje Alt Başlığı Ayva Çeşidinde Muhafaza Sürecinde Meyve Kalitesine
Etkisi
YALOVA
Proje Yürütücüsü Dr. Tuncay ACICAN
Dr. Arzu ŞEN ASLIM, Yrd.Doç.Dr. Cüneyt TUNÇKAL
Yardımcı Araştırmacılar Dr. M. Emin AKÇAY, Dr. Erdinç UYSAL, Zühtü
POLAT, Engin GÜVEN, Prof.Dr. Hakan ÖZER
2011: 10 000 TL 2012: 10 000 TL
2013: 10 000 TL
Proje Özeti
Yumuşak çekirdekliler grubunda yer alan ayvada hasat olumu, hasat sonrası fizyolojisi ve
muhafaza koşulları ile ilgili olarak yeterli sayıda çalışma yoktur. Bu gerçek; üreticileri ve ayva
muhafazası yapan kuruluşları güç durumda bırakmakta ve özellikle hasat sonrası dönemde
muhafaza sürecinde ortaya çıkan fizyolojik ve patojenik bozulmalar ile kalite kayıplarına karşı
etkin tedbirler alabilmelerini engellemektedir.
Marmara bölgesinde adi ve soğuk depolarda muhafaza edilen ayvalarda özellikle “Meyve Eti
Kahverengileşmesi” adı verilen fizyolojik bozulmanın yıllara göre değişmekle birlikte önemli
kayıplara neden olduğu bilinmektedir. Muhafaza esnasında ortaya çıkan fizyolojik kökenli bir
çok hastalığın, kalsiyum eksikliği ile ilgili olduğu bilinmektedir. Ayrıca Ca minerali meyvenin
sertliğini arttırıp, su kaybını önleyerek meyvenin soğuk depoda daha uzun süre kaliteli bir
şekilde muhafaza edilebilmesini sağlamaktadır. Kalsiyumun bitkilerce alınım hızı çok düşük
olup, bitkideki hareketi son derece yavaştır. Yapılmakta olan bu çalışmada, hasattan sonra
vakum altında zorlamalı olarak kalsiyum emdirme uygulaması yapılan meyvelerin normal
atmosferde muhafazası sürecinde söz konusu fizyolojik bozukluğun engellenmesinin yanında
su kaybı azaltılarak kalitenin de korunması amaçlanmıştır.
Bu amaç için 2011-2012 döneminde vakum altında Ca emdirme sistemi ayva meyvesi için
uygun hale getirilmiş olup, meyveye vakum altında Ca emdirme karakteristikleri
belirlenmiştir.
2012-2013 döneminde meyveye vakum altında Ca emdirme çalışmaları yapılmış ve muhafaza
sürecinde meyve kalitesine yönelik veriler alınmıştır.
2013-2014 döneminde bir önceki dönem olan 2012-2013 döneminde yapılan çalışmalar
tekrarlanılmaktadır. Çalışmalar devam etmekte olup, muhafaza sürecinde meyve kalitesine
yönelik veriler alınmaktadır.
xlviii
GELİŞME RAPORU
PROGRAM ADI : Sert çekirdekli meyveler
Proje No:
Belirlenmesi -II.
Proje Başlığı
Zeytin (Olea europaea L), Hünnap (Ziziphus jujuba
Mill.), Aronia (Aronia melanocarpa (Michx.) Ell.
YALOVA
TAGEM
Algen Bıotechnology-İSTANBUL
Proje Yürütücüsü Ayşe FİDANCI
Özlem UTKU, Dr. Suna BAŞER, Dr. Mehmet BAŞ,
Dr. Nesrin AKTEPE TANGU
Projenin Toplam Bütçesi: 2013:30.600 TL, 2014:12.100 TL, 2015:3.300 TL.

Proje Özeti
Projede ele alınan türlerden zeytinde melezleme ıslahından elde edilen 4 tipte ve aroniada iki
çeşitte kardeşlenme devam etmektedir.
Hünnapta ise 3 eksplant tipi ile kültür oluşturulmuştur. Gelişen mikro sürgünler çoğalma
ortamına aktarılmış ama kardeşlenme meydana gelmemiştir.
xlix
GELİŞME RAPORU
Yerli ve Yabancı Ticari Ceviz Çeşitlerinin Farklı
Proje Başlığı
Ekolojilerdeki Performanslarının Belirlenmesi
YALOVA,
Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu ERZİNCAN,
Antepfıstığı Araştırma İstasyonu GAZİANTEP,
Kayısı Araştırma İstasyonu MALATYA,
Meyvecilik Araştırma İstasyonu Eğirdir-ISPARTA,
Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İZMİR,
Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Araştırma İstasyonu TOKAT
Proje Yürütücüsü Dr. Yılmaz BOZ
Prof. Dr. Yaşar AKÇA, Prof. Dr. Ali ÜNAL, Prof. Dr.
Serra HEPAKSOY, Prof. Dr. Nurgül TÜREMİŞ, Doç. Dr.
Ümran ERTÜRK, Erdal ORMAN, Özlem UTKU, Salih
KESKİN, Özkan KAYA, Esra DORUKOĞLU, Dr. İ.
Kürşat ÖZYURT, Mualla AYDIN, Serhat EDİZER,
Abdullah ERDOĞAN, Yaşar ZENGİN, Burak
ASLANSOY, Sibel Aktuğ TAHTACI, Hatice GÜZEL,
Ayşegül BURGUT, Mukadder CÖMERTPAY, Fatih ŞEN,
Dr. Ertuğrul ARDA, Yılmaz SESLİ, Sinan BUTAR,
Melike ÇETİNBAŞ, Ersin ATAY
Proje Özeti
Türkiye, cevizin gen merkezleri ve anavatanları arasında yer almaktadır. İstatistiki verilere
göre dünyada önemli bir ülke olarak yer almasına rağmen üretim ve ihracatta potansiyelinin
çok gerisindedir. Ülkede mevcut üretimin iç tüketimi karşılayamaması ve dolayısıyla dış satım
yapmak yerine, son yıllarda ceviz ithal eder duruma düşülmesinin en önemli nedeni, uzun
yıllar üretimin tohumla çoğaltılmış veya kendiliğinden büyüyen mevcut ağaçlardan
karşılanmış olmasıdır. Cevizin son yıllarda popüler bir meyve türü olmasından dolayı bahçe
tesisinde artış vardır. Ancak en önemli konu bahçe tesisinin yapıldığı bölgeye uygun çeşitlerin
kullanılmasıdır. Aksi taktirde verim ve kalitede büyük sorunlar yaşanmaktadır. Bu nedenle,
çeşitlerin değişik ekolojik koşullardaki adaptasyon yetenekleri araştırılarak, bölgeye göre çeşit
seçimine gidilmelidir. Ceviz yetiştiriciliğinin geliştirilmesinde, yeni ulusal politikaların
oluşturulması Ar-Ge kuruluşlarının bölgesel ve ülkesel alanlarda çalışma yapması
gerekmektedir.
Bu projeyle fenolojik, morfolojik ve pomolojik çalışmalar yürütülecektir. Proje sonucunda 11
farklı ekolojide yerli ve yabancı çeşitlerin performansları belirlenecek; dolayısıyla ülke ceviz
yetiştiriciliğinin geliştirilmesi için bölgesel anlamda gerekli ön bilgiler elde edilecektir. Uygun
çeşitlerin seçimi ile kurulacak kapama bahçeler sayesinde standart üretim ile ihracat
imkânlarımızın önü açılacaktır. Üretimde verim ve kalitenin artmasına bağlı olarak Türkiye
ceviz yetiştiriciliğine katkı sağlanacaktır.
l
GELİŞME RAPORU
Proje Başlığı
Erzincan İlinde Bulunan Ümitvar Sofralık Geççi Zerdali
Tiplerinin Seçimi
Projeyi Yürüten Kuruluş Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu ERZİNCAN
Proje Yürütücüsü Hakan Murat ÜNLÜ
Prof. Dr. Sezai ERCİŞLİ, Kemal ÇUKADAR,
Hüseyin VURGUN, Salih KESKİN, Esra DORUKOĞLU
2014: 9480 TL, 2015: 7870 TL,
2016: 8790 TL, 2017: 2960 TL
Proje Özeti
Bu çalışma, ülkemizde önemli zerdali populasyonuna sahip Erzincan ilinde uzun yetişme
periyodunda bölge şartlarına iyi adapte olmuş, geç olgunlaşan ve sofralık değeri yüksek
ümitvar zerdali tiplerini belirlemek amacıyla planlanmıştır.
Projeye 2014 yılında yapılacak sürvey çalışmaları ile başlanılacaktır. Sürvey yapılan alanlarda
bulunan geç olgunlaşan çekirdekten yetiştirilmiş zerdali tipleri işaretlenecek ayrıca bu
alanların rakım ve yöney özellikleri de kaydedilecektir. Seleksiyon I aşamasında işaretlenecek
tiplerde verim değerleri yanında, 3 yıl boyunca meyve örnekleri alınarak meyve ağırlığı,
Ş.Ç.K.M, SÇKM/asit, meyve eti sertliği ve albeni durumlarının değerlendirilecek ve tartılı
derecelendirme sonucu üstün vasıflı tipler seçilecektir. Değerlendirmeler sonucu öne çıkan
tipler ve standart Mihralibey kayısı çeşidinden alınan aşı gözleri ile aşılama işlemleri yapılıp
her tipe ait fidanlar elde edilecektir.
li
GELİŞME RAPORU
Kayısı Çöğür Anaç Seçimi (Aşama -2) (Erzincan
Proje Başlığı
Lokasyonu)
Hatice ŞAHİNER
Özkan KAYA
Salih KESKİN, Ömer TOHMA, Esra DORUKOĞLU,
Prof. Dr. Sezai ERCİŞLİ
2012: 5.150 TL, 2013: 16.200 TL,
2014: 14.350 TL, 2015: 10.600 TL
Proje Özeti
Ülkemizde kayısı bahçeleri, çöğür anaçları üzerine aşılı fidanlarla tesis edilmekte ve üretimde
herhangi bir standart anaç tip veya çeşide ait tohumlar kullanılmamaktadır. Modern
meyvecilikte, özellikleri bilinen standart anaçların kullanılması büyük önem taşımaktadır.
Kullanılan anacın meyve verim ve kalitesi, ağaç gelişimi, değişik iklim ve toprak şartlarına
adaptasyon, hastalık ve zararlılara karşı dayanım üzerine olumlu etkisi olduğu bilinmektedir.
Bu proje ile kayısı için anaç olabileceği düşünülen, özellikleri bilinen, standart bir zerdali
tohum anacının belirlenerek, üreticinin kullanımına sunulması amaçlanmıştır. Bu amaçla,
Erzincan, Sivas, Malatya, Elazığ, Nevşehir, Kayseri illerinde yapılan seleksiyon sonucunda
Seleksiyon I aşamasını geçmiş olan 26 çöğür anaç adayının Seleksiyon II aşaması
yürütülmektedir.
Projenin 2013 yılı çalışmalarında; 2012 yılında araziye ekilmiş olan çöğürlerde aşı bölgesi
sürgün sayısı sayılarak değerlerin 6-9 arasında olduğu görülmüş, daha sonra çöğürler üzerine
12 Eylül 2013’de Hasanbey çeşidi aşılanmıştır. Bu çöğürlerin 25 gün sonra aşı tutma
oranlarına bakılmış değerlerin %76-96 arasında değiştiği tespit edilmiştir. Ayrıca denemenin
ikinci yılı için seçilen 26 tipin tohumları ile Hasanbey ve Hacıhaliloğlu çeşitlerinin tohumları
150X25 cm aralıklarla tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak 21 Kasım
2013 tarihinde araziye ekilmiştir. Ekilmiş olan bu çöğürler üzerine 2014 yılında aşılamalar
yapılacak ve 2013 yılında aşılaması tamamlanmış olan çöğürlerde değiştirilmiş tartılı
derecelendirme özelliklerine bakılacaktır.
Çalışma Erzincan ve Malatya olmak üzere iki lokasyonda yürütülmektedir.
lii
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Proje Başlığı Sakı Elmasının Klon Seleksiyonu Yoluyla Islahı II
Proje Yürütücüsü Salih KESKİN
Özkan KAYA, Hüseyin VURGUN, H. Murat ÜNLÜ,
Esra DORUKOĞLU
Proje Özeti
Sakı elmasının klon seleksiyonu yoluyla ıslahı I çalışması 1999-2001 yılları arasında
tamamlanmış ve 7 Sakı elma tipi (24-M1, 24-M6, 24-M12, 24-M31, 24-M38, 24-Ü6 ve 24-
Ü9) ümitvar olarak seçilmiştir. Seçilen bu tipler 3 elma klon anacına (M9, MM106 ve
MM111) aşılanmış ve 2003 yılında bahçe tesisi yapılarak Seleksiyon II çalışmasına
başlanmıştır.
Çalışmanın 2013 yılında; MM 106 ve MM 111 anaçları üzerine aşılı olan tiplerin verim
değerleri alınmış, fenolojik gözlemler ile teknolojik ve pomolojik ölçümler yapılmıştır. M9
anacı üzerine aşılı tiplerde ise yeterince meyve örneği alınamadığından değerlendirme
yapılamamıştır. Tiplerin verim değerlerinin MM 106 anacı üzerinde 3.872-7.101kg/da ve MM
111 anacı üzerinde 5.106-7.890 kg/da arasında olduğu belirlenmiştir. Tiplerin meyve
ağırlıklarının ise MM 106 anacı üzerinde 132,63-155,38 g ve MM 111 anacı üzerinde 110,48-
161,79 g olarak saptanmıştır.
Tiplerin akrabalık düzeylerini belirlemek amacıyla DNA izolasyonları yapılmış, tipleri
karekterize etme ve aralarındaki genetik ilişkiyi tanımlama amacıyla ISSR-PCR tekniği
kullanılmıştır çalışmalar devam etmektedir.
liii
GELİŞME RAPORU
Proje No: BBMB-10-11
Erzincan ve Gümüşhane İli Dutlarının Seleksiyon Yoluyla
Proje Başlığı
Islahı
Proje Yürütücüsü Salih KESKİN
2011:18500 TL 2012:12000 TL
2013: 13000 TL 2014:13000 TL 2015:3500 TL
Proje Özeti
Bu çalışma; Erzincan ve Gümüşhane illerinde, dut (Morus sp.) populasyonunda bulunan üstün
vasıflı tiplerin seleksiyonla ıslahı yoluyla çeşit haline getirmek amacıyla 2011 yılında
başlamıştır.
Çalışmanın 2013 yılında; Erzincan merkez, Kemah, Üzümlü ilçeleri ile belde ve köyleri
taranmış, sağlıklı, verimli ve meyve kalitesi iyi olan üstün vasıflı amaca uygun 31 tip
işaretlenmiştir. Tespit edilen 31 dut tipinin 26’sının Morus alba L.(beyez dut), 4 tipin Morus
nigra L.(kara dut) ve 1 tipin ise Morus rubra L.(mor dut), olduğu tespit edilmiş meyve
örnekleri alınarak pomolojik ölçümler ile teknolojik analizler yapılmıştır. Belirlenen tipler
değiştirilmiş tartılı derecelendirmeye tabi tutularak sofralık, kurutmalık ve pekmezlik olarak
gruplandırılmıştır.
Projede; tiplerin meyve ağırlıkları 1.08-4.09g, meyve eni 11.14-17.55 mm, meyve boyu 17.75-
31.30 mm arasında tespit edilmiş, SÇKM %15.00-40.04, meyve suyu randımanı %40.98-
85.78, kuru randıman %14.21-40.52 arasında ölçülmüş, meyve sap uzunlukları 2.55-16.07
mm, pH 3.37-6.75, toplam asitlik %g 0.03-0.07 ve toplam şeker ise 212-468 mg/l olarak tespit
edilmiştir.
Değiştirilmiş tartılı derecelendirme sonunda tipler, sofralık olarak 425-875, kurutmalık olarak
415-950 ve pekmezlik olarak ise 440-900 arasında puan almıştır.
Gümüşhane’de tespit edilen tipleri karekterize etme ve aralarındaki genetik ilişkiyi tanımlama
amacıyla ISSR-PCR tekniği kullanılmış, 82 dut genotipinde 8 ISSR primerinin tamamı
genotipler arasında polimorfizm oluşturmuştur. Ayrıca bu tiplerin makro ve mikro besin
element içerikleri de tespit edilmiştir.
Projenin Gümüşhane İli Kürtün ve Torul ilçelerinde bulunan dutların seçimi ve
karekterizasyonu kısmı GOP Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri bölümünde doktora
tezi olarak yürütülmektedir.
Çalışmalar 2011-2012 yıllarında Gümüşhane ilinde yürütülmüş; 2013-2014 yıllarında ise
Erzincan ilindeki dut populasyonunun yoğun olduğu merkez, ilçe ve köylerde
yürütülmektedir.
liv
GELİŞME RAPORU
Meyve Suyu Sanayine Uygun Zerdali (Prunus armeniaca
Proje Başlığı
L.) Tiplerinin Belirlenmesi
TAGEM
Projeyi Destekleyen Kuruluş Tunay Gıda Sanayi Tic. A.Ş
MEYED
Proje Yürütücüsü Esra DORUKOĞLU
Kemal ÇUKADAR, H.Murat ÜNLÜ, Özkan BOZBEK,
Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Muharrem GÜLERYÜZ, Doç. Dr .Rafet
ASLANTAŞ
Projenin Toplam Bütçesi: 2012; 7.500TL 2013; 8,725TL 2014;9,900 2015;4000
Proje Özeti:
Ülkemizin ekolojik şartları kayısı yetiştiriciliğine uygundur ve kayısı üretiminde ülkemiz
dünyada birinci sırayı almaktadır. Üretilen kayısının büyük bir bölümü sofralık ve kurutmalık
olarak değişirken, bir bölümü de meyve suyuna işlenmektedir. Ancak yetiştirilen kayısıların
birçoğu asitlik ve SÇKM yönünden meyve suyu sanayine uygun değildir. Bundan dolayı
meyve suyuna işlenecek hammadde temininde sıkıntı yaşanmaktadır. Bu sorunun çözümüne
katkıda bulunmak için hazırlanan projede, Erzincan ve ilçelerinde zerdalinin yoğun olarak
yetiştirildiği yörelerden meyve suyu sanayisine uygun tipler belirlenip tescil aşamasına kadar
çalışmalar yürütülecektir. Çalışmalara projede öngörüldüğü gibi 2012 yılında başlanmıştır.
Proje kapsamında 2012 yılında zerdalinin yoğun olarak bulunduğu Erzincan (merkez) ve
Üzümlü ilçesine bağlı belde ve köylerde sürveyler gerçekleştirilmiştir. Ön seleksiyon
kriterlerine göre değerlendirmeye tabi tutulan 104 tipten meyve örneği alınmıştır. 2013
yılında, 2012 yılında belirlenen genotiplerden ve 23 yeni genotipten meyve örneği alınmış
gerekli pomolojik ve teknolojik özellikleri belirlenmiştir. Ancak 2012 yıllında belirlenen bazı
tiplerde yeteri kadar meyve olmayışı ve Hürrem Palangası ve Heybeli köylerinde meydana
gelen dolu zararı ve Küçük Çakırman köyünde meydana gelen ilkbahar geç donları nedeniyle
35 genotipten meyve örneği alınamamıştır.
Proje kapsamında 2014 yılında proje kapsamında zerdalinin yoğun bulunduğu yerlerde
sürveylere ve belirlenen tiplerin değerlendirilmesine devam edilecektir.
lv
GELİŞME RAPORU
Farklı Klonal Anaçlar ve Terbiye Sistemlerinin Deveci ve
Proje Başlığı
Tosca Armut Çeşitlerinde Verim ve Kaliteye Etkileri
KAHRAMANMARAŞ
Proje Yürütücüsü Ahmet SABANCI
Hacı Osman ÖZATAR, Remzi UĞUR, Mehmet POLAT,
Özkan ALTUN, Mehmet Naim DEMİRTAŞ, Ahmet
ASLAN, Dr. Salih ATAY, Nihat ÖZKAN, Doç. Dr. Kadir
Uğurtan YILMAZ
Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2007-Aralık 2011 (Uzatma Aralık 2014)
2007: 18.100 2008: 3.100 TL
2009:18.000 TOPLAM: 39.200 TL
Proje Özeti:
Son yıllarda tüm meyve türlerinde olduğu gibi armutta da farklı çeşitlerin ve klonal anaçların
ülkemize girdiği ve bu çeşitlerle yeni ve modern armut plantasyonlarının kurulduğu
görülmektedir. Ancak; çeşit ve klonal anaçların ülkemiz şartlarında tam olarak denenemediği
ve bu konuda bilgi eksikliğinin olduğu anlaşılmaktadır.
Özellikle klonal anaçların kullanımı ve terbiye sistemlerinin uygulanmasıyla taç yüksekliği
düşürülmekte, birim alandaki bitki sayısı arttırılmakta ve birim alandan daha fazla verim ve
kaliteli meyve elde edilmesine olanak sağlamaktadır. Bu çalışma, farklı klonal anaçların (BA
29, MC, OHXF 333, Pyrusdwarf ve FOX 11 ) ve terbiye sistemlerinin(Çoklu Lider, Merkezi
Lider ve Dikey kordon) Deveci ve Tosca armut çeşitlerine uygulanabilirliğinin belirlenmesi
amacıyla planlanmış ve iki lokasyonlu K.Maraş ve Malatya istasyonlarında bahçe kurularak
uygulamaya konulmuştur.
2011 yılı itibari ile projemizin ilk 5 yılı dilimi bitmiş olup ancak projemizde ilk defa 2011
yılında pomolojik ve fenolojik veriler alınmıştır. Bu nedenle 2012 yılı grup toplantılarında 3
yıl ek süre istenmiştir. Bu yıl ki değerler proje de belirtildiği üzere veriler alınmıştır. 2014 yılı
verileri alınarak 2015 yılında sonuç raporu yayınlanacaktır.
lvi
GELİŞME RAPORU
Proje No: BBMB–10–14
Güneydoğu Anadolu Bölgesi Doğal Popülâsyonlarından
Proje Başlığı Sert Çekirdekli Meyveler için Seleksiyon Yoluyla Anaç
Geliştirilmesi
Prunus microcarpa Çöğürleri Üzerine Aşılı Bazı Kayısı
Proje Alt Başlığı Çeşitlerinde Dikim Sonrası Fidan Gelişiminin
İncelenmesi
Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma
İstasyonu KAHRAMANMARAŞ
Proje Yürütücüsü Mehmet POLAT
Prof. Dr. Mehmet Nuri NAS, Hacı Osman ÖZATAR,
Yardımcı Araştırmacılar Remzi UĞUR, Ahmet SABANCI, Özkan ALTUN,
Sinan ÇOLAK, Doç.Dr. Kadir Uğurtan YILMAZ
Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2011 – Aralık 2015
2011: 10.000 TL 2012:10.000 TL 2013:7.500 TL
2014: 7.500 TL 2015: 5.500 TL
Proje Özeti:
Bu çalışmada kayısı için halen kullanılmakta olan anaçlara alternatif bir anaç olmak üzere
Prunus microcarpa çöğürleri üzerine aşılı bazı kayısı çeşitlerinde fidan gelişme
parametrelerinin incelenmesi hedeflenmektedir. Araştırmada Prunus micorocarpa, pixy ve
zerdali anaçları üzerine asılanmış Hasan bey, Hacıhaliloğlu, Kabaaşı ve Roksana kayısı
çeşitlerine ait fidanların aşı sonrası (1.yıl) ve dikim sonrası (2. 3. 4. ve 5.yıl) performansları
incelenecektir.
lvii
GELİŞME RAPORU
Proje No: BBMB–11–4
Güneydoğu Anadolu Bölgesi Doğal Popülâsyonlarından
Proje Başlığı Sert Çekirdekli Meyveler İçin Seleksiyon Yoluyla Anaç
Geliştirilmesi
(Prunus Spinosa Klonu ve Çöğürü Üzerine Aşılı Bazı
Proje Alt Başlığı Erik Çeşitlerinin Büyüme Durumlarının Araştırılması)
Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma
İstasyonu KAHRAMANMARAŞ
Proje Yürütücüsü Remzi UĞUR
Prof.Dr. Mehmet Nuri NAS, Ahmet SABANCI, Mehmet
POLAT, Özkan ALTUN, H.Osman ÖZATAR
2012: 6500 TL 2013: 6500TL 2014:6500TL
2015:5500.TL 2016: 2200TL
Proje Özeti:
Bu proje ile Prunus Spinosa klonları ve çöğürleri üzerine aşılı bazı erik ve kayısı çeşitlerinin
büyüme durumları incelenmesi amaçlanmaktadır. Proje boyunca bitkilerde morfolojik,
fenolojik ve pomolojik değişimlerin ölçümü yapılacaktır. Bu ölçümlerin bazılarına 2013 yılı
itibariyle başlanmıştır.
2013 Mart ayında deneme saksı denemesi şeklinde tesadüf blokları deneme desenine göre
kuruldu. 2013 Kasım ayı itibariyle sürgün uzunluğu, sürgün çapı, anaç çapı, sürgün anaç
oranı, toplam göz sayısı ve sürgün birim uzunluğu başına düşen ortalama göz sayısı ölçümleri
yapıldı Yapılan ölçümler sonucunda:
Hasanbey ve Kabaaşı aşılı anaçlarda sürgün uzunluğu, anaç çapı, toplam ve ortalama göz
sayıları arasında % 5 önem düzeyinde bir farklılık ortaya çıkmamıştır. Anaç çapı ve sürgünün
anaca oranı değerlerinde spinosa çöğürü en yüksek değeri almıştır.
Black Diamond ve Friar aşılı anaçlarda sürgün uzunluğu, sürgün çapı, anaç çapı, toplam göz
sayısı değerleri arasında % 5 önem düzeyinde bir farklılık ortaya çıkmamıştır. Sürgünün anaca
oranında en yüksek değeri spinosa çöğürü, sürgün birim uzunluğu başına düşen ortalama göz
sayısı değerlerinde spinosa klonu en yüksek çıkmıştır.
Kayısı ve erik tüm çeşitlerin sürgün uzunluklarında, sürgün çaplarında, erikler daha kuvvetli
gelişme göstermiştir.
lviii
GELİŞME RAPORU
Kahramanmaraş, Osmaniye, Hatay ve Adıyaman
Proje Başlığı Bölgesinde Seleksiyon Yolu ile Karadut (Urmu Dutu)
Islahı
KAHRAMANMARAŞ
Proje Yürütücüsü Serkan ARAS
Hacı Osman ÖZATAR, Remzi UĞUR
Yardımcı Araştırmacılar Doç.Dr.Mürüvvet ILGIN
Prof.Dr. Nurgül TÜREMİŞ
2014: 20.000 TL 2015: 15.000 TL
2016: 10.000 TL
Proje Özeti
Karadut dünyada geniş bir şekilde yayılmıştır. Başta Anadolu olmak üzere Kuzey İran, Suriye,
Arabistan, Çin ve Rusya’nın güney Asya bölgeleri karadutun yetiştirildiği bölgelerdir. Avrupa,
Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya ve Hindistan’da da karadut yetiştirilmektedir.
Türkiye’de genelde dut yetiştiriciliğine özelde de karadut yetiştiriciliğine ilginin giderek
arttığı gözlemlenmektedir.
Ülkemizde geniş doğal yetiştirme alanına sahip olan ve severek tüketilen mor ve karadut
meyveleri içerdiği antosiyanin ve diğer fitokimyasallarla antikanser özelliğe sahip potansiyel
meyvelerdir.
Gen kaynakları arasında gösterilen ülkemizde, karadut üzerine yapılan çalışmalar sınırlı veya
yerel düzeyde kalmıştır. Ülkemizde meyvecilik yönünden mevcut çeşitliliğin günümüzden
geleceğe aktarılması, uygun tiplerin seçilmesi ve korunması ile mümkün olacaktır. Bu amaca
yönelik olarak, söz konusu çeşitliliğin tespiti, seçimi ve değerlendirilmesi çalışmalarında
materyal olarak kullanılabilecek olanların belirlenmesi oldukça önemli bir husustur.
Ayrıca, ülkemizde yetiştiriciliği yapılan bazı meyve türlerine ait bölgesel tip sayısının çok
fazla olması ve üretim bölgelerinde bu tiplerin üretimde ağırlık kazanması, bölgeler itibariyle
çeşit miktarını azaltmak suretiyle standart olabilecek tiplerin tespit edilmesi çalışmalarını
gerekli hale getirmektedir.
Bu çalışmanın amacı Kahramanmaraş, Hatay, Osmaniye, Adıyaman illeri ve ilçelerinde doğal
olarak bulunan karadut genotipleri arasında üstün vasıflı olanları;
-Seleksiyonla seçmek
-Seçilen tipleri fenolojik, pomolojik ve biyokimyasal metotlarla karakterize etmek ve bu
tipleri koruma altına almaktır.
lix
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Proje Başlığı Kahramanmaraş Bölgesi Ceviz Seleksiyonu II
KAHRAMANMARAŞ
Proje Yürütücüsü Hacı Osman ÖZATAR
Yardımcı Araştırmacılar Remzi UĞUR
2014: 5.000 TL 2014: 5.000 TL 2015: 5.000 TL
2016: 5.000 TL 2015: 5.000 TL
Proje Özeti:
Bu proje ile Kahramanmaraş bölgesinde seleksiyon yoluyla elde edilen 10 adet ceviz
genotipinin iki farklı lokasyonda performanslarının araştırılması amaçlanmaktadır. Çalışma
2014 yılı itibarı ile başlamıştır. Denemede kontrol ağacı olarak Maraş-18, Franquette ce
Chandler çeşitleri kullanılacaktır.
lx
GELİŞME RAPORU

Proje No: TAGEM / BBAD/ 13 / A08 / P01 / 07
Proje Başlığı Ege Bölgesi Erik Anaç Geliştirme Çalışmaları
Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İZMİR
Proje Yürütücüsü Müge ŞAHİN
Celal ŞAFAK, Dr.Erol KÜÇÜK, Dr.Mehmet TUTAR,
Deniz AKSOY, Fatih ÇAĞIR
Projenin Toplam Bütçesi: 35.000
Proje Özeti
Erik, meyve ve ağaç özellikleri açısından farklı özellikler gösteren çok sayıda türü
içermektedir. Bu türlerden ülkemizde yaygın olarak yetiştirilen türler P. cerasifera Ehrh. (Yeşil
erikler; Myrobolan erikleri), P. domestica L. (Avrupa erikleri), P salicina Lindl. (Japon
erikleri) dir. Bu proje kapsamında, sunulan 5 yıllık dilimde, anaç ıslahı çalışmaları
gerçekleştirilecektir.
Projenin anaç ıslahı kısmında ise yeşil erik türüne ait ETAE seleksiyon ıslahı çalışmasında
belirlenen “Gediz-A-13”, “Gediz-A-56”, “Gediz-A-48” ve “Gediz A 17” tohum anaçlarının
doku kültürü yöntemi ile klonal çoğaltım olanakları araştırılacaktır.
Projenin 2013 yılı çalışmalarında sürgün gelişimi ortamı olarak “Gediz-A-56” anacı için 9
farklı ortam, “Gediz-A-48” anacı için 10 farklı ortam, “Gediz-A-13” anacı için 10 farklı ortam
ve “Gediz-A-17” anacı için 7 farklı ortam belirlenmiştir. Bunun yanı sıra kardeşlenme ortamı
olarak “Gediz-A-56” anacı için 7 farklı ortam, “Gediz-A-48” anacı için 9 farklı ortam, “Gediz-
A-13” anacı için 9 farklı ortam ve “Gediz-A-17” anacı için 9 farklı ortam belirlenmiştir.
lxi
GELİŞME RAPORU

Proje No: TAGEM / BBAD/ 13 / A08 / P01 / 08.
Proje Başlığı Ege Bölgesi Erik Çeşit Geliştirme Çalışmaları
Proje Yürütücüsü Andaç ÇAVDAR
Dr.Erol KÜÇÜK, Celal ŞAFAK, Müge ŞAHİN,
Dr.Mehmet TUTAR, Deniz AKSOY, Fatih ÇAĞIR
Projenin Toplam Bütçesi: 55.000 TL
Proje Özeti
Erik, meyve ve ağaç özellikleri açısından farklı özellikler gösteren çok sayıda türü
içermektedir. Bu türlerden ülkemizde yaygın olarak yetiştirilen türler P. cerasifera Ehrh.
(Yeşil erikler; Myrobolan erikleri), P. domestica L. (Avrupa erikleri), P salicina Lindl. (Japon
erikleri) dir. Bu proje kapsamında, sunulan 5 yıllık dilimde, çeşit ve anaç ıslahı çalışmaları
Çeşit ıslahı çalışmaları kapsamında, japon erikleri türünde hasat dönemi geniş bir periyoda
yayılan, verimli ve kalitesi yüksek, depolamaya uygun çeşitler geliştirmesi amaçlanmıştır.
Islah yöntemi olarak melezleme ıslahı yöntemi kullanılacaktır. Melezlemelerde ise Ege
Tarımsal Araştırma Enstitüsü (ETAE) arazi gen bankasında bulunan “Formosa”, ”Calita”,
“Songold”, “Red Heart”, “Methley”, “Laroda”, “Nubiana”, “Elephant Heart”, “Wickson”,
“Golden King”, ”Reubennel” ve “Harry Pickstone” erik çeşitleri kullanılacaktır.
Projenin 2013 yılı çalışmalarında 9 melez kombinasyolarının melezlemeleri ve yeterli birey
(kombinasyon başına 300 birey) elde edilmesine çalışılmıştır. Elde edilen tohumlar katlamaya alınmıştır.
lxii
GELİŞME RAPORU

Proje Başlığı Tombul Fındık Klon Seleksiyonu II
TAGEM
Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi ANKARA
Çukurova Üniversitesi
Biyoteknoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi
Proje Yürütücüsü Hüseyin İrfan BALIK
Ömür DUYAR, Çiğdem KÖSE, Prof. Dr. Veli
ERDOĞAN, Prof. Dr. Salih KAFKAS
2013: 20.000 TL 2014: 10.000 TL 2015: 10.000 TL
2016: 10.000 TL 2017: 10.000 TL
Proje Özeti
Ülkemizin önemli ihraç ürünleri arasında yer alan fındık Karadeniz bölgesinde
yetiştirilmektedir. Tombul en önemli fındık çeşidimizdir. Fındık bahçeleri genellikle komşu
bahçelerden alınan köklenmiş dip sürgünleri ile tesis edildiğinden klonal olarak
çoğaltılmaktadır. Ancak binlerce yıldır yapılan yetiştiricilik esnasında meydana gelen
mutasyonlar sonucunda bazı bitkilerde/ocaklarda morfolojik, fenolojik, pomolojik, kimyasal
ve sanayilik özelliklerde değişimler olduğu, klonal farklılıkların ortaya çıktığı ve klonal
populasyonların oluştuğu belirlenmiştir.
Bu projede, Fındık Araştırma İstasyonu tarafından sonuçlandırılan ‘Giresun ve Trabzon
İllerindeki Tombul Fındık Populasyonlarından Seleksiyonla Yeni Fındık Çeşitlerinin
Geliştirilmesi’ projesi sonucunda tespit edilen 29 klonun SSR markörleri ile moleküler genetik
analizlerin yapılması ve aynı genetik yapıda olmayan genotiplerin belirlenmesi
(duplikasyonların önlenmesi), bu klonların seleksiyon-II aşaması kapsamında kontrollü verim
denemesine tabi tutularak aynı ekolojik koşullar ve kültürel uygulamalar altındaki
performanslarının belirlenmesi ve standart Tombul çeşidinden üstün olan klonların
belirlenmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca, proje sonucunda yüksek kalite ve verim özelliklerine
sahip çeşit adaylarının ileride tescil çalışmalarının yapılması ve üreticilere sunulması
hedeflenmektedir.
2013 yılında klonlardan alınan yaprak ve sürgün örnekleri moleküler genetik analizleri
yapılmak üzere Çukurova Üniversitesi Biyoteknoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi
gönderilmiş olup analizler halen devam etmektedir. Bahçe tesisi ile ilgili olarak Fındık
Araştırma İstasyonu üretim parselinden ocak sökümleri yapılmış, toprak-su koruma tedbirleri
alınarak arazi dikime hazır hale getirilmiştir.
2014 yılında, moleküler genetik analiz sonuçlarına göre farklı olduğu belirlenen klonlara ait
fidanlar tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekerrürlü ve her tekerrürde üç bitki olacak
şekilde araziye dikilecektir.
lxiii
GELİŞME RAPORU
Fındıkta Periyodisite Üzerine Meyve Yükünün ve
Proje Başlığı Giberellik Asit Uygulamalarının Etkileri (Doktora Tez
Projesi)
TAGEM
Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi KONYA
Proje Yürütücüsü Gökhan KIZILCI
Yardımcı Araştırmacılar Prof.Dr. Ahmet EŞİTKEN (Danışman)
Projenin Toplam Bütçesi: 2012: 30 000 TL 2013: 25 000 TL 2014: 20 000 TL
Proje Özeti :
Ülkemiz, fındığın hem anavatanı hem de ilk kültüre alındığı yer olup, yaklaşık 2500 yıldan
beri fındık yetiştiriciliği yapılmaktadır. Son yıllar ortalamasına göre Türkiye, dünya fındık
üretiminin yaklaşık % 75’ini, ihracatının ise % 80’ini elinde bulunduran lider bir ülkedir ve
tüm tarım ürünleri içerisinde ihracat gelirimizin yaklaşık % 15’ini tek başına fındık
oluşturmaktadır.
Fındıkta verimliliği etkileyen birçok faktör bulunmakla birlikte, birim alandan alınan ürün
miktarını sınırlandıran en önemli ve temel etkenlerden birisi de, şüphesiz periyodisitedir.
Fındıkta periyodisite şiddeti çeşitlere göre değişmektedir. En çok üretilen, kaliteli ve
uluslararası piyasada en çok tercih edilen Tombul çeşidi yüksek oranda periyodisite gösteren
bir çeşittir. Periyodisite gösteren bitkilerde yetiştirici, bozulmuş fizyolojik dengeyi kuracak
olan önlemleri almalıdır. Üreticilerin bu tedbirleri alabilmesi için periyodisitenin
mekanizmasını ve etkileyen faktörleri iyi bilmesi gerekir. Buna göre, hangi dönemde, hangi
uygulamayı ve hangi miktarda yapacağına karar verebilir. Ancak, bu zamana kadar fındıkta
ortaya çıkan periyodisite durumunun mekanizması hakkında gerek ülkemizde ve gerekse
dünyada hemen hiç çalışma yapılmamış, periyodisiteyi etkileyen faktörler konusunda da çok
az çalışma vardır. Bu çalışmayla, fındıkta meydana gelen periyodisite olayının mekanizması
ve etkileyen bünyesel faktörler ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Materyal olarak Tombul
çeşidi kullanılmaktadır. Bu amaçla 3 deneme kurulmuştur:
Deneme 1: Meyvelerin varlığının dişi çiçek kümesi (karanfil) oluşumuna etkilerinin
belirlenmesi,
Deneme 2: Dışarıdan uygulanacak GA3’nın dişi çiçek kümesi (karanfil) oluşumuna etkisinin
belirlenmesi,
Deneme 3: Dışarıdan GA3 uygulamasının erkek çiçek (püs) oluşumuna etkisinin belirlenmesi.
2013 yılında her üç denemede de uygulama yapılan parsellerde; çiçek tomurcuğunda makro ve
mikro besin element düzeyleri, toplam şeker seviyelerinin tespit edilmiş, hormon (GA3, IAA,
Sitokinin ve ABA) analizleri devam etmektedir. Ayrıca, sürgün gelişimi, dişi çiçek tomurcuğu
oluşumu, erkek çiçek tomurcuğu oluşumu izlenerek, fenolojik gözlemler yapılmış, verimler
ölçülerek, meyvelerde pomolojik ölçümler tamamlanmıştır. 2014 yılında proje sonuçları
değerlendirilerek sonuç raporu yazılacaktır.
lxiv
GELİŞME RAPORU

Proje No: BBMM-10-08
Diyarbakır Yöresinde İpekböcekçiliğinde Kullanılan
Proje Başlığı Ichinose Dut (Morus alba L.) Çeşidinin Çelikle
Çoğaltılması Üzerinde Araştırmalar
Gap Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi
DİYARBAKIR
TAGEM
Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi DİYARBAKIR
Proje Yürütücüsü Mehmet ÇİÇEK
Murat KAYA, Kenan ÇELİK, Songül ACAR,
Yardımcı Araştırmacılar Yrd. Doç. Dr. Hakan YILDIRIM, Yrd. Doç. Dr. Vedat
PİRİNÇ
2011: 12.000 TL, 2012: 10.000 TL
Projenin Toplam Bütçesi: 2013: 10.000 TL 2014: 8.000 TL
Proje Özeti
Bu çalışma ile; Diyarbakır yöresinde ipekböcekçiliğinin yaygınlaşmasını ve sürdürebilirliğini
sağlamak amacıyla üreticilerin ihtiyaç duyduğu dut fidanının kısa sürede üretim olanakları
araştırılmıştır. Ichinose dut çeşidinden alınan farklı boylardaki (10, 15, 25cm) çeliklerde
köklenmeyi teşvik edici hormon olarak IBA’nın 9 farklı dozu (0, 500, 1000 1500, 2000, 2500,
3000, 3500 ve 4000 ppm) ve 12 farklı uygulama zamanının (10.11.2012 tarihinden itibaren
10’ar gün arayla) Çelikler doğrudan açık arazide köklendirilmeye alınmıştır. 01.06.2013
tarihinden itibaren sökülen çeliklerin verileri alınmıştır. Veriler Jump paket programı
kullanılarak istatistiki analizleri yapılmıştır.
lxv
GELİŞME RAPORU

Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Kiraz
Proje Başlığı
Yetiştiriciliğinin Yaygınlaştırılması
Yerli ve Yabancı Bazı Kiraz Çeşitlerinin Doğu Akdeniz ve
Proje Alt Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgelerine Uyumlarının
Belirlenmesi
DİYARBAKIR
TAGEM
Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi DİYARBAKIR
Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi ADANA
Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi ŞANLIURFA
Proje Yürütücüsü Kenan ÇELİK
Prof. Dr. Ali KÜDEN, Prof. Dr. İbrahim BOLAT,
Prof. Dr. Mehmet Nuri NAS, Prof. Dr. Ahmet
Yardımcı Araştırmacılar KAZANKAYA, Yrd.Doç.Dr. Hakan YILDIRIM, Mehmet
ÇİÇEK, Murat KAYA, Songül ACAR, Tarkan AYAZ,
Şahimerdan TÜRKÖLMEZ,
2013:10.000 TL
Toplam: 84.000 TL
Proje Özeti
Bu proje ile ülkemizin Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yetiştirilebilir
erkenci, orta erkenci, geçci, yüksek verimli, ekolojiye adapte olmuş kiraz çeşitleri tespit edilip
üreticilere çeşit tavsiyesinde bulunulabilecektir. Böylece uygun çeşitler kullanılarak birim
alandan daha yüksek ve kaliteli ürün alınacak ülke kaynakları israf edilmemiş olacaktır.
Diyarbakır, Şanlıurfa, Adana ve Mardin illerinde yürütülen bu çalışmada Ma x Ma 60 anacı
üzerine aşılanmış yerli ve yabancı 17 kiraz çeşidinin (Sweet Heart, Star, Celeste, Noirde
Meched, Starks Gold, Stella, Summit, Newmoon, Sunburst, Lapins, Kordia, Bernard,
Cristalina, 0900 Ziraat, Big Lory, Early Burlat, Regina) sulu koşullarda; ağaç gelişimi, verim,
fenolojik ve pomolojik özellikleri belirlenmektedir.
Proje kapsamında Diyarbakır lokasyonu 2013 yılı mart ayında kurulmuş, diğer lokasyonlar
2014 yılında kurulacaktır. Deneme bahçesi tesadüf blokları deneme desenine göre her blokta
3 ağaç ve 3 tekerrürlü olarak 5 x5 m. mesafelerle tesis edilmiştir. Bahçenin yıllık bakım işleri
sulama, toprak işleme, yabancı ot kontrolü, hastalık ve zararlılarla mücadele işlemleri
yapılmıştır
lxvi
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Proje Başlığı Türkiye Badem Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi Projesi
Diyarbakır Yöresi Bademlerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı
Projesi
DİYARBAKIR
TAGEM
Projeyi Destekleyen Kuruluş Antepfıstığı Araştırma İstasyonu GAZİANTEP
Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi VAN
Proje Yürütücüsü Songül ACAR
Prof. Dr. Ahmet KAZANKAYA, Murat KAYA,
Kenan ÇELİK, Mehmet ÇİÇEK
Başlama Tarihi: 01.01.2012
Başlama- Bitiş Tarihleri Bitiş Tarihi : 31.12.2016
2013 : 5600 TL
Toplam: 30.200 TL
Proje Özeti
2012-2016 yılları arasında yürütülmekte olan bu proje ile Diyarbakır İli, İlçe ve köylerinde
doğal olarak yayılmış olan badem popülasyonu içerisinden, özellikle geç çiçeklenme,
verimlilik, meyve kalite özellikleri bakımından üstün genotiplerin belirlenmesi
amaçlanmaktadır.
Proje kapsamında 2012 yılı içerisinde 300 adet genotip incelemeye alınmış, yapılan fiziksel
analizlere göre; toplam 114 adet genotip 2013 yılında yeniden
değerlendirilmek üzere seçilmiştir.
Seçilen 114 adet genotipin 2013 yılı ilkbahar çiçeklenme döneminde fenolojik gözlemleri
alınarak hasat zamanı her genotipten alınan meyve örneklerinde gerekli fiziksel analizler
yapılmıştır. Yapılan analiz sonuçlarına göre genotiplerin çiçeklenme ve kalite durumuna
göre ayrı ayrı tartılı derecelendirme puanları hesaplanmıştır. Buna göre hem çiçeklenme
hem de kalite durumuna göre tartılı derecelendirme puanları bakımından en yüksek puan
alan ilk 15 genotip arasından her iki grupta yer alan 13 adet genotip ümitvar olarak
seçilmiştir.
lxvii
GELİŞME RAPORU
AFA ADI :Sert Kabuklu Meyveler
Proje No:
Bazı Yabancı Badem Çeşitleri İle Yerli Badem Tiplerinin
Proje Başlığı Diyarbakır ilindeki Gelişme, Verim, Fenolojik ve
Pomolojik Özelliklerinin Belirlenmesi
DİYARBAKIR
Proje Yürütücüsü Kenan ÇELİK
Murat KAYA, Mehmet ÇİÇEK, Songül ACAR, Doç.
Dr.İzzet AÇAR ,Yrd. Doç. Dr. Hakan YILDIRIM, Yrd.
Doç. Dr. Halit Seyfettin ATLI, Yunus BAYRAM, Kudret
BEREKATOĞLU, M.Şerif YASAK
Proje Özeti
Diyarbakır ekolojisine uygun yeni badem çeşitlerinin belirlenmesi amacı ile 2011 – 2015
yılları arasında yürütülen bu çalışmada GF-677 Klonal anacı ve Garrigues çöğür anacı üzerine
aşılanmış yerli ve yabancı 18 badem çeşidinin sulu koşullarda; ağaç gelişimi, verim, fenolojik
ve pomolojik özellikleri belirlenmektedir.
Yabancı badem çeşitlerinden; Ferragnes, Ferraduel , Glorieta, X (Felisia), Süper Nova, Ayles,
Guara, False Barese, Lauranne, Ne Plus Ultra, Ferrastar, Moncayo, Marta ve Bertina, yerli
badem tiplerinden Tip-1, Tip-3, Tip-4 ve A5-1 in gelişme verim ve meyve özellikleri
araştırılmaktadır
2013 Yılında bahçelerin yıllık bakım işleri şekil budaması, sulama, gübreleme, toprak işleme,
yabancı ot kontrolü, hastalık ve zararlılarla mücadele işlemleri yapılmıştır.
lxviii
GELİŞME RAPORU
PROGRAM ADI : Sert Çekirdekli Meyveler/ Yumuşak Çekirdekli Meyveler
Proje No:
Kiraz, Elma ve Şeftali Ağaçlarına Şekil Vermede ve
Proje Başlığı Ağaçların Erken Meyveye Yatmasında Göz Yönetimi
Tekniğinin Araştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü-SAMSUN
TAGEM
OMÜ, Çarşamba Ziraat Odası
Proje Yürütücüsü İdris MACİT
Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Hüsnü DEMİRSOY (Danışman)
2011: 17200 TL 2012: 18300 TL
2013: 18500 TL 2014: 16000 TL
Proje Özeti
Çalışma Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (KTAE) ve Çukurova Üniversitesi Pozantı
Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezi deneme alanında yürütülmektedir. Araştırmanın
KTAE lokasyonundaki kiraz bölümü doktora çalışması olarak planlanmıştır. Bu bölümde
MAXMA60 anaçlı 0900 Ziraat ve Sweet Heart; Gisela 6 anaçlı Regina; Gisela 5 anaçlı 0900
Ziraat çeşitleri kullanılarak Vogel Merkezi Lider (Vogel central leader) sistemi ile Göz
Yönetimi tekniği ile oluşturulan Merkezi Lider sistemi karşılaştırılmaktadır. Ç.Ü., Pozantı
lokasyonunda ise kiraz için MAXMA60 anaçlı 0900 Ziraat ve Sweet Heart, Gisela 6 anaçlı
0900 Ziraat ve Regina çeşitleri kullanılarak Vogel Merkezi Lider ile Göz Yönetimi tekniği ile
oluşturulan Merkezi Lider karşılaştırılmaktadır.
Her iki lokasyonda da Elma için M9 anacı ile Amasya Elması ve Granny Smith çeşitleri
kullanılıp Düşey Eksen (Vertical Axis) sistemi ile Göz Yönetimi tekniği ile oluşturulan
Merkezi Lider sistemi, Şeftalide ise şeftali çöğür anacı ile Red Haven ve Elegant Lady
çeşitleri kullanılarak Goble ile Göz Yönetimi tekniği ile oluşturulan Merkezi Lider
karşılaştırılmaktadır.
Bu dönemde ağaçlara şekil verme işlemleri vegetatif gözler kabardığında başlayıp, ağustos ayı
sonuna kadar devam etmiştir. Ayrıca kombinasyonların fenolojik gözlemleri (vegetatif göz
patlama, çiçeklenme ve hasat tarihleri) alınmış, ağaçlara ait bazı morfolojik özellikler
belirlenmiştir.
lxix
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Karadeniz Bölgesinden Selekte Edilen Anaç Adayı Kiraz,
Proje Başlığı Vişne ve Mahlep Tiplerinin Vegetatif Çoğaltma ve Kiraz
Çeşitleriyle Uyuşma Durumlarının Araştırılması
Proje Yürütücüsü Erol AYDIN
Yardımcı Araştırmacılar Ercan ER, İsmail VAROL
2011:30700 TL 2012: 12100 TL 2 013: 11450 TL
2014: 10300 TL 2015: 9900 TL
Proje Özeti
Araştırmada kiraz genotiplerinden 08 K 056, 52 K 063, 55 K 104; vişne genotiplerinden 55 V
004, 28 V 001, 28 V 003 ve 55 M 005, 28 M 005, 52 M 003 mahlep genotipleri ile Gisela 5,
Gisela 6 ve SL 64 anaçları doku kültürü ile çoğaltılarak köklenme oranları belirlenecektir.
Başlangıç ortamı olarak MS temel besin ortamı kullanılmıştır. Çoğaltma aşamasında ise,
Murashige ve Skoog (MS), Quoirin ve Lepoivre (QL) ve Woody Plant Medium (WPM) besi
ortamları kullanılmıştır. Köklendirme ortamı olarak MS kök ortamı seçilmiştir.
Seçilen genotip ve çeşitlerin in vitro çoğaltımı için örnek alımına Haziran ayının ilk haftasında
başlanmıştır. Her genotipten toplamda 30 eksplant (3 tekerrür ve her tekerrürde 10 eksplant)
olacak şekilde eksplantlar hazırlanarak başlangıç ortamına dikimi gerçekleştirilmiştir.
sürgünlerin yaklaşık 1cm büyüklükteki yan ve tepe tomurcukları eksplant olarak
kullanılmıştır.
Haziran ayında çeşit ve genotiplerden alınan eksplantlarda temiz eksplant oranı en yüksek
iken (% 93.33 08 K 056), Ağustos ayında alınan eksplantlarda ise temiz eksplant oranı en
düşüktür(% 43.33 28 M 005). Farklı çoğaltma ortamlarının sürgün verme katsayısı üzerine
etkisinde ise Gisela 6 anacı MS ortamında 1.67 ile sürgün verme katsayısı en yüksek iken, 28
V 003 genotipi QL ortamında 0.38 ile en düşük sürgün verme katsayısına sahiptir.
Gisela 5 ve SL 64 çeşitlerinde 4 alt kültür aşamasında enfeksiyon görülmüş sağlıklı eksplant
kalmamıştır. 28 V 003, 55 M 005, 28 M 005 ve 55 V 004 genotiplerinde enfeksiyon ve
vitrifikasyon (camsılaşma) görülümüş olup, vitrifiye eksplantlar köklendirme ortamına
aktarılamamıştır.
Genotiplerde enfeksiyon ve vitrifikasyon görülmüş olduğundan Kasım ayında yan ve tepe
tomurcuklarından (durgun) eksplantlar alınarak tekrar ekim yapılmıştır.
lxx
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Bazı Şeftali ve Nektarin Çeşitlerinin Samsun ve Tokat’ ta
Verimlilik ve Kalite ile Soğukta Muhafaza
Proje Başlığı
Performanslarının Araştırılması, Biyolojisi ve Mücadele
Metotlarının Belirlenmesi
TAGEM
DİMES Gıda Sanayii ve Tic. A.Ş., TOKAT
Proje Yürütücüsü Ercan ER
Erol AYDIN, Prof.Dr. Resul GERÇEKCİOĞLU,
Şenay MURAT DOĞRU
Başlama- Bitiş Tarihleri 2008-2012 (2013 yılına uzatıldı)
2008: 10.650 TL. 2009: 1.625 TL 2010: 2.225 TL
2011:2.600 TL 2012: 3.025 TL, 2013 : Uzatma
Proje Özeti
2012 yılında alınan karar gereğince Tokat lokasyonunun 2012 yılı itibariyle
sonuçlandırılmasına, Samsun lokasyonunun 1 yıl daha uzatılarak, çöğür anaçlı şeftali ve
nektarin çeşitlerinde çalışılmasına karar verilmiştir. Bu nedenle 2013 yılında Samsun
lokasyonunda altı nektarin, yedi şeftali ve üç sanayilik şeftalide gözlemler ve muhafaza
çalışmaları yapılmıştır.
Şeftali ve nektarin çeşitlerinde vegetasyon dönem tomurcukların kabarmasıyla birlikte kayıt
altına alınmaya başlanmıştır. Şeftali çeşitlerinde tomurcukların kabarması 08 Mart’ta Elegant
Lady ile başlamış, ilk çiçekler 08 Mart'ta Elegant Lady çeşidinde görülmüş, çiçeklenme 12
Nisan'da redhaven çeşidi ile son bulmuştur. Hasatlar 11 Haziranda Mycrest ile başlamış 04
Eylül'de Fairtıme ile sona ermiştir. Nektarin çeşitlerinde ise tomurcukların kabarması 06
Mart’ta Armking çeşidinde belirlenirken ilk çiçekler 10 Martta Armking çeşidinde görülmüş
çiçeklenme 06 Nisanda Crimson Gold çeşidi ile son bulmuştur. Hasatlar 21 Haziran'da
Armking ile başlamış 26 Ağustosta Fairlıne ile sona ermiştir. Şeftalide en yüksek verim Early
Red çeşidinden, Nektarin de Stark Red Gold çeşidinden elde edilmiştir.
Erkenci, Ortancı ve geçci olmak üzere şeftali ve nektarinlere ait üçer çeşitte muhafaza
çalışmaları yapılmıştır. Yapılan muhafaza çalışmalarında zaman ilerledikçe ağırlık kaybı
olduğu tespit edilmiştir. Muhafaza çalışması sonucunda Asitlilik düşerken, sçkm ve PH
değerlerinde genel olarak artış gözlenmiştir. 28. gün sonunda ağırlık kaybını en az etkileyen
uygulamanın polietilen uygulamasının olduğu tespit edilmiştir.
lxxi
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Proje Başlığı Karadeniz Bölgesi Dut (Morus spp) Seleksiyonu -I
Proje Yürütücüsü Erol AYDIN
Dr Nilüfer AKSU USLU, Ercan ER, Öğr. Gör. Ali
TURAN
2014: 10000 TL 2015: 10000 TL 2016: 10000 TL
2017: 10000 TL 2018: 10000 TL
Proje Özeti
Dut, iklim ve toprak isteklerinin çok seçici olmamasından dolayı ülkemizin hemen hemen her
yerinde yetiştirilebilmektedir. Karadeniz Bölgesi’nde, bölgeye uyum göstermiş yerel dut
tipleri ile kurulmuş kapama bahçe sayısı mevcut değildir. Ayrıca sertifikalı dut fidanı olmadığı
için rastgele tiplerin dikilmesi ile yetiştiricilik yapıldığından dolayı dut üretiminde herhangi
bir standardizasyon bulunmamaktadır. Bu nedenle bölgede var olan dut tiplerinin belirlenerek
bu tiplerin morfolojik özelliklerinin ortaya çıkarılıp verim, kalite özellikleri yönünden
incelenmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla çalışmamızın birinci adımında (Seleksiyon I) bölgede
var olan farklı dut tipleri belirlenerek amaca uygun (sofralık, pekmezlık, kurutmalık ve meyve
suyu) olanlar seçilecektir.
Çalışmamızın ilk aşaması olan “Seleksiyon I” kısmında ilk iki yıl Artvin ve Giresun illeri
sonraki iki yılda ise Ordu ve Samsun ileri gezilerek var olan dut tiplerinin belirlenmesi esas
alınmıştır. Bu sebeple 2014 yılında başlayacak olan projede, 2013 yılı Haziran-Temmuz
döneminde Samsun ve Artvin illerinde ön seleksiyon çalışması yapılmıştır. Samsun ili Merkez
ve Tekkeköy ilçesi ile Artvin ili Yusufeli ve Ardanuç ilçelerinde birlikte belirlenen ilçelerde
10 tip dut; meyve iriliği, verimlilik, meyve eti rengi, meyve suyu randımanı, tat ve aroma
özelliklerine göre belirlenmiştir.
lxxii
GELİŞME RAPORU

Proje No:
Hacıhaliloğlu ve Kabaaşı Kayısı Çeşitlerinde Klonal Anaç
Proje Başlığı
Kullanım İmkânlarının Araştırılması (Deneme-II)
Projeyi Yürüten Kuruluş Kayısı Araştırma Enstitüsü MALATYA
Proje Yürütücüsü Sezai ŞAHİN
Abdullah ERDOĞAN, Talip YİĞİT, Bülent ÖZTÜRK,
Hatice ŞAHİNER, Doç.Dr. Kadir Uğurtan YILMAZ
Proje Özeti
Ülkemizin en önemli kurutmalık kayısı çeşidi olan Hacıhaliloğlu ile kurutmalık olarak
değerlendirilen ikincil önemdeki Kabaaşı kayısı çeşidinin ağaçları oldukça kuvvetli
gelişmekte, Malatya ve yöresinde 10 x 10 m, bazı alanlarda 12 x 12 m mesafelerle dikimleri
yapılmaktadır. Hasat, budama, ilaçlama gibi kültürel uygulamaların yapılmasında zorluklar
yaşanması ve özellikle hasat sırasındaki kalite kayıplarının yüksek orandaki varlığı, birim
alanda düşük verim alınması bu projenin hayata geçirilmesinde önemli rol oynamıştır
Bu kapsamda Enstitü bahçesinde projenin 1. aşamasında denenen Hacıhaliloğlu ve Kabaaşı
kayısı çeşitlerinin üzerine aşılanan ve aşı uyuşmazlığı göstermeyen Tokaloğlu (Erzincan)
tohum anacı ile klonal anaçlardan (Pixy, Myrobalan GF-31, Myrobalan 29 C, Marianna 2624,
Kayısı Eriği) olmak üzere toplam 6 anaçla elde edilen bitkiler, 5 x 3 m mesafelerle dikilmiş.
Proje kapsamında ağaç gelişimi ve habitüsü, fenolojik gözlemler, pomolojik analizler ve verim
değerleri alınarak Hacıhaliloğlu ve Kabaaşı Kayısı çeşitleri için klonal anaçların meyve verim
ve kalitesi üzerine etkileri ölçülmüştür.
Denemeye alınan çeşitlerde bugüne kadar kültürel uygulamalar ve bakım işlemleri 2014 yılı
için devam edecektir.
lxxiii
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Proje Başlığı Kayısı Bahçesi Yönetim Teknikleri
Kayısı Yetiştiriciliğinde Uygun Toprak İşleme
Sistemlerinin Belirlenmesi
Proje Yürütücüsü Sezai ŞAHİN
Dr. Salih ATAY, Kadir ÖTÜRK, Talip YİĞİT, Sinan
Yardımcı Araştırmacılar ÇOLAK, Ahmet ASLAN, Prof. Dr. İbrahim GEZER
,Doç.Dr Tayfun KOYUNCU
2010: 24.385 TL, 2011: 6.600 TL, 2012 6.600 TL,
Projenin Toplam Bütçesi: 2013 : 6.600 TL , 2014 : 6.600 TL
Proje Özeti
Proje; Malatya Meyvecilik Araştırma Enstitüsü deneme alanında 10x10 m dikim desenine
göre kurulmuş olan 14 yaşındaki Hacıhaliloğlu kayısı bahçesinde yürütülmektedir.
Proje başlangıcında öncelikle, projenin yürütüleceği bahçede mevcut yabancı otların çeşidi ve
yoğunluğu belirlenmiştir. Bu tespit sonrası yabancı otlarla mücadele için uygun herbisitler
seçilmiştir.
Projede verim, kalite ve gider parametrelerinin birincil değerlendirme kriteri olduğu toprak
işleme sistemleri karşılaştırılmıştır. Bu sistemler;
1. Kontrol: Bölgemizdeki klasik uygulamalarda olduğu gibi toprak tamamen hem
sonbaharda hem de ilkbaharda pulluk, diskaro, çizel vb. aletlerle işlenmiştir.
2. Azaltılmış toprak işleme
a) Yalnızca ilkbahar (Küçük meyve dönemi sonu Nisan sonu mayıs başı) dönemi
b) İlkbahar + Sonbahar dönemleri
3. Toprak işlemesiz sistem
4. Toprak işlemesiz sistem-Malçlama
a) Ağaç talaşı kullanımı ( Bitki taç izdüşümündeki toprak yüzeyi ağaç talaşı ile
kapatılacak)
b) Bitki sap-saman kullanımı (Bitki taç izdüşümündeki toprak yüzeyi sap - saman ile
kapatılacak)
Proje süresince gerçekleştirilen ölçüm ve analizler; verim, gider, gelir, toprak analizleri, bitki
hastalık ve zararlı gelişimi ve bitki su tüketimi parametreleri her toprak işleme sistemi için
ayrı ayrı değerlendirilerek, proje bitiminde bölge kayısı üreticilerine uygun bir toprak işleme
sistemi tavsiye edilecektir.
lxxiv
GELİŞME RAPORU

Proje No:
Proje Başlığı Malatya Dalbastı Kirazında Klon Seleksiyonu (Aşama 1)
TAGEM
Erciyes Üniversitesi, Seyrani Ziraat Fakültesi KAYSERİ
Proje Yürütücüsü Erdoğan ÇÖÇEN
Murat PALA, Remzi KOKARGÜL, Abdullah
Yardımcı Araştırmacılar ERDOĞAN, Sezai ŞAHİN, Doç. Dr. K.Uğurtan YILMAZ,
Prof. Dr. Salih KAFKAS
2013: 5.000 TL, 2014: 5.000 TL, 2015: 5.000 TL,
2016: 5.000 TL, 2017: 5.000 TL
Proje Özeti
Bu çalışma Malatya İli Yeşilyurt ilçesi ve yöresinde yoğun olarak yetiştirilen dalbastı
kirazında klon seleksiyonu yapmak üzere planlanmıştır.
Projenin Amacı; Malatya’da kiraz yetiştirilen alanlarda bölge şartlarına iyi adapte olmuş
dalbastı kirazında klon seleksiyonu ile kaliteli tipleri belirleyerek üretime kazandırmaktır.
Seleksiyonun birinci aşamasında ağaçlar 3 yıl süreyle gözlemlenecek ve seleksiyon sonucunda
ümitvar olabilecek tipler belirlenecektir.
Bu güne kadar yapılan çalışmalarda yaklaşık 1000 adet kiraz ağacı incelenmiş ve seleksiyon
kriterlerine uygun 28 tipten meyve örnekleri alınarak pomolojik analizler (fiziksel ve
kimyasal) yapılmıştır. 2014 yılında belirlenen tiplerde pomolojik analizler yapılacak ve
değiştirilmiş tartılı derecelendirme metoduyla ümitvar olabilecek tipler belirlenecektir.
lxxv
GELİŞME RAPORU

Proje No:
Malatya Yöresi Yerel Armut Çeşitlerinin Seleksiyon
Proje Başlığı
Yoluyla Islahı-I
TAGEM
Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, ERZURUM
Proje Yürütücüsü Yusuf BAYINDIR
Erdoğan ÇÖÇEN, Tahir MACİT, Nedim GÜLTEKİN,
Yardımcı Araştırmacılar Ebru TOPRAK, Ahmet ASLAN, Doç. Dr. Rafet
ASLANTAŞ
Projenin Toplam Bütçesi: 2014: 8.000 TL, 2015: 8.000 TL, 2016: 8.000 TL,
Proje Özeti
Ülkemiz dünya armut üretiminde önemli bir paya sahiptir. Türkiye, 2010 yılı istatistiklerine
göre 380.003 ton ile dünyada armut üretiminde yedinci sırada yer almaktadır. Çok farklı
ekolojik koşullara sahip ülkemizde her yöreye uygun yerli ve yabancı yüzlerce armut çeşidi
yetiştirilmektedir. Malatya yöresinde de yöre iklimine iyi adapte olmuş ve uzun zamandan beri
yetiştiriciliği yapılan çok sayıda mahalli armut çeşitleri bulunmaktadır. Ancak son yıllarda bu
mahalli çeşitler gerek hastalık - zararlılar ve gerekse yetersiz bakım koşulları nedeniyle hızla
kaybolmaktadır. Bu genetik kaynaklar içerisinde üstün özellikli olan yerel çeşitlerin
kaybolmasının önlenmesi ve üretime kazandırılması amacıyla planlanan bu çalışmada
belirlenecek mahalli çeşitler muhafaza altına alınacak ve seleksiyon kriterlerine göre üstün
özellikte olanların üretime kazandırılmasına çalışılacaktır. Çalışma sonunda Seleksiyon-1
aşaması tamamlanmış olacaktır.
2013 yılında ön çalışma olarak İl-İlçe Tarım Müdürlükleri ile görüşülmüş, tarama alanları
belirlenmiştir. Bazı ilçelerde alan taraması yapılarak amaca uygun 19 tip takip edilmek üzere
kayıt altına alınmıştır. Ön çalışma olarak pomolojik analizleri (fiziksel ve kimyasal) yapılmış
ve seleksiyon gözlem formları doldurulmuştur. 2014 yılında alan taramasına devam edilecek
ve belirlenen tiplerde pomolojik analizler yapılacaktır.
lxxvi
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Proje Başlığı
Malatya Yöresinde Yetiştirilen ‘‘Karamehmet” ve
“Arapkızı’’ Elma Çeşitlerinde Klon Seleksiyonu I
TAGEM
Projeyi Destekleyen Kuruluş İnönü Üniversitesi Ziraat Fakültesi
MALATYA
Proje Yürütücüsü Tahir MACİT
Erdoğan ÇÖÇEN, Cemil ERNİM, Murat PALA, Yılmaz
Yardımcı Araştırmacılar UĞUR, Remzi KOKARGÜL, Yrd.Doç.Dr. Tuncay KAN
Prof. Dr. Lütfi PIRLAK
2013: 8.000TL, 2014: 9.000TL, 2015: 9.000TL,
2016: 5.000 TL, 2017: 4.000TL Toplam:35.000 TL
Proje Özeti
Bu proje ile Malatya yöresinde yetiştiriciliği yapılan Karamehmet ve Arapkızı elma
çeşitlerinde yapılması planlanan klon seleksiyonuyla kaliteli bireylerin belirlenerek ekonomik
üretime kazandırılması, bu genetik kaynakların kaybolmasının önlenmesi ve ümitvar tipler
için uygun klon anaçlarının belirlenmesi amaçlanmaktadır.
Çalışma sonucunda üstün özellikte olan tipler ve bu tiplere uygun klon anaçları belirlenerek
daha verimli ve sağlıklı bahçelerin tesisi için tavsiyede bulunulacaktır. Seleksiyonun birinci
aşamasında ağaçlar 3 yıl süreyle gözlenecek ve seleksiyon sonucunda ümitvar olabilecek tipler
belirlenecektir.
2013 yılında gerçekleştirilen arazi çalışmalarında, Karamehmet elmasında 10 farklı tip ve
Arapkızı elmasında ise 8 farklı tip belirlenmiş, bu tiplere ait gözlem formları doldurularak
ağaçlar işaretlenmiştir. Bu tiplerden alınan meyve örneklerinde pomolojik veriler (fiziksel ve
kimyasal analizleri) kayıt altına alınmıştır.
2014 yılında yapılacak arazi çalışmalarıyla farklı tipler belirlenerek işaretlenecek ve 2013
yılında belirlenen ve bu yıl belirlenecek olan tiplere ait meyve örneklerinde pomolojik ve
kimyasal analizler yapılacaktır.
lxxvii
GELİŞME RAPORU

Proje No:
Yabani Vişne (Prunus cerasus L.) Anacı Seleksiyonu ve

Proje Başlığı
Çoğaltılabilme İmkânlarının Araştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş Meyvecilik Araştırma İstasyonu EĞİRDİR ISPARTA
Proje Yürütücüsü Dr. Hasan Cumhur SARISU
Ömer Faruk KARAMÜRSEL, Fatma Pınar ÖZTÜRK,
Yardımcı Araştırmacılar İsmail DEMİRTAŞ, İbrahim GÜR, Hakkı KOÇAL,
Mehmet AKSU, Dr. Zehra BABALIK, Şafak SEKMEN
Projenin Toplam Bütçesi: 43000 TL
Proje Özeti
Türkiye’de kiraz ve vişne yetiştiriciliği yaygın olarak yapılmaktadır. Yetiştiricilikte genel
olarak kuş kirazı ve idris anaçları kullanılmaktadır. Bu anaçların taban arazilerde kullanımları
bazı sorunlara neden olmaktadır. Bu durum değişik toprak ve iklim özelliklerine uyum
gösteren vişne çöğür ve klonlarının da kiraz ve vişne yetiştiriciliğinde kullanılması gerekliliği
ortaya çıkarmıştır.
Bu amaçla, 2002 yılından başlayarak bazı bölgelerdeki yabani vişne popülasyonlarından
fenotipik farklılık gösteren 38 yabani vişne tipi anaçlık özellikleri yönüyle seçilmiştir. Tipler
üzerinde yeşil çelik ve doku kültürü ile çoğaltma çalışmalarına devam edilmektedir. 2013 yılı
içerisinde 8 tiple doku kültürü ile çoğaltma gerçekleştirilmiş olup bu tipler üzerinde 2014 yılı
içerisinde aşılama yapılarak anatomik incelemeler yapılacaktır.
lxxviii
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Proje Başlığı
Geliştirilmesi
Farklı Dikim Sıklığı ve Terbiye Sistemlerinin Şeftalide
Verim ve Kalite Üzerine Etkileri
Proje Yürütücüsü Dr. Melike ÇETİNBAŞ
Sinan BUTAR, İbrahim GÜR, Dr.Adem ATASAY,
Yardımcı Araştırmacılar Cemile Ebru ONURSAL, Mesut ALTINDAL, Meltem
EMRE
Proje Özeti
Bölgemizde hatta ülkemizin genelinde şeftali ağaçları halen goble şekline göre terbiye
edilmekte ve bahçeler klasik yöntemlere göre kurulmaktadır. Artık günümüzde modern
yetiştiricilik sistemlerinden yararlanarak verim ve kaliteyi arttıran yeni dikim ve terbiye
şekillerini uygulamak zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Bu bakımdan, bu çalışmada değişik
dikim sıklığı ve terbiye şekilleri ile şeftali ağaçlarında erken verime yatmayı uyararak yüksek
ve kaliteli ürün elde etmek ve ağaçların taç gelişimlerini sınırlandırarak bu yolla standartlara
göre daha sık dikim yapabilme imkânlarını araştırmak amaçlanmıştır.
Bu amaçla, 2012 yılında başlamış olan bu projede, Eğirdir Meyvecilik Araştırma İstasyonu
Müdürlüğü arazisinde, belirlenen dikim sıklıkları (goble ve merkezi lider sistemleri için 5, 4,
3, 2, 1 m, telli terbiye sistemleri için ise 2, 1.5, 1 m) ile dikilen GF-677 üzerine aşılı ‘Monroe’
fidanları 2013 yılı itibari ile terbiye sistemlerine uygun olarak destek sistemi olan demir
direkli telli sistem yapılmış ve bambu çubukları yerleştirilmiştir. O vejetasyon dönemi
boyunca terbiye sistemlerine uygun olarak gerekli olan kış ve yaz budamaları yapılmıştır.
Diğer kültürel uygulamalar (sulama, ilaçlama vb) da sezon boyunca gerçekleştirilerek,
dinlenme sezonunda fidanların morfolojik ölçümleri kaydedilmiştir. 2014 yılı vejetasyon
döneminde projede ön görülen gerekli budama, ölçüm ve analizler yapılacaktır.
lxxix
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Proje Başlığı Elma Çeşit Geliştirme Projesi

Karalekeye Dayanıklı Kaliteli Elma Çeşitlerinin Elde
Edilmesi
Proje Yürütücüsü Dr. Emel KAÇAL
Dr. Gökhan ÖZTÜRK, İsmail DEMİRTAŞ, Recep Ali
Yardımcı Araştırmacılar EMRE, Dr. Hasan Cumhur SARISU, Rafet SARIBAŞ,
Yusuf ÖZTÜRK, Dilek KARAMÜRSEL, Meltem EMRE
Projenin Toplam Bütçesi: 80500
Proje Özeti
Venturia inaequalis (Cke) Wint.’in neden olduğu karaleke hastalığı, dünya genelinde elma
üretim bölgelerinin çoğunda yoğun kontrol önlemleri gerektiren önemli bir fungal hastalıktır.
Özellikle ılıman iklim bölgelerinde büyük bir problem oluşturur. Hastalık, meyvelerin şekil ve
büyüklüğünde anormalliklere, küçük yaprakların dökümüne ve ağaçların kış süresince soğuk
zararına hassasiyetinin artmasına da yol açar. Ancak kayıplar, direk olarak meyve
enfeksiyonundan kaynaklanır. Hastalığa dayanıklı çeşitlerin üretimde kullanılmasıyla üretim
maliyetleri azaltılabilir, toprak, su ve diğer çevre faktörlerinin sürdürülebilirliği sağlanabilir.
Bu amaçla 2011 yılında, karalekeye dayanıklı ve kaliteli elma çeşitlerinin elde edilmesine
yönelik melezleme çalışmaları başlatılmıştır. 2013 yılında 3 ana 2 baba çeşidin kullanıldığı 6
farklı melezleme kombinasyonu oluşturulmuş, yaklaşık 2000 melezleme yapılmıştır. Bu
dönemde 2012 yılında yapılan melezlemelerden elde edilen tohumlar ekilmiş, bitkilerin 3-4
yapraklı olduğu dönemde suni inokulasyon yapılmıştır. Suni inokulasyon sonrasında hastalık
belirtisi göstermeyen bitkiler, haziran ayında ıslah parseline aktarılmıştır. Kontrollü
melezleme çalışmalarına, farklı elma tip ve çeşitlerinden oluşan melezleme kombinasyonları
ile devam edilecektir.
lxxx
GELİŞME RAPORU

Proje No:
Proje Başlığı Erik Anaç Islahı
Proje Alt Başlığı Seleksiyon Yolu ile Klonal Erik Anaçlarının Geliştirilmesi
Proje Yürütücüsü İbrahim GÜR
Ömer Faruk KARAMÜRSEL, Mehmet AKSU,
Yardımcı Araştırmacılar İsmail DEMİRTAŞ, Hakkı KOÇAL, Alim GÖKTAŞ,
Recep Ali EMRE, Yılmaz SESLİ, Yusuf ÖZTÜRK
Proje Özeti
Anavatanı Doğu Asya, Orta Asya ve Kafkasya olan, ülkemizde “Can erikleri” yurt dışında
Myrobalan olarak bilinen P. cerasifera Ehrh. türü içerisinde yer alan erikler Anadolu’da büyük
bir form zenginliği göstermektedir. P. cerasifera Ehrh. erikler için çöğür anacı olarak
kullanılan en yaygın türdür. Myrobalan anaçları yalnızca farklı erik türleri için değil aynı
zamanda şeftali, kayısı, badem ve kiraz gibi diğer sert çekirdekli meyve türleri için de
kullanılan yaygın bir anaç olma yolundadır. Doğal ortamda bol miktarda bulunan, köklenme
yeteneği yüksek can eriklerinin eriklere ve diğer türlere (Şeftali, Kayısı) anaç olarak
kullanılması bölge ekonomisine yarar sağlayacaktır.
Bu araştırma zengin can erik popülâsyonuna sahip Isparta, Uşak ve Kütahya ilerinde şeftali,
kayısı ve eriklere anaç olarak kullanılabilecek can erik klonlarının seleksiyonu, bunların
vegetatif yollarla çoğaltılması ve bazı şeftali, erik ve kayısı çeşitleriyle aşı uyuşma
durumlarının saptanması amacıyla planlanmıştır. Projenin son aşamasında ön plana çıkan anaç
adayları standart anaçlarla performans denemelerine alınarak ümitvar bulunan anaç adayları
tescil ettirilecektir.
Bu güne kadar Isparta (Eğirdir, Keçiborlu ve merkez), Kütahya (Gediz, Simav ve Şaphane) ve
Uşak illerinde tür yoğunluğu tespit edilen bazı bölgelerde seleksiyon çalışmaları yapılmıştır.
Bu çalışmalar neticesinde 70 tip seçilmiştir. Isparta ve Kütahya illerinde seçilen tiplerden elde
edilen fidanlar bahçeye dikilmiştir. Geçtiğimiz yıl içerisinde Uşak’tan seçilen tiplere ait
kalemlerde kurumuza getirilerek erik çöğürü üzerine aşılanmıştır.
lxxxi
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Proje Başlığı
Abbe Fetel, Kieffer ve Dr. Jules Guyot Armut Çeşitlerine
Proje Alt Başlığı Uygulanan Etilen, DPA ve 1-MCP'nin Hasat Sonrası
Meyve Kalitesi Üzerine Etkileri
Proje Yürütücüsü Atakan GÜNEYLİ
İsa EREN, Özgür ÇALHAN, Cemile Ebru ONURSAL,
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Gökhan ÖZTÜRK, Tuba TOPCU, Prof. Dr. Mustafa
ERKAN
Proje Özeti
Meyvelerin hasattan sonra kalitelerini korumak ve hasat sonrası kayıpları azaltmanın
yollarından birisi de meyveleri uygun koşullarda muhafaza etmek ve kaliteyi artırıcı
uygulamaları yapmaktır.
Yapmakta olduğumuz çalışmada materyal olarak Abbe Fetel, Kieffer ve Dr. Jules Guyot
armut çeşitleri kullanılmaktadır. Optimum hasada gelen meyveler üretici bahçesinden satın
alınacaktır. Meyvelere 312,5 ve 625ppm dozlarında 1-MCP, 1500ppm dozda DPA
uygulanacaktır. Meyveler 0 ve 2OC'de 6 ay boyunca muhafaza edilecektir. Depolama
öncesinde başlangıç analizleri yapılacaktır. Yapılacak bu analizlerde meyve ağırlığı, meyve
rengi, meyve eti sertliği, solunum oranı, etilen üretim miktarı, meyve suyu PH'sı, meyve
suyunda suda erir kuru madde miktarı, meyve suyunda titre edilebilir asitlik miktarı, tat ve
görünüş ile kabuk yanıklığı değerlerine bakılacaktır. Her analiz döneminde analiz için alınan
meyvelerin yarısı 20OC'de 7 günlük raf ömründe tutulacaktır. Raf ömrüne alınan meyveler her
uygulama için ikiye ayrılacaktır. Bu meyvelerin bir kısmına olgunlaştırma işlemi olarak
önerilen dozda etilen uygulanacaktır. Raf ömrü sonunda meyvelere aynı analizler tekrar
yapılacaktır. Her analiz döneminin başlangıcında meyvelere fizyolojik ve patojenik
değerlendirmeler yapılacaktır. 2012 yılı içersinde çeşitlerin hasat zamanı çalışması yapılmıştır.
2013 yılı içerisinde proje planlanan şekilde sürdürülecektir.
lxxxii
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Proje Başlığı Ateş Yanıklığına Dayanıklı Armut Çeşit Islahı (2. Dilim)

Proje Yürütücüsü Dr. Gökhan ÖZTÜRK
Recep Ali EMRE, Ömer Faruk KARAMÜRSEL,
Dr. Hasan Cumhur SARISU, Dr. Emel KAÇAL,
Ayşe Nilgün ATAY, Prf. Dr. Hüseyin BASIM,
Doç. Dr. Esin BASIM, Melih AYDINLI
Proje Özeti
Proje ile ateş yanıklığına dayanıklı armut çeşitleri geliştirmek amaçlanmaktadır. Bu yıla kadar
4.263 adet genotipten 1660 adedinde meyve görülmüştür. Meyve gözlem ve analizleri
neticesinde; 543 genotipin meyve kalite parametreleri açısından çok düşük kalitede olması
nedeniyle çıkarılmasına karar verilmiştir. Bu genotipler ilerleyen yıllarda farklı bir çalışmada
(anaç ıslah çalışması gibi) materyal olarak kullanılabilme ihtimaline karşılık, 50 cm den
kesilerek mevcut parselde bir süre daha muhafaza edilecektir. 1044 genotipte ise yapılan
meyve analizleri sonucunda, ileri düzey gözlem parsellerine aktarılıp aktarılamayacağına net
karar verilememiştir. Bu genotiplerde bir yıl daha meyve analizleri yapılması gerektiği tespit
edilmiştir. 79 genotipin ise meyve özellikleri bakımından kaliteli olması nedeniyle ileri düzey
gözlem parseline aktarılması uygun bulunmuştur. Şu ana kadar ileri düzey gözlem parseline
42 adet genotip aktarılmıştır. 2013-2014 durgun dönemde 38 adet genotipe ait fidanlar hazır
olup, dikimi yapılacaktır. Böylece 80 adet genotip ileri düzey gözlem parseline aktarılmış
olacaktır.
Ayrıca bazı genotiplerde ileri düzey gözlem parselinde meyveler görülmeye başlamıştır. Bu
genotiplerden 18045 ve 21007 nolu genotipler meyve kalitesi bakımından yapılan
değerlendirmeler neticesinde öne çıkmıştır. 18045 nolu genotipte 2013-Eylül ayı itibariyle
tescil işlemleri için Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Müdürlüğüne başvuru yapılmış ve tescil
süreci başlamıştır.
Proje kapsamında olmamasına rağmen 18045 ve 21007 nolu genotipler ile ebevenleri
arasındaki genetik benzerlikler belirlenmiştir.
Serada, 2. ateş yanıklığı testlemelerine devam edilmiştir. Yapılan ölçümler neticesinde her bir
çeşit ve genotip için Hassasiyet İndeksleri (HI) (Thibault vd., 1987) oluşturulmuştur. 2013 yaz
dönemi içerisinde toplamda 123 genotipte testleme yapılmıştır. Bu genotiplerden 23 adedi A
(Yüksek düzeyde dayanıklı) kategorisine girmiştir.
lxxxiii
GELİŞME RAPORU

Proje No:
Proje Başlığı
‘Scarlet Spur’ Elma Çeşidinde Hasat Zamanının
Proje Alt Başlığı Belirlenmesi ve Farklı Depolama Sistemlerinin Meyve
Proje Yürütücüsü Cemile Ebru ONURSAL
Yardımcı Araştırmacılar Prof.Dr.M.Ali KOYUNCU (Danışman)
Proje Özeti
Projede Eğirdir bölgesinde yaygın olarak yetiştirilen Scarlet Spur elma çeşidi için hasat
zamanının belirlenmesi, normal (NA), kontrollü (KA) ve dinamik kontrollü atmosfer (DKA)
koşullarında depolamanın muhafaza süresince meyvelerin kalite özellikleri üzerine etkilerinin
incelenmesi amaçlanmıştır.
Çalışmada 2011 ve 2012 yılları Nisan ve Mayıs aylarında yapılan gözlemlerle tam çiçeklenme
zamanı belirlenmiş ve Ağustos ayından itibaren hasat zamanı belirleme çalışmaları
yapılmıştır.
Projede hasat zamanı belirleme çalışmalarından elde edilen ölçüm sonuçları dikkate alınarak
her iki deneme yılında iki dönemde hasat yapılmıştır. NA koşullarında depolama için meyve
örnekleri iki gruba ayrılmış, kontrol grubuna hiçbir uygulama yapılmamış, ikinci grup meyve
örneklerine ise 1µl/l dozunda 1-MCP uygulanmıştır. Kontrol grubu ve 1-MCP uygulaması
yapılan meyveler 0oC de 6 ay süreyle muhafazaya alınmıştır. KA ve DKA depolama için yine
iki dönemde hasat edilen meyveler 0oC de 10 ay süreyle muhafazaya alınmıştır. Kontrollü
atmosfer koşulları % 4 CO2 ve % 3 O2, % 3 CO2 ve % 1 O2 olacak şekilde ayarlanmıştır.
DKA depolama süresince meyvelerin stres sinyalleri incelenmiş ve oksijen miktarı bu
sinyallere göre düzenlenmiştir. Karbondioksit oranı ise %1 olacak şekilde ayarlanmıştır.
Depolama süresince NA koşullarından aylık, KA ve DKA koşullarından ise iki aylık
aralıklarla alınan meyve örneklerinde kalite analizleri yapılmıştır. Proje elde edilen verilerin
değerlendirilmesi aşamasındadır.
lxxxiv
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Elmalarda Ara Anaçlı Fidan Eldesi ve Bahçe
Proje Başlığı
Proje Yürütücüsü Şerif ÖZONGUN
Prof.Dr. Fatma KOYUNCU, Dr. Gökhan ÖZTÜRK,
Yardımcı Araştırmacılar Turgay SEYMEN, Figen ERASLAN, Fatma Pınar
ÖZTÜRK
Proje Özeti
Bu çalışma ile çöğür ve M9’un toprak hastalıklarına toleranslarından yararlanarak, üzerine
aşılanan ara anacın olumlu özelliklerini kombine ederek yeni anaç kombinasyonları
oluşturulmuştur.
Proje iki aşamadan oluşmaktadır.
1. Ara anaçlı elma fidan üretimi ve elde edilen fidanların morfolojik ve fizyolojik yönden
incelenmesi
2. Ara anaç uygulamalarının bahçe performanslarının belirlenmesi
2013 yılında çalışmada yapılan çalışmalar:
Fidan elde etme aşamasında yapılması gereken çalışmalar tamamlanmış ve ara anaç
uygulamalarında takip edilen morfolojik ölçümler ve laboratuar verilerine göre sonuçlar
tamamlanmıştır.
1.Morfolojik ölçümler :
Fidan boyu (cm), gövde çapı (mm), yan sürgün sayısı (adet), yaş kök ağırlığı (gr), kuru kök
ağırlığı (gr),sürgünlerde boğum sayısı ve boğum arası mesafe (cm), yaprak alanı,
uygulamaların dip sürgünü oluşturması (panel 1-5), köklenme skalası (panel 1-5)
2.Laboratuar Çalışmaları:
Makro ve mikro besin element analizleri, Toplam karbonhidrat analizi, Toplam
karbonhidrat/azot oranının tespitinden oluşmuştur.
Projenin 2.aşaması olan uygulamaların bahçe performanslarının belirlenmesi amacı ile parsel
kurulması işlemi 2013 Mart ayı içerisinde tamamlanmıştır.
Fidan aşamasında elde edilen ilk bulgulara göre ara anaç uygulamaları fidan gelişimini
kısıtlayıcı yönde etki etmektedir. Köklenme yüzdesini sınırlandırmakta ve gövde aşının alt ve
üst kısımlarında farklı gövde çapı gelişimine neden olmaktadır.
Oluşturulan bahçede bazı ara anaç kombinasyonlarında ilk çiçeklenme 2013 yılında
gözlemlenmiştir
lxxxv
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Proje Başlığı
Elmalarda Dallı Fidan Eldesinde Kullanılan Farklı
Proje Alt Başlığı Yöntemlerin Fidan Kalitesi, Fizyolojisi ve Bahçe
Performansı Üzerine Etkileri
Proje Yürütücüsü Dr. Ersin ATAY
Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Fatma KOYUNCU (Danışman)

Proje Özeti
Elma ağaçlarında fidan kalitesi, meyveye yatma süresini kısaltmak ve erken dönemde
maksimum verime ulaşabilmek için temel bir unsurdur. Bu nedenle çalışmada, iyi dallanmış
fidanlar üretebilmek için uygun yöntemlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada ayrıca,
farklı yöntemlerin fidan fizyolojisine olan etkileri ve fidanların ilk yıllardaki bahçe
performanslarının belirlenmesi de hedeflenmiştir.
Bitkisel materyal olarak 4 farklı anaç/çeşit kombinasyonu ve kontrol (T-göz), 1. Yöntem (T-
göz+PR), 2. Yöntem (Knipboom(50)), 3. Yöntem (Knipboom(70)), 4. Yöntem (Fruitful tree)
olmak üzere 5 farklı fidan üretim yöntemi kullanılmıştır.
Çalışmanın fidanlık aşaması tamamlanmıştır. Farklı yöntemlerle üretilmiş fidanların bahçe
tesisi 2011-Ocak’ta yapılmıştır. 2013 yılında en yüksek verimler ‘Mondial Gala’/M.9
kombinasyonunda 4. Yöntemden (4233 kg/da), ‘Golden Reinders’/M.9 kombinasyonunda 3.
Yöntemden (4623 kg/da), ‘Braeburn’/MM.106 kombinasyonunda 2. Yöntemden (1880 kg/da),
‘Granny Smith’/MM.106 kombinasyonunda 4. Yöntemden (1618 kg/da) elde edilmiştir. 2015
yılı grup toplantısında projenin sonuç raporunun sunulması hedeflenmektedir.
lxxxvi
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Erik Yetiştiriciliğinde Farklı Terbiye Sistemleri ve Dikim
Proje Başlığı
Mesafelerinin Verim ve Kalite Üzerine Etkileri
Proje Yürütücüsü Ömer Faruk KARAMÜRSEL
Dr. Gökhan ÖZTÜRK, Recep Ali EMRE, Dr. Hasan
Cumhur SARISU, Hakkı KOÇAL, Fatma Pınar ÖZTÜRK,
İbrahim GÜR, Erol KÖSE, Prof. Dr. Ali KÜDEN,
Burhanettin İMRAK, Abdulkadir SARIER, Mehmet
ÖZDEMİR, Süleyman BAYRAM, Erdoğan ÇÖÇEN,
Naim DEMİRTAŞ, Sezai ŞAHİN
Proje Özeti
Türkiye, Dünya erik üretiminde 6. sırada (248.000 ton), birim alana verimde ise 12. sırada yer
almaktadır (Anonim, 2009). Bu durum erik üretiminin yoğun yetiştiricilik metotlarına uygun
olarak yapılmadığının göstergesidir.
Son yıllarda ülke genelinde yoğun meyvecilik dediğimiz sık dikime imkan sağlayan klon
anaçlarıyla bahçe kurmak için yoğun bir talep vardır. Nitekim son 10 yılda klonanaçlı erik
fidanı üretimi yaklaşık 10 kat artmıştır (Anonim, 2008).
Bu proje ile; Türkiye’nin farklı iklim özelliğine sahip 4 bölgesinde, son yıllarda erik
yetiştiriciliğinde yaygın olarak kullanılmaya başlayan Myrobolan 29C anacına aşılı Black
Diamond ve Angeleno erik çeşitleri için, uygun terbiye sistemleri ve dikim sıklıkları
belirlemek amacı ile; Dört farklı terbiye sistemi için 4 farklı dikim mesafesi denenmektedir.
Proje sonunda elde edilen çıktılar, yoğun yetiştiricilik metotlarına uygun erik bahçesi tesisi
için yol gösterici olması hedeflenmiştir.
lxxxvii
GELİŞME RAPORU

Proje No:
Proje Başlığı
Geliştirilmesi
Seleksiyon 1 Aşamasını Geçmiş Bazı Yerli Ceviz
Proje Alt Başlığı Tiplerinin Seleksiyon 2 ve Bölgesel Performanslarının
Belirlenmesi
Proje Yürütücüsü Yılmaz SESLİ
İbrahim GÜR, Dr. Ersin ATAY, Dr. Melike ÇETİNBAŞ,
Yardımcı Araştırmacılar Sinan BUTAR, Prof. Dr. Yakup ÖZKAN, Prof. Dr. Ali
ÜNAL, Dr. İ. Kürşat ÖZYURT
Proje Özeti
Türkiye, ceviz gen kaynakları açısından dünyada önemli bir ülke olarak yer almasına rağmen
maalesef bu kaynağı yeterince kullanamamaktadır. Bu sorunun çözümü için son 40 yıldır
ülkemizin birçok yöresinde yapılan ve devam etmekte olan ceviz seleksiyon çalışmalarında
seçilen üstün tiplerden bir kısmı tescil edilerek, standart çeşit olarak önerilmiştir. Diğer
taraftan önemli miktarda materyal ise seleksiyon sonrası üretime yansımamıştır. Bu basamakta
en büyük sorun ümitvar tiplerin farklı ekolojilerdeki performanslarının belirlenmemiş
olmasıdır.
Bu Proje, Türkiye ceviz yetiştiriciliğinde; bölgeye uygun tiplerin seçimi, alanında, bölgesel
düzeyde sorun çözmek ve ekonomik anlamda da katkı sağlamak, mevcut gen kaynaklarının
değerlendirilmesi anlayışını kapsamaktadır. Bu proje Eğirdir, Tokat ve İzmir olmak üzere üç
lokasyonda yürütülecektir. Çalışmada seleksiyonla elde edilmiş ceviz tipleri materyal
kullanılacak fenolojik, morfolojik ve pomolojik çalışmalar yürütülecektir. Çalışmada 24 ceviz
tipi yer almaktadır. Bu tiplerden lokasyonlarda mevcut olmayanlar veya eksik bitkileri
bulunanlar proje süresince tamamlanmaya çalışılacaktır.
Proje sonucunda; Ceviz yetiştiriciliğinin geliştirilmesi için bölgesel anlamda gerekli ön
bilgiler elde edilecektir. Bu bölgelere uygun tiplerin seçimi ile bahçe tesis edilebilecek,
Genetik materyal değerlendirilmiş ekonomik değer meydana getirilmiş olacaktır.
lxxxviii
GELİŞME RAPORU

Proje No:
Proje Başlığı
Eğirdir Koşullarında Yetiştirilen Elma Çeşitlerinde
Kontrollü Atmosfer Depolama İçin Uygun Atmosfer
Bileşimlerinin Belirlenmesi I. Dilim: Starkspur Golden
Delicious ve Starkrimson Delicious Elma Çeşitleri
Proje Yürütücüsü İsa EREN
Özgür ÇALHAN, Cemile Ebru ONURSAL, Atakan
GÜNEYLİ, Süleyman AKOL, Tuba TOPCU
Proje Özeti
Dünyada gelişmiş ülkelerde elma depolanmasında normal atmosfer (NA) depolama
yapılmamakta bunun yerine yoğun şekilde kontrollü atmosfer (KA) depolama
kullanılmaktadır. Eğirdir ve yakın çevre bölgeleri elma depoculuğunun en yoğun yapıldığı yer
olmasına rağmen KA depolama hala çok düşük seviyelerdedir. Bu amaçla projede bölgede
yetiştiriciliği yoğun şekilde yapılan Starkspur Golden Delicious ve Starkrimson Delicious
çeşitleri başta olmak üzere önemli elma çeşitlerinin KA depolama için optimum gaz
bileşimleri belirlenmesi amaçlanmıştır. Projede ilk yıl depolama çalışmaları yapılmıştır. İkinci
yıl çalışmaların da başlanmış olup optimum zamanında hasat edilen meyveler KA’de 0°C
sıcaklık ve 3 farklı atmosfer bileşiminde (K-1=% 1 CO2 ve % 2 O2; KA-2=% 2 CO2 ve % 2
O2; KA-3=% 3 CO2 ve % 2 O2) ve NA koşullarında muhafazaya alınmıştır. Depolama
süresince 2’şer ay arayla alınan meyve örneklerinde ve 20°C’de 7 gün raf ömrü için bekletilen
örneklerde pomolojik, fiziksel ve duyusal analizler yapılmaktadır.
İlk yıl verilerine göre NA koşullarında her iki elma çeşidinde de oldukça yüksek oranda su
kaybı görülmüştür. KA koşullarının her üçü de su kaybını oldukça sınırlandırmıştır. Benzer
şekilde etilen üretimi ile solunum hızının baskılanmasında da KA koşullarından NA depolama
göre daha etkili sonuçlar alınmıştır. KA koşullarından ise KA-2 ve KA-3 uygulamaları daha
ön planda görülmektedir. NA depolama koşullarında depolanan meyvelerin meyve eti sertlik
değerleri muhafaza periyodu boyunca düşüş gözlenirken KA depolama koşullarında genellikle
bu değerler korunmuştur. Meyve eti sertlik değerlerinin korunmasında da her iki elma
çeşidinde de KA-3 uygulaması ön planda görülmektedir. İlk yıl verileri ışığında KA-2 ve KA-
3 uygulamalarından her iki elma çeşidinde de olumlu sonuçlar alınmıştır.
lxxxix
GELİŞME RAPORU

Proje No:
Proje Başlığı
Geliştirilmesi
Göller Yöresinde Bazı Şeftali Anaç-Çeşit
Kombinasyonlarının Belirlenmesi
Proje Yürütücüsü Dr. Melike ÇETİNBAŞ
Sinan BUTAR, Hakkı KOÇAL, Yılmaz SESLİ, Yusuf
Yardımcı Araştırmacılar ÖZTÜRK, Dilek KARAMÜRSEL, Prof. Dr. H.Güner
SEFEROĞLU
Proje Özeti
Bu çalışmada, GF-677 anacı ile Rootpac serisi anaçların bazı şeftali çeşitleri ile uyumu, arazi
performansı, erkencilik, verim ve kalitelerine olan etkilerini araştırmak amaçlanmıştır. Aşı
kombinasyonlarının uyuşma durumlarının belirlenmesine yönelik çalışmalar projenin ilk
aşamasını oluşturmuş olup, bunun için Elegant Lady, Monroe, J.H. Hale, CrestHaven, Spring
Lady, Royal Glory ve Vista Rich şeftali çeşitleri ile Caldesi 2000, Venüs ve Sweet Lady
nektarin çeşitlerinde her bir anacın (Rootpac-R, Rootpac-90, Rootpac-70, Rootpac-40,
Rootpac-20) (GF-677 hariç) aşı uyuşmazlığına bakılacaktır. Bunun için, ön görülen anaçlar
temin edilerek Meyvecilik araştırma İstasyonu Müdürlüğü’ ne ait parsele Mayıs ayı sonunda
dikilmiş ve Eylül ayının başında aşıya gelen bu anaçlara belirtilen şeftali ve nektarin çeşitleri
aşılanmıştır. Aşı uyuşmazlığını belirlemek için, aşı yapıldıktan 1 ve 4 ay sonra her bir anaç ve
çeşit kombinasyonundan örnekler alınarak, FAA içine konmuştur. Bu örnekler mikroskopik
yöntemle kesitler alınarak uyuşur kombinasyonlar belirlenecektir. Bundan sonraki dönemde,
bu anaç-çeşit kombinasyonlarının 12. aydaki uyuşma durumları tespit edilecektir. İleriki
dönemde, uyuşan kombinasyonlardaki 2 çeşit ile Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü’
ne ait arazide bahçe tesis edilecektir.
xc
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Proje Başlığı Elma Çeşit Geliştirme Projesi

Melezleme ve Mutasyon Islahı ile Yeni Elma Çeşitlerinin
Elde Edilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Meyvecilik Araştırma İstasyonu EĞİRDİR- ISPARTA
Proje Yürütücüsü A. Nilgün ATAY
Mehmet AKSU, Dr. Ersin ATAY, Özgür ÇALHAN,
Dr. Melike ÇETİNBAŞ, Recep Ali EMRE, İsa EREN,
İbrahim GÜR, Ömer Faruk KARAMÜRSEL, Cemile
Ebru ONURSAL, Şerif ÖZONGUN, Dr. Gökhan
ÖZTÜRK, Dr. Hasan Cumhur SARISU, Dr. Burak
KUNTER, Dr. Yaprak KANTOĞLU, İdris MACİT
Proje Özeti
Bu çalışmada melezleme ıslahı ile yüksek yeme kalitesine, kendine özgü cazip bir görünüme
ve uzun depo ömrüne sahip yeni elma çeşitlerinin elde edilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca
Amasya elma çeşidinde mutasyon ıslahı ile genetik varyasyon yaratmak ve bu varyasyon
içersinden ıslah amacına uygun yeni mutantların seçilerek geliştirilmesi hedeflenmiştir. Proje
kapsamında şu ana kadar çimlendirme aşamasında olan 1500 adet melez tohum, 2000 adet 2
yaşlı melez bitki ve 1200 adet 7 yaşlı melez bitki bulunmaktadır. Bu sayıya ilaveten 1000
civarında Amasya elması mutantı da bulunmaktadır.
Elde edilen melez bitkilerde meyve değerlendirmelerine 2011 yılında başlanmıştır. 2013
yılında da yaklaşık 250 adedinden meyve alınmış ve bunlar arasında 6 genotip görünüm ve
yeme kalitesi açısından ümitvar olarak tespit edilmiştir. Seçilen bu tiplerde diğer ticari
özelliklerinde incelenebilmesi için seleksiyon çalışmalarına devam edilecektir.
Mutasyon ıslahında ise bitkilerin araziye aktarımları ve bahçe tesisi tamamlanmıştır. Bu

aşamadan sonra faydalı mutasyonların tespiti ve seçimi için yoğun gözlemler yapılacaktır.
xci
GELİŞME RAPORU

Proje No:
Elma Anaç Islahı Projesi: Ateş Yanıklığı (Erwinia
amylovora) ve Kök Çürüklüğü (Phytophthora cactorum)
Proje Başlığı
Hastalıklarına Karşı Dayanıklı Bodur ve Yarı Bodur
Anaç Geliştirilmesi
Proje Yürütücüsü Şerif ÖZONGUN
Dr. Gökhan ÖZTÜRK, Turgay SEYMEN, Figen
ERASLAN, Hamza ŞENYURT, Mehmet AKSU, Melih
AYDINLI, Süleyman AKOL, Dr. Zehra BABALIK,
Enver Murat DOLUNAY, Şafak SEKMEN
Proje Özeti
Anaç geliştirme programında ilk adım, problemlerin tanımlanması ve ıslah kriterlerinin
öncelikli temellerinin oluşturulmasıdır. Kök çürüklüğü ve ateş yanıklığı gibi hastalıklar,
meyve ağaçlarında ölümcül hasarlara neden olabilen en önemli problemlerdendir.
Bu çalışma ile ülkemizde önemli bir eksiklik olan elma anaçlarında dayanıklılık ıslahının
temellerinin oluşturulması ve sürekliliği amaçlanmıştır. Çalışma sonunda ateş yanıklığı
(Erwinia) ve kök çürüklüğüne (Phytophthora) dayanıklı, bodur ve yarı-bodur gelişme
karakterine sahip elma anaçları ıslah edilecektir.
Çalışmada, materyal olarak Anadolu’nun kuzey bölgelerinden toplanmış yabani genotipler
(Malus sylvestris ve Malus orientalis) ile bodur M9 ve yarı bodur M7 elma klon anaçları
kullanılacaktır. Belirlenen amaç doğrultusunda melezleme çalışmaları, suni inokulasyonlar ve
saksı denemeleri yapılacaktır. Öne çıkan anaç adaylarının ise mevcut özellikleri ve bazı
standart çeşitler ile bahçe performansları belirlenecektir.
xcii
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Proje Başlığı
Geliştirilmesi
Bazı Ceviz Tür ve Çeşitlerinin Tohum Anacı Olarak
Proje Alt Başlığı Kullanılabilme Potansiyellerinin Belirlenmesi Üzerine
Araştırmalar
Proje Yürütücüsü Yılmaz SESLİ
Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. F. Ekmel TEKİNTAŞ (Danışman)
Proje Özeti
Türkiye’de ceviz yetiştiriciliği, geçmişi tohumdan yetişmiş ağaçlara dayanmaktadır. . Halbu ki
modern anlamda üretim yapmak, anaç ve çeşit özellikleri bilinen fidanlarla bahçe tesis etmeye
bağlıdır. Fidan üretiminin temeli de, anaçlara dayanır. Ceviz yetiştiriciliğinde çoğunlukla
tohum anacı kullanılmaktadır. Bunun en önemli sebebi klonal çoğaltmada ki zorluklardır.
Türkiye’de standart ceviz tohum anacı kullanımı ve materyali yeterli değildir.
Bu çalışmada; Tür olarak Juglans regia L., çeşit olarak; Bilecik, Chandler, Pedro, Fernore,
Kaman-1, Midland, Pedro, Seer, Yalova-1, Yalova-3, Balaban çeşitlerinin tohumları
kullanılacaktır. Deneme 4 tekerrür ve her tekerrürde 40 adet tohum olacak şekilde tesadüf
blokları deneme desenine göre tesis edilecektir. Çimlenme ve çöğür gelişimi takip edilecek,
çöğürlere yonga ve yama göz aşı yapılacak, aşılamadan sonra da anatomik incelemeler
yapılacaktır.
Çalışma sonunda; anaçlık özelliği olabilecek olanlar tavsiye edilebilecektir. Böylece fidan
üretiminde önemli bir soruna ekonomik anlamda da katkı sağlanması hedeflenmektedir.
xciii
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Tokat Yöresinde Damla Sulama Sistemiyle Sulanan
Proje Başlığı Ahududu ve Böğürtlen Bitkilerinde Farklı Sulama Aralığı
ve Düzeylerinin Verim ve Kalite Üzerine Etkileri
Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu
Projeyi Yürüten Kuruluş TOKAT
TAGEM
MUFİ Gıda Ltd. Şti. TOKAT
Proje Yürütücüsü A. Serhat EDİZER
Oğuzhan AYDIN, İ. Kürşat ÖZYURT, Erhan ÖZER,
Duran KILIÇ, Prof. Dr. Resul GERÇEKCİOĞLU
2012: 11.250 TL 2013: 5.250 TL
2014: 4.500 TL
Proje Özeti
Uygun sulama yönteminin seçimi su kaynağı, su kalitesi, toprak, topografya, iklim, bitki ve
bazı etmenlere bağlıdır. Ahududu ve böğürtlenin sulamasında uygun sulama yönteminin
belirlenmesi sıralanan bu etmenlere bağlı olmakla birlikte, damla sulama ile sulama diğer
yöntemlere göre çok daha yüksek bir randımanla uygulanabilmektedir. Bu yöntemin su, gübre
ve enerji tasarrufu sağlaması ve optimum gelişme oranı yaratması daha fazla verim ve kaliteli
ürün elde edilmesini sağlamaktadır. Sıralanan üstün yönleri nedeniyle damla sulama yöntemi
ahududu ve böğürtlen yetiştiriciliğinde önemli bir yer tutmaktadır.
Yürüten bu çalışma ile yörenin üretim desenine alternatif bir ürün olarak giren ahududu ve
böğürtlen bitkilerinin damla sulama programının oluşturulması amaçlanmaktadır.
Projede iki farklı sulama aralığı (ana konular), ve A sınıfı buharlaşma kabından meydana
gelen yığışımlı buharlaşma miktarının üç farklı katsayısı ( alt konular) ele alınmaktadır.
Ana Konular : A1 : 4 gün aralığı ile sulama

A2 : 7 gün aralığı ile sulama
Alt Konular:
I1= Class A-pan Ep x 0,75
xciv
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Tokat Yöresinde Üzümsü Meyve Yetiştiriciliği Sorunları
Proje Başlığı
ve Çözüm Önerileri Üzerine Araştırmalar
TOKAT
Proje Yürütücüsü A. Serhat EDİZER
Yardımcı Araştırmacılar Oğuzhan AYDIN, Prof. Dr. Resul GERÇEKCİOĞLU
Proje Özeti
Ülkemizde yeni olan üzümsü meyve yetiştiriciliği son yıllarda gittikçe artan bir önem
kazanmıştır. Yabani formları bakımından pek çok tür ve çeşidi üreticimiz tanısa da,
yetiştiriciler gerekli bilgilerden yoksundurlar. Bu yüzden ülkemizde bu meyvelerin geleceği
açısından, öncelikle bu türlerin tanıtılması, yetiştiricilik yöntemlerinin öğretilmesi ve
pazarlama sorunlarının çözümlenmesi gerekmektedir. Bu proje altında yürütülecek projeler ile
özelde Tokat İlinde genelde ise ülke çapında üzümsü meyve yetiştiriciliği konusunda ki
sorunlarına çözümler üretilecektir.
Ülkemizde ve bölgemizde tarafından yeteri kadar tanınmayan, bu nedenle de hak ettikleri
önemi bulamayan üzümsü meyvelerin tarımını geliştirmek, yetiştiriciliğindeki sorunları tespit
etmek ve çözüm önerileri sunmak önemli hale gelmiştir.
Bu proje kapsamında üreticilere üzümsü meyvelerin tanıtılması, üretim tekniklerinin
geliştirilmesi, üretimin yaygınlaştırılması sağlanacaktır.
xcv
YENİ TEKLİF PROJELER
xcvi
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Antepfıstığında İçsel Etmenlerin Periyodisite Mekanizmasının
Proje Başlığı (Karagöz dükümlerinin) Ortaya Çıkarılmasında Sitolojik ve
Biyokimyasal olarak Belirlenmesi
Projeyi Destekleyen Kuruluş Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi ADANA
Proje Yürütücüsü Muhammet Ali GÜNDEŞLİ
Dr. Nevzat ASLAN, Mehmet UZUN, Hakan USANMAZ,
Yardımcı Araştırmacılar Nergiz ASLAN, Prof.Dr. Ebru KAFKAS
Projenin yıllara Göre Bütçesi 2015:32 000 TL. 2016:31750 TL
Proje Özeti
Güneydoğu Anadolu Bölgesi gerek coğrafik konumu gerekse sahip olduğu farklı iklim ve toprak
özellikleri nedeniyle antepfıstığının ekonomik olarak yetiştirilmesine uygundur. Bu bölgede
antepfıstığı yetiştiriciliği için çok büyük potansiyele sahip olmamıza rağmen, üretimde ve dünya
pazarında istenilen düzeye gelinememiştir.
Antepfıstığı yetiştiriciliğinde en önemli sorunların başında periyodisite (yıllar arasında verimde
düzensizlik) gelmektedir. Bu durum hem üretici hem de Ülke ekonomisini olumsuz
etkilemektedir. Antepfıstığında periyodisiteyi çözmek amacıyla yıllardan beri farklı araştırmalar
yapılmıştır. Son yıllarda yeni teknoloji tekniklerini kullanarak bitki büyümeyi düzenleyiciler,
karbonhidratlarr gibi bazı içsel etmenler düzeyinde yoğunlaşmış ve söz konusu etmenlerin
periyodisite üzerine olan etkilerini inceleyerek, düzenli ürün elde etme yöntemleri belirlenmeye
çalışılmıştır. Ancak antepfıstığında önemli etkileri bulunan söz konusu içsel etmenlerin
antepfıstığında meyve gözü dökümleri ve periyodisite mekanizmasındaki etkileri tam olarak
belirlenememiştir.
Bu araştırma, Dr. Ahmet Münir Bilgen deneme alanında 10x10m aralıklarla dikilen P.vera anacı
üzerine aşılı 33 yaşındaki, mutlak periyodisite gösteren “Uzun” çeşidinde meyve gözü (karagöz)
dökümlerine başlamadan önce karagöz dökümü ile ilgili dokulara ilk uyartılerin gittiği dönemi
(özellikle tomurcuk dokularında anormalleşmenin başladığı dönem) belirlemek için Taramalı
Elektron Mikroskop ile Mayıs ayından başlayarak Haziran ayı sonuna kadar 10’ar gün
aralıklarla 8 farklı dönemde alınacak meyve gözü örneklerinde 2 yıl süre ile yapılacak olup,
meyve gözü dökümleri ile ilgili dokularda anormalleşmenin başlaması ve kopma tabakasının
oluşum zamanı belirlenmiş olacaktır.
Böylece, periyodisite mekanizmasının ortaya çıkarılması için dökümlerle ile ilgili meyve
tomurcuğuna ilk uyartıin gittiği dönemin Taramalı Elekton Mikroskop ile belirlemek ve Sürgün,
meyve gözü, meyve ve yapraklarda var ve yok yılllarında bitki büyümeyi düzenleyiciler,
karbonhidratlar ve bitki besin elementleri modern, güvenilir ve en yeni teknikler kullanılarak
kalitatif ve kantitatif olarak belirlenecektir. Böylece elde edilecek sonuçlar periyodisitenin
şiddetini azaltmaya yönelik alınacak önlemler için ışık kaynağı olacaktır. Aynı zamanda
projeden elde edilecek sonuçlar periyodisite konusunda gerek antepfıstığında gerekse başka
türler için model teşkil edecek olup, ileride yapılacak diğer fizyolojik ve biyokimyasal
çalışmalara da ışık tutacaktır.
Anahtar Kelimeler: Periyodisite, meyve gözü dökümleri, karbonhidratlar, bitki besin elementleri, bitki
büyümeyi düzenleyiciler.
xcvii
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Proje Başlığı Badem Anaç-Çeşit Geliştirme Projesi
Badem Yetiştiriciliğinde Kullanılan Bazı Anaçların Bahçe
Proje Yürütücüsü Ajlan YILMAZ
Sibel AKTUĞ TAHTACI, Hatice GÖZEL, Cem BİLİM,
Yardımcı Araştırmacılar Arş. Gör. Başak ÇINAR, Doç.Dr. Halil İbrahim OĞUZ,
Doç.Dr.İzzet AÇAR, Prof.Dr. Yeşim OKAY
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2015-31/12/2015
2014: 25 000 TL 2015: 5 000 TL
2016: 6 500 TL 2017: 6 500 TL
Projenin yıllara Göre Bütçesi
2018: 6 500 TL 2019: 8 000 TL
Proje Özeti
Bu çalışmada; geleneksel yetiştirme sistemlerinde kullanılan GF-677 ve tohum anacı ile
Rootpac serisi anaçların, bazı badem çeşit ve tipleri ile aşı uyumu ile arazi performansı,
erkencilik, verim ve kalitelerine olan etkilerini araştırmak amaçlanmıştır. Projede kullanılacak
anaçların bahçe performanslarının belirlenmesi çalışmasından önce anaç/kalem aşı
kombinasyonlarında uyuşma durumları belirlenecektir. Uyuşma durumları, 7 farklı anaç (GF
677, Rootpac-R, Rootpac-90, Rootpac-70, Rootpac-40, Rootpac-20 ve Çöğür Anaç) üzerine
aşılı 3 farklı badem çeşidi (Ferragnes, Ferraduel, Guara) ve Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Müdürlüğünce selekte edilen 2 tipden (Nurlu, 2841 tipleri) oluşan fidanlarda 3 farklı dönemde
aşı kombinasyonlarının uyuşma durumlarının belirlenecektir. Aşı uyuşmazlığını belirlemek için,
aşı yapıldıktan 20 ve 35 gün ile 12 ay sonra mikroskopik yöntemle kesitler alınarak uyuşur
kombinasyonlar belirlenecektir. Bu çalışmalar sonucunda, gelişme kuvvetleri birbirleriyle aynı
olan anaçlar aşı uyuşmazlığı gösteremeyen bir çeşit ile aşılanarak farklı dikim aralıklarında
tesadüf blokları deneme desenine göre tesis edilerek performansları belirlenecektir. Gelişme
kuvveti yüksek olan anaçlar 5x5,5x4,5x3, gelişim kuvveti orta ve zayıf olan anaçlar ise 4x1,
4x1,5 ve 4x2 dikim mesafelerinde dikilecektir. Fidanlar ilk 3 yıl içerisinde 3 ana dal üzerinden
şekil verilecek ve daha sonraki yıllarda her yıl hafif budama yapılacaktır. Ayrıca gerekli olan
tüm kültürel işlemler deneme boyunca uygulanacaktır. Proje süresince, ağaçların morfolojik
ölçümleri, fenolojik gözlemleri, verimleri ve meyvelerin kalite özellikleri tespit edilecektir.
Proje sonunda, çeşitler bazında ekonomik analiz yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Badem, anaç, sık dikim
xcviii
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Sulu ve Kuru Koşullarda Badem Yetiştiriciliğine Uygun
Anaçların Belirlenmesi
Dr. Nevzat ASLAN, Uz. Ümran ELDOĞAN,
Yrd. Doç. Dr. Halit Seyfettin ATLI, Prof. Dr. Bekir Erol AK
2014: 5.000 TL, 2015: 6.000 TL ,
2016: 6.000 TL, 2017: 6.500 TL
Proje Özeti
Ülkemizde badem üretimi çoğunlukla tohumdan yetişmiş anaçlar üzerinde yapılmaktadır.

Türkiye’de badem anaç ıslahı konusunda bu güne kadar yapılmış çalışmalar yetersizdir. Sulu
veya kuru koşullarda badem bahçesi kuracak üreticilerin anaç konusunda kullanılabilecekleri
kaynaklar sınırlıdır.
Üreticilerimizin badem anaç sorununu çözmek amacıyla uygulamaya konulan bu projede anaç
materyali olarak; Antepfıstığı Araştırma İstasyonu Müdürlüğünce seçilen Amygdalus orientalis
badem türünün AB3 ve AB5 tipleri, A. webbii badem türü, Garrigues çeşidi, Özbekistan’dan
yabani badem türü A. bucharica ile klonal anaçlardan GN22 ve GF677 kullanılmıştır. Anaçlar
üzerine Lauranne badem çeşidi aşılanmıştır.
Yürütülen çalışmada kuru ve sulu koşullarda birer bahçe; tesadüf blokları deneme desenine
göre, 6x4 m dikim aralığında, 4 tekerrürlü olacak şekilde, 2009 yılında, Antepfıstığı Araştırma
İstasyonu Müdürlüğü’nün Dr. Ahmet Münir BİLGEN İşletmesine tesis edilmiştir. İlk dört yıllık
dilimde ilk verim 2013 yılında alınmıştır. Ancak çalışmanın tam amacına ulaşabilmesi için
projeye devam edilmesi gerektiği görülmektedir.
Bahçelerde gelişme, verim, fenolojik gözlem ve pomolojik değerlendirmeler yapılacaktır.
Badem anaçlarının kurağa dayanımları fizyolojik (yaprak su potansiyeli, stoma rezistansı) ve
morfolojik (sürgün uzunluğu, yaprak alanı, gövde çapı) özellikleri incelenerek belirlenecektir.
Ayrıca anaçların yapraklardaki bitki besin elementleri kapsamlarına etkileri de incelenecektir.
Proje sonucunda sulu ve kuru koşullara uygun badem anaçları saptanarak üreticilerimize tavsiye
edilecektir.
Anahtar Kelimeler: Badem, anaç, çeşit, adaptasyon
xcix
YENİ TEKLİF PROJE

Proje No:
Proje Başlığı
Sonrası Teknolojileri
Granny Smith Elma ve Deveci Armut Çeşitlerinde
Proje Alt Başlığı Sencyfresh Uygulamasının Muhafaza Sürecinde Meyve
Kalitesine Etkisinin Belirlenmesi
YALOVA
Projeyi Destekleyen Kuruluş AGROBEST Grup Tarım İlaçları Firması
Proje Yürütücüsü Dr. Arzu ŞEN ASLIM
Dr. Tuncay ACICAN, Dr. Emin AKÇAY, Dr. Adnan
Yardımcı Araştırmacılar DOĞAN, Dr. Seçil ERDOĞAN
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015 – 31.12.2017
2015: 5.000 2016: 2.500
2017: 2.500
Proje Özeti
Ülkemizde meyve yetiştiriciliği giderek artmaktadır. Üretimin artışıyla birlikte kaliteli ürün elde
edilmesi ön plana çıkmaktadır.
Bu nedenle de meyve kalitesini arttırmaya yönelik çalışmaların yapılması önem kazanmaktadır.
Gerek hasat öncesinde gerekse hasat sonrasında meyve kalitesini arttırmaya veya korumaya
yönelik yapılan uygulamalar giderek yaygınlaşmaktadır.
Bu çalışmada, meyve kalitesini yükseltmek amacıyla elma ve armutlarda hasat öncesi dönemde
yaygın olarak kullanılmakta olan sencyfreshin NA de muhafaza sürecindeki meyve kalitesi
üzerine olan etkileri incelenecektir.
Anahtar Kelimeler: elma, armut, sencyfresh, NA, kalite
c
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Proje Başlığı Çeşitlerinin Geliştirilmesi
Kemal ÇUKADAR (Erzincan Lokasyonu)
Selçuk AVCI (Malatya Lokasyonu)
H. Murat ÜNLÜ, Mürüvvet PAMİR (Erzincan Lokasyonu)
Yardımcı Araştırmacılar Cemil ERNİM, Ali Rıza ŞAHİNOĞLU (Malatya
Lokasyonu)
21 100 TL (Erzincan Lokasyonu)
20 700 TL (Malatya Lokasyonu)
Proje Özeti
Erzincan ve Malatya’da Hasanbey kayısı çeşidinin yetiştirildiği alanlar taranarak, verimli ve
kaliteli klonları seçmek ve seçilen bu klonlarla sofralık kayısı yetiştiriciliğinde üretimi artırmak
amacıyla bu proje planlanmıştır.
Projenin ilk aşama çalışmaları; 2009 yılında Erzincan ve Malatya illerinde Hasanbey kayısı
çeşidinin yetiştirildiği alanlar taranarak başlatılmıştır. Taramalar sonucu tespit edilen
Erzincan’da 46, Malatya’da ise 11 klonda meyve ağırlığı, verimlilik, albeni ve S.Ç.K.M dikkate
alınarak yapılan “Değiştirilmiş Tartılı Derecelendirme” sonucu Erzincan’da 10 ( 240203,
240403, 240405, 240407, 240408, 240410,240411, 240419, 240904 ve 241101), Malatya’da ise
2 (441402 ve 441403) Hasanbey klonu seçilmiştir.
Seçilen klonlar ile standart Hasanbey kayısı çeşidinden alınan aşı gözleri ile 2014 yılında
aşılama işlemleri yapılarak her klona ait fidanlar elde edilecektir. Projenin ikinci aşama
çalışmaları; seçilmiş klonlar ve standart Hasanbey çeşidi fidanları ile tesadüf blokları deneme
desenine göre 3 tekerrürlü ve her tekerrürde 3 fidan olacak şekilde 7x7 m aralıklarla Erzincan ve
Malatya’da adaptasyon bahçesi kurularak başlatılacaktır.
Klonlara ve standart Hasanbey çeşidine ait fenolojik gözlemler ile pomolojik ve teknolojik
ölçümler yapılacaktır. Klonlara ait verilere varyans analizi yapılıp, farklı çıkan ortalamalara
çoklu gruplandırma testi uygulanacaktır. Yapılan değerlendirmeler sonucu üstün vasıflı klon
veya klonlar tescil ettirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Hasanbey, Klon Seleksiyonu, Verim, Kalite, Erzincan, Malatya
ci
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Kayısı Çöğür Anaç Seleksiyonu
Proje Başlığı Bazı Zerdali Anaç Adaylarının Abiyotik ve Biyotik Şartlara
Karşı Dayanımlarının Belirlenmesi
Proje Yürütücüsü Ömer TOHMA
Yardımcı Araştırmacılar Salih KESKİN, Özkan KAYA, Esat TOKGÖZ
Başlama- Bitiş Tarihleri 2015- 2022
2015 :44.000 TL 2016 :10.600TL
2017:6.050TL 2018: 16.250TL
Proje Özeti
Bu proje TAGEM tarafından 2006-2011 yılları arasında yürütülen ‘Kayısı Anaç Seleksiyonu 1’
çalışması sonucu anaç adayı olarak belirlenen 26 zerdali tipi, 2 tohumluk zerdali anacın ve
kontrol olarak Hacıhaliloğlu kayısı çeşidinin abiyotik şartlardan kirece, kuraklığa ve topraktaki
yüksek neme dayanımını belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.
Proje; ‘‘Bazı Zerdali tiplerinin aşılanarak Kireçli Ortamda Düşük ve Yüksek Nem Düzeylerine
Karşı Toleranslarının Belirlenmesi’’ ve ‘‘Bazı Zerdali Tiplerinin Su Stresi ve Aşırı Toprak
Nemine Karşı Dayanımlarının Belirlenmesi’’ isimli iki alt projeden oluşmaktadır.
Birinci alt proje 2013-2014 yılları arasında yürütülmekte olan doktora projesi sonucu seçilen
tiplerin (2015- 2016-2017 yılları içerisinde) kireçli ortamda aşı performansıyla devam edecektir.
Proje kapsamında bitkiler 3 su seviyesi (%40, 100, 120) uygulamasına göre %45 kirece sahip
ortam (1:4 torf/kireçli toprak) bulunduran saksılara dikilecektir. Bu aşama içerisinde bitkilerde
klorofil miktarı, toplam demir ve aktif demir, elektrolit sızıntı, yaprak oransal su kapsamı ve
morfolojik gelişme belirlenerek bitkilerin kireçli ortama karşı toleransları değerlendirilecektir.
İkinci alt projenin (2018-2022) ilk döneminde 29 tip, 1:3 torf /toprak içeren ortamda, tesadüf
blokları deneme desenine göre 2 (%33, 100) su seviyesi uygulaması içerisinde 3 tekerrürlü ve
her tekerrürde 4 bitki olacak şekilde düzenlenecektir. İkinci dönemde 29 tip, 1:3 torf /toprak
içeren ortamda 2 (% 100 ve %125) su seviyesi uygulaması içerisinde 3 tekerrürlü ve her
tekerrürde 4 bitki olacak şekilde düzenlenecektir. Bu bitkilerde klorofil miktarı, aktif demir
içeriği, elektrolit sızıntı oranı, yaprak oransal su kapsamı, stoma iletkenliği, protein, prolin
morfolojik gelişme yanı sıra biyokimyasal yönden analizler yapılacaktır. Alt projenin üçüncü
döneminde ise, her iki yılda öne çıkan tipler aşılanarak, 3 su seviyesinde kurak ve su boğmasına
karşı toleransları belirlenecektir.
Anahtar Kelimeler: Zerdali, anaç, kireç, kuraklık, nem,
cii
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Proje Başlığı Fındıkta Kaolin Uygulamasının Etkilerinin Belirlenmesi
AVS. İç ve Dış Tic. Ltd. Şti
Proje Yürütücüsü Yusuf BİLGEN
Ömür DUYAR, Hüseyin İrfan BALIK, Erdal SIRAY,
Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Turan KARADENİZ
2015: 59.750 TL 2016: 7.750 TL 2017: 6.750 TL
Proje Özeti
Türkiye dünyanın en büyük fındık üreticisi olmasına rağmen dekara verim olarak dünya
ortalamasının altındadır. Ülkemiz fındık üretiminde verim düşüklüğünün nedenleri arasında,
bahçe tesisinde gerekli özenin gösterilmemesi, dekardaki ocak sayısı, ocaktaki dal sayısının
fazla olması, toprak ve su koruma tedbirlerinin alınmaması, kalitesiz çeşitlerin kullanılması,
kültürel uygulamalarının yeterince yapılmaması, tozlayıcı çeşit eksikliği gibi sebepler
sayılabilir. Son yıllarda küresel iklim değişikliklerinden kaynaklanan kuraklık ve yüksek ışık
yoğunluğuna bağlı olarak verim ve kalite kayıpları da meydana gelmektedir.
Kaolin maddesi ile hazırlanan çözeltilerin bitkilere uygulanması sonucunda; bitkilerin meyve,
yaprak ve gövdelerinde sert ve geçirimsiz bir tabaka oluşturarak bitkilerin transpirasyon yolu ile
su kaybetmesini, güneş zararını azaltmasında, bazı fungal ve bakteriyel hastalık oluşumunu
engellediği; bitkiyi ve diğer aksamlarını kamufle ederek bazı zararlılara karşı koruduğu
bilinmektedir. Ancak kaolinin fındıkta verim ve kaliteye etkileri hakkında bir araştırmaya
ulaşılamamıştır.
Bu çalışmada Giresun ilinde kuraklıktan zarar gören ve sulanamayan fındık bahçelerinde
kaolinin verim ve kalite üzerine etkileri araştırılacaktır.
Deneme 1 kontrol grubu olmak üzere toplam 5 uygulamalı 3 tekerrürlü ve her tekerrürde 3 ocak
olacak şekilde tesadüf blokları deneme desenine göre kurulacaktır. Uygulamalarla beraber
kaolin maddesinin fındık bitkisinin ve meyvesinin pomolojik, fenolojik ve fizyolojik özellikleri
incelenecektir. Uygulamalar fındıkta meyve oluşumu gerçekleştikten sonra 3’er hafta ara ile
yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler: fındık, kaolin, güneş yanıklığı, kalite, verim, kuraklık
ciii
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Proje Başlığı Okay 28 Fındık Çeşidi İçin Uygun Tozlayıcı Seçimi
Projeyi Destekleyen Kuruluş Ordu Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Proje Yürütücüsü Sinem ÇOBAN
Yusuf BİLGEN, Ferah ERTEKİN, Aysun AKAR, Prof. Dr.
Yardımcı Araştırmacılar Saim Zeki BOSTAN, Arş. Gör. Saadet KOÇ GÜLER, Yaşar
AKÇİN
2015: 32.500 TL 2016: 16.500 TL
2017: 9.000 TL
Proje Özeti
Fındık, Fagales takımının Betulaceae familyası içinde yer alan Corylus cinsine ait sert kabuklu
bir meyvedir. Monoik bir bitki olan fındıkta, çiçeklenme diğer birçok ılıman iklim meyve
türünden farklı olarak kış aylarında gerçekleşmektedir. Tozlanma, rüzgar ile sağlanmakta ve
kasım ayından başlayarak şubat sonuna kadar devam etmektedir. Yapılan çalışmalar, fındık
çeşitlerinin kendine uyuşmaz olduğu yönündedir. Bu nedenle, fındık bahçesi tesisinde tozlayıcı
çeşitlere yer verilmesi yüksek verim elde edilmesi açısından önem taşımaktadır.
Bu çalışma ile Fındık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü’nde Tombul ve Kargalak fındık
çeşitlerinin melezlenmesi sonucu elde edilen ve 2012 yılında tescil edilen Okay 28 fındık
çeşidine uygun tozlayıcı çeşitler belirlenecektir. Proje, FAİM arazisinde 2015-2017 yılları
arasında, tesadüf parselleri deneme desenine göre 3 tekerrürlü, her tekerrürde 1 ağaç ve her
ağaçta 3 dal olacak şekilde yürütülecektir. Tozlayıcı olarak Tombul, Palaz ve Kalınkara fındık
çeşitleri kullanılacaktır. Ayrıca kontrol amacıyla Okay 28 ana çeşidinde kendileme yapılacaktır.
Tozlayıcı çeşidin belirlenmesinde, ana çeşitle tozlayıcı çeşidin uyuşma durumu, ana çeşitte
kendine tozlanma durumu ve tozlayıcı çeşidin niteliğini ortaya koyan polen kalitesi ile ilgili
özellikler dikkate alınacaktır. Ayrıca, tozlayıcı çeşitlerin ana çeşitte önemli pomolojik
karakterlere ve meyve tutumuna olan etkisi de araştırılacaktır.
Çalışma sonucunda, yeni bir fındık çeşidi olan ve henüz tozlayıcısı belirlenmemiş Okay 28
çeşidine uygun tozlayıcı çeşitler belirlenerek bahçelerde verimin artırılması hedeflenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Fındık, Corylus avellana, Okay 28, Tozlayıcı, Çiçek tozu kalitesi,
Kendine uyuşmazlık
civ
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Proje Başlığı Ordu İlinde Çakıldak Fındık Çeşidinde Klon Seleksiyonu
Ordu Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Özge ÇUBUKLU
Ömür DUYAR, Yusuf BİLGEN, Hüseyin İrfan BALIK,
Yardımcı Araştırmacılar Selda KAYALAK BALIK, Prof. Dr. Saim Zeki BOSTAN,
Arş. Gör. Saadet KOÇ GÜLER
2015: 26.000 TL 2016: 21.000 TL
Projenin yıllara Göre Bütçesi 2017: 21.000 TL 2018: 21.000 TL
2019: 21.000 TL
Proje Özeti
Fındığın anavatanı, en değerli yabani türlerinin doğal yayılma alanı ve kültür tarihinin başlangıç
yeri Anadolu’dur. Dünyanın en kaliteli fındık çeşitleri ülkemizde yetiştirilmesine rağmen
standart çeşitlerimiz istenilen meyve, iç ve bitkisel özelliklerin tamamına sahip değildir. Mevcut
popülasyon içerisinden özellikle verimlilik ve meyve kalitesi bakımından daha üstün
klon/klonlar bulma şansını verebilecek seleksiyon çalışmalarının yapılması ülkemiz fındık
tarımı açısından önem arz etmektedir.
Çakıldak fındık, ülkemizde yaygın olarak yetiştirilen çeşitlerimizden biri olup, zengin bir
varyasyona sahiptir. Geç yapraklanma özelliğinden dolayı yüksek rakıma sahip fındık
alanlarında alternatifsiz durumundadır ancak meyve kalitesi bakımından istenilen özelliklerine
sahip değildir. Çakıldak fındık çeşidinde bugüne kadar yeterince ıslah çalışması yapılmamış
olması nedeniyle, standart Çakıldak çeşidinden daha iyi özelliklere sahip klonların seçimi
bakımından yürütülecek seleksiyon çalışmaları büyük önem taşımaktadır.
Proje, 2015-2019 yılları arasında Çakıldak fındığın yoğun olarak yetiştiği, Ordu ilinin Gölköy,
Aybastı, Akkuş, Kabataş, Kabadüz, Ulubey ve Korgan ilçelerinde yürütülecektir. Seçilen
bitkilerde meyve özellikleri ve verim değerlerinin yanında, yaprak ile zuruf özellikleri de
incelenecektir. Klonların değerlendirilmesinde ‘Değiştirilmiş Tartılı Derecelendirme Metodu’
kullanılacaktır. Bu proje ile standart Çakıldak fındık çeşidinden daha üstün özelliklere sahip
ümitvar adaylar belirlenecektir. Ayrıca belirlenen kaliteli ve verimli klonların ekonomik üretime
kazandırılması, ilerideki ıslah çalışmalarına materyal olarak sağlanması ve genetik
kaynaklarımızın kaybolmasının önlenmesi hedeflenmektedir. Projenin ikinci adımında yapılacak
Seleksiyon II kapsamında; belirlenecek genotiplerin morfolojik ve moleküler karakterizasyonu
yapılarak, tescil çalışmaları yürütülecektir.
Anahtar Kelimeler: Fındık, Çakıldak, Klon seleksiyonu, Meyve, Yaprak, Zuruf
cv
YENİ TEKLİF PROJE

Proje No:
Corylus colurna L.Anacı Üzerine aşılı Tombul ve Palaz
Proje Başlığı Fındık Çeşitlerinde Verim ve Kalite Özelliklerinin
Belirlenmesi
Projeyi Destekleyen Kuruluş Ordu Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Proje Yürütücüsü Ömür DUYAR
Hüseyin İrfan BALIK, Yusaf BİLGEN, Ahmet GÖĞÜS,
Arzu SEZER, Prof.Dr.Turan KARADENİZ,
Projenin yıllara Göre Bütçesi 75.000 TL
Proje Özeti
Ülkemizde yetiştiriciliği yapılan fındık çeşitlerinin tamamı çalı formundadır ve orta ve yüksek
düzeyde dip sürgünü verme eğilimine sahiptir. Fındıkta geleneksel dikim sistemi olan ocak
dikim sisteminde bu çeşitlerle tesis edilmiş bahçelerde dip sürgünü kontrolü önemli bir maliyet
unsuru olarak karşımıza çıkmaktadır. Modern fındık tarımında yılda en az bir kez temizlenmesi
önerilen dip sürgünleri temizlenmediği taktirde ana dallarla su besin ve ışıktan yararlanma
açısından rekabete girmekte ve ana dalların gerçek verim potansiyelini yansıtmasına engel
olmaktadır. Corylus cinsi türleri içerisinde yer alan 25 kadar türün bir kısmı çalı bir kısmı da
ağaç formundadır. Ağaç formunda yer alan fındık türlerinden Corylus colurna L. literatürde
‘Türk Fındığı’ olarak yer almaktadır ve dip sürgünü vermemektedir. Ülkemizde C. colurna L.
anacı üzerine kültür çeşitlerinin aşılanması ile ilgili ilk araştırma Fındık Araştırma İstasyonu
tarafından yürütülmüştür. 2010 - 2013 yılları arasında yürütülen araştırmada C. colurna L. anacı
üzerine ülkemizde yetiştirilen en yaygın çeşitlerden Tombul ve Palaz çeşitleri aşılanarak en
uygun aşı metodu ve dönemi tespit edilmiştir.
Bu projede Fındık Araştırma İstasyonu tarafından sonuçlandırılan ‘Tombul Ve Palaz Fındık

Çeşitleri İle Corylus colurna L.’ nın Aşı Performansının Belirlenmesi, Anacın Verim Ve
Kalite Üzerine Etkisi’ projesinde en uygun metot olarak belirlenen Dilcikli aşı metodu ile elde
edilecek Tombul ve Palaz fidanları kullanılacaktır. Deneme Tesadüf Blokları Deneme Desenine
görü 3 tekerrürlü ve her tekerrürde 10 bitki olacak şekilde kurulacak, kontrol olarak her iki
çeşidin aşısız fidanları kullanılacaktır.
Projede aşılı fındık fidanlarının bahçe performansları belirlenecek, fidan gelişimleri, verim ve
meyve kalitesine etkileri incelenecektir.
Anahtar Kelimeler : Fındık, Tombul, Palaz , Corylus colurna L, Aşı ,Verim
cvi
YENİ TEKLİF PROJE

Proje No:
Şanlıurfa ilinde İyi tarım uygulamaları yapılan Antepfıstığı
Proje Başlığı bahçelerinde farklı yöntemler ile verim kaybının en aza
indirgenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü ŞANLIURFA
Proje Yürütücüsü Sibel AKKUŞ BİNİCİ
Uzm. Gökhan AKKUŞ, Uzm. Ayçin AKSU, Uzm. Elif
Didem GÜLLE SAKİN, Uzm. Mehmet KARAGÖKTAŞ,
Yardımcı Araştırmacılar Uzm. Şeyda İPEKÇİOĞLU, Dr. Serpil KARADAĞ, Doç.
Dr. İzzet AÇAR, Doç. Dr. Ertan YANIK, Prof. Dr. Bekir
Erol AK, Prof. Dr. Turan BİNİCİ
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015 - 01.01.2020
2015: 16.500 TL 2016: 11.100 TL
Projenin yıllara Göre Bütçesi 2017: 10.000 TL 2018: 9.000 TL
2019: 12.000 TL
Proje Özeti
Projemiz ile ITU standartlarında üretim yapılan fıstık bahçelerinde meyve verim ve kalite
kaybını en aza indirmek için entegre mücadele sistemlerinin uygulanması, elde edilen sonuçların
çiftçilere aktarılması ve çiftçilerin ITU uygulamalarına karşı bakış açılarının belirlenmesi
amaçlanmıştır.
Projemizin ilk aşaması uygulama bahçelerimizin İyi tarım Uygulamaları (İTU) sertifikasyonunu
sağlamak ve bundan sonraki üretimlerimizi İTU sertifikası ile devam ettirmektir. Antepfıstığı
bahçelerinde verimi etkileyen en önemli faktörlerden ikisi zararlıların yarattığı ve yanlış
gübrelemeye dayalı verim kayıplarıdır.
Şanlıurfa ilinde antepfıstığında bitki koruma sorunları entegre mücadele yöntemi çerçevesinde
ele alınarak uygun mücadele yapılacaktır ve yetersiz gübrelemenin verimdeki zarar seviyesinin
belirlemek amacı ile fenolojik ve morfolojik gözlemleri yapılacaktır. Çalışmamızda bitki
koruma açısından antepfıstığında zararlı olan Lepidoptera takımından Kermania pistaciella için
feromon tuzakları kullanarak mücadelesi gerçekleştirilecek ve ahır gübresi karıştırılarak fiğ
ekimi ile yeşil gübre uygulanması yapılacaktır. Elde edilen veriler analiz edilerek standart ITU
uygulamaları ile çalışmada uygulanan yöntemler karşılaştırılarak verim ve kalite
değerlendirmesi yapılarak sonuçlar ortaya konacaktır. Antepfıstığı üreticilerinin ITU sistemine
bakış açılarını belirlemek için anket çalışması yapılacaktır. Anket sayısının belirlenmesinde
tabakalı örnekleme yöntemi kullanılarak, tabakalara çıkacak çiftçi sayısının belirlenmesinde ise
Neyman yöntemi kullanılacaktır. Anketlerin yapımı esnasında ilgili ve istekli çiftçiler de
belirlenerek ITU uygulamaları konusunda eğitimler verilecektir. Çalışma sonuçlarının fıstık
üreticilerine ulaştırılması ile İTU uygulamalarının yaygınlaşması sağlanacaktır. Projemizin
uygulamam kısmı, 2015-2019 yılları arasında, GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne
ait Talat Demirören ve Koruklu Araştırma İstasyonlarında yürütülecektir.
Anahtar Kelimeler: antepfıstığı, İTU, gübreleme, verim, İTU yaygınlaşması, Eğitim
cvii
YENİ TEKLİF PROJE

Proje No:
Diyarbakır Koşullarında Frigo ve Fresh Yetiştirme
Proje Başlığı Tekniklerinin Bazı Çilek Çeşitlerinde Verim ve Kalite
Özellikleri Üzerine Etkisi
DİYARBAKIR
Proje Yürütücüsü Kader ERÇİK
Murat KAYA, Kenan ÇELİK, Mehmet ÇİÇEK, Songül
ACAR, Prof.Dr. Ebru YAŞA KAFKAS (Danışman)
Proje Özeti
Bu çalışma, Diyarbakır GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi arazisinde

2015-2017 yıllarında yürütülecektir. Çalışmada kullanılması planlanan 6 adet çilek çeşidinde
(Kabarla, Sweet Ann, Albion, DPI Rubygem, Festival, Sweet Charlie), çeşitlerin performansı,
farklı yetiştirme tekniklerinin verim ve kalite özellikleri üzerine etkisinin belirlenmesi
amaçlanmıştır. Deneme, tesadüf blokları deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak kurulacak
ve her tekerrürde 30 bitki bulundurulacaktır. Çapraz dikim yapılacak ve frigo fidede sıra arası
30 cm, sıra üzeri 25-35 cm mesafeyle; fresh fidede ise sıra arası 30 cm, sıra üzeri 25 cm
olacaktır.
Frigo ve fresh yetiştirme sistemlerine göre dikilen çeşitlerin; bitki başına verim (g/bitki),
toplam verim (kg/da), ortalama meyve ağırlığı (gr), meyve çapı (cm), meyve boyu (cm), meyve
suyunda suda çözülebilir kuru madde (SÇKM) (%), Askorbik asit (Vitamin C (Mg/100g)
değerlerine ait analizler yapılacaktır. Ayrıca bu projede bölgemiz için yeni olan çilek
çeşitlerinin fiziksel özellikleri (renk, sertlik vs.) ile başta aroma bileşikleri, fenolik madde,
organik asit ve şeker olmak üzere kimyasal bileşiminin kromotografik olarak belirlenmesi
amaçlanmaktadır.
Denemedeki çeşitlerin ilk çiçeklenme, %50 çiçeklenme, tam çiçeklenme, ilk meyve oluşumu
gibi bitkisel özelikleri belirlenecektir.
Denemeye alınan çilek çeşitlerinin performansı yetiştirme sistemlerine göre karşılaştırılacak,
çeşitler ve yetiştirme sistemleri arasında farklılık bulunup bulunmadığı SPSS istatistik analiz
paket programı ile belirlenecektir.
Anahtar Kelimeler:
cviii
YENİ TEKLİF PROJE
PROGRAM ADI : Sert ve Yumuşak Çekirdekli Meyveler
Proje No:
Kiraz, Elma ve Şeftali Ağaçlarına Şekil Vermede ve
Proje Başlığı Ağaçların Erken Meyveye Yatmasında Göz Yönetimi
Tekniğinin Araştırılması
Projeyi Destekleyen Kuruluş Ondokuz Mayıs Üniversitesi SAMSUN
Proje Yürütücüsü İdris MACİT
Prof. Dr. Hüsnü DEMİRSOY, Erol AYDIN, Dilek KÖSE,
Burhanettin IRMAK, Prof Dr Ali KÜDEN
2015: 20000 TL 2016: 20000 TL 2017: 20000 TL
2018: 20000 TL 2019: 20000 TL
Proje Özeti
Kiraz, elma ve şeftali dünyada ticari değere sahip önemli meyve türleridir. Bu türler ülkemiz
meyveciliğinde de ilk sıralarda yer rağmen kalite bakımından önemli problemlere sahiptir. Bu
problemlerin en önemlilerinden biri de meyve ağaçlarına uygulanacak terbiye sistemlerinin
seçimi ve uygulamasındaki bilgi ve uygulama eksikliğidir. Yanlış seçimler ve uygulamadaki
hatalar sonucu ürün miktarı ve kalitesinde düşmeler olmaktadır.
Bu çalışma Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü ve Çukurova Üniversitesi Pozantı Tarımsal
Araştırma ve Uygulama Merkezi deneme alanında yürütülmektedir. Çalışmanın Samsun
lokasyonunda MAXMA60 anaçlı 0900 Ziraat ve Sweet Heart, Gisela 6 anaçlı Regina ve Gisela
5 anaçlı 0900 Ziraat çeşitleri kullanılarak Vogel Merkezi Lider (Vogel central leader) sistemi ile
Göz Yönetimi tekniği ile oluşturulan Merkezi Lider sistemi karşılaştırılmaktadır. Pozantı
lokasyonunda ise kiraz için MAXMA60 anaçlı 0900 Ziraat ve Sweet Heart, Gisela 6 anaçlı 0900
Ziraat ve Regina çeşitleri kullanılarak Vogel Merkezi Lider ile Göz Yönetimi tekniği ile
oluşturulan Merkezi Lider karşılaştırılmaktadır.
Her iki lokasyonda da elma için M9 anacı ile Amasya Elması ve Granny Smith çeşitleri
kullanılıp Düşey Eksen (Vertical Axis) ile Göz Yönetimi tekniği ile oluşturulan Merkezi Lider;
şeftalide ise şeftali çöğür anacı ile Red Haven ve Elegant Lady çeşitleri kullanılarak Goble ile
Göz Yönetimi tekniği ile oluşturulan Merkezi Lider ağaçlar karşılaştırılmaktadır. Deneme
lokasyonlarımızda göz yönetimi tekniğinin uygulanabilirliği üzerine projenin 1. Dilimi olan
2011-2014 dönemi itibariyle yapılan çalışmalar sonucu kiraz, elma, şeftali türlerinde ağaçlar
hedeflendiği gibi şekillendirilmiş olacaktır.
Bu çalışmanın II. Dönemi olan 2015-2019 yıllarıunda göz yönetimi uygulamalarının verim ve
meyve kalitesi üzerine etkileri görülecektir.
Anahtar Kelimeler:
cix
YENİ TEKLİF PROJE

Proje No:
Proje Başlığı
Proje Alt Başlığı Malatya Yöresi Cevizlerinin Seleksiyonu-1
Proje Yürütücüsü Nedim GÜLTEKİN
Burak ASLANSOY, Yusuf BAYINDIR, Yılmaz UĞUR,
Erdoğan ÇÖÇEN
2015: 9.500,00TL 2016: 9.200,00 TL
2017: 7.700,00TL Toplam: 26.400,00TL
Proje Özeti
Ülkemiz dünya ceviz üretiminde önemli bir paya sahiptir. Türkiye, 2012 yılı istatistiklerine
göre 203.212 ton ceviz üretimi ile dünyada dördüncü sırada yer almaktadır. Çok farklı ekolojik
koşullara sahip ülkemizde her yöreye uygun yerli ve yabancı yüzlerce ceviz çeşidi
yetiştirilmektedir. Malatya yöresinde de yöre iklimine iyi adapte olmuş ve uzun zamandan beri
yetiştiriciliği yapılan çok sayıda mahalli ceviz çeşitleri bulunmaktadır. Ancak son yıllarda bu
mahalli çeşitler gerek hastalık - zararlılar ve gerekse yetersiz bakım koşulları nedeniyle hızla
kaybolmaktadır. Bu genetik kaynaklar içerisinde üstün özellikli olan yerel çeşitlerin
kaybolmasının önlenmesi ve üretime kazandırılması amacıyla planlanan bu çalışmada
belirlenecek mahalli çeşitler muhafaza altına alınacak ve seleksiyon kriterlerine göre çeşit
olmaya aday üstün özellikte olanların üretime kazandırılmasına çalışılacaktır.
Bu çalışma ile Malatya yöresindeki mahalli ceviz çeşitlerimizi tanımlamak ve standart

olabilecek yeni ümitvar çeşitleri tespit etmek amaçlanmaktadır. Çalışma sonunda Seleksiyon-1
aşaması tamamlanmış olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Mahalli Ceviz, Seleksiyon, Malatya
cx
YENİ TEKLİF PROJE
AFA ADI : Meyve- Bağ
Proje No:
Proje Başlığı Kayısıya Uygun Anaç Geliştirilmesi Üzerine Araştırmalar
Bazı Kayısı Çeşit ve Tiplerinin Çöğür Anaçlık Özelliklerinin

Araştırılması
Proje Yürütücüsü Murat PALA
Ali Rıza ŞAHİNOĞLU, Yusuf BAYINDIR, Cemil ERNİM,
Hatice Şahiner ÖYLEK
Projenin yıllara Göre Bütçesi 27.000,00TL
Proje Özeti
Türkiye yaş kayısı üretiminin yaklaşık % 55‟i, kuru kayısı üretiminin ise % 85‟i Malatya ilinde
yapılmaktadır. Kayısı ülkemizden ihraç edilen başlıca tarımsal ürünler arasında yer almaktadır.
Malatya ili ve çevresinde, kayısı fidanı üretiminde standart bir anaç kullanılmamakta ve çöğür
anaçları rastgele elde edilen tohumlardan elde edilmektedir.
Projede Kayısı Araştırma İstasyonu Kayısı Genetik Kaynaklar Parsellerinde bulunan bazı kayısı
çeşit ve tiplerinin çöğür anaçlık özellikleri incelenecektir. Hırmanlı, Tekeler, Proyma, Özal,
Şam, Sakıt 7, İmrahor, Sivas Pa, Çiğli ve Ordubat kayısı çeşit ve tipleri çöğür anacı olarak,
Hacıhaliloğlu ve Kabaaşı çeşitleri aşı kalemi olarak kullanılacaktır. Proje Çöğür Aşaması,
Aşılama Devresi ile Bahçe Tesisi ve Verim Aşaması olmak üzere 3 aşamadan oluşmaktadır. Bu
aşamalarda alınan veriler tartılı derecelendirme metodu ile değerlendirilecektir.
Proje sonunda, belirlenen çeşit ve tiplerin çöğür anaçlık özellikleri tespit edilecek olumlu sonuç
alınan çeşit ve tipler anaçlık olarak tescile sunulacaktır. Bu sayede kayısı üreticilerinin tercih
edebilecekleri anaç sayılarının arttırılması, standart ve tescilli anaçlar ile kaliteli ve bol ürün elde
etmeleri mümkün olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Kayısı, Anaç, Çöğür, Hacıhaliloğlu, Kabaaşı
cxi
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Kabaaşı Kayısı Çeşidinde Farklı Dikim Sıklığı ve Terbiye
Proje Başlığı
Sistemlerinin Meyve Verim ve Kalitesi Üzerine Etkileri
Proje Yürütücüsü Yusuf BAYINDIR
Nedim GÜLTEKİN, Tahir MACİT, Murat PALA, Fatih
Yardımcı Araştırmacılar KEBELİ, Erdoğan ÇÖÇEN, Nihat ÖZKAN, Doç.Dr. K.
Uğurtan YILMAZ, Prof. Dr. Ali KÜDEN
2015: 22.800,00 TL 2016: 7.450,00 TL 2017: 7.950,00
TL 2018: 8.950,00 TL 2019: 10.450,00 TL
Proje Özeti
Türkiye, dünya yaş ve kuru kayısı üretiminde 676.138 ton ile birinci sırada yer almaktadır
(FAOSTAT, 2011). 2012 yılı dünya kuru kayısı üretiminin 239 bin ton civarında gerçekleştiği
tahmin edilmekte olup, Türkiye bunun %74’ünü tek başına karşılamaktadır. (Anonim, 2012a).
Bu değerin elde edilmesinde önemli payı olan Malatya ili, ülkemiz için kuru kayısı ihracatında
vazgeçilmez lokomotif görevini üstlenmiştir. Malatya’da üretilen ve kurutulan kayısının
yaklaşık % 90-95’i ihraç edilmektedir. Bu açıdan değerlendirildiğinde Malatya, sadece
ülkemizin değil bütün dünyanın özellikle kuru kayısı üretim merkezi konumundadır (Anonim,
2012a).
Malatya’nın dünya kayısı üretimindeki bu üstünlüğüne rağmen ağaç ve dekar başına alınan
verim istenilen düzeyde değildir. Mevcut plantasyonlarda kayısı bahçeleri kuvvetli gelişim
gösteren çeşit – çöğür anaç kombinasyonları ile geniş aralık ve mesafelerle tesis edilmiştir. Bu
durum birim alandan yetersiz düzeyde ürün alınmasına sebep olmaktadır. Gelişmiş ülkeler
modern meyvecilikte bu sorunu aşmak amacıyla bodur anaç kullanımı ile çeşitli budama
sistemlerinin birlikte kullanıldığı sık dikim yapma eğilimindedirler.
Bu projede de bu amaca dönük olarak ağaçları kuvvetli gelişen kurutmalık Kabaaşı kayısı
çeşidinin, son yıllarda bu konudaki araştırmalarını yoğunlaştırmış olan Kayısı Araştırma
İstasyonu’nda yürütülmüş önceki çalışmalardan (Gül ve ark., 2006) elde edilen sonuçlar ile
devam eden çalışmalarda (Yiğit ve ark., 2012) gözlemlenen arazi performanslarına bakılarak
önerilen Pixy ve Myrobolan 29 C anaçları üzerine aşılanacaktır. Kontrol olarak da çöğür anacı
kullanılacaktır. Elde edilecek fidanlara iki farklı budama yöntemi (doruk dallı ve goble) ve her
anaç için üç farklı dikim sıklığı uygulanacaktır. Denemede kayısılarda birim alandan daha fazla
verim elde edebilmek amacıyla sık dikim ve farklı budama sistemlerinin meyve verim ve
kalitesi üzerine etkileri araştırılacaktır. Bu sayede günümüze kadar devam eden projelerin pratik
uygulamaya aktarılmasına bir adım daha yaklaşılmış olunacaktır.
Proje sonunda elde edilen veriler, yoğun yetiştiricilik metotlarına uygun kayısı bahçesi tesisi
için tavsiye niteliği taşıyacaktır.
Anahtar Kelimeler: Kayısı, Sık Dikim, Farklı Terbiye Sistemleri, Verim, Kalite
cxii
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Bazı Önemli Kayısı Çeşitlerinde Dişi Organ Gelişiminin
Proje Başlığı İncelenmesi ve Meyve Tutumu Üzerine Etkisinin
Araştırılması
Proje Yürütücüsü Nihan GÖKBAYRAK
Yardımcı Araştırmacılar Cemil ERNİM, Yahya ALTUNTAŞ
Projenin yıllara Göre Bütçesi 2015: 46.500 TL. 2016: 1.300 TL. 2017: 1.800 TL.
Proje Özeti
Meyve yetiştiriciliğinde amaç bol ve kaliteli ürün elde etmektir. Meyve tutumu açısından, çeşitlerin
döllenme biyolojisinin bilinmesi büyük önem taşımaktadır (Kaşka 1968).Kararlı ürün elde etmek için
çiçek tomurcuğu oluşumu ve gelişimi safhası ilk aşama olarak önemlidir. Ancak meyve ağaçlarından iyi
bir verim elde etmek için iyi bir çiçek oluşumunun yanında, tohum taslağı ve embriyo kesesinin normal
bir gelişim göstermesi ve döllenmenin gerçekleşmesi gerekmektedir. Meyve ağaçlarında yıldan yıla ve
çeşitten çeşide değişen oranlarda görülen çiçek anomalileri, ürün miktarını etkileyen temel faktörlerden
birisidir (Mısırlı ve ark. 2002). Kayısı çiçeklerinde, görülen dişi organ anomalileri, farklılaşma sırasında
oluşan yüksek sıcaklıklara bağlı kuraklık ve su stresinin yanı sıra aynı bakım şartları altında çeşidin
genetik yatkınlığına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Bu anormallikler, kayısıda meyve verimini
etkilemektedir (Ülkümen 1938, Aşkın 1989). Kayısılarda beslenme fizyolojisinden ileri gelen çiçek tozu
kısırlığı ile birlikte dişi organlarda da dejenerasyonlar görülmektedir. Kurak geçen yıllarda anormal
çiçeklerin daha fazla sayıda görüldüğü ve bu durumun ürün miktarında azalmalara yol açtığı belirtilmiştir
(Özbek 1978).Döllenme biyolojisinde karşılaşılan bu gibi sorunlara sağlıklı bir çözüm önerebilmek için
nedeninin araştırılarak iyice anlaşılması gerekmektedir. Bu projede, kayısı çiçeklerinde dişi organ
gelişimi incelenerek çeşitlere göre çiçek anomalilerinin belirlenmesi ve bu anomalilerin meyve tutumu
üzerine etkisinin tespiti ile anomaliye genetik eğilim gösteren çeşitlerde yaz aylarındaki sıcaklıkların,
farklı bakım şartlarının ve su stresinin etkisinin araştırılması amaçlanmaktadır. Materyal olarak;
Hacıhaliloğlu, Hasanbey, Kabaaşı, Çataloğlu, Soğancı, Alyanak, Aprikoz, Şekerpare, Şam, Tokaloğlu ve
Karacabey çeşitleri kullanılacaktır. Enstitümüz Merkez ve Battalgazi kampüsünde bulunan kayısı gen
kaynakları bahçesinde bulunan aynı yaştaki ağaçlarda her çeşitten en az iki ağaç olacak şekilde
çalışmalar yapılacaktır. Çalışmalar birbirini takip eden iki yıl boyunca yürütülecektir. İlk yıl, optimum
bakım şartları altında, enstitümüz Merkez ve Battalgazi kampüsünde bulunan kayısı gen kaynakları
bahçelerindeki aynı yaştaki ağaçlar kullanılacaktır. Tam çiçeklenme zamanında, ağaçtaki her dalda en az
100 adet çiçek olacak şekilde ağaç başına altı dal seçilecek ve dişi organ gelişimi incelenecektir. Dişi
organlarında anormallik görülen çeşitlerde, yüzde kaç anormallik olduğu tespit edilecek ve bu durumun
meyve tutumu ve verim üzerine etkisi araştırılacaktır. Çalışmalar süresince iklim verileri meteorolojik
istasyonlar (hobo) aracılığıyla kaydedilecektir. İkinci yıl, anomali görülen çeşitler, düzenli bakımı
yapılan ve yapılmayan olmak üzere iki ayrı bahçede, ağaçlar yeterli su verilmek ve su stresine sokulmak
suretiyle iki farklı uygulamaya tabi tutulacaktır. Dişi organın farklılaşma döneminde çiçek tomurcukları
10-15 gün aralıklarla toplanacak ve mikroskobik incelemeler yapılacaktır. Çalışmalar sonucunda, kayısı
çiçeklerinde dişi organ gelişimi incelenecek ve anormallik düzeyleri tespit edilerek dişi organ
anormalliklerinin meyve verimine etkisi belirlenecektir. Bunun yanı sıra çeşit, sıcaklık, su stresi ve farklı
bakım koşullarının dişi organ gelişimi üzerine etkisi araştırılacaktır. Bu sayede, anomalilere sebep olan
faktörler ortaya konularak bu oluşumların önüne geçilecektir.
Anahtar Kelimeler: Kayısı, Dişi Organ, Meyve Tutumu.
cxiii
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Farklı Kimyasal Seyreltici Uygulamalarının Hacıhaliloğlu
Proje Başlığı Kayısı Çeşidinde Meyve Tutumu ve Meyve Kalitesi Üzerine
Etkileri
Proje Yürütücüsü Fatih KEBELİ
Mehmet YILMAZ, Burak ASLANSOY, Aslı YILMAZ,
Kadir ÖZTÜRK, Salih ATAY
Projenin yıllara Göre Bütçesi 2015: 3.150,00TL 2016:4.650,00TL Toplam : 7.800,00TL
Proje Özeti
Hacıhaliloğlu, Malatya'nın önemli kurutmalık kayısı çeşitlerinden birisidir. Malatya ve

civarındaki kayısı varlığının % 60-65'lik bir kısmını bu çeşit oluşturmaktadır. Çeşidin meyve
tutumu, meyvedeki şeker ve lif oranı diğer kayısı çeşitlerine kıyasla daha yüksektir. Ancak
Malatya'da yetiştiriciliği yapılan diğer kayısı çeşitlerinde de olduğu gibi bodur anaç
kullanımının olmaması ve üretim dönemi içerisinde etkin budamanın yapılmayışı sebebiyle
ağaçlar oldukça boylanmaktadır. Bu durum birçok kültürel uygulamanın yapılmasının önünde
önemli bir engel oluşturmaktadır. Özellikle kayısı ağaçlarında seyreltme uygulamasının
yapılmıyor olması gerek ağaç gelişimi gerekse de meyve kalitesi yönünden olumsuz sonuçlar
meydana getirmektedir. Bu çalışmada, Kayısı Araştırma İstasyonu'na ait deneme bahçesindeki
Hacıhaliloğlu ağaçlarında Amonyum tiyosülfat (%1, %2, %3), Hidrojen siyanamid (%0.25
%0.50 %0.75), Naftelen aset amid ( 25, 50 ve 75 ppm) ve Benzil adenin (100 ve 150 ppm)
kimyasallarının farklı uygulama dozlarının çiçek ve küçük meyve seyreltmesi üzerindeki etkileri
araştırılacaktır. Seyreltici kimyasallar önceden belirlenmiş sağlıklı ağaçlar üzerindeki dallara 2
farklı büyüme aşamasında uygulanacaktır (ATS ve HC tam çiçeklenme, NAD ve BA küçük
meyve dönemi). Deneme tesadüf parselleri deneme desenine göre üç tekerrürlü olarak
yürütülecek olup elde edilen veriler SPSS istatistik programı ile analiz edilecektir. Deneme
sonrasında uygun kimyasal ve dozun belirlenerek kayısıda çiçek seyreltici olarak kullanılması
hedeflenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Hacıhaliloğlu, kayısı, amonyum tiyosülfat, hidrojen siyanamid, benzil
adenin, naftelen acet amid, seyreltme.
cxiv
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Proje Başlığı
Çeşitlerinin Geliştirilmesi AŞAMA II
Proje Alt Başlığı Kabaaşı Kayısı Çeşidinde Klon Seleksiyonu AŞAMA II
Proje Yürütücüsü Ali Rıza ŞAHİNOĞLU
Yardımcı Araştırmacılar Cemil ERNİM, Selçuk AVCI, Belgin ÇELİK
Proje Özeti
Projenin amacı; Malatya’da kayısı yetiştirilen alanlarda bölge şartlarına iyi adapte olmuş,
ekonomik değeri bulunan kurutmalık kayısı çeşitlerimizden biri olan Kabaaşı kayısısının
bilimsel metotlarla verimli, kaliteli, sağlıklı ve ismine doğru klonlarını seçmek; seçilen bu
klonlarla üretimin geliştirilmesini sağlayarak kayısı yetiştiriciliğinde üretimi ve kaliteyi
artırmaktır.
Bu amaçla projenin birinci aşamasında yoğun kayısı yetiştiriciliği yapılan Malatya, Elazığ,
Kahramanmaraş ve Sivas illerinde seleksiyon çalışmaları yapılmış olup belirlen 17 kabaaşı
klonundan değiştirilmiş tartılı derecelendirme metoduna göre 7 kabaaşı klonu projenin ikinci
aşamasında denenmek üzere seçilmiştir. Deneme tesadüf blokları deneme desenine göre 3 blok
ve her blokta 5 ağaç olacak şekilde 8X8 dikim aralıklarıyla 7 klon ve 1 kontrol olmak üzere 8
bireyden kurulacaktır. Proje kapsamında fenolojik gözlemler pomolojik analizler ve verim
değerleri alınacaktır.
Anahtar Kelimeler:
cxv
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Proje Başlığı Çeşitlerinin Geliştirilmesi AŞAMA II

Geliştirilmesi AŞAMA II
Proje Yürütücüsü Cemil ERNİM
Yardımcı Araştırmacılar Selçuk AVCI, Ali Rıza ŞAHİNOĞLU , Yüksel ARITEPE
Proje Özeti
Bu proje ile farklı özellikleri bünyesinde barındıran sofralık kayısı tiplerinin seleksiyon yoluyla
seçilmesi ve seçilen tiplerin çeşit olarak tescili sonucu yaygınlaştırılması ile dış pazarlarda söz
sahibi olmak hedeflenmektedir. Dünyada söz sahibi olan sofralık kayısı çeşitleri de planlı ıslah
çalışmalarından ziyade spontan olarak oluşan tiplerden seleksiyonlarla elde edilmişlerdir.
Bu amaçla projenin birinci aşamasında yoğun kayısı yetiştiriciliği yapılan Malatya, Elazığ,
Kahramanmaraş ve Sivas illerinde seleksiyon çalışmaları yapılmış olup belirlen 11 tip kayısıdan
değiştirilmiş tartılı derecelendirme metoduna göre 7 kayısı tipi projenin ikinci aşamasında
denenmek üzere seçilmiştir. Deneme tesadüf blokları deneme desenine göre 3 blok ve her blokta
5 ağaç olacak şekilde 8X8 dikim aralıklarıyla kurulacaktır. Proje kapsamında fenolojik
gözlemler, pomolojik analizler ve verim değerleri alınacaktır.
Anahtar Kelimeler:
cxvi
YENİ TEKLİF PROJE

Proje No:
Eşme Ayva (Cydonia oblonga Mill.) Çeşidinin Hasat Sonrası
Proje Başlığı
Fizyolojisi Üzerine Araştırmalar (Doktora tezi)
Proje Yürütücüsü Özgür ÇALHAN
Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Mehmet Ali KOYUNCU
Projenin yıllara Göre Bütçesi 2015: 71000 TL 2016: 23000 TL
Proje Özeti
Ayva yumuşak çekirdekli meyvelerden olup, Türkiye’de taze olarak yoğun şekilde
tüketilmektedir. Türkiye de en fazla yetiştirilen çeşit ise Eşme’dir. Fakat dünyada çok fazla
meyvesi taze tüketimde kullanılmamaktadır. Bu nedenle ayva meyvesi üzerinde çok fazla
çalışma yapılmamıştır. Ülkemizde ayvanın depolanması ve bozulmaların geciktirilmesi veya
engellenmesi üzerine de az sayıda çalışma vardır. Bu çalışma ile ayva meyvelerinin öncelikle
optimum hasat zamanının belirlenmesi sağlanacak ve farklı depolama koşullarında
depolanabilirliği araştırılacaktır. Böylece hem ayvanın hasattan sonra kalitesinin sürdürülmesi
hem de depolama sırasında karşılaşılan başta meyve eti kahverengileşmesi gibi bozukluların
engellenmesi veya geciktirilmesi sağlanarak kayıplar azaltılarak ülke ekonomisine katkı
sağlanacaktır. Depolamalar 0°C’de normal atmosfer (NA), kontrollü atmosfer (KA) ve dinamik
kontrollü atmosfer (DKA) koşullarında yapılacaktır. KA’de O2 seviyesi %2, CO2 seviyesi %3,
DKA ise CO2 seviyesi %1 seviyesinde tutularak minimum oksijen seviyesi belirlenecektir.
Depolama süresi boyunca her 45 günde bir örnek meyveler alınarak yarısında analizler
yapılacak diğer yarısı raf ömrü çalışması için 20°C’de 7 gün bekletilecektir. Meyveler NA
koşullarında 6 ay, KA ve DKA koşullarında ise 9 ay muhafaza edilecektir. Yapılacak analizler
tam çiçeklenmeden geçen gün sayısı, meyve eni ve boyu, nişasta parçalanması, meyve ağırlığı,
kabuk rengi, ağırlık kaybı, renk değişimi, meyve eti sertliği, suda çözünür kuru madde miktarı,
pH, titre edilebilir asitlik, etilen üretimi, solunum hızı, etanol ve asetaldehit üretimi ile duyusal
analizlerdir. Ayrıca meyve eti kahverengileşmesi ile çürüme miktarları da ölçülecektir.
Çalışma 2 yıl yürütülecektir.
Anahtar Kelimeler:
cxvii
YENİ TEKLİF PROJE
AFA ADI : AMeyve-Bağ
Proje No:
Proje Başlığı
Geliştirilmesi
Bazı Armut Anaçlarının Farklı Lokasyonlarda
Proje Yürütücüsü Sinan BUTAR
Dr. Melike ÇETİNBAŞ, Melih AYDINLI, Figen
Yardımcı Araştırmacılar ERASLAN, Dilek KARAMÜRSEL, Dr. M.Emin AKÇAY,
Dr. Adnan DOĞAN
2015: 44000 TL 2016: 40000TL 2017:30000TL
2018: 40000TL 2019:50000 TL
Proje Özeti
Bu çalışmada armut yetiştiriciliğinde kullanılan OHxF 333 ve BA-29 ayva anaçları ile kullanımı
çok az veya daha hiç kullanılmamış yeni armut anaçlarının (Farold-40, OHxF 87, OHxF 97, Fox
11 ve Fox 9) bazı armut çeşitleri ile arazi performansı, erkencilik, verim ve kalitelerine olan
etkilerini araştırmak amaçlanmıştır. Bu amaçla, 7 farklı anaç (OHxF 333, BA-29, Farold-40,
OHxF 87, OHxF 97, Fox 11 ve Fox 9) üzerine aşılı 2 farklı armut çeşidinden oluşan, 14 farklı
kombinasyondan meydana gelen çalışma, iki lokasyonda ve toplamda 420 ağaç üzerinde 5 yıl
süre ile gerçekleştirilecektir. Projede, armut bahçeleri tesadüf bloklarında bölünmüş parseller
deneme desenine göre, 3 tekerrürlü ve her tekerrürde 5 ağaç olacak şeklide Meyvecilik
Araştırma İstasyonu Müdürlüğü’ ne ait arazisinde ve Bursa bölgesindeki özel üretici bahçesinde
tesis edilecektir. Tüm anaçlar için sıra arası mesafeler 4 m, sıra üzeri mesafeler ise; OHxF 333,
OHxF 87, OHxF 97 ve Fox 11 anaçları için 3m, BA-29, Farold 40 ve Fox 9 için ise 2 m
olacaktır. Fidanlar, uygun terbiye sistemlerine göre budanacak ve gerekli olan tüm kültürel
işlemler deneme boyunca yapılacaktır. Proje süresince, ağaçların morfolojik ölçümleri, fenolojik
gözlemleri, verimleri ve meyvelerin kalite özellikleri tespit edilecektir. Proje sonunda, çeşitler
bazında ekonomik analiz yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler:
cxviii
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Proje Başlığı Ilıman İklim Meyvelerinde Biyoteknoloji Çalışmaları
0900 Ziraat Kiraz Çeşidinde Farklı Eksplantların In Vitro
Rejenerasyon Potansiyellerinin Belirlenmesi
Proje Yürütücüsü Dr. Zehra BABALIK
Projenin yıllara Göre Bütçesi 2015: 52000 TL 2016: 28500 TL 2017: 11000 TL
Proje Özeti
Üretim bakımından dünyanın önemli kiraz üreticisi ülkeleri arasında ilk sırada yer alan
ülkemizde, üretilen kirazların büyük bir kısmı ihraç edilmekte ve ihracatın önemli bir kısmını
0900 Ziraat kiraz çeşidi oluşturmaktadır. Üstün kalite özellikleri ile yoğun talep gören kiraz
çeşitlerinin başında yer alan 0900 Ziraat kiraz çeşidinin üretiminde karşılaşılan en büyük
problem kendine verimsiz olmasından dolayı ortaya çıkan verim düşüklüğüdür. Gen
mühendisliği teknikleri kullanılarak kendine verimlilik (S4’) geninin aktarılması, döllenmeye
bağlı verim düşüklüğünün engellenmesine ve ihracat için çok önemli bir kiraz olan 0900
Ziraat’in üretimindeki olumsuzluğun ortadan kaldırılmasına etkin şekilde katkıda
bulunabilecektir. Ancak bu amaca ulaşabilmek için, bu çeşide uygun bir in vitro rejenerasyon
protokolünün oluşturulması büyük bir önem taşımaktadır. In vitro rejenerasyon başarısında
eksplant, eksplantın alındığı bitkinin kaynağı; uygulanan kültür koşulları ve kullanılan besin
ortamlarının, bitki büyüme düzenleyicilerinin ve besin ortamına ilave edilen katkı maddelerinin
(aktif kömür, gümüş nitrat, gümüş tiyosülfat, askorbik asit, jasmonik asit ve poliaminler) tip ve
konsantrasyonu gibi faktörlerin etkili oldukları bilinmektedir. Bu amaçla yapılması planlanan bu
projede yaprak ayası, yaprak sapı ve gövde eksplantlarının, MS, QL ve WPM temel besin
ortamları ile TDZ-BAP ve bunların farklı dozları ile STS’nin 0900 Ziraat kiraz çeşidi için in
vitro rejenerasyona etkileri belirlenecek ve elde edilen veriler ışığında uygun bir rejenerasyon
protokolü oluşturulacaktır.
Anahtar Kelimeler:
cxix
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Proje Başlığı Ilıman İklim Meyvelerinde Biyoteknoloji Çalışmaları
WRKY Transkripsiyon Faktörlerini Kodlayan Genlerin
Proje Alt Başlığı Ekspresyonlarının Bazı Prunus Anaçlarında Kuraklık Stresi
Sırasında İncelenmesi (Doktora Tezi)
Proje Yürütücüsü Mehmet AKSU
Yardımcı Araştırmacılar Yrd. Doç. Dr. Mehtap ŞAHİN ÇEVİK (Danışman)
Proje Özeti
Sert çekirdekli meyveler dünya üzerinde geniş alanlarda üretilmekte ve tüketilmektedir. Bu

meyve türlerinin üretiminde kullanılan anaçların sayısı da oldukça fazladır. Uzun yıllar aynı
ortamdaki meyve ağaçları birçok strese maruz kalmakta ve etkilenmektedir. Bunların başında
kuraklık stresi gelmektedir. Bitkiler kuraklığa karşı bazı dayanıklılık mekanizmaları
geliştirmişlerdir. Bu dayanıklılık mekanizmasında transkripsiyon faktörleri stres iletiminde ve
dayanıklılıkta rol oynayan genlerin ifadelerinin düzenlenmesinde önemli görevler
üstlenmektedirler. WRKY üyeleri, transkripsiyon faktörü aileleri içerisinde 2. büyük ailedir.
WRKY transkripsiyon faktörlerinin stresin hücrede algılanmasından sonra strese dayanıklılık
genlerini uyarması gibi çok önemli bir fonksiyonu bulunmaktadır. Çalışmada 11 prunus (Şeftali
Tohum Anacı, Zerdali Tohum Anacı, Erik Tohum Anacı, Acı Badem Tohum Anacı, Myrobolan
29C, Pixy, GF 677, F 12/1, Cab 6 P, SL 64, Gisela 5) anacına kontrollü şartlarda kuraklık stresi
uygulanacaktır. Kuraklık stresinde şeftali çöğüründe gen ekspresyonu yüksek olan WRKY
TF'leri belirlenip, ekspresyon seviyesi yüksek olanlar diğer 11 prunus anacında da
incelenecektir. Prunus anaçlarında ekspresyon seviyeleri yüksek olan WRKY TF'lerinin tamamı
izole edilecek ve DNA baz dizilimleri belirlenecektir. Farklı anaçlardan elde edilen WRKY
genlerinin DNA baz dizilimlerinin benzerlik ve farklılıkları araştırılacaktır. Yapılan bu
araştırmalar sonucunda Prunus anaçlarında kuraklık stresi sonucu ekspresyon seviyesini
yükselterek kuraklık stresine dayanıklılığı artıran WRKY TF'leri tespit edilecektir. Bu
çalışmadan elde edilecek sonuçlar, ileride kuraklığa dayanıklı sert çekirdekli anaç geliştirilmesi
amacıyla yapılacak olan gen aktarımı çalışmalarının temelini oluşturacak ve transferde rol
oynayabilecek gen veya genlerin belirlenmesini sağlayacaktır.
Anahtar Kelimeler:
cxx
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Farklı Malç Materyalleri ve Sulama Programlarının M9 ve
MM106 Anaçlı Elma Bahçelerinde Vejetatif Gelişme, Bitki
Proje Başlığı
Su Tüketimi ve Yabancı Ot Kontrolüne Etkilerinin
Belirlenmesi (2. DİLİM)
Projeyi Yürüten Kuruluş Meyvecilik Araştırma İstasyonu EĞİRDİR -ISPARTA
Halit YILDIZ, Dr. Emel KAÇAL, Hakkı KOÇAL, Ömer
Faruk KARAMÜRSEL, Recep Ali EMRE, Hamza
ŞENYURT
Dilek KARAMÜRSEL, Hüseyin AKGÜL
Proje Özeti
Projede; M9 ve MM106 anaçlı Fuji çeşidi elma bahçelerinde, farklı malç materyalleri ve sulama
programlarının elma ağaçlarının vejetatif gelişimi, bitki su tüketimi, verim, meyve kalitesi ve
yabancı ot kontrolüne etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Projenin 5 yıllık 1. dilimi 2009-
2013 yılları arasında yürütülmüştür. Projede; malç materyalleri olarak siyah taban örtüsü ve
buğday sapı kullanılmış, malç uygulamasının yapılmadığı kontrol konusu da yer almıştır. Ayrıca
her farklı malç uygulaması için 3 farklı sulama programı (kullanılabilir su tutma kapasitesinin
%20’si, %40’ı, %60’ı eksildiğinde sulamaya başlama) uygulamaları da yer almaktadır. Projenin
ilk diliminde yer alan gül posası malç materyali uygulamalarından yeterince randıman
alınamadığı için bu materyal projenin 2. diliminde yer almamıştır.
Anahtar Kelimeler:
cxxi
BİLGİ AMACIYLA SUNULAN
PROJELER
cxxii
BİLGİ AMACIYLA SUNULAN PROJELER
Bursa, Düzce, Kocaeli, Sakarya, Yalova ve Zonguldak

Proje Başlığı İllerinde Yeni Kızılcık Çeşitlerinin Tanıtımı ve
Yaygınlaştırılması
Proje Lideri Dr. Nesrin AKTEPE TANGU

YALOVA
Cemil HANTAŞ, Burcu YAVUZ, Dr. Erdinç UYSAL,
Proje Yürütücüleri
Dr. S. Seçil ERDOĞAN
Başlama-Bitiş Tarihleri 2012-2014
Projenin Toplam Bütçesi 2012: 31 000 TL 2013: 25 000 TL 2014: 21 500 TL
Proje Özeti
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü tarafından gerçekleştirilen ve uzun
emek ve çabalar sonucunda seçilerek tescil ettirilen Erolbey-77 ve Yalçınkaya-77 çeşitlerinin
bu proje ile üreticilere tanıtılması ve yetiştiriciliğinin yaygınlaştırılarak, üretimde
kullanımının sağlanması ile bu türün ülke ekonomisine katkısının artırılması sağlanmış
olacaktır. Kızılcık açısından doğal ekolojiye sahip proje kapsamındaki illerde tarımsal
işletmelerde ürün çeşitliliği sağlanarak farklı ürünlerin fiyat dalgalanmalarından işletmenin
korunması sağlanabilecektir. İşleme sanayi açısından da değerli bir ürün olan kızılcıkta arz
miktarı artırılabilecektir.
Bu çalışma kapsamında 2012 yılı içerisinde planlanan 4 ilde aşılama demostrasyonları, bir
adet çiftçi broşürü basımı ve dağıtımı, teknik eleman eğitimi ve teknik geziler gerçekleştirildi.
2013 yılında, tanıtımı ve yayımı yapılan Erolbey 77 ve Yalçınkaya 77 kızılcık çeşitlerinde
aşılama, kitap hazırlığı tamamlandı. Basım işleminden sonra dağıtımı gerçekleştirilecektir.
Fidanların illere dağıtımı ve dikimi gerçekleştirilecek. 2014 yılında, eksik fidanların
tamamlanması için aşılamalar yapılacak.
Anahtar Kelimeler:
cxxiii
Bazı Yerli Ceviz Genotiplerinin Agromorfolojik Ve

Proje Başlığı
Moleküler Tanımlanması (Doktora Tez Projesi)
Proje Lideri Erdal ORMAN
YALOVA
Proje Yürütücüleri Prof. Dr. Serra HEPAKSOY
Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2014- 01.12.2015
2014: 10.000 TL 2015: 10.000 TL
Proje Özeti
Ülkemizde bu güne kadar yapılan ceviz seleksiyonlarında; dünya standartlarında hatta daha
üstün vasıflı meyve özelliklerine sahip, ümit var tipler ortaya çıkarılmıştır. Bu çalışmalardan
elde edilen birçok ümitvar tip, enstitümüz Ceviz Genetik Kaynakları Parselinde koruma altına
alınmıştır. Günümüzde, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, 110 adet yerli
ve yabancı ceviz genetik kaynağına sahiptir. Ülkemizde yapılmış olan çalışmalarda, ceviz
meyvelerinin boyutlarının tanımlanmasında meyve yüksekliği, meyve eni, meyve boyu, sütur
çapı, yanak çapı, en büyük çap vb. tanımlamalar kullanılmış olmasına rağmen, bu tanımların
ceviz meyvesinde hangi boyutlara ait olduğunu gösterir bir şekil bulunmamaktadır. Ülkemiz
1995 yılında UPOV sözleşmesini imzalamış bulunmaktadır ve bundan sonra çeşit
özelliklerinin belirlenmesinde UPOV kriterleri kullanılacaktır. Bu çalışmayla, doğal bitki gen
kaynakları bakımından oldukça zengin olan ülkemizde, bizler için önemli bir meyve türü olan
cevizde, enstitümüz ceviz genetik kaynakları parselinde yer alan toplam 42 adet yerli ceviz
genotipinin, morfolojik olarak UPOV kriterlerine göre, fenolojik gözlemleri, pomolojik
analizleri yapılmaktadır. Ayrıca Enstitümüz biyoteknoloji laboratuarında DNA (ISSR)
parmak izi yöntemiyle de genetik yapıları ortaya konulmaktadır. Projede yer alan 42 adet
ceviz genotipinin fenolojik, morfolojik gözlemleri ve pomolojik analizleri UPOV kriterleri
göz önüne alınarak ilk deneme periyodunda kayıt altına alınmıştır. Çalışmada kullanılan
genotiplerin moleküler karakterizasyonlarını ortaya koymak amacıyla gerekli laboratuar
gereçleri ve kimyasalların bir kısmı temin edilmiştir. Test amaçlı olarak bazı genotiplerde
DNA saflık ve miktarını ölçmek amacıyla DNA izolasyonları yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
cxxiv
Proje Başlığı Fındık Kabuğunun Kilidini Açanlar Projesi

Proje Lideri Fatih ÖZDEMİR
Projeyi Yürüten Kuruluş Fındık Araştırma İstasyon GİRESUN
Proje Yürütücüleri Tuğba ER, Ferah ERTEKİN
Başlama-Bitiş Tarihleri 2014 - 2017
Projenin Toplam Bütçesi 2.828.204 €
Proje Özeti
Türkiye’nin dünya üretiminde % 70’lik payıyla ilk sırada yer aldığı bir ürün olan fındık aynı
zamanda yüksek döviz girdisi sağlaması açısından en önemli tarımsal ihraç ürünümüzdür.
Fındık Araştırma İstasyonu tarafından fındık işleme sektörü çalışanları ve işverenleri ile
yapılan sektörel ihtiyaç analizi çalışmasında sanayinin en büyük sorunlarından birinin
hammadde yani fındığın kalitesinde yaşanan sorunlar olduğu; sektör çalışanlarının finansa,
bilgiye ve danışmanlık hizmetine erişimde sıkıntı yaşadıkları ve araştırma geliştirme
çalışmalarına gereken önemin verilemediği ortaya konulmuştur. Ayrıca Türkiye’ de üretilen
fındığı çeşitli mamul maddelere işleyecek yeni fabrikaların kurulması ve yeni girişimcilere
temel bilgi ve danışmanlık desteğinin sağlanması için bir danışmanlık merkezinin
kurulmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Projenin amacı, TR90 Düzey II Bölgesi’nde yer alan
fındık işleyen KOBİ’lerin araştırma geliştirme altyapılarını geliştirmek için temel bilgi ve
danışmanlık hizmetinin sağlanması suretiyle rekabet edebilirliklerinin artırılarak bölgenin
refah düzeyinin yükseltilmesini sağlamaktır.
Bölgemizde faaliyet gösteren fındık işleyen KOBİ’lerde çalışan teknik personelin ihtiyaç
duydukları danışmanlık ve bilgi ihtiyacını karşılayarak hammaddenin ihraç edilmesi yerine
katma değerli ürünlerin bölgemizde imal edilerek son ürün ihracatının artırılması ve yeni ürün
geliştirme ve ürün farklılaştırma yoluyla sektörün geliştirilerek fındığın daha fazla talep
edilen bir ürün haline getirilmesi amacıyla bu proje hazırlanmıştır.
FIKAP Projesi Avrupa Birliği Katılım Öncesi Mali Fonlarının (IPA) 3. Bileşeni olan Bölgesel
Kalkınma bileşenine sunulmuştur ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından
yürütülmekte olan Bölgesel Rekabet Edebilirlik Operasyonel Programı çerçevesinde ele
alınmaktadır. Proje çerçevesince kurumumuz arazisinde içinde mikrobiyoloji, mikotoksin,
fiziksel, kimyasal ve duyusal analiz laboratuvarlarının bulunacağı bir Ar-Ge merkezi inşa
edilecektir. Proje, şu anda ihale aşamasındadır.
Anahtar Kelimeler:
cxxv
Elma ve Kirazda Nanonat (Solucan Gübresi) Yaprak
Proje Başlığı
Gübresinin Meyve Verim Kalite Üzerine Etkisi
Proje Lideri Dr.Adem ATASAY
Projeyi Yürüten Kuruluş Meyvecilik Araştırma İstasyonu EĞİRDİR -ISPARTA
Proje Yürütücüleri Hasan ASLANCAN
Proje Özeti
Nanotim Tarım Ürünleri San. ve Dış Ticaret Ltd. Şti’nin talebi doğrultusunda Nanonat ticari
isimli yaprak gübresinin elma ve kiraz ağaçlarında meyve verim ve kalitesi üzerine etkisinin
belirlenmesi amacıyla kurulan deneme 23 Mart 2012 tarihinde başlamış olup 30 Aralık 2013
tarihinde raporların yazılmasıyla tamamlanmıştır. Denemede Nanonat’ın 250 ml/100lt
dozunda 7 farklı uygulaması yapılmış (1.TPÖ, 2.TAÇD1, 3.TAÇD3, 4.TPÖ+TAÇD1,
5.TPÖ+TAÇD3, 6.TAÇD1+TAÇD3, 7.TPÖ+TAÇD1+TAÇD3) ve bu uygulamalar Kontrol
uygulaması (herhangi bir yaprak gübresi uygulanmayan) ile karşılaştırılmıştır. Elde edilen
veriler genel olarak değerlendirildiğinde; Nanonat yaprak gübresinin 250ml/100lt doz
uygulamalarının M9 anaçlı Braeburn elma çeşidinde ve Gisela 5 anaçlı 0900 Ziraat kiraz
çeşitlerinde meyve verim ve kalitesini arttırdığı, bu verim ve kalite artışının farklı
zamanlardaki ve farklı sayıdaki uygulamalara göre değiştiği belirlenmiştir.
Kısaltmalar
TPÖ: Tomurcuk patlamasından önce,
TAÇD1: Taç yaprak dökümünden 1 hafta sonra
TAÇD3: Taç yaprak dökümünden 3 hafta sonra

Anahtar Kelimeler:
cxxvi
SEBZELER VE SÜS BİTKİLERİ
PROGRAM DEĞERLENDİRME
TOPLANTISI
PROGRAM ve
PROJE ÖZETLERİ
17-21 ŞUBAT 2014
ANTALYA
cxxvii
cxxviii
SEBZELER VE SÜS BİTKİLERİ PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI
KATILIMCI LİSTESİ (17 -21 ŞUBAT2014)
ADI SOYADI KURUMU
Bülent SAYAL TAGEM- Koordinatör
Evran DOĞAN TAGEM- Mühendis
Gül ÖZBEK TAGEM- Mühendis
Prof. Dr. Kazım ABAK Emekli Öğretim Üyesi
Prof. Dr. Nebahat SARI Çukurova Üniversitesi / ADANA
Prof. Dr. Saadet BÜYÜKALACA Çukurova Üniversitesi / ADANA
Prof. Dr. Yıldız DAŞGAN Çukurova Üniversitesi / ADANA
Prof. Dr. Yeşim Yalçın MENDİ Çukurova Üniversitesi / ADANA
Prof. Dr. Ayşe GÜL Ege Üniversitesi / İZMİR
Prof. Dr. M.Ercan ÖZZAMBAK Ege Üniversitesi / İZMİR
Prof. Dr. Levent ARIN Namık Kemal Üniversitesi / TEKİRDAĞ
Prof. Dr. Halit YETİŞİR Erciyes Üniversitesi / KAYSERİ
Prof. Dr. Müge TÜRET SAYAR Boğaziçi Üniversitesi / İSTANBUL
Prof. Dr. Atilla DURSUN Atatürk Üniversitesi / ERZURUM
Prof. Dr. Ahmet BALKAYA Ondokuz Mayıs Üniversitesi / SAMSUN
Prof. Dr. Fisun ÇELİKEL Ondokuz Mayıs Üniversitesi / SAMSUN
Prof. Dr. Osman KARAGÜZEL Akdeniz Üniversitesi / ANTALYA
Prof. Dr. Süleyman ERKAL Kocaeli Üniversitesi / KOCAELİ
Doç. Dr. Soner KAZAZ Ankara Üniversitesi / ANKARA
Doç. Dr. Şevket ALP Yüzüncüyıl Üniversitesi / VAN
Doç. Dr. Ugur SIRIN Adnan Menderes Üniversitesi / AYDIN
Dr. Davut KELEŞ Alata Bahçe Kültürleri Araş. İst. Erdemli/MERSİN
Dr. Ayşen ULUN Alata Bahçe Kültürleri Araş. İst. Erdemli/MERSİN
Atilla ATA Alata Bahçe Kültürleri Araş. İst. Erdemli/MERSİN
Nihal DENLİ Alata Bahçe Kültürleri Araş. İst. Erdemli/MERSİN
Ceren EKŞİ Alata Bahçe Kültürleri Araş. İst. Erdemli/MERSİN
Çetin NACAR Alata Bahçe Kültürleri Araş. İst. Erdemli/MERSİN
Duygu ALTUNÖZ Alata Bahçe Kültürleri Araş. İst. Erdemli/MERSİN
Hüsamettin AYCAN ALP Alata Bahçe Kültürleri Araş. İst. Erdemli/MERSİN
Veysel ARAS Alata Bahçe Kültürleri Araş. İst. Erdemli/MERSİN
Dr. Gülay BEŞİRLİ Atatürk Bahçe Kültürleri Mrkz. Arş. Enst. / YALOVA
Dr. Kamil ERKEN Atatürk Bahçe Kültürleri Mrkz. Arş. Enst. / YALOVA
Uz. Erdal KAYA Atatürk Bahçe Kültürleri Mrkz. Arş. Enst. / YALOVA
Fatih HANCI Atatürk Bahçe Kültürleri Mrkz. Arş. Enst. / YALOVA
Esra CEBECİ Atatürk Bahçe Kültürleri Mrkz. Arş. Enst. / YALOVA
Mustafa Kemal SOYLU Atatürk Bahçe Kültürleri Mrkz. Arş. Enst. / YALOVA
Mehmet ŞİMŞEK Atatürk Bahçe Kültürleri Mrkz. Arş. Enst. / YALOVA
Kutay COŞKUN YILDIRIM Atatürk Bahçe Kültürleri Mrkz. Arş. Enst. / YALOVA
Dr. Abdullah ÜNLÜ Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Enst. / ANTALYA
Dr. Volkan GÖZEN Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Enst. / ANTALYA
Dr. Aylin KABAŞ Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Enst. / ANTALYA
Dr. Hatice Filiz BOYACI Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Enst. / ANTALYA
cxxix
Dr. Asu OĞUZ Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Enst. / ANTALYA
Dr. Rana KURUM Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Enst. / ANTALYA
Mine ÜNLÜ Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Enst. / ANTALYA
Sinan ZENGİN Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Enst. / ANTALYA
Ramazan ÖZALP Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Enst. / ANTALYA
İbrahim ÇELİK Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Enst. / ANTALYA
Levent KESKİN Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Enst. / ANTALYA
Dr. Özgül KARAGÜZEL Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Enst. / ANTALYA
Ayşe Serpil KAYA Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Enst. / ANTALYA
Sevgi MUTLU Ege Tarımsal Araş. Enst. / İZMİR
M. Asım HAYTAOĞLU Ege Tarımsal Araş. Enst. / İZMİR
Seyfullah BİNBİR Ege Tarımsal Araş. Enst. / İZMİR
Ayşe KAHRAMAN Ege Tarımsal Araş. Enst. / İZMİR
Selay DOĞAN Ege Tarımsal Araş. Enst. / İZMİR
Meral ASLAY Bahçe Kültürleri Araş. İst. / ERZİNCAN
Nihal ERTÜRK Bahçe Kültürleri Araş. İst. / ERZİNCAN
Mine AYDİN Bahçe Kültürleri Araş. İst. / ERZİNCAN
Dr. Onur KARAAĞAÇ Karadeniz Tarımsal Araş.Enst. / SAMSUN
Hayati KAR Karadeniz Tarımsal Araş.Enst. / SAMSUN
Yasemin İzgi SARAÇ Karadeniz Tarımsal Araş.Enst. / SAMSUN
Şenay MURAT DOĞRU Karadeniz Tarımsal Araş.Enst. / SAMSUN
Dr. Sali FİDAN Geçit Kuşağı Tarımsal Araş. Enst./ ESKİŞEHİR
Şule MATYAR Geçit Kuşağı Tarımsal Araş. Enst./ ESKİŞEHİR
Şule SARIÇAM Geçit Kuşağı Tarımsal Araş. Enst./ ESKİŞEHİR
Nurten LÖKOĞLU Geçit Kuşağı Tarımsal Araş. Enst./ ESKİŞEHİR
Ayhan AK Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı TAİ/ K.MARAŞ
Kerim Karataş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı TAİ/ K.MARAŞ
Cihan FIRAT Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı TAİ/ K.MARAŞ
Ayhan ZÜLKADİR Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı TAİ/ K.MARAŞ
Dr. M. Zeki KARİPÇİN GAP Tarımsal Araş.Enst. / ŞANLIURFA
Ufuk RASTGELDİ GAP Tarımsal Araş.Enst. / ŞANLIURFA
Veli PEKCAN Trakya Tarımsal Araş. Enst / EDİRNE
Burcu KARUSERCİ GAP Uluslararası Tar.Araş.Eğt.Mrk. / DİYARBAKIR
Mevlüde TATAR GAP Uluslararası Tar.Araş.Eğt.Mrk. / DİYARBAKIR
Adnan HACIKÜÇÜK KKTC Tarımsal Araştırma Enstitüsü/ KKTC
Temsilci Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Mrkz./ ANKARA
Fatih Gökhan ERBAŞ TARSİM Tarım Sigortaları Havuzu
Nüket GÜNÇAĞ Türkiye Atom Enerjisi Kurumu / ANKARA
Hüsnü EKİZ Nadide Tohum/ ANTALYA
Recep COŞKUN Vatan Tohum / ANTALYA
Temsilci Ayer Tohum / ANTALYA
Ömer GÜNDEŞLİOĞLU Gündeş Tarım / ANTALYA
Şaban OKUR Tan Tarım / ANTALYA
Proje sayıları; SEBZE SÜS

Sonuç Proje 7 adet 1 adet
cxxx
Devam eden 36 adet 6 adet
Yeni teklif 9 adet 1 adet
Bilgi 1 adet (TUBİTAK 1007) 1 adet (TUBİTAK 1007)
53 PROJE 9 PROJE
TOPLAM: 62 Proje
SEBZELER VE SÜS BİTKİLERİ PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI
(17-21 Şubat 2014)
PROJE SUNUM PROGRAMI
17 ŞUBAT 2014 (Pazartesi)
SAAT
09.30–12.30 GENEL AÇILIŞ

12.30–14.00 ARA-ÖĞLE YEMEĞİ
Açılış -Sebzeler ve Süs Bitkileri Araştırma Fırsat Alanı
14.00-14.10 Evran DOĞAN
(TAGEM)
2014 - 2018 Uluslararası Bahçe Bitkileri Kongresi
14.10-14.20 Prof. Dr. Ayşe GÜL Bilgilendirme ve Tanıtım
Bahçe Bitkileri Derneği
10. Sebze Tarımı Sempozyumu, Bilgilendirme ve Tanıtım
14.20-14.30 Prof. Dr. Levent ARIN
Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ
PROJELERİN GÖRÜŞÜLMESİ
Saat Proje Yürütücüsü Proje Başlığı
Oturum Başkanı: Prof.Dr. Fisun G.ÇELİKEL
Proje: Kesme Çiçeklerde Ürün Çeşitlendirme ve Yetiştirme
Teknikleri
Dr. Özgül
14.30-15.00 Alt Proje: Doğal ve Kültür Zambak (Lilium) Çeşitlerinin Kesme Çiçek
KARAGÜZEL
Performansı Üzerine Farklı Yetiştirme Ortamlarının Etkileri
(SONUÇ RAPORU)
Örtüaltı Yetiştiriciliğine Uygun Domates Lekeli Solgunluk Virüsüne
15.00-15.30 İbrahim ÇELİK (TSWV) Dayanıklı Sivri Biber Hatlarının Geliştirilmesi
(SONUÇ RAPORU)
15:30-16:00 ARA-ÇAY-KAHVE MOLASI
Oturum Başkanı: Prof.Dr. Kazım ABAK
Karaisalı Biber Popülasyonunun Seleksiyon Yoluyla Islahı
16.00-16.30 Dr. Davut KELEŞ
(ARA SONUÇ RAPORU)
Ege Bölgesi Sebze Islahı Programlarında Değerlendirilmek Üzere
16.30-17.00 Sevgi MUTLU Mevcut Gen Havuzunun Korunması ve Geliştirilmesi
(ARA SONUÇ RAPORU)
Soğan Yetiştiriciliğinde Azot Ve Kükürt Uygulamalarının Hasat
17.00-17.30 Dr. Arzu ŞEN ASLIM
Sonrası Depolama Sürecinde Kalite Özellikleri Üzerine Etkisinin
cxxxi
Belirlenmesi (SONUÇ RAPORU)
cxxxii
18 ŞUBAT 2014-SALI

Oturum Başkanı: Prof.Dr. Ahmet BALKAYA
Lahana Islahı Programları İçin Nitelikli Genitörlerin Geliştirilmesi
09.00-09.30 Dr. Onur KARAAĞAÇ ve Tohum Teknolojisi Projesi
(ARA SONUÇ RAPORU))
Pleurotus eryngii kompleks türlerinin toplanması ve morfolojik
Mustafa Kemal
09.30-10.00 karakterizasyonu
SOYLU
(SONUÇ RAPORU)
Çerçeve Proje: Türkiye’de Mantar Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi
Lentinus edodes ve Ganoderma lucidum Mantar Türlerinin Verim
10.00-10.30 Ayhan ZÜLKADİR
ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi
(SONUÇ RAPORU)
10.30-11.00 ARA ÇAY-KAHVE MOLASI
Oturum Başkanı: Prof.Dr. Nebahat SARI
Türkiye’deki Bazı Yerel Hıyar Genotiplerin Morfolojik
11.00-11.45 Levent KESKİN Karakterizasyonu ve Muhafazası
(YENİ PROJE TEKLİFİ)
Sanayiye Yönelik Geliştirilen Karaisalı Biber Hatlarına
Phytophthora capsici’ ye Dayanıklılığın Aktarılması
11.45-12.30 Duygu ALTUNÖZ

12.30-14.00 ARA-ÖĞLE YEMEĞİ
Oturum Başkanı: Prof.Dr. Levent ARIN
Açık Alan Biber Islahı Programları İçin Nitelikli Genitörler ile F1
14.00-14.45 Hayati KAR Hibrit Çeşitlerin Geliştirilmesi ve Tohum Teknolojisi Projesi
Turşu Sanayisine Uygun Tatlı Süs Biberi Islahı
14.45-15.30 Cihan FIRAT
Oturum Başkanı: Prof.Dr. Müge Türet SAYAR
Lice Domatesinin Karakterizasyonu ve Tanımlanması
15.30-16.15 Burcu KARUSERCİ
Polianthes tuberosa L. ‘Sümbülteber’ Bitkisinin Biyoteknolojik
16.15-17.00 Uz. Selay DOĞAN Yöntemler ile Çoğaltılması ve Ekonomiye Kazandırılması
Kuraklığa Tolerant Karpuz Genotiplerinde Fusarium oxysporum f.
17.00-17.45 Dr. M. Zeki KARİPÇİN sp. niveum’a Dayanıklı Hatların Geliştirilmesi
cxxxiii
19 ŞUBAT 2014- ÇARŞAMBA

Oturum Başkanı: Prof.Dr. Saadet BÜYÜKALACA
Soğan Çeşit Geliştirme Projesi-I
09.00-09.45 Esra CEBECİ
(Yeni Entegre Proje Teklifi)
Lahana Islahı Programları İçin Nitelikli Genitörlerin Geliştirilmesi ve
09.45-10.30 Dr. Onur KARAAĞAÇ Tohum Teknolojisi Projesi
Oturum Başkanı: Prof.Dr. Kazım ABAK
Sebze Tohumculuğunun Geliştirilmesi
Farklı Hasat Zamanlarında Çeşitli Tohum Ön İşlem Uygulamalarının
Kutay Coşkun
11.00-11.45 Bazı Bamya (Abelmoschus esculentus L.) Çeşitlerinde Sert
YILDIRIM
Kabukluluk ve Çimlenmenin İyileştirilmesi Üzerine Etkileri
Domates Islahı Programları için Nitelikli Genitörlerin (yarı yol
11.45-12.00 Dr. Aylin KABAŞ materyali) Geliştirilmesi ve Tohum Teknolojisi Projesi
(DEVAM EDEN PROJE)
Domates Sarı Yaprak Kıvırcıklık Virüsü (TYLCV)'ne Dayanıklı
12.00-12.15 Sinan ZENGİN Domates Çeşit Islahı
(DEVAM EDEN PROJE)

Domateste Domates Lekeli Solgunluk Virüsü (TSWV=Tomato
Spotted Wilt Virus)’ ne Dayanıklı, Sw-5 Geni İçeren Farklı
12.15-12.30 Dr. Asu OĞUZ
Kademedeki Hatların Geliştirilmesi
(DEVAM EDEN PROJE)
Oturum Başkanı: Prof.Dr. Ercan ÖZZAMBAK

Türkiye Geofitlerinin Kültüre Alınması Yeni Tür Ve Çeşitlerin İlgili
14.00-14.45 Uz. Erdal KAYA Sektörlere Kazandırılması
(TÜBİTAK KAMAG 1007 PROJESİ)
Türkiye F1 Hibrit Sebze Çeşit ve Nitelikli Hat Geliştirme Projesi
14.45-15.30 Dr. Abdullah ÜNLÜ
(TÜBİTAK KAMAG 1007 PROJESİ)
Oturum Başkanı: Prof.Dr. Yeşim Yalçın MENDİ
MAS(Moleküler Markır Yardımlı Seleksiyon) Kullanılarak Domateste
16.00-16.15 Hasan PINAR Bazı hastalık ve Zararlılara Dayanıklı/Tölerant Hat Geliştirilmesi
(DEVAM EDEN PROJE)
İleri Islah Programlarında Değerlendirmek Üzere Domates Gen
16.15-16.30 Dr. İhsan CANAN
Havuzundaki Elit Saf Hatların Hasat Sonrası Biyoaktif Özelliklerinin
cxxxiv
Karakterizasyonu
(DEVAM EDEN PROJE)
M. Murat HOCAGİL Süs Bitkisi Olarak Kullanılan Kamkat’ın (Fortunella margarita)
16.30-16.45
(Dr. Ayşen ULUN) Mutasyon Islahı Yoluyla Geliştirilmesi (DEVAM EDEN PROJE)
Gypsophila (Gypsophyla sp.) ’da Çeşit Geliştirme Seleksiyon Yoluyla
16.45-17.00 Ayşe Serpil KAYA Yeni Gypsophila (Gypsophyla sp.) Çeşitlerinin Elde Edilmesi
(DEVAM EDEN PROJE)
Patlıcan Islahı Programları için Nitelikli Genitörlerin (Yarıyol
17.00-17.15 Dr. H. Filiz BOYACI Materyali) Geliştirilmesi ve Tohum Teknolojisi Projesi
(DEVAM EDEN PROJE)
Biber Islahı Programları için Nitelikli Genitörlerin (yarıyol materyali)
17.15-17.30 Ramazan ÖZALP
Geliştirilmesi ve Tohum Teknolojisi Projesi (DEVAM EDEN PROJE)
20 ŞUBAT 2014 - PERŞEMBE

Oturum Başkanı: Prof.Dr. Halit YETİŞİR
Düşük Sıcaklıklara Toleranslı Örtü Altı Biber Yetiştiriciliğine Uygun
09.00-09.15 Dr. Hasan PINAR F1 Biber (Capsicum annum) Islahı
(DEVAM EDEN PROJE)
Biberde (Capsicum spp.) Türler Arası Melezlemelerle Genetik
09.15-09.30 Nihal DENLİ Tabanın Genişletilmesi
(DEVAM EDEN PROJE)
Hıyar Islahı Programları İçin Nitelikli Genitörlerin (yarı yol
09.30-09.45 Dr. Volkan GÖZEN materyali) Geliştirilmesi ve Tohum Teknolojisi Projesi
(DEVAM EDEN PROJE)
Hıyarda Anaç Islah Projesi
09.45-10.00 Dr. Rana KURUM
(DEVAM EDEN PROJE)
Kavun Islahı Programları İçin Nitelikli Genitörlerin (yarı yol
10.00-10.15 Mine ÜNLÜ materyali) Geliştirilmesi ve Tohum Teknolojisi Projesi
(DEVAM EDEN PROJE)
İleri Islah Programlarında Değerlendirmek Üzere Karpuz Gen
10.15-10.30 Dr. İhsan CANAN Havuzundaki Elit Saf Hatların Hasat Sonrası Biyoaktif Özelliklerinin
Karakterizasyonu (DEVAM EDEN PROJE)
Oturum Başkanı: Prof.Dr. Süleyman ERKAL
Yazlık Kabaklarda (Cucurbita pepo L.)Morfolojik ve Moleküler
Çetin NACAR Yöntemlerle Heterotik Grupların Tespit Edilmesi ile Verim,
11.00-11.15
Erkencilik ve Meyve Özelliklerinde Heterozis
(DEVAM EDEN PROJE)
11.15-11.30 Sevgi MUTLU Mevcut Gen Havuzunun Korunmasi ve Geliştirilmesi
(DEVAM EDEN PROJE)
Sebze Islah Materyalinin Bazı Hastalıklara Dayanıklılıklarının
Sevgi MUTLU
11.30-11.45 Moleküler İşaretleyiciler Kullanılarak Belirlenmesi
Ayşe KAHRAMAN
(DEVAM EDEN PROJE)
cxxxv
Çerçeve Proje: Sebze Çeşit Islahı Programları İçin Nitelikli
Genitörlerin (Yarı Yol Materyali) Geliştirilmesi Projesi
11.45-12.00 Ayhan AK
Alt Proje: Meyvenin Saptan Ayrılma Direnci Düşük Kurutmalık
Biber Islahı (DEVAM EDEN PROJE)
Türkiye Florasında Mevcut Şakayık (Paeonia spp.) Türlerinin Tespiti
12.00-12.15 Uz. Erdal KAYA Islahı ve Yetiştirme Tekniklerinin Belirlenmesi (III)
(DEVAM EDEN PROJE)
Proje: Yeni Gül Çeşitlerinin Geliştirilmesi
Alt Projeler:
1- Melezleme Yoluyla Dış Mekân Yeni Gül Çeşitlerinin
12.15-12.30 Fatih GÜLBAĞ Geliştirilmesi
2- Melezleme Yoluyla Yeni Kesme Gül Çeşitlerinin Geliştirilmesi
3- Mutasyon Islahı İle Gülde Çeşit Geliştirme
(DEVAM EDEN PROJE)
Oturum Başkanı: Prof.Dr. Atilla DURSUN

Biber Kök Boğazı Yanıklığı Hastalığına (Phytophthora capsici Leon.)
14.00-14.15 Kerim KARATAŞ Kısmi Dayanıklı Kırmızıbiber Islahı II
(DEVAM EDEN PROJE)
Yerel Sebze Çeşitlerinin Geliştirilmesi-
14.15-14.30 Dr. Sali FİDAN Seleksiyon Yoluyla Koçaş Patlıcanı Islahı
(DEVAM EDEN PROJE)
Güvey Feneri (Physalis peruviana L.) Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi
14.30-14.45 Dr. Gülay BEŞİRLİ Güvey Feneri (Physalis peruviana L.) Adaptasyon Çalışmalarının
Yapılması ve Çeşit Geliştirilmesi
(DEVAM EDEN PROJE)
Dr. Göksel EVCİ Trakya-Marmara Bölgesi Çerezlik Kabak Islah Çalışmaları
14.45-15.00
(Veli PEKCAN) (DEVAM EDEN PROJE)
Taze Fasulyede Nitelikli Hat ve Çeşitlerin Geliştirilmesi
15.00-15.15 Dr. Onur KARAAĞAÇ
(DEVAM EDEN PROJE)
Proje: Soğan Yetiştiriciliğin Geliştirilmesi
Alt Proje: Eskişehir İli Soğan Populasyonundan Yeni Baş Soğan Tip
15.15-.15.30 Şule MATYAR
ve Çeşitlerinin Geliştirilmesi
(DEVAM EDEN PROJE)
Oturum Başkanı: Prof.Dr. Yıldız DAŞGAN
Entegre Proje: Soğan ( Allium cepa L.) Yetiştiriciliğin Geliştirilmesi
Alt Proje Adı: Soğan Tohum Üretiminde Azot Ve Kükürt

16.00-16.15 Mehmet ŞİMŞEK Uygulamalarının Tohum Verim Ve Kalite Kriterleri Üzerine Etkisinin
Araştırılması
(DEVAM EDEN PROJE)

Bazı Soğan (Allium cepa L.) Genotiplerinde Sitoplazma Tiplerinin
16.15-16.30 Esra CEBECİ Moleküler Düzeyde Belirlenmesi
(DEVAM EDEN PROJE)
cxxxvi
Bazı Soğan (Allium cepa L.) Çeşitlerinin Tuza Toleranslılık
16.30-16.45 Fatih HANCI Seviyelerinin (in vitro) Doku Kültürü Şartlarında Belirlenmesi
(DEVAM EDEN PROJE)
Alata Sarımsağının (Allium sativum L.) Meristem Kültürü ile
16.45-17.00 Ceren EKŞİ Arındırılması ve Çoğaltılması
(DEVAM EDEN PROJE)
Ereğli/Konya Yöresinde Yetiştirilen Mor Havuç Popülasyonlarından
17.00-17.15 Esra CEBECİ Standart Çeşit Geliştirilmesi
(DEVAM EDEN PROJE)
Havuç Gen Kaynaklarının Hibrit Çeşitlere Dönüştürülme
17.15-17.30 Nurten LÖKOĞLU Potansiyelinin Araştırılması
(DEVAM EDEN PROJE)
21 ŞUBAT 2014 – CUMA

Oturum Başkanı: Dr. Abdullah ÜNLÜ
09.00-09.15 Dr. Onur KARAAĞAÇ Tohum Teknolojisi Projesi
(DEVAM EDEN PROJE)
Karadeniz Bölgesinde Lahana Kök Ur (Plasmodiophora brassicae
Wor.) Hastalığına Karşı Türlerarası Melezleme Yoluyla Dayanıklı
09.15-09.30 İlyas DELİGÖZ
Hatlar Geliştirilmesi
(DEVAM EDEN PROJE)
Allı Gelin (Tchihatchewia isatidea Boıss.) Bitkisinin Çeşit Islahı ve
09.30-09.45 Nihal ERTÜRK Süs Bitkileri Sektörüne Kazandırılması
(DEVAM EDEN PROJE)
Ispanakta (Spinacia oleracea L.) Anter Kültürü ve Işınlanmış Polenle
09.45-10.00 Ceren EKŞİ Tozlama Yöntemi ile Haploidizasyon
(DEVAM EDEN PROJE)
Hibrit Ispanak Islahı-1
Ülkesel Ispanak Genetik Kaynaklarının Karakterizasyonu ve Nitelikli
10.00-10.15 Dr. Sali FİDAN
Saf Hatların Geliştirilmesi
(DEVAM EDEN PROJE)
Bazı Yenilebilir Ektomikorizal Mantarların Saf Kültürlerinin Elde
Mustafa Kemal
10.15-10.30 Edilmesi ve İn Vitro Koşullarda Gelişiminin Optimizasyonu
SOYLU
(DEVAM EDEN PROJE)
Oturum Başkanı: Dr. Davut KELEŞ
KKTC’de Enginar Üretiminin Geliştirilmesi

11.00-11.15 Adnan HACIKÜÇÜK
(KIBRIS PROJESİ - DEVAM EDEN PROJE)
KKTC Florasında Bulunan Potansiyel Süs Bitkilerinin Saptanması,
Tuba AKERZURUMLU Tanımlanması, Muhafaza Edilmesi, Kültüre Alınması Ve Etkin
11.15-11.30
(Konce BAYDAR) Değerlendirilmesi
(KIBRIS PROJESİ - DEVAM EDEN PROJE)
cxxxvii
GENEL DEĞERLENDİRME VE KAPANIŞ
11.30-12.00
Dilek ve Temenniler
cxxxviii
SEBZELER
cxxxix
SONUÇLANAN
PROJELER
(SONUÇ RAPORU)
cxl
AFA ADI : Sebzeler ve Süs Bitkileri (A 09)
PROGRAM ADI : Örtüaltı Sebze Yetiştiriciliği (P-01)
(SONUÇ RAPORU ÖZETİ)
Proje Başlığı Örtüaltı Yetiştiriciliğine Uygun Domates Lekeli Solgunluk
Virüsüne (TSWV) Dayanıklı Sivri Biber Hatlarının Geliştirilmesi
Projenin İngilizce Başlığı Development of Tomato spotted wilt virüs(TSWV)-resistant long
pepper lines suitable for greenhouse
Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/
ANTALYA
Projeyi Destekleyen Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Kuruluş/lar
Proje Yürütücüsü İbrahim ÇELİK
Yardımcı Araştırmacılar Ramazan ÖZALP, İlknur POLAT, Nejla ÇELİK,
Projenin Toplam Bütçesi 83.758,00 TL
Proje Özeti
Biber yetiştiriciliğinde en önemli sorunların başında virüs hastalıkları gelmektedir. Domates Lekeli
Solgunluk Virüsü (TSWV) domates ve biberlerde zarar yapan ve ekonomik anlamda büyük kayıplara
neden olan en önemli virüslerden birisidir.
Bu projede örtüaltı yetiştiriciliğine uygun ve TSWV dayanıklı sivri biber hatlarının geliştirilmesi
amaçlanmaktadır.
Proje çalışmaları 2010 yılı ilkbahar döneminde başlamış olup Enstitü çeşidi 2 adet sivri biber hattı
(SeraDemre 8 ve PI152225) ile 3 adet sivri biber çeşidi hem mekanik hemde moleküler olarak
testlenmiş ve sivri biber çeşitlerinin TSWV’ye dayanıklı olduğu belirlenmiştir..
2010 yılı Sonbahar döneminde Enstitü çeşidi (SeraDemre 8) ana, dayanıklı 3 hibrit biber çeşit baba
olacak şekilde melezleme yapılmıştır.
2011 yılı ilkbahar döneminde melez kombinasyonları mekanik testlemeye tabi tutulmuş ve dayanıklı
bireyler seraya dikilmiştir.
2011 Sonbahar döneminde; önceki dönem seçilen bitkilerden alınan 20’şer adet bitkide önce klasik testleme
sonra moleküler testleme yapılmış ve dayanıklı bireyler seçilmiştir.
2012 ilkbahar döneminde; 2011 ilkbahar döneminde yapılan moleküler ve klasik testleme sonucu
dayanıklı olan 57 hatta ait 1139 adet bitki klasik olarak testlenmiş 488 adet dayanıklı bitki seraya
dikilmiştir.
2012 sonbahar döneminde; İlkbahar döneminde seçilen 67 adet hatta ait 1035 bitki klasik olarak
testlendikten sonra 905 bitki dayanıklı olarak tespit edilerek seraya dikim yapılmıştır.
2013 yılında dayanıklı ve sivri tipinden tek bitkilerin seçimi yapılmış ve klasik ve moleküler
testlenmesi yapılmıştır. Dayanıklı hatlar tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Biber, Virüs, TSWV, Dayanıklılık
cxli
PROGRAM ADI : Patlıcangiller (P02)
(ARA SONUÇ RAPORU ÖZETİ)
Proje No BBSS-08-08
Proje Başlığı Ege Bölgesi Sebze Islahı Programlarında Değerlendirilmek Üzere
Mevcut Gen Havuzunun Korunması ve Geliştirilmesi
Projenin İngilizce The Conservation and Development of The Gene Pool for The Aegean
Başlığı Region Vegetable Breeding Programs
Projeyi Yürüten Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Kuruluş
Kuruluş/lar
Proje Yürütücüsü Sevgi MUTLU
Yardımcı Uzm.Mehmet Asım HAYTAOĞLU, Uzm.Seyfullah BİNBİR,
Araştırmacılar Uzm.Ayşe KAHRAMAN,
Proje Özeti
Bu çalışma “Ege Bölgesi Sebze Islahı Programlarinda Değerlendirilmek Üzere Mevcut Gen
Havuzunun Korunmasi Ve Geliştirilmesi”projesi kapsamında yürütülmüş ve bütçesi TAGEM
tarafından desteklenmiştir. 2009-2013 yılları arasında yürütülen çalışmada domates, biber ve
patlıcan türlerinde farklı kullanım alanlarına hitap edebilen gen havuzu oluşturulmuştur. Çalışmalar
sonucunda 3 adet domates çeşidi tescil ettirilmiştir. Ve bu çeşitlerden sanayi domatesi çeşidinin özel
sektöre devri ve bunun yanında 30 adet domates hattının özel sektöre satışı gerçekleştirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Domates, Biber; Patlıcan, çeşit, hat, hibrit.
cxlii
(ARA SONUÇ RAPORU ÖZETİ)
Proje Başlığı Karaisalı Biber Popülasyonunun Seleksiyon Yoluyla Islahı
Projeyi Yürüten Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu
Kuruluş
Projeyi Destekleyen Karaisalı Kaymakamlığı, Köylere Hizmet Götürme Birliği
Kuruluş/lar
Proje Yürütücüsü Dr. Davut KELEŞ
Yardımcı Atilla ATA,
Araştırmacılar Hasan PINAR , Seyfettin FARUK
Başlama- Bitiş Tarihleri 10.10.2009 31.12.2013
Projenin Toplam Bütçesi 2009: 6.750TL 2010: 8.000.TL 2011:8.000 TL
Proje Özeti
Amaç Karaisalı Biber Popülasyonunun Seleksiyon Yoluyla Islahıdır.

• 2009 sonbahar döneminde Karisalı ve Salbaş’tan biber genotipleri toplanmıştır.
• Biber dikim alanı hazırlanmış,
• Daha önce genetik havuzda bulunan biberler tohumları dikimleri yapılmış,
• Proje için yaklaşık 400 adet biber hat ve genotipten ilk yıl 114 hat seçilmiştir.
• 2011 yılında bu sayı 20’ye düşürülmüştür.
2012 yılında ise 20 adet biber genotipi Karaisalı ilçesinde ve Alata koşullarında 3 tekerrürlü
ve her tekerrürde 25 bitki olacak şekilde dikilmiş ve performansları belirlenmiştir.
2013 yılında ise seçilen 12 adet genotip Karaisalı ilçesinde 3 farklı lokasyonda dikilip
performansları belirlenmiştir. Bu genotipler arasından 4 adet eşit adayı belirlenmiş ve tescile
sunmak üzere hazırlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Karaisalı biberi, seleksiyon, ıslah
cxliii
PROGRAM ADI : Kök ve Yumrulu Sebzeler (P-07)

Proje No TAGEM/BBAD/12/A09/P07/01-03
Proje Başlığı Soğan Yetiştiriciliğinde Azot Ve Kükürt Uygulamalarının Hasat Sonrası
Depolama Sürecinde Kalite Özellikleri Üzerine Etkisinin Belirlenmesi
Projenin İngilizce Applications of Nitrogen and Sulphur Determination of the Effect of
Başlığı Postharvest Storage on Quality Characteristics of the Process in Onion
Growing
Projeyi Yürüten
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, YALOVA
Kuruluş
Projeyi Destekleyen Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, YALOVA
Kuruluş/lar
Yardımcı Dr. Tuncay ACICAN , Dr. Seçil ERDOĞAN , Uz. Barış ALBAYRAK
Araştırmacılar Dr. Gülay BEŞİRLİ , Uz. Zühtü POLAT
Başlama- Bitiş Tarihleri01.01. 2011
31.12. 2014
Proje Özeti
Soğan, dünyanın farklı bölgelerinde yetiştirilebilen ve çok farklı şekillerde tüketilebilen
oldukça popüler bir sebzedir. 4000 yıldan daha fazla bir süredir yetiştiriciliği yapılmaktadır. Türkiye
kuru soğan üretimi bakımından dünyada önemli ülkelerden birisidir, toplam üretimin %2.5-3’ünü
karşılar. Çin ise dünya soğan üretiminde ilk sırada yer alıp toplam üretimin %30’unu
karşılamaktadır. Türkiye ortalama yıllık 1.9 milyon ton kuru soğan üretimiyle Çin, Hindistan,
Amerika ve Pakistan’ın ardından 5. büyük üretici konumundadır. Türkiye’nin kuru soğan üretim
alanı yaklaşık 650 bin dekar, üretim miktarı yaklaşık 1.9 milyon ton ve dekara verimi ise 2.87
ton’dur.
Pazarlanabilir soğan üretiminde yüksek verim ve homojen baş büyüklüğü en önemli iki
kriterdir. Bitki besin maddeleri, ürünlerin verimliliğinin arttırılmasında ve kaliteli ürün elde
edilmesinde önemli role sahiptir.
Yapılan araştırmalara göre, soğanın kimyasal yapısı üzerine genetik, çevre ve hasat sonrası
faktörler etkili olmaktadır. Çevre faktörleri içerisinde kükürt ve azot en önemli role sahip olan
etmenlerdir. Gereksiz yere fazla yapılan azot gübrelemesi soğanın depo ömrünü azaltmaktadır.
Kükürt uygulanan soğanlarda muhafaza sürecinde ağırlık kaybı ve çimlenme azalmaktadır.
Bu çalışmanın amacı; farklı azot ve kükürt dozlarının soğanın (Allium cepa, L.) depolanma
sürecinde bazı kalite kriterleri ve depolanma ömrü üzerine etkisini belirlemektir.
Anahtar Kelimeler: soğan, soğuk muhafaza, kalite, azot ve kükürt uygulaması
cxliv
PROGRAM ADI : Diğer Sebzeler (P-10)

Proje Başlığı
Tohum Teknolojisi Projesi
Projenin İngilizce Development of Qualified Genitors for Cabbage Breeding Programs and
Başlığı Seed Technology Project
Projeyi Yürüten
Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, SAMSUN
Kuruluş
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
Proje Yürütücüsü Dr. Onur KARAAĞAÇ
Yardımcı
Hayati KAR, Mehtap ÖZBAKIR ÖZER
Araştırmacılar
Proje Özeti
Bu projede; ülkemiz sebze üretiminde önemli bir paya sahip olan beyaz baş lahanada pazar
değeri yüksek, sarmalık veya sanayide kullanılmak üzere nitelikli hat ve yerli F1 hibrit çeşitlerin
geliştirilmesi amaçlanmıştır.
1998 yılında “Beyaz Baş Lahanada F1 Hibrit Çeşit Islahı” adıyla başlayan bu proje daha sonra
DPT desteğiyle devam etmiştir. Yapılan bu projeler sonucunda “Kuzey Yıldızı F1” ve “Kartopu F1”
adlı 2 adet yerli F1 hibrit çeşit adayı üretim iznini almış ve tescil aşamasına gelmiştir. Ayrıca bir adet
Dürme çeşidi geliştirilmiştir.
2010-2013 yılları arasında proje kapsamında toplam 92 melez kombinasyonu yapılmıştır.
Nitelikli 5 adet ana ebeveyne farklı kısırlık kaynaklarından sitoplazmik erkek kısırlığını aktarma
amaçlı geriye melezleme programları devam etmiştir. Hatlar BC2 – BC5 aşamasına gelmiştir. Ayrıca
CMS aktarılmış nitelikli hatları kullanarak 112 adet F1 generasyonunda ÖKY testlemeleri
yapılmıştır. 2013 yılında CMS sistemi ile hibrit tohum üretimi yapılabilen hibrit çeşit adaylarına
ulaşılmış ve bu çeşit adayları Bafra lokasyonunda denemesi kurulmuş ve bir tarla günü
düzenlenmiştir. Bazı CMS yerli F1 hibrit çeşit adayları önder çiftçiler tarafından beğenilmiştir. Söz
konusu adayların, 2014 yılında açık alanda ve bitki grubu izolasyonlu olarak tohumlarının üretilmesi
planlanmaktadır. Bu yıllar arasında Hollanda Wageningen Üniversitesi ve USDA Tohum Gen
Bankasından 155 adet nitelikli materyal introdüksiyon yoluyla getirtilerek tanımlaması yapılmış,
saflaştırma çalışmaları devam etmektedir. Bir kısmı melez kombinasyonlarında kullanılmış ve
oldukça başarılı sonuçlar alınmıştır.
Ülkemizde lahanagillerde yerli hibrit çeşit geliştirmeye yönelik olarak üniversite yada özel
tohumculuk sektöründe herhangi bir ıslah programı bulunmamaktadır. Bu türde tamamen dışa
bağımlı olan ülkemizde bu projeyle yerli hibrit çeşitlerin geliştirilmesi konusunda hızlı yol kat
edilmiştir. Bu proje sonucunda edinilen tecrübe ve ıslah materyallerinden yerli özel tohumculuk
sektörünün de yararlanması beklenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Beyaz baş lahana, F1 hibrit, çeşit ıslahı, melezleme, erkek kısırlığı
cxlv
AFA ADI : Sebzeler ve Süs bitkileri (A-09)
PROGRAM ADI : Mantar Yetiştiriciliği (P-11)

Proje Başlığı Pleurotus eryngii kompleks türlerinin toplanması ve morfolojik
karakterizasyonu
Projenin İngilizce Collection of Pleurotus eryngii complex species and morphologic
Başlığı characterization
Projeyi Yürüten Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Kuruluş
Kuruluş/lar
Proje Yürütücüsü Mustafa Kemal SOYLU
Yardımcı Prof. Dr. Kaya BOZTOK
Araştırmacılar Prof. Dr. Dursun EŞİYOK
Proje Özeti
Pleurotus eryngii kompleks türlerine ait mantarlar ülkemizin farklı bölge ve

lokasyonlarından toplanmıştır. Mantarların cografi koordinatları belirlenmiştir. 20 ayrı
populasyona ait 223 mantardan, farklı 121 adet izolat ve farklı 90 adet spor izi elde edilmiştir.
Bu mantarların morfolojik ve mikroskopik özellikleri belirlenmiştir. Morfolojik olarak çok

farklı özelliktedirler. Şapkaları çok farklı büyüklükte ve beyaz-grimsi renkten, koyu kahve renge
kadar değişik renktedir. Morfolojik özellikleri bulunduğu yerin ekolojisine ve konukçu bitkisine
göre değişmektedir.
Konukçu bitkilerinin türleri teşhis edilmiştir ve herbaryumları oluşturulmuştur. Farklı

konukçu bitkiler tespit edilmiştir. Konukçu bitkilerden Heracleum antasiaticum Manden (Telehaş
otu), P. eryngii kompleks türleri mantarları için yeni bir konukçu bitkidir.
Morfolojik olarak, Ülkemizden toplan P. eryngii mantarlarında 3 ayrı ırk (var. eryngii,
var. ferula ve var. nebrodensis) yer almaktadır.
Toplanan mantarlar, elde edilen miseller ve spor izleri gen kaynağı olarak saklanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Pleurotus eryngii kompleks türleri, varyete, izolat, spor, mantar, konukçu
bitki
cxlvi
AFA ADI : Sebzeler ve Süs bitkileri (A 09)

Proje Başlığı Çerçeve Proje: Türkiye’de Mantar Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi
Lentinus edodes ve Ganoderma lucidum Mantar Türlerinin Verim
ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi.
Projeyi Yürüten Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu

Kuruluş Müdürlüğü
Kuruluş/lar
Proje Yürütücüsü Ayhan ZÜLKADİR
Yardımcı Gonca DÜZKALE
Araştırmacılar Ebubekir PAŞAZADE
Başlama- Bitiş Tarihleri Nisan-2011-Nisan 2014
Projenin Toplam 12.500..TL
Bütçesi:
Proje Özeti
Projede Lentinus edodes ve Ganoderma lucidum mantar türlerinin Kahramanmaraş koşullarında

açık alanda Kütük kültüründe ve Kapalı alanda Talaş kültüründe verim ve kalite özellikleri
incelenmiştir.
Projede açık alanda yapılan kütük kültüründe her iki türde de ürün elde edilememiş, kontrollü
alanda yapılan denemelerden ise sadece Lentinus edodes türünde ürünler elde edilmiştir.
Lentinus edodes türünde elde edilen ürünler üzerinde analizler gerçekleştirilmiştir. Lentinus
edodes türünden elde edilen verim özellikleri Tablo 1 deki gibidir.
 Tablo 1. Lentinus edodes Mantarında ekilen poşetlerde sarma oranı(%), hastalıklı poşet
oranı(%). ve toplam verim(g/poşet)
 Ortam SO(%) HO(%) YV(g/poşet)
 Meşe Talaşı 96.6 3.33 356.8
 Kavak Talaşı 76.6 23.33 231.6
Ganoderma lucidum türü talaş kültüründe misel sarması gerçekleşmesine rağmen ürün elde
edilememiştir. Misel saran ortamlar uzun süre beklemelerine ragmen ürün vermemiş ve
kontamine olmuştur.
Açık alanda yapılan kütük kültüründe ürün alınamamasının nedeni hava sıcaklığı olarak
düşünülmektedir. Her iki türde genelde serin iklim isteyen türlerdir. Bu nedenle
Kahramanmaraş dış ekolojik koşulları kütük kültürü üretimine uygun değildir denilebilir.
Anahtar Kelimeler
Mantar, Lentünus, Ganoderma, beta-glucan, üretim, kimyasal kompozisyon
cxlvii
cxlviii
YENİ TEKLİF PROJE

Proje No:
Proje Başlığı Türkiye’deki Bazı Yerel Hıyar Genotiplerin Morfolojik
Karakterizasyonu ve Muhafazası
Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Levent KESKİN
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Volkan GÖZEN
Projenin yıllara Göre 2015:7000TL- 2016: 5000TL
Bütçesi
Proje Özeti
Bu çalışma 2015-2017 yılları arasında Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü (BATEM) hıyar
gen havuzunda yer alan yerel genotiplerin tanımlanması ve genetik çeşitliliğin morfolojik olarak
ortaya koymak, muhafaza etmek ve sürdürülebilirliğini araştırmak amacıyla yürütülecektir.
BATEM hıyar gen havuzu, örtüaltı yetiştiriciliğine uygun hibrit hıyar (Cucumis sativus L.) çeşitleri
geliştirmek üzere 1970 yılından beri oluşturulmakta olan bir havuz olup, tek bitki seleksiyonu ile
elde edilen ve farklı kendileme aşamalarında bulunan genotiplerden oluşmaktadır. Gen havuzunu
zenginleştirmeye yönelik introdüksiyon yolu ile 1290 adet genetik materyal toplanmıştır. Bugüne
kadar yapılan çalışmalar sonucu 4 hibrit çeşit geliştirilmiş ve ticari kayda alınmıştır. Çalışmada 120
yerel genotipin karakterizasyonu UPOV deskriptöründen yararlanılarak yapılacak ve aynı zamanda
tohum üretimleri yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Hıyar, gen havuzu, morfolojik karakterizasyon, kümeleme analizi
cxlix
cl
YENİ TEKLİF PROJE

Proje No:
Proje Başlığı Sanayiye Yönelik Geliştirilen Karaisalı Biber Hatlarına Phytophthora
capsici’ ye Dayanıklılığın Aktarılması
Projeyi Yürüten Kuruluş ALATA Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Duygu ALTUNÖZ
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Hasan PINAR
Nihal DENLİ
Atilla ATA
Mustafa ÜNLÜ
Ayşegül ÇOLAK ATEŞ
Seyfeddin FARUK
Dr. Davut KELEŞ
Prof. Dr. Saadet BÜYÜKALACA
Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak, 2015- Ocak, 2018
Projenin yıllara Göre 2015:10000 TL 2016: 20000TL
Bütçesi 2017: 20000 TL 2018: 10000TL
Proje Özeti
Ülkemiz üretim alanı ve toplam üretim miktarı bakımından yüksek değerlere sahipken, birim
alandan elde edilen ortalama verim çok düşüktür. Yetiştirme tekniği ve kültürel işlemlerin
uygulanmasındaki eksiklikler yanında verim düşüklüğünün en önemli nedenlerinden bazıları da,
nematod, bazı virüsler (TSWV, PYV v.b.) ve Phytophthora capsici Leon. fungal etmeninin yol
açtığı kök boğazı yanıklığı hastalığıdır. Patojen, biberde kök, gövde, yaprak ve meyve yanıklığına
sebep olmasına ilaveten patlıcan, domates, kabak, hıyar ve kavun gibi birçok sebze ve yabani
bitkilere de zarar vermektedir. Uzun yıllardan beri dünyada pek çok araştırmanın yapıldığı bu
hastalığa karşı günümüzde de tam olarak etkin bir savaşım yöntemi bulunmamaktadır. En etkin
mücadele yöntemi olarak dayanıklı çeşit kullanımı karşımıza çıkmaktadır. Dayanıklı çeşitlerin
geliştirilmesi sadece biberde verim kaybını önlemekle kalmayacak aynı zamanda çevreye zarar
veren kimyasalların kullanımı da azalacaktır. Modern ıslah yöntemleri (moleküler markılar ve
double haploidi) kullanılarak sanayiye yönelik geliştirilen Karaisalı biber hatlarına Phytophthora
capsici Leon.’e dayanıklılığın aktarılması amaç edinilmiş olup, hem bölge üreticisinin hem de
ülkemiz biber üreticisinin önemli bir sorunun giderilmesi, rekabet gücünün arttırılması
hedeflenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Karaisalı biberi, Phytophthora capsici Leon., MAS, double haploidi
cli
clii
PROGRAM ADI : Patlıcangiller (P-02)
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Proje Başlığı Açık Alan Biber Islahı Programları İçin Nitelikli Genitörler ile F1
Hibrit Çeşitlerin Geliştirilmesi ve Tohum Teknolojisi Projesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Hayati Kar
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Onur Karaağaç, Şenay Murat Doğru
Projenin yıllara Göre 2014: 40.000 TL 2015: 47.000 TL 2018: 43.000 TL
Bütçesi 2016: 43.000 TL 2017: 43.000 TL
Proje Özeti
Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsünde biber ıslahı çalışmaları 2004 yılında kurumumuzun da
yer aldığı ve Devlet Planlama Teşkilatı destekli olan “Türkiye F1 Hibrit Sebze Çeşitlerinin
Geliştirilmesi ve Tohumluk Üretiminde Kamu-Özel Sektör İşbirliği Projesi” ile başlamıştır.
Enstitümüzdeki biber ıslahı çalışmaları 2010 yılında Tübitak 1007 destekli ‘Türkiye F1 Hibrit
Sebze Çeşit ve Nitelikli hat geliştirilmesi’ projesi ile devam etmiştir. Bu projede kurumumuz
‘Biberde Açıkta Yetiştiriciliğe Uygun Nitelikli Hat ve F1 Hibrit Çeşitlerin Geliştirilmesi’ (Proje
No: 109G098) iş paketini yürütmüştür. 2004 yılından bugüne kadar yapılan biber ıslahı çalışmaları
ile enstitümüzde geniş ve nitelikli biber gen havuzu oluşturulmuş olup ıslah çalışmaları tüm hızıyla
devam etmektedir. Yapılması düşünülen bu proje ile amaçlanan açık tarla biber yetiştiriciliği için
verimli, kaliteli, hastalık ve zararlılara dayanıklı F1 hibrit biber çeşitleri ile üstün özelliklere sahip
(biyotik ve abiyotik tolerant veya dayanıklılık özelliliğinde olan, kaliteli, heterosis veya
heterobeltiosis yönünden pozitif özellik gösteren) hat veya yarı yol materyalleri geliştirmektir.
Geliştirilen bu hat veya hibrit çeşit adayları özel sektör tohum firmalarının kullanımına açılarak
devredilmesi söz konusu olacaktır. Bununla birlikte yerel çeşitlerin toplanması ve muhafaza altına
alınması çalışmalarına devam edilmesi ile mevcut biber gen havuzunun geliştirilip
zenginleştirilmesi de projenin amaçları arasındadır. Biber ıslahı çalışmalarının devamını sağlamak
amacıyla hazırlanan bu projenin ana hedefi çalışma takvimi sonunda asgari 2 adet hibrit çeşit
geliştirmektir. Bunun dışında üstün özellikleri sahip 3-5 adet saf hat da geliştirmek bu projenin
hedefleri arasındadır.
Anahtar Kelimeler: Biber, seleksiyon, kendileme, morfolojik tanımlama, melezleme, genel ve özel
uyum yeteneği, heterosis
cliii
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Proje Başlığı Turşu Sanayisine Uygun Tatlı Süs Biberi Islahı
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-
Kahramanmaraş
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Cihan FIRAT
Yardımcı Araştırmacılar Ayhan AK
Kerim KARATAŞ
Yrd. Doç. Dr. B. Bülent ARPACI (Danışman)
Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2015 – Aralık 2019
Projenin Toplam Toplam; 22.750,00
Bütçesi: 2015= 1.750,00 TL, 2016= 4.900,00 TL,
2017= 4.000,00 TL, 2018= 6.200,00 TL, 2019= 5.900,00 TL
Proje Özeti;
Biber (Capsicum spp.) sevilerek tüketilen, içerdiği vitamin ve mineral maddeleri yönünden
zengin ve insan beslenmesine olumlu katkısı olan bir sebze türüdür. Taze olarak tüketilmesinin yanı
sıra öğütülmüş halde toz veya pul, salçalık veya turşuluk olmak üzere değişik şekillerde
değerlendirilmektedir. Bu değerlendirme şekillerinden turşular, içerdikleri aroma bileşikleri ve iştah
açıcı özellikleri nedeni ile tercih edilmektedirler. Bununla birlikte yapıldıkları ürünün yıl boyunca
tüketimine olanak sağlamaktadır. Biber meyveleri değişik acılık düzeylerine sahiptir ve taze
tüketimde ise tüketicilerin tercihlerinden birini de bu özellik belirlemektedir. Yetiştiriciliği yapılan
biber tiplerinin tamamı turşu yapımında kullanılabilmektedir. Ülkemizde acı olmayan sivri tipteki
biber çeşitlerinden biber turşusu yapılabilmektedir. Bu çeşitlere, çoğunlukla karışık turşular
içerisinde yer verilmekte, dilimlenmiş veya tüm olarak değerlendirilmektedir. Ancak tüketim
tercihleri düşünüldüğünde biber turşularının küçük, az tohum içeren ve tek seferde tüketilecek
büyüklükte olması istenir. Bu özellikler dikkate alındığında Türkiye’de turşusu yapılan biber
çeşitlerinin tamamı orta acı ya da yüksek acı grubunda yer almaktadır. Bu proje ile tüketim tercihleri
boyutlarında acı olmayan turşuluk biber çeşitleri geliştirmek, turşu sanayisine yeni bir ürün sunmak
hedeflenmektedir. Bu amaçla iki süs biberi çeşidi genetik materyal olarak kullanılacaktır. Bu
genotipler arasında kombinasyon ıslahı ile oluşturulacak melez bahçesinden seleksiyonlar yapılarak
acı olmayan, tek seferde tüketilebilecek boyutta ve verimi yüksek biber çeşitleri geliştirilecektir.
Anahtar Kelimeler; Süs biberi, turşu, acılık, biber, Capsicum
cliv
YENİ TEKLİF PROJE

Proje No:
Proje Başlığı: Lice Domatesinin Karakterizasyonu ve Tanımlanması
Projeyi Yürüten GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi
Kuruluş: Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR GENEL
Kuruluş: MÜDÜRLÜĞÜ
Proje Yürütücüsü: Burcu KARUSERCİ
Yardımcı Murat KAYA,
Araştırmacılar: Mevlüde TATAR
Yrd.Doç.Dr.Vedat PİRİNÇ (Danışman)
Başlama-Bitiş Tarihleri: 2015-2017
Proje Özeti;
Bu çalışma, Diyarbakır GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi

arazisinde 2015-2017 yıllarında yürütülecektir. İlk 2 yıl Lice domatesinin yetiştirildiği bölgeler
gezilerek bu bölgelerden materyal temini sağlanacaktır. 3.yıl ise toplanan genetik materyallerin
enstitü bahçemizdeki uygulama arazinde ekimi yapılarak gözlenmeye başlanacaktır. Deneme
süresince bitkilerin morfolojik özelliklerinin belirlenmesinde UPOV (Uluslararası Yeni Bitki
Varyetelerini Koruma Birliği) tarafından Solanum lycopersicum L.’nın tüm varyeteleri için
kullanılan skalalardan yararlanılacaktır. Denemede fide, bitkisel özellikler, meyve ve
tohumlarda ölçüm ve gözlemler alınacaktır. Çalışmada materyal olarak; Diyarbakır iline ait
farklı lokasyonlardan toplanacak Lice domatesi tohumları kullanılacaktır. Lice domatesinin
yetiştirildiği bölgeler gezilirken bölge halkının bu domatesle ilgili olumlu ve olumsuz
gözlemleri dikkate alınacaktır. Bu çalışma ile Lice domatesinin karakterizasyonu ve tanımlama
işlemi yapılıp Lice domatesinin farklı tipleri olup olmadığı belirlenecektir.
clv
PROGRAM ADI : Kabakgiller (P-04)
YENİ TEKLİF PROJE

Proje No:
Kuraklığa Tolerant Karpuz Genotiplerinde Fusarium oxysporum f. sp.
Proje Başlığı
niveum’a Dayanıklı Hatların Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen Kuruluş TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Proje Yürütücüsü Dr. M. Zeki KARİPÇİN
Prof. Dr. Nebahat SARI
Prof. Dr. Şener KURT
Doç.Dr. İlknur SOLMAZ
Zir.Yük.Müh.Ümran AKGÜN YILDIRIM
Zir.Yük.Müh.Sibel AKKUŞ BİNİCİ
Zir.Yük.Müh.Şehnaz KORKMAZ
2015: 190.500 TL 2016: 17.500 TL
2017: 15.000 TL 2018: 9.500 TL
Proje Özeti
Dünya ve Türkiye için karpuzda hastalıklara dayanıklılık önemlidir. Fusarium solgunluğu hastalığı,
dünyada karpuz üretimini sınırlayan en önemli faktörlerden biridir (Zhang ve ark., 2005). Söz
konusu hastalığa toprak kökenli bir fungus olan Fusarium oxysporum f. sp. niveum (E. F. Smith)
Snyder & Hansen (Fon) neden olmaktadır (Notz ve ark., 2002). Karpuzda Fusarium solgunluğu, ilk
kez 1894 yılında Amerika’da kaydedilmiştir. Günümüzde Fon’un 0, 1, 2 ve 3 no’lu olmak üzere
dört ırkı karakterize edilmiştir. “Irk 0 ve 1”, ilk kez 1963 yılında, “ırk 2” ise 1973 yılında
tanımlanmıştır. Moleküler markör yardımlı seleksiyon (MAS), klonlanmış ya da haritalanmış
genlerin ıslah programlarında kullanımını kolaylaştırmıştır. Prof. Dr. Nebahat SARI ve Doç. Dr.
İlknur SOLMAZ tarafından TÜBİTAK TOGTAG 3370 no'lu proje kapsamında toplanmış olan
karpuz genotiplerinden bazılarının kuraklığa dayanım parametreleri bakımından testlemeleri Dr. M.
Zeki KARİPÇİN tarafından 107T613 no’lu TÜBİTAK projesi ile belirlenmiş ve bu proje ile
gerçekleştirilecek olan çeşit geliştirme çalışmalarında ebeveyn olarak kullanılacaktır.
Bu proje sonucunda elde edilen hatlar, bir sonraki aşamada, özellikle kuraklığa dayanıklı çeşit
geliştirme projelerine materyal teşkil edecektir.
Anahtar Kelimeler: Karpuz, genetik kaynaklar, kuraklık, Fusarium, nitelikli hat
clvi
PROGRAM ADI : Kök ve Yumru Sebzeler (P-07)
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Proje Başlığı Soğan Çeşit Geliştirme Projesi-I (Yeni Entegre Proje Teklifi)
Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Esra CEBECİ
Yardımcı Araştırmacılar Fatih HANCI, Ayşe FİDANCI, Dr. Erdinç UYSAL
Projenin yıllara Göre 2012: 46 000 TL 2013: 50 500 TL 2014:8 000 TL 2015: 16 000
Bütçesi
Proje Özeti
Sahip olduğu büyük ekonomik öneme rağmen, soğan (Allium cepa L.) ıslahı çalışmaları, ülkemizde
oldukça sınırlıdır. Diğer sebze türlerine göre, soğan ıslahı oldukça zor ve uzun zaman gerektiren bir
süreçtir. Mevcut durumda, ıslah amaçlı projelerle, yetiştiricilik amaçlı projeler aynı çatı altında
yürütülmektedir. Hazırlanan yeni entegre proje önerisi ile, soğan ıslahına yönelik projelerin, daha
verimli planlanması, ortak hedeflerin birbirleriyle koordineli bir şekilde belirlenmesi, çıktıların
hazırlanacak diğer projelerle entegrasyonunun sağlanması hedeflenmiştir. Bu amaçla, Atatürk
Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü adına tescilli ticari soğan çeşitleri ve Türkiye’nin
farklı bölgelerinden toplanmış yerel soğan genotipleri bitkisel materyal olarak kullanılmaktadır.
Hazırlanan bu yeni entegre proje, soğan ıslahı prosedürünün farklı adımları için tasarlanmış üç alt
projeyi içermektedir. İlk alt projenin amacı, Türkiye’nin farklı bölgelerinden toplanan soğan
genotiplerinin, erkek kısırlıkla ilişkili sitoplazma tiplerinin belirlenmesidir. Diğer alt projede, aday
ıslah hatları tanımlanacaktır. Moleküler işaretleyici çalışmaları sonucunda elde edilen veriler, erkek
kısırlıkla ilgili sitoplazma özellikleri verileriyle kombine edilecektir. Farklı bir alt proje ile de, bazı
soğan çeşitlerinin in vitro doku kültürleri ve saksı denemeleri kurularak tuz stresine olan tolerans
durumları belirlenecektir.
Anahtar Kelimeler: Soğan, ıslah, erkek kısırlık, saf hat, abiyotik stres
clvii
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Proje Başlığı Lahana Islahı Programları İçin Nitelikli Genitörlerin Geliştirilmesi ve
Tohum Teknolojisi Projesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, SAMSUN
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Yardımcı Araştırmacılar Hayati KAR, Mehtap ÖZBAKIR ÖZER, Şenay MURAT DOĞRU
Projenin yıllara Göre 2015: 37500 TL 2016: 40000 TL 2017: 42500 TL
Bütçesi 2018: 40000 TL 2019: 40000 TL
Proje Özeti
Bu projenin temel amacı; ülkemiz sebze üretiminde önemli bir paya sahip olan beyaz baş
lahanada pazar değeri yüksek, sarmalık veya sanayide kullanılmak üzere nitelikli hat ve yerli F1
hibrit çeşitlerin geliştirilmesidir. Lahanagillerde kullanılan hibrit tohum ihtiyacının tamamı
yurtdışından ithal edilmektedir. Yerli özel sektör ise lahanagil ıslahına henüz girmemiştir. Bu proje
ile yerli özel sektörle bu zamana kadar edinilen tecrübeler paylaşılacak ülkenin bu konudaki
eksikliği giderilmeye çalışılacaktır. Lahana ıslah programı 1998 yılından beri devam etmekte olup,
tescil aşamasında 2 aday yerli hibrit çeşit ve geliştirilmiş olan 1 adet standart çeşit bulunmaktadır.
Lahana hibrit tohumluk üretiminin daha ekonomik yapılmasını sağlayabilmek için erkek kısırlığı
aktarma çalışmaları 2007 yılından beri devam etmektedir. Bazı nitelikli hatlarda CMS sistemi
kurulmuş ve prototip hibrit tohum üretimi aşamasına gelinmiştir. Bu projede söz konusu çalışmalara
devam edilmesi planlanmaktadır:
Morfolojik Karakterizasyon
Seleksiyon Çalışmaları: Hatlarda, melez kombinasyonlarda ve kısır hatlarda farklı seleksiyon
kriterleri uygulanarak seleksiyon işlemlerine devam edilecektir.
Kendileme Çalışmaları: Tek bitki ve çoklu bitki izolasyonları şeklinde yapılacaktır. Kendine
uyuşmazlık seviyesi yüksek olan hatlarda ise tomurcuk tozlamaları yapılacaktır.
Top-cross: Yeni hibrit adayları elde etmek amacıyla mevcut baş lahana gen havuzunda bulunan iki
adet test ebeveyni ile ileri kendileme kademesindeki hatlar arasında melezleme çalışmaları
yapılacaktır.
Erkek Kısırlığı Çalışmaları: Stoplazmik erkek kısırlığı aktarma amaçlı geriye melez programlarına
devam edilecektir. Ayrıca kısır ana ebeveynlerle top-cross sonucu öne çıkan hatlar arasında özel
kombinasyon yeteneği testleri yapılacaktır.
Kısırlık özelliği aktarılmış ana ebeveynin özel sektöre devrinin yapılması düşünülmemektedir. Özel
sektöre sadece baba hat verilecek, hibrit çeşidin kısır ana ebeveyninin tohumluğu ise hazırlanacak
protokol gereği tarafımızdan üretilerek her yıl belirlenecek g / TL cinsinden satışı yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Beyaz baş lahana, F1 hibrit, çeşit ıslahı, melezleme, erkek kısırlığı
clviii
clix
AFA ADI : Sebzeler ve Süs Bitkileri (A 09))
YENİ TEKLİF PROJE

Proje No:
Entegre Proje Başlığı Sebze Tohumculuğunun Geliştirilmesi (Entegre Proje)
Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Kutay Coşkun YILDIRIM
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015 –
Projenin yıllara Göre
TOPLAM: 130 800 TL
Bütçesi
Proje Özeti
Günümüzde sebze tohumculuğu uluslararası bir sektör hâline gelmiştir. Sebze tohumculuğunda
gelişmiş ülkeler her geçen gün yenisini geliştirdikleri değişik sebze türlerine ait F1 hibrit ve standart
çeşitlerini dünya piyasasına sunmaktadır.
Tarımsal üretimin en önemli girdilerinden biri olan tohumun son yıllarda teknolojik bir ürün niteliği
kazandığı görülmektedir. Tohumun sahip olduğu bu değer, hem tohumculuk konusundaki araştırma
ve geliştirme çalışmalarını teşvik etmekte hem de bu alandaki yatırımların artmasını sağlamaktadır.
Tarımsal üretimde ve özellikle birim alandan yüksek verimin alındığı sebzecilikte kaliteli tohumluk
büyük öneme sahiptir. Küçük alanlarda, yüksek girdi ile ya da örtü altında yoğun emek ve maliyet
gerektiren sebze tarımı, tohuma diğer birçok tarımsal üründen daha fazla bağlı kalmıştır.
Yüksek verim potansiyelini genetik olarak taşımayan bir tohum çevre şartları uygun olsa dahi
yüksek performans göstermeyebilir. Ülkemizde ekolojik koşullar optimum olmasına rağmen
istenilen seviyede sebze tohumculuğu ve üretimi yapılamamaktadır. Bunun nedenleri arasında,
dünya ile rekabet edecek düzeyde sermaye ve yatırım sağlayacak sektörel gelişimin azlığı, bilim ve
bilimsel bulgu takibinin yetersizliği, araştırma ve geliştirmeye yönelik yatırımın eksikliği sebze
tohumculuk sektörünün daha iyi pozisyona gelmesinin önündeki engellerden bazılarıdır.
Bu proje ile; tohumculuk çalışmaları bitkisel gelişimin arttırılmasını sağlayarak birim alandan daha
fazla verim almak, yapılacak çalışmalarla tohum kalitesini arttırmak, depolama ömürlerini uzatıcı
yöntemler geliştirmek, TAGEM bünyesinde yapılacak projelerle sebze tohumculuğunun
geliştirilmesine katkı sağlamak, tohum teknolojileri takip edilecek ve yeni yöntemler geliştirilerek
tohum gücünün arttırılmasını sağlamak, çalışmalar ile tohum sarfiyatının önüne geçmek, tohum
çalışmaları ile daha kaliteli fide oluşumu sağlanarak bir örnek bitkiler elde etmek projenin temel
amaçlarıdır.
Anahtar Kelimeler: Sebze, tohum, çimlenme
clx
clxi
AFA ADI : Sebzeler ve Süs Bitkileri (A 09))
YENİ TEKLİF PROJE

Proje No:
Proje Başlığı Farklı Hasat Zamanlarında Çeşitli Tohum Ön İşlem Uygulamalarının
Bazı Bamya (Abelmoschus esculentus L.) Çeşitlerinde Sert Kabukluluk
ve Çimlenmenin İyileştirilmesi Üzerine Etkileri
Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Kutay Coşkun YILDIRIM
Yardımcı Araştırmacılar Dr. İbrahim SÖNMEZ, Mehmet ŞİMŞEK Mustafa BIYIKLI
Projenin yıllara Göre 2015: 49 300 TL 2016: 32 500 TL
Bütçesi 2017: 7000 TL Toplam: 88 800 TL
Proje Özeti
Bu çalışmanın amacı bazı yıllar düşük çimlenme oranı ve geç çimlenme sorunları gösteren
Yalova Akköy 41, Yalova Kabaklı 11 bamya kültür çeşitlerindeki bu sorunları çözmektir. Bu
amaçla çiçeklenmeden itibaren geçen gün sayısına bağlı olarak farklı hasat zamanlarında elde
edilecek tohumlara çeşitli ön işlemler uygulanacaktır. Bu işlemlerle, çimlenmenin iyileştirilmesi,
tohum üretimi için en uygun hasat zamanın belirlenmesi, tohum kalitesinin arttırılması ve
üniformitenin sağlanması amaçlanmıştır.
Çalışmanın ilk yılında 2013 yılına ait bamya tohumları, ISTA (1993) ‘da belirtilen şekilde
nem tayinleri yapılacaktır. Daha sonra bamya tohumları çimlendirme testlerine tabii tutulacaktır.
Ortalama çimlenme süresi ve ortalama çimlenme yüzdesi özellikleri belirlenecektir. Tohum nem
içerikleri ve çimlenme oranları belirlendikten sonra bamya tohumlarına çeşitli ön işlemler
uygulanacaktır.
Tohumlara yapılacak ön uygulamalar aşağıda belirtilmiştir;
1) ‘Farklı Sıcaklık ve Sürelerde Sıcak Su Uygulamalarının Bamya Sert Tohum Kabukluluğu

Üzerine Etkisi’
2) ‘Farklı Doz ve Sürelerde Sülfirik Asit (H2SO4) ile aşındırma Uygulamalarının Bamya Sert
Tohum Kabukluluğu Üzerine Etkisi’
3) ‘Bazı Biyopreparat (‘Trichoderma harzianum Rifai KRL-AG2’ (T22) ve ‘Trichoderma
harzianum KUEN 1585’ (Sim Derma)) Uygulamalarının Bamya Tohumlarında Çimlenme ve Çıkış
Oranlarına Etkileri’
‘Bazı Bamya Kültür Çeşitlerinde Farklı Hasat Zamanlarının Tohum Kalitesine Olan Etkileri’
denemesinde çeşitlerde ilk çiçeklenmenin görülmesiyle birlikte etiketleme işlemi başlayacaktır.
Çiçeklenmeden itibaren geçen 35, 40, 50, 60. günlerde toplamda 4 farklı hasat zamanında bamya
kapsülleri toplanacaktır. 4 farklı hasat zamanında elde edilmiş tohumlar, uygulamalar arasından
seçilen ön işlemler ile muamele edilecektir. Ön uygulama yapılmış tohumlar kontrol grupları ile
birlikte çimlendirme ve tarla çıkış denemelerine alınacaktır. Denemede elde edilen veriler varyans
analizine tabi tutulacaktır. Deneme ikinci yıl tekrar edilecektir.
Anahtar Kelimeler: Sert kabukluluk, bamya, tohum uygulamaları, çimlenme, Trichoderma
clxii
clxiii
DEVAM EDEN
PROJELER
(GELİŞME RAPORU)
clxiv
DEVAM EDEN PROJELER (GELİŞME RAPORU)

Proje Başlığı Domates Islahı Programları için Nitelikli Genitörlerin (yarı yol
materyali) Geliştirilmesi ve Tohum Teknolojisi Projesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (BATEM)
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Aylin KABAŞ
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Asu OĞUZ, Sinan ZENGİN, Dr. Abdullah ÜNLÜ,
Emine GÜMRÜKÇÜ, Nejla ÇELİK, Akın TEPE
Başlama- Bitiş Tarihleri 2010-Devamlı
Projenin Toplam 2011: 24000 TL 2012: 28 000 TL
Bütçesi: 2013: 25 000 TL 2014: 30 000TL
Proje Özeti
Bu projenin ana hedefi; Dünya’da ve Türkiye’de yetiştirilen en önemli sebze olan domateste,
örtüaltı yetiştiriciliğine uygun, yüksek verimli, biyotik ve abiyotik stres koşullarına dayanıklı
hibrit ve hat geliştirmektir.
2013 yılı
Islahta öngörülmeyen çevresel dalgalanmaların varlığı genotipler üzerine önemli ölçüde etki
etmektedir. Bu nedenle domates ıslahında öncelikli konu çeşidin adaptasyon yeteneğidir. Bu
amaçla öne çıkan aday hibritler Antalya Kumluca bölgesinde çiftçi seralarında denemeye
alınmıştır.
Ayrıca gen havuzundaki domates hatları moleküler işaretleyiciler kullanılarak Domates Sarı
Yaprak Kıvırcıklık Virüsü (Tomato Yellow Leaf Curl Virus=TYLCV), Domates Lekeli Solgunluk
Virüsü (Tomato Spotted Wilt Virus = TSWV), Kök ve Kök Boğazı Çürüklüğü (Fusarium
oxysporum f.sp. radicis lycopersici =FORL) ve nematoda (Meloidogyne incognita) karşı
testlenmiştir.
Bakteriyel hastalık olan Clavibacter michiganensis subsp.michiganensis (Smith) Davis et al’un
neden olduğu solgunluk hastalığı içinde bitkiler 2-4 gerçek yapraklı dönemdeyken bu patojene
karşı testlenmiştir. Dayanıklı bulunan bitkiler tohum eldesi için seraya aktarılmıştır.
Projede gelecek dönem çalışmaları: Hibrit geliştirme ve dayanıklılık çalışmaları devam edecektir.
clxv

Proje Başlığı Domates Sarı Yaprak Kıvırcıklık Virüsü (TYLCV)'ne Dayanıklı
Domates Çeşit Islahı
Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (BATEM)
Projeyi Destekleyen Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM)
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Sinan ZENGİN
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Aylin KABAŞ, Dr. Asu OĞUZ, Ahmet EREN, Necla ÇELİK,
İlyas TEKŞAM
Projenin Toplam 2010: 8.000 TL 2011: 12.000 TL 2012: 12.000 TL
Bütçesi: 2013: 12.000 TL 2014: 12.000 TL Toplam: 56.000 TL
Proje Özeti
Domates (Solanum lycopersicum L.) üretiminde, özellikle örtüaltı domates üretimde önemli
derecede ekonomik kayıplara neden olan hastalıklardan bir tanesi “Domates Sarı Yaprak
Kıvırcıklık Virüsü” (Tomato Yellow Leaf Curl Virus=TYLCV)’dür. Bu hastalık enfeksiyon
şiddetine göre değişmekle birlikte % 85 ile % 100 arasında ürün kaybına neden olmaktadır.
Hastalıkla mücadelede en etkin ve çevreci yöntem dayanıklı çeşitlerin kullanılmasıdır. Bu proje
ile TYLCV’ye karşı dayanıklı hat ve çeşitlerin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. 2013 yılında; F5
kademesinde Ty1 ve Ty3 genlerini homozigot olarak taşıyan 105 adet materyal geliştirilmiştir.
105 hattın bitki ve meyve ile ilgili morfolojik karakterizasyonları yapılmıştır. Bu hatların 25’i
cheery ve kokteyl tipte, 15’i beef (iri) tipte ve 65’i ise tekli hasada uygun tane tiptedir. Meyve
ağırlığı ve meyve şekli açısından geniş bir varyasyon elde edilmiştir. Geliştirilen dayanıklı
hatlarda, meyve ağırlığı 10 g ile 300 g arasında değişirken, meyve şekli bakımından yuvarlak,
yüksek yuvarlak, basık yuvarlak, armudi, erik ve dilimli gibi farklı tipler gözlemlenmiştir. Ayrıca
bu hatlar Frl ve Sw5 geni için de taranmıştır. Frl geni içeren 48 genotip tespit edilmiş, fakat Sw5
genini hiçbir genotip tespit edilememiştir.
Projede gelecek dönem yapılacaklar: Dayanıklı materyallerde kendileme, kontrol amacıyla klasik
inokülasyon ve kombinasyon melezlemesi yapılacaktır. Klasik testlemelerde de dayanıklı bulunan
hatlar, 2014 ilkbahar döneminde özel sektöre tanıtılacaktır. Ayrıca proje ara sonuç raporu
verilecektir.
clxvi

Proje Adı Domateste Domates Lekeli Solgunluk Virüsü (TSWV=Tomato
Spotted Wilt Virus)’ ne Dayanıklı, Sw-5 Geni İçeren Farklı
Kademedeki Hatların Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü,
ANTALYA
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Asu OĞUZ
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Aylin KABAŞ, Sinan ZENGİN, Nejla ÇELİK, Bengi
TOPKAYA KÜTÜK
Projenin Toplam 2010: 10.000TL 2011: 20.000TL 2012: 12.000TL
Bütçesi 2013: 12.000 TL 2014: 14.000TL Toplam: 68.000 TL
Proje Özeti
Domates yetiştiriciliğini sınırlayan en önemli faktörlerden olan virüs hastalıkları içerisinde yer
alan Domates Lekeli Solgunluk Virüsü (Tomato Spotted Wilt Virus=TSWV)’ nün son yıllarda
ülkemizde %100’e varan ürün kayıplarına neden olduğu tespit edilmiştir. Bu virüs etmeni ile
en iyi mücadele yöntemi dayanıklılık geni olan Sw-5’in varlığında gerçekleşmektedir. Dominant
tek gen olan Sw-5’in domatesin yabani akrabası olan Solanum peruvianum’ da bulunduğu ve
CAPS moleküler işaretleyiciler yardımıyla tespit edilebildiği bilinmektedir. Bu projede hem
moleküler hem de klasik yöntemler kullanılarak TSWV’ ne dayanıklı Sw-5 geni içeren hatların
geliştirilmesi amaçlanmıştır.
2013 İlkbahar döneminde: F5 kademesindeki materyaller kendilenerek F6 kademesindeki

tohumlar elde edilmiştir.
2013 Sonbahar döneminde: F6 kademesindeki materyallerin bitki ve meyve gözlemleri
yapılmıştır.
Projede gelecek dönem yapılacaklar: 2014 ilkbahar döneminde moleküler ve morfolojik hastalık
testlemeleri yapılarak sonuç raporu verilecektir.
clxvii

Proje Başlığı MAS(Moleküler Markır Yardımlı Seleksiyon) Kullanılarak
Domateste Bazı hastalık ve Zararlılara Dayanıklı/Tölerant Hat
Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Hasan PINAR
Yardımcı Araştırmacılar Atilla ATA Dr.Davut KELEŞ Mustafa ÜNLÜ Nihal DENLİ Ceren
EKŞİ, Halil GÜR, Doç. Dr. Nedim MUTLU, Dr. Adem
ÖZASLANDAN, Dr. Hakan FİDAN, Pelin KELEŞ ÖZTÜRK
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2013. 01/01/2016

Projenin Toplam Bütçesi: 60.000
Proje Özeti
Diğer bitki türlerinde olduğu gibi domates ıslahında da klasik yöntemlerle birlikte moleküler
yöntemlerde yoğun olarak kullanılmaktadır. Bu amaçla özellikle dominant ve tek genle kontrol
edilen birçok biyotik streslere dayanıklılık için moleküler markır geliştirilmiş durumdadır. Bu
çalışmada domates üretimini sınırlayan Domates Sarı Yaprak Kıvırcıklığı Virüsü(TYLCV),
Domates Lekeli Solgunluk Virüsü (TSWV), Fusarium oxysporum f. sp. lycopersici, Verticillium
dahliae ve Nematod) gibi bazı hastalık ve zararlılara dayanınıklığa bağlı olarak geliştirilmiş
moleküler markırlar yardımıyla verim ve bazı kalite özellikleri bakımından üstün ve söz konusu
hastalık ve zararlılara dayanıklı domates hatlarının geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
Proje ile ilgili olarak 2013 yılı içerisinde melezlemeler yapılmış ve F2 genotiplerinden
DNA izolasyonu yapılmış ardından markırlar test edilmiştir. Kısaca melezlemelerden 192 adet F1
bitkisi elde edildi. TSWV, I-2, Mi.1.2 ve ToMV dayanıkılığını taşıyan 18 adet F1 kendilenerek
1200 adet F2 oluşturuldu. Markır analizlerinden sonra seçilen bireyler kendilenmek üzere seraya
aktarılmıştır. TLVYC ve Verticillium dayanıklılığını taşıyan dayanıklılık kaynağı ile melezleme
yapmak üzere tohum ekimi yapılmıştır ve melezlemeler yapılmıştır. 2013 sonbaharında 3000 adet
F2 bitkisinde markır analizi yapıldı ve en az 2 adet hastalığa dayanıklılık genini taşıyan 250 adet
bitki kendilenmek üzere seraya aktarılmıştır. Kendilemeler tamamlanmış ve tohum elde edilmiştir.
Yeniden kendilenmek üzere seraya aktarılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Mas, Domates, Islah
clxviii
clxix

Proje Başlığı İleri Islah Programlarında Değerlendirmek Üzere Domates Gen
Karakterizasyonu
Projeyi Yürüten Kuruluş ALATA Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen MERSİN ÜNİVERSİTESİ Gıda Mühendisliği Bölümü
Kuruluş MEİTAM (Mersin Üniversitesi İleri Teknoloji Eğitim, Araştırma ve
Uygulama Merkezi)
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ Gıda Mühendisliği Bölümü
MERSİN Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Dr.İhsan CANAN
Yardımcı Araştırmacılar C.Aylin OLUK
(Alt Proje Yürütücüleri) Zafer KARAŞAHİN
E. Çağlar EROĞLU
Ebru ÇOKSEVER
Projenin Toplam Proje: 2013:7500TL 2014:7500TL
Bütçesi: Alt Projeler: 2013: 1875*5=9375 2014: 1875*5=9375
Proje Özeti
Tüketici tercihlerinin zamanla değişimi ile miktar ve görsel kalite temelinde muhafaza yerini
besin değeri temelinde muhafazaya bırakmaktadır. Bu proje ile
1. Domates saf hatları içerisindeki ümitvar bireylerin biyoaktif özelliklerinin tespiti
2. Genotiplerin tanıtımına katkı
3. Domates sektörüne Ar-Ge desteği hedeflenmektedir.
Materyal olarak istasyonumuzda bulunan Lycopersicum esculantum gen havuzu içerisindeki saf
hatlar kullanılmaktadır.
Proje kapsamında farklı disiplinlerde 5 adet Alt Proje yürütülmektedir. Gelişme raporları bir proje
formatında birlikte sunulacaktır.
1. Domates Gen Havuzundaki Elit Saf Hatların Raf Ömrü Özelliklerinin Belirlenmesi
(TAGEM/BBAD/13/A09/P01/01-01) – Dr. İhsan CANAN
2. Domates Gen Havuzundaki Elit Saf Hatların Önemli Enzim Aktivitelerinin Belirlenmesi
(TAGEM/BBAD/13/A09/P01/01-02) - Zafer KARAŞAHİN
3. Domates Gen Havuzundaki Elit Saf Hatların Önemli Besin Değeri Özelliklerinin
Belirlenmesi (TAGEM/BBAD/13/A09/P01/01-03) - C.Aylin OLUK
4. Domates Gen Havuzundaki Elit Saf Hatların Belirgin Uçucu Bileşik İçeriklerinin
Belirlenmesi (TAGEM/BBAD/13/A09/P01/01-04) – E.Çağlar EROĞLU
5. Domates Gen Havuzundaki Elit Saf Hatların Duyusal Kalite Özelliklerinin
Belirlenmesi (TAGEM/BBAD/14/A09/P01/01)
Projede 2013 yılında öngörülen işlemler ve laboratuvar analizleri yapılmıştır, veriler
değerlendirilmektedir. Herhangi bir sorun yoktur. Takvimine uygun bir şekilde devam etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Domates, Hasat Sonrası, Biyoaktif özellikler
clxx
clxxi

Proje Adı Patlıcan Islahı Programları için Nitelikli Genitörlerin
(Yarıyol Materyali) Geliştirilmesi ve Tohum Teknolojisi
Projesi
ANTALYA
Projeyi Destekleyen Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Dr. H. Filiz BOYACI
Yardımcı Araştırmacılar Volkan TOPÇU Akın TEPE Emine GÜMRÜKÇÜ
Başlama-Bitiş Tarihleri 2010- Devamlı
Projenin Toplam 2010: 22 000 TL 2011: 25 000 TL 2012: 25 000 TL
Bütçesi 2013: 32 000TL
Proje Özeti
Bu proje kapsamında yürütülecek olan patlıcan ıslah çalışmaları ile örtüaltı patlıcan
yetiştiriciliğine uygun, pazar isteklerine cevap verebilen farklı tiplerde çeşitler geliştirilerek
ülkemiz üreticisinin, farklı tiplerde patlıcan materyalleri geliştirilerek ülkemiz tohumculuk
sektörünün ihtiyacının karşılanması hedeflenmiştir.
2013 ilkbahar döneminde; Burdur ili ve ilçelerini kapsayan survey çalışmalarında toplanmış
olan 32 adet yerel genotip olmak üzere gen havuzunda bulunan toplam 73 adet genotipte 40
adet morfolojik özellik bakımından karakterizasyon yapılmış ve tohum üretim çalışmaları
gerçekleştirilmiştir. Oval tipte patlıcan çeşidimiz olan BATEM FİLİZİ’nin tohum üretimi
gerçekleştirilmiş ve bu çeşitle ilgili tanıtım çalışmaları yürütülmüştür. Çeşidimizin bu yıl ihale
yolu ile satışı gerçekleştirilmiş ve ülkemiz üreticisinin hizmetine sunulmak üzere özel sektöre
(MARS TOHUMCULUK) aktarılmıştır.
2013 sonbahar döneminde; Bir önceki dönem morfolojik karakterizasyonu yapılan 32’si
Burdur yerel genotipi olmak üzere toplam 38 adet genotipin sera performansları incelenmiş ve
ayrıca yine bu genotiplerde moleküler işaretleyiciler yardımı ile tanımlama çalışmaları
yürütülmüştür. Morfolojik ve moleküler çalışmalardan elde edilen verilerin analizi NTSYSpc
(Numerical Taxonomy Multivariate Analysis System, NTSYS-pc version 2.2 Exester Software)
bilgisayar paket programı ile gerçekleştirilmiş, oluşturulan dendogramlarla genotiplerin
akrabalık ilişkileri incelenmiştir.
clxxii
AFA ADI : Sebzeler ve Süs Bitkileri (A09)

Proje Başlığı Biber Islahı Programları için Nitelikli Genitörlerin (yarıyol
ANTALYA
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Ramazan ÖZALP
Yardımcı Araştırmacılar İbrahim ÇELİK, Nejla ÇELİK, İlknur POLAT, Akın TEPE
Başlama-Bitiş Tarihleri 2010- Devamlı
Projenin Toplam 2011: 23100-TL, 2012: 27500-TL, 2013: 33300-TL,
Bütçesi 2014:38400-TL
Proje Özeti
Ülkemiz, dünya biber üretiminde Çin ve Meksika’dan sonra üçüncü sırada gelmektedir.
Ülkemizde 2012 yılında biber üretimi 2 042 360 ton olarak gerçekleşmiş ve bu üretimin
468350 tonu örtüaltı üretiminden elde edilmiştir (TÜİK,2013). Antalya 270127 ton ile en
fazla üretimin yapıldığı ildir. Yaş sebze ihracatında domatesten sonra ikinci sırada olan
biberden 2012 yılında 70 108 ton miktar ile 75.2 milyon $ gelir elde edilmiştir (AKİB,2013).
Bu ıslah projesi ile; farklı meyve tiplerinde, örtüaltı yetiştiriciliğine uygun, yüksek verimli,
hastalıklara dayanıklı, pazar taleplerine uygun, düşük sıcaklıklara tolerant, kaliteli hat ve
hibrit çeşitlerin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
2013 İlkbahar döneminde; Gen havuzunda bulunan hatlarda saflaştırma çalışması

2013 Sonbahar döneminde; Yarıyol materyallarinde kendileme ve morfolojik seleksiyon
yapılmıştır. Testleme sonucu belirlenen bireylerde kendileme yoluyla tohum elde edilmiştir.
İtalya’dan 17 yeni materyal temin edilmiştir.
Dayanıklılık Çalışmaları
2013 İlkbahar döneminde; Dayanıklılık çalışması için yapılmış olan melezlemelerden 70
kombinasyona (28 sivri, 5 çarliston, 20 kapya, 17 dolma tip) ait F2 bireylerde TSWV için
klasik yöntem ile testleme yapılmış, 48 dayanıklı 22 hassas tespit edilmiştir. Dayanıklı
bireyler serada yetiştirilerek tohum elde edilmiştir.
2013 Sonbahar döneminde; Dayanıklılık populasyonundan 52 kombinasyona (24 sivri, 5
çarliston, 13 kapya, 10 dolma tipte) ait F3 bireylerde TSWV dayanıklılığı için klasik yöntem
ile yapılan testleme sonucunda 39 dayanıklı, 13 hassas tespit edilmiştir. Dayanıklı bireyler
tohum temini için serada yetiştirilmektedir.
Bu dönem içerisinde özel sektör talebi doğrultusunda 5 adet saf hat satışı gerçekleştirilmiştir.
İtalya’da Eylül ayında yapılan XV. Meeting on genetics and breeding of Capsicum and
Eggplant EUCARPIA’da sözlü ve poster olmak üzere iki makale sunulmuştur.
clxxiii
clxxiv

Proje No:
Proje Başlığı Düşük Sıcaklıklara Toleranslı Örtü Altı Biber Yetiştiriciliğine Uygun
F1 Biber (Capsicum annum) Islahı
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Hasan PINAR
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Davut KELEŞ, Atilla ATA, Prof. Dr. Saadet BÜYÜKALACA
Projenin Toplam 20010: 10 000..TL 2011: 15 000..TL 2012: 20 000..TL
Bütçesi:
Proje Özeti
Dünyadaki ekolojik kirlenmenin oluşturduğu stres koşulları, hastalık ve zararlılar
günümüzde çok büyük sorunlar oluşturduğundan günümüzde dayanıklılık ıslahı önem
kazanmaktadır. Girdi maliyetlerini düşürmek ve kimyasalların insan sağlığındaki olumsuz
etkilerini önlemek için verimli çeşitler yanında, stres koşullarına, hastalık ve zararlılara dayanıklı
çeşitlerin ıslahı çok büyük önem kazanmaktadır. Bu amaçla soğuklara karşı toleranslı biber
çeşitlerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir.
Tartılı derecelendirme yapılmış olup tartılı derecelendirme sonuçlarına göre genotipler
seçilmiştir. Bu seçilen genotipler arasında yapılan melezlemeler sonucunda heterosis gücü yüksek
olan saf hatlar seçilmiştir. Daha sonraki yıllarda bu melezler seraya dikilerek akronomik
özeklikleri incelenmiştir. Duyarlı genotipin aldığı değer 39 ile 146 puan arasında olarak
değişirken ortalaması 96.3; Orta düzeyde toleranslı genotipler 390 ile 403 değeri arasında ve
ortalaması ise 395.2, Toleranslı biber grubu hatları ise 594 ile 794 arasında puan almış ve
ortalama değeri 647.6 olarak bulunmuştur. En duyarlı genotip 39 puan ile 195 numaralı hat, en
tolerant ise 794 puan ile 111 numaralı olmuştur. Ardından “Farklı Biber Genotiplerinin
Karekterizasyonu ve Soğuğa Dayanıklı Genotiplerin Belirlenmesi” isimli projenin sonuçları
kullanılarak; sivri 55, yağlık 36, çarliston 129 ve dolma 44 melezlemeler yapılmıştır.
Melezlemeler sonucuna göre seraya uygun; 4 adet çarliston meyve tipinde, 2 adet dolma meyve
tipinde ve 4 adet sivri meyve tipinde; çeşit adayı seçilmiştir. Heterosis gücü yüksek olan nitelikli
hatlar F1 melezleme yanında terarlamalı seleksiyon için gerekli melezler yapılmıştır.
Proje kapsamında ilk testleme sonuçlarına göre soğuk töleransı yüksek olan hatların
dahada iyileştirilmesi amacıyla ticari F1 çeşitlerle melezlemeler yapılmış ve F4 kademesine
getirilmiş 53 adet yarı yol materyali özel tohum firmasına devredilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Biber, düşük sıcaklık
clxxv

Proje Başlığı Biberde (Capsicum spp.) Türler Arası Melezlemelerle Genetik
Tabanın Genişletilmesi
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Nihal DENLİ
Yardımcı Araştırmacılar Dr.Davut KELEŞ, Zir. Yük. Müh.Hasan PINAR, Prof. Dr. Saadet
BÜYÜKALACA, Doç. Dr. Nedim MUTLU
Başlama- Bitiş Tarihleri 1 Eylül 2011- 1 Eylül 2014

Projenin Toplam 30 000
Bütçesi:
Proje Özeti
Biber ıslah çalışmalarında mevcut genetik varyasyonun artırılması, çeşitlerin genetik tabanın
genişletilmesi, biyotik ve abiyotik streslere dayanıklılık amaçlarıyla türler arası melezlemeler son
yıllarda yoğun olarak yapılmaktadır. Bu çalışmada Capsicum annuum, Capsicum furtescens ve
Capsicum chinense türlerine ait bireyler arasında yapılacak olan melezlemelerle mevcut genetik
tabanın genişletilmesi hedeflenmektedir.
Anahtar Kelimeler: Biber, türler arası melezleme, genetik taban, morfolojik karakterizasyon
clxxvi

Proje Başlığı Türler arası Melezleme İle Capsicum annuum’da Genetik Tabanın
Genişletilmesi ve Androgenesisin Kalıtımının Belirlenmesi
Kuruluş Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, ADANA
Proje Yürütücüsü Zir. Yük. Müh. Nihal DENLİ
Yardımcı Araştırmacılar Danışmanlar: Prof.Dr. Saadet BÜYÜKALACA
Dr. Davut KELEŞ
Başlama- Bitiş Tarihleri Mart 2012-Mart2015
Projenin Toplam Bütçesi 30 000
Proje Özeti (200 kelimeyi geçmeyecek şekilde)
Ülkemizin gen kaynaklarında biber genotipleri açısından büyük çeşitlilik
bulunmaktadır. Ancak son yıllarda standart ve özellikle hibrit çeşitlerin üretimde kullanılmaya
başlanması, zaman içerisinde genetik çeşitliliğin azalmasına neden olmaktadır. Değişik amaçlara
yönelik ıslah programları oluşturulurken elde mevcut bulunan gen havuzunun çok iyi bilinmesi ve
konulan hedefler doğrultusunda zenginleştirilmesi gerekmektedir.
Haploid bitki üretimi bitki ıslahında önemli bir yere sahiptir. Ancak haploid embriyo elde
etme ve bunları bitkiye dönüştürmedeki bazı faktörler bu tekniğin ıslahta yaygın olarak kullanımını
sınırlandırmaktadır. Farklı türler, tür içindeki farklı çeşitler hatta aynı çeşitteki bireylerin adrogenik
yetenekleri arasında büyük farklılık olması bu yeteneğin genetik temelli olduğunu ve sonraki
kuşağa kalıtsal olarak geçebileceğini göstermektedir. Anter kültürüne cevap vermede kalıtım
biçiminin anlaşılmasıyla anter kültürüne yanıt düzeyi geniş ölçüde tahmin edilebilir. Böylece
dihaploid üretiminde optimizasyon sağlanabilir. Haploidinin genetik kontrolünün belirlenmesi hem
haploidinin karakterizasyonu hem de populasyonun yapısının tahmin edilmesinde esastır.
Bu çalışmada Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü’nde daha önce yapılan
projelerle oluşturulan biber gen havuzunda bulunan Capsicum türleri arasında melezlemeler
yapılacak ve oluşturulan populasyonlarda anter kültürü tekniği uygulanacaktır. Genotiplerin
haploidiye cevap verme oranları belirlenerek androgenesisi kontrol eden gen/lerin geniş ve dar
anlamda kalıtım dereceleri hesaplanacaktır.
Anahtar Kelimeler: Capsicum, türler arası melezleme, genetik taban, haploidi, kalıtım
clxxvii

Proje Başlığı Hıyar Islahı Programları İçin Nitelikli Genitörlerin (yarı yol
Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Volkan GÖZEN
Yardımcı Araştırmacılar Levent KESKİN, Nejla ÇELİK
Projenin Toplam 2011: 27.000 TL 2012:27.000 TL
Bütçesi: 2013: 27.000 TL 2014:35.000 TL
Proje Özeti
Dünyada toplam 2.09 milyon ha alanda, 65.3 milyon ton hıyar (Cucumis sativus L.)
üretilmektedir. Ülkemizde ise 2012 yılı verilerine göre üretim alanı 62.7 bin ha olup, bu alandan
elde edilen üretim değeri ise 1.74 ton’dur. Hıyar üretim değeri yönünden ülkemiz Çin (47.3
milyon ton) ve İran’dan (2.35 milyon ton) sonra üçüncü sırada yer almaktadır (FAO, 2012).
Özellikle son yıllarda örtüaltında Beith Alpha tiplerinin yanısıra mini, badem, dikenli ve slicer
gibi farklı tipler de abiyotik ve biyotik stres koşulların tolerant hibritler talep görmektedir.
Bu proje kapsamında yürütülecek olan hıyar ıslah çalışmaları ile örtüaltı yetiştiriciliğine uygun,
verimli, hastalık ve zararlılara dayanıklı nitelikli hatların ve çeşitlerin geliştirilmesi
hedeflenmiştir. Bu kapsamda; 2010 yılında gen havuzumuzun hıyar mozaik virüsüne (CMV)
dayanım durumlarının belirlenmesi amacıyla klasik testleme yoluyla tarama çalışmalarına
başlanmış ve gen havuzundaki hatların hassas olduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla 2011 ilkbahar
döneminde yurtdışından; literatürlerde CMV’ye dayanıklı olarak belirtilen ve kalıtımı tek gen
resesif olan Cucumis hardwickii yabani genotipine (PI183967) ait tohumlar temin edilmiş, 2011
sonbahar ve 2012 ilkbahar döneminde tohum çoğaltımı gerçekleştirilmiştir.
2012 sonbahar döneminde melezleme programı başlatılmıştır. 2013 ilkbahar döneminde elde
edilen hibritlerde teste tabi tutularak dayanıklı bulunan bireyler tespit edilmiş ve kendileme
çalışması yapılarak tohum üretimleri yapılmıştır. 2013 sonbahar döneminde dayanıklı bulunan
bireyler tekrar teste tabi tutularak, dayanıklı bireyler belirlenmiştir.
Önümüzdeki dönem elde edilen hibritler teste tabi tutularak, dayanıklı bulunan bireyler tespit
edilip, tohum üretimleri yapılacaktır.
clxxviii

Proje Başlığı Hıyarda Anaç Islah Projesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Rana KURUM
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Abdullah ÜNLÜ, Mine ÜNLÜ
Projenin Toplam 2011: 28.200 TL 2012: 27.300 TL
Bütçesi: 2013: 34.750 TL
Proje Özeti
Sebzecilikte aşılı fide ile üretim özellikle verim artışı ve toprak kökenli hastalıklara karşı sağlamış
olduğu dayanıklılık nedeniyle gün geçtikçe artmaktadır. Ayrıca metil bromidin yasaklanmasıyla
birlikte aşılı fide, üreticilerin toprak kökenli hastalıklarla mücadelesinde etkin bir çözüm yolu
olmuştur.
Çalışmada hıyar için anaç ıslahında kullanılmak üzere yurtiçi ve yurtdışından temin edilen
genotiplerle bir gen havuzu oluşturularak kendileme generasyonları ile materyaller
saflaştırılmıştır. 2014 ilkbahar döneminde saflaşan materyallerde morfolojik karakterizasyon
yapılacak, melezleme çalışmaları ile hibrit kombinasyonları oluşturulacaktır.
clxxix

Proje No TAGEM/BBAD/10/A 09/P 01/15
Proje Başlığı Kavun Islahı Programları İçin Nitelikli Genitörlerin (yarı yol
ANTALYA
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Mine ÜNLÜ
Yardımcı Araştırmacılar Yavuz KÖKSAL, Dr. Abdullah ÜNLÜ, Dr. İlknur POLAT,
Akın TEPE
Başlama-Bitiş Tarihleri 2010-Devamlı
Projenin Toplam 2013: 28200 TL
Bütçesi 2014: 35250 TL
Proje Özeti
Bu proje kapsamında yürütülecek olan kavun ıslah çalışmaları ile örtüaltı yetiştiriciliğine
uygun, verimli, erkenci, hastalıklara ve nakliyeye dayanıklı ayrıca pazarın talebini
karşılayacak çeşit ebeveyni olabilecek ıslah materyalleri geliştirilerek, yerli hibrit çeşitlerin
üretimde yaygınlaştırılması amaçlanmaktadır.
Bu amaç doğrultusunda;
2013 İlkbahar Döneminde; Yazlık kavunlarda 8 aday hibrit, 2 şahit çeşit (Cıtırex F1,
Balözü F1) ile, kışlık kavunlarda 12 aday hibrit 5 şahit çeşit (Sürmeli F1, Şükrübey F1,
Balbey F1, Hıdır F1, Çumra F1) ile çeşit verim denemesine alınmış sonuçları istatistiksel
olarak değerlendirilmiştir.
2013 Sonbahar Döneminde; Kavunda külleme etmeni Podosphaera xanthii’nin 5 no’lu

ırkına karşı tolerant olarak tespit edilen 16 adet hat Fusarium’un 1 ve 2 nolu ırklarına karşı
moleküler olarak testlenmiştir. 2010 sonbahar döneminde kavun yetiştirilen bölgelerden
toplanan 53 adet yerel genotipte kendileme çalışmaları yapılmıştır.
clxxx

Proje No: TAGEM-A109
Proje Başlığı Domates (S. Lycopersicum) ve Karpuzda (C. Lanatus) Tohum
Kaynaklı Bazı Bakteriyel Hastalık Etmenlerine Karşı Uygun Tohum
Film Kaplama Tekniğinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş BATEM
Projeyi Destekleyen TAGEM
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Zir Yük. Müh. Meral YILMAZ
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Abdullah ÜNLÜ, Yrd. Doç. Dr. Süleyman KAVAK, Zir Yük.
Müh. Veysel ARAS
Projenin Toplam 2010:14 800 TL 2011:10 000 2012: 10 000TL 2013: 10 000TL
Bütçesi: 2014: 5 000TL 2015: 2500TL 2016:2 500TL
Proje Özeti
Domates ve karpuzun hazır fide üretiminde ve tohum sektöründe karşılaşılan problemlerin

başında Clavibacter michiganensis subsp. michiganensis (Cmm) ve Acidovorax avenae subsp.
citrulli (Aac) gelmektedir. Her iki etmen tohum kökenli olup, tohumdan fideye ve üretim serasına
kadar yayılmakta hastalık gelişimi ile fide üretimi ve yetiştiricilikte kayıplara neden olmaktadırlar.
Mücadeleleri dayanıklı çeşit olmaması, tohuma uygulanabilecek kimyasal mücadelenin olmaması
gibi nedenler ile zordur. Bu proje ile her iki etmene karşı tohuma film kaplama ile uygulama
yapılabilecek, tohumu fide ve üretim aşamalarında koruyabilecek uygun bir film kaplamanın
belirlenmesi amaçlanmıştır. Her iki etmene karşı farklı materyaller ile tohum film kaplamanın,
kaplanan tohumların 4 yıl süre ile depolanması sonrasında yapılan uygulamaların, tohum ve fide
sağlığı, tohum ve fide kalitesine etkisi araştırılmaktadır. 2010-2012 yıllarında tohum uygulamaları
yapılmış, bakır sülfat, kekik uçucu yağı ve hidroklorik asit ile yapılan domates ve karpuz tohum
uygulamaları etkili bulunmuş ve yapılan film kaplama sonrası depolama yapılmıştır. Depolanan
tohumlar 6’ar aylık dilimlerde yapılan standart çimlendirme, fide çıkış testlerinde depolama
açısından önemli bir farklılık tespit edilememiştir. Bu tür çalışmalarda uzun dönem depolama
gerekli olduğundan ilerleyen dönemlerde de bu testler tekrarlanmakta, film kaplamanın domates
ve karpuzda tohum canlılığı, patojenlere (Cmm ve Aac) karşı etkisi araştırılmaya devam
edilmektedir.
clxxxi

Proje Başlığı İleri Islah Programlarında Değerlendirmek Üzere Karpuz Gen
Karakterizasyonu
Projeyi Destekleyen MERSİN ÜNİVERSİTESİ Gıda Mühendisliği Bölümü
Kuruluş MEİTAM (Mersin Üniversitesi İleri Teknoloji Eğitim, Araştırma ve
Uygulama Merkezi)
ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ Gıda Mühendisliği Bölümü
MERSİN Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Dr.İhsan CANAN
Yardımcı Araştırmacılar C.Aylin OLUK
(Alt Proje Yürütücüleri) Zafer KARAŞAHİN
E. Çağlar EROĞLU
Ebru ÇOKSEVER
Projenin Toplam Proje: 2013:7500TL 2014:7500TL
Bütçesi: Alt Projeler: 2013: 1875*5=9375 2014: 1875*5=9375
Proje Özeti
Tüketici tercihlerinin zamanla değişimi ile miktar ve görsel kalite temelinde muhafaza yerini
besin değeri temelinde muhafazaya bırakmaktadır. Bu proje ile
1. Karpuz saf hatları içerisindeki ümitvar bireylerin biyoaktif özelliklerinin tespiti
2. Genotiplerin tanıtımına katkı
3. Karpuz sektörüne Ar-Ge desteği hedeflenmektedir.
Materyal olarak istasyonumuzda bulunan karpuz gen havuzu içerisindeki saf hatlar
kullanılmaktadır.
Proje kapsamında farklı disiplinlerde 5 adet alt proje yürütülmektedir. Gelişme raporları
bir proje formatında birlikte sunulacaktır.
1. Karpuz Gen Havuzundaki Elit Saf hatların Önemli Besin Değeri Özelliklerinin
Belirlenmesi (TAGEM/BBAD/12/A04/P01/02-01)
2. Bazı Karpuz Hatlarının ve Çeşitlerinin Belirgin Uçucu Bileşiklerinin Belirlenmesi
(TAGEM/BBAD/12/A04/P01/02-02)
3. Bazı Karpuz Hatlarının ve Çeşitlerinin Raf Ömrü Özelliklerinin Belirlenmesi
(TAGEM/BBAD/12/A04/P01/02-03)
4. Bazı Karpuz Hatlarının ve Çeşitlerinin Önemli Enzim Aktivitelerinin Belirlenmesi
(TAGEM/BBAD/12/A04/P01/02-04)
5. Bazı Karpuz Hatlarının ve Çeşitlerinin Duyusal Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi
(TAGEM/BBAD/12/A04/P01/02-05)
değerlendirilmektedir. Herhangi bir sorun yoktur. Takvimine uygun bir şekilde devam etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Karpuz, Hasat Sonrası, Biyoaktif özellikler
clxxxii

Proje No: TAGEM /BBAD/12/A09/P01/05
Proje Başlığı Yazlık Kabaklarda (Cucurbita pepo L.)Morfolojik ve Moleküler
Yöntemlerle Heterotik Grupların Tespit Edilmesi ile Verim,
Erkencilik ve Meyve Özelliklerinde Heterozis (Doktora Tezi)
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyon Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen -
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Çetin NACAR
Yardımcı Araştırmacılar Doktora Tez Danışmanı Prof. Dr. Nebahat SARI
Projenin Toplam 2013: 20.000 TL
Bütçesi: 2014: 10 0000 TL
Proje Özeti
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyon Müüdürlüğüne ait nitelikli hatların heterojenik
gruplarının belirlenmesi ve bu gruplardan hibrit çeşit geliştirilmesini ve bu süreçte heterotik
gruplar belirlenerek ıslah sürecinin kısaltılması amaçlanmıştır.
2013 yılı içerinde morfolojik ve moleküler veriler doğrultusunda hazırlanan analizlerinde
benzerlik düzeyleri 0.64 ile 0.95 arasında dağılımın olduğu ve 0.83 benzerlik düzeyinde 6 ana
grup oluşmuştur. 6 farklı heterotik grupdan ıslah amaçlarına uygun 14 adet genotipin (33, 23, 55,
39, 47, 37, 29, 43, 28, 10, 35, 36, 57, 48 nolu genotipler) seçimi yapılmıştır. Gruplardan seçilen
hatlar birbirleriyle tek yönlü olarak melezlemeleri yapılmıştır.
Morfolojik ve moleküler karekterizasyon sonuçlarına göre seçilen ebevenlerin melezlerinin
birbirleriyle karşılaştırılarak performansları (fide ölçümleri, bitki ölçümleri, çiçek ölçümleri, meyve
ölçümleri ve verim ölçümleri) ve heterosiz değerleri hesaplanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kabak, Heterotik Grup
clxxxiii

Proje No: BBSS-08-08
Proje Başlığı Ege Bölgesi Sebze Islahı Programlarında Değerlendirilmek Üzere
Mevcut Gen Havuzunun Korunmasi Ve Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Sevgi MUTLU
Yardımcı Araştırmacılar Uz. Mehmet Asım HAYTAOĞLU,
Uz. Seyfullah BİNBİR,
Uz. Ayşe KAHRAMAN
Projenin Toplam 2011: 15.750 TL 2012. 17.000.TL
Bütçesi: 78.500 2013: 17.250.TL
Proje Özeti
Projenin amacı 2004-2009 yılları arasında “Türkiye F1 Hibrit Sebze Çeşitlerinin Geliştirilmesi ve
Tohumluk Üretiminde Kamu-Özel Sektör İşbirliği Projesi” kapsamında domates, biber ve patlıcan
türlerinde yürütülen çalışmalar sonucunda oluşturulan gen havuzu materyallerini korumak ve ıslah
çalışmalarında kullanılarak yerli çeşitler geliştirmek projenin amacıdır. Proje kapsamında
domates, biber ve patlıcan ıslahı çalışmaları yürütülmektedir.
Domates Çeşit Geliştirme: 2013 yılı domates çalışmalarında farklı kendileme kademesinde
bulunan toplam 2629 adet hattın tohum üretimleri yapılmıştır. Farklı kendileme kademesinde (F3,
F4, F5, F6) bulunan 17 populasyonda ve hibrit açılımlarında bitki ve meyve gözlemleri
yapılmıştır. Sofralık ve sanayi tiplerin yer aldığı populasyonlar kırmızı ve pembe domates
hatlarından oluşmaktadır. Populasyonlarda meyve ağırlığı 30-700 g, tohum oda sayıları 2-15 adet
ve briks değerleri de 4,5-7,5 olarak gözlenmiştir.
Biber Çeşit Geliştirme: 2013 yılı biber çalışmalarında farklı kendileme kademesinde bulunan
toplam 430 hattın tohumları alınmıştır. Biber materyali sivri, çarliston, dolma ve yağlık biber
tiplerinden oluşmaktadır.
Patlıcan Çeşit Geliştirme: 2013 yılı patlıcan çalışmalarında farklı kendileme kademesinde
bulunan toplam 550 adet hattın tohumları alınmıştır.
clxxxiv

Proje Başlığı 1.Sebze Islah Materyalinin Bazı Hastalıklara Dayanıklılıklarının
Moleküler İşaretleyiciler Kullanılarak Belirlenmesi
Çerçeve Proje:
Mevcut Gen Havuzunun Korunmasi Ve Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Sevgi MUTLU Uz. Ayşe KAHRAMAN
Yardımcı Araştırmacılar Uz. Mehmet Asım HAYTAOĞLU
Uz. Seyfullah BİNBİR,
Sevgi MUTLU
Bütçesi: 80.000
Proje Özeti
Enstitünün domates, biber ve patlıcan türlerinde geliştirmiş olduğu gen havuzunda yer alan
hatların morfolojik tanımlamaları tamamlanmıştır. Ancak materyalin hastalıklara dayanımları
konusunda herhangi bir çalışma yapılamamıştır. Enstitünün oluşturduğu sebze gen havuzunun
kullanılması, hatların hastalık dayanımlarının belirlenmesi, çalışılan hatlara geri melezlemelerle
hastalık ya da hastalıklara dayanıklılık özelliklerin kazandırılması nitelikli bir ıslah çalışma
materyalinin oluşturulmasını sağlaması açısından çalışma önem arz etmektedir. Bahsedilen
türlerde populasyonlar oluşturulurken dayanıklı olduğu bilinen hat ve çeşitler kullanılmıştır. Emek
ve zaman harcanarak belli bir duruma getirilmiş ve bitki ve meyve özellikleri açısından dikkat
çeken materyalin bazı hastalıklara dayanımlarının ortaya konulmasının, ülkemiz sebze
tohumculuğu adına önemli olduğu düşünülmektedir.
Proje, enstitünün domates, biber ve patlıcanda oluşturduğu ıslah materyalinin bazı hastalık
dayanımlarının moleküler işaretleyici tekniklerin kullanılarak saptanması ve belirlenen bu
özellikler sayesinde ıslah çalışmalarına yön vermek amacıyla hibrit ıslahında kullanılabilecek hat
ve çeşitlerin geliştirilmesini kapsamaktadır. Çalışmada ıslah materyalinin moleküler işaretleyiciler
kullanılarak domateste 8, patlıcanda ve biberde 1 hastalığa dayanımlarının belirlenmesi
amaçlanmaktadır.
2013 yılı çalışmalarında 384 adet domates materyaline ait DNA örnekleri E.Ü.Z.F. Bahçe
Bitkileri Bölümü laboratuarında çıkartılmıştır. Alınan örneklerde TYLCV, ToMV, TSWV,
Fusarium, Verticillium, Nematod testlemeleri yapılacaktır.
clxxxv
clxxxvi

Çerçeve Proje: Sebze Çeşit Islahı Programları İçin Nitelikli
Proje Başlığı Genitörlerin (Yarı Yol Materyali) Geliştirilmesi Projesi
Alt Proje: Meyvenin Saptan Ayrılma Direnci Düşük Kurutmalık
Biber Islahı
Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Ayhan AK
Prof. Dr. İrfan Ersin AKINCI
Yrd. Doç. Dr. Bekir Bülent ARPACI
Yardımcı Araştırmacılar Kerim KARATAŞ
Cihan FIRAT
Ramazan TOKER
Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2011-Aralık 2015
Bütçesi: 2014: 3.000 TL 2015: 1.000 TL
Proje Özeti:
Türkiye’nin kırmızıbiber üretiminin % 90’ı Kahramanmaraş, Gaziantep, Şanlıurfa, Kilis ve Hatay

illerinin yer aldığı Doğu Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yapılmaktadır. Bölgedeki
kırmızıbiber üreticileri ürünlerini işletmelere taze ya da kurutarak yarı mamul halde
pazarlamaktadır. Her iki durumda da biber meyvelerinin saplarının meyveden ayrılması için
işgücü gerekmektedir. Bu işlem taze ya da kurutulmuş biberlerin yığınlar halinde bekletilmesine
neden olmaktadır. Bu proje ile hasat esnasında meyvesi sapından ayrılan ve baharatlık biber
üretimine uygun kırmızıbiber çeşidi geliştirilmesi hedeflenmektedir. Bu amaçla Chile Penguin
çeşidi (Capsicum chacoense) baba (Capsicum annuum) Sena çeşidi ana olarak kullanılarak
melezleme çalışmaları yapılmaya başlanmıştır.
clxxxvii

Proje No: TAGEM/BBAD/12/A09/PO2/01
Proje Başlığı Biber Kök Boğazı Yanıklığı Hastalığına (Phytophthora capsici
Leon.) Kısmi Dayanıklı Kırmızıbiber Islahı II
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu
Müdürlüğü
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Kerim KARATAŞ
Yardımcı Araştırmacılar Ayhan AK
Halil ESİMEK
Yrd. Doç. B.Bülent ARPACI (Danışman)
Dr. Münevver GÖÇMEN (Danışman)
Yrd. Doç. Dr. Mustafa KÜSEK (Danışman)
Projenin Toplam 2012 6200TL 2013 6200 TL 2014 6200 TL
Bütçesi: 2015 6200 TL 2016 8500 TL Toplam Bütçe: 33.300 TL
Proje Özeti
Kahramanmaraş ve çevresindeki illerde, biber tarımı çoğunlukla toz ve pul biber üretiminde
kullanılmak üzere yapılmaktadır. Üretilen toz ve pul biber yurtiçi ve yurtdışı piyasalarda
tüketilmektedir. Türkiye’de üretilen yıllık kurutulmuş kırmızıbiber miktarı ortalama 20 bin
ton’dur. Bu miktarın 17 bin tonu Kahramanmaraş ve çevresindeki illerde üretilmektedir.
Dünyada ve ülkemizde biber üretimini sınırlayan en önemli sorun Phytophthora capsici
Leonian tarafından oluşturulan kök boğazı yanıklığı hastalığıdır. P. capsici belirtilerinin 1970’li
yılların başından beri Güneydoğu Anadolu Bölgesinde ve özellikle Kahramanmaraş’ta gözlendiği
bilinmektedir.
Bu çalışma ile kök boğazı yanıklığına kısmi dayanıklı kırmızıbiber hatları geliştirilmeye
çalışılacaktır. Projenin 1. aşamasında; Sena çeşidi ana, KM2–11 x CM–334 (15) ve KM2-
11xPBC–178 (45) genotipleri ise baba olarak kullanılarak GM2’ler elde edilmiştir. Bu çalışmada
GM2’ler bitkisel materyal olarak kullanılmıştır.
2012 Yılında GM2 bitkilerine moleküler ve klasik testler yapılmıştır. Dayanıklı bulunan
bitkiler kendi aralarında melezlenmiştir. 2013 yılında F1 bitkilerine moleküler ve klasik testler
yapılmıştır, dayanıklı bulunan 43 adet bitki kendilenmiştir. F2, F3, kademelerinde test ve
kendilemeler yapılacaktır. F4 kademesinde üç lokasyonda verim ve dayanıklılık denemeleri
kurularak, dayanıklılık, verim ve kalite özellikleri incelenecektir.
clxxxviii

Proje Başlığı Yerel Sebze Çeşitlerinin Geliştirilmesi-
Seleksiyon Yoluyla Koçaş Patlıcanı Islahı
Projeyi Yürüten Kuruluş Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Sali FİDAN
Yardımcı Araştırmacılar Zir.Y.Müh. Şule MATYAR
Zir.Y.Müh. Şule SARIÇAM
Zir.Müh. Nurten LÖKOĞLU
Projenin Toplam 2012: 6000 TL 2013: 5000 TL 2014: 5000 TL
Bütçesi: 2015: 5000 TL 2016: 5000 TL
Proje Özeti
Patlıcan dünyada üretilen sebzeler içersinde; domates, biber ve hıyardan sonra gelmektedir.
Patlıcan gerek taze gerekse konserveye işlenerek veya kurutularak değerlendirilen Türk
mutfağında çok çeşitli kullanım şekilleriyle özel yeri olan bir sebzedir.
Patlıcan genetik materyalinin toplandığı Koçaş yöresi; Eskişehir ili Sivrihisar ilçesine
bağlıdır. Tarla bitkileri yanında yörede sebze yetiştiriciliği de yapılmaktadır. Yetiştiriciliği yapılan
sebzelerden en fazla bilineni yörenin adıyla anılan Koçaş patlıcanıdır. Materyal yerel popülasyon
karakterindedir.
2012 yılı itibarıyla; Koçaş yöresinden toplanan patlıcan popülasyonlarından elde edilen
bitkiler Mayıs ayının 3. Haftasında açık arazideki yerlerine dikilmiştir. Çiçeklenme dönemi
başlangıcından itibaren materyalin saflaştırılabilmesi amacıyla kendileme işlemleri yapılmıştır.
Gelişme dönemi içerisinde gerekli gözlem ve ölçümler alınmıştır. Ekim ayı ortası itibarıyla tohum
olgunlaşmasını sağlayan meyvelerden tohum alınmıştır.
Materyalde; Çiçek rengi, partenokarpiye eğilim, gövde de tüylülük, bitki büyüme
tipi(duruşu), dallarda antosiyon oluşumu, yaprakta lob oluşumu, yaprak altında dikenlilik, yaprak
ucu şekli, meyvede eğrilik, meyve eni, meyve ucu şekli, meyve rengi, meyvede parlaklık, kaliks
altında renk oluşumu, meyve yüzeyinde ikincil renk, kaliks uzunluğu, kalikste diken oluşumu,
meyve kabuğunda klorofil oluşumu, meyve yüzeyinde iz oluşumu, olgunlaşma zamanı(gün),
meyve uzunluğu(cm), meyve çapı(cm), meyve şekli, meyve et rengi ve bitki başına verim(g)
gözlemleri alınmıştır.
clxxxix

Proje No: TAGEM /BBAD/12/A09/P02/01
Proje Başlığı GÜVEY FENERİ (Physalis peruviana L.)
YETİŞTİRİCİLİĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ
Güvey Feneri (Physalis peruviana L.) Adaptasyon
Çalışmalarının Yapılması ve Çeşit Geliştirilmesi
Müdürlüğü-YALOVA
Projeyi Destekleyen Kuruluş -
Proje Yürütücüsü Dr. Gülay BEŞİRLİ
Yardımcı Araştırmacılar Dr. İbrahim SÖNMEZ , Uz. Mehmet ŞİMŞEK ,
Dr. Burhan ERENOĞLU, Dr. Arzu ŞEN ASLIM,
Uz. Gürsel ÇETİN, Uz. Zühtü POLAT
Projenin Toplam Bütçesi: 2012: 15 000 TL 2013: 13 000 TL
2014: 13 000 TL
2015: 13 000 TL 2016: 13 000 TL
Proje Özeti
Bu çalışmanın amacı ülkemize farklı kaynaklardan giren güvey feneri (Physalis peruviana L.)
tiplerini toplamak, adaptasyon çalışmalarını yapmak, toplanan materyallerin morfolojik
karakterizasyonunu yapmak ve saf hatlar elde ederek çeşit geliştirmektir. Bu çalışmanın bir diğer
amacı ise; üretim ve pazarlama aşamasında üreticinin önemli bir sorunu olan ürün muhafaza
kriterlerini ortaya koymaktır.
Yapılan çalışmalar sonunda Physalis cinsine ait toplam 19 genotip elde edilmiştir. Yapılan
incelemeler sonunda bu genotilerden 1 tanesinin Physalis alkegengi L., 3 tanesinin Physalis
ixocarpa Biot. ve geri kalan 15 tanesinin Physalis peruviana L. türüne ait olduğu belirlenmiştir.
Tüm materyale ait UPOV kriterleri doğrultusunda karakterizasyon yapılmıştır. Gelinen noktada 7
numaranın tescil işlemleri 2014 yılında başlatılacaktır. İki yıl süreceği tahm edilen tescil işlemleri
sonunda ülkemizde bu türe ait ilk tescil işlemi yapılmış olacaktır. Diğer materyallere ait veriler ile
2014 yılında sonuç raporu yazılacaktır.
Güvey feneri gen havuzunun genişletilmesi çalışmaları kapsamında projenin başlangıcında 7 olan
genotip sayısı 2011 yılı sonunda 11, 2012 çalışmaları sonunda ise 19’a ulaşmıştır. Yapılan
incelemelerde bu genotiplerden bir tanesinin Physalis alkekengi L. bir diğerinin ise Physalis
ixcarpa türüne ait olduğu belirlenmiştir.
Çalışmada yer alan genotiplerin UPOV kriterlerine göre morfolojik karakterlerinin belirlenmesi
çalışmalarına devam edilmiştir. 1995 yılından bu yana Enstitümüzde üretimi yapılan genotipten
geliştirilen çeşit adayında ise tescil öncesi çalışmaları devam etmektedir.
Söz konusu genotipe ait meyvelerin depolama potansiyelini belirlemeye yönelik yapılan
çalışmada ümitvar sonuçlar elde edilmiştir.
cxc
PROGRAM ADI : Kabakgiller (P-04)

Proje Başlığı
Trakya-Marmara Bölgesi Çerezlik Kabak Islah Çalışmaları
Projeyi Yürüten Kuruluş Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Göksel EVCİ
Yardımcı Araştırmacılar Doç.Dr.Yalçın Kaya,Veli Pekcan, Mehmet İbrahim YILMAZ
Projenin Toplam 2014:10.000 TL 2015:12.000 TL
Bütçesi: 2016:14.000 TL 2017:12.000 TL
2018:12.000 TL
Proje Özeti
2013 yılı üretim sezonunda araştırma programındaki ıslah çalışmalarında tek bitki ıslah
yöntemi ve geri melez ıslah yöntemi kullanılarak yapılmaktadır. Islah programı kabuklu ve
kabuksuz olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.
Kabuklu taneye sahip çerezlik kabak ıslah bölümünde; Ko generasyonunda 19 açılan
materyal, K1 generasyonunda 21 açılan materyal, K2 generasyonunda 6 açılan materyal, K3
generasyonunda 19 açılan materyal, K4 generasyonunda 19 açılan materyal, K5 generasyonunda
19 açılan materyal, K6 generasyonunda 14 açılan materyal ekilmiştir. Bunların içinden fenotip
olarak iyi olanlar seçilerek kendilenmiştir.
Kabuksuz taneye sahip çerezlik kabak ıslah bölümünde; Ko generasyonunda 2 açılan
materyal, K2 generasyonunda 8 açılan materyal, K3 generasyonunda 9 açılan materyal, K4
generasyonunda 6 açılan materyal, K6 generasyonunda 6 açılan materyal ekilmiştir. Bunların
içinden fenotip olarak iyi olanlar seçilerek kendilenmiştir.
2013 yılında 23 çeşitlik hibrit kabak verim denemesi sulu koşullarda kurulmuştur.
Aynı zamanda ileri generasyondaki (K6=F7) ve bazı hibritlere ait 9 adet ebeveyn hat
tohumları (genetik olarak durulmaya başladığından hat olarak tanımlanmıştır) çoğaltılmaya
çalışılmıştır.
ZYMV dayanıklı kaynak ile bazı k5 ve k6 materyali arasında melezlemeler yapılmıştır.
Daha önce yapılan ZYMV dayanıklı kaynak ile yapılan melezlemelerden elde edilen F2
materyaline yapay yolla virüs bulaştırılarak dayanıklılar ve tolerant tek bitkiler tespit edilmeye
çalışılmıştır.
cxci
PROGRAM ADI : Baklagiller (P-05)

Proje No:
Proje Başlığı Taze Fasulyede Nitelikli Hat ve Çeşitlerin Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, SAMSUN
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Onur KARAAĞAÇ
Yardımcı Araştırmacılar İlyas DELİGÖZ, Nur Kobal BEKAR
Projenin Toplam Bütçesi: 2012: 28.000 TL 2013: 24.500 TL 2014:22.500 TL
2015: 22.800 TL 2016:20.900 TL
Proje Özeti
Bu projenin amacı; hastalıklara dayanıklı (BCMV, hale yanıklığı, adi yaprak yanıklığı,
antraknoz), verimli ve kaliteli bodur taze fasulye (Ayşe kadın tipi, romano tipi, silindirik tip), sırık
taze fasulye (Ayşe Kadın tipi, Alman Ayşe tipi, Enli tip ve Romano tipi) ve barbunya fasulye
(taze iç) nitelikli hat ve çeşitlerini geliştirmektir. Bu amaçlara yönelik olarak 2013 yılında yapılan
çalışmalar aşağıda sıralanmıştır.
1. İntrodüksiyon Çalışmaları: Yurt içinden ve dışından bodur, sırık ve barbunya tip taze
fasulye hat ve çeşitler getirtilerek gen havuzuna dahil edilmiştir. Bunun yanında Çarşamba
Ovası’ndan 45 adet ayşe kadın tipinde ve 10 adet barbunya tipinde yerel materyal toplanmıştır.
2. Morfolojik Karakterizasyon Çalışmaları: Proje kapsamında daha önce performansları
incelenerek öne çıkmış olan materyalleri daha iyi tanımak, yeni getirtilen materyallerin fenotipik
yapılarını ortaya koymak ve birbirine benzer olan hatların elemine edebilmek amacıyla morfolojik
tanımlamaları yapılmıştır.
3. Verim Denemeleri: Sırık, bodur ve barbunya taze fasulye çeşit ve hatlarında verim
performansları incelenmiştir.
4. BCMV’ye dayanıklılık (I geni) durumlarının belirlenmesi: BCMV’nin NL-4 ırkı ve
BCMNV’nin NL-3 ırkları kullanılarak 22 fasulye materyalinde I geninin olup olmadığı
belirlenmiştir.
5. Melezleme Çalışmaları: Ticari çeşit geliştirmeye yönelik olarak tekrar melezleme
çalışmalarına başlanmıştır. Yapılan 1567 adet melezlemeden % 10 başarı oranı ile 14
kombinasyondan 980 tohum elde edilmiştir
6. Gen havuzunda bulunan ayşe kadın sırık fasulye materyallerinin tüketiciler tarafından
tercih edilme seviyelerini belirlemek için ön panel testi yapılmıştır.
2014 yılında yapılması düşünülen çalışmalar:
1. F ve S generasyonlarında bulunan taze fasulye materyallerinde tanımlama ve seleksiyon
işlemlerine devam edilecektir.
2. Yurtdışından nitelikli hat ve çeşit teminine devam edilecektir.
3. Gen havuzunda henüz BCMV’ye karşı dayanıklılık durumları bilinmeyen materyallerin
testleme işlemlerine devam edilecektir.
4. Taze barbunya fasulye ilk melezleme çalışmalarına bu yıl başlanacaktır
5. Yılda iki generasyon (F1 ve F2) ilerleme işlemine devam edilecektir.
cxcii
cxciii
AFA ADI : Sebzeler ve Süs Bitkileri (A-09)

Proje Başlığı Proje: Soğan Yetiştiriciliğin Geliştirilmesi
Alt Proje: Eskişehir İli Soğan Populasyonundan Yeni Baş Soğan Tip
ve Çeşitlerinin Geliştirilmesi
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Zir.Y.Müh. Şule MATYAR
Yardımcı Araştırmacılar Zir.Y.Müh. Şule MATYAR
Prof. Dr. Önder TÜRKMEN
Dr. Sali FİDAN
Zir.Y.Müh. Nurten LÖKOĞLU
Projenin Toplam Toplam: 40.500 TL.
Bütçesi: 2013: 8.700 TL 2015: 7.650 TL 2017: 8.600 TL
2014: 7.300 TL 2016: 8.250 TL
Proje Özeti
Soğan, dünyanın farklı bölgelerinde yetiştirilen ve çok farklı şekillerde tüketilen önemli
sebzelerden birisidir. 4000 yıldan fazla bir süredir yetiştiriciliği yapılan kuru soğan, ülkemiz sebze
üretiminde önemli bir paya sahiptir. Türkiye, ortalama yıllık 1.9 milyon ton kuru soğan üretimiyle
Çin, Hindistan, Amerika’ nın ardından 4. büyük üretici konumundadır. Soğanın dünyada kişi
başına tüketim miktarı 2.5- 4.0 kg iken ülkemizde bölgelere göre değişmekle birlikte 4.0- 6.0 kg’
dır. Ülkemiz bu türün anavatanı sınırları içerisinde yer almakta olup kültürü yapılan ve doğadan
toplanarak tüketilen çok sayıda soğan tür, çeşit ve tip zenginliğine sahiptir.
Kullanımı bu kadar yaygın ve üretimi her geçen yıl artan bu sebze türü üzerinde çalışmalar,
bitkinin iki yıllık bir tür olması, yabancı tozlanması ve çiçek yapısının karmaşıklığından dolayı
kısıtlı kalmıştır.
Eskişehir ili soğan üretim potansiyeli her geçen yıl artmaktadır. Son beş yıl içinde, Eskişehir’
de üretim miktarı %64 artarak büyük bir gelişme göstermiştir. Projede genetik materyal olarak;
Eskişehir ili sınırları içerisinden toplanacak, popülasyon özelliğine sahip soğan materyali
kullanılacaktır. Islah çalışmaları ise Fenotipik Tekrarlamalı Teksel Seleksiyon Metodu ile
yürütülecek, gözlemlerin alınması UPOV ve IPGR kriterleri esas alınarak yapılacaktır.
Proje sonunda; üretici isteklerine cevap veren, yüksek verimli, homojen yapıya sahip yeni
çeşitlerin geliştirilmesi ve ilerideki ıslah çalışmaları için kaynak oluşturması hedeflenmektedir.
cxciv
cxcv

Proje No: TAGEM/BBAD/12/A09/P07/01-04
Proje Başlığı Entegre Proje: Soğan ( Allium cepa L.) Yetiştiriciliğin Geliştirilmesi
Alt Proje Adı: Soğan Tohum Üretiminde Azot Ve Kükürt
Uygulamalarının Tohum Verim Ve Kalite Kriterleri Üzerine
Etkisinin Araştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü - YALOVA
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Mehmet ŞİMŞEK
Yardımcı Araştırmacılar Barış ALBAYRAK, Dr. Gülay BEŞİRLİ,
Dr. İbrahim SÖNMEZ, Zühtü POLAT, Pınar HEPHIZLI
Bütçesi: 2015:14.000 TL 2016: --- TL
Proje Özeti
Çalışmamızda; Ülkemizde yetiştiricilik açısından önemli bir yere sahip olan soğan üretiminde
kaliteli tohum elde etmek amacıyla farklı azot ve kükürt dozlarının tohum verim ve kalitesi
üzerine etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Azotun 0 kg/da, 5 kg/da, 10 kg/da, 20 kg/da ve Kükürdün 0 kg/da, 2.5 kg/da, 5 kg/da, 10 kg/da
olmak üzere 4 farklı dozu kullanılmıştır.
2012 yılında ,“Soğanda Azot ve Kükürt Uygulamalarının Verim, Beslenme, Bazı Kalite
Kriterleri Üzerine Etkisinin Araştırılması” konulu proje ile elde edilen başlar muhafaza edilerek
2013 yılında tesadüf bloklarında faktöriyel deneme desenine göre 3 tekrarlamalı olarak deneme
parseline dikimleri yapılmıştır.
2013 yılı gözlem ve ölçümleri yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Soğan, Allium cepa L., tohum, azot, kükürt
cxcvi

Proje No: TAGEM /BBAD/12/A09/P07/01-02
Proje Başlığı Bazı Soğan (Allium cepa L.) Genotiplerinde Sitoplazma Tiplerinin
Moleküler Düzeyde Belirlenmesi (Doktora Tezi)
Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü- YALOVA
Kuruluş
Yardımcı Araştırmacılar ---
Projenin Toplam 2012: 30.000 TL 2013:20.500 TL
Bütçesi:
Proje Özeti
Yüksek oranda yabancı tozlanma gösteren soğanda (Allium cepa L.) çiçek sayısının çok,
çiçek yapısının ise küçük olması nedeniyle hibrit tohum üretilmesinde zorluklar yaşanmaktadır.
Bu nedenle soğanda erkek kısırlığı, bitki ıslahçılarının ve hibrit tohum üreticilerinin en çok
arzuladığı özelliklerin başında gelmektedir (Tatlıoğlu, 2008). Bu çalışma bazı soğan
genotiplerinde Normal (N), Steril (S) ve sıcaklığa bağlı değişen T sitoplazma tiplerinin
belirlenmesi için planlanmıştır. Araştırmanın amacı Türkiye’nin değişik bölgelerinde yetiştiriciliği
yapılan soğan genotiplerinde PCR tabanlı moleküler tanımlama sistemi kullanılarak sitoplazma
tiplerinin belirlenmesi ve soğanda ileride yapılacak yeni çeşit (açık tozlanan, F1) geliştirme
çalışmalarına temel oluşturulmasıdır.
Bu amaçla 2010 yılından itibaren ülkemizin değişik bölgelerinden materyal temin edilmeye
başlanmıştır. Bu işlem sonucunda elimize ulaşan 83 farklı soğan tipine ait başın UPOV
kriterlerine göre özellikleri belirlenmiş olup 2011 yılı içerisinde tohum elde etmek amacıyla
araziye dikimleri gerçekleştirilmiştir. Aynı yıl içerisinde çiçekler açmadan önce henüz tomurcuk
haldeyken popülasyonlarda polen canlılığı incelenmiş ve Ağustos ayı içerisinde de tohumluk
hasadı yapılmıştır. Elde edilen bu tohumlar 2012 yılının Ocak ayında yeniden ekilmiş ve DNA
izolasyonunda kullanılacak bitkiler yetiştirilmiştir. Elde edilen DNA’larla PCR reaksiyonu
gerçekleştirilmiş elde edilen PCR ürünleri yatay elektroforezde yürütülerek elde edilen bantlar
skorlanmıştır.
cxcvii

Proje No: TAGEM /BBAD/12/A09/P07/01-01
Proje Başlığı Bazı Soğan (Allium cepa L.) Çeşitlerinin Tuza Toleranslılık
Seviyelerinin (in vitro) Doku Kültürü Şartlarında Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü-Yalova
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Fatih HANCI
Yardımcı Araştırmacılar Esra CEBECİ, Ayşe FİDANCI
Projenin Toplam 2012:13000 TL, 2013:8000 TL, 2014:8000 TL, 2015:8000 TL
Bütçesi:
Proje Özeti
Abiyotik
stres kaynaklarından biri olan tuzluluk, tarımsal alanlarda verimliliği olumsuz yönde etkileyen
önemli bir etmendir. Soğan (Allium cepa L.) tuzluluk stresine karşı hassas bitkiler arasında yer
almaktadır. Doku kültürü çalışmaları tuza toleransın fizyolojik ve biyokimyasal temellerinin
ortaya konulması için sıkça kullanılmaktadır. In vitro koşullarda yapılan denemeler, tamamen
kontrollü ve homojen materyal kullanıldığında, pek çok avantaj sağlamaktadır. Ortaya çıkan
farklılığın sadece uygulamalar nedeniyle oluştuğundan emin olunmakta, ayrıca kısa sürede sonuç
alınması mümkün olmaktadır.
Bu projede, Enstitü adına tescil edilmiş soğan (A. cepa L.) çeşitlerinin tuza toleranslılık
seviyelerinin in vitro koşullarda belirlenmesi hedeflenmektedir. Bunun yanında, çimlendirme
testleri ve saksı denemeleri de kurularak sonuçlar birlikte değerlendirilecektir.
Önceki faaliyet dönemlerinde, çimlenme denemeleri yapılarak sonuçlar kayıt altına

alınmıştır. Devamında ise, doku kültürü ortamında, tuz stresi denemeleri için en uygun eksplant
tipi ve bitki büyüme düzenleyici kombinasyonları belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar ışığında,
farklı stres koşullarında, kallus kültürleri kurularak, çeşitler arasındaki toleranslılık farkları
belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla kalluslara ait veriler ve prolin analizleri gerçekleştirilmiştir.
Çimlenme denemeleri sırasında, en yüksek doza ait uygulamalarda hayatta kalan bitkilerin
devamlılığı sağlanmıştır. İlk yıl bu tohumlardan başlar elde edilmiş, 2013 yılı yaz döneminde ise
bu bitkiler kendilenerek tohum hasadı yapılmıştır. Çalışmaya kurulacak saksı denemeleri ile
devam edilecektir.
cxcviii
cxcix

Proje Başlığı Alata Sarımsağının (Allium sativum L.) Meristem Kültürü ile
Arındırılması ve Çoğaltılması
Biyolojik Mücadele Araştırma İstasyonu Müdürlüğü, ADANA
Proje Yürütücüsü Ceren EKŞİ
Yardımcı Araştırmacılar Dr.Davut KELEŞ, Nihal DENLİ, Dr.Hasan PINAR, Atilla ATA, Dr.
Hakan FİDAN, Prof. Dr. Saadet BÜYÜKALACA
Projenin yıllara Göre 2013: 10.000 TL. 2014: 10.000 TL
Bütçesi
Proje Özeti
Sarımsak yetiştiriciliğinde halen ülkemizde sertifikalı tohumluklarla üretime geçilmemiş

durumdadır. Ayrıca ekim nöbetine uyulmaması, temiz tohumluk kullanılmaması, sarımsakla ilgili
olarak bir karantina yönetmeliğinin bulunmayışı, ithalatta bulaşık materyallerin ülkeye sokulması
ve bunların tohumluk olarak kullanılması neticesinde çok sayıda virüs, hastalık vb.
olumsuzluklarla karşılaşılmaktadır.
Meristem kültürü yöntemi ile Alata sarımsağı virüsten arındırılmış olup, yetiştiricilikte
verim ve kalitenin yükselmesine sebep olacaktır. Dolayısıyla yetiştiricilik alanları sağlıklı hale
gelerek, ülke ekonomisine katkı sağlanılacaktır.
Bu çalışmada materyal olarak ‘Alata sarımsağının’ kullanılmasının nedeni tescilli olan iki
sarımsaktan biri olmasıdır, diğer tescilli olan sarımsak ise Taşköprü sarımsağıdır.
2013 yılında başlamış olan bu projede, Alata sarımsağı birden fazla virüs ile bulaşık olduğu
için, hem meristem kültürü hem de termoterapi birlikte uygulanmıştır. İki uygulamanın da birlikte
yapılmasındaki neden, en etkin virüsten arındırma yönteminin belirlemektir. Termoterapi
uygulamasında başlar, 37°C ve 52°C’de 10 dakika sıcak suda tutulmuştur. Meristem ve sıcaklık
uygulamasında baş numarası, ortam numarası, sıcaklık (37°C ve 52°C), diş sayısı ve tarih
kaydedilmiştir. Meristemlerden bitkiye dönüşen numaralar kaydedilip, canlı ölü meristem oranları
belirlenmiştir. Kardeşlenme aşamasına gelen bitkicikler kardeşlenme ortamına alınmıştır.
Projenin laboratuar aşaması devam etmektedir. Bitkiye dönüşenlerden örnek alınıp, virüs
testlemesi yapılacaktır. Kardeşlenme aşamasına gelen bitkicikler, 3 alt kültüre alındıktan sonra
bitkiler köklendirme ortamına alınacak ve köklendirilen bitkiler dış ortama alıştırılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Sarımsak (Allium sativum L.), virüs, meristem kültürü, termoterapi.
cc

Proje Başlığı Ereğli/Konya Yöresinde Yetiştirilen Mor Havuç
Popülasyonlarından Standart Çeşit Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü- YALOVA
Kuruluş
Yardımcı Araştırmacılar Fatih HANCI, Mehmet ŞİMŞEK, Dr. Seçil ERDOĞAN,
Dr. Erdinç UYSAL, Sedat YOKUŞ, Feti KİRTİŞ, Necati
ŞİMŞEKLİ
Projenin Toplam 2014:25.000 TL, 2015:25.000 TL, 2016:30.000 TL, 2017:30.000
Bütçesi: TL
Proje Özeti
Son yıllarda tüketicilerin sağlıklı gıdalara ve sebzelerle beslenmeye verdiği önemin artması ile
bir zamanlar yemeklere kötü renk verdiği düşünülerek üretiminden vazgeçilen siyah havuca olan
talep giderek artmaktadır. Konya’ ya bağlı Ereğli ilçesinde her yıl ortalama 80 bin ton civarında
üretimi yapılan siyah havuç ülkemizde en çok şalgam suyu üretiminde kullanılmakta, yurt
dışında ise doğal gıda boyası ve yine içecek olarak değerlendirilmektedir. Yöredeki siyah havuç
üreticisi kaliteli tohumluk bulmakta sorunlar yaşamakta ve kendi imkânlarıyla ürettiği tohumu
kullanmaktadır. Bu nedenle ülkemize ait standart veya hibrit tescilli çeşitlerin geliştirilmesi ve
üreticinin tescilli tohumluk kullanmaya teşvik edilmesi ilk aşamada gereklidir.
Bu çalışmanın amacı Ereğli yöresinde üretimi yapılan popülâsyonlardan fenotipik tekrarlamalı

seleksiyon yöntemini kullanarak standart çeşitler geliştirmektir. Bu amaçla yörede yetiştirilen
popülasyonlar arasından seçilen tipler Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü’nde
ve iklim ve çevre şartlarının etkilerini gözleyebilmek amacıyla Toprak Su ve Çölleşme ile
Mücadele Araştırma İstasyonunda yetiştirilecek, üzerinde durulan karakterler bakımından
tanımlanacaktır.
Proje boyunca iki jenerasyon seleksiyon yapılacak böylece sağlanan genetik ilerleme ve daha
sonra yapılacak projeler sayesinde siyah havuç çeşitleri geliştirilecektir. Seleksiyon aşamasında
morfolojik gözlemlerin yanı sıra bazı fizikokimyasal analizler (toplam fenolik miktarı,
antosiyanin tayini, antioksidan aktivite gibi) de yapılacaktır.
cci

Proje Başlığı Havuç Gen Kaynaklarının Hibrit Çeşitlere Dönüştürülme
Potansiyelinin Araştırılması

Kuruluş
Proje Yürütücüsü Ziraat Yük. Müh. Nurten LÖKOĞLU
Yardımcı Araştırmacılar Doç.Dr. Ahmet İPEK, Dr. Sali FİDAN, Ziraat Yük. Müh. Şule
MATYAR, Ziraat Yük. Müh. Şule SARIÇAM
Bütçesi: 2017: 20.000 TL 2018: 15.000 TL
Proje Özeti
TÜİK (2011) verilerine göre ülkemizde havuç üretimi 31.000 hektarlık alanda
yapılmaktadır ve bu üretim faaliyetinden 602.078 bin ton havuç elde edilmektedir. Bu havuç
üretimi yoğun olarak Konya (373 bin ton), Ankara (110 bin ton) ve Hatay (65 bin ton) illerinde
yapılmaktadır.
Ülkemizde havuç üretiminde kullanılan hibrit tohum miktarı %90’a ulaşmıştır. Havuç
üretiminde kullanılan hibrit tohumlar yurt dışından ithal edilmektedir. Havuç üretiminde hibrit
tohumun tercih edilmesinin nedeni verim artışı sağlaması, şekil, tat ve renk yönünden tekdüze
havuçların üretilebilmesidir. Ülkemizde üretimde kullanılan havuç tohumunun 2 tonu açık
tozlanan çeşitlerden oluşurken kalan 18 tonu hibrit çeşitlerden oluşmaktadır. Açık tozlanan
çeşitlerin tohumunun kilogramı 40-50 TL’den hibrit çeşitlerin tohumunun kilogramı ise 400-500
TL’den satılmaktadır. Hibrit çeşitlerin tohumlarının fiyatları açık tozlanan popülasyon çeşitlere
oranla yaklaşık 10 kat daha fazla fiyatla satılmasına rağmen, hibrit çeşitler yukarıda belirttiğimiz
nedenlerden dolayı üreticiler tarafından tercih edilmektedir.
Ülkemizden toplanan ve yurt dışından getirilen açık tozlanan havuç gen kaynaklarının
hibrit çeşitlere dönüştürülme potansiyelinin araştırılacağı projemizde, 2013 yılı itibariyle
elimizdeki tohum materyali arttırılmıştır. Enstitümüzde bulunan ve farklı illerimizden gelen
tohumlar ekilmiş, gelişen kökler seçilerek soğukta muhafaza edilmiştir. Soğukta muhafaza edilen
kökler tekrar araziye dikilerek izolasyon kafeslerinde hem kendilenme hem de melezleme
çalışmaları yapılmıştır.
ccii

Proje Başlığı Lahana Islahı Programları İçin Nitelikli Genitörlerin Geliştirilmesi
ve Tohum Teknolojisi Projesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, SAMSUN
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Yardımcı Araştırmacılar Hayati KAR, Mehtap ÖZBAKIR ÖZER
Projenin Toplam 2010: 18.000 TL 2011: 22.000TL 2012:25.000TL
Bütçesi: 2013: 20.000 TL 2014: 17.500
Proje Özeti
Bu projenin temel amacı; ülkemiz sebze üretiminde önemli bir paya sahip olan beyaz baş
lahanada pazar değeri yüksek, sarmalık veya sanayide kullanılmak üzere nitelikli hat ve yerli F 1
hibrit çeşitlerin geliştirilmesidir.
1. Morfolojik Karakterizasyon: Saf hat haline gelen materyallerde vejetasyon döneminde (Ekim
2012 – Nisan 2013) materyallerin 34 morfolojik özelliğe göre karakterizasyonu yapılmıştır.
2. Seleksiyon Çalışmaları: Hatlarda, melez kombinasyonlarda ve kısır hatlarda farklı seleksiyon
kriterleri uygulanarak selekte edilmişlerdir
3. Kendileme Çalışmaları: 2012 yılında kurulan denemelerde yetiştirilen, karakterizasyonu
yapılan ve selekte edilen farklı kendileme kademelerindeki genetik materyale ait tohumluk
bitkilerin 2013 yılı ilkbahar döneminde (Nisan-Mayıs) kendileme çalışmalarına alınmıştır.
4. Hibrit Çeşit Geliştirme: Yeni hibrit adayları elde etmek amacıyla mevcut baş lahana gen
havuzunda bulunan ileri kendileme kademesindeki 14 hat arasında melezleme çalışmaları
yapılmıştır.
5. Erkek Kısırlığı Çalışmaları: Stoplazmik erkek kısırlığı aktarma amaçlı toplam 26 adet melez
kombinasyonu oluşturulmuştur.
6. Gözlem Bahçesinin Kurulması: 15.08.2013 tarihinde lahana gözlem bahçesi kurulmuştur.
2013 yılında yapılması gereken seleksiyon işlemleri halen devam etmektedir.
2014 Yılı Çalışmaları

1. 2014 yılı çiçeklenme zamanı (Nisan-Mayıs) kendileme çalışmalarına devam edilecektir.
2. Mevcut baş lahana gen havuzunda bulunan ileri kendileme kademesindeki hatlar arasında
melezlemeler yapılarak hibrit çeşit geliştirme çalışmaları yürütülecektir.
3. Erkek kısır hatlar geliştirmek amacıyla 2014 yılında da kısırlığı aktarma çalışmalarına devam
edilecektir.
4. Gen havuzuna yeni dahil olan materyalin morfolojik olarak karakterizasyonu yapılacaktır.
5. Lahana gen havuzunun geççi olma oranını arttırmaya yönelik olarak yeni materyal girişi
sağlanacaktır.
6. CMS sistemi ile açık alanda ilk tohumluk üretimi denenecektir.
cciii

Proje No: TAGEM/ BBAD/10/A09/P10/16
Proje Başlığı Karadeniz Bölgesinde Lahana Kök Ur (Plasmodiophora brassicae
Wor.) Hastalığına Karşı Türlerarası Melezleme Yoluyla Dayanıklı
Hatlar Geliştirilmesi
Kuruluş
Proje Yürütücüsü İlyas DELİGÖZ
Yardımcı Araştırmacılar Prof.Dr. Orhan KURT
Ayten DEMİR
Hüseyin UYSAL
Mehtap ÖZBAKIR ÖZER
Projenin Toplam 2011: 15.000 TL 2012: 4.000 TL 2013: 5.000 TL 2014: 5000
Bütçesi: TL
Proje Özeti
Bu projede lahana kök ur hastalığına (P. brassicae Wor.) hassas olduğu bilinen yerel
çeşit Dürme’ye türlerarası melezleme yoluyla hastalığa dayanıklılığın aktarılması
amaçlanmaktadır. Araştırmada materyal olarak 4 şalgam hattı (1-B. rapa var. rapifera line
aaBBCC, 2-B. rapa var. rapifera line AAbbCC, 3-B. rapa var. rapifera line AABBcc, 4-Brassica
rapa var. rapifera line AABBCC) ve 1 beyaz baş lahana çeşidi Dürme kullanılmıştır.
DXECD-01 melez kombinasyonunda 196 bitki de kök kültürüne alınmıştır. Kök
gelişimini tamamlayan 164 bitki önce katlamaya alınmış ve sonrasında ise sera koşullarına
taşınmıştır. Bu kombinasyona ait sera koşullarında toplam 30 bitki yaşamlarını
sürdürmektedirler.
DXECD-02 melez kombinasyonunda 106 bitki de kök kültürüne alınmıştır. Kök gelişimini
tamamlayan 78 bitki önce katlamaya alınmış, sonrasında ise sera koşullarına taşınmıştır. Sera
koşullarında DXECD-02 melez kombinasyonuna ait toplam 17 bitki yaşamlarını
sürdürmektedirler
DXECD-03 melez kombinasyonuna ait ise 110 bitki kök kültürüne alınmıştır. Kök gelişimini
tamamlayan 103 bitki önce katlamaya alınmış ve daha sonra sera koşullarına taşınmıştır. Halen
sera koşullarında toplam 17 bitki yaşamlarını sürdürmektedirler
Gelecek Dönem Çalışmaları
Gelecek dönemde ilk yıl elde edilen DXECD-04 ve ECD-04XD melez kombinasyonlarından
genç sürgün gelişmesi oluştuğunda klon alınıp köklendirilerek vernalizasyona alınması
planlanmaktadır. Ayrıca sera koşullarında yaşamlarını sürdüren bitkilerde 2014 yılı yaz
periyodunda çiçeklenmeleri olması halinde kendilemelerin yapılması planlanmaktadır.
Son olarak ise eksik olan kombinasyonlardan yaşamlarını sürdüren ve serada bakımları
yapılan bitkilerin 1 ay içerisinde soğuk hava deposuna aktarılması planlanmaktadır. Kök
ortamına ekilen primitif bitkicikler kök gelişmelerini tamamladıklarında ise hastalık
testlemelerinin yapılması planlanmaktadır.
cciv

Proje Başlığı Ispanakta (Spinacia oleracea L.) Anter Kültürü ve Işınlanmış
Polenle Tozlama Yöntemi ile Haploidizasyon
Proje Yürütücüsü Ceren EKŞİ
Yardımcı Araştırmacılar Dr.Davut KELEŞ, Nihal DENLİ, Dr.Hasan PINAR, Atilla ATA,
Namık Kemal YÜCEL, Yrd.Doç.Dr.Hatıra TAŞKIN,
Prof.Dr.Saadet BÜYÜKALACA
Projenin yıllara Göre 2013: 28.000 TL. 2014: 21.000 TL
Bütçesi
Islah etkinliğinin arttırılması, haploidizasyonun sağladığı en önemli avantajlar

arasındadır. Generasyon süresinin kısaltılması açısından haploid bitkilerin bitki ıslahında
kullanılması büyük önem taşımakta ve tam bir homozigoti çok kısa sürede elde edilmektedir.
Dihaploid hatların kullanılmasıyla genetik ve ıslah çalışmalarının uygulanması kolaylaşmış ve
sonuca daha çabuk ulaşılmıştır.
Ispanakta monoik, dioik ve erselik çiçek yapılarıyla karşılaşıldığı için, ıslah çalışmaları
zorlaşmaktadır. Bu nedenle ıspanakta uygun bir haploidizasyon yönteminin ortaya konulması
ıslah çalışmalarını yaygınlaştıracaktır. Bu projede ıspanakta haploid bitki üretiminde uygun ve
etkili yöntemin belirlenmesi amaçlanmıştır. Erkek gametten haploid uyartımı (androgenesis)
yöntemlerinden anter kültürü ve dişi gametten haploid uyartımı yöntemlerinden (ginogenesis)
ışınlanmış polenle tozlama yöntemi kullanılmıştır.
2013 yılında başlanmış olan bu projede, materyal olarak hem erkek hem de dişi çiçek
formu oluşturan Koto F1, Favorit F1, ve Greenstar F1 çeşitleri kullanılmıştır. Anter kültürü
ortamında 8 ortam uygulanmış ve sadece 4 ortamdan kallus gelişimi gözlenmiştir. 2014 yılında
ise farklı oksin ve sitokinin içeriğine sahip 4 ortamda anter kültürü uygulanacaktır. Işınlamış
polen ile tozlama yönteminde ise; petri kabında salkım şeklindeki erkek bitkiler 100, 150 ve 200
Gray ışın dozları ışınlanmıştır. Işınlamanın ertesi günü tozlama gerçekleşmiştir. Tozlamadan
sonra dişi bitkiler hasat edilmiş ve steril kabin içerisinde bulunan embriyolar, cam kavanozlara
yerleştirilmiştir. Gelişen bitkiler ise viyollere ve sonrasında saksıya aktarılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Ispanak (Spinacia oleracea L.), anter, ışınlanmış polenle tozlama, haploid
üretim.
ccv

Proje Başlığı Hibrit Ispanak Islahı-1
Ülkesel Ispanak Genetik Kaynaklarının Karakterizasyonu ve
Nitelikli Saf Hatların Geliştirilmesi
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Sali FİDAN
Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Önder TÜRKMEN
Zir.Y.Müh. Şule MATYAR
Zir.Müh. Nurten LÖKOĞLU
Uzman Musa SEYMEN
Zir. Müh. Rabia IŞIK
Bütçesi:
Proje Özeti
Bakanlığımızın önemli stratejik konuları arasında; ülkesel genetik kaynakların
derlenmesi, tanımlanması, muhafazası ve bu materyallerden rekabet gücü yüksek çeşitlerin
geliştirilerek üretime kazandırılması önemli bir yer tutmaktadır. Bu proje ile İzmir Gen
Bankasından sağlanan ıspanak gen materyalinin karekterizasyonu ve saflaştırılması
amaçlanmaktadır.
2012 yılı itibarıyla; 2011 yılında karekterizasyonu ve tohum yenilemesi yapılan 81 adet
ıspanak popülasyonunun Mart sonunda açık araziye tohum ekimleri yapılmıştır. Gelişme dönemi
boyunca gerekli gözlem ve ölçümleri alınan materyal çiçeklenme dönemi öncesi yabancı
tozlayıcılara karşı tülbent örtülerle izolasyon altına alınmıştır. Ağustos ayı ortalarından
başlayarak olgunlaşmasını tamamlayan materyallerden tohum hasadı yapılmıştır.
Materyalin özelliklerinin belirlenmesinde; yaprak ayasında yeşil rengin yoğunluğu, yaprak
ayasında kabarma, yaprak ayasında lob oluşumu, yaprak sapına tutunma, yaprak sapı uzunluğu,
yaprak ayasında tutum, yaprak ayasının şekli (bazal loblar hariç), yaprak ayasının kenarı, yaprak
ayasında apeksin şekli, yaprak ayasının uzunlamasına şekli, monoik bitkilerin oranı, dişi bitki
oranı, erkek bitki oranı, çiçeklenmenin başlama zamanı ( %15 çiçeklenme), mildiyö zararı
gözlemleri alınmıştır.
ccvi

Proje No: BBSS-08-04
Proje Başlığı Bazı Yenilebilir Ektomikorizal Mantarların Saf Kültürlerinin Elde
Edilmesi ve İn Vitro Koşullarda Gelişiminin Optimizasyonu
Kuruluş MÜDÜRLÜĞÜ
Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Kaya BOZTOK, Doç. Dr. Halil Solak, Doç. Dr. Sami
DOĞANLAR, Yrd. Doç. Dr. İclal ERKEL, Aysun ÖZTÜRK, Zühtü
POLAT, Ufuk RASTGELDİ
Projenin Toplam 2009:20800TL 2010:4000 TL 2011: 3200 TL 2012:
Bütçesi:
Proje Özeti
Dünyada yaklaşık 2500 yenilebilir mantar türü bulunmaktadır. Dünyadaki yenilebilir

mantar türlerinin yaklaşık yarısı ektomikorizal mantarlardır. Türkiye ektomikorizal mantarlar
yönünden oldukça zengindir. Bunların birçoğu ihraç edilmektedir.
Son yıllarda dünyada ve ülkemizde bazı yenilebilir ektomikorizal mantar türlerinin
doğadan toplanan miktarında, bilinçsiz toplamalar, ormanların tahribi, erozyon, global ısınma,
konukçu bitkilerin azalması gibi nedenlerle önemli derecede azalmalar meydana gelmiştir.
Bu proje ile Dünya’da ve Türkiye’de ticari değeri yüksek olan, Tuber ssp, Tricholoma
ssp, Boletus ssp, Cantharellus cibarius, Lactarius deliciosus, Terfezia boudieri, Amanita
caesarea, ektomikorizal mantarları doğal alanlarından toplanarak, miselleri üretilerek moleküler
tanımlaması yapılmakta ve in vitro ortamda misel gelişimleri incelenmektedir.
ccvii

Proje No:
Proje Başlığı KKTC’DE ENGİNAR ÜRETİMİNİN GELİŞTİRİLMESİ
Projeyi Yürüten Kuruluş KKTC Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Adnan HACIKÜÇÜK
Proje Özeti
Enginar, anavatanı sınırları içerisinde yer alan KKTC’de narenciye ve patatesten sonra en önemli
ihracat ürünüdür. Kıbrıs’ta enginar yetiştiriciliğinin geliştirilmesi amacıyla sunulan bu
araştırmanda üç aşamalı olarak çalışılması düşünülmektedir. Birincisi KKTC’de bulunan yerli
enginar populasyonlarının toplanması, karakterizasyonu ve seleksiyonu, ikincisi yurtdışından ve
Türkiye’den getirilecek olan klon ve hibrit enginar çeşitlerinin KKTC koşullarındaki
performanslarının araştırılması, ve üçüncüsü de yetiştirme teknikleriyle ilgili uyandırma sulaması
zamanı, bitki sıklığı ve gübreleme uygulamaları gibi yetiştirme tekniklerinin erkencilik üzerine
etkisi çalışmalarıdır. Ayrıca proje kapsamında verilecek seminerler ile enginar yetiştiriciliği
konusunda çalışan teknik elemanlar ve çiftçilerimiz bilgilendirilecektir.
Dönem Bulguları:
Projenin ana amaçları KKTC’deki yerli ve kültüre alınmış enginar genotiplerinin morfolojik ve
agronomik özelliklerinin belirlenmesi ve muhafazası, yeni enginar çeşitlerinin ülkemizdeki
performanslarının belirlenmesi ile KKTC’de enginar yetiştirme tekniklerinin geliştirilmesidir. Bu
bağlamda Ocak 2013 ve Nisan 2013 ayalrında yapılan arazi survey çalışmalarında Kıbrıs’a özgü
erkenci ve geçci enginar genotipleri arazide belirlenerek işaretlemeleri yapılmıştır. Yaz
aylarındaki uyandırma sulamalarının kesilmesinden sonra dinlenmeleri tamamlayan enginar
bitkilerinden işaretli bitkilerden alınan dip sürgünleri Ağustos Ayı içerinde Türkmenköy’deki
Enstitümüze ait Araştırma ve Deneme Alanındaki gözlem parsellerine dikilmiştir. Yine
Türkiye’den temin edilen Sakız standart çeşidine ait rizomlar ile , A-106, Opal F1, Prelude,
Concerto ve Starline çeşitlerine ait özel bir fidelikte köklendirilerek Türkiye’den temin edilen
fideler 10 Eylül tarihinde Türkmenköy’deki Enstitümüze ait Araştırma ve Deneme Alanındaki
Çeşit Deneme Alanı’na dikilmiştir. Ancak Bayrampaşa çeşidine ait rizom parçacıkları bu dikim
döneminde bulunamadığı için bu çeşide ait dip sürgünlerinin dikimleri Nisan döneminde
yapılacaktır.
Darboğazlar:
Çeşitlerin Kıbrıs koşullarında performanslarını belirlemeye yönenlik yapılan denemelerde
tohumdan yetiştirilen bazı çeşitlerin tohum çimlenmesi ya çok az y da hiç gerçekleşmemiştir. Bu
nedenle bu çeşitler denemeye alıanamamıştır .Projenin 2. Yılında yine bu çeşitlerden fide elde
edilemez ise denemelerden çıkartılacaktır. Ayrıca Bayrampaşa çeşidi Türkiye’de geçci bir çeşit
olması endeniyle Eylül ayı içerisinde uyandırma sulamalrı yapılmamış olduğu için dip sürgünleri
temin edilememiştir. Bu çeşidin Ülkemize adaptasyonu özellikle geçcilik özelliği nedeniyle
oldukça önemlidir. Dolayısıyla Nisan ayı içerisidne bu çeşide ait rizom yada dip sürgünleri temin
edilerek dikimler gerçekleştirilecektir.
ccviii
ccix
BİLGİ AMACIYLA
SUNULAN PROJELER
(TÜBİTAK 1007 PROJELERİ,
ccx
TÜBİTAK 1007
Proje Adı Türkiye F1 Hibrit Sebze Çeşit ve Nitelikli Hat Geliştirme
Projesi
(Proje No: 109G098)
Proje Yöneticisi Dr. Abdullah ÜNLÜ
Projeyi Yürüten Kuruluşlar Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu
Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Çukurova Ün. Ziraat Fak. Bahçe Bitkileri Bölümü
Proje Yürütücüleri Dr. Davut Keleş (Alata)
Hayati Kar (KTAE)
Prof. Dr. H. Yıldız Daşgan (Ç.Ü. Z. F. BBB)
Başlama-Bitiş Tarihleri 15.07.2010-15.07.2014
Projenin Toplam Bütçesi 2.816.075,00 TL
Proje Özeti :
Bu projede, domates, biber, patlıcan, hıyar, kavun, karpuz ve kabak türlerinde Türkiye’nin
ihtiyacı olan öncelikli konularda, 25 adet hibrit çeşit ve 272 adet nitelikli hat geliştirilmesi
amaçlanmıştır. TÜBİTAK tarafından 15.07.2010 tarihinde kabul edilerek yürürlüğe giren proje,
7 ana iş paketi ve 27 alt iş paketinden oluşmaktadır.
Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

Projenin başlangıcından itibaren BATEM’de 6. ve 7. döneminde yapılan faaliyetler, alt iş
paketleri düzeyinde aşağıda açıklanmıştır. Ayrıca 24.12.2013 tarihinde düzenlenen “Sera
Günü’nde” biberde 126 aday hibrit ve patlıcanda 28 aday hibrit özel sektöre tanıtımı
“Domateste Sarı Yaprak Kıvırcıklığı Virüsü (TYLCV)’ne Tolerant Nitelikli Hatların

Belirlenmesi” alt iş paketinin amacı; Domateste Sarı Yaprak Kıvırcıklığı Virüsüne dayanıklı 2
adet hattın geliştirilmesidir. Altıncı dönemde; 5. dönemde yapılan melezlemeden elde edilecek
tohumların kullanılması ile geliştirilen bitkilerde moleküler testleme yapılarak, dayanıklı olduğu
tespit edilen genotiplerde kendileme ve seleksiyon yapılmıştır. Projenin yedinci döneminde;
GM2F2 bitkiler moleküler yöntemler ile belirlenmiş ve 15 adet homozigot dayanıklı genotip
bulunmuştur. 15 adet GM2F2 ve 8 adet GM1F3 homozigot dayanıklı genotip kendilenmiştir.
“Domateste Fusarium oxysporum f.sp. radicis-lycopersici (FORL)’ye Dayanıklı Hat ve F1

Hibrit Çeşitlerin Geliştirilmesi” alt iş paketinin amacı; önemli kök hastalığı olan Fusarium
oxysporum f.sp. radicis-lycopersici’ye karşı 10 nitelikli hat ve 1 çeşit geliştirilmesidir. Projenin
altıncı döneminde, beşinci dönemde kurulan verim denemesi sonuçlandırılmış, ümitvar bulunan
hibritlerde melezleme ile tohum çoğaltılmış, dayanıklı bulunan hatlarda da kendileme
yapılmıştır. Öne çıkan hibrit kombinasyonları ile Antalya Kumluca ilçesinde de deneme
kurulmuştur. Projenin yedinci döneminde; İlkbahar dönemi Kumluca Bölgesi deneme sonuçları
değerlendirilmiş buna göre 4 hibrit kombinasyonu (FÇ100, FÇ101, FÇ116 ve FÇ154) ümitvar
bulunmuştur. Ümitvar hibritler ile Alanya ve Gaziler bölgelerindeki denemeler ve gözlemler
devam etmektedir.
“Domateste Örtüaltı Yetiştiriciliğine Uygun Tane ve İri (Beef) Tipteki Saf Hatların Bazı Kalite
ccxi
Kriterlerinin (Renk, Şekil, Tat ve Besin İçeriği) Belirlenmesi ve F1 Hibrit Çeşitlerin
Geliştirilmesi” alt iş paketinin amacı; örtüaltı yetiştiriciliğine uygun tane ve iri (beef) tipteki
101 adet saf hattın kalite kriterlerinin (renk, şekil, tat ve besin içeriği) belirlenmesi, tane ve iri
(beef) tipte 20 adet hat ile 2 adet hibrit çeşidin geliştirilmesidir. Projenin altıncı döneminde, bir
önceki dönem kurulan verim denemesi sonuçlandırılmış ve kalite özelliklerini bakılarak ümitvar
bulunan hibritler tekrar denemeye alınmıştır. Projenin yedinci döneminde; piyasa talebine,
kalite özelliklerine, meyve farklılıklarına ve verime göre; özel kombinasyon melezlemesinden
BÇ240, BÇ250, BÇ252, BÇ268, BÇ270, BÇ273, BÇ279, BÇ314, BÇ323, BÇ325, BÇ340,
BÇ351, BÇ353, BÇ356, BÇ363, BÇ373, BÇ380, BÇ383, BÇ384, BÇ392, BÇ396, BÇ397,
BÇ398 ve BÇ400 nolu kombinasyonlar, genel kombinasyon melezlemesinden ise BÇ17,
BÇ109, BÇ173 ve BÇ199 nolu hibrit kombinasyonlar beğenilmiştir. Beğenilen hibritlerin 20
adedi Gaziler-Antalya ve 10 adedi ise Toslak-Alanya’da (4 farklı üreticide) denemeye
alınmıştır. Deneme ve gözlemler devam etmektedir.
“Domateste Örtüaltı Yetiştiriciliğine Uygun Kiraz (Cherry) ve Kokteyl Tipteki Saf Hatların
Bazı Kalite Kriterlerinin (Renk, Şekil, Tat ve Besin İçeriği) Belirlenmesi ve F1 Hibrit Çeşitlerin
Geliştirilmesi” alt iş paketinde 10 adet nitelikli hat ve 1 adet çeşit geliştirilmesi amaçlanmıştır.
Projenin altıncı döneminde bir önceki dönem yürütülen verim denemesi sonuçlandırılmış, verim
ve kalite analizleri sonuçlarına göre ümitvar bulunan hibritler tekrar denemeye alınmıştır.
Yalancı geriye melezlemeleri gerçekleştirilen materyaller kendilenerek F2 kademesine
getirilmiş ve Ty-1 ve Ty-3 genleri bakımından analiz edilmiştir. Projenin yedinci döneminde;
pazar talebine, kalite özelliklerine ve meyve farklılıklarına göre; özel kombinasyon
melezlemesinden CÇ 215, CÇ 248, CÇ 291, CÇ 206, CÇ 227, CÇ 229, CÇ 236, CÇ 249, CÇ
250, CÇ 252, CÇ 268, CÇ 271 ve CÇ 281 nolu hibrit kombinasyonlar beğenilmiştir Beğenilen
hibritlerin 6 tanesiyle Gaziler-Antalya’ da üretici koşullarında deneme kurulmuştur. Deneme ve
gözlemler devam etmektedir.
“Biberde Örtüaltı Yetiştiriciliğine Uygun Sivri, Dolma, Çarliston ve Kapya Tiplerinde Kaliteli
(Renk ve Meyve Şekli) Hat ve F1 Hibrit Çeşitlerin Geliştirilmesi” alt iş paketinin amacı;
BATEM gen havuzunda bulunan biber materyalleri kullanılarak örtüaltı yetiştiriciliğine uygun
yerli sivri, dolma, çarliston ve kapya tiplerinde 5 adet nitelikli hat ve 2 adet hibrit çeşit
geliştirilmesidir. Projenin altıncı döneminde, özel kombinasyon melezlerinin meyve tiplerine
göre beşinci dönemde kurulan verim denemeleri yürütülmüş, meyvelerde morfolojik gözlemler
yapılarak sonuçlar değerlendirilmiş ve ümitvar hibritler belirlenmiştir. Yalancı melezlemelere
ait F1 bitkilerinden F2 kademe tohumların elde edilmiş, F2 kademe bitkileri yetiştirilmiştir.
Projenin yedinci döneminde; Ümitvar hibritlerin özel kombinasyon testi ve gözlem için şahit
çeşitlerle birlikte iki tekerrürlü verim denemesi kurulmuştur. Sivri tipte 37 hibrit 5 şahit çeşit
ile, çarliston tipte 23+5, kapya tipte 30+4, dolma tipte 35+5 denemeye alınmıştır. Ayrıca,
Kumluca bölgesinde 24 ümitvar hibritle deneme kurulmuş ve gözlemlere devam edilmektedir.
Yalancı melezlemeler programında yer alan F3 kademe tohumları elde edilmiş ve kendileme
çalışmalarına devam edilmektedir.
‘Sivri Biberde Patates Y Virüsü (Potato Y potyvirus=PVY)’ne Tolerant Nitelikli Hatların

Belirlenmesi’ alt iş paketinin amacı; Enstitü sivri biber hatlarına biberde önemli virüs
hastalıklarından olan Patates Y virüsü (Potato Y potyvirus=PVY) tolerantlığının aktarılması ve
1 adet tolerant hat geliştirilmesidir. Projenin altıncı döneminde, GM3F1 bitkileri klasik ve
moleküler olarak testlenmiş, testlemeler sonucu heterozigot dayanıklı bireyler, Enstitü hattı
SD8 (Serademre–8) ile geriye melezlenmiştir. 7. dönemde GM4F1 bitkileri klasik ve moleküler
olarak testlenmiş, testlemeler sonucu heterozigot dayanıklı olduğu tespit edilen bireyler seraya
aktarılarak kendileme çalışması yapılmıştır.
ccxii
“Patlıcanda Düşük Sıcaklıklara Tolerant Nitelikli Hatların Belirlenmesi” alt iş paketinin
amacı; örtüaltı yetiştiriciliğinde tek ürün yetiştirme sezonuna uygun düşük sıcaklığa tolerant 1
adet patlıcan genotipinin belirlenmesidir. Altıncı dönemde seraya aktarılan genotiplerin kış
aylarındaki performansları vejetatif ve generatif testlemelerle birlikte incelenmiştir. Yedinci
dönemde, düşük sıcaklığa tolerant olduğu belirlenen genotiplerin tek ürün dönemindeki soğuk
performanslarına ilişkin verim denemesi kurulmuştur. Denemede hasat ve gözlemler devam
etmektedir.
“Patlıcanda Fusarium oxysporum f.sp. melongenae’ya Dayanıklı Nitelikli Hat ve F1 Hibrit

Çeşitlerin Geliştirilmesi” alt iş paketinin amacı; önemli kök hastalıklarından Fusarium
oxysporum f. sp. melongenae’ya karşı dayanıklı 25 adet oval tipte nitelikli hat ve 2 adet çeşit
geliştirilmesidir. Altıncı dönemde, özel kombinasyon melezlemelerinden elde edilen hibritlerin
verim denemesi sonuçlarına bakılarak öne çıkan hibritler belirlenmiştir. Fusarium’a dayanıklı
oval tipte hatların geliştirilmesi çalışmalarında GM2 bitkileri hastalığa karşı moleküler olarak
test edilmiş ve dayanıklı olarak tespit edilen bitkilerde kendileme çalışmaları yapılmıştır.
Yalancı melezlemelerle hat geliştirme çalışmalarında populasyonda Fusarium’a dayanıklı
olanları belirlemek için bitkiler hastalığa karşı moleküler olarak test edilmiş ve dayanıklı
olanlarda kendileme çalışmaları yapılmıştır. Yedinci dönemde, bir önceki dönem öne çıkan
hibritlerle 3 tekerrürlü verim denemesi kurulmuştur. Aynı hibritler 3 farklı lokasyonda üretici
koşullarında performanslarını incelemek amacıyla denemeye alınmıştır. Fusarium’ a dayanıklı
oval tipte hatların geliştirilmesi ve yalancı melezlemelerden elde edilen genotiplerde kademe
ilerletilmesi için kendileme çalışmaları yapılmıştır.
“Patlıcanda Örtüaltı Yetiştiriciliğine Uygun Uzun Tipte Kaliteli (Renk ve Meyve Şekli) Hat ve
F1 Hibrit Çeşitlerin Geliştirilmesi” alt iş paketinin amacı; örtüaltı yetiştiriciliğine ve ülkemiz
pazar isteklerine uygun uzun tipte 30 adet nitelikli hat ve 2 adet hibrit çeşit geliştirilmesidir.
Altıncı dönemde, özel kombinasyon melezlemelerinden elde edilen hibritlerin verim denemesi
sonuçlandırılmış ve öne çıkan hibritler belirlenmiştir. Bu hibritlerin daha geniş kapsamlı
denemelerinin yapılabilmesi için tohum üretim çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Hat geliştirme
çalışmaları için yapılan yalancı melezlemelerle oluşturulan populasyonda kademe ilerletilmesi
için kendileme çalışmaları yapılmıştır. Yedinci dönemde, bir önceki dönem öne çıkan hibritlerle
2013-2014 tek ürün yetiştirme döneminde 3 tekerrürlü verim denemesi kurulmuştur. Aynı
hibritler 3 farklı lokasyonda üretici koşullarında denemeye alınmıştır. Yalancı melezlemelerden
elde edilen genotiplerde kademe ilerletilmesi için kendileme çalışmaları yapılmıştır.
“Hıyarda Düşük Sıcaklığa Tolerant Nitelikli Hatların Belirlenmesi ve Geliştirilmesi” alt iş

paketinde, örtüaltı yetiştiriciliğinde tek ürün yetiştirme sezonuna uygun düşük sıcaklığa tolerant
2 hat geliştirilmesi amaçlanmıştır. Altıncı dönemde; beşinci rapor döneminde belirlenen 20 adet
tolerant hattın sera performansları test edilmiş, öne çıkan hatlar belirlenmiş ve tohum üretimleri
yapılmıştır. Yedinci dönem; öne çıkan 17 adet hattın sera performanslarını belirlemek üzere
deneme kurulmuştur. Aynı zamanda iş paketi 4.2 den belirlediğimiz 25 adet hibrit ve 7 kontrol
çeşitle kurduğumuz verim denemesi ve gözlemler devam etmektedir.
“Hıyarda Örtüaltı Yetiştiriciliğine Uygun Beith Alpha Tipte Hat ve F1 Hibrit Çeşitlerinin
Geliştirilmesi” alt iş paketinde, örtüaltı yetiştiriciliğine uygun yurtiçi pazarında önemli bir yere
sahip olan Beith Alpha tipte 5 adet nitelikli hat ve 3 çeşit geliştirilmesi amaçlanmıştır. Altıncı
dönemde; özel kombinasyon melezinden elde edilen hibritlerde ilkbahar döneminde sera
performansları belirlemek üzere verim denemeleri yapılmış, öne çıkan hibrit kombinasyonları
belirlenmiştir. Yedinci dönem; 70 adet hibrit ve 5 adet kontrol çeşit ile güzlük performansları
ccxiii
belirlemek üzere deneme kurulmuştur. Çalışmamız sonucunda 20 adet hibrit verim ve verim
bileşeni yönünden öne çıkan hibritler belirlenmiştir.
“Kavunda Fusarium oxysporum f. sp. melonis’e Dayanıklı Nitelikli Hat ve F1 Hibrit Çeşitlerin
Geliştirilmesi” alt iş paketinde BATEM gen havuzunda bulunan yazlık kavun hatları
kullanılarak Fusarium oxysporum f. sp. melonis’ in farklı ırklarına dayanıklı 10 adet nitelikli hat
ve 1 adet çeşit geliştirilmesi amaçlanmıştır. Altıncı dönemde, bir önceki dönem verim ve meyve
kalite özellikleri bakımından öne çıkan hibritlerin ilkbahar yetiştiriciliği için performansları
belirlenmiş, bazı hibritlerin üretici şartlarında performansları gözlenmiştir. Ayrıca, bu hibritler
moleküler olarak Fusarium oxysporum f. sp. melonis’e (ırk 1) karşı testlenmiştir. Yedinci
dönemde, verim ve meyve kalite özellikleri açısından öne çıkan hibritlerin ve ebeveynlerinin
tohum üretimleri gerçekleştirilmiştir. Fusarium’un 2 nolu ırkı için moleküler testleme
çalışmaları tamamlanmış olup öne çıkan hibritlerde sonbahar performansını değerlendirmek
amacıyla çeşit-verim denemesi kurulmuş, öne çıkan hibritler belirlenmiştir.
“Kavunda Küllemeye (Podosphaera xanthii) Dayanıklı Nitelikli Hatların Geliştirilmesi” iş

paketinde Enstitü yazlık kavun hatlarına, verim ve kaliteyi olumsuz yönde etkileyen önemli
fungal hastalıklarından biri olan küllemeye (Podosphaera xanthii) dayanıklılığının aktarılması
ve 5 nitelikli hat geliştirilmesi amaçlanmıştır. Projenin altıncı altı aylık çalışma döneminde bir
önceki dönem elde edilen GM4 bitkileri külleme izolatı ile klasik olarak testlenmiş ve tolerant
bulunan bitkilerde kendileme çalışmaları yapılmıştır. Projenin yedinci altı aylık çalışma
döneminde altıncı altı aylık çalışma döneminden elde edilen GM4F2 bitkileri külleme izolatı ile
klasik olarak testlenmiş ve tolerant bulunan bitkilerde kendileme çalışmaları yapılmıştır.
“Kışlık Kavunda (İnodorus Grup) Pazar İsteklerine Uygun Nitelikli Hat ve F1 Hibrit Çeşitlerin
Geliştirilmesi” alt iş paketinde, verimli ve pazar isteklerine uygun 5 nitelikli hat ile 1 çeşit
geliştirilmesi amaçlanmıştır. Projenin altıncı döneminde; hatların kendilenmesi, verim denemesi
ve klasik testleme çalışmaları yapılmıştır. Yedinci dönemde, bir önceki dönem yapılan verim
denemelerinde öne çıkan hibiritler tespit edilmiştir. Öne çıkan hibritlerin tohum üretimi
gerçekleştirilmiştir. Yalancı melezlemelerle oluşturulan populasyonun kademe ilerletilmesi için
kendileme çalışmaları yapılmıştır.

“Domateste Yüksek Sıcaklıklara Tolerant Nitelikli Hatların Belirlenmesi ve F1 Hibrit
Çeşitlerin Geliştirilmesi” alt iş paketinde yüksek sıcaklıklara tolerant 20 nitelikli hat
geliştirilmesi amaçlanmıştır. 6. dönemde öne çıkan 20 hatla 3 adet tester melezlenmiştir. 7.
dönemde yapılan bu melezlerde melez performanslarına bakılmıştır Ayrıca bu dönemde
GAPEYAM arazisine dikilen 90 genotip de 15temmuz ile 15 ağustos arasında meyve tutma
yeteneklerine belirlenmiştir.
“Domateste Düşük Sıcaklığa Tolerant Hatların Belirlenmesi ve F1 Hibrit Çeşit

Geliştirilmesi” alt iş paketinde düşük sıcaklığa tolerant 5 nitelikli hat ve 1 çeşit geliştirilmesi
amaçlanmıştır. 6 dönemde 50 Adet istasyonumuz genotipleri düşük sıcaklık koşullarında
serlarsa meyve tutumları belirlemek için fide yetiştiriciliği yapılmış olup Aralık ayının son 3.
haftasında seraya dikilmiştir. Ayrıca İstasyonumuzun üstün nitelikli hatlarına çok hastalık ve
zararlı dayanımı için yapılan yalancı melezlerin Moleküler belirteç yardımıyla seleksiyonu
yapılmış olup kendileme ve hastalık ve zararlı dayanımları yönünden saflaştırılmasına devam
edilecektir. 7. dönemde öne çıkan hatlar arsında özel kombinasyon yeteneği belirleme amaçlı
melezlemeler yapılmıştır.
ccxiv
“Domateste Moleküler İşaretleyiciler Kullanarak Nematoda Dayanıklı Nitelikli Hatların
Belirlenmesi ve F1 Çeşitlerin Geliştrilmesi” alt iş paketinde 20 adet nitelikli hat ve 1 adet
nematoda dayanıklı çeşit geliştirilmesi hedeflenmektedir. Domates gen havuzunda nematoda
dayanıklı genotipler için molekuler belirteç yardımı ile seleksiyon yapılmış olup, 250 hattan 40
hattın dayanıklı olduğu tespit edilmiştir. Nematoda dayanıklı olarak belirlenen 40 domates
hatları daha önce heterosis gücü yüksek ve verim ve kalite yönünden ön plana çıkan 3 saf
domates hatları ile melezlenmiştir. Üçünçü rapor döneminde ise 40 adet dayanıklı olarak tespit
edilen genotiple 10 adet hassas olarak tespit edilen domates genotipi klasik yolla nematod
testlemesine tabi tutulmuş ve markır ile klasik testleme bir birini doğrulamıştır. Dayanıklı
olarak tespit edilen ve verim ve bazı kriterleri bakımından üstün olarak belirlenen 5 adet
dayanıklı hat hibrit performansını belirleyebilmek için melezleme yapılmış ve tohumlar elde
edilmiştir. Elde edilen hibritler seraya dikilmiş ve verime bağlı ölçüm ve gözlemler yapılmıştır.
Hatların genel kombinasyon yetenekleri belirlenmiş olup özel kombinasyon yeteneklerine
belirlemek amacıyla 60 adet melez kombinasyonuna melezlemeler yapılmıştır. 6. dönemde bu
melezlerin performansları belirlenecektir. 7. dönemde öne çıkan melez kombinasyonların
tohumları çoğaltılmıştır.
“Biberde Kuraklığa Tolerant Nitelikli Hatların Belirlenmesi” alt iş paketinde amaç

kuraklığa tolerant 5 adet nitelikli hat geliştirilmesidir. Dördüncü dönemde 96 adet biber
genotipinin seçildiği popülasyonu oluşturan 150 adet biber genotipi kısıtlı su uygulamasına tabi
tutulacak ve 2. ve 3. dönemde elde edilen bilgiler ışığında melezlemeler yapılacaktır. Beşinci
dönemde hakem önerisi doğrultusunda genotip sayısı 68 adetten 30 adete düşürülerek sera
koşullarında tekrar testlenmiş ve aynı zamanda GAPEYAM’de 2012 yaz döneminde arazi
performanslarına bakmak üzere fide yetiştirilmiş ve arazi testlemeleri tamamlanmıştır. Her iki
lokasyon dikkate alınarak seçilen 11 adet biber hattı ile melezleme proğramı oluşturulmuş ve ilk
melezlemeler yapılmış 6. Dönemde melezlemelere devam edilmiş ve 5. Dönemde elde edilen
melezlerin performansları belirlenmektedir. Ayrıca yeni melez kombinasyonları oluşturulmuş
ve melezlemelere devam edilmektedir. 7. Dönemde 6. Dönemde yapılan melezlemelerden elde
edilen melezler ile Alata koşullarında tekrar kuraklık denemesi kurulacak. Aynı zamanda elde
edilen melezlerin performansları belirlenecektir. 7. Dönemde Alata koşullarında tekrar kuraklık
denemesi kurulmuş ve melez bireyler testlenmiştir. Çiçeklenme başlangıcında her genotipi aynı
zamanda testlenmeye tabi tutabilmek için ilk çiçekler ve meyveler koparılmıştır. Ardından
dikimden 1 ay sonra kısıtlı su uygulamasına başlanmıştır. 4 hafta süre ile uygulanan kısıtlı su
uygulamasından sonra yeşil olum dönemine gelen meyveler hasat edilmiştir. Hasat 3 defa
tekrarlanıştır. Uygulama ve kontrole göre % azalış değerleri hesaplanmıştır.
“Biberde Yüksek Sıcaklığa Tolerant Nitelikli Hatların Belirlenmesi ve F1 Hibrit Çeşit
Geliştirilmesi” alt iş paketi kapsamında; Enstitü gen havuzunda bulunan saf hatların yüksek
sıcaklıklara tolerantlık durumlarının belirlenmesi ve bu hatlardan yararlanarak 1 çeşit ve 20 adet
nitelikli hat geliştirilmesi amaçlanmıştır. Beşinci dönemde GAPEYAM’de testlemeler yapmak
üzere fideler yetiştirilmiş ve testlemeler tamamlanmıştır. Daha önceki dönemdeki bulgular
ışığında 10 adet genotip belirlenmiş ve melezlemeler yapılmıştır. İlk melezlemeler yapılmış 6.
dönemde melezlemelere devam edilecektir. Ayrıca 5. dönemde elde edilen melezlerin
performansları belirlenmektedir. Ayrıca yeni melez kombinasyonları oluşturulmuş ve
melezlemelere tamamlanmıştır. 7. Dönemde Şanlıurfa koşullarında fideler araziye 1 Haziran
2013 tarihinde ekilmiş ve testleme 15 Temmuz-15 Ağustos tarihleri arasında yapılmıştır.
Testlemeden sonra 15 Eylül 2015 tarihinde ise bir defaya mahsus hasat yapılmış ve meyve
sayısı ile ağırlığı belirlenmiştir. Alata koşullarında ise yetiştirilen fideler 25 Ağustos 2013
tarihinde seraya aktarılmış ve hasat zamanları geldiği zaman hasat edilmeye başlanmıştır. Şu
ana kadar toplam 3 hasat gerçekleştirilmiştir.
ccxv
“Biberde Nematoda Tolerant Nitelikli Hatların Geliştirilmesi” alt iş paketinde amaç; biber
gen havuzunda bulunan saf hatlar içinden nematoda tolerant/dayanıklı saf hatlar belirlenmesi ve
ticari F1 hibritler için gerekli ebeveynlerin oluşturulmasıdır. Altıncı dönemde testlemelerden
elde edilen sonuçlar ışığında bir taraftan yeni melezlemeler yapılmış, aynı zamanda daha önce
yapılan melezlemelerden elde edilen bireylerin performansları belirlenmiştir. 7. dönemde;
yapılan melezlemelerden elde edilen F1 tohumları önce M. incognita’ya karşı dayanıklılık
durumları incelenip melez performansları belirlenmiştir.
“Karpuzda Fusarium oxysporum f. sp. niveum’a Tolerant Nitelikli Hatların Geliştirilmesi”

alt iş paketinde; Fusarium’a dayanıklı hat ve F1 Hibrit çeşitlerin geliştirilmesi amaçlanmıştır.
Altıncı dönemde; Ana ebeveyne benzeyen GM2F2’lerin FON 1 ve FON 3’e karşı klasik
testlemeleri yapılmıştır. Bunlardan dayanıklı-tolerant olanlar seçilmiştir. Bunların GM3F1 ’leri
ekilmiştir. Fidelikten alınan örneklerde CTAB metoduna göre DNA izalosyonu yapılmıştır. Fon
1 için geliştirilen P-700 SCAR moleküler belirtecine (marker) ait primer çiftiyle taranmış ve 53
fideden, bant veren 27 adedi seraya dikilmiştir. Seraya dikilen GM3F1’ler kendilenmiş ve ayrıca
hassas olan ebeveyn ile melezlenerek GM4F1’ler elde edilmiştir. Yedinci dönemde; Ana
ebeveyne benzeyen GM3F2’lerin FON 1 ve FON 2’e karşı klasik testlemeleri yapılmıştır.
Bunlardan dayanıklı-tolerant olanlar seçilmiştir. Bunların GM4F1 ’leri ekilmiştir. Fidelikten
alınan örneklerde CTAB metoduna göre DNA izalosyonu yapılmıştır. Fon 1 için geliştirilen P-
700 SCAR moleküler belirtecine (marker) ait primer çiftiyle taranmış ve bant verenler seraya
dikilmiştir. Seraya dikilen GM4F1’ler kendilenmiş ve ayrıca hassas olan ebeveyn ile
melezlenerek GM5F1’ler elde edilmiştir. Gelecek dönem kendilenmiş GM4F1’ler Fon 1 ve Fon
2’e karşı klasik testlenecek dayanıklı-tolerant olanların GM5F1’leri alınacaktır. Bunlar P01-700
SCAR markörü ile testlenecek ve bir önceki dönem yapılan işlemler tekrarlanacaktır.
“Karpuzda Pazar İsteklerine Uygun Nitelikli Hat ve F1 Hibrit Çeşitlerin Geliştirilmesi” alt
iş paketinde pazar isteklerine cevap veren; pijamaları düzgün olan, SÇKM si yüksek, ortalama
meyve ağırlığına sahip, yuvarlak ve oval meyve yapısında, kırmızı renkte meyve eti olan, siyah
tohum rengine sahip, meyve eti sıkı karpuz hatları ve hibrit çeşitlerinin geliştirilmesi
amaçlanmaktadır. Altıncı dönemde; Bir önceki dönemde elde edilen GM1F2’ler ve GM1F3’ler
ekilmiş ve kendilenmiştir. Yedinci dönemde; Bir önceki dönemde elde edilen GM1F3’ler ve
GM1F4’ler ekilmiş ve kendilenmiştir. Gelecek dönem GM1F4’ler ve GM1F5’ler kendilenecektir.
“Yazlık Kabaklarda Kabak Sarı Mozayik Virüsü (ZYMV)’ne Tolerant Nitelikli Hatların
Geliştirilmesi” alt iş paketinde, Türkiye’de kabak yetiştiriciliğini sınırlandıran en önemli
faktörlerden biri olan ZYMV’ye dayanıklı, çeşit ebeveyni olabilecek nitelikte hatların
geliştirilmesi amaçlanmıştır. Projenin altıncı döneminde elde edilen kendilenmiş ZYMV’ye
tolerant hatların ZYMV’ye karşı testlemeleri yapılmış, tolerant hatlar araziye aktarılmış ve
BC3S3 kademesindeki bitkilerin kendilemeleri yapılmıştır. Yedinci dönemde BC3S4
kademesindeki tohumların kendilemeleri yapılmıştır. Şubat ayı içerisinde BC3S4 kademesindeki
tohumlar alınacaktır. Sekizinci dönemde, yedinci dönemde elde edilen GM3S4 bitkilerinin
tohumları saksılara ekilecek ve testlenecektir. Tolerant olan kendilenmiş hatlar örtüaltındaki
yerlerine dikimleri yapılacak GM3S5 kendilenmiş hatlar elde edilecektir.
“Kabaklarda Pazar İsteklerine Uygun Nitelikli Hat ve F1 Hibrit Çeşitlerin Geliştirilmesi”

alt iş paketinde, farklı tip ve renklerde yüksek verimli, erkenci, kaliteli ve pazar isteklerine
cevap veren hatlar ve çeşitler elde etmek amaçlanmaktır. Altıncı dönemde Özel Kombinasyon
Testlemeri sonucu öne çıkan ve hibrid adayı olabilecek 21 hibrid adayının (108*203, 108*212-
A, 108*226, 108*260, 108*73, 136*207, 136*280-A, 167-A*260, 184*451, 203*6, 203*73,
ccxvi
207*73, 212-A*203, 221*112, 302*112, 302*113, 322*118, 322*73, 341*73, 365*203,
73*63,) erkenci verim, toplam verim, bitki başına meyve sayısı, bitki başına verim, erkenci
meyve sayısı, toplam meyve sayısı özelliklerine bakılmıştır. Yedinci dönemde;9 hibrid adayı
öne çıkmış olup (203*73. 203*6, 108*203,212-A*203, 322*73, 167-A*260, 136*207,
136*280-A ve 203*260) yedinci dönemde öne çıkan hibrid adaylarının melezlemeleri
yapılmıştır. Sekizinci dönemde, özel Kombinasyon Yeteneklerine bakılan ve öne çıkan 9 adet
melezin içerisinden verim ve kalite yönünden öne çıkan melezler seçilecek çeşit olabilecek
adaylar belirlenecektir.
Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü

“Biberde Açıkta Yetiştiriciliğe Uygun Nitelikli Hat ve F1 Hibrit Çeşitlerin Geliştirilmesi”
alt iş paketinin amacı; ülkemizin genetik kaynaklarını değerlendirerek tamamen yerli, açık tarla
biber yetiştiriciliğine uygun 2 nitelikli hat ve 1 çeşit geliştirilmesidir. Altıncı dönem altı aylık
dönem çalışmaları; tohum ekimi, fide yetiştirilmesi, toprak hazırlığı ve denemelerin kurulması
şeklinde yürütülmüştür. 16 Ağustos 2013 tarihinde enstitümüzde geniş bir katılımlı Biber Tarla
günü düzenlenmiştir. Yedinci dönem çalışmaları; seleksiyon, kendileme, melezleme, morfolojik
tanımlama, genel ve özel uyum yeteneği testi denemeleri, verim denemeleri, bölge verim
denemeleri şeklinde yürütülmüştür.
Çukurova Ün. Ziraat Fak. Bahçe Bitkileri Bölümü

“Kavunda Kuraklığa Tolerant Nitelikli Hat Geliştirilmesi” alt iş paketinde; Çukurova
Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü, genetik koleksiyonundan seçilen kavun
genotiplerinin, kuraklık stresine karşı gösterdiği tepkilerin belirlenmesi ve nihai hedef olan
kuraklığa tolerant 2 adet nitelikli hattın geliştirilmesi amaçlanmıştır. Projenin 6. döneminde;
elde edilen melez bitkiler serada %30 su stresi ve kontrol koşullarında yetiştirilmiştir. Yedinci
dönem; 70 adet hibrit ve 5 adet kontrol çeşit ile güzlük performasları belirlemek üzere deneme
kurulmuştur. Çalışmamız sonucunda 20 adet hibrit kombinasyonunun verim ve verim bileşeni
yönünden öne çıktı belirlenmiştir.
ccxvii
SÜS BİTKİLERİ
ccxviii
SONUÇLANAN
PROJELER
(Sonuç Raporu)
ccxix
AFA ADI : Sebzeler ve Süs Bitkileri
PROGRAM ADI : Kesme Çiçekler, İç ve Dış Mekân Süs Bitkileri
SONUÇLANAN PROJELER (SONUÇ RAPORU)
Proje No BBSS-10-04
Proje Başlığı Proje: Kesme Çiçeklerde Ürün Çeşitlendirme ve Yetiştirme
Teknikleri
Alt Proje: Doğal ve Kültür Zambak (Lilium) Çeşitlerinin Kesme Çiçek
Performansı Üzerine Farklı Yetiştirme Ortamlarının Etkileri
Projenin İngilizce Effects of Different Growing Media on Cut Flower Performances of
Başlığı Cultivated and Natural Lilium Varieties (Lilium sp.)
Projeyi Yürüten Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, ANTALYA
Kuruluş
Kuruluş/lar
Proje Yürütücüsü Dr. Özgül KARAGÜZEL
Yardımcı Dr. Köksal AYDİNŞAKİR, Ayşe Serpil KAYA, Doç.Dr.Soner
Araştırmacılar KAZAZ, Tek. Bayram KOLAK
Danışman: Prof. Dr. İbrahim BAKTIR
Başlama- Bitiş 2011-2014
Tarihleri
Projenin Toplam 2011: 20.000 TL 2012: 15.000.TL 2013:3.000.TL
Bütçesi Toplam: 38.000TL
Proje Özeti
Ülkemizde zambak kesme çiçek olarak dördüncü sırada, soğanlı kesme çiçekler içerisinde ise ilk
sırada yer almakta olup Antalya ve İzmir’de örtü altında, Yalova, Kocaeli, İstanbul ve
Kastamonu’da ise açıkta, toplam 431.94 da’lık bir alanda yetiştirilmektedir. Ancak üreticilerin
zambak yetiştirme tekniği hakkında yeterli bilgiye sahip olmaması, modern yetiştirme yapıları ve
sistemlerinin uygulanmaması ve toprak kökenli hastalıklar nedeniyle topraksız kültür bu sorunları
gidermede en etkin yöntemlerden biri olarak görülmektedir. Topraksız kültür yetiştiricilikte ise
uygun yetiştirme ortamlarının belirlenmesi oldukça önemlidir. Araştırmada 2 adet kültür zambak
çeşidi (Vespuci ve Siberia), 1 adet doğal çeşit (L.candidum) ve 6 farklı yetiştirme ortamı
(torf+pomza: 1:1, v/v; torf +perlit:1:1, v/v; pirinç kavuzu+pomza: 1:2, v/v; iri dişli kum+torf:
2:1, v/v; toprak ve kokopit) kullanılmıştır. Çalışmada çeşitlerin çiçeklenme süresi, çiçek sapı
uzunluğu, kandil sayısı, çiçek sapı kalınlığı, dal ağırlığı, yaprak sayısı ve vazo ömrü
incelenmiştir. Yetiştirme ortamları arasında her üç çeşitte de en erken çiçeklenme süresi torf-
pomza ortamında belirlenirken en uzun bitki boyu kültür çeşitlerinde torf-pomza, doğal çeşitte ise
torf-perlit ortamından elde edilmiştir. En fazla kandil sayısı kültür çeşitlerinde kokopit ve torf-
pomza ortamlarında, doğal çeşitte ise torf-pomza ve torf-perlit ortamlarında görülmüştür. En
fazla dal ağırlığı kültür çeşitlerinde kokopit ortamında, doğal çeşitte ise torf-perlit ortamında
yetişen bitkilerde gözlenmiştir. Toprakta yetiştirilen bitkiler vazo ömrü hariç diğer parametreler
bakımından diğer yetiştirme ortamlarına göre daha düşük değerler vermiştir. Sonuç olarak en
fazla torf-pomza, daha sonra da torf-perlit ve kokopit ortamlarındaki bitkilerin en iyi performansı
gösterdiği belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Zambak, Vespuci, Siberia, Lilium candidum, Yetiştirme ortamı, Kesme çiçek
ccxx
ccxxi
PROGRAM ADI : Doğal Süs Bitkileri
YENİ PROJE TEKLİFİ

Proje No:
Proje Başlığı: Polianthes tuberosa L. ‘Sümbülteber’ BİTKİSİNİN
BİYOTEKNOLOJİK YÖNTEMLER ile ÇOĞALTILMASI
ve EKONOMİYE KAZANDIRILMASI
Projeyi Yürüten Kuruluş: EGE TARIMSAL ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜ
Projeyi
TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR
Destekleyen
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Kuruluş:
Proje Yürütücüsü: Uzm. Selay DOĞAN
Yardımcı
Prof. Dr. Adalet MISIRLI, Prof. Dr. Hatice ÖZAKTAN
Araştırıcılar:
Başlama-Bitiş Tarihleri: 01/01/2015-31/12/2016
Projenin Toplam 55.500 TL
Bütçesi:
Proje Özeti:
Bulunduğuz konum itibariyle zengin bir bitki biyoçeşitliliğine sahip olan Türkiye, içinde
bulunduğumuz yıllarda bu bitki varlığının daha da farkına varmış ve bitkisel kaynaklarımızı
sektörel gelişimimiz doğrultusunda kullanmak amacıyla teknolojinin bizlere sunduğu
avantajlardan yararlanmaya başlamıştır.
Bitkisel üretimin süs bitkileri alt biriminde gelişmekte olan Ülkemiz, günümüzde hala dış
ülkelere bağımlı olmaktan kurtulamamıştır. Sektöre kazandırılacak her bitki, Avrupa ülkelerinin
bizden talep ettiği ürün sayısını arttırmakla beraber bizim ithalat ürün miktarımızı azaltacak ve
bu da çoğu batı ülkelerinin Türkiye’ye negatif yönde olan bakış açısına farklı bir boyut
kazandırmaya yardımcı olacaktır.
Çalışmamızda, İzmir bölgesinde doğal yayılış alanına sahip, mis kokulu geofit bir süs bitkisi
türü olan Polianthes tuberosa L.’ bitkisinin biyoteknolojik yöntemler kullanılarak in vitro
şartlarda, hızlı çoğaltım olanaklarının araştırılması, çalışmalar sonucunda elde edilen bitkilerin
süs bitkileri sektörüne kazandırılması sağlanacaktır.
ccxxii
DEVAM EDEN
PROJELER
(Gelişme Raporu)
ccxxiii
PROGRAM ADI : Kesme Çiçekler, İç ve Dış Mekan Süs Bitkileri

Proje No:
Proje Başlığı Süs Bitkisi Olarak Kullanılan Kamkat’ın (Fortunella margarita)
Mutasyon Islahı Yoluyla Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü
Kuruluş
Projeyi Destekleyen Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü
Kuruluş
Proje Yürütücüsü M. Murat HOCAGİL
Yardımcı Güçer KAFA, Dr. Ayşen ULUN, Prof. Dr. Zerrin SÖĞÜT
Araştırmacılar
Başlama- Bitiş 2010-2014 4 yıl
Tarihleri
Projenin Toplam 2009:8500 TL 2010:10 000 TL 2011:7 000 TL
Bütçesi: 2012:9 000 TL Toplam: 34.500 YTL
Proje Özeti Son yıllarda Ülkemizde Kamkat’ın süs bitkisi olarak kullanımında bir gelişme ve
yaygınlık görülmektedir. Hali hazırda bu amaçla üretilen Kamkatlarda bir takım sorunlarla
karşılaşılmaktadır. Bu sorunların giderilebilmesi, süs bitkisi olarak değerlendirilen Kamkat
çeşidinin geliştirilmesi ile mümkün olacaktır. Proje sonucunda, vegetatif olarak zayıf gelişen,
daha kompakt taç yapan, daha iri ve daha koyu renkli meyveli saksı performansı yüksek bir çeşit
eldesi hedeflenmektedir. Anılan hedeflere ulaşılması durumunda Kamkat’ın süs bitkisi olarak
değerlendirilmesi ve pazarlanması hususunda yeni açılım ve kazanımlar elde edilecektir.
Projede materyal olarak Fortunella margarita (Kamkat) türüne ait aşı gözleri kullanılmıştır.
Bu gözlere 50 ve 70 gray dozlarında akut Gamma ışını uygulaması yapılmıştır. Işın uygulanan
gözler Carrizo sitranjı üzerine aşılanarak M1V1, M1V2, M1V3 bitkileri elde edilmiştir. Elde edilen
bitkiler araziye dikilerek:
Meyve sayısı: Her bitkide tutan meyveler sayılarak tesbit edilmiştir.
Meyve Kabuk Rengi: Sübjektif olarak belirlenecektir. Değerlendirmede meyve kabuk rengi 1-
5 skalasına göre sınıflandırılmıştır.
Meyve Büyüklüğü: Her bitkiden 10 meyvede, meyve eni, meyve boyu ve index değerleri
belirlenmiştir.
Tohum Sayısı: Her bitkiden tesadüfi örnekleme ile alınacak 10 meyvede Tohum sayısı
belirlenmiştir.
Büyüme Kuvveti: Büyüme kuvveti bakımından yapılacak değerlendirmede 1-4 skalasına göre
sınıflandırılmıştır.
Her bitki için öllçümler alınmıştır. Şubat 2013 tekrar gözlemler alınacaktır. 2014 yılında
sonuç raporu getirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Süs Portakalı, Mutasyon Islahı
ccxxiv

Proje Başlığı Gypsophila (Gypsophyla sp.) ’da Çeşit Geliştirme Seleksiyon
Yoluyla Yeni Gypsophila (Gypsophyla sp.) Çeşitlerinin Elde
Edilmesi
Projeyi Yürüten Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, ANTALYA
Kuruluş
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Ayşe Serpil KAYA
Yardımcı Özgül KARAGÜZEL,Köksal AYDINŞAKİR, Soner KAZAZ,
Araştırmacılar Ramazan ÖZALP, Şekip ERDAL
Projenin Toplam 2013:…22750..…..…..TL 2014……16750….…..TL
Bütçesi: 2015:…6150..…..…..TL 2016:……….…..TL
Proje Özeti
Proje rapor döneminde planlanan faaliyetler başarı ile gerçekleştirilmiştir. Ekim ayında açık alan ve
seraya dikimler yapılmıştır. Bitkilerin gelişme dönemlerinde hastalık ve zararlılara karşı ilaçlama,
gübreleme, yabancı ot alımı gibi kültürel işlemler yürütülmüştür. Yetişme periyodu boyunca, ıslah
amaçlarına yönelik gözlemler ve ölçümler yapılarak elemelere devam edilmiştir. Bitkilerin gelişme
dönemlerinde resimleri çekilerek kayıt altına alınmıştır.
ccxxv

Proje No:
Proje Başlığı Türkiye Florasında Mevcut Şakayık (Paeonia spp.) Türlerinin Tespiti
Islahı ve Yetiştirme Tekniklerinin Belirlenmesi (III)
Projeyi Yürüten Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü - Yalova
Kuruluş
Kuruluş Saksılı Süs Bitkileri Derneği - YALOVA
Doğa Çiçekçilik -YALOVA
Proje Yürütücüsü Uz. Erdal KAYA
Yardımcı Prof. Dr. Neriman ÖZHATAY
Araştırmacılar Prof. Dr. Bilge ŞENER
Doç. Dr. Ahu A. UNCUOĞLU
Başlama- Bitiş 01.01.2011-31.12.2015
Tarihleri
Projenin Toplam 2011:20.000 TL 2012:15.000 TL 2013:15.000 TL
Bütçesi: 2014: 15.000 TL 2015: 15.000 TL
Proje Özeti
Yurdumuzda sadece otsu formu olan şakayık; yumru köklere sahip, farklı renklerde
çiçek açan ve 1m'ye kadar boylanabilen, çok yıllık bir bitkidir. Otsu şakayıkların ana gen
merkezi olarak kabul edilen Türkiye Florasında mevcut 11 taksonu kapsayan 54 populasyon
önceki dilimlerde tespit edilmiş, ön seleksiyon yapılarak ümitvar bireyler kültür ortamına
taşınmıştır. Etkin değerlendirmek amacıyla; adaptasyon kabiliyetleri ve kritik yetiştirme
teknikleri belirlenmiştir. Projenin III. diliminde ıslah çalışmalarına ağırlık verilmiş,
melezleme ıslahı ile 6200 adet yeni birey elde edilmiştir. Elde edilen bireylerden 396 adet
çeşit adayı ön seleksiyonla seçilmiştir. Teknik özellikleri ve tüketici tercihleri doğrultusunda
42 çeşit adayı seçilmiştir. Ayrıca önceki dilimde 4 adet çeşit geliştirilmiş; “Türkiye’de
geliştirilen doğal kaynaklı ilk 4 süs bitkisi çeşidinin Islahçı Hakkı - Tescil Belgeleri
alınmış”; 3 çeşidin üretim hakkı 10 yıllığına özel sektöre devredilmiştir. Islah çalışmaları
devam etmekte olup elde edilen yeni çeşit aday adayları üzerine kullanım amacına göre
seleksiyon çalışmaları yapılmaktadır.
Diğer yandan Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi işbirliği içerisinde, Türkiye şakayık
türlerinin; II. diliminde belirlenen kök fitokimyasal içerikleri ve biyolojik aktivitelerine ek
olarak bu dilimde tohum fitokimyasal özellikleri üzerine çalışmalara devam edilmiş,
unutkanlığa karşı geleneksel tıpta kullanımını destekleyici bulgular elde edilmiştir.
Bu proje ile; şakayık gen kaynaklarının ex-sitü muhafazası sağlanmış olup, elde edilen
genetik materyal kullanılarak, estetik görünümü ve zengin fitokimyasal içeriği ile ilgili
sektörlere yeni tür ve çeşitler kazandırılmaya çalışılmaktadır.
ccxxvi

Proje Başlığı Yeni Gül Çeşitlerinin Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü
Kuruluş
Projeyi Destekleyen Türkiye Atom Enerjisi Kurumu
Kuruluş Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi
İstanbul Ağaç ve Peyzaj AŞ
Proje Yürütücüsü Fatih GÜLBAĞ
Yardımcı Serdar ERKEN Dr. Kamil ERKEN Dr. Suna BAŞER
Araştırmacılar Dr. Burak KUNTER
Doç. Dr. Soner KAZAZ
Prof. Dr. M. Ercan ÖZZAMBAK
Başlama- Bitiş 01.01.2014 - 31.12.2018
Tarihleri
Projenin Toplam 2014: 37.550,00 TL 2015: 29.550,00 TL 2016: 28.250,00 TL
Bütçesi: 2017: 27.500,00 TL 2018: 26.350,00 TL
Ülkemiz süs bitkileri sektörünün genel bir sorunu olan, üretim materyali kullanımı
bakımından sektörün dışa bağımlı olması gül için de fazlasıyla geçerli bir problemdir. Sektörde
dışa bağımlılık, ülkemize ait yeni çeşitlerin geliştirilmemiş olması ve bu yönde yapılan
çalışmaların sayıca yetersiz olmasından kaynaklanmaktadır. Bu bağımlılığın aşılması için
ülkemiz patentli, dış mekân yeni gül çeşitlerin elde edilmesine yönelik bu entegre proje
kapsamında üç proje yürütülmektedir.
4- Melezleme Yoluyla Dış Mekân Yeni Gül Çeşitlerinin Geliştirilmesi
5- Melezleme Yoluyla Yeni Kesme Gül Çeşitlerinin Geliştirilmesi
6- Mutasyon Islahı İle Gülde Çeşit Geliştirme
2013 yılı içerisinde kullanılacak bitkisel materyallerin temin ve çoğaltma çalışmaları
yapılmıştır. “Melezleme Yoluyla Dış Mekan Yeni Gül Çeşitlerinin Geliştirilmesi” isimli proje
kapsamında ıslah amacına uygun; piyasadan temin edilen ticari gül çeşitlerinden ve enstitümüz
gül koleksiyonundan, 30 farklı genotipte toplam 1750 adet bitki çoğaltılmıştır. Yine enstitümüz
gül koleksiyonunu yenileme ve çeşitliliğini artırmak amacıyla 93 genotipte 2.760 adet bitki
çoğaltılmıştır. “Melezleme Yoluyla Yeni Kesme Gül Çeşitlerinin Geliştirilmesi” isimli proje
kapsamında ıslah amacına uygun 31 farklı çeşit ve tipten toplam 1350 adet bitki çoğaltılmıştır.
“Mutasyon Islahı İle Gülde Çeşit Geliştirme” isimli proje kapsamında ise bitkisel materyal
olarak kullanılacak Magnum, Akito, Papameilland çeşitlerinin ve eski bahçe güllerinden okka
gülü (Rosa centifolia)’ nün çoğaltım çalışmaları yapılmıştır.
ccxxvii

Proje No TAGEM/BBAB/13/A09/P09/01
Proje Başlığı Allı Gelin (Tchihatchewia isatidea Boıss.) Bitkisinin Çeşit Islahı ve
Süs Bitkileri Sektörüne Kazandırılması
Projeyi Yürüten Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-ERZİNCAN
Kuruluş
Projeyi Destekleyen
TAGEM
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Nihal ERTÜRK
Yardımcı Araştırıcılar Meral ASLAY, Serdar TUNCER, Erdal KAYA
Projenin Toplam 2014: 6140TL 2015: 6690TL 2016: 6840TL 2017: 7090TL
Bütçesi
Proje Özeti
Allı Gelin (Tchihatchewia isatidea) bitkisi doğal bir türümüz olup hoş kokulu ve gösterişli çiçek
durumu, çiçek rengi ve karakteristik tüy örtüsünden dolayı farklı görünüme ve süs bitkisi
potansiyeline sahip cins bazında nadir endemiklerimiz arasında yer almaktadır. Bu doğal
türümüzün kültüre alma çalışmaları daha önceden kurumumuz tarafından yürütülen 106G022
nolu TÜBİTAK projesi (Doğu Anadolu Bölgesindeki Bazı Çok Yıllık Bitki Türlerinin
(Tchihatchewia isatidea Boiss.) Kültüre Alınması) kapsamında sonuçlandırılmıştır.
Projenin ikinci aşamasını oluşturan bu çalışma ile Allı Gelin bitkisinde, seleksiyon ve mutasyon
ıslahı yöntemleri ile çeşit geliştirilerek, ortaya çıkan çeşit adaylarının süs bitkileri sektörüne
kazandırılması amaçlanmıştır. Proje çalışmalarına 2013 yılında başlanılmıştır. Çalışma yılı
içerisinde tohum ekimi, fide eldesi ve arazi hazırlıkları yapılmış olup elde edilen fidelerin
dikimi gerçekleştirilmiştir.
ccxxviii

Proje No:
Proje Başlığı KKTC Florasında Bulunan Potansiyel Süs Bitkilerinin Saptanması,
Tanımlanması, Muhafaza Edilmesi, Kültüre Alınması Ve Etkin
Değerlendirilmesi
Projeyi Yürüten KKTC Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı

Kuruluş Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Peyzaj Mimarı Tuba AKERZURUMLU
Proje sunumunu yapacak kişi: Konce BAYDAR
Yardımcı
Araştırmacılar
Başlama- Bitiş 2013-
Tarihleri
Projenin Toplam
Bütçesi:
Proje Özeti
ccxxix
TÜBİTAK KAMAG 1007 PROJESİ
Proje Başlığı Türkiye Geofitlerinin Kültüre Alınması Yeni Tür Ve
Çeşitlerin İlgili Sektörlere Kazandırılması
Proje Lideri
Uz. Erdal KAYA
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü - Yalova
Projeyi Yürüten
Gazi Üniversitesi Eczacılık Fakültesi - Ankara
Kuruluş
TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi- Gebze/Kocaeli
Uz. Erdal KAYA
Prof. Dr. Bilge ŞENER
Doç. Dr. Tijen OĞRAŞ
Başlama-Bitiş Tarihleri
15.10.2010 – 15.10.2014
3.211.491,90 TL
Proje Özeti
Türkiye; coğrafik konumu, jeomorfolojik yapısı ve çok farklı ekolojik yapısı ile
biyoçeşitlilik ve endemizm yönünden dünyanın en önemli gen merkezlerinden biridir.
Böylesine yoğun gen kaynağına sahip bir ülke olmamıza rağmen, doğal bitkilerimizden ıslah
edilmiş ticari süs bitkisi çeşidi yok denecek kadar azdır.
Diğer yandan küresel ısınma, hızlı nüfus artışının getirdiği altyapı-ulaşım-enerji
ihtiyaçları doğrultusunda, devamlı artan yapılaşma, özellikle son yıllarda Ülkemizde
gerçekleştirilen enerji ve yol atılımları sonucu, barajların yapılması, enerji koridoru olunması
ve bölünmüş yol projeleri sonucu; biyolojik çeşitliliğimizin florada in-situ korunması her
geçen gün zorlaşmış ve ex-situ koruma zorunlu hale gelmiştir.
Bütün bu gerekçeler doğrultusunda; Türkiye Florasının en önemli unsuru olan geofitlerin
tamamını kapsayan bu proje ile doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı ve ekonomiye
kazandırılması prensipleri doğrultusunda, oluşturulan gen havuzları kullanılarak; Colchicum,
Fritillaria, Hyacinthus, Iris, Lilium, Nectaroscordum, Pancratium, Polygonatum, Tulipa
cinslerinde yeni çeşitler geliştirilmektedir.
Elde edilen çeşit adayları moleküler düzeyde tanımlanmakta ve elde edilen veriler
biyoinformatik araçlar kullanılarak analiz edilmektedir.
Bu cinslere ait tüm türlerin fitokimyasal özellikleri ve bazı biyolojik aktiviteleri tespit
edilmekte olup tıpta kullanılabilirliği belirlenmektedir.
Diğer taraftan 105G068 nolu projede toplanmayan türlerin tamamının (yaklaşık 1027
takson) envanteri çıkarılarak, toplanmaktadır.
Sonuç olarak bu proje; Türkiye geofitlerinin ex-sitü muhafaza altına alınması, yerel
kaynaklarımızla ilk defa çeşit geliştirilmesi, geliştirilen çeşitlerin moleküler düzeyde
tanımlanması ve pek çoğu tıbbi bitki olan geofitlerin biyolojik aktivitelerinin belirlenmesi
yönünde temel, çok disiplinli, örnek bir çalışma olacaktır.
Ayrıca aktif dönemdeki türler “Türkiye Geofit Bahçesinde” sergilenecek, uygulamalı
eğitimin gerçekleştirilmesine, doğa bilincinin artırılmasına imkan sağlanacak ve eko turizm
geliri elde edilecektir.
Anahtar Kelimeler: Tarım, Genetik Kaynaklar, Süs Bitkileri, Farmakognozi, Bitki
Biyoteknolojisi
ccxxx
2014 TURUNÇGİLLER, ZEYTİN, İNCİR VE DİĞER SUBTROPİK MEYVELER
PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI KATILIMCI LİSTESİ
SIRA
ADI SOYAD KURUM
NO
115. Dr.Nejdet KAPLAN Tarımsal Araş. ve Politikalar Gen. Müd. ANKARA
116. Doğan DOĞAN Tarımsal Araş. ve Politikalar Gen. Müd. ANKARA
117. Gülten BULUT Tarımsal Araş. ve Politikalar Gen. Müd. ANKARA
118. Prof. Dr. Turgut YEŞİLOĞLU Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi, ADANA
119. Prof. Dr. Yıldız AKA KAÇAR Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi, ADANA
120. Prof. Dr. Serra HEPAKSOY Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, İZMİR.
121. Prof. Dr. Salih ÜLGER Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi, ANTALYA
122. Doç. Dr. T. Hakan DEMİRKESER Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fak, HATAY
123. Doç. Dr. Celil TOPLU Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fak, HATAY
124. Doç. Dr. Oğuzhan ÇALIŞKAN Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fak, HATAY
125. Doç. Dr. Mücahit T.ÖZKAYA Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, ANKARA
126. Doç. Dr. Aydın UZUN Erciyes Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, KAYSERİ
127. Doç. Dr. Engin ERTAN Adnan Menderes Üni. Ziraat Fakültesi, AYDIN
128. Mehmet BİLİR Eğitim,Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı
129. Temsilci Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü- ANKARA
130. Dr. Erol KÜÇÜK Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İZMİR
131. Fatih ÇAĞIR Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İZMİR
132. Dr. Mehmet TUTAR Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İZMİR
133. Deniz AKSOY Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İZMİR
134. Dr. Nesrin AKTEPE TANGU Atatürk Bahçe Kült. Merkez Araş Ens.YALOVA
135. Mehmet ÖZDEMİR Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Ens. ANTALYA
136. Dr. Dilek GÜVEN Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Ens. ANTALYA
137. Dr. Banu DAL Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Ens. ANTALYA
138. Dr. Işılay YILDIRIM Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Ens. ANTALYA
139. Mehmet ÖTEN Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Ens. ANTALYA
140. Görkem SÜLÜ Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Ens. ANTALYA
141. Alper ASLAN Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Ens. ANTALYA
142. Zeynep ERYILMAZ Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Ens. ANTALYA
143. Şenay KURT Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Ens. ANTALYA
144. Ertuğrul TURGUTOĞLU Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Ens. ANTALYA
145. Dr. Süleyman BAYRAM Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Ens. ANTALYA
146. Dr. Seyla TEPE Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Ens. ANTALYA
147. Gülay DEMİR Batı Akdeniz Tarımsal Araş. Ens. ANTALYA
Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araş. Ens.
148. Özkan ALTUN
KAHRAMANMARAŞ
149. Dr. Nilüfer Aksu USLU Karadeniz Tarımsal Araştırma Ens. Müd. SAMSUN
150. Hatice GÖZEL Antepfıstığı Araştırma İstasyonu, GAZİANTEP
151. Nergiz ÇOBAN Antepfıstığı Araştırma İstasyonu, GAZİANTEP
152. İsmail Menduh TURANOĞLU GAP Tarımsal Araştırma Ens. ŞANLIURFA
153. Gökhan AKKUŞ GAP Tarımsal Araştırma Ens. ŞANLIURFA
154. Haydar BÜKEL Zeytincilik Araştırma İst-HATAY
155. Hande Yılmaz DÜZYAMAN Zeytincilik Araştırma İst-HATAY
156. Dr. Ünal KAYA Zeytincilik Araştırma İst. İZMİR
157. Dr. Filiz SEFER Zeytincilik Araştırma İst. İZMİR
158. Dr. Öznur ÇETİN Zeytincilik Araştırma İst. İZMİR
ccxxxi
159. Dr. Melek GÜRBÜZ Zeytincilik Araştırma İst. İZMİR
160. Nurengin METE Zeytincilik Araştırma İst. İZMİR
161. Mustafa ŞAHİN Zeytincilik Araştırma İst. İZMİR
162. Mehmet ULAŞ Zeytincilik Araştırma İst. İZMİR
163. Hükümran GÜL Zeytincilik Araştırma İst. İZMİR
164. Dr. İhsan CANAN Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İst. MERSİN
165. Dr. Sefa POLATÖZ Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İst. MERSİN
166. Nesrin KARATAŞ Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İst. MERSİN
167. Übeyid SEDAY Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İst. MERSİN
168. Onur UYSAL Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İst. MERSİN
169. Cengiz TÜRKAY Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İst. MERSİN
170. Mustafa ÜNLÜ Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İst. MERSİN
171. Deniz SANAL Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İst. MERSİN
172. Zafer KARAŞAHİN Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İst. MERSİN
173. Filiz BAYSAL Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İst. MERSİN
174. Selim ARPACI Erbeyli İncir Araştırma.İst.AYDIN
175. Aytekin BELGE Erbeyli İncir Araştırma.İst.AYDIN
176. Mesut ÖZEN Erbeyli İncir Araştırma.İst.AYDIN
177. Mehmet GÜLCE Erbeyli İncir Araştırma.İst.AYDIN
178. Birgül ERTAN Erbeyli İncir Araştırma.İst.AYDIN
179. Pınar GÖRÜCÜOĞLU Erbeyli İncir Araştırma.İst.AYDIN
180. Hilmi KOCATAŞ Erbeyli İncir Araştırma.İst.AYDIN
181. Ayhan HAZNEDAR Atatürk Çay ve Bahçe Kültürleri Arş Ens.,RİZE
182. Hüseyin KARANFİLOĞLU Tarım Araştırma Enstitüsü, KKTC
183. Konce BAYDAR Tarım Araştırma Enstitüsü, KKTC
184. Berna KAMÇI ALTUN Tarım Araştırma Enstitüsü, KKTC
185. Nejat ÖZİLBEY Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi, İZMİR
186. Temsilci Akdeniz İhracatçı Birlikleri -MERSİN
187. Ömer Faruk ÇOBANOĞLU Finike Meyve Üreticileri Bir. Yönetim Kurulu Üyesi
188. Lokman DOĞAN Nobel Meyve Suyu Fabrikası Müdürü
189. Ali SEÇİM Süral Su Meyve Paketleme Tesisi Müdürü
ccxxxii
TURUNÇGİLLER, ZEYTİN, İNCİR VE DİĞER SUBTROPİK MEYVELER
PROJE SAYILARI
SONUÇ PROJELERİ 11
YENİ TEKLİF PROJELER 14
DEVAM EDEN PROJELR 49
BİLGİ AMAÇLI PROJELER 9
09:30-12:30 GENEL AÇILIŞ SEROMONİSİ
14:00-14:15 GRUP AÇILIŞI Koordinatör Sunusu

Proje Adı
OTURUM BAŞKANI: Doç. Dr. Hakan DEMİRKESER
İncir Yetiştiriciliğinde Verim ve Kalitenin Artırılmasına Yönelik
Çalışmalar
14:15-14:45 Aytekin BELGE
Alt Proje: Bazı İncir Çeşitlerinde Sık Dikim ve Terbiye Sisteminin Bitki
Gelişimi ile Meyve Verim ve Kalitesi Üzerine Etkileri
İncirde Çeşit Geliştirme Projesi
14:45-15:15 Hilmi KOCATAŞ Proje: Sarılop ve Bursa Siyahı İncir Çeşitlerine Uygun Tozlayıcıların Tespit
Edilmesi
15:15-16:00 Nergis ÇOBAN Gaziantep, Adıyaman ve Kilis İllerinde İncir Seleksiyonu
16:00-16:30 ARA-ÇAY-KAHVE MOLASI
Zeytinde Çeşit Geliştirme Çalışmaları
16:30-17:00 Hükümran GÜL
Alt Proje: Domat Zeytin Çeşidinde Klonal Seleksiyon 1
Avokado Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi
17:00-17:30 M.Alper ARSLAN Alt Proje: Mutasyon Islahı ile Avokado ‘Hass’ Çeşidinden Yeni
Genotiplerinin Elde Edilmesi
ccxxxiii
18 ŞUBAT 2014-SALI
OTURUM BAŞKANI: Dr. Ünal KAYA

Farklı Dozda 1-MCP Uygulamalarının Owari Satsuma ve W.Murcott
09:00-09:30 Zafer KARAŞAHİN
Mandarin Çeşitlerinin Soğukta Muhafazası Üzerine Etkileri
Farklı Ön Uygulamaların ve Muhafaza Koşullarının ‘Hicaznar’ Nar Çeşidinin
09:30-10:00 Dr. Işılay YILDIRIM
Depo Ömrü ve Meyve Kalitesi Üzerine Etkileri
Seleksiyon İle Toplanmış Bazı Önemli Muz Tiplerinde Düşük Sıcaklık
10:00-10:30 Filiz BAYSAL
Toleransının Belirlenmesi
10:30-11:00 ARA ÇAY-KAHVE MOLASI
11:00-11:30 Filiz SEFER Melezleme Yolu İle Yeni Zeytin Çeşitlerinin Elde Edilmesi
Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Zeytinde Çeşit Geliştirme
11:30-12:00 Hatice GÖZEL Alt Proje 3: GAP Bölgesi Sulu ve Kuru Koşullarında Bazı Yerli ve Yabancı
Zeytin Çeşitlerinin Performanslarının Belirlenmesi
12:00-12:30 Hatice GÖZEL Alt Proje 2: Kilis Yağlık ve Nizip Yağlık Zeytin Çeşitlerinde Klon
Seleksiyonu -II
12:30-14:00 ARA-ÖĞLE YEMEĞİ
Alt Proje: Melezleme ve Mutasyon Islahı Yöntemleriyle Üstün Nitelikli
14:00-14:30 Mesut ÖZEN
Kurutmalık ve Sofralık İncir Çeşitlerinin Geliştirilmesi
(II Dilim)
Ertuğrul
14:30-15:00 Melezleme Yoluyla Yeni Mandarin Çeşitlerinin Geliştirilmesi
TURGUTOĞLU
15:00-15:30 Alparslan ŞAHİN Batı Akdeniz’de Melezleme Yoluyla Yeni Nar Çeşitlerinin Geliştirilmesi
SONUÇLANAN PROJELER
16:00-16:05 Filiz SEFER Melezleme Yolu İle Yeni Zeytin Çeşitlerinin Elde Edilmesi (ARASONUÇ)
16:05-16:10 Hatice GÖZEL Alt Proje 3: GAP Bölgesi Sulu ve Kuru Koşullarında Bazı Yerli ve Yabancı
Zeytin Çeşitlerinin Performanslarının Belirlenmesi
16:10-16:15 Hatice GÖZEL Alt Proje 2: Kilis Yağlık ve Nizip Yağlık Zeytin Çeşitlerinde Klon
Seleksiyonu –II (ARASONUÇ)
Alt Proje: Melezleme ve Mutasyon Islahı Yöntemleriyle Üstün Nitelikli
16:15-16:20 Mesut ÖZEN
(II Dilim) (ARASONUÇ)
Ertuğrul
16:20-16:25 Melezleme Yoluyla Yeni Mandarin Çeşitlerinin Geliştirilmesi (ARASONUÇ)
TURGUTOĞLU
Batı Akdeniz’de Melezleme Yoluyla Yeni Nar Çeşitlerinin Geliştirilmesi
16:25-16:30 Alparslan ŞAHİN
(ARASONUÇ)
16:30-16:50 Süleyman BAYRAM Alt Proje: Bazı Avokado Çeşitlerinde Olgunluk Dönemlerinin Fizyolojik ve
Kimyasal Parametreler Kullanılarak Belirlenmesi
16:50-17:10 Süleyman BAYRAM Alt Proje: Bazı Avokado Çeşitlerinde Anaç ve Kalem Uyuşması Üzerine
Araştırmalar
17:10-17:30 Mehmet ÖTEN Bazı Organik Atıkların Muz Yetiştiriciliğinde Kullanım Olanakları
ccxxxiv
19 ŞUBAT 2014-ÇARŞAMBA
OTURUM BAŞKANI: Prof. Dr. Yıldız AKA KAÇAR

Zeytinde Klonal Anaçların Belirlenmesi
09:00-09:15 Dr. Ünal KAYA Alt Proje: Zeytinde Bazı Klonal Anaçların Kuraklık Stresine Tepkilerinin
Belirlenmesi
Doğu Akdeniz Bölgesinde Muz Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi
Alt Proje: Anamur Muzuna (Dwarf Cavendish) Uygulanan Bazı Hasat
09:15-09:30 Zafer KARAŞAHİN
Sonrası Uygulamaların Enzimatik Esmerleşme Üzerine Etkisi (Yüksek
Lisans Tezi)
DEVAM EDEN PROJELER
Ege Bölgesinde Melezleme Yoluyla Yeni Nar (Punica granatum L.)
09:30-09:45 Dr. Erol KÜÇÜK
Çeşitlerinin Geliştirilmesi
Nar Melez Genotiplerinin Muhafaza Performanslarının Belirlenmesi
09:45-10:00 Fatih ÇAĞIR
(Yüksek Lisans Tez Projesi)
GAP Bölgesinde Bazı Yeni Nar Çeşitlerinin Adaptasyonu ve Yerel Nar
10:00-10:15 Gökhan AKKUŞ
Genotiplerinin Üretime Kazandırılması
10:15-10:30 Nesrin KARATAŞ Nar Genotiplerinin Meyve Suyu Sanayisine Yönelik Karakterizasyonu
Turunçgillerde Bazı Kültürel Uygulamalar

11:00-11:15 Nesrin KARATAŞ Alt Proje 1. :Kütdiken Limon Çeşidinde Değişik Uygulamaların Sağlıklı
Çiçek Oluşumu İle Meyve Verim Ve Kalite Özellikleri Üzerine Etkileri
Mutasyon Islahı Yolu ile Minneola Tangeloda Turunçgil Kahverengi Leke
11:15-11:30 Dr. Güçer KAFA Hastalığı (Alternaria alternata f. sp. citri)’na Tolerant Tiplerin Elde
Edilmesi
Gamma ışını uygulamasıyla Klemantin, Nova ve Robinson Mandarin
11:30-11:45 Dr. Güçer KAFA
Çeşitlerinde Çekirdeksiz Tiplerin Elde Edilmesi
Mutasyon Islahıyla Geliştirilen Limon Çeşitlerinde Büyüme, Verim, Kalite
11:45-12:00 Onur UYSAL
ve Fotosentetik Özelliklerin Belirlenmesi
Doğu Akdeniz Bölgesinde Yayılım Gösteren Bazı Turunçgil Çeşitlerinin
12:00-12:15 Onur UYSAL Mersin–Erdemli Koşullarında Verim, Meyve ve Bitkisel Özelliklerinin
Belirlenmesi
Antalya Yöresinde Yetiştirilen Washington Navel ve Valencia Late
12:15-12:30 Dr. Banu DAL Portakal Çeşitlerinde Bazı Derim Sonrası Uygulamalarının Soğukta
Muhafaza Üzerine Etkileri
14:00-14:15 Süleyman BAYRAM Avokado Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi

Alt Proje: Avokado İçin Çöğür ve Klonal Anaç Geliştirme
Mutasyon Islahı ile Cara Cara Navel (Citrus sinensis (L.) Osbeck )
14:15-14:30 Zeynep ERYILMAZ
(TUR020-438) Portakalından Yeni Genotiplerin Geliştirilmesi
Farklı Anaçlar Üzerine Aşılı Bazı Yeni Portakal Çeşitlerinin Antalya
14:30-14:45 Zeynep ERYILMAZ
Ekolojik Koşullarında Performanslarının Belirlenmesi
14:45-15:00 Şenay KURT Türkiye Turunçgil Çeşit Geliştirme Programı (TTÇGP)
15:00-15:15 Şenay KURT Bazı Yeni Mandarin Çeşitlerinin Adaptasyonu ve Sektöre Kazandırılması
Batı Akdeniz Bölgesinde Muz Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi
15:15-15:30 Dr. Dilek GÜVEN Örtüaltı ve Açıkta Yetiştirilen Muzlarda Meyve Çatlamasının Fizyolojik
Olarak İncelenmesi
ccxxxv
20 ŞUBAT 2014-PERŞEMBE
OTURUM BAŞKANI: Selim ARPACI
Türkiye’de Muz Seleksiyonu ve Karakterizasyonu-2
09:00-09:15 Dr. Hasan PINAR
Seleksiyonla Elde Edilmiş Muz Tiplerinin Performanslarının Belirlenmesi
09:15-09:30 Übeyit SEDAY Melezleme Yoluyla Yeni Mandarin Çeşitlerinin Elde Edilmesi
Turunçgil Islah Materyallerinin Tanımlanması ve Farklı Değerlendirme
Olanaklarının Araştırılması
09:30-09:45 Dr. Sefa POLATÖZ
Alt Proje- Melezleme Yoluyla Elde Edilen Bazı Ümitvar Mandarin Tiplerine
Mutasyon Islahı Yoluyla Çekirdeksizlik Özelliğinin Kazandırılması
Turunçgil Islah Materyalinin Tanımlanması ve Farklı Değerlendirme
09:45-10:00 Deniz SANAL
Alt Proje-Islah Çalışmalarında Oluşturulan Mandarin Popülasyonunun Ploidi
Seviyelerinin Belirlenmesi
Turunçgil Islah Materyalinin Tanımlanması ve Farklı Değerlendirme
10:00-10:15 Mustafa ÜNLÜ
Alt Proje-4: Mandarinlerde Hasat Sonrası Kaliteyi Etkileyen Karakterlerin
Moleküler Haritayla İlişkilendirilmesi
Yenidünya Çeşit Geliştirme Projesi II. Ümitvar Genotiplerin Performanslarının
10:15-10:30 Dr. Seyla TEPE
Belirlenmesi
Bazı Sofralık İncir Çeşitlerinin Uygun Hasat Zamanının Ve Depolama, Taşımaya
11:00-11:15 Birgul ERTAN
Dayanım Performanslarının Belirlenmesi
Kuru İncir Yetiştiriciliğinde Alternatif Toprak İşleme Yöntemlerinin Ağaç Gelişimi
11:15-11:30 Mehmet GÜLCE
İle Meyve Verim Ve Kalitesine Etkileri
Dr. Nilüfer AKSU
11:30-11:45 Karadeniz Bölgesi İncir (Ficus carica) Seleksiyonu-I
USLU
Karadeniz Bölgesi Yerel Trabzon Hurması (Diospyros kaki L.) Çeşitleri ve
Dr. Nilüfer AKSU
11:45-12:00 Tiplerinin Döllenme Biyolojilerinin İncelenmesi ve Uygun Tozlayıcı Tiplerin
USLU
Belirlenmesi
Dr. Nesrin AKTEPE
12:00-12:15 Bursa Siyahı İncir Üretiminin Geliştirilmesi–2
TANGU
Dr. Nesrin AKTEPE
12:15-12:30 Melezleme Yolu İle Yeni Zeytin Çeşitlerinin Elde Edilmesi
TANGU
14:00-14:15 Cengiz TÜRKAY Sarı Ulak Zeytin Çeşidinde Klon Seleksiyonu (II. Aşama)
Bazı Zeytin Çeşitlerinin Çimlenme Yeteneklerinin ve Anaçlık Değerlerinin
14:15-14:30 Hükümran GÜL
Belirlenmesi
Bazı Zeytin Çeşitleri Tozlayıcılarının (Donorlarının) Moleküler Markörler Aracılığı
14:30-14:45 Şehnaz KORKMAZ
İle Tanımlanması
İsmail Memduh Şanlıurfa Koşullarında Farklı Dikim Aralıklarında Yetiştirilen Değişik Zeytin
14:45-15:00
TURANOĞLU Çeşitlerinin Verim ve Kalite Değişimleri
Bazı Zeytin Çeşitlerinin Agrobacterium rhizogenes Yöntemiyle Transformasyonu
15:15-15:30 Mehmet ULAŞ
ve Morfolojik Özelliklerinin İyileştirilmesi
Bazı Mandarin Melezlerinin Hasat Sonrası Biyoaktif Özelliklerinin
16:00-16:15 Dr. İhsan CANAN Karakterizasyonu
Bazı Mandarin Melezlerinin Raf Ömrü Özelliklerinin Belirlenmesi (Alt Proje)
Alt Proje: Yeni Islah Programlarında Kullanılmak Üzere ve Sektöre Tavsiye Etmek
16:15-16:30 Aylin OLUK Amacıyla Bazı Mandarin Melezlerinin Önemli Besin Değeri Özelliklerinin
Belirlenmesi
Alt Proje: Bazı Mandarin Melezlerinin Belirgin Uçucu Bileşik İçeriklerinin
16:30-16:45 Çağlar EROĞLU
Belirlenmesi
16:45-17:00 Zafer KARAŞAHİN Alt Proje: Bazı Mandarin Melezlerinin Önemli Enzim Aktivitelerinin Belirlenmesi
Doğu Akdeniz Havzası ve Güney Doğu Anadolu Bölgesinde Bulunan Delice
17:00-17:15 Özkan ALTUN Zeytinlerinden ve Doğal Zeytin Popülasyonlarından Seleksiyon Yoluyla
Verticillium’a Dayanıklı Anaç Geliştirilmesi ( Seleksiyon I )
Kamkat Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi
17:15-17:30 Mehmet ÖZDEMİR
Alt Proje: Antalya Koşullarında Farklı Turunçgil Anaçları Üzerine Aşılı Oval
ccxxxvi
Kamkatın Performansının Değerlendirilmesi
ccxxxvii
21 ŞUBAT 2014-CUMA
OTURUM BAŞKANI: Doç. Dr. Mücahit Taha ÖZKAYA

Melezleme Yoluyla Yeni Zeytin Çeşitlerinin Elde Edilmesi
09:00-09:15 Mustafa ŞAHİN
Alt Proje: Zeytinde Sık Dikime Uygun Çeşitlerin Geliştirilmesi
09:15-09:30 Nurengin METE Bazı Zeytin Çeşitlerinin Dona Dayanım Durumlarının Belirlenmesi
Karadeniz, Marmara ve Ege Bölgelerinden Yabani Zeytin (O. europaea L.
09:30-09:45 Nurengin METE
subsp. oleaster ) Seleksiyonu
09:45-10:00 Nurengin METE Alt Proje: Bazı Zeytin Çeşitleri ve Seçilmiş Melez Tiplerin Döllenme
Biyolojilerinin Araştırılması
10:00-10:15 Dr. Öznur ÇETİN Zeytinde Genetik Haritalamalar İçin F1 Popülasyonlarının Oluşturulması
Alt Proje: Zeytinde (Olea europaea L.) Bağlantı (Linkage) Haritalarının
10:15-10:30 Dr. Öznur ÇETİN Oluşturulması, Meyve Olgunlaşma Süresi, Et-Çekirdek Ayrım Düzeyi ve
Meyve Eti Sertliğini Kontrol Eden Genlerle İlişkili Kantitatif Özellik
Lokuslarının (QTL) Saptanması
Ertuğrul Çekirdeksiz, Dikensiz ve Periyodisite Göstermeyen Mutant Yerli Mandarin
11:00-11:15
TURGUTOĞLU ve Antalya Yerli Yuvarlak Limon Tiplerinin Belirlenmesi
Ertuğrul Mutasyon Yoluyla Çok Erken/Erken veya Geç Dönemde Olgunlaşan Yeni
11:15-11:30
TURGUTOĞLU Mandarin Çeşitlerinin Geliştirilmesi
BİLGİ AMAÇLI PROJELER
Prof. Dr. Turgut Turunçgillerde Sektörel Gelişim ve İhracat Şansını Artıracak Çeşit ve Anaç
11:30-11:45
YEŞİLOĞLU Geliştirme (TUBİTAK 1007)
Fortune Mandarininde Mutasyon Yoluyla Alternaria alternata f.sp. citri
Ertuğrul
11:45-12:00 Etmenine Karşı Tolerant Yeni Mutantların Elde Edilmesi ve Mutantlardaki
TURGUTOĞLU
Bazı Doğal Hormon Seviyelerinin Saptanması
12:00-12:15 Hilmi KOCATAŞ İncir (Ficus carica L.) Genetik Bağlantı (Linkage) Haritasının Oluşturulması
Farklı Anaçların Akko XIII ve Gold Nugget Yenidünya Çeşitlerinde, Meyve
14:00-14:15 Dr. Seyla TEPE
Kalitesi ve Muhafazası Üzerine Etkileri
Mutant Yerli Mandarin ve Antalya Yerli Yuvarlak Limonda Genetik
14:15-14:30 Görkem SÜLÜ
Farklılıkların SSCP Markırları ile Belirlenmesi
Conservation, Characterisation, Collection and Utilisation of Genetic
14:30-14:45 Dr. Filiz SEFER
Resources in Olive (Olea europaea) RESGEN
Hüseyin KKTC Koşullarında, Bazı Zeytin Çeşitlerinin Adaptasyon Durumlarının
14:45-15:00
KARANFİLOĞLU Araştırılması ve Yerli Zeytin Tipinin Karakterizasyonu
15:30-15:45 Konce BAYDAR KKTC’de Turunçgillerde Virüslerden Arındırma ve Çeşit Geliştirme Projesi
Berna KAMÇI Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde İncir “Ficus carica L.” Seleksiyonu Ve
15:45-16:00
ALTUN Muhafazası
16:15-16:30 KAPANIŞ DİLEK ve TEMENNİLER
ccxxxviii
ccxxxix
AFA ADI : Meyve – Bağ (A08)
PROGRAM ADI : İncir (P07)
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No: TAGEM/BBAD/14/A08/P07/
Proje Başlığı İncir Yetiştiriciliğinde Verim ve Kalitenin Artırılmasına Yönelik
Çalışmalar
Alt Proje: Bazı İncir Çeşitlerinde Sık Dikim ve Terbiye Sisteminin
Bitki Gelişimi ile Meyve Verim ve Kalitesi Üzerine Etkileri
Projeyi Yürüten Kuruluş Erbeyli İncir Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Aytekin BELGE
Yardımcı Araştırmacılar Mesut ÖZEN
Hilmi KOCATAŞ
Ramazan KONAK
Doç. Dr. Engin ERTAN
Projenin Toplam
42.500 TL
Bütçesi:
Proje Özeti:
Günümüzde, modern meyvecilikte sık dikim ve buna bağlı olarak budama ve terbiye sistemleri
oldukça önemlidir. Genellikle bodur anaçlara sahip meyve türlerinde ön plana çıkan sık dikim ile
ilgili birçok bilimsel çalışma yapılmaktadır. Birim alandaki ağaç sayısının fazla olması ile meyve
verim ve kalitesinin yüksek olması sık dikimin en önemli avantajları arasındadır.
Bursa Siyahı, Beyaz Orak ve Sarı Zeybek incir çeşitlerinde verim ve kaliteyi artırmak, hasat
kolaylığı sağlamak ve Sarı Zeybek çeşidinde sorun teşkil eden dal kırılmalarının önlenmesi
hedeflerine yönelik olarak incir yetiştiriciliğinde, sık dikim ve terbiye sistemi uygulamalarının
araştırılması amacıyla bu proje planlanmıştır.
Her üç çeşitte,
1- Klasik incir yetiştiriciliği
2- Sık dikim sistemine uygun olarak destek sistemi ile oluşturulmuş, kordon şeklinde
budamanın uygulanacağı telli terbiye sistemi
3- Sürgünlerin her yıl yenilenmesi esasına dayanan ve alçaktan taçlandırılarak destek sistemi
olmaksızın yine kordon şeklinde budamanın uygulanacağı yöntem
4- Diğer bir yöntemde de 6x4 m. aralıklarla sık dikim ve doruk dallı budama sistemi ile
oluşturulacak parsellerde söz konusu yetiştiricilik sistemlerinin incirde kullanım olanakları
araştırılacaktır.
Projenin gerçekleştirilmesi sonucunda; Ülkemizde ve bölgemizde incir yetiştiriciliğinde farklı
yetiştiricilik sistemlerinin uygulanması konusunda yapılacak bu çalışmanın sonuçları, hem
araştırıcılara hem de üreticilere katkı sağlayacaktır. Bunun yanı sıra, bilimsel literatüre de önemli
bir kaynak oluşturabilecektir.
ccxl
YENİ TEKLİF PROJE
Proje Başlığı İncirde Çeşit Geliştirme Projesi
Alt Proje: Sarılop ve Bursa Siyahı İncir Çeşitlerine Uygun
Tozlayıcıların Tespit Edilmesi
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Hilmi KOCATAŞ
Yardımcı Araştırmacılar Selim ARPACI
Birgül ERTAN
Mesut ÖZEN
Dr. Özlem DOĞAN
Aytekin BELGE
Eşref TUTMUŞ
Projenin Toplam
43.000 TL
Bütçesi:
Proje Özeti:
İncir döllenme biyolojisi açısından diğer meyve türlerinden oldukça farklıdır. İncirde, yüksek
kaliteli ve verimli üretim gerçekleştirmenin olmazsa olmaz kuralı etkin ve doğru yapılan
ileklemedir. İncir Araştırma İstasyonu Müdürlüğü’nün erkek incir koleksiyonunda bulunan çeşit
veya tiplerin özellikleri güncellenecektir. Arıcık miktarı, arıcık çıkış süresi, polen miktarı, erkek
çiçek miktarı, gal çiçek miktarı, çiçek tozu canlılığı ve çimlenme gücü özellikleri ile ön plana
çıkan 10 çeşit veya tipin Sarılop ve Bursa Siyahı incirlerinin tozlanmasındaki uygunluğu
araştırılacaktır. İncirde meyve doğuşlarına bağlı olarak içlerindeki normal dişi çiçeklerin reseptif
duruma gelmesi 10-15 gün sürmektedir. Buna parelel olarak erkek incir çeşitlerinin ilek
meyvelerinin olgunlaşma seyrine göre ilekleme işlemi gerçekleştirilir. Erkek incirlerdeki doğuş ve
olgunlaşma dönemleri ilekleme işleminde önem arz etmektedir. Olgunlaşma dönemlerine göre
erkek incirler erkenci, ortancı ve geçci olarak sınıflandırılmıştır. Ancak tozlayıcı incirler,
verimlilik, çiçek tozu canlılık oranı, çiçek tozu çimlenme gücü, arıcık uçuş süresi ve erkek
çiçek/gal çiçek oranı özellikleri ve dişi incir çeşitlerine uygunluk yönünden
sınıflandırılmamışlardır. Bu proje ile kurutmalık olarak yaygın yetiştirilen Sarılop ve
yaygınlaşmakta olan sofralık Bursa Siyahına uygun tozlayıcılar belirlenecektir.
Anahtar Kelimeler: İncir, ilek, Bursa Siyahı, Sarılop.
ccxli
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Proje Başlığı Gaziantep, Adıyaman ve Kilis İllerinde İncir Seleksiyonu
Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Nergiz ÇOBAN
Yardımcı Araştırmacılar Muhammet Ali GÜNDEŞLİ, Hatice GÖZEL, Sibel AKTUĞ
TAHTACI, Mehmet UZUN, Selçuk ÖZCAN, Hakan USANMAZ,
Ajlan YILMAZ, Doç. Dr. Mürüvvet ILGIN
Projenin Bütçesi 2015: 40500 TL 2016: 14500 TL 2017: 10500 TL 2018: 6500 TL
Proje Özeti
İncir, ülkemizin değişik iklimlerine sahip bölgelerinde yetişebilen, Güneydoğu Anadolu ve

Ege Bölgesinde yabani olarak yayılım gösteren bir meyve türüdür. Besin değeri oldukça yüksek bir
meyve olan incirin Türkiye üretiminin % 30’u taze olarak iç pazarda, %70’i kuru olarak hem iç hem
dış pazarda tüketilmektedir.
Güneydoğu Anadolu Bölgesinin gen merkezi olması, değişen çevre koşullarına bağlı olarak
incir genotiplerinin yok olma tehlikesi altında olması ve daha önce bu illerde kapsamlı bir
seleksiyon çalışmasının yapılmamış olması gibi birçok nedenden dolayı Gaziantep, Adıyaman ve
Kilis illeri ve bağlı ilçelerinde seleksiyon çalışmasının yapılması gerekliliği ortaya çıkmıştır.
İhracatta en önemli meyve türlerinden biri olan incirde, kurutmalık açıdan dış pazardaki mevcut
durumunun korunması ve sofralık açısından da daha iyi konumlara getirilebilmesi için yeni kaliteli
sofralık çeşitlere ihtiyaç duyulmaktadır. Söz konusu illerde yapılacak seleksiyon sonucu
belirlenecek olan sofralık ve kurutmalık değeri yüksek tipler, tartılı derecelendirmeye tabi tutularak
öne çıkacak olan tipler, bir sonraki aşamada standart Sarılop ve Sarı Zeybek (kurutmalık) ve Bursa
Siyahı(sofralık) çeşitleri ile aynı koşullarda yarıştırılmak üzere adaptasyon çalışmasına geçirilerek,
yeni çeşit elde etmek hedeflenmektedir.
Çalışma ile yöreye uygun tiplerin belirlenmesi ve üretime geçirilmesiyle, bölge çiftçisine
alternatif bir geçim kaynağı sağlanacaktır. Bu sayede sofralık incir talep açığının giderilmesine ve
ülke ekonomisine katkı sağlanacaktır.
Anahtar Kelimeler: İncir, Seleksiyon, Güneydoğu Anadolu Bölgesi
ccxlii
PROGRAM ADI : Zeytin (P06)
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Proje Başlığı Zeytinde Çeşit Geliştirme Çalışmaları
Alt Proje: Domat Zeytin Çeşidinde Klonal Seleksiyon 1
Projeyi Yürüten Kuruluş Zeytincilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-BORNOVA
Projeyi Destekleyen Kuruluş E.Ü.Z.F. Bahçe Bitkileri Bölümü
Akhisar Ticaret Borsası
Proje Yürütücüsü Hükümran GÜL
Yardımcı Araştırıcılar Doç. Dr. Murat İSFENDİYAROĞLU
Mustafa ŞAHİN Mehmet ULAŞ
Uğur GÜLOĞLU Şahnur IRMAK
Dr. Filiz SEFER Mehmet YORGANCI
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015
31.12.2019 (1.Dönem)
Projenin Toplam Bütçesi: 2015– 16250TL 2016 – 4050TL
25100 TL. 2017 – 1225 TL 2018 – 2450 TL 2019 – 1275 TL
Proje Özeti:
Günümüzde, çoğu ülkede olduğu gibi, ülkemizde de zeytin yetiştiriciliği, geleneksel yapı’dan
daha modern bir yapıya doğru değişim içerisindedir. Bu değişim sürecinde, zeytinciliğe yönelik
destekleme politikaları kapsamında yeni ve geniş alanların zeytinciliğe tahsis edilmesi nedeniyle
verim ve kaliteyi arttırmaya yönelik çalışmalara daha fazla önem verilmesi gerekmektedir.
Ülkemizde yaygın yetiştiriciliği Manisa’da Akhisar, Turgutlu ve Saruhanlı, İzmir’de Selçuk
ve Kemalpaşa’da, Aydın’da Söke, Karacasu ve Kuyucak ilçelerinde yapılmakta olan Domat zeytin
çeşidi, çoğu bahçede en az bir iki adet yeşil sofralık zeytin ihtiyacının karşılanması için bulundurulan
bir çeşittir. Sadece Manisa ilindeki ağaç varlığının yaklaşık %10’nun bu çeşitten oluştuğunu
(yaklaşık 850.000) söylemek mümkündür.
Yeterli varyasyon olduğunu düşündüğümüz, Domat zeytin çeşidinde bugüne kadar yapılmış
bir seleksiyon çalışması mevcut değildir. Üretim alanlarında sürekli artış olduğu gözlenen bu çeşitte
verim ve bazı önemli zeytin parametrelerine yönelik (tane iriliği, yağ oranı, et/çekirdek oranı,
periyodisite v.b) bir klon seleksiyonu çalışması planlanmaktadır. Bu çalışma sonunda ülkemizin en
önemli yeşil salamuralık çeşitlerinden olan Domat zeytin çeşidinin üstün özellikler gösteren klonları
belirlenecek, üreticilerimizin yararlanmaları sağlanacak, birim alandan daha fazla ve kaliteli ürün
alınacaktır. Ayrıca çeşidimizin değişik klonları da muhafaza edilmiş olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Zeytin, Çeşit, Domat, Seleksiyon, Verim, Klon
ccxliii
AFA ADI : Meyve-Bağ (A 08)
PROGRAM ADI : Subtropik Meyveler (P-09)
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Proje Başlığı Avokado Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi
Alt Proje: Mutasyon Islahı ile Avokado ‘Hass’ Çeşidinden Yeni
Genotiplerinin Elde Edilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Proje Yürütücüsü M. Alper ARSLAN
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Süleyman BAYRAM, Zeynep ERYILMAZ,
Öğr. Gör. Süleyman Fatih ÖZMEN
Başlama- Bitiş Tarihleri 15/03/2015 -15/03/ 2020
Projenin yıllara Göre 2015: 4600 TL 2016: 5000.TL
Bütçesi 2017: 6300 TL 2018: 6800 TL
2019: 6800 TL
Proje Özeti:
Avokado (Persea americana Mill.)’nun anavatanı Orta Amerika ülkeleri, Güney Amerika’nın
kuzey sahilleri ve Batı Hint Adalarıdır. Herdemyeşil, subtropik bir meyve türü olan avokadonun
tarımı dünya üzerinde 5 kıtada 50’ye yakın ülkede yapıldığı ifade edilmektedir.
Ülkemizde Avokado yetiştiriciliği ağırlıklı olarak Akdeniz sahil şeridinde devam etmektedir.
Türkiye’nin dünya Avokado ticaretinde yerini alabilmesi için, bölgeye iyi adapte olmuş ve dünya
pazarlarında kabul görecek olan çeşitlerin ıslahı büyük önem arz etmektedir. Bu anlamda
seleksiyon, melezleme, mutasyon ıslahı programlarına bir an önce başlanılması gerekmektedir.
Dünyada birçok ülkede meyve yetiştiriciliğinin gelişmesi için ıslah çalışmaları gerekli
görülmektedir. Avokado ıslahında radyasyon kaynaklı mutasyon tekniklerinin uygulanması oldukça
yenidir. Geleneksel metotla avokado ıslah etmek zor ve uzun zaman almaktadır. Günümüzde
dünyada yeni avokado çeşitlerinin elde edilebilmesi amacı ile mutasyon ıslahı çalışmaları önem
kazanmıştır.
Ülkemizde bugüne kadar avokadoda mutasyon ıslahı ile yeni çeşitlerin geliştirilmesi konusunda bir
çalışma yapılmamıştır. Bu çalışma ülkemizde yerli bir avokado çeşidi elde etmek amacı ile
yapılacak ilk çalışma olacaktır.
Meksika’da yapılan bir çalışmada avokadoda bazı çeşitler için uygun mutasyon dozu belirleme
çalışmaları sonucunda Hass çeşidi için optimal dozun 13-17 Gray olduğu belirtilmiştir (E. De La
Cruz T: and M.Rubi A., 1995 ). Bu projede Avokado (Persea americana Mill.) Hass çeşidinde
mutasyon ıslahı ile verim ve kalite yönünden üstün, albenisini düşüren meyve küçüklüğünün
irileştirip, pürüzlülüğü giderilmiş yeni tiplerin belirlenmesi ve ülkemize ait ilk yerli çeşitlerin elde
edilmesi amaçlanmaktadır.
Bu amaçla yürütülecek bu projede, Hass çeşidinin aşı kalemlerine 60Co kaynağı kullanılarak 15, 20
ve 25 Gray dozunda gamma ışını uygulanacak ve ışınlanmış gözlerle M1V3 generasyonu
oluşturacaktır.
Anahtar Kelimeler: Avokado, , Mutasyon, Gamma Işını, Doz
ccxliv
PROGRAM ADI : Turunçgiller (P02)
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Farklı Dozda 1-MCP Uygulamalarının Owari Satsuma ve W.Murcott
Proje Başlığı
Mandarin Çeşitlerinin Soğukta Muhafazası Üzerine Etkileri
Proje Yürütücüsü Zafer KARAŞAHİN
Mustafa ÜNLÜ, Onur UYSAL, E.Çağlar EROĞLU, Ebru
Yardımcı Araştırmacılar ÇOKSEVER, Dr.C. Aylin OLUK, Dr. İhsan CANAN,
Doç.Dr. A.Erhan ÖZDEMİR
2015: 19.500 TL 2016: 14.000 TL
Bütçesi
Proje Özeti
Diğer yaş meyve ve sebzelerde olduğu gibi mandarinlerde de gerekli önlemler alınmadığı takdirde
derim sonrasında ürün kaybı, ürünün besin değerinde kayıp, duyusal kalite kaybı ve ekonomik
kayıplar meydana gelmektedir. Bu kayıpların azaltılması; ürünün uygun koşullarda hasat edilmesi
ve hasattan sonra uygun koşullarda tutulması ile mümkün olabilmektedir. 1-MCP (1-
methylcyclopropene) son yıllarda derim sonrası sektörüne kazandırılmış önemli bir bileşiktir. 1-
MCP etilen reseptörlerini geri dönüşümsüz olarak bloke etmekte böylece olgunlaşma başlamamakta
veya geciktirilmektedir. Etilenin inhibe edilmesiyle birlikte ürünlerin muhafaza ve raf ömrünü
artırıcı etki oluşmaktadır. Bu çalışma ile mandarin ihracatında önemli bir paya sahip olan Owari
Satsuma çeşidi mandarin ile geçci çeşit olan W.Murcott çeşidi mandarine uygulanacak olan 1-
MCP’nin soğukta muhafaza üzerine etkisi belirlenecektir.Çalışma neticesinde elde edilecek
sonuçlarla, Owari Satsuma ve W.Murcott mandarin çeşitlerinin hasattan sonra belli bir süre
muhafaza edilerek pazara daha uzun bir periyot içerisinde sunulabileceği ve bu durumun getireceği
avantajlardan üreticilerin yararlanabileceği düşünülmektedir.Amaç doğrultusunda uygulamaların
meyve kalitesi ve raf ömrüne etkilerini belirleyebilmek için mandarinlerde; ağırlık kaybı, usare
miktarı, titre edilebilir asit miktarı, suda çözünür kuru madde miktarı (SÇKM), pH, meyve rengi,
mantarsal ve fizyolojik bozulmalar, yeşil kapsüllü meyve oranı ve C vitamini (L Askorbik asit)
miktarı analizleri yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Owari Satsuma, W.Murcott, Mandarin, Hasat Sonrası, Muhafaza
ccxlv
AFA ADI : Meyve-Bağ (A-08)
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Farklı Ön Uygulamaların ve Muhafaza Koşullarının ‘Hicaznar’ Nar
Proje Başlığı
Çeşidinin Depo Ömrü ve Meyve Kalitesi Üzerine Etkileri
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Işılay YILDIRIM
Kadriye YÜKSEL (Kimyager),
Uzman Biyolog Muslime TANRİSEVEN,
Gıda Yük. Müh. Demet Yıldız TURGUT,
Gıda Yük. Müh. Ramazan TOKER
Yardımcı Araştırmacılar Zir. Yük. Müh. Nazmi DİNÇ,
Zir. Yük. Müh. Alparslan ŞAHİN
Zir. Yük. Müh. İsa EREN (MARİM)
Zir. Yük. Müh. Cemile Ebru ONURSAL (MARİM
Prof. Dr. Mustafa ERKAN (Danışman, Akd. Üniv. )
Projenin yıllara Göre 2015: 21.750 TL 2016: 10.750 TL
Bütçesi 2017:……….TL
Proje Özeti
Bu çalışmada, depolama öncesi gıda katkılarından potasyum sorbat (PS)’ın fludioxonil fungusitine
alternatif olarak, ya da fungusit dozunu azaltabilmek amacıyla kombine edilerek yapılan ön
uygulamaların ardından normal atmosferde, modifiye atmosferde (MA) ve kontrollü atmosferde
(KA),(%5 O2+%15 CO2) muhafaza etmenin Antalya’da yetiştirilen ‘Hicaznar’ nar çeşidinin depo
ömrü ve meyve kalitesi üzerine etkileri araştırılacaktır. Hasat olumunda derilen narlara depolama
öncesi sırasıyla 3 dk. 20°C sıcaklıktaki %1 ve %3’lük potasyum sorbat (PS) (w/v) çözeltisine
daldırma, 30 sn. 20°C sıcaklıktaki 0.3 g/L ve 0.6 g/L aktif içerikte fludioxonil fungusitine daldırma,
sırasıyla ve 3 dk. 20°C sıcaklıktaki 0.3 g/L aktif içerikte fludioxonil fungusiti +%3’lük potasyum
sorbat (PS) (w/v) karışımına daldırma ön uygulamaları yapılacaktır. Kontrol (A) grubu meyveler
20°C sıcaklıktaki çeşme suyuna daldırılacak ve kontrol (B) grubu meyvelere ise hiçbir uygulama
yapılamayacaktır. Uygulamaların ardından narların bir kısmı NA şartlarında, bir kısmı MA poşetleri
(Xtend) içerisinde ve diğer kısmı ise KA şartlarında depolanacaklardır. Uygulamaların tümünde
meyveler 6°C sıcaklıkta %90-92 oransal nemde 6 ay süreyle muhafazaya alınacaktır. Farklı ön
uygulamaların ardından değişik muhafaza koşullarında depolanan narlardan belirli aralıklarla alınan
meyve örneklerinde muhafaza sırasında meydana gelen çeşitli fiziksel, kimyasal değişmeler (ağırlık
kaybı, renk, SÇKM, asitlik, toplam fenol, antioksidanlık vs.) ve fungal çürümeler incelenecektir.
Anahtar Kelimeler: Nar, Gıda katkıları, Fungusit, Kontrollü Atmosfer, Depolama
ccxlvi
PROGRAM ADI : Subtropik Meyveler (P09
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Seleksiyon İle Toplanmış Bazı Önemli Muz Tiplerinde
Proje Başlığı:
Düşük Sıcaklık Toleransının Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş:
Müdürlüğü
Projeyi
Destekleyen Kuruluş:
Proje Yürütücüsü: Filiz BAYSAL
Dr. Hasan PINAR
Nihal DENLİ
Mustafa ÜNLÜ
Yardımcı
Haluk İhsan TEKİN
Araştırıcılar:
Nesrin KARATAŞ
Mustafa BİRCAN
Prof. Dr. Sevgi PAYDAŞ KARGI
Başlama-Bitiş Tarihleri: 2015-2017
Projenin Toplam
45.000 TL
Bütçesi:
Projenin Özeti:
2006-2010 yılları arasında yürütülen “Türkiye’de Muz Seleksiyonu ve Karakterizasyonu”
projesi kapsamında yapılan seleksiyon çalışmalarıyla açıkta ve örtü altındaki farklı
lokasyonlardan Grand Nain, Azman, Dwarf Cavendish ve Erdemli Yerli muz çeşitlerinden
oluşan en verimli 96 adet tipten alınan dip sürgünleri Alata Bahçe Kültürleri Araştırma
Enstitüsü muz serasına aktarılmıştır.
Proje kapsamında bu tipler arasından yüksek verimli olarak belirlenen 40 tipten, Haziran-
Temmuz ayları içerisinde 25-35 cm uzunluğundaki dip sürgünleri alınarak meristem kültürü
uygulanacak ve her tipten sekizer bitki olacak şekilde çoğaltılacaktır. Meristemlerden elde
edilen her tipin dörder bitkiciği, yaklaşık 20 cm uzunluğunda ve beş yapraklı oldukları
dönemde düşük sıcaklık uygulanacaktır. Düşük sıcaklık uygulaması için, hazırlanan bitkiler 7
˚C gündüz/ 7 ˚C gece sıcaklığına kademeli (3’ er gün süreyle 30 gündüz / 22 gece oC; 22
gündüz/ 18 gece oC ve 18 gündüz/ 10 gece oC) olarak alıştırılacak ve bu derece de 120 saat
uygulamaya tabi tutulacaktır. İklimlendirme odası koşulları 12 sa gündüz/ 12 sa gece
fotoperiyot ve %75 nisbi nemde olacaktır. Kontrol grubu olarak hazırlanan bitkiler ise 30˚C
gündüz/ 22˚C gece ve %75 nisbi nem içeren koşullar altında iklimlendirme odasında
yetiştirilecektirler. Elde edilen sonuçlar ışığında düşük sıcaklık toleransının belirlenmesinde
kullanılan bazı parametreler bakımından değerlendirilecek olup bitkiler soğuğa tolerant, orta
düzey tolerant, hassas ve çok hassas olarak belirlenecektir.
Bu proje sonucunda elde edilen veriler ışığında sınırlı alanlarda yetişen muzun üretimi
arttırılması yönünde bir adım atılmış olacaktır. Doğru çeşitle doğru alanlarda muz üretiminin
yapılmasında üreticilere ışık tutacak olan bu proje ile ülkemiz muz üretiminin arttırılması ile
ithal muzla karşılanan muz ihtiyacının yerli üretimle karşılanmasına katkı sağlanmış olacaktır.
Proje muzda düşük sıcaklık mekanizmasının belirlenmesi yönünde Türkiye’de yapılan ilk
projedir ve bu kapsamda yapılacak diğer projelere ışık tutacak niteliktedir.
Anahtar Kelimeler: Muz, düşük sıcaklık, tolerans, elektriksel iletkenlik, fotokimyasal

etkinlik
ccxlvii
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Proje Başlığı: Melezleme Yolu İle Yeni Zeytin Çeşitlerinin Elde Edilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş: Zeytincilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü- BORNOVA
Kuruluş:
Proje Yürütücüsü: Dr. Filiz SEFER f.sefer@zae.gov.tr
Yardımcı Araştırmacılar: Uğur GÜLOĞLU
Hülya KAYA
Nurengin METE
Öznur ÇETİN
Mustafa ŞAHİN
Mehmet HAKAN
Nurcan ULUÇAY
Mehmet GÜREL
Başlama – Bitiş Tarihleri: 2015-2020
Proje Bütçesi 32500
Proje Özeti:
Ülkemizde 1990 yılında Uluslararası Zeytin Konseyi’nin desteği ile ‘Zeytinde Melezleme ile Çeşit
Geliştirme’ projesi başlatılmıştır. Bu projenin uluslararası düzeyde ele alınış amacı katılımcı
ülkelerin kendi yerli çeşitlerindeki eksik yönlerin genetik açıdan iyileştirilmesi ve böylece
verimliliğin kalite ve kantite bakımından artırılmasıdır.
Projenin ilk etabını oluşturan 1990-2000 döneminde, yoğun melezleme çalışmaları yapılarak 2683
fertten oluşan melez populasyonlar elde edilmiştir.
Projenin 2. etabını oluşturan 2000-2013, döneminde, bu melez populasyonlardan ön seleksiyon
aşamasına ulaşan kombinasyonlardan 47 ümitvar tip seçilmiştir. Seçilen bu tiplerin klonal yolla
çoğaltılmasıyla ikinci gözlem ve tescil parseli oluşturulmuştur.
Projenin 3. etabını oluşturacak bu çalışma ile proje kapsamında henüz seçim yapılmamış diğer
melezleme kombinasyonlarında ön seleksiyon çalışmaları tamamlanacaktır. Devamlılık arzeden ve
ürüne yatmanın aşamalı olarak gerçekleştiği çalışma neticesinde, üstün özelliklere sahip yeni zeytin
çeşitlerinin geliştirilmesi ve zeytin sektörüne kazandırılması amaçlanmaktadır.
ccxlviii
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Zeytinde Çeşit Geliştirme
Alt Proje 3: GAP Bölgesi Sulu ve Kuru Koşullarında Bazı Yerli ve
Yabancı Zeytin Çeşitlerinin Performanslarının Belirlenmesi
Proje Yürütücüsü Hatice GÖZEL
Yardımcı Araştırıcılar Sibel AKTUĞ TAHTACI, Ajlan YILMAZ, Oğuz GÜNDOĞDU,
Serpil KARADAĞ, Kamil SARPKAYA, Ali TEKİN, Ümran
ELDOĞAN, Hükümran GÜL, Serkan KAPTAN, Gökhan AKKUŞ,
İsmail TURANOĞLU, Yrd. Doç.Dr.Ebru SAKAR
Projenin Toplam Bütçesi: 2014: 19200 TL 2015: 10750TL 2016: 12450 TL
2017: 12700TL 2018: 12850 TL
Proje Özeti
Akdeniz’in sembolü olan zeytin ağacı, tarih boyunca bu bölgede kurulan tüm uygarlıkların
temelini oluşturmuştur. Zeytinin anavatanının Mardin, Gaziantep, Hatay, Suriye ve Filistin’in batı
kıyılarını içerisine alan Yukarı Mezopotamya olarak adlandırılan bölge olduğu kabul edilmektedir.
Zeytincilik, Güneydoğu Anadolu Bölgesinde de önemli geçim kaynaklarından birisini
oluşturmaktadır. Türkiye zeytin üretiminin yaklaşık % 5 ’ini karşılayan bölgede; Gaziantep, Kilis,
Mardin, Şanlıurfa Adıyaman, Diyarbakır, Şırnak ve Batman’da yaklaşık 80 bin ha alanda zeytin
yetiştirilmektedir. Bölge, zeytinin anavatanı olmasına rağmen üretim, daha çok Gaziantep ve Kilis
illerinde yoğunlaşmıştır.
Bölgemizdeki zeytin yetiştiriciliğinde bölgesel çeşitler yanında son yıllarda özellikle Gemlik ve
Ayvalık çeşitleri yaygınlaşmış durumdadır. Bu çeşitlerde görülen bazı olumsuzluklar nedeniyle çeşit
seçiminde tereddütler yaşanmaktadır.
Bu çalışmada, bahçe tesisi konusunda yaşanan tereddütleri ortadan kaldırmak ve bölge
çiftçisine çeşit tavsiyesinde bulunabilmek amaçlanmıştır. 2010 yılında başlatılan proje ile bölgemizin
en yaygın çeşitleri, diğer bazı yerli ve yabancı çeşitlerle birlikte sulu ve kuru koşullarda yarıştırılacak
ve en iyi performansı gösteren çeşitler bölge çiftçisine tavsiye edilecektir.
Anahtar Kelimeler: Zeytin, çeşit, performans, sulu ve kuru koşullar
ccxlix
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Alt Proje 2: Kilis Yağlık ve Nizip Yağlık Zeytin Çeşitlerinde Klon
Seleksiyonu –II
Kuruluş
Yardımcı Araştırmacılar Sibel AKTUĞ TAHTACI, Ajlan YILMAZ, Serpil KARADAĞ, Oğuz
GÜNDOĞDU, Doç.Dr. Mürüvvet ILGIN
Projenin yıllara Göre 2014: 13650 TL 2015: 9150 TL 2016: 10150 TL
Bütçesi 2017: 11650 TL 2018: 12650TL
Proje Özeti
Gaziantep ve Kilis bölgelerinde yetiştirilen zeytinlerin büyük çoğunluğunu Kilis Yağlık ve

Nizip Yağlık çeşitleri oluşturmaktadır.
Nizip Yağlık ve Kilis Yağlık zeytin çeşitlerinin, daha verimli tiplerinin bulunduğu, bu
tiplerin en iyisinin seçilmesi ve üretime kazandırılması amacıyla Kilis Yağlık ve Nizip Yağlık
çeşitlerinde klon seleksiyonu çalışmasına 2004 yılında başlanmıştır. 2004-2009 yılları arasında
yürütülen Seleksiyon I aşaması sonucunda; verim, boncuklanmama oranı, periyodisite eğilimi ve
yağ oranı açısından yapılan değerlendirmede; Kilis Yağlık ve Nizip Yağlık çeşitlerinden öne çıkan
8'er tip belirlenmiştir. Bu tipler Seleksiyon II parselinde eşit koşullarda yarıştırılmak üzere,
Antepfıstığı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü A.Münir BİLGEN İşletmesine 6x5 m aralıkla dikilen
Gemlik çeşidi üzerine tesadüf parselleri deneme desenine göre 7 tekerrürlü olarak aşılanmış olup
gerekli kültürel bakım işlemlerine devam edilmektedir.
Tipler verime başladığında fenolojik gözlemler, pomolojik analizler, verim değerlendirmesi
yapılacak, periyodisite eğilimleri ve % yağ oranları belirlenecek ve Tartılı derecelendirmeye tabi
tutulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Kilis yağlık, Nizip yağlık, seleksiyon,zeytin
ccl
YENİ TEKLİF PROJE
Proje Başlığı İncirde Çeşit Geliştirme Projesi
Alt Proje: Melezleme ve Mutasyon Islahı Yöntemleriyle Üstün
Nitelikli Kurutmalık ve Sofralık İncir Çeşitlerinin Geliştirilmesi
(II Dilim)
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Mesut ÖZEN
Yardımcı Araştırmacılar Hilmi KOCATAŞ
Birgül ERTAN
Aytekin BELGE
Dr. İlknur KÖSEOĞLU
Nilgün TAN
Berrin ŞAHİN
Ramazan KONAK
Doç. Dr. Osman GÜLŞEN
Prof. Dr. Uygun AKSOY
Projenin Toplam
60.000 TL
Bütçesi:
Proje Özeti:
İncir Türkiye’nin önemli bir ihraç ürünüdür. 2010 yılı itibariyle ülkemiz kuru incir ihracatı 55.000
tona, taze incir ihracatı da 13.000 tona ulaşmıştır. Türkiye dünya kuru ve taze incir ihracatında ilk
sırada yer almaktadır. Dünyada incir üretim ve ihracatımızda bu üstünlüğün sürdürülmesi için
üstün nitelikli yeni incir çeşitlerine ihtiyaç vardır. Bu sebeple, projemizin amacı; melezleme ve
ayrıca mutasyon ıslahı yöntemlerinden gamma ışını uygulaması ile küçük/kapalı ostollü, iri
meyveli ve erkenci kurutmalık, küçük/kapalı ostiollü, iri meyveli ve erkenci sofralık taze incir
çeşitleri geliştirebilmektir. Melezleme ıslahı için kurutmalıkta dişi ebeveyn olarak Sarılop ve
sofralık taze incirde ise Bursa siyahı incir çeşitleri kullanılmıştır. Erkek ebeveyn olarak ise;
erkenci, iri meyveli, yeşil renk, yeterli arıcık sayısı ve bol polene sahip olma gibi üstün özellikleri
olan Ak ilek ve Kaba ilek erkek incir çeşitleri kullanılmıştır. Yapılan melezlemeler ile elde edilen
çekirdeklerden gerekli ekim ve büyütme işlemleri yapılarak melez bireyler üretilmiştir ve 500 adet
melez birey tarlaya dikilmiştir. Mutasyon ıslahında, bitki materyali olarak Türkiye’de yetiştirilen
ve ihracatı yapılan en önemli kurutmalık incir çeşidi Sarılop ile taze incir çeşidi olarak da Bursa
Siyahı kullanılmıştır. İncir çeşitlerine kontrol gruplarından ayrı olarak 5 farklı dozda ( 10.0, 16.9,
25.3, 50.7, 67.0 Gy ) gamma ışını uygulanıp, yukarıda belirtilmiş olan amaçlara yönelik yeterli
varyasyon oluşturulmuş olup, oluşturulan bu varyasyonlar istasyonumuz bahçesine dikilmiştir.
Bahçeye dikilen bu bireylerden yeterli sayıda meyve alınmaya başlandığında seçim yapılarak
üstün nitelikli mutant kurutmalık ve sofralık incir çeşitleri geliştirilmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Mutasyon, melezleme, Sarılop, Bursa Siyahı, kalite
ccli
AFA ADI : Meyve-Bağ (A08)
YENİ TEKLİF PROJE

Proje No:
Proje Başlığı Melezleme Yoluyla Yeni Mandarin Çeşitlerinin Geliştirilmesi
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Ertuğrul TURGUTOĞLU
Yardımcı Araştırmacılar Şenay KURT, Gülay DEMİR
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2015-31.12.2019 (2008-Sürekli proje)
Bütçesi 2017: 21.100 TL 2018: 25.000 TL
2019: 26.500 TL
Proje Özeti
Projede; Klemantin mandarininin ağırlıklı olarak ana olarak kullanılmasıyla turunçgil tür ve çeşitleri
arasında kontrollü melezlemeler yapılarak; bol ve kararlı verime sahip, yüksek oranda partenokarpik
ve pazarlanabilir irilikte meyve oluşturan, erkenci, orta mevsim veya geççi, kaliteli mandarin
melezlerinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu çalışma sonunda arzu edilen özellikleri taşıyan
melez çeşitler elde edilerek verimli ve kaliteli mandarin melezlerinin ülkemiz turunçgil sektörüne
kazandırılması sağlanacaktır.
Projede Melez-I ve Melez-II parsellerinde öngörülen çalışmalar ile kontrollü melezlemelere devam
edilmekte olup Devam Eden Proje Gelişme Raporu formatında ayrıca sunulmuştur.
Kontrollü melezlemeler sonucu elde edilmiş olan 351 adet Satsuma x Klemantin ve 60 adet
Satsuma x SRA-90 Klemantin bireylerinde fenolojik gözlemler ve pomolojik analizler yapılarak
ümitvar bireyler seçilmiştir. Seçilen ümitvar melez bireylerin tescil denemelerine de esas olması
amacıyla 10 tekerrürlü olarak aşılanarak değerlendirme parselleri kurulacaktır.
Projenin bu diliminde;
 Daha önceden seçimleri yapılan 13 adet ümitvar melez bireyin bulunduğu parselde
değerlendirme çalışmalarına devam edilmesi,
 Yeni seçimi yapılan ümitvar melez bireyler ile değerlendirme parselinin kurularak
kültürel bakım ve gözlemlerin yapılması,
 Seçim parsellerinde bulunan melez bireylerde gözlemler ile meyve verenlerde
pomolojik analizlerin yapılması,
 Değişik kombinasyonlarla melezleme çalışmalarına devam edilmesi planlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Mandarin, melezleme, ıslah, çeşit,
cclii
AFA ADI : Meyve-Bağ (A 08)
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Batı Akdeniz’de Melezleme Yoluyla Yeni Nar Çeşitlerinin
Proje Başlığı
Geliştirilmesi
Proje Yürütücüsü Alpaslan ŞAHİN
Dr. Süleyman BAYRAM
İlker KURBETLİ
2015: 5500 TL 2016: 6500.TL
Projenin yıllara Göre Bütçesi 2017: 9500TL 2018: 9500.TL
2019: 9500 TL
Proje Özeti
Ülkemizde nar üretim ve tüketimiyle iç ve dış ticaretinde nerdeyse tek bir standart çeşit olan
Hicaznar nar çeşidi; kırmızı kabuğu, koyu kırmızı taneleri ve mayhoş tadıyla önemli bir yer
tutmaktadır. Hicaznar her ne kadar nakliyeye ve muhafazaya uygun olsa da, kırmızı kabuk
renginin tam olarak her zaman oluşamaması, çekirdeklerinin orta-sert olması ve geççi bir çeşit
olmasından dolayı bazı yerlerde sonbahar yağışları nedeniyle büyük oranda meyve
çatlamalarının oluşması gibi olumsuz özeliklere de sahiptir. Ayrıca Hicaznarın ekşiye yakın
mayhoş bir tada sahip olması; bazı tüketicilerin mayhoş veya tatlı nar talebini
karşılayamamaktadır.
Bu nedenle yapılacak bu çalışmada; kırmızı veya koyu kırmızı kabuklu ve taneli, yumuşak
çekirdekli, tatlı, mayhoş ve ekşi ayrıca meyvelerinde çatlama oranı düşük, özellikle erken ve orta
mevsimde olgunlaşan nar çeşitlerinin elde edilmesi amaçlanmıştır. Böylelikle üreticiye ve
tüketiciye alternatif çeşitler sunularak ekonomiye katkı sağlanacaktır. Aynı zamanda nar ıslahı
yapan araştırmacılar için genetik kaynak sağlanmış olacaktır.
Bu çalışmada bitkisel materyal olarak Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından
geliştirilen BATEM Esinnar, BATEM Yılmaznar ve BATEM Onurnar çeşitleri kullanılacaktır.
Çeşitlerin kendilenmesi, karşılıklı melezlenmesi ve açık tozlanması yolu ile elde edilen
bireylerden amaca uygun olanların seçilip değerlendirme parsellerine dikilerek fenolojik ve
pomolojik değerlendirmeleri yapılmak suretiyle amaca uygun çeşitlerin seçimi
Anahtar Kelimeler: nar, ıslah, melezleme, meyve kalitesi, verimlilik
ccliii
(SONUÇ RAPORLARI)
ccliv
cclv
ARA SONUÇ PROJE
Proje Başlığı: Melezleme Yoluyla Yeni Zeytin Çeşitlerinin Elde Edilmesi
Projeyi Destekleyen
Kuruluş:
Proje Yürütücüsü: Dr. Filiz SEFER f.sefer@zae.gov.tr
Yardımcı Araştırmacılar: Uğur GÜLOĞLU
Hülya KAYA
Nurengin METE
Öznur ÇETİN
Mustafa ŞAHİN
Mehmet HAKAN
Nurcan ULUÇAY
Mehmet GÜREL
Başlama – Bitiş Tarihleri: 1990 – 2013
Proje Bütçesi: 2013: 40.000 TL
Proje Özeti:
Bu proje, zeytinde yapılacak melezlemeler sonucunda genetik varyabilitenin arttırılması ve
böylelikle istenilen özellikler yönünden yeni çeşitlerin elde edilmesi amacıyla 1990 yılında
başlatılmıştır.
Projenin ilk etabını oluşturan 1990-2000 döneminde, melezleme çalışmaları yapılarak çok sayıda
fertten oluşan melez populasyonlar elde edilmiştir. Melezleme çalışmalarından elde edilen 2683
melez 1995, 1997 ve 1999 yıllarında enstitünün Kemalpaşa üretim ve araştırma sahasındaki
parsellere dikilmiş ve gözlem altına alınmıştır.
Projenin 2. etabını oluşturan 2000-2013, döneminde, bu melez populasyonlardan ön seleksiyon
aşamasına ulaşan Memecik x Gemlik, Gemlik x Memecik melezlerinden 11 ümitvar tip seçilmiştir.
Seçilen bu tiplerin klonal yolla çoğaltılmasıyla ikinci gözlem ve tescil parseli oluşturulmuştur.
Melezleme ana projesi çerçevesinde zeytinyağı teknolojisine yönelik bir alt proje ile seçilmiş bu 11
melez fertten elde edilen yağların kalite kriterleri incelenerek yağlık değerlendirme açısından
uygunlukları araştırılmıştır.
2011 ve 2012 yıllarında Memecik x Uslu, Uslu x Memecik ve Uslu x Uslu melez
kombinasyonlarından 18 ümitvar melez tip seçilmiştir.
2013 yılında ise, Gemlik x Gordal, Manzanilla x Uslu, Manzanilla x Ayvalık ve Memecik x Erkence
kombinasyonlarında da ön seleksiyon çalışmaları tamamlanarak 18 ümitvar melez tip tespit
edilmiştir.
cclvi
ARA SONUÇ PROJE
Projesi
Alt Proje 2: Kilis Yağlık ve Nizip Yağlık Zeytin Çeşitlerinde Klon
Seleksiyonu (II. Aşama)
Projenin İngilizce Başlığı Clone Selection on Kilis Yaglik and Nizip Yaglik Olive Varieties
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Yardımcı Araştırmacılar Sibel AKTUĞ TAHTACI
Ajlan YILMAZ
Serpil KARADAĞ
Oğuz GÜNDOĞDU
Doç. Dr. Mürüvvet ILGIN
Proje Özeti
Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yoğun olarak yetiştirilen Nizip Yağlık ve Kilis Yağlık
zeytin çeşitlerinin, daha verimli tiplerinin bulunduğu, bu tiplerin en iyisinin seçilmesi ve üretime
kazandırılması amacıyla Kilis Yağlık ve Nizip Yağlık çeşitlerinde yürütülen Seleksiyon I aşaması
sonucunda; verim, boncuklanmama oranı, periyodisite eğilimi ve yağ oranı açısından yapılan
değerlendirmede; Kilis Yağlık ve Nizip Yağlık çeşitlerinden öne çıkan 8'er tip belirlenmiştir. Bu
tipler Seleksiyon II parselinde eşit koşullarda yarıştırılmak üzere, Antepfıstığı Araştırma İstasyonu
Müdürlüğü A.Münir BİLGEN İşletmesine 6x5 m aralıkla dikilen Gemlik çeşidi üzerine tesadüf
parselleri deneme desenine göre 7 tekerrürlü olarak aşılanmış olup gerekli kültürel bakım işlemlerine
devam edilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Kilis Yağlık, Nizip Yağlık, Seleksiyon, zeytin
cclvii
ARA SONUÇ PROJE
Projesi
Alt Proje 3: GAP Bölgesi Sulu ve Kuru Koşullarında Bazı Yerli ve
Yabancı Zeytin Çeşitlerinin Performanslarının Belirlenmesi
Determination of Performances of some Domestic and Foreign Olive
Varieties Under Dry and Irrigated Conditions in GAP Region.
Projeyi Yürüten Kuruluş Antepfıstığı Araştırma Enstitü Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Yardımcı Araştırmacılar Sibel AKTUĞ TAHTACI
Ajlan YILMAZ
Oğuz GÜNDOĞDU
Serpil KARADAĞ
Kamil SARPKAYA
Ali TEKİN
Ümran ELDOĞAN
Hükümran GÜL
Serkan KAPTAN
Gökhan AKKUŞ
İsmail TURANOĞLU
Yrd. Doç.Dr.Ebru SAKAR
Proje Özeti
Bahçe tesisinde çeşit seçimi oldukça önemlidir. Tür ve çeşitlerin, değişik lokasyonlarda
yetiştirilerek, o yörelere sağlıklı uyum gösterip göstermediklerini belirlenmektedir. Son yıllarda
Türkiye genelinde olduğu gibi Gaziantep’te de zeytin yetiştiriciliğine olan talep artmış olup çeşit
seçimi konusunda tereddütler yaşanmaktadır. Bölgemize getirilen zeytin fidanlarının neredeyse
%90’ını, Gemlik ve Ayvalık çeşitleri oluşturmuştur. Gemlik çeşidinde; kabuk kalınlaşması, erken
büzüşme ve dökülmeler, Ayvalık çeşidinde ise geç meyveye yatma, az ürün verme konusunda
şikayetler olmaktadır.
Bu proje ile GAP bölgesinde sulu ve kuru koşullarda, bazı yerli ve yabancı zeytin çeşitlerinin
performanslarını karşılaştırarak çeşit tercihinin belirlenebilmesi ve çiftçilere çeşit önerisinde
bulunularak bölgedeki zeytin yetiştiriciliğinin geliştirilmesi amaçlanmıştır.
Çalışmada; Yuvarlak Halhalı, Ayvalık, Manzanilla, Gemlik, Sarı Ulak, Memecik, Eğriburun
Nizip, Eğriburun Tatayn, Kilis Yağlık, Nizip Yağlık, Sorani, Kaisy ve Arbequine çeşitleri
kullanılmıştır. Gaziantep'te sulu ve kuru koşullarda, Şanlıurfa 'da sulu koşullarda tesadüf blokları
deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak 2010 yılında tesis edilmiş, kültürel bakım uygulamalarına
devam edilmektedir.
cclviii
Anahtar Kelimeler: Zeytin, çeşit, performans, sulu ve kuru koşullar
cclix
ARA SONUÇ PROJE
Proje Başlığı Melezleme ve Mutasyon Islahı Yöntemleriyle Üstün Nitelikli
Projeyi Yürüten Kuruluş İncir Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen Erciyes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü
Kuruluş Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü
Proje Yürütücüsü Mesut ÖZEN
Yardımcı Araştırmacılar Hilmi KOCATAŞ
Birgül ERTAN
Aytekin BELGE
Nilgün TAN
Dr. İlknur KÖSOĞLU
Berrin ŞAHİN
Ramazan KONAK
Doç. Dr. Osman GÜLŞEN
Prof. Dr. Uygun AKSOY
Bütçesi:
Proje Özeti:
İncir Türkiye’nin önemli bir ihraç ürünüdür. Ülkemiz dünya kuru ve taze incir ihracatında ilk
sırada yer almaktadır. Dünyada, ülkemizin incir ihracatında bu üstünlüğünü sürdürmesi için üstün
nitelikli yeni incir çeşitlerine ihtiyaç vardır. Bu sebeple, projemizin amacı; melezleme ve ayrıca
mutasyon ıslahı yöntemlerinden gamma ışını uygulaması ile küçük/kapalı ostiollü, iri meyveli ve
erkenci kurutmalık ve sofralık taze incir çeşitleri geliştirebilmektir. Melezleme ıslahı için dişi çeşit
olarak kurutmalıkta Sarılop ve taze sofralıkta ise Bursa siyahı incir çeşitleri kullanılmıştır. Erkek
ebeveyn olarak ise; erkencilik, iri meyve, yeşil renk, yeterli arıcık ve polen sayısı v.b. özellikler
yönünden üstün olan Ak ilek ve Kaba ilek erkek incir çeşitleri kullanılmıştır. Melezleme ıslahında
2000 melez birey elde edilmesi amaçlanmıştır. Yapılan melezlemelerden elde edilen
çekirdeklerden gerekli ekim ve büyütme işlemleri sonucu elde edilen 500 adet melez birey
bahçeye dikilmiştir. 2014 ve 2015 yıllarında tüm melez bireyler bahçeye dikilmiş olacaktır.
Mutasyon ıslahında, bitki materyali olarak ülkemizde yetiştirilen ve ihracatı yapılan en önemli
kurutmalık incir çeşidi Sarılop ile taze incir çeşidi Bursa Siyahı kullanılmıştır. İncir çeşitlerine
kontrol gruplarından ayrı olarak 5 farklı dozda (10.0, 16.9, 25.3, 50.7, 67.0 Gray) gamma ışını
uygulanıp, yukarıda belirtilmiş olan amaçlara yönelik yeterli varyasyon oluşturulmuş ve bahçeye
dikilmiştir. 2014 yılından itibaren istenen özellikler yönünden meyve gözlemlerine başlanacaktır.
cclx
ARA SONUÇ PROJE
Proje No TAGEM/BBAD/08/A08/P02/
Proje Başlığı Melezleme Yoluyla Yeni Mandarin Çeşitlerinin Geliştirilmesi
Yardımcı Araştırmacılar Şenay KURT
Gülay DEMİR
Başlama-Bitiş Tarihleri 2008- sürekli
Bütçesi 2013: 5.250 TL 2014: 5.050 TL
Proje Özeti :
Projede; Klemantin mandarininin ağırlıklı olarak ana olarak kullanılmasıyla turunçgil tür ve
çeşitleri arasında kontrollü melezlemeler yapılarak; bol ve kararlı verime sahip, yüksek oranda
partenokarpik ve pazarlanabilir irilikte meyve oluşturan, erkenci, orta mevsim veya geççi,
kaliteli mandarin melezlerinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
Bu çalışma sonunda arzu edilen özellikleri taşıyan melez çeşitlerin elde edilmesiyle, verimli ve
kaliteli mandarin melezleri ülkemiz turunçgil yetiştiricilerinin hizmetine sunulacak ve böylece
ihracat şansı yüksek yeni melez çeşitlerle kurulacak bahçeler sayesinde, üreticilerimizin
gelirlerini arttırması sağlanacaktır.
Bu hedeflere ulaşmak amacıyla Melez-I parselinden 2009 yılında seçimleri yapılarak tekrrürlü
verim denemesine alınan 13 adet ümitvar bireyin kültürel bakım işlemlerine yıl boyu devam
edilmiştir.
Melez-II parselinde ise 351 adet Satsuma x Klemantin, 60 adet Satsuma x SRA-90 Klemantin
melezlerinde pomolojik analizler yapılarak ümitvar bireyler belirlenmiş ve projenin bu kısmına
ait ara sonuç raporu hazırlanmıştır. Melez-II parselinde bulunan 130 adet Klemantin x Bergamut
ve 69 adet Klemantin x Valencia melez bireylerinde gözlemler ve pomolojik analizlere devam
edilmiştir.
2012 yılında yapılan kontrollü melezlemeler sonucu elde edilen melez çöğürlerin şaşırtmaları ve
kültürel bakım işlemleri yapılmıştır. 2012 yılı melezlemeleri sonucu elde edilen bireylerden
dikilebilecek büyüklüğe gelenlerin seçim parseline dikimleri yapılmıştır.
2013 yılında da 12 farklı kombinasyonda kontrollü melezlemeler yapılarak ve elde edilen

tohumlar ekilmiştir.
2014 yılında Melez-I ve Melez-II parselinin kültürel bakım işlemlerine devam edilerek
fenolojik gözlemler ve meyve verenlerde pomolojik analizler yapılacaktır. Melez-II parselinden
ümitvar olarak belirlenen bireylerin tekerrürlü verim denemeleri için aşılamalarına
başlanacaktır. Uygun büyüklüğe gelen melez bireylerin seçim parseline dikimleri
gerçekleştirilecektir ve kontrollü melezleme çalışmalarına devam edilecektir.
cclxi
PROGRAM ADI : Subtropik Meyveler (P09)
ARA SONUÇ PROJE
Proje Başlığı Batı Akdeniz’de Melezleme Yoluyla Yeni Nar Çeşitlerinin
Geliştirilmesi
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Alpaslan ŞAHİN
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Süleyman BAYRAM
Başlama-Bitiş Tarihleri 1994-Devamlı
Projenin Toplam
…………TL
Bütçesi
Proje Özeti:
Bu çalışmada Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Kayaburnu Meyvecilik Bölümü’nde

1990 yılında başlamıştır. Melezleme ıslahı programı kapsamında Hicaznar, 07 N 15 ve 33 N 26
çeşitlerinin karşılıklı melezlenmiş ve Hicaznar’ın kendilenmiş ve açık tozlanmış bireyleriyle
Hicaznar ile Fellahyemez (01 N 04) ve Ernar (07 N 03) çeşitlerinin kendilenmesi ve karşılıklı
melezlenmesi sonucu elde edilen bireylerin içinden ön seçimi yapılarak değerlendirme parsellerine
dikilmiş olan genotiplerin çeşit olabilme bakımından özellikleri incelenmiştir.
Bu çalışmanın amacı; kabuk rengi tam kırmızı olan, taneleri koyu kırmızı, yumuşak çekirdekli,
erken, orta ve geç mevsimde olgunlaşan, tatlı, mayhoş ve ekşi nar çeşitlerinin geliştirilmesidir. İri
taneli, bol sulu, çatlama eğilimi az meyveler ve dip sürgünü verme eğilimi az bitkiler aranan diğer
özelliklerdir.
Projenin ilk ara sonuç raporu 1999, ikincisi 2007 yılında hazırlanmış olup bunun sonucuna göre ise
2009 yılında BATEM Esinnar, BATEM Hicrannar, BATEM Yılmaznar ve BATEM Onurnar nar
genotipleri, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü adına çeşit olarak tescil ettirilmiştir.
Geriye kalan 7 genotipin ise 2010-2012 yılları arasında fenolojik ve pomolojik özellikleri
incelenmiş, bunlardan ikisinin tatlı, dördünün mayhoş ve birinin ekşi; çekirdek sertliği yönünden
ise beşinin orta sert çekirdekli, ikisinin yumuşak çekirdekli birey olduğu tespit edilmiştir.
Yapılan değerlendirmede ebeveynlerin ve nar tiplerinin aldıkları toplam puanlar karşılaştırıldığında
sadece 29-34 nar tipinin bütün ebeveynlerden daha yüksek puan aldığı, diğer nar tiplerinin ise
Ernar(07 N 03) ebeveyn çeşidi hariç diğer ebeveynlerden daha düşük puan aldıkları belirlenmiştir.
İncelenen birçok özellik yönünden 29-34 nar tipinin çok üstün özelliklere sahip olsa da çok geççi
olmasından dolayı meyvelerinde büyük oranda çatlama olması, bu genotipin ticari bir çeşit olarak
üretilmesini sınırlandıracağı belirlenmiştir. Diğer genotiplerin ise olumsuz birçok özellikleri
yönünden ticari olarak üretilmesi önerilmemektedir.
cclxii
SONUÇLANAN PROJE
Proje Başlığı Alt Proje: Bazı Avokado Çeşitlerinde Olgunluk Dönemlerinin
Fizyolojik ve Kimyasal Parametreler Kullanılarak Belirlenmesi
Projeyi Yürüten
Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü-ANTALYA
Kuruluş
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Süleyman BAYRAM
Dr. Seyla TEPE
Yardımcı Araştırıcılar Dr. Dilek GÜVEN
Ramazan TOKER
Proje Bütçesi: 16.500 TL
Proje Özeti
Ülkemizde son yıllarda avokado yetiştiriciliği büyük önem kazanmakta, iç ve dış pazarda
potansiyel değerinin yüksek olmasından dolayı, yeni meyve türü yetiştirmek isteyen üreticilerin
giderek ilgisini çekmektedir.
Avokadonun klimakterik özellik göstermesi ve meyvelerin tamamının aynı zamanda ağaç

olumuna gelmemesi, hasat zamanının tespitinde bazı sorunları da beraberinde getirebilmektedir.
Olgunluk kriteri olarak kullanılan görsel gözlemler ve kişisel tat testlemeleri fazla subjektif
olmaktadır. Ekolojik faktörler ve meyve yüküne bağlı olarak görülen hasat önü dökümleri, hasat
zamanının tespitinde morfolojik gözlemleri zorlaştırmaktadır.
Bu nedenle yapılan çalışmada; ülkemiz koşullarında yetiştirilen önemli avokado çeşitleri için
uygun hasat zamanının tespiti ve hasat sonu olgunlaşma sürecinde meydana gelen fizyolojik ve
kimyasal değişimler belirlenmiştir. Böylece, bazı avokado çeşitlerinin hasat periyodu,
pazarlanması, kalite kriterlerinin tanımlanmış ve hasat sonu meyvenin olgunlaşmasında bazı
standartların ortaya konulmuştur.
Bu çalışmanın sonucunda; ülkemizde Akdeniz bölgesinde standart ve tescilli çeşit olarak

yetiştirilen ‘Bacon’, ‘Fuerte’, ‘Ettinger’, ‘Hass’, ‘Zutano’, ‘Edranol’, ‘Wurtz’ ve ‘Zutano’
çeşitlerinin en erken, optimum ve en geç hasat zamanının belirlenmesi ve hasat sonu devam
eden sürecin olgunluk kriterleri üzerine etkisinin ortaya konulmuştur. Ayrıca, bazı fizyolojik ve
kimyasal parametrelerin (meyve eti rengi ve sertliği, mineral madde, asitlik ve protein) hasat
zamanının belirlenmesinde kullanılabilirliliği ve farklı hasat dönemlerinde ki değişkenliği ortaya
konulmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Avokado, Çeşit, Fizyolojik ve kimyasal parametreler, Hasat, Olgunluk
cclxiii
SONUÇLANAN PROJE
Proje Başlığı Alt Proje: Bazı Avokado Çeşitlerinde Anaç ve Kalem Uyuşması
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Projeyi Destekleyen
Kuruluş

Proje Bütçesi:
Proje Özeti
Bu çalışmada; bazı avokado çeşitlerinin anaç özelliklerinin belirlenmesi amacıyla, ülkemizde

avokado fidan yetiştiriciliğinde anaç olarak kullanılan ‘Topa Topa’ ve ‘Mexicola’ çeşitleri ile
birlikte, ticari çeşit olarak üretilen ‘Bacon’, ‘Fuerte’, ‘Hass’ ve ‘Bacon’ çeşitlerine ait çöğürler
üzerinde çalışılmıştır.
Bu amaçla; avokado çeşitlerinin ağaçlarından 2 farklı dönemde meyveler hasat edilmiş ve

tohumlar çıkarılarak 2 farklı zamanda ekimleri yapılmıştır. Belirli bir süre içinde gelişen
çöğürlerde; çimlenme kabiliyetleri tespit edilmeye çalışılmış, morfolojik gözlemler ve hormonal
analizler yapılarak anaç gelişimleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çöğür gelişiminin
devamında istenen gelişimi gösterenlerin aşılanması sonucunda, anaç–kalem uyuşması üzerine
anatomik ve histolojik analizler yapılmıştır.
Çimlenme kabiliyetleri ve morfolojik gelişimleri bakımından anaç olarak kullanılan çeşitlerden

‘Mexicola’ ve ‘Topa Topa’ ile ticari çeşitlerden ‘Bacon’ ve ‘Zutano’ iyi sonuçlar vermiştir.
Hormonal çalışmalarda, genellikle çeşitlere göre değişmekle birlikte, ABA ve GA3’ün değerleri
arasında birbiri ile ilişkili olabilecek benzer eğilimler bulunmuştur. Çöğürlerin gelişim
sürecinde; ocak ve haziran ayları arasında genellikle ABA’nın azalmasına karşılık GA3'ün de
azalması, daha sonraki hormonal çalışmaların konusu olabileceği düşünülmektedir.
Anatomik ve histolojik çalışmalarda ise, tüm kombinasyonlarla ilgili örneklerde aşı

kaynaşmasının başarılı bir şekilde gerçekleştiği saptanmış olup, uyuşmazlığa ilişkin olumsuz bir
bulguya rastlanmamıştır. Ancak, daha sonraki yıllarda ortaya çıkabilecek uyuşmazlığın
belirlenmesi için daha fazla gözlem ve arazi çalışması yapılmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Avokado, Tohum, Çöğür anaç, Morfolojik ve hormonal gözlem, Anaç ve
kalem uyuşması
cclxiv
SONUÇLANAN PROJE
Proje Başlığı Bazı Tarımsal Atıkların Muz Yetiştiriciliğinde Kullanım
Olanakları
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Mehmet ÖTEN
Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Hamide GÜBBÜK
Dr. Meliha TEMİRKAYNAK
Haluk TOKGÖZ
Dr. Dilek GÜVEN
Projenin Toplam 2012:10.000TL 2013:10.000TL 2014:10.000TL
Bütçesi
Proje Özeti
Muz yetiştiriciliğinde, organik madde ihtiyacının karşılanması amacıyla, çiftlik gübresine

alternatif olarak muz atığı ve mantar kompostu atığının kullanım olanaklarının araştırıldığı
bu çalışmada; Alanya İlçesinde, açık ve örtü altı iki ayrı lokasyonda, deneme alanlarına iki
yıl, çiftlik gübresi, mantar kompostu ve muz atığı uygulamaları gerçekleştirilmiştir. 2012-
2013 yıllarında program çerçevesinde örtü altında ve açıkta yapılan denemeye ait morfolojik
gözlemler alınmış ve hasat edilen meyvelerin kalite analizleri yapılmıştır.
Şu ana kadar sonuçlanan gözlem değerlerine ait yapılan istatistik analizleri sonucunda;
Açıkta yapılan denemede; bitki boyunda uygulamalar, gövde çevresinde yıl, konu ve
uygulamalar, yaprak sayısında yıl*konu interaksiyonu, tarak sayısında yıl konu ve yıl*konu
interaksiyonu, parmak sayısında yıl ve konu, parmak uzunluğunda konu, parmak ağırlığında
konu ve yıl*konu interaksiyonu hevenk ağırlığında ise uygulamalar önemli bulunmuştur.
Örtü altında yapılan denemede; bitki boyunda yıl*konu, gövde çevresinde yıl, konu ve
yıl*konu interaksiyonu, yaprak sayısı ve parmak uzunluğu önemsiz, tarak sayısında yıl konu
ve yıl*konu interaksiyonu, parmak sayısında konu, parmak ağırlığında konu ve yıl, hevenk
ağırlığında ise uygulamalar önemli bulunmuştur.
cclxv
SONUÇLANAN PROJE
Proje No: TAGEM/BBAD/12/AO8/P06/1
Proje Başlığı Zeytinde Klonal Anaçların Belirlenmesi
Alt Proje: Zeytinde Bazı Klonal Anaçların Kuraklık Stresine
Tepkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Zeytincilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Dr. Ünal KAYA
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Melek GÜRBÜZ
Serkan KAPTAN
Doç Dr. Erhan AKKUZU
Dr. Gülay PAMUK MENGÜ
Doç. Dr. Levent GENÇ
Dr. Gökhan ÇAMOĞLU
Yrd. Doç Dr. Hediye ESEN
Başlama-Bitiş Tarihleri 01 Ocak 2012 – 31 Aralık 2013
Projenin Toplam Bütçesi: 48.000TL
Proje Özeti:
Küresel iklim değişikliğine bağlı olarak artan potansiyel bitki su tüketimi nedeniyle
Türkiye’nin de içinde yer aldığı Akdeniz havzasında görülen bitki ekolojisinin gelecekte çok
daha şiddetli kuraklıklarla karşılaşması muhtemeldir. Bu durumda kullanılacak çeşit ve anaçlar
önem kazanmaktadır.
Çalışmada, Ayvalık, Gemlik, D9, D36, Erdek yağlık ve Frantoio çeşitlerinin farklı düzeydeki
su stresine karşı tepkilerini ortaya koymak için Bornova Zeytincilik Araştırma Enstitüsü
Araştırma ve Üretim Sahasında saksılarda deneme kurulmuş ve 3 farklı sulama konusu ele
alınmıştır. Konular; I100: 4 günde bir saksılar tartılarak eksilen nemin tarla kapasitesine
getirilmesi, I66: I100 konusunda saksılara verilen suyun 2/3 (%66)’nün verilmesi, I33: I100
konusunda saksılara verilen suyun 1/3 (%33)’nün verilmesi şeklinde uygulanmıştır.
Proje kapsamında çeşitlerin farklı su stres düzeyinde morfolojik ve fizyolojik özellikleri
ortaya konularak su stresine karşı dirençleri karşılaştırılmıştır. Çalışmada bunun yanında,
spektral ölçümler ile elde edilen spektral indeksler ve yaprak sıcaklıklarından elde edilen bitki
su stres indeksi (CWSI) ile söz konusu parametreler arasındaki ilişkiler de incelenmiş ve
spektral indeksler yardımı ile yaprak oransal su içeriği (YOSİ) ve yaprak su potansiyeli
yüksek doğrulukta tahmin edilebilmiştir (sırasıyla r = 0.84 ve r = 0.90). Bu çalışmalar
sonucunda, kurak koşullara maruz bırakılan zeytin anaç çeşitlerin stres düzeyleri hakkında
bilgi edinilmiştir.
cclxvi
SONUÇLANAN PROJE
Doğu Akdeniz Bölgesinde Muz Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi
Alt Proje: Anamur Muzuna (Dwarf Cavendish) Uygulanan Bazı
Proje Adı Hasat Sonrası Uygulamaların Enzimatik Esmerleşme Üzerine Etkisi
(Yüksek Lisans Tezi)
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Zafer KARAŞAHİN
Yardımcı Araştırmacılar Doç. Dr. M. Ümit ÜNAL
Proje Başlama-Bitiş
Ekim-2012-Ekim 2013
Tarihleri
Projenin Yıllara Göre
2012 - 2013: 10.000 TL
Bütçesi
Proje Özeti :
Anamur muzunun derimi ve derim sonrası yapılan uygulamalardaki yetersizlik veya yanlış
uygulamalardan dolayı muzlarda tüketiciye ulaşmadan hem miktar olarak hem de pazar değerini
kaybettirecek kalite kayıpları meydana gelmektedir. Bu kalite kayıplarından bir tanesi de raftaki
muzda enzimatik esmerleşme sonucu meydana gelen kararmadır.Bu çalışmada 3 numaralı
olgunluk aşamasına kadar olgunlaştırılmış muz meyvesine Modifiye atmosferde paketleme (MAP), 1-
metilsiklopropen (1-MCP), askorbik asit çözeltisi ve sodyum metabisülfit çözeltisi uygulamaları
yapılarak 20 oC de rafta bekletilip sözkonusu uygulamalarla enzimatik esmerleşmenin
önlenmesi amaçlanmıştır. 3 numaralı olgunluk aşamasına kadar olgunlaştırılmış muzlara
uygulamalar yapıldıktan sonra 8 günlük raf ömrü süresince Meyve Kabuğu Sertliği, Meyve Eti
Sertliği, Toplam Asit Miktarı, SÇKM (Suda Çöz. Toplam Kuru Mad.) miktarı, Solunum (CO2
üretim miktarı (%)), Etilen Miktarı, Meyve Kabuk Rengi, Meyve Etinde Toplam Fenol
Bileşiklerin Miktarı, Meyve Kabuğunda Toplam Fenol Bileşiklerin Miktarı, Meyve Etinde
Polifenol Oksidaz Enzim Aktivitesi Miktarı, Meyve Kabuğunda Polifenol Oksidaz Enzim
Aktivitesi Miktarı analizleri yapılmıştır.
Sonuç olarak, Anamur muzuna uygulanan MAP, 1-MCP, Askorbik Asit Çözeltisi, Sodyum
Metabisülfit Çözeltisi uygulamalarının enzimatik esmerleşmeyi önlemede yetersiz kaldığı
söylenebilir.Yapılan analizlerde uygulamalar arasında istatiksel olarak farklar olsa da genel
görünüm ve meyve dış rengine bakıldığında uygulamaların birbirine benzediği görülmüştür.
Muz meyveleri özellikle 6. günden sonra tüketicilerin tercih etmeyeceği bir görünüme sahip
olmuştur.
Anahtar Kelimeler: 1-MCP, MAP, Muz, Polifenoloksidaz
cclxvii
DEVAM EDEN PROJELER
(GELİŞME RAPORLARI)
cclxviii
DEVAM EDEN PROJE
Proje Başlığı: Ege Bölgesinde Melezleme Yoluyla Yeni Nar (Punica
granatum L.) Çeşitlerinin Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Projeyi
Proje Yürütücüsü: Dr. Erol KÜÇÜK
Yardımcı Andaç ÇAVDAR
Araştırıcılar: Celal ŞAFAK
Deniz AKSOY
Fatih ÇAĞIR
Müge ŞAHİN
Salih GÜRKÖK
Dr. Mehmet TUTAR
Başlama-Bitiş Tarihleri: 01.01.1998- Sürekli (2014-2018 Dönemi)
Projenin Toplam Bütçesi: 2014: 59.000 TL 2015: 73.000TL
2016: 73.000 TL 2017: 54.000TL
2018: 48.000 TL
Proje Özeti:
Bu proje ile, iki temel pomolojik nar grubunu oluşturan mayhoş ve tatlı gruptan ebeveynler
seçilerek melezleme ıslahı yöntemi ile, verimli, iri meyveli, yumuşak çekirdekli, koyu kabuk
ve dane rengine sahip, çatlamaya ve depolamaya dayanıklı, şıra randımanı yüksek ve albenisi
yüksek çeşitlerin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
Çalışmanın 1998-2007 döneminde, ebeveyn olarak seçilen İzmir 16, İzmir 23, İzmir
1445, İzmir 1465 ve İzmir 1513 çeşitleri aralarında resiprokal olarak melezlenmiş ve
kendilemeleri yapılmıştır. Melezleme ve kendileme çalışmaları sonucunda elde edilen
bireylerden seleksiyon I parseli oluşturulmuştur. Seleksiyon I parselindeki değerlendirme
çalışmaları sonucunda, 38 adet birey seleksiyon II aşaması için seçilmiştir. 2007 yılında bu
bireyler ve 2 adet standart çeşit (İzmir 23 ve İzmir 1513) ile seleksiyon II parseli kurulmuştur.
Çalışmanın belirtilen beş yıllık diliminde mevcut seleksiyon II parselindeki değerlendirme
çalışmaları yapılmaktadır.
2013 yılı gelişme döneminde;
Seleksiyon I ve Seleksiyon II parsellerinde yılık bakım işlemleri,
Seleksiyon II parselinde hasat ve değerlendirme işlemleri gerçekleştirilmiştir.
Değerlendirme çalışmaları kapsamında bu gelişme döneminde;
Dekara verim değerleri,
Hasat edilen meyvelerin çatlama oranı, pazarlanabilirlikleri, standart
pazarlanabilir boy sınıflarına göre dağılımları ve pazarlanamaz meyve oranları
tespit edilmiştir.
Seleksiyon II parselindeki melez bireyler ve standart çeşitlerin tamamında meyve
tutumu gerçekleşmiş, hasat yapılmış ve sonuçlar değerlendirilmiştir. Melez bitkilerin ve
standart çeşitlerin altıncı yaşındaki dekara verimleri 3,8 ton’a kadar çıkmıştır.

cclxix
DEVAM EDEN PROJE
Nar Melez Genotiplerinin Muhafaza Performanslarının
Proje Başlığı:
Belirlenmesi (Yüksek Lisans Tez Projesi)
Projeyi Yürüten Kuruluş: Ege Tarımsal Araştırma Enstitü Müdürlüğü
Projeyi
Proje Yürütücüsü: Fatih ÇAĞIR
Yardımcı
Yrd. Doç. Dr. Neslihan EKİNCİ
Araştırıcılar:
Başlama-Bitiş Tarihleri: 01/01/2014-31/12/2016
Projenin Toplam
Bütçesi:
Proje Özeti:
Nar ülkemizde yetiştirilen geleneksel meyve türlerinden biridir. Son yıllarda narın insan
sağlığına olan olumlu etkileri ortaya çıkmıştır. Nar ürünlerine talep artmış ve kapama nar
bahçeleri yaygınlaşmıştır. Nar yetiştiriciliğinde yaşanan gelişmeler ve üretim artışı ile birlikte;
bu meyve türünün depolanması ve uzun süre pazara sunulması konusunda da bir talep meydana
gelmiş; ve narın depolanması ile ilgili çalışmalar önem kazanmıştır.
Farklı pomolojik özellikler taşıyan nar çeşitlerinin geliştirilmesine yönelik çalışmalar

1997 yılından itibaren Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nde devam etmektedir. Bu çalışmalar
sonucunda elde edilen seleksiyon II aşamasındaki 38 çeşit adayında adi depo koşullarında
(+5˚C ‘de 120 gün) yapılan ön depo denemesi sonucu elde edilen ümitvar 20 melez genotip bu
çalışmanın bitkisel materyalini oluşturacaktır. Bu genotipler hasat edilerek 30 x 50 x 20 cm
ebatlarında delikli plastik kasalara Modifiye Atmosfer Poşetlerin içerisinde 10 meyve olacak
şekilde 6±0.5oC ve %90-95 oransal nem değerlerinde depolanacaktır. Depolama tarihinden
sonra her genotipin, depolamanın 2. , 4. Ve 6. Ayında depodan çıkarılan örneklerinde kalite
değişimleri ve kayıplar incelenecektir.
Sunulan bu proje ile ıslah programında değerlendirilmekte olan melez genotiplerinin

muhafaza performanslarının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla elde edilecek veriler
farklı özellikler açısından piyasaya yeni sunulacak çeşitlerin depolama performanslarını
belirlemede önemli olacağı gibi; daha da önemlisi, adeta bir seleksiyon kriteri olarak, yukarıda
belirtildiği üzere pazarda daha uzun süre nar arzı sağlama amacına yönelik çeşit geliştirme
amacıyla da kullanılacaktır. Yukarıda bahsedilen bu çalışmalar proje kapsamında 2014 yılı
itibariyle başlamıştır.
cclxx
DEVAM EDEN PROJE
Proje Başlığı GAP Bölgesinde Bazı Yeni Nar Çeşitlerinin Adaptasyonu ve Yerel Nar
Genotiplerinin Üretime Kazandırılması ( I. Dilim )
Projeyi Destekleyen
TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Gökhan AKKUŞ
Yardımcı Araştırmacılar İsmail TURANOĞLU, Ufuk RASTGELDİ, İsmail RASTGELDİ, Dr.
M. Zeki KARİPÇİN, Aslı POLAT, Doç. Dr. Ferhad MURADOĞLU
Başlama- Bitiş Tarihleri 01 Ocak 2014-01 Ocak 2018
Bütçesi 2016: 5.000 TL 2017: 5.000 TL
2018: 5.000 TL
Proje Özeti :
Bir bitki çeşidinin belirli bir özellik açısından yapay seçilime tabi tutulması o çeşidin sahip
olduğu genetik varyasyonun azalmasına ve genetik homojeniteye neden olmaktadır. Son yıllarda
GAP bölgesinde, standart çeşitlerden olan Hicaz narı üretimindeki artış bunun göstergesi
konumundadır. Bu durum zaman içerisinde bölgedeki yöresel nar genotiplerinin kaybolacağı
ihtimalini güçlendirmektedir. GAP bölgesinde sulamaya açılan ve açılacak olan alanlarla, giderek
önem kazanacağı düşünülen nar’ın bölgeye adapte olacak çeşit ve tiplerinin araştırılması önem
kazanmıştır.
Bu çalışma ile GAP bölgesinde nar çeşit ve tiplerinin bölge koşullarına uyum kabiliyetleri
araştırılarak ekonomik anlamda en iyi performans gösteren tip ve çeşitlerin bölge üreticisine
tanıtılmasının bunun yanı sıra yerel nar genotiplerinin özelliklerinin belirlenmesi, muhafazası bu
çeşit ve tiplerle yeni bahçe tesislerinin oluşturulması amaçlanmıştır.
Denemede yerel nar genotiplerinden 22 adet, Akdeniz Bölgesi’nde yetiştirilen 5 adet yeni
nar çeşidi ve Ege Bölgesinden 5 adet yeni nar çeşidi ile birlikte toplam 32 adet nar çeşit ve tipi
kullanılacaktır. Çalışmada fenolojik gözlemler, bazı pomolojik ve morfolojik özellikler
değerlendirilerek GAP bölgesinde en iyi performans gösteren çeşit ve tipler belirlenecektir. Deneme
Akçakale-Suruç yolu 17.km‘sinde bulunan GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne ait
Gündaş Araştırma istasyonu alanında yürütülecektir.
2014 yılında başlayacak olan projemizde bölgeden toplanan çelikler katlamaya alınarak 25-
30 cm boylarında olmak üzere köklendirme parsellerine alındı. Uygun harç materyali ile
hazırlanmış tüplü torbalara şaşırtıldı. Gerekli bakım işlemleri yapılmaya devam edilmektedir.
Tüplere şaşırtılan fidanlar 2014 Mart ayında 4*5 m aralıklarla kurumun Gündaş Araştırma
İstasyonu Lokasyonuna dikilecektir. Deneme bahçemize dikilen fidanların bakım işlemleri (sulama,
gübreleme, budama, ilaçlama, herekleme, dip çapası, toprak işleme ve yabancı ot mücadelesi vb.)
2014 yılı boyunca yapılmaya devam edilecektir.
Anahtar Kelimeler: Nar, adaptasyon, verim, çeşit, genotip
cclxxi
DEVAM EDEN
PROJE
Proje Başlığı Sanayiye Yönelik Çeşit Islahı
Alt Proje 1: Nar Genotiplerinin Meyve Suyu Sanayiine Yönelik
Karakterizasyonu
Projeyi Destekleyen Targıd Gıda A.Ş.
Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Nesrin KARATAŞ
Yardımcı Araştırmacılar Mustafa BİRCAN
MustafaÜNLÜ
Filiz BAYSAL
Yrd.Doç.Dr.Cenap Yılmaz
Prof. Dr. Sinan ETİ
Projenin yıllara Göre 2014 : 5000 TL 2015 : 5000 TL
Bütçesi
Proje Özeti :
Narın anavatanlarından biri olduğu için, ülkemizde pek çok nar çeşidi ve tipi bulunmaktadır. Bu
zenginlikten yararlanmak için ülkemizde özellikle de Akdeniz ve Ege Bölgelerinde birçok
seleksiyon ıslahı çalışmaları yapılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda elde edilen bir çok nar çeşit/tipi
ile bazı üniversiteler ve araştırma kuruluşları tarafından genetik kaynak parselleri oluşturulmuştur.
Bu genetik kaynak parsellerinin en zenginlerinden biri de 196 adet çeşit/genotip ile Alata Bahçe
Kültürleri Araştırma İstasyonunda yer almaktadır.
Ülkemizde meyve suyu üretimi 1960’lı yılların sonlarında başlamıştır. Yıllar içinde teknolojik
gelişmeler yakından takip edilmiş ve ürün çeşitlendirmesine gidilmiştir. İç pazarda özellikle şeftali,
vişne, kayısı ve karışık meyve nektarları tüketilmekte iken, ihracatta ağırlıklı olarak elma suları
önem kazanmıştır.
Son yıllarda değişen eğilimler doğrultusunda iç pazarda elma, nar, domates ve üzüm suyuna ve
özellikle % 100 meyve suyuna olan talebin artması bu ürünleri de iç pazarda kayda değer bir
konuma getirmiştir.
Ancak bu sektörde üretim yapan firmalar ile yapılan ikili görüşmelerde bu çeşidin meyve suyunun
işlenmesi sırasında bazı sıkıntılar olduğunu aktarılmıştır. Bu araştırma ile sektörün taleplerine
uygun çeşit geliştirilmesi hedeflenmiştir. Araştırma sonucunda elde edilecek yeni çeşitler ile
sektörde çeşitlilik, uygun işleme tekniklerinin geliştirilmesi sağlanacak kalitedeki artışa paralel
olarak da gelir arttırılmış olacaktır.
Bu araştırmada, Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Genetik Kaynak parsellerinde mevcut
olan nar çeşit/tipleri kullanılacaktır. Deneme tesadüf parselleri deneme desenine göre yürütülecek
olup, her tekerrürde 1’er ağaç olmak üzere, her çeşit/tip için toplam 3’er ağaç üzerinde
çalışılacaktır.
2013 yılında genetik kaynak parselindeki mevcut çeşitlerde aşağıdaki pomolojik analizler
yapılmıştır.
Meyve ağırlığı (g), Meyve eni (mm), Meyve boyu (mm), Kabuk kalınlığı (mm), Dane rengi, Dane
ağırlığı(g), Kolay danelenme durumu, Tohum sertliği, Meyve suyu randımanı (%), 100 dane
ağırlığı(g), SÇKM, Tat, Asitlik, Meyve Suyu Rengi. Bu veriler ışığında seçilen çeşitlerde 2014
cclxxii
yılında projede öngörülen tüm analizler ve değerlendirmelere devam edilecektir.
Anahtar kelimeler: Nar, Punica granatum L., meyve suyu, pomoloji, karakterizasyon
cclxxiii
DEVAM EDEN
PROJE
Proje: Kütdiken Limon Çeşidinde Sağlıklı Çiçek Oluşumunu
Engelleyen Faktörlerin Belirlenmesi ve Çözüm Önerilerinin
Araştırılması
Proje Başlığı
Alt Proje: Kütdiken Limon Çeşidinde Değişik
Uygulamaların Sağlıklı Çiçek Oluşumu İle Meyve Verim ve
Kalite Özellikleri Üzerine Etkileri (Doktora Tez Projesi)
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü,
Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Proje Yürütücüsü Nesrin KARATAŞ
Dr. Ayhan AYDIN
Rasim ASLAN
Yardımcı Araştırmacılar Dr.Güçer KAFA
Übeyit SEDAY
Danışman: Prof. Dr. Sinan ETİ
2014 : 20000 TL 2015 : 10000 TL 2016 : 10000 TL
2017 : 10000 TL 2018 : 10000 TL
Proje Özeti :
Limonlarda dişi organı bulunmayan yani morfolojik dişi kısır (Staminate) çiçek oluşumu ve
erken balon aşamasında dişicik borusunun dışarı çıkması gibi kusurlu çiçek oluşumlarına çok
sık rastlanılmaktadır. Bunun dışında, çok az miktarda çiçek tozu oluşumu, oluşan çiçek
tozlarının yeterince gelişememesi ile canlılık ve çimlenme yeteneklerinin de düşük olması gibi
durumlar da çok yaygın olarak görülmektedir. Meyve verimini önemli ölçüde etkileyen bu
olumsuzlukların, budama ve gübreleme gibi bakım işlemleri yanında, meyvelerin geç hasat
edilmesi gibi faktörlerden de kaynaklanabileceği düşünülmektedir.
Bu çalışmada materyal olarak İstasyonumuzda bulunan Kütdiken limon çeşidine ait verim
çağındaki ağaçlar kullanılacaktır. Normal budama ve rutin gübrelemeye ilave olarak yapraktan
verilecek Zn,B,P dozlarının ve geç hasat uygulamalarının serbest tozlanmada, çiçeklerin normal
veya eksik organlı ya da kusurlu olması yanında, polen canlılığı ve üretim miktarı ile meyve
verim ve kalitesi üzerine etkileri incelenecektir.
Bu amaçla çiçeklenmenin başlaması ile birlikte ağaç üzerinde çiçek sayımları yapılacak, in vitro
koşullarda ise çiçek tozu canlılık testleri ve çiçek tozu çimlendirme testleri yapılacak, ayrıca
çiçek tozu üretim miktarları saptanacaktır. Yine çiçeklenme tarihinden itibaren 30 günlük ölçüm
aralıklarıyla meyve büyüme hızı ve meyve tutma değerleri saptanacaktır. Bunların yanında,
uygulamalardan elde edilen olgun meyvelerde kalite kriterleri incelenecektir.
Araştırma 2014-2019 yılları süresince yürütülecektir.
2013 yılında parselden yaprak ve toprak örnekleri alınmış ve sonuçlara göre uygun gübreleme
yapılarak parsel daha homojen bir hale getirilmiştir. Deneme metoduna göre parselde bitkilerin
işaretlenmeleri yapılmıştır. Proje metodunda yer alan budama, gübreleme uygulamaları
gerçekleştirilmiştir. Çiçek yapıları incelenmiş ve normal çiçek, staminate çiçek, kusurlu çiçek
yapıları, çiçek tozu canlılığı ve çimlenme oranları incelenmiştir. Tüm bunlara ilaveten parselde
gerekli bakım işlemlerine devam edilmiştir.
cclxxiv
2014 yılında projede yapılması gereken tüm analiz ve incelemelere devam edilecektir.
Anahtar Kelimeler: Kütdiken, limon çiçeği, serbest tozlanma, staminate çiçek, polen canlılığı,
cclxxv
DEVAM EDEN
PROJE
Proje Başlığı Mutasyon Islahı Yolu ile Minneola Tangeloda Turunçgil Kahverengi
Leke Hastalığı (Alternaria alternata f. sp. citri)’na Tolerant Tiplerin
Elde Edilmesi
Projeyi Destekleyen
Biyolojik Mücadele Araştırma İstasyonu
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Güçer KAFA
Yardımcı Araştırmacılar Onur UYSAL
Übeyit SEDAY
H. İhsan TEKİN
Dr. Sefa POLATÖZ
Deniz SANAL
Dr. Ercan CANIHOŞ
Dr. Serap TOKER DEMİRAY
Projenin Toplam 2012: 10.000 TL 2013: 15.000 TL. 2014: 15.000 TL
Bütçesi: 2015: 15.000TL 2016: 15.000 TL
Proje Özeti:
Türk turunçgil üretimi türler bazında belirli bir aralığa sıkışmış durumdadır. Özellikle
mandarinlerde eylül ve aralık ayları arasında yoğun bir üretim yapılmakta fakat ürün arzının
yoğunluğu sebebiyle ekonomik anlamda sorunlar yaşamaktadır. Bilhassa ihracat söz konusu
olduğunda uluslararası pazarlara sürekli ürün sevkiyatında hasat periyodunun kısırlığına bağlı
olarak sıkıntılar mevcuttur. Bahsedilen hususlar göz önüne alındığında Minneola tangelo ocak
ayından başlayarak takip eden dönem için yaşanan sorunlara çözüm getirebilecek nitelikte bir
çeşittir. Bu özelliği sebebiyle geçmişte yoğun bir şekilde bahçe kuruluşuna konu olmuş, üreticinin
ilgisini çekmiştir. Minneola tangelo bahçelerine gösterilen ilgi ciddi bir üretim alanına ulaşma ile
sonuçlanmış, ancak Alternaria hastalığına gösterdiği hassasiyet sebebiyle üreticinin gözünden
düşmüştür. Çünkü bu hastalığın mücadelesi gerçekten meşakkatli, teknik açıdan hata kaldırmayan
ve maliyetli bir süreci beraberinde getirmektedir.
Bu nedenle Minneola tangelonun Alternaria Hastalığına Tolerant hale getirilmesi
gerekmektedir. Bu amaçla Minneola tangelo aşı gözlerine akut Gamma ışını uygulaması yapılarak
M1V1 bitkileri elde edilecek ve takip eden aşılamalarla M1V3 aşamasına gelinecektir. M1V3
bitkilerine Alternaria bulaştırılmak suretiyle tolerantlık düzeyleri tespit edilecek, tolerant olan
tiplerin daha sonra bahçecilik bakımından performansları incelenecektir.
Akut Gamma ışını uygulaması 50 gray dozunda ve 50 göze uygulanacak şekilde
gerçekleştirilmiştir. Anaç olarak yerli turunç (C. aurantium L.) kullanılmıştır. M1V3 bitkilerinin
yetişme süreci devam etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Minneola Tangelo, Mutasyon
cclxxvi
A AFA ADI : Meyve – Bağ (A08)
DEVAM EDEN
PROJE
Proje Başlığı Gamma Işını Uygulamasıyla Klemantin, Nova ve Robinson
Mandarin Çeşitlerinde Çekirdeksiz Tiplerin Elde Edilmesi
Projeyi Destekleyen Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Güçer KAFA
Yardımcı Araştırmacılar H. İhsan TEKİN
Onur UYSAL
Übeyit SEDAY
Dr. Sefa POLATÖZ
Deniz SANAL
Prof. Dr. Turgut YEŞİLOĞLU
Projenin Toplam 2010:2.500 TL 2011:3.000 TL 2012:3.000 TL 2013:3.000 TL.
Bütçesi: 2014: 4.000 TL 2015: 5.000 TL
Proje Özeti:
Klemantin, Nova ve Robinson mandarin çeşitlerinde gamma ışınıyla yapay mutasyon

meydana getirilerek oluşturulan bireyler çekirdeksiz meyve oluşturma özellikleri bakımından
incelenip, çekirdeksiz olanlar seçilerek, pazar ve üreticiye daha iyi özelliklere sahip çeşitler
sunmak amaçlanmaktadır. Çalışmada hedefe ulaşıldığı takdirde tüketimi daha kolay, daha kaliteli
mandarin çeşitleri elde edilmiş olacaktır. Ayrıca yapay mutasyona uğratılmış bu populasyon, daha
sonra yapılacak ıslah çalışmalarına kaynak teşkil edecektir.
Materyal olarak; Klemantin çeşidinde Türkiye Turunçgil Aşı Gözü Seleksiyon projesi
çerçevesinde Türkiye’den selekte edilen ve 1991 yılında dikilerek projenin II. aşamasını oluşturan
ve Enstitümüz Aşı Gözü Seleksiyon parselinde yer alan Klemantinler kullanılmıştır. Diğer çeşitler
ise Enstitümüz Koleksiyon parselinde bulunan ve 1967–1973 yıllarında ülkemize getirilen
çeşitlerdir. Söz konusu çeşitlerden Ekim 2004 te alınan aşı gözü kalemlerine ANTHAM’de
bulunan 60Co kaynağından 50 ve 70 Gray dozlarında akut gamma ışını uygulaması yapılmıştır.
Elde edilen M1V3 bitkileri 2007 ilkbaharında kontrol uygulamaları ile beraber 5x2 m sıra arası ve
sıra üzeri mesafe ile dikilmiştir.
Meyve tutumu gösteren bireylerde çekirdeksiz meyve oluşturma özelliği incelenmeye
devam etmektedir.
cclxxvii
DEVAM EDEN
PROJE
Mutasyon Islahıyla Geliştirilen Limon Çeşitlerinde
Proje Başlığı Büyüme, Verim, Kalite ve Fotosentetik Özelliklerin
Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu - MERSİN
Proje Yürütücüsü Onur UYSAL
Dr. Güçer KAFA,
Übeyit SEDAY,
H.İhsan TEKİN,
Dr. Sefa POLATÖZ,
Yardımcı Araştırmacılar Rasim ARSLAN,
Deniz SANAL,
Dr. C. Aylin OLUK,
Prof.Dr. Turgut YEŞİLOĞLU,
Doç. Dr. Bilge YILMAZ
Başlama-Bitiş Tarihleri 2012 Ocak -2015 Ocak
2012: 25.000 TL
2013: 8.000 TL 2014: 7.000 TL
Proje Özeti:
Ülkemizde ekolojik koşullar, Akdeniz ve Ege bölgelerinde turunçgil yetiştiriciliğinin son derece
başarılı şekilde yapılmasına olanak sağlamaktadır. Ürün kalitesi bakımından diğer Akdeniz
ülkeleri ile rahatça rekabet edebilecek potansiyele sahiptir.
Turunçgillerde son yılların vazgeçilmez unsuru olan çekirdeksizlik üzerinde yoğun ıslah
programları yapılmaktadır. Müdürlüğümüzde mutasyon yoluyla geliştirilen çekirdeksiz limon
çeşitlerinin de bu bağlamda çok önemli olduğu yadsınamaz. Çekirdeksiz limon çeşitlerinin ülke
ekonomisi ve üreticiler için büyük bir kazanç oluşturacağı açıktır..
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonunda yürütülen bu projede Kuruluşumuzda ıslah
edilmiş olan yeni çekirdeksiz limon çeşitleri kullanılmaktadır. Kuruluşumuz arazisinde 6x6 m
aralıklarla dikilmiş olan 8 yaşlı Kütdiken (kontrol) limon çeşidi ile çekirdeksiz limonlar Gülşen,
Alata ve Uzun çeşitleri kullanılmaktadır.
Bu projeyle Kuruluşumuzda ıslah edilmiş olan yeni çekirdeksiz limon çeşitlerinin verimlilik
durumları ile büyüme ve verimlilik düzeylerinin karbonhidrat ve fotosentezle ilişkisinin
araştırılmasına çalışılmaktadır. 2013 yılı pomoloji, karbonhidrat ve fotosentez analizleri yapılmış
olup, değerlendirmeler sürmektedir.
Anahtar Kelimeler: Mutasyon, limon, karbonhidrat, fotosentez
cclxxviii
DEVAM EDEN
PROJE
Doğu Akdeniz Bölgesinde Yayılım Gösteren Bazı Turunçgil
Proje Başlığı Çeşitlerinin Mersin – Erdemli Koşullarında Verim, Meyve ve
Bitkisel Özelliklerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu- MERSİN
Proje Yürütücüsü Onur UYSAL
Übeyit SEDAY,
Dr. Güçer KAFA,
Yardımcı Araştırmacılar H.İhsan TEKİN,
Dr. Sefa POLATÖZ,
Deniz SANAL
Başlama-Bitiş Tarihleri 2012 Ocak - 2017 Ocak
2012: 5.000 TL 2013: 5.000 TL 2014: 5.000 TL
2015: 5.000 TL 2016: 5.000 TL
Proje Özeti:
Ülkemiz ithalatçı Avrupa pazarlarına etkin bir şekilde girebilmesi için elinde bulundurduğu
çeşitleri korumak aynı zamanda yeni çeşitlerle de pazarı zorlayabilmesi gerekmektedir.
Ülkemiz Akdeniz ve Ege ekolojisi turunçgil yetiştiriciliği için uygundur ancak, bir çok
farklı tür ve çeşit bulunmaktadır. Bu tür ve çeşitlerin bölge ekolojisi için ne cevap vereceği tam
olarak konu üzerinde araştırma yapılmadığından bilinmemektedir.
Bu amaçla, Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu arazisinde yürütülen bu projede,
son yıllarda dünyada ve ülkemizde önemli yer edinen bazı çeşitlerin bölgemiz şartlarında
verimlilik durumlarının tespiti ve ürün çeşitlendirmesi ile piyasalarda daha fazla çeşitle bulunmak,
bu sayede bölgemiz üreticilerinin gelir seviyesini yükseltilmesi amaçlanmıştır.
Portakal çeşitlerinden W.Navel ve Valencia Late (kontrol), Midknight Valencia, Fukumoto
Navel, Navelina, Cara Cara, Lane Late, Spring Navel ve Rohde Red Valencia; Mandarin
çeşitlerinden Satsuma ve Okitsu (kontrol), W. Murcott, Dobashi Beni, Ortanique, Miho Wase ve
Clemenules projede yer alan çeşitler olup, projeye ait çalışmalar devam etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Adaptasyon, portakal, mandarin
cclxxix
DEVAM EDEN PROJE
Proje No TAGEM/BBAD/11/A08/P02/.
Antalya Yöresinde Yetiştirilen Washington Navel ve Valencia
Proje Başlığı Late Portakal Çeşitlerinde Bazı Derim Sonrası
Uygulamalarının Soğukta Muhafaza Üzerine Etkileri
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Banu DAL
Gıda Yük.Müh. Demet YILDIZ TURGUT,
Zir. Yük. Müh. Emine GÜMRÜKÇÜ
Proje Özeti :
Turunçgillerde derimden sonra ürünün pazarda kalma süresinin uzatılması, istenen fiyat
oluşuncaya kadar ürünü elde tutabilme ve nakliye esnasında oluşabilecek kayıpları engellemek
amacıyla soğukta muhafaza tercih edilmektedir. Muhafaza sırasında dayanımı artırmak ve
çürümeleri önlemek amacıyla çeşitli kimyasallar ve bunların kombinasyonları
kullanılmaktadır. Kullanılan kimyasalların çevreyi kirletmesinin yanı sıra, meyveler üzerinde
kalıntı bırakması gibi sorunlar ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenle çevre dostu uygulamaların
kullanımı son yıllarda önem kazanmıştır.
Bu araştırmada doğal bir ürün olan, bal arıları (Apis mellifera L.) tarafından çeşitli bitki
kaynaklarından toplanan, propolis adı verilen reçineli maddenin soğukta muhafaza üzerine
etkileri araştırılmaktadır.
cclxxx
DEVAM EDEN
PROJE
Proje Başlığı Avokado Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi

Alt Proje: Avokado İçin Çöğür ve Klonal Anaç Geliştirme
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Yardımcı Araştırıcılar Mehmet ÖZDEMİR, M.Alper ARSLAN
Proje Bütçesi: 2012: 4.500 TL 2013: 6.500 TL 2014: 5.500 TL
Proje Özet:
Ülkemizde yaygın çöğür anaç olarak kullanılan ‘Topa Topa’ ve ‘Mexicola’ çeşitlerinin
performanslarının ortaya konulması ve üstün özellikli bireylerin vegetatif çoğaltılması amacıyla,
ağaç özellikleri, çiçeklenme zamanları, meyve özellikleri, verimlilik ve iklim koşullarından
etkilenmesi durumlarına göre üstün özellik taşıyan bireylerin seçilmesi ve bu bireylerin klonal
olarak çoğaltılması sağlanacaktır.
2013 yılı çalışmalarında;

1. 2012 yılında aşılanan fidanların nisan ayı içerisinde araziye dikimleri gerçekleşmiştir.
2. İlkbahar döneminde aşılanan anaçların bakımlarına gözlemlerine devam edilmiştir.
3. Eylül ve ekim aylarında, anaçlardan meyve hasadına ve tohumların elde edilmiştir. Sera
koşullarında, tohum ekimlerine, çöğür bakım ve gelişimleri ile ilgili çalışmalara devam
edilmiştir.
Ekim ayı içerinde ise, aşılama ve fidan elde edilmesi yönelik çalışmalara devam edilmiştir
cclxxxi
DEVAM EDEN PROJE
Mutasyon Islahı ile Cara Cara Navel (Citrus sinensis (L.) Osbeck )
Proje Başlığı
(TUR020-438) Portakalından Yeni Genotiplerin Geliştirilmesi
Projeyi yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Projeyi destekleyen TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR GENEL
Zeynep ERYILMAZ
Proje yürütücüsü
Dr. Işılay YILDIRIM
Ali ÖZTOP
Yardımcı araştırıcılar Ertuğrul TAŞTEKİN
Prof. Dr. Hamide GÜBBÜK
Dr. Burak KUNTER
Başlama-Bitiş tarihleri 2012-2015
2012:11.000 TL 2013:9.000.TL
2014: 4.000 TL
Proje Özeti:
Turunçgil yetiştiriciliği gerek dünyada gerekse ülkemizde hızlı bir gelişme süreci içerisindedir.
Ülkemizde iç ve dış pazar isteklerine uygun turunçgil tür ve çeşitlerinde; verimlilik, meyve kalitesi
ve karlılığı artırmak için seleksiyon, melezleme, mutasyon ıslahı programlarına bir an önce
başlanılması gerekmektedir.
Geleneksel metotla turunçgilleri ıslah etmek uzun zaman almaktadır ve turunçgil türleri arasında
ıslah açısından önemli sorunları olan türlerden biri de portakallardır. Turunçgillerde tomurcuk
varyasyonları şeklinde sonuçlanan mutasyonlara çok sık rastlanmaktadır. Turunçgillerde mutasyon
sonucu meydana gelen çeşitlerin yüzdesi, diğer meyvelerden daha yüksektir. Dünyadaki önemli
turunçgil çeşitlerinin hemen hemen tümü, orijinal tiplerden doğal mutasyonlar yoluyla ortaya
çıkmıştır.
Bugün fiziksel mutajenlerden ışınlamayla veya kimyasal mutajenlerle gerçekleştirilen ’’yapay
mutasyon’’ birçok bitkide rahatlıkla kullanılmakta ve çok ilginç sonuçlar ve yeni çeşitler elde
edilmektedir. Son zamanlarda bu mutasyon ıslahı turunçgillerde de kullanılmaya başlanmış ve yeni
çeşitler bulunmuştur (Starrantino ve ark.,1988).
Ülkemizde bugüne kadar turunçgillerde mutasyon ıslahı ile yeni çeşitlerin geliştirilmesi konusunda
çok az çalışma yapılmıştır. Yapılan mutasyon çalışmalarında Cara Cara Navel (Citrus sinensis (L.)
Osbeck ) ( TUR020-438 )portakalı ile ilgili bir çalışmaya rastlanılmamıştır.
Projede, bu yıl geçen yıl Türkiye Atom Enerji Kurumunda gama ışın kaynağının bozulması sonucu
yapılamayan ışınlama Akdeniz Üniversitesi Fizik bölümünde yaptırılarak M1V1 bireyleri elde elde
edildi. Ayrıca M1V2 bireylerinin aşılanacağı turunç anaçları şaşırtılarak fidanların yıllık bakım
işlerine devam edilmektedir.
cclxxxii
DEVAM EDEN PROJE
Farklı Anaçlar Üzerine Aşılı Bazı Yeni Portakal Çeşitlerinin Antalya
Proje Başlığı
Ekolojik Koşullarında Performanslarının Belirlenmesi
Projeyi yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Projeyi destekleyen TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR GENEL
Proje yürütücüsü Zeynep ERYILMAZ
Yardımcı araştırıcılar Prof. Dr. Hamide GÜBBÜK, Ali ÖZTOP, Ertuğrul TAŞTEKİN
Başlama-Bitiş tarihleri 2011-2015

2012 - 8000 TL 2013 - 6000. TL
2014 - 4000 TL
Proje Özeti:
Antalya ve yöresinde hala yaygın olarak kullanılan anaç yerli turunç(Citrus aurantium
L.var.’’Yerli’’) anacıdır. Fakat turunç (Citrus aurantium L.var .’’Yerli’’) anacının Tristeza (
göçüren) hastalığına duyarlı olması, turunçgil endüstrisi açısından büyük bir risk oluşturmaktadır. Bu
nedenle, Antalya ve çevresinde bazı yeni turunçgil anaçlarının performanslarının belirlenmesi,
turunçgil yetiştiriciliğimizin geleceği açısından oldukça elzem gözükmektedir.
Ülkemiz turunçgil yetiştiriciliğinde, tür olarak portakal ağırlıkta olup, çeşitlerin önemli bir kısmının
orta mevsim çeşitleri oluşturmaktadır. Bu durum ise üretimin daha geniş bir zamana dilimine
yayılmasını engelleyerek, hem üretici ve hem de tüketici açısından önemli bir dezavantaj
oluşturmaktadır.
Son yıllarda yurt dışından değişik yollarla ülkemize getirilmiş, fakat bölgesel performansları
bilinmeyen Lane Late, Cara Cara, Fukumoto gibi bazı portakal çeşitleri bulunmaktadır. Bu yeni
çeşitlerin bölgesel performansları belirlenmeden üreticiler tarafından kapama bahçe tesisinde
kullanımı, herhangi bir olumsuzlukla karşılaşılması durumunda üreticiler açısından önemli ölçüde
ekonomik kayıplara neden olmaktadır.
Bu dönemde projede eksik olan çeşitler aşılandı ve fidanların yıllık bakım işlemlerine devam
edilmektedir.
cclxxxiii
DEVAM EDEN PROJE
Proje Başlığı Türkiye Turunçgil Çeşit Geliştirme Programı (TTÇGP)
Projeyi Destekleyen TARIMSAL ARAŞTIRMALAR VE POLİTİKALAR
Kuruluş GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
Proje Yürütücüsü Şenay KURT
Yardımcı Araştırmacılar Ertuğrul TURGUTOĞLU, Gülay DEMİR, Nejla ÇELİK,
Bengi TOPKAYA KÜTÜK
Başlama-Bitiş Tarihleri 1992-Sürekli
Projenin Toplam 2011: 15.000 ¨ 2012: 18.000 ¨
Bütçesi 2013: 18.000 ¨ 2014: 25.000 ¨
Proje Özeti :
Turunçgil üretiminde verim ve kaliteyi etkileyen en önemli faktör virüs ve virüs benzeri
hastalıklarıdır. Özellikle verim ve kaliteyi artırmak için ve dünya pazarında rekabet gücüne
ulaşabilmek için birçok ülkenin çeşit geliştirme, arındırma, indeksleme ve introdüksiyon
konularını içeren Turunçgil Çeşit Geliştirme Programlarının uygulanmasına çok önceden
başladıkları görülmektedir.
Ülkemizde 1988 yılında Narenciye ve Seracılık Araştırma Enstitüsünde başlatılan bu proje ile;
1. Çeşitli ıslah yöntemleri kullanılarak geliştirilen turunçgil çeşitlerinin arındırılması ve
indekslenmesi,
2. Ana Damızlık Blok ve Aşı Gözü Çoğaltım Bloklarının kurulması,
3. Ana materyalin muhafazası amaçlanmaktadır.
Proje dâhilinde 2013 yılında turunçgil tür ve anaç/çeşitlerinden 20 adet birey Kontrol
indekslemesine alınmış ve bunların Psorosis, Tatterleaf ve Stubborn indekslemeleri
tamamlanmış, Tristeza ve Cachexia indekslemeleri devam etmektedir. Kontrol indekslemeleri
sonucu virüs hastalıklarından temiz bulunan bireyler Ana Damızlık Bloğuna veya Turunçgil
Genetik Kaynakları parseline dikilerek muhafaza edilmektedir. Yine 2012-2013 yılı Sürgün
ucu aşılama programına alınan turunçgil tür ve çeşitleri mikro aşılama ile sera koşullarına
aktarılmıştır ve 2014 yılında bu bireylerin kontrol indekslemelerine başlanacaktır.
2013-2014 yılı Sürgün ucu aşılama programı için 15 adet birey seçilmiş ve bunların arındırma
çalışmaları devam etmektedir.
cclxxxiv
DEVAM EDEN
PROJE
Proje Başlığı Bazı Yeni Mandarin Çeşitlerinin Adaptasyonu ve Sektöre
Kazandırılması
Projeyi Destekleyen Narenciye Tanıtım Grubu (NTG)-TAGEM
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Şenay KURT
Yardımcı Araştırmacılar Ertuğrul TURGUTOĞLU, Gülay DEMİR
Başlama-Bitiş Tarihleri 2012-2017 (I. dilim)
Projenin Toplam 2011:…..…. TL
Bütçesi 2012: 15.000 TL (TAGEM)+ 25.750 TL (NTG)
2013: 6.500 TL (TAGEM)+ 14.750 TL (NTG)
2014: 8.000 TL (TAGEM) + 8.500 TL (NTG)
Proje Özeti :
Turunçgil yetiştiriciliği bakımından ülkemiz kalite bazında çok üstün ve elverişli koşullara
sahip olması sebebiyle bu alanda geliştirilebilecek önemli bir potansiyel mevcuttur. Bu
potansiyelin ülkemiz üreticileri ve ekonomisine katkı sağlayabilecek şekilde
değerlendirilebilmesi için yeni çeşitlerin, doğru ekolojik yerleşimlerinin sağlanması
gerekmektedir.
Bu proje ile yıl boyu mandarin üretiminin sağlanması doğrultusunda Ülkemizde üretim
sezonunun erkenci ve geççi çeşitlerle uzatılması ve çok kaliteli meyve oluşturan yeni çeşitlerle
mevcut pazarların korunması ve genişletilmesi hedeflenmektedir. Bu hedeflere ulaşmak
amacıyla; bazı yeni mandarin çeşitlerinin ülkemizdeki performanslarının belirlenerek turunçgil
sektörünün hizmetine sunulması amaçlanmıştır.
2011 yılında proje amaçlarına ulaşabilmek için projede yer alan Okitsu Wase, Dobeshi Beni,
Miho Wase, Ellendale, Hernandina, Çekirdeksiz Yerli Mandarin mutantı
(12-1), Ortanique tangor, W. Murcott çeşitleri, aşı gözü kaynağı olarak kullanılmak üzere
aşılanmıştır. 2012 yılı ilkbahar döneminde bu çeşitlerden alınan aşı gözleri Yerli turunç ve
Carrizo sitranjı anaçları üzerine aşılanmıştır. 2013 yılı ilkbahar döneminde de projede yer alan
çeşitler ile deneme parseli kurulmuş ve yıl boyu bakım işlemlerine devam edilmiştir. 2014
yılında da kültürel bakım işlemleri yapılarak bireylerde anaç-kalem çapı ölçümleri yapılacaktır.
.
cclxxxv
DEVAM EDEN PROJE
Proje Başlığı: Batı Akdeniz Bölgesinde Muz Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi
Alt Proje Başlığı: Örtüaltı ve Açıkta Yetiştirilen Muzlarda Meyve Çatlamasının
Fizyolojik Olarak İncelenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş: Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Proje Destekleyen Kuruluş: Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Projeyi Yürütücüsü: Dr. Dilek GÜVEN
Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Hamide GÜBBÜK, Dr. Cevdet Fehmi ÖZKAN,
Dr. Filiz ÖKTÜREN ASRİ, E.Işıl DEMİRTAŞ, Nuri ARI
Başlama- Bitiş Tarihleri: 2012-2014
Proje Toplam Bütcesi: 2012: 7000 TL 2013: 6000 TL 2014:2000
Proje Özeti:
Bu proje ile ülkemizde özellikle kış aylarında gerek açıkta ve gerekse örtüaltında yetiştiricilikte muz
meyvesinde önemli verim ve kalite kayıplarına neden olan çatlamanın fizyolojik olarak incelenmesi
amaçlanmıştır. Çatlama sadece yeşil muzlarda görülmeyip, aynı zamanda olgunlaşma aşamasında da
meydana gelebilmektedir. Çatlama ve bunun nedenleri ile ilgili ülkemizde somut çalışmalar henüz
yapılmamıştır. Çatlamanın meydana gelmesinde özellikle gece gündüz sıcaklıkları arasındaki
dengesizlik yanında, besleme (özellikle kalsiyum dengesizliği), derimin erken ya da geç yapılması
ve su düzeni gibi faktörlerinde önemli rol oynadığı düşünülmektedir. Bu çalışmada, değişik derim
dönemlerinde gerek açıkta ve gerekse örtü altında yeşil muzlarda ve olgunlaşma aşamasında
çatlamış ve normal meyvelerde, bitki besin maddesi analizleri yapılarak çatlama ile bitki besin
maddeleri arasındaki ilişki belirlenecek ve buna göre gübreleme programlarında ipuçlarının
yakalanması hedeflenmekte aynı zamanda muz için uygun derim zamanının da belirlenmesi
sağlanacaktır.
Projede, 2013 yılında değişik derim dönemlerinde gerek açıkta ve gerekse örtü altında yeşil
muzlarda ve olgunlaşma aşamasında çatlamış ve normal meyvelerde, bitki besin maddesi analizleri
yapılmış ve değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Meyve çatlaması, muz, bitki besleme
cclxxxvi
DEVAM EDEN PROJE
Proje Başlığı Türkiye’de Muz Seleksiyonu ve Karekterizasyonu-2
(Seleksiyonla Elde Edilmiş Muz Tiplerinin Performanslarının
Belirlenmesi)
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu-MERSİN
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
Proje Yürütücüsü Dr. Hasan PINAR
Yardımcı Araştırmacılar Mustafa BİRCAN
Mustafa ÜNLÜ
Nihal DENLİ
Haluk İhsan TEKİN
Başlama- Bitiş Tarihleri Temmuz 2010-Temmuz 2014
Projenin Toplam Bütçesi 2009: 6.750TL 2010: 8.000.TL 2011:8.000 TL
Proje Özeti :
Son yıllarda ülkemizde yeni kurulan muz plantasyonların tesisinde meristem kültürü ile çoğaltılmış
muz fidanları kullanılmaktadır. Fakat meristem kültüründe kullanılan başlangıç materyali çok
önemlidir. Bu nedenle, başlangıç materyallerinin verimli ve kaliteli meyve veren çeşitlerden
kullanılması ileri aşamada hektardan elde edilecek verim ve kaliteyi önemli ölçüde etkilemektedir.
2006 yılında başlatılan “Türkiye’de Muz Seleksiyonu ve Karekterizasyonu” adlı proje Aralık
2010 tarihinde sonuçlandırılmış olup çalışma kapsamında üstün olduğu belirlenen 96 adet tip Alata
Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü muz serasına dip sürgünü olarak aktarılmıştır. Bu amaçla
yürütülecek bu çalışmada, Ülkemizde değişik lokasyonlarda açıkta ve örtü altında muz yetiştiriciliği
yapılan lokasyonlardan verim ve kalite açısından üstün olarak seçilen tiplerin Alata Bahçe Kültürleri
Araştırma Enstitüsü koşullarında performanslarının belirlenmesi amaçlanmıştır.
2012 yılı içerisinde ön seleksiyonla belirlenen 15 adet genotip 3 tekerrürlü ve her tekerrürde
4 bitki olacak şekilde seraya aktarılmıştır. Ölçüm ve gözlemler yapılmaya devam edilecektir. 2013
yılında verim ve gözlemler alınmaya devam edilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Muz, seleksiyon
cclxxxvii
DEVAM EDEN
PROJE
Proje Başlığı Melezleme Yoluyla Yeni Mandarin Çeşitlerinin Elde Edilmesi
Proje Yürütücüsü Übeyit SEDAY
Dr. Güçer KAFA
Onur UYSAL
Dr. Sefa POLATÖZ,
Yardımcı Araştırmacılar Seyfeddin FARUK
Mustafa ÜNLÜ
Doç. Dr. Aydın UZUN,
Prof. Dr. Turgut YEŞİLOĞLU
Başlama-Bitiş Tarihleri 2005- Sürekli
Proje Özeti:
Ülkemizde belli dönemlere sıkışan turunçgil hasat dönemini yaymak ve pazara arz
konusundaki sıkıntılara çözüm getirmek amacıyla yürütülen bu projemizde; verimli, çekirdeksiz,
farklı dönemlerde olgunlaşan, puflaşma göstermeyen, yola dayanıklı ve kalite açısından üstün
özellik gösteren mandarin çeşitleri geliştirmek amaçlanmıştır.
Bu amaçlarla 2005 yılında başlayan proje kapsamında; 2013 yılı itibariyle toplam 4497
melez bitki araziye aktarılmıştır. Bu dönemde meyve veren 2234 bireyde, arazide meyve
gözlemleri yapılmış, bunlardan ümitvar görülen 39 bireye ait meyvede pomolojik analizler
yapılmıştır.
Seçilen bireylerde yapılan pomolojik analizlerde meyve ağırlıkları 104 gr ile 535 gr, tohum
sayısı 1,88 adet ile 38,4 adet arası, usare miktarları ise %28 ile %61 arsında değişmiştir.
2013 yılında da melezleme ve dikim çalışmalarına devam edildi.
Anahtar Kelimeler: Mandarin, melezleme, yeni çeşit
cclxxxviii
DEVAM EDEN PROJE
Proje Başlığı Turunçgil Islah Materyallerinin Tanımlanması ve
Farklı Değerlendirme Olanaklarının Araştırılması
Alt Proje- Melezleme Yoluyla Elde Edilen Bazı Ümitvar
Mandarin Tiplerine Mutasyon Islahı Yoluyla
Çekirdeksizlik Özelliğinin Kazandırılması
Proje Yürütücüsü Dr. Sefa POLATÖZ
Yardımcı Araştırmacılar Übeyit SEDAY
Dr. Güçer KAFA
Onur UYSAL
Deniz SANAL
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2014- 31/12/2018
Projenin Toplam Bütçesi: 2014:10.000TL 2015:10.000TL 2016:10.000TL
2017:10.000TL 2018: 10.000TL
Proje Özeti
Türkiye sahip olduğu değişik iklim ve toprak özellikleri bakımından birçok meyve
türünün yetişebildiği bir ülkedir. Türkiye meyveciliği incelendiğinde turunçgillerin dünya
üretimine paralel olarak ülkemizde de en fazla artış gösteren meyve türü olduğu görülmektedir.
Melezleme yoluyla çeşit geliştirme nuseller embryoni ve yüksek düzeydeki heterozigotluk
nedeniyle sınırlandırılmaktadır. Turunçgillerde birçok çeşit doğal mutasyonlarla olmuş ve bunlar
seçilerek üretimleri gerçekleşmiştir. Doğada meydana gelen değişimlerin yapay olarak
oluşturulması özellikle bazı karakterler için mümkündür. Çekirdeksizlik özellikle sofralık olarak
tüketilen turunçgil çeşitlerinde ilk aranan özelliklerden biridir. Turunçgillerde çekirdeksiz birey
elde edilmesi somatik melezleme, ploidi, mutasyon gibi yöntemlerle mümkün olabilmektedir.
Mutasyon ıslahı portakal [C. sinensis (L.) Osbeck], altıntop (C. paradisi Macf.) ve mandarinlerde
(C. reticulata Blanco) çeşit geliştirme amacıyla kullanılmaktadır.
Çalışmanın amacı melezleme yoluyla elde edilen ümitvar mandarin tiplerinde mutasyon
yoluyla çekirdeksizlik özelliklerinin kazandırılmasıdır. Bu amaçla 6 adet ümitvar görülen melez
mandarin tiplerinden alınan kalemlere Cobalt 60 kaynağından 50 gray dozunda akut Gama ışını
uygulamasından sonra aşı gözleri turunç anacı üzerine aşılanacak ve aşılamalarla M1V3 bitkileri
elde edilecektir. Bu amacın gerçekleşmesi halinde pazarda istenen çekirdeksiz meyve talebi
karşılanacak ve ihracat konusunda ülke olarak rekabet gücümüz artacaktır.
Anahtar Kelimeler: mandarin, mutasyon, çekirdeksizlik, ıslah.
cclxxxix
DEVAM EDEN PROJE
Turunçgil Islah Materyalinin Tanımlanması ve Farklı
Değerlendirme Olanaklarının Araştırılması
Proje Başlığı:
Alt Proje-3: Islah Çalışmalarında Oluşturulan Mandarin
Popülasyonunun Ploidi Seviyelerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
Kuruluş:
Projeyi
Proje Yürütücüsü: Deniz SANAL
Dr. Güçer KAFA
Übeyit SEDAY
Yardımcı
Sefa POLATÖZ
Araştırıcılar:
Onur UYSAL
Prof. Dr. Nebahat SARI
Başlama-Bitiş 01.01.2014-31.12.2016
Tarihleri:
Projenin Toplam 2014: 10.000 TL 2015: 10.000.TL 2016:10.000TL
Bütçesi:
Proje Özeti
Günümüzde Turunçgillerde çekirdeksizlik büyük önem arz etmektedir. Bu sebeple dünyada

yapılmakta olan çeşit geliştirme çalışmalarında çekirdeksizlik ana hedef olarak seçilmektedir.
Farklı kromozom yapısına sahip ebeveynlerin (2n x 4n) melezlenmesi ile çekirdeksiz bireylerin
elde edilme ihtimali diğer pek çok yönteme göre daha yüksektir.
Bu güne kadar yapılan çalışmalarda 2n x 2n melezlemelerinden de tetraploid yapıda
bireylerin ortaya çıkabildiği belirtilmektedir. Bu bilgiden hareketle Kurumumuzda uzun yıllardır
yürütülmekte olan ıslah çalışmaları kapsamında elde edilen melez ve mutant bireylerde
tetraploidinin var olma ihtimalinin araştırılarak ortaya konulması; ileride yapılacak çalışmalarda
çekirdeksiz bireylerin elde edilmesi bakımından önemlidir. Ploidi seviyelerinin belirlenmesinde
stoma ölçüm ve sayımları ile diploid olmadığı belirlenen bireylerin flow sitometri yöntemi ile
ploidi seviyeleri ortaya konulacaktır.
2013 yılı içerisinde Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu’nda bulunan ve
melezlemelerde kullanılan bazı ebeveynler ile 60 melez bireyde stoma ölçüm ve sayımları
yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Turunçgil, ploidi seviyesi, flow sitometri, stoma ölçüm ve sayımı
ccxc
DEVAM EDEN PROJE
Turunçgil Islah Materyalinin Tanımlanması ve Farklı
Değerlendirme Olanaklarının Araştırılması
Proje Başlığı
Alt Proje-4: Mandarinlerde Hasat Sonrası Kaliteyi Etkileyen
Karakterlerin Moleküler Haritayla İlişkilendirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu - MERSİN
Proje Yürütücüsü Mustafa ÜNLÜ
Doç.Dr.A.Erhan ÖZDEMİR
Doç.Dr. Aydın UZUN
Dr. İhsan CANAN
Übeyit SEDAY
Yardımcı Araştırmacılar Dr. C. Aylin OLUK
Ebru ÇOKSEVER
Zafer KARAŞAHİN
Halil GÜR
Başlama-Bitiş Tarihleri 2014 Ocak -2016 Aralık
2014:20.000 TL 2015:20.000TL
2016: 15.000TL 2017:15.000TL
2018:15.000TL
Proje Özeti:
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonunda genetik haritalaması yapılan Klemantin X
Orlando melezi 144 adet Mandarin genotipi bulunmaktadır. Bu mandarinlerde hasat sonrası
kaliteyi etkileyen özellikler, raf ömürlerinin belirlenmesi, hasat sonrası kaliteyi etkileyen
özelliklerle moleküler markırlar arasında ki ilişkinin belirlenmesi, orta mevsim olgunlaşan çeşit
adayı olabilecek tiplerin depolanma özellikleri araştırılarak ıslahçılara ıslah süresini kısaltacak
materyal temin edilmesi amaçlanmaktadır. Meyveler SÇKM/asit oranı 6,5 ve üzerine geldiğinde
hasat edilecektir ve 20 C’de % 70-75 oransal nem içeren depoda 21 gün süreyle bekletilecektir.
Raf ömrü boyunca meyvelerde 7 gün aralıkla pomolojik analizleri yapılacaktır.
Projenin 1. ve 2. yılında ayrıca orta mevsim dönemde olgunlaşan 3 adet mandarin
genotipi ve 2 adet ebeveyn mandarin çeşitlerinin meyve örnekleri 2 farklı sıcaklık derecesinde(4
ve 6 C) , ve % 85-90 nemde 3 ay süreyle depolanacaktır. Projenin 3. ve 4. yılında da belirlenen
yeni ümitvar 3 genotipin aynı şekilde muhafazası yapılacaktır. Meyvelerin depolama süresince
her 30 günde bir analizi yapılacaktır.
Mevcut haritanın daha doygun hale gelmesi için daha önce kullanılmamış 30 tane SSR markırı
kullanılarak harita daha doygun hale getirilecektir. Raf ömrü boyunca elde edilen hasat sonrası
özelliklerinin her birisi için ayrı ayrı MAPQTL5 haritalama programı kullanılarak moleküler
markırlarla ilişkileri tespit edilecektir.
Anahtar Kelimeler: Anahtar Kelimeler: Mandarin,Moleküler Markır, muhafaza, raf ömrü
ccxci
DEVAM EDEN PROJE
Proje Başlığı Yenidünya Çeşit Geliştirme Projesi II. Ümitvar Genotiplerin
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Seyla TEPE
Yardımcı Araştırmacılar Ertuğrul TURGUTOĞLU
Başlama-Bitiş Tarihleri 2010- sürekli
Projenin Toplam 2011: 6.000 TL 2012: 6.750TL
Bütçesi 2013: 6.750 TL 2014: 0.00TL
Proje Özeti
Yenidünya (Eriobotrya japonica Lindl.) meyvesi pazarlarda gereksinim duyulan bir devrede
olgunlaşması ve yüksek fiyatla alıcı bulması nedeniyle, Ülkemizin subtropik iklim özelliği
gösteren bölgelerinde üretimi yapılan bir meyve türüdür.
Antalya İli' nin önemli bir yenidünya üretim bölgesi olması nedeniyle, Antalya koşullarında iyi
sonuç veren verimli, kaliteli, çekirdek oranı düşük ve albenisi fazla çeşitlerle kapama bahçe
kurulması yetiştiricilik açısından oldukça önemlidir. Bu kriterlere uygun çeşitler geliştirmek
amacı ile 1993 yılında melezleme çalışmaları ile başlayan projede; 2009 yılında gözlem
parseline alınmak üzere 13 tip ümitvar bulunmuş ve seçilmiştir.
Projenin ikinci diliminde erkencilik durumları, verim ve kalite özellikleri incelenerek, ümitvar
görülenlerin tescil çalışmalarının başlatılması amacıyla seçilen tipler ile gözlem parseli
kurulmuştur ve parselde bakım işlemlerine devam edilmektedir. Gelecek dönem fenolojik ve
pomolojik çalışmalara başlanacaktır.
Anahtar Kelimeler: Yenidünya, melezleme
ccxcii
DEVAM EDEN
PROJE
Proje Başlığı Bazı Sofralık İncir Çeşitlerinin Uygun Hasat Zamanının Ve
Depolama, Taşımaya Dayanım Performanslarının
Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş İncir Araştırma İstasyonu Müdürlüğü- İncirliova/AYDIN
Projeyi Destekleyen Kuruluş: Ege Üniversitesi Bahçe Bitkileri Bölümü
Alara Tarım Ürünleri Sanayi Ve Ticaret A.Ş..
Proje Yürütücüsü Birgül ERTAN
Yardımcı Araştırmacılar Yrd. Doç. Dr. Özlem TUNCAY
Dr. Çiğdem YAMANER
Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2012 - Aralık 2014
Projenin Toplam Bütçesi: 1. Yıl -30.000TL 2.yıl -10.000TL
Proje Özeti
Ülkemizin mevcut incir potansiyeli ile kurutmalık incir kalitesi, üretimi ve ihracatındaki Dünya
üzerindeki yeri dikkate alındığında, bu potansiyelimizin taze incir üretiminde ve ticaretinde de,
geliştirilmesi gerektiği beklenmektedir. Taze incir üretim ve ihracatında sürekliliğinin
sağlanabilmesi, taze incir pazarının çeşitlendirilmesi ve böylece taze incir ticaretine farklılık
getirilmesi, gelecekte taze incirin iç ve dış pazardaki konumunu güçlendirecektir. Bu nedenle,
Ülkemiz için önemli bir tarımsal ihracat ürünü olan taze incirde, dünyadaki yerimizi korumak ve
ihracat potansiyelimizi arttırmak için bazı sofralık incir çeşitlerinde uygun hasat zamanını, bu
çeşitlerin depolandıktan sonra raf ömürlerini ve yola dayanımlarını ortaya koyabilmek amacıyla
bu proje planlanmıştır.
2013 yılı çalışmalarında, İncir Araştırma İstasyonu koleksiyon bahçesinde bulunan; Bursa Siyahı,
Morgüz, Yeşilgüz, 1066 Yediveren, Beyaz Orak, Siyah Orak, Göklop, Siyah Kış, 208 Siyah ve
1100 incir çeşitlerine ait ağaçlardan, siyah incir çeşitleri için kabuğunun renklenme durumuna
göre, 1/3’ü renklenmiş, 2/3’ü renklenmiş ve 3/3’ü renklenmiş; yeşil incir çeşitleri için ise, sert
olgun ve olgun olmak üzere farklı olgunluk aşamalarında meyveler hasat edilmiştir. Hasat
sırasında meyveler doğrudan doğruya depolanacakları ambalajlar (viyol) içerisine yerleştirilerek,
20 gün süresince 3±1°C soğuk depoda tutulmuşlardır. Depodan her 5 günde bir alınan örneklerin
meyve kalite analizleri yapılmış ve kalite değişimleri belirlenmiştir. Ayrıca, soğuk depodan
çıkarılan örnekler 20 °C’ de 2 gün bekletilerek raf ömürleri analizleri yapılmıştır. Denemede yer
alan taze incir çeşitlerinin hasat olgunluk zamanlarına bağlı olarak Göklop, Yeşilgüz, Siyah Orak,
Bursa Siyahı, 1100 meyvelerinin diğer çeşitlere göre 20 günlük depolama süreci sonunda daha
dayanıklı, küflenmemiş olduğu gözlenmiştir.
2014 yılı çalışmalarında denemede yer alan çeşitlerin solunum analizleri yapılacak ve depolama
performanslarına bağlı olarak ümitvar çeşitlerin soğutmalı kamyonlar ile taşınarak yola
dayanımları saptanacaktır.
ccxciii
DEVAM EDEN
PROJE
Proje Başlığı Kuru İncir Yetiştiriciliğinde Alternatif Toprak İşleme Yöntemlerinin
Ağaç Gelişimi İle Meyve Verim Ve Kalitesine Etkileri
Projeyi Yürüten Kuruluş İncir Araştırma İstasyonu Müdürlüğü. İncirliova-AYDIN
Projeyi Destekleyen Uluslararası Tar. Araş. ve Eğ. Mrk. Müdürlüğü. Menemen-İZMİR
Kuruluş ADÜ.Zir.Fak.Toprak, Bitki Koruma ve Herboloji Bölümleri. AYDIN
Proje Yürütücüsü Mehmet GÜLCE
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Özlem DOĞAN
Birgül ERTAN
Aytekin BELGE
Berrin ŞAHİN
Hande ÖZKAN
Lamia BİLİR
Yıldırım KAYAM
Prof. Dr. Gönül AYDIN
Prof. Dr. Nedim DOĞAN
Yrd. Doç. Dr. Selçuk GÖÇMEZ
Projenin Toplam 2012 17 000 TL 2013 15 000 TL 2014 13 000 TL
Bütçesi: 2015 14 000 TL 2016 15 000TL
Proje Özeti :
Günümüzde, küresel yağış, şekil, miktar ve düzeninde sapmalar meydana gelmektedir. İncir, iklim
değişikliklerindeki sapmalardan çok etkilenen ürünlerden birisi olup, kuraklık ya da aşırı yağış
nedeni ile meyve kalitesinde kayıplar artış gösterebilmektedir. ”Koruyucu Toprak İşleme”
uygulamalarının arttığı günümüzde, meyve yetiştiriciliğinde bu anlamda araştırma çalışmaları
yapılması kaçınılmazdır. Çalışma, incir yetiştiriciliğinde, toprak işleme yöntem ve etkilerine
ilişkin ilk çalışmadır.
İncir bahçelerinde süregelen toprak işlemenin ana amacı; toprağın havalanması, yağışlardan
yararlanmak, yabancı ot mücadelesi ile bahçeyi hasada hazırlamaktır. İncir üretiminde hasat
genellikle buruklaşarak toprak yüzeyine düşen meyvenin toplanması şeklinde olduğundan toprak
yüzeyinin düzgün olması ve meyvenin yaralanmaması gerekmektedir.
İncir yetiştiriciliğinde geleneksel toprak işlemeye alternatif, azaltılmış toprak işleme ve sıfır
toprak işleme sistemlerinin incir üretimine etkilerini karşılaştırarak daha ekonomik ve kaliteli ürün
almak için toprak işleme yöntem yada yöntemlerini ortaya koymak amacıyla 2012 yılında proje
başlatılmıştır. Deneme, tesadüf parselleri deneme desenine göre 3 tekerrürlü 5 farklı uygulama
olarak ve her parselde 6 adet ağaç olmak üzere toplam 90 ağaç olarak kurulmuştur. Proje
kapsamında (A) Geleneksel Toprak İşleme , (B) Azaltılmış Toprak İşleme(yabancı ot biçmeli), (C)
Azaltılmış Toprak İşleme(herbisit uygulamalı), (D) Sıfır Toprak İşleme(yabancı ot biçmeli) ve (E)
Sıfır Toprak İşleme(herbisit uygulamalı) şeklinde 5 farklı yöntem karşılaştırılmaktadır. Geleneksel
uygulamada pulluk, diskharrov, ırmık ve sürgü kullanılırken azaltılmış uygulamalarda çizel+tırmık
kombinasyonu kullanılmaktadır. Araştırma parsellerinde incirde ağaç başına verim ve kalite, toprak
nemi, toprağın fiziksel ve biyokimyasal değişimi, yabancı ot varlığı değerleri karşılaştırılmaktadır.
Araştırma kapsamında 2012 ve 2013 yıllarında iş takvimine uygun olarak ağaç başı
verim, kalite, toprağın fiziksel ve biyokimyasal değişimi, toprak nem muhafazası ile yabancı ot
değerleri alınarak karşılaştırmalar yapılmıştır. 2013 yılı verim değerlerinin 2012 yılı verim
değerlerine göre tüm gruplarda arttığı, toprak nemi muhafazasının gruplara göre farklılıklar
gösterdiği ve yabancı ot kaplamasında geleneksel uygulama ile azaltılmış ve sıfır toprak işlemedeki
ccxciv
herbisit uygulamalarının diğer uygulamalara göre minimum değerlere sahip oldukları
değerlendirilmektedir.
ccxcv
DEVAM EDEN PROJE
Proje Başlığı Karadeniz Bölgesi İncir (Ficus carica) Seleksiyonu-I
Proje Yürütücüsü Dr. Nilüfer AKSU USLU
Ercan ER
Erol AYDIN
Başlama-Bitiş Tarihleri 01/01/2013 - 31/12/2016
2013:10 000 TL 2014:10 000 TL 2015:10 000 TL
2016:10 000 TL
Proje Özeti:
Araştırma kapsamında yer alan Kastamonu, Sinop, Samsun, Ordu, Giresun ve Artvin
illerinde 17 Ağustos-17 Eylül tarihleri arasında seleksiyon çalışması yapılmıştır. Çalışma
sonucunda toplam 105 adet incir tipi elde edilmiştir.
Toplanan bu tiplerde hem sofralık hem de reçellik olarak tartılı derecelendirme puanlaması
uygulanmıştır.
ccxcvi
DEVAM EDEN PROJE
Karadeniz Bölgesi Yerel Trabzon Hurması (Diospyros kaki
Proje Başlığı L.) Çeşitleri ve Tiplerinin Döllenme Biyolojilerinin
İncelenmesi ve Uygun Tozlayıcı Tiplerin Belirlenmesi
Proje Yürütücüsü Dr. Nilüfer AKSU USLU
Erol AYDIN
Yardımcı Araştırmacılar Necda ÇANKAYA
Prof. Dr. Sinan ETİ
Başlama-Bitiş Tarihleri Ocak 2010- Aralık 2013
2010: 23.424 TL 2011: 16.540 TL 2012: 13.720 TL
2013: 7.690 TL
Proje Özeti:
Araştırmamızda ana çeşitler ile tozlayıcı çeşitler ve tiplerden fenolojik gözlemler

alınmıştır. Buna göre tomurcuk patlaması 24 Mart-04 Nisan, ilk çiçeklenme 13-23 Mayıs, tam
çiçeklenme 17-26 Mayıs, çiçeklenme sonunun ise 20-28 Mayıs tarihleri arasında olduğu
gözlenmiştir. Hasat tarihleri de 21 Ekim-1 Kasım arasında yapılmıştır.
Serbest tozlanma, yapay tozlama ve izolasyon işlemleri uygulamıştır. Bu uygulamalar

sonucunda meyve tutma değerleri ve meyve kalite kriterleri incelenmiştir. Genel olarak serbest
tozlanma uygulamasında meyve tutumu izolasyon uygulamasına göre daha yüksek, yapay
tozlamada da 52 TH 04 nolu tip ile tozlanan meyvelerde tutma oranı daha yüksek çıkmıştır.
ccxcvii
DEVAM EDEN PROJE
Proje Başlığı Bursa Siyahı İncir Üretiminin Geliştirilmesi–2
Projeyi Destekleyen İncir Araştırma İstasyonu- Erbeyli –Aydın
Kuruluş Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu-Mersin
Proje Yürütücüsü Dr. Nesrin AKTEPE TANGU
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Burhan ERENOĞLU, Hilmi KOCATAŞ, Cengiz TÜRKAY
Projenin Toplam
2011:7000 TL 2012: 7500 TL………..2013:7500
Bütçesi:
Proje Özeti :
Bu proje ile ülkemiz için önemli bir ihraç ürünü olan Bursa Siyahı incir çeşidinin seçilen 8
klonu farklı ekolojilerde morfolojik, pomolojik özellikleri ve hasat sonrası fizyolojileri
bakımından incelenerek en iyi performans gösteren klonlar üretime kazandırılması amacıyla
yürütülmektedir.
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsünde, seçilen klonlarla 2006 yılında
oluşturulan bahçenin bakım işlemleri yapılarak sağlıklı gelişmeleri sağlanmıştır. 2013 yılı
içerisinde alınan meyvelerde proje kapsamında öngörülen teknolojik analizler ve pomolojik
ölçümler yapılmıştır.
Erbeyli İncir Araştırma Enstitüsünde de deneme parselinde bakım işlemleri devam etmekte
olup 2013 yılı vejetasyon döneminde alınan meyvelerde öngörülen pomolojik özellikler
değerlendirilmiş ve fenolojik gözlemler yapılmıştır.
Alata Bahçe kültürleri Araştırma Enstitüsünde yeni parsel 2011 yılı Nisan ayında tesis
edilmiştir. Proje sağlıklı bir şekilde yürümektedir. 2013 yılı gelişme döneminde değerlendirme
yapabilecek ölçüde meyve olmadığı için öngörülen analizlere başlanmamıştır.
ccxcviii
DEVAM EDEN PROJE
Proje Başlığı Melezleme Yolu İle Yeni Zeytin Çeşitlerinin Elde Edilmesi
Projeyi Destekleyen
Zeytincilik Üretme İstasyonu- Edremit-BALIKESİR
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Nesrin AKTEPE TANGU
Yardımcı Araştırmacılar Dr. M. Emin AKÇAY
Cemil HANTAŞ
Dr. Yasin ÖZDEMİR
Projenin Toplam Bütçesi: 2011:15000 TL 2012:22000 TL 2013:10000 TL 2014: 14000 TL
Proje Özeti:
Sofralık kalitesi tartışılmaz olan Gemlik Zeytin çeşidinin bazı olumsuz özelliklerinden yola
çıkılarak 1990 yılında başlatılan “Melezleme Yolu İle Yeni Zeytin Çeşitlerinin Geliştirilmesi”
projesinin ilk aşaması 1990-1998 yılları arasında tamamlanmış ve ön elemeye tabi tutulduktan sonra
2028 F1 bitkisi ile 1999 yılında gözlem bahçesi oluşturulmuştur. 2002 yılında ilk meyveler
görülmeye başlamıştır. 2010 yılında amaca uygun tipler seçilerek ön seleksiyon işlemi yapılmıştır.
Seçilen F1 bitkileriyle birlikte gözlem bahçesi oluşturularak en üstün özellik gösteren tiplerin seçimi
yoluna gidilecektir.
2011 yılı içerisinde seçilen tiplerin çoğunda aşılama çalışmaları için yeterli kalem
çıkmadığından aşılama çalışmaları yapılamamıştır. 2012 yılında Edremit Zeytincilik üretme
istasyonu tarafından aşılama çalışmaları gerçekleştirilmiştir. 2013 yılında eksik fidanların aşılama
işlemleri tamamlanıp, fidanlar Enstitümüze getirilmiştir. F1 parselinde bulunan melez tiplerde ise
bakım ve gözlemler devam etmiştir. Ancak F1 parselinde bulunan melez bireylerde yeterli meyve
olmadığı için herhangi bir analiz yapılmamıştır. 2014 gelişme döneminde aşılanan fidanların dikimi
ccxcix
DEVAM EDEN PROJE
Proje Başlığı Sarı Ulak Zeytin Çeşidinde Klon Seleksiyonu (II. Aşama)
Projeyi Destekleyen
Antepfıstığı Araştırma İstasyonu - Gaziantep
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Cengiz TÜRKAY
Seyfettin FARUK,
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Halit Seyfettin ATLI
Yrd. Doç. Dr. Cenap YILMAZ
Projenin Toplam 2010 : 10.000 TL 2011 : 7.000 TL 2012 : 5.000 TL
Bütçesi: 2013 : 5.000 TL 2014 : 5.000 TL
Proje Özeti:
Adana ve Mersin illerinde yeşil sofralık olarak tercih edilen önemli zeytin çeşitlerinden birisi olan
Sarı Ulak çeşidinin üstün özellik gösteren klonları, 2005-2009 yılları arasında I. aşama ile
belirlenmiştir.
Bu projede I. aşamada selekte edilen klonlarının aynı şartlarda yarıştırılarak gösterecekleri
performanslarına bakılmaktadır.
Projede materyal olarak Adana ve Mersin illerindeki bahçelerden I. aşamada seçilen Sarı Ulak
zeytin çeşidinin klonları kullanılmış ve seçilen klonların fidanları araziye aktarılmıştır.
2013 yılı içerisinde parseldeki rutin bakım faaliyetleri yürütülmüş ve fenolojik gözlemler
yapılmıştır. Ağaçlarda düşük miktarlarda da olsa meyve alınmıştır.
ccc
DEVAM EDEN PROJE
Proje Başlığı Zeytinde Anaç Geliştirme Çalışmaları
Alt Proje: Bazı Zeytin Çeşitlerinin Tohumlarının Çimlenme
Yeteneklerinin ve Aşı Tutma Oranlarının Belirlenmesi (Alt Proje)
Proje Yürütücüsü Hükümran GÜL
Doç. Dr. Murat İSFENDİYAROĞLU
Yardımcı Araştırıcılar Kenan ALTAN
Serkan KAPTAN
Murat ÖZALTAŞ
Muzaffer Kerem SAVRAN
Başlama- Bitiş Tarihleri 01.01.2014
31.12.2019
Projenin Toplam Bütçesi: 2014 – 3210 TL 2015 – 2350 TL
10.910 TL. 2016 – 1800 TL 2017 – 1800 TL 2018 – 1750 TL
Proje Özeti
Bu projede zeytin arazi gen kaynaklarımızda bulunan bazı zeytin çeşitlerinin tohumlarının
çimlenme yetenekleri ve anaçlık özellikleri belirlenmeye çalışılacaktır. Bu amaçla projede materyal
olarak; 1-Sinop No:1, 2-Eğriburun Nizip 3- Erkence, 4- Girit Zeytini, 5-Marantelli, 6-Sarı Haşebi,7-
Yağlık Çelebi, 8- Zoncuk, 9-Çilli, 10-Şam, 11-Karamürsel Su 12-Arbequina, 13-Frantoio,14-
Melkabazi,15- Patos, 16-Kan Çelebi, 17-Karayaprak, 18-Saurani (Hatay), 19- Butko, 20-
Görvele,21-Otur, 22-Çakır, 23-Çekişte,24-Memeli, 25-Domat, 26-Edincik Su, 27-Gemlik, 28-
Memecik, 29-Leccio, 30-Uslu, 31-Ayvalık 32-Nizip Yağlık zeytin çeşitleri kullanılacaktır. Çalışma
sonucunda yüksek çimlenme özelliği gösteren çeşitlerin çöğürleri üzerine Domat ve Memecik
çeşitleri aşılanarak, tohum anaç adaylarının, aşı uyumu, aşı tutma düzeyi ve aşılanan çeşidin fidan
kalitesine etkileri belirlenerek, mevcut tohum anaçlarından daha üstün özellik gösterenlerin tohum
anacı olarak tescil edilmesi hedeflenmektedir.
ccci
DEVAM EDEN PROJE
Proje Başlığı Bazı Zeytin Çeşitleri Tozlayıcılarının (Donorlarının) Moleküler Markörler
Aracılığı İle Tanımlanması
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Şehnaz KORKMAZ
Yardımcı Araştırmacılar İsmail TURANOĞLU
Sibel SÖYLEMEZ
Şeyda İPEKÇİOĞLU
Abidin TATLI
İsmail RASTGELDİ
Yrd.Doç. Dr Ebru SAKAR
Prof. Dr. Bekir Erol AK
Projenin Bütçesi 2014: 20.000 TL 2015: 10.000 TL
2016: 10.000 TL 2017: 10.000 TL
2018: 10.000 TL
Proje Özeti
Son yirmi yıl içerisinde hızla gelişen moleküler markör teknolojisi çeşitlerin birbiri arasındaki
genetik farklılığın belirlenmesi, kromozom haritalamaları, gen kaynaklarının karakterize edilmesi
çalışmalarında yeni yöntemler ortaya koymuştur. Klasik yöntemlere göre büyük avantajlar sağlayan
bu yeni yöntemler zaman ve işgücü gereksinimini azaltarak çalışmaların daha kısa sürede
sonuçlanmasını sağlamaktadır
Bu noktadan hareketle planlanan bu projede, araştırma alanında bulunan, ülkemizde
gerçekleştirilmiş adaptasyon çalışmalarında öne çıkan ve farklı bölgelerde önemli düzeyde
yetiştiriciliği yapılan Ayvalık, Nizip yağlık, Yuvarlak Halhalı, Gemlik, Hojiblanka, Edincik Su,
Uslu, Memeli, Eğriburun, Memecik, Domat, Manzanilla, Meski çeşitlerinin genetik kimliklerinin ve
Gemlik, Nizip yağlık, Yuvarlak halhalı, Eğriburun, Memecik, Ayvalık, Meski çeşitlerinin her
birinin embriyo genotipi çıkarılıp moleküler markörler aracılığı ile (kendiyle ve bahçedeki diğer
çeşitlerle kıyaslanıp) en muhtemel tozlayıcı tanımlanması amaçlanmıştır.
Projede Önerilen Değişiklikler:

Materyal:
Kullanılan çeşitlerdeki değişiklikler: Projemizde çalışacağımız Gemlik, Nizip yağlık, Yuvarlak
halhalı, Eğriburun, Memecik, Ayvalık, Meski çeşitleri arasından Gemlik, Yuvarlak Halhalı,
Eğriburun, Domat çeşitleri doktora tez projesinde kullanılacaktır.
Metot da yapılan değişiklikler: SSR analizlerinin Fragment analiz otomatik KE sisteminde
yapılması planlanmaktadır.
Projemizdeki analiz çalışmaları Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Biyoteknoloji laboratuarında
yürütülecektir.
Anahtar Kelimeler: Zeytin, Çeşit, Tozlayıcı, Markör, SSR
cccii
DEVAM EDEN PROJE
Proje Başlığı Şanlıurfa Koşullarında Farklı Dikim Aralıklarında Yetiştirilen
Değişik Zeytin Çeşitlerinin Verim ve Kalite Değişimleri
Projeyi Yürüten Kuruluş GAPTAEM
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü İsmail M. TURANOĞLU
Yardımcı Araştırmacılar Şehnaz KORKMAZ
Ufuk RASTGELDİ
Sibel SÖYLEMEZ
Şeyda İPEKÇİOĞLU
Abidin TATLI
Yrd. Doç.Dr. Ebru SAKAR
Prof.Dr. Bekir Erol AK
Bütçesi: 2013: 3.000 TL 2014: 3.000 TL
2015: 3.000 TL 2016: 3.000 TL
Proje Özeti:
Deneme; tesadüf bloklarında bölünmüş parseller ve 3 tekerrürlü olarak yürütülmektedir. Denemede
Arbequina IRTA- i- 18, Gemlik, Halhalı, Manzanilla, Nizip yağlık, Saurani, Kilis Yağlık ve Memecik çeşitleri
dikilmiştir. 3 farklı (5*3 - 5*5m- 5*7) dikim aralığı uygulanmıştır.
2013 yılı içerisinde ilk budama yapıldı. Budama sonrasında projede istenen ;
Taç Yüksekliği,
Taç Eni
Taç İz Düşüm Alanı
Taç Hacmi
Sürgün Uzunluğu
Gövde Çapı Gelişimi
Morfolojik gözlemler alındı. Yıl içerisinde bahçede proje kapsamında belirtildiği gibi rutin
bakım işleri (gübreleme, sulama gibi) yapıldı. İklim şartlarına göre önümüzdeki günlerde bu yılın
budaması yapılarak projede istenen gözlemler tekrar alınacaktır.
ccciii
DEVAM EDEN PROJE
Proje Başlığı Bazı Zeytin Çeşitlerinin Agrobacterium rhizogenes
Yöntemiyle Transformasyonu ve Morfolojik Özelliklerinin
İyileştirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Zeytincilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Mehmet ULAŞ
Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Yeşim YALÇIN MENDİ
Projenin Toplam Bütçesi: 2012…35.700…TL
2013…28.300…TL
Proje Özeti
Transformasyon çalışmalarında kullanılmak üzere Ayvalık ve Memecik zeytin

fidanlarından alınan yaprak ve yaprak sapı örnekleri in vitro’ da 8 farklı hormon
konsantrasyonu içeren Rugini Olive Medium (OM) ortamlarında ±25°C’ de karanlıkta kültüre
alınarak kallus yapıları elde edilmiştir. Fakat bu kallus yapılarına Agrobacterium rhizogenes
uygulaması yapıldığında herhangi bir saçak kök elde edilememiştir. Bu durum zeytin bitkisinin
rekalsitrant özelliğinden ve Agrobacterium rhizogenes’ in odunsu bitkilerde etkinliğinin düşük
olmasından kaynaklandığı düşünülmektedir. Ayrıca tohumların in vitro’da çimlendirilme
denemeleri devam etmekte olup çimlenen fidelerin kotiledon yaprakları ve hipokotil gibi genç
dokuları kullanılarak transformasyon etkinliğinin arttırılması ile saçak köklerin elde edilmesine
çalışılacaktır
ccciv
DEVAM EDEN
PROJE
Proje No: (TAGEM/BBAD/13/A08/P02/01)
Proje Başlığı Bazı Mandarin Melezlerinin Hasat Sonrası Biyoaktif Özelliklerinin
Karakterizasyonu
1. İleri Islah Programlarında Değerlendirmek Üzere Bazı Mandarin
Melezlerinin Raf Ömrü Özelliklerinin Belirlenmesi
(TAGEM/BBAD/13/A08/P02/01-01) – Dr. İhsan CANAN
Melezlerinin Önemli Enzim Aktivitelerinin Belirlenmesi
(TAGEM/BBAD/13/A08/P02/01-02) – Zafer KARAŞAHİN
3. Daha Sonraki Islah Programlarında Kullanılmak Üzere ve Sektöre
Tavsiye Etmek Amacıyla Bazı Mandarin Melezlerinin Önemli
Besin Değeri Özelliklerinin Belirlenmesi
(TAGEM/BBAD/13/A08/P02/01-03) – C.Aylin OLUK
Melezlerinin Belirgin Uçucu Bileşik İçeriklerinin Belirlenmesi
(TAGEM/BBAD/13/A08/P02/01-04) – E. Çağlar EROĞLU
Projeyi Dest. Kuruluş Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Yürütücüsü Dr. İhsan CANAN
C. Aylin OLUK
Zafer KARAŞAHİN
E. Çağlar EROĞLU
Ebru ÇOKSEVER
2013:7500TL 2014:7500TL
Projenin Top. Bütçesi:
Alt Projeler: 2013: 1875*4=7500 2014: 1875*4=7500
Proje Özeti
Tüketici tercihlerinin zamanla değişimi ile miktar ve görsel kalite temelinde muhafaza yerini besin
değeri temelinde muhafazaya bırakmaktadır. Bu proje ile
1. Mandarin melez bireyleri içerisindeki ümitvar bireylerin biyoaktif özelliklerinin tespiti,
2. Genotiplerin tanıtımına katkı,
3. Turunçgil sektörüne Ar-Ge desteği hedeflenmektedir.
Materyal olarak istasyonumuzda bulunan mandarin melez bireyleri içerisindeki ümitvar tipler
kullanılmaktadır.
Proje kapsamında farklı disiplinlerde 4 adet alt proje yürütülmektedir. Gelişme raporları bir
proje formatında birlikte sunulacaktır.
1. İleri Islah Programlarında Değerlendirmek Üzere Bazı Mandarin Melezlerinin Raf
Ömrü Özelliklerinin Belirlenmesi (TAGEM/BBAD/13/A08/P02/01-01) – Dr. İhsan
CANAN
2. İleri Islah Programlarında Değerlendirmek Üzere Bazı Mandarin Melezlerinin Önemli
Enzim Aktivitelerinin Belirlenmesi (TAGEM/BBAD/13/A08/P02/01-02) – Zafer
KARAŞAHİN
3. İleri Islah Programlarında Kullanılmak Üzere ve Sektöre Tavsiye Etmek Amacıyla
Bazı Mandarin Melezlerinin Önemli Besin Değeri Özelliklerinin Belirlenmesi
(TAGEM/BBAD/13/A08/P02/01-03) – C.Aylin OLUK
4. İleri Islah Programlarında Değerlendirmek Üzere Bazı Mandarin Melezlerinin
Belirgin Uçucu Bileşik İçeriklerinin Belirlenmesi (TAGEM/BBAD/13/A08/P02/01-04) –
E. Çağlar EROĞLU
cccv
değerlendirilmektedir. Herhangi bir sorun yoktur. Takvimine uygun bir şekilde devam
etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Mandarin, Hasat Sonrası, Biyoaktif özellikler
cccvi
DEVAM EDEN
PROJE
Proje Başlığı Doğu Akdeniz Havzası ve Güney Doğu Anadolu Bölgesinde
Bulunan Delice Zeytinlerinden ve Doğal Zeytin Popülasyonlarından
Seleksiyon Yoluyla Verticillium’a Dayanıklı Anaç Geliştirilmesi
( Seleksiyon I )
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu
Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Özkan ALTUN
Yardımcı Araştırmacılar Doç. Dr. Mücahit Taha ÖZKAYA
Yrd. Doç. Dr. Ebru SAKAR
Remzi UĞUR
Ahmet SABANCI
Osman ÖZATAR
Ayhan AK
Mehmet POLAT
Ali KAVUN
Kamil SARPKAYA
Başlama- Bitiş Tarihleri Ocak 2008- Aralık 2012 (2 Yıl uzatma Aralık 2014)
Bütçesi: 2012: ---- TL 2013 : ---- TL 2014: ---- TL
Proje de Kahramanmaraş, Osmaniye, Hatay, Adıyaman, Gaziantep, Kilis ve Mardin illerindeki

delicelerden ve doğal zeytin populasyonlarından seleksiyon yapılarak, iyi köklenen ve iyi
yetiştiricilik şartlarına uyan zeytin tiplerinden koleksiyon bahçesi oluşturulacaktır.
Delice koleksiyon bahçesinden beklentiler
-Yetiştiricilikte sorun olan hastalık (Verticillium Dahliae v.b) ve diğer etmenlere karşı çözüm
olabilecek dayanıklı anaç çalışmaları için materyal temininde kolaylık sağlayacaktır.
-Tarihte gen kaynağı olarak gösterilen bu bölgelerdeki delicelerin koleksiyon bahçesi ile
muhafazası sağlanacaktır.
-Oluşturulan koleksiyon bahçesindeki materyaller, gelecek yıllarda yapılacak bilimsel çalışmalara
alt yapı oluşturacaktır.
cccvii
DEVAM EDEN
PROJE
Proje No TAGEM/BBAD/11/A08/P09/.
Proje Başlığı Kamkat Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi
Alt Proje: Antalya Koşullarında Farklı Turunçgil Anaçları
Üzerine Aşılı Oval Kamkatın Performansının
Değerlendirilmesi
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Mehmet ÖZDEMİR
Yardımcı Araştırmacılar Ertuğrul TURGUTOĞLU
Zeynep ERYILMAZ
Nazmi DİNÇ
Başlama-Bitiş Tarihleri 01.01.2011- 31.12.2015
Bütçesi 2013: 16.000 TL 2014: 13.000 TL
Proje Özeti
Bu proje ile değişik turunçgil anaçları üzerine aşılı kamkatın performansının belirlenmesi
amaçlanmıştır. Bu amaçla Fortunella margarita cv. Nagami kamkatı, 8 değişik turunçgil anacı
üzerine aşılanmıştır. Çalışmada kullanılan anaçlar: Turunç (Citrus aurantium, üçyapraklı
(Poncirus trifoliata), sitranjlar (Carrizo ve Troyer) (Citrus sinensis x Poncirus trifoliata),
kleopatra mandarini (Citrus reshni), volkameriana (Citrus volkameriana), flaying dragon
(Poncirus trifoliata cv. Flaying dragon) ve kaba limon (Citrus jambhiri) dur. Değişik anaçlar
üzerine T-göz aşısı yöntemi ile aşılanan kamkatta; fidan ve ağaç gelişimi, anaç-kalem uyuşma
durumu ile meyve verim ve kalite kriterleri incelenmesi hedeflenmiştir.
2013 yılında deneme parselinde kültürel işlemler uygulanmış, projede öngörülen pomolojik
analizler yapılmış, bitki özellikleri incelenmiştir.
2014 yılında kültürel işlemlere devam edilecek, pomolojik analizler tekrar edilecek ve bitki
özellikleri incelenecektir.
cccviii
DEVAM EDEN PROJE
Proje Başlığı
Alt Proje: Zeytinde Sık Dikime Uygun Çeşitlerin Geliştirilmesi
Proje Yürütücüsü Mustafa ŞAHİN
Nurengin METE
Dr. Filiz SEFER
Uğur GÜLOĞLU
Hülya KAYA
Yardımcı Araştırıcılar
Öznur ÇETİN
Mehmet HAKAN
Hükümran GÜL
Mehmet ULAŞ
2011 – 5.000 TL 2012 – 7.000 TL
f
2013 – 8.000 TL 2014 – 10.000 TL 2015 – 5.000 TL
Proje Özeti
Bu çalışma ile zeytinde sık dikime uygun çeşit geliştirmek amaçlanmaktadır. Bu amaçla
‘Melezleme Yoluyla Yeni Zeytin Çeşitlerinin Elde Edilmesi’ çatı projesi kapsamındaki 13 farklı
melezleme kombinasyonundan elde edilen 2700 melez birey içerisinden, sık dikime uygun olduğu
düşünülen 31 tip üzerinde morfolojik ve pomolojik çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Çalışmalar
sonucunda, verim, meyve iriliği, et/çekirdek oranı ve yağ içeriği gibi kriterler dikkate alınarak tip
sayısı 17’ ye indirilmiştir. Seçilen 17 melez bireyde ve ayrıca İstasyonumuzca yürütülen seleksiyon
çalışmalarında doğada belirlenen 2 tipte de, 2013 yılı Mart ayı içerisinde sert budamalar yapılarak
fidan üretimi için çelikle köklendirme çalışmalarına başlanacaktır.
cccix
DEVAM EDEN PROJE
Proje Başlığı Milli Zeytin Koleksiyonundaki Bireylerin Abiyotik Streslere
Tolerans Düzeylerinin Belirlenmesi
Alt Proje: Bazı Zeytin Çeşitlerinin Dona Dayanım Durumlarının
Belirlenmesi
Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü
Proje Yürütücüsü Nurengin METE nurenginmete@hotmail.com
Yardımcı Araştırıcılar Prof. Dr. Hatice GÜLEN
Dr. Öznur ÇETİN
Mustafa ŞAHİN
Hülya KAYA
Uğur GÜLOĞLU
Mehmet HAKAN
Nurcan ULUÇAY
Projenin Toplam Bütçesi: 2014:40.000 TL 2015: 5.000 TL 2016: 5.000 TL (50.000 TL)
Proje Özeti
Proje 2014 yılı itibari ile yürürlüğe girmiştir. Çalışmada, Zeytin Arazi Gen Bankasında bulunan
40 farklı zeytin çeşidinin dona tolerans durumları yaprak ve kabuk dokusuna uygulanacak yapay don
testleri sonucunda belirlenecektir. Bu amaçla 2014, 2015 ve 2016 yıllarında hücre membran
zararlanmasının bir göstergesi olan iyon sızıntısı (elektriksel iletkenliğin) ve lipid peroksidasyonu
(Malondialdehit) yöntemleri kullanılarak incelenecek çeşitlerin dona tolerans durumları
saptanacaktır.
Anahtar Kelimeler: Zeytin, Çeşit, Don, Tolerans
cccx
DEVAM EDEN PROJE
Proje Başlığı Karadeniz, Marmara ve Ege Bölgeleri Yabani Zeytin (O. europaea
L. subsp. oleaster ) Popülâsyonlarından Seleksiyon Yoluyla Anaç
ve Çeşit Geliştirilmesi
Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü M.
Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi / Bahçe Bitkileri Bölümü
Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi / Bahçe Bitkileri Bölümü
Yardımcı Araştırıcılar Mustafa ŞAHİN, Dr. Öznur ÇETİN,
Mehmet HAKAN, Hülya KAYA
Uğur GÜLOĞLU, Nurcan ULUÇAY, Çiğdem CEREN
Dr. Nilüfer Aksu USLU, Dr. Nesrin A. TANGU
Dr. Mehmet E. AKÇAY, Dr. Didar SEVİM
Elif B. BÜYÜKGÖK, Yeşim ALTUNOĞLU
Naciye ALPER, Doç. Dr. Mücahit Taha ÖZKAYA
Yrd. Doç. Dr. Hakkı Zafer CAN
Projenin Toplam Bütçesi: 2014:20.000 TL 2015: 15.000 TL
2016:10.000 TL 2017: 10.000 TL
2018:10.000
Proje Özeti
Proje 01.01.2014 tarihi itibari ile yürürlüğe girmiştir. Çalışmada, yabani zeytin (oleaster)
tipleri içerisinde; erkencilik, ağaç kuvveti, biyotik ve abiyotik faktörlere dayanım, verimlilik ve yağ
oranı gibi özellikler incelenecektir. Çalışma neticesinde, bu tipler içerisinde yapılacak seleksiyon
ıslahı ile üstün özelliklerde yeni zeytin çeşit ve anaçlarının geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler Zeytin, O. europaea L. subsp. oleaster, Yabani zeytin, Seleksiyon
cccxi
DEVAM EDEN PROJE
Proje Başlığı Alt Proje: Bazı Zeytin Çeşitleri ve Seçilmiş Melez Tiplerin
Döllenme Biyolojilerinin Araştırılması
Mustafa ŞAHİN
Dr. Öznur ÇETİN
Mehmet HAKAN
Hülya KAYA
Yardımcı Araştırıcılar Dr. Filiz SEFER
Uğur GÜLOĞLU
Hükümran GÜL
Nurcan ULUÇAY
Mehmet GÜREL
01.01.2011
31.12.2015
Projenin Toplam Bütçesi: 2011 – 5.000 TL 2012 – 5.000 TL
28.500 TL 2013 – 6.500 TL 2014 – 7.000 TL 2015 – 5.000 TL
Proje Özeti
Çalışma kapsamında, 2013 yılı çiçeklenme döneminde kendileme, karşılıklı tozlama ve
serbest tozlanma uygulamaları gerçekleştirilmiştir. Ayrıca incelenen genotiplerin çiçeklenme
periyotları ve tam çiçek oranları belirlenmiştir.
Tozlama çalışmaları Uslu, Nizip yağlık, Saurani çeşitlerinde ve tescile sunulan MxG-5 No.lu
melez tipte yapılmıştır.
cccxii
DEVAM EDEN PROJE
Alt Proje: Zeytinde (Olea europaea L.) Bağlantı (Linkage)
Proje Başlığı
Haritalarının Oluşturulması ve Bazı Özellikleri Kontrol Eden
Genlerle İlişkili Kantitatif Özellik Lokuslarının(QTL) Saptanması.
Proje Yürütücüsü Dr. Öznur ÇETİN
Nurengin METE
Hülya KAYA
Mustafa ŞAHİN
Mehmet HAKAN
Filiz SEFER
Uğur GÜLOĞLU
2012: 40.000TL
65.000 TL
2013: 25.000TL
Proje Özeti
Proje ile; zeytinde bazı karakterlerin genom üzerinde lokalizasyonlarının belirlenmesi
hedeflenmektedir. Bu doğrultuda; zeytinde meyve olgunlaşma süresi, et- çekirdek ayrım düzeyi ve
meyve eti sertliğini kontrol eden genlerle ilişkili QTL (Kantitatif Karakter Lokusları)’ler çalışma ile
saptanacaktır. Zeytincilik Araştırma İstasyonu’nda yürütülen melezleme projesi içerisinde yer alan
MemecikXUslu melez kombinasyonundaki F1 bireyler ve ebeveynlerinin materyal olarak
kullanılmaktadır. SSR markör analizi ile melez popülasyonda yer alan tip dışı bitkiler tespit edilmiş
ve çalışmadan çıkarılmıştır. SSR ve AFLP markör analizi devam etmektedir. Çalışmanın
tamamlanması için 1 yıl uzatmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
cccxiii
DEVAM EDEN PROJE
Proje Başlığı Zeytinde Genetik Araştırmalar
Alt Proje: Zeytinde Genetik Haritalamalar İçin F1
Popülasyonlarının Oluşturulması
Proje Yürütücüsü Dr. Öznur ÇETİN
Yardımcı Araştırıcılar Nurengin METE
Hülya KAYA
Mustafa ŞAHİN
Mehmet HAKAN
Nurcan ULUÇAY KAYAR
Hükümran GÜL
Kenan ALTAN
Projenin Toplam Bütçesi: 2014: 2.500 TL 2015: 20.000 TL 2016: 20.000 TL
82.500 TL 2017: 20.000 TL 2018: 20.000 TL
Proje Özeti
Proje 01.01.2014 tarihinde başlamıştır. Bu çalışma ile zeytinde yapılacak genetik haritalama
çalışmalarında kullanılmak üzere kontrollü melezleme çalışmaları gerçekleştirilecektir. Melezleme
çalışmasında materyal olarak; Zeytincilik Araştırma İstasyonu ve Ege Üniversitesi işbirliği ile
TÜBİTAK 1007 projesi kapsamında yürütülen projede genetik uzaklıkları belirlenen ve kantitatif
özellikler bakımından da farklılık gösteren genotipler kullanılacaktır. Bu genotiplerden Yün
çelebiXSatı (0.69), Yün çelebiXGirit zeytini (0.53), Kilis yağlıkXEdincik su (0.47), Girit
zeytiniXEdincik su (0.53) ve DomatXGemlik (0.32) kombinasyonları oluşturularak tek yönlü olmak
üzere kontrollü melezlemeler yapılacaktır. Elde edilecek F1 popülasyonları Linkage haritalarının
oluşturulmasında Kantitatif Özellik Lokuslarının belirlenmesinde ve zeytin genomu ile ilgili
yapılacak çalışmaların materyalini oluşturacaktır.
cccxiv
DEVAM EDEN
PROJE
Proje Başlığı Çekirdeksiz, Dikensiz ve Periyodisite Göstermeyen Mutant
Yerli Mandarin ve Antalya Yerli Yuvarlak Limon Tiplerinin
Belirlenmesi
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Yardımcı Araştırmacılar Gülay DEMİR
Şenay KURT
Dr. İlknur POLAT
Bora AĞSARAN
M.Alper ARSLAN
Projenin Toplam Bütçesi 2009:…………...TL 2010:7.500 TL 2011:7.000 TL
2012: 4.000 TL
Proje Özeti :
Yerli mandarin bölgemizde yaygın olarak yetiştirilen verimli ve aroması iyi bir mandarin
çeşididir. Fakat bu çeşit çok sayıda çekirdek içermekte ve periyodisite göstermektedir. Yerli
Yuvarlak limon çeşidi ise yerli mandarin gibi bölgemizde yetiştirilen verimli ve düzenli meyve
veren limon çeşididir. Bu limon çeşidi çok sayıda çekirdek ve dikene sahiptir. Aynı zamanda
uç kurutan hastalığına göreceli olarak dayanıklıdır. Bu turunçgil çeşitlerinin çekirdeksizlik ve
az çekirdeklilik durumu, bunların kromozom yapısını değiştirerek triploid bireyler elde
edilmesiyle mümkündür.
Bu proje ile gamma ışını uygulanarak, çekirdeksiz veya çok az çekirdekli, kaliteli, dikensiz ve
periyodisite göstermeyen mutant yerli mandarin ve yerli yuvarlak limon tiplerinin belirlenmesi
amaçlanmaktadır.
Bu amaçla az çekirdekli 17 adet Yerli mandarin tipi ile dikensiz veya az dikenli 10 adet Yerli
yuvarlak limon tipi belirlenmiştir. SSR primerleriyle, mandarinlerde polimorfizm elde
edilemezken, limonlarda 4 primerde polimorfizm elde edilmiştir. Seçilen bu bireylerde SSR ve
SRAP primerleri ile çalışmalar 2012 yılında bitirilmiştir. 2010 yılı içerisinde belirlenen bu
bireylerden aşı gözleri alınarak tescil deneme esaslarına uygun tekerrür sayısında aşılanmış ve
2011 yılı ilkbahar döneminde araziye dikilmişlerdir. 2013 yılı süresince deneme parsellerinin
kültürel bakım işlemlerine devam edilmiş ve bireylerde anaç-kalem ölçümleri yapılmıştır. 2014
yılında da deneme parsellerinin kültürel bakım işlemlerine devam edilecektir.
cccxv
DEVAM EDEN
PROJE
Proje Başlığı Mutasyon Yoluyla Çok Erken/Erken veya Geç Dönemde
Olgunlaşan Yeni Mandarin Çeşitlerinin Geliştirilmesi
Projeyi Destekleyen
Narenciye Tanıtım Grubu (NTG)-TAGEM
Kuruluş
Yardımcı Araştırmacılar Şenay KURT, Gülay DEMİR
Başlama-Bitiş Tarihleri 2012-2017 (I. dilim)
Projenin Toplam 2011:…..….. TL
Bütçesi 2012: 11.500 TL (TAGEM) + 34.000 TL (NTG)
2013: 10.000 TL (TAGEM) + 15.000 TL (NTG)
2014: 15.000 TL (TAGEM) + 10.000 TL (NTG)
Proje Özeti :
Turunçgil ihracatında rakibimiz olan ülkelerdeki meyve hasat dönemi ülkemiz ile
çakışmaktadır ve bu da pazarlardaki rekabeti arttırmaktadır. Türkiye turunçgil sektörünün
Avrupa pazarlarında söz sahibi olabilmesi için değişen pazar özelliklerine göre turunçgil tür ve
çeşitlerine yönelmesi gerekmektedir. Türkiye’nin en büyük ithalatçı ülkelerin bulunduğu Batı
Avrupa ülkelerinde etkin bir şekilde yer alabilmesi ve şu anda elindeki mevcut pazarları
koruyabilmesi için turunçgil sektörünün çeşitler anlamında daha dinamik bir yapı kazanması
gerekmektedir.
Bu projede mutasyon ıslahı yoluyla dünya turunçgil pazarlarında rekabet edebilecek, erkenci
ve geççi yeni mandarin çeşitlerinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
2011 yılı Sonbahar döneminde projede yer alan Okitsu Wase ve W. Murcott çeşitlerinin
20 göz içeren aşı kalemlerine Türkiye Atom Enerjisi Kurumunda Co60 kaynağından 50 gray
dozunda akut gamma ışını uygulanmış ve aşılama ile M1V1 bireyleri oluşturulmuştur. 2012
yılında M1V1 bireylerinin bakım işlemlerine devam edilerek 2012 sonbahar döneminde aşılama
ile M1V2 bireyleri elde edilmiştir. 2013 yılında M1V2 bireylerinin bakım işlemlerine devam
edilerek 2013 sonbahar döneminde aşılama ile M1V3 bireyleri elde edilmiştir. Bu bireylerin
bakım işlemlerine devam edilmekte olup 2014 yılı içerisinde deneme parsellerinin kurulması
hedeflenmektedir.
cccxvi
BİLGİ AMACIYLA SUNULACAK PROJELER
cccxvii
BİLGİ AMAÇLI
PROJE
Proje Başlığı Turunçgillerde Sektörel Gelişim ve İhracat Şansını Artıracak
Çeşit ve Anaç Geliştirme
Proje Lideri Prof. Dr. Turgut YEŞİLOĞLU
Çukurova Üniversitesi Proje No: 112G025
Projeyi Yürüten
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Proje No: 112G071
Kuruluş
Mustafa Kemal Üniversitesi Proje No: 112G072
Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Proje No: 112G073
Dr. Güçer KAFA
Doç. Dr. T. Hakan DEMİRKESER
Ertuğrul TURGUTOĞLU
Başlama-Bitiş Tarihleri 15.12.2013-15.12.2017
Projenin Toplam Bütçesi 3.249.767,00 TL
Proje Özeti
Turunçgil sektörünün geliştirilmesi ve yönlendirilmesinden sorumlu bakanlık olan
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın acil ihtiyacı olan yeni çeşit ve anaçların
geliştirilmesi amacıyla yapılan bu projede melezleme, mutasyon, somatik hibridizasyon, ploidi
ve moleküler yöntemlerden yararlanılacak olup hedeflenen çıktılar aşağıda sunulmuştur:
1.Üretimi dönemini daha geniş bir zamana yaymak amacıyla erkenci, orta-geç ve geç dönemde
olgunlaşan portakal, mandarin (tangor ve tanjelo dahil), limon ve altıntop çeşitlerinin
geliştirilmesi.
2.Dünya pazarlarında yer bulabilecek verimli ve yüksek kaliteli, özellikle çekirdeksiz ve iri
meyveli portakal, mandarin (tangor ve tanjelo dahil) ve limon çeşitlerinin geliştirilmesi.
3.Uçkurutan hastalığına tolerant ve ticari değeri yüksek yeni limon çeşitlerinin geliştirilmesi.
4.Toplam sıcaklık isteği düşük olan verimli, iri, kaliteli ve renkli altıntop çeşitlerinin
geliştirilmesi
5.Alkali topraklara adapte olabilen, tristeza virüs hastalığı ve Phytopthora citropthora
etmeninin neden olduğu kök ve kök boğazı çürüklüğü hastalığına tolerant yeni turunçgil
anaçları geliştirilmesi.
Bu projeden elde edilecek ümitvar genotiplerle daha sonra yapılacak olan çalışmalar
sonucunda geliştirilecek olan çeşitlerin tescil edilerek üretime girmesi ile pazarlama sezonu
genişleyecek, verim ve kalite artacak ve Ülkemizin turunçgil ihracatında rekabet şansı önemli
ölçüde yükselecektir. Öte yandan, Tristeza tehditi nedeniyle %95’i risk altında olan mevcut
turunçgil bahçeleri için uygun anaç çalışmalarında önemli bir noktaya gelinmiş olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Turunçgil, anaç-çeşit geliştirme, melezleme, somatik hibridizasyon,
moleküler teknikler, mutasyon, seleksiyon, adaptasyon, dayanıklılık ıslahı, ploidy
cccxviii
BİLGİ AMAÇLI PROJE
Tez Yürütücüsü: Ertuğrul TURGUTOĞLU
Fortune Mandarininde Mutasyon Yoluyla Alternaria
alternata f.sp. citri Etmenine Karşı Tolerant Yeni
Proje Adı
Mutantların Elde Edilmesi ve Mutantlardaki Bazı
Doğal Hormon Seviyelerinin Saptanması
Üniversite Adı Akdeniz Üniversitesi
Proje Danışmanı Prof. Dr. İbrahim BAKTIR
Başlama–Bitiş Tarihi Ocak 2014-Ocak 2016
Projeyi Destekleyen Kurum Akdeniz Üniversitesi BAP-BATEM
Bütçe 24.996 TL
Proje Özeti
Alternaria alternata f.sp. citri etmeninin neden olduğu turunçgillerde kahverengi leke
hastalığı ilk kez 1903 yılında Avusturalya’da Emperor mandarinlerinde ve 1976 yılında da
Florida’da Dancy tangerini, Minneola ve Orlando tangelolarında görülmüştür. Daha sonraki
yıllarda da Güney Afrika Kolombiya ve İsrail’de görülmüş ve önemli ekonomik kayıplara
neden olmuştur.
Söz konusu hastalık Akdeniz bölgesinde yetiştiriciliği yapılan Minneola tangelo’nun dikim
alanlarında ciddi azalmalara neden olmuş ve ayrıca yetiştiricilik açısından geççi bir çeşit olan
Fortune mandarininin gelişimini engellemiştir. Mutasyon ıslahı ile turunçgillerde kahverengi
leke hastalığına hassas olduğu bilinen Fortune mandarini mutantları arasında tolerant
genotiplerin bulunabileceği öngörülmektedir. Mutant bireyler arasında hassas ve tolerant
olarak bulunan genotiplerdeki hormonal değişimin (oksin, gibberellin, sitokinin, absisik asit
ve etilen) belirlenmesi ve bu hormonların söz konusu hastalığa karşı hassasiyet veya
tolerantlık ile ilişkilerinin ortaya konulması hedeflenmektedir.
cccxix
BİLGİ AMAÇLI
PROJE
Proje No TÜBİTAK-1001 110 O 659
Proje Başlığı İncir (Ficus carica L.) Genetik Bağlantı (Linkage) Haritasının
Oluşturulması
Proje Lideri Hatice İKTEN
Projeyi Yürüten Kuruluş Akdeniz Üniversitesi, Ziraat Fakültesi
Nedim MUTLU
Proje Yürütücüleri Cengiz İKTEN
Hilmi Kocataş
Projeyi Destekleyen
İncir Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
Kurum/lar
Başlama-Bitiş Tarihleri 2011- 2014
Proje Özeti
Odunsu bitkilerde genetik bağlantı (linkage) haritalarının oluşturulması genom
yapısının anlaşılmasını, karaktere bağlı moleküler işaretleyicilerin tesbitini ve nihayetinde
çeşit geliştirmeye yönelik önemli verileri sağlayabilir. Çok yıllık bitkilerde ve meyve
ağaçlarında heterozigot yapıları nedeniyle haritalama popülasyonlarını (F2 ve BC1) elde
etmek genellikle zor veya Antepfıstığı ve incir gibi dioik türlerde F2 oluşturmak için
kendileme yapmak imkansızdır. Ancak, heterozigot yapıları nedeniyle bu türlerde F1
generasyonu kendine döllenen bitkilerdeki F2 ve BC1 populasyonlarına benzetilebilir ve bu
“pseudo-testcross” tekniği olarak bilinir. PCR tekniğine dayalı işaretleyiciler, pseudo-
testcross yöntemi ile kombine edilerek yabancı döllenen birçok meyve türünde kromozom
haritalarının oluşturulmasında kullanılmıştır. İncirde bugüne kadar morfolojik ya da
moleküler işaretleyiciler kullanılarak genetik tanımlama (linkage) haritası oluşturulmamıştır.
Bu çalışma ile, incirde ilk defa melezlemeye dayalı genetik haritalama yapılması ve dünya
litaratüründe önemli bir boşluğun doldurulması amaçlanmakta ve sonuçta da ıslah
çalışmalarında daha kısa yoldan sonuca varılması, zaman ve masraftan tasarruf sağlanması
hedeflenmiştir.
Bursa Siyahı ve Ak İlek çeşitlerinin melezlenmesi sonucu elde edilen F1 popülasyonundan
138 bireyin kullanılacağı çalışmada AFLP, SSR, SRAP, RAPD ve ISSR primerleri
kullanılarak DNA amplifikasyonu yapılacak ve pseudo-testcross yöntemi ile genetik
haritalama gerçekleştirilecektir. İki ebeveyn için toplam 600 adet polimorfik işaretleyici elde
edilmesi hedeflenmiştir
cccxx
Proje No
Proje Başlığı Farklı Anaçların Akko XIII ve Gold Nugget Yenidünya
Çeşitlerinde, Meyve Kalitesi ve Muhafazası Üzerine Etkileri
Proje Lideri Prof. Dr. M. Ali KOYUNCU
Projeyi Yürüten Kuruluş Süleyman Demirel Ünv.
Prof. Dr. M. Ali KOYUNCU
Seyla TEPE
Projeyi Destekleyen
BATEM
Kurum/lar
Proje Özeti
Bu çalışmada 2009-2010 yıllarında, Antalya/Serik- Kayaburnu yöresinde yetiştirilen ayva,

akdiken ve yenidünya çöğür anacı üzerine aşılı Akko XIII ve Gold Nugget yenidünya
çeşitlerinde, anaçların meyve kalitesi ve muhafazası üzerine etkileri incelenmiştir. Anaçların
meyvelerin muhafazası üzerine etkileri soğuk hava deposu (5±0.5 ºC sıcaklık ve % 90±5 Rh)
ve manav koşullarında (20 ºC sıcaklık ve % 70±5 Rh) değerlendirilmiştir. Ayrıca soğuk
odalardan her dönemde çıkartılan meyveler 2 gün 20 ºC sıcaklık ve % 70±5 Rh oransal neme
sahip koşullarda bekletilerek raf ömürleri belirlenmiştir. Meyveler soğuk odalardan 15 gün,
manav koşullarından 3 gün aralıklarla analize alınmıştır. Anaçların meyve kalitesi üzerine
etkilerinin belirlenmesi amacıyla; meyve ağırlığı, meyve sertliği, meyve kabuk rengi,
meyve/çekirdek oranı, suda çözülebilir kuru madde miktarı, titre edilebilir asitlik, pH,
olgunluk indeksi, toplam fenolik maddele, etilen üretimi ve solunum hızı ölçümleri ile
duyusal analizler yapılmıştır. Depodan çıkartılan örneklerde; bu analizlere ek olarak, ağırlık
kayıpları, ambalaj içi CO2 ve O2 ölçümleri, çürük meyve oranı ve fungal etmenler
belirlenmiştir. Aynı analizler raf ömrü çalışmalarında tekrarlanmıştır. Meyveler streç filmle
kaplanmış ve kaplanmamış (kontrol grubu) 2 kg’lık plastik ambalajlarda depolanmıştır.
Denemeler, tesadüf parselleri deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür.
Sonuç olarak; meyve kalite kriterlerine göre çeşit olarak Gold Nugget, anaç olarak ise ayva
ve yenidünya anacının yenidünya yetiştiriciliği için daha uygun olabileceği sonucuna
varılmıştır. Muhafaza çalışmalarında; meyvelerin kalitelerini kaybetmeden, soğukta ve streç
film uygulamasıyla 30 gün, manav koşullarında ise 6 gün muhafaza edilebileceği ve Akdiken
anacının muhafaza için uygun olmadığı belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Yenidünya, Akdiken, Ayva, Anaç, Muhafaza
cccxxi
Tez Yürütücüsü Görkem SÜLÜ
Mutant Yerli Mandarin ve Antalya Yerli Yuvarlak
Proje Adı Limonda Genetik Farklılıkların SSCP Markırları ile
Belirlenmesi
Üniversite Adı Çukurova Üniversitesi
Proje Danışmanı Prof. Dr. Yıldız AKA KAÇAR
Başlama–Bitiş Tarihi 01/06/2014 – 01/01/2016
Projeyi Destekleyen Kurum Çukurova Üniversitesi-BATEM
Bütçe 18.500 TL
Proje Özeti
Ülkemiz Turunçgil yetiştiriciliğinde önemli bir yere sahip olup, dünya üretiminde 11. sırada
yer almaktadır. Turunçgil yetiştiriciliğinde geleneksel ıslah metotları ile çok sayıda yeni çeşit,
üreticilerin hizmetine sunulmuştur. Ancak, bu yöntemlerle çeşit geliştirmede uzun zaman,
fazla emeğe ve kaynağa gerek duyulmaktadır. Aynı zamanda turunçgillerde görülen
heterozigoti yapı da sorun oluşturmaktadır. Bu nedenle bitki ıslahçıları daha kolay ve daha
hızlı varyasyon sağlayacak yeni yaklaşımlar üzerinde durmaktadır. Bu yaklaşımlardan biri de
mutasyon ıslahıdır.
Mutasyon ıslahı ile genotiplerde tesadüfi mutasyonlar oluşturulabilmekte ve bazı farklılıkların
oluşturulması sağlanabilmektedir. Elde edilebilen bu farklılıkların genetik olarak ne
olduğunun tespiti ve nasıl bir değişimin ortaya çıktığının belirlenmesi bu ıslah sürecinin
önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Bu nedenle bu mutasyonların belirlenmesinde çeşitli
yöntemler geliştirilmiştir.
Bitkilerde meydana gelen mutasyonların belirlenmesinde klasik yöntemlerin yanı sıra
moleküler yöntemlerden de yararlanılmaktadır. Bu yöntemlerden biri de SSCP tekniğidir.
SSCP tekniği orijinal olarak mutasyonların hızlı analizi için geliştirilmiştir. Mutasyonların
analizinde, “SSCP (Single Strand Conformation Polymorphism)” markörler oldukça hassas ve
doğru sonuçlar vermesi nedeniyle avantaj sağlamaktadır.
Bu projenin amacı; Yerli mandarin ve Yerli Yuvarlak limon çeşitlerinin özelliklerinin
iyileştirilmesi amacıyla farklı gray dozları uygulanarak mutasyon ıslahı ile elde edilen
populasyondan seçilen bireylerin genetik farklılıkların SSCP markırlarıyla belirlenmesidir.
Anahtar Kelimeler: Yerli Mandarin, Antalya Yerli Yuvarlak Limon, Mutasyon, SSCP,
Genetik Farklılık
cccxxii
Proje Başlığı: Conservation, Characterisation, Collection and Utilisation of
Genetic Resources in Olive (Olea europaea) RESGEN
Proje Lideri Dr. Filiz SEFER
International Olive Oil Council
Proje Yürütücüleri: Hülya KAYA
Mehmet ULAŞ
Hanife Telli KARAMAN
Harun DIRAMAN
Mehmet HAKAN
Başlama – Bitiş Tarihleri: 15 Ekim 2011-14 Ekim 2013
Proje Bütçesi: 20000 €
Proje Özeti:
RESGEN projesi, UZK’nın (International Olive Oil Council) kendi oluşturduğu morfolojik
karakterizasyon metodunun uygulanacağı ve tüm ülkelerin metot birlikteliğinde çeşitlerini yeniden
tanımlayacağı bir projedir.
Türkiye 17 Mart 1995 tarihinde proje katılım formunu imzalayarak projeye resmen katılmıştır.
Ülkemizin 1998-2011 sürecini kapsayan dönemde UZK ile ilişkilerini dondurması sebebiyle proje
kesintiye uğramıştır. Ancak istasyonumuz tarafından proje çalışmalarına devam edilmiştir.
UZK’ya tekrar üye olunması ile oluşturulan protokol doğrultusunda projeye tekrar başlanmıştır.
Proje kapsamında, Çeşitlerin çiçeklenme zamanı, Olgunlaşma zamanı, Köklenme kapasitesi ve yağ
asitleri kompozisyonu tespit edilmiştir.
cccxxiii
Proje No
Proje Başlığı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde İncir “Ficus carica L.”
Seleksiyonu Ve Muhafazası
Proje Lideri Berna Kamçı ALTUN
Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü/ Tarım Dairesi
Müdürlüğü
Dr. Nihat YILMAZ
Birgül ERTAN
Proje Yürütücüleri Yeşim REHBER DİKKAYA
Turgut ALAS
Ahmet KARABAY
Projeyi Destekleyen İncir Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
Kurumlar LAÜ Tarım Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi
Projenin Toplam Bütçesi 52,500
Proje Özeti
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, incir genetik çeşitliliği bakımından son derece zengin bir
yapıya sahiptir. Ülkede, “bardak inciri, beyaz incir, siyah incir” olarak adlandırılan yöresel
çeşitlerin yanında, doğal olarak yayılış gösteren pek çok incir genotipi bulunmaktadır.
KKTC’nde doğal florada bulunan ve zengin bir varyasyon gösteren incir genotiplerinden
üstün verimli ve kaliteli tipleri ve yöresel çeşitleri saptamak amacıyla bu çalışma
planlanmıştır. Bu çalışma ile, doğal populasyon içindeki nitelikli tiplerin ortaya
çıkarılmasının yanı sıra, yöreye özgü tiplerin “gen kaynağı” olarak korunması da
sağlanabilecektir. Uzun vadede ise selekte edilen genotip veya yöresel çeşitlerin adaptasyon
çalışmalarının yapılması ve üretimlerinin yaygınlaştırılması için bir alt yapı oluşturulması
hedeflenmiştir.
Çalışma kapsamında, Adanın en batı ucunda yer alan Yeşilırmak bölgesinden başlanarak,
kuzeye ve doğuya doğru yetiştiricilik yapılan bölgeler ile KKTC’nin bütün kasaba ve
köylerinin doğal florasında yer alan incir genotiplerinin bulunduğu alanlar 2014 yılı üretim
döneminde yapılacak surveyler ile taranacaktır.
Meyve iriliği, verimlilik ve erkencilik/geçcilik durumu gibi temel seleksiyon kriterlerine göre
belirlenecek olan incir genotiplerine ait ağaçlarda fenolojik, morfolojik ve pomolojik
özelliklere ilişkin veriler elde edilerek, seçime esas olmak üzere tartılı derecelendirme
yöntemi kullanılarak değerlendirmeler yapılacak ve üstün özelliklere sahip olanlar
belirlenecektir.
Anahtar Kelimeler: : İncir, Seleksiyon, Muhafaza, Ficus carica L.
cccxxiv
Proje Başlığı: KKTC Koşullarında, Bazı Zeytin Çeşitlerinin Adaptasyon
Durumlarının Araştırılması ve Yerli Zeytin Tipinin Karakterizasyonu
Proje Lideri Hüseyin KARANFİLOĞLU
Projeyi Yürüten Kuruluş: KKTC Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Proje Yürütücüleri: Dr. Nihat YILMAZ (Lefke Üniversitesi)
Yeşim Rehber DİKKAYA (KKTC Tarımsal Araştırma Enstitüsü)
Nurengin METE (Danışman / Bornova Zeytincilik Araştırma İstasyonu)
Mehmet HAKAN (Danışman / Bornova Zeytincilik Araştırma İstasyonu)
Hülya KAYA (Danışman / Bornova Zeytincilik Araştırma İstasyonu)
Kurum/lar Zeytincilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
Başlama – Bitiş Tarihleri: 01.01.2011 31.12.2015
Proje Bütçesi: 25.000 TL
Proje Özeti:
İki iş paketi şeklinde planlanan bu projede, I. İş paketinde; KKTC genelinde yayılmış olan
Yerli zeytin tipinin fenolojik ve pomolojik özelliklerinin tanımlanması yapılarak, fidan üretimi
açısından uygun baz materyali seçilecektir. II. İş paketinde ise, bölge koşullarına uyum
sağlayabilecek yeni zeytin çeşitlerin belirlenmesi amacıyla bir adaptasyon çalışması planlanmaktadır.
KKTC genelinde birçok bölgeye yayılmış olan Yerli zeytin tipinin tanımlanması amacıyla tipin
Kimlik bilgileri, Morfolojik ve Fizyolojik Özellikleri’nin tanımlaması yapılmıştır. 2013 yılı içinde
tip içerisinden seçilecek uygun baz materyali ile birlikte bölgede kurulacak olan adaptasyon parseli
için fidan üretimine geçilecektir.
cccxxv
KKTC’de Turunçgillerde Virüslerden Arındırma ve Çeşit
Proje Başlığı
Geliştirme Projesi
Proje Lideri Konce BAYDAR
KKTC Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı, Tarımsal
Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Yeşim Rehber DİKKAYA
Ayda KONUKSAL
Proje Yürütücüleri Cem KARACA
Esra SERİNOL
Hüseyin KARANFİLOĞLU
KKTC Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı, T.C. Lefkoşa
Projeyi Destekleyen
Büyükelçiliği Yardım Heyeti Başkanlığı, Batı Akdeniz
Kurum/lar
Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
Başlama-Bitiş Tarihleri Nisan 2012 - Nisan 2017
Projenin Toplam Bütçesi 1.555.000 TL
Proje Özeti :
Tüm bitki türlerinde olduğu gibi narenciyede de etkin bir mücadele yöntemi olmayan
virüs ve virüs benzeri hastalıklar, üretim alanlarında önemli sorunlara yol açmakta ve
ilerleyen evrelerde ağaç ölümlerine varan zararlar oluşmaktadır. Böylelikle üretim
alanlarında ciddi bir azalma gözlemlenmekte ve ekonomik kayıplar ortaya çıkmaktadır.
Bu nedenle proje kapsamında; iklim koşulları bakımından turunçgil yetiştiriciliğine
oldukça elverişli olan ülkemizde virüs ve virüs benzeri hastalıkların neden olduğu
problemlerin çözümü için arındırma ve indeksleme çalışmalarının başlatılarak üreticilere ve
fidancılık kuruluşlarına virüs hastalıklarından temiz turunçgil üretim materyali sağlanmış
olacaktır. Aynı zamanda turunçgillerde ıslah ve adaptasyon çalışmaları ile KKTC turunçgil
sektörünün dünyada meydana gelen talep değişikliklerine uygun çeşitlerle üretim
yapabilmesi için dinamik bir yapı kazandırılmış olacaktır.
Proje kapsamında 2012 yılında adaptasyon çalışmaları için belirlenen çeşitler eş
zamanlı olarak, T.C. Tarımsal Araştırma ve Politikalar Genel Müdürlüğü, Batı Akdeniz
Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü ve KKTC Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı,
Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde aşılanmış ve adaptasyon parseline alınmak
üzere hazırlanmıştır.
2013 Ocak ayı itibari ile virüs ve virüs benzeri hastalıklardan arındırma çalışmalarının
yürütüleceği laboratuvar inşaatına başlanmıştır.
cccxxvi
2014 YILI
PROGRAM DEĞERLENDİRME
TOPLANTILARI
(BAĞCILIK)
17-20 ŞUBAT 2014

ANTALYA
cccxxvii
BAĞCILIK PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI KATILIMCI LİSTESİ
SIRA AD SOYAD KURUMU
Dr. Nejdet KAPLAN Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müd.
1 Ferya TAŞCI Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müd.
2 Abdulbaki ŞEN Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müd.
3 Solmaz ANAYURDU Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müd.
4 Prof. Dr. H. İbrahim UZUN Akdeniz Üniversitesi / ANTALYA
5 Prof. Dr. Zeki KARA Selçuk Üniversitesi / KONYA
6 Prof. Dr. Nuray SİVRİTEPE Uludağ Üniversitesi / BURSA
7 Prof. Dr. Cihat TÜRKBEN Uludağ Üniversitesi / BURSA
8 Prof. Dr. Rüstem CANGİ Gazi Osman Paşa Üniversitesi / TOKAT
9 Doç. Dr. Cafer KÖSE Atatürk Üniversitesi / ERZURUM
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi /
10 Doç. Dr. Alper DARDENİZ
ÇANAKKALE
11 Osman KAVAK
Müdürlüğü / Erdemli - MERSİN
12 M. Erdem KİRAZ
Müdürlüğü / Erdemli - MERSİN
Antepfıstığı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
13 Kürşat Alp ASLAN
/ GAZİANTEP
GAP Uluslar arası Tarımsal Araştırma ve Eğitim
14 Murat KAYA
Merkezi / DİYARBAKIR
15 Akay ÜNAL (Müdür) Manisa Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
16 Dr. Selçuk KARABAT Manisa Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
17 Dr. Fadime ATEŞ Manisa Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
18 Şermin ÇELİK Manisa Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
19 Metin KESGİN Manisa Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
20 Naci YILDIZ Manisa Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
21 Ali GÜLER Manisa Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
22 Turcan TEKER Manisa Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
23 Ebru TOPRAK ÖZCAN Manisa Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
Birol KARADOĞAN Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
24
(Müdür) / ERZİNCAN
Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
25 Nalan KALKAN
/ ERZİNCAN
Meyvelik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü/ Eğirdir –
26 Seçkin KARGIN
ISPARTA
i
Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma
27 Duran KILIÇ
İstasyonu Müdürlüğü / TOKAT
28 Mehmet SAĞLAM (Müdür) Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
29 Dr. Cengiz ÖZER Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
30 A. Semih YAŞASIN Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
31 Dr. Zafer COŞKUN Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
32 Onur ERGÖNÜL Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
33 Serkan CANDAR Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
34 Zeliha O. ÖZALP Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
35 Çağlar KARACAOĞLAN Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
36 Koray DOĞU Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
37 Serkan AYDIN
Müdürlüğü / ANTALYA
38 Ayça KARAUZ İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü / BURSA
39 Orhan ÇORUH İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü / KONYA
GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü
40 Aslı POLAT
/ ŞANLIURFA
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma
41 Dr. Arif ATAK
Enstitüsü Müdürlüğü / YALOVA
42 Kemal A. KAHRAMAN
43 Gülhan GÜLBASAR ŞİRE
Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma
44 Mehmet Hüsrev ÖZ
Enstitüsü Müdürlüğü / KONYA
Kayısı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü /
45 Mehmet YILMAZ
MALATYA
46 Bilge DURMUŞ Omca Tarım Tekn. Bağcılık ve Mey. Tic. Ltd. Şti.
47 Rasık YILMAZ Galaser Tarım
48 Dilek AŞAN Du Pont Turkey / İSTANBUL
49 Melehat KERİŞ Reha Elektronik San. Paz. Ltd. Şti / İSTANBUL
50 Feti GÖKER Göker Aşılı Asma Fidancılığı / MANİSA
ii
BAĞCILIK PROGRAM DEĞERLENDİRME TOPLANTISI
17-20 ŞUBAT 2014
09:30 - 12:30 AÇILIŞ PROGRAMI

YEMEK ARASI
17 Şubat 2014 Pazartesi - I. OTURUM
14:00 – 15:20
14:00 - 14:20 Ferya TAŞCI Grup Koordinatör Sunumu
Oturum Başkanı: Prof. Dr. Nuray SİVRİTEPE
SAAT PROJE LİDERİ PROJE BAŞLIĞI
Mersin İli Bağcılığının Teknik Yapısı ile Yaygın Olarak
Mehmet Erdem
14:20-14:40 Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinde Verim ve Kalite
KİRAZ
Kemal Kivide (Actinidia deliciosa cv.Hayward) Çeşitli Tozlanma

14:40-15:00 Abdurrahim ve Seyreltme Uygulamalarının Verim ve Meyve Kalitesine
KAHRAMAN Etkilerinin Belirlenmesi
Sofralık Amaçlı Sultani Çekirdeksiz Üzüm
Yetiştiriciliğinde Farklı Gölgeleme Oranları Ve Örtü
15:00-15:20 Metin KESGİN
Materyallerinin Hasadı Geciktirme , Üzüm Kalitesi ve
Depolama Üzerine Etkileri
ARA
Pazartesi - II. OTURUM
15:40-17:00
Sultani Çekirdeksiz Üzüm Çeşidinde Gibberellik Asit
(GA3) Ve Gübre Uygulamalarının Verim, Ürün Kalitesi İle
15:40-16:00 Özen MERKEN
Makro ve Mikro Besin Elementleri Alınımı Üzerine
Etkileri
Bornova Misketi Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu
16:00-16:20 Naci YILDIZ
Çalışmaları
Cabernet Sauvignon Üzüm Çeşidinde Farklı Toprak İşleme
A.Semih
16:20-16:40 ve Sürgün Uzunluğu Uygulamalarının Su Stresi, Verim ve
YAŞASIN
Diyarbakır ve Mardin İllerinde Yaygın Olarak Yetiştirilen

16:40-17:00 Murat KAYA
Şire Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu (1.Aşama)
18 Şubat 2014 Salı - I. OTURUM

09:00-10:20
Oturum Başkanı: Dr. Yılmaz BOZ
Melezleme Islahı ile Elde Edilen Bazı Üzüm Çeşitlerinin
Dr. Ayça SSR Markörleriyle Ebeveyn Analizleri ve Çekirdeksiz
09:00-09:20
KARAUZ Üzüm Çeşidi Islahında Çekirdeksiz Fertlerin Marköre
Dayalı Seleksiyon Yöntemiyle Erken Seleksiyonu
I
Bornova Misketi Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu
09:20-09:50 Naci YILDIZ
(2.Aşama)
Kaynaştırma Odasında Farklı Sıcaklık Uygulamalarının
09:50-10:20 Turcan TEKER Kallus Gelişimi ve Aşı Kaynaşması Üzerine Etkilerinin
İncelenmesi
ARA
Salı - II. OTURUM
10:40-12:30
Prof. Dr. Ayşe
10:40-11:00 Bahçe Bitkileri Derneği Tanıtımı
GÜL
Melezleme Yoluyla Erkenci ve Son Turfanda Üzüm
11:00-11:30 Onur ERGÖNÜL
Çeşitlerinin Elde Edilmesi
Bazı Sofralık Üzüm Çeşitlerinin Açıkta ve Örtü Altında,
11:30-12:00 Serkan AYDIN Farklı Kültürel Uygulamalarla Performanslarının
Belirlenmesi
Syrah ve Cabernet Sauvignon Üzüm Çeşitlerinde Demir
12:00-12:30 Aslı POLAT Uygulamalarının Verim, Kalite, Renklenme ve Tane
Bileşeni Üzerine Etkileri
YEMEK
Salı - III. OTURUM
14:00 – 15:30
Oturum Başkanı: Prof. Dr. İbrahim UZUN
Diyarbakır ve Mardin İllerinde Yaygın Olarak Yetiştirilen
14:00-14:30 Murat KAYA
Şire Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu (2. Aşama)
Mehmet Hüsrez
14:30-15:00 Ekşikara Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu
ÖZ
Hatice
Aşılı ve Aşısız Banazı Karası Üzüm Çeşidinde EST ve
15:00-15:30 ŞAHİNER
Bazı Fitokimyasal Özelliklerin Belirlenmesi
ÖYLEK
ARA
Salı - IV OTURUM
15:40-17:50
DEVAM EDEN PROJELER
Melezleme Yolu ile Külleme(Erysiphe necator) ve
15:40-16:00 Erhan SOLAK Mildiyö(Plasmapora viticola) Hastalıklarına Toleranslı
Yeni Üzüm Çeşitlerinin Elde Edilmesi
Mersin Yöresine Uygun Sofralık Üzüm Çeşitlerinin
16:00-16:20 Osman KAVAK
Belirlenmesi
Mehmet Erdem Mersin İlinde Tilkikuyruğu Üzüm Çeşidinde Klon
16:20-16:40
KİRAZ Seleksiyonu
II
Yeni Geliştirilen Sofralık Üzüm Çeşitlerinin Çardak
Mehmet Erdem
16:40-17:00 Terbiye Sisteminde Farklı Kültürel Uygulamalarda
KİRAZ
Hayward Kivi (Actinidia Deliciosa) Çeşidinde CPPU ve 1-
Dr. Arzu ŞEN
17:00-17:10 MCP Uygulamalarının Muhafaza Sürecindeki Meyve
ASLIM
Kalitesine Etkilerinin Belirlenmesi
R. Oğuzhan Bazı Sofralık Üzüm Çeşitlerinde Su Stresinin Omca

17:10-17:20
SOLTEKİN Gelişimi, Verimi ve Üzüm Kalitesi Üzerine Etkileri
17:20-17:30 Bazı Şaraplık Üzüm Çeşitlerinde Dikim Sıklığının Şarap

Ali GÜLER
Kalitesine Etkileri
Farklı Anaçlar Üzerine Aşılı Sultani Çekirdeksiz Üzüm

17:30-17:40 Dr. Simin ULAŞ Çeşidinde Kurağa Toleransın In vitro Koşullarda
Belirlenmesi
Farklı Islah Yöntemleri Kullanılarak Elde Edilen Yeni
Asma Çeşit ve Klonlarının Hızlı ve Sağlıklı
17:40-17:50 Koray DOĞU
Çoğaltılmasında Hidroponik Kültür’den Yararlanılması
19 Şubat 2014 Çarşamba - I. OTURUM
09:00-10:40
Oturum Başkanı: Mehmet SAĞLAM
Kürşat Alp Gaziantep İlinde Bazı Önemli Üzüm Çeşitlerinin Çardak
09:00-09:20
ASLAN Sisteminde Performanslarının Belirlenmesi
Manisa Bağcılık Araştırma İstasyonu Tarafından

09:20-09:40 Ali GÜLER Geliştirilen Bazı Üzüm Çeşitleri ve Klonlarının
Biyokimyasal Özelliklerinin Belirlenmesi
Kemal
09:40-10:00 Abdurrahim Kivi Islahı – 1
KAHRAMAN
Birol
10:00-10:20 Karaerik Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu
KARADOĞAN
Nalan Nazan Karaerik Üzüm Çeşidi İçin Uygun Terbiye Şekli ve Gövde
10:20-10:40
KALKAN Yüksekliğinin Belirlenmesi (2. Aşama)
ARA
Çarşamba - II. OTURUM
11:10-12:30
Melezleme Islahı ile Sofralık ve Kurutmalık Yeni Üzüm
11:10-11:30 Dr. Yıldız DİLLİ
Çeşitlerinin Geliştirilmesi
Mevlana Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu II. Aşama
11:30-11:50 Metin KESGİN
Çalışmaları
III
Dr. Fadime Bitki Büyümesini Teşvik Eden Bakterileri (PGPR)
11:50-12:10
ATEŞ Kullanarak Asmada Su Stresine Dayanıklılığın Arttırılması
Yabancı Kökenli Bazı Üzüm Çeşitlerinin Manisa
12:10-12:30 Şermin Çelik Koşullarındaki Performanslarının ve Ampelografik
YEMEK
Çarşamba- III. OTURUM
14:00 – 15:20
Oturum Başkanı: Dr. Selçuk KARABAT
14:00-14:20 Naci YILDIZ Köhnü Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu Çalışmaları
Krayo Tekniğinin Asma Gen Kaynağı Muhafazası ve
14:20-14:40 Şermin ÇELİK Virüsten Ari Fidan Elde Edilmesinde Kullanılma
Olanakları
Zeliha ORHAN Marmara Bölgesinde Cardinal Üzüm Çeşidinde Klon
14:40-15:00
ÖZALP Seleksiyonu Çalışmaları
Türkiye Sofralık Üzüm Yetiştiriciliğine Yeni Çeşitlerin
Ahmet Semih
15:00-15:20 Kazandırılması,Üzüm Üretiminde Verim ve Kalitenin
YAŞASIN
Geliştirilmesi
ARA
Çarşamba- IV. OTURUM
15:40 – 17:50
Yeni Geliştirilen Sofralık Üzüm Çeşitlerinin Çardak
Ahmet Semih
15:40-16:00 Terbiye Sisteminde Farklı Kültürel Uygulamalarda
YAŞASIN
Mustafa Sacit Yeni Geliştirilen Bazı Sofralık Üzüm Çeşitlerinin Çardak

16:00-16:20
İNAN Terbiye Sisteminde Performanslarının Belirlenmesi
Melezleme Yoluyla Erkenci ve Son Turfanda Üzüm

16:20-16:40 Onur ERGÖNÜL
Narince Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu Çalışmaları

16:40-17:00 Duran KILIÇ
(2. Aşama)
Bazı Üzüm Çeşitlerinin Tokat Ekolojisindeki

17:00-17:20 Duran KILIÇ
Şanlıurfa İlinde Yetiştiriciliği Yapılan Üzüm Çeşitlerinin

Aslı POLAT
17:20-17:30 Bazı Fitokimyasal Profillerinin Belirlenmesi
Bazı Asma Anaçlarının Dört Standart ve Altı Yerli Üzüm

17:30-17:40 Aslı POLAT Çeşidinde Verim, Gelişme ve Bazı Kalite Özellikleri
Üzerine Etkileri
IV
20 Şubat 2014 Perşembe - I. OTURUM
09:00-10:40
Oturum Başkanı: Akay ÜNAL
Tekirdağ Koşullarında Cabernet Sauvignon ve M. Palieri
Üzüm Çeşitleri Üzerinde Kısmi Kök Bölgesi Kuruluğu
Dr. Zafer
09:00-09:20 (prd) ve Kısıtlı Sulama Programlarının (rdı) Asmanın
COŞKUN
Gelişimi, Verim ve Şarap Kalitesi Üzerine Etkilerinin
Belirlenmesi
Farklı Taç Mikroklimalarının Merlot (Vitis vinifera L.)
Serkan
09:20-09:40 Üzüm Çeşidine Ait Asmalarda Fizyolojik Faaliyetler ve
CANDAR
Şarköy Koşullarında Trakya İlkeren Ve Alphonse Lavallée
Dr. Zafer
09:40-10:00 Üzüm Çeşitleri İçin Uygun Sulama Programının
COŞKUN
Belirlenmesi
Trakya İlkeren ve İtalia Üzüm Çeşitlerinde Salkımlarda
10:00-10:20 Onur ERGÖNÜL Torbalama Uygulamalarının Olgunluk, Verim ve Kalite
Üzerine Etkileri
Ahmet
10:20-10:40 Hönüsü ve Kabarcık Üzüm Çeşitlerinde Klon Seleksiyonu
SABANCI
ARA
Perşembe II. OTURUM
11:10-12:30
11:10-11:30 Hasan KOÇ Banazı Karası Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu
Malatya Koşullarında Yerel Bazı Üzüm Çeşitlerine Uygun

11:30-11:50 Hasan KOÇ
Amerikan Asma Anaçlarının Belirlenmesi
Göller Bölgesi Koşullarında Red Globe Üzüm Çeşidi için

11:50-12:10 Seçkin GARGIN
Uygun Terbiye Sisteminin Belirlenmesi
Eğirdir (Isparta) Koşullarında Bazı Üzüm Çeşitlerinin

12:10-12:30 Seçkin GARGIN Ampelografik Özelliklerinin, Fenolik Bileşimlerinin
Belirlenmesi
YEMEK
Perşembe III. OTURUM
14:00-15:20
Oturum Başkanı: Dr. Cengiz ÖZER
BİLGİ AMAÇLI SUNULAN PROJELER
Kürşat Alp Horoz Karası, Hatun Parmağı ve Besni Üzüm Çeşitlerinde
14:00-14:20
ASLAN Klon Seleksiyonu
V
Kürşat Alp Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Çardak Terbiye
14:20-14:40
ASLAN Sisteminin Uygulanması ve Yaygınlaştırılması
Yeşim REHBER
14:40-15:00 KKTC Asma Genetik Kaynakları
DİKKAYA
Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü

15:00-15:20 Koray DOĞU
‘Teknoloji Transfer Ofisi’ Kurulumu Projesi
ARA
Perşembe IV. OTURUM
15:40-16:00
Külleme ve Mildiyö Hastalıklarına Dayanıklı Üzüm Çeşit
ve Tiplerinin Toplanması, Hastalıklara Dayanıklılığının
15:40-16:00 Dr. Arif ATAK Farklı Yöntemlerle Belirlenmesi ve Dayanıklılık Islahı
Çalışmalarında Ebeveyn Olarak Kullanılabilecek
Genotiplerin Belirlenmesi
DİLEK VE TEMENNİLER, KAPANIŞ
16:00-17:00
Koordinatör Ferya TAŞCI
VI
(SONUÇ RAPORLARI)
PROGRAM ADI : Bağcılık
Proje No BBMB-11-24
Mersin İli Bağcılığının Teknik ve Sosyo-Ekonomik Yapısı İle

Proje Başlığı Yaygın Olarak Yetiştirilen Üzüm Çeşitlerinde Verim ve Kalite
Mersin İli Bağcılığının Teknik Yapısı ile Yaygın Olarak Yetiştirilen

Alt Proje
Üzüm Çeşitlerinde Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi
Determining Technical And Socio-Economical Characteristics Of

Projenin İngilizce Viticulture Enterpise İn Mersin Province
Başlığı
Projeyi Yürüten
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu - Erdemli/ MERSİN
Kuruluş
Projeyi Destekleyen
Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü
Kuruluş/lar
Proje Yürütücüsü Mehmet Erdem KİRAZ
Yardımcı Osman KAVAK, Osman Sedat SUBAŞI, Osman UYSAL,
Araştırmacılar Yrd. Doç. Dr. Önder KAMİLOĞLU
Proje Özeti :
Mersin ili bağcılığının teknik ve sosyo-ekonomik yapısının araştırılması, yaygın olarak
yetiştiriciliği yapılan üzüm çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi, mevcut
durum tespitinin yapılması ve tespit edilen sorunlara ilişkin çözüm önerilerinin
getirilebilmesi amacıyla hazırlanan bu proje üreticilerle yüzyüze görüşmeler yoluyla
anketler yapılmasını ve yetiştiriciliğinin yaygın olduğu tespit edilen 10 üzüm çeşidinden
alınacak üzüm örneklerinde verim ve kaliteye ilişkin gözlem ve ölçümler yapılmasını
kapsamaktadır.
Proje 2012 yılı Ocak ayı itibari ile başlamıştır. Proje takviminde belirtilen şekilde
anket çalışmaları tamamlanmıştır. 2013 yılı içerisinde verim ve kaliteye yönelik arazi ve
laboratuvar çalışmaları yürütülmüştür. Veri kayıtları ve analizleri tamamlanmış olan
çalışmanın sonuçları 2014 yılı Şubat ayındaki Grup toplantısında sunulacak olup, kabul
edilmesi halinde sonuç raporu yazılarak TAGEM’e gönderilecektir.
Anahtar Kelimeler: Mersin, Bağcılık Tekniği, Sosyo-Ekonomik yapı, Yayla bağcılığı, Ova
bağcılığı
AFA ADI : Meyve - Bağ

1
Proje No
Proje Başlığı Türkiye Kivi Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi
Kivide (Actinidia deliciosa cv.Hayward) Çeşitli Tozlanma ve
Alt Proje Seyreltme Uygulamalarının Verim ve Meyve Kalitesine Etkilerinin
Belirlenmesi
The Investigation of Influences of Different Pollination and
Projenin İngilizce
Thinning Treatments on Yield and Fruit Quality in Kiwifruit
Başlığı
(Actinidia deliciosa cv.Hayward)
Projeyi Yürüten
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü - YALOVA
Kuruluş
Projeyi Destekleyen Yalova Arı Yetiştiricileri Birliği,
Kuruluş/lar Koppert Biy.Müc.ve Pol.Sis.San.ve Tic.Ltd.Şti.-ANTALYA
Proje Yürütücüsü Kemal Abdurrahim KAHRAMAN
Yardımcı
Doç. Dr. Alper DARDENİZ
Araştırmacılar
Başlama- Bitiş Tarihleri 2011 –2013
Projenin Toplam
16.600 TL
Bütçesi
Proje Özeti :
Bu araştırmada, kivide meyve kalitesini artırmak amacıyla Yalova koşullarında farklı
tozlanma ve seyreltme uygulamaları yapılmıştır. Tozlanma denemesinde; açıkta tozlanma
(kontrol), açıkta tozlanma + elle tozlama, açıkta tozlanma + suni tozlama, arı tülüyle kapalı
alanda bal arısıyla tozlama, arı tülüyle kapalı alanda bombus arısıyla tozlama uygulamaları
yapılmıştır. Tozlanma konusunda ayrıca bir keseleme denemesi yürütülmüş olup, bu denemedeki
uygulamalar; keseli-kontrol-A, keseli-elle tozlama, keseli-suni tozlama, kesesiz-kontrol-B (açıkta
tozlanma), açıkta tozlanma + elle tozlama, açıkta tozlanma + suni tozlamadır.
Seyreltme denemesinde; omcanın tüm yazlık sürgünlerinde tomurcuk döneminde 3
tomurcuk bırakma ve 5 tomurcuk bırakma, küçük meyve döneminde 3 meyve bırakma ve 5
meyve bırakma uygulamaları yapılmıştır. Seyreltme uygulamaları yapılan omcaların yarısına
bilezik alma uygulanmıştır.
Sonuç olarak; tozlanma denemesinde açıkta tozlanmaya ilave tozlama uygulamalarının
meyve kalitesine önemli derecede etki yaptığı ve arı tülüyle kapalı alanda bombu sarısıyla
tozlama uygulamasının ise en iyisonucu verdiği tespit edilmiştir. Keseleme denemesinde;
genellikle önemli farklılıklar bulunmamasına rağmen, meyve ağırlığı yönünden açıkta
tozlanmaya ilave elle tozlama ve suni tozlama uygulamaları daha üstün bulunmuştur. Seyreltme-
bilezik alma denemesinde; 3 meyve bırakma uygulaması meyve kalitesi yönünden en öne çıkan
uygulama olmuştur. Ancak, verim yönünden yeterli düzeyde görülmemiştir. 5 meyve bırakma
uygulaması meyve kalitesi yönünden tatmin edici düzeyde bulunmakla birlikte, verim
bakımından diğer seyreltme uygulamalarından daha üstün ve kontrole daha yakın olmasından
dolayı tavsiye edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Kivi, Actinidiadeliciosa, Hayward, tozlanma, seyreltme, bilezik alma,
meyvekalitesi.

2
Proje No TA-10-45-02-109
Sofralık Amaçlı Sultani Çekirdeksiz Üzüm Yetiştiriciliğinde Farklı
Proje Başlığı Gölgeleme Oranları Ve Örtü Materyallerinin Hasadı Geciktirme ,
Üzüm Kalitesi Ve Depolama Üzerine Etkileri
Projenin İngilizce
Başlığı
Projeyi Yürüten
Bağcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü / MANİSA
Kuruluş
Projeyi Destekleyen
Ege Üniversitesi, Gazi Osman Paşa Üniversitesi
Kuruluş/lar
Proje Yürütücüsü Metin KESGİN
Yardımcı Dr. Fatih ŞEN, Yüksel SAVAŞ, M. Sacit İNAN,
Araştırmacılar Dr. D.Soner AKGÜL, Dr. Selçuk KARABAT
Projenin Toplam
60.760 TL
Bütçesi
Proje Özeti :
Çalışmasının hedefi; Manisa Merkezde kurum arazisinde, 41B anacına aşılı 11 yaşındaki
bağda yürütülen çalışmada, sofralık amaçlı yetiştirilen Sultani Çekirdeksiz Üzüm çeşidinde,
ürün hasat tarihini mümkün olduğunca geciktirip elde edilen geliri artırmak, piyasaya daha geniş
zaman diliminde ürün arz etmek, yetiştiricilik iş gücü ihtiyacını yıl içine yaymaktır. Bu amaca
yönelik dört gölgeleme seviyesinde, dört örtü çeşidi kullanılıp depolama performansının
durumuna bakılmaktadır.
Yıl içinde budama, toprak işleme, sofralık amaçlı yetiştiricilik uygulamaları, zirai
mücadele, sulama yapıldı, ben düşme zamanında gölgelikler, hasada yakın dönemde örtüler
asmalar üzerine çekildi.
Gölgelik aşamasında haftalık periyot da olgunluk ve kalite değerleri alındı, örtü
aşamasında hastalık şiddeti sayımları yapılıp hasada karar verilen uygulamalarda olgunluk ve
kalite değerleri alındı. Her iki aşamada da örtüler altına iklim kayıt cihazı ile sıcaklık, nem ve
ışıklanma değerleri 3 yıl boyunca alındı.
Hasat edilen uygulamalardan üç tekerrür olacak şekilde depolama yapıldı. Depolama
süresi boyunca depo analizleri yapıldı.
Gölgelik ve örtü altında iklim değerlerinin farklı oluştuğu, dönemsel olarak nem ve
sıcaklığın kontrolden yüksek, ışıklanmanın az olduğu,
Hastalık şiddetinde örtü ve gölge oranı etkili olduğu, gölgeleme yoğunluğu ile ters
orantılı olduğu,
Örtülerden; en az hastalık şiddeti görülen ve en fazla pazarlanabilir ürün elde edilen
tyvek örtü tipi olduğu,
Gölgelemenin Uyanma oranı, depolama süresi, hastalık şiddeti ve satılabilir verim
üzerine etkili olduğu,
Örtülerin üzümleri yağışlardan koruduğu, hasadı geciktirmenin mümkün olduğu,
satılabilir ürün üzerine etkili olduğu, kullanımının pratik ve kolay olduğu görülmüştür.

3
Proje No
Sultani Çekirdeksiz Üzüm Çeşidinde Gibberellik Asit (GA3) ve
Proje Başlığı Gübre Uygulamalarının Verim, Ürün Kalitesi İle Makro ve Mikro
Besin Elementleri Alınımı Üzerine Etkileri
Effects of Gibberellic Acid (GA3) and Fertilizer Applications on
Projenin İngilizce
Yield, Quality and Uptake of Macro and Micro Nutrient of Sultani
Başlığı
Çekirdeksiz Grape Variety
Projeyi YürütenKuruluş Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü / MANİSA
Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bilimi ve
Projeyi Destekleyen Bitki Besleme Bölümü / AYDIN
Kuruluş/lar Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri
Bölümü / AYDIN
Proje Yürütücüsü Özen MERKEN
Yrd.Doç.Dr.Mustafa ÇELİK,Yrd. Doç. Dr. Saime SEFEROĞLU,
Yardımcı Dr. Selçuk KARABAT, Metin KESGİN, M. Sacit İNAN,
Araştırmacılar
Serdar YILDIZ
Projenin Toplam
22.840 TL
Bütçesi
Proje Özeti :
Denemede kontrol dahil 4 farklı gübre dozu ile yine kontrolle birlikte 5 değişik doz GA3,
tesadüf blokları bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak uygulanmıştır.
2010, 2011 ve 2012 yıllarında ;
Çiçeklenme, ben düşme ve hasat dönemlerinde (0-30) ve (30-60) cm derinliklerinde nmetoda
uygun şekilde toprak örnekleri alınarak makro ve mikro besin madde analizleri yapılmıştır.
Çiçeklenme, ben düşme ve hasat dönemlerinde metoda uygun tarzda tam yaprak örnekleri
alınarak makro ve mikro besin madde analizleri belirlenmiştir.
Hasat döneminde alınan meyve örneklerinde makro ve mikro besin madde analiz değerleri
saptanmıştır.
Yaş üzüm verim ve kalite değerleri elde edilmiştir.
Elde edilen veriler istatistiki anlamda analiz edilmek suretiyle değerlendirilmiştir.
GA3dozlarının etkileri incelendiği zaman H4 uygulamasında yaş üzüm verim değeri en
yüksek bulunurken, H0 ve H1 uygulamalarında ise en düşük değerler elde edilmiştir.
Salkım ağırlığına ilişkin veriler itibarıyla H4 uygulanan asmalarda en yüksek ağırlıklar
saptanırken H0 ile H1 uygulama parsellerde ise en düşük değerler belirlenmiştir. Tane ağırlığı
üzerine etkilere bakıldığında tüm uygulamaların H0’e göre artış gösterdiği saptanmıştır. En
yüksek SÇKM miktarına H0 parselinde rastlanırken en düşük değer ise H4 parselinde
görülmekte, GA3 dozunun artışıyla birlikte % SÇKM birikimi de azalmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Sultani Çekirdeksiz, GA3,gübre, makro element, mikro element, toprak ve
yaprak analizi
AFA ADI :Meyve -Bağ

PROGRAM ADI :Bağcılık
4
Proje No
Proje Başlığı Bornova Misketi Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu Çalışmaları
Projenin İngilizce
ClonalSelectionStudies On Bornova Misketi GrapeVarieties
Başlığı
Projeyi Yürüten
Bağcılık Araştırma İstasyonu / MANİSA
Kuruluş
Projeyi Destekleyen
Kav-Vin A.Ş.
Kuruluş/lar
Proje Yürütücüsü Naci YILDIZ
Yardımcı Dr .Yıldız DİLLİ, Dr .Simin ULAŞ, Şermin ÇELİK,
Araştırmacılar Turcan TEKER, Dr. Soner AKGÜL
Başlama- Bitiş
2010-2013
Tarihleri
Projenin Toplam
74.700 TL
Bütçesi
ProjeÖzeti:
Ege Bölgesinde uzun yıllardır yetiştiriciliği yapılan önemli şaraplık üzüm çeşidi olan
Bornova Misketi’nde verim ve kalitenin arttırılması amacıyla klon seleksiyonu çalışmasının I.
Aşaması (Klon Baş Omca Adaylarının seçimi) tamamlanmıştır. Bu çalışma da 2009-2010 yılları
arasında seleksiyon yapılacak bağlar belirlenmiştir. Bu amaçla 1‘i Alaşehir-Manisa, 2‘si
Menderes-İzmir de olmak üzere toplam 3 bağda 1200 fertde, amacımıza uygun olabilecek, 300
omca da çalışma yürütülmüştür. Somak,salkım ve sürgün sayımı yapılmıştır. Yapılan gözlemler
neticesinde 10 adet klon sağlıksız ve amacımıza uygun bir gelişme görülmediği için elemine
edilmiştir. 3 bağda 1200 omcalık populasyon içerisinden seçilen 300 omcada (Klon Baş Omca)
sürgün-salkım sayımı sonucu ortalamanın üstünde kalan toplam en yüksek değeri gösteren 31
klon adayı belirlenmiştir. Klon adayları salkım sayısı bakımından değerlendirildiğinde en düşük
22 ortalama 36 en yüksek 53 salkım olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelimeler:Bornova Misketi,klon,şaraplık

Proje No:
Cabernet Sauvignon Üzüm Çeşidinde Farklı Toprak İşleme ve Sürgün
Proje Başlığı
Uzunluğu Uygulamalarının Su Stresi, Verim ve Kalite Üzerine
Etkileri
Proje İngilizce Başlığı The Effect of Cultivars Soil Tillages And Shoot Length on Water
Stress, Yield And Quality in cv. Cabernet Sauvignon
Projeyi Yürüten Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü / TEKİRDAĞ
5
Kuruluş
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü A.Semih YAŞASIN
Dr.Yılmaz BOZ, Dr.Arzu GÜNDÜZ, Mehmet Ali KİRACI
Yardımcı
Araştırmacılar Gürkan G. AVCI, Mehmet GÜLCÜ, Doç.Dr.Elman BAHAR
Başlama- Bitiş
2010 –2012
Tarihleri
Projenin Toplam
86.000 TL
Bütçesi:
Proje Özeti:
Araştırma; Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü arazisinde tesis edilmiş olan
Kober 5 BB Amerikan asma anacı üzerine aşılanmış Cabernet Sauvignon üzüm çeşidinde
yürütülmüştür. Bu projede kış ve ilkbaharı yağışlı geçen bölgelerde, gözlerin uyanmasından
çiçeklenmeye kadar olan dönemdeki hızlı vejetatif gelişmeyi baskı altına alarak stres düzeyleri,
toprak işleme yöntemleri, verim ve kalite bileşenlerini belirlemek amaçlanmıştır.
Sonuç olarak azaltılmış toprak işleme uygulamasında yüz tane ağırlığı, salkım eni, salkım
ağırlığı, salkım hacmi, toplam asitlik en düşük olduğu saptanmıştır. Korumalı toprak işlemede
tane eni, tane boyu, salkım boyu, verim, yaprak alanı en düşük olurken toplam fenolik madde
miktarı, toplam antosiyanin miktarı, toplam asitlik, SÇKM, toplam tanen miktarı, alkol miktarı
en yüksek olmuştur. Sürgün uzunluğu bakımından 1m sürgün uzunluğunda toplam antosiyanin
miktarı ve toplam tanen miktarı en yüksek olmuş; buna karşılık budama odunu ağırlığı en az
olmuştur. 1,5 m sürgün uzunluğunda ise yaprak alanı en düşük olmuştur.
Anahtar Kelimeler: Asma, verim, toprak işleme, su stresi

Proje No:
Melezleme Islahı ile Elde Edilen Bazı Üzüm Çeşitlerinin SSR

Proje Başlığı Markörleriyle Ebeveyn Analizleri ve Çekirdeksiz Üzüm Çeşidi
Islahında Çekirdeksiz Fertlerin Marköre Dayalı Seleksiyon
Yöntemiyle Erken Seleksiyonu
Projeyi Yürüten
Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü / TEKİRDAĞ
Kuruluş
Projeyi Destekleyen Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü
Kuruluş Ankara Üniveristesi Biyoteknoloji Enstitüsü
Proje Yürütücüsü Dr. Ayça KARAUZ
Yardımcı Prof. Dr. Salih ÇELİK, Prof. Dr. Ali ERGÜL
6
Araştırmacılar
Projenin Toplam
95.000 TL
Bütçesi
ProjeÖzeti :
Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu tarafından melezleme çalışmaları sonucunda
tescil edilmiş olan, Tekirdağ Çekirdeksizi, Trakya İlkeren, 2B-56 (Reçel üzümü), 3A-261 (Güz
üzümü), Barış üzüm çeşitlerinin ve ebeveynlerinin 19 SSR lokusu (VVS2, VVMD5, VVMD7,
VVMD24, VVMD27, VVMD28, VVMD31, VrZAG62, VrZAG79, VMC2C3, VMC2H4,
VVIB01, VVS1, VVIH54, VrZAG83, VVMD21, ZAG112, ZAG64, ZAG47) kullanılarak,
genetik düzeyde allel profilleriyle genetik tanımlamaları yapılmıştır. Tekirdağ Çekirdeksizi,
Trakya İlkeren, 2B-56, 3A-261 çeşitlerinde, 19 SSR lokusundaki allellerin uyumluluğu söz
konusu iken, Barış çeşidinde, 4 lokusta allellerin uyumluluğu görülmüş fakat 15 lokusta
ebeveynleri ile ortak allele sahip olmadığı görülmüştür. Ayrıca İtalya x 2B-56 (65 adet) ve Ribol
x 3A-261 (32 adet) melez kombinasyonlarından elde edilen F1’lerin, SCC8 ve SCF27
çekirdeksiz lokusu primerleri ile çekirdeklilik ve çekirdeksizlikleri araştırılmış, bulunan sonuçlar
morfolojik değerlendirmelerle paralellik göstermiştir. Melezleme çalışmaları sonucunda elde
edilen F1’lerde, çekirdeksizliğin erken dönemde tespitinde adı geçen iki lokusun kullanılabilir
olduğu tespit edilmiştir.

Proje No:
Proje Başlığı Diyarbakır ve Mardin İllerinde Yaygın Olarak Yetiştirilen Şire Üzüm
Çeşidinde Klon Seleksiyonu (1.Aşama)
Proje İngilizce Başlığı
Projeyi Yürüten GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü /
Kuruluş DİYARBAKIR
Projeyi Destekleyen Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Kuruluş Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Proje Yürütücüsü Murat KAYA
Yardımcı Mehmet ÇİÇEK, Kenan ÇELİK, Songül ACAR, Yunus BAYRAM,
Araştırmacılar Doç. Dr. Hüseyin KARATAŞ, Doç. Dr. Gültekin ÖZDEMİR, Prof.
Dr. Sadettin GÜRSOY
Başlama- Bitiş 2010 - 2013
Tarihleri
Bütçesi: 2012: 15.000 2013: 17.000TL
7
Proje Özeti :
Projenin genel amacı; Ülkemizin çeşitli bağ bölgelerinde yetiştirilen ve bölge şartlarına iyi
adapte olmuş ekonomik değeri bulunan sofralık, şaraplık-şıralık, kurutmalık üzüm çeşitlerinden
bilimsel metotlarla en verimli, kaliteli, sağlıklı ve ismine doğru fertleri seçmek; seçilen bu
klonlarla üretimin geliştirilmesini sağlayarak üzüm üretimini ve kaliteyi artırmaktır.
Klon seleksiyonu çalışmasının hedefi yukarıda verilen amaç doğrultusunda Diyarbakır ve
Mardin illerinde seleksiyon yapılacak bağları belirlemek, bu bağlarda 3 yıl boyunca gerekli
sayım, gözlem ve incelemelerde bulunmak, 3. yılın sonunda seleksiyon yapılan çeşitten 20-30
klon adaylarını belirlemek, bu adaylardan kalem alarak fidan üretmek, bunlarla modern bağlar
kurmaktır.
Şire Üzüm çeşidinde klon seleksiyonu çalışmalarına 2010 yılında başlanmış olup 2010-
2013 yılları arasında 8 adet bağda 5511 omca içerisinden 278 omca belirlenmiştir. Yıllar
itibariyle Klon Baş Omca Bağlarında Verimlilik ile Klon Baş Omca Adaylarında Üzüm
Olgunluk Döneminde Verim, Kalite ve Gelişme değerleri takip edilmiştir.
Ayrıca seçilen bağlarda üç yıl boyunca hastalık ve zararlılar yönünden gözlemler yapılmış
ve yapılan gözlemler sonucunda zarar gören omcalar değerlendirmeye alınmamıştır. Bu nedenle
değerlendirmeye alınmış olan 278 omca üçüncü yılda 224 omcaya kadar düşmüştür.
Seçilen 30 omcadan kalemler alınarak Agrobacterium vitis ve Vürüs testleri yaptırılmıştır. E1-
15/28 nolu Klon Baş Omca Adayında GFLV (Kısa Boğum Hastalığı) etmeni tespit edildiğinden
değerlendirmeye alınmamıştır.
Sağlıklı 29 omcadan alınan kalemlerin Antepfıstığı Araştırma İstasyonunda aşılanması
sonucunda sadece 22 omcadan yeterli fidan elde edilmiştir. Aşılı fidanlar enstitü arazisine
dikilmiştir.
Seçilen omcalarda verim ortalaması; en yüksek: E1-2/23, en düşük : Ç2-5/8 , Ç3-5/6 ve
M1-3/17, Seçilen omcalarda ortalama salkım sayısı; en yüksek : 90.3, en düşük : 31, Seçilen
omcalarda ortalama sürgün sayısı; en yüksek: 74, en düşük: 26.7 Seçilen omcalarda verimin en
yüksek olduğu yıl 2012’ dir.
8
Proje No:
Proje Başlığı Ekşikara Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu
Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü /
KONYA
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Mehmet Hüsrev ÖZ
Prof. Dr. Zeki KARA, Dr. Arzu GÜNDÜZ, M. Naim DEMİRTAŞ,

Yardımcı Araştırmacılar NihalGÖKSU, Doç. Dr. Ali SABIR, Araş. Gör. Kevser YAZAR
2015: 55.700 TL 2016: 25.625 TL

Bütçesi 2017: 24.500 TL 2018: 18.775 TL2019:10.700TL
Proje Özeti :
Bu çalışma ile Ekşikara üzüm çeşidinin üstün özelliklere sahip, hastalık ve zararlılardan ari
klonu (veya klonları) elde edilecektir. Seçilmiş klonlar asma fidanı üretimi yapan kamu ve özel
sektör fidancılık kuruluşlarına, buradan da üzüm üreticilerinin kullanımına sunulacaktır. Bu şekilde
birim alandan daha kaliteli ve daha fazla ürün alınması mümkün olabilecektir. Daha iyi klonal
materyalin üretimde kullanılması yörede ve ülkesel ölçekte bağcılıktan gelir artışına, üreticimizin
yaşam kalitesinin gelişmesine, tüketicimizin daha kaliteli ürün tüketmesine neden olacaktır.
Bu çalışma, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal
Araştırma Enstitüsü, Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Konya Toprak Su ve Çölleşme ile
Mücadele Araştırma İstasyonu Müdürlüğü ve Kalkınma Bakanlığı KOP Bölge Kalkınma İdaresi
Başkanlığı tarafından ortaklaşa olarak Ekşikara üzüm çeşidinin en yoğun olarak bulunduğu Konya
İli Hadim, Bozkır ve Güneysınır ilçelerinde yapılacaktır.
Ekşikara üzüm çeşidi bağları birinci yılda taranarak populasyon içerisinden amaca uygun 200-
300 omca belirlenecek ve seçilmiş omcalarda 3 yıl sure ile verim ve kalite değerleri ile fenolojik
kayıtlar alınacaktır. Hastalık ve Zararlı gözlenen, verim ve kalitede düzensizlik gösteren fertler
elenecektir. Sonuçta, üstün özellik gösteren 20-30 fert belirlendikten sonra Agrobacteriumvitis
testleri yaptırılıp, temiz materyalle “Klon Bağı” kurulacak ve seleksiyon çalışmasının I. aşaması
tamamlanacaktır.
Anahtar Kelimeler: Seleksiyon ıslahı, Klon baş omca adayları, Klon bağı, Konya.
9
Proje No:
Proje Başlığı Bornova Misketi Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu (2.Aşama)

Projeyi Yürüten Kuruluş Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü / MANİSA
Projeyi Destekleyen
Kav-Vin A.Ş.
Kuruluş
Ali GÜLER, Dr .Yıldız DİLLİ, Dr .Simin ULAŞ, Ahmet CANDEMİR

Şermin ÇELİK, Turcan TEKER. Dr .Soner AKGÜL
Projenin yıllara Göre 2015:11.000 TL 2017:10.000 TL2019: 5.000 TL

Bütçesi 2016: 9.000 TL 2018:15.000 TL
Proje Özeti :
Ege Bölgesinin standart şaraplık üzüm çeşitlerinden Bornova Misketi’nde verim ve kalitenin
artırılması amacıyla klon seleksiyonu çalışmalarına başlanmıştır.Proje,Klon Baş Omca Adaylarının
seçimi ve Klon Koleksiyon Bağı safhaları olmak üzere iki aşamadan oluşmaktadır. Projenin ilk
aşamasında 2010-2013 yılları arasında Bornova Misketi üzüm çeşidinin yaygın olarak yetiştirildiği
İzmir-Menderes’teki 2 adet üreticibağıile Alaşehir –Kamaliye de bulunan Kav-Vin A.Ş ye ait
bağlarda yürütülmüştür.Somak, salkım ve sürgün sayımı sonucunda bağ ortalamasının üstünde
kalan 31 adet klon adayı belirlenmiştir.
İkinci aşamada ise her bir klon adayından 48 adet, 4 tekerrürlü , her tekerrürde 12 asma olmak
üzere tesadüf parselleri deneme desenine göre 2015 yılında 140 Ruggerianacı üzerine aşılanarak
2x1m aralık mesafe ileKav-Vin A.Ş ye ait arazide klon koleksiyon bağı kuralacaktır. Klon
koleksiyon bağında ilk üç yıl bağın gelişimi ve veri alınabilir hale gelmesi amacıyla kültürel
işlemlerin uygulanacağı periyot olarak planlanmaktadır. Omcaların gelişme durumuna bağlı olarak
üçüncü yıldan itibaren verim ve kaliteye yönelik gözlem ve değerlendirmelere başlanacaktır. İki yıl
süre ile bu gözlem ve değerlendirmelerde öne çıkan klon adaylarında şarap üretimi
gerçekleştirilerek detaylı analiz ve ölçümler yapılacaktır. Klonlar kendi içinde tartılı
derecelendirmeye tabi tutulacak en yüksek puanı alan klon adayları seçilecektir.
Bu çalışma ile İzmir ve Manisa İllerinde şaraplık olarak değerlendirilen Bornova Misketi’nin
verim ve kalitesinin artırılması için klon seleksiyonu yolu ile ıslahı amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Bornova Misketi, klon, şaraplık

Proje No:
Kaynaştırma Odasında Farklı Sıcaklık Uygulamalarının Kallus

Proje Başlığı
Gelişimi ve Aşı Kaynaşması Üzerine Etkilerinin İncelenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Bağcılık Araştırma İstasyon Müdürlüğü / MANİSA
Projeyi Destekleyen
Adnan Menderes Üniversitesi
Kuruluş
10
Proje Yürütücüsü Turcan TEKER
Dr. Simin ULAŞ, Sacit İNAN, Yüksel SAVAŞ, Oğuzhan SOLTEKİN,

Adnan ERDEM,Doç.Dr. Oğuz DOLGUN
Projenin yıllara Göre 2015: 40.000 TL

Bütçesi 2016: 14.000 TL
Proje Özeti:
Günümüzde asma fidanı genellikle, üretimi istenen çeşitlerin uygun anaçlar üzerine
aşılanmasıyla gerçekleştirilmektedir. Aşılama ve fidan elde etme süreçlerinde pek çok faktör etkili
olduğu bilinmektedir. Aşılı fidan üretim aşamaları boyunca titizlikle üzerinde durulması gereken bu
faktörler fidan randımanında belirleyici olmaktadır. Özellikle kaynaştırma odası koşullarının
optimizasyonu, anaç – kalem arasında iyi bir kaynaşmanın sağlanması kaliteli fidan elde edilmesi
için gereklidir.
Bu çalışma ile kaynaştırma odası sıcaklıklarının anaç - kalem affinitesi üzerine olan
etkilerinin histolojik ve anatomik olarak belirlenmesi amaçlanmaktadır.
Çalışma 2015 - 2017 yılları arasında, Manisa Bağcılık Araştırma İstasyonu’na ait fidan üretim
işletmesinde gerçekleştirilecektir. Materyal olarak aşı tutma oranı yüksek olan 1103 Paulsen (1103
P) ve aşı tutma oranı düşük olan 41 B asma anaçları ile Sultan – 7 ve Alphonse Lavallée üzüm
çeşitlerine ait aşı kalemleri kullanılacaktır. Aşı kaynaştırma odasında farklı sıcaklık programları
uygulanarak aşı noktasında kaynaşma oranları anatomik ve histolojik olarak incelenecek ve buna
bağlı olarak fidan randımanı değerleri saptanacaktır.
Anahtar Kelimeler: kaynaştırma, sıcaklık, anaç, affinite

Proje No:
Proje Başlığı Melezleme Yoluyla Erkenci ve Son Turfanda Üzüm Çeşitlerinin
EldeEdilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü / TEKİRDAĞ

Projeyi Destekleyen
-
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Onur ERGÖNÜL
11
Dr. Cengiz ÖZER, Zeliha ORHAN ÖZALP, Tamer UYSAL,
Mehmet SAĞLAM, Çağlar KARACAOĞLAN
2015: 27.000 TL 2016: 25.500 TL 2017: 27.000 TL

2018: 21.500 TL 2019: 22.500 TL
Proje Özeti:
Bu proje erkenci ve son turfanda çekirdeksiz yeni sofralık üzüm çeşitlerinin ıslah edilmesi
amacıyla 1974 yılında Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü’nde başlatılan çalışmanın devamı
niteliğindedir. Proje çalışma sürecinde ortaya çıkacak aynı amaca uygun kalite değerleri yüksek
çekirdekli adaylar da değerlendirilecektir. Proje uygulama döneminde erkenci veya geççi,
çekirdekli veya çekirdeksiz kaliteli yeni sofralık üzüm çeşitlerinin elde edilmesi hedeflenmektedir.
Bu proje kapsamında:
Klasik melezleme çalışmalarıyla F1 bitkilerin elde edilmesi,
Embriyo kurtarma tekniği kullanılarak çekirdeksiz X çekirdeksiz ve erkenci çeşitlerin ana
ebeveyn olarak kullanıldığı kombinasyonlardan F1 bitkilerin elde edilmesi,
Elde edilen F1 bitkileriyle birinci aşama parsellerinin oluşturulması,
Birinci aşama parsellerinden belirli kalite parametreleri açısından seçilen bireyler ile ikinci
aşama parsellerinin oluşturulması,
İkinci aşama parselindeki yeni çeşit adaylarının belirlenmesi ve tescile sunulması,
Tescil işlemlerinin takip edilmesi,
Önceki yıllarda oluşturulmuş birinci ve ikinci aşama parsellerinde öngörülen verilerin
alımlarına devam edilmesi,
Çalışma süresince meydana gelen veri havuzu uygun metotlarla değerlendirilerek bazı
karakterlerin kalıtımı ve dağılımları ile ilgili bilgilerin elde edilmesi amaçlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Turfanda, çekirdeksiz, F1, tescil

Proje No:
Bazı Sofralık Üzüm Çeşitlerinin Açıkta ve Örtü Altında, Farklı

Proje Başlığı
Kültürel Uygulamalarla Performanslarının Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü / ANTALYA
Projeyi Destekleyen Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü / TEKİRDAĞ

Kuruluş Reha Elektronik Ltd. Şti.
Proje Yürütücüsü Serkan AYDIN
Yardımcı Araştırmacılar Bora AĞSARAN, Musa KUZGUN
12
Projenin yıllara Göre 2015: 39.400 TL 2016: 4.650 TL 2017: 7.250 TL
Bütçesi 2018: 9.500 TL 2019: 12.000 TL
Proje Özeti :
Bu çalışma ile Antalya koşullarında, yeni sofralık üzüm çeşitlerinin açıkta ve erkenci
çeşitlerin ise serada yüksek terbiye sistemlerinde, özel işlemler uygulayarak verim, kalite ve gelişme
performanslarının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Açık alanda; Atak 77, Sultan 1, Tekirdağ Sultanı,
Tekirdağ Misketi, Bozbey, Güz Gülü, Trakya İlkeren ve Red Globe, serada ise; Prima, Black
Magic, Early Sweet, Yalova İncisi ve Trakya ilkeren çeşitleri kullanılacaktır.
Açık alanda deneme tesadüf bloklarında bölünmüş parseller desenine göre 8 yeni çeşitten
oluşan ana parseller ve kaliteye yönelik özel işlemlerden oluşan 4 alt parsel üzerinde yürütülecektir.
Alt parsel konuları; tane seyreltme, bilezik alma, tane seyreltme + bilezik alma ve kontroldür.
Serada ise tesadüf bloklarında bölünmüş parseller desenine göre 5 erkenci çeşitten oluşan ana
parseller ve 4 farklı kaliteye yönelik özel işlemler, alt parsellerde uygulanarak proje yürütülecektir.
Çalışma sonunda yeni geliştirilen çeşitler ile serada erkenci çeşitlerin verim ve kalite
özellikleri, fenolojik gelişme safhaları belirlenecek ve ekonomik analizler yapılarak bölgede, örtü
altı bağcılığının, kalite ve verime dönük kültürel uygulamaların yaygınlaştırılabilmesi için gerekli
bilgiler elde edilmiş olacaktır.
Anahtar Kelimeler: Sofralık üzüm, örtü altı, tane seyreltme, bilezik alma
AFA ADI :Meyve-Bağ

Proje No:
Proje Başlığı GAP Havzası Bağcılığını Geliştirme Projesi
Syrah ve Cabernet Sauvignon Üzüm Çeşitlerinde Demir
Alt proje Uygulamalarının Verim, Kalite, Renklenme ve Tane Bileşeni Üzerine
Etkileri
Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü / ŞANLIURFA
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Aslı POLAT
İsmail RASTGELDİ, Dr. Aişe DELİBORAN, Hatice KARA, Prof. Dr.
Sadettin GÜRSÖZ, Dr. S. Seçil ERDOĞAN
2015: 53.270 TL 2016: 6.600 TL
Bütçesi
Proje Özeti :
Gelişmekte olan ülkelerdeki insanlarda başta demir (Fe), çinko (Zn) ve selenyum (Se) olmak
üzere mikro besin eksiklikleri ve buna bağlı ciddi sağlık sorunları yaygın biçimde ortaya
13
çıkmaktadır. Sorunun başlıca nedeni olarak da mikro elementlerce çok fakir olan gıdaların yoğun
biçimde tüketilmesi gösterilmektedir. Bu nedenle, son yıllarda gıdaların besin değeri bakımından
zenginleştirilmesi önemli araştırma konuları olarak karşımıza çıkmaktadır.
Asmada, demir noksanlığının ortaya çıkmasının başlıca nedeni, bu besin maddesinin bağ
toprağında yeterli miktarda bulunmamasından çok, yüksek pH ile birlikte topraktaki CaCO3
miktarının yüksek olmasıdır.
Beslenmesi iyi olmayan bağlardan elde edilen üzüm ve üzüm ürünlerinin besin değeri de düşük
olmaktadır. Son yıllarda tüketici tercihleri ve yasal düzenlemelerdeki değişmeler nedeniyle ortaya
çıkan pazar talepleri, doğal katkılar içeren gıda formülasyonlarının geliştirilmesini gerekli
kılmaktadır. Gıda endüstrisinde sentetik renklendiricilerin yerine, doğal pigmentlerin kullanılması
yönünde artan bir eğilim görülmektedir. Ayrıca son yıllarda renklendirici özelliklerinin yanı sıra
antioksidant etkilerinin sağlık üzerinde olumlu etkiler göstermesi antosiyanin grubu maddelere olan
ilginin yoğunlaşmasına neden olmuştur. Bazı antosiyaninler demir, magnezyum, alüminyum,
potasyum, bakır ve diğer bir çok metal iyonları ile kompleks oluşturarak kararlılığı artırmaktadır.
Çalışmanın amacı; demirin asmalarda verim ve bazı kalite özellikleri ile birlikte renklenmeye
olan etkilerini saptamaktır.
Proje 30 ayda sonuçlanacaktır. Denemede demir kaynağı olarak Fe-EDDHA kullanılacak olup
topraktan budama sonrası tek seferde 4 farklı seviyede (25, 50, 75, 100 g/omca) yapraktan ise 3 kez
olmak üzere çiçeklenme öncesi, çiçeklenme sonrası ve tane tutum dönemlerinde 4 farklı seviyede
(% 0,1, % 0,15, % 0,2, % 0,25) uygulanacaktır. Bununla birlikte toprak ve yaprak uygulamalarının
kombinasyonları da incelenecektir.
Projenin en önemli çıktısı: Yapılacak uygulamaların tane bileşenine etkisi saptanarak, daha
kaliteli ürün eldesi için yapılacak tavsiyeler ile ülke üreticilerine ve dolayısıyla birçok sektöre
olumlu katkıda bulunulacaktır.
Anahtar Kelimeler: Cabernet sauvignon, Syrah, antosiyanin, HPLC, Asma, Demir

Proje No:
Proje Başlığı Diyarbakır ve Mardin İllerinde Yaygın Olarak Yetiştirilen Şire Üzüm
Çeşidinde Klon Seleksiyonu (2.Aşama)
GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma Ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü
/ DİYARBAKIR
Projeyi Destekleyen Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Gazi Osman Paşa Üniversitesi
Kuruluş Ziraat Fakültesi
Proje Yürütücüsü Murat KAYA
Kenan ÇELİK, Evrim ŞATANA, Doç. Dr. Gültekin ÖZDEMİR,
Yrd. Doç. Dr. Adem YAĞCI, Medine TEKİN
Projenin Toplam
54.050 TL
Bütçesi:
14
Proje Özeti :
Bağcılıkta; verim ve kaliteyi artırıcı uygulamaların en önemlilerinden biriside seleksiyon
çalışmalarıdır. Farklı yörelerdeki bağlarda, orijin değişikliğinden dolayı farklılıklar görülmektedir.
Klon seleksiyonu çalışmalarından amaç; bir çeşit içerindeki var olan farklılıklardan yararlanarak,
amacımıza uygun en üstün tipleri belirlemektir.
Çeşit standardizasyonun olmaması, budama, hastalık ve zararlılarla mücadele, gübreleme,
sulama gibi teknik ve kültürel uygulamaların yeterince yapılmaması yanında, üretimde ıslah
edilmemiş mahalli çeşitlerin kullanılması, düşük verimliliğinin temel nedenleridir. Birim alana
düşen verim miktarı; teknik ve kültürel işlemlerin optimum düzeyde yapılması, çeşit
standardizasyonunun sağlanması ve yapılacak ıslah çalışmaları ile üstün nitelikli ve sağlıklı
çoğaltma materyallerinin elde edilmesi ile artırılabilir.
Diyarbakır ve Mardin illerinde yoğun olarak yetiştiriciliği yapılan Şire üzüm çeşidinde
bilimsel metotlarla en verimli, kaliteli, sağlıklı ve ismine doğru klonların seçilmesi amacıyla 2009
yılında ön çalışma yapılmış, 2010-2013 yılları arasında projenin I. aşaması tamamlanmış ve 22
adet klon baş omca adayı belirlenmiştir. 2013 yılında 1103 Paulsen anacı üzerine klon adayları
aşılanarak fidanlar elde edilmiş ve tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrür ve her
tekerrürde 6 omca olacak şekilde 3,0 x 2,0 m dikim sıklığında klon bağı tesis edilmiştir.
Bu çalışma ile; tesis edilen bağda, gelişme ve kalite özelliklerine bakılarak üstün özellik
gösteren 3-4 adet klon belirlemek amaçlanmaktadır. Klon seleksiyonunun tamamlanması ile Şire
üzüm çeşidinde yüksek verimli, kaliteli ürün veren ve sağlıklı gelişen klonların seçilerek pratiğe
aktarılması sağlanabilecektir.
Anahtar Kelimeler:Seleksiyon, standardizasyon, şire, 1103 Paulsen, klon

Proje No
Aşılı ve Aşısız Banazı Karası Üzüm Çeşidinde EST ve Bazı
Proje Başlığı
Fitokimyasal Özelliklerin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten
Kayısı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü / MALATYA
Kuruluş
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Hatice ŞAHİNER ÖYLEK
Yardımcı Yılmaz UĞUR, Tahir MACİT, Hasan KOÇ, Sibel KILIÇARSLAN,
Araştırmacılar M.Ali YILMAZ, Sinan ÇOLAK, Yrd.Doç.Dr. Atilla ÇAKIR
Başlama-Bitiş Tarih. 2015–2017
Proje Bütçesi 2015: 22.650 TL 2016: 5.250 TL 2017: 500
15
Proje Özeti:
Ülkemiz, bağcılığın anavatanlarından olması sebebiyle pek çok ekolojik avantaja sahiptir.
Ülkemiz topraklarının filoksera zararlısı ile bulaşık olması sebebi ile dayanıklı anaç kullanımı
zorunlu ve amerikan asma anaçları artık bağcılığımız açısından vazgeçilmez olmuştur.
Anaçlar, üzerine aşılı meyve tür ve çeşidinin ürün miktarı ve kalitesi yanında büyüme ve
gelişmesine, ömrüne, düzenli ürün vermesine, meyveye başlama zamanına, hastalık ve zararlılara
karşı toleransına, soğuklara dayanıklılığına, değişik iklim ve toprak şartlarına adapte olmasına
etki etmektedir.
Bölgemiz genel olarak kireçli ( % 30-70 aktif kireç) bir toprak yapısına sahiptir.
Bölgemizde bağcılık, susuz ve kireçli tarım arazilerinde yapılmaktadır. Bu nedenle projedeki
Amerikan Asma Anaçlarının seçiminde yörede yaygın olarak kullanılan kurağa ve kirece
dayanıklı anaçların olduğu bağ tercih edilmiştir.
Malatya’da, kayısı ve elmadan sonra yetiştiriciliği en çok yapılan meyve, üzümdür.
TÜİK’in 2011 verilerine göre Malatya ve ilçelerinde 56 095 dekar bağ alanında 13.538 ton üzüm
üretimi yapıldığı görülmektedir.
Banazı karası üzümü, Malatya’da 1000-1300 rakımlı Konak ve Yeşilyurt beldelerine çok iyi
adapte olmuş çekirdekli kurutmalık yerel bir tiptir. Çalışmada, Malatya Konak kasabasında çiftçi
koşullarında yetiştirilen, serpene terbiye şeklinde olan, aşısız (adi köklendirme) ve 41B, 99R,
1103P, 110R anaçları üzerine aşılanmış 4 yaşındaki Banazı karası asmalarından oluşan bağ
kullanılacaktır. Bu çalışma ile anaçların, meyvedeki bazı fitokimyasal özellikler üzerine etkileri
belirlenecektir. Ayrıca anaçların fenolojik gelişmeye etkileri belirlenecek ve Banazı karası
üzümünün kendi ekolojisinde EST değeri tespit edilmiş olacaktır. Çalışmada yaprak ve toprak
analizleri de yapılarak anaçların yaprak mineral maddelerine olan etkisi de belirlenecektir.
Anahtar Kelimeler: Banazı Karası, Anaç, EST, Fenoloji, Fitokimyasallar, Malatya
16
DEVAM EDEN PROJELER
Proje No:
Proje Başlığı Melezleme Yolu ile Külleme(Erysiphe necator) ve Mildiyö

(Plasmapora viticola) Hastalıklarına Toleranslı Yeni Üzüm
Projeyi Yürüten Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü

Kuruluş
Projeyi Destekleyen Tekirdağ Ziraat Fakültesi Bitki koruma Bölümü

Kuruluş
Proje Yürütücüsü Erhan SOLAK
Yardımcı Dr. Cengiz ÖZER, Ümit ESER, Lerzan ÖZTÜRK,

Araştırmacılar Prof.Dr. Nuray ÖZER
Projenin Toplam 2009: 28000 TL 2010: 32500 TL 2011: 32500 TL 2012:

Bütçesi: 32500 TL 2013: 39000TL
Proje Özeti:
Bu projede melezleme ıslahıyla külleme ve mildiyö hastalıklarına toleranslı, aynı zamanda

kalite özellikleri iyi olan yeni üzüm çeşitlerinin elde edilmesi amaçlanmış ve bu nedenle
melezleme programlarında standart üzüm çeşitleri ile Karadeniz Bölgesi’nde hastalıklardan
etkilenmeden yetiştirilebilen çeşitler kullanılmıştır.
Mildiyö sayımları tane tutum döneminde, külleme sayımları ben düşme ve olgunluk
dönemlerinde yapılmıştır. Yapılan mildiyö sayımlarında yapraklarda ve salkımlarda, mildiyö yok
denecek kadar az bulunmuştur. Salkımlarda yapılan külleme sayımları sonucunda Bx5-174, Sx12-
17 ve Sx12-67 1,40 skala değeri ile en temiz bulunmuş, bunları sırası ile Özer Karası, Bx1-166 ve
CCxC-66 genotipleri izlemiştir. Kontrol amaçlı bırakılan Italia çeşidi ise 6,10 skala değeri ile son
sıralarda yer almıştır. Yapraklarda yapılan külleme sayımları sonucunda ise Özer Karası 1,35
skala değeri ile en temiz bulunmuş ve bunu sırası ile Bx1-166, Bx5-174, Fx1-1, Fx1-10 ve Sx12-
17 genotipleri izlemiş, kontrol amaçlı bırakılan Italia çeşidi ise 6,40 skala değeri ile en son sırada
yer almıştır.

Proje No:
17
Proje Başlığı Mersin Yöresine Uygun Sofralık Üzüm Çeşitlerinin Belirlenmesi
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu MüdürlüğüErdemli/

MERSİN
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Osman KAVAK
Mehmet Erdem KİRAZ, Yeşim BOZKURT ÇOLAK,

Rasim ARSLAN,Mehmet SAĞLAM

Bütçesi: 2015: 6.750 TL 2015: 5.250 TL
Proje Özeti :
Dönem Bulguları:
2013 Yılında;
Tekirdağ B.A.İ. Müdürlüğü’nde aşılanarak tarafımıza gönderilen 140 adet aşılı fidan
araziye aktarıldı. Eksik fidanlar yeniden aşılanması için anaç ve kalem temini yapıldı.
Yeniden aşılamalar yapıldı. Eksik olan aşılı köksüz fidanlar kurumumuza getirilerek plastik
torbalara aktarıldı. Direkler temin edildi ve araziye dikildi. Gelen fidanların çoğunun aşıları
tutmadığı için fidanlar yeniden aşılanarak 2014 yılı içerisinde araziye aktarılacaktır.

Proje Başlığı
Mersin İlinde Tilkikuyruğu Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu MüdürlüğüErdemli/

MERSİN
Projeyi Destekleyen Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü
18
Kuruluş Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü / TEKİRDAĞ
Osman KAVAK, Übeyit SEDAY, İhsan CANAN,

Mehmet Ali KİRACI, Prof. Dr. Semih TANGOLAR
Projenin Toplam
84.853 TL
Bütçesi:
Proje Özeti:
Bu projede Mersin ilinde yayla bağcılığı yapılan kesimler yaygın olarak yetiştirilen ve
hakim çeşit olan Tilkikuyruğu üzüm çeşidinde klon seleksiyonunun birinci aşaması
Proje 2012 yılı Ocak ayı itibari ile başlamıştır. Çalışma takviminde belirtildiği üzere
2012 ve 2013 yılları içerisinde Popülasyon belirlenmiştir.
Bağların seçimine ilişkin sürvey ve gözlemler gerçekleştirilmiştir.
2013 Kasım ayı itibari ile seleksiyonun yürütüleceği 7 adet bağ belirlenmiştir.
Belirlenen bağlar işletme sahiplerinin bilgileri ile birlikte kayıt altına alınmış,
fotoğrafları çekilmiş ve koordinatları GPS ile belirlenmiştir.
2014 yılı itibariyle iş takviminde belirtilen şekilde gözlem, ölçüm, veri alma ve
kaydetme işlemlerine devam edilecektir.

Proje No:
Proje Başlığı Türkiye Sofralık Üzüm Yetiştiriciliğine Yeni Çeşitlerin
Kazandırılması, Üzüm Üretiminde Verim ve Kalitenin Geliştirilmesi
Yeni Geliştirilen Sofralık Üzüm Çeşitlerinin Çardak Terbiye
Alt Proje Sisteminde Farklı Kültürel Uygulamalarda Performanslarının
Belirlenmesi
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Erdemli/
MERSİN
Projeyi Destekleyen
Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü / MANİSA
Kuruluş
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü / YALOVA
19
Osman KAVAK, Nesrin KARATAŞ, Yeşim BOZKURT ÇOLAK,
Yardımcı Araştırmacılar Rasim ARSLAN, Çağlar EROĞLU, Osman UYSAL, Halil GÜR,
Mehmet Ali KİRACI
Projenin Toplam
172.000 TL
Bütçesi:
Proje Özeti :
Bu projede Teki rdağ B.A.İ. ve Yalova A.B.K.A.E. tarafından 1990 – 2011 yılları arasında
melezleme ıslahı ile geliştirilip tescil ettirilen 9 yeni çeşit + 1 standart üzüm çeşidinin Alata
koşullarında Çardak sisteminde bazı farklı kültürel uygulamalarının etkisi altında verim, kalite ve
performans durumları incelenecek ve ekonomik analizleri gerçekleştirilecektir. Söz konusu bu
çalışma Alata ile aynı zamanda Tekirdağ, Manisa ve Yalova’da da yürütülecektir.
Proje 2013 yılı Ocak ayı itibari ile başlamıştır. Çalışma takviminde de belirtildiği üzere
2013 yılı içerisinde kuruluşumuzda bağ tesis edilecek arazinin toprak hazırlıkları
gerçekleştirilmiştir. Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonunda ise projede kullanılacak olan
materyallerin aşılama işlemi gerçekleştirilmiştir. Ancak aşılamada meydana gelen
aksaklıklar neticesinde yeterli sayıda materyal elde edilememiş olup aşılama işlemi 2014
yılı içerisinde tekrarlanacaktır. Aşılama sonrası elde edilecek materyaller ile Alata Bahçe
Kültürleri Araştırma İstasyonunda bağ tesisi gerçekleştirilecek ve proje takvi minde
belirtildiği şekilde çardak sistemi kurulacak, ölçüm, gözlem ve analizler

Proje No:
Hayward Kivi (Actinidia Deliciosa) Çeşidinde CPPU ve 1-MCP
Proje Başlığı
Uygulamalarının Muhafaza Sürecindeki Meyve Kalitesine Etkilerinin
Belirlenmesi
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Agrokem–İZMİR (CPPU Uygulaması)
Projeyi Destekleyen
Çanakkale Onsekizmart Üniversitesi
Kuruluş
Rohm And Hass Ltd. Ştı.-İzmit
Dr. Tuncay ACICAN, Muammer YALÇIN
Yardımcı
Kemal A. KAHRAMAN, Dr. Mustafa SAKALDAŞ
Araştırmacılar
Dr. Seçil ERDOĞAN
Başlama- Bitiş
2014–2016
Tarihleri
Projenin Toplam 2014: 20.000 TL 2015: 10.000 TL 2016:10.000TL
Bütçesi:
20
Proje Özeti :
Anavatanı Çin olan kivi, ticari olarak 1940’lı yıllarda ilk kez Yeni Zelanda’da üretilmiştir.
1970’li yıllardan sonra diğer ülkelerde de yetiştirilmeye başlanmış ve hızla yayılmıştır. Bugün
dünyada kivinin en çok üretildiği ülke İtalya dır. Yeni Zelanda dünyada kivi üretiminde ikinci, Şili
üçüncü sıradadır. Türkiye yaklaşık 30 000 tonluk üretimle 9. sırada yer almaktadır.
Başarılı bir muhafaza meyvenin kalitesine bağlıdır. Gerek hasat öncesinde gerekse hasat
sonrasında meyve kalitesini arttırmaya veya korumaya yönelik yapılan uygulamalar giderek
yaygınlaşmaktadır. Özellikle hasat öncesi dönemde yapılan uygulamaların muhafaza sürecindeki
fizyolojik ve biyokimyasal değişimler üzerindeki etkisi önemlidir. Bölgemizde kivide meyve
kalitesini arttırmak amacıyla yaygın olarak kullanılan CPPU (Forchlorfenuron), ticari adıyla
Sitofex in hasat sonrasında kullanımına yönelik ülkemizde yapılmış bir çalışma bulunmamaktadır.
1-MCP (1-Methylcyclopropene), ticari adıyla SmartfreshTM klimakterik meyve ve sebze
türlerinde genel anlamda etileni inhibe edici özelligi olan bir kimyasaldır (Sisler and Serek, 1997).
Bu amaçla 1-MCP hasattan sonra ürünün muhafaza sürecindeki kalitesini korumak için kivi
depolanmasında kullanılmaktadır
Bu çalışmada, meyve kalitesini yükseltmek amacıyla kivilerde hasat öncesi dönemde yaygın
olarak kullanılmakta olan CPPU’nun ve hasat sonrasında kullanılan 1-MCP’nin NA de muhafaza
sürecindeki meyve kalitesi üzerine olan etkileri incelenecektir.

Proje No:
Proje Başlığı Ege Bölgesi Bağcılığında Verim ve Kalitenin Geliştirilmesine Yönelik
Fizyolojik çalışmalar
Alt proje: Bazı Sofralık Üzüm Çeşitlerinde Su Stresinin Omca Gelişimi, Verimi
ve Üzüm Kalitesi Üzerine Etkileri
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü R, Oğuzhan SOLTEKİN
Yardımcı Prof. Dr. Ahmet ALTINDİŞLİ,Akay ÜNAL, Adnan ERDEM,
Araştırmacılar Ali GÜLER, Turcan TEKER, Ahmet CANDEMİR
Başlama- Bitiş
2014-2017
Tarihleri
Projenin Toplam 2014: 30.000 TL 2015:10.000 TL 2016:10.000TL
Bütçesi:
Proje Özeti :
Bu çalışmada su stresinin,bazı sofralık üzüm çeşitlerinde omca gelişimi, verim ve üzüm

kalite değerleri üzerine etkilerinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Deneme, Manisa Bağcılık
Araştırma İstasyonu Müdürlüğü’ne ait 1103 Paulsen asma anacı üzerine aşılı Crimson Seedless,
Siyah Kişmiş, Sultani Çekirdeksiz ve Cardinal çeşitleriyle tesis edilmiş olan bağ alanında
yürütülecektir.
21
Su stresi uygulamaları tam sulama (kontrol), stres 1 ve stres 2olmak üzere 3 farklı seviyede
gerçekleştirilecektir. Sulama yöntemi olarak toprak altı damla sulama sistemi kullanılacak ve
toprakta bulunan nem miktarları sezon boyunca profil problarının yardımıyla ölçülecektir.
2013 yılı itibarıyla proje amaçları doğrultusunda kış budaması, eksik fidanların
tamamlanması, yabancı ot mücadelesi, toprak işleme ve terbiye şeklinin oluşturulmasına yönelik
çalışmalar yapılmıştır. Bu kapsamda asmalarda gövdenin düzgün bir şekilde geliştirilerek uygun
terbiye şeklinin oluşturulmasına yönelik bazı kültürel işlemler gerçekleştirilmiştir. Bağdaki beton
direkler üzerine “V” profil demirleri monte edilmiş ve sürgünlerin yönlendirileceği altı adet
birbirlerine paralel tel çekilmiştir. Toprak neminin kontrolünde kullanılmak üzere gerekli alet ve
ekipmanlar temin edilmiş ve ayrıca toprak altı damla sulama sisteminin kurulmasına yönelik ön
fizibilite çalışmaları gerçekleştirilmiştir.
Proje çalışma takvimi doğrultusunda önümüzdeki yıl asmaların gelişme sürecine bağlı olarak
bazı yetiştirme tekniği uygulamalarına devam edilecektir. Ayrıca deneme deseni doğrultusunda
toprak altı damla sulama sistemi tesis edilerek çalışır duruma getirilecek ve toprak neminin de
kontrol edilmesi suretiyle alet ve ekipmanların kalibrasyonu sağlanacaktır.

Proje No:
Proje Başlığı Şaraplık Üzüm Çeşitlerinin Şaraplık Kalitesinin İyileştirilmesi
Bazı Şaraplık Üzüm Çeşitlerinde Dikim Sıklığının Şarap Kalitesine
Alt Proje
Etkileri
Projeyi Yürüten
Bağcılık Araştırma İstasyonu / MANİSA
Kuruluş
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Ali GÜLER
Yardımcı Ahmet CANDEMİR, Adnan ERDEM,Akay ÜNAL,
Araştırmacılar Dr. Selçuk KARABAT, Yüksel SAVAŞ
Başlama- Bitiş
2012–2016
Tarihleri
Projenin Toplam
51.600 TL
Bütçesi:
Proje Özeti:
Farklı sıra üzeri mesafeler uygulanmak suretiyle şaraplık üzüm üretimi ve şarap kalitesinin
arttırılması projenin temel amacını oluşturmaktadır. Bölgemize adapte olan yabancı kökenli şaraplık
Cabernet Sauvignon, Merlot ve Syrahüzüm çeşitlerinde sıra arası genişliğinin sabit tutulması koşuluyla,
şarap kalitesini de muhafaza ederek en uygun dikim sıklığının ortaya konulmasına çalışılacaktır. Çalışma
sonucunda şaraplık üzüm üretimi konusuyla alakalı bir model oluşturulması ve ayrıca şarap işletmeleri
için kaliteli, şaraplık üzümlerin temin edilebilmesi imkânlarının sağlanması projenin amaçları arasında
bulunmaktadır.
Projenin hedefleri doğrultusunda, Manisa Bağcılık Araştırma İstasyonu Merkez
yerleşkesinde tesis edilmiş olan deneme bağındaki ilk verim değerleri alınmış ve hasat edilen
üzümler işlenmiştir. Çalışma gereği üzüm örneklerinde verim ve kalite değerleri tespit edilerek
sonuçlar irdelenirken, 2012 yılı üzümlerinin işlenmesi sonucunda üretilen şaraplarda da analiz ve
değerlendirmeler yapılmıştır.
Deneme konusu üzüm çeşitlerinin şaraplık amaçlı üretim itibariyle farklı uygulamalardaki
suda çözünür kuru madde ve asitlik gibi değerleri incelendiği zaman uygun seviyelerde
22
bulunduğu görülmüştür. Uygulamaların, Cabernet Sauvignon üzüm örneklerinde omca verimi,
salkım sayısı, asitlik, toplam fenolik madde (TFM), toplam antosiyanin(TA), a* ve Croma
değerleri üzerine istatiksel anlamda etkili olduğu tespit edilmiştir.2012 ürününün işlenmesi
sonucu elde edilen şarap örneklerinde ise aynı uygulamaların; alkol, degüstasyon puanı, TA, AE,
toplam fenol indeksi(I280), renk yoğunluğu(IC) ve renk gibi parametreler üzerinde etkisinin
bulunduğu belirlenmiştir. Merlot üzüm örneklerinde söz konusu uygulamaların omca verimi,
salkım sayısı, pH, asitlik,ve TA verilerinde, işlenen örneklerde ise alkol, AE, I280, IC ve renk
parametre değerlerinde etkisinin bulunduğu gözlemlenmiştir. Syrah üzüm örneklerinde ise
değişik sıra üzeri mesafelerinin yine omca verimi ve salkım sayısı yanında TFM ve TA değerleri,
şaraba işlenmiş olan örneklerinde ise asitlik, alkol, degüstasyon puanı, TFM, AE, I280 ve IC gibi
farklı parametreleri üzerinde etkisinin bulunduğu saptanmıştır (p≤0,05).
Önümüzdeki yıl proje çalışma takvimi doğrultusunda2013 yılı üzümlerinin işlenmesinden
elde edilecek olan şarap örneklerinin incelenmesi yanında yeni üretim döneminde de proje gereği
yetiştirme tekniği uygulamalarına devam edilerek ikinci yıl verilerinin alınması ve hasat sonrası
üzümlerin yeniden işlenmesiyle elde edilecek ürünlerde yapılacak analiz sonuçlarının da
irdelenmesi planlanmaktadır.

Proje Başlığı Ege Bölgesi Bağcılığında Verim ve Kalitenin Geliştirilmesine

Yönelik Fizyolojik Çalışmalar
Farklı Anaçlar Üzerine Aşılı Sultani Çekirdeksiz Üzüm Çeşidinde

Alt proje
Kurağa Toleransın In vitro Koşullarda Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Bağcılık Araştırma İstasyonu / MANİSA
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Simin ULAŞ
Yardımcı Araştırmacılar Özen MERKEN, Şermin ÇELİK, Serkan ÖNDER, Turcan TEKER
Projenin Toplam
2014: 15.000 TL2015: 8.000 TL 2016: 5.000 TL
Bütçesi:
23
Projenin Özeti:
Anaçlar, üzerine aşılanan çeşidin fizyolojik ve biyokimyasal özelliklerinde değişikliklere
neden olarak, biyotik ve abiyotik stres koşullarına dayanımlarını etkilemektedir. Kuraklık bu stres
faktörlerinden birisidir ve son yıllarda global düzeyde etkisi artmaktadır. Kuraklığa dayanımda
anaçların üzerine aşılanan çeşidi ne şekilde etkilediği halen üzerinde çalışılmakta olan bir
konudur. In vitro çalışmalar bu alanda oldukça yaygın bir kullanıma sahiptir. Mikro aşılama
yöntemi ile in vitro’ da aşı kalem ilişkilerinin incelenmesi mümkün olmaktadır.
Bu çalışmada, farklı asma anaçlarının Sultani Çekirdeksiz üzüm çeşidinde kurağa tolerans
üzerine etkilerinin belirlenmesi ve bu amaç ile in vitro koşullarda mikro aşılama tekniği
kullanılarak erken teşhis ve seleksiyon yöntemlerinin geliştirilmesi hedeflenmiştir. Sultani
Çekirdeksiz üzüm çeşidi ile 5BB, 1613C, 1103P, 110R, 41B, Ramsey anaçları in vitro’da aktif
tomurcuk yöntemiyle çoğaltıldıktan sonra, mikro aşılama yöntemiyle aşılanarak,
kombinasyonların kuraklık stresine olan tepkileri incelenecektir. Bir guruba aşılama
yapılmayacaktır. Kuraklık stresi, besin ortamlarına % 0, 2, 4 ve 6 oranlarında PEG-8000
(polietilen glikol 8000) eklenerek gerçekleştirilecektir. Stres uygulaması sonunda bitkilerin,
canlılık, sürgün uzunluğu, sürgün yaş ve kuru ağırlığı, yaprak sayısı, makro ve mikro besin
maddesi içeriği, prolin, toplam şeker, toplam protein, klorofil miktarları ve osmotin gen
ekspresyonları saptanacaktır.

Proje Başlığı Bağcılıkta Çoğaltma Tekniklerinin Geliştirilmesi
Farklı Islah Yöntemleri Kullanılarak Elde Edilen Yeni Asma Çeşit

Alt Proje ve Klonlarının Hızlı ve Sağlıklı Çoğaltılmasında Hidroponik
Kültür’den Yararlanılması Üzerine Araştırmalar
Projeyi Yürüten Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü / TEKİRDAĞ

Kuruluş
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Koray DOĞU
Yardımcı Araştırmacılar Gürkan AVCI, Damla ZOBAR, Doç Dr. Elman BAHAR
Başlama - Bitiş Tarihleri 2014 –2016
Projenin Toplam 2014: 60.000TL 2015: 10.000TL 2016: 10.000TL

Bütçesi:
24
Proje Özeti:
Mevcut sertifikasyon sistemi içerisinde ön görülen 1 ve 2 nolu baz damızlık materyalin
serada, kontrollü koşullarda üretilmesi belirli bir sistem alt yapısı gerektirmektedir. Tüm Dünya’da
baz materyalin kitlesel üretiminde, yaygın olarak kullanılan sistemlerin başında ‘Hidroponik
Sistem’ gelmektedir (Huglin, P., 1998). Bu sistem kullanılarak topraktan kaynaklı hastalık ve
zararlıların etkileri ortadan kaldırılarak, kısa sürede sağlıklı aşılama materyali üretilmesi mümkün
olmaktadır.
Mevcut kanunlar ve yönetmelikler dahilinde Türkiye’de 2011 yılı itibariyle toplam 31
işletmede 4.173.045 adet aşılı asma fidanı üretimi yapılmaktadır. Bununla beraber 2006 – 2010
yılları arasında toplam 6.077.040 adet fidan ithal edilmiştir(Çelik, H., 2012).
Bu durumu analiz edecek olursak Türkiye’nin mevcut üretime ilave yıllık yaklaşık 1.500.000
adet aşılı asma fidanına ihtiyacı olduğu, sonucu ortaya çıkmaktadır.
Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü bünyesinde ıslah çalışmaları sonucu elde
edilmiş olan yeni çeşitlerin yaygınlaştırılması, klon seleksiyonu ile elde edilmiş olan materyalin
ihtiyacı karşılayacak şekilde temin edilebilmesi için yeterli aşılama materyalinin üretimi bu proje
kapsamında geliştirilecek kitlesel ve hızlı üretim modeli ile karşılanmaya çalışılacaktır.

Proje No
Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesi Bağcılığının Geliştirilmesi
Gaziantep İlinde Bazı Önemli Üzüm Çeşitlerinin Çardak Sisteminde

Alt Proje
Projeyi Yürüten
Antepfıstığı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü / GAZİANTEP
Kuruluş
Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Projeyi Destekleyen
Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü / KAHRAMANMARAŞ
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Kürşat Alp ASLAN
Selim ARPACI, Dr.Nevzat ASLAN, Lütfiye BİLGEL, Kamil

Yardımcı
SARPKAYA, Ahmet SABANCI, A.Semih YAŞASIN,
Araştırmacılar
Prof.Dr.Gökhan SÖYLEMEZOĞLU
Başlama-Bitiş 2010-2014
25
Tarihleri
Proje Toplam Bütçesi 2010: 4.150 TL, 2011: 5.529 TL, 2012:9.412 TL, 2013: 11.306 TL
Proje Özeti :
Bu projeyle; Toprak işleme, hastalık ve zararlılarla mücadele, hasat işlemlerini
kolaylaştıran, sıcak bölgelerde sofralık üzümlerde güneş yanıklığını önleyen, üzüm verim ve
kalitesini artıran çardak sisteminde bazı üzüm çeşitlerinin performanslarını belirlemek
amaçlanmıştır.
Araştırma parseli; 2010 yılında tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü, her
tekerrürde 10 omca bulunacak şekilde Antepfıstığı Araştırma İstasyonu merkez işletmesinde sulu
koşullarda 3x3 m aralıklarla kurulmuştur.
Projede anaç olarak Güneydoğu Anadolu Bölgesi için önerilen 1103 P, çeşit olarak ise
Atasarısı, Barış, Trakya İlkeren, Horozkarası, Hönüsü, Kızılbanki, Italia, Helvani ve Red Globe
üzüm çeşitleri kullanılmıştır. Proje kapsamında fenolojik gözlemler, verim (kg/omca ve kg/da),
omcadaki alınan salkım sayısı ve ortalama salkım ağırlıkları (g/salkım) incelenmektedir.

Proje No: TAGEM/BBAD/14/08/P04/01
Manisa Bağcılık Araştırma İstasyonu Tarafından Geliştirilen Bazı
Proje Başlığı
Üzüm Çeşitleri ve Klonlarının Biyokimyasal Özelliklerinin
Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü - MANİSA
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Ali GÜLER
Ahmet CANDEMİR, Dr. Yıldız DİLLİ, Naci YILDIZ,
Arzu GÖÇMEZ
Projenin Toplam
32.000 TL
Bütçesi:
26
Proje Özeti:
Üzüm, içerdiği bileşenlerin sağlık üzerine olan etkileri nedeniyle çok eski zamanlardan bu
yana tüketilmekte ve çeşitli gıda ürünlerine işlenmektedir. Son yıllarda yapılan çalışmalarda
üzümün özellikle antioksidatif özellik gösteren fenolik bileşiklerce zengin bir kaynak olduğu
ortaya koyulmuştur. Bu durum, üzümün doğal antioksidan olarak insan sağlığına olumlu ve
destekleyici etkileri nedeniyle gıda sanayi ve eczacılık alanındaki çalışmalarda
değerlendirilmesine sebep olmuştur.
İnsan sağlığı ve beslenmesi üzerine olumlu bir çok etkisi belirlenmiş olan üzümün besin
içeriği ve biyokimyasal özellikleri; çeşit ve klon, ekoloji, toprak ve iklim şartlarına bağlı olarak
değişiklik gösterebilmektedir. Özellikle çeşit ve klon farklılığına bağlı olarak fenolik bileşiklerin
büyük ölçüde değiştiği saptanmıştır. Üzümve üzümden elde edilenürünlerin bileşimlerinin
bilinmesinin daha doğru bir tüketim alışkanlığı kazanılmasında büyük rol oynayacağı
düşünülmektedir.
Çeşit geliştirme ve klon seleksiyonu çalışmalarında mevcut çeşit ve klonlardan daha üstün
özelliklere sahip bireylerin seçilerek üretime aktarılması temel amaçtır. Seçilen çeşit ve klonların
karakteristik özeliklerinin belirlenerek ortaya koyulmasının da en az seçimi kadar önemli olduğu
düşünülmektedir. Bu sebeple, bu çalışmada Manisa Bağcılık Araştırma İstasyonu tarafından
geliştirilen çeşit ve klonların karakteristik bazı fiziksel ve biyokimyasal özelliklerinin belirlenmesi
amaçlanmıştır. Çalışma kapsamında geliştirilen çeşitlerden; Saruhan bey, Manisa Sultanı, Sultan1,
Sultan 7, Altın Sultanı, seçilen klonlardan; Osmancanın 39, Razakının 16, Pembe Gemrenin 6,
İpek üzümünün 4, Çal Karasının 1-12-18 numaralı klonları ve bölgemiz açısından önemli
potansiyele sahip bir çeşit olan Siyah Kişmiş olmak üzere 13 çeşit ve klon incelenecektir. Bu çeşit
ve klonların; fiziksel özelliklerini, mineral kompozisyonunu ve antioksidatif özelliklerini ortaya
koymak ve daha belirgin bir nitelik kazandırmak, gıda, eczacılık ve tıp alanlarında etkin şekilde
değerlendirilmesine olanak sağlamak ve diğer bilimsel çalışmalara ışık tutmak amaçlarımız
arasındadır.
Proje No:
Proje Başlığı Türkiye Kivi Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi
Alt Proje Kivi Islahı –1
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Projeyi Destekleyen
-
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Kemal Abdurrahim KAHRAMAN
Yardımcı Dr. Arif ATAK, Yeşim DOYĞACI
27
Araştırmacılar
Başlama- Bitiş
2011 –2015
Tarihleri

Bütçesi: 2014: 16.600 TL 2015: 4.600 TL
Proje Özeti :
Proje kapsamındaki kivi tiplerinde çiçeklenme; 15 Nisan – 27 Mayıs 2013 tarihleri arasında
değişkenlik göstermiştir. Çiçeklenme zamanında yapılan fenolojik gözlemler neticesinde tespit
edilen erkek bireylerin sayısı 237’ye, dişi bireylerin sayısı ise 155’e yükselmiştir. Dişi tiplerde
oluşan meyveler ekim ayı içerisinde hasat edilerek pomolojik analizler yapılmıştır. 2013 yılında
ilk kez meyve veren 46 tip ve önceki yıllarda da meyve vermiş olan 87 tip olmak üzere toplam
133 farklı tipte meyve ağırlığı (g), eni (mm), boyu (mm), SÇKM (%) ve meyve eti sertliği (kgf)
ölçümleri yapılmıştır. Ortalama meyve ağırlığı bakımından 90 g’ın üzerinde 10 adet tip
bulunmakta olup, bunlar sarı ve yeşil meyve eti rengine sahiptirler.
2013 yılı çiçeklenme döneminde 12 farklı kombinasyonda melezleme yapılmış olup,
bunların 11 tanesinde meyve elde edilmiştir.
Kivi çöğürlerinden 66 adet farklı tipten alınan kalemler yaşlı omcalara aşılanmıştır. Öte
yandan, ümitvar görülen dişi tiplerden çoğaltmak maksadıyla yaşlı omcalara (16 adet) ve fidanlara
(57 adet) aşılamalar yapılmıştır.

Proje No
Proje Başlığı Karaerik Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu
Projeyi Yürüten Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü / ERZİNCAN

Kuruluş
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Birol KARADOĞAN
Yardımcı Araştırıcılar N. Nazan KALKAN, Selahaddin ALBAYRAK
Projenin Toplam 2009 : 1.500 TL 2010: 1.500 TL 2011: 1.500 TL 2012:

1.500 TL
Bütçesi
Proje Özeti :
Projeye Karaerik üzüm çeşidinin yetiştiriciliğinin yapıldığı alanlardaki sürveylerle
başlanılmıştır. Baş omca adayları seçilmiş ve bunlardan alınan çeliklerle klon koleksiyon bağı
28
kurulmuştur. Tesis aşamasından sonra, 40 klonla kurulan koleksiyon bağında metotta belirtilen
faaliyetler gerçekleştirilmiş ve yapılan Tartılı Derecelendirme metodu neticesinde en üstün
performans gösteren 6 klon (13,15,18,19,23,30) seçilmiştir. Projenin klon koleksiyon bağı
aşaması tamamlanmış olup, seçilen 6 klonla mukayese bağı tesis edilmiştir. 2010 yılından itibaren
veri alımına başlanmıştır Amacımız; Çeşitli bağ bölgelerinde yetiştirilen ve bölge şartlarına iyi
adapte olmuş, ekonomik değeri bulunan, sofralık Karaerik üzüm çeşidinden en verimli, kaliteli ve
ismine doğru fertleri seçmek, seçilen bu klonlarla üretimin geliştirilmesini ve üzüm kalitesini
arttırmaktır.

Proje No TAGEM/BBAD/13/AO8/PO4/02
Karaerik Üzüm Çeşidi İçin Uygun Terbiye Şekli ve Gövde

Proje Başlığı
Yüksekliğinin Belirlenmesi (2. Aşama)
Projeyi Yürüten
Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü / ERZİNCAN
Kuruluş
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Nalan Nazan KALKAN
Birol KARADOĞAN, Selahattin ALBAYRAK,

Zakine KADIOĞLU, İsmail ESMEK

Bütçesi 2014: 5.840 TL 2015: 7.070 TL
Proje Özeti :
Karaerik üzüm çeşidi için uygun terbiye şekli ve gövde yüksekliğinin belirlenmesinin
amaçlandığı bu proje iki aşamalı olarak planlanmıştır. Deneme, tesadüf bloklarında faktöriyel
düzene göre, 4 tekerrürlü olarak, kurumumuz Bahçeliköy arazisinde tesis edilmiştir. Projenin ilk
aşamasında omcalara 3 farklı (75-100-125 cm) gövde yüksekliği verilmiş, destek sistemi olarak
Duvar ve Y” kullanılmış ve çift kollu kordon terbiye şekli uygulanmıştır.
Projenin ikinci aşamasında, terbiye sistemlerinin verim ve kaliteye etkisini belirlemek için
2013 yılı fenolojik gözlemleri, pomolojik ve teknolojik ölçümleri yapılmış veriler
29
değerlendirilmiştir.

Proje Başlığı Melezleme Islahı ile Sofralık ve Kurutmalık Yeni Üzüm Çeşitlerinin
Geliştirilmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Bağcılık Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü-MANİSA
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Yıldız DİLLİ
Şermin ÇELİK, Simin ULAŞ, Özen MERKEN, Naci YILDIZ,

Akay ÜNAL, M. Sacit İNAN, Ahmet CANDEMİR, Arzu GÖÇMEZ

Bütçesi: 2013: 38.000 TL 2014: 25.000 TL
Proje Özeti:
Ülkemiz, birçok diğer meyve türünde olduğu gibi, asmanın da ana vatanı içerisinde yer
almaktadır. Bu nedenle asmada geniş bir çeşit varyasyonu oluşmuştur. Ülkemizin farklı ekolojik
bölgelerinde olduğu gibi, Ege Bölgesinde de yetiştiricilikleri yapılan çok sayıda yöresel üzüm
çeşidi bulunmaktadır.
Mevcut çeşit zenginliğine rağmen bazı dönemlerde pazarda sofralık amaçlı tüketime uygun
üzüm bulunmamaktadır. Bu açığın boşluk olan dönemde olgunlaşan yeni üzüm çeşitlerinin
geliştirilmesi ile kapatılması gerekmektedir. Çalışmanın amacı erken olgunlaşan sofralık,orta
mevsim olgunlaşan yüksek kaliteli sofralık,geç olgunlaşan; yüksek kaliteli çekirdekli ve
çekirdeksiz sofralık, erken olgunlaşan yüksek kaliteli çekirdeksiz kurutmalık yeni çeşitler
geliştirmektir.
Pembe Gemre çeşidinin Sultani Çekirdeksiz ve Calmeria çeşitleri ile yapılan tozlamalardan
elde edilen 254 adet bitkinin araziye dikimi gerçekleştirilmiştir. Daha önce dikilmiş olan melez
asmalarda kış ve yaz budamaları, verime yatan melezlerde değerlendirmeler gerçekleştirilmiştir.
30
31
Proje No
Mevlana Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu II. Aşama

Proje Başlığı
Çalışmaları
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Metin KESGİN
Yardımcı Araştırmacılar M. Sacit İNAN, Dr. D.Soner AKGÜL, Naci YILDIZ
Başlama-Bitiş Tarihleri 2013 - 2017
2013: 9.150 TL 2014: 7.150 TL 2015: 8.100 TL

Proje Bütçesi
2016: 8.700 TL 2017: 8.350 TL
Proje Özeti:
Çalışmasının hedefi; Manisa ve Denizli illerindeki popülasyona ait bağlardan üstün
özellikli bireylerin seçilmesi, seçilen klon adaylarından oluşan klon mukayese bağı tesis
etmektir.
3 yıllık gözlemlerin sonucunda seçilen 22 klon adayından kalem alınıp Ramsey anacına
aşılı tüplü fidanla klon mukayese bağı Alaşehir-Yeşilyurt işletme arazisine kurulmuştur. Deneme
tesadüf blokları deneme deseninde kurulmuş olup her parselde klon adaylarından 6 omca
bulunmaktadır. Dikim sıklığı 3 x 2, terbiye sistemi tünel tipi çardak olacak şekilde tesis
edilmiştir. Tesis edilen bağ damla sulama ile yöntemiyle sulanmaktadır.
2012 yılında bağın destek sistemi oluşturulup, eksik tamamlama yapılmış ve klon baş
omçalarından tekrar kalem alınmıştır.
2013-2018 yılları arasında klon mukayeselerinin yapılacağı ikinci aşama çalışmaları yeni
proje olarak sunulmuştu, 2013 yılı 2. Aşama çalışmalarının ilk yılı olmuştur.
2013 yılında fidan dikimi, bakımları, eksik tamamlama yapılmıştır.
2014 yılı için fidan üretimi, gövde oluşturma, budama ve bakım işlerine devam edilip,
yeterli gelişmeyi sağlayan asmalardan fenolojik gözlemler alınmaya başlanacaktır.

Proje No
Proje Başlığı Bitki Büyümesini Teşvik Eden Bakterileri (PGPR) Kullanarak
Asmada Su Stresine Dayanıklılığın Arttırılması
Projeyi Destekleyen Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü
Kuruluş Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü
Atatürk Üniversitesi Erzurum MYO Kimya Bölümü
32
Proje Yürütücüsü Dr. Fadime ATEŞ
Akay ÜNAL, Kenan KARAGÖZ, Özen MERKEN,
Yardımcı Araştırıcılar M. Sacit İNAN, Adnan ERDEM,
Prof. Dr. Ramazan ÇAKMAKÇI, Doç. Dr. Recep KOTAN,
Doç. Dr. Mustafa ERAT
Projenin Toplam Bütçesi 2012: 20.000 TL 2013: 19.200 TL 2014: 19.100 TL
Proje Özeti:
Bu proje ile asmanın kuraklık stresine tolerans mekanizmaları ve bakteriyel etkinliğin
antioksidan düzeyleri üzerine etkisinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Ayrıca asmada su
stresine karşı bakteri uygulamalarının dayanıklılık ve farklı su düzeylerinde gelişme, besin
elementi içeriği ve özellikle antioksidan enzim aktivitesine olan etkilerinin belirlenmesine
çalışılacaktır.
Ülkemizde bulunan yabani asma rizosferinden izole edilen SIM indeks değeri, ACC
deaminaze içerme, azot fiksetme, fosfat çözme özellikleri dikkate alınmak suretiyle PGPR olarak
kullanılabilecek 10 bakteri denememizde yer almıştır.
5 BB Amerikan asma anacına aşılı Sultani Çekirdeksiz üzüm çeşidindeki iki farklı sulama
seviyesinde (Kpc katsayısı: 0,50 ve Kpc katsayısı: 0.65), 10 PGPR ve iki kontrol (K1: gübreli K2:
gübresiz) olmak üzere 12 uygulama, bölünmüş bloklar deneme desenine göre ve 3 blok
oluşturularak düzenlenmiştir. Sürgün uzunluğu, yaprak sayısı, gövde ve sürgün çapı ( gövdede aşı
noktasından sonra 2. boğum; sürgünde 4. boğum), yaprak (üsten itibaren 5. ve 6. yaprak ), klorofil,
yaprak alanı, yaprak alan indeksi, yaprak makro ve mikro besin element içeriği gibi parametreler
alınarak değerlendirilmiştir. Enzim aktivitesinin belirlenmesi amacıyla metodda ifade edildiği
şekilde yaprak örnekleri alınmıştır.
Denemelerden elde edilen veriler STATISTICA programı kullanılmak suretiyle (özellikle
varyans ve çoklu karşılaştırma testleri ile) istatistikî anlamda değerlendirilerek uygulamalar
arasındaki farklılıklar ortaya konulmaya çalışılmıştır.
PGPR + sulama seviyesi uygulamaları istatistiki açıdan sürgün uzunluğu, yaprak sayısı,
gövde ve sürgün çapı, yaprak klorofil miktarı, yaprak alanı, yaprak alan indeksi, yaprak ve toprak
makro ve mikro besin element içerikleri itibarıyla % 5 düzeyinde önemli bulunmuştur.

Proje No:
Proje Başlığı Yabancı Kökenli Bazı Üzüm Çeşitlerinin Manisa Koşullarındaki

Performanslarının ve Ampelografik Özelliklerinin Belirlenmesi
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
33
Proje Yürütücüsü Şermin Çelik
Yardımcı Araştırmacılar Metin KESGİN, Naci YILDIZ, Dr. Simin ULAŞ, Serkan ÖNDER,
M. Sacit İNAN, Ali GÜLER, Dr. Arif ATAK
Projenin Toplam 2011: 19900, 2012: 9900, 2013: 16400,

Bütçesi: 2014: 14000, 2015: 15500
Proje Özeti:
Ülkemizdeki sofralık üzüm çeşit zenginliğini arttırarak üreticilere yeni alternatifler sunmak
amacıyla yapılması planlanan bu çalışma ile yurt dışından getirilen çeşitlerin Manisa
koşullarındaki performanslarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca yapılacak çalışmada,
çeşitlerin ampelografik özelliklerini de belirleyerek çeşitlerle ilgili bilimsel veriler kayıt altına
alınmış olacaktır.
Bu amaçla Manisa Bağcılık Araştırma İstasyonunda kurulu parselde yer alan Michele
Paliere, Menindee Seedless, Autumn Royal, Ora, Prima, Calmeria, Isa, Danuta, Carla ve Exalta
çeşitlerinde 6 asmada göz verimliliği, fenolojik olarak gözlerin sürme zamanı, çiçeklenme zamanı,
ben düşme zamanı ve Ampelografik olarak salkım ağırlığı, salkım genişliği, salkım büyüklüğü,
tane ile ilgili tane ağırlığı, tane genişliği, tane uzunluğu, tane büyüklüğü ve şıradaki toplam suda
çözünebilir kuru madde (TSÇKM),şıradaki asitlik (tartarik asit),olgunluk indisi, budama ağırlığı
gibi ve genç sürgünde, sürgünde, genç yaprakta, olgun yaprakta çiçekte, tomurcuklanma zamanı
ve olgunlaşmaya başlama zamanı gibi ampelografik karakterlere bakılmıştır.

Proje No:
Proje Başlığı
Köhnü Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu Çalışmaları
Projeyi Yürüten Kuruluş Bağcılık Araştırma İstasyonu / MANİSA
Projeyi Destekleyen
Kav-Vin A.Ş.
Kuruluş
34
Dr .Yıldız DİLLİ, Dr.Simin ULAŞ, Şermin ÇELİK,
Yardımcı Araştırmacılar Turcan TEKER, Dr.Soner AKGÜL
Yaşar ZENGİN, Hasan KOÇ

Bütçesi: 2011:36.500 TL 2013: 4.300 TL
Proje Özeti :
Manisa ve Malatya İllerinde seleksiyon yapılacak bağları belirlemek, bu bağlarda 3 yıl

boyunca gerekli sayım, gözlem ve incelemelerde bulunmak, 3. yılın sonunda 20-30 klon
adaylarını belirlemek, bu adaylardan kalem alarak fidan üreterek, modern bağlar kurmaktır.
Köhnü üzüm çeşidinde seleksiyon içinseçilen bir tanesi Manisa –Alaşehir de ikisi Malatya-
Arapgir’ de olmak üzere 3 bağda toplam 2000 adet fert bulunmaktadır. Bunlardan 2010 yılında 90
adet klon baş omca,2012 yılında da 110 adet klon baş omca seçilmiştir. Malatya Arapgir’ deki 2
adet bağda somak döneminde gözlem yapılıp somak sayımı yapılmış ve hasat döneminde
gidilerek 178 klonbaşomca da salkım sayımı, yaprak dökümünden sonrada sürgün sayımı
yapılmıştır. Yapılan sayımlarda somak 5-87 adet, salkım sayısı 5-63 adet ve sürgün 5-65arasında
değişim göstermektedir. 2014 yılında proje iş takvimine göre gözlem ve sayımlar yapılarak,
2.aşama için klon adayları belirlenecektir.


Proje Başlığı Krayo Tekniğinin Asma Gen Kaynağı Muhafazası ve Virüsten Ari
Fidan Elde Edilmesinde Kullanılma Olanakları
Projeyi Destekleyen
-
Kuruluş
Şermin ÇELİK
Serkan ÖNDER
Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Ahmet ALTINDİŞLİ
Doç. Dr. Mustafa GÜMÜŞ
35
Projenin Toplam
2013: 30.000 TL 2014: 20.000 TL
Bütçesi:
Proje Özeti :
Genetik erozyonun önlenmesi ve biyoçeşitliğin korunmasında gen kaynaklarının
muhafazası önemli bir rol oynar. Fakat odunsu bitkilerin tarla koşullarında saklanması için geniş
arazilere ihtiyaç vardır ve çok masraflıdır. Daha da önemlisi bu materyaller böcekler, hastalıklar
ve diğer doğal tehlikeler tarafından tehdit edilir. Invitro koşullarda saklamada da stok kültürlerin
korunmasındaki yüksek maliyet kontaminasyondan dolayı material kaybı, alkültüre alma sayısının
artmasıyla ve bulunduğu ortamda zamanla somaklonal varyasyon oluşması gibi sorunlarla
karşılaşılır. Bu gibi sorunlar nedeniyle bitkilerdeki krayobiyolojik gelişmelerle,
krayoprezervasyon gen kaynaklarının saklanmasında yeni alternatif bir teknik olarak dikkati
çekmiştir. Bu yöntemle saklanmış bitkisel materyaldeki tüm hücresel bölünmeler ve metabolik
olaylar durur. Teorik olarak bitkisel materyal hiçbir değişikliğe uğramadan uzun sure saklanabilir.
Günümüzde virüsten ari bitki elde edilmesinde kullanılan meristem kültüründe, küçük
meristemlerin bitki oluşturma yeteneği çoğunlukla sorunludur. Bundan dolayı genellikle daha
büyük meristem uçları alınarak (1mm) bitki elde etme şansı sağlanır, fakat virüssüz bitki elde
etme oranı azalır. Ayrıca, termoterapiyle birlikte kullanılan meristem kültürü uygulamaları
somaklonalvaryasyon olasılığını arttırabilir. Bu tür değişiklikler asma için istenmemektedir.
Yakın zamanda krayoprezervasyon virüsle bulaşık bitkilerden virus eliminasyonunda,
klasik viruseliminasyon tekniklerinin yerine geçen veya tamamlayıcısı olan krayoterapi tekniği
olarak kullanılmaktadır.
Bu çalışmada Sultan 7, Bornova Misketi, Pembe Gemre, Syrah çeşitlerinde 41B, 1613C,
1103P, 420A asma anaçlarında 3 farklı krayotekniğinin (Enkapsülasyon-dehidrasyon,
vitrifikasyon ve Enkapsülasyon-vitrifikasyon) 3 farklı uygulama süresinin, virüsten arındırma, 3
viroidle bulaşık Siyah Kişmiş çeşidinde viroidten arındırma ve ultra soğuk koşullarda
muhafazasına etkileri ve optimizasyonu üzerinde çalışılacaktır.


Marmara Bölgesinde Cardinal Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu
Proje Başlığı
Çalışmaları

Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Zeliha ORHAN ÖZALP
Tamer UYSAL, Onur ERGÖNÜL, Ahmet Semih YAŞASIN, Erhan
SOLAK, Gürkan Güvenç AVCI
Başlama-Bitiş Tarihleri 2013–2017
Projenin Toplam
48.400 TL
Bütçesi:
36
Proje Özeti :
Ülkemizde bağcılık ile uğraşan çiftçilerimizin birim alandan düşük verim almalarının birçok
sebebi vardır. Bu sebeplerin en önemlilerinden birisi de bağların verim, kalite ve sağlık yönünden
üstün vasıflı ve bu vasıfları da tescil edilmiş materyallerden tesis edilmemiş olmasıdır. Bu
materyaller de gelişmiş birçok ülkede olduğu gibi Klon Seleksiyonu Çalışmaları ile bilimsel
yöntemlerle seçilmiş üstün klonlardan sağlanabilmektedir. Klon seleksiyonu çalışmaları ise,
üretici koşullarında çeşidin ekolojisinde yapılan Klon Baş Omcaların Belirlenmesi ve Seleksiyon
Bağı Aşamalarını içeren yöntemin uygulanması ile yapılmaktadır.
Türkiye bağcılığında önemli yeri, iç ve dış pazarlarda da ekonomik değerleri olan standart
üzüm çeşitlerimizde klon seleksiyonu yapılması 1968 yılında başlamış daha sonra, birçok çeşitte
değişik araştırma kuruluşlarında yürütülmüş ve yürütülmektedir. Bu kapsamda Tekirdağ Bağcılık
Araştırma İstasyonu Müdürlüğünce 15 üzüm çeşidi üzerinde klon seleksiyonu çalışmaları
tamamlanmıştır. Cardinal üzüm çeşidinde klon seleksiyonu çalışmaları ise 2006 yılında üretici
bağlarında yapılan ön gözlemler ile başlamış olup halen yürütülmektedir. 2012 yılında ise
yöntemin ilk aşaması gereği olarak 24 adet klon baş omcası belirlenmiş ve bu aşama sonuçlarına
ait ara sonuç raporu yazılmıştır.
2013 yılından itibaren ise çalışmanın ikinci aşaması olan Seleksiyon bağı aşamasına
geçilmiştir. Rapor döneminde Seleksiyon Bağı tesisi çalışmaları yürütülmüş olup 2014 yılından
itibaren önceki aşamadan devreden klon baş omcalarından yüksek verimli, kaliteli ürün veren ve
sağlıklı gelişen klonların seçilmesine yönelik veri alımı başlayacaktır.

Proje No: TAGEM/BBAD/13/A08/P04-07

Kazandırılması,Üzüm Üretiminde Verim ve Kalitenin Geliştirilmesi
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Müdürlüğü /
Projeyi Yürüten Kuruluşlar
Erdemli- MERSİN
Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü /
YALOVA
Projeyi Destekleyen
-
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Ahmet Semih YAŞASIN
Ahmet Semih YAŞASIN, Mustafa Sacit İNAN,
Mehmet Erdem KİRAZ, Dr. Arif ATAK
2013: 45.100 TL2014: 19.650 TL 2015: 7.250 TL
2016: 9.500 TL 2017:14.500 TL
37
Proje Özeti:
Proje, Tekirdağ, Manisa, Mersin ve Yalova İllerinde 4 ayrı koşullarında verim, kalite ve
gelişme performanslarının belirlenmesi ve özel uygulamalarla üzüm kalitesinin yükseltilmesi
amaçlanmakta olup Entegre Proje olarak yürütülmek suretiyle 2013 yılında başlamıştır.
Çalışmada Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstayonu Müdürlüğü melezleme ıslahı çalışmaları ile
geliştirilen ve 1990-2011 yıllarında iki ayrı dönemde tescil edilmiş 8 çeşit, Atatürk Bahçe Kültürleri
Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü melezleme ıslahı çalışmaları ile geliştirilmiş, 2 tanesi 2012
yılında olmak üzere tescil edilmiş 3 çeşit ve tescile aday 2 çeşit ile Manisa Bağcılık Araştırma
İstasyonu Müdürlüğünce 2012 yılında tescil edilmiş 3 çeşitten oluşan toplam 16 yeni çeşit
kullanılacaktır. Bu çeşitlerin yanısıra üzüm üreticilerince yetiştiriciliği gittikçe artan 2 standart
sofralık üzüm çeşit ve olmak üzere toplam 18 sofralık üzüm çeşidin yer aldığı deneme bağları tesis
edilecektir.
2013 yılında lokasyonlarda belirlenen parsellere dikilmek üzere fidanlar aşılanmıştır.
Aşılanan fidanlar Yalova lokasyonuna gönderilmiştir. Ayrıca Manisa lokasyonuna aşı kalemi
gönderilmiştir.
Çalışma sonucunda yeni çeşitlerin ülkemiz bağ alanlarına standart çeşit olarak tavsiye
edilmesi konusunda bir veri tabanı oluşturulacaktır. Bu çeşitlerin yeni üretim alanları bulması ile
sofralık üzüm çeşitlerinde ürün çeşitliliği sağlanabilecektir. Deneme bağının tesis ve üretim
maliyetleri belirlenerek üreticilere bağın ekonomik boyutu hakkında bilgi sağlanacaktır.


Yeni Geliştirilen Sofralık Üzüm Çeşitlerinin Çardak Terbiye

Alt Proje Sisteminde Farklı Kültürel Uygulamalarda Performanslarının
Belirlenmesi
Projeyi Destekleyen
-
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Ahmet Semih YAŞASIN
Mehmet Ali KİRACI, Dr. Cengiz ÖZER, Serkan CANDAR

Dr. Zafer COŞKUN, Gürkan Güvenç AVCI,
Zeliha ORHAN ÖZALP, Erhan SOLAK, Gül ARAS ÇINAR
Koray DOĞU
38
Bütçesi: 2016: 9.500 TL 2017: 14.500 TL
Proje Özeti:
Proje, Tekirdağ, Manisa, Mersin ve Yalova İllerinde 4 ayrı koşullarında verim, kalite ve
gelişme performanslarının belirlenmesi ve özel uygulamalarla üzüm kalitesinin yükseltilmesinin
amaçlanan, “Türkiye Sofralık Üzüm Yetiştiriciliğine Yeni Çeşitlerin Kazandırılması, Üzüm
Üretiminde Verim ve Kalitenin Geliştirilmesi”adlı Entegre Projenin Alt Projesi olarak Tekirdağ
lokasyonunda yürütülmektedir.
2013 yılında başlayan çalışmada Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstayonu Müdürlüğü
melezleme ıslahı çalışmaları ile geliştirilen ve 1990-2011 yıllarında iki ayrı dönemde tescil edilmiş
7 çeşit, Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü melezleme ıslahı
çalışmaları ile 2012 yılında tescil edilmiş 2 çeşit ile bölgede üzüm üreticilerince yetiştiriciliği
gittikçe artan 1 standart sofralık üzüm çeşidi olmak üzere toplam 10 sofralık üzüm çeşidinden
oluşan 3 tekerrürlü olarak Bölünen Bölünmüş Parseller Deneme Deseninde deneme bağı tesis
edilecektir. Bağda terbiye sisteminin oluşturulması için 3 yıllık bir süreye ihtiyaç bulunmaktadır.
Çalışmada, budama şekli, çeşit ve kaliteyi artırmaya yönelik uygulamalar olmak üzere 3 faktör
bulunmaktadır.
Belirlenen deneme parseline dikilmiş olan 110R anaçları, yapılan kültürel bakımlar ile aşıya
hazır hale getirilmiştir.
Proje No:

Alt Proje: Yeni Geliştirilen Bazı Sofralık Üzüm Çeşitlerinin Çardak Terbiye
Sisteminde Performanslarının Belirlenmesi
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Mustafa Sacit İNAN
Dr. Selçuk KARABAT, Adnan ERDEM, Metin KESGİN

Akay ÜNAL, Turcan TEKER
Projenin Toplam 2013: 34.350 TL 2014: 19.650.TL 2015:7.250.TL

Bütçesi: 2016: 9.500.TL 2017: 14.000.TL
39
Proje Özeti :
Projede 2013 yılı hedefleri gerçekleştirilmiştir.
Deneme bağında kullanılacak üzüm çeşitlerinin fidan üretimleri gerçekleştirilmiştir.
Denemenin kurulacağı parselde tesviye işlemleri ve arazi işaretlemeleri yapılmıştır. Parselde
damla sulama sistemleri tesis edilmiştir.Elde edilen fidanlar deneme desenine uygun şekilde
dikilmiştir. Toprak ıslahı amacıyla aralık ayı içerisinde ikinci kez kükürt uygulaması yapılmıştır.
Sonbaharda eksik kalan fidanların tamamlanması ve daha önceden dikilenlerin ilk kış
budamalarının yapılması sağlanacaktır.

Proje No:
Proje Başlığı Melezleme Yoluyla Erkenci ve Son Turfanda Üzüm Çeşitlerinin Elde
Edilmesi
Projeyi Destekleyen
-
Kuruluş
Dr. Cengiz ÖZER, Zeliha ORHAN ÖZALP, A.Semih YAŞASIN,

Serkan CANDAR, Dr.Yılmaz BOZ
Projenin Toplam
2012: 13.500 TL 2013: 12.500 TL 2014: 13.000 TL
Bütçesi:
Proje Özeti:
Bu projede melezleme yoluyla erken veya geç dönemde olgunlaşan aynı zamanda tane ve
salkım özellikleri bakımından cazip olan yeni üzüm çeşitlerinin elde edilmesi amaçlanmaktadır.
Proje kapsamında çekirdeksiz çeşitlerin tozlayıcı, çekirdekli üzüm çeşitlerinin ana ebeveyn olarak
kullanıldığı klasik melezleme çalışmaları yürütülmektedir. Bu kapsamda önceki yıllarda elde
edilen ve ikinci aşama bağında gözlemleri yapılan 9 yeni çeşit adayı için tescil başvurusunda
bulunulmuş olup, deneme yeri uygun bulunan 8 çeşit adayı için tescil süreci başlatılarak ilk yıl
değerlendirmeleri tamamlanmıştır.
2013 yılı içerisinde yapılan melezlemelerde 25 kombinasyon kullanılarak 7739 adet
çekirdek elde edilmiştir. Birinci ve ikinci aşama parsellerinde rutin veri alımlarına devam edilmiş,
40
2010 yılında dikimi yapılan F1 parselindeki çeşit adaylarından ilk ürünler görülmeye başlanmıştır.
Bunun yanında 2006 yılında tesis edilen ve veri alımı tamamlanan birinci aşama parsellerinin
sökümü 2013 yılı içerisinde gerçekleştirilmiştir.

Proje No
Narince Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu Çalışmaları

Proje Başlığı
(2. Aşama)

Müdürlüğü / TOKAT

Gazi Osman Paşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Proje Yürütücüsü Duran KILIÇ
Yalçın KAYA, Bülent BAŞARAN, Nurhan MUTLU,

Hüseyin TOPAL, Prof. Dr. Rüstem CANGİ,
Yard. Doç. Dr. Adem YAĞCI
Başlama Bitiş Tarihleri 2014–2018
2011: 15.000 TL 2012: 9.000 TL 2013: 4.000 TL

Proje Bütçesi
2014: 4.000 TL 2015: 4.000 TL
Proje Özeti :
Narince üzüm çeşidi (Vitis vinifera L.) Tokat yöresindeki bağlarda yoğun olarak (%90)
yetiştirilmektedir. Narince Tokat yöresinin en popüler çeşididir. Bu üzüm çeşidi sofralık,
şıralık ve şaraplık olarak değerlendirilmektedir. Narince üzüm çeşidinin asma yaprakları
salamuralık yaprak olarak kullanılmaktadır ve salamuralık asma yaprağı üretimi 30 yıldır
bölge ekonomisine önemli katkılar sağlamaktadır.
Bu projede, Narince üzüm çeşidinde klon seleksiyonunun ikinci aşaması (klon
mukayase aşaması) yürütülecektir. Çalışmanın materyali klon seleksiyon çalışmasının birinci
aşamasında seçilen 25 adet klon baş omca teşkil edecektir. Baş omca asmaları 2010-2012
yıllarında Erbaa, Niksar, Zile, Turhal ve Merkez ilçelerdeki 9 bağda yapılan gözlem,
değerlendirme ve seçim sonucunda seçilmiştir. Klon adaylarında Agrobacteriumvitis ile
bulaşık yönünden analizler yapılmıştır. Temiz çıkan klon adaylarından 2013 yılında Orta
Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu arazisine klon mukayese bağı
41
kurulmuş, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürlüğü
arazisine kurulacak olan ikinci bağın çiftçi arazisine kurulması düşünülmektedir. Bağlar
tesadüf blokları deneme desenine göre üç tekerrürlü her tekerrürde altı omca, dikim sıklığı 3,0
x 1.50 m, terbiye sistemi çift kollu kordon olacak şekilde tesis edilecektir. Bu çalışmanın
sonunda Narince üzüm çeşidinin üstün özellik gösteren klonları seçilmiş olacaktır. Bu
materyallerden üretilecek fidanlar, hem ülkemizin değişik yörelerinde hem de bölgemizde
kurulacak yeni bağların tesisinde kullanılacaktır.

Proje No
Proje Başlığı Bazı Üzüm Çeşitlerinin Tokat Ekolojisindeki

Projeyi Yürüten Kuruluş Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu
Müdürlüğü / TOKAT
Proje Yürütücüsü Duran KILIÇ
Yardımcı Araştırmacılar Nurhan MUTLU, Yalçın KAYA, Serhat EDİZER,

Kaya ASTAN
Prof. Dr. Rüstem CANGİ, Yard. Doç. Dr. Adem YAĞCI
Prof. Dr. Gökhan SÖYLEMEZOĞLU
Başlama Bitiş Tarihleri 2011-2015
Proje Bütçesi 2011: 30.000 TL 2012: 12.000 TL 2013: 5.500 TL

2014: 6.500 TL 2015: 5.250 TL
Proje Özeti :
Ekolojik faktörlerin çok iyi olmasına karşın Tokat yöresindeki bağcılık istenilen düzeye
ulaşamamıştır. Başta filoksera zararlısı olmak üzere bunun birçok sebepleri bulunmaktadır.
Yörenin çok eskilere dayanan bağcılık kültürü şu anda çoğunlukla salamuralık yaprak üretimine
dayanmaktadır. Üreticilerimiz sofralık üzüm üretimi yönünden bir arayış içerisine girmiştir.
Fakat hangi çeşidin yetiştirilmesi konusunda akıllarda birçok soru bulunmaktadır. Yöreye uygun
çeşitlerin belirlenmesi beraberinde birçok riskleri barındırmakta ve bu riskin kamu veya güçlü
özel sektörler aracılığı ile yapılması gerekmektedir.
Bu çalışma ile iç ve dış piyasa tarafından arzu edilen; yöreye uygun olabilecek erkenci, orta
mevsim ve geççi; renkli, beyaz, çekirdekli ve çekirdeksiz üzüm çeşitlerinin Tokat merkez ve
Erbaa ilçesinde (Özellikle erkinciliğin olabileceği bir ilçedir) performanslarının belirlenmesi
amaçlanmıştır.
Çalışmada son yıllarda ön plana çıkan ve pazarlama imkânları yüksek olan 20 sofralık
üzüm çeşidi kullanılmıştır. Araştırma, tesadüf blokları deneme desenine göre, üç tekerrürlü ve
her tekerrürde dokuz omca olacak şekilde planlanmıştır. Denemenin ilk 3 yılı tesis aşamasını
42
kapsamaktadır.
Çalışma kapsamında 2011 yılında Tokat Merkez ve Erbaa ilçelerine adaptasyon bağları
tesis edilmiş, bakım işlemleri yapılmıştır. 2012 yılında, bağlarda mevcut fidanların bakım
işlemleri yapılmış, noksan fidanlar tamamlanmış ve destek sistemi kurulmuştur. 2013 yılında
destek sistemlerinin noksan olan kısımları tamamlanmış, terbiye sistemleri oluşturulmuş ve
fidanlara yıllık bakım işlemleri yapılmıştır.

Şanlıurfa İlinde Yetiştiriciliği Yapılan Üzüm Çeşitlerinin Bazı

Alt Proje
Fitokimyasal Profillerinin Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü / ŞANLIURFA
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
İsmail RASTGELDİ, Dr. Aişe DELİBORAN,

Prof. Dr. Sadettin GÜRSÖZ, Dr. S. Seçil ERDOĞAN
Projenin Toplam
2014: 25.000 TL 2015: 5.000 TL
Bütçesi:
Proje Özeti :
Asma organlarının özellikle fenol bileşiklerce zengin olması, bunların gıda sanayinde doğal
antioksidan olarak değerlendirilebileceği gerçeğini de ortaya çıkarmaktadır. Ayrıca fenol bileşikler
ve mineral madde miktarları hem asmaların hastalıklara dayanımlarını, hem de soğuktan
zararlanma derecelerini etkilemektedir. Bu nedenle stres faktörlerine karşı yapılacak bundan
sonraki araştırmalar için bir temel oluşturması bakımından büyük önem taşımaktadır.
Üzüm ve üzüm ürünlerinin, insan sağlığı ve beslenmesi üzerinde son derece önemli rolleri
olduğu belirlenmiş, fenol bileşik içeriklerinin kullanılan üzüm çeşidine, işleme sonrası dönüştüğü
ürüne bağlı olarak büyük ölçüde değiştiği saptanmıştır. Bu ürünlerin bileşimlerinin bilinmesinin
daha doğru bir tüketim alışkanlığı kazanılmasında büyük rol oynayacağı düşünülmektedir.
Şanlıurfa ilinde yetiştirilen üzüm çeşitlerinden alınan meyve örneklerinde yapılan analizler
sonucunda fenolik bileşikler, organik asit, şeker ve mineral maddelerin kompozisyonları ağırlıklı
olarak HPLC, spektrofotometre ve ICP ile belirlenecektir. Bu bileşiklerin sentezini etkileyen
faktörlerden birisi olan toprak analizleri de yapılacaktır. Bölgede mevcut olan üzüm çeşitleri
üzerinde yapılacak bu çalışmanın sonunda çeşitlerin karakteristik özelliklerine daha belirgin bir
nitelik kazandırmak amaçlanmaktadır.
Proje bünyesinde rapor dönemine kadar, posada makro-mikro element analizleri, kabuk, pulp
43
ve çekirdeklerde toplam fenolik madde, toplam flavonoid ve toplam antosiyanin analizleri
yapılmıştır. Organik asitler, şekerler, fenolik maddeler ve antosiyanidin analizleri için ekstraksiyon
işlemleri yapılmış ve HPLC cihazında okumaya hazır hale getirilmiştir.


Bazı Asma Anaçlarının Dört Standart Ve Altı Yerli Üzüm Çeşidinde

Alt Proje
Verim, Gelişme ve Bazı Kalite Özellikleri Üzerine Etkileri
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
İsmail RASTGELDİ, Ufuk RASTGELDİ, Kürşat Alp ASLAN,

Prof. Dr. Sadettin GÜRSÖZ

Bütçesi: 2016: 3.000 TL 2017: 3.000 TL
Proje Özeti :
Bağcılık bölgemizde önemli bir yere sahip olmasına rağmen, yetiştirmeden pazarlamaya
kadar geçen süre içersinde çeşitli sorunlarla karşılaşılmaktadır. Bunların başında ise birim alandan
elde edilen verim ve kalitenin düşük olmasıdır. Ayrıca bölgenin tamamen filoksera ile bulaşık
olması bölgede kendi kökleri üzerinde yetiştirilen V. vinifera çeşitleri için anaç kullanma
zorunluluğunu getirmektedir. Bu özellikler üzerine çeşit ve anaç seçimi ile kültürel işlemlerin
etkisi büyüktür.
Çalışmanın amacı, Şanlıurfa yöresinde yetiştiriciliği yapılan çeşitlerden, Ağ Hönüsü, Ağ
Banki, Köseni ve Elma Üzümü, Kızıl Banki, Azezi, Dımışkı ve Öküzgözü, Cardinal ve Trakya
İlkeren çeşitleri için uygun anaçların tespit edilmesidir. Uygun anaçların belirlenmesi amacıyla da
bölgeye uygun olan 99 R, 110 R, 140 Ru ve 1103 P anaçları ile asma çeşitlerinin aşılama
çalışmaları yapılacaktır. Proje 48 ayda sonuçlanacaktır.
Projenin en önemli çıktısı, bölgede kendi kökleri üzerinde yetiştiriciliği yapılan bu çeşitler
için hem affinitesi uygun hem de asma gelişimine olumlu etkileri olan anaçların belirlenmesi
olacaktır.
44
Proje No:
Tekirdağ Koşullarında Cabernet Sauvignon ve M. Palieri Üzüm

Proje Başlığı Çeşitleri Üzerinde Kısmi Kök Bölgesi Kuruluğu (prd) ve Kısıtlı
Sulama Programlarının (rdı) Asmanın Gelişimi, Verim ve Şarap
Kalitesi Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi
Projeyi Destekleyen Namık Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve

Kuruluş Sulama Bölümü
Proje Yürütücüsü Dr. Zafer COŞKUN
Dr. Arzu GÜNDÜZ, Mehmet SAĞLAM, Dr. Cengiz ÖZER, G.

Yardımcı Araştırmacılar Güvenç AVCI, Mehmet GÜLCÜ, Lerzan ÖZTÜRK, Prof. Dr. Halim
ORTA
Projenin Toplam
2011: 32.000 TL 2012: 8.500 TL 2013: 8.500 TL 2014:-
Bütçesi:
Proje Özeti:
Bu çalışma ile Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü arazisinde tesis edilmiş olan Cabernet
Sauvignon ve Palieri üzüm çeşitleri üzerinde, 4 farklı sulama konusu uygulanacaktır. Bunlar;
Tam sulama( ET %100), Kısmi kök kuruluğu(ET %50), Kısıtlı sulama( ET %50) ve Susuz
konularıdır. Uygulanacak kısıtlı sulama stratejilerinin asma üzerindeki etkilerini belirlemek
amacıyla, yaprak su potansiyeli, stoma iletkenliği, fotosentez ve transpirasyon miktarı ile toprak
nem düzeyi ölçümleri eş zamanlı olarak gerçekleştirilecektir. Asmadaki söz konusu fizyolojik
parametreler ve toprak nem düzeyinin yanında atmosferik veriler de düzenli olarak takip edilerek
kısıtlı sulama stratejilerine bağlı olarak toprak-su-bitki-atmosfer ilişkileri de ortaya konacaktır. Bu
parametreler, verim ve kalite unsurları ile birlikte değerlendirilerek kısıtlı su kaynaklarına sahip
yöre için optimum su kullanım randımanını sağlayacak en uygun sulama stratejisi belirlenecektir.
Çalışma dönemi içerisinde göz verimliliği sayımları, meteorolojik verilerin takibi, fenoloji
takibi, gravimetrik yönteme göre toprak nem takibi yaprak su potansiyeli ve yaprak gaz değişim
parametreleri ile eş zamanlı olarak gerçekleştirilmiş, toprak nem değişimine bağlı olarak sulama
konuları uygulanmıştır. Uygulanan sulama konularının asma üzerindeki etkileri verim, kalite ve
fizyolojik paremetreler ile birlikte değerlendirilmiştir.

45
Farklı Taç Mikroklimalarının Merlot (Vitis vinifera L.) Üzüm

Proje Başlığı Çeşidine Ait Asmalarda Fizyolojik Faaliyetler ve Kalite Üzerine
Etkileri
Projeyi Destekleyen
Namık Kemal Üniversitesi Bahçe Bitkileri Bölümü
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Serkan CANDAR

2013 : 30.000TL 2014 : 20.000TL
Bütçesi
Proje Özeti :
Çalışmanın amacı belirli bir ekolojide farklı yaprak alanı azaltma uygulamalarıyla
oluşturulan taç mikroklimalarına asmanın verdiği fizyolojik tepkilerin (yaprak su potansiyeli,
fotosentez, transpirasyon, stoma iletkenliği vs.) ve bunların verim ve kalite üzerine etkilerinin
incelenmesidir.
Bu amaç doğrultusunda 2013 yılı içinde proje metodunda belirtilen ölçüm ve yapılmış
sonuçlar istatistik analize tabi tutulmuştur. Sonuç olarak oluşturulan taç mikroklimalarının
özellikle kalite kriterlerinde meydana gelen değişikliklerin şekillenmesinde etkili olduğu
söylenebilmektedir.
Proje ilerleyen dönemde faaliyet takviminde belirtildiği şekilde devam ettirilecektir.

Proje No:
Proje Başlığı Şarköy Koşullarında Trakya İlkeren Ve Alphonse Lavallée Üzüm

Çeşitleri İçin Uygun Sulama Programının Belirlenmesi
46
Projeyi Destekleyen
-
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Dr. Zafer COŞKUN
Dr. Arzu GÜNDÜZ, Mehmet Ali KİRACI, Mehmet SAĞLAM,

Turgay KIRAN, Erhan SOLAK
2009:13 500 TL 2010:3500 TL 2011:3500 TL 2012: 3500

Projenin Toplam TL2013: 3500 TL
Bütçesi:
Proje Özeti :
Bu çalışma Tekirdağ ili Şarköy ilçesi Sofu köydeki çiftçi koşullarında tesis edilen deneme
bağında gerçekleştirilmektedir. Projenin amacı, yöre koşullarında damla sulama yöntemiyle
sulanacak olan Trakya İlkeren ve Alphonse Lavallée sofralık üzüm çeşitleri için uygun sulama
programını belirlemektir.
Bu amaçla Tekirdağ ili Şarköy ilçesi Sofu köyde çiftçi arazisinde tesis edilen deneme
bağında göz verimliliği sayımı yapılmış, meteorolojik veriler, fenolojik gelişme, topraktaki
vejetasyon başlangıç ve bitiş nemi izlenmiştir. A sınıfı buharlaşma kabından meydana gelen
günlük buharlaşma miktarlarının A: 1.0 katı, B: 0.75 katı, C: 0.50 katı, D: 0,25 katı, E:susuz
(kontrol) sulama dozları olarak uygulanmış buna göre vegetatif gelişme ve verim değerleri
belirlenmiştir.

Proje No:
Proje Başlığı Trakya İlkeren ve İtalia Üzüm Çeşitlerinde Salkımlarda Torbalama

Uygulamalarının Olgunluk, Verim ve Kalite Üzerine Etkileri
Projeyi Destekleyen Reha Elektronik San. Paz. Ltd. Şti.

Kuruluş Galaser Tarım Tur. Eml. Tic. Ltd. Şti.
47
Dr. Cengiz ÖZER, Zeliha ORHAN ÖZALP, A.Semih YAŞASIN,
Mehmet GÜLCÜ, Erhan SOLAK
Projenin Toplam
2012: 24.000 TL 2013: 17.000 TL
Bütçesi:
Proje Özeti:
Trakya İlkeren ve İtalia çeşitlerinde üç farklı torbalama uygulamasının iki farklı ilaçlama
uygulaması ile olgunluk, verim ve kalite üzerine etkilerinin incelendiği projede ikinci yıl verileri
alınmıştır. Torbalar içerisindeki sıcaklık ve nem değerleri çeşitler bazında her uygulamada olmak
üzere sıcaklık ve nem kaydedici cihaz ile alınmış ve derlenmiştir. 2013 yılı Program
Değerlendirme Toplantısında projeye eklenen ekonomik analiz parametreleri de bu yıl
hesaplanmış, ayrıca uygulamalarda hasat tarihleri olgunluk indisi verilerine göre yapılmıştır.
Trakya İlkeren çeşidinde torbalama uygulamaları tane yarılma direncini ilk yıl verilerinde
olduğu gibi düşürmüştür. Mogul 19 g'lık torba olgunlaşmada kontrole göre yaklaşık 5 günlük bir
erkencilik sağlamıştır. Tüm uygulamalarda verimin tamamı pazarlanabilir olarak tespit edilmiştir.
İtalia çeşidinde tüm torba uygulamaları kontrole göre erkencilik sağlamış olmasına karşın
salkımda kurşuni küf ve külleme oranlarını yükseltmiştir. Bu nedenle torbalama uygulamalarında
pazarlanabilir ürün miktarları oldukça düşük değerlerde kalmıştır.

Proje No:
Proje Başlığı Hönüsü ve Kabarcık Üzüm Çeşitlerinde Klon Seleksiyonu
Projeyi Yürüten Doğu Akdeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma İstasyonu Müdürlüğü/
Kuruluş KAHRAMANMARAŞ
Projeyi Destekleyen
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Ahmet SABANCI
Yardımcı Hacı Osman ÖZATAR, Remzi UĞUR, Mehmet POLAT

Araştırmacılar
Tarihleri Özkan ALTUN, Kürşat Alp ASLAN, Dr. Yıldız DİLLİ
Başlama- Bitiş 2011-2016
Projenin Toplam
2011:14.750 TL 2012:8.000 TL 2013:5.750 TL
Bütçesi:
48
2014:5.250 TL 2015:4.500 TL
Proje Özeti:
Ülkemiz; Bağcılık kültürünün anavatanı olmasının yanı sıra, iklim koşullarının uygun
olması ve asmanın heterozigotik yapısından dolayı çok geniş çeşit ve tip zenginliğine sahiptir.
Gen kaynaklarımızın belirlenmesi için Ülkemiz bağ bölgelerinde yaygın yetiştiriciliği
yapılan ve bu önemleri sebebiyle populasyonları içerisindeki farklı genetik tiplerin ortaya
konmasını amaçlayan klon seleksiyonu çalışmalarına konu olmuş bazı önemli üzüm
çeşitlerimizden selekte edilmiş tipler ve orijinalleri arasındaki çeşit içi ampelografik farklılık-
benzerliklerin tespitiyle, gerçek klon özelliği gösterenlerin belirlenmesi ve tescil edilerek üretime
kazandırılması gerekir.
Çeşitlerimizin ve Klon Seleksiyonu çalışmaları sonucunda seçilen klonlarımızın ve
tescillerine dayanak teşkil eden Kabarcık ve Hönüsü (Mahrabaşı) üzüm çeşitleri Doğu Akdeniz ve
Güneydoğu Anadolu Bölgesinde yetiştiriciliği yapılan ve sevilerek tüketilen iki üzüm çeşididir.
Bu proje ile kabarcık ve Hönüsü çeşitlerinin Klon seleksiyonu yöntemi ile ıslah edilmesi
amaçlanmaktadır.
2011-2013 yılları arasında proje metodunda belirtildiği üzere iki üzüm çeşidinde seçimler
yapılmıştır. 2014 yılında bu tespit edilen omcalar üzerinde gerekli salkım ve sürgün sayımı
yapılarak seçilen klonlarla 2015 yılından itibaren istasyonumuzda bağ tesis edilecektir.

Proje No
Proje Başlığı Banazı Karası Üzüm Çeşidinde Klon Seleksiyonu
Projeyi Yürüten
Kayısı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-MALATYA
Kuruluş
Projeyi Destekleyen Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü/MANİSA
Kuruluş Gaziosmanpaşa Üniversitesi
İnönü Üniversitesi
Proje Yürütücüsü Hasan KOÇ
Yardımcı Cemil ERNİM, Adil GEZER, Mehmet YILMAZ, Metin KESGİN

Araştırmacılar Yrd. Doç. Dr. Tuncay KAN, Yrd. Doç. Dr.Adem YAĞCI
Başlama-Bitiş Tarih. 2014-2018

2014: 13.600 TL, 2015: 13.550 TL, 2016: 6.250 TL,
Proje Bütçesi
2017: 7.500 TL, 2018: 9.000 TL
49
Proje Özeti:
Bitki ıslahının amaçlarından bir tanesi, doğada kendiliğinden (spontan) oluşan veya ıslah
çalışmaları ile elde edilen kalıtsal varyasyonlardan faydalanarak yetiştiriciliği yapılan bitkilerin
ekonomik değerlerinin yükseltilmesidir. Çeşit standardizasyonun olmaması, teknik ve kültürel
uygulamaların yeterince yapılmaması, üretimde ıslah edilmemiş mahalli çeşitlerin kullanılması,
düşük verimliliğinin temel nedenleridir. Bu eksikliklerin giderilmesi ve yapılacak ıslah
çalışmaları ile üstün nitelikli ve sağlıklı çoğaltma materyallerinin elde edilmesi sağlanabilir. Bu
materyaller de gelişmiş birçok ülkede olduğu gibi Klon Seleksiyonu Çalışmaları ile bilimsel
yöntemlerle seçilip tescil edilen üstün nitelikli klonlardan sağlanabilmektedir. Klon seleksiyonu
çalışmaları ise, üretici koşullarında çeşidin ekolojisinde yapılan Klon Baş Omcalarının
Belirlenmesi ve Seleksiyon Bağı Aşamalarını içeren yöntemin uygulanması ile yapılmaktadır.
Ülkemizde ıslah çalışmaları içerisinde yer alan klon seleksiyon projeleri standart bir metot takip
edilerek uygulanmaktadır. 2008-2012 yılları arasında geçen beş yıl içerisinde Klon Seleksiyonu
çalışmalarının ilk aşaması olan 24 adet Klon Baş Omca belirlenerek çalışmanın son aşaması olan
Klon Seleksiyon Bağı tesis edilmiştir. Klon bağı; proje 1. aşamasında seçimi yapılan klon baş
omca adayları 110R anacı üzerine aşılanarak Çift T telli Terbiye Sisteminde GUYOT terbiye
şekline uygun olarak 3 tekerrür ve her tekerrürde 6 omca olacak şekilde tesis edildi. 2013 yılı
itibariyle bakım ve kültürel işlemleri yapıldı. Klon seleksiyonunun tamamlanması ile Banazı
Karası üzüm çeşidinden yüksek verimli, kaliteli ürün veren ve sağlıklı gelişen klonların seçilerek
pratiğe aktarılması sağlanabilecektir.
Anahtar Kelimeler: Banazı Karası, Üzüm Çeşidi, Klon Seleksiyonu
Proje No
Malatya Koşullarında Yerel Bazı Üzüm Çeşitlerine Uygun Amerikan
Proje Başlığı
Asma Anaçlarının Belirlenmesi
Projeyi Yürüten
Kayısı Araştırma İstasyonu Müdürlüğü-MALATYA
Kuruluş
Projeyi Destekleyen
Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü/MANİSA
Kuruluş
Gaziosmanpaşa Üniversitesi
Proje Yürütücüsü Hasan KOÇ
Mehmet YILMAZ, Murat PALA, Nihat ÖZKAN, Aslı YILMAZ

Yardımcı
Nihan GÖKBAYRAK, Ebru TOPRAK, Mustafa Sacit İNAN
Araştırmacılar
Yrd. Doç. Dr. Adem YAĞCI

2014: 10.000 TL 2015: 15.000 TL 2016: 5.000 TL
Proje Bütçesi
2017: 5.000 TL 2018: 5.000 TL
50
Proje Özeti:
Ülkemizde üretilen üzümlerin % 40’ı kurutmalık, % 35’i sofralık olarak değerlendirilirken,
% 23‘ü pekmez, pestil gibi ürünlerin yapımında kalan % 2’si ise şarap üretiminde
kullanılmaktadır. Sofralık çeşitlerin üretim ve ihracatı henüz istenilen seviyeye
ulaşamamıştır.Çeşit standardizasyonun olmaması, teknik ve kültürel uygulamaların yetersizliği,
üretimde uygun anaç çeşitlerin kullanılmaması, verim düşüklüğünün temel nedenleridir.
Bölgemizde bağcılık yapılan arazilerde filoksera, nematod zararları ile bağ kanseri yaygın olarak
görülmektedir. Ayrıca bölgemizin farklı toprak yapılarına sahip olması göz önüne alındığında
bağcılığımızın korunması ve geliştirilmesi için yerel üzüm çeşitlerimize uygun anaçların
belirlenmesi zorunlu hale gelmiştir.Ülkemiz koşullarında özellikle bağ kanserinden dolayı bazı
alanlarda yetiştiricilik oldukça sınırlanmış ve yöremizde bağ alanları azalmış, verimlilik
düşmüştür. Bölgenin filoksera ile bulaşık olması nedeniyle yöreye çeşitli amerikan asma anaçları
getirilerek kullanılmaya başlanmıştır. Ancak asma anaçlarının toprak ve iklim yönünden farklı
istekleri bulunmaktadır. Halen kullanılmakta olan anaçlar filokseraya yeteri kadar dayanım
göstermektedir fakat bağ alanlarında mevcut toprak koşullarına uygun anaç seçimi doğru
yapılmamaktadır. Dolayısıyla bu anaçların yerel çeşitlerle aşılandıklarındaki afinite yetenekleri ve
farklı toprak şartlarındaki (kireçli, tuzluv.b.) performansları bilinmemektedir.
Bu çalışma; Malatya ve çevre illerde yoğun yetiştiriciliği yapılan ve ekonomik öneme sahip
Köhnü, Banazı Karası ve Kureyş üzüm çeşitleri 41 B, 110 R, 140 R, 1103 P ve 5BB amerikan
asma anaçları ile aşılanacaktır. Elde edilen fidanlar araziye 3,5x2 m sıra arası ve sıra üzeri
mesafede dikilecektir. Proje Kayısı Araştırma İstasyonu Battalgazi Kampüsünde tesadüf blokları
deneme desenine göre 3 tekerrürlü ve her tekerrürde 6 bitki olacak şekilde yürütülecektir. Elde
edilen veriler JUMP istatistik paket programı ile değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Proje ile yerel
çeşitlere uygun anaç kombinasyonları belirlenerek yeni tesis edilecek bağlarda kaliteli ve yüksek
verimli üzüm yetiştiriciliği amaçlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Bağcılık, Amerikan Asma Anacı, Köhnü, Banazı Karası, Kureyş, Afinite,
Verim, Kalite

Göller Bölgesinde Modern Bağcılığın Geliştirilmesi Üzerine
Proje Başlığı
Araştırmalar
Göller Bölgesi Koşullarında Red Globe Üzüm Çeşidi için Uygun
Alt Proje
Terbiye Sisteminin Belirlenmesi
Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü /
Eğirdir – ISPARTA
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
Proje Yürütücüsü Seçkin GARGIN
Alim GÖKTAŞ, Süleyman AKOL, Meltem EMRE,

Akay ÜNAL
51
Başlama ve Bitiş Tarihi 2013–2017
Projenin Yıllara Göre 2013 : 10.100 TL 2014: 17.000 TL 2015: 6.000 TL

Bütçesi 2016: 5.000 TL 2017: 3.800 TL
Proje Özeti :
“Red Globe” üzüm çeşidinde bölgenin ekolojik koşullarına uygun; kaliteli ve verimli
üretime imkan sağlayan en iyi terbiye ve destek sistemlerinin belirlenmesi çalışmanın amacıdır.
Deneme bağı 41B anacı üzerine aşılı “Red Globe” çeşidi ile kurulmuştur. Uygulanacak
terbiye şekilleri ve destek sistemleri; Çift kollu pergola, Rasyonel Pergola (Çardak) ve 4 telli V
sistemi olacaktır. Tüm sistemlerde sıra arası ve sıra üzeri mesafeler 3x2 m olarak planlanmıştır.
Çalışmada her yıl düzenli olarak fenolojik gözlemler (Uyanma, çiçeklenme tarihi, ben
düşme, hasat tarihleri, yaprak döküm zamanı), kalite analizleri, verim (kg/omca), verim (kg/da),
salkım sayısı adet/omca), ortalama salkım ağırlığı (g), 100 tane ağırlığı (g), suda çözünebilir kuru
madde (SÇKM), titre edilebilir asit (g/lt), olgunluk indisi, vejetatif gelişmenin takibi, yaprak
alanı, budama artığı ağırlığı, meyve kabuk rengi ölçümleri, degüstasyon puanlaması, hastalık ve
zararlıların terbiye sistemlerine göre yoğunluğu, güneş yanıklığı oranları ve iklim verileri
alınacak, ekonomik ve istatistik analizler yapılacaktır. . Verimlilik ve kalite açısından öne
çıkacak terbiye sistemi belirlenecektir.
Proje Ocak 2013 ayı itibari ile başlatılmıştır. Arazi hazırlıkları tamamlanmıştır. Gerekli
sayıda fidan temin edilmiş olup, Mart ayı sonunda fidan dikimi yapılmıştır. Damlama sulama
sistemi kurulmuştur. Yüksek oranda (% 95) üzerinde fidanlar tutmuş ve sağlıklı gelişmiştir.
Destek sistemi için malzeme temin edilerek, hazırlıklar yapılmıştır. Tayini çıkması nedeniyle
Alim GÖKTAŞ’ın projeden çıkarılması talep edilmektedir. Proje takvimine uygun, sorunsuz
şekilde devam etmektedir.

Proje No
Göller Bölgesinde Modern Bağcılığın Geliştirilmesi Üzerine
Proje Başlığı
Araştırmalar
Alt Proje Eğirdir (Isparta) Koşullarında Bazı Üzüm Çeşitlerinin

Ampelografik Özelliklerinin, Fenolik Bileşimlerinin Belirlenmesi
Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü /

Eğirdir – ISPARTA
Projeyi Destekleyen
Kuruluş/lar
Proje Yürütücüsü Seçkin GARGIN
Prof. Dr. Ahmet ALTINDİŞLİ,
Prof. Dr. Gökhan SÖYLEMEZOĞLU
Başlama ve Bitiş Tarihi 2010–2013
52
Proje Özeti :
Bölgede yetiştiriciliği yapılan yöresel tip/çeşitlerin bazılarında ampelografik tanımlama
yapılmasına karşın bazılarında tanımlama yapılmamıştır. Bu nedenle mevcut tip/çeşitlerin
içerisinden değişik değerlendirme amaçlarına uygun tip/çeşitlerin belirlenmesine yönelik
moleküler teknikler ve klasik ampelografi ile birlikte çalışmalarının yapılması gerekmektedir.
Son yıllarda yapılan çalışmalar üzümün fenolik bileşikler ve antioksidanlar açısından

oldukça zengin bir meyve olduğunu ortaya koymuştur. Fakat yöresel tip/çeşitlerimiz bu açıdan
yeterince değerlendirilmemiştir. Bu çalışma ile özellikle ampelografik tanımı yapılmamış ve
sekonder metabolit içeriği değerlendirilmemiş yöresel üzüm tip/çeşitlerinin incelenmesi
amaçlanmaktadır. Proje 2010 yılı itibari ile başlatılmıştır. 2010 yılı içinde klasik ve moleküler
ampelografi çalışması tamamlanmış olup, 2011 yılında klasik ampelografi çalışmasının ikinci
yılı yapılmıştır.
Fenolik bileşik analizleri için kimyasal malzeme 2012 yılı içinde temin edilmiştir. Ege
Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmasötik Bilimler Araştırma Laboratuvarında fenolik bileşik
analizleri 2013 yılı içinde çalışılmaya başlanmıştır. Analizler sonucu elde edilen sonuçların
doğrulanması için ve analizlerin bazılarının tekrar yapılması gerektiğinden dolayı, analizler 2014
içinde tekrarlanacaktır. Bu nedenden dolayı proje 2014 yılı içinde sonuçlandırılacaktır.
53
BİLGİ AMAÇLI SUNULAN PROJELER
(TUBİTAK 1001)
Proje No 111O643
Horoz Karası, Hatun Parmağı ve Besni Üzüm Çeşitlerinde Klon
Proje Başlığı
Seleksiyonu
Projeyi Yürüten
Kuruluş
İşbirliği Yapan Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri
Kuruluş Bölümü
Projeyi Destekleyen
TUBİTAK
Kuruluş
Proje Yürütücüsü Kürşat Alp ASLAN
Yardımcı Selim ARPACI, Dr. H.Seyfettin ATLI, Kamil SARPKAYA,
Araştırmacılar Yrd. Doç. Dr. Adem YAĞCI
Başlama-Bitiş
2012 – 2015
Tarihleri
Proje Bütçesi 120.712 TL
Proje Özeti :
Bu çalışma ile; Horoz Karası, Hatun Parmağı ve Besni çeşitlerinde klon seleksiyonu
çalışmalarında uygulamaya giren yeni yöntemle, üstün özelliklere sahip, hastalık ve
zararlılardan ari klondan gelme fertler belirlenecektir. Klonlardan gelecek bu fertler, asma
fidanı üretimi yapan kamu ve özel sektör temsilcilerine ve buradan da üzüm üreticilerinin
kullanımına sunulacaktır. Bu şekilde birim alandan daha kaliteli ve daha fazla ürün alınması
mümkün olabilecektir.
Bu projenin amacı; Gaziantep, Adıyaman, Kilis ve Mardin ( Merkez, Ömerli ve
Midyat) illerinde sofralık ve kurutmalık olarak yetiştiriciliği yapılan ve bölge şartlarına iyi
adapte olmuş ekonomik değeri yüksek Horoz Karası, Hatun Parmağı ve Besni üzüm
çeşitlerinde bilimsel metotlarla verimli, kaliteli, sağlıklı ve ismine doğru fertleri seçmek;
seçilen bu klonlarla üretimin geliştirilmesini sağlayarak üzüm üretimini ve kaliteyi artırmak,
bölgede yaşayan insanların ekonomik seviyelerini farklı değerlendirme şekli uygulayarak
artırmalarını sağlamaktır.
Üzüm çeşitleri için belirlenen bağlarda birinci yılda populasyon içerisinden amaca
uygun 300-400 fert belirlenerek işaretlenmiştir. 3 yıl süre ile verim ve kalite değerleri ile
fenolojik veriler alınacaktır. Hastalık ve zararlı ile bulaşık olan bireyler ile verim ve kalitede
düzensizlik gösteren fertler elenecektir. Her çeşitte üstün özellik gösteren 20-30 fert
belirlendikten sonra Agrobacterium vitis testleri yapılarak “Klon Bağı” kurulacak ve
Seleksiyonun II. aşamasına geçilecektir.
(Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma Dairesi Başkanlığı )

Proje Başlığı Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Çardak Terbiye Sisteminin
19
Uygulanması ve Yaygınlaştırılması
Proje Lideri
Kürşat Alp ASLAN
Projeyi Yürüten
Kuruluş
Proje Yürütücüleri Selçuk ÖZCAN, Serkan KÖSETÜRKMEN, M. Ali GÜNDEŞLİ

Hakan USANMAZ
Projeyi Destekleyen
Güneydoğu Anadolu Projesi Bölge Kalkınma Dairesi Başkanlığı
Kurum/lar
Başlama-Bitiş
2013-2016
Tarihleri
Projenin Toplam
226.257,64 TL
Bütçesi
Proje Özeti :
Bağcılıkta verim ve kaliteyi etkileyen önemli faktörlerden birisi de uygulanacak
terbiye şeklidir. Bu projeyle; toprak işleme, hastalık ve zararlılarla mücadele, hasat
işlemlerini kolaylaştıran, üzüm verim ve kalitesini artıran çardak terbiye sistemini üreticilere
benimsetmek amaçlanmıştır. Üzümlerin gövde yüksekliği arttıkça verimin artacağı
ilkesinden yola çıkarak, bu illerde çardak terbiye sistemi ile bağ tesis edildiğinde verim ve
kalitenin diğer terbiye sistemlerinden farklığını ortaya çıkararak üreticilerin ekonomilerinin
artması sağlanacaktır.
Proje Gaziantep ve Şanlıurfa illerindeher ilde 10 dekarlık alana sahip iki çiftçi ve
toplam 2 ilde 40 dekarlık çardak terbiye sistemi ile bağ tesisi edilecektir.
Deneme parselinde dikim aralıkları 3 x 3 m, iki omcada bir olacak şekilde beton direk
dikilecek, çardak yüksekliği 2.20 m olacak, teller 50 cm aralıklarla çekilecek ve çardak
terbiye şekli oluşturulacaktır. Çalışmada damla sulama sistemi kullanılacaktır. Projede
toprak analiz sonuçlarına göre Güneydoğu Anadolu Bölgesi için önerilen 140R1103 P anacı
çeşit olarak ise Horozkarası üzüm çeşidi kullanılacaktır.
KKTC TARIM VE DOĞAL KAYNAKLAR BAKANLIĞI İLE ORTAKLAŞA

YÜRÜTÜLEN PROJELER
Proje No
Proje Başlığı KKTC Asma Gen Kaynakları
Proje Yürütücüsü Yeşim REHBER DİKKAYA
İşbirliği Yapılan Kuruluş Manisa Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
Proje Danışmanları Dr. Selçuk KARABAT
20
M. Sacit İNAN
Yardımcı Araştırmacılar Hüseyin KARANFİLOĞLU
2011: 36500 TL 2012: 13000 TL 2013: 5000 TL 2014:

Projenin Bütçesi
3000 TL 2015 : 3000 TL
Proje Özeti :
Kıbrıs; eski ve köklü bir bağcılık kültürüne sahip bir adadır. Gerek sofralık gerekse de
şaraplık üzüm yetiştiriciliği için uygun iklim özelliklerine sahiptir. Kıbrıs adası, üzüm
yetiştiriciliğinde batı ve doğu arasında kavşak konumunda olup 4000 yıllık bir tarihe
sahiptir.Bu nedenle asmada geniş bir çeşit varyasyonu oluşumu ve yetiştiriciliği yapılan
yöresel üzüm çeşitleri bulunmaktadır.
Beşer yıllık iki dilim halinde düzenlenen bu projenin birinci beş yıllık diliminde,
KKTC’nin mevcut çeşit zenginliğinin değerlendirilmesi amacıyla gen kaynakları bir araya
getirilerek öncelikle yöresel bir koleksiyon bağı oluşturulacaktır.
Proje kapsamında ümitvar olarak belirlenen yöresel çeşitlerin tescile yönelik bazı
ampelografik özellikleri ile teknolojik özelliklerinin belirlenmesine yönelik çalışmaların
projenin ikinci 5 yıllık diliminde gerçekleştirilmesi planlanmaktadır.
Çeşitlerin olgunlaşma zamanında Bostancı, Yeşilyurt, Yeşilırmak, Türkmenköy, İncirli,

Mehmetçik ve Alsancak’da tespit edilen bağlara gidilmiş ve birbirinden farklı olduğu
belirlenen toplam 27 çeşit işaretlenmiştir. İşaretleme esnasında salkım ve tane ile ilgili bazı
özellikler kayıt altına alınmıştır. İşaretlenen omcalardan 2012 yılında budama zamanı kalem
alınmıştır. Alınan kalemler ile koleksiyon bağı oluşturulması amacı ile fidan üretimi yapılmış
ve bağ tesisi 2013 yılında gerçekleştirilmiştir. 2014 yılında destek sistemi kurulacak ve terbiye
sistemlerinin oluşturulmasına yönelik kış ve yaz budamaları yapılacaktır.
Proje No: TR 21/13/KÖA/0016
Proje Başlığı Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü ‘Teknoloji

Transfer Ofisi’ Kurulumu Projesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü
Projeyi Destekleyen
T.C Kalkınma Bakanlığı Trakya Kalkınma Ajansı
Kurum
Proje Yürütücüsü Koray DOĞU
Mehmet SAĞLAM, Cengiz ÖZER, Dr. Levent TAŞERİ, Gürkan

Mehmet GÜLCÜ, Oktay TOPUZLAR
21
Projenin Toplam
293. 641 TL
Bütçesi:
Proje Özeti :
T.C Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel
Müdürlüğü bünyesinde faaliyet gösteren Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu Müdürlüğü bölge
ve ülke genelinde birçok teknoloji ve yeniliğin öncüsü olmuştur. Bünyesinde bulunan eğitim
merkezi ile faaliyet alanıyla ilgili konularda Türkiye’nin değişik illerinden birçok çiftçinin ve
girişimcinin bu teknolojik gelişmelerden haberdar edilmesini sağlamıştır.
Kurumun var olan bu potansiyelini arttırmak ve araştırmalarını genişleterek bölge ve ülke
hizmetine sunmak, mevcut teknolojik alt yapısını güçlendirmek için kurum bünyesinde bir
‘Teknoloji Transfer Ofisi’ kurulacaktır.
Bu ofis gerek yurt dışında gerekse yurt için de faaliyet alanıyla ilgili teknolojileri ve
gelişmeleri takip ederek, belirlenmiş sorunların çözümüne ve belirlenecek ihtiyaçların
karşılanmasına yönelik olan teknolojileri transfer edecek, gerekli modifikasyonu yapacak,
uygulayacak ve sonuçlarını pratiğe aktarılmış olarak bölge girişimcisi ve çiftçisinin bilgisine
sunacaktır. Ayrıca Teknoloji Transfer Ofisi Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ illerinde bulunan
Üniversite, Araştırma Kuruluşları, Ticaret Odaları, Ticaret Borsaları, Tarımsal Kalkınma
Kooperatifleri gibi hedef gruplar ile işbirliği yaparak bölgesel ortak hedefler doğrultusunda
birlikte iş yapabilme kültürünün geliştirilmesine katkıda bulunacaktır.
TÜBİTAK-DFG (ALMANYA) 2501 İKİLİ İŞBİRLİĞİ PROJESİ

Külleme ve Mildiyö Hastalıklarına Dayanıklı Üzüm Çeşit ve
Proje Başlığı Tiplerinin Toplanması, Hastalıklara Dayanıklılığının Farklı
Yöntemlerle Belirlenmesi ve Dayanıklılık Islahı Çalışmalarında
Ebeveyn Olarak Kullanılabilecek Genotiplerin Belirlenmesi
Proje Lideri Dr. Arif ATAK
Projeyi Yürüten Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü-YALOVA
Kuruluş Geilweilerhof Asma Islah Enstitüsü-ALMANYA
Dr. Zekiye GÖKSEL, Dr. Mehmet BAŞ, Dr. Yılmaz BOZ,
Kemal A.KAHRAMAN, Burcu YAVUZ,
Yrd. Doç. Dr. Murat AKKURT, Dr. Davut Soner AKGÜL
Prof. Dr. Hüseyin ÇELİK, Prof. Dr. Gökhan SÖYLEMEZOĞLU
Prof. Dr. Nuray ÖZER
Başlama-Bitiş Tarihleri
2014 – 2016
388.254 TL
22
Proje Özeti :
Ülkemiz sofralık üzüm üretiminde Çin’den sonra ikinci sırada yer almaktadır. Ancak
fungal etmenlerden kaynaklanan mildiyö ve külleme hastalıkları bağcılığımızı sınırlandıran en
önemli problemlerin başında gelmektedir. Asmaları bu hastalıklardan korumak için çok yoğun
bir ilaçlama programına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu da çok ciddi bir maliyet unsuru olmakla
birlikte çevre ve insan sağlığı üzerinde de ciddi bir tehlike oluşturmaktadır. Bu proje ile
ülkemizin, modern bağcılığı sınırlandıran mantari kökenli iki önemli hastalık olan Külleme
(Erysphe necator) ve Mildiyö (Plasmopara viticola)’ ye karşı dayanıklı-tolerant asma tür, çeşit
ve tiplerinin toplanması, koruma altına alınması ve dayanıklılıklarının biyoteknolojik
yöntemler ve hastalık inokülasyonu (doğal ve yapay) ile belirlenmesi hedeflenmiştir.
Proje kapsamında asmalarda fungal hastalıklara dayanıklılık ıslahı konusunda
uzmanlaşmış Almanya Geilweilerhof Asma Islah Enstitüsü ile işbirliği yapılacaktır. İşbirliği
kapsamında özellikle hastalıklara dayanıklılık ıslahı konusunda yapılan son çalışmalar,
kullanılan moleküler yöntemler ve inokülasyon teknikleri yerinde görülecektir. Ayrıca
Almanya’dan konu uzmanları ülkemize davet edilecektir ve aynı şekilde projedeki iş paketi
liderleri Geilweilerhof Asma Islah Enstitüsü’nü ziyaret ederek proje ile ilgili uygulamalar
hakkında bilgi alacaktır. Projenin iş paketleri şu şekildedir; 1.İş paketi:Külleme (E. necator) ve
mildiyöye (P.viticola) dayanıklı asma çeşit ve tiplerinin toplanması, çoğaltılması, muhafaza
altına alınması ve hastalıklara dayanıklı üzüm koleksiyon bağının kurulması. 2. İş paketi:
Toplanançeşit ve tiplerin hastalıklara dayanıklılık ile ilişkili moleküler markörlerle taranması.
3. İş paketi: Toplanan çeşit ve tiplerin mildiyö ve külleme hastalık etmenleri ile inokülasyonu
ve sonuçların skorlanması. 4. İş paketi: Toplanan çeşit ve tiplerde dayanıklı veya tolerant
olanların antioksidant aktivite, toplam fenolik madde ve diğer fenolik bileşenlerinin
incelenmesi.
Anahtar Kelimeler: Asma, Külleme, Mildiyö, Hastalıklara Dayanıklılık, Testleme
23
ORGANİK TARIM
ARAŞTIRMALARI PROGRAM
DEĞERLENDİRME TOPLANTISI
24-26 Şubat 2014

ANTALYA
ORGANİK TARIM ARAŞTIRMALARI PROGRAM DEĞERLENDİRME

TOPLANTISI KATILIMCI LİSTESİ
24-26 Şubat 2014
ADI SOYADI KURUM
1. Dr.Ayşen ALAY VURAL TAGEM
2. Şaziye ŞEKERCİ TAGEM
3. Davut GÜR BÜGEM
4. Osman ASLAN BÜGEM
5. Nuran ÖZTÜRK Eğitim Yayın ve Yayınlar Daire Başkanlığı
6. Hilal SAMRAY Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü
Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü
7. Doç Dr. İhsan YAŞA
İZMİR
8. Doç.Dr.İbrahim DUMAN Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi İZMİR
9. Prof.Dr. İbrahim AK Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi BURSA
Niğde Üniversitesi Tarım Bilimleri ve Teknolojileri
10. Yrd. Doç. Dr. Şenay ÖZGEN
Fakültesi NİĞDE
11. Prof. Dr. Cafer EKEN Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi
24
ISPARTA
Prof. Dr. Ramazan
12. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi ERZURUM
ÇAKMAKÇI
13. Dr.Süha Kürşat ÖNALAN Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İZMİR
14. Ferda HELVACIOĞLU Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İZMİR
15. Ahmet KALIN Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü İZMİR
16. Mustafa ÇINAR Erbeyli İncir Araştırma İstasyonu AYDIN
17. Birgül ERTAN Erbeyli İncir Araştırma İstasyonu AYDIN
Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma
18. Dr. Selma ÖZTEKİN
İstasyonu TOKAT
Dr. İbrahim SÖNMEZ Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma
19.
Enstitüsü YALOVA
Mustafa Kemal SOYLU Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma
20.
Enstitüsü YALOVA
Ahmet Bircan TINMAZ Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma
21.
Enstitüsü YALOVA
Emre BİLEN Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma
22.
Enstitüsü YALOVA
Marmara Bölge Ormancılık Araştırma Enstitüsü
23. Dr. Mehmet ÖZDEMİR
Müdürlüğü İSTANBUL
GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim
24. Şerif KAHRAMAN
Merkezi DİYARBAKIR
25. Erhan SOLAK Tekirdağ Bağcılık Araştırma İstasyonu TEKİRDAĞ
26. Müslüm COŞKUN GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü ŞANLIURFA
Bandırma Koyunculuk Araştırma İstasyonu
27. Dr.Hülya HANOĞLU
BALIKESİR
Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü
28. Dr.Talip TUNÇ
ERZURUM
29. Dr.Adem ATASAY Eğirdir Meyvecilik Araştırma İstasyonu ISPARTA
Atatürk Toprak, Su ve Tarımsal Meteoroloji
30. İlker KURŞUN
Araştırma İstasyonu KIRKLARELİ
Atatürk Toprak, Su ve Tarımsal Meteoroloji
31. Aylin GÜÇLÜ ÖZDEMİR
Araştırma İstasyonu KIRKLARELİ
32. M. Niyazi KIVILCIM Pamuk Araştırma İstasyonu Nazilli AYDIN
33. Dr. Fadime ATEŞ Bağcılık Araştırma İstasyonu MANİSA
Toprak Su ve Çölleşme ile Mücadele Araştırma
34. Necati ŞİMŞEKLİ
İstasyonu KONYA
Toprak Su ve Çölleşme ile Mücadele Araştırma
35. Fethi KİRTİŞ
İstasyonu KONYA
36. Dr. Gülen ÖZYAZICI Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü SAMSUN
Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi
37. Ülfet ERDAL
İZMİR
38. Serdar TUNCER Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu ERZİNCAN
25
Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü
39. Dr.Neslihan ŞENGÜL
ANKARA
Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma
40. Dr. Bumin Emre TEKE
Enstitüsü KONYA
41. Semih MERCAN Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü RİZE
42. Ayhan HAZNEDAR Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü RİZE
43. Atila ERTEM ETO İZMİR
44. Temsilci Ege İhracatçı Birlikleri İZMİR

Özgür ATEŞ
45. BİOGLOBAL ANTALYA
(Konaklamasız)
46. Şefika ÖZCAN Ziya Organik Tarım İşletmeleri A.Ş.
47. Mehmet Burhan GENÇ Delimeşe Organik Üretim Çiftliği
Gürsel TONBUL
48. Özel sektör
(Konaklamasız)
49. Temsilci Suner Gıda
26
ORGANİK TARIM ARAŞTIRMALARI
SONUÇLANAN PROJE SAYISI : 4 Adet- 80dk.

DEVAM EDEN PROJE SAYISI : 23 Adet -345dk.
YENİ TEKLİF PROJE SAYISI : 4 Adet - 120dk.
BİLGİ AMAÇLI SUNULAN PROJE SAYISI : 6 Adet –70dk.
TOPLAM PROJE SAYISI : 37 Adet
TOPLAM SÜRE : 615 dk. (10 SAAT 15 Dakika )
09:30-12:30 AÇILIŞ PROGRAMI

SONUÇLANAN PROJELER: 4 adet 80 dk
OTURUM BAŞKANI: Prof.Dr. İbrahim AK
Dr. Ayşen ALAY
14:00-14:20 Grup Koordinatörü Sunumu
VURAL
Bazı Sanayi Domatesi Hatlarının Organik Tarım Koşullarına
14:20-14:40 Dr. İbrahim SÖNMEZ
Uygunluklarının ve Sanayi Özelliklerinin Belirlenmesi
Bazı Sebze Türlerinin Organik Tohum Üretiminde Verim ve
14:40-15:00 Dr. Gülay BEŞİRLİ
Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi
Organik Kuru İncirin Depolanmasında Defne ve Kekik Uçucu
15:00-15:20 Birgül ERTAN
Yağlarının Kullanım Olanaklarının Araştırılması
Organik Etlik Piliç Yetiştiriciliği Projesi
Yrd.Doç.Dr. Kamil Organik Olarak Yetiştirilen Etlik Piliçlerin Protein İhtiyaçlarının
15:20-15:40
KÜÇÜKYILMAZ Belirlenmesi ve İhtiyacın Pamuk Tohumu Küspesinden
Karşılanma Olanaklarının Araştırılması
DEVAM EDEN PROJELER: 23 Adet 345dk.
Organik Zeytin Yetiştiriciliğinde Bahçe Zemin Yönetimi
Organik Zeytin Yetiştiriciliğinde Örtü Bitkisi ve Malç
15:40-15:55 Emre BİLEN
Kullanımının Verim, Kalite ve Çevreye Olan Etkileri Üzerine
Araştırmalar (Doktora)
Organik Biber Yetiştiriciliğinde Sclerotium Yanıklığı (Sclerotium
rolfsii Sacc.) Hastalığı ve Yabancı Ot Mücadelesinde
15:55-16:10 Zühtü POLAT
Solarizasyon, Farklı Malçlama ve Biyofumigasyon
Uygulamalarının Etkisi.
16:10-16:25 Dr. Yasin ÖZDEMİR Organik Sofralık Zeytin Ürünlerinin Geliştirilmesi
Mustafa Kemal Organik Kayın Mantarı (Pleurotus ostreatus) Üretiminin
16:40-16:55
SOYLU Geliştirilmesi
Armutlu Yarımadası Fıstık Çamı Plantasyon Açıklıklarında Bazı
16:55-17:10 Ahmet B. TINMAZ Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Organik Olarak Yetiştiriciliğinin
Araştırılması
Gökçeada’da Organik Üzüm Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi
17:10-17:25 İlker KURŞUN Gökçeada’da Yürütülen Organik Bağcılıkta Yeşil Gübreleme ve
Diğer Organik Materyallerin Kullanma İmkânlarının Araştırılması
27
25 ŞUBAT 2014 –SALI

DEVAM EDEN PROJELER
OTURUM BAŞKANI: Doç.Dr.İbrahim DUMAN
Gökçeada’da Organik Üzüm Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi
09:00-09:15 Erhan SOLAK Gökçeada’da Organik Üzüm Yetiştiriciliğine Uygun Çeşitlerin
Belirlenmesi
Organik Sofralık Üzüm Yetiştiriciliği
09:15-09:30 Dr. Fadime ATEŞ Organik Sofralık Üzüm Yetiştiriciliğinde Koruyucu Toprak İşleme
Yöntemleri ve Yabancı Ot Kontrolünde Yeni Yaklaşımlar
Ekmeklik Buğday (Bezostaya)’ın Metabolik Özellikleri ve Büyüme
09:30-09:45 Talip TUNÇ Parametreleri Üzerine Organik Gübre Olarak Mikroskobik yosun (Nostoc
sp.) ’in Etkisi.
Biyolojik Gübre Olarak Kullanılabilecek Nitelikte Bitki Büyümesini
09:45-10:00 Erdal DAŞCI Teşvik Eden Bakterilerin Organik Buğday Yetiştiriciliğine Potansiyel
Yararları
Organik Marul (Lactuca sativa L. ) Yetiştiriciliğinde Değişik
10:00-10:15 Dr. Alev KIR Kompostların Verim ve Bazı Kalite Özelliklerine Etkisi ve Kompost
Mikrobiyolojik Kalite Standartlarının Belirlenmesi
Organik Biberin (Capsicum annuum L.) Uygun Ön Bitkilerinin
10:15-10:30 Dr. Alev KIR
Belirlenmesi.
10:30-11:00
Şanlıurfa Tarla Koşullarında Sertifikalı Organik Gübre ve
11:00-11:15 Müslüm COŞKUN Kompostun Pamuk ve Susamın Ekim Nöbetinde Kullanılması
Diyarbakır Yöresinde Çeltik Yetiştiriciliğinde Organik Tarım
11:15-11:30 Şerif KAHRAMAN Olanaklarının Araştırılması ve Konvansiyonel Tarım ile
Karşılaştırılması
Farklı Kışlık Ön Bitkilerin ve Organik Gübrelerin Domates ve Yağlık
11:30-11:45 Dr. Gülen ÖZYAZICI
Biberde Verim, Kalite ve Fungal Floraya Etkileri
Organik Çay İşleme Atıklarından Elde Edilen Kompostun Organik
11:45-12:00 Dr. Gülen ÖZYAZICI
Çay Üretiminde Kullanılması
Organik Tarımda Biyolojik ve Organik Gübrelemenin Patates,
12:15-12:30 Necati ŞİMŞEKLİ Buğday, Kuru Fasulye Münavebe Sisteminde Verim ve Kalite
Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi
12:30-14:00
ARA-ÖĞLE YEMEĞİ
OTURUM BAŞKANI: Prof. Dr. Cafer EKEN
Marmara Bölgesinde Organik Sığır Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi /
Dr. Hülya
14:00-14:15 Organik Sistemde Üretilen Boz Irk Sığırların Karkas ve Et Kalitesi
HANOĞLU
Özellikleri
Organik Meyve Yetiştiriciliğinde Yabancı Ot Kontrolü için
14:15-14:30 Hasan ASLANCAN
Allelopatiden Yararlanma Olanakları
Büyük Menderes ve Menemen Ekolojik Koşullarının Organik Doğal
14:30-14:45 M. Niyazi KIVILCIM Renkli Bazı pamuk Çeşitlerinde Verim ve Lif Kalitesi Üzerine
Etkilerinin Araştırılması.
28
Farklı Organik Gübre Kaynaklarının Karnabaharda (Brassica
14:45-15:00 Dr. Selma ÖZTEKİN oleraceae var. botrytis) Verim, Bitki Gelişimi, Kalite ve Toprak
Özelliklerine Etkisi
15:00-15:15
Ankara Ekolojik Koşullarında Organik Olarak Yetiştirilen Ekmeklik
15:15-15:30 Recep KODAŞ
Buğday Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi
Ege Bölgesi Koşullarında Organik Hayvan Yemi Üretiminde Farklı
15:30-15:45 Ülfet ERDAL
Münavebe Sistemlerinin Karşılaştırılması
Bazı Bitki Ekstraktlarının Formulasyonlarının Hazırlanması ve Sebzelerde
Dr. Pervin
15:45-16:00 Zararlı Tetranycus urticae Koch.(Arachnida: Tetranychidae) ile Myzus
ERDOĞAN persicae Sulz. (Hemiptera:Aphididae)’e Karşı Etkisinin Araştırılması
YENİ TEKLİF PROJELER : 4 Adet 120dk.
Bazı Sebze Türlerinin Organik Tohum Üretiminde Verim ve Kalite
Özelliklerinin Belirlenmesi- II
Dr. Bumin Emre Kapalı Sistem Tarım Modelinde Organik Koyun Yetiştiriciliğinin
16:30-17:00
TEKE Bazı Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi
Ferdağ Organik Sanayi Domatesi Üretiminde Sulama Suyu Tuzluluğunun
17:00-17:30
HELVACIOĞLU Verim ve Kalite Özelliklerine Etkisi
26 ŞUBAT 2014 -ÇARŞAMBA

OTURUM BAŞKANI: Doç Dr. İhsan YAŞA
Organik Fındık Yetiştiriciliğinde Mikoriza Uygulamalarının
09:00-09:30 Özlem BOZTEPE Araştırılması
BİLGİ AMAÇLI PROJELER: 6 Adet 70dk.

Organik Bitkisel Üretimde Değerlendirilmek Üzere Girdi Üretim
Yöntemlerinin Geliştirilmesi
Mustafa Kemal
09:50-10:00 Organik Tıbbi Mantar Yetiştiriciliğinde Pilot Uygulama
SOYLU
Organik Bitki Yetiştiriciliği Sisteminde Hedeflenmiş Hassas
10:00-10:10 Serdar TUNCER
Biyokontrol ve Tozlanmanın Artırılması BİCOPOLL
Dr. Eylem Tuğay Organik Bitki Islahında Çeşitliliği Arttırmak için Çalışmaların
10:10-10:20
Karagül Koordinasyonu COBRA
Sağlıklı Büyüme: Doğruluk ve güven ile niş pazardan geniş hacimli
10:20-10:30 Dr.Adem ATASAY
pazarlara HEALTYGROWTH
Organik Meyve Yetiştiriciliğinde Toprak Sağlığının Arttırılması İçin
10:30-10:40 Dr. Suat KAYMAK
Modern Tekniklerin Geliştirilmesi BIOINCROP
10:40-12:00 GENEL DEĞERLENDİRME ve KAPANIŞ
29
(SONUÇ RAPORLARI)
30
SONUÇ RAPORU
PROGRAM ADI : Organik Sebze Araştırmaları
Proje No
Bazı Sanayi Domatesi Hatlarının Organik Tarım
Proje Başlığı Koşullarına Uygunluklarının ve Sanayi Özelliklerinin
Belirlenmesi
Determination of Some Processing Tomato Lines to
Projenin İngilizce Başlığı Ability Organic Agriculture Conditions and Processing
Properties
Projeyi destekleyen Kuruluş BÜGEM, TAGEM
Proje Yürütücüsü Dr. İbrahim SÖNMEZ
Dr. Gülay BEŞİRLİ, Dr. Yasin ÖZDEMİR, Barış
Proje Yardımcıları
ALBAYRAK, Prof. Dr. İbrahim DUMAN
Başlama ve Bitiş Tarihleri 2010 - 2013
Proje Özeti
Projeye 2010 yılında Ege Üniversitesi ve Atatürk B.K.M.A.E.M.’ne ait sanayi domatesi
genotipleri ile başlanmıştır. Denemeler Enstitüye ait organik tarım parsellerinde yürütülmüştür.
İlk yıllarda yapılan değerlendirmeler sonunda 10 sanayi domatesi hattı ve 3 (2 açık tozlanan 1
hibrit) kontrol çeşidi ile denemeler devam ettirilmiştir.
Genotiplerin verim, meyve özellikleri yanında sanayide kullanılan parametreler ışığında
özellikleri ve kurutma performansları belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca ilk yılda yeşil aksam
ölçümleri ve bazı büyüme parametreleri de incelenmiştir.
Sonuç olarak incelenen sanayi domatesi genotiplerinden 12x6, X-1, X-3-4, 22, E-7, E-8 ve E-9
numaralı genotipler öne çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler: Sanayi Domatesi, organik tarım, ıslah
31
SONUÇ RAPORU
AFA ADI : Sebze ve Süs bitkileri
Proje No
Bazı Sebze Türlerinin Organik Tohum Üretiminde Verim
Proje Başlığı
ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi
Dr. İbrahim SÖNMEZ Uz. Mehmet ŞİMŞEK
Proje Yardımcıları Uz. Gürsel ÇETİN Uz. Barış ALBAYRAK
Uz. Zühtü POLAT Uz. Mine RUŞEN
Başlama ve Bitiş Tarihleri 2009-2013
2009: 50 000 TL 2010: 50 000 TL 2011: 50 000 TL
2012: 25 000 TL 2013: 25 000 TL
Proje Özeti
Bu çalışmanın amacı Projede domates, bamya, soğan, karpuz, marul, lahana ve pırasa sebze
türlerinde organik tarım koşullarında tohum üretiminin sürdürülebilirliliğinin araştırılması ve
elde edilen tohumların kalite özelliklerinin belirlenmesidir.
Çalışmada, denemeler Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 4 tekerrürlü olarak
yürütülmektedir. Her bir parsel büyüklüğü 125 m2’dir. Yapılan çalışmalar; 5553 sayılı
Tohumculuk Kanunu (08.11.2006 tarih ve 26340 sayılı Resmi Gazete), 5262 sayılı Organik
Tarım Kanunu (03.12.2004 tarih ve 25659 sayılı Resmi Gazete) ve Organik Tarım Kanunu
Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik (18.08.2010 tarih ve 27676 sayılı Resmi Gazete)
esaslarına göre yürütülmektedir. Çalışmalar sonunda ilgili sertifikalar edinilmektedir.
2013 yılı çalışmaları kapsamında ekim nöbeti programında Rio Grande domates çeşidinde
tohum üretimi yapılmıştır. Tohum hasadı sonunda tohum verimi, 1000 tohum ağırlığı ve 1
gramdaki tohum sayımları yapılmıştır.
2013 yılı çalışmanın beş yıllık birinci dilimi tamamlanmıştır. Bu nedenle çalışmanın 5 yıllık
dilimine ait ara sonuç raporu hazırlanmış ve II. dilim için proje yeniden bütçelenerek
güncellenmiştir.
Domates üretimi, aynı zamanda II. döngünün ilk basamağını oluşturmaktadır. Domates sonrası
yeşil gübreleme amaçlı, Ereser 87 bakla çeşidi ile Yeşil Gübreleme amaçlı tohum ekimi
yapılmıştır.
2014 yılında %25-40 çiçeklenmeye ulaşan bakla bitkileri biçilerek toprağa karıştırılacaktır.
Lahana (Yalova 1) ve pırasa (İnegöl 92) türlerinde, tohum ekilecek, fide elde edilerek deneme
deseni kapsamında araziye dikim yapılacaktır.
32
SONUÇ RAPORU
PROGRAM ADI : Organik Meyve-Bağ Araştırmaları
Proje No BBOT-11-04
Proje Başlığı Organik Kuru İncirin Depolanmasında Defne ve Kekik

Uçucu Yağlarının Kullanım Olanaklarının Araştırılması
Investigation of Laurus nobilis L. and Origanum onites L.
Projenin İngilizce Başlığı Essential Oils Usage Possibilities to Lasting Storage and
Protect Fruit Quality of Organic Dried Fig
Proje Yürütücüsü Birgül ERTAN
Dr. Özlem DOĞAN, Berrin ŞAHİN, Mesut ÖZEN
Proje Yardımcıları Eşref TUTMUŞ, Dr.Banu BAHAR, Prof.Dr.Hüsnü Can
BAŞER
Başlama ve Bitiş Tarihleri Ocak 2011- - Aralık 2013
Projenin Toplam Bütçesi 32000TL
Proje Özeti
Ülkemiz açısından stratejik öneme sahip olan kuru incirin, hasadından sonra kurutma ve özellikle
depolama aşamasında birçok sorun ile karşılaşılmaktadır. Kuru incirin depolanması süresince, aflatoksin,
incir depo kurtları, ekşilik böcekleri ve sirke sinekleri gibi biyotik faktörler sorun oluşturabildiği için
meyve kalite özellikleri de değişmektedir. Üreticiden işletmeciye ulaşıncaya kadar olan dönemde, incirin
meyve kalitesindeki olumsuz değişimlere bağlı ekonomik kayıpları azaltabilecek uygulamaların yapılması
gerekmektedir. Bu nedenle, organik kuru incir yetiştiriciliğinde depolama sürecinin uzatılması, meyve
kalitesinin korunması ve meyve kalite özellikleri üzerinde meydana gelen değişimlerin belirlenmesi
amacıyla çalışma yürütülmüştür.
Sarılop çeşidi kuru incir meyveleri, 10 ml ethanol içerisinde çözdürülmüş 100, 200 ve 400
mikrolitre/l dozlarında defne( Laurus nobilis L.) ve kekik (Origanum onites L ) uçucu yağları ile
suya bandırma yöntemi ile muamele edilmişlerdir. Kontrol uygulamasında ise, incir meyveleri
sadece su ve su + ethanol karışımı ile yıkanmıştır. Oda şartlarında kasalarda bekletilen meyveler
üç ay boyunca depolanmıştır. 2012 ve 2013 incir üretim sezonunda yürütülen denemelerde; uçucu
yağ uygulamalarının yapılmasından 2 gün, 30, 60 ve 90 gün sonra olmak üzere meyve örnekleri
alınarak; kalite analizleri yapılmıştır. Bu amaçla, farklı dozlarda defne ve kekik uçucu yağları
uygulanmış incir meyvelerinde, her depolama dönemi sonrası meydana gelen ağırlık kaybı(%),
suda çözünebilir kuru madde (%), asitlik (%), nem (%), pH, su aktivitesi (%) ve meyve kabuğu
renk değerleri (L, a, b) analizleri yapılmıştır. Bunun yanı sıra, uygulamaların mikrobiyal yük
(kob/g), aflatoksin bulaşıklılığı, depo zararlıları sayımı ile görünüş, koku ve lezzet üzerine
etkisini belirlemek amacıyla duyusal analizleri yapılmıştır.
Defne ile kekik uçucu yağ uygulamalarının ayrı olarak analizlerinin yapıldığı çalışmada;
denemelerden elde edilen verilerin değerlendirilmesi sonucu genel olarak, uygulama dozu ile doz
x depolama süresi interaksiyonunun önemsiz olduğu, depolama süresi uygulamasının ise önemli
olduğu ifade edilebilir. Meyve örneklerinde meydana gelen ağırlık kayıplarının, istatistiki olarak
önemli olmamakla birlikte, defne ve kekik uygulamaları yapılan meyvelerde kontrole göre daha
az gerçekleştiği; bunun yanı sıra depolama süresi arttıkça, defne ve kekik uygulamalarının
kontrole göre, bazı meyve kalite özellikleri üzerine olumlu etkileri görüldüğü belirlenmiştir.
33
SONUÇ RAPORU
Proje No TAGEM/HAYSUD/12/06/05/01
Organik Etlik Piliç Yetiştiriciliği Projesi
Organik Olarak Yetiştirilen Etlik Piliçlerin Protein
Proje Başlığı
İhtiyaçlarının Belirlenmesi ve İhtiyacın Pamuk Tohumu
Küspesinden Karşılanma Olanaklarının Araştırılması
Organic Broiler Rearing Project
Determination of Protein Requirement and to
Investigate the Possibility Meeting the Supply from Cotton
Seed Meal in Nutrition of Organically Reared Broilers
Proje Yürütücüsü Yrd.Doç.Dr. Kamil KÜÇÜKYILMAZ

Doç.Dr.Mehmet BOZKURT, A.Uğur ÇATLI, Mustafa
Proje Yardımcıları ÇINAR,Erol BİNTAŞ,Yrd.Doç. Dr. Çiğdem YAMANER,
Dr. Banu BAHAR, Mertcan DEMİRCİOĞLU
Başlama ve Bitiş Tarihleri Ocak 2012 - Aralık 2013
Projenin Toplam Bütçesi 37.000,00 TL
Proje Özeti
Organik etlik piliç yetiştiriciliğinde en önemli sorun, organik yem hammaddesi, özellikle protein
yemleri sorunudur. Organik etlik piliçlerin beslenmesinde kullanılmak üzere alternatif protein
kaynakları ile ilgili arayışlar sürmektedir. Organik etlik piliç üretiminde maliyetlerin düşürülmesi
için öncelikle yemin alternatif kaynaklardan, daha düşük fiyatlara ve sürdürülebilir şekilde temin
edilmesi gerekir.
Proje 2 deneme olarak yürütülmüştür. Birinci denemede 3 farklı yem protein düzeyinin yavaş
gelişen etlik piliçlerin performansı ve et kalitesi üzerine etkileri incelenmiştir. İkinci denemede
ise, birinci denemenin sonuçlarına göre hazırlanacak organik etlik piliç yemine % 5, % 10 ve %
15 düzeyinde organik pamuk tohumu küspesi (PTK) katılmasının verim ve kalite üzerine etkileri
araştırılmıştır. Ayrıca bu çalışmada kesim yaşı (72 ve 81 gün) ile et kalitesi ve lezzet arasındaki
ilişkiler ortaya konmaya çalışılmıştır.
Bu çalışmada organik şartlarda yavaş gelişen etlik piliçlerin başlangıç döneminde orta (% 19,5
HP) diğer dönemlerde ise düşük düzeyde protein içeren yemlerle (büyütme döneminde % 16,5,
bitirme döneminde % 15,0) beslenebilecekleri görülmüştür. Organik sistemde yetiştirilen etlik
piliçlerin yemlerine büyüme performansı ve et kalite kriterlerini etkilemeksizin % 10 düzeyinde
PTK katılabileceği görülmüştür. PTK kullanımı ile etlik piliç rasyon maliyeti azalmıştır. Kesim
yaşının bazı et kalite kriterleri üzerine etkisi bulunmakla birlikte, genel olarak etin lezzetliliği
üzerine etkisi olmamıştır.
Sonuç olarak, Ülkemizde organik pamuk yetiştiricilerinin bir yan ürünü olan ve konvansiyonel
olarak değerlendirilen çiğitin küspesinin organik etlik piliç yemlerine katılması ile hem çiğit
organik yem ham maddeleri olarak değerlendirilebilecek, böylece organik kanatlı
yetiştiriciliğindeki protein yemleri sorununun çözümüne katkıda bulunulabilecektir.
Anahtar Kelimeler: Organik, etlik piliç, yem protein düzeyi, pamuk tohumu küspesi,
performans, kalite
34
DEVAM EDEN PROJELER
35
GELİŞME RAPORU
Proje Başlığı Organik Zeytin Yetiştiriciliğinde Bahçe Zemin Yönetimi
Organik Zeytin Yetiştiriciliğinde Örtü Bitkisi ve Malç
Proje Alt Başlığı Kullanımının Verim, Kalite ve Çevreye Olan Etkileri
Üzerine Araştırmalar (Doktora)
YALOVA
BÜGEM, TAGEM
Projeyi Destekleyen Kuruluş Ege Üniversitesi (Teknik)
ETO (Ekolojik Tarım Organizasyonu) Derneği
Proje Yürütücüsü Emre BİLEN
2013: 20.000TL 2014: 15.500TL. 2015: 10.000TL
2016: 10.000TL 2017: 10.000
Proje Özeti:
Organik arazilerde biyo-çeşitliliğin konvansiyonel tarım uygulanan arazilere göre %30 ve daha
fazla oranlarda arttığı görülmektedir. Biyo-çeşitlilik, tarım alanlarında insan girdi ihtiyacını
azaltan tarımda sürdürülebilirliği destekleyen çok önemli bir doğal varlıktık. Ancak organik
tarıma geçiş otomatik olarak bu faydaları sağlamamaktadır. Örtü bitkisi ve organik malç
uygulamalarının, biyo çeşitliliği arttırmanın yanında, toprağı korunmak ve iyileştirmek, toprak
sıcaklığını ve suyunu korumak, toprak organik maddesini arttırmak, toprak besin maddelerini
zenginleştirmek, yabancı ot popülasyonunu kontrol altında tutmak, hastalık ve zararlı
popülasyonlarının kontrolünde direk veya dolaylı olarak etkili olmak gibi pek çok olumlu
özelliği bulunmaktadır. Bu etkilerinden ötürü sürdürülebilir olarak verimin arttırılmasında,
zeytin ve zeytinyağı kalitesinin arttırılmasında ve üretimin çevreye olan olumsuz etkilerinin
sınırlandırılmasında önemli katkılar oluşturabilmektedir. Bu unsurlar göz önünde
bulundurularak sürdürülen projede, organik malç uygulanan, örtü bitkisi (fiğ+yulaf) ekilen,
doğal vejetasyonun korunduğu ve son olarakta doğal vejetasyonun işlenerek temizlendiği
zeytin ağaçlarının altında gerçekleştirilen 4 uygulama kullanılmaktadır. Atatürk Bahçe
Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsünde bulunan zeytin bahçesinde gerçekleştirilen
araştırmada, örtü bitkisi ve organik malç uygulamalarının organik zeytin üretiminde, verim,
kalite ve ekolojiye olan etkileri değerlendirilerek, üretimde sürdürülebilirliğe katkısı olacak,
üreticilere tavsiye edilebilecek yetiştirme yönteminin belirlenmesi hedeflenmektedir.
2013 yılı çalışma döneminde; ağaç ve parsel başına verim hesaplanmış meyvelerde çeşitli kalite
parametresi analizleri gerçekleştirilmiştir. Toprak ve yapraklarda örneklemeler
gerçekleştirilmiş ve bu örneklerde bitki besin elementi analizleri gerçekleştirilmiştir. Doğal
vejetasyon örneklemeleri yapılmış bu örneklerde mineral madde analizleri gerçekleştirilmiştir.
36
GELİŞME RAPORU

Organik Biber Yetiştiriciliğinde Sclerotium Yanıklığı
(Sclerotium rolfsii Sacc.) Hastalığı ve Yabancı Ot
Proje Başlığı
Mücadelesinde Solarizasyon, Farklı Malçlama ve
Biyofumigasyon Uygulamalarının Etkisi.
YALOVA
Projeyi Destekleyen Kuruluş BÜGEM, TAGEM
Proje Yürütücüsü Zühtü POLAT
Mine RUŞEN, Dr. Gülay BEŞİRLİ, Dr. İbrahim
SÖNMEZ, Burcu YAVUZ Dr. Yasin ÖZDEMİR
2012: 20.000 TL 2013: 18.000 TL
2014: 20.000TL
Proje Özeti
Organik Tarım tarımsal üretimde artan kimyasal gübre ve ilaç kullanımının doğa ve insan
sağlığı üzerinde oluşturduğu olumsuz etkilerin aşılmasında alternatif bir yöntem olarak
doğmuştur. Ülkemizde organik tarım faaliyetleri son yıllarda önemli bir ivme kazanmıştır.
Organik sebze üretimini sınırlayan hastalıklardan biride Güney Yanıklığı Hastalığı (Sclerotium
rolfsii Sacc.)’dır. Bu hastalık dünyanın hemen her tarafında ve ülkemizde görülmekte ve etmen
yüksek enfeksiyon yeteneği ile şiddetli zarar meydana getirebilmektedir. Güney Yanıklığı
Hastalığı diğer toprak kökenli patojenlerde olduğu gibi, bir alana yerleştikten sonra kontrol
edilmesi çok zor olan bir etmendir. Ülkemizde farklı bölgelerde farklı ürünlerde hastalığın
mücadelesine dönük çalışmalar yapılmış fakat tarla şartlarında doğal bulaşık alanda farklı
malçlama ve biyofumigasyon uygulamasının ve bölgemizde solarizasyon uygulamasının
hastalığa ve yabancı ota olan etkisi araştırılmamıştır. Bu nedenle bu çalışmada bölgemizde
solarizasyon uygulamasının etkinliğini ve biyofumigasyon ve farklı malç malzemeleriyle
kombinasyonunun hastalık ve yabancı otlara etkisi araştırılmak üzere 2013 senesinde deneme 9
uygulama ve 4 tekerrürlü olarak kurularak ikinci yıl sonuçları alındı ve deneme sorunsuz olarak
gerçekleştirildi.
37
GELİŞME RAPORU
Proje No
Proje Başlığı Organik Sofralık Zeytin Ürünlerinin Geliştirilmesi
YALOVA
BÜGEM, TAGEM
Peyba Gıda Tar. Tur. Hay. San.
Kasabım Et ve Et Ürünleri
Projeyi Destekleyen Kuruluş Trakya Çiftliği / GC Gıda San. ve Tic. A.Ş
Tekirdağ Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü
Yıldız Teknik Üniversitesi Kimya-Metalurji Fak. Gıda
Müh. Böl.
Proje Yürütücüsü Dr. Yasin ÖZDEMİR
Engin GÜVEN
Aysun ÖZTÜRK
Mehmet ÖZKAN
Taner YILDIRIM

Proje Özeti
Son yıllarda organik zeytin yetiştiriciliği de hız kazanmıştır. Organik zeytinler zeytinyağı,
sofralık zeytin ve zeytin ezmesi üretiminde kullanılmaktadır. Zeytin ürünlerinin bu şekilde
sınırlı sayıda olması ve tüketicilerin yeni ürün isteklerine cevap verememesi zeytin tüketiminin
üretimden daha az olmasına neden olmaktadır. Bu durum gerek organik gerekse konvansiyonel
zeytin üreticisine ekonomik zorluklar yaşatmaktadır. Bu nedenle yeni zeytin ürünlerinin
geliştirilmesine ihtiyaç vardır. Bu proje ile organik zeytinlerden elde edilecek ezmenin uygun
katkı maddeleri ve yöntemler ile dilimlenebilir özellikte yeni bir organik zeytin ürününün
üretilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla küçük taneli organik zeytinlerden elde edilen ezmelerden
beyaz peynir, baton salam ve üçgen peynir yapısında olmak üzere üç farklı formda ve
dilimlenebilir doku yapısına sahip olacak şekilde yeni bir ürün geliştirilmesi hedeflenmektedir.
Bu ürünlerin üretiminde mevcut üretim yöntemlerinin zeytin ezmesinin işlenmesi için
uyarlanmış şekilleri kullanılarak yeşil ve siyah olmak üzere iki farklı ezme çeşidinden üç farklı
yapıda organik zeytin ürünü üretilecektir. Ürünlerde fizikokimyasal, mikrobiyolojik ve duyusal
analizler yaparak ürün özelliklerinin ve raf ömrü boyunca özelliklerinde meydana gelecek
değişimlerin belirlenmesi projenin amacını oluşturmaktadır. Düşük maliyetli olan düşük
kalibreli organik zeytinlerden, katma değeri yüksek yeni bir ürünün elde edilmesi projenin
temel hedefidir.
38
GELİŞME RAPORU
Proje No: BBOT-10-03
Organik Kayın Mantarı (Pleurotus ostreatus) Üretiminin
Proje Başlığı
Geliştirilmesi
YALOVA
Zühtü POLAT, Cemil HANTAŞ, Erdinç UYSAL, Aysun
Yardımcı Araştırmacılar ÖZTÜRK, Dr. Mehmet ÖZDEMİR, Ethem KARA, Orhan
ÜÇÜNCÜ, Prof.Dr. Kaya BOZTOK
2011:50.000 TL 2012: 20.000 TL
2013: 20.000 2014:20.000
Proje Özeti
Türkiye’nin henüz organik tohumluk misel üretimi ve mantar üretimi yoktur. Bu proje ile;
Organik kayın mantarı misel üretiminde farklı organik kökenli besi ortamları karşılaştırılarak,
misel gelişimine en uygun besin ortamı belirlenebilecektir. Ayrıca tohumluk misel üretiminde
organik kökenli farklı sardırma materyalleri (Buğday, talaş, odun çubuğu vs..) denenerek
buğdaya alternatif olabilecek organik sardırma materyalleri tohumluk misel üreticilerine
önerilebilecektir.
Ayrıca organik kökenli tarımsal ve endüstriyel atıklar, organik kayın mantarı yetiştiriciliğinde
değerlendirilebilecektir. Kayın mantarların farklı işletmelerden temin edilecek olan farklı tip ve
çeşitleri denenerek organik mantar yetiştiriciliğine en uygun çeşit veya tip belirlenebilecektir.
Model orman ağı kapsamında odun dışındaki ürünlerden elde edilen gelirler daha büyük bir
önem kazanmaktadır. Kapalı alanlarda organik kayın mantarı yetiştiriciliğinin yanında açık
alanlarda (Orman ekosisteminde) kesilmiş olan ağaçların dip sürgünlerinde organik kayın
mantarı yetiştiriciliği yaygınlaştırılabilecek dolayısıyla orman köylüsüne ek gelir elde etmesi
sağlanabilecektir. Böylece ülkemizde de ormanlardan odun dışındaki ürünlerden elde edilen
gelirin artmasına katkı sağlanabilecektir.
39
GELİŞME RAPORU
AFA ADI : Endüstri Bitkileri
PROGRAM ADI : Tıbbi ve Aromatik Bitkileri
Proje No:
Armutlu Yarımadası Fıstık Çamı Plantasyon Açıklıklarında
Proje Başlığı Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Organik Olarak
Yetiştiriciliğinin Araştırılması
YALOVA
Proje Yürütücüsü Ahmet B. TINMAZ
Mükremin TEMEL, Gürsel ÇETİN, Zühtü POLAT, Mine
Yardımcı Araştırmacılar RUŞEN, Ünal KARİK, Ayşe YAZLIK, Mehmet
ÖZDEMİR, Gökhan YILDIRIMLI, Doğan ARSLAN
Proje Özeti
Proje kapsamında deneme tel örgü ile koruma altına alınmıştır. Projede bulunan İstanbul
kekiğinden otsu olması ve orman içi ekosisteminde bulunan diğer bitkiler ile rekabet
edememesi nedeni ile ilk yıl verileri alınamamıştır.
Defne bitkisinde ise gelişmenin çok yavaş olması ve ekonomik hasat verebilecek evsafa
ulaşmaması nedeni ile veri alınamamıştır.
Lavanta bitkileri ilk yıl gelişme göstermiş fakat çiçeklenme gözlenmemiştir.
Adaçayı ve biberiye denemelerinde tam ölçüm ve gözlemler yapılmış, ilk yıl verilerine göre her
iki bitkide de gözlenen özellikler yönünden kuzey bakı, güney bakı ve düz alana göre
sağlamıştır.
Deneme sahalarında bulunan yabancı ot populasyonu örneklenmiş ve teşhis amaçlı Uludağ
Üniversitesi, Fen Fakültesine gönderilmiştir
40
GELİŞME RAPORU
Proje No: TAGEM – BB-070202L1
Proje Başlığı Gökçeada’da Organik Üzüm Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi
Gökçeada’da Yürütülen Organik Bağcılıkta Yeşil Gübreleme
Proje Alt Başlığı ve Diğer Organik Materyallerin Kullanma İmkânlarının
Araştırılması
Atatürk Toprak Su ve Tarımsal Meteoroloji Araştırma
İstasyonu KIRKLARELİ
Proje Yürütücüsü İlker KURŞUN
Yardımcı Araştırmacılar Aylin GÜÇLÜ ÖZDEMİR, Dr. Cengiz ÖZER
Projenin Toplam Bütçesi: 2012: 34.183_TL 2013: 37.601._TL 2014: 41.363_TL
Proje Özet
Gökçeada’da organik üzüm yetiştiriciliğinin geliştirilmesi amacına yönelik olarak yürütülen
projede; yeşil gübreleme ve diğer organik maddelerin bitki beslenmesinde kullanılma imkanlarının
araştırılmasına yönelik konular incelenmektedir.
Denemelerde sofralık (Tekirdağ İlkeren) ve şaraplık (Cabernet Sauvignon) çeşitleri kullanılmıştır.
Tesadüf blokları deneme deseninde 3 tekerrürlü olarak yürütülen denemede;
Konular;
A- Yeşil Gübreleme + Çiftlik gübresi
B- Yeşil Gübreleme + Zeytin keki kompostu
C- Çiftlik gübresi + Zeytin keki kompostu
D- Yeşil Gübreleme+Zeytin Keki kompostu + Çiftlik gübresi
Denemede asma fidanları Mart 2007’ de dikilmiştir. İlkbahar ve Yaz döneminde gerektikçe
sulama ve çapalama ile yabancı ot mücadelesi yapılmıştır.
Deneme yeri toprakları killi-tın bünyede, alkalin, tuzsuz, organik maddesi az, potasyum yönünden
yeterli olan topraklardır.
Proje konu uygulamaları 2008 yılında başlamış, C konusuna çiftlik gübresi uygulaması
yapılırken A,B ve D konularına yeşil gübreleme için fiğ ekimi yapılmıştır.
Mayıs 2010 tarihinde konu uygulamaları, toprak örneği alımı ve çeşitli nedenlerle tutmayan asma
fidanlarının dikimi yapılarak tamamlanmıştır.
23.07.2013 tarihinde sofralık çeşit olan T. İlkeren çeşidinin hasadı yapılarak ölçüm ve
değerlendirme yapmak üzere örnekler alınmıştır.
Alınan örneklerden yapılan değerlendirmede; salkım sayısı, salkım ağırlığı, verim, asit(g/100ml),
kg/asma, olgunluk indisi, tane ağırlığı ve salkım adedi istatistiki anlamda önemsiz bulunmuştur.
s.ç.k.m ise istatistiki anlamda %95 seviyesinde önemli bulunmuştur.
05.09.2013 tarihinde ise şaraplık çeşit olan Cabarnet S. Çeşidinin hasadı yapılarak ölçüm ve
değerlendirme yapmak üzere örnekler alınmıştır. Şaraplık çeşit olan Cabarnet S. ait Yapılan
istatistiki analizde; salkım adedi, s.ç.k.m, asit(g/100 ml), verim, tane ağırlığı, ve salkım ağırlığı
istatistiki anlamda önemsiz bulunmuştur. Salkım sayısı/asma ve kg/asma ise istatistiki anlamda
%95 seviyesinde önemli bulunmuştur.
41
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Proje Başlığı Gökçeada’da Organik Üzüm Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi
Gökçeada’da Organik Üzüm Yetiştiriciliğine Uygun Çeşitlerin
Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Bağcılık Araştırma İstasyonu TEKİRDAĞ
BÜGEM, TAGEM
Bornova Zirai Mücadele Araştırma İstasyonu
Atatürk Toprak Su ve Tarımsal Meteoroloji Araştırma
İstasyonu KIRKLARELİ
Namık Kemal Üniversitesi, Ziraat Fakültesi
Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Proje Yürütücüsü Erhan SOLAK
Dr. Cengiz ÖZER, Mehmet Ali KİRACI, Gürkan Güvenç
AVCI, Zafer COŞKUN, Mehmet SAĞLAM, Serkan
Yardımcı Araştırmacılar CANDAR, İlker KURŞUN, Dr.F. Özlem ALTINDİŞLİ, Uzm.
Fatma ÖZSEMERCİ, Prof. Dr. Nuray ÖZER, Prof. Dr. Salih
ÇELİK, Prof. Dr. Ahmet ALTINDİŞLİ
Projenin Toplam Bütçesi: 2012: 31500 TL 2013: 26500 TL 2014 : 19500 TL

Proje Özeti
Bu projede iklim, toprak ve coğrafi özellikler bakımından organik tarıma uygun olan Gökçeada’da
organik sofralık ve şaraplık üzüm yetiştiriciliğinde önerilebilecek üzüm çeşitleri belirlenmeye
çalışılmaktadır.
Bağ hastalık ve zararlılarının kontrolü için epidemi ve iklim koşullarına göre mücadele
programının uygulandığı bağda, Cabernet Sauvignon, Merlot , Syrah, Kalabaki, Sauvignon
Blanc, Özer Karası, Trakya İlkeren, Alphonse L., Tekirdağ Çekirdeksizi, Cardinal, Italia, Amasya
Beyazı x 28/259-1 çeşit ve/veya çeşit adayları bulunmaktadır.
Deneme alanımızda yer alan çeşitlerin dönemsel olarak verim ve kalite parametreleri yanında,
külleme ve mildiyö sayımları yapılmakta ve çeşitler arasındaki farklar istatistikî açıdan
değerlendirilmektedir.
2013 yılında yapılan hastalık sayımları neticesinde, sofralık ve şaraplık üzüm çeşitlerinde
salkımlarda ve yapraklarda külleme açısından çeşitler arasındaki fark önemli görülürken, mildiyö
açısından çeşitler arasındaki fark önemsiz bulunmuştur. Verim ve kalite değerleri incelendiğinde ;
sofralık çeşitler arasında verim, salkım ağırlığı, tane ağırlığı, kuru madde, asit ve olgunluk indisi
bakımından farkın önemli olduğu; şaraplık çeşitlerde ise salkım ağırlığı, tane ağırlığı ve asit
bakımından çeşitler arasındaki farkın önemli olduğu, verim ve kuru madde bakımından ise
önemsiz olduğu görülmüştür
42
GELİŞME RAPORU
Proje Başlığı Organik Sofralık Üzüm Yetiştiriciliği
Organik Sofralık Üzüm Yetiştiriciliğinde Koruyucu Toprak
Proje Alt Başlığı İşleme Yöntemleri ve Yabancı Ot Kontrolünde Yeni
Yaklaşımlar
Projeyi Yürüten Kuruluş Bağcılık Araştırma İstasyonu MANİSA
BÜGEM, TAGEM
Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Proje Yürütücüsü Dr. Fadime ATEŞ
Prof. Dr. Nur OKUR, Prof. Dr. Engin ÇAKIR, Doç. Dr.
Harun YALÇIN, Prof. Dr. M. Eşref İRGET, Yrd. Doç. Dr.
Nedim ÇETİNKAYA, Serkan ÖNDER, Yrd. Doç. Dr.
Yardımcı Araştırmacılar Hasan DEMİRKAN, Özen MERKEN, Dr. Hüsnü
KAYIKÇIOĞLU, Dr. Hülya UYSAL, Dr. Selçuk
KARABAT, Akay ÜNAL, M. Sacit İNAN, Dr. Mahmut
TEPECİK
Başlama- Bitiş Tarihleri 2012– 2016 (60 Ay)
70.700 TL (2012:…..; 2013: 17.600TL.; 2014: 17.700 TL.;
2015: 17.700 TL.; 2016: 17.700 TL)
Proje Özeti
Bu projede farklı toprak işleme yöntemleri, allelopatiden faydalanılmak suretiyle yabancı
otlarla mücadele etkinliğinin organik bağcılıkta kullanma olanaklarının araştırılması
amaçlanmıştır. Ayrıca Organik sofralık üzüm yetiştiriciliğinde yaprak alma, saklım seyreltme
gibi kültürel uygulamalardan faydalanılarak kalitenin arttırılması da hedeflenmektedir.
2013 yılında yabancı ot popülasyonunun tespit edilmesi amacıyla üç ayrı dönemde gözlemler
yapılarak Sinapis arvensis (yabani hardal), Papaver rhoeas (gelincik), Amaranthus albus
(horoz kuyruğu), Portulaca oleracea (semizotu), Tribulus terrestris (demir dikeni) ve
Raphanus raphanistrum (yabani turp) gibi dominant türler saptanmıştır.
Toprakta yapılan işlemeler;
1. Çizel ile yüzeysel,
2. Goble Diskaro ile,
3.Sıfır toprak işleme,
4. Kontrol uygulaması ise Bağ pulluğu ile olmak üzere 4 farklı şekilde yapılmıştır.
2013 yılında Yapılan İşlemler
1. Metot gereği değişik seviyelerde toprak işlemeleri gerçekleştirilmiştir
2. Yabancı otların etkinliği belirlenmiştir
3. Destek ve Terbiye sisteminin oluşturulmasına devam edilmiştir.
Deneme alanının sulanması amacıyla damlama sulama sisteminde birtakım düzenlemeler
yapılmıştır
43
GELİŞME RAPORU
AFA ADI : Tahıllar
PROGRAM ADI : Tahıllarda Organik Tarım
Proje No: TAGEM-BB-1002K2
Ekmeklik Buğday (Bezostaya)’ın Metabolik Özellikleri ve
Proje Başlığı Büyüme Parametreleri Üzerine Organik Gübre Olarak
Mikroskobik yosun (Nostoc sp.) ’in Etkisi.
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü ERZURUM
BÜGEM, TAGEM
Projeyi Destekleyen Kuruluş Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Eğitim Fakültesi Ege
Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi
Proje Yürütücüsü Talip TUNÇ
Dr. Suha Kürşat ÖNALAN, Salih EVREN,
Yardımcı Araştırmacılar Prof. Dr. Şevket GÖKPINAR, Prof. Dr. Metin TURAN,
Doç. Dr. Hasan GÜRBÜZ
Projenin Toplam Bütçesi: 105900
Proje Özeti
Bu çalışmada organik gübre olarak ve tohuma inokile edilerek kullanılan mikroskobik yosun
(Nostoc sp.) türünün, buğday (Bezostaya) bitkisinin verimine ve kalitesine etkisini belirlemek
amacıyla yürütülmüştür. Bu amaca yönelik olarak mikroskobik yosun inoküle edilmiş buğday
tohumu (S4), organik gübre olarak mikroskobik yosun (S3), kimyasal gübreli (S2) ve gübresiz
(S1) konular baz alınarak 4 farklı deneme konusu oluşturulmuştur. Çalışmada konuların buğday
bitkisinin kalite ve verim parametreleri üzerine ve deneme topraklarının bazı kimyasal ve biolojik
özellikleri üzerine etkisi belirlenmeye çalışılmıştır.
Araştırma sonuçlarına göre bitki gelişim parametreleri açısından m2 deki biki sayısı ve buna bağlı
olarak verim, S3 konusunda daha yüksek olurken, bin dane ağırlığı verimi daha düşük olan S4
konusunda daha yüksek değer almıştır. Kalitesi açısında sonuçlar değerlendirildiğinde tanede ve
unda protein oranı S3 ve S4 konuları diğer kontrol konularına göre bir miktar artış göstermiştir.
Ayrıca verimin nispeten daha düşük olduğu S1 ve S4 konularında yaş gluten ve kuru gluten içeriği
bir miktar artmıştır. Topraklarda yapılan analiz sonuçları incelendiğinde toprak pH’sı ve toplam
azot içeriği S3 ve S4 konularında daha yüksek değerler almışlardır. Bununla birlikte istatistiksel
olarak önemli olmamakla birlikte S3 ve S4 konularının, toprak organik madde içeriğinde bir
miktar artış gözlenmiştir.
Sonuçta toprağa uygulanan mikroskobik yosun toprağın organik madde ve toplam azot miktarının
artırarak bitki veriminde bir artışa neden olurken, mikroskobik yosun inokülasyonu yapılan
tohumlar buğday veriminde önemli düşüşlere neden olmuştur. Bu yüzden mikroskobik yosunun
tohuma inokülasyon yerine toprağa doğrudan uygulanması bir yöntem olarak tercih edilmelidir.
44
GELİŞME RAPORU
AFA ADI : Tahıllar
Proje No:
Biyolojik Gübre Olarak Kullanılabilecek Nitelikte Bitki
Proje Başlığı Büyümesini Teşvik Eden Bakterilerin Organik Buğday
Yetiştiriciliğine Potansiyel Yararları
Projeyi Yürüten Kuruluş Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü ERZURUM
BÜGEM, TAGEM
Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi
Proje Yürütücüsü Erdal DAŞCI
Dr. Talip TUNÇ, Ümran KÜÇÜKÖZDEMİR, Prof. Dr.
Ramazan ÇAKMAKCI, Doç. Dr. Recep KOTAN
Projenin Toplam Bütçesi: 2014(41.000TL); 2015(13.000 TL); 2016 (13.000)
Proje Özeti:
Bu çalışmada bitki gelişimini teşvik eden bakterilerin biyolojik gübre olarak kullanılma
olanakları araştırılırken, bakterilerin farklı uygulama şekillerindeki etkinliği ortaya konulacaktır.
Ayrıca bitki gelişimini teşvik eden bakterilerin düşük sıcaklık stresi şartlarında buğdayın
gelişmesine ve verimine etkileri belirlenecektir.
Projede dört farklı bakteri straini; Paenibacillus polymyxa RCK-540, Bacillus megaterium RCK-
844, Bacillus subtilis RCK-561, Bacillus pumilus RCK-781 kullanılacaktır. Sulamalar buğdayda
daha önce bölgede yapılan araştırmalar sonucu belirlenen fenolojik dönemlere göre yapılacaktır.
Birinci sulama ekimden sonra, ikinci sulama sapa kalkma dönemini başlangıcında üçüncü
sulama çiçeklenme döneminin başlangıcında yapılacaktır. Her sulamada topraktaki mevcut
faydalı nem tarla kapasitesine getirilecektir. Bakteri ırklarının uygulama şekli olarak iki farklı
konu çalışılacaktır; bunlardan birincisi tohuma bakterilerin bulaştırılarak ekilmesi, ikinci
uygulama ise bakterilerin sulama suyu ile bitki kök bölgesine verilmesi şeklinde olacaktır.
Sonbaharda ekilen buğdayın kış aylarında maruz kalacağı düşük sıcaklık stresinin olumsuz
etkilerinin azaltılmasında bakteri uygulamalarının etkileri belirlenecektir.
Yapılacak olan bu çalışma ile kimyasal gübrelere alternatif olabilecek çevreye duyarlı
sürdürülebilir tarımsal üretim için gerekli biyolojik gübreler geliştirilecektir. Ayrıca bakteri
uygulamaları daha kolay ve pratik hale getirilecek ve düşük sıcaklık stresi şartlarında bitkisel
üretimde meydana gelen verim ve kalite kayıplarını azaltacak yöntem ve teknolojilerin
geliştirilmesi sağlanacaktır.
Proje ile ilgili herhangi bir faaliyet yapılmamıştır. 2014 yılında uygulanmaya başlanacaktır.
45
GELİŞME RAPORU
Organik Marul (Lactuca sativa L. ) Yetiştiriciliğinde Değişik
Proje Başlığı Kompostların Verim ve Bazı Kalite Özelliklerine Etkisi ve
Kompost Mikrobiyolojik Kalite Standartlarının Belirlenmesi
Proje Yürütücüsü Dr. Alev KIR
Yardımcı Araştırmacılar Uzm. Ahmet KALIN, Dr. S. Kürşat ÖNALAN
Başlama- Bitiş Tarihleri Ağustos 2010- Aralık 2013
Projenin Toplam Bütçesi: 2011: 7000 TL 2012:2100 TL 2013:10000 TL

Proje Özeti
Projede amaç, kompostun yaprağı yenen sebzelerden organik marul üretiminde bitki besin
maddesi olarak etkinliğini ve mikrobiyolojik olarak güvenilirliğini saptamak ve kompost üretim
ve kullanımına ilişkin temel verilerin elde edilmesidir. Hedef, öncelikle organik gübreler
konusunda yasal mevzuatımızda yapılan ön çalışmalarda ortaya konan farklılıkların ve
eksikliklerin giderilerek yönetmeliğimizin güncelleşmesine katkıda bulunmaktır. Elde edilen
verilerin değerlendirilip, sonuçlanmasından itibaren yönetmeliğimizin mevcut halinin
modifikasyonuna katkı sağlayacak veriler ilgili birimlere resmi olarak bildirilecek, hizmetiçi
eğitimlerle sonuçların yayım elemanlarına bildirilerek uygulamaların yönlendirilmesi agronomik
sonuçlar açısından sağlanacaktır.
Araştırmada, Ağustos 2013 döneminde, ilaçsız-kaplamasız marul tohumu (Yedikule) ekilerek
fide yetiştirilmiştir. Deneme alanının tarla hazırlığı ve parselizasyonunun ardından ETAE
kompost alanında elde edilen bitki artıkları kompostu (17 kg N / da), ahır gübresi (17 kg N / da)
ve 2 adet de organik sertifikalı ticari gübre (önerilen dozda) parsellere plana göre dağıtılarak
topraklara karıştırılmıştır. Deneme planlandığı üzere 5 tekerrürlü olarak tesadüf blokları deneme
desenine göre kurulmuştur. Toprak (0-30 cm.) ve gübre örnekleri mikribiyolojik ve fiziksel-
kimyasal analizlerinin yapılması amacıyla alınmıştır. Çalışmada, toprak ve yaprak örnekleri
dikim ve hasat dönemleri gözetilerek denemedeki 20 parselden ayrı olarak planlandığı şekilde
alınmakta ve alınacaktır. Marul deneme alanına 10 Ekim 2013’de dikilmiş ve bakım çalışmaları
yapılmıştır (25 m2/parsel). Projede devam etmekte olan toprak, yaprak ve su için verimlilik ile
mikrobiyolojik analizleri sonuçlarının alınmasından itibaren sonuç raporu hazırlanacaktır.
46
GELİŞME RAPORU
Organik Biberin (Capsicum annuum L.) Uygun Ön
Proje Başlığı
Bitkilerinin Belirlenmesi.
Proje Yürütücüsü Dr. Alev KIR
Dr. Eylem Tuğay KARAGÜL, Uzm. Ahmet KALIN, Uzm.
Lerzan AYKAS, Dr. Hatice GEREN
Başlama- Bitiş Tarihleri Ağustos 2011- Ağustos 2016 (60 ay- 5 yıl)
2011: 27200 TL 2012:7700 TL 2013:7700 TL
2014:7700 TL 2015:7700 TL
Proje Özeti
Araştırmada hedef, Ege Bölgesinde yaygın olarak yetiştirilen sebze türlerinden oluşan üretim
desenine baklagil ve buğdaygil yemeklik tane ve yem bitkilerini katarak, gerek hayvan gerekse
insan beslenmesinin karşılanmasına olanak tanıyan ekim nöbeti alternatifleri oluşturarak,
üreticilerin kazançlarını yükseltmek ve pratik öneriler için veri toplamaktır. Araştırmada ana
amaç, organik sebze üreticilerinin tarımsal faaliyetlerinde karlarını maksimum seviyeye
ulaştırmalarını sağlamak için organik sebzelerin açıkta yetiştiriciliğinde uygun ön bitki ve/veya
bitkileri saptamaktır.
Araştırmada, Ağustos 2013 döneminde, deneme materyallerinden organik brokoli tohumu
ekilerek fide yetiştirilmiştir. Deneme alanının ETAE kompost alanında elde edilen bitki artıkları
kompostu ile 17 kg N / da oranında gübrelenmesinin ve tarla hazırlığının ardından parselizasyon
yapılmış olup, deneme planlandığı üzere 3 tekerrürlü olarak tesadüf bloklarında bölünmüş
parseller deneme desenine göre kurulmuştur. Bloklardan toprak mikrobiyolojik ve fiziksel-
kimyasal analizleri yapılmak üzere alınmıştır. Toprak örnekleri (0-30 cm.) deneme ekim-dikim-
hasat dönemleri gözetilerek toplam 45 parselden alınmıştır. Tohumu organik olarak temin edilen
brokoli deneme alanına 11 Ekim 2012’de dikilmiştir. Deneme materyallerinden, ıspanak (2,5
kg/da) , bakla (12 kg/da), fiğ+arpa (8+3 kg/da) karışımı 14 Ekim 2013 tarihinde deneme alanına
ekilmiştir. Ekilen tohumlar ilaçsız-kaplamasız tohumlardır. Uygulamalardan bir tanesi kış
dönemi boş bırakılmıştır. Materyale ait bakım çalışmaları halen devam etmektedir. Materyalin
tür özelliğine göre hasat dönemi gelenlerde gözlemler alınarak hasat edilmiş ve edilecektir. 2014
yılı Mayıs-Ekim döneminde, deneme desenine uygun olarak biber, mısır ve kavun türleri kışlık
ürünlerin ardından yetiştirilecektir.
47
GELİŞME RAPORU
PROGRAM ADI : Endüstri Bitkilerinde Organik Tarım
Proje No:
Şanlıurfa Tarla Koşullarında Sertifikalı Organik Gübre ve
Proje Başlığı Kompostun Pamuk ve Susamın Ekim Nöbetinde
Kullanılması Olanaklarının Araştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü ŞANLIURFA
Proje Yürütücüsü Müslüm COŞKUN
Devrim ALMACA, A.Suat NACAR, Dr.Betül BAYRAKLI
Fuat TAYLAN M, Bülent ATILGAN
Projenin Toplam Bütçesi: 83.000.00 TL

Proje Özeti
Bu araştırma ile günümüzde ekonomik güç, beslenme ve sağlık kültürleri bakımından ileri olan
ülkelerin insanlarınca, talep edilen ve Şanlıurfa ilinin önemli tarla bitkilerinden olan; Pamuk ve
Susam ‘ın ekolojik olarak yetiştiriciliğinde, bölgede organik tarım üretimi yapmak isteyen
yenilikçi çiftçilerince, en fazla merak edilen konuların başında gelen toprak iyileştiricilerinin,
en uygun olanını ve miktarını tayin etmek ve GAP Bölgesindeki çiftçilerce, uzun yıllardan beri
sürdürülebilir tarımın yerleştirilmesi amacıyla da ısrarla önerilen ve uygulatılmak istenen ekim
nöbetinin sisteminin olumlu etkileri, ortaya çıkarılmaya çalışılacaktır.
48
GELİŞME RAPORU
AFA ADI : Tahıllar
Proje No:
Diyarbakır Yöresinde Çeltik Yetiştiriciliğinde Organik Tarım
Proje Başlığı Olanaklarının Araştırılması ve Konvansiyonel Tarım ile
Karşılaştırılması
DİYARBAKIR
Proje Yürütücüsü Şerif KAHRAMAN
Şehmus ATAKUL, Sevda KILINÇ
Doç. Dr. Aydın ALP
Başlama Tarihi : 2011
Bitiş Tarihi : 2013
2011:19.000 TL 2012:17.500 TL 2013:19.000 TL
55.500 TL
Proje Özeti
Bu proje ile konvansiyonel ve organik tarım arasındaki farklılıklar ortaya konulacak ve organik
üretim koşullarında yeterli ürün elde etme ve karlılık imkânları araştırılmaktadır. Ayrıca kır
çeltikçiliği dediğimiz; ekim öncesi araziyi işlemeksizin, fazla kimyasal ilaç ve gübre
kullanmadan çeltik üretimi yapılan Karacadağ Bölgesindeki alanların organik tarım açısından
uygunluğu görülmüş olacaktır.
Araştırmanın üçüncü yılı 2013 yılında, GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi
Müdürlüğüne ait deneme arazisinde ve çeltik tarımının yoğun olarak yapıldığı Karacadağ
Bölgesinde çiftçi tarlasında yürütüldü. Araştırmada materyal olarak, yerel Karacadağ ve
Osmancık-97 çeşitleri kullanıldı.
Araştırma; konvansiyonel ve organik tarım olmak üzere, bölünmüş parseller deneme desenine
göre; 3 tekerrürlü ve çakılı olarak yürütülmektedir. Bitki besleme ana faktör, çeşitler alt faktör
olarak ele alınmaktadır. 2013 yılı yetiştirme sezonunda gerekli gözlemler alınarak istatistik
analizleri yapılmıştır. Verim yönünden baktığımızda üç parametrede istatistiki olarak önemli
bulunmuş olup; çeşit olarak Karacadağ çeşidi daha yüksek bulunmuştur. Uygulamaları
incelediğimizde konvansiyonel uygulama daha yüksek bulunmuş ve kurumumuzdaki
interaksiyonlara bakıldığında da konvansiyonel Karacadağ çeşidi en yüksek verimi verirken
organik Osmancık-97 çeşidi en düşük verimi vermiştir.
49
GELİŞME RAPORU
Farklı Kışlık Ön Bitkilerin ve Organik Gübrelerin Domates
Proje Başlığı
ve Yağlık Biberde Verim, Kalite ve Fungal Floraya Etkileri
Proje Yürütücüsü Dr. Gülen ÖZYAZICI
Dr. Betül BAYRAKLI, Serkan İÇ, Prof. Dr. Aysun PEKŞEN
Prof.Dr. Berna TUNALI
2012: 58.580 TL 2013: 60.930 TL
2014: 49.878 TL
Proje Özeti
Bu araştırmanın amacı Samsun yöresi ekolojik koşullarında yağlık biber ve domates üretiminden
önce yetiştirilmesi gereken ön bitki/bitkiler ile en uygun organik gübre kaynağını belirlemektir.
Araştırmada baklagil(fiğ-arpa), lahanagil (brokoli) ve soğangillerden (pırasa) olmak üzere üç
farklı ön bitki ile kontrol (kışı boş geçiren parsel) ana parseli, üç farklı organik gübre kaynağı alt
parseli oluşturmaktadır.
Organik buğday hasatından sonra denemelerde parselasyon işlemi yapılmıştır. Organik pırasa,
organik brokoli tohumları temin edilmiş, fideleri yetiştirilerek 2012 yılında organik buğdayın
hasatından sonra biber ve domates denemelerinde parselasyon işlemi yapılarak kışlık ön bitkiler
dikilmiştir. Kasım ayında fiğ- arpa karışımının ekim işlemi gerçekleştirilmiştir. Organik pırasa
ve brokolide 2013 yılının Ocak ayında hasatlar tamamlanmıştır. Fiğ- arpa parsellerinde 26 Nisan
2013 tarihinde toprağa karıştırma işlemi yapılmıştır. 2013 yılının Mayıs ayında biber ve domates
denemeleri kurulmuştur. Biberde meyve verimine ön bitkilerin etkisi istatistiki bakımdan önemli
çıkmış, en yüksek meyve verimi brokoli (4212 kg da-1) ve fiğ-arpa (3951 kg da-1) parsellerinde
belirlenmiştir. Domateste meyve verimine ise ön bitkilerin ve organik gübrelerin etkileri
istatistiki bakımdan önemli bulunmuş olup, ön bitkiler içerisinde pırasa (3187 kg da-1) organik
gübre kaynakları içerisinde kompost (2958 kg da-1) ve organik ticari gübre-2 (2956 kg da-1) en
yüksek domates meyve verimini vermiştir.
50
GELİŞME RAPORU
Organik Çay İşleme Atıklarından Elde Edilen Kompostun
Proje Başlığı
Organik Çay Üretiminde Kullanılması
Projeyi Destekleyen Kuruluş BÜGEM
Proje Yürütücüsü Dr. Gülen ÖZYAZICI
Dr. Betül BAYRAKLI, Pınar ÖZER, Zuhal KALCIOĞLU,
Dr.Zeynep DEMİR
2012: 40.000 TL 2013: 40.000 TL
2014: 40.000 TL 2015: 40.000 TL
Proje Özeti
Bu çalışmanın amacı organik çay işleme atığını organik çay tarımında değerlendirmektir.
Araştırma 3 aşamadan oluşmaktadır. 1- Uygun mikroorganizmanın tespiti 2- Çay atığının
kompostlanması 3- Tarla denemesi. Araştırma tesadüf blokları deneme desenine göre 3 yıl süre
ile yürütülecektir. Deneme konuları, çay atığı, çay atığı+ şeker sanayi atığı şlam, çay atığı+tarım
kireci, çay atığı+kaya fosfat ve organik ticari gübre.
Kompostlama da gerekli mikroorganizmanın elde edilmesi için 25.09.2012, 04.10.2012,
16.10.2012 tarihlerinde 1 birim çay atığı, 1 birim ahır gübresi ile kompostlamaya bırakılmıştır.
Her 10 günde bir karışımlardan 2 çeşit örnek alınmıştır. Steril kutular içerisine alınan örnekler
izolasyon aşamasına kadar +4 ºC de muhafaza edilmiştir. Diğer örnekte ise pH, EC, organik
madde, organik karbon ve toplam N analizleri yapılmıştır. Bu işleme 24.03.2013 tarihinde
örnekleme işlemine son verilmiştir. 2012 yılında 10 günde bir alınan kompost örneklerinden
Kasım, Aralık, Ocak, Şubat ve Mart olmak üzere 5 farklı döneme ait 42 adet kompost karışımı
elde edilmiştir.
Mikroorganizma çay atığına 27.06.2013 tarihinde uygulanmış, 12.07.2013 tarihinde ilk
örnekleme yapılmış, Örneklemelere 15 gün ara ile devam edilmiştir. Alınan örneklerde pH, EC,
organik madde, toplam azot, C/N oranı belirlenmiştir. Kompostlama tamamlanana kadar
örneklemeye devam edilmiştir. 10.10.2013 tarihinde kompostlama işlemi tamamlanmıştır. Tarla
denemeleri Organik Hemşin Çay Havzası ile Senöz Vadisinde yürütülecektir.
51
GELİŞME RAPORU
Proje No:
Organik Tarımda Biyolojik ve Organik Gübrelemenin
Proje Başlığı Patates, Buğday, Kuru Fasulye Münavebe Sisteminde Verim
ve Kalite Üzerine Etkilerinin Belirlenmesi
Toprak Su ve Çölleşme ile Mücadele Araştırma İstasyonu
KONYA
BÜGEM, TAGEM
Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi KONYA
Proje Yürütücüsü Necati ŞİMŞEKLİ
Feti KİRTİŞ, Osman ÇAĞIRGAN, Erdal GÖNÜLAL, Talip
Yardımcı Araştırmacılar ATÇEKEN, Oktay OKUR, Prof. Dr. Refik UYANÖZ,
Yrd.Doç.Dr. Çetin PALTA,
2012: 20.000 TL 2014: 15.000 TL
2013: 15.000 TL 2015: 15.000 TL
Proje Özeti
Bu çalışma ile organik tarımda biyolojik ve organik gübrelemenin patates, buğday, kuru fasulye
münavebe sisteminde verim ve kalite üzerine etkilerinin etkisi belirlenecektir.
Organik tarım yapılabilir özelliklerine sahip araziye yeşil gübre bitkisi ekilerek erken ilkbaharda
toprağa karıştırılacak ve sertifikalı çiftlik gübresi uygulaması ile organik madde miktarı
arttırılacaktır. Kemik unu uygulaması ile ortamda fosfor kaynağı oluşturulacaktır. Ortam azot ve
fosforunu bitkiler için yarayışlı hale getiren bakteri ve mantar uygulamalarının verim ve kalite
özelliklerine etkileri araştırılacaktır. Münavebe dönüşüm sürecinde uygulamaların etkinlik
düzeyleri belirlenecektir.
Arazi koşullarında tesadüf bloklarında deneme desenine göre 3 tekerrürlü yürütülmekte olan bu
çalışmada kontrol, Azot kazandıran bakteri (Azotobakter crocoocum) , Fosfor Çözen Bakteri
(Basillus spp ) ve mikoriza (VAM) (Glomus spp) ile bunların kombinasyonları olan karışımlar,
parsellerde biyolojik gübre uygulaması yapılacak, deneme planında belirlenen parsellere üst
gübre olarak Azotobakter spp. uygulaması yapılacaktır. Bir sonraki ekim döneminde aynı
deneme deseni üzerine gelecek şekilde münavebe bitkileri ekimi gerçekleştirilecektir.
Uygulamayla verim ve kalite değerleri yanında çeşitli agronomik özellikler incelenecektir.
2013 yılında patates, fasulye ekimleri yapılmış ve 2012 sonbaharda ekimi yapılan buğdayla
birlikte hasadları uygun tarihlerde yapılmıştır. Gerekli gözlem ve ölçümler devam etmektedir.
2013 yılı sonbahar mevsiminde de buğday ekilişleri gerçekleşmiştir.
52
GELİŞME RAPORU
AFA ADI : Büyükbaş Hayvancılık
PROGRAM ADI : Organik Yetiştiricilik
Proje No: TAGEM/HAYSUD/12/02/05/01
Marmara Bölgesinde Organik Sığır Yetiştiriciliğinin
Proje Başlığı Geliştirilmesi / Organik Sistemde Üretilen Boz Irk Sığırların
Karkas ve Et Kalitesi Özellikleri
Projeyi Yürüten Kuruluş Koyunculuk Araştırma İstasyonu Bandırma BALIKESİR
Proje Yürütücüsü Dr. Hülya HANOĞLU
Prof. Dr. Ahmet GÖKKUŞ, Prof. Dr. Alper YILMAZ, Prof.
Yardımcı Araştırmacılar Dr. Bülent EKİZ, Araş. Gör. Fırat ALATÜRK, Araş. Gör.
Hülya YALÇINTAN, Uz. Ayşegül LOKER
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/01/2013 ile 01/01/2014

Proje Özeti:
Bu proje ile Ayvacık Organik Kırmızı Et Üreticileri Birliği üyelerince yetiştirilen organik Boz
ırk sığırların karkas ve et kalite özellikleri belirlenecektir. Çalışmada kesime sevk edilen 40 adet
hayvan kullanılacaktır. Hayvanlar cinsiyet ve kesim öncesi canlı ağırlığına göre sınıflandırılacak,
kesim ve karkas özellikleri belirlenecektir. Organik etlerin fiziksel ve kimyasal özellikleri
tanımlanacak, kolesterol düzeyleri ve yağ asit kompozisyonları belirlenecektir. Hayvanın
beslendiği rasyon, et kalitesini etkileyen en önemli faktörlerden birisi olduğundan, organik
yetiştirilen hayvanların beslenme programları izlenecek; yıl boyunca otlaklarda bitki örtülerinin
verim ve diğer özellikleri ile yem değerleri belirlenecektir.
Projenin yürütüleceği Çanakkale'nin Ayvacık İlçesine bağlı Paşaköy'deki arazilere, mera bitki
örtülerinin verim ve diğer özellikleri ile ilgili çalışmaları yürütmek için 25x25 m2'lik 6 adet panel
çit yerleştirilmiştir. Bitki örtüsünün verim ve diğer özelliklerinin ölçülmesine 2013 Mart ayında
başlanmış ve aylık olarak devam edilmiştir. Kuru ot verimi, yenen ot miktarı, yenen ot oranı,
otlatma kapasitesi ve bitki ile kaplı alan aylık olarak hesaplanmıştır. Bitki bileşimi, yem değeri
ve organik madde sindirim derecesinin belirlenmesi için de aylık örnekler alınmıştır. Aylık
ölçümler projenin ikinci yılında da yapılacaktır.
Projede kesim, karkas ve et kalitesi özelliklerine ilişkin çalışmalar ilgili firma ile sözleşmenin
yenilenmesinden sonra 2014 yılı içinde başlatılacaktır.
Proje faaliyetlerinin tamamlanabilmesi için 2014 yılında 06.2.9.01 ekonomik kodlu bütçe
kalemine 48000,00 Türk Lirası ödenek gönderilmesi gerekmektedir.
53
GELİŞME RAPORU
Proje No: BBOT11-01
Organik Meyve Yetiştiriciliğinde Yabancı Ot Kontrolü için
Proje Başlığı
Allelopatiden Yararlanma Olanakları
Projeyi Yürüten Kuruluş Meyvecilik Araştırma İstasyonu Eğirdir ISPARTA
Proje Yürütücüsü Hasan ASLANCAN
Hamza ŞENYURT, Dr.Adem ATASAY, Rafet SARIBAŞ,
Yardımcı Araştırmacılar Süleyman AKOL, Mesut ALTINDAL, Fatma Pınar
ÖZTÜRK, Yrd. Doç. Dr. Y. Emre KİTİŞ

Proje Özeti:
Organik tarım uygulamalarında yabancı otlara karşı önerilmiş herhangi bir kimyasal ya da
biyoherbisit bulunmadığından, yabancı otlarla mücadele çoğunlukla mekanik olarak
yapılmaktadır. Bu da iş gücünü ve maliyeti oldukça arttırmaktadır. Çalışma Eğirdir (Isparta)’de
Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü’nde MM 111 anaçlı Redchief elma çeşidi ile tesis
edilmiş elma bahçesinde yürütülmektedir.
2013 yılında, allelopatik etkisi olduğu bilinen 7 bitki toprağa karıştırıldı. Karşılaştırmak amacıyla
Herbisit, Mekanik Mücadele ve Kontrol uygulamaları uygulandı. Proje gereği üç defa yabancı ot
sayımı, ağaçlarda morfolojik ölçümler, verim ve pomolojik analizler yapıldı.
54
GELİŞME RAPORU
Proje No: TBOT - 2011-03
Büyük Menderes ve Menemen Ekolojik Koşullarının Organik
Proje Başlığı Doğal Renkli Bazı pamuk Çeşitlerinde Verim ve Lif Kalitesi
Üzerine Etkilerinin Araştırılması.
Projeyi Yürüten Kuruluş Pamuk Araştırma İstasyonu Nazilli AYDIN
Proje Yürütücüsü M. Niyazi KIVILCIM
Dr. Nedim ÖZBEK, Halil DÜNDAR, Ülfet ERDAL, Vural
KARAGÜL, Neslihan UZUN
2012:40.000 TL, 2013:40.000 TL, 2014:40.000 TL,
2015:40.000 TL.
Proje Özeti
Proje kapsamında Sarayköy ve Menemen’de tarla denemeleri kurulmuştur. Denemelere Nazilli
DT-15 renkli kontrol çeşit, Aydın-110, Nazilli-84 beyaz, Emirel ve Akdemir renkli çeşitler
alınmıştır. Denemeler tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekerrürlü kurulmuştur. Deneme
parsel alanı ekimde 67,2 m² hasatta 33,6m² alınmıştır. Deneme alanlarına 13.11.2012 tarihinde
pamuk ekimi öncesi yeşil gübreleme amacıyla 12,5 Kg/da adi fiğ+3 kg/da arpa ekilmiştir. Yeşil
gübre bitkileri çiçeklenme döneminde pamuk ekimi öncesi diskaro ile parçalanarak toprağa
karıştırılmıştır. Yeşil gübreleme ile birlikte %2 N içeren organik ticari gübreden 350 Kg/da
uygulanmıştır.
Pamuk ekiminde 6-8 kg/da havlı tohum kullanılmıştır. Tohumluklar çimlendirme testine tabi
tutulmuş ve çimlenme oranları %90-%98 arasında tespit edilmiştir.
Deneme alanından ekim öncesi ve hasat sonrası toprak örnekleri alınmış, ekim öncesi sonuçları
alınmış ve toprakların tınlı, killi-tınlı, organik madde miktarı %1,07-1,28 düzeyde ve düşük
bulunmuştur. Hasatta alınan örneklerin analiz sonuçları henüz alınmamıştır. Denemeler 2 kez
çapalanmış ve 1 kez seyreltilmiştir.
Sulamalar bitki su isteği belirtileri dikkate alınarak, Menemen’de 4, Sarayköy’de 3 kez
yapılmıştır. Hasat Menemen’de 22.10.2013 ve 12.11.2013 tarihlerinde; Sarayköy’de 11.10.2013
ve 05.11.2013 tarihlerinde 2 kez yapılmıştır.
Parsel veriminden dekara verimler hesaplanmıştır. Ortalama verimler Sarayköy’de 260,0-361,4
Menemen’de 335,1-377,9 Kg/da bulunmuştur. 100 tohum ağırlığı, lif kalite, elyaf renk analizleri
henüz alınmamıştır.
55
GELİŞME RAPORU
Farklı Organik Gübre Kaynaklarının Karnabaharda (Brassica
Proje Başlığı oleraceae var. botrytis) Verim, Bitki Gelişimi, Kalite ve
Toprak Özelliklerine Etkisi
TOKAT
BÜGEM, TAGEM
ELİT TARIM A.Ş/ANTALYA
Proje Yürütücüsü Dr. Selma ÖZTEKİN
Ö.Faruk NOYAN, Nurhan MUTLU, Naif GEBOLOĞLU,
Tekin ÖZTEKİN, Mahfuz ELMASTAŞ, Mine AYDIN
2011: 20.000 TL 2012: 8.800 TL
2013: 4.850 TL 2014: 4.900 TL
Proje Özeti
Bu çalışmada farklı miktarlarda organik sertifikalı gübre karışımlarının, ikinci ürün karnabaharın
verim, bitki gelişimi, kalite ve toprak özellikleri üzerine etkileri araştırılacaktır.
Deneme,2011yılındaadifiğ+karnabahar+arpa+karnabahar+adifiğ+karnabahar+buğday+karnabah
ar ekim nöbeti izlenerek çakılı olarak yürütülmeye başlanmıştır. Deneme konuları: O1 (500 kg/da
Biofarm), O2 (375 kg/da Biofarm+150 kg/da NOF), O3 (250 kg/da Biofarm+300 kg/da NOF), O4
(125 kg/da Biofarm + 450 kg/da NOF), O5 (600 kg/da NOF), K (Kontrol)’ü içermektedir. 2012
yılında arpa hasat edilerek ekim nöbetini takiben karnabahar fideleri araziye şaşırtılmıştır.
Barcelona F1 ve Grafiti F1 çeşitlerinin en yüksek bitki boyu sırasıyla 28.2 cm O1
uygulamasında, 32.4 cm ile O3 uygulamasında tespit edilmiştir. En yüksek taç çapı Barcelona F1
ve Grafiti F1 çeşitlerinde O3 uygulamasında bulunmuş, Barcelona F1 ve Grafiti F1 çeşitlerinin
en yüksek pazarlanabilir verimi sırasıyla 4038 kg/da ve 2951.7 kg/da ile O3 uygulamasında
ortaya çıkarken, en yüksek taç ağırlığı Barcelona F1 çeşitinde 3690.3gr ile Grafiti F1 çeşitinde
ise 799.8gr ile O3 uygulamasında bulunmuştur. Karnabaharın yaprak sayısı, kuru ağırlık,
vejetasyon süresi, vitamin C, SÇKM, gallik asit, TEAC ve FRAP (antioksidan) üzerine farklı
organik gübre uygulamalarının etkisi önemli bulunmamıştır. Farklı organik gübre
uygulamalarının hasat sonrası (0-30cm) alınan topraklarda EC ve silt içeriğini %5 düzeyinde
etkilerken, pH, kireç, organik madde, yarayışlı fosfor, yarayışlı potasyum, hacim ağırlığı, tarla
kapasitesi, solma noktası, hidrolik iletkenlik, kum, kil ve KDK üzerine önemli bir etkisi ortaya
çıkmamıştır. Farklı organik gübre uygulamalarının hasat sonrası (30-60cm) alınan topraklarda
pH, EC, kireç, organik madde, yarayışlı fosfor, yarayışlı potasyum, hacim ağırlığı, tarla
kapasitesi, solma noktası, hidrolik iletkenlik, kum, kil, silt ve KDK üzerine önemli bir etkisi
ortaya çıkmamıştır. Her iki çeşite ait ekonomik analiz yapılmıştır. Bu proje ile organik sebze
yetiştiriciliğinde kullanılan organik gübrelerin ürünün verim, kalite ve toprak özellikleri üzerine
yapacağı etkileri araştırmak, sonuçları üreticilere sunmak ve organik gübrelerin tarımsal
üretimde doğru bir şekilde kullanılması ve yaygınlaşması amaçlanmaktadır.
56
GELİŞME RAPORU
AFA ADI : Tahıllar
Proje No: TAGEM/TBAD/13/A12/P01/019
Ankara Ekolojik Koşullarında Organik Olarak Yetiştirilen
Proje Başlığı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Verim ve Kalite Özelliklerinin
Belirlenmesi
Projeyi Yürüten Kuruluş Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü ANKARA
Proje Yürütücüsü Recep KODAŞ
Dr. Muzaffer AVCI, Çetin ÇAĞLAR, Rahmi TAŞÇI, Asiye
SEİS SUBAŞI, Dönüş ERMİŞER, Seda ÖZBAY
Başlama- Bitiş Tarihleri 01/10/2012-- 31/12/2017

Proje Özeti
Projede TİGEM’in İç Anadolu Bölgesindeki Tarım İşletmelerinde, 2010 yılında en fazla üretimi
yapılıp dağıtılan 6 buğday çeşidi (TOSUNBEY, BEZOSTAJA-1, BAYRAKTAR-2000,
SÖNMEZ-2001, GÜN-91 ve İKİZCE-96) ile bölgede 1940’lı yıllarda kuru tarımda kimyasal
gübre kullanılmadan yaygın olarak yetiştirilen 2 buğday çeşidi (KÖSE 220/39 ve SİVAS 111/33)
olmak üzere 8 ekmeklik buğday çeşidi ele alınacaktır. Materyal olarak hiçbir kimyasal
uygulamaya tabi tutulmamış buğday tohumları kullanılacaktır. Organik yetiştiricilikte 3 farklı
uygulama [Sertifikalı Organik Ticari Gübre(AG), Yeşil Gübre(YG) ve Yeşil Gübre + Sertifikalı
Organik Ticari Gübre(YG+AG)] kullanılacak ve kontrol için bu 8 çeşit konvansiyonel tarımda
kimyasal gübreleme ile yetiştirilecektir. Araştırma sonunda da ekonomik analizi yapılarak
organik yetiştiricilik ile konvansiyonel yetiştiriciliğin maliyet ve kârlılığı karşılaştırılacaktır.
57
GELİŞME RAPORU
AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri
PROGRAM ADI : Yem Bitkilerinde Organik Tarım
Proje No: TAGEM/TBAD/13/A12/P10/02
Ege Bölgesi Koşullarında Organik Hayvan Yemi Üretiminde
Proje Başlığı
Farklı Münavebe Sistemlerinin Karşılaştırılması
Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi
Menemen/ İZMİR
Proje Yürütücüsü Ülfet ERDAL
Nuri CANDAN, Bülent GÜRÜN, Şener ÖZÇELİK
İlkay ÖZDEMİR, Dr. Hülya HANOĞLU
Doç. Dr. İhsan YAŞA, Doç. Dr. Alev HALİKİ
Doç. Dr. Hülya ÖZELÇAM, Prof. Dr. A. Esen ÇELEN
Yrd. Doç. Dr. Mithat GEVREK, Ar. Gör. G. Deniz
ATASOY,Yrd. Doç. Dr. Nedim ÇETİNKAYA
Projenin Toplam Bütçesi: 137 890 TL

Proje Özeti
Bu proje, organik hayvan yemi yetiştiriciliğinde aynı sezon içinde hayvanların tüm besin madde
gereksinimlerini karşılayacak iki farklı münavebe sisteminden oluşmaktadır. Her iki sistemde de
kaba yem, enerji yemi, protein yemi ve silaj olacak şekilde planlanmıştır. Deneme 4 tekerrürlü
olarak tesadüf blokları deneme deseninde UTAEM’in Menemen Ovasında yer alan Ortaköy
deneme arazisinde kurulmuştur. Parseller 2,8m X 5m = 14 m2 olup, her parsel arasında 1,5 m
mesafe bırakılmıştır. Parsellerden ekim öncesi toprak örneği alınarak verimlilik analizleri
yapılmış ve her bitkiye ihtiyacı olan bitki besin maddesi uygulanarak her iki münavebe
sisteminde bitkilerin hasatları yapılıp, ikinci yıl münavebe sistemine ait olan ilk bitkilerin
ekimleri işlemleri tamamlanmıştır. Bitki çıkışları 24.11.2013 tarihinde başlamıştır.
Deneme konuları
I.Münavebe Sistemi
I II III
1.Yıl Fiğ/yulaf+mısır(dane) , Fiğ/tritikale+pamuk , Üçgül+ mısır (silaj)
2.Yıl Arpa(dane) Üçgül Fiğ/trikale
II.Münavebe Sistemi
I II III
1.Yıl Fiğ/tritikale+soya Üçgül+ mısır (silaj) Fiğ/yulaf+mısır (dane)
2.Yıl Fiğ/yulaf Trikale Üçgül
58
GELİŞME RAPORU
AFA ADI : Çayır Mera ve Yem Bitkileri
PROGRAM ADI : Yem Bitkilerinde Organik Tarım
Proje No:
Bazı Bitki Ekstraktlarının Formulasyonlarının Hazırlanması ve
Sebzelerde Zararlı Tetranycus urticae Koch.(Arachnida:
Proje Başlığı Tetranychidae) ile Myzus persicae Sulz. (Hemiptera:Aphididae)’e
Karşı Etkisinin Araştırılması
Projeyi Yürüten Kuruluş Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, Ankara

Proje Yürütücüsü Dr. Pervin ERDOĞAN
Dr. Murat KAHYAOĞLU, Dr. E. Numan BABAROĞLU, Uzm.
Yardımcı Araştırmacılar Mustafa ALKAN, Uzm. Gamze ESİN KILINÇ, Dr. Pelin AKSU
01/01/2013-31/12/2013
Proje Özeti
Bu çalışmada ZMMAE’de yürütülen “Bazı Bitki Ekstraktlarının Organik Sebze Yetiştiriciliğinde Görülen
Zararlılara Karşı Kullanım Olanaklarının Belirlenmesi” adlı projede (TAGEM-BS-04/10-06/01-06) elde edilen
sonuçlara göre laboratuar koşullarında Yeşli şeftali yaprakbiti ve İki noktalı kırmızı örümceğe karşı etkili olduğu
belirlenen civan perçemi (Achillea wilhelmsii C.), domuz pıtrağı (Xanthium strumarium L.), banotu (Hyoscyamus niger
L.), gümüşdüğme (Tanacetum parthenium L.), tesbih ağacı (Melia azedarach L), sarmısak (Allium sativum L.), ve acı
biber (Capsicum annum L.) bitkilerinden elde edilecek ekstraktların formülasyonlar çalışmalarının yapılması ve
formülasyonları hazırlanan ekstraktlar, örtüaltı sebze yetiştiriciliğinde görülen, Yeşil şeftali yaprakbiti ve İki noktalı
kırmızı örümcek’e karşı biyolojik etkinliği belirlenmesi hedeflenmiştir.
Tesbih ağacı ve sarımsak bitkilerinin ekstraktları elde edilmiş, formülasyon hazırlama çalışmaları devam
etmektedir. Acı biber meyvelerinin formülasyonu hazırlanmış ve İki noktalı kırmızı örümcek üzerine etkileri laboratuar
koşullarında belirlenmiştir. Proje ön teklifinde verilen bitki ekstraktlarının hazırlanması metodu, yapılan çalışmalar
sonucunda fazla zaman alması, çok fazla kimyasalların kullanımına gerek duyması ve pratikte kullanımının zor
olması dolayısıyla farklı bir ekstraksiyon metodu daha denenmiştir. Deneme sonucunda ekstarksiyon metodunun
pratikte kullanımının daha kolay ve daha ekonomik olduğu belirlenmiştir. Bu nedenle bitki ekstraktlarının hazırlanması
metodunda değişiklik yapılması uygun görülmüştür. Çalışma sonucuna göre, en düşük etki ekstraktın en düşük
konsantrasyonda belirlenmiştir. En yüksek etki ise, ortalama % 84.90 10 ml/l konsantrasyonunda elde edilmiştir.
Yapılan istatistiki analizlere göre uygulanan konsantrasyonlar arasında farklılık bulunmuş, bütün konsantrasyonlar
farklı grupta yer almıştır.
Laboratuar koşullarında denemeye alınan konsantrasyonlar arasında en yüksek etki gösteren konsantrasyon
(10 ml/L) ile üst iki konsantrasyonu 2014 yılında İki noktalı kırmızı örümceğe karşı etkinliği örtüaltında belirlenecek,
diğer bitkiler ile ilgili çalışmalara projede planlandığı şekilde laboratuar, arazi ve örtüaltı çalışmalarına devam
edilecektir. Örtüaltı çalışmaları Enstitü bahçesindeki örtüaltında yapılacaktır.
Sebze yetiştiriciliğinde önemli oranda ürün kaybına neden olan zararlıların mücadelesinde kullanılan
kimyasal ilaçlara alternatif olacak ve bu konuda büyük bir eksikliği giderecek olan bitkisel ekstraktların formülasyonu
hazırlanacaktır. Formülasyonu hazırlanan bitkisel ekstraktlar, sebze yetiştirilen alanlarda görülen ve üründe önemli
kayıplara neden olan zararlılara karşı kullanılması ile kalıntısız ve sağlıklı ürün elde edilecek, kimyasal mücadelenin
uygulanmasından kaynaklanan doğal dengenin bozulması, zararlılarda dayanıklılık gibi olumsuz etkilerinde asgari
seviyede tutulmasına katkıda bulunacaktır. Yerel kaynaklardan ve bitkisel kökenli maddelerden elde edilecek
biopestisitlerin uygulamaya verilmesi hem organik tarım, entegre ürün ve iyi tarım uygulamaları alanında görülen
açıklığı kapatacak hem de ülke ekonomisine önemli katkıda bulunacağı düşünülmektedir.
59
60
Proje No:
Proje Başlığı Bazı Sebze Türlerinin Organik Tohum Üretiminde Verim ve
Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi- II
YALOVA
Projeyi Destekleyen Kuruluş Asgen Tohumculuk A.Ş.
Yardımcı Araştırmacılar Dr. İbrahim SÖNMEZ, Kutay C. YILDIRIM, Gürsel ÇETİN
Barış ALBAYRAK, Zühtü POLAT, Mine RUŞEN, Nesrin
TUNALI, Nesrin UZUNOĞULLARI
Projenin Yıllara Göre Bütçesi
Proje Özeti
Bu çalışmanın amacı Projede domates, bamya, soğan, karpuz, marul, lahana ve pırasa sebze
türlerinde organik tarım koşullarında tohum üretiminin sürdürülebilirliliğinin araştırılması ve elde
edilen tohumların kalite özelliklerinin belirlenmesidir.
Çalışmada, denemeler Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 4 tekerrürlü olarak
yürütülecektir.. Her bir parsel büyüklüğü 125 m2’olacaktır. Yapılan çalışmalar; 5553 sayılı
Tohumculuk Kanunu (08.11.2006 tarih ve 26340 sayılı Resmi Gazete), 5262 sayılı Organik
Tarım Kanunu (03.12.2004 tarih ve 25659 sayılı Resmi Gazete) ve Organik Tarım Kanunu
Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik (18.08.2010 tarih ve 27676 sayılı Resmi Gazete)
esaslarına göre yürütülecektir. Çalışmalar sonunda ilgili sertifikalar edinilecektir..
2013 yılı çalışmaları kapsamında ekim nöbeti programında Rio Grande domates çeşidinde tohum
üretimi yapılmıştır. Tohum hasadı sonunda tohum verimi, 1000 tohum ağırlığı ve 1 gramdaki
tohum sayımları yapılmıştır.
2013 yılı çalışmanın beş yıllık birinci dilimi tamamlanmıştır. Bu nedenle çalışmanın 5 yıllık
dilimine ait ara sonuç raporu hazırlanmış ve II. dilim için proje yeniden bütçelenerek
güncellenmiştir.
Domates üretimi, aynı zamanda II. döngünün ilk basamağını oluşturmaktadır. Domates sonrası
yeşil gübreleme amaçlı, Ereser 87 bakla çeşidi ile Yeşil Gübreleme amaçlı tohum ekimi
yapılmıştır.
2014 yılında %25-40 çiçeklenmeye ulaşan bakla bitkileri biçilerek toprağa karıştırılacaktır.
Lahana (Yalova 1) ve pırasa (İnegöl 92) türlerinde, tohum ekilecek, fide elde edilerek deneme
deseni kapsamında araziye dikim yapılacaktır.
Anahtar Kelimeler:
61
YENİ TEKLİF PROJE
AFA ADI : Küçükbaş Hayvancılık
PROGRAM ADI : Organik Yetiştiricilik
Proje No:
Kapalı Sistem Tarım Modelinde Organik Koyun
Proje Başlığı Yetiştiriciliğinin Bazı Verim ve Kalite Özelliklerinin
Belirlenmesi
Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü
KONYA
Proje Yürütücüsü Dr. Bumin Emre TEKE
Proje Özeti
Bu proje, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından hazırlanan “Organik Tarımın

Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik” esasları doğrultusunda ve yetkili bir kontrol
ve sertifikasyon kuruluşunun iştiraki ile beş yıl yürütülecektir.
Hayvan materyalini; en fazla 2 aylık yaşta, 75 baş dişi ve 6 baş erkek olmak üzere toplam 81
baş Akkaraman ırk kuzu oluşturacaktır.
Çalışmalar, Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsü’ne ait olan 100 dekarlık
arazi üzerinde sürdürülecektir. Arazinin 30 dekarına mera kurulacaktır. Geriye kalan 70
dekarlık bölümde ise tek yıllıklı yem bitkileri (30 dekar arpa, 30 dekar macar fiği+yulaf, 5
dekar macar fiği, 5 dekar yulaf) ekilecektir. Hayvan barınakları (açık-kapalı), bakıcı evi ve
yem depolama yeri gibi oluşumlar, organik mera alanının yanına tesis edilecektir.
Organik hayvansal üretimde; kuzuların kesim ve karkas özellikleri ile et kalitesi, koyunların
süt verimi ile süt kalitesi ve dölverim özellikleri incelenecektir.
Organik suni mera ve organik yem bitkileri üretiminde; mera ve fiğ+yulaf karışımı ekili
alanlarda, yaş ve kuru ot verimi, botanik kompozisyon ve besin madde içeriği, arpa, macar
fiği ve yulaf ekili alanlarda ise toplam verim (tane+sap verimi) ve hasat indeksi çalışmaları
yapılacaktır. Ayrıca, bu çalışma ile Orta Anadolu Bölgesi’nde organik koyunculuğun
ekonomik prensipleri ortaya konulacaktır
Anahtar Kelimeler:
62
YENİ TEKLİF PROJE
Proje No:
Organik Sanayi Domatesi Üretiminde Sulama Suyu
Proje Başlığı
Tuzluluğunun Verim ve Kalite Özelliklerine Etkisi
Projeyi Destekleyen Kuruluş Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi İZMİR
Proje Yürütücüsü Ferdağ HELVACIOĞLU
Prof. Dr. İbrahim DUMAN, Doç. Dr. Yasemin Senem
KUKUL, Yrd. Doç. Dr. M. Kamil MERİÇ
Projenin yıllara Göre Bütçesi 2015 : 133900 2016 : 29130
Proje Özeti
Bu çalışma, özellikle kıyı bölgelerimizde görülen deniz suyu girişimi nedeniyle tuzlulaşan
sulama suyunun kullanıldığı koşullarda, organik sebze üretiminde meydana gelebilecek
verim ve kalite değişimlerinin ortaya konulması amacıyla yürütülecektir. Bu amaçla geniş
bir üretim alanına ve tuzluluğa karşı yüksek toleransa sahip sanayi domatesi deneme
materyali olarak seçilmiştir.
Çalışma 2015-2016 yıllarını kapsayan 2 üretim dönemi boyunca Ege Üniversitesi Ziraat
Fakültesi Menemen Araştırma, Uygulama ve Üretim Çiftliği’nde yürütülecektir. Tarla
koşullarında yapılacak çalışmada ekim nöbetine uygun olacak şekilde çakılı olarak 2
deneme parseli kurulacaktır. İlk yıl deneme parsellerine sanayi domatesi ve karpuz
ekilecektir. Sonraki yıl parseller arasında rotasyon uygulanacaktır.
Sanayi domatesinin bulunduğu parsellerde deneme, 1 kontrol konusuna (T0: Kuyu suyu (0,7
dS/m) ek olarak oluşturulacak 3 tuzluluk konusu (T1: 1,76 dS/m, T2: 2,82 dS/m, T3: 6
dS/m) ve 2 sulama aralığı (S1: Haftada 1 kez, S2: Haftada 2 kez) olmak üzere 3 tekerrürde
tesadüf blokları bölünmüş parseller deneme desenine uygun olarak kurulacaktır. Ana
parsellere sulama konuları alt parsellere tuzluluk konuları yerleştirilecektir. Diğer
parselasyonda ise ekim nöbetine uygun olacak şekilde çiftçi koşullarına uygun olarak karpuz
yetiştirilecektir.
Bitkilere uygulanacak sulama suyu miktarı A Sınıfı Buharlaşma Kabından meydana gelecek
buharlaşma miktarına göre belirlenecektir. Hesaplanan sulama suyu miktarı, sulama
aralıklarına uygun olarak, çift lateral hattı ile (double-line source) tuzluluk konularına
dağıtılacaktır. Bu amaçla toplamda aynı sayıda damlatıcı içeren ancak kuyu suyu ve tuzluluk
hatlarında farklı sayıda damlatıcı yerleştirilmiş damla sulama lateral hatları oluşturulacaktır.
Çalışmada, organik sanayi domatesinde verim ve bazı kalite parametreleri ile birlikte bitki
su tüketimi, toprak tuzluluğundaki değişimler ve bitki besin maddesi tüketimi tuzlu koşullar
altında belirlenecektir.
Anahtar Kelimeler: Sanayi domatesi, organik yetiştiricilik, tuzluluk, verim, kalite.
63
YENİ TEKLİF PROJE
PROGRAM ADI : Organik Sert kabuklu Meyveler Araştırmaları
Proje No:
Organik Fındık Yetiştiriciliğinde Mikoriza
Proje Başlığı
Uygulamalarının Araştırılması
Projeyi Destekleyen Kuruluş -
Proje Yürütücüsü Özlem BOZTEPE
Arzu SEZER, Ömür DUYAR, Ahmet GÖĞÜS, Prof Dr.
İbrahim ORTAŞ
Projenin yıllara Göre Bütçesi 2015: 51.500TL 2016: 22.500TL 2017: 4.500TL
Proje Özeti
Organik tarım, yüksek girdi kullanımına dayalı konvansiyonel tarımın aksine, kendi kendine
yeterlilik ilkesine dayanan kapalı bir tarımsal üretim sistemi olarak ortaya çıkmıştır
(Demiryürek, 1999). Yüksek verim için fazla girdi kullanan tarım sistemleri çevresel
problemlere ve doğal kaynakların tükenmesine yol açmaktadır. Entansif tarımın yaygın
uygulamalarının zararlı etkilerini azaltmak için, son yıllarda sürdürülebilir tarım ya da
organik tarım uygulama olan ilgi artmıştır. Organik esaslara dayanarak yapılan tarımda,
gerek üretici sayısı, gerekse ekilen alan bakımından en çok üretimi yapılan ürünlerin başında
fındık gelmektedir.
Günümüzde pazarlarda organik ürünlere talep günden güne artmaktadır. Sürdürülebilir tarım
uygulamaları açısından giderek önem kazanan alternatiflerden biri de bazı
mikroorganizmaların kullanımıdır. Bu nedenle doğal gübre olarak adlandırılan ve herhangi
bir girdi gereksinimi olmayan Arbüsküler mikorizanın bitkisel üretimde yenilenebilir bir
kaynak olarak tarımsal üretimde kullanımı yaygınlaşmaya başlamıştır.
2012yılı verilerine göre organik fındık üretimi yapan üretici sayısı 1.155, üretim alanı 3.745
ha, üretim 10.550 tondur. İhracatçı birlikleri kayıtlarına göre, toplam organik fındık ihracatı
1.510 ton olup, bunun toplam organik üretime oranı %66’dır. (Anonim 2013a).
Bu çalışma 2015-2017 yılları arasında Giresun Fındık Araştırma İstasyonu’nda

yürütülecektir. Mikoriza uygulamaları (G.mosseae, G. etunicatum ve ticari preperat) ile
organik fındık yetiştiriciliğinde, başta bitki besin maddesi alınıma olan etkisi olmak üzere,
bitki gelişimi, topraktaki suyun yarayışlılığının ve bazı hastalık etmenlerine dayanıklılığın
arttırılmasında sürdürülebilir bir tarım tekniğinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır
Anahtar Kelimeler: Organik, fındık, mikoriza
64
BİLGİ AMACIYLA SUNULACAK
PROJELER
65
TÜBİTAK 1007 ve 1001 PROJELERİ
Organik Bitkisel Üretimde Değerlendirilmek Üzere

Proje Başlığı
Girdi Üretim Yöntemlerinin Geliştirilmesi
Proje Lideri Dr. Gülay BEŞİRLİ
YALOVA
Dr. Gülay BEŞİRLİ, Prof. Dr. Kamil EKİNCİ,
Proje Yürütücüleri Dr. Nurhan VAROL, Prof. Dr. Nurgül TÜREMİŞ,
Prof. Dr. Yüksel TÜZEL
Projeyi Destekleyen Kurum/lar
Proje Özeti:
Projenin amacı, ülkemiz organik tarımı için kompost üretimi, hastalık ve zararlı yönetiminde
kullanılacak preperat ve bitkisel üretimde ana girdi olan tohum, fide ve fidan üretim
tekniklerinin ortaya konulmasıdır. Proje 3 ana iş paketinden oluşmakta olup toplam proje
kapsamında 45 personel görev almaktadır. 4 yıllık olarak planlanan çalışmada toplam 13
farlı proje yer almaktadır. İlk iş paketi kapsamında ülkemiz zeytin ve gül yağı üretim
artıklarından kompost yapım parametreleri ortaya konulacak ve bu parametreler ışığında
kompost elde edilecektir.
İkinci iş paketi kapsamında ülkemiz örtü altı sebze üretiminde sorun olan toprak kökenli
hastalık etmenleri ile mücadele amaçlı preperatların geliştirilmesi, zararlı etmenleri ile
mücadelede ise faydalı böceklerin üretim, depolama ve salım tekniklerinin optimize edilmesi
amaçlanmaktadır. Ayrıca bu iş paketi kapsamında birinci iş paketinde ele alınan zeytinyağı
atıklarının bazı zararlıların mücadelesinde etkinlikleri belirlenecektir.
Üçüncü iş paketi kapsamında organik sebze tohumu, fidesi, çilek fidesi, kayısı, elma, zeytin,
incir ve asma fidanı üretim teknikleri ortaya konacaktır. Proje 1 Nisan 2013 tarihi itibariyle
resmen başlatılmıştır. Projeye ait ilk altı aylık gelişme raporu verilmiştir. TÜBİTAK
tarafından onaylanan rapor akabinde ikinci dönem faaliyetleri devam ettirilmektedir.
66
DİĞER PROJELER
(AB, İl Özel İdaresi vb.)
Proje Başlığı Organik Tıbbi Mantar Yetiştiriciliğinde Pilot Uygulama

Proje Lideri Yaşar ERMİŞ
Projeyi Yürüten Kuruluş Borçka Orman İşletme Müdürlüğü
Proje Yürütücüleri Mustafa Kemal SOYLU
Projeyi Destekleyen Kurum/lar Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı (DOKA)
Başlama-Bitiş Tarihleri 05/09/2011-05/12/2013
Proje Özeti
Proje ile Borçka Orman ekosisteminde yer alan dip kütüklere organik kayın mantarı
miselleri, taşınan kesilmiş kütüklere ise organik kayın mantarı, şitake mantarı ve reşi misel
ekimleri yapılmıştır.
Proje kapsamında, yaklaşık 100 orman köylüsü ve diğer girişimcilere uygulamalı ve teorik
eğitim verilmiştir. Kütükte mantar yetiştiriciliği ile ilgili çiftçi broşürü ve afişler
hazırlanmıştır.
Proje kapsamında farklı mantar türlerine ait olmak üzere yaklaşık 1000 kg organik mantar
tohumluk misel üretimi gerçekleştirilmesi ve 2.000 dip kütüğe ve 2000 taşınan kütüğe farklı
mantarlara ait misel aşılaması yapılması planlanmıştır. Böylece bölge için uygun olabilecek
tıbbi mantar türleri belirlenebilecektir.
Bu proje ile orman köylüleri 4-5 yıl boyunca mantar ekimi yapılan kütüklerden ek gelir elde
edebileceklerdir. Ayrıca nitelikli işgücü sağlanmış olacak ve dolayısıyla kırsal alanda
istihdam yaratılarak işsizliğin önlenmesine ve köyden kente göçün önlenmesine katkı
sağlayacaktır.
67
(AB 7. ÇERÇEVE / ERA-NET)
(CORE ORGANİC II)
Organik Bitki Yetiştiriciliği Sisteminde Hedeflenmiş

Proje Başlığı Hassas Biyokontrol ve Tozlanmanın Artırılması
BİCOPOLL
Prof.Dr.Cafer EKEN
Proje Lideri
Serdar TUNCER
Süleyman Demirel Üniversitesi / ISPARTA
Prof.Dr.Cafer EKEN
Serdar TUNCER
Zakine KADIOĞLU
Yrd.Doc.Dr.Tuba GENÇ
Projeyi Destekleyen Kurum/lar AB-TAGEM
Projenin Toplam Bütçesi 70000 €
Proje Özeti
Bu proje kapsamında entomovektör (bal arıları) kullanılarak, çilek bitkisinde bioajanların

balarıları ile çiçeklere taşınması ve Kurşuni küfün önlenmesi amaçlanmaktadır. Biyolojik
kontrol ajanlarının (fungus, bakteri ve virus) kovandan çiçeklere taşınmasında, bal arılarının
taşıma yeteneğinin kullanılması entomovektör teknolojisi olarak bilinmektedir. Çiçekler
üzerinde antagonistik mikroorganizmaların sporlarının bulunması olası patojenlerle başarılı
bir şekilde rekabet edebilmektedir. Bal arılarının, antagonistik mikroorganizmaları çiçeklere
yaymalarıyla bitki enfeksiyonları azalmaktadır. Çilek (Fragariae x ananassa) bitkisine B.
cinerea’nın giriş yollarından bir tanesi de çiçeklerdir. B. cinerea’nın biyolojik mücadelesi
1950’li yılardan beri fungisitlere karşı umut verici bir alternatif olarak düşünülmüştür.
Trichoderma ve Clonostachys türleri B. cinerea’nın biyolojik mücadelesinde en fazla
çalışılan fungal biyolojik kontrol ajanlarıdır. Bu çalışma kapsamında biyolojik kontrol ajanı
olarak (G. catenulatum J1446 ve Trichoderma atroviride) kullanılacaktır. Proje çalışmalarına
2012 yılında deneme alanının kurulması, çilek fidelerin dikilmesi ve bir adet arı kolonisin
yerleştirilmesi ile başlanılmış ve 2013 yılında veriler alınmaya başlanılmıştır.
2013 yılı çalışmalarında bioajanların Prestop Mix ( G. catenulatum J1446 )verilmesine 25
Mart 2013 tarihinde verilmeye başlanılmıştır. 1-2 gün ara ile 5gr Prestop Mix kovan önünde
bulunan dağıtıcı aparata konulmuştur.14 mayıs 2013 tarihinde çilek hasadına başlanılmış ve
hasat olgunluğuna ulaşan çileklerde hasat sezon boyunca yapılmıştır. 2013 yılı
çalışmalarında verim ve Kurşuni küf hastalığı ile ilgili veriler alınmış ve analizler
yapılmıştır.
68
(CORE ORGANİC II)
Coordinating Organic Plant BReeding Activities for

diversity (COBRA)
Proje Başlığı
Organik Bitki Islahında Çeşitliliği Arttırmak için
Çalışmaların Koordinasyonu
Türkiye Çalışmaları Koordinatörü:
Doç. Dr. Şahin ANIL
T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
Proje Lideri
Koordinatör: Dr. Thomas Döring
Organic Research Centre, İngiltere
Dr. Alev KIR
Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü, İZMİR
Dr. Eylem Tuğay KARAGÜL, Dr. Ceylan
BÜYÜKKİLECİ, Uzm. Ahmet KALIN
T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
Projeyi Destekleyen Kurum/lar Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
AB 7. ÇERÇEVE ERA-NET CORE ORGANİC II Prg.
Başlama-Bitiş Tarihleri Ocak 2013-Aralık 2016
Projenin Toplam Bütçesi 3022000 €
Proje Özeti
Organik tarım üretimi, halen artan orandaki mevsimsel farklılıklara yol açan iklim değişikliği
ve yabancı ot kontrolü gibi tehdit unsurları ile baskı altında bulunmaktadır. Organik ürün
üretimi sistemlerindeki gelişmede ana faktör, organik bitki ıslahıdır. Projede amaç, (a)
hastalık ve zararlılara tolerant ve ya dayanıklı, (b) çevresel değişikliklere uyum kabiliyeti
yüksek, (c) yabancı otlara karşı yüksek seviyede yarışabilen baklagil organik çeşitlerini (1)
mevcut ve yeni oluşturulacak ıslah programlarında bitki genetik kaynaklarının kullanımını
arttırarak elde etmek, (2)organik tohum üretmek, (3) kanun koyuculara kanun ve
yönetmeliklerde gerekli düzenlemeleri sağlamak için teknik bilgi üretmek (4) bu konuda farklı
paydaşların eğitimini sağlamak, (5) ağ iletişimi oluşturmak ve (6)edinilen teknik bilgileri ve
geliştirilen çeşitlerin kullanımını yaygınlaştırmaktır. Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü olarak
projede; börülce, soya, bakla ve bezelye türlerinde proje ortaklarından 8 ülke araştırıcıları ile
ortak belirlenmiş kriterlerin ölçüm, analiz ve gözlemlerini yapmak suretiyle mevcut bitki
ıslahı programlarındaki materyal ve bitki genetik kaynaklarımızı kullanarak klasik ıslah
yöntemleri ve bunları modifike ederek yüksek verimli ve kaliteli organik çeşitler ve/ve ya ileri
hatlar geliştirilecektir. Proje ile organik şartlara uygun çeşitlerin geliştirilerek organik
tohumlarının üretilmesi hedeftir. Ayrıca, konu üzerine çalışan paydaşlara eğitim programları
düzenlenecek, proje ortağı 18 ülkeden 41 kuruluş ile ağ iletişimi kurulacak ve ülkemiz organik
sektörüne yaygınlaştırma çalışmalarına katkıda bulunulacaktır. Projede, Nisan-Ekim 2013
döneminde, a)Soya için tesadüf blokları deneme deseninde 6 ileri hat+2 standart ile 3
tekerrürlü,b)Börülce için 11 populasyon ile gözlem bahçesi kurularak gözlem, ölçüm ve tek
bitki seçimleri gerçekleşmiştir. Ekim-2013’de ise, bezelye ve bakla genetik kaynakları
materyali üretim yenileme /çoğaltımı amacıyla iki sıralı gözlem bahçesi oluşturulmuştur.
69
(CORE ORGANİC II)
Sağlıklı Büyüme: Doğruluk ve güven ile niş pazardan

Proje Başlığı geniş hacimli pazarlara HEALTYGROWTH
Proje Lideri Yrd.Doç.Dr. Handan GİRAY

Aarhus Üniv. (Danimarka), Türkiye temsilcisi (SDÜ ve
MARİM)
Dr.Adem ATASAY, Fatma Pınar ÖZTÜRK, Dilek
Proje Yürütücüleri KARAMÜRSEL, Meltem EMRE, İsa EREN, Recep Ali
EMRE, Dr. Emel KAÇAL
Projeyi Destekleyen Kurum/lar AB
Projenin Toplam Bütçesi 120000 AVRO
Proje Özeti
Projenin koordinatörü, Danimarka Aarhus Üniversitesi olup 10 ortaklı bir projedir. Projenin
Türkiye ortakları SDÜ Ziraat Fakültesi ve Meyvecilik Araştırma İstasyonudur.
Projenin ana çalışma konusu,“organik pazarların gelişimini desteklemek” tir
Alt çalışma konuları;
a) Organik üretimi niş pazardan daha çok miktarda üretime dönüştürmedeki seçenek ve
zorlukların belirlenmesi,
b) Özellikle küçük üreticilere pazarda rekabet ve hareket fırsatı sunan stratejiler
geliştirmek/faktörleri belirlemek,
c) Daha iyi bir pazar koordinasyonu kolaylaştıran organik kümelerin analizi ve
karşılaştırması,
d) Mevcut bilginin proje ortağı ülkeler arasında adaptasyonu ve transferidir.
Proje 2012 yılında kabul edilmiş, 2-3 Mayıs 2013 tarihinde yapılacak “başlangıç” toplantısı
ile uygulamaya geçilecektir.
70
(CORE ORGANİC II)
Organik Meyve Yetiştiriciliğinde Toprak Sağlığının

Proje Başlığı Arttırılması İçin Modern Tekniklerin Geliştirilmesi
BIOINCROP
Proje Lideri Dr. Suat KAYMAK
Agricultural Research Council (İTALYA),
Projeyi Yürüten Kuruluş Eğirdir Meyvecilik Araştırma İstasyonu ISPARTA
Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu MERSİN
Projeyi Destekleyen Kurum/lar AB
Proje Özeti
Bu çalışma toprağın biyolojik çeşitliliğinin korunması ve sömürülmesinin önlenmesi için

dönüştürülebilir yüksek kaliteli organik materyalin ve doğal bitkisel malçların pratik
yetiştiricilik tekniklerinde kullanılması için yapılmıştır. 2013 yılında Isparta bölgesindeki
elma yetiştirilen alanlardan Phytophthora spp izolatları elde edilmiş ve havuc-agar
ortamlarında çoğaltılmıştır. Phytophthora spp’ye karşı 11 aktif içerik/mikroorganizmanın
etkinliği MM106 anacına aşılı Red Chief çeşidinde denenmiştir. Bu amaçla morfolojik
ölçümlerden dal sayısı ve uzunluğu, bitki boyu, gövde çapı ölçümleri yapılmıştır. Ayrıca
organik kökenli 11 aktif içerikli ürünün kök gelişimine etkinliğini belirlemek için ölçümler
yapılmış, köklerin yaş ve kuru ağırlıkları tartılarak istatistik analizler yapılmıştır. Daha sonra
Phytophthora spp’nin hastalık şiddeti 1-4 skalasına göre değerlendirilmiştir. 11 uygulama
hastalık şiddetleri bakımından kendi aralarında karşılaştırıldığında istatistiki olarak önemli
bulunmuştur. Companion (% 52,78) ve Tricho Plus (% 51,39) hastalık şiddeti en yüksek
çıkan uygulamalar olmuştur. Actinovate (% 8,33) ise hastalık şiddeti en düşük çıkan
uygulama olarak öne çıkmıştır.
71

Iliman İkli̇m Ve Sert Kabuklu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Iliman İkli̇m Ve Sert Kabuklu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Iliman İkli̇m Ve Sert Kabuklu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ILIMAN İKLİM ve SERT KABUKLU

MEYVELER PROGRAM DEĞERLENDİRME

SONUÇLANAN PROJE SAYISI : 18 Adet- 360dk.

SONUÇLANAN PROJELER DEVAMI

DEVAM EDEN PROJELER

YENİ TEKLİF PROJELER DEVAMI

SAAT Proje Yürütücüsü Proje Başlığı

GENEL DEĞERLENDİRME ve KAPANIŞ

Projede ülkemiz için yeni sayılabilecek maviyemiş (Vaccinium corymbosum L.),

Proje No TAGEM/ BBAD/12/A10/P02/02

Anahtar Kelimeler: Hasanbey, Klon Seleksiyonu, Verim, Kalite, Erzincan, Malatya

Projenin İngilizce Başlığı Walnut Selection in Kahramanmaraş Region

Anahtar Kelimeler: Ceviz, seleksiyon.

Anahtar Kelimeler : Fındık, Tombul, Palaz , Corylus colurna L, Aşı

Proje Alt Başlığı Kabaaşı Kayısı Çeşidinde Klon Seleksiyonu (Aşama I)

Anahtar Kelimeler : Armut, çeşit, anaç

Anahtar Kelimeler : kiraz, çeşit, ıslah

Proje Başlığı Antepfıstığı Çeşit Geliştirme Projesi

Yerli ve Yabancı Bazı Antepfıstığı Çeşit ve Tiplerinin

Bu proje, bölgemiz koşullarında, bademin su tüketimi, uygulanacak sulama suyu miktarı ve

Projenin Toplam Bütçesi: 2013:30.600 TL, 2014:12.100 TL, 2015:3.300 TL.

AFA ADI : Meyve -Bağ

AFA ADI : Meyve -Bağ

AFA ADI : Sert Kabuklu Meyveler

AFA ADI : Meyve -Bağ

AFA ADI : Meyve -Bağ

AFA ADI : Meyve -Bağ

AFA ADI : Meyve -Bağ

AFA ADI : Meyve -Bağ

AFA ADI : Meyve -Bağ

Yabani Vişne (Prunus cerasus L.) Anacı Seleksiyonu ve

Proje Başlığı Elma Çeşit Geliştirme Projesi

AFA ADI : Meyve -Bağ

Projeyi Yürüten Kuruluş Meyvecilik Araştırma İstasyonu EĞİRDİR ISPARTA

AFA ADI : Meyve -Bağ

Projenin Toplam Bütçesi: 35000 TL

AFA ADI : Sert Kabuklu Meyveler

AFA ADI : Meyve -Bağ

AFA ADI : Meyve -Bağ

Proje Başlığı Elma Çeşit Geliştirme Projesi

Mutasyon ıslahında ise bitkilerin araziye aktarımları ve bahçe tesisi tamamlanmıştır. Bu

AFA ADI : Meyve -Bağ

Ana Konular : A1 : 4 gün aralığı ile sulama

Anahtar Kelimeler: Badem, anaç, sık dikim

Ülkemizde badem üretimi çoğunlukla tohumdan yetişmiş anaçlar üzerinde yapılmaktadır.

AFA ADI : Meyve-Bağ

Anahtar Kelimeler: elma, armut, sencyfresh, NA, kalite

Anahtar Kelimeler: fındık, kaolin, güneş yanıklığı, kalite, verim, kuraklık

Anahtar Kelimeler: Fındık, Çakıldak, Klon seleksiyonu, Meyve, Yaprak, Zuruf

AFA ADI : Sert Kabuklu Meyveler

Bu projede Fındık Araştırma İstasyonu tarafından sonuçlandırılan ‘Tombul Ve Palaz Fındık

Anahtar Kelimeler : Fındık, Tombul, Palaz , Corylus colurna L, Aşı ,Verim

AFA ADI : Sert Kabuklu Meyveler

Anahtar Kelimeler: antepfıstığı, İTU, gübreleme, verim, İTU yaygınlaşması, Eğitim

AFA ADI : Meyve-Bağ

Bu çalışma, Diyarbakır GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi arazisinde

AFA ADI : Sert Kabuklu Meyveler

Bu çalışma ile Malatya yöresindeki mahalli ceviz çeşitlerimizi tanımlamak ve standart