Σχεδιασμός διδασκαλίας στο

νηπιαγωγείο
ΕΠΑ 105
Ελισσάβετ Χλαπάνα
Επίκουρη Καθηγήτρια
Π.Τ.Π.Ε.
Πανεπιστήμιο Κρήτης
Βασικά στοιχεία για το σχεδιασμό της
διδασκαλίας

Παιδαγωγικό
κλίμα

Διδακτικές
Αξιολόγηση
αρχές

Σχεδιασμός
διδασκαλίας
Στόχοι και
Τεχνικές
σκοποί
διδασκαλίας
διδασκαλίας

Διδακτικές
δραστηριότη Φάσεις
τες διδασκαλίας
 Μακροπρόθεσμος σχεδιασμός: Σχετίζεται με
σύνταξη των ΑΠΣ για κάθε τάξη και για κάθε
μαθησιακή περιοχή.

 Μεσοπρόθεσμος σχεδιασμός: Πραγματοποιείται για

πιο μικρές χρονικές περιόδους και συνδέεται με τον
επαναπροσδιορισμό της διδακτικής εργασίας του
εκπαιδευτικού και τη διερεύνησης της επίτευξη
νέων αναδυόμενων στόχων.

 Βραχυπρόθεσμος σχεδιασμός: Αφορά στην

οργάνωση της διδασκαλίας με πιο σύντομες
χρονικές περιόδους (π.χ. εβδομαδιαίος, ημερήσιος
σχεδιασμός κτλ)
Σχεδιασμός της διδασκαλίας

Ο σχεδιασμός της διδασκαλίας

είναι η οργάνωση της με τέτοιο
τρόπο ώστε να μπορούν να
αποδοθούν στους
εκπαιδευομένους στο μέγιστο
δυνατό τα μορφωτικά αγαθά του
περιεχομένου της μάθησης.
Επιλογή του περιεχομένου διδασκαλίας

 Το περιεχόμενο μιας διδασκαλίας (τι

θα διδάξω):
 Είναι σε άμεση σχέση με τους στόχους
της διδασκαλίας.
 Προσδιορίζεται από το αναλυτικό
πρόγραμμα.
 Δεν πρέπει να ταυτίζεται με την
στενή της έννοια που αφορά στην
«ύλη» της διδασκαλίας.
 Προωθεί παράλληλα τη διδασκαλία
στάσεων, αξιών και δεξιοτήτων.
Κριτήρια επιλογής του περιεχομένου της
διδασκαλίας

Οι διδακτικές δραστηριότητες πρέπει:

 Να έχουν νόημα για τα παιδιά.

 Να τηρούν τους κανόνες της οικονομίας
του χρόνου και προσπάθειας.
 Να έχουν δομή και ειρμό.
 Να παρέχουν κίνητρα στα παιδιά.
 Να προσανατολίζονται σε βιωματικές
ενέργειες.
Τα πρώτα βήματα κατά το σχεδιασμό
της διδασκαλίας
 Αναδίφηση της σχετικής σχολικής και
ακαδημαϊκής βιβλιογραφίας.

 Εξέταση των σχετικών διδακτικών

προσεγγίσεων που χρησιμοποίησαν άλλοι
εκπαιδευτικοί.
Τα πρώτα βήματα κατά το σχεδιασμό
της διδασκαλίας

 Πρώτη επιλογή των προσεγγίσεων και

διδακτικών μεθόδων που μπορεί να
υιοθετηθούν για την επεξεργασία του
θέματος της συγκεκριμένης διδασκαλίας.

 Πρώτη επιλογή διδακτικών υλικών που

χρειάζονται για τη στήριξη και την
υποβοήθηση της μάθησης.
A. Φάσεις της διδασκαλίας

1. Σχεδιασμός

2. Οργάνωση

3. Εφαρμογή

4. Αξιολόγηση
B. Πορεία και στάδια της διδασκαλίας
Μοντέλο 5 σταδίων
1. Ανάδυση θέματος - Ανάκληση
προγενέστερων γνώσεων και εμπειριών

❖ Πρόκειται στην ουσία για την αφόρμηση

της διδασκαλίας.
 Βασικοί στόχοι αφόρμησης:

▪ Αναδεικνύουμε το βασικό στόχο της

διδασκαλίας του θέματος.
▪ Ενεργοποιούμε τις προγενέστερες γνώσεις
των παιδιών.
▪ Αναδεικνύουμε τη σχέση του στόχου της
διδασκαλίας με το εκπαιδευτικό
πρόγραμμα.
▪ Δίνουμε έμφαση σε έννοιες – κλειδιά.
▪ Κινητοποιούμε το ενδιαφέρον των παιδιών.
2. Παρουσίαση του νέου περιεχόμενου
μάθησης

Παρουσιάζονται:
1. οι διδακτοί στόχοι,
2. το περιεχόμενο της μάθησης,
3. ο τρόπος με τον οποίο τα παιδιά θα
εργαστούν για την επεξεργασία του
θέματος διδασκαλίας και στη συλλογή των
πληροφοριών.
❖ Έμφαση στην παραστατικότητα και στην
αρχή της εποπτείας.
3. Επεξεργασία και εμβάθυνση στο περιεχόμενο

Αρχική επεξεργασία:
❖ Η πρώτη αντίληψη και οι πρώτες σκέψεις
❖ Η αντιμετώπιση των δύσκολων σημείων
❖ Η αναγνώριση των δεδομένων
Εμβάθυνση στο περιεχόμενο της νέας
μάθησης:
Περιλαμβάνει:
✓ τις ερμηνείες,
✓ τα επιχειρήματα,
✓ τις ερωτήσεις,
✓ την εφαρμογή για την επίλυση των
υποθέσεων, τη σύνδεση των σχετιζόμενων
εννοιών,
✓ τη σύνδεση της νέας γνώσης με την
επικαιρότητα,
✓ την εφαρμογή των υποθέσεων για τη λύση
του προβλήματος.
4. Γενίκευση και συστηματοποίηση της
νέας γνώσης
 Οι νέες έννοιες και οι πηγές τους
συντίθενται σε ένα ενιαίο σύνολο.
 Συνδέεται η νέα γνώση με τις εμπειρίες
των παιδιών.
 Διερευνάται η δημιουργία νέων
ερωτημάτων προς διερεύνηση και ο
εντοπισμός πιθανών μαθησιακών κενών.
5. Αξιολόγηση
 Γενικά συμπεράσματα.
 Ανακεφαλαίωση.
 Εφαρμογή.
 Εμπέδωση.
 Γ. Πορεία και στάδια της διδασκαλίας
σύμφωνα με τη μεθοδολογική προσέγγιση
διδασκαλίας της επίλυσης προβλήματος
(problem solving)

1. Αναγνώριση εμποδίου ή προβλήματος ή

δυσκολίας .
2. Η διαμόρφωση ενός καταλόγου με πιθανές
υποθέσεις και πιθανές λύσεις.
3. Επιλογή της πιο ενδεδειγμένης λύσης ή και
σύγκριση των πιθανών λύσεων μεταξύ τους.
4. Εφαρμογή της λύσης που επιλέχτηκε και
αξιολόγηση (συμπέρασμα) του αποτελέσματός
της.
Δ. Εναλλακτικό μοντέλο διδασκαλίας
αποτελούμενο από τρία στάδια:

Α) Αφόρμηση της διδασκαλίας

Β) Επεξεργασία - Ανάλυση - Εκτέλεση
Γ) Έκφραση - Εμπέδωση - Εφαρμογή
Ανάδυση θέματος – Αφόρμηση

 Μια βροχερή μέρα του φθινοπώρου τα νήπια

παρατηρούσαν τη βροχή και κάποιο ρώτησε :
«Πώς γίνεται η βροχή;»

H ερώτηση αυτή στάθηκε αφορμή για την αρχή

συζήτησης για το νερό. Προσπάθησα να δω τι
γνωρίζουν τα παιδιά και κατέγραψα τις
ερωτήσεις και τις απορίες τους.
Ενδεικτικές ερωτήσεις για την ανάδυση του
θέματος και τη διερεύνηση των προγενέστερων
γνώσεων των παιδιών:
- Πως γίνεται η βροχή;
- Τα σύννεφα τι είναι;
- Γιατί πλημμυρίζουν τα σπίτια, οι δρόμοι;
- Τι μας χρησιμεύει το νερό;
- Τι ζει μέσα στο νερό;
- Τι μπορούμε να κάνουμε με τον νερό;

Με βάση της ανάγκες των παιδιών αποφασίζουμε να

εστιάσουμε το ερώτημα:
- Πως γίνεται η βροχή;
* Αναδεικνύουμε τις έννοιες κλειδιά: εξατμίζεται -
υγροποιείται
Παρουσίαση του νέου περιεχόμενου
μάθησης

Ο/η νηπιαγωγός διαβάζει ένα πληροφοριακό

κείμενο και εφαρμόζοντας μια διαλογική
πρακτική.

Αξιοποιεί το κείμενο και την εικονογράφηση του

βιβλίου για να βοηθήσει τα παιδιά να
καταλάβουν τον κύκλο του νερού και τις
έννοιες κλειδιά εξατμίζεται – υγροποιείται.
Επεξεργασία και εμβάθυνση στο περιεχόμενο

 Κατά τη συζήτηση του θέματος ο/η εκπαιδευτικός

διερευνά πιθανές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα
παιδιά και συζητά μαζί τους εναλλακτικούς τρόπους
διερεύνησης του θέματος.

Ενδεικτική δραστηριότητα
 Τοποθετήσαμε μια κατσαρόλα με νερό πάνω στην εστία
της κουζίνας και σε λίγο παρατηρήσαμε τον ατμό που
ανεβαίνει. Βάλαμε την παλάμη μας και αισθανθήκαμε
ότι υγραίνεται. Η υγρασία αυτή (υδρατμοί) είναι
αποτέλεσμα απ' την εξάτμιση του νερού που
προκαλείται από τη θερμότητα. Όταν λοιπόν ο ατμός
του νερού ανεβαίνει ψηλά στον ουρανό και κρυώνει
γίνεται ξανά νερό-υγρό και σαν βροχή πέφτει ξανά στη
γη.
Γενίκευση και συστηματοποίηση της νέας
γνώσης

Η/ο νηπιαγωγός με τα παιδιά καταλήγουν στα

ακόλουθα συμπεράσματα:

 Τέτοια εξάτμιση γίνεται σε απέραντη έκταση

μέσα στη φύση.
 Με τη θερμότητα του ήλιου εξατμίζονται τα
νερά από τη θάλασσα, τα ποτάμια, τις λίμνες,
τις λακκούβες κλπ δημιουργούνται οι υδρατμοί
και η βροχή.
Αξιολόγηση
 Κάθε παιδί περιέγραψε το ταξίδι του
νερού από το φύλλο εργασίας που είχε
μπροστά του. Τα παιδιά συμπλήρωσαν
τα κενά στα φύλλα εργασίας με
ζωγραφιές.
Βάλτε στην κατάλληλη σειρά τα παρακάτω
στάδια διδασκαλίας:

 Πραγματοποιούμε ένα πείραμα όπου σε ένα ομοίωμα

ηφαιστείου ρίχνουμε ξύδι και σόδα και παρατηρούμε το
αποτέλεσμα.
 Καταγράφουμε με γραπτό λόγο και ζωγραφική τις έννοιες
κλειδιά που έχουμε μάθει στο θεματικό λεξικό της τάξη μας
και αναδεικνύουμε την ανάγκη να μάθουμε ποιες είναι οι
πιο μεγάλες εκρήξεις ηφαιστείων που έχουν
πραγματοποιηθεί.
 Παρουσιάζουμε μια εικόνα όπου δείχνουμε τα μέρη του
ηφαιστείου (πχ κρατήρας, λάβα…) και παρατηρούμε τις
συνέπειες της έκρηξης στο περιβάλλον.
 Τα παιδιά σχηματίζουν ολιγομελείς ομάδες και
αναπαριστούν την έκρηξη ενός ηφαιστείου.
 Προβληματισμός σχετικά με την έκρηξη ενός ηφαιστείου
λαμβάνοντας υπόψη ένα σχετικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα
που ένα παιδί παρακολούθησε στην τηλεόραση.