‫تكنولوژي گروهي‬

‫و ساخت و توليد سلولي‬

‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫مقدمه و پيشينه تاريخي‬

‫• تﻼش هميشگي بشر براي برقراري ارتباط بين موضوعات مشابه‬
‫– طبقه بندي موجودات زنده توسط زيست شناسان‬
‫– طبقه بندي كتابها و وضع سيستم كتابداري‬
‫– طبقه بندي روشهاي توليد‬
‫• تنوع و فراواني تعداد قطعات در ساخت و توليد‬
‫– وجود مشابهت هايي بين قطعات به لحاظ اندازه‪ ،‬شكل‪ ،‬كاركرد‬
‫– ديدن اين مشابهت ها و تﻼش براي دسته بندي قطعات براساس آنها‬
‫– ايجاد تسهيﻼت در مديريت قطعات‬
‫• رسميت بخشيدن به موضوع توسط مهندس روس‪ ،‬ميتروفانوف )‪ ،(١٩٥٨‬كتاب‪:‬‬
‫‪The Scientific Principle of Group Technology‬‬

‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫روشهاي توليد‬ ‫‪1‬‬

 ‫تعريف‪:‬‬
‫تكنولوژي گروهي درك اين نكته است كه بسياري مسائل مشابهند و با گروه بندي‬
‫مسائل مشابه مي توان به راه حل واحدي براي مجموعه اي از مسائل دست‬
‫يافت كه باعث صرفه جويي در زمان و هزينه مي شود‪.‬‬

‫• وسعت گسترده تعريف اما ارتباط متداول آن با كاربردهاي توليدي‬

‫– طراحي قطعات‪ :‬طراحي قطعه جديد از طريق اصﻼح يك طرح موجود‬
‫– كاربرد آن در شناسايي قطعات تركيبي‬
‫• قطعات تركيبي قطعاتي هستند كه در بر دارنده كليه فيچرهاي طراحي در يك خانواده طراحي‬
‫هستند‪.‬‬

‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫كاربرد طراحي‪) :‬مثال(‬

‫قطعه تركيبي‬
‫شناسايي قطعه ها در خانواده از‬ ‫فيچرهاي هشت گانه در شكل باﻻ‬
‫روي فيچرهاي قطعه تركيبي‬ ‫برخي از اعضاء خانواده در پايين‬

‫شكل ص ‪٣٥٩‬‬

‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫روشهاي توليد‬ ‫‪2‬‬

 ‫‪Two parts with identical‬‬
‫‪geometries but with‬‬
‫‪different manufacturing‬‬
‫‪attributes.‬‬

‫‪Four parts with‬‬

‫‪similar manufacturing‬‬
‫‪attributes but with‬‬
‫‪different geometries.‬‬

‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫كاربرد ساخت و توليدي‪) :‬مثال(‬

‫• ساخت يك سلول ماشينكاري براي ساخت آنها‬ ‫• اهميت بيشتر كاربرد در ساخت وتوليد در مقايسه با يك‬
‫• تسهيل برنامه ريزي توليد و كنترل كيفيت‬ ‫فلسفه طراحي‬
‫• ناميده شدن چيدمان ماشينها به چيدمان سلولي يا چيدمان‬ ‫• يكسان بودن فرآيندهاي ساخت و توليدي قطعات غير متشابه‬
‫تكنولوژي گروهي‬ ‫• در شكل بيشتر قطعات شكل و كاربرد متفاوت دارند اما همه‬
‫• استفاده از اين تكنيكها در ‪ :GT‬كدگذاري وطبقه بندي‪،‬‬ ‫نياز به داخل تراشي‪ ،‬روتراشي با فرز‪ ،‬سوراخكاري و ‪ ...‬دارند‪.‬‬
‫تحليل جريان توليد‪ ،‬چيدمان گروهي‬ ‫• ناميده شدن اين خانواده متشابه به خانواده توليدي‬
‫•آسان شدن برنامه ريزي فرآيند‬

‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫روشهاي توليد‬ ‫‪3‬‬

 ‫كدگذاري و طبقه بندي‬
‫كدگذاري‪ :‬تدوين و كاربرد نمادهايي براي برقراري ارتباط هدفدار‬ ‫•‬
‫طبقه بندي‪ :‬جداسازي موضوعات به گروههايي براساس وجود يا عدم‬ ‫•‬
‫وجود برخي ويژگيها‬
‫كدگذاري مي تواند براي طبقه بندي انجام شود‪.‬‬ ‫•‬
‫– ضرورت درنظرگرفتن نيازهاي طبقه بندي در طراحي سيستم كدگذاري‬
‫پيش نياز كدگذاري‪:‬‬ ‫•‬
‫– مرور كليه فيچرهاي قطعات براي تخصيص ارزش كدي به هر فيچر‬
‫– وابستگي انتخاب فيچرها به كاربرد سيستم كدگذاري‬
‫• عدم اهميت تولرانس در بازخواني طرح اما اهميت آن در يك سيستم‬
‫كدگذاري ساخت و توليدي‬
‫انواع ساختارهاي كدگذاري‪:‬‬ ‫•‬
‫– سلسله مراتبي‬
‫– زنجيره اي )ماتريسي(‬
‫– هيبريد )تركيبي(‬

‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫ساختارهاي كدگذاري‬
‫ساختار سلسله مراتبي )‪:(monocode‬‬
‫– ارزش دار شدن هرشماره كد توسط شماره قبلي‬
‫– درشكل رقم چهارم )رزوه داربودن يا رزوه دارنبودن( براي خانواده ‪ 322x‬تعريف مي شود‪.‬‬
‫– مزيت‪:‬‬
‫• ارائه موقعيتهاي بسيار كدينگ با تعداد ارقام كم‬
‫– كاستي‪:‬‬
‫• پيچيدگي بالقوه و دشواري تدوين به لحاظ لزوم تعريف كليه شاخه ها در سلسله مراتب‬

‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫روشهاي توليد‬ ‫‪4‬‬

 ‫ساختارهاي كدگذاري‬

‫ساختار ماتريسي )‪:(polycode‬‬

‫– هر كد در موقعيت خود نشان دهنده بخشي معين از اطﻼعات است‪.‬‬
‫– ‪ 2‬در موقعيت ‪ 3‬همواره يعني سوراخ عمود بر محور بدون وابستگي به ارزشها در ‪ 1‬و ‪2‬‬

‫‪Digit Position‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪Class of Feature‬‬ ‫‪External Shape‬‬ ‫‪Internal Shape‬‬ ‫‪Holes‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪Shape 1‬‬ ‫‪Shape 1‬‬ ‫‪Axial‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪Shape 2‬‬ ‫‪Shape 2‬‬ ‫‪Cross‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪Shape 3‬‬ ‫‪Shape 3‬‬ ‫‪Axial and cross‬‬
‫‪4‬‬

‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫ساختارهاي كدگذاري )ادامه(‬

‫ساختار تركيبي )‪:(Hybrid‬‬ ‫•‬
‫– تركيبي از روش سلسله مراتبي و ماتريسي‬
‫– ساختار بيشتر سيستمها به دليل امكان استفاده از هر دو نوع سيستم‬
‫مثال سيستم ‪Opitz‬‬

‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫روشهاي توليد‬ ‫‪5‬‬

 ‫معيارهاي انتخاب نوع ساختار كدگذاري در يك شركت‬

CODE STRUCTURE SELECTION

Major item class Resolution reqiured Felexibility needed Code-system type
Raw materials Moderate Low Hybrid (H/C)
Comercial items High Low H
Designed piece parts Moderate High C
Assemblies models Moderate Moderate Hybrid (H/C)
Machinery Moderate Moderate Hybrid (H/C)
Technical information Moderate Low H
Tools Moderate Low H
Comercial
Proprietary Moderate High C
Gauges/fixtures Moderate Low H
Supplies High Low H

H: Hierarchical C: Chain

‫ دانشگاه تهران‬،‫ دانشکده فنی‬،‫ دانشکده مهندسی مکانيک‬،‫محسن حامدی‬

‫ساختارهاي‬
‫كدگذاري‬
(OPITZ)
،١٩٧٠ ‫ وضع شده در‬-
‫دانشگاه آخن آلمان‬
‫ بهترين سيستم كدگذاري‬-
‫ به جز‬،‫ يك سيستم هيبريد‬-
‫ عمدتا زنجيره‬،‫رقم اول‬
(‫اي)ماتريسي‬
‫ مركب از يك كد هندسي و‬-
‫يك كد تكميلي‬
‫ قطعه‬:‫ كد هندسي معرف‬-
‫ مكعب‬،‫ دراز‬،‫ مسطح‬،‫دوار‬
‫ استفاده از يك نسبت‬-
‫ابعادي براي طبقه بندي‬
‫عرض براي‬/‫بيشتر قطعه )طول‬
‫قطر‬/‫قطعات مسطح و طول‬
‫براي قطعات دوار‬

‫روشهاي توليد‬ 6
 ‫ساختارهاي‬
‫كدگذاري‬
‫)‪(OPITZ‬‬
‫كد هندسي از ‪ ٥‬رقم استفاده‬
‫مي كند‪ (١ :‬طبقه قطعه‬
‫‪(٢‬شكل اصلي ‪ (٣‬ماشينكاري‬
‫دوار‪ :‬تراشكاري ‪ (٤‬سطح‬
‫تراشي ‪ (٥‬سوراخهاي جانبي‪،‬‬
‫دندانه دنده‪ ،‬شكل دهي‬
‫كد تكميلي به صورت زير‬
‫است‪:‬‬
‫رقم اول‪ :‬بعد اصلي )قطر يا‬
‫ضلع(‪ ،‬محدوده اندازه از ‪٢٠‬‬
‫ميليمتر تا ‪ ٢٠٠٠‬ميليمتر‪،‬‬
‫ابعاد بزرگتر يا كوچكتر با يك‬
‫رقم ‪ ٠‬يا ‪٩‬‬
‫نوع مواد‪ ،‬شكل مواد اوليه‪ ،‬و‬
‫دقت با ‪ ،٣ ،٢‬يا ‪ ٤‬نمايش داده‬
‫مي شوند‪.‬‬

‫)‪Opitz Form Code (Digits 1 through 5‬‬

‫محسن حامدی‪ ،‬دانشکده مهندسی مکانيک‪ ،‬دانشکده فنی‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫روشهاي توليد‬ ‫‪7‬‬

 ‫ساختارهاي كدگذاري )ادامه(‬
‫مثالي از سيستم ‪Opitz‬‬ ‫•‬

‫‪Form code in Opitz system is 15100‬‬

‫محسن حامدی‪ ،‬دانشکده مهندسی مکانيک‪ ،‬دانشکده فنی‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫كاربردهاي تكنولوژي گروهي‬

‫چيدمان فرآيندي و چيدمان ‪GT‬‬ ‫•‬
‫اساس چيدمان سلولي يا ‪ GT‬تشكيل خانواده قطعات است‪.‬‬ ‫•‬

‫‪Lathing‬‬ ‫‪Milling‬‬ ‫‪Drilling‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪D‬‬

‫‪D‬‬ ‫‪D‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪M‬‬
‫‪Grinding‬‬

‫‪L‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪M‬‬ ‫‪M‬‬

‫‪G‬‬ ‫‪G‬‬

‫‪Assembly‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪L‬‬ ‫‪G‬‬ ‫‪G‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬
‫‪Receiving‬‬
‫‪and‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪G‬‬ ‫‪G‬‬
‫‪shipping‬‬

‫محسن حامدی‪ ،‬دانشکده مهندسی مکانيک‪ ،‬دانشکده فنی‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫روشهاي توليد‬ ‫‪8‬‬

 ‫پايان درسگفتار اول‬

‫تكنولوژي گروهي‬
‫و ساخت و توليد سلولي‬

‫محسن حامدی‪ ،‬دانشکده مهندسی مکانيک‪ ،‬دانشکده فنی‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫درسگفتار دوم‬

‫تكنولوژي گروهي‬
‫و ساخت و توليد سلولي‬

‫محسن حامدی‪ ،‬دانشکده مهندسی مکانيک‪ ،‬دانشکده فنی‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫روشهاي توليد‬ ‫‪9‬‬

 ‫تحليل جريان توليد )‪Production Flow Analysis (PFA‬‬

‫مراحل كار در ‪ :GT‬كدگذاري وطبقه بندي‪ ،‬تحليل جريان توليد‪ ،‬چيدمان گروهي‬

‫‪ PFA‬راهكاري براي شناسايي خانواده قطعات و شكل دادن سلولهاي ماشينكاري‬ ‫•‬
‫استفاده از اطﻼعات برگه هاي مسير توليد به جاي استفاده از نقشه هاي طراحي‬ ‫•‬
‫دسته بندي قطعه كارها با مسيرهاي يكسان يا مشابه در خانواده قطعات‬ ‫•‬
‫استفاده از خانواده هاي شكل داده شده براي شكل دادن منطقي سلولهاي ماشينكاري مبتني بر ‪GT‬‬ ‫•‬
‫استفاده ‪ PFA‬از اطﻼعات ساخت و توليد به جاي اطﻼعات طراحي‪:‬‬ ‫•‬
‫– تخصيص مسيرهاي توليد و يا مشابه به قطعات داراي هندسه متفاوت‬
‫– وجود مسيرهاي توليد متفاوت براي قطعات داراي هندسه مشابه‬

‫• شروع ‪:PFA‬‬
‫– تصميم گيري در مورد انتخاب كليه قطعات كارگاه يا بخشي از آن براي مطالعه و تحليل‬
‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫مراحل مختلف ‪PFA‬‬

‫‪ .1‬جمع آوري داده ها‪:‬‬
‫شماره قطعه از برگه هاي دستور كار‬ ‫•‬
‫توالي عمليات ← توالي ماشينها‬ ‫•‬
‫اندازه سفارش كار‬ ‫•‬
‫استانداردهاي زماني‬ ‫•‬
‫تقاضاي ساﻻنه‬ ‫•‬

‫مرتب كردن قطعات در گروههايي براساس‬ ‫‪ .2‬مرتب كردن مسيرهاي فرآيند ←‬

‫‪Operation or Machine‬‬ ‫‪Code‬‬
‫شباهت فرآيندهاي به كار رفته‬
‫‪Cutoff‬‬ ‫‪01‬‬ ‫كدگذاري تمام عمليات يا ماشينها‬ ‫•‬
‫‪Lathe‬‬ ‫‪02‬‬
‫به فهرست درآوردن كدهاي عملياتي براي هرقطعه به ترتيب اجرا‬ ‫•‬
‫‪Turret Lathe‬‬ ‫‪03‬‬
‫‪Mill‬‬ ‫‪04‬‬ ‫استفاده از يك رويه مرتب سازي براي تقسيم قطعات به دسته هايي‬ ‫•‬
‫‪Drill: Manual‬‬ ‫‪05‬‬ ‫با مسيرهاي عمليات يكسان‬
‫‪NC drill‬‬ ‫‪06‬‬
‫دسته هاي تك قطعه اي يا چند قطعه اي )تشكيل خانواده(‬ ‫•‬
‫‪Grind‬‬ ‫‪07‬‬

‫محسن حامدی‪ ،‬دانشکده مهندسی مکانيک‪ ،‬دانشکده فنی‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫روشهاي توليد‬ ‫‪10‬‬

 ‫مراحل مختلف ‪) PFA‬ادامه(‬
‫‪Parts‬‬
‫‪Machines‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪E‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪G‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪I‬‬ ‫نشان دادن فرآيندهاي به كار رفته براي هر دسته در يك‬ ‫‪.3‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫جدول ‪PFA‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫وجود ‪ ١‬در تقاطع سطر و ستون‪ :‬استفاده از ماشين سطر براي‬ ‫–‬
‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫قطعه در آن ستون‬
‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫جاي خالي‪ :‬صفر‪ ،‬عدم استفاده‬ ‫–‬
‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪Parts‬‬
‫‪Machines‬‬
‫‪3‬‬
‫‪C‬‬
‫‪1‬‬
‫‪E‬‬
‫‪1‬‬
‫‪I‬‬
‫‪1‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪G‬‬ ‫‪B‬‬
‫نتيجه مرتب كردن قطعات با عمليات مشابه ‪:‬‬ ‫‪.4‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫گروه بندي ماشينها در بلوكهاي ‪ ٣‬گانه‬ ‫•‬
‫‪6‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫هر بلوك معرف يك سلول ماشينكاري در ساخت و توليد‬ ‫•‬
‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫اگر قطعه اي در بلوك خاصي قرار نگرفت‪ ،‬بررسي تغيير توالي‬ ‫•‬
‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫عمليات براي ممكن بودن اين كار‬

‫چگونه كارتحليل انجام مي شود؟‬

‫‪Rank order clustering‬‬ ‫استفاه ازروش دسته بندي براساس رتبه‬

‫محسن حامدی‪ ،‬دانشکده مهندسی مکانيک‪ ،‬دانشکده فنی‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫دسته بندي بر اساس رتبه ‪ROC‬‬

‫مراحل انجام كار‪:‬‬
‫تشكيل ماتريس ‪ PFA‬تقريبا به صورت ‪Random‬‬ ‫•‬
‫انجام مراحل زير براي تبديل ماتريس به گروه قطعات‬ ‫•‬
‫در هر رديف از ماتريس‪ ،‬دسته هاي ‪ ١‬و صفر را از چپ به راست به صورت يك عدد دودويي بخوانيد‪ .‬سطرها را به‬ ‫‪.1‬‬
‫ترتيب كاهشي رتبه دهيد‪ .‬در صورت يكسان بودن ارزش‪ ،‬رتبه را معادل ترتيب فعلي در ماتريس قرار دهيد‪.‬‬
‫‪ .2‬با شماره گذاري از باﻻ به پايين‪ ،‬آيا ترتيب سطرها با رتبه به دست آمده يكي است؟ اگر پاسخ مثبت است به مرحله ‪٧‬‬
‫برويد‪ ،‬در غير اين صورت مرحله بعد را انجام دهيد‪.‬‬
‫‪ .3‬سطرها را به صورت كاهشي از باﻻ بر اساس رتبه مرتب كنيد‪.‬‬
‫در هر ستون از ماتريس‪ ،‬سري ‪ ١‬و صفر را به صورت يك عدد دودويي بخوانيد‪ .‬ستونها را به ترتيب كاهش ارزش رتبه‬ ‫‪.4‬‬
‫دهيد‪ .‬در صورت تساوي رتبه دو ستون‪ ،‬رتبه را معادل ترتيب فعلي قرار دهيد‪.‬‬
‫‪ .5‬با شماره گذاري از چپ به راست‪ ،‬آيا ترتيب ستونها با رتبه به دست آمده در مرحله قبل يكي است؟ اگر يكي است به‬
‫مرحله ‪ ٧‬برويد‪ ،‬در غير اين صورت انجام مرحله بعد‬
‫‪ .6‬ستونها را به صورت كاهشي بر اساس رتبه به دست آمده با شروع از ستون چپ مرتب كنيد‪ .‬به مرحله ‪ ١‬برويد‪.‬‬
‫توقف‬ ‫‪.7‬‬

‫محسن حامدی‪ ،‬دانشکده مهندسی مکانيک‪ ،‬دانشکده فنی‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫روشهاي توليد‬ ‫‪11‬‬

 ‫‪8‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪Bin. Value‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫حل يك مثال براي‬

‫‪Parts‬‬ ‫معادل‬
‫‪Machines‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪E‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪G‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪I‬‬ ‫دهدهي‬ ‫رتبه‬

‫روش ‪ROC‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪290‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪136‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪258‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪140‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪Parts‬‬
‫‪Machines‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪E‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪G‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪Bin. Value‬‬
‫‪6‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪5‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪4‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫معادل دهدهي‬ ‫‪96‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪96‬‬ ‫‪7‬‬

‫رتبه‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪7‬‬

‫‪Parts‬‬
‫‪Machines‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪H‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪B‬‬ ‫‪F‬‬ ‫‪G‬‬ ‫‪I‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪E‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫محسن حامدی‪ ،‬دانشکده مهندسی مکانيک‪ ،‬دانشکده فنی‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫طرحهاي سلولهاي ماشين‬

‫‪ .1‬ماشين منفرد‬
‫‪ .2‬ماشينهاي چندگانه با جابجايي دستي قطعات‬
‫عموما در يك چيدمان ‪ U‬شكل مي گيرند‪.‬‬ ‫‪.1‬‬
‫‪ .3‬ماشينهاي چندگانه با جابجايي نيمه يكپارچه‬
‫‪ .4‬سلول خودكار‪ ،‬انجام خودكار فرآيند و جابجايي قطعات‬
‫سلول ساخت و توليد انعطاف پذير‬ ‫‪.1‬‬
‫سيستم ساخت و توليد انعطاف پذير‬ ‫‪.2‬‬

‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫روشهاي توليد‬ ‫‪12‬‬

 ‫سلول دستي با جابجايي دستي‬

‫چيدمان ‪ U‬شكل با جابجايي دستي مواد‬

‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫ماشينهاي چندگانه با جابجايي نيمه يكپارچه‬

‫چيدمان خطي با استفاده از جابجايي مواد مكانيزه بين ماشينها‬

‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫روشهاي توليد‬ ‫‪13‬‬

 ‫ماشينهاي چندگانه با جابجايي نيمه يكپارچه‬

‫چيدمان حلقوي با استفاده از جابجايي مواد مكانيزه بين ماشينها‬

‫‪Loop layout allows variations in part routing between machines‬‬
‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫سلول با جابجايي مواد نيمه يكپارچه‬

‫چيدمان مستطيلي اجازه تغيير مسير قطعات و بازگشت پالتها و يا صندوقهاي خالي به مبدا بارگذاري را نيز مي دهد‪.‬‬

‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫روشهاي توليد‬ ‫‪14‬‬

 ‫چهار نوع حركت قطعه در سيستم توليد تركيبي‬

‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫مفهوم ماشين كليدي‬

‫– اين مفهوم وقتي در سلولي يك ماشين كليدي وجود دارد كه‬

‫گرانتر است يا عمليات حياتي تري را انجام مي دهد به كار گرفته‬
‫مي شود‪.‬‬
‫• بقيه ماشينها در سلول به عنوان ماشين هاي حمايتگر به كار مي روند‪.‬‬
‫• براي حفظ به كارگيري باﻻي ماشين كليدي‪ ،‬حتي اگر باعث شود بقيه‬
‫ماشينها كمتر به كار گرفته شوند‪.‬‬
‫• در اين هنگام سلولها به نحوي طراحي مي شوند كه ميزان تعامل بين‬
‫آنها حداقل باشد‪.‬‬

‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫روشهاي توليد‬ ‫‪15‬‬

 ‫كاربرد تكنولوژي گروهي در ساخت و توليد‬

‫• روشهاي متفاوت شكل دهي سلولهاي ماشينها‬

‫– برنامه ريزي و مسيريابي غيررسمي قطعات مشابه از طريق انتخاب ماشينها‬
‫براي كاهش زمان تنظيم‬
‫– سلولهاي ساخت و توليد مجازي‪ :‬تخصيص ماشينهاي معين در يك كارخانه‬
‫براي توليد خانواده قطعات بدون جابجايي فيزيكي ماشينها‬
‫– سلولهاي ساخت و توليد واقعي‪ ،‬ماشينها به صورت فيزيكي جابجا مي شوند تا‬
‫سلولها را تشكيل دهند‪.‬‬
‫• برنامه ريزي فرآيند خودكار‬
‫• فيكسچرهاي مدوﻻر‬
‫• برنامه نويسي پارامتريك در كنترل عددي ماشينها‬
‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫كاربرد تكنولوژي گروهي در طراحي محصول‬

‫• سيستم هاي بازخواني طرح‬

‫– نتيجه پيمايش صنعت‪ :‬براي طرح قطعات جديد‪،‬‬
‫• ميزان استفاده از طرحهاي موجود به صورت موجود‪%٢٠ :‬‬
‫• ميزان استفاده از طرحهاي موجود با اصﻼحات‪%٤٠ :‬‬
‫• نياز به طراحي جديد‪%٤٠ :‬‬
‫• ساده سازي و استاندارد كردن پارامترهاي طراحي مانند تولرانسها‪ ،‬پخ ها‪،‬‬
‫اندازه سوراخ‪ ،‬اندازه رزوه و ‪....‬‬
‫– كاهش نياز به ابزار و ميزان اتصاﻻت در ساخت و توليد‬

‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫روشهاي توليد‬ ‫‪16‬‬

 ‫مزاياي استفاده از ساخت و توليد سلولي‬
‫منافع ساخت و توليد سلولي‬
‫درصد بهبود‬ ‫دﻻيل روي آوردن به سلولهاي ساخت و توليد‬ ‫رديف‬
‫‪6١‬‬ ‫كاهش زمان سرجمع ساخت‬ ‫‪١‬‬
‫‪٤٨‬‬ ‫كاهش كار در گردش‬ ‫‪٢‬‬
‫‪٢٨‬‬ ‫افزايش كيفيت قطعه و يا مح صول‬ ‫‪٣‬‬
‫‪٥٠‬‬ ‫كاهش زمان پاسخگويي به م شتري‬ ‫‪٤‬‬
‫‪6١‬‬ ‫كاهش مسافتهاي جابجايي‬ ‫‪٥‬‬
‫‪N.Q.‬‬ ‫افزايش انعطاف پذيري ساخت و تول يد‬ ‫‪6‬‬
‫‪١6‬‬ ‫كاهش هزينه هر واحد‬ ‫‪٧‬‬
‫‪N.Q.‬‬ ‫آسان سازي برنامه ريزي و كنترل تول يد‬ ‫‪٨‬‬
‫‪N.Q.‬‬ ‫تسهيل مشاركت كاركنان‬ ‫‪٩‬‬
‫‪٤٤‬‬ ‫كاهش زمان تنظيم‬ ‫‪١٠‬‬
‫‪٣٩‬‬ ‫كاهش موجودي كاﻻي ساخته شده‬ ‫‪١١‬‬
‫محسن حامدي‪ ،‬دانشكده مهندسي مكانيك‪ ،‬دانشكده فني‪ ،‬دانشگاه تهران‬

‫روشهاي توليد‬ ‫‪17‬‬