తంజల గ

నంద

మకృష మఠం
మల డ ద – 500 029
© 2018 Ramakrishna Math, Hyderabad INDIA. All rights reserved.

Published by:
Adhyaksha
Ramakrishna Math
Domalguda, Hyderabad - 29
rkmath.org

e-Book
068v1.1.0
Date: November 23, 2018
ISBN: 9789388439886
Created by: Sriranga Digital Software Technologies Private Limited
srirangadigital.com
 ట

య, క, ంఖ , గ, ంస, ంతం – ఇ ష దర .
తంజల గ లం. బ తంజల గ క
సకం ం. ఇం జ గం .

ఈ , నంద ట , “ నం న
ళ న అ దం.” ధ ల ఉప గప ట సంబంధ న క
ప ల ల ం , వ వ రం న లభ అ స ం . ఈ
1895 ంబ పం ఇ న .
ట , “ ల న న మ , వంత న
ఖ ఇ . క ఎ ం ఉండవల వ . ఆయన
నం మ , అక , ఖం ఆ రత వ కం ,
ఖ .” ఈ ల ం ట సృతం చస
అ స ం .

ఈ రం ల ఎం హద ల య ంఆ ం ం.

మ నవ ,
అ బ 2, 1995

– శ
 1.
ఉ తం

గ ల ం ఒక ఖ ష వ . గ మత
ం ల న ఆ రప ఉ . మ త క న మన ఈ క
క మ త క ఉం ; అ మన త పంచం వ కమ ం ;
మనమం మ ఆ క ంద ఆ రం ం; అ పంచ
లం ఏ భ ం . కృ ప ధన ఈ ష వర
.

మ క, క ఏ షం అన సం హం కలగవ .
వ వస మ అ న త అవస అ . మన పంచం అవ కం ం
వ ం ; బ వ వస షం అ ంద మం లం .
కసత ఏ ణ ఉండ ; అ అ తనం, జడం, వ ఉం ం ; ఈ
ఇహ క జన మనం అ అ భ ంచ గ ం; బ ఈ జన అం
ఉం అ రం .

ఇతర త సమస ల ప రం స ం ం.
మర ం న త తమ ఎప ఉం ; అత స వం ష , ష స ,
అ అ ఉం ం ; అ న ంతం ఒక ం . తర ం పంచ
మ పరమగమ ం అ ఈ ంత రం. పంచం ల ల ం స
ఉన తం ,ఈ పంచ సర ంద అ యం. ఇ ఎప
జరగ . ఇదం దం అ ఈ ం న వ .
ం జరగ . అ జరగ . షం పంచం
ంచటం, సంస ృత ‘గగన మం’ ‘పగ కల’ ం .
పరమగమ ం అం ఏ . ఎ ఉం సం సం
ం ; ఇ మ కరవ ం అం అ క సం ఒక
త ం వ . ఈ ంతం ఉన అ ం . అ
ప ం ఇదం దం ఉంద ం . చలనం
సరళ ఖ ఉండ . అ ఎ వృతం ఉం ం . ఆ శం ఒక
గం స యం ; మధ ఏ అ న ం , ఆ
వ ం . సరళ ఖ అనంతం ంచం . వ క వృతం ం . బ
రంతరం ఉండట మ కరవ ం అ స .ఈ ష
అంత సంబంధం క , ‘ఇత ల ంచ , ంచ ’ అ క ం
ఈ వృతచలన న రణం అ అం . చ ఒక త ంతం వ ం .
బ ‘ ం యం వద శ , వ తన
ఉత వ ంద’ ట. అ ఒక వ న గ , అత
ం . బ ఎవ ంచవ . ఎం కం ంతరం ఆ షం
మరల ల ం ం . ఇత ల ,ఆ మ వ ం .ఇ
షం, ం వ ం .

ఇతర త ల “ఎప ఉం ” ంతం లవ .

ఈ సృ నషం . మన , ః అ ం శన
పరమగమ ం. “ తస మరణం ధృవ .” బ మనమం ఎ ఒక మృ
 లపడవల ం . తప . బ సరళ ఖ చ గమనం అ ఈ అనంతప మ
ంతం దం. అ సత హణ ఇ ంత రం , మరల
న వ ం . ప ం ర చం న జ ం ,
ళయ లం మరల ఆ ం . పంచ మంత ఇ
జ ం . ల ం రం ం క ం ; తన ప ఆ
మరల వద ం . ఆ రం అ త . వ ఆ ఆ రం మరల
అ ం . ఒక యమ , ట , ఉండ .
అ అ అవస ఒ ధం ఉం యమం. హ కృ ,
‘ యమం’ అంతర కృ ఇ ఉం ం . మన ం ,
ల ం . మనం , ర స ఈశ , పర హ ం అ మన సహజ
మనం ందక తప .

మనకంద లం ఈశ . బ వ మనమం ఈశ రక
తప .ఈ ల ర భగవం డం . పర హ ం, కృ అం . ఏమ స ,
సత ం ం ఇ ; “య ఇ యం , న వం , య
యంత సం శం ...” ఈ సృ తమం ఎవ , ఎవ ,
ఎవ యం న ... అం దం ం .ఇ జం. కృ ఒ వ
ఉం ం . ఒక ళం ఉన కృ ధ , ఇతర ఉం .
ఉం ధ , ,మ తం సృ తం ఉం . ఎత న తరంగమం
న న అలల . ల ఉత పం త . ఈ ల ం
అసమయ , తం పం సమయం. ఈ ల ం ళయ , పంచ ళయం.

మ మ వ భగవం రటం ఉన త అవస ? ? అ

! అ ఉన త అవస అం . ఆ ఉన త ం క న పతన
ఇప మ అ . మ క ఉన తమ అ
మ అం క . ద మ ప దం ఉం ; మం పరమ
కృష ం వర అత పతనం ం ఉం .అ అత మరల ర
ఉన త డ ట ం వం. ఇ ఎంత చ ం
ప వరనం ం , గమ ం పయ భగవం ం ; ఇ తప .
దట మ భగవం ం వ . మధ అత మ ం . వ
మరల భగవం క డ తమతం ం . మ భగవం ,
వ అత భగవం అ డ అ తం అం ం .

ఇప మన ఈ అవస ఉన త , మ డ బ ,
ఎం కం ? ద ట ం వదలట ం కం ? ఈ అవస సర ష ,
మ ఇ ఎం న ం ం ? యం, శనం ం ఉన త .
అ మన ఈ అవస ఇంత రం , అసంతృ కరం , ర రం ఉండ
రణ ? ఇ మన ఉతమ ల ంచట ఆ రం; ఇ మనం వతం
ంద ధనం; బ త మనం ద య ం. తనం
ం; అ లమ ం ; ంత ం మ వృ ం ల ం .
అ వతం ం లం తన వ లయం . బ
‘మ వస’ అ ఈ ం ఎంత త ర బయటప అంత మం . ఆత హత
ఈ ం బయటపడవ అనం , అ అసంభవమం . ఆత హత వల
మ ంత క ం . ఆత హత పం ం ంచటంవల ఈ
మ వస ం మన న ల ంచ . స ృహ స యత అ రద ంట
, సం ర గరం ం మనం త ం . ఎంత త ర త అంతమం .
మ ష అ నత అ అ వ .
 మ న తం; కం. ఇ జలచర ణ .
ంద త ; అ అ స . అ తం ణ , వ
ఉం ల ర ం . ఇ తలచటం దం. వ క ం న
ట టఅ ం య ద ? ం తరం అల ం ఉ ,
అ కం ఉ మనం ం డ ం. ఈ ం మధ ఉం ం. ం
అల ం ఉ క , అ కం ఉ క ;మ ఈ ం క ఒక ? .ఈ
ం ధృ ల న ంత ఉం . వర త , పర హ ం
వర త ఒక . ం . భగవం ఆ చన య , తర ం
య . అత ం త ం ? అత ం ఆ ం ? అత య
ఉం క ? అత సర ; ఇక అత త ం ? త ం శ ;
భగవం ఇచ . ఇంత ఉం . వ యటం ఎం దమ ఈ
వ ల దం. వ ం న ఏ అ ంతం.

తర ం – దం క ం న న క అవస . ధ
యట ఆ క ద . వన , , త
; అ ఆ క ధన దల ం . అ య ర రంభం. మనం
నం తం అ ం న ,ఆ క వస.

స , అ ం య అ నత అ ఎ అం ? అ శ వ ం .
రర , పం ఉ త ం న మ అం
స త, అనంత, ప ర ంద మ ష జన మన క ధనమ
. ట వద ల ! ఇ
ఊ . అంద . తమ అ డ న అం
భగవం ం , తమ పద ల వ . త సమస మ
ప రం ఏ .మ ష మ నత అ మనమం ఈ సం రం ప
ఎం ం? పంచ రం ఇ ఉం అన ం ?
ఇం య చర పం టటం ధం ద ం ం; అ ం య
ం ల వటం వ రం అ ం ం; అ ంట ఈ దృశ పంచ మన
స హద ం . ఈ అ య దమం . స , ఇం ల
ధమ త ఎం న ? న శ లం ల
వ జ న అ య . క ం న క , మనం లం
వటం మం . ధనం, , రవం యం తప గ అ ం యం
అ య దం అవలం ం జం వ ం . అంతం , ంప క
వర మనం మ ‘ ం ’ ం .అ ందవ ఇ
ద . క అ త న వ ంద ం
హ ం ; జయం ం .

సమస లక ం స నం అ ం య నం వల ధ ం. ఈ నంవల
మన క జనం, ఈ భవ గ ం త ంచట . “భగ , ఈ అ నస ం
ం మ ల ం ”అ ంచట పరమ మత ధర ం; మ .
 ద అ యం
స – దం

ఏ త– ఆ క జ

1. అథ సన .
ఇక గస పల ల ం ం.
 2. గః తవృ ధః.
తవృ ల ంచట గం ( తం = అంతఃకరణం). తం, వృ
అం ఏ ం మనం . క . అ తమంత
డ . ద ం ం ం ; యం . క
ఉం . ( ంతఃపటలం) చక ఉం ం . ం
ప ఉం .అ స ,క ల డ . బ క అ న
ధ ;అ ఇం వ ం క ! ద ఒక ం ం
ఈ ఇం య ం ం .క న ంత న ం ంద ప ం. ఒక వ
క ర ప . మం ం . ప వ ల ం
ం ఏర . అ వ క ంచ . రణ మం
మ క ఉం . అ మన . ఇం యం మన సం గం ం .
అ వ క ం .

క ప ఉపకరణం. ద ం ం మ యం ణం
స యప . అ క ం పం క ం . ంట హ
. అ చ మన ంచటం . ఎం కం ? మన
మన ,‘ ’ అ ఇం య ప కరం సం గం ందటం . ఉపకరణం, ఇం యం
ఈ ం క మన అ ష ఈ య ఉ . లం
వ స ర ( ర) మన ం . ‘ శ యం’ ప .
శ యం ం .అ య. ఈ య నం అహం వం ఉం ం .
ఈ య యల సం గం అం ం ; మన త.
ష అ భ .
 ఇం యం, మన , , అహం వం అంతఃకరణ చ షయమం .
ఇవ తం . తం సంక వృ . (వృ =
ండం). మ సంకల మం ఏ ?అ కశ . కరణశ ం . కృ
అనంతశ ఉం . ం తం ంత శ ం .ఆశ సంకల పం
బయ పం ఉం ం . ఆ రం వ ఈ శ మన ల ం . ఆ రం
శ రం కద క శ ం ం . ఇతర శ సంకల పం
ఆ రం వ . బ తం ఒక ప ర . అ స యం
తన వంతం . మర తన వంతం ఉన క ం క ! అం ? తం
క తన వం న ! అం తం అ క ం .

అస తన ం. తం ఒక ఉపకరణం ;
పం .ఈ సక ం క ; హ పంచం ఇ సక పం .
హం మర ఏ ఉం అ మన య ; య . ఈ అ తవ వల
ఘరణ ఏర ం . , తరం బయ .
అ వ సంఘరణ కలగ , తం సక ప యక ం .
జం పంచమం ఏ ? హ ష ల తం య ప న
సంఘటన . సక పం ఏ పం మ పం అం హ పంచం ఏ
. హసర తం క యల మనం ం ం.
వ , “స ఇం ల శ త సంభవ యత క కృ ” అ
అం . హ పంచం శ ష ఉ . ఒక ప
ం ; మం తం ఎ త ం క !ప న అ న
ఒక ప ం . ప ల ల క ం . ప
ం వం ప ఆ దజ ం . అ తమ ం . ఈ
దృశ పంచం మనం దజ ం అ . య ర పంచం ఆ
 ం .ఈయ ర పం ఎ ంచ . యత ం
, క ం వ పంచ క ం .

తవృ లం ఏ ఇ మన ం క ! మన
ఆ రం. అత మన ఒక ప కరం. అత తన మన
వ ం . మన ఆ రం, బ మన తన వంతమ ం .
మన గం , ంట అ న ం ం . తం అం ఇ . తం మనస
ప రం. హ ష ల సం గం కలగటం , వృ ల తరం
తం . ఈ వృ , మన పంచం.

అలల న ల అ మనం డ ం. అల అ ,
శల న అ గం ణ లం మన క ం . మ నం ఉ ,
కద అ గం మన క ంచ . తమ సర మన జస పం,
ఆత అ గం. తం ల వృ తరం . ;
కం, జసం, మసం అ . ప ప మసం షం ఉం ం .
ఈ కరం. ఈ ఇత ల యట స వ ఉం ం .
షయ ల అ రటం జ క త ఖ ల ణం. ఇ ం త ,
“శ మం అంద అ రం .” అన పణ ం . ంతం,
సన ం క ల ణం. ఈ మన ఎ ం తరం ండ ; ర లం
ఉం ం . జడత ం మన క . క మన ధృ ఉ హం
ఉం ం . ంతం ఉండటమం ఎ వ శ ద ంచటం, అన ట. ప
ండటం (చపలం ఉండటం) లభం. క ం వ , ఇషం
వ న ప డ . ఇ అంద ధ . ప గం ప ల
అ యగల జం బలవం . అ య బలం
 వల ఉం ం . వ ట బల ం ? బ ంత డం , ప ట
క మం , అల ఉం . సత మం అలసత ం, మ తనం అ
అ వ . తవృ ం , ంత ! కృషబ క అ
వృ ; ఉత ృషబ క ,అ ంతత.

తన సహజ వస ర మన య ఉం ం . అ
ఇం ం మన బయ ఉం . ఇ మన ప
ళ ం అ కటట మ హం; మన ం , న ఘన ఆత
లయం య అంత ఖం యట ద .మ
ఇ స న .

ట ద ప ప ల అ జం మ రం
క ఉం ం . మ మన ధ ం . తం పం
ం ;అ వృ రం అవలం ంచటం ధ ం ;అ క ధన ఆత
ంద ల ం .ఆ , క ద న జం ల మన ం ; జ
మన , అ ంద . బ సత రం ందటం
ధం .

రకర ల అవస ; పం, ఢం, పం, ఏ ం, దం

ద న . వృ వస ల ణం. ఖ ః ఇ ం మన వక
ఉం ం . క ం మ తనం వస ల ణం. వతల వస;
ల వస సహజమ గ త . వృ వస
ల ణం. తం ఏ ం వ య ం సమయం ఏ ఏర ం .
ఏ ం స వస.
 3. త ఃస ఽవ న .
అ ( వస ఉం లం ) అ న , తన స పం
ల ఉం .

అలల ఆ , సర ర లం ఉన అ మనం స షం
ం. అ మన ంతం ఉన , మనం మన స గలం.
ఆ మన త ం ంద ం ఆత స ల ఉం ం.
 4. వృ ప తర .
ఇతర సమ ( గం సమ ) వృ ల స న
స ం ఉం .

ఎ అం ? ఒక న ర ం .ఆ వల మన ఒక వృ
క ం . ఆ వృ ఏక . ఫ తం ఃఖం.
 5. వృతయఃపంచతయ ః ఽ ః.
వృ ఐ ర ; శ , శర అ .
6. ణ – పర య – కల – – స ృతయః.
ఆఐ వృ ఇ : ణం, పర ం, కల ం, ,సృ .
 7. త అ న ఆగ ః .
ణవృ ర : త ం, అ నం, ఆగమం (శబం).

శ ష ల మన క ం త భ పరస రం దం
ం , ‘ ణ’ మం ం. శబం ం ం . క అ భ ఇ
దం ఉం , నమ ; క .

ర : త ం, అ నం, ఆప క ం అ . మన క
అ భవం ఎ ం మ ం అ త ణం. పంచం ఉం
అన పంచం క ంచట ణం. ల ణం ల వ
ంచటం అ న ణం. తత ద న ల త భవ ఆప క ం.
నం ంద మనం య ం; అ సం ఎం ఆ సం న
మనం అవలం ం ; లం వర ఓ కృ .ఋ ల ,
ల ఇంత మ అవసర ండ . ఈ న పద ల . త
భ ష వర స నం , ఏక ంథం ఉం య పవ . నం
ంద శం న మన పద రవలం ంచనక ర . సర నం
తమ చ ఉం ం ; బ ప మన ఆప క ం
ణ . శృ , స ృ వ . బ ద మన
. ఇ ం మహ , ట మన పరమ . ఈ
ఆప క ణం ఇతర ర ం . “స , మ
టల ణ ?” అ ం . త భవ ణం.
ఎం కం ? క అ భ ఇప త త భవం దం
ం , అ ణ అ ం . మన క , క అ భ
అ ం య నం దం ం , ఆ నం ఎప ణ . ఈ గ ఒక
వ డ ం ం. అత ట మన ణం . నం య ర
ఉం . అం ,అ క అ భ దం ఉండ డ . ఇక డ వ లం
నం వ ం ; తన అ భ వ లం న అత అ భవం
ఆ రప ం ం . వ లం ఖం , అత ట నం; బ అత
ట స ం అ ందరం . ఇ వ వ రం ప వ . ఒక
, ష ం త ష క నవ .అ ర క షయం
ం వ ంచ . ఎం కం , ఎన తత ంద . బ
ఒకవ ఆ డన , అత రర , ? ప , ? ం ,
? అత ట ఇంతవర ల ం న అ ణం ఉ , ? అన
ష ల మనం ం శ యం . ఎ ం తనధర , స తన
ధ దం ఉండక, అ ణం ఉం ం . ఆ తనధర ం ప
ం . ఒక వ “ క వ దృ ” అ అం డ ం ; “ఆ
దృశ ం ం అరత దం ” డ ం . అత ట నమ .
ఎవ స ఆ దృ స యం డగ .

మ క షయం తన అ ఆ ప .ఆ ప ద
ఉం . స భమం ఆ ఉం . షల అత ఆ ంచ డ .
అత అ ం య అ మన స షం . అత ష అ ం య
ష ఉం ; అ ఇతర ర క త ల అ ణం ఉం ; అం
అ కక ణం ఉం .

అత తత నం, ఇతర కృ ం ల దం ఉండ డ . అ

ఉం , ఆ ంట వద యం . అత తత నం అత ;
అంద ధ ఉం .

ఈ య ల స ప తప ఒకవ ఆ .

ఇ త ం, అ నం, ఆప క ం అ ర ఉం .

‘ఆ ’ అ ప ఆంగం స న పదం . ఆ డం ‘ శం
ం న ’ అం , ఆ ఆ శం ం వ ంద . వ నం అ .
అ ం వ కమ ం . ‘ఆప’ అం ‘ ం న’ అ అరం.
 8. పర న మత ప ష .
వ పం ఆవ ఉం అ న పర య వృ .

త ప , అ ం అ ం ప ం ం; ఇ ఒక వ
,మ కవ వ ం పడట పర య వృ .
 9. శబ వ కల ః.
శ సంబం ం న వ , శబ నం అ స ం వృ కల వృ .

కల మ మ వృ ఉం . ఒక శబం ం ంద ం ం. ఆ శ రం ఏ
ఉం ం అ ఆ ంచక మనం ంట ం ం ం. ఇ త రల
ల ణం. వల మ ం ంతం మన చక అరమ ం .
ర లత ం న ,మ మ హం ఉం ం . ఆత ప సం
ఈ మనం అ స ం . పం, ఃఖం ఇ ం క సమయం ఆత
ప లన ం . “ఏ ఒక ర న పవృ , ఃఖవృ తప ం ఎం
కల ?” అ ఆ ం ం .
 10. అ వ – త లంబ వృ .
అ ఆ ం ఉం వృ , వృ .

వృ , స ప వృ అ వృ . ం న త త ‘
ం ’ అన నం మన ం ం . అ ఆ భవం మన వలం ‘స రణ’
. అ భ ంచ షయం న ‘స ృ ’ మన ఉండ . తవృ
సర అల ం . ం సమయం తం ఎ ం వృ ం ,అ ల
లఅ భ ఏ కలగ . కలగ అ భ ల స ంచటం జరగ .
“ ం ” అన స ృ మన ం న . బ వస తం తప ం
వృ ం య స షమ న క !ఈసృ అ మ తవృ .
 11. అ త ష సం షః స ృ ః.
( వృ ల ) అ భ ం న ష పకం వట స ృ వృ .

త భవం, నం, కల ం, సృ కలగవ .

సర ఏ ధం అల డ ,అ ధం క శబం
న ఆ శబం వల తం ఒక అల ం . ఆ అలవల మ న న అల
జ . ఇ సృ . ఇ జ ం . అ వృ వల,
తం సృ వృ బయ ం . అ స ప ం. త సృ వృ
సపం ం .
 12. అ స ంత ధః.
వృ ల అ సం, గం ంచగలం.

గ ం కల లం , మన ర లం , ధ గం , ర కం
ఉం . ధన అస ఎం ఆ ం. మనం రం సర
గం చ ం అల ం .శ ష లఅ భ అదృశ ం , వల
ఏర సం ల . అ క సం కల ‘అ సం’ అ ఏర ం .
అ అపరస వం అం . స వం, సం ర స వం ఇ
అ స . మనం సజ ఉ , ర ఉ అం అ సఫ త . బ
ఒక అ అల వ , వద ట మనం సమ ల ఉ ం.
అం క త న మన స వం మనం శ ందనవసరం . ఖ
ః అ భ మన సం ల ఏర . ఈ సం ల ఫల మన
లం. ఎ ం సం మన బలం ఉం , మనక ం లం ఏర ం .
సత ం షం ఉం , స వరన అలవ ం . షసం బలం
ఉం , వరనం అలవ ం .ఇ , సం షకర సం ల మనం సం షం
ఉం ం. ర ల లం , వ క న మ వృ ల అవలం ంచట
ఉ యం. షసం ర జ త ర ల , మం అ ల ం .
అం క , ఎ మం ండం ; ఎ మం ల ఆ
ఉండం . షసం ల ంచ ఇ రం.

ఒకవ ఎంత ర స , ‘అత క మం ల ’ అ పవ .

ఎం కం , అత త వరనం అత అ సఫ త క ! తన సద ల , తన
ల అత ంపవ .అ సఫ త లం. బ మం అల ట
అలవర వట , చక వ రం.
 13. త య ఽ సః.
తవృ ల సం రం ంచ రంతర యత అ సం.

ధన అం ఏ ? వృ పం ంద ం ట తవృ ధం.
ధన అం .
 14. స ర ల రంతర స దృఢ ః.
ఆ అ లం వర , ఎడ గ ం , ఆద శయం న ,
అ ర న క ం .

మ హం ఒక కృ నంత న ల ం . ర లం రంతర
ధన .అ అ ం .
 15. దృ క షయ తృషస వ ర సం గ .
ఇహప అ భ ంచదగ ష ఆశ , ష తన
వశ య యట గ ం.

మనం ం ర ల రణల ప ం ం. ఒక , త భవం;

ం ఇత ల అ భవం. బల ం తం రకర ల వృ తరం
క .ఈశ ల , మన ం మర గ ం. తవృ
గం . క న ం . అంత ఒకవ వ ,
గ ంగ ం ం డ ం .ఇ త భవం. ంట
మన ‘ ధం’ అ వృ ం . ఇ ం వృ అస ట వవ .
అసమ డ , ం ప . తవృ ంచగ , గం
అలవ ం . ఇహ కం ర ం , ల అ భ ంచట పర దర ం.
షయ మన ంప ం . బ ల గం , తవృ
ం .ఇ గం. భవం వ , ప ల అ భవం వ ణ ం ,
ష స ం , మన ఆ ష ల న పడ ం యట గ ం.
ష ల క వశ ఉం , వశ ఉండ డ .ఇ ం
మ బల గ ం. ం న ధనం మ క ఏ .
 16. తత రం ష ణ తృష .
(సత , రజః, త )ల ప గం టంత అత ంత
గ ం, ( జస ) ం .

గ వంవల మన ఆక ంప . ష స పం ,
ల ం ం ం. గదర నం రం, కృ అం
త కం. సత ం, రజ , తమ అ . క పంచం త ణం
అంధ రం జడత ం వ కమ ం ;ర ణం ఆకరణ శ ధక
శ క ం ; సత ణం ఈ ం సమత ం క తమ ం . సృ తమం
ఈ శ ల సం గ, నస ం లవల ఉత న మ న . కృ త
ం అ క భ ం . , కృ అ స ,
త ద ద ఉం . కృ మన క ం నశ అం కృ
ంబ ,మ క . కృ స యం జడం అ తనం. మన అ
తత ం కృ తత ం న మనం ం . సంకల ం ద అత ంత
ల ల వర అం కృ తత ం కృ వ కర . కృ
ఆవ ం ఉం . ఈ ఆవర ల ం ం , సహజ జ
. ప నవ ం న , గం వ కర
డ ం .

త ం గపర వ అ నస ర .
 17. తర నం గ సం తః.
తర ం, రణం ( క చ ణ) ఆనందం, అ తం అ ల
న స , సం తస .

స ం ; సం త స , అసం త స . సం త
స వల కృ వశం వ వల న ల ల . ఈ
సం తస ర ఉం ం . ద స తర స ; ఈ
స మన ఒ క ష , త తర ష ల ం , ప
ప ఉం ం .

ం ఇ వ ఐ త ల ర . (1) ఇ వ
జడ కృ త , (2) తన అ ం ర ల . గం ఈ
( కృ ష) గం తం ంఖ దర నం న ఆ రప ఉం ం . ఇంత ం
ంఖ దర నం క ! మన , , అహం రం తం ం ణ ,
తం న ఆ రప ఉం . తం కృ శ ల ం , సంకల పం
వ ఉం ం . జడత ం, శ ఏకమ ఒక తప క ఉం . అ సృ
ర ం ఉం అవ వస. క ంతం కృ అవ వస ం ం ;
క రంభం వ కమ ం . వ క, అవ క ల అ , నస
ఉం . న శ . మనం ఒక ష ంచటం రం ంచ ,అ
మన వశ ఉం ం . అ ధ కృ త ల తం సంయమనం
యటం రం ంచ , అ వశ ం .

కృ లత ల యం ం , స తర నమం .
తర మం శ . స తర ం అం శ నద అరం. కృ త ల
 ంచటమం , కృ శ ల , కృ రహ ల వశం న రణ
యటం, అ పవ . గ ల ందటం, . సం
య ంచటం, ఐ క షణ తప మ . ఖమ ఐ క తం
. బ షణం రరకం. తన న ఈ ణ వటం, మ
ధం ఉం . ఏ ం, ఆ మ పం .

గ ల ం క ఫల ? సం ర బం మ ంత
బ య ; అం . ః ం ంత వట ఫ తం! త ,
పతంజ గ ల యప ; అ షయం త
ఉం ల అత మన చ ఉం .

శ ల ం పృ ల , సవ పం ంతన
ఆ తర మం . నం అ వృ ంద ,త ల
ం , శ అ ఉన ంతన ,ఆ స రమం .ఆ
నం శ ల ల ం , ల సవ పం ంతన ,
ఆ రమం . ల, ల ం వద ,
అంత ం య న మన య , ర నం క అ ఉన త
నమ ం . అంతఃకరణం రజస ణర త ఉంద , ఆ
నందస అం .అ తస మన య , నం అత ంత ప పక ,
ర ఉం ం . ఈ స , ల, ల న వనల
ల . అహం రం, తర ష ల ం ర క
ల ఉం ం . ఇ ం స ం న వ , హ
ం న . ఆ వ , లశ ర ర డన ంచగ , అత ం
శ ర వన ఉం ం . పర వ ( ) ంద ం లయమ
 ల , కృ ల లం . హ ఆగక, గమ నం ధన
న ం , .
 18. మ త స ర ః సం ర ఽన ః.
తవృ ల రంత సం అ కటడం ల ం మ క స ఉం .
అవ క సం తం ఉం .

ఈ అవస అ ం య వస అ న అసం త స అం . వల
ం ల ం . సం త స దం ల . సర ల ం ,
గ ధ పతనం వ . కృ తప మన కృ భయం
లగ . కృ వ కరణం అ లభం క ం , అ ఎం కష ధ ం. అ
మన సంక కలగ యక, మన , సంకల ం ఉద ంచ
, మన న ం యట కృ వ కర ఉ యం. ఈ మ
ం న వ ం కరత మలకం అ ం . అ స, ల
అవలం ంచ ం , మన సంకల నం వ వ . తమ ం
మన నం మ . మన వృ నం లం ,
ఉ షబలం అ నత హం . అ ం య వస అ న ఈ అసం త
స ందటం వల స జమ ం . సం త స ‘ ’ అన
నం ఇం ఉం ం ; మన తవృ ల ం ంప
ం ం సమర ఉం ం ; అ ఈ సం త స
తవృ ఇం సం ర పం ల ం . ఈ సం ,
త న సమయం వృ పం అం . అ లనం ,
మన శనం యటం జస ం . రంతర జనన
మరణ హ ప సం రవృ రణ న కర న .

మన , ఎ క ఎ ఉం ంద ర ! ‘ ’ అ నం
 ం వస, వస క ం . అత ంత వర ఒ ధం
ఉం య మనం ం . అత ల స ందన న ఆ క అ ,
మధ న ర అ ం , అత క స ందన న ఆ శం
మరల క ఉం ం . ఇ , అ నం ం నం మధ త
మ నత . అత ం న న, అ ం ఒ ధం ఉన క .
స త దం వస కృ మం; క తం; య ర న .

స సం భ ? త ప ర న ర సం ,
మ క తవృ ం , క సం న .గ ం
న బం య , న ఇతర ల య
ర య ల ఉప . ఆ బం క ం సమయం ,
ర య ల , హ ం ం . అ స మ
అభ , ర షసం ల పరస రం ం , దం తం
సర పం సర శ మంతం స యం త త ం ఉం ం .
జనన మరణర డన , సర డన , గమ గమన ర డన
. వలం కృ రం ం నద , ఆ రం
ం నద అత క ం . అద ం తన ద ఫ ం ట ,
ంబం చ ంచటం , చ డఅ ం ం .అ ధ
ం , తం స చ ఉం , ఆ ల మన అ మనం ఉం ం.
అ ం య నం ం న ంట , ఇ ం మల ప పంచ .
క , తన సంక ర వ , ఒక న త
యపడనక ర ; ంప నక ర . అత ఆ ంచ , ఎ ం క
అ సఫలమ ం . క , ఇ మ . అత ఏం సంక ం అ
ర ం .
 ం శర . ఈశ డ ఒక ం , అత ఒక
ఉం ల , , బ ఉం డ , అం క ఈశ
ఉ డన ణ ద రం . కృ బ , అస తం అ న
ఎ సృ ?అ , క సృ ంచ , పంచ యంతృ
వ ంచ రణ ? క క ండ . బ సృ ంచవల న
అవసరం అత . అం , ఈశ ర ం మనం ంప
నక ద , అ ం కృ రణమ ం లం .

అ మ భగవం అనటం జన ం ? క
బ ర , రం ప , ల ం
వదల క వటం వల, పర వ ందటం ద అం .అ ం తం
కృ ంత లం ల ం . మ కృ అ ప . ఇ ం
వత . మనమం ఇ ం వతలం వ . ం ల రం,
పర త న న క ఒక ; స తం , శ అ న సృ కర
మ క . , “అ స ; భగవం ; అత సృ కర; అత స
; లంద ” అం . ం ల కృ ల ల
లం క . ప వ ం ం రతగల
కృ లయలం . ంత లం వర పర వ ంద అ ఉ ,
క ల ఉం ర .
 19. భవ – త హ– కృ ల .
( గం ం ఈ స ) ( వత) ల , కృ ల ల
నరన అ ం .

“పంచ , ఇం అ కృ త ; అవ కం, మహ ,
అహం రం, పంచత అ కృ త ఇవ (ఆత త ) ఆత
అ , వల క భవ త యం అం .”

ఉన త పద ల అలంక ం వతల ం లం .
ఒక త తమ క ఈ పద ల ఆ ం . ఎవ
ప , అ ఉండ .
 20. – ర –సృ –స – – రక
ఇ .
ఇత ల ( హ కృ ల ), ద, ర, సృ , ఏ త, జ
(తత రణ) అ వల ఈ స క ం .

వ , క ప . ఇ ం
.
 21. సం సన ః.
ర ఉం తర ఫలం ల ం .
 22. మృ మ త ఽ షః.
మందం, న ం, ం అ ధ ల బ , ల
రత ం .
 23. ఈశ ర .
ఈశ ర నం (కర ఫ ల ఈశ అ ం ట) వలన గం ం .
 24. శ కర శ రప మృషః ష ష ఈశ రః.
శం, కర , కర ఫలం, మం అ ఒ క ,
ఈశ డం .

ల ం భగవం అం క ంచ , తంజల గం
ం ంఖ ం ఆ రప ందన ష మనం మ డ . అ
భగవం సృ ధ ల అంత ప ; ఈశ డం సృ కర అ
ంచ . , శృ ణం , ఈశ జగత ర. శ ం ఏకత ం
ఉండటం వల, ఒ సంకల శ సృ ం ఉం . ఈశ డ
ంచ , ల ,ఇ అం ...
 25. త ర శయం సర జత జ .
ఇత జ ం ఉం సర జత ం, అత (ఈశ ) అనంతం
ఉం ం .

మన దం ల మధ ఉం ం . ప త మనం
ంచగ , అప త మ శం ఉంద వ మన ం . క
,ప త స ంచం . అ ఆవరణ క ం .
అప త ఆవరణం మ క ఏర ఉం ం . ఇ , ఒక ‘ ’
ంచం . ంట ‘అనంత లం’ ఉన అ ం . మ నం జ ం
ఉం . అ ఈ ం జత ం వ సర జత ం ఉంద అ వల వ ం . ఇ మన
మనసత ంవ , అనంత నం ఉంద మన న . ఈ అనంత
భగవం డ అం .
 26. స మ ః నవ .
అత వటంవల స త ల ఉ .

నమం మన ఉందనటం జం. అ ఈ మ క నం వ కం

యవల ఉం . హణశ మన ఉ , క ంచవల ఉం . సం మ క
రక న నం ల లం . అ తన కృ ఎ
క ంచ . నం, నం వ వ కం . ల సంసరం వల మన నం
వ ం . అం జ ల అవసర ం . కం స ఎ
ఉ . నం కలగ . భగవం ల . ఎం కం ?
మన ఎంత మహ , ఎంత వత , భగవం అ ;
అప ; శ . ఈ షయం ం
ం ల . ప త వ ం సమయం , మన
అప త న ంచవల ఉం ం . ఈ ం ఒ మన క ం
షయం ం అవటంవల, వ స నం ఉం ంద ; బ
ఈ ం ఒక య ర , ండవ య ర ఉం ల ల ద
ంతం ం . మ ం డవటంవల, భగవం సర డ
ఏర న . ఈ ం ఒక అం క , మ ండవ
ఎం కం క ంచ డ ? అం క , ం అం క ం . , గం , ం
ప గం ల దమం ం . మ ం డ న , అత న ల
సర క ఉ డ అం క ంచవల ఉం ం .

నం కలగద ల ండవ ంతం. ఆ క

ధం , మం క ం ఒక తత ం మ ఉందనటం సవం. సమస నం
 మ ఉం . అ అ ద తం వ ప . నవ
, వ అం శ లబ . మ పరమ వ ? బ
న ఒక ర మనం అం క ంచక తప . అఖండ
నస న ఆ పరమ , భగవం .
 27. తస చకః ణవః.
ఓం ర అత మ యం.

మన క పం అనత న పద క ఉం ం . పదం,
అరం ం అ ఉం . ఒ ష ం న హ పదమ ,
అంత అరమ అం ం. అ ం ప ఎవ డ య . జ ,
ంద జ ఒక ట , , ప ల ర ం , ష ం రన
ంతం వలం దమ శ ం . సృ మ న ంత లం,
ట , ష ఉ .

అ ,ప ఉన సంబంధ ? అ స ం ,ప ఏర య
మన ం , ఒ క ప , ఒ క లన
యమ . ఒ ప , ఇ వ ఇ వ
ష ండవ .ఒ క ప మన క ట .అ
ఒ ధ నశ ండనక ర . ధ శ ధం ఉం .“ ,
ప సం రం క సంబంధ , ఒ క శ అ వ
సంబంధ ం ల ఊ ంప ”అ త .శ ఉ ,
శ ల , ల సహజసంబంధ ర ఉం ం . సంజ , అ వ
ష స అ న సంబంధ ం , శ ల ల సమంజస
సంబంధ ర డ . అంతవర ఆ సంజ క . సంజ అం , తవ
ష పదం. షవ ఇ వర ఒక సంజ ఏర ం , ఆ సంజ
ఆవ అ కప ల అ న అ భవ ర కం మన ,ఆ ం
అ న సంబంధ ంద మనం శ ంపవ . వ తమ ఎ ట ,
 ం జ ల ల ఉం . సంజ అ ం వ క
సంబంధ ం . అ , మనం సంజ చ ంచ , అ ం వ మన
ం .

ఓం రం భగవం సంజ అ త అం . త ఓం
అంత నం ప గ ంచ రణ ? భగవం ప వందల ల
ప .ఒ వం, ప ల సంబంధం క ఉండవ . భగవం డ వం
వందల ల ప ల సంబంధం క ం . పదం భగవం ఒక
సంజ ఉం .

స , ఈ సంజల న ం స క , రం సంజ ఒక ఉం , ఆ
సంజ ల న ం ఉం ం . బ అ ఉత తమ సంజ
అ ం . శ రణం మనం కంఠం సర క , అం , శబఫల
ఉప ం. ఏ శబం ం , ఇతర శ ల వ కమ , అ ం అత ంత
క శబం ఏ ఉం ? అ శ ల ల న ణవం ఓం ర ఆ శబం.
ద గం ‘అ’ రం. క , అం ఏ గం ‘అ’ ర
ఉ డడ . ఇ ఓం జం ఉం . వ ‘మ’ రం. ద ల
ఉచ . ల గం ం , అంత గం వర ‘ఉ’ రం
ఉ రణ సమయం ఉం ం . ఇ శబ ఉ ర యనం ఓం రం
య న . బ ఇ శ ల ం ల న క సంజ ఉం . సమస
శబ లం ఓం రం ఇ ఉం . అం ; రత శం ధ
మ అ ఓం రం ద ఆ రప ఉ . వల ఆం ,
ఇతర ఏం ం ? రత శం మ వృ క న ,
ఓం నం ప గ ం ; అం , భగవం న ర, ర
 ల ఓం రం అన ం . దం ధ మ శ ల ం
ఓం ర ప మ. , అ , , వ, స తం
మత ; వ ఓం క ం ఉ . జన
ఓం రం మత పర వ హం ఏర ఉం . ఉ హరణ : భగవం అ
అరం గల ‘ ’ అ ఆంగప ం ం. ‘ ’ అ పదం భగవం
సమ ప ల . ర ల ంచ ‘ ’ అ ప
(పర న – ఇంపర న – అ స అ ) ష ర వల ఉం ం . ఇతర
షల ం , భగవం ప ల ఇ ం . అవ అ ప త
వ కం ం . ఓం రం అ . భగవం న ధ
ల ం కృత ఉ . బ అంద ఓం క ంపవ .
 28. తజప సదర వన .
ఈ ఓం జ ంచటం, అ ంచటం ( ధనం).

మం ల జ ం అన రణ ? సం ల తం
ల ం యన సం ర ం మనం పకం . తం ఇ
ం ం . త న రణ కలగ మరల ఇ వడ .
పర సం ఉం . పంచ ళయం లస ంద ల
అదృశ ; అం క ర చం న లయం ం , అ
స ందన ం ల ం ం . అ ండం రం
క ఉం ం . ఇ తం స ందన ం ం , పర
స ందన ఉం . త న రణ క న ంట , ఈ స ందన మరల
వడ .

బ జపం వల క జ మనం ంచవ . జపం వ ఆ క

సం ఉ ప . “ ణమ సజన సంగ భవ భ రవ తర ”
అన , ణ ల స , సజన ంగత ం , సం ర స త ంపవ .
సంస అంత వ ం . ఓం ర జపం వల, అర వన వల, మన స
ంగ ం ం ం. త ం ంచం ; ం ం ంచం .
తత దర ఇ నం.

ఓం జ ంచట , అ ఉం . ంగత ం,
షసం ల ఉ ంప ం . బ ంగ స ం . స
ంగత ం క ప ం మ క ఏ . స ంగత ం వల స సన
వడ .
 29. తతః త త గ ఽప ంత వశ .
(ఓం ర జపం) వల అంతరృ ( నం), ఘ శం క .

ఓం ర జపం వల, నం వల అంతరవ కన శ మం వృ

ంద రం ం . క న క ల . గ ఏ ?
30. – న – సంశయ – ల ర – ం
దర న అలబ – క నవ త త ఽన ః.
గం, న క, జడత ం, సంశయం, అ త, మతత, అతృ , మ, త రం
వ ం టఅ ( ) అంత .

గం: ఈ శ రం మనల సం ర స ం త ంప క. బ
శ .ఆ గ . న క జడత ం వల మన
గం అ కలగ . అ క తప ధన లన దృఢ సంకల ం ,
త న మర ం కలగ . మ శ యం ఎంత దృఢం ఉ , రదృ
ర వణం ద న భ క తప , గ ం
ల సం హం క ఉం ం . క సం య ,ఈశ
క ,అ మ బలం, క అలవడ .

త రం వ ం ట: ధన లం ల వర ,
ల వర మన ంతం ఉం లభం ఏ త ం ం
గం అ వృ క న అ ం . ఈ అ వృ హ ఒక
ల వ . వల మ కలగవ . ఇ ం సమ క వక ధన
ం . వృ యం అ వృ క ఉం ం .
 31. ఃఖ – రన ంగ జయత – స
పసహ వః.
ఃఖం, త భం, శ రం కంపనం, మర త స అన త
(సహ ) .

తఏ త అ సం న డ , మనశ ల ం క ం .
స మం ధన యక వటం వల , త నంత మ హం క వటం వల
ధ క ం . ణవ జపం వల , భగవం శర ందటం వల ,
మ ర ం కలగట క, తశ మ ల . రణం
గ ధ లకం , ఇ ం కంప క ఉం . బ
ఎంత ం క యక, క ధన . ధనవల ఇ ం ధల
ల . రంక ం .
 32. త ర కత సః.
( త ంచ ) ంచ ఏకత అభ ం .

మం తప క ంత లం వర మన షయం రం
ం . అ ల ల . ఇ రణ ఉ యం.
క సంద ల బ ష క .ఒ రం అంద
స పడ . బ ధ ల య . తన ప వ
ధ తన భవం క నవ .
 33. క ం ఖ ఃఖ ణ
ష ం వ త త దన .
ఖ ఃఖ ణ ప ష ల ( హం), క ణ (దయ), త
(సం షం), ఉ (ఉ నత) అ ఈ వృ ల రం వన
త సన త క ం . ( త ంచల ం న ం ).

ష ల డ మనం ర ల మ ల అవలం ం . అంద

హం క వ ం . ఉన యం క ణ, ం యం
సం షం, ల యడ ఉ నత క ఉండటం మం . మన క ం అ
ష ఇ వ ం . మం ష హ వం, ఃఖ ష
క ణ, ణ ల యడ సం షం, ప ఉ నత క ం .ఇ ,
మన మన ం క ం . ఇ మన య ంచక వటం వ , తం
మనం అ క ధల ం ఉం ం. ఒక మన , ంట మనం
రం య ం. మ హ మర ం త వ ఉందన ష రం
య ం ం . ఒక ంచటం , అత కలగ యటం మనం
రం న డ మన ఎం అనరం ఉం ం . వృ
ష త రం లన సంక ం న డ , మన క ఎం
జన అ ం ం . మ హం వల అ రశ ల ం . హం వల
మన నషం కలగ . , ం న డ , మన ం
సత శ రం ణశ మన . ఇ ం సత శ ం ఉన త
న కశ వడ .
 34. చ రన ర ం ణస .
( స ) డవటం, లపటం ( మం)
(మనః సన త క ం .)

‘ ణ’ మ ప గమ ంచం . ణమం స అ వ . శం శ
ణం. చ చర పంచమం ణస ప ఉం . కం శం శ
ణమం . క రంభం ణశ చలనర త ఉం ం .
సృ లం అ వ కం వటం రం ం . క చలన పం , మ
జం చలన పం వ కమ శ ణ . మన సంకల క ణ
వ కమ న . శ మం ల సం గ ఉం . నవశ రం
ఇ ం . ఇం య చర నదం ఆ శం ం వ ఉం ం . సర శ
ణం ం వ .

వ ట, ట మం. గ దర త ం
పతంజ మహ మం క పద ల అంత ంచ . ఇతర
మం అ క ష క ; ఒక ప ం
ం . పతంజ మహ గ ధన ఒక ధన
ప గ . అం తప మ అ ం క నమ ప . చక రక
ంభ ల ంత అ సం నం . వల మన సన ం
ంద పతంజ అ యం. ల మం మం ఒక ం
ం . మం ఇతర ష ల ంతవర
ం ం.

ఇంత ం షయం ంత .అ మరల .అ

 డ ం . ణమం స దన షయం ం ం . స
చల క , స ల నశ ణం. ఇం ల ంచ ‘ ణ’
శ ఉప ం . ఇం ల లం . మన ణమం .
బ ణమం శ అ మనం ం .అ శ ణ పం వటంవల,
‘ ణ శ ’ అ ప . ణం శ పం – చలన పం వ కమ న .
తం, తన ఉన ణశ , ం శ ర ష వల న
కశ ల క, ఇ ధ న కశ ల ణం యం ం
అ పవ . స య అ సం , శ రం ధ చల ల ,
ల మన నం వ . గ ల క టవల
మం వశం గలం.

మన శ రం ఇ , ంగళ, అ , న క
ంగళ, ఎడమ ఇ , మధ ఉం . మ
ఉం వ ఉం ం . ఇ ంగళ మ లం ఉం .
శ ర జ ం . ఈ ష ల ం
ం . వస జ లంద ఉం .
మ ల ఉం ం . సం వల శ రం న ంద మనం
ం . అ సం న , శ రం క ఉం ం .
మం తన శ రం ఏర ం . ఎ గం , మన క త వం ,
ధ గ ం ఒక ఖ ం . ల వదల క
ప డ రణం ఇ . ల అ స ంచటం లభం వటంవల,
నవస వం త ళ ం ం . ఉ హరణ ; మన
ఒక వం ద , దఃప రం ం న ఒక త దఅ , మన క
వం ద గ ం ఒక ంద పవ .
 ద త ( ట ), ఈ కం ఉంచటం సం ఒక
ర ఏర , ఆ ం . ద ఈ త ం ,సృ అ
కలగ ల . ఎం కం , స ృ అం , ఒ క ద ప వ ఈ
ద ల ప . మ న ల ం
పరస రం సమన ఎవ , ఆ షయం అంద ధకం ఉం ం .
ఎం కం , మ ద అ ం ఏర ఉం య ,
క నట అత యవల న ప అ మనం ం . అ త ష ల
ంచవల వ న డ , త ల ణం వల వ ం . బ
ంట ష ల ంప లం. అ తం ద జ త ల
వ క ంచ ఇ రణం. ద త ల ఘ ఉం ం .
ణం ం త ల ంప ఉం ం . ల యడ
మన ం ప దల రహస . ద ఈ ఖ త వ ఉం , ణమ
త వ ం , ద త ల ఘ
ఉం ం . మ ర న , అత ద స త
ఉం . అం అత త ల లభం ం . త వం
షయం ఇ జ ఉం ం . ద మనం త సం ల
ం , త ల ఏర ర ం ం. గమం త , త
ఆశ . బ సం దట క లం షం క ంచ
ఇ రణం. అం , హ కృ సంబంధ ం మత ష ల జ ఎ వ
ఆ ం ; అంతర కృ సంబంధ ం , ంత న క మత
ష ల ఎ వ గమ ంచ .

మనం వ ం ఈ పంచం ఎ ం , మనం ం . వస ం న

అనంత స నంద స ప , ఇం య చరమ మన ఈ పంచం. అనంత
స నంద స పం ఒక స ంశం వస ం ఉం . మనం
పంచమం ం. పం త న అనంతవ క ం . మతం ఈ ం సంబంధం
క ఉం . అం , పంచం అ మ ద పం త అనంతవ సంబంధం
క ఉం . క అ ం మతం సమ ం ల . శ ల త, వస అ
పంజరం , అనంత స నందస పం బం త ఉం . ఇప వర మనం ఈ
హ పంచం ఉ ం. అ లం ం , హ పం సంబం ం న
మనల ఆ ం ఉ . బ హ కృ సంబంధ ం మత
ష మన త ఉండ . అంతర కృ సంబం ం న ర క ష
ం, అ త ఉండటంవల, ద త వల ర . అం క శ ర
కృ ం . సం య ద ట ,
రక, న క ప వ ఇ రణం. ధ నంతవర
ఇ ం ధల ం న , మన క లపద న స ం ధన
య పతంజ రకర ల ఉ ల క .
 35. షయవ వృ త మనసః బం .
అ కృత ష భవం వల క మనః వృ త కలగ ం .

సహజం ఇ రణవల క ం . ం ఏ ం ం ,
ల ధ వప మ ల ఆ డ లం . హ లం
ఏ ం , నవ . ం ఏ ం , అ త
క . క మధ గం రణ , ఆశ ర ష చ .
రణ , అ ర దృశ క ం . ర తత క గ ఇ ం
ధ ల అ సం ల ం ; స శం ం .
అ ం ంత లం ధన , ఇ ం భ క .
క ధన .
 36. ష .
సర ః త వ ( త రంక ం ).

ఇ క రక న రణ. హృదయ కమ ం ; ద ం
ఉం . ళం అ ం . ఊ , వ సమయం ఆ
కమలం న పం ఉన ం .ఆ
ం .
 37. త గ షయం త .
ష సనల గం న ( ంచటంవల) ( త రం
ఏర ం ).

పరమ , సం అ ం ఒక ణ హృద
ం . గర తహృద నంచటం వల మన సన ం .ఇ ధం
క మ ఉ యం ఉం .
 38. స ప లంబనం .
సపం క ంచటం వల (మనః సన త
క ం ).

సమ ధ వతల కల . తనవద వ ,
తన న , తన నందం క న కలగం . వరణం
వ ం న . ఇ ం కల అత నందం ం
ండటం వల, ఆ అ భవం అత మన ఉం ం .
ఇ ంటస ప ం క , అ జ న ం , ం . ఇ ధం
క , ష న మం ష ంపవ .
 39. య మత .
తన క మత న ఏ ష న ం టవల ర తత క ం .

అం ష ల ం ంపవచ అ వ ! ష న
స షయం చక సలం కృ రమ శం స వం తఏ త క ం ఏ
షయ అ ఈ అ యం.
 40. పర పరమ మహ ం ఽస వ రః.
ఇ ం పర ద అనంతత ం వర ( న)
వ ర ఉం .

ఇ ం ధనవల తం అత ంత ష ల క, అ ల ష ల
లభం ంచగ ం .ఇ మ వృ మం .
41. ణ వృ ర త వ మ రృ తృ హణ త
సతదంజన స ప ః.
ణ ( గృ త) వృ గల గృ త , హణ ( ధన) హం
(అం ఆత క , మన , హ ష ) ధ వర క వ
ఎ ట ఉన స కం (మ ) వ ఏ త , ం .

రంతర నంవల భ ? ఇంత ం క ం నం

వసల , పతంజ ద ల అవలంబ ల , త త
అవలంబ ల , వ అ అవలంబ ల నం అ వృ
ం ల ం ఉ . ల ష ల వ , ష ల లభం
ంచగలగట ఇ ం నం వల క భం. గృ త అ న
, హమ హ షయం, హణ ధన న తం చ . శ రం
కవ ల వలంబ , మన తం ం వలంబ ,
అహం ర న డ ర ల . ఇ ం ల
ధన . ం సమయం తర ష ల మన
వ ం , యవ త ం ఏక ం . న
త ం న స కం వం . ఎ ఉం , దగర ఉం
స కం ఎ ఉన క ం . లం ఉం స కం లం ఉన
క ం .
 42. త శ ర త క ః సం స త సమప ః.
శబం, అరం, నం అ కల ఉన స తర స అం .

ఇక డ శబం అం స ందనం, అరం అం ద ,

నమం మన క య, అ . న ల ం
స తర ల , మం పతంజ ఉన త ల య .శ ర న
సం గంవల క సవతర స ష , ష ల తం ఉం ం .
హ స ందన అ న శ న ల క న అ అర ం .
తం త క వృ క ం .అ నం. అ మనం నం అ
సంఘటన, శ ర ల ం సం గ ఉం ం . ఇంతవర న
ఇ ం త ష యం ం. ంద ప స ,
ఇంతక ఉన త స .
43. స ృ ప స ప ర త .
సృ ప ద స ప న ( ణర త ) య అ
ంప న తర స క ం .

శ ర ల క స తర న ధన వ , ఈ క య
తర స ల ం . ఇ తం ం యగలం. ం ఈ
శ ర లం ఏ ం ం. తం సర వం ; శబమ స ందనం, ఈ
సర అల వం అ మనం ఎ ం . తం అ ంత
సర ఉం . “ఆ ” అ శబం ప . ఈ శబం ంచ ,
తం ఒక వృ క ం . ఈ వృ ‘ఆ ’ అ వం. ‘ఆ ’ అ పమ ,
‘ఆ ’ శబ అరమ అం ం. ంతర శబస ంద ల , పం , తం
క వృ ఆ . ఈ వృ ‘ఆ ’ అ ం . శబం వృ
ల న . శబం వృ ఎ కలగ . ఆ ం తప ‘ఆ ’
అ శ నటం . ఇ ఎ ధం అ అం , ‘ఆ ’ అ మన
ఆ శ మ ఉచ . ఆ అ వృ క న .
హం , అంతరం ఇ ం శబ రణ వృ ఎన కలగ .
శబమంత ంచ వృ ల ం . ఇక ? తం క
ఫల . అ నం. శ ర ల ఈ స త ఉండటం వల మనం
భ ంచ ం. శబం ల డ ఇం స ందనం క ం .
తం త క వృ జ ం . ఇ ఒక ంట మ క అ గం
వడటం వల భ ం క ం. తర ర లం
అ సం , సమసవృ ల ఆ య న సృ ప ద ం . అ శ ర
ల , ంపగలం. ‘ కల స ’ అం .
44. ఏత వస చ ష .
ఈ పద అ స ం ష ల న స ర ర స ల
యప .

న న ఇక అవలం . న న
ం న అవలంబ .ఇ .
 45. షయ త ం ంగ – పర వ న .
ష నతత ం (ఆ ంగం) అంతమ .

పృ ద న , ణమ వ ల ష ఉ .
ష త ల పర ల రంభ . ఒక తప
న త ల – అం ఇం , మన , అహం రం ( మ ప జగ
రణ న) తం, సత రజస ల వస న నం అవ కం అ కృ , అ
ష ర .
 46. ఏవ స జః స ః.
ఇ జస ఉ .

స జస ర కర ల ంచ ల . బ వల ం
ంప . అ వల క జ ల ం
య .
 47. ర ర ఽ త దః.
ర స ప దం అవటంవల అ త దం ర తత
క ం .
 48. ఋతంభ త .
యంద జ సత ప ర నదం . ం ం ఈ ష
వ .
 49. శృ న మన ష ర .
త ల , ల ం నం న ష ల ం . ఇక డ
వ ం న స వల క జ, త ల ంచ ష ల
ంప ం ; బ ఇ ల ణ న .

మన నం త ం అ నం ఆప క ం అ ల వల క ంద
ఇక డ వం. ఎ ‘ఆ ’ అం , ఋ తత ద ల
. ఆప బ మన పరమ ఉ . అ
స యం మన క ంప వ . లన ం
ప ం , మన రం కలగ . అ ద ల అ స ం ధన యటం
వల అ నస చర అఖండ స నంద ందగలం అ ఈ అ యం.

ఆత దర న – భగవ ర జ న మతం. నదం మత

స హం ; అ మతం ల . ఉప ల నటం, ం ల చదవటం,
త ంచటం ఇవ మత ధ తప మతం . అ స ం
భగవం డ అం క ంచటం– క ంచటం మతం . త న శ
ష ల క , స షం ర క స ల ద ంపగలం అన ల
శయం. ఆత –పర త ల వం త , ం య చ ల .
పర త క ల డ . ల క . దం
అ ం య నం ఎ కలగద మన . సంశ తక న
ఫలం. గ ల ం జ త ఉ . త లమం త ం మత
త స ల అస ల ంచ . త భవ
ఆ ర త ఉం . దం, ఇం పలబ ట ల . ఇం య జన
 తప రం అ ఎప కలగ . మ త అ భ క,
క అ ంచగలడ . క దగ
శ మ ఉం . సం ఈ శ క ంచ , మ క
అ ం య ష ల త ం అవ .
 50. తజః సం ఽన సం ర బం .
ఈస వల క సం రం ఇతర సం లన ం ం .

ం ర వస అ ం అ ం య ంద
ఉ యం అ , రణ కలగ ం ర సం ల గమ ం .
ఏ ం య య ంచ , తం న శల ప టటం .
భగవం ంచ య ంచ , తవృ జృం . ఇతర సమ
అవంత బలం ఉండ . ‘వ ’ అన అ ఆ ంచ య ం .
రణ ? నసమయం తవృ లంత బలం ఎం ం ?
ం యత ం ; బ అ తమ శ ఘ . తం
ఎక ం , సమయం ల ం దం ఉం ఈ
ర సం ఎ ం ! ఇతర వృ ల వద , మన వల న
ర వృ ఒక వడ ఈ వృ లన ం ం .అ ,
ం సమయం తవృ ల ఒక వడ బల యత ం
. సం ఇంత బలం ఉం బ , అ ఏ త
ల ంచ య . ఇక డ న స సం ల ంపగల . బ తప క
అభ ం . ఈ రక న త ఏ తవల క సం , ఇతర సం ర ల
ంచగ ంత బ యం ఉం .
 51. త సర జః స ః.
ఇతర సం ల ం ఈ సం ంచటంవల సర ం
త జస ఏర ం .

ర మన పర వ అ మనం ం . కృ , మన ,శ ల
మనం త ం ం ండటం వల మనం సంద ంచ ం.
మ , తన శ ర ఆత డ అ ం . పం తన మన ఆత
అ ం . ఇద మ ఉ . శ ల ఇ
క ం ? ధ తవృ ఆవ ం ఉండటంవల, ఈ ఆవరణం
ంబం మన ం చ ం . బ ‘ పం’ అ తవృ
క న ంట , “ పం వ ం ” అం , ఆత పం
వ ంద ం ం. ‘ మ’ అ తవృ క న ంట , మన ం
,“ మ ఉం ” అ ం. ‘ ర ల ం’ అ వృ ం ,
మనం ర లం అ ం ం. రకర నఈమ ల ఆవ ం న
సం లవల క ం . ‘ తం’ అ సర , ‘వృ ’ అ తరం
ఆవ ం న ంత లం, మనం ద ంచ . తవృ ల ం తప ,
షస పం మన చరం . బ దట తవృ ల స వ ల ,
త త తవృ ల ం ఉతమ ఉ ల , అ అ ద ం
అన ఒక వృ , ఇతర వృ ల అ ం ంచగ ంత ఆ వృ
బలం పతంజ మన .ఒ తవృ ల న ,
ఆ వృ ంచటం లభం. అ క స జస అం .
ఇ సర వృ ధం ంచ , అ య వల జనన మరణర త త ర,
స యం అ న సహజ భవం ంచటం మనం ద ం.
 ండవ అ యం
ధన – దం

ఏ త– అ సం

1. తపః శర గః.
తప , యం, ఈశ ర నం (కర ఫ ల ఈశ అ ంచటం)
అన గమం .

ద అ యం న ధ కష . వ నం
అ సం . గం థమ నం. గమం క చరణం
గ ధనం అ వం. ఇం ; మన క ం. ర ; ఆత
ర ; శ ర రథం. గృహయజ , మ త ఈ రథం అ వ ం
ం . బ ,ప ల వశం ం ఉం , ర ం
ఉ యం యక , రథం ర ల ం . అ ం , ఇం ల
ల చక వశం , అ ర , మన అ క హసగతం
ం , ఆ రథం గమ నం ం . తపస ం ఏ ? మనశ ల స వశం
య చ సంచ ంచ య ం ఉ త ంచట తప .

యం: యమం ఏ ? నవల కథల స ల వ ంచటం .

 ల ంప స ంథ పఠన యం. క ంథ పఠనం
యం . క దశ ం డ . వల నంత
లం అత రప ం గ తృ ం ం . తన ం ల దృఢం
వట , అధ యనం వల అత క జనం.

ర ప ం, ంతం అ క నం ం ర ఉం ం . అ నదశ
ధ ద న రప అవలం ం , ల
ం . కదశ య , ంత దశ వ ం . ఇ ం
వటం స ;ఆ ం దృఢం .ప ం న ం అనంతం;
సమయం అ ప తం. బ ర త ష ంచట రన ఉ యం.
పర ం , తద ణం గ ం య ం . ల
క , జహంస ఎ ట , అ వద ల ంద ఆ ల
సం. అ , సర ం ం , న అ న ష ల
స ం . ద ల న క మం ద అవసర .
అవలం ంచ డ . కదశ అ ం , సదృశ ంత
దశ వ ం . ం ధృడం వట అత యవల న ప .
“ ంచ . ఇత ంప , నం వ ం ” అ . ఏ
బ పక ఆ శ బం వద . ద ల
వల మన ం ం . మన బలవంతం వటం మనకవసరం. అనవసరం
మన కలవరపర వటం వల జన ం ం ? రల శ అ ం య
ంద . , అ ం య ం ల ం బ అత
క నం వ రం. ఇ అత శ యం ం . బ అత ద
య ; నం ఉం . అత మన ం డ డ ; మన
కలవర డ . , అ అ . త
మ న ం ఉ . బ లల ల సం, క సం ల సం
తం ఏర ంద అ వ .

ఈశ ర నం అం కర ల ఈశ అ ంచటం. అం , రం ఫ ఆ
ష , ర ం భగ ఆ ంద మన ద వ ; ఆ ం
ఈశ అ ం సస ల ఉం .
 2. స – వ రః శ – త కర రశ .
స ంప య , (అ ) ల ంప య
( గం ఏర ం .)

మ హం అ మన మం ఉండ ; మన య చ
వ ; వ ఎం ర . బ మ హం ం ;
సం రంతరం గం అభ ం . మ హం క వటం వల,
ఆటం క ; ఆ ఆటం మన శ ర .
గం వల మ హం క , త .
 3. అ – గ– ః ః.
అ ద , అ త (అహం రం), గం, షం, అ శం ( ణం ) అ
ఐ .

ఐ అ అ నం రణం; న ,ఈ
మన సం రబం క ం పంచ . అ నం క ఃఖ రణం
మ క . సహజం ఆనందస . యక , ం క , అ నం
క ఃఖ ం ం ? ఃఖమం ం తప మ క
.
 4. త ం ప–త – .
ఇ ( ) ఉ , మంద ఉ , అణ ఉ , జృం ం ఉ ,
అహం , గ ల , ణం అ ద ల రణం.

అహం , , , అ ( ణం ) అ ద
రణం. ఈ సం ధ అవస ఉం . సమ ఇ క ంచక
ఉం . ‘ప అ య డ’ న ట మనం తర ం
ఉం ం. అ ప సస వ – వ స వ గ త ఉండవ ;
అ మం వ కం వ . ఈ సం అ ఉం ; బ
ం ం . అణ ం ట అం , ఒక బల సం ,
మ బల న సం ల కం ంచటం; బంధం ల ,
ఆ బల న సం మరల వ కమవటమన ట. అ లప ఏర నంత
సం సద ృ , రృ జృం .
5. అ – ః త త త ర .
అ ల తం , అ ల దం ః త ల త కం ,
అ తల ఆత ం అ ద.

రకర న ఈ సం ల ం అ ద ల రణం. అ ద అం ఏ ?
“శ ర ”అ ,“ ద స యం స నంద ఉన ఆత న”
మనం ం ం. ఇ అ ద . (భగవం వద ) మ , శ ర
మ ష త ం ం. ఇ మ య.
 6. దృగర న శ త .
ధన త న అంతఃకరణం త ం ం అ త
అ శం.

జం త ద ద క ఆత తప మ . మన , ,
తం, ఇం ఇవ హ పం భవం ంద ధ
ఉ . ఈ ధ ల త ం ం ‘అ త’ అహం రం. “
మన , సంకల ం, పం వ ం , ” అ మనం అం ం ం.
ఆత స ల న మన గ క ? ఆత ఏక ం .
ఆత రం. బ ఆత ఖం , ఃఖం ఎ కలగ . ర త
సర గత ఆత ఏ క ంచ ల . ఆత స తం; కృ య ల
బదం . అ మనం అంతఃకరణం త ం ం “ ం” అ
అ ం ం.
 7. శ గః.
అ స ం ం గం.

శ ష మన ఖ ఉం . అం హ పం
మన ఉం ం . ఇ ఖ అ స ంచ గమం .
ఃఖకర ష మన గం కలగ . ప త ష ,
సమ మన ఖకరం , ఖ న ష గం జ ందన
ధర వ ం .
 8. ః శ షః.
ః అ స ం ఉం షం.

వల మన ధ క ం , ంట ం ల యత ం
ం.
 9. స రస త ఽ శః.
పం ల ణం ద దృఢం ఉం ం .

జం ణ ఉం ం . ణం రణం జ
నరన ం ం . ఆ రం ం , నరన ం
ంచ అ క య . ఈ దం వ ల అ
ప నవసరం ; అ ఇం ఒక ం ఉం . ణ జ ంత
ం అన షయం మ ల తప , జం ల వ ంచద ల వం.
ం భవం, ర జన ఉ య ంచ ఈ ణ ఒక
ప గ ం . అ భవ మన కం ర ఉందనటం
సవ , మన అ భ ంచ షయం ఊ ంచటం, ంచటం
మనక ధ ఉం . తన డ , లల న ంట , అ ఆ
ఏ నటం ద డ .ఆ డ , ల ం
ంట ప . అ న త భయపడటం
మనం ం ం. త భవం ఒక ల రణ ఉం , మ
ల ఆ రం నటం, ల తమ స నమ వటం ఎక డ
? అ సహజ నమం ?ఆ ట అరర . ‘సహజ న’ మన
ప పటం, వరణ ఎంత ం . సహజ నం ఎ ం ? మన ఇ ం
సహజ న వృ ల కం ఉ . ఎం మం వ .
ద ట , న శృ ల ద ఎం త ళ
టవల వ క ! స పకం ం . అ , క
ల ఉ ం తమంత శృ ల
ం .ఇ ంచటం, ళ సహజ ణం ం .ఇ ,
మనం రం అ సం సహజ నంతట అ జ ఉం ం .
అ , మన నంతవర , సహజ ల యల వస ం న
క న ఫ . గ ప ష లం , అవ క క న సహజ నం
అ . క నం సం ర పం ం ం . బ సహజ
నమ దం అవ క క న అ అ వటం దం . అ భవం
వల క నం క ం ; బ సహజ నమం భవ ఫ త .
ల డ బ భయప ట, ల రం ట
భవం వల సంభ . మ ఈ అ భవం , శ ?
లల అ భవం భవ , భవ ? అన మనం రణ
. ఆ క , ఈ అ భవం శ దం ; శ ర రం ం
వ కమ న క అ భవమ లం .ఇ నరన ంతం.

త నమ , క నమ , సహజ వృ అ మన నమం
అ భవం క న ; అవ క భవ ఫ త సహజ వృ ;
సహజ వృ క నం న అ మనం ం ం. అ భ
న ం , ం నరన ం .
జన పరంపర రకర ల భ ల అ భ ంచట , ల మం అ ణ
రణమ న . ర ః భవం వల ణం జ ం . శ రం ఎప
న ం అ ం , “ జన ం; ఆత మృ ర తం; బ ఎం
భయప ” అ న పం ల ణ ఉం . ణం
కలగ రణ ? మన సహజ వృ , సం ర
ం ఉంద మనం ం ం. న ఈ సం , ణ తం అణ
ఉం . ఇంత క న మర భ ల సహజ వృ అ దం అసం త
ం న అ భవం. ఈ సం తం అణ ం తవృ ల
కలగ ం .

ల తవృ ల ( న క తరం ల ) చక ంచగలం.

ంచటం లభ . సం ల ఎ ం ? పం
వ , తమం పమ తరంగ పం ం . పం వ న అ
. లభం ంపవ ; మర వ ; ఘ ంపవ .అ
ప ర స లం , ంచ . ఎవ న
ం , పం వ న ష ం .
శం ం , న మ ంతవర ఆ వ అ ప షం
ఉం డ ం ం. ద ఆ వ న ంచ ద ట ,
“ పం వ న ” అ అ ం . అం , అ పం
ఉం ం. పం , ప . ఈ తవృ ల త
ం , వస ఉండ , బ మనం ంచ ం ,
మనం ం . ధర వస ం మ ఎ
వడ , మం య య . సర అ గం ం
ఒక డగ వ న మనం డ . అ ఉప తలం వ వర ఆ
డగ గమ ంచ . డగ న ం , అక డ అల ఏర న , అక డ డగ ఉందన
ష మనం . వస న , మ ల క ం , మనం
ఘ ంచగలం. ల పం ధ ంచక ం , ంప ం , మనం
మ ల ఇక ఎ ంచ . వస ఈ తవృ ల ,
ంచగలం. దగ ల అ ఇక మరల ల త .
 10. సవ ః ః.
సం ల మప మం క ం .

సం మం ల వక . సం ల ఎ
ం ? దట ల మ ల ం ; త త మం
ల . ఒక వ శప డ డ ం ం. అ ఆ
ఎ ం ? వ క న మ కలగ ; అ
ఉ యం. ‘ మ’ ం ం. భర ద ర పం వ ంద ం .అ
ర ఆ ంట ద ంచవ ; ఆ ణం తన డ మ ం
; ఆ ప తవృ అదృశ ం . డ ద మ అ తవృ క ం .
, వ క మ వం. బ మనం ఏ తవృ ల
ం ల ం , వ క మ కలగ ం , ఆ
తవృ ంచగలం. న ఈ వ క మ ల మన
కలగ ం ,అ అంతరతం ఉం పవృ . సహజ వృ
దట ధ ర ఉం , మం ం ం య ం క !
బ స సద ృ ల కలగ ం ఉం , అ ం
షసం ల . నంవల ఇ న ంచ .
 11. న సద ృతయః.
నంవల వృ ల ల క ం .

తవృ ల ంచ నం ప ధనం. నంవల మన , తన

వృ ల ం యవ . నం అల అ ంతవర , వద
న స యం క ంత వర , లల , సంవత ల
అ సం వ గ గృ .
 12. శ లః క శ దృ దృష జన ద యః.
(అ ) కర ల ల ర . దృష న ఈ జన , అదృష న
జ ంత ,క భ క .

క శయమం , సం రస యం. మనం ఏ ప , తం వృ

ం . రం అ , వృ న ంద ం ం. అ న ంచ . అ
పం అక ఉం ం . ఆ స , అ వృ పం
ధ ం . క , ‘స ృ ’ అ కలగ ల . ఇ క , వం
ం తం అణ ం ం . ఖ ఃఖ ర నస వ, .
ఎం కం , ంతరం అ శక . ఇం యజన ఖమం వ
ఃఖ అ ం . భ మ ల రణ , ఃఖ య .
మ కల అం . మం ం మ షయ ం ,ఆ
క ర ర ం ః ం . బ సద ృ , రృ వృ ల
అ ప గ . ఆత తం బంధ .

కర ల లం అ న సం ఇ ం . కర ఫ త
జన , జ ంతరం ఫ ం . అ సం ంట ఫ .
బల స ఈ జన ఫ . సత ం లవల మ శ
సంప న చ నక ర ద , ఈ జన తమ శ వ శ రం
గలర . గ ం ఇ ం దర అ కం
ఉ . తమ శ ర పర ల తన గ ం సం రం తన
శ ఏర ర ట క మరణమ సంభ ంప . ఎం సంభ ం ?
ర అ స ం , ం శ ఆ రమ పవ .ఈ
శ ఒక క ం . ఒక ప ం న . ఆ ప మ
ం . అం మనం ం ంత శ ం , మన శ రం
ం ం. శ స ర ఒ ర ం లన యమ . సం
క అ స ం నం, మన మ స ం నం ఒక . అ
అ స ం నం, మన మ స ం నం ఉం .అ ,ఏ ఒక
నం చ చర పంచమం శ ఆ ఉం . మనశ వల
రం యగలమ , రణ పద ల అవలం ంచ ం , వల న శ
ఆక ం నగలమ . తన ం వ ప రం
న ం ం . బద , ఆ ట చల న స ంప ం అ మ క రం
ఎక ల .అ మన ం మన మండ ం ం ం. ల
లం తప మ క ధం వ ంప లం. మన బ లం నక ర ద
లం .

ఇ మనం పంచం ఎక కం అక పంపగ ం.

అ తం రం తప పంప . కృ ఏ తం స యం ం
అ ర పంపగ న . మనం అ ఎం య ? న క
ఇ పంపవ . ‘మన ’ అ శ , చ వర ఒక . వం
ధృ ఖం ఉండటంవల, రణ క ణం వ ంచటం వల, ంత
ఉం ల స షమ న . మన మనం ఈ రం
పంపగ . స యం సం రం ధ మ , అ భవ దమ .
ఇ , పంచమంత మన ధమ ందం . ఇ రం ,
ఎవ ఎక శస యం ం వ ంపవ రం ఆత
వ న ,మ ం ఉ డ , రం ల , అత చ డ
. , వ ంపగ , జనన మర లన
అరర . కశ ల త ల త ఉం . ధ శ
దమం , త ల ణ న స ం క న .శ ం డ
. బ ఇషం వ న శ ఏర ర వ .శ ర ణకర క
మ వ ? ఆ రం వ ? సం మ క ం ం , ంత లం ?
శ రం ర ం వ ? క ! ర ం , ల
లం పం వ ? . శ ప ల మనం శ రం వ ం.
అ శ న ంప మ ం. తన ర ల ం ం.
శ ర పర ఏర ర మ ం. అస తం ల యం ం న
ప మన ఎ క యవల ఉం . శ ప ల ఉండటంవల, శ ర
మన ఏర ర వల ఉం . ఈ ర నంత మన ఇ రం ,
శ న ంప నగ ం. ం జనన మర మన
స ంచ .
 13. స త ః.
కర ప కంవల, ,ఆ , గం ( ఖ ః భవం) అ క .

ర న సం , క భవం అ ర పం వ కమ ం .
రణం అంత ం , ర ం . రం మ క
రణమ ం ం . తనం వృ , వృ ం త రణమ ం .
మన త కర ల ర సం రఫ ఉం . మరల ఈ కర న కర ల
రణమ ం . సం ర ఉండటంవల, ప కం వల వ
ఒక మ , మ క వత , క జం , ఇం క
వ కమ ం య వం. కర ఫ ఒ ధం ఉండ . ఒక ఏబ ఏం
; మ క ం . మ క న ం ండ చ . ఈ
ల రక ణం కల ం . ఒక ంచ
జ ం అన ఆజ ంతం ల అ ఉం . అ ం ,
నటడ ఒక క , ం అత వద వ .మ క
ఎక , ః అత ఉం . సర ం అత ఃఖకరం
ప ణ ం . ఇదం ర కర ల ఫలం. సత ర ఖ ల ,
షర స ఃఖ య ల . షర న ,
ఃఖ పం ఫలం అ భ ంచక తప .
14. దప పఫ ః ణ .
ణ ప కర లవల ఖ ఃఖ ఫ క .
15. ప మ ప సం ర ః ణవృ చ ఃఖ వ
సర ం నః.
పర వ నం ఃఖ లవటంవల, ఖం ం అన ం పం
, భవజ న సం ల వల ఫలం అ భ ం ల ంఛ ,
స ల వృ పం సర ం ఃఖకర అ ం .

సర ష ఃఖ చ ం . ఖ ః అంద
క ం . ఖ ఃఖం , ఃఖ ఖం ప ణ ం . తమ క న
రక, జ ఎండ ల ం . ల అ యం ఇ .
షం మన జ చ ఉం . మనం ఉం ం. అ
మనం ం ఎప వమ త ం ం. ఇ తం అ త షయమ
డం .

మన ఉ ర , మనం పం లమ మనం త
ఉం ం. ల చంచల స వం మన భ ం ఉ , మన
ం ర నవ మనం ం ం. ఇ అసంభవం.
, ర . ప ప ల అ గం, డలయంద త ల ం,
ల పరస ర మ, సర ం వ న ం అ .ఈ తం
న ంచ ఏ . సర ం జన , మ రరక న ,అ
ఈ పంచం ఎంత థ , ఎంత స ప ల , మ ఒక తృ లం
ధప ం . గ ర తన ద స ంచ , పం తస నంద
స అత ణ లం ద . ఈ వద టటం ంతరం
ం . అం ఉండటంవల పర రం ఎన ంచ . ఇం య
 ల వదల , ఉన ం న వ ఇంతవర ట . పరస రం సంఘరణం
వల, కృ ధ శ పంచం శ నం సప లం .
ఇ మన ః రణం.
 16. యం ఃఖమ గత .
ఇంతవర కల ండ (అ గత) ః వద .

ంత క భవం ఇ వర మన ర ం . తం ంత కర
అ భ ం. ఇక ం ఫ ంచ మ ంత ం ఉం . ద సం తకర
గ ం న ; ండవ రబం – మనం అ భ ం; ఫ ంచ ఆ కర .
మనం ంచగలం; ంచగలం. సం ల తద క
మ ల ం ల ప టం పతంజ అ యం ఇ . (210)
 17. షృదృశ ః సం య ః.
దృ దృ ల సం గ వదలవల న ః .

వ ? ? మన ద ల ల
వర న కృ – ఇ దృ దృ . మన సం గం కలగటం వల
సర ః క ం . ం అ స ం , స యం డ
మనం ం . కృ ష సం గం ఖ ః తన ద ం ం
సమయం న భ న .
 18. శ– – లం ం త కం
పవ రం దృశ .
శం, య, అన స వం క న ; (పృ ) ల
ఇం ల న ; గ ల జనం క న దృశ ం
అం .

పృ ల ఇం ల దృశ న కృ అం . కృ
అం ల ల , మన ద న ఇం ల న తక
ఉం . సత ం వల శం; రజ వల వృ ; తమ వల క ం .
అ భ ఈ కృ జనం. తన వ మర
ఉ . వతల ఇం ఒక పం జన ఎ రద ంట
ఉం డన కథ ఒక ం . ఆ దశ అత ఒక ఆడపం ఎం మం ల క .
లం గ . అత రవస వత ల .
రం ం వద , “ ! ం డ . వతలం ఆ వర
ఉ . అ ం ఈ రద ంట ?” అ అ . ఆ
ట ం “ ం ధపడకం . ఈ ఆడపం , ఈ ల వద
ఉన ంత లం, స రం వ ” అ జ . ఆ వతల పం ఏ ,
ఈ పం ల చం ,ఫ త ం ంద .అ అ ం చం .అ
చ వటం ం నం ల ంచటం ద . అ వత
ఇం ఆవ ం ఉన కరశ డ . ంట ఇం బయటప .
ం డ న , పం అ ట; పం జ జన తల ట; తన క న
ంతస రం ం .
 కృ త ం ందటంవల, డ అనం డ అ
ంచ . స త దం ఆనంద స ; అ ప మ.
స నం స ప ల , . పర త – పరమ
, పరం స ప అ అత . అత
వద , “ పం ” అ ప , మ కరవ ంత ఇం
పతనం ం డ న .

ఈ య ఈ సప పంచం ం మన ఇం . రంత
సం ల ఃఖమయ న ఈ పంచం బం బం ఉం ,
కం ంటప వసం ల ం ం . కృ స ల
ఎ బ డ . కృ బంధనం క ంచ .
ఉప శం ఇ . ంచ వ డ . కృ సం గం ందటంవల
మన , సం రం త ం ందటం వల, డన , పరమ
కృ డన ం ం . భవ సం ర త యం అ
. ం మన అ భ ం . మనంతట మన ఈ వల
ం. త ం మనం బయటప . బ భరల స
ల సం త మ ం పం భ సం ంచం . స స
మరవ ం , సమసబం ల . ఐ క తం ణభం రం అ ,
సం ం త ం ల , ంచం . భవ , ఖ ః భవ మన పరమ
.ఐ క తం క అ భవం అ ంచం . ఎవ ం ఈ
చ చర పంచమం స ం అత ల ం క ం , ఆ
పరమ ం , సమస అ భ లవల మన క పరమ జనం ఎ
అ భ ం , ందవల ఉ , పర వ ం మర వ !
 19. ష ంగ ం ణప .
ల , అ , వల , అ అ
.

గదర నం ంఖ దర నం ఆ రప ం అ ం క !
ఇక డ మ ం ల సృ పకం ం ం. ం ల న స ం ,
త రణం ఉ న రణం కృ . కృ సత రజసమ ల
త . అంధ రం అ నం రం మస ల ణం. వృ జస ల ణం.
శం ం క ల ణం. సృ రం కృ అవ వస మ ప దర త
అవస ఉన , సత రజసమ వస ఉం య
ం లం .ఆ వస , సత రజసమ పరస రం రకర సం గం
ందటం వల పంచం ఏర ం . మ ఈ త ం .
సత బల ం వల నం, రజః బల ం వల వృ , తమః బల ం వల అంధ రం
ంద ం అలసత అ నం క . ంఖ ం బ , సత రజసమ ల
న కృ , ఉన త అవ వస “మహ ” అం . ఈ మహ , స
తత ం ఒక అంశం మన తత ం. ం ల మన అ స ం ,
మన ద ం . శ ష ల ం మన
ం . వ గత మహ అ న ‘ఇద త’ మ శ ం . మహ
ం అహం రం, ం త , జ . త పరస రం
సం గం ం పృ ద న ల ర . తత ం ం
ణం వర ఉన సృ తమం ఒ తత ం ం ఉత అ య ం
అం . ల , ఆ త ల ద ం . వస రణం,
వస ర ం. ం ల అ స ం , కృ అ కృ త
 క మన క , త లక , ల లక ఉం .
ఏ వం . రం ; నస .
వ ఉండటం వల శ డ ం ల ంతం. సం గజ తం
వ న రం క గ . ఇ ం ఆత అ కం ఉ .

ఇక, “ ల అ , వల సం ర ”
అన ం యత ం ం. లం , త ల ల అరం.
అ అం ఇం ల చ ంచ త ల అరం.

అ సం ంత మన ఇం త ల
త ం డగ ం య పతంజ . మ ,
తన ఒక రక న ం క ం డ ఉం . ఇ ం
ం స ంప ఉం ం . ఈ ం డగ ర పతంజ
అం . మనం ఈ ం డక , స క ల తమన ం
ఎ వద న , మనం ఈ త ల మన ం ప
రంతరం మం ల బయ . మన క , మన
ఉన వరణం న ఈ అ ల ం ం ం . ల ల ,
ర ల ల ం లన వం అ తం మన క ఉం ం .
భగవం ఆ ంచ మ ఆల ం క ? భగవం మ క
ఎం ంచ ? జ ల రణం యక , భజనస ప
పర ల ం ఉం య ంచటంవల, అ నం అక
ం .అ న ప ,ఆస ల ప ం ం .
ష సత సంప ఆ స ల , అ ద తమ
; సత ఉ ంప . అం ల , ణస ల
అవసరం ఉం . అ ప త, అక ప త ఆ రప ఉం ంద
మనం ం . లం మర , మనం వద
వ ం. ఇ ఒక ద . ణస మనవ ణస ర . ర ం,
రణ ణస మనల ల . రంతరం అక
ఉం , ఆ స ప . ఆలయమన మనవల ఏర ం
తప , మం రం వల ఏర డటం . తర మన ష మర ఉం ం.
సమ క సత సంప న మహ , మ అ అ త
తమ ప స ల ం . మనం ప లం అ ంత ప లం గలం.
మన సంసరం వల ఎంత అ వ .

‘ వల ’ అం అ వం. తత కృ ం ం
వ ం . ం ఇతర త ల వ కమ ం . ఇక ‘సం ర ’ ;
ఆ క క ల తత తల ఈ షయం .
స పం ం పంచం ఉత న ంద , మతం ం . ర
ర వ ల కన , సృ మం తత ట ద ద ,
దృశ పంచం ం ణమ నద , న క రం ఈశ ర
ం యం. ఆ క తత ల సృ మం తత ం వ ద అం .
నవం న జం ప ణ ; జం ం మం
మ య రం . సమసం తత ం ం కలగ
, తత వ ద ంతం. ఆ క ంతం ఆ క కృ
ంతం పరస రం దం ఉన క ం , ం య .
‘ మ మ మ’ అ వ స ం . ‘మ’ ంద రం . మనం ఏ దృ
, ‘ మం’ ఆ రప ఉం ం . తత ం రం ం ,
ల ం . ఈ ల తత ం ల .
 ం ఇతర మత త ‘ ం ’ డ . దట ,త త
ల అన మం ఏర ం .ఈ కృ త, ‘ ల ’
అన కంకణం ద , ల ల తత ం ఏర ఉంద అం ;
అ ఇద ఒ ష . , ంత ం ,
ల ల అ త న ఆత ం . తత ం
స శం ; ఆత వ శవంతం అ న ద అం ం .
 20. దృ ః ఽ త పశ ః.
అ న , తన ఉ , ం వృ ల
న స ం ం .

మ ఇ ంఖ తత . పృ ల ద , తత ం వర
సమసం కృ అ ంఖ త అ స ం మనం ం ం. న
(ఆత ) కృ అ ఉం . అ ంట మ ఖ ః ల
ట భ ం ? అ శ వ ం . స చ స కం ఎ ట ఎ ,
స కం ఎ క ం క !అ క ం ఖ ః వలం
ం . స యం . కృ స
నత . , సం గజ తం వృ య కం రవంతం వటంవల
వర శ రం వం న ం లం . శ ఎ ం , శ రం
అ ం . శ రం వంద క ం , శ ఎ ం
జరగ . అ ఈశ న ,వ తత ం న ంచ ; అ క ంతం
వర ఉం ం . అ అ వృ ల ం , రవంత ఉండటంవల
తత ం శ తం . ం వ అ శ . క తం అవటంవల,
త వ మ క ఉం ల మన న . ద అం , అ
ఇం ల ం ఒ ం ం . , మ ఏక లం , ం .
బ త ఆ ర త న ఏకత క ఏర ం . ద
సంబం ం ఉం . అ ధ ఇం భ , ఖ ఃఖ సం దన పరస రం
సం గ ఏకత ం ం , ఆ ష తత ం తం ఉం .
ఇం ల ం ం నం. అ ణం స తం డ అ
ఈ ష తం .ఈ తం ం ల ణం మ ం , ంట ప న
ఉన క ం . ఇక ఇ శ ర ల ణమ వటం ం అ కృ మన
ం . ఏ స తం , ఏ అస తం ం భ ం ం .
స తం డ , తన స డ , ఈ తన తత ం ం ం
సమయం న పం శ ల లవల బదమ నద
.
 21. తదర ఏవ దృశ .
దృశ ం కృ స వం సం ఏర ం .

కృ సత ద శం . కృ సంసరం క న ంత లం,
కృ శవంతం క ం .అ ఈ శం చం ం ం త తప
స తం ం . కృ ల తన వ క , ంక
కృ స జనమన ఏ ద లం .
 22. కృ రం నషమప నషం తదన రణ .
కృ న వ ం , ఇత ల ం రణ ఉండటం వల, కృ
న ంచ .

కృ అ డ అన ంచట కృ
ఆ ం జనం. ఈ నం కలగ , కృ అత క ంప య .
అ కృ వ ం ; బద ల ; కృ
వ ఉం ం .
 23. స శ ఃస పల ః సం గం.
కృ , కృ న – ఈ ం శ ల స
రణం సం గ .

ఈ న స ం కృ షసం గం , శ ం
వక య , ం మ వ య , ం . ఈ సం
రణం అ ద . శ ర న త ఉండట మన ఖ ః ల రణం అన
షయం మన తం ఉం . శ అన దృఢ శ
క ం , ఖ ః ల ల ంచ డ . శ రం సం గజ తం. శ రం,
శ రం, శ రం ఉందనటం థ తప మ . జగతం
ఏకప ర . క కణం, క కణం; క కణం. జగ స
ం ఉంద మన . ఏ ప రం ణం న ,అ మన
శ ర ప రం ఏర డవ .
 24. తస ర .
అ ద (సం ) రణం.

అ దవ మన క శ అం రవసల ల ం. శ రం
మన న ఈ మమత వలం ం . ం మన ఖ ః ల కలగ న .
అ సంజ త ఈ ం మన ష ఖ ః ల ంప న . ఈ ం
మనం ల ం . సం మన రద ఉ .
న క ప మ అ పడ , అత ఎ ం ధకలగద
ం . అ ఇ ం న క ఉన హ ఒక షం
క ం ,మ ణం యమ ం ం .అ గంవల మన ం క ,
అ వ ఉం ం . శ నం ల ం .
 25. తద తం నం తదృ ః వల .
అ (అ ద ) వ ంచటంవల ( కృ ష) సం గం వ ం ; అ
( ) వల ం.

గత న స ం , కృ సం గం ం ం అ ద
. కృ అ లం ండ ఉండట శయం. సర మ ల
ఇ పర వ . వతం గ త ఉం . ంతర కృ నం ం ,
అంతరత న ఈ వ వ కం యట పర వ . సం కర
ఉ సన గ న ఒక , ం , అ ం
అవలం ం కం . మ కం ఇ ంశం. , ం ,
కర క , ం , ల , ఇవ అ ం . ఆత సంయమ
రం ఈ పర వ ంద య . కృ బంధ లం
నంత లం, మనం కృ ల కృ సన బ ల ఉం ం. మన
ం , కృ డ లం . హ కృ క , ఆంతర కృ
మహతర ంచ కష ధ ఉం ం . బ ఆంతర కృ జ ం ,
పం న ం జ .అ పంచ అత వ ం .ఇ ం వ కర
ం జ గం. మన క ం , కృ శ లక , మహతర న
మనం ం ఉం . శ రం మన న ఒక శం ం . అ
మనశ . ప ప ఎ ం , మన శ రం అ ం .
మనశ లన వలం , ప ఉన వప రం, హప
ం , ం ప ం ం ం .అ అంతఃకరణం మన అ
అంతరత శ హ న ల కృ ం ం శ రమ ఈ ల
ణం ం . బ అంతర కృ , హ కృ ంచటం
 లభం. ంతరశ . కశ ,మ న క
శ . దృశ పంచం, పంచ లవ కరణ ఉం , తకశ
వలం శ ల లవ కర ఉం .
 26. క ర ప యః.
రంతరం స అ శ ఉ యం.

త వ కం, అం జడ కృ , మన బ
అత ఎ ందడ ంచట మన పర వ . ఉత ళ ల
ం , రంతరం ం కృ తప . శల త
యటం ద ట అ నం అంత ం . , సర ,
సర శ మం , సర గ అ న స యం .
 27. తస సప ంత ః .
అత జ సప న ల (అవసల) మ నత ఒ ం .

ఈ నం క ,ఇ ఏ క ంద పవ . దట మన
నం ల నద ం. అంతవర ఉన ఆసం ల , ంచవల న
ం మన తృ క థ వస. ం అన తపన ఉన ంత లం,
షణ , యత ం ఫల అసంతృ ం తన అవలం
ఉం ం. నమం మన ఉంద , ఇత మనల ఉద ంప ర ం .
క , మన ంత లం అ ం భ ండ . త వ కం కలటం
ద నంత , అంతవర న అసంతృ ల ం . దయం న , అన
ఇ ద ల ణం. తత లమ మన దృఢ శ యం క ం .
దయం క నద ంచ , ల పర వ ం ంత
ర . ఇంద ండవ అవస ల ణం సమస ఃఖ రణ. ంతర
పం ఏ మనల క ంచ ల . ప ర ందట డవ
అవస ల ణం. సర జత ం మన వశ ం . కం వల సమసకర న .
కరవ లగటం లవ అవస , మన తం ం ఐదవ అవస ల .
మన తం ం ల ంచ , పర తం ం ం ర న మరల
న , సమస క మన ం ల . సంక ం నంత తం తన
ల రణం ల ంచటం ఆరవ అవస ల ణం. వ మనం ఆత లం అ
మనశ ల న ఎ సంసరం , సంబంధం కల ద క ం ం.
మనశ తమంత వ ం . అ ద అ నం మనం సంసరం
ం ం ం. స త దం మనం లం; సర గ లం; సర శ మం లం;
శ నందమ లం; త ద ద క మన ఆత ఉం , మనం
మ క ఎం ం ? ఆనంద స ల న మనం ఆనందం సం ఒక
వ ఎం అ ం ?ఇ ం నం య ఉండటంవల, సర ష
న జం వ ం . ఇ చర వస. ఈ ందటం వల
ం ర , సర ః , ంత ఒ , స ధ డన ,
ప డన , సర శ మం డన .
 28. ం ద న క ః.
ం ల అ , త నం ల క క ం .

ఇక అ భవ ద నం అం నం ప .
ఇంత ం న నం కష ధ ఉ , పర వ ం అ , అ
. దట మన శ నం .అ మన అ భవం
ల ం ం . ల ం న ఇక యవల న ర ం ఒక ;
ం ం ధ అవలం ంచట .
29. యమ – య సన – మ– ర, ర
– న–స ధ ఽ వం .
యమం, యమం, ఆసనం, మం, రం, రణ, నం, స
అ ఈఎ ం .
 30. అ ం –స య– హచ ప య ః.
అ ంస, సత ం, ంగతనం య ం ట, హ చర ం, ప ంప ం ట
అన యమం.

శల ల వ , వద . ఆత
ష . ఆత న , డన ఎం పతనం ం ?
ఇ ం ల ఎం వద మం మన ం . నధ ల
ం త వ , అవన ంద అవ శం ఉం . హం వల
మన తం ం భగ ప నత క ం . బ ప ంపవ .
31. ఏ – శ– ల – సమ నవ ః ర
మ త .
ఇ ( ) శ ల ల , ( య ల) ం
( రజ న )మ ల .

అ ంస సత ం అ యం హ చర ం అప హం అ ఈ ల , శ
వ త క ష ల కలం అ ం .
 32. చ – సం ష – తపః – శర
య ః.
( ంతర) చం, సం షం, తప , యం, ఈశ ధనం అన
య .

హ చమం శ ప దం ఉంచటం. అప ఎన
. అంత చం తప స . 133 ం న స ల అలవర ం ,
అంత చం ం . హ చం క , అంత చం ం .
అ ం అవస . అంత హ వ రం.
 33. తర ధ ప వన .
గ బంధ న ల ంచ తద క ల
అవలం ం .

స ల అలవర న ఇ రం. ప ల అపహ ం అన

వం కలగ , అపహ ంప ం ట అన స ం ం . నధ ల
ం లన తలం న ంట , వ క న ం ం .
 34. త ం దయః కృత
భ ధ హ ర మృ మ ః నంతఫ
ఇ ప వన .
భం ( శ) , ధం , హం (అ నం) , మందం
నం బలం , అసత ం, ంస ద న ( ) , (ఇత ల )
ం , (ఇత ) ఆ ం , అ గ బంధ అనంత ఃఖం ,
అ నం ప ణ .ఇ ప వ నం.

అసత , మ క ం , ఇత అసత న
ఆ ం , అవ స నం ప అ . అ మృ అనృతం
అసత . వం ష చన అ రహస ం ండ హ తల ,
అ ప , ఎ ఒక అ హతశ , ఏ ఒక ఃఖ పం
తప ం ం ం .అ యం ం వ వ వ స అ
క పక న . హ అడ ంచ . ఈ ల
క , ఫ వ భ ంచక తప .ఈ ష పకం
ం , య .
 35. అ ం ం తత ర గః.
అ ంస ల న ధం (ఇత ల) ల .

అ ం ధర ం రం ఉం ధం ,స వం ర న ంహ
జం ంతం క వ .అ ం ఎ ట , క ల
కల ఆట ం . ఈ ం న అ ంస డ
ం .
 36. సత ం ఫ యత .
సత ం ల ండటంవల (తన ర ఇత ల ర )
కర ల య ం కర ఫ ల ం శ సంప .

సత శ ల ఉం , కల కల డ ; మ య కర
సత వం డ ఉం . మ అ సత ం . “ధ డ ” అ
ఒక యడల వం , ఆ వ ధ . , “ గ ం కలగ ” అం
, అత స .
 37. అ య ం సర ర ప న .
ఆ యం ( ంగతనం య ం ట) ల ం , సర సంపద
క .

కృ ం ంత రం ళ , కృ న ంత ంబ
ఉం ం . కృ ంత గంట డక ,ఆ ల ం .
 38. హ చర ం ర భః.
హ చర ష శ మ క .

హ చర ం వల అ త మర ం, ండ న సంకల శ క .
హ చర ం ం , ఎ ం ఆ క శ కలగ . ఇం య హంవల
నవ ద అ త వ కరణ శ ల ం . ఆ క రదర లం బల
ం ఉన . హ చర ం మ శ వం ఉం ం . బ
తప క ం ఉం .
 39. అప హ జన కథం సం ధః.
అప హం ఉం వ ర జన నం క ం .

నధ ంచ వ , ఇత ల బ ; స తం ఉం .
అ ం వ మన ర లం ఉం ం . ప హం వల త ల ం
అవ శ ం . ప ంప న ం వల మన ప దం ఉం ం . వల
ల మం ర జన నం క ం . తన ల ం .
అంతవర జన పరంపరల ం నన షయం . “ఈ ఇక
ఈ జన మరణ హం ప , కృ బ డ అవ ; డ ” అ
శ ం ం .
 40. ంగ ప రసంసరః.
( ంతర) చం రం ఏర డ శ రం అసహ ం, ఇత ల
సంసర తంక .

ంతర చం ఏర డ , శ రం ర ం ం . శ గ
ఉం లన వం ల ం . ఇత అందం ం ఖం, న న
క మృగ యం క ం . అ నం అ తల ఖం,
ఆత భ జ ం , క వ ందరవదనం చ ం . నవ
శ న మ ప వకరం. బ శ నం ంచట థమ
ల ణం. త ం కలగ , శ రం న మమ రం లగ .
 41. సత మన ం యజ త దర న
గ చ.
( త ంవల) సత , ఉ సం, ఏ త, ం యత ం, ఆత దర న గత
కల .

త ం వల సత ం ల ం . మన ఏ త ఉ సం
క . ఉ స ర కత థమ ల ణం. మ లత ం అ ర
ల ణం; అ ర కత హం . సం ష యక న మ వ సత ణ
స వం. అ ఆనందకరం ఉం . ఇ ం మనః సన త
, గం వృ క నద ం . ఃఖమం త ణ ఫ తం.
బ ః వద . ర ర ఖం ఉండటం మస ల ణం.
బలవం – దృఢ వనవం ఆ గ సంప హ అల
వ అ . సర ం ఆనందమయ , నవ ఖం
సం షజనక ఒ ం .ఇ ణవం ల ణం. పం క ఃఖ మ క
. ఖం ఉం మన ం ప ! అ ఒక రదృశ ం. ఖం
మ లత భ ం ఉం , అ బయ వ ;త
గ . ఆ పంచం పం య హ ం ? మన
వశం ం , శ రమం వశ ం . శ ర యం
స వ బ , ఈ శ రం స అ ం . ఆత ఈ యం ం
అ గ ర బ , అ ఆత ఎం స య అ ం .
 42. సం ద తమః ఖ భః.
సం షం వల పర నందం ల ం .
 43. ం య ర తవసః.
తప వల నం న ం ; శ ఇం ల
క . తప వల సమ ర వణం రదృ ద న
ంట చ .
 44. ష వ సం గః.
యం (మం జపం) వల ఇష వత త మ ం .

ఉతమ వతల రం ందదల న , ధన తరమ ఉం ం .

 45. స శర .
సర ఈశ ర ణం యటంవల స ం . భగవం
శర ందటం వల ర న స క ం .
 46. ర ఖ సన .
రం ఖం ఉం ఆసనం.

ఆసనం . సనం ఏర డ , మ ధనల

అభ ంచ . సనమం , శ ర వం కలగ ం ట అ వం. రణం
మనం పద బ ం , ల అ ర ల కలత శ
క . ఈ శ రం తలచ ం , అ శ రస ృహ మన స లం
న ం ంద ం . ఆ శ ర ఖం , కషం కలగ . మరల
శ రస ృహ క నంత శ ర ం ం ం న ం . ర న ఇ ం
ం శ మ క ధం కలగ . శ జ ం , రం ఉంచగ ధన
రప ం . శ రంవల ధ క న ంత లం, ల ఒ కలగటం
లం తఏ త ంద .
 47. యత నంత స ప .
శ క చల ంచటం వల, అనంతం ంచటం వల,
ఆసనం ర ఖకర ం .

అనంతవ ం టవల ఆసనం రమ ం . అనంత పర త

ంప ల ం , అనం ంచవ .
 48. త దం న తః.
ఆసనం ం నత త( )దం ంచ .

అ ఖ ః నవ ద న దం
ంచ .
 49. త స స స ర దః మః.
(ఆసనం ం న) త త ఉ స ల గ ధ న మం
ం .

ఆసన క న ంట , ణచల ం . శ రం ణశ
వశం వటం అ మనం రణ ఉం .
రణం , ణం స అ ఆంగం అ వ ం . అ ణమం
స . సమస శం క శ ణం. ఇ శ రం శ
ఊ ల చలనం మన స షం చ ం . ణం, స వటం
వల చలనం ఏర ం . మం మనం ం ఈ ణ .
అ లభం వశం వ ం మనం స వశం యత ం
.
 50. భ ంతరసంభవృ ః శ లసం ః ప దృ
ర ః.
మ య, హం ఆంతరం చలనర తం ఏ ధం , శం
లం సంఖ వల య త , రం , ం ఏర ం ం .

మం ప వటం, బయ వదలటం,
ఊ లపటం స ఊ ర య ండటం, అ
ర ల . ఇ శ ల బ మ ఉం . ం ,
శ రం క సలం లపటం. లమం , ఆ సలం ఎంత లం
ల ఆ సమయం. అం ఒక ఆవృ ఎ స ల , మ క
ఆవృ మ ల అన తమ న . ఫ తం
ండ శ లపటం.
 51. భ ంతర ష చ రః.
హ ష , అంతర ష , వ ంప ,
ంచటం లవ మం.

ఇ లవ రక న మం. హం , ఆంతరం
నడపవ .
 52. తతః య వరణ .
వల ( మం వల) త శ ఆవరణం ం .

తం సహజం సమస తన క ం . తం క
పర ల త , ర త క ఉం .
మం వల ఈ ఆవరణ ల ం .
 53. ర చ గ మనసః.
మన రణ ంద గ ం .

ఈ ఆవరణం ల న త త మన ఏ ం , రణ గం
యగ ం.
54. స ష సం తస రఇ ం ం
రః.
ఇం తమ ష ల స ం , తస ందట రం.

త వస ఇం . క స న ం .
క ం సక పం, ఆ సకం ; మన ఉం . హం ఒ క
వ ఈ బయ వ ం . జ న పం తం ఉం . ఇం
ఏ షయం సం , ఏకత ం ందటంవల అ ల
ం ం .ఈ ల ంద ం , మన ం ం .
రమం .
 55. తతః పర వశ ం .
వల ఉత ృష ఇం య వ కరణం క ం .

తన ఇం ల హ షయ ల ంద ం ం ,
మన ఐక ం యగ , సం ర ఇం య హం ం . ఇం
రం వశ , , నమ ం . ఎం కం ,
సమస ఇం భ ల సమస ల ఇం ం క ! న కర
ఇం ల ఇం ం ర . ఇం ల , సమస
మ ల ల ంపగ .అ శ రం సం రం
వశమ ం . జ ం నం , ఆ మ ఆనందం క ం . ఆ ,
“ నం ధ డన ” అ అత పగ . ఇ ం
ం యత ం ల , జం ఈ శ రం ఎంత అ త న మన చ ం .
 డవ అ యం
– దం

ఈఅ యం గ ల వ .

1. శబంధ తస ర .
ఏ ఒక ట లపట రణ.

శ రం , హం ఒ క అవలంబ ఆ ం మన లకడ
ం ం ట రణ.
 2. త త క న న .
అ ం అవలంబనం ఏక వ హ ప న నం.

ర గం , హృదయం ద న ఒక ల ఏ
, శ రం మ తర గం ం క, ఆ ల గం ం స భ
ందగ ,ఆ రణ అం .అ ంత లం వర తం లవగ ,అ
నమ ం .
 3. త ర సం స ప న వస ః.
ల వద అ ంప ం , స అం .

నం య ప హ స ం న స ఏర ం . ఎ
అం , ఒక స , ద మన ఏ ం యగ న ం .
అ హం ఉన పం అదృశ , అరం ం ం స .
 4. య క సంయమః.
ఒ షయం ( న రణ స )ఈ ం సంయమ మం .

ఒకవ తన మన ఒక షయం , మన , ఆ
ష ంత గం ం , అ మన ఉంచ ,
న రణ స ఒక ంట ఒక ఏకమ ట సంయమమం .ఈ
షయ పం అదృశ , అరం మన ల ఉం ం .
 5. తజ ఽఽ కః.
జ న శం క ం .

ఇ ం సంయ యగ న , ల వశ .ఇ ల
ప లకం. ష , లత , లత అ ; ం తరం
తమం అ అనంతం ఉ . దట ల ష ల ద సంయమం ,
ల షయ నం కలగటం ద ట , మం ష ల ద సంయమం
.
 6. తస గః.
(సంయమ ) రం ం .

సంయమ త రప ం యత ం యవద ఈ ం మన
చ న .
 7. యమంతరంగం భ ః.
ఇంత తం న క ఈ షం అంతరం ఉ .

న రణ స ల ం న మ, ఆసన, య ల
ఇంత తం చ ం ం. ఈ ం ం న మ , సర శ మం సర న
ం .ఈ మన కల ం య ; మరల శ
ంద కర ల ంప . న ఈ
దహన న , మరల ఇ ల ట అవ శం ఉండ . అ
కర ల న ంప య .
 8. తద బ రంగం జస .
అ జస ం అ .

జ స , ఈ న రణ స ం
అ . స తమ కల స మన ం ర . అ ల న
జగ ంప ం తరగ స మన ంత ం.
 9. న– ధ సం ర ర భవ –
ధ ణ న ధప మః.
తం పం ం న సం ల ంచటం వల, ధసం రం
జ ంచటం వల, ధ శ ల ం న మన ధసం ల ం నద
అం .

స థ వస తవృ సం రం ధం .అ వర
తమ . సం ర ధం ల ం న , సం లన ం ఉం .
ఇం ల మన హ పంచం తవృ ంప సమయం
ం యత ం . ఈ ధ ఒక తవృ అ ం . ఒక
తవృ మ క ం . ఇ వృ ల వ ం తప జ న స
కలగ . అ మన బల గం ష ం క ,ఈ ం తరగ
స ఉతమ కల స స తం ఉం ం .
 10. తస ంత సం .
సం ర బలంవల మ హం హ పం ంతం ఉం ం .

తం అ సం , మ హం హ పం ంతం
రం ఉం ం . మన రంతర ఏ త కల ం .
11. స ర త ః ద తస స ప మః.
(సర ష చ ం ట అ ) స రత న ం , (ఏక షయం ట
అ )ఏ తక నంత తం స ప ం ం .

మన ష త ం సకల ష సంచ ఉం ం . ఇ
మన న . ఒ ష ం , న న ం స ం
ఉన వస మన ఉం . అ ం ఉన వస ప మ స .
 12. ం ల త త ప మః.
ర లం, వర న లం ఒక లవట తఏ ప మం.

తఏ త క ంద మన ం ? న వన మన
ఏ ం క గ ండటం వల, మన యక లం ఎంత గ ం , అంత ఏ త
మన ఏర నద మనం ం . మన క స చ ,
మ ల న , లం షయ మన ం తల ఉండక, స చదవటం
ం న , ఎ గంట గ ం అ ఆశ ర ం ం ఉం ం. ఇ మన
త తం జ అ భవ క ! లం తం వర నం వ యత ం
ం . బ తవర న ఏక లవ తఏ త అం .
13. ఏ న ం ధర ల వ ప ః.
వల ( ల, న) ఇం క ధర ప మం,
ల ణప మం, అవ ప మం శద .

ఈ ం వల ప ల ల సంబం ం న త , స షమ .
తం వృ ల ప ణ ం న , అ వృ ప ం ం .
త ల వర న లం లపగ ట ల సంబంధప మం. ఇంత తం
వ ం న ఏ , ర కం త ల
ంచ డడ . ఈ అ యం లవ ం న సంయమం,
ఇ ం ధం వ ధమ ం .
 14. ం వప శధ ధ .
తభ ష వర న లప లవల ం ధ .

అం , లంవల, సం రం వల స ల ం , మరల మరల

వ కమ వ ధ అ వం.
 15. నతంప న ః.
మం న త ం, ప మం న (వ స అ క
కలగ ) వ ం .
 16. ప మ యసంయ ద గత న .
(ధర ల వస అ ) ఈ ప ం సంయమం యటం వల
త, భ ష నం క ం .

సంయ దట న రచ మనం పకం .

షయ హ వద , అంత గం మన ఏక , ర గత అ సం ఆ
అ భ తన ప లపర , తల నంత ఆ అ భ ందగలట
సంయమం. ఇ ం త భ ష ంద , సం ల
ల అత సంయమం . (313) సం ఇ అ భవం
ఉ . మ ఇ వర అ తమ ; ఇం అ భ వ
ఉ . బ ద సంయమం యటంవల తభ ష నం క ం .
 17. శ ర త త త సంకరస
గసంయ సర త త న .
(ఇ శబం – ఇ అరం – ఇ త యం అ ద నం ండటంవల)
రణ అ భవం ంకర ం ం శ ర త ( ) సంయమం
యటంవల, సర లధ ( ) నం క ం .

హ రణ శబం. ఇం ల లం ద , హసరల
ద అంద అంతరస ందన అరం. మన వల క య త యం;
నం. ఈ ంట షయం చ ం . మన అ భవం ఈ
ంకర ం ం ష . ట ం న ం ; ద
హ స ందనం. ండవ వ ం యం మన అంతరస ర . ఈ స ర
మన య యటం వల ట ం . ం న ఈ శబం, స ందన
స యల ఈ ం స ళనం. రణం ఈ ం మనం
ఒక ం మ క య క , భ ం .ఈ
ం నవ ,ఏధ మ జం స , సంయమం
ఆధ షఅ .
 18. సం ర తర ర న .
సం ల క నటం వల ర జన నం (క ం ).

మనం ం అ భవం , తం ఒక వృ పం క ం .ఈ
వృ తం అణ మ మం అ ం తప న ంచ . ఇ ం
తవృ ( వృ ) వస గ , అ మరల స ృ
అ ం . బ తన తం అణ ం ర సం ల ద, సంయమం
యగ , అత తన ర జన ల పకం గల .
 19. త యస పర త న .
ప ల శ రం ( క) ల ల సంయమం యటంవల
న నం క ం .

మ శ రం , అత ఇత ల ం ం ం , అ న
కల ం .ఈల ల ద సంయమం ,ఆవ మనస ల
.
 20. న చ త లంబనం త ష త .
ఆ లంబ (అం ఆ య ఉన ల ) ం, అ
సంయమ ష క వటం వల, ంచ .

శ రం ద సంయమం ,ఆవ మ ల ంచ . బ ,
దట శ రం ల ల , త త తం ఇ ధ సంయమం
ఉం ం . మన ష .
 21. య ప సంయ త హ శ సం చ ః శ
సం ఽంత న .
శ ర పం సంయమం , ప హశ బం త మ ం . వల
ం యం శకశ రవటంవల శ రం అదృశ మ ం .

ఈగ మన ఎ ట ఉన అదృశ ం గల . జం అత ఇక ఉ ,
ఎవ క ంచ . ఒక ం మ క ర న . , అ ఆ ం
వ ం ఏ త ం తప ఈ రం ధం ద పకం
. పం ం న వ ల సం గం వల పదర న శ క ం .
బ పం ద అత సంయమం య ప హశ బం తమ ం .
 22. ఏ న శ ద ంత న క .
వ ( దృశ కర యం వ ) శ ల య ం యడం
పడమ ం . (శ ల య య ం య ఇ ఉ యం)
23. ప మం ప మం చ కర తత ంయ దప ంత న
మ .
కర ం ప మం ప మం ( ం ధ ంచ ఉప ం ,
ఉప ంచ )అ ం ర . సంయమం యటం వల ,అ ష చనల*
వల మరణం ఎ క ం ం .

తన కర అం తం క భ ల కలగ సం ల ,
అ భ వ న సం ల సంయమం , ప మ సం ల
నం వల, స తన శ రపతనం క ం ం . ఎ ఏ
గంట ఏ షం చ క ం . అంత లం క
నరన ర ంచ బ ల త ం . అం క ం
ర జన మహతర నం ప గ .
 24. బ .
క ణ ద న (133) సంయమం , ఆ
వృ ం .
 25. బ హ బ .
ఏ ంహం ద న బలం సంయమం , ఆ బ
క .

ఇ ం సంయమం ,బ ఆ ం గజబలం ద సంయమం ,ఆ

బలం అత ం . మ అ ర బలం ఉం . ఎ ం , ఆ
ంచట మనకవసరం. ఆ నం .
26. వృ క –వవ త– కృష న
.
వ ద సంయమం , (136 ష వృ వల) న,
బం న, అ ర నవ ల నం క ం .

హృదయం వ ద సంయమం , ఎక అ రం జ
ష , పర త బంధత వ ,అ వ చ .
 27. వన నం సంయ .
సంయమం , ( వ ద న ప ) ల నం
(క ం ).
 28. చం హ న .
చం (సంయమం )న స హ నం ( ం ).
 29. తత న .
(సంయమం ) హన ల సం ర నం (క ం ).
 30. చ య హ న .
చ ం (సంయమం ) శ ర సం (శ ం ల) నం
(క ం ).
 31. కంఠ వృ ః.
కంఠం ప గం (సంయమం ) ఆక ద రణ .

ఆక ఎ వ ం , కంఠ పం సంయమం ఆక ం ం .
 32. ర ం ర .
ర (సంయమం ) శ ర ర ం (క ం ).

ధన సమయం శ రం కలత ంద .
 33. ర ద దర న .
ర ( ంతం) ం లవ జ (సంయమం ) ద ష
దర నం (క ం ).

లం , ద ల క స ఉన త ఉన . తన ర
ఉప గం సంయమం ,ఇ ం ద ల . రణం ‘ ’
అ పదం ‘ ’ అన అరం ఉప . ఇక డ ం ‘ ద’ పద అరం
అ .
 34. సర .

, శ * సమస నం ం .

దవరనం న శ శ ం న , ఇవ ఎ ం సంయమం
ం , . ఉన త ం న ఇ ం వ శం
క ం . సమసం అత త ం చ ం . సంయమం య ం , సర ం
సహజం అత ం .
 35. హృద తసం .
హృదయం (సంయమం యటంవల) మన ల (మ ల) నం
క ం .
36. సత ష రత ం సం ర ః త గః
ప ర రసంయ ష న .
(పరస రం) ఉం సత ం ( త ం), ల న క నం
క వటంవల గం ( ష భవం) క ం . వ ం సత ం ;
రతత ం . రం సంయమం , నం క ం .

కృ రం ం , శం ఆనందం ల గల సం వ ం .
ద నం ం సత ం, అహంర త స తం ం ఉండటంవల
రతత మం .
 37. తతః భ వణ ద ద ద యం .
( రసంయమం) వల బం న వ వణ, వసర, వ ప,
వ రస, వ గంధ క .
 38. స వస దయః.
ఇ (ఈ ) స బంధ . (అ ) స వ న లం
వ క ఉం .

ఐ క ష ష నస సం గం వల చ . కృ ల
అ నం ద సంయమం , ష నం క ం . వల కం
ం . ఇ ంద అఖండ వం . అ , ఈ
ల , పర వ అ న ద , బంధ . ఇ ం ల
స , గమ .ఈ ల హం న వృ
అక ఆ ం .
 39. బంధ రణ ర సం ద చ తస
పరశ శః.
బంధ రణం సడ వటం వల, ఇం ల ష స ం నం
క ం ట( , శ రం ల ంచటం) వల, మ క శ రం
.

స యం ఒక శ రం వ , ఒక శవం ం ,అ
క యగల . ఒక స వశ రం ం , ఆ శ ర మన ,
ఇం ల ం , కం ఆ శ రం వ ంచగల . కృ ష
ం న సమ . ల న స ం , ఆత క, మన
సర గతం వటంవల, అత మ క శ రం ం ల ం , ఆ శ రం
సంయమం , . ‘మహ ’ అ శ నసం నసం ఒక
అంశం. అ , ఈ శ రం హ లం మన వ ం . అ , ఈ
ల ం చ ంద , ఇతర వ ంచగ .
 40. ఉ నబ జలపంకకంట ష సంగ ఉ ం చ.
ఉ న జ ంచటం ( నం వటం) వల ,
అ నగ ం ఉం ; అత ండ ద న ; తన ఇషం
వ న మర .

స శం, శ రం ఊర ఉ న వశ ఉం . ఈ
నం ం , శ రం కఅ ం . అత క నగ ; ండ ద
– క ల ద నడవగల . అ లవగల , తన ఇ రం ఈ ఉ
వదల సమ ఉం .
 41. స నజ జ లన .
స న జ , ప ం క ం . న డ అత
శ రం ం ం వ ం .
 42. శ ః సంబంధసంయ వం .
, ఆ గల సంబంధం సంయమం , వ వణశ
అలవ ం . ం సమ ం . ళ రం న ధ ,
టల ం .
 43. శ ః సంబంధసంయ ల
లస ప శగమన .
శ ల సంబంధం సంయమం , శ రం క
ఆ శం సంచ .

ఆ శంవల ఈ శ ర ణం జ ం . ఒక పం ఉన ఆ ర
శ రం ం . తన శ రం ఆ శం సంయమం , శ
ఆ శ ల తం ం . ఈ తల న రం
గల .
 44. బ రక వృ ర తతః వరణ యః.
శ రం పల మ హమ య ర తవృ సంయమం , శ
ఆవరణం ల ం .

అ నం మన , ఈ శ ర ల న తల ఉం ం .
మన సర పక , ఒక క మండలం ం బ డ ? ఆ ఒక
శ రం “ ” అ అ భ ఎం క ం ?
బం ం , న ట “ ” అ అ భ
ం ల ం . శ రం అహం రం న ద ం తవృ ల ‘అక త
య రవృ ’ అ ‘మ హమ ’ అం . ఈ వృ ల
సంయమం , న ఆవ ం న ల , అ ంధ రం
సం రం న ం .ఈ సమసం నమయ ం .
45. లస ప న రవత సంయ తజయః.
లస ద త ల వర ఉన (పృ )
( మం ) సంయమం , (పంచ) ల జయం క ం .

దట ల , మం త సంయమం .
ఒక సం య ం . ఇ ం సంయ ఎ వ అవలం ం .
ఒక మ ద ద సంయమం , మం
త ల బ , పర ల క . పర ల
న ం ంచ ,ఆమ తం వశమ .ఇ ధం లన ం
వశం .ఇ అ ల జ .
46. త ఽ వః యసంప ద న తశ .
వల ( తజయం వల) అ అష , శ ర సంబంధ సంపద ,
హ ల శనం ండటం క .

అం , అష ల ం డ వం, ఆ అ వంత అ .
అ ం పర తమంత అ . అంత బ గల డ . క
అ . న న ం ం . సంక ం న జ . ంహం
అత ఎ ట క ల ం ం .ఇ ం అత కల ర .
 47. ప– వణ –బల–వ సంహనన యసంప .
పం, వణ ం, బలం, వ ం డ ంచ న ం: య సంపద
అం .

శ రం వ యమ ం .ఆశ ఏ ఏ య .
సంక తప . “ లదం ం అత కం శ తం తన
శ రం .” ధ– గం మరణం స ంచ అ దం ఉం .
 48. హణ – స న ర వత సంయ ం య
జయః.
ఇం ల హ వృ , ష ల ంప , ఇం యశ , అ త
(అహం రం) ఇం ణ , ఆ భవం అ ఇం య జనం
( మం ) సంయమం , ఇం య జయం క ం .

ఇం మన వ ష ల ళ . ంట ష ల నం
క ం .ఈ రం అహం తత ం ం . న ం మం
సంయమం , ఇం ల జ . ఏ న ఒక వ (ఉ : స )
దట మన ద ం క ం .ఆత తఆ సక ం న
నం న, ఆ స , అహం తత ం ఇ మం సంయమం ,
ఇం ల వశమ .
 49. త మ జ త ం కరణ వః నజయశ .
(ఇం యజయం) వల, శ మన , గమన శ శ ర స యం
ం , ఇం ల స యంశ త ం, కృ వ కరణం క .

తజయం వల శ ర భవం క ం .ఇ ఇం య జయం వల న న

ల ల .
 50. సత న న సర తృత ం
సర తృత ం చ.
సత ం – – అ ( క) నం ద సంయమం ,
సర శ త ం, స ం తజత ం క .

కృ దం ం అ – ర అ
కృ జ ంచటం వల, సర శ త ం, స ం తజత ం అలవడ . అం
సమసశ , సర ం యటం .
 51. త ద ష జ వల .
ఈ ల స ంచటం వల, షం శం (స లం ) నష వల ం
( ) ం .

ఆత ంత న వల ం ం . కరత మలకం అ ం .
సర తృ , సర శ స ం వ సర ల ప త ం న
డ . అత , తన ంప య వత సర ల గంట
డ . ఇ ం ల ం , ప త , పర వ ం .
లం ఏ ? వల దృ . కలల క ఇ ఘన న . సర శ త ం
సప ల . సర శ త ం మన ద ఆ రప ం . మన ఉన ంతవర ,
సర శ ం . మన అ ంచట పర వ .
52. ప మం సంగస కరణం నర ష సం .
( తన ట) వత వనల రనవల అ ష గ
ంద .అ ల అనరం సంభ ం .

అ ఉ . వత య ద న ల తమ
య పడ య వ . ఎవ వటం షం
ఉండ . మన ,ఒ మనక కృషం ప ల య
ఓర . తమ పద ల ఎక డ వ ం న భయం.
మర నంతరం వత . చక జ రం వద , సం ం ప ఈ
ల పడ . మరల జ ంచవల ఉం ం . ఈ ల బడక
రం , గమ నం .
 53. ణ త మ ః సంయ కజం న .
‘ ణం’ ంద ‘ ణం’ సంయమం , క జ త నం
క ం .

ఈ వతల , స ల , ల మనం ఎ ర ం ?
తవ కం వల. ఇ ఉ యం. దృఢం వ , ఇక డ
ఒక సంయ . ‘ ణ’ లం , ంద త సంయమం
ఉం ం .
 54. –ల ణ– రన ఽనవ ల సతః
ప ః.
ల ణ ( న)ల భజన , స నం ఉం వ తం
అ నం సంయమం వల క ం .

మన ః అ నం, క క నం క వటం వల క .
అ గం , స య రం , మనం ం. ఆత త ం.
ఈ ష మనం మర ం. శ రమ ణభం ర స ప ం. అ మనం
హ అ ం ం ం. ఇ ం అ క అ న ః ల .
కం మన బ ఇ ం . అ మనం ఈ శ ల స ల వతల
ఒక ం. ల ణ ల వ ల భ ంచటంవల ఈ నం
క ం . ఉ హర ఒక ఆ ం ం. వల ఆ క ర
ం ం. మ ఆ ఒక ఆ మ కఆ ర ఎ ర ం? ల ణం
వల. ం వ స ,ఒ ధం ఉం , అ – ట ఉండటం వల
భ ం ం ం. ఈ మన డ డ నంత అ జం వ
క ఉం , సంయమం వల భ ంచ సమ ల ం.
ప ప జగ ఒక వ అ ంత మహతర
గత కం రం. మనశ కృ ల సం గంవల
క , మనం మన శ రం త ం ం ం ం. (మనశ
మనం అ ం ం.) కృ అ కం క వట ప
దం. ఇ ం చ శ క న ంట , మనస ంబంధ న
శ రసంబంధ న , పంచం ఉన వ సం గజ తం అ , ఆ
రణం అ షతత ం రద ం.
 55. రకం సర షయం సర షయమ మం కజం
న .
ధ ప ఉన (మహ ) సమస (తత ) ష ల ఏక లం
ఆవ ం కజన రక (ర క) నం అం .

జనన మరణ క సం రస ం ం త ంప ం బ , ఈ
రకమం . ఈ నం ల ల ం న సమస కృ
ం .ఈ భవం మమం ఉండక, న ంట సర ం ఒ మ
తమ ం .
 56. సత ష ః వల .
సత ం ర ల ం ఏక ఉండటం వల వల ం ం .

వత ద అత ల పర ల వర ఉన వ ,
ఆ రప ఉం ద ం వల ం . సత ం
తత ం ప దత, అప దతల స ళనం. ఈ సత ం స న , ర లం
, వల ం ల ం . దసత న , సత ం తన
ఫ ంప ం .
 లవ అ యం
వల – దం

1. జ ష – మం – తపః – స ః దయః.
జన , క , మం ల , తప ,స క .

ంద క ద ఉం . అ ఈ ల తమ
ర జన సం ం ం . తమ ర జన కృ
ఫ న భ ంచ కన , ఈ జ . ంఖ తత న జన న
క ల జ ం డ అం . డం , జయం ం న డ అరం.

ర య లవల ఇ ం ల ందవచ ం . ఇ ద న
ల – ం బం ర రస ద తత ంద , అ
ర యన ం ప ణ ం ంద అంద . ం శం దసం యమ
ఒక గ ఉం . మతం, ంతం నం పర రం అ సమంజ . ం లం
శ ర క ధనం అ ఈ గ రం . శ రం పతనం ం ఉం ,
గమ ం ర అనంత లం ప ం .ఎ అం , ఒక వ సం ల ,
పర ం ల య .ఈ యత ం ష అ వృ ంచ ం
అత మర డ ం ం. అ డత మ క జన ఎ . మరల చ . ఇ
జన పరంపరల ం ఉం . ఈ జనన మర ల అత ఎం లం
నషమ ం . అ క, ర శ ర సం ం , ఆ య వల జన
మర ల ల ం ం , పర ంచ మన వల నంత వ వ
ల ం . బ ఈ ర యన , ం శ ర క ం ల
. ఈ శ మరణర తం ఉం యటం మన ధ న
అం .

మన శ ంచటం; అ రశ గరం ం వ హం
మన ఏక ఉండటం సత , మన ( హం ం ) ం శ
ప ఉండద రం .శ శ తం ఉం యటం మన ధం
అన ఎ ం రణం . మన , శ ల అ ం మన ణం
వల ఉం . ఈ శ రం న ంచ , మనం మ క శ ం వల
ఉం ం . ఇ ం ం , ఇప ఈశ ం బయటపడ ం ,ఇ ఇక డ
ఉండ , అ ం శ ఎం ం ? ఈ దం య ం .
మర ం న త త మనం ం ండటం, ఇతర శ ల ఏర ర వటం ధ
అ అం క ?అ అ ,శ ల ంప య ం , రంతరం
ం , ఇక ఆ శ ల ఎం ఉత ? దరసం
గంధకం అ తశ ఉంద , దం న కలవల మ తన
ఇషంవ నంత లం ంచవచ , ం . మ ంద కల ,
ఆ శగమనం ద న ల ందవచ శ ం . ఔష
అత త న అ కం ఉ . ఖం దం ల ఉప ం
య మన ఈ ర య ల లం ల ం ం .
సం ల , తమ అ కమం , ఇం రశ ల
స ఉ ర ం . గ పతంజ , ఈ ష
క ంచటం .
 మం శ : త ప మం రణం వల అ త శ క .
అ మనం ఇ ం మ మల మధ ఉండటం వల, స ృహ మన
కలగటం . నవ, మం , న కశ ల ప తం .

తప :( రక డనం) తపశ ర – ఇం య హ ధన మతం

ఉ . ర క ష ం ఎ ళ .
ంతమం , అ ఎం ంతం అ ఉం .
ఉ ,మ ంతమం ల ం . కర ం లక
ం , త లమం ఈ ల ండవల ఉం ం ; ఎం కం
వంచ నంత ఉం .ఇ ఉం న
వ ఒక .“ ద అ సం న ఉం ?” అ అత
అ .“ రం ఉం . ఎం నర అ భ ం ” అ అత .
ఆ ధ త క, ఉప ం సం న ఉం డట! ఒక ల లఅ సం త త
ధ తగటం ద ందట. ఇ ం ధనల ల ందవ .

స : శ రం ం స .ఇ గం ంశం. అ నత
గ ధన. ధనల అ . పర వ ంచ . క న క,
ఆ క ష ఏ స , అం మన స వ ం .
 2. త ంతరప మః కృ .
మ క ప ణ ం ట (అన ) కృ ప మస వల క ం .

ఇ ం జన ంవల, సమ ర య క ధనలవల, తప వల
య పతంజ .ఈశ ఎంత ల న ంచటం మన
ధ నం . శ రం మ క ప ణ ంచ రణం కృ ప మ
స అ అం ,ఆ ష వ .
3. తమ జనం కృ ం వరణ ద తతః కవ .
సత ర , షర స యం కృ ల ర ల . అ
అ కృ ల ఆటం ల ల . లవ అ ల ,
సహజ లం వ ం క !

వ ం .అ వ ఉం . ,ఈత ల
ర . ంట కృ శ అ న కరణ య బ , సహజం
పలం – త లం ం . మ సర శ ఉ . ప రత
మ స వం. ఇ సహజం వ కం ం మన బం ం ం ం. ఈ
బంధ ల , కృ శ మన ర వ . అ మన
మన సహజశ .ఇ కృ తన వ ంచ , –
మ . కృ రణం వ మనం రం చ ం. అంద వ
ఆ గమ ం .

పర ంచ మనం న ఈ ధనల ఈ శ య ల ,
ఇంత ం మన సహజ , జన తం ఉన వ ంద
అడం ల ల ం , ల రవ ం .

న లప మ , న న కృ ప ధ దృ ,
అ వ కమ ం . అ కృ ం లక గ ం ఎ వ
సమంజస న .

ఆ క ం ప మ షయం ం ల ం : ‘ న
వరణం’ స గమ ఇచ జంట ఎ ట వన టం అరతగల
న ంచక ల ం ట, అన ఈ ం ప ఇవ .
వ సం ం వటం జత వటం మన ఏర పరస ర
సంఘరణ ల ం టంత వృ క , ఆ క తల , నవ
వృ అంత ల వట , నవ స జం న ంచటం
సంభ ం . ఒక కకంఠ రన మం కృ య రం
ఉంద మన స నపర వ ఈ ంతం డ ం . తత తలమ
అం , పంచం ల , అన ల స లం నషం నవ
ఉద ంపద మం ఉ . అరత, అనరతల ర ం !
స త దం ఉన ప ర కటన జ న ప మ రహస మ , ఈ
ప రత తం వటం వల, ఆత వ తరం ఉ బయటపడ
షక య నప మ తత త పతంజ .

ఈసర ,ఈ మన అ న ఫ తప మ క . ఎం కం ,
ర వ ంప య స న రం మన యటం .
అంతరతం ఉన ఈ అ రశ తరంగం వ . దృశ పం ఇ
ల రణం. వ సం ం వటం, స గ చ తృ పర వటం,
ఏ ఈ అం క . అనవసరం . ఇదం అ నసంజ త అట సం.
ఈ సంఘరణం సమ , అంతరత ఆత ప ర మనల రం
చ ంప ం . బ ఆత సంఘరణ తప సర నమ స అ న
క ంచ . ప త ం నవత ం అణ ం . అ రం ,
త న ఆ నవత ం బయటప ం . అ మ అ న శబద వతం
గ తం ఉం . ఈ ల నఖడం ంచ వతం వ ం .
 4. ణ న .
( ) ం న అ త (అహం రం) వల క .

మనం సత ర ల, ష ర ల ఫలం మన అ భ మన కర ంతం.

అ , ఆత భ ందట తత పర వ . శృ స ృ ల ఆత భ
, ఆ ంట కర ం . సత ర వల సత లం – ష ర వల ష లం
, కృత ష ృ ల వల ఆత ం ఉం , ఆత వం రరకం
వల వ ం . షర షస వ కం ం . సత ర ఈ
బంధ ల ంచ , ఆత భవం వ కమ ం . స యం ఆత ఎన
రం ంద . ం కర , సహజ ఆత ,సత ద స
ఎన నషం య . ఎం కం , అ వరణం, ఆత ప రత మ ప ం
, ఆత వల రం కలగ . ం కర ప కం ంద ,
య ల శ రస ల ం , క భ
ం . ఈ శ ల ం అ త అహంత ం ల
ం ం . సత ద ల ప , ‘క త ’
లం .
 5. వృ జకం త కమ .
రకర ల ఈ క త ల వృ ఉ , ల తం ట ం
నం ం ం .

, శ , ల ర ం , ఈ ల , క త ల , ఈ
శ ల క తశ ల అం . మన – కృ ఈ ం అ య .
గం ఈ ల వశం రహస ం ం . ఈ నం స
ఉ , మ . క పకం వ ం . అ
య చ ఉప ం వ . అ మ అ ం .
జగ ణ న తత ంవ క తమన ఏర ం . మన ఒక వ ,
కృ మ కవ . అ ం ఒ న . అ న అ త
అహం రం అ త ం ఈ క తశ ల – క త ల
ం ం . బ కృ శ ల రహస ం య , అహంత ం
తన వల న శ ల ల సృ ం ం .
 6. త నజమ శయ .
ధ ల ం స త తం కర స ర త ం .

సమస స ం న తం అ తమం. క , మం ,
తప ధన – వల ఏ సం ం నవ ఇం సన ం .
అ గం స ం నవ సం రం ం ర .
 7. క కృషం న ధ త ష .
ల కర , న ఉండ . ఇత ల అ , న ,
మం అ ఉం .

ప , అత కర ఫ అత బం ంచ .
ఎం కం , అత కర ల య . ఫల ం ర తం అత తన కర ల
ఉం . కక ణం సం అత వ , సత ర , ఫ ల
అత ఎన ఆ ంచ . అం క , అత అ అంట . ఇ ం ఉతమ ంద
ల , న ( షర ) (సత ర ), అ కర
ర ఉం .
 8. తతస వ స .
ఈ ధ కర ల ం , ఆ ల అ ం సన వ కమ ం .
( న కం అణ ం .)

సత ర షర మ కర అ ఈ ర ల కర ల ,
మర ం న త త స రం ఒక వత అ న ం . వ శ రం క
ంఛ – నవశ రం ంఛ ఒ రకం ఉండ . వ శ
అన అక .అ ం సల క ం , ఇం అ భ ంచ ,
ర కర ఏం ? క వత న , ఈ కర ఏ ?
కర సన త నప వ కమ ం అ పట త న
స నం. ప ఎ ం సనల అ ల ఉం , అ ం సన
వ ం . గ సం త ఉం .

ఈ జన మన ఎ వత నవ ప ంఛ . ఒక వ
శ ధ , స సన వడ . ఎం కం , ప అ ం
సనల గ ఉం . మ ఒక జం శ ధ , జం సన
వడ ; స సన నక ల ం . అం ఏ ? ప ల
లం సనల ం వచ న ట! ప ల క నఅ ల న కర
వ ం ం . బ – ప క భ స తం
య న .
 9. – శ– ల–వవ మ నంతర ం
స ృ సం ర క ప .
స ృ సం రం ఏక ం ండటంవల , శ, ల న
సనల అనంతర ం క ం .

క భ , ం సం ల . సం
ణవం సృ పం . సం ర పం న భ ల ,
ఇ మనం ఎ క న ల ,స అ ం శ రం అంత ం
ం న సం ర స యం కర వ ం . క శ రం
ం న అ భ కం ఆ ం . శ రం , ఆ శ ర
పరంపర సంత ఉం అన వ ం . ఇ సనల పర ం
దం .
 10. మ తం త .
ఖ స ( ఖం సం ంఛ) అ వటంవల ంఛల ‘ఆ ’ అన
.

మన అ భవమం ం లన క నం ం ం . త
క అ భవం భవ సంజ త వృ ద ఆ రప ం ం .
బ ,అ భ ‘ఆ ’ అన . అం క సన అ ఉం .
 11. ఫ శ లంబ ః సంగృ త మ
తద వః.
రణం, ర ం, ఆ యం (ఆ రం), శ ష ల ఉండటంవల,
ఇవ ం న అ ( ంఛ) ం ం .

క ర ర ల బం త ఉ . క కలగ , తన ఫ
క ంప ం , అ ఎన న ంచ . సం ర ం న ర ంఛల ం
తం లయ ఉం ం . ఈ సం ర పం ంద న ంచ . అం
, ఇం హ ష ల న ంత లం, తన ంఛ క
ఉం . రణం – ర ం – ఆ యం – ఇం య ష – న ం
ల ం . మన ధ , ంఛలంత .
 12. అ గతం స ప ఽస ధ ద .
త భ ష తమ స వం ల ం . ఇక అ కం
ఉం .

అ త ం ఎన అ వం ం కలగ లద వం. తభ ష వక
, వస ం .
 13. వక– నః.
అ లస బ వ కం , ం ఉం .

సత ం రజ తమ అన . లనటం క , త
అనట సమంజసం. ఈ ం వస ఈ దృశ పంచం. ధవక ల
ం తభ ష వ ం .
 14. ప క ద తత .
ప మం ఏకత ం ం వ ఏకత ం ఏర ం .

(సత రజసమ ) – ఉ ప మం మరస ం ఏర ండటం

వల సర ష ల మరస ం ఏర ం .
 15. వ త త భకః ప ః.
ఇం భవం, క ఒ షయం ఉండటం వల మన ,
షయం ం నస క ం .

మన మన ల ద ఆ రపడ స తం హ పంచం ఒక ఉం . ల
న ఇ ఒక రసనం. ఒ వ జ
డటంవల, అ ఒ వ వన ం .*

వ మన చ ం , అ ణ ఉం , మన ఏ
షయం తన య ఉన స ఉన ఆ మన
ఎవ డటం జరగ , క ! బ ఆ మన ద ప వల వ ం . ఈ
ంతం మన సమ తం ల .
 16. త ప తస వ త .
వ తం ద ం ం బ అ ( )అ
( ) అ ఉం .
17. స తవృతయస ః ష ప .
అ ప అ న ప మం నం వల, తవృ రంతరం
.

జగ మన – కృ సంబం ం ఉంద ఈ ంతం ంశం.

మనః కృ ం స ం . ఈ సకమం ఏ ? రంతరం
రం ం పర ల క. ఈ పర ం స యం
ం , మ ంటస యం వ ఉం ం . ఇ ఒక ండం
ం . అ వల ఏకత ం ఏర న ? ఒ సకం ఏ
ఏర డ న ? మ న స ం ఈ క ం .
రంతరం , ఏక ధం ఇ మన సరల క ంచటం వల, ఈ
సరల ఒక ఒక ర ఏ . మన స
ఉం . మన , శ రం ఒ ప రం ఉం ం రల ం .

ఇ – గ ల క ఉం . ం , ఒక
మందగమ , మ క గమ క ండటం వల, ఈ ం
గలం. ఎ అం , ఒక ం , క ఒక ( ) బం
నద ం ం. ంతవర ఈ ం గమ మనం క వ .అ
మ క ష గమ ం ఉం . చ ంచ వ క ఉం తప ,
చల క .అ ం వ ధగ ల కద ఉం ,
త తం క గమ దట క ం ం. త త మ క న
గమనం మన చ ం . మ మన ఇం భ ఎ క ?
మన స ం ఉం . బ మన క త వ గం ఉన గ ,
 క మ ంత త వ గం ఉన క ; ఈ ధం అంతం క ంచ .
ఇ అనవస ఏర డటం లం , ఎక ఓ ట మనం ల . ఎన ంద
ఒక వ క , ఈ పరంపర మనం స . ఈ అనంతప మ
ఆ ర , ర రల త ద ఉ . పం (
ంత ) ర ద మ ప , ర ం రం క ంచ . అ ఈ
సరల వలం ఫ .
 18. న త సం దృశ .
ఆ తం (దృశ ) షయ ఉండటంవల, స యం శకం .

కృ అంత అ తశ వ కమ ,ఆశ స శవంతం, నవంతం

. స యం , స ంప . సమస కృ
ం సర శ ల ం శ న .
 19. ఏకసమ భ న రణ .
ఏక లం ం ం ట ధం నం వల తం
స యం శ ఉం , ఏక లం తన , తన ష ల అవ ంప ం .
అ డల న . ష సమయం తన .
అం క స యం శవం . అ ం స శశ .
 20. ంతరదృ ర సంజః స ృ సంకరశ .
మ క తం వల దర న గత క నద ఊ అ ం ఊహల
అంతం ం ట – స ృ సంకరమ ట సంభ ం .

రణ మన అవ ం మన మ క ఉంద ం ం.
అవ ంచ మ క మన ఉం . ఈ ధం అంతం ఎన ఉండ . వల
సృ ర ట, రమ ట సంభ ం .
21. ర సం స ప స సం దన .
నస పం ( ) ర ఉండటంవల, తం స
ం న నమంతమ ం .

నం అ ణం ద స షం య పతంజ ఇ
. తం ధం ంద , ద ఫ .
కం తం నవంత ఉన క ం .
 22. షృదృ పరకం తం స ర .
ష – దృశ ( – షయం) ఫ త తం సర ష ల
ం .

ఒక దృశ పంచం ఫ ం ం ; మ క ష అ న
ఫ ం . ఇ సర ష ల ం శ
క ం ం .
23. తదసం య స మ ప రం సంహత .
క న ంఛల తం ం ఉ , మ క ( ) సం
వ ం . ఎం కం , తం సం గ పం వ ం .

తం అ క ష ల సం గం. అం క తన సం అ వ ంచ .
కం సం గజ త వ ల , మ క వ సం ఏర ం . అం వల,
తమ ఈ సం గం సం ఏర ం .
24. ష ద న ఆత వ వ వృ ః.
త ఆత అ వన వ ం .

తం – అన ష కంవల .
 25. త క మ ం వల వం త .
అ కం మగ ఉన తం, వస అ న వ
ం ం .

ఇ సం ర లదృ అ క ం . మన కండ క న ర
వదల వ తత ం మన చ ం . కృ అన సం గంవల ఏర ంద ,
సం – దర ంద , కృ ఎన నం
ఆ ంచ ద మనం ం. హృదయ ం స న దం సం కృ
ఈ ల ం నద మన ల ం . ర గత ధనవల, కం
కలగ భయమన మనవద ఉండ భయప ం . అంతట ల
వల మ ం .
 26. త త న సం భ ః.
(ఆ వ ) బంధ గ వ సం లవల
క .

ఖ హ షయ ఒక అవసరమ మన సం. ఇ ం
స గల ల వల బంధ . స యం
ఖస . నందమ . , ర సం ల ఈ నం ఆవ త ఉం .
ఈ సం ల ం .
 27. న ం శవ క .
ఇ వర న ధం (210) అ ద అ ల ం న ధం ,
ఈ సం ల ం .
 28. సం ఽప దస సర క రర ఘః
స .
సర త ల చక ం ం , ఫ క ఉం అ ం
ప ర క ఫ తం ‘ధర ఘం’ అ స క ం .

ఇ ం ం న , యం న ల క .
జ న ప త .అ ం ‘ధర ఘం’ అ స
అ ర నం క ం . చ న పంచం మ వకలం , ఇ ం
ం న . సమస నం మన ం క ంద ం .త
త ం ద ం . అ కృత శ ల ఈ ఆడంబ వ ట , ం –
ప ర దత సహజల ఒ .
 29. తతః శ కర వృ ః.
వల (అ ) కర వృతమ .

ధర ఘమ స క , పతనమ ఇక కలగ . అత ఏ
య . బ అత లం ఉండ ; అత సర ః ల అ
.
 30. త స వరణమ తస న ఽనం
యమల .
అ నం, ఆవరణ – సర న క ఉండటంవల, యం
అల మ ం .

వరణం ల , నం ం . డం , ‘ఆ శం
అనంత నం’ – అ ఒక ద ంథం ద ర ం . డన ఒక మం
అ మనం ం . స మ శ ఈ ం , అ . రం ఈ
ం . నం అనంతం , యవల న షయం అల ం .
అనంత య ష ల న ఈ ండమం , ం స ం
ం . అత డ ం . ఎం కం ,
ంచవల ం అనంతం ఉన క ం .
 31. తతః కృ ంప మ మస .
అ (స ) ర ఫ ందటంవల, ప మ మం
ప స పమ ం .

ఉం స ల ధప ల
శ తం ప స పమ .
 32. ణ ప ప న హ ః మః.
ల బ క , వ స ( క త త
ప మం ) మ ఉం .

ఇక డ పతంజ ల ( )బ క ప మ న ‘ మం’ అ ప
ర . (ఒక ష ) ఆ చన ట , అ క
గ . ణం ( ప లం) వం ఒక
క ం .అ వ స ఇ ం జ తప , ఈ ల
ంచ . (ప మ) మమం . , సర గత ం న
మమం ఉండ . సర ం అ ం త (వర న) షయం
ప ణ ం . త భ ష ల న ం , అ ం వర నమన
ం . లం ఆ వశమ ం . సమస నం తృ క ట ం .
సర ం ర న చ ం .
 33. ర ం ం సవః వల ం
స ప శ .
జనం క ఫ (స ) ల మ మం
ల ంప య , సస పం ల ల వల మం .

కృ వ ం న రం స ప ం . మ న కృ అ
ప ప రం తన ల న ఈ మ రం ప స ప ం . త
మర న ఆ ల త , పం భ లన ం
దృ లన ం , అత తన గత భ ం సస ప ం
వర మ మం ధ శ ల లం అత ఉన త ం .
ద స అ న కృ త రమ రణ ం వ త చ ం ఇత ల
సం వ న రం మర న . రంతరం ఇ ఆ కృ ఉం .

ఇ ఖ ః భ ల లం , ణ భ ల లం అనంత
వ హం, ఆత ర గరం సంగ న .

సస ం న మహ లంద జయమ క!

ఆ మనకంద ల ం క!
 అ బంధ

శత ప ష – ండవ అ యం

అ ర మథ ర ధ ।
య చ త సం య మనః ॥
6

అ మథనం జ ట, ధమ ట, మ రసం వ ం ట,
(ప ర) మన ఉత త ం .

న తం ప సమం శ రం
హృ ం మన స శ ।
7

న త త
ం స భ వ ॥
8

వ ం, కంఠం, ర – ఈ ం ఉన తం ( ),
చ ం ల , మన హృదయం , హమ ప భయంకర (జన
మరణ) ల అ , ం .
 హ సం క షః
క చ త।
శ క వ హ నం
మ ధర మతః ॥
9

( మ అ స ) ణ ల ం . ణ
ం ం న , ల ఊ వద . న ర , ర
త న ం , క మన ం .

స శర రవ
వ శబజ ః।
మ నచచ డ
య జ ॥
10

( హలవం ఏ ంత స ), ,ఇ క సమ ప ద ,
అ భయం ట, జల లవల శబం ట, కం ఇం మన
అ లం ఉం అ సం . (పర త ).

ర న
ఖ త –స క–శ ।
ఏ రస
హణ వ క ॥
11
 మం గ అ ణ స కం చం –
ఈ మం గం .

పృథ ఽ ల స
పం త గ వృ ।
న తస నజ న మృ ః
పస మయ శ ర ॥
12

, జలం, , అ , ఆ శం – వల భ క న ,
గం దల ం . త శ రం గల గజ మర ః
స ంచ .

ల త గమ పత ం
వర దః స ర షవ చ।
గంధ ష మల ం
గ వృ ం థ ం వదం ॥
13

సం , ం అత శ రం కఅ ం . చర ం మృ
ఖవర జ ం . మల కంఠం ఏర ం . త ,
శ రం స మయమ ం –ఇ ఆ .

య వ ంబం మృద ప పం
మయం జ త ంత ।
ద త తత ం స
ఏకః కృ భవ త కః ॥
11

మ ం న ం బం , ప దమ న , హ
ఆత త క న అ కృ సర ః ఒ .
 శంక ఉ హ ం న యజవల
వచన

ఆస సమభ స ం య ।
మం త సనగ ఽభ ॥

ఓ య ఆస ల అభ ం జయం ం న వ
అ సం .

మృ స సమ న వచ।
లం దరం చ సం జ ఫల దకభ ః॥
త స నః స న తరం కరం ।
సమ వ ః సమ సంవృ స ః శ లః ॥
ఙ దఙ - న స చనః ।
అ కమ కం వర యత తః ॥
సం ధనం క ణ యత తః ।
వృ భ తస త ధనమ ర తః ॥

సనం ద న ( ంక ) చర ం న సనం ,
ఫల ద ల గణప అ ం ; , ఎడమ అర ; వ
కం ఉన తం ; ద ల చక ; శ
ఉతర శ ం ;అ ం దృ ల . ంచ
ంప ండ యత ర కం వ . యమ ర కం ల
. ధన యక , ధన తం వ రమ ం .

శశభృ జం చం తప తం ।
సపమస వరస చ రం ం సం తం ॥
శ మధ స క చ ఉ ।
ఇడ ర హ దశ ః॥

ఇ , ంగళ క ట, ‘హం’ ం . హ
ప ం ల లం ( ) వర ఇడ ం .

త ఽ ం రవ ర వ త ।
షషం ం సం కం మండలసం త ॥
చ మందం ంగల నః ।

అక ‘రం ’ అ మం ం జ త అ ం . అ
ంగళ ( ) ం మ వద .

నః ంగల ర ణం ద ణతః ః॥
త చ డయ శ శ ః।

మరల ంగళ ం ఇ ం మ వద .

చ ర త రం చ స వ ॥
క ణ రహ వం సమభ ।
తర ధ ం యం షట ృత ఆచ ॥
 సం కర కృ వ మధ ఽ త శః ।

ఇ ప అ స ం , సంవత ,

ఉదయ మ హ యం అర త ం రహస ం (ఒక

గ ) జ వర అ సం .

మ త హ ం దృశ పృథ ॥
శ రల రఠ వరన ।
వ త ంగ చన ॥

శ రం క అవటం, ఖం మంతం వటం, జఠ జ తం వటం,

దం ంచటం – ఇ ల .

మం తతః చ రక ంభ ః ।
నస గః మః తః ॥

ఇ చక – రక – ంభక క అ సం .
ణ అ న రట మ మం .

ర డ దతలమసక ।
ంశ ః ప చ స తః ॥
సం ర ంభవ శ లం శతః ।
ంభకం రణం చ ష ॥
 ఓ ! ఆ దమసకపర ంత శ పద ల లం ం .
ప ం ల లం చకం .అ వ ల లం ం ం .

ఋషయ వదంత మప య ః।
ప ః ం ః భంజనజ ర ః॥
త ంభకం కృ చ ష ।
త శ ర శ ః డశ ॥

మప యణ ఋ మ క రకం .
ంభ అ వ ల లం . పద వద .
పద ల లం వర ం .

ర ర శ ।
చ సంస శ ॥

మం వల శ ర , రణవల మ , రం వల
గజ త ల . స వల ఆత ఆవ ం న ల
న .
 ంఖ

డవ అ యం

వ పచ దస సర ం కృ వ .
29

న వల ం నవ , కృ శ ల ల .

పహ ః న .
30

గ వృ నం.

వృ త ః.
31

వృ ధం వల నం ం .

ర సన స కర త ః.
32

రణ, ఆసన, స క ల వల నం ం .
 ధః ఛ ర .
33

చక ంభ ం ం వల ణ ధం క ం .

ర ఖ సన .
34

రం , ఖం ఉం ఆసనం.

ద చ.
36

గ ం, అ సం వల నం ం .

త క ః.
74

త సం వ , ‘ ’ కృ త ల వదలటం కం
ం .
 అ షయ క

ం య ర భ పసః 2.43

ర ం ర 3.32

కృ రం నషమస నషం తదన రణ 2.22

నతంప న ః 3.15

శ కర శ రప మృషః... 1.24

శ లః క శ దృ దృషజన ద యః 2.12

ణత మ ః సంయ కజం న 3.53

ణ ప ప న హ ః మః 4.32

ణ ర త వ మ రృ తృ హణ... 1.41

హణ – స న రవత సంయ ... 3.48

చం హ న 3.28

ర సం స ప ... 4.21
 ంతర దృ ర సంఙః... 4.20

జ ష మం తపస ః దయః... 4.1

శ లవ వ మ నంతర ం... 4.9

ల ణ రన -నవ ల సతః... 3.54

త ంతర ప మః కృ 4.2

త త ంత సం భ ః 4.26

తజపసదర వన 1.28

తజః సం -న సం ర బం 1.50

తజ కః 3.5

త - వః యసంప ... 3.46

త దం న తః 2.48

త మ జ త ం కరణ వః నజయశ 3.49

తతః కృ ంప మ మస 4.31

తతః శకర వృ ః 4.29

తతః య వరణ 2.52

తతః పర వశ ం 2.55

తతః త త గ -ప ంత వశ 1.29

తతః భ వణ ద ద ద యం 3.37

తత రం ష ణ తష 1.16

త త క న న 3.2

త నజమ శయ 4.6

త ర శయ సర జత జ 1.25

త శ ర న క ః సం స త ... 1.42

త య - సః 1.32

తతస వ స 4.8

తద బ రంగం జస 3.8

తద సం నం త దృ ః వల 2.25

తదర ఏక దృశ 2.21

తద సం య ః మ ప రం... 4.23

త ఃస -వ న 1.3
త క మ ం వల వం 4.25

త స వరణమ తస న -న ... 4.30

త ప తస వ త 4.16

త ర సం స ప న వస ః 3.3

త న స ర దః... 2.49

తస ంత సం 3.10

తస గః 3.6

తస చకః ణవః 1.27

తస సప ంత ః 2.27

తస ర 2.24

త సర జః స ః 1.51

ఏవ స జః స ః 1.46

ర సం సన ః 1.21

రకం సర షయం సర షయమ మం ... 3.55

మ తం త 4.10
 పవ ః ః 2.10

దప పఫ ః ణ 2.14

వక– నః 4.13

స వస దయః 3.38

యమంతరంగం భ ః 3.7

య క సంయమః 3.4

ఃఖ ర న ంగ జయత – స ... 1.31

ః శ షః 2.8

దృ దర నశ త 2.6

దృ క షయ తృషస వ రసం ... 1.15

శబంధ తస ర 3.1

దృ ః - త పశ ః 2.20

షృదృ ః సం య ః 2.17

షృ దృ పరకం తం స ర 4.22

ర చ గ మనసః 2.53
 న సద ృతమః 2.11

తద న 3.29

నచత లంబనం త ష త 3.20

న క తతం ం వ తద ణకం త ం... 4.15

నత వం దృశ 4.18

చ య హ న 3.30

త జకం కృ ం వరణ ద ... 4.3

ణ న ... 4.4

ర – శర - త దః 1.47

పర పరమమహ ం -స వ రః 1.40

ప మ ప – సం ర ఃఖ ణవృ చ ... 2.15

ప మ య సంయ ద గత న 3.16

ప క ద తత 4.14

ర ం నం సవః వల ం... 4.33

శ– – లం ం త కం... 2.18
 చ రన – ర ం ణస 1.34

త యస పర త న 3.19

త గ ః 1.7

ణ – పర య – కల – – స ృతయః 1.6

యత నంత స ప 2.47

వృ జకం త కమ 4.5

వృ క –వవ త– కృష... 3.26

సం -ప దస సర 4.28

సర 3.34

బంధ రణ రసం ద చ ... 3.39

బ హ బ 3.25

బ రక వృ ... 3.44

భ ంతర ష చ రః 2.51

హ భ ంతరసంభవృ ః శ లసం ః... 2.50

హ చర ం ర భః 2.38
 భవ హ– కృ ల 1.19

వన నం సంయ 3.27

ర దదర న 3.33

మృ మ త - షః 1.22

–క – ం ఖ– ఃఖ ణ ...1.33
బ 3.24

య మత 1.39

యమ య సన– ణ మ– ర– రణ– న... 2.29

గ తవృ ధః 1.2

ం ద న ః... 2.28

ప– వణ –బల–వ సంహనన య సంప 3.47

వ త త భకః పం ః 4.15

తర ధ ప వన 2.33

తర నం గ సం తః 1.17

త ం దయః కృత ... 2.34

పర నమత ప ష 1.8
 మ త స ర ః సం ర -న ః 1.18

క ర ప యః 2.26

షద న ఆత వ– వ వృ ః 4.24

ష – ంగ ం ణప 2.19

ష 1.36

షయవ వృ త మనసః... 1.35

త గ షయం త 1.37

వృతయః పంచతయ ః అ ః 1.5

వృ ప తర 1.4

– న – సంశయ – ల ర ... 1.30

న– ధసం ర ర భవ – ... 3.9

శబ వ కల ః 1.9

శ ర త త త సంకరః... 3.17

ం వప శ ధ ధర 3.14

ం ల త త ... 3.12
 చ – సం ష – తపః – శర ... 2.32

ంగ ప రసంసరః 2.40

– ర –సృ –స – – ర క... 1.20

న మన ష ... 1.49

శ ః సంబంధ సంయ వం 3.42

స త ః 2.13

స ర ల రంతర స ... 1.14

సత ం ఫ యత 2.36

సత ష ః వల 3.56

సత ష రత ం సం ర ః త ... 3.36

సత న స ... 3.50

సత – మన ం య జయ... 2.41

స త వృతయస ః... 4.17

సం ద తమః ఖ భః 2.42

స మ ః నవ 1.26
స – వ రః శత కర రశ 2.2

స శర 2.45

స నజ జ లన 3.41

స ర త ః ద తస ... 3.11

శ గః 2.7

షయత ం ంగ – పర వ న 1.45

ప మం ప మం చ కర త సంయ దప ంత... 3.23

సం ర కర ర న 3.18

సృ ప స ప వ... 1.43

ప మం సంగస కరణం... 3.52

ర ఖ సన 2.46

ల–స ప– న రవత సంయ 3.45

సప లంబనం 1.38

స రస - త సస ష సం తస ర... 2.54

స శ ఃస ల ః... 2.23
 య ష వ సం గః 2.44

న ం శవ క 4.27

హదృ – సం 3.35

ఫ లంబ ః సంగృ త మ ... 4.11

యం ఃఖమ గత 2.16
 Footnotes

1అ ష చన మరణ లం చ .– అ ద .

2 శ సంయమం .

1 ఇక డ “న క తతం ం వ తద ణక త ం ” అ
మ క ం ఉం . “వ ఒ తం ద ఆ రప ం ంద ప .
ఈప ం వ ఉం అన ణం క వటంవల వ అ భంగం
ం ”అ ఈ రం.