AVRUPA BIRLiGI

AKTiF IŞGÜCÜ iSTİHDAM PROJESi

YENi FIRSATLAR PROGRAMI

Kültürel Nitelikli Dekoratif Turistik Mediyelik Eşyalar

Tanıtım ve Satış DanışmanlıOı
EOitim Projesi
2005

DERS NOTLARI

• -TDV-
TÜRK DEMOKRASİ VAKFI
TURICISH DEMOCRACY FOUNDATION
GESAV
 iÇiNDEKİLER

ÖNSÖZ
EGiTiM PROGRAMI 1
EGiTiM GRUBU 21
A ÇAGDAŞ PAZARLAMA TEKNiKLERi

iletişim Teknikleri 23
2 Kendini Tanıma ve Klşlsel Gelişim 53

3 Müşteri illşklleri ve Satış Becerileri 75

lı Satış Kanallan, Sıcak Satış ve Sonrası 89

B ÖZEL TEMALI DERSLER

Anadolu Uygarlıklan 1 107

• Homeros Öncesi Anadolu

• Homer Devri Anadolusu

• Roma ve Bizans Dönemi

2 Anadolu Uygarlıklan 2 139

• Beylikler Dönemi

• Selçuklu Dönemi

• Osmanlı İmparatorluğu

3 Avrupa Sanatı ve Sanat Akımlan 153

• Antikite-Mitoloji

• İkonografi

• Karanlık Dönem

• Ortaçağ
• Rönesans

• Klasik Çağ
�NKARA
06
,krasivakti.org.tr
İçindekiler

• Barok
• Rokoko
• Ampir
• Modern Sanat

4 Etnoğrafya 163
Türkiye, tarihsel ve kü
• Kavramsal Olarak Etnoğrafya çekiciliği olan önemli �
• El Sanatları Bağlamında Araştırmanın Önemi ve Derleme Metodlan törün ve özel girişimci]
alman önlemleri, yapıl:;
• Araştırma ve Derlemelere Bir Örnek: Avanos Çömlekçiliği güçlendirilmesi için çal
• Türk Halk Sanatları olarak yükseltilmesi çal

• El Sanatlarının Korunması ve Yaşatılması İçin Alınacak Bazı Önlemler Bir ürünün, bir fikrin
sağlamak, bunu nihai 1
5 Kültürel İletişim Aracı Olarak El Sanatlan 177 yöntemler geliştirmek
kültürel birikim ve zen:
6 El Sanatları İşlerinin Malzemelere Göre enstrümanlarla tanıtılm
masma katkıda bulunac
Tasnifi ve Ürünler 181
Hediyelik eşyalar gene
7 Anadolu El Sanatlannda Simgeler 189 ağırlıklı olarak üretilme.
ve önemli bir pazar yar:
8 Tasanm 215 hediyelik eşyaların tanı
doğru bilgiler edinmiş;
9 Marka ve Moda 233 olmaları gerekir. Bu kiş
nen bir durumdur.
10 Satış Ortamı 245
Önemli bir turizm pot
il Temiz Teknoloji ve Hijyen 255 hediyelik eşyaların paza
tirdiği özel eğitimden )
12 Fiyat Oluşturma 269 hakkında genellikle kenı
dolma bilgilerle yetinııı
13 Ambalaj 273 dider.
14 Depolama 277 Kendi alanlarında uzm�
eksikliği giderecek bir
C TEMEL İŞLETMECiLiK BiLGiLERi Birliği Komisyonu ve '
Projesi" kapsamında, 1
işletmecilik 281 Programı" çerçevesinde
• Temel İşletme Kavramları Eşyalar Tanıtım ve Sat
Proje, kültürel niteliği
• Ticaret, Tacir ve Sorumluluklar tanıtımı ve satışı konul
• İşletmel�rde Ön Muhasebe Bilgileri daha sağlam bir işgücü
yenilikçi içeriği, uygul
• Büro Organizasyonu ve Yönetimi Programı' nın amaçları v
Proje, Türkiye' de bu al�
sağlamıştır. Eğitim Prog
lanmıştır. Aralarında üıı
 AVRUPA SANAYi ve SANAT AKIMLARI
Dr. Leyla YILMAZ

Avrupa Sanatı
ve Sanat Akımlan
ul. 1988. Sanat eserinden zevk alınması; eserin anlaşılması kadar izleyicinin beğenisi ile de
ilişkilidir. Beğeni, bireyin çeşitli faktörler altında olumlu veya olumsuz olarak yönlendi­
177. rebileceği ve zaman içinde sürekli gelişim gösteren bir kavramdır. Sanat eserinden zevk
almak, güzeli, çirkini ayırt edebilmek yine zaman içinde ve beğeninin geliştirilmesi ile
ilişkilidir.
Geleneği yansıtması ile toplumsallığından söz edilen ve aynı zamanda özgün olması ile
bireyselliği kuşkusuz olan sanat eserinin anlaşılabilmesi ise ancak eğitim ile
mümkündür. Bu anlamda Avrupa Sanatı'nın anlaşılabilmesi mitolojik ve ikonografık
tasvirlerin tanınmasını gerektirir

·e İkonografi, İstanbul. 1999.
:ti 1600-1908,
ma Katkılar",
l 1.-15.yy), İstanbul. 1987.
80 (3).
rişine, İstanbul. 1990.
Bir Fuar, İstanbul. 1985.
ikonografi
Çok tanrılı ve tek tanrılı dinlerin yayılmış olduğu alanlarda dini ve kültürel anlamda
birçok ortak özelliklerin bulunması dikkat çekicidir. Musevi dini ile ilgili bir çok konu,
Hıristiyan ikonografisinde yer alırken, bunların bir kısmının İslam dininin konuları
içine girdiği de görülmektedir. Ayrıca Hıristiyan ikonografisinde çok tanrılı Yunan
mitolojisine ait bir çok konuya da tesadüf edilmektedir.
Bilindiği üzere çok tanrılı dinlerde tasvir {resim - put) büyük önem taşımıştır. Bunu
takip eden sürede ortaya çıkan tek tanrılı semavi dinlerde durum farklıdır. Musevi dini
tasvire kapalı ve karşıdır. Hıristiyanlığın erken dönemlerinde de tasvire rastlamamasına
rağmen bu konu hep tartışmalı olmuş ve Vl.yüzyıldan itibaren resim kavgası Hıristiyan
dünyasını ikiye bölmüştür. 787'de İznik'te toplanan il. Konsil'de alınan kararla ikonlar
benimsenmiş ancak yine de İkonofıl'ler {ikon severler) ve İkonoklast'lar (ikon kırıcılar)
arasındaki tartışmalar devam etmiştir. Nihayet 843 yılı Batı düşünce tarihinde önemli
bir dönüm noktası olmuş ve resim yasağı bir daha tekrarlanmamak üzere kaldırılmıştır.
Bu gelişmelerden sonra Hıristiyan dünyasında resim önemli bir unsur olmuş ve çeşitli
dini konuları içeren resimler yapılmıştır.
Başta Museviliğin tasvir yasağını benimseyen Hıristiyan dünyasının ilk resimleri basit
ve şematik olarak ancak 3. yüzyıldaki katakomb duvarlarında görülür. Okuma yazma
bilmeyen Hıristiyanların İncil'de yazılı olan ve vaazlarda anlatılan dinsel olayları göz­
lerinde canlandırabilmeleri için yapılmışlardır. Basit birer sembol olan bu resimler o
dönemde inançlı Hıristiyanların zihinlerinde dinsel imgeler uyandırmıştır. Örneğin,
İncil'de geçen ve tüm Hıristiyanlar tarafından bilinen İsa'nın oniki havarisiyle birlikte
yediği ve onlara kutsal ekmekle şarap dağıttığı Son Akşam Yemeği sahnesi, resmi yapan
bir çok sanatçı tarafından çok farklı olarak tasvir edilmiştir. Tüm detayların simgelerin
verildiği örneklerin yanı sıra olay İsa ve sadece altı havarisini basit bir sofra başında top­
landığı şeklinde de gösterilebilmiştir.

153
Avrupa Sanatı ve Sanat Akımları

Batı'da Erken dönemde duvar resimlerinin yanı sıra minyatür adı verilen kitap resmi de olmuşlardır. Kendilerine ı
hayli yaygındır. Bu resimlerde genellikle basit ve şematik bir anlatım söz konusudur. Hıristiyanlığı da benimse<
Dinle ilgili olaylar şerit halindeki sahnelerde adete bir yazı okur gibi izlenebilir. Bu özel­ sanatının amaçları doğrulı
lik, Ortaçağ resminde yaygın bir anlatım biçimidir. geleneksel putperestlik iı
Tarih boyunca bir çok sanatçı tarafından ele alınan ve müşterek simgesel anlam içeren Örneğin, Vikinglerde alı
bu çeşidi dini konulu tasvirleri resim, plastik, mimari v.s üzerinde görmekteyiz. 9. yüzyıla tarihlenen Vi�
Bunun başarılı bir süsün
Hıristiyan ikonografisini oluşturan bu konular şunlardır:
açıktır. Ayrıca, Normanl:
Dünyanın yaratılışı, Adem'in yaratılışı, Cennet bahçesi, Havva'nın yaratılışı, Adem ile görkemli bir eserdir. 6. }
Havva'nın kandırılışı, Cennetten kovuluş, Kabil ve Habil, Nuh'un gemisi, Nuh tufanı, Ravenna'daki merkezi pla
Nuh'un kurbanı, Nuh'un sarhoşluğu, İbrahim, Meleklerin İbrahim'i ziyareti, İshak'ın üzerinde görülen bezemel
kurban edilişi, Sodom ve Gomorra, Lılt'un Kızları, Rebeka, Yakup, Yusuf, Yusufun
satılması, YusufMısır'da, Yusufhapiste, Düş yorumlayıcısı Yusuf, Musa, Musa Midyan Karaoenj ve Oton 5cı
ülkesine kaçıyor, Musa'nın Mısır'a dönüşü, Kızıldeniz'i geçiş, Man'ın toplanışı, On emir
Franklar 8.yüzyılda C
ve taş levhalar, Samson, Davut, Golyat, Jüdit, Süleyman, Saba Melikesi, Susanna ile iki
kurmuşlardır ve Charlem
ihtiyar, Zekeriya, Yahya'nın doğuşu, Yahya'nın. vaazı,Yahya'nın İsa'yı vaftiz edişi,
Batı kültürünün temelleri
Salome'nin ve Yahya'nın öldürülüşü, Yohakim'in tapınaktan kovuluşu, Yohakim
önem taşıyan bu dönem
Çobanlar arasında, Anna'ya müjde, Yohakim'in kurbanı, Altın Kapı'da buluşma,
Meryem'in doğumu, Meryem'in tapınağa sunuluşu, Meryem'in evlenmesi, Meryem'e Dönemin en anıtsal miı
müjde, Meryem'in Elizabet'i ziyareti, İsa'nın doğumu, Çobanların tapınması, İsa'nın rilebilir. Sekizgen gövdeli
sünnet edilişi ve tapınağa götürülüşü, Pentikos, Meryem'in ölümü, Meryem'in göğe kadıdır. Yapıya Ravenna
çıkışı, Meryem'in taç giymesi, Çocukların öldürülmesi, Mısır'a kaçış, Mısır'dan dönüş, olduğu düşünülmektedir.
İsa bilginler arasında, Şeytan'ın İsa'yı kandırmak istemesi, İlk iki havari, Vergi, İsa ve yapılıyor cephenin iki tar:
Suriyeli kadın, Günahkar kadın ve İsa, Tutumsuz evladın eve dönüşü, Zengin obur, İsa yapılarında yoktu. Raven
Marta'nın evinde, Kana düğünü, Balık avı mucizesi, İnmeli hastanın iyileştirilmesi, ayrı olarak tasarlanmıştı.
Matta'nın çağrılışı, Nainli dulun çocuğunun dirilişi, Ekmek ve balıkların çoğalması, gelişecektir. Bu durum
İsa'nın suda yürüyüşü, İyi çoban, Lazarusun dirilişi, Başkalaşım, Kudüs'e giriş, İsa Romanesk Mimaride baz
tapınaktan tacirleri kovuyor, Beş akıllı kızla beş aptal kız, Son akşam yemeği, Ayak
yıkama, Zeytin dağında dua, İsa'nın yakalanması,İsa Kayafa'nın önünde, Petrus'un 10. yüzyılda ikiye bölüne
İsa'yı inkar etmesi, İsa Pilatus'un önünde, Yahuda'nın ölümü, İsanın kamçılanması, yönetimine geçmiştir ve
Dikenli taç,İşte insan, İsa Golgota yolunda, İsa Çarmıhta, Çarmıhtan indiriliş, İsa'nın mimarlık eserlerine örn
gömülüşü, İsa'nın dirilişi, Alıkoyma beni, Emaus'ta yemek, Şüpheci Tomas, İsa'nın göğe Hildesheim'daki Saint M
çıkışı, İsa'nın cehenneme inişi, Mahşer, Cennet, Cehennem, Aziz Andreas, Azize Anna, Erken örnekleri Geç Re
Aziz Antonius, Azize Apollonia, Azize Barbara, Bartolomeus, Azize Euphemia, Assisili mekan, sütunlara oturan
Aziz Francesco, Havariler, Aziz Hieronymus, Aziz Luka, Aziz Markos, Azize Marta, yan nefler olarak tanımla
Maria Magdalena (Mecdelli Meryem), Aziz Paulus, Petrus, Aziz Sebastianus, Azize daire biçiminde dışarı t
Veronica, lncilci Yahya, Aziz Yohakim, Aziz Yusuf. bölüme "Apsis" adı verili
mekan yer alır. Kral galeı
Karanlık Çal denir. Saint Michael Ki
Çoktanrılı Roma'nın baskısı yüzünden kolaylıkla yayılma olanağı bulamamış olan Hıris­ eklenir, orta nefle transep
tiyanlık ancak resmi din olarak kabul edildikten sonra gelişme gösterebilmiştir. Batı li, masif ayaklar ve kalıı
Roma, 4. yüzyıldan itibaren Kuzeyli kavimlerin istilasına uğramıştır. Asya'dan harekete Romanesk mimarinin ön
geçen Hunların akınları nedeniyle Germen ulusları, Avrupa'nın çeşidi bölgelerine
yayılmak zorunda kalmışlardır. Roma "barbar" olarak tanımladığı bu kavimlerin göçüne Romanesk Sanat
karşı koyamamıştır. Romanın düşüşü ile başlayan dönem "karanlık çağ" olarak bilinir. İngiltere'nin Norman
Ostrogodar, Lombardar İtalya'da, Vizigodar İspanya'da, Franklar Orta ve Batı İngiltere'de "Norman", J
Avrupa' da, Vikingler ile Anglosaksonlar İngiltere ve İskandinavya' da egemen başlangıçta Roma ve Biza
güçlenmesi sanatın koru)

154

lı verilen kitap resmi de
.nlatım söz konusudur.
�ibi izlenebilir. Bu özel-
c simgesel anlam içeren
Lde görmekteyiz.
_
'nın yaratılışı, Adem ile
'un gemisi, Nuh tufanı,
ıhim'i ziyareti, İshak'ın
�akup, Yusuf, Yusuf'un
f, Musa, Musa Midyan
m'ın toplanışı, On emir
vielikesi, Susanna ile iki
nın İsa'yı vaftiz edişi,
tn kovuluşu, Yohakim
Jtın Kapı'da buluşma,
n evlenmesi, Meryem'e
ların tapınması, İsa'nın
lümü, Meryem'in göğe
kaçış, Mısır'dan dönüş,
ki havari, Vergi, İsa ve
önüşü, Zengin obur, İsa
hastanın iyileştirilmesi,
ve balıkların çoğalması,
ışım, Kudüs'e giriş, İsa
,n akşam yemeği, Ayak
'nın önünde, Petrus'un
1, İsanın kamçılanması,
mıhtan indiriliş, İsa'nın
b.eci Tomas, İsa'nın göğe
dz Andreas, Azize Anna,
�ize Euphemia, Assisili
ı Markos, Azize Marta,
Aziz Sebastianus, Azize
ğı bulamamış olan Hıris­
ne gösterebilmiştir. Batı
nıştır. Asya'dan harekete
,a'nın çeşitli bölgelerine
ığı bu kavimlerin göçüne
ınlık çağ" olarak bilinir.
Franklar Orta ve Batı
:kandinavya' da egemen
Avrupa Sanatı ve Sanat Akımlaı:ı
olmuşlardır. Kendilerine özgü kültürleri ve sanatları olan bu kavimlerin zanaatkarları,
Hıristiyanlığı da benimsedikten sonra din adamları tarafından, geleneklerini Hıristiyan
sanatının amaçları doğrultusuna kullanmaya yöneltilmişlerdir. Ayrıca, sanat eserlerinde
geleneksel putperestlik inançları kadar Yunan ve Roma etkilerinden de söz edilebilir.
Örneğin, Vikinglerde ahşap oyma sanatının başarısını, bugün Oslo Gemi Müzesi'nde
9. yüzyıla tarihlenen Viking Gemi burnu olan ejderha başına bakarak anlayabiliriz.
Bunun başarılı bir süsün ötesinde, cinleri korkutmak gibi bir amaca hizmet ettiği de
açıktır. Ayrıca, Normanların İngiltere'yi istilasının anlatıldığı 70m'lik Bayeux Halısı
görkemli bir eserdir. 6. yüzyıl başına tarihlenen Ostrogot kralı Büyük Theodoric'in
Ravenna'daki merkezi planlı Mezar Anıtı ve Lindisfarne İncili gibi bir çok el yazma eser
üzerinde görülen bezemeler örnek olarak verilebilir.
Karaoenj ve Oton Sanatı
Franklar 8.yüzyılda Charlemagne döneminde Avrupa'nın en güçlü devletini
kurmuşlardır ve Charlemagne kendini Kutsal Roma-Germen İmparatoru ilan etmiştir.
Batı kültürünün temellerinin atılması ve Avrupa bütünlüğünün kurulması bakımından
önem taşıyan bu dönem "Karolenj" adı ile anılır.
Dönemin en anıtsal mimarlık örneği olarak Aachen'daki İmparatorluk Kilisesi ve­
rilebilir. Sekizgen gövdeli, yüksek kasnaklı, dilimli kubbeli bu yapının orta mekanı iki
katlıdır. Yapıya Ravenna'da 546 tarihli bir Bizans kilisesi olan San Vitale'nin örnek
olduğu düşünülmektedir. Yapının giriş bölümü o zamana kadar bilinmeyen bir şekilde
yapılıyor cephenin iki tarafına birer kule yerleştiriliyordu. Bu cephe düzenlemesi Bizans
yapılarında yoktu. Ravenna'da St. Appolinare Nuovo kilisesinde çan kuleleri cepheden
ayrı olarak tasarlanmıştı. Nitekim Romanesk dönem yapılarının cephelerinde kuleler
gelişecektir. Bu durum bize eski Hıristiyan bazilikasının ne kadar değiştiğini ve
Romanesk Mimaride bazilikanın alacağı biçimi hakkında da fikir vermektedir.
1O. yüzyılda ikiye bölünen Karolenj İmparatorluğu'nun doğu bölümü Kral Otto'nun
yönetimine geçmiştir ve dönemin sanatı "Otto Sanatı" diye tanımlanır. Bu dönemin
mimarlık eserlerine örnek olarak 11. yüzyılın ilk yarısında inşaatı tamamlanan
Hildesheim'daki Saint Michael Manastırı verilebilir. Yapı bazilika planındadır.
Erken örnekleri Geç Roma ve Bizans'a uzanan bazilika! planda uzunlamasına ana
mekan, sütunlara oturan kemerlerle yan mekanlara açılmaktadır. Bu mekanlar orta ve
yan nefler olarak tanımlanır. Giriş aksında yer alan orta nefın sonundaki duvar, yarım
daire biçiminde dışarı taşmıştır. Dini törenlerin yapıldığı, ilahilerin okunduğu bu
bölüme "Apsis" adı verilir. Genellikle apsisin önünde nefleri dik olarak kesen uzun bir
mekan yer alır. Kral galerisinin ve kilise orgunun bulunduğu bu mekana ise "Transept"
denir. Saint Michael Kilisesi'nde olduğu gibi bazen giriş tarafına ikinci bir transept
eklenir, orta nefle transeptin kesiştiği bölümler, birer kuleyle belirlenir. Yuvarlak kemer­
li, masif ayaklar ve kalın duvarların kullanıldığı bu yapılar, daha sonra ortaya çıkan
Romanesk mimarinin öncüleri olmuştur.
Romanesk Sanat
İngiltere'nin Normanlar tarafından işgali yeni bir mimari üslubu getirmıştır.
İngiltere'de "Norman", Avrupa genelinde "Roman" üslubu olarak anılan sanat stilinde
baş langıçta Roma ve Bizans etkisi hissedilmekle birlikte yeni bir boyuttur. Kilisenin iyice
güçlenmesi sanatın koruyuculuğunu yapmayı da beraberinde getirmiştir.
155
Avrupa Sanatı ve Sanat Akımları

En anıtsal örneklerini Fransa, Almanya ve İngiltere'de gördüğümüz Ortaçağ'ın Sosyal ve Çeşitli motiflerle ve figüı
kültürel etkinlikleri de içeren kuleleri ve penceresiz kalın duvarları ile masif etki bırakan Katedrali'ndeki vitrayda'
büyük manastır kompleksleri Romanesk mimarinin karakteristikleridir. En çok kul­ diği görülür.
lanılan plan tipi, çok nefli, transeptli bazilikal plandır. Transeptlerde kare birim vurgu
kazanıyor. Roma Sanatında kullanılan yuvarlak kemerler, ince olmayan kalın ve masif Yunan, Roma ve Roman
ayaklara oturtulurlar. Erken Hıristiyan mimarisinde kullanılan düz ahşap örtü artık yeri­ karşılık Gotik kiliseler
ni tonozlara bırakmıştır. Chor ve apsis çevresine koridor (deambulatorium) yapılanmaya yaratmıştır. Yapıların. yül
başlanıyor. lanımı, phialeler, rozet p
cephelerde genellikle kaı
Romanesk dömende mimarinin yanı sıra heykel sanatı da gelişim göstermiştir. Örneğin, alınlıklar, kademeleri olu
Poiters'deki Notre-Dame le Grande Kilisesi'nin cephesindeki kabartma figürler yapının sanatı, Gotik dönemde d
cephesini süslemekle kalmayıp, yapıya hareket ve canlılık da katmaktadırlar. Söz konusu
kilise aynı zamanda Fransa'da ortaya çıkan yeni "salon kilise" (hallenkirche) plan tipinin Katedrallerin bir parçası
de baş yapıtıdır. Romanesk heykel, sadece cephelerde değil, iç mekanda da mimari ele­ olarak normalden daha t
manlara bağlı olarak geniş yer tutmuştur. İçiçe geçmiş çok sayıda figürden oluşan sütun figürlerdir. Heykel sanatı
ve ayaklar hatta sütun başlıkları da neredeyse birer heykele dönüşerek ilginç örnekler figürleri bol giysileri içine
vermiştir. Romanesk dönemde heykel sanatında görülen bu gelişmeye karşın resim Erken dönemlerde hiçbir
sanatı daha çok kitap resmi ile sınırlı kalmış olup duvar resmi katı, statik kalıplar içinde papaz Suger tarafından y,
kalarak karşımıza çıkmaktadır. çıkar.
13.yüzyılda olgunluk aş
Gotik Sanat 14.yüzyıllarda tüm Avru
Kelime anlamı olarak "Got'lara özgüdür". Bu sanat üslubunun Gotik sanat olarak ifade Floransa estetiğin başını
edilmesi 17.yüzyılda olmuştur. 17.yüzyılda, 12.yüzyıla ait olan bu sanat üslubunu Rönesans klasikçiliği haki
IS.yüzyılın ortalarına k
aş ağılamak için bu kelime kullanılmıştır. Gotlar 4-6. yüzyıllarda yaşamışlar ve bu süre
içinde Klasik uygarlığın merkezi kabul edilen Roma'yı yakıp yıkmakla uğraşmışlardır. Flamboyant stillere döneı
Bu sebeple güzelliğe duyarsız oldukları düşünülürdü işte bu anlam için söz konusu sanat Katedrali, Raims, Amien
Gotik kelimesi ile ifade edilmeye çalışılmıştır. Anlaşılacağı üzere Gotik Sanatın Got'larla olarak sıralanabilir.
hiçbir ilişkisi yoktur. Avrupa'da Opus Modernum veya Franciqenum olarak da
tanımlanır.
Rönesans
Sanat ve kültürle ilgilene
Mimaride üst örtünün kapatılması her zaman mimarları zorlayan ve düşündüren bir 11
"yeniden doğuş" veya }
konu olmuştur. Yuvarlak kemerlerin ortaya koyduğu beşik tonozlardan oluşan ağır tavan
düşüncesi İtalya'da Giott
örtülerinin taşınmasının getirdiği kalınlık yeni arayışlara yönelmeyi zorlamıştır. Belirli
bir sanatçıyı övmek isted
sayıda sağlam kemerlerin veya kaburgaların ayaklar arasına çaprazlama atılması ve oluşan
söylerdi. Yani eser Yunan
boşlukların daha hafif malzeme ile doldurulmasıyla da örtünün kapatılabileceğini fark
tarihçiliğinin öncüsü sayı
ettiler. Norman mimarların bu ilk uygulamasını Durham Katedrali'nde görmekteyiz. Bu
için "rinascita" sözcüğün
yöntemin uygulanmasıyla 12.yüzyılda ortaya hayranlık verici sonuçlar çıkmıştır. Roman büyük oranda Jacob Bun
sanatı yüzyıllık serüvenini bitirdiği ve olgunluk dönemi de yaklaşık 30 yıl sürdüğü sırada adlı yapıtına borçludur.
insanlık tarihine Gotik Sanatı kazandıran yaratma gücü Fransa'nın İl de France (Paris
çevresi) bölgesinde ortaya çıkmıştır. Rönesans, İtalya'da yaln
hareketliliği, canlanışı iç
Yeni bir çatı tonozumin özelliklerinin akılsal bir biçimde ele alınıp incelenmesi sonu­ etkileri görülmeye başlan
cunda Gotik dönem mimarları Bizans Sanatçılarının sadece bir serap yaratarak çözmeye İlkçağın mitolojik efsane
çalıştıkları Hıristiyan düşünü gerçekleştirmeyi başardılar. Tonozun ağırlığı sorunu alanlardaki kuramsal ça
ortadan kalkınca taşıyıcılar inceldi, duvarlar çözüldü, masif duvar kütleleri ortadan kalktı görülürken sanat niteliği
ve geniş pencereler açılabildi. Yapılar adeta duvarsız etkisi bırakacak kadar açıklık, (micro cosmos) olarak gc
dolayısıyla aydınlıkla doldu ve yükseldi. Böylece ara bölümlere boydan boya pencereler
açılabiliyor, bunlar da renkli camlarla kaplanabiliyordu. Bu değişim, aynı zaman
dükalıklarında klasik s
oluşmasında hayli etkili

156

nüz Ortaçağ'ın Sosyal ve
lan ile masif etki bırakan
istikleridir. En çok kul­
�tlerde kare birim vurgu
olmayan kalın ve masif
iüz ahşap örtü artık yeri­
mlatorium) yapılanmaya
:n göstermiştir. Örneğin,
:abartma figürler yapının
maktadırlar. Söz konusu
ıallenkirche) plan tipinin
mekanda da mimari ele­
la figürden oluşan sütun
:>nüşerek ilginç örnekler
gelişmeye karşın resim
:atı, statik kalıplar içinde
Gotik sanat olarak ifade
lan bu sanat üslubunu
ia yaşamışlar ve bu süre
rıkmakla uğraşmışlardır.
ını için söz konusu sanat
Gotik Sanatın Got'larla
;ranciqenum olarak da
tyan ve düşündüren bir
dardan oluşan ağır tavan
meyi zorlamıştır. Belirli
tZlama atılması ve oluşan
n kapatılabileceğini fark
rali'nde görmekteyiz. Bu
nuçlar çıkmıştır. Roman
şık 30 yıl sürdüğü sırada
L' nın İl de France (Paris
Jınıp incelenmesi sonu­
serap yaratarak çözmeye
onozun ağırlığı sorunu
r kütleleri ortadan kalktı
makacak kadar açıklık,
boydan boya pencereler
Avrupa Sanatı ve Sanat Akımları
Çeşitli motiflerle ve figürlerle süslenen bu renkli camlara "vitray" adı verilir. Chartres
Katedrali'ndeki vitrayda "Meryem'in Ölümü" sahnesinin büyük bir ustalıkla betimlen­
diği görülür.
Yunan, Roma ve Romanesk üslüpta yapılmış olan kiliselerin yatay uzanış göstermesine
karşılık Gotik kiliseler düşey bir uzanış göstermiştir ve adeta uçuyormuş etkisi
yaratmıştır. Yapıların.rükleri dışarıdan taşınmıştır. Çift kemerli pencere ve kemer kul­
lanımı, phialeler, rozet pencereler Gotik Sanatın karakteristik yapı elemanlarıdır. Ön
cephelerde genellikle kapıların üstünde içeri doğru kademeli olarak daralan büyük
alınlıklar, kademeleri oluşturan silmelerde ise çok sayıda aziz figürü yer alırdı. Heykel
sanatı, Gotik dönemde de mimariyle bağıntısını sürdürmüştür.
Katedrallerin bir parçası durumundaki bu heykellerin, yapının yüksekliğine uygun
olarak normalden daha uzun yapıldıkları görülür. Bunlar donmuş gibi dimdik duran
figürlerdir. Heykel sanatındaki bu donukluk, 13. yüzyıl ortalarında yumuşamaya, aziz
figürleri bol giysileri içinde kımıldamaya, donuk yüzlü melekler gülümsemeye başlarlar.
Erken dönemlerde hiçbir stilin başlangıcı Gotik kadar tam olarak sınırlanamamıştır. Baş
papaz Suger tarafından yaptırılan St.Denis Manastır kilisesinin Chor bölümünde ortaya
çıkar.
13.yüzyılda olgunluk aşamasına ulaşan Gotik Sanat İngiltere'de hızla yayıldı. 13-
14.yüzyıllarda tüm Avrupa'da benimsendi. İtalya'da etkisi yüzeysel oldu. IS.yüzyılda
Floransa estetiğin başını çekmeye başlayınca Gotik Sanat bir yana bırakıldı. İtalya'da
Rönesans klasikçiliği hakim oldu. Kuzey Avrupa'da da etkili olan Gotik Sanat Fransa'da
IS.yüzyılın ortalarına kadar varlığını sürdürdü. İngiltere ve Almanya'da Barok ve
Flamboyant stillere dönerek 17.yüzyıla kadar etkili olmuştur. Fransa Paris Notre-Dame
Katedrali, Raims, Amiems, Milano, Lincoln ve Köln Katedralleri Gotik stilin örnekleri
olarak sıralanabilir.
Rönesans
Sanat ve kültürle ilgilenen herkesin sıklıkla karşılaştığı sözcüklerden biri olan Rönesans
"yeniden doğuş" veya "yeniden canlanma" anlamına gelmektedir. Bu yeniden doğuş
düşüncesi İtalya'da Giotto zamanından itibaren yayılmaya başlamıştı. O dönemde halk
bir sanatçıyı övmek istediği zaman eserinin eskilerin eserlerinden hiçte aşağı olmadığını
söylerdi. Yani eser Yunan ve Roma dönemi eserleri ile mukayese edilirdi. 1550'de, sanat
tarihçiliğinin öncüsü sayılan Giorgio Vasari, sanat alanındaki bu canlanışı tanımlamak
için "rinascita" sözcüğünü kullanmıştır. Ancak deyimin bugünkü anlamda kullanımını,
büyük oranda Jacob Burchardt'ın ilk kez 1860'da basılan "ltalya'da Rönesans Kültürü"
adlı yapıtına borçludur.
Rönesans, İtalya'da yalnız sanat alanında değil sosyal yaşantının bütün dallarındaki
hareketliliği, canlanışı içerir.15. yüzyılla birlikte düşünce alanında, İlkçağ anlayışının
etkileri görülmeye başlanır. Büyük düşünürlerin, şairlerin yapıtları İtalyancaya çevrilir,
İlkçağın mitolojik efsaneleri Hıristiyanlığa uyarlanır. Bu arada resim, heykel ve mimari
alanlardaki kuramsal çalışmaların da etkisiyle bu alanlar, daha önce zanaat olarak
görülürken sanat niteliği kazanırlar. İlkçağ felsefesinin etkisiyle, insan "Küçük evren"
(micro cosmos) olarak gören hümanist bir anlayış gelişir.
Bu değişim, aynı zamanda ekonomik bir temele de dayanmaktadır. Zenginleşen kent
dükalıklarında klasik sanat eğitimi görmüş patronların egemenliği, Rönesans'ın
oluşmasında hayli etkili olmuştur. Özellikle Rönesans'ın merkezi Floransa'da Medici
157
Avrupa Sanatı ve Sanat Akımları

ailesi, sanatın ve sanatçıların en büyük koruyucusu olmuştur. Yine sanatsever prenslerin arasında hemen akla gele
de desteğiyle sanatçılara bütün imkanlar sağlanıyordu. Sanat eserlerine büyük önem ve­ perspektif ve düzen kor
rilerek toplanıyor bir anlamda müzeler oluşturuluyor prenslerin saraylarında bunlar Floransa Vaftizhanesi iç
sergileniyor ve sanatçılar bunlardan yararlanabiliyorlardı. Yunan ve Roma sanatına ait Messina'nın St.Jerome
eserlerin oranları ve düzenleri konusunda çalışmalar yapıyorlardı. Euclid'den beri bilinen çalışmaları için önemli y:ı
"Altın kesim", 15. yüzyılda sanat yapıtlarının temel ilkesi durumundaydı. Rönesans Rönesans heykel sanatı
döneminde sanatla ilgili kuramsal çalışmalar da başlamıştı. ulaşmıştır. Sanatçının Sa
Mimaride oran ve perspektif konusunda araştırmalar yapan Philippo Brunelleschi'dir İsa'nın yatay, Meryem'in
Mimar Floransa Katedralinin tamamlanmasında çalışmıştır. Yeni bir anlayışla ele alınan tipik bir örnektir. Ayrıca,
eserlerde düzen ve denge fikri esas olmuştur. Yuvarlak kemerler tekrar kullanılmaya belirtilmiştir. Birinin ağır
başlanmış abartılı uygulamalara yer verilmemiştir. Yatay ve dikey çizgilerin başarılı bir her bir form, en ince ay
biçimde kaynaştırılması, bu yapıda da temel özelliklerden biridir. Ayrıca yapının dış Heykeli ise, güçlü gövd
görüntüsüyle iç mekanın ilişkisi de eskiye oranla daha net bir hal almıştır. Bu dönemde görüntüsünü sunar. Den
resimde de büyük değişiklikler görülüyor. Daha 14. yüzyılın başlarında Giotto Assisi ve çalışmada belirmiştir.
Padua'da yaptığı fresklerle Ortaçağ'ın yüzeysel, şematik resim anlayışını ortadan Rönesans'a damgasını vu
kaldırarak mekan, hacim ve ifadede yeniliklerle dolu çalışmalar yapmıştır. Padua, Arena Sanat tarihinin en ünlü ı
şapeli'ndeki "Ölü İsa'ya Ağıt" adlı resimde figürler hacim kazanmış, doğa o güne kadar Maria della Grazie Kilisı
görülmemiş derecede gerçekçi bir anlayış kazanmıştır. Özellikle seyirciye arkası dönük Leonardo kompozisyonu
olan figürler ve İsa'ya yönelenlerin yüzlerindeki dramatik anlatım, yeni anlayışın ilk verdiği konuları mükemı
belirtileri olarak hemen dikkati çekmektedir. olan Son Akşam Yemeği
İki matematik kitabı yazan, birçok geometri ve çizim çalışması yapmış olan Piero della hissederek biri beni ele
Leonardo kuramsal çalış:
Francesca kuramsal ve pratik denemeleri bir arada sürdürmüştür. Sanatçı resmin
kullanıldığı Üçlü Arına (
yapısının düzenlenişi, figürlerin yerleştirilişi konusunda bir mimar titizliğiyle çalışmıştır.
İsa'nın Vaftizi adlı resmi, onun biçim ve renk dengesi ile oranlama konusundaki her konuda araştırma yaı
ilgi alanlarıdır. Uçuş kor
yaklaşımını gözler önüne serer.
Leonardo'nun Haliç'e bi
Rönesans döneminde renk ustaları olarak olarak ün yapmış olan Bellini ailesine mensup
Rönesans döneminde bü
Gemile Bellini, 1479-81 arasında İstanbul'a gelerek Fatih Sultan Mehmed'in portresi­
eserler vermişlerdir.
ni yapmıştır. Botticelli'de görüldüğü gibi, güzellik ve zerafet de Rönesans'ın önemli
ustaları arasında yer alır. Sanatçının La Primavera (İlkbahar) adlı alegorik eserinde Dönemin önemli sanatçı
mitolojik figürler başarı ile ele alınmış, kompozisyon üçgen bir düzenleme içinde mimari süslemesi olan Si
yapılmıştır. Bu resim aynı zamanda, kiliseden ayrı, dinsel olmayan bir yaşantının ale­ bilgisini yansıtan fresk ç
gorisi olmasıyla da önemlidir. Botiçelli'nin Venüs'ün Doğuşu çalışması onun nasıl bir adlı büyük kompozisyor
çizgi ustası olduğunun açık kanıtıdır. Michelangelo bir dahiyi,
ikisinin arasındaki fark b:
Allegorik ögelere çok yer vermiş olan Botiçelli'nin ileri yaşlarda yaptığı çalışmalarında vardı. Vatikan salonların
dini konular daha ağırlıkta olmuştur. Bu değişimin sebebi İtalya'da yaşanan dini yatı ve felsefeyi simge!
hareketler ve bu olaylar sırasında kardeşini kaybetmiş olması ile de açıklanabilir Bu sanatçının Madonna deli
dönem eserlerinde kullandığı renklerin koyulaştığı dikkati çeker. Benzer bir durum
Luca Signorelli'de de izlenir. Sanatçı arka arkaya iki oğlunu kaybettikten sonra Manlyerlzm
çalışmalarında renklerin daha yumuşak olduğu izlenir. Daha önceki çalışmalarında sert
ve koyu tonları tercih etmiştir. Avrupa'da baş layan toplt
meye başlar. Bu durum
Donatello'nun öğrencisi olan Verrocchio, onun ölümünden sonra kentin baş heykelcisi !aşmalarına sebep olmuşt
durumuna gelmiştir. Andrea del Verrocchio Floransalı bir sanatçıdır. Colleoni Adı Anıtı di Michelangelo' veya '�
savaşçı gücün idealize edilmesi düşüncesiyle biçimlenmiştir. Rönesans kalıplarına uygun­
luğun yanı sıra atın ayağını kaldırışı, süvarinin ileri atılmış gövdesi ve yüzündeki anlatım, Rönesans sanatına karş
bu idealizasyonu açıkça ortaya koymaktadır. 15. yüzyıl ressamları, perspektif konusun­ Rönesans'ın insanı ön p
da ciddi çalışmalar yapmışlardır. Paolo Uccello ve Andrea Mantegna, bu sanatçılar çıkmış ve katılaşmış kal

158

ine sanatsever prenslerin
erlerine büyük önem ve­
:rin saraylarında bunlar
m ve Roma sanatına ait
.. Eudid'den beri bilinen
ırumundaydı. Rönesans
'hilippo Brunelleschi'dir
ıi bir anlayışla ele alınan
rler tekrar kullanılmaya
�ey çizgilerin başarılı bir
idir. Ayrıca yapının dış
al almıştır. Bu dönemde
�larında Giotto Assisi ve
sim anlayışını ortadan
yapmıştır. Padua, Arena
tmış, doğa o güne kadar
e seyirciye arkası dönük
atım, yeni anlayışın ilk
yapmış olan Piero della
nüştür. Sanatçı resmin
.ar titizliğiyle çalışmıştır.
oranlama konusundaki
. Bellini ailesine mensup
an Mehmed'in portresi­
de Rönesans'ın önemli
) adlı alegorik eserinde
bir düzenleme içinde
lyan bir yaşantının ale­
;:alışması onun nasıl bir
a yaptığı çalışmalarında
İtalya'da yaşanan dini
ile de açıklanabilir Bu
:ker. Benzer bir durum
nu kaybettikten sonra
tceki çalışmalarında sert
tra kentin baş heykelcisi
:ıdır. Colleoni Atlı Anıtı
esans kalıplarına uygun­
si ve yüzündeki anlatım,
rı, perspektif konusun­
fantegna, bu . sanatçılar
Avrupa Sanatı ve Sanat Akımları
arasında hemen akla gelenlerdir. Perugino ünlü eseri Anahtarların Teslimi sahnesinde
perspektif ve düzen konusunu ele almıştır. Floransalı sanatçı Lorenzo Ghiberti'nin
Floransa Vaftizhanesi için yaptığı ve Cennet Kapıları diye anılan broz kapılar ve
Messina'nın St.Jerome Çalışırken isimli eserleri de Rönesans dönemi perspektif
çalışmaları için önemli yapıtlardır.
Rönesans heykel sanatı en kusursuz anlatımına Michelangelo'nun yapıtlarında
ulaşmıştır. Sanatçının San Pietro Pietası Rönesans'ın en başarılı yapıtlarından biridir.
İsa'nın yatay, Meryem'in dikey gövdesi, Rönesans'ın karşıtlıklara dayalı sanat anlayışına
tipik bir örnektir. Ayrıca, bu iki figürün kompozisyon içindeki önemi de eşit bir biçimde
belirtilmiştir. Birinin ağırlığı ötekini ezmez. Tümüyle cilalanıp parlatılmış olan heykelde
her bir form, en ince ayrıntısına kadar titizlikle işlenmiştir. Michelangelo'nun Davud
Heykeli ise, güçlü gövdesi ve kendinden emin duruşuyla ideal Rönesans insanının
görüntüsünü sunar. Denge, uyumlu oranlar, zerafet gibi özelliklerin hemen hepsi bu
çalışmada belirmiştir.
Rönesans'a damgasını vuran sanatçılardan biri de kuşkusuz ünlü Leonardo da Vinci'dir.
Sanat tarihinin en ünlü resimlerinden biri olan Son Akşam Yemeği Milano'daki Santa
Maria della Grazie Kilisesi'nin yemek salonundadır. Çok yıpranmış olan bu resimde
Leonardo kompozisyonun yerleştirilişi, mekan, perspektif gibi Rönesans'ın çok önem
verdiği konuları mükemmel bir anlatımla vermiştir. İncil'in önemli öykülerinden biri
olan Son Akşam Yemeğinde sanatçı gecenin en kritik anını resmetmiştir. İsa ihaneti
hissederek biri beni ele verecek demiştir. Eser bunun yarattığı gerilim vermektedir.
Leonardo kuramsal çalışmalarını uygulama alanı da bulmuştur. "sfumato" tekniğinin
kullanıldığı Üçlü Arına Grubu isimli eserde perspektif çok anlamlıdır. Sanatçı hemen
her konuda araştırma yapmıştır, Anatomi, botanik, mekanik, astronomi, mimari, onun
ilgi alanlarıdır. Uçuş konusundaki araştırma ve tasarımları ise bir tutku halini almıştı.
Leonardo'nun Haliç'e bir köprü tasarladığı ancak İstanbul'a gelemediği bilinmektedir.
Rönesans döneminde bütün büyük sanatçılar, bir çok alanda çalışmışlar ve çok sayıda
eserler vermişlerdir.
Dönemin önemli sanatçılarında biri de Michelangelo'dur. Ustanın, dönemin en ünlü
mimari süslemesi olan Sixtine Chapel'inde yer alan ışık-gölge oyunları ve derin anatomi
bilgisini yansıtan fresk çalışmaları hala hayranlıkla izlenen eserlerdir. Özellikle Mahşer
adlı büyük kompozisyon artık Rönesans değil Maniyerist bir üslubu yansıtmaktadır.
Michelangelo bir dahiyi, Rafaello ise bir dünya adamını simgeliyordu. Dönemlerinde de
ikisinin arasındaki fark biliniyordu. Her ikisi de ünlüydüler ve her ikisinin de yandaşları
vardı. Vatikan salonlarında yer alan Disputa ve Atina Mektebi isimli çalışmaları 1Iahi­
yatı ve felsefeyi simgeliyordu. Özellikle portre çalışmaları fevkalade başarılı olan
sanatçının Madonna della Granduca ve Kutsal Evlilik çalışmaları en ünlüleridir.
Manlyerlzm
Avrupa'da başlayan toplumsal çatışmalar ve karışıklıklar sanatçıları büyük ölçüde etkile­
meye başlar. Bu durum sanatçıların Klasik çağ ve Rönesans'ın özelliklerinden uzak­
laşmalarına sebep olmuştur. Michelangelo'nun etkisi altında doğan bu yeni stil 'Maniera
di Michelangelo' veya 'Maniyerizm' adı ile anılmıştır..
Rönesans sanatına karşı uyanan bir tepkinin sonucu ortaya çıkan Maniyerizm,
Rönesans'ın insanı ön plana alan, sıkı bir geometriye dayanan akılcı tutumuna karşı
çıkmış ve katılaşmış kalıpları yıkmıştır. İzleyenleri sonsuzluğa çekercesine bir mekan
159
Avrupa Sanatı ve Sanat Akimları

derinliği kullanmışlardır sanatçılar. Bu derinlik nedeniyle izleyenler figürlerin havada Realizm

uçuştuğu veya durduğu hissine kapılırlar. Bu özellikler resme ince ve zarif bir etki
kazandırır. Rönesansta insan vücuduna verilen önem Maniyerizm'de artık önemini yitir­ En önemli özelliği, gerçı
miştir. Büyük usta El Greco bu akımın öncülerindendir. akımıdır. Courbert'in '
ifadesi bu akımı anlama
Barok Sanat
Empresyonizm
17. yüzyılın başında Avrupa'da yepyeni bir sanat üslubu ortaya çıkar. Bu yeni üslup,
Rönesans üslubundan ayrı, hatta ona tümüyle karşit bir sanat üslubudur. Sanat Kelime anlamı İzlenime
Tarihinde Avrupa'daki Rönesans ve Maniyerist dönemi izleyen dönem Barok olarak tadır. Işıkla yakalanan a
adlandırılır. Barok sözcüğü Portekizce barocco veya İspanyolca barucca'dan gelmiştir. değildir ve ışık yansımal
Asıl anlamı "düzgün olmayan inci"dir. Önceleri bu üslupta yapılmış olan eserleri
Post Empresyonizn
aş ağılamak için kullanılmıştır.
Empresyonizme tepki o
Barok anlayış, bir üslup aşaması olarak her klasik dönemi izleyen zamanlarda sanattaki
oyunlarıyla oluşan komı
bir biçimlenme şeklidir. Bu üslup, klasiğin sağlam, açık ve keskin hatlı formlarının
gevşemesi ve biçimlerin bir kompozisyon içinde erimesi ve birbirleriyle kaynaşmasıdır. Fovizm
Klasiğin sakin durağan figürü, barokta hareketlenmekte ve sessizlik gürültüye
dönüşmektedir. Süs adeta bir hastalık gibi abartılı olarak karşımıza çıkıyor. Klasik eser Sade ve temiz boyanan c
bazı prensiplere, kurallara bağlıdır. Barok ise bu prensip ve kuralları reddeder. Kişisel ve değişmiştir. Bu akıma u
acayip biçimler, insanı şaşırtan, etkileyici bir cüretkarlık ön plandadır. Bu sübjektivizm
sanatçıyı Antikiteden, Roma'dan ve Rönesans'tan uzaklaştırmaktadır. Barok sanatın Kübizm
oluşumunda Maniyerizmin büyük rolü olmuştur. Rönesans gibi bir Yeniçağ sanatı olan Üçüncü boyutun tuval
Barok sanatın da temel amacı görüneni gerçekte olduğu gibi inandırıcı bir biçimde ver­ Nesneler artık parçalanr
mekti. Natüralizm denilen bu tutumda amaç aynıydı, ama Barok sanatçı bu amacına
Rönesans sanatçısından çok ayrı yollardan varmayı başarmıştır. Fütürizm
Barok ressamların başında gelen Rubens aynı zamanda mimar, dekoratör ve diplomattı. Hayli az sayıda ressan
Pek az sanatkar Rubens kadar evrensel olabilmiştir. Ünü tüm Avrupa'ya yayılmıştı. aktarılmıştır. Teknoloji
sayısız sipariş alıyor ve atölyesinde grup çalışmalarını yürütüyordu. Bir saray ressamı olan resmedilmeye çalışılmışt
Velazquez. 17. yüzyıl'da İspanyol Baroğu'nun en ünlü ustası idi ve "büyücü" olarak
anılırdı. Sanatçının tablolarına yakından bakınca desenlerin geniş lekeler olarak görün­ Ekspresyonizm
mesine rağmen tabloya uzaktan bakıldığında resmin netleşmesi bu ünü haklı kılmak­
tadır. Kelime karşılığı dışavur
doğmuştur. Değişmeye
Rokoko adaletsizlikler sanatçılaı

Rokoko mimariyi kapsamadığı için genellikle bir üslup olarak kabul edilmez. Bir deko­ Soyut
rasyon anlayışıdır. Rokoko sanatını benimseyen aristokrasi keyifli bir zerafeti, aşk
hayatının heyecanını işleyen biçimlendirmelerden hoşlanıyorlardı. Fransa'da ortaya çıkmış
Soyut resim, ışık ve renı
Neoklasizm bir nesne resmedilebilir.

Sanatta İlkçağ unsurlarının yeniden ön plana çıktığı bir akımdır. 'Eski Yunan ve Roma Metafizik
eserlerine tekrar ilgi duyulduğu, canlandırıldığı bir dönemdir.
Resim sanatında hareke
Özellikle Barok Sanatı'nın aşırı süslemeciliğine tepkilidir. Işığın getirdiği etkilerden görülür. Eserler varlığın
uzak, perspektif ve derinlik-aramayan, arka plana ağırlık veren bir stildir. ürünleridir. Akılcılıktar
lar yapılmıştır.
Romantizm
Bu akımda esas olan sanatçının doğrudan kendi duygularını ve iç dünyasını Dadaizm
yansıtmasıdır. Fransızca "tahta at" an

160
 Avrupa Sanatı ve Sanat Akımları

yenler figürlerin havada Realizm

.e ince ve zarif bir etki
m'de artık önemini yitir- En önemli özelliği, gerçekçiliktir. İzlenimler değil gerçeğin kendisinin işlendiği bir sanat
akımıdır. Courbert'in " Ben hiç melek resmi yapmadım, çünkü hiç melek görmedim"
ifadesi bu akımı anlamaya yeterlidir.

Empresyonizm
ra çıkar. Bu yeni üslup,
,anat üslubudur. Sanat Kelime anlamı İzlenimcilik'dir. Bu akım sadece ışık ile resim yapmayı mümkün kılmak­
:n dönem Barok olarak tadır. Işıkla yakalanan anlık görüntülerde güneş en önemli kaynaktır. Konu çok önemli
a barucca'dan gelmiştir. değildir ve ışık yansımaları arasında kaybolmuş gibidir.
L yapılmış olan eserleri
Post Empresyonizm

en zamanlarda sanattaki Empresyonizme tepki olarak ortaya çıkmıştır. Bu akımın etkisi altındaki sanatçılar ışık
�eskin hatlı formlarının oyunlarıyla oluşan kompozisyonları ele alırlar.
,irleriyle kaynaşmasıdır.
Fovlzm
ve sessizlik gürültüye
nıza çıkıyor. Klasik eser Sade ve temiz boyanan eserlerde çiğ ve sert renkler kullanılmıştır. Sanata bakış tamamen
Harı reddeder. Kişisel ve değişmiştir. Bu akıma uygun yapılan eserlerin daha bireysel oldukları gözlemlenir.
ıdadır. Bu sübjektivizm
taktadır. Barok sanatın Kübizm
. bir Yeniçağ sanatı olan Üçüncü boyutun tuvalin üzerine perspektif olmadan getirebilmesi temel özelliktir.
lndırıcı bir biçimde ver­ Nesneler artık parçalanmış, katlanmış ve dağılmıştır.
rok sanatçı bu amacına
Fütürizm
lekoratör ve diplomattı. Hayli az sayıda ressam tarafından benimsenmiştir. Hareketlidir. Tuvale iç dünya
n Avrupa'ya yayılmıştı. aktarılmıştır. Teknoloji ve savaşların insanların ruhsal dünyasını nasıl etkilediği
ı. Bir saray ressamı olan resmedilmeye çalışılmıştır.
idi ve "büyücü" olarak
iş lekeler olarak görün- Ekspresyonizm
l bu ünü haklı kılmak-
Kelime karşılığı dışavurumculuk anlamına gelen bu akım empresyonizme tepki olarak
doğmuştur. Değişmeye başlayan dünya, ekonomik sorunlar, siyasi çatışmalar ve sosyal
adaletsizlikler sanatçıları ekspresyonizme doğru itmiştir.
ıbul edilmez. Bir deko­ Soyut
:eyifli bir zerafeti, aşk
lı. Fransa'da ortaya çıkmıştır. Abstre, Non-fıgüratif, Non-objektifisimleri ile de tanınır.
Soyut resim, ışık ve rengi ile kompozisyonun oluşturulmasıdır. İç dünya veya herhangi
bir nesne resmedilebilir.
\ ,Eski Yunan ve Roma Metafizik
Resim sanatında hareketliliği reddeder. Fütürizm'in hareketlilik anlayışına tepki olarak
�ın getirdiği etkilerden görülür. Eserler varlığın genel prensipleriyle,. temel nedenlerini inceleyen bir anlayışın
tr stildir. ürünleridir. Akılcılıktan ve mantıktan uzak ve hayal dünyasından oluşan kompozisyon­
lar yapılmıştır.

Lrını ve iç dünyasını Dadaizm

Fransızca "tahta at" anlamına gelir. Bu akım sanatçıları gündelik kullanım eşyalarını

161
Avrupa Sanatı ve Sanat Akımlan

(kağıt, ağaç v.s) birbirleri ile birleştirerek eserler yapmışlardır. Sanatçıları çocukça heye­
canlarla akılcılığı reddeder. Dadaistler için mantık sorularının sorulmadığı anlık duygu­
ları yakalamak esastır.

Sürrealizm
2. Dünya savaşından sonra ortaya çıkmıştır ve gerçeküstücülük olarak tanımlanabilir.
Sürrealistler, Freud kuramını sanatla birleştirerek ilk uygulayanlar olmuşlardır. İnsanın Kavramsal Olarak
bir anlamda anlık ruhsal çelişkisi, tepkileri ve benzer duygular sanata yansımıştır. Önceleri Etnografyan
toplumların yaşam bi�
Pop Art Etnografya insanların
Toplum için tüketimin cazip hale getirilmesi ile ilişkilidir. Renkli afişler, reklamlar, ortaya koyar ve bu
hatta resimli romanlar ve dergiler kullanılmaya başlanmıştır. Dolayısıyla Pop Art tüke­ değerlendirir. Tamamı
time yardımcı bir reklam aracı olarak doğmuş, gelişmiş ve gelişmektedir. te hareket eder onun }
Daha sonraları Etnogr
Klasik Resmin Genel Özelllklerl onları inceleyen, der
İnsan temel konudur. İnsan yapısı, anatomi bilgisine ve doğa gözlemine göre biçim­ Etnografya'ya kısaca n
leniyor. Profan (din dışı) konular, dini konularının önüne geçiyor. İnsan bir mekan Etnolojiden ayrılmam:
anlayışı içinde resmediliyor. Resimlerde, tek ve üçlü figürler dikkati çekiyor. Piramidal Etnografık anlamda m
düzenleme biçimlendirmede önemli rol oynuyor. Bütün figürlerin tablo içinde yer aldığı konular gelmelidir.
ve kapalı kompozisyon olarak bilinen düzenleme yapılıyor. Işık çok önem kazanıyor.
Tablonun her tarafının aydınlatılmasına dikkat ediliyor. Çizgi perspektifi plastisite da İnsanlar doğal ihtiyaç!
yardımcı oluyor. Yüz ifadeleri heykelin tersine iç duyguları yansıtmıyor. eşyalar yapmışlardır.
Tarımda kullanılan alc
mimaride kullanılan
pişirmede kullanılan a
serilen, duvara asılan c
kullanılan eşyalar, halt
seremonilerde kullanıl
!anılan eşyalar, bir tal<
eşyalar, müzik aletleri:
Kaynakça eşyalar, çocuk oyuncal
CÖMERT, B., Mitoloji ve İkonografi, Ankara, 1999 Etnografık malzemeleı
ERTUGRUL, Ö., Mitoloji ve İkonografi, İstanbul, 1997. Tarımda Kullanılan
kürek, belleme aletleri
ATASOY, N., 17. ve 18. Yüzyıllarda Avrupa Sanatı. İstanbul. f8s.
Koşum Takımları: E;
BAZIN., G., Sanat Tarihi, İstanbul, 1998.
Mutfakta Kullanılan
FERGUSON, G., Signs and Symbols in Christian Art, New York, 1967. helke, kova, kazan, sil'
GOMBRICH, E.H., Sanatın Öyküsü, Çev. Bedrettin Cömert, İstanbul.1980. kahve değirmeni, cezv
tabak, bardak, mangal
İPŞIROGLU, M.Ş., İslamda Resim, İstanbul, 1971. ambarı, diğer saklama
İPŞIROGLU, M.Ş -EYÜBOGLU, S., Avrupa Resminde Gerçek Duygusu, İstanbul {Bagm Tarihi Yok) !anılan taş havuzlar, aı
TANSU, S., Resim Sanatının Tarihi, İstanbul, 1992. Mimaride Kullanılan j
çatı örtüsü, oturma ı
TURANİ, A, Dünya Sanat Tarihi, İstanbul, 1992. pencereleri, izbe, san:
yataklık, zemberek, ka

162