Panitikang Pilipino Bago Dumating ang mga Kastila (Katutubong Panahon)

Paksa 6

INTRODUKSYON

Ang mga Pilipino ay mayaman sa kultura at sining na sumasalamin sa ating

pagkakakilanlan. Ang bansang Pilipinas ay hindi lamang mayaman sa kultura maging sa likas na

yaman na pinagkakainteresan ng mga kanluraning bansa gaya ng Espanya. Ang ating kultura,

sining, kaugalian at kapaligiran ay may papel na ginagampanan sa ating katutubong panitikan.

Ang ating katutubong panitikan ay pinamana pa ng ating mga ninuno. Ito ay pinagpasa-pasahan

ng mga nakaraang henerasyon kaya naman magpahanggang ngayon ay nanatili pa ring buhay

ang ating katutubong panitikan.

Ang mga katutubong panitikang ito ay naglalarawan ng payak, masagana at mapayapang

pamumuhay ng mga katutubong Pilipino noon. Makikitaan din sa mga akda noon ang mga

kultura ng mga Pilipino na nanatili pa ring nagagamit hanggang sa kasalukuyang panahon.

 MGA LAYUNIN:

Pagkatapos ng talakayan, ang mag-aaral ay inaasahang;

1. Natukoy ang mga uri ng mga Panitikang sa panahon bago dumating ang mga
Kastila.

2. Nakabuo ng mga halimbawa ng akdang pampanitikan sa panahon bago

dumating ang mga Kastila.

3. Naipaliwanag ang mga panitikang Pilipino sa panahon bago dumating ang

mga Kastila.

4. Napahalagahan ang mga panitikang Pilipino sa panahon bago dumating ang

mga Kastila.

5. Naihambing ang mga akdang pampanitikang ng katutubo sa kasalukuyang

panahon.
____________________________________________

Balangkas ng Paksa

6.1. Panitikang Pilipino Bago Dumating ang mga Kastila (Katutubong Panahon)
- Mga kuwentong-Bayan
- Mito
- Alamat
- Pabula
6.2 Mga Karunungang- bayan
a. Salawikain
b. Bugtong
c. Palaisipan
d. Mga Paniniwala at Pamahiing Pilipino
6.3 Epiko
6.4 Kantahing-Bayan o Awiting-Bayan
6.5 Mga Dula
 SUBUKIN NATIN!

Panuto: Magsaliksik sa internet o mga aklat ng mga halimbawa ng mga uri ng panitikang
Pilipino ukol sa iyong etnikong pinagmulan o unang wika..
 MAGBASA AT MAGNILAY-NILAY!

Bago pa dumating ang mga Kastila sa Pilipinas, ang ating mga ninuno ay mga edukado at

sibilisado. Ang mga sinaunang Pilipino ay marunong bumasa at sumulat gamit ang alpabetong

alibata. Sakop ng sibilisasyon noon ay ang kasaganahan sa ating kultura, sining at panitikan.

Ayon kay Lalic at Matic (2004), nang dumayo ang mga Indones sa bansa sila ay nagdala

ng kanilang wika, epiko, alamat, at mga tula. Gayon din, ang mga Intsik, Bumbay, Arabo,

Persyano, Kambodyan at Malay. Ang mga karamihan sa lumang panitikan ay lumaganap gamit

ang pasalin-dila gaya ng mga bulong, tugmang-bayan, bugtong, epiko, salawikain at awiting-

bayan na anyong patula; mga kwentong-bayan, alamat at mito na anyong tuluyan at ang mga

katutubong sayaw at ritwal ng babaylan bilang pinaka unang anyo ng dula sa bansa.

Sa pagdating ng mga Kastila sa bansa maraming nakuhang manuskripto o akda na

kanilang sinunog sapagkat ito ay tinuturing nilang gawa ng diyablo (Lascasas, 1943).

Mga Uri ng Sinaunang PanitikanMga kuwentong-Bayan

Ang kuwentong bayan ay nagmula sa mga taong bayan na mga kathang isip na

kuwento o salaysay na sumasalamin sa mga pag-uugali at pamumuhay ng mga sinaunang

Filipino.  

a. Mito – Ang  mito ay mga tuluyang pasalaysay na sinasabing naganap noong

nagdaang panahon. Ito ay tumatalakay sa mga Diyos at Diyosa, mga paniniwala at

 relihiyon. Ang isa sa mga sikat na mitolohiya ay ang mitolohiya ng mga Griyego

o ang tinatawag na mitolohiyang Griyego. Ilan sa mga sikat na tauhan sa

mitolohiya ng mga Griyego ay ang mga diyos na sina Zeus, Aphrodite, Athena, at

iba pa.

b. Alamat – Ang alamat ay isang uri ng kuwentong bayan na nagsasalaysay ng mga

pinagmulan ng mga bagay-bagay sa daigdig. Ito ay naglalayon ding gunitain ang

mga kaganapang naganap sa nakaraan at pinag-uugnay ng kuwento ang nakaraan

at kasalukuyang panahon (Gonzales, 1982).

c. Pabula - Ang pabula ay isang uri ng tuluyang pasalaysay na pawang kathang-isip

lamang, kung saan ang mga gumaganap na mga tauhan sa kuwento ay mga hayop

o kaya mga bagay na walang-buhay. May natatanging kaisipang mahahango mula

sa mga pabula, sapagkat nagbibigay ng mga moral na aral para sa mga batang

mambabasa. Tinatawag din itong kathang kuwentong nagbibigay-aral.

1. Mga Karunungang- bayan

Ang karunungang bayan ay isang sangay ng pantikan kung saan nagiging daan ito

upang mailahad ang mga kaisipan na makikita sa bawat kultura ng mga tao (Longkiao,

2018). Ang mga karunungang bayan ay nahahati sa bugtong, salawikain, kasabihan, at

palaisipan.

a. Salawikain – ang salawikain ay isang patalinghagang pahayag na ginagamit ng mga

matatanda noong unang panahon upang mangaral at akayin ang mga kabataan sa
mabuting asal. Ito rin ay naglalahad ng mga nangingibabaw at umiiral na saloobin ng
mga tao ukol sa mga bagay-bagay (Boswell at Reaver, 1969).
b. Bugtong – Ito ay isang palaisipan o talinghaga na may nakatagong kahulugan. Ang

bugtong ay isang pangungusap na patanong na humihingi ng kasagutan. Ang mga

bugtong ay kadalasang patungkol sa pag-uugali, kaisipan, pamumuhay at kultura ng mga

Pilipino (Oabel, 2012).

c. Palaisipan – ang isang paraan sa paghahasa sa kasanayang pag-iisip ng tao. Lubos itong

nakakaaliw bukod sa napapalawak nito ang kaalaman. Sinasanay ng larong ito ang

kakayahan nating mag-isip at tumuklas ng solusyon sa anumang suliraning kakaharapin

(Pineda at Ongcoco, 1972).

d. Mga Paniniwala at Pamahiing Pilipino – ang mga paniniwala at pamahiin ay bahagi na

ng buhay ng mga Pilipino mula sa pagsilang hanggang sa pagtanda. Ang mga paniniwala

natin ay siyang nagiging gabay natin sa ating pang-araw-araw na pamumuhay.

Nagsisilbing balangkas ang mga pamahiin at paniniwala sa pagpapahalaga ng mga

Pilipino sa kanilang karanasan na nagsisilbing patnubay sa kanilang kalinangan. Ang

mga paniniwala at pamahiin ay ating namana sa mga unang dayo sa bansa gaya ng,

Indones, Malay, Instik, Arabo at iba pa (Enseñado, 1985).

e. Epiko – Ang epiko ay tulang pasalaysay na nagsasaad ng kabayanihan ng

pangunahing tauhan. Ang mga tauhan sa kuwento ay nagtataglay ng katangiang di-

karaniwan sa karaniwang tao na kadalasan na nagbuhat pa sa lipi ng mga Diyos o

Diyosa. Ang karaniwang paksa ng mga kuwentong epiko ay mga kabayanihan ng

pangunahing tauhan sa kanyang paglalakbay at pakikidigma. Ang salitang epiko ay

galing sa Griyego na epos na nangangahulugang ‘awit’ ngunit ngayon ito ay tumutukoy

sa pasalaysay na kabayanihan (Tagalog-English Diksyunaryo, 2012).

2. Kantahing-Bayan o Awiting-Bayan

Ito ay isang uri ng panitikan na naglalahad ng saloobin sa pamamagitan ng isang

awit at himig. Ang mga awit na nabubuo ay tumutukoy sa damdamin at kaugalian ng mga

Katutubo. Ang kantahing bayan ay may iba’t ibang uri batay sa iba’t ibang okasyong

pinanggagamitan (Gonzales, 2014). Narito ang sumusunod na uri ng awiting bayan:

a. Kundiman – awit ng pag-ibig.

b. Kumintang – awit sa pakikidigma.

c. Oyayi – awit sa pagpapatulog ng sanggol.

d. Maluway – awit sa sama-samang paggawa.

e. Talindaw – awit sa pagsagwan.

f. Suliranin – awit sa paggaod.

3. Mga Dula – ito ay isang uri ng akda na naglalarawan ng buhay o ugali ng mga tao sa

pamamagitan ng mga usapan o dayalogo. Ang mga tauhan ay kumakatawan sa bawat

karakter ng kuwento at kanilang isasadula ang isang akda sa isang entablado. Ang dula

rin ay naglalahad ng katotohanan, propaganda o editoryal na naglalayong maghatid ng

mensahe sa mga manonood (Lalic at Matic, 2004).

 Gawin Natin!

A. Panuto: Bumuo sariling mga halimbawa ng 3 mulaq mga uri ng panitikan bago
dumating ang mga kastila