Professional Documents
Culture Documents
BALNEOKLIMATOLOGIA
BALNEOKLIMATOLOGIA
KRENOTERAPIA
KRENOTERAPIA - definicja
• Krenoterapia- dział balneoterapii, określany jako kuracja pitna. Systematyczne i
prawidłowo dawkowane picie wód mineralnych wywiera działanie miejscowe na przewód
pokarmowy oraz działanie ogólne, przede wszystkim w zakresie uzupełniania niedoborów
mikro- i makroelementów. Ma to duże znaczenie, zwłaszcza w dzisiejszych czasach, ze
względu na zubożenie gleby i środków spożywczych niektóre potrzebne składniki mineralne,
np. magnez, jod.
Woda siarczkowo-siarkowodorowa
DZIAŁANIE: normalizują bilans siarki w organizmie,działanie odtruwające i
odczulające,przekrwienne i zmiękczające naskórek
WSKAZANIA
-Schorzenia gośćcowe i pourazowe układu ruchu
-Choroby dróg oddechowych(Nieżyty oskrzeli z zaleganiem wydzieliny ropnej,nieżyty dróg
oddechowych na tle alergicznym)
-Choroby przewodu pokarmowego(Przewlekłe nieżyty jelit,Zaparcia nawykowe)
-Zaburzenia przemiany materii(Cukrzyca,otyłość,dna moczanowa)
-Zatrucia metalami ciężkimi
-Choroby skóry
-Choroby układu krążenia
-Choroby kobiece
PRZECIWWSKAZANIA: astma oskrzelowa, nadkwaśność żołądka, choroba wrzodowa
żołądka i dwunastnicy, zaburzenia przewodu pokarmowego
Przy kuracji pitnej dzienna dawka spożywanej wody powinna mieścić się w granicach litra i
być rozłożona na 3 raty. Wodę leczniczą pije się małymi łykami z reguły przed posiłkami
spacerując
W polskim urzędowym lekospisie znajdują się zaledwie 4 wody
• - „Jan”
JAN
-Woda „Jan” łagodzi stany nadwrażliwości błony
śluzowej żołądka,
-wykazuje działanie moczopędne i żółciopędne,
-zapobiega powstawaniu kamicy żółciowej.
Zuber
jest polecany w przypadku:
-nadkwaśności przewodu pokarmowego,
-chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy,
-oraz nieżytach dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego.
Wielka Pieniawa
-wzmacnia organizm
-pomaga walczyć z niedokrwistością, nieżytem
przewodu pokarmowego,
-oraz chorobami przemiany materii( np. skaza moczanowa)
WCZESNA BALNEOREHABILITACJA STACJONARNA
obejmuje pacjentów po ostrym incydencie chorobowym, w okresie zaostrzenia
choroby, u których istnieją wskazania do stosowania zabiegów balneofizykalnych.
Chorzy wymagają całodobowego nadzoru lekarsko-pielęgniarskiego.
USŁUGA UZDROWISKOWA STACJONARNA- SZPITAL UZDROWISKOWY
obejmuje pacjentów z zaawansowanymi chorobami przewlekłymi , u których istnieją
wskazania do stosowania zabiegów balneofizykalnych w warunkach stacjonarnych.
Chorzy Ci mają zachowana podstawową samoobsługę.
Wymagają całodobowego nadzoru lekarsko-pielęgniarskiego.
USŁUGA UZDROWISKOWA STACJONARNA SANATORIUM UZDROWISKOWE
obejmuje pacjentów z chorobami przewlekłymi w dobrym stanie ogólnym, z zachowaną
pełną samoobsługą , u których istnieją wskazania do stosowania zabiegów w warunkach
stacjonarnych. Chorzy Ci wymagają całodziennej opieki lekarsko-pielęgniarskiej.
USŁUGA UZDROWISKOWA AMBULATORYJNA
obejmuje pacjentów z chorobami przewlekłymi w dobrym stanie ogólnym, z zachowaną
pełną samoobsługą , sprawnych ruchowo ,u których istnieją wskazania do stosowania
zabiegów balneofizykalnych w warunkach ambulatoryjnych. Chorzy Ci wymagają okresowej
opieki lekarsko-pielęgniarskiej
METODY LECZNICZE
BALNEOTERAPIA, PELOIDOTERAPIA ( wody mineralne, peloidy, gazy lecznicze )
HYDROTERAPIA TERMOTERAPIA KINEZYTERAPIA FIZYKOTERAPIA (elektroterapia,
fototerapia, ultrasonoterapia, termo i krioterapia ) DIETA EDUKACJA ZDROWOTNA
PSYCHOTERAPIA FARMAKOTERAPIA FITOTERAPIA
TALASOTERAPIA
Leczenie morzem oraz za pomocą czynników związanych z morzem: klimatem nadmorskim,
wodą morską (kąpiele morskie), aerozolem morskim oraz dobrami naturalnymi
pochodzącymi z morza: algami, błotem, piaskiem. Thallassa- gr. morze algae- łac.
wodorosty Terapię zawdzięczamy starożytnym Grekom, którzy wysoko cenili lecznicze
wpływy klimatu morskiego i należą do prekursorów tej dziedziny medycyny naturalnej.
Kuracja wykorzystuje:
kąpiele w wodzie morskiej,
spacery brzegiem morza,
czynnikiem terapeutycznym jest kontakt z przyrodą,
pojawiają się również elementy muzykoterapii- szum
morza, śpiew ptaków,
polisensoryczne doświadczanie świata- woda (smak,
dotyk), piasek (dotyk), wiatr (zapach)
TALASOTERAPIA
Powierzchnia: 386 tys. km2
Głębokość: od 18 do 250 m
Stężenie soli kuchennej wynosi przeciętnie ok.1%
Ze względu na właściwości bioklimatu i walory krajobrazowe ma doskonałe warunki do
prowadzenia leczenia klimatycznego i uzdrowiskowego.
Łagodne zimy, mniej upalnymi lata w porównaniu z
głębią kraju
Nieomal stała obecność wiatru
Względnie duża czystość powietrza
Obecność w powietrzu aerozolu chlorkowo- sodowo-jodowego
Dość wysoka wilgotność powietrza
Zwiększone natężenie promieniowania UV
KĄPIELE POWIETRZNE
Charakterystyczne dla nadmorskiego powietrza jest występowanie rozdrobnionych kropelek
wody morskiej tzw. aerozolu wody morskiej, który powstaje na wskutek uderzania fal
morskich o brzeg oraz parowania wody i przenoszenia jej cząstek przez
wiatr. W powietrzu nadmorskim jest bardzo mało alergenów i zanieczyszczeń- jest to
szczególnie ważne dla alergików. Aerozol morski jest doskonałym roztworem inhalacyjnym
zawiera cząstki soli kuchennej (chlorku sodowego), oraz związki Br, Mg, Ca i Jodu
występuje 1- 2 km w strefie przybrzeżnej, ale w miarę oddalania się od brzegu maleje jego
stężenie najwięcej jest go przy silnych wiatrach i sztormowej pogodzie
Bałtyk jest jedynym morzem na świecie, który wytwarza niepowtarzalny aerozol morski z
zawartością jodu. Aerozol posiada właściwości poprawiające przemianę materii. Zmieszany
z olejkami eterycznymi wydzielanymi przez nadmorskie lasy iglaste stwarza jedyny w swoim
rodzaju inhalator naturalny- jego wdychanie jest szczególnie korzystne dla osób mających
przewlekłe stany zapalne górnych dróg oddechowych (nieżyty oskrzeli, zapalenie zatok,
nawracające zapalenie gardła i krtani). Ponieważ powoduje upłynnienie lepkiego śluzu, który
zalega w drogach oddechowych - pobudza ruch rzęsek i zwiększa odkrztuszanie wydzieliny.
Oprócz aerozolu powstaje również naturalna ujemna jonizacja powietrza, która jest bardzo
korzystna dla organizmu (zmniejsza objawy alergii, normalizuje ciśnienie krwi, reguluje akcję
serca, zmniejsza aktywności współczulnego układu nerwowego). Zaleca się je zwłaszcza w
czasie odpływu Najpierw powinno się spacerować pod wiatr, z powrotem z wiatrem Jeśli
łączy się kąpiel powietrzną z kąpielą słoneczną wówczas zasady są jak przy opalaniu:
zaczyna się spacer od godziny i codziennie wydłuża o 10 min tak, by po 13 dniach wynosił 3
godziny
HELIOTERAPIA
PRZECIWWSKAZANIA
ODCZYN UZDROWISKOWY
Podczas pobytu nad morzem, połączonego z kąpielami morskimi może wystąpić tzw.
odczyn kąpielowy Do objawów odczynu należą: zaostrzenia przewlekłego procesu
zapalnego (np. przewlekły nieżyt oskrzeli przekształca się w ostry) objawy depresji, złe
samopoczucie, zmęczenie, drażliwość, bezsenność Pojawienie tego odczynu świadczy o
nadmiernym obciążeniu organizmu bodźcami klimatycznymi i wymaga tymczasowego
wyłączenia się z zabiegów.
HARTOWANIE
Najczęściej po ok. 3- 4 tyg. pobytu nad morzem następuje zahartowanie organizmu, co
uwidacznia się poprawą ukrwienia skóry i błon śluzowych, zwiększeniem napięcia tętnic,
zwiększeniem apetytu, odporności na infekcje bakteryjne, chęci do wysiłku fizycznego oraz
zmniejszeniem potrzeby snu.
WSKAZANIA
Astma, alergia, przesuszenie błon śluzowych Niedoczynność tarczycy Choroby serca,
układu krążenia Żylaki, obrzęki nóg, płaskostopie, rekonwalescencja po złamaniach kości
Choroby skóry, łuszczyca, trądzik, wysypki, cellulitis Reumatyzm, bóle stawów Nerwica,
depresja, zmęczenie, stres, w środowisku morskim rehabilitacja jest bardziej skuteczna -
znacznie szybciej przynosi efekty, złamania zrastają się trzy razy szybciej Talasoterapia jest
także bardzo wskazana dla sportowców - po i przed wysiłkiem Opóźnia proces starzenia
Do stosowania tej terapii nie ma żadnych ograniczeń wiekowych To kompleksowe leczenie
wspomaga, poza ukł. Ruchu, pracę innych narządów osłabionych w związku z wiekiem lub
chorobą podstawową
P/WSKAZANIA
Dolegliwości o ostrym przebiegu Nadczynność tarczycy Choroby nerek Zapalenia korzeni
nerwów rdzeniowych Fotodermatoza (nadwrażliwość na światło słoneczne) Nowotwory
Zaawansowana miażdżyca tętnic Po zawale do pół roku Wtórne nadciśnienie Choroba
wieńcowa Neuropatia Psychopatia
KĄPIEL CAŁKOWITA
Polega na zanurzeniu się leżącego w wodzie ciała ponad s.barkowymi-brody. w ten sposób
prawie cała powierzchnia ciała zostaje poddana działaniu bodźców termicznych i
mechanicznych kąpieli. kąpiel całkowita nie może być stosowana w niewydolności krążenia
wyróżnia się kąpiele: całkowitą chłodną/ zimną, ¾, o temp. obojętnej, łagodnie ciepłą,
gorącą( zanurzeniową), przegrzewającą.
Kąpiel letnia
Temperatura wody: 28-33oC Czas zabiegu: 10 -20 min Wskazania: - choroba Basedowa, -
niskie ciśnienie tętnicze krwi, - astma oskrzelowa, - rozedma płuc, - duża pobudliwość
nerwowa. Przeciwwskazania: - jak do kąpieli całkowitej chłodnej i zimnej.
Kąpiel przegrzewająca
Początkowa temperatura 35-36oC, podnoszona stopniowo co 5 min o 1oC do temperatury
40(42)oC. W kąpieli o najwyższej temperaturze pacjent może przebywać tylko 3-5min
Wskazania: - niektóre choroby reumatyczne (dna, choroba Bechterewa), - rwa kulszowa, -
postrzał, - zapalenie wielonerwowe, - niektóre choroby OUN. Przeciwwskazania: osłabienie
serca i krążenia, zaburzenie ukrwienia serca, miażdżyca naczyń krwionośnych
KĄPIEL
Temperatura: 36-38oC Czas zabiegu: 10-15min Tego rodzaju kąpiel może być wykonana z
dodatkiem odwaru, lub olejków eterycznych z ziół. Wskazania: niepokój ogólny, nerwowość,
stany napięcia nerwowego, zaburzenia snu. Przeciwwskazania: niewydolność krążenia
PÓŁKĄPIEL ZIMNA
Temperatura: 15-20oC Czas zabiegu: 5-10s Wskazania: nerwicowe dolegliwości sercowe,
hartowanie. Przeciwwskazania: osłabienie krążenia, skurcze naczyń krwionośnych, choroby
układu moczowego i jelit, skłonność do drgawek, reumatyzm.
PÓŁKĄPIEL GORĄCA
Temperatura: 40-45oC Czas zabiegu: 4-6 min. Wskazania: - w celu odświeżenia i
pobudzenia sił, - tylko u osób zdrowych, zwłaszcza u sportowców. Przeciwwskazania: jak
przy całkowitych kąpielach gorących
KĄPIELE NASIADOWE
Obejmują dolna część ciała do wysokości pępka i górną część ud z wyłączeniem
pozostałych części kończyn dolnych. Są wykonywane w wannach o specjalnych kształtach,
z odpowiednimi oparciami dla rąk i pleców. Mogą być jednak wykonane w zwykłej wannie,
ale wtedy pacjent siada opierając stopy o górną krawędź wanny, co pozwala na zanurzenie
w wodzie tylko górnych części ud.
MASAŻ PODWODNY
Określenie to obejmuje kilka odmian masażu podwodnego, a przede wszystkim: klasyczny
masaż podwodny, podwodny natrysk biczowy. kąpiele wirowe.
DYSZE
przekrój od 40 do 140 mm2 (najczęściej stosuje się 80-140 mm2), od średnicy dyszy zależy
ilość wody i ciśnienie strumienia wody, im mniejsza, tym ciśnienie wyższe, w praktyce
stosuje się ciśnienie 100-300 kPa, dysze można wymieniać, zmieniając kształt strumienia
wody: deszczowy, wachlarzowaty, skupiony, kolczasty itp.
KĄPIELE TLENOWE
Temperatura: 34-35 (36) oC Czas zabiegu: do 20 min Wskazania: stany podniecenia
nerwowego, zaburzenia regulacji autonomicznej, lekkie choroby organiczne i czynnościowe
serca i krążenia, nadciśnienie w I i II okresie, niezaawansowana miażdżyca naczyń,
bezsenność. Przeciwwskazania: niewydolność krążenia, niskie ciśnienie krwi, znaczne
osłabienie, duża potrzeba snu.
KĄPIELE PEREŁKOWE
Są to kąpiele w zwykłej wodzie, do której przez specjalny ruszt z małymi otworami,
umieszczony na dnie wanny, wprowadza się powietrze tłoczone pompą. Temperatura wody i
czas zabiegu są identyczne jak w kąpieli tlenowej. Wskazania: identyczne jak do kąpieli
tlenowych. Przeciwwskazania: identyczne jak do kąpieli tlenowych.
KĄPIELE PIANKOWE
Wykorzystuje się do nich tę samą aparaturę co do kąpieli perełkowych. Temperatura: 40-
42oC Wskazania: jak do kąpieli perełkowych. Przeciwwskazania: niewydolność krążenia,
choroby reumatyczne i neurologiczne obejmujące górną część ciała.
KĄPIELE AROMATYCZNE
Maceraty – otrzymuje się je mocząc przez 30 min rozdrobniony surowiec roślinny w wodzie
o temperaturze pokojowej, od czasu do czasu mieszając. Napary – uzyskuje się przez
zalanie odpowiedniej ilości rozdrobnionego surowca roślinnego zimną wodą i podgrzewanie
na łaźni wodnej przez 15 min. Stosuje się je 15 min po odcedzeniu. Napary sporządza się
wtedy kiedy składniki roślinne są bardzo wrażliwe na wysoką temperaturę, w której ulegają
rozkładowi. Odwary – różnią się od naparów, że podgrzewane są na łaźni wodnej przez 30
min, po czym się je odcedza. Sporządza się je ze składników roślinnych słabo
rozpuszczalnych w wodzie lub z trudno dostępnych części roślin. Nie powinny być przy tym
zbyt wrażliwe na ogrzewanie.
KĄPIEL SOSNOWA
Olejek lub odwar z 1,5 kg szpilek i szyszek sosnowych. Temperatura ok. 35 (36-37) oC ,
czas: 10-20 min Wskazania: bezsenność, dolegliwości reumatyczne i spowodowane
zapaleniem nerwów, rekonwalescencja, dolegliwości nerwicowe. Przeciwwskazania:
identyczne jak do kąpieli całkowitych.
KĄPIELE KIEŁKOWE
Kleik z 1-2kg mąki pszennej. Temperatura 35-37oC, czas: do 20 min Wskazania:
pokrzywka, odleżyny, do oczyszczania i pielęgnacji skóry, trądzik, wyprzenia, nadwrażliwość
na inne kąpiele. Przeciwwskazania: identyczne jak w kąpielach całkowitych.
POJEMNOŚĆ CIEPLNA
jest to zdolność pobierania i zachowywania ciepła, a wyraża ją ilość ciepła potrzebna do
ogrzania 1g jakiegoś materiału o 1oC, do ogrzania 1g powietrza potrzeba 0,241 cal ciepła,
do ogrzania 1 g wody potrzeba 1 cal, a do ogrzania 1 g parafiny 0,70 cal.
PRZEWODNICTWO CIEPLNE
woda posiada właściwości względnie szybkiego transportowania ciepła, co znaczy, że może
szybko pobierać i szybko oddawać ciepło, zarówno ogrzanie ciała, jak i ochłodzenie
następuje szybciej przez wodę niż przez powietrze, utrata przez organizm ciepła do wody
jest 250 razy większa niż do powietrza.
CIŚNIENIE HYDROSTATYCZNE
To ciśnienie wody działającej na zanurzonego w niej człowieka, wzrasta liniowo wraz z
głębokością zanurzenia, największe w kąpieli całkowitej przy zanurzeniu ciała do szyi,
mniejsze w kąpieli 3/4 przy zanurzeniu do brodawek sutkowych, jeszcze mniejsze pół kąpieli
przy zanurzeniu do pępka i najmniejsze w kąpielach częściowych, ciśnienie hydrostatyczne
jest znacznie wyższe w pozycji stojącej niż leżącej.
WYPÓR WODY
zgodnie z prawem Archimedesa ciało człowieka o masie 70 kg zanurzone w wodzie
zachowuje się tak, jak gdyby, po odliczeniu masy głowy i szyi, ważyła 6,5 kg, w kąpielach
mineralnych, zwłaszcza w stężonych solankach, pozorne zmniejszenie masy ciała może
wynieść 100%, w wyniku czego ciało unosi się na powierzchni wody – jest to cenna cecha
kąpieli wodnej, bardzo ważna przy usprawnianiu narządów ruchu, kąpiel w znacznym
stopniu odciąża narządy ruchu, ułatwiając wykonywanie ruchów w chorobach, które
znacznie je upośledzają.
OPÓR WODY
dodatkowymi czynnikami mechanicznymi działającymi w kąpieli wodnej w sensie
względnego przeciwstawiania się czynnościom ruchowym ciała, są: siły kohezji i lepkości,
ciało lub jego część poruszające się w wodzie musi przezwyciężyć pewien opór wody, jest
on tym większy, im szybciej porusza się ciało i im większa jest jego powierzchnia, opór ten
wykorzystuje się podczas gimnastyki w wodzie do wzmocnienia osłabionych mięśni.
PRZEWODNICTWO ELEKTRYCZNE
woda nie należy do przewodników elektryczności, jeśli nie znajdują się w niej jony, woda
gospodarcza używana w wodolecznictwie na ogół posiada pewna ilość jonów, w związku z
czym wykorzystywana jest w celach leczniczych do kąpieli elektryczno – wodnych, zwanych
też galwanicznymi (kąpiele Stangera i kąpiele komorowe), stanowi tez podstawę jonoforezy.
WSKAZANIA OGÓLNE
stosowanie w stanach chorobowych, które stanowią przeciwwskazanie do innych rodzajów
zabiegów fizykoterapeutycznych, np.: stany ostre, wysoka gorączka w chorobach
infekcyjnych, pobudzenie siły obronnej organizmu w podostrych lub utajonych infekcjach
P/WSKAZANIA OGÓLNE
ciężkie wyniszczenie ustroju (kacheksja), wyczerpanie, ciężka niedokrwistość, psychozy