1

กิจกรรมที่ 2 เรือ่ ง มีสติรค้ ู ิดเมื่อเอ่ยวาจา

บันทึกค ุณธรรมสำหรับเยาวชนไทยย ุค 4.0

ทัศนะก่อนเรียน
นักเรียนเขียนแสดงทัศนะในประเด็น “มีสติร้ค
ู ิดเมื่อต้องเอ่ย
วาจา”
คำพูดทุกอย่างเมื่อพูดออกไปไม่สามารถแก้ไขได้ ดังนั้นก่อนจะพูดอะไรนึกถึงคนฟังและ
นึกถึงสิ่ งที่จะตามมา

บทร้อยกรองเกี่ยวกับการพูด
บทที่ 1
เป็ นมนุษย์สุดนิยมที่ลมปาก
จะได้ยากโหยหิวเพราะชิวหา
แม้นพูดดีมีคนเขาเมตตา
จะพูดจาจงพิเคราะห์ให้เหมาะความ
สุภาษิตสอนหญิง : สุนทรภู่
บทที่ 2
ถึงบางพูดพูดดีเป็ นศรีศักดิ ์
มีคนรักรสถ้อยอร่อยจิต
แม้นพูดชั่วตัวตายทำลายมิตร
จะชอบผิดในมนุษย์เพราะพูดจา
นิราศภูเขาทอง : สุนทรภู่
บทที่ 3
 2

อันอ้อยตาลหวานลิน
้ แล้วสิน
้ ซาก แต่ลมปาก
หวานหูไม่ร้ห
ู าย
แม้เจ็บอื่นหมื่นแสนจะแคลนคลาย เจ็บจนตายนัน
้
เพราะเหน็บให้เจ็บใจฯ
จะรักชังทัง้ สิน
้ เพราะลิน
้ พลอด เป็ นอย่างยอด
แล้วพระองค์อย่าสงสัย
อันช่างปากยากที่จะมีใคร เขาชอบใช้ช่าง
มือออกอื้ออึงฯ
เพลงยาวถวายโอวาท : สุนทร
ภู่

เลือกบทที่ 2
สรุปความคิดเห็นจากบทร้อยกรอง
1. บทร้อยกรองที่อ่านมีเนื้อหาอะไรบ้าง ให้อธิบายด้วยวิธี
การถอดคำประพันธ์
การพูดถ้าพูดดียอ่ มมีแต่คนรักคนเอ็นดู หากพูดไม่ดีจะเป็ นการทำลายมิตร และ นำภัย
มาสู่ ตน
2. สาระสำคัญของบทร้อยกรองที่อ่านคืออะไร
จะพูดจะจาอะไรให้คิดก่อน พูดแล้วเอากลับมาไม่ได้ จะพูดให้พดู คำพูดดี ๆ ให้คน
สบายใจ ดีกว่าทำให้คนทุกข์ใจเพราะคำพูดตามใจตามอารมณ์ของเรา
3. นักเรียนคิดว่าได้แง่คิดอะไรจากการอ่านบทร้อยกรองนี ้
และสามารถนำประโยชน์ที่ได้ไปใช้ในชีวิตประจำวันอย่างไร
จะพูดอะไรให้คิดก่อน คำพูด เมื่อพูดออกไปแล้วไม่สามารถนำกลับมาได้
คำสอนของ “พ่อ”
พระบรมราโชวาทเกี่ยวกับ “การพูด”
 3

“...คำพูดที่กล่าวออกไป หลังจากที่ได้พิจารณาไตร่ตรอง
อย่างละเอียดและรอบคอบแล้ว ย่อมถือเป็ นสัจวาจาที่แสดงถึง
ความตัง้ ใจจริง ที่บุคคลตัง้ ไว้แก่ตัวและผู้อ่ น
ื ผูพ
้ ูดจึงผูกพันบังคับ
ตนเองให้มั่นอยู่ในสัจวาจานัน
้ สิ่งใดที่พูดว่าจะกระทำหรือจะงดเว้น
ต้องทำให้ได้โดยเคร่งครัดและครบถ้วน หาไม่จะกลายเป็ นคนกลับ
กรอก ไม่มีความมั่นคงในคำพูดและการกระทำ ทำให้ไม่มีผู้ไว้
วางใจหรือไม่อาจทำให้งานที่ตนเองทำประสบผลสำเร็จที่ดีได้ ผู้
หนักแน่นในสัจจะพูดอย่างไรทำอย่างนัน
้ จึงจะได้รับความสำเร็จ
พร้อมทัง้ ความศรัทธาเชื่อถือ และการยกย่องสรรเสริญจากคนทุก
ฝ่ าย
การพูดแล้วทำ คือพูดจริงทำจริง จึงเป็ นปั จจัยสำคัญในการ
ส่งเสริมเกียรติคุณของบุคคลให้เด่นชัด และสร้างเสริมความดี
ความเจริญ ให้เกิดขึน
้ ทัง้ แก่บค
ุ คลและส่วนรวม...”

พระบรมราโชวาทในพิธีพระราชทานปริญญาบัตรของจุฬาลงกรณ์
มหาวิทยาลัย
วันพฤหัสบดี ที่ 10 กรกฎาคม พ.ศ. 2540
 4

ตอบคำถามต่อไปนี ้
1. สิ่งที่ต้องทำก่อนพูดมีอะไรบ้าง
คิดให้ดีที่ผล ไม่ว่าจะความรู้สึกคนฟั ง หรือ เหตุการณ์
หลังจากนี ้
2. สิ่งที่ต้องทำขณะพูดมีอะไรบ้าง
พูดอย่างมีสติไม่พูดพล่อยๆ
3. สิ่งที่ต้องทำหลังจากพูดแล้วมีอะไรบ้าง
จำคิดพูดตัวเองและรักษาคำพูด
ทัศนะหลังเรียน
นักเรียนเขียนแสดงทัศนะในประเด็น “มีสติร้ค
ู ิดเมื่อต้องเอ่ย
วาจา” โดยเปรียบเทียบทัศนะก่อนเรียนกับหลังเรียนว่ามีความ
เหมือนหรือแตกต่างกันอย่างไร และให้นักเรียนบอกด้วยว่าจะนำ
แนวคิดนีไ้ ปปรับประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์ในชีวิตประจำวันทัง้ แก่
ตนเองและผูค
้ นรอบข้างได้อย่างไร

ทัศนะก่อนเรียน ทัศนะหลังเรียน
คำพูดทุกอย่างเมื่อพูดออกไปไม่สามารถแก้ไขได้ ดังนั้นก่อนจะพูดอะไร
นึกถึงคนฟังและนึกถึงสิ่ งที่จะตามมา คิดให้ดีที่ผล ไม่ว่าจะความรู้สึก
คนฟั ง หรือ เหตุการณ์หลัง
จากนี ้ พูดอย่างมีสติไม่พูด
พล่อยๆ แล้วจำคิดพูดตัวเอง
และรักษาคำพูด
การนำแนวคิดนีไ้ ปปรับประยุกต์ใช้ให้เกิดประโยชน์ในชีวิตประจำวันทัง้ แก่ตนเองและผู้คนรอบข้าง
จะพูดจะจาอะไรให้คิดก่อน พูดแล้วเอากลับมาไม่ได้ จะพูดให้พดู คำพูดดี ๆ ให้คนสบายใจ ดีกว่าทำให้คนทุกข์ใจเพราะคำพูดตามใจตามอารมณ์ของเรา
 5

แผนผังความคิด
(Mind Mapping)

สร ุปองค์ความร ้ ู

จะพูดจะจาอะไรให้ คำพูดทุกอย่างเมื่อ
คิดก่อน พูดแล้วเอา พูดออกไปไม่สามารถ
กลับมาไม่ได้ จะพูด แก้ไขได้ ดังนัน
้ ก่อน
ให้พูดคำพูดดี ๆ ให้ จะพูดอะไรนึกถึงคน
คนสบายใจ ดีกว่า การพูด

คิดให้ดีที่ผล ไม่ว่าจะความ
รู้สึกคนฟั ง หรือ เหตุการณ์
หลังจากนี ้ พูดอย่างมีสติไม่
 6

สรุปผลการประเมิน ผ่าน ไม่ผา ่ น

การเข้าร่วมกิจกรรมในว ันที่ ............. เดือน............
พ.ศ. .........................

ลงชอื่ .....................................ผู ้
สอน
( นางวิภา อุทยานุกล ู )