CAMPYLOBACTER VE HELİCOBACTER CİNSLERİ / Prof. Dr.

Betigül ÖNGEN
SİNDİRİM II / Mikrobiyoloji
09.02.2021-11.00 dersi
Özet Sahibi: Zeynep Asude Avcıkol

CAMPYLOBACTER CİNSLERİ:
(Campylo: Yunancada eğri anlamındadır)

✓ Çok sayıda türü var ama gastroenteritlerin çoğundan sorumlu olan tür Camplyobacter
jejuni’dir. Daha az sıklıkta da Campylobacter Coli’dir. Bu türler termotolerant türlerdir.
(Termotolerant:Normalde bakterilerin laboratuvarda üreme hızları 35-37 °C’ de
optimumdur ama bu campylobacterler yani termotorelant türler 42-43 °C’de daha hızlı
ürer.)
✓ Neden olduğu primer hastalıklar: Gastroenterit ve septisemi
✓ C.Fetus primer olarak sistemik infeksiyonlardan sorumludur (bakteriyemi, septik
tromboflebit, artrit, septik abartus, menenjit). (Özellikle immün supresif bireylerde)
✓ Küçük, gr(-) çomaklardır.
✓ Kıvrık, S ya da martı kanadı morfolojisinde
✓ Bir veya her iki ucunda bulunan kılıfsız flagellası ile tirbüşon hareketi yapar.
✓ Mikroaerofilik ( azalmış O₂, artmış CO2 li ortamda daha iyi ürer.) tıpkı helicobacter gibi.
✓ Oksidaz ve katalaz pozitiftir. Bu özelliği ile enterobacteriales ailesinden ayrılır. Tanı için
kullanılır.
✓ Termofilik olmaları, mikroaerofilik olmaları, oksidaz pozitif olmaları gibi ayırıcı özellikleri
sayesinde diğer bakterilerden tanıda ayrışırlar.
✓ 48-72 saatte (yavaş) ürerler.
✓ Kan ve zenginleştirici maddeler ilave edilmiş besiyerlerinde ürerler.
✓ 0,45-μm’ lik filtrelerden geçecek kadar küçükler; diğer bakteriler geçemez. Bu
özelliği izolasyonda kullanılmıştır (filtrasyon yöntemi).

En çok izole edilen türler C.jejuni (%85-95) ve C.coli (%5-10) ‘dir. C.upsaliensis, C.lari, C.fetus türleri
nadir rastlanan Campylobacter türleridir.

✓ Gr(-) hücre duvarı yapısına sahiptir ancak lipopolisakkarit (LPS) yerine lipooligosakkarit
(LOS) bulunur. Bu özellik kapsül polisakkaritleri (CPS) virülansında önemli (aşı için hedef).
 ✓ Patagonez ve İmmünite:
 C.JEJUNİ:
-Adezinler, Sitotoksinler, Enterotoksinler > Rolleri tam olarak bilinmiyor.
-Hastalık riskini ve şiddetini belirleyen faktörler:

▪ İnfeksiyöz doz (Ne kadar bakteri alındığı)

▪ Gastrik asiditenin azalması
▪ Hastanın bağışıklık durumu
-C.Jejuni; jejenum, ileum ve kolonun mukozal yüzeylerinde histolojik hasar oluşturur. Mukozal
yüzey ülserli, ödemli ve kanlı görünür (Bağırsak dokusuna invazyon)
-Endemik bölgelerde yaşayanlar ölçülebilir düzeyde spesifik antikor geliştirir ve daha az ciddi
hastalık geliştirir.
-Hipogamaglobülinemili hastalar C.jejuni ile uzun süreli şiddetli hastalık geliştirirler.

✓ Epidemiyoloji:
-Tipik bir zoonoz
-Rezervuar: Tavuk ve kümes hayvanları, sığır, koyun, keçi, domuz…
-Bulaşma:

▪ Kesim işlemi sırasında etlerin bağırsak içerikleriyle kontaminasyonu ve iyi pişirilmeden

tüketilmesi
▪ Kontamine su, süt ve süt ürünlerinin tüketilmesi
▪ Taşıyıcı/hasta hayvanlarla temas(dışkılarla temas gibi)
▪ Kişiden kişiye temas yoluyla fekal-oral bulaşma
-Gelişmiş ülkelerde tavuk ve kümes hayvanları C.jejuni ve C.coli infeksiyonlarının >%50’sinden
sorumlu
-Hastalık sporadik olarak yıl
boyunca görülmekle birlikte yaz
aylarında en yüksek sıklıkta en sık
bebeklerde ve küçük çocuklarda
görülür.
-Avrupa’da ve ABD’de en sık besin
kaynaklı infeksiyon etkeni (ABD’ de
tahmini yılda 1,4 ila 2 milyon vaka)
(Amerika’da Foodnet ile besinlerle
bulaş takibi yapılıyor.)
-Türkiye’de insidans tam olarak
bilinmiyor. Campylobacter
araştıran çalışmalarda Salmonella
ile birlikte ilk iki sırada yer alıyor.
 ✓ Hastalıklar:

❖ C.jejuni ve C.coli başta olmak üzere;

-Akut gastroenterit
-İshal, ateş, akut apandisiti taklit eden karın ağrısı
-Dışkı kanlı olabilir.(invazyon yapabildiği için)
-İnkübasyon süresi ortalama 3 gündür. Ortada predispozan bir faktör yoksa birkaç günde
kendiliğinden sonlanır.
-Özellikle immün sistemi baskılanmış hastalarda bakteri kana geçip bakteriyemiye yol açabilir,
kronik enterik enfeksiyonlar görülebilir.

❖ C.fetus;
-Bakteriyemi (özellikle immün sistemi baskılanmışlarda)
-C.fetus’un vasküler dokulara afinitesi vardır. Septisemi, endokardit, tromboflebite yol açabilir.
-Diğer çeşitli bağırsak dışı enfeksiyonlar da (ampiyem, menenjit,selülit, osteomiyelit vb.) gelişebilir.

✓ Komplikasyonlar:
 Guillain-Barre Sendromu (GBS):
-Periferik sinir sisteminin otoimmün bir hastalığıdır. Akut paralitik bir sendromdur.
- GBS, genellikle bir enfeksiyonun veya herhangi bir immün stimulasyonun periferik sinirleri ve
spinal kökleri hedef alan aberran otoimmün yanıtı tetiklemesi sonucu gelişir.
-Sık görülmez ( 1000 tanımlanmış vakada 1)
-İyileşme aylar ya da daha uzun sürer.
 Reiter Sendromu:
- Genellikle erkeklerde görülen bu romatizmal hastalık; cinsel yolla bulaşan üretrit (idrar yolu
iltihabı) gibi bazı hastalıklara ya da şiddetli ishale yol açan dizanteri gibi bir mide-bağırsak
enfeksiyonlarına tepki olarak gelişir. Buna reaktif artrit de denir. Çünkü eklemler vücutta
iltihaplanmayı başlatan enfeksiyona karşı tepki gösterirler.
-Artrit-üretrit-konjunktivit tablosu görülür.
-HLA-B27 fenotipine sahip hastalarda daha yaygındır.

✓ Laboratuvar Tanısı:
-Mikroskopi
-Kültür (Standart yöntem):
 Gastroenterit – Dışkı kültürü
Bakteriyemi – Kan kültürü
  Selektif ve zengin besiyeri (Butzler agar, CCDA, Skirrow vb.)-güç üreyen bir bakteri olduğu
için standart besiyeri tercih edilmez.
 Mikroaerofilik atmosfer (%5 oksijen, %10 CO2, % 85 N)
 42 °C sıcaklık( veya 37 °C de olabilir dedi hoca)
 48-72 saatte (Normal kültürden daha uzun bir sürede)

Sonra bu kolonilerden alıp gram boyama ile boyadığımızda Gr(-) kıvrık, S ya da martı kanadı
şeklinde çomaklar görülüyor. Campylobacter tanısını koyduktan sonra identifikasyon (hangi
campylobacter türü ile enfekte olduğunu anlamamıza yarayan) işlemi yaparız. Bunun için de yaygın
olarak Hipurat hidrolizi deneyini yaparız. Bu işlem, sadece C.jejuni türünde (+) sonuç verir. Diğer
Campylobacter türleri hipurat (-) çıkar.
Kültür yöntemi özel bir ortam, özel besiyerleri ve tecrübe gerektiren bir işlem olduğu için her yerde
yapılamıyor. Halbuki bu kadar yaygın bir bakteri iken bu bakteriye özgü bir tedavi uygulanabilmesi
için kültür yapılıp Campylobacter tanısı konulmalı.
-Antijen saptanması : C.jejuni ve C.coli için ticari kitler mevcut. Kültür kadar olmasa da duyarlı ve
özgül testlerdir.
-Antikor saptanması: IgM ve IgG saptayan serolojik testler epidemiyolojik çalışmalar için yarar
sağlar. Tanıda kullanılmaz.
-Nükleik asit temelli testler: Genelde C.jejuni ve C.coli ile sınırlıdır. Pahalı testlerdir. Bu testler
kültüre göre daha duyarlı olmakla birlikte canlı bakterileri değil bakteri DNA’sını saptar. Vücutta
canlı bakteri olup olmadığını göstermediğinden klinik korelasyon ile yorumlanmalıdır.

✓ Tedavi:
Campylobacter gastroenteriti, Salmonella’ya benzer şekilde kendini sınırlayan bir infeksiyon
oluşturduğundan rutin antimikrobiyal tedaviye gerek yoktur. Sıvı ve elektrolit kaybı
tamamlanması önemlidir.
Antibiyotik kullanılmasını gerektiren endikasyon durumları:
 Şiddetli hastalığı olan hastalar (kanlı dışkı, yüksek ateş, bir haftadan uzun süren
semptomları olan bireyler..)
 Ciddi hastalık riski altında olanlar (yaşlılar, hamileler veya immünkompromize
hastalar)
- Bu durumda kullanılacak ilk antibiyotikler Azitromisin ve Eritromisin’dir. Alternatif durumlarda
ise Florokinolon tercih edilir. Son yıllarda kinolonlara direnç arttığından tedavide kullanımı kısıtlı
hale gelmiştir.
- C.jejuni ve C.coli; trimetoprim, penisilin ve çoğu sefalosporine doğal dirençlidir bu yüzden
önerilen antibiyotikleri kullanmak önemlidir.
- Komplike Campylobacter infeksiyonu varsa;
>Daha uzun süreli tedavi (7-14 gün)
>Oral tedaviyi tolere edemeyenler için imipenem
>Hayatı tehdit eden infeksiyonlarda tedaviye aminoglikozit eklenebilir.
HELİCOBACTER :

✓ Üst gastrointestinal sistem enfeksiyonudur.

✓ Morfolojisi Campylobacter’e çok benzer, spiral şekillidir.

Gastrik Helikobakterler Enterohepatik Helikobakterler
-Mideyi kolonize ederler. -Bağırsakları kolonize ederler.
-En önemli tür: H.Pylori -En önemli türler: H.cinaedi
-Gastrik, peptik ülser, gastrik adenokarsinom, H.fennelliae
MALT lenfoma -Gastroenterit ve bakteriyemi

Helicobacter Pylori:
-Kronik gastritin en sık görülen nedenidir.
-İlk kez mide mukoza örneklerinden kültürü alınmıştır. 1982 yılında ilk kez kültürü alındı.
-1.sınıf karsinojen bir bakteridir.
-Spiral şekilli gr(-) çomak
-Tek bir kutbunda kılıflı 4-6 flagel bulundurur.
-Üreaz, katalaz, oksidaz (+) —campylobacter’den farkı
-Mikroaerofiliktir. Optimum üreme 35-37 °C’ de ve mikroaerofilik ortamda olur. Aerop ve anaerop
ortamda, 25°C ve 42°C’de üremez.
-Yaptığı hastalıklar:
 Gastrit
 Gastrik ve duodenal ülser
 Gastrik adenokarsinom
 MALT lenfoması

-Virülans Faktörleri:

✓ Hızlı hareket (Tirbüşon hareketi)

✓ Üreaz – Diğer bakterilerin sahip olduğu üreazlardan 100 kat daha etkili
(*üre→ amonyak → pH↑] , üreaz yan ürünleri toksik)
✓ Adezinler
✓ Lipit A’sı, düşük endotoksin aktivitesine sahiptir; O yan zinciri antijenik olarak Lewis kan
grubu antijenlerine benzerlik gösterir.
✓ Cag A (Sitotoksin ilişkili gen A)
✓ Vac A (vakuol oluşturucu sitotoksin A)

Bakteri konağa giriyor, canlı kalıyor. Epitel hücrelerine bağlanmak için adezin salgılıyor. Sonra da
toksinlerini bırakıyor.
-Patogenez:
•Asit-inhibitör protein(bakteri midenin asit ortamında canlı kalamayacağı için), kolonizasyonun
başlangıcında asit oluşumunu bloke eder.
• Üreaz enzimi mide asiditesini nötralize eder.
• Hızlı hareketi ile mukus tabakasına girer.
• Epitel hücrelerine ulaşır (yüzey adezinleriyle mide epitel hücrelere tutunur).
• Mide epitelinde inflamasyon (üreaz, vakuol oluşturucu sitotoksin [VacA], nötrofil aktive edici
protein)
• Sitotoksin ilişkili gen A (CagA): Aktin hücre iskeletinin yeniden düzenlenmesi ve sitokinlerin
uyarılması dahil birçok enzimatik reaksiyonu tetikler.
• Yoğun inflamatuar cevap epitel hücre ölümü ve ülserlere yol açar.

H.pylori’nin neden olduğu kanser gelişim mekanizmaları yeni yeni anlaşılmaya başlandı.
Örneğin CagA’nın büyümeyi teşvik eden onkojenik sinyallere yol açan etkileşimli bir
kaskadı tetiklediği gösterilmiştir.
Gastrik lenfomanın, kronik antijenik uyarıya cevap olarak çoğalan B lenfosit klonlarının
neoplastik dönüşümü ile olduğu ileri sürülüyor.

Neden olduğu hem gastrit hem de duodenal ülserler, daha çok midenin antrum
bölgesinin kolonizasyonu ile ilişkilidir.
-Epidemiyoloji:
• Primer rezervuar: İnsan
*Konak, spesifik olarak tedavi edilmedikçe kolonizasyonun ömür boyu sürdüğüne inanılır.
• Gastrik ülserlerin %85’inden, duodenal ülserlerin %95’inden sorumlu.
• Bulaşma: fekal-oral, aile içi bulaş
-Prevalans:
• Dünyada en sık rastlanan infeksiyonlardan birisidir.
• Dünya nüfusunun yarısından fazlasının H. pylori ile infekte olduğu tahmin edilmekte
• En yüksek taşıyıcılık insidansı gelişmekte olan ülkelerde (%50-90)
• İnfeksiyon genellikle çocukluk çağında kazanılır. Dünya genelinde çocukların yarısı 10 yaşından
önce kolonize haldedir.

-Laboratuvar tanısı:
İnvaziv Yöntemler (Endoskopik) İnvaziv Olmayan Yöntemler
• Kültür • Üre Nefes Testi
• Histolojik İnceleme (tanı koydurucu) • Serolojik Yöntemler
• Hızlı Üreaz Testi (HÜT) • Dışkı Antijen Testleri
• Moleküler Yöntemler

Serolojik Yöntemler:

✓ IgM antikorları hızla kaybolur ancak IgA ve IgG antikorları aylarca ya da yıllarca saptanabilir
– Dolayısıyla geçmiş ve şimdiki infeksiyon ayrımında kullanılamaz.
 ✓ Antikor titresi, hastalığın ciddiyeti veya tedaviye yanıt ile ilişkili değildir.
✓ Epidemiyolojik çalışmalar için kullanılır veya semptomatik bir hastanın ilk
değerlendirmesinde etkenle karşılaşıldığının göstergesidir.

Üre Nefes Testi:

 Hastalar, radyoaktif karbon-14 veya radyoaktif olmayan karbon-13 gibi yaygın olmayan
bir izotop ile etiketlenmiş üreyi yutarlar. Daha sonra, verilen nefeste işaretli Co2 tespiti
ürenin parçalandığını gösterir; bu, üreazın (H. pylori'nin üreyi metabolize etmek için
kullandığı enzim) midede bulunduğunu ve dolayısıyla H. pylori bakterisinin mevcut
olduğunu gösterir. Gayet kolay uygulanabilir, invaziv olmayan bir işlemdir.

-Tedavi:
Tek bir antibiyotiğin veya bizmutla birlikte verilen bir antibiyotiğin kullanılması etkisizdir.
• Kombinasyon tedavisi uygulanır.
• Gastrit veya peptik ülser tedavisinde başarılı ;
Bir proton pompa inhibitörü (örn, omeprazol) + Bir makrolid (örn, klaritromisin) + Bir β- laktam
(örn, amoksisilin)
• Tedavi başarısızlığı en sık klaritromisin direnciyle ilişkili .
• Hasta tedaviye yanıt vermezse duyarlılık testi yapılmalıdır.
• Kombinasyon tedavisinde metronidazol de kullanılabilir, ancak direnç yaygındır.

Campylobakter Helikobakteri
Genel özellikler: Oksidaz, katalaz(+) Üreaz, katalaz,oksidaz(+)
Şekil: S ya da martı kanadı Spiral ya da kıvrık
Flagella sayısı: 1 Çok (genelde 4-6 arası)
Antijenik yapı: Gr(-) hücre duvarı Gr(-) hücre duvarı
Hastalıklar: Gastroenterit ve septisemi .. Gastrit, duodenal ülser,
gastrik adenokarsinoma..
Üreme: Mikroaerofilik ortam Mikroaerofilik ortam
Tedavi: Sıvı ve elektrolit replasmanı Kombine antibiyotik tedavisi
ÇIKMIŞ SORULAR
1.Endoskopik incelemede duodenumda peptik ülser saptanan 45 yaşındaki kadın hastanın mide
biyopsisinde histopatolojik incelemesinde hangisinin görülmesi en olasıdır?
Cevap: Helicobacter pylori gastriti

2.Campylobacter spp. ve enfeksiyonları için yanlışı işaretleyiniz.

Cevap: Tüm enterit olgularında antibiyotik tedavisi uygulanmalıdır.

3.Aşağıdakilerden hangisi C.fetus’un diğer Campylobacter türlerine göre daha sık sistemik
enfeksiyon etkeni olmasının nedenidir? (Derste bahsedilmedi.)
Cevap: Molekül ağırlığı yüksek proteinlerden oluşan mikrokapsülünün fagositozu engellemesi

4.Helicobacter pylori için yanlış seçeneği işaretleyiniz.

Cevap: Başlıca rezervuarı kümes hayvanları olduğundan infeksiyonları zoonoz olarak tanımlanır.

5.Aşağıda verilen Campylobacter ve Helicobacter türlerini, ilgili oldukları özellikler ile eşleştiriniz.
I) C.jejuni 0:19 ve 0:41 serotipleri A) HIV(+) hastalarda gastroenterit
II) H.heilmanni B) Nadir rastlanan mide helikobakteri
III) C.fetus C) Guillain- Barre sendromu
IV) H.cinaedi D) CagA sitotoksini
V) H.pylori E) Gastroenterit ve sıklıkla sistemik infeksiyonlar
Cevap: I-C 2-B 3-E 4-A 5-D

6. Guillain Barre sendromu aşağıdaki bakterilerden hangisi ile geçirilmiş enfeksiyondan sonra
gelişebilen non-süpüratif komplikasyondur?
Cevap: Campylobacter Jejuni

7.Dünyada en yaygın insan patojeni olan, infeksiyonlarının prelavansı düşük sosyo-ekonomik

düzeye ve yaşam ilerlemesine bağlı olarak artan bakteri türü hangisidir?
Cevap: Helicobacter pylori

8. Helicobacter pylori için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

Cevap: Tedavisi cerrahidir.

9. Aşağıdakilerden hangisi ön planda akut gastrite yol açmaz? ( Çok kez sorulmuş! )
Cevap: Helicobacter pylori (Akut değil kronik gastrite yol açar.)

Kolay gelsin ☺