Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 29

ixialD;

úIh ks¾foaYh
s<Sk«tpaQ(³m>

12 iy 13 fY%K
a s

^2017 j¾Ifha isg l%shd;aul fõ'&

iïNdjH NdId yd úfoaY NdId wxYh


cd;sl wOHdmk wdh;kh
YS% ,xldj
fjí wvúh www.nie.lk
ixia l D; NdIdj

úIh ks ¾ foa Y h

12"13 fY% a K s

m% : u uq ø Kh - 2017

© cd;sl wOHdmk wdh;kh

ISBN

iïNdjH NdId yd úfoaY NdId wxYh

fjí wvúh : www.nie.lk

úoHq;a ;emE, : info@nie.lk

uqøKh

cd;sl wOHdmk wdh;kh

02
mgqk

fmrjok 04

wOHCI ckrd,af.a mKsúvh 05

ksfhdacH wOHCI ckrd,af.a mKsúvh 06

ye|skaùu 07

cd;sl fmdÿ wruqKq 08

uQ,sl ksmqK;d 09

úIh wOHhkfha wruqKq 11

cd;sl fmdÿ wruqKq iy úIh wOHhkfha wruqKq w;r iïnkaO;dj ±lafjk j.=j 12

úIh ks¾foaYh mdi,a jdr jYfhka fnod .ekSug fhdað; ie,eiau 13

úIh ks¾foaYh 12 fY%aKsh 14

úIh ks¾foaYh 13 fYa%Ksh 20

msßfjka$mdi,a m%;sm;a;s yd jevigyka 26

;lafiarej yd we.hSu 27

ks¾ÈIag .%ka: yd wdfY%ah .%ka: ^ixialD;& 28

03
fmrjok

Y%S ,xldfõ mdi,a úIh ud,dfjys w'fmd'i ^Wiia fm<& ixialD; úIh i|yd fuu úIh ks¾foaYh iïmdÈ; h' kj wOHdmk m%;sixialrK hgf;a
fuu ixialD; úIh ks¾foaYh mdi,a yd msßfjka moaO;sfhys ls%hd;aul ùug kshñ; j we;af;a 2017 j¾Ifha isg h'

f,dalfha mj;akd iïNdjH NdId w;=ßka ixialD; NdIdjg woaú;Sh ia:dkhla ysñ fõ' isxy,fha uõnila jk fuu ixialD; NdIdj ye±Íu f,dj
ljr cd;shlg;a jvd jeo.;a jkqfha Y%S ,dxflah wmg h' ukd fm!reIhla iys; mßmQ¾K ñksil= ìys lsÍug Yla;sh we;s ixialD; NdIdj kQ;k Y%S ,dxflah
iudch úiska kùk NdId úoHd;aul l%ufõo Tiafia ye±ßh hq;= wdldrh fuu úIh ks¾foaYfhka fmkajd § we;' ksmqK;d mdol úia;rd;aul úIh
ks¾foaYhla jk fuhska YsIHhd úNd.hg iQodkï lsÍu tl u wruqK f,i fkdie,fla' .eUqre NdId {dkhla YsIHhdg ,nd fok w;r riúkaokd;aul
yd úpdrd;aul l=Y,;d YsIHhd ;=< j¾Okh lsÍu;a iïNdjH NdIdjla ye±Ífuka ,efnk mßph w;am;a lr §u;a fuu ixialD; úIh ks¾foaYfhka
wfmaCId flf¾'

2017 j¾Ifha isg ls%hd;aul lsÍug kshñ; fuu kj ixialD; úIh ks¾foaYh i|yd wjYH u. fmkaùï we;=<;a .=re ud¾f.damfoaY folla 12
iy 13 fY%AKs i|yd bÈßfha § y÷kajd fokq we;' úNd. lv bu ch .kakd w;r u NdId {dkfhka yd ukd fm!reIhlska fyì iodpdr iïmkak mßmQ¾K
ñksil= ùug fuu úIh ks¾foaYh úoHd¾Òkg w;aje,la fõjd hkq wmf.a m%d¾:kdj hs'

ixialD; úIh ks¾foaY iïmdol uKav,h

04
wOHlaI ckrd,a;=ñhf.a mKsúvh

cd;sl wOHdmk fldñIka iNdj úiska ks¾foaYs; cd;sl wOHdmk wruqKq idlaId;a lr .ekSu iy fmdÿ ksmqK;d ixj¾Okh lsÍfï uQ,sl wruqK
iys; j tjlg mej;s wka;¾.;h mokï jQ úIhud,dj kùlrKhg Ndckh fldg j¾I wglska hq;= pl%hlska iukaú; kj ksmqK;d mdol
úIhud,dfjys m<uq wÈhr j¾I 2007 § cd;sl wOHdmk wdh;kh úiska YS% ,xldfõ m%d:ñl yd oaú;Shsl wOHdmk lafIa;%hg y÷kajd fok ,È'

m¾fhaIKj,ska wkdjrKh jQ lreKq o wOHdmkh ms<sn| j úúO md¾Yjhka bÈßm;a l< fhdackd o mokï fldg f.k isÿ lrk ,o úIhud,d
;d¾lSlrKh lsÍfï ls%hdj,shl m%;sM,hla f,i úIhud,d pl%fha fojeks wÈhr wOHdmk lafIa;%hg y÷kajd §u 2015 jif¾ isg wdrïN lr we;'

fuu ;d¾lSlrK ls%hdj,sfha § ish¨ u úIhhkaf.a ksmqK;d mokï uÜgfï isg Wiia uÜgu olajd l%udkql+, j f.dvke.Su i|yd my< isg
by<g .uka lrk isria ixl,kh Ndú; lr we;s w;r úúO úIhhkays § tlu úIh lreKq kej; kej; bÈßm;aùu yels;dla wju lsÍu" úIh
wka;¾.;h iSud lsÍu iy ls%hd;aul l< yels YsIH ñ;=re úIhud,djla ieliSu i|yd ;sria ixl,kh o Ndú; lr we;'

.=re Nj;=kag mdvï ie,iqï lsÍu" bf.kqï- b.ekaùï ls%hdj,sfhys id¾:l j ksr;ùu" mka;s ldur ñkqï yd we.hSï m%fhdackj;a mßÈ fhdod
.ekSu i|yd wjYH jk ud¾f.damfoaY ,nd§fï wruqKska kj .=re ud¾f.damfoaY y÷kajd § we;' mka;s ldurh ;=< § jvd;a M,odhS .=rejrfhl= f,i
lghq;= lsÍug fuu ud¾f.damfoaY WmldÍ jkq we;' isiqkaf.a ksmqK;d j¾Okh lsÍu i|yd .=Kd;aul fhojqï yd ls%hdldrlï f;dard .ekSug
.=rejrekag wjYH ksoyi fuu.ska ,nd § ;sfí' tfuka u ks¾foaYs; mdG .%ka:j, we;=<;a jk úIh lreKq ms<sn| j jeä nr ;eîula fuu .=re
ud¾f.damfoaYj, wka;¾.; fkdfõ' tu ksid fuu .=re ud¾f.damfoaYh jvd;a M,odhSùug kï wOHdmk m%ldYk fomd¾;fïka;=j úiska ilid we;s
wod< mdG .%ka: iu. iu.dój Ndú;d lsÍu w;HjYH fõ'

;d¾lSlrKh lrk ,o úIh ks¾foaY" kj .=re ud¾f.damfoaY yd kj mdG .%ka:j, uQ,sl wruqKq jkafka .=re flakaøSh wOHdmk rgdfjka ñ§ isiq
flakaøSh wOHdmk rgdjla yd jvd;a ls%hdldrlï u; mokï jQ wOHdmk rgdjlg t<öu u.ska jev f,dalhg wjYH jkakd jQ ksmqK;d yd
l=i,;djkaf.ka hqla; udkj iïm;la njg YsIH m%cdj ixj¾Okh lsÍuhs'

kj úIh ks¾foaY iy .=re ud¾f.damfoaY iïmdokh lsÍfï § cd;sl wOHdmk wdh;kfha Ydia;S%h lghq;= uKav,fha o wdh;k iNdfõ o rpkfha
§ odhl;ajh ,nd ÿka ish¨ u iïm;a odhlhska yd fjk;a md¾Yjhkaf.a o buy;a lemùu we.hSug o fuh wjia:djla lr.kq leue;af;ñ'

wdpd¾h chka;s .=Kfialr"


wOHlaI ckrd,a"
cd;sl wOHdmk wdh;kh"
uyr.u'

05
ksfhdacH wOHlaI ckrd,a;=udf.a m‚úvh

´ï! .=re íryaud" .=re úIaKq" .=re foafjda" ufyaIajr #


.=re idlaYd;a" mríryaud" ;iaffuYaÍ" .=re fõ ku #
-.= r e jka o kdj-

.=re wNsuqfjys ys| .=re uqLfhka isma i;r yodrkakg ierfik udkjlhd ;u .=re foú kuialdr lrkq jia iÊCOhkh lrkq ,nk by; .=re jkaokd
ia;afrda;arh wm W.;af;a ix.S; Ys,amh yd ne¢j h' tys ni ixialD;h hs' WÉpdrKh w;s .dïNSrhS' tu ksid u .=rejrhd yd Ys,amh flfrys w;ahka;
Nla;shla" úYajdihla yd f.!jrhla isiq yo ksrdhdiSj cks; lrhs'

tkhska n,k l, ixialD; NdIdj ix.S;h" k¾;kh" Ñ;%" kdgH hk ,,s;l,djka ys iïNdjhuh" .eUqre wdYajdokSh yd wOHd;añl .=Kh m< lrkakg
imhd we;af;a buy;a msájy,ls' W;=ï udkj .=K úÿ mshfiys wm orejka yodrk iEu úIhhla ;=<k
s au w;am;a lr f.k hy.=K imsß .=re isiq in|;djla
f.dvk.kakg jir ;=ka ydr oyila bmerKs fujka jákd Yaf,dal mdif,a fmdÿ bf.kqï iïm;a njg m;aúh hq;= hehs y`.sñ' tneúka wjika úNd.hlg
w.ehSug úIhhla jYfhka yodrkakg fmrd;=j" jákd ixialD; Yaf,dal mdG lsysmhlaj;a fmdÿfõ orejka mdi,ska ,enqKfyd;a bf.kqfuys wr.,h
f,i w;am;a lr .kakd YslaIdldó" úkh.rel nj ;ekam;a nj tu Ôú;j,g tl;= lr .kakg wm Tjqkg wjia:dj Wod lr fokq we;' j¾;udkfha
fujeks iïNdjHh NdId u, NdId f,i yÿkajkafka funi hqfrdamShka mjd ms<s.kakd neõ fkdokafkda úh yel'

"Sanskrit is the greatest language of the world"


-Friedrich Max Muller (Philologist & Orientalist)-

ixialD;h f,dalfha by<u m%dÖk iïNjHh NdIdjla f,i c¾uka cd;slfhll= jq fujka m`äjre mjd ms<s.ks;a § ixialD;h wi,ska u we;s fy< ni
jyrk wms bka fld;rï wdf,dalhla wmf.a NdId bf.kqug ,eìh hq;= o@ tu ksid fy< nfiys w.h ;j ;j wfma orejkag ±fkkakg fuka u" fy<
ni jvd;a ksjerÈj yd Yla;su;aj jyrkakg" fhdokakg ixialD; NdIdj bf.kqfuys Wkkaÿj jeä ÈhqKq lsÍu wm úiska l< hq;= h'

ta wkqj cd;sl wOHdmk wdh;kfha iïNdjH NdId yd úfoaY NdId wxYh" ixialD; NdId úIhh i|yd ilik ,o Wiia fm< úIh ks¾foaYh yd .=re
w;afmd;" wm i;=j we;s b;d w,am jQ iqúfYaIs úIh ms<sn| m%ùKhkaf.a odhl;ajfhka bgq lrk ,o W;=ï cd;sl fufyjrla f,i ud w.hñ' fuu cd;sl
ld¾hh yrj;a j" M,j;a j f.dkq fldg .ekSug odhl jq ieug udf.a yDohdx.u ia;+;sh mqo lrñ'

ix.S; úYdro" Ydia;%m ;s iq o ;a iurisxy


ks f hda c H wOHCI ckrd,a "
.=r e wOHdmk yd úl,a m wOHdmk mSG h
06
ye¢ka ù u

f,dalfha m%p,s; j meje;s yd mj;sk ish¨ NdId we;euqka úiska ÔjNdId" uD;NdId yd iïNdjH NdId hkqfjka j¾.;%hlg fnod-olajkq ,efí' ÔjNdId

hkq woH;k jHjydrfha mj;sk isxy," fou<" bx.%Sis" c¾uka" cmka wdÈ NdIdfjda h' uD;NdId fyj;a u<nia hkq l,ska jHjydrfha meje;" wo jHjydrfhka
.s,syS-f.dia we;s NdId h' uOH;k m%dlD; NdId jQ fY!rfiakS" wmN%xY" wdjka;S" m%dpHd wdÈh WodyrK h' nyq;r ckhd úiska nejyr fkdlrkq ,nk NdId
jqj o" wd.ñl yd Ydia;%Sh w.hlska hq;a ,;ska" ixialD; yd md,s jeks NdIdfjda iïNdjH NdId .Khg wh;a fj;s'

f,dalfha mj;akd iïNdjH NdId w;=ßka ixialD;hg ysñ jkafka woaú;Sh ia:dkfhls' hqfrdamfha yd wdishdfõ m%p,s; .%Sl yd ,;ska we;=¿ NdId
nyq;rfhl uQ,NdIdj f,i ie,eflkafka ixialD;h hs' th b;d fmdfydi;a jdlafldaIhlska yd w;sYhska ixlS¾K jHdlrKhlska o iukaú; w;sm%n,
fm!reIhla we;s NdIdfjls' fY%aIaG idys;Hhla Wreu fldg we;s th ix.S;h" k¾;kh" kdgHh" Ñ;%l,dj" uQ¾;sYs,amh jeks fmrÈ. l,djka fuka u
ldjHYdia;%h" ffjoHúoHdj" mqrdúoHdj" wdhq¾fõoh" fcHda;sYaYdia;%h jeks Ydia;%Sh úIhhka iu. o w;Hka;fhka ne|S-mj;skakd jQ NdIdfjls' isxy,h yd ish¨
W;a;r Ndr;Sh NdIdjka yodrk úoHd¾Òkg tni ms<sn| m%udKj;a ±kqula ;sîu b;d m%fhdackj;a h' wo m%p,s; yska§" .=crdà" urdà wdÈ ish¨ Ndr;Sh NdId
Ndú; lrkakjqkg jvd ixialD; jpk ksje/È j WÉpdrKh l< yelafla isxy, NdIlhkg h' isxy, jdlafldaIfhka ishhg wkQjla u iukaú; j we;af;a
;;aiu iajrEmfhka Ndú; jk ixialD; jpk yd tajdhska ì|S-wd ;oaNj rEmj,sks' ixialD;fha wdêm;Hhg hg ù ;snqKq isxy,h bka uqod-.ekSug m%n, igkla
f.k-.sh l=udr;=x. uqksodihka isxy, .=rejrekg ÿka uqLH WmfoaYh kï" Tjqka úiska mqrdK NdIdjla jYfhka ixialD;h wksjd¾hfhka W.; hq;= nj hs'
fikr;a mrKú;dk" wdkkao l=udriajdó wd§ka f,da m;< W.;=ka njg m;a jQfha" Tjqka i;= j ;snQ ixialD; {dkh ksid nj wm wu;l fkdl< hq;= h'

ixialD;h u<nfilehs lshñka tni b.ekSu ksIaM, jHdhdufhlehs mjikafkda w{dkfhda h' ixialD;h lsis f,filskq;a u<nfila fkd fõ' ;j
u;a ixialD;fhka .%ka: rpkd fjñka mj;sk w;r" th ujqni f,i jyrk iq¿ msßila fyda wo o Ndr;fha jdih lr;s' f,dalfha Wiia hehs iïu;
úoHdksfla;khka jk Tlaia*¾â" flaïì%Ê" yd¾j¾â" Ñldf.da" c¾uksfha f.dákacka" ´iaf;%a,shdkq cd;sl úYajúoHd,h wdÈfhys ixialD;h iïNdjH NdIdjla
jYfhka b.ekafõ' ixialD; NdId wOHhkh wka lsisjl=g;a jvd je±.;a jkqfha Y%S ,dxlslhka jk wmg h' tni yodrkakd" ukd fm!reIhlska fyì"
iodpdriïmkak" mßmQ¾K ñksil= njg m;a lsÍfï Yla;sh ixialD;h i;= j we;' tfyhska wfma mdi,aj, ixialD;h úIhhla jYfhka yeoEÍu Èßu;a l< hq;=
j we;' úfYaIfhka úÿy,am;sjre ish mdi,aj, w' fmd' i' ^idudkH fm<& isg fyda ixialD;h b.ekaùug mshjr .kafkda kï" isiqkaf.a isxy, ±kqu o bfí
u by< uÜgulg m;a jkq we;' fuu úIh ks¾foaYh w'fmd'i ^Wiia fm<& ixialD; NdId wOHhkh i|yd ilia lr we;'
07
cd;sl fmdÿ wruqKq
mqoa.,hdg yd iudchg wod< jk m%Odk cd;sl wruqKq lrd <Õd ùu i|yd mqo.
a ,hkag iy lKavdhïj,g cd;sl wOHdmk moaO;sh iydh úh hq;= h'

jir .Kkdjla uq¿,af,a Y%S ,xldfõ m%Odk wOHdmk jd¾;d iy f,aLk u.ska mqoa., yd cd;sl wjYH;djka imqrd,Su i|yd wruqKq kshu lrkqq ,eî
h' iuld,Sk wOHdmk jHqyhka yd l%shdj,Ska ;=< oelsh yels ÿ¾j,;d ksid OrKSh udkj ixj¾Ok ixl,am rduqj we;=<; wOHdmkh ;=<ska <Õd lr.; hq;=
my; oelafjk wruqKq cd;sl wOHdmk fldñIka iNdj úiska y÷kdf.k we;' fuu wruqKq imqrd.ekSu" wOHdmk moaO;sh i|yd jQ ;u bÈß oelau f,ig
cd;sl wOHdmk fldñIka iNdj úiska m%;HlaI fldg f.k we;'

I udkj wNsudkhg .re lsÍfï ixl,amhla u; msysgd Y%S ,dxlsl nyqúO iudcfha ixialD;sl úúO;ajh wjfndaO lr.ksñka cd;sl taldnoaO;dj" cd;sl
Rcq .=Kh" cd;sl iu.sh" tluq;=lu iy iduh m%j¾Okh lsÍu ;+<ska cd;sh f.dvke.Su iy Y%S ,dxflah wkkH;dj ;yjqre lsÍu

II fjkia jk f,dalhl wNsfhda.hkag m%;spdr olajk w;r cd;sl Wreufha udye.s odhdohka y÷kd.ekSu iy ixrlaIKh lsÍu

III udkj whs;sjdislï .re lsÍu" hq;=lï yd j.lSï ms<sn| oekqj;a ùu" yDohx.u ne¢ulska hq;= j tlsfkld flfrys ie,ls,su;a ùu hk .=Kdx.
m%j¾Okh lsÍug bjy,a jk iudc idOdrK;aj iïu;hka iy m%cd;ka;%sl Ôjk rgdjla .eí jQ mßirhla ks¾udKh lsÍu iy mj;ajdf.k hdug
iydh ùu

IV mqoa.,hkaf.a udkisl yd YdÍßl iqj iïm;a iy udkj w.hhkag .re lsÍu u; mokï jQ ;sridr Ôjk l%uhla m%j¾Okh lsÍu

V iqiudys; jQ iunr fm!reIhla i|yd ks¾udK yelshdj" wdrïNl Yla;sh" úpdrYS,S Ñka;kh" j.lSu yd j.ùu we;=¿ fjk;a Okd;aul wx. ,laIK
ixj¾Okh lsÍu

VI mqoa.,hdf.a iy cd;sfha Ôj.=Kh jeäÈhqKq flfrk iy Y%S ,xldfõ wd¾Ól ixj¾Okh i|yd odhl jk M,odhS ld¾hhka i|yd wOHdmkh ;=<ska
udkj iïm;a ixj¾Okh lsÍu

VII YS>%fhka fjkia jk f,dalhla ;=< isÿ jk fjkialï wkqj yev.eiSug yd tajd md,kh lr.ekSug mqoa.,hka iqodkï lsÍu iy ixlS¾K yd
wkfmalaIs; wjia:djkag id¾:l j uqyqK §fï yelshdj j¾Okh lsÍu

VIII cd;Hka;r m%cdj w;r f.!rjKSh ia:dkhla ysñ lr.ekSug odhl jk hqla;sh" iudk;ajh iy wfkHdakH .re;ajh u; mokï jQ wdl,am yd l=Y,;d
fmdaIKh lsÍu ^Wmqgd.ekSu 2003 wOHdmk fldñIka iNd jd¾;dj&

08
uQ,sl ksmqK;d
wOHdmkh ;=<ska j¾Okh flfrk my; oelafjk uQ,sl ksmqK;d by; i|yka cd;sl wruqKq uqÿkam;a lr.ekSug odhl jkq we;'

(I) ikaksfõok ksmqK;d

idlaIr;dj" ixLHd ms<sn| oekqu" rEml Ndú;h iy f;dr;=re ;dlaIK m%ùK;ajh hk wkqldKav 4la u; ikaksfõok ksmqK;d mokï fõ'

idlaIr;d ( idjOdk j weyqïlka §u" meyeÈ,s j l:d lsÍu" f;areï .ekSu i|yd lsshùu" ksje/È j iy ksrjq,a j ,sùu"
M,odhs whqßka woyia yqjudre lr.ekSu

ixLHd ms<sn| oekqu ( NdKav" wjldYh yd ld,h" .Kka lsÍu" .Kkh iy ñkqï i|yd l%udkql+, b,lalï Ndú;h

rEml Ndú;h ( f¾Ld iy wdlD;s Ndú;fhka woyia ms<sìUq lsÍu iy f¾Ld" wdlD;s iy j¾K .<mñka úia;r" Wmfoia yd
woyia m%ldYkh yd jd¾;d lsÍu

f;dr;=re ;dlaIK m%ùK;ajh ( mß.Kl oekqu iy b.ekSfï § o fiajd mßY%hla ;=< § o fm!oa.,sl Ôú;fha § o f;dr;=re iy ikaksfõok
;dlaIKh Wmfhda.s lr.ekSu

(II) fm!reI;aj j¾Okhg wod< ksmqK;d

- ks¾udKYS,S nj" wmidÍ Ñka;kh" wdrïNl Yla;Ska" ;SrK .ekSu" .eg¨ ksrdlrKh lsÍu" úpdrYS,S yd ú.%yd;aul Ñka;kh" lKavdhï
yeÕSfuka lghq;= lsÍu" mqoa.,dka;r in|;d" kj fidhd.ekSï iy .fõIKh jeks j¾.Sh l=Y,;d

- iDcq .=Kh" bjid ord isàfï Yla;sh iy udkj wNsudkhg .re lsÍu jeks w.hhka

- Ñ;a;fõ.S nqoaêh

(III) mßirhg wod< ksmqK;d

fuu ksmqK;d idudðl" ffcj iy fN!;sl mßirhg wod< fõ'

09
iudc mßirh ( cd;sl Wreuhka ms<sn| wjfndaOh" nyqjd¾.sl iudchl idudðlhka ùu yd iïnkaO ixfõ§;dj yd l=Y,;d" idOdrK hqla;sh
ms<sn| yeÕSu" iudc iïnkaO;d" fm!oa.,sl p¾hdj" idudkH yd ffk;sl iïm%odhka" whs;sjdislï" j.lSï" hq;=lï iy ne£ï

ffcj mßirh ( iÔù f,dalhl ck;dj iy ffcj moaO;sh" .ia je,a" jkdka;r" uqyqÿ" c,h" jd;h iy Ôjh - Ydl" i;a;aj yd ñksia Ôú;hg
iïnkaO jQ wjfndaOh" ixfõ§ nj yd l=Y,;d

fN!;sl mßirh ( wjldYh" Yla;sh" bkaOk" øjH" NdKav iy ñksia Ôú;hg tajdfha we;s iïnkaO;dj" wdydr" we÷ï" ksjdi" fi!LH" iqj myiqj"
Yajikh" kskao" ksial,xlh" úfõlh" wmøjH iy u<my lsÍu hkdÈh yd iïnkaO jQ wjfndaOh" ixfõÈ;dj yd l=Y,;dj
b.ekSu" jev lsÍu iy Ôj;a ùu i|yd fuj,ï iy ;dlaIKh m%fhdackhg .ekSfï l=Y,;d fuys wvx.= fõ'

(IV) jev f,dalhg iQodkï ùfï ksmqK;d

wd¾Ól ixj¾Okhg odhl ùu" ;u jD;a;Sh ,eÈhd iy wNsfhda.H;d y÷kd.ekSu" yelshdjkag iß,k whqßka /lshdjla f;dard.ekSu" iy jdisodhl
yd ;sridr Ôjfkdamdhl ksr; ùu hk yelshdjka Wmß u lsÍug yd Odß;dj jeä lsÍug wod< fiajd kshqla;sh yd iïnkaO l=Y,;d

(V) wd.u iy iodpdr O¾uhkag wod< ksmqK ;d

mqoa.,hkag ;u ffoksl Ôú;fha § wdpdr O¾u" iodpdrd;aul yd wd.udkql+, yeisßï rgdjkag wkq.; fjñka jvd;a WÑ; foa f;dard thg
iß,k fia lghq;= lsÍu i|yd w.hhka Wlyd.ekSu yd iaùhlrKh

(VI) l%Svdj iy úfõlh m%fhdackhg .ekSfï ksmqK;d

fi!kao¾hh" idys;Hh" fi,a,ï lsÍu" l%Svd yd u,, l%Svd" úfkdaodxY yd fjk;a ks¾udKd;aul Ôjk rgdjka ;=<ska m%ldY jk úfkdaoh" i;=g"
wdfõ. iy tjka udkqIsl w;aoelSï

(VII) zzbf.kSug bf.kquZZ ms<sn`o ksmqK;d

YS>%fhka fjkia jk ixlSs¾K yd tlsfkld u; hefmk f,dalhl mßj¾;k l%shdj,shla yryd fjkia ùï yiqrejd .ekSfï § yd Bg ixfõ§ j yd
id¾:l j m%;spdr oelaùu;a iajdëk j bf.k-.ekSu;a i|yd mqoa.,hkag Yla;sh ,nd §u

^Wmqgd.ekSu 2003 wOHdmk fldñIka iNd jd¾;dj&

10
úIh wOHhkfha wruqKq

01' isxy,$fou< yd ixialD; j¾K ud,dj ms<sn| j ;=,kd;aul wOHhkhlg fm<Uùula ,eîu

02' isxy,$fou< NdIdj ksje/È j Ndú; lsÍug uQ,dOdr ùu

03' wdhq¾fõoh" fcHda;s¾úoHdj" jeks úúO Ydia;%" l,d Ys,am yd o¾Ykjdo b.ekSfï § ÔjNdIdjla jYfhka ±kqu" wdl,am" l=Y,;d ixj¾Okhg

Yla;su;a mokula iemhSu

04' bkaÈhdkq NdId wOHhkhg w;aje,la iemhSu

05' mqrdK {dk .fõIKh i|yd WmldÍ ùu

06' jd.aúoHd;aul NdId .fõIKhg yd mdßNdIsl Yíoud,d iïmdokhg uQ,dOdr ùu

07' idys;H ridiajdohg rel=,la ùu

08' idrO¾u pß;dnoaO lsÍug iydh ùu

09' f;dr;=re ;dlaIKh i|yd úêu;a NdId udOHhla f.dvke.Sug uQ,dOdr ùu

10' úYaùh fla; (Universal code) l%uhlg wjYH úoHd;aul NdId wOHhkh i|yd rel=,la ùu

11' yskaÿ iaf;da;% yd fn!oaO ixialD; Yaf,dal" ixialD; NdIdfjka ,sheù we;' tajd u.ska Y%S ,xldfõ cd;sl yd wd.ñl iu.shg wjYH odhl;ajh ,nd§u

11
cd;sl fmdÿ wruqKq iy úIh wOHhkfha wruqKq w;r iïnkaO;dj ±lafjk j.=j ^ixialD;&

cd;sl fmdÿ wruqKq úIh wruqKq


1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
1' udkj wNsudkhg .re lsÍfï ixl,amhla u; msysgd Y%S ,dxlsl nyqúO iudcfha ixialD;sl úúO;ajh
wjfndaO lr.ksñka cd;sl taldnoaO;dj" cd;sl Rcq .=Kh" cd;sl iu.sh" tluq;=lu iy iduh
m%j¾Okh lsÍu ;+<ska cd;sh f.dvke.Su iy Y%S ,dxflah wkkH;dj ;yjqre lsÍu

2' fjkia jk f,dalhl wNsfhda.hkag m%;spdr olajk w;r cd;sl Wreufha udye.s odhdohka y÷kd.ekSu
iy ixrlaIKh lsÍu

3' udkj whs;sjdislï .re lsÍu" hq;=lï yd j.lSï ms<sn| oekqj;a ùu" yDohx.u ne¢ulska hq;= j
tlsfkld flfrys ie,ls,su;a ùu hk .=Kdx. m%j¾Okh lsÍug bjy,a jk iudc idOdrK;aj
iïu;hka iy m%cd;ka;%sl Ôjk rgdjla .eí jQ mßirhla ks¾udKh lsÍu iy mj;ajdf.k hdug
iydh ùu

4' mqoa.,hkaf.a udkisl yd YdÍßl iqj iïm;a iy udkj w.hhkag .re lsÍu u; mokï jQ ;sridr
Ôjk l%uhla m%j¾Okh lsÍu

5' iqiudys; jQ iunr fm!reIhla i|yd ks¾udK yelshdj" wdrïNl Yla;sh" úpdrYS,S Ñka;kh"
j.lSu yd j.ùu we;=¿ fjk;a Okd;aul wx. ,laIK ixj¾Okh lsÍu

6' mqoa.,hdf.a iy cd;sfha Ôj.=Kh jeäÈhqKq flfrk iy Y%S ,xldfõ wd¾Ól ixj¾Okh i|yd
odhl jk M,odhS ld¾hhka i|yd wOHdmkh ;=<ska udkj iïm;a ixj¾Okh lsÍu

7' YS>f
% hka fjkia jk f,dalhla ;=< isÿ jk fjkialï wkqj yev.eiSug yd tajd md,kh lr.ekSug
mqoa.,hka iqodkï lsÍu iy ixlS¾K yd wkfmalaIs; wjia:djkag id¾:l j uqyqK §fï yelshdj
j¾Okh lsÍu

8' cd;Hka;r m%cdj w;r f.!rjKSh ia:dkhla ysñ lr.ekSug odhl jk hqla;sh" iudk;ajh iy
wfkHdakH .re;ajh u; mokï jQ wdl,am yd l=Y,;d fmdaIKh lsÍu ^Wmqgd.ekSu 2003 wOHdmk
fldñIka iNd jd¾;dj&

12
ixialD; úIh

úIh ks¾foaYh mdi,a jdr jYfhka fnod.ekSug fhdað; ie,eiau

ld,Éfþo
fY%aKsh jdrh ksmqK;d uÜgï
ixLHdj

12 I 1'1" 1'2" 1'3" 1'4" 2'1" 2'2" 2'3" 2'4" 2"5" 2'6" 2'7" 2'8"2'9" 3'1" 3'2 100

II 4'1" 4'2" 5'1" 5'2" 6'1" 6'2" 6'3" 6'4" 6'5" 7'1" 7'2 100

III 8'1" 8'2" 9'1" 9'2" 10'1" 10'2" 10'3" 10'4" 10'5 100

100
I 1'1" 1'2" 1'3" 1'4" 2'1" 2'2" 2'3" 2'4" 2'5" 2'6" 2'7" 2'8" 2'9" 3'1
100
II 3'2" 4'1" 4'2" 4'3" 5'1" 5'2" 6'1" 6'2" 6'3" 6'4 6'5" 6'6" 7'1
13
100
III 7'2" 8'1" 8'2" 9'1" 9'2" 10'1" 10'2" 10'3" 10'4

tl;=j 600

13
w'fmd'i' ^Wiia fm<& ixialD; úIh ks¾ foaY h - 2017

12 fY%aKsh
ksmq K;d uÜgu ld,Éfþo
ksmqK;dj úIh wka;¾.;h bf.kqï m,
ixLHdj
1'0 j¾Kud,dj 1'1 udOH NdIdfõ ² udOH NdIdfõ wCIr ud,dj yd ² udOH NdIdfõ wCIr ud,dj iu. foajkd.Í
ksje/È j j¾Kud,dj yd foajkd.Í foa j kd.Í wCIr ud,dj udOH wCIr ud,dj yd jpk ksje/È j ,shhs¦
y÷kdf.k ,shhs' j¾Kud,dj hk fofla NdIdfõ wCIr Ndú;fhka lshjhs¦ wid ,shhs'
uQ,sl iu-úIu;d
y÷kd.kshs' ² udOH NdIdfõ wCIr ud,dj yd foajkd.Í
wCIr ud,dj w;r we;s iu-úIu;d
1'2 foajkd.Í wCIr ud,dfõ ² foajkd.Í wlaIrud,dj ,sùu yd ixikaokd;aul j y÷kdf.k j.=.; lrhs'
iajr yd jH[ack m%fNao j¾. lsÍu ^iajr( y%iaj" §¾> yd
,shd olajhs' ikaOHlaIr" jH[ack( j¾.dCIr ² foa j kd.Í wCIr ud,dfõ wCIr m% f Na o
wka;#ia:dCIr" W!IaudCIr" wkqiajdr" y÷kdf.k j¾.SlrKh lr ,shd olajhs'
úi¾. yd wkqkdisldCIr" f>daI"
wf>daI" w,amm%dK" uym%dK wdÈh& ²foa j kd.Í wCIr ud,dfõ ia j rdfrda m Kh
^jH[ack yd iajr ixfhda.fha § iajr Ndú;h& 20
ms<sn| mßph ,ndf.k ,shd olajhs'

1'3 jH[ack yd iajr ² jH[ackdCIr yd iajr ixfhda.h" ² ixhqla;dCIr yd ixhqla;dCIr f.dvke.Sfï


ixfhda.h" iajrdfrdamKh iajrdfrdamKh ^úúO ms,s Ndú;h& úêl%u y÷kdf.k ,shd olajhs'
yd ixhqla;dCIr yd úúO ixhqla;dCIr
y÷kd.kshs' ² udOH NdIdfõ we;s ixhqla;dCIr iys; jpk
foajkd.Í wCIr Ndú;fhka ,shhs'
1'4 jHjydrfha we;s ixialD; ² ks;r Ndú; jk ixialD; jpk
jpk foajkd.Í wCIr foajkd.Í wCIrfhka ,sùu ² foajkd.Í wCIr iys; jpk n,d ,shhs'
Ndú;fhka ,shhs'
² ffoksl j Ndú; jk ixialD; jpk foajkd.Í
wlaIr Ndú;fhka ,shd olajhs'

² jHjydrfha we;s ixialD; jpk ,ehsia;=.;


lrhs'

14
ks m q K ;d uÜgu ld,Éfþo
ksmqK;dj úIh wka;¾.;h bf.kqï m,
ixLHdj

2'0 NdIdfõ uQ,sl 2'1 mo j¾. y÷kd.kshs' ² kdumo ^kdu úfYaIK we;=<;a j&" ² kdu" l%shd" wjH ^ksmd; yd Wmi¾.& f,i
jHdlrK yd l%shdmo ^l%shd úfYaIK we;=<;a j&" moj, m%Odk fldgia j¾.SlrKh lrhs'
NdId m%fhda. 2'2 mo fhdackh y÷kd.kshs' wjHhmo ^ks m d; iy Wmi¾.&
ksje/È j Ndú; j¾.SlrK
lrhs' ² kdumo yd l%h
s dmo iu. Wmi¾. mo fhdod
w¾:j;a jk whqßka .<md ir, jdlH ks¾udKh
2'3 ,sx." úNla;s iy ldrl lrhs'
y÷kd.kshs' ² ,sx. fNaoh" úNla;s yd ldrl

² úNla;s wkqj kdu mohl úúO ld¾hhka


² ikaê úYaf,aIKh yd ixYaf,aIKh y÷kdf.k ,shd olajhs'
2'4 ikaê j¾. y÷kdf.k
Ndú; lrhs' ² ndysr" wNHka;r ikaê yd iajr"
jH[ack" úi¾. ikaê m%fNao ² ikaêlrKfhka yd úikaêlrKfhka ,o
2'5 Od;=" Od;=.K yd ,ldr mßph weiqßka jdlHj, ikaê mo yd úikaê
^id¾jOd;=l& y÷kd.kshs' ² ikaê ld¾h yd ikaê m%fhdack mo fjka lr olajhs'
63
² wksjd¾h ixYaf,aIK y÷kd.ksh;s Ndú; lrhs;
2'6 ;oaê; yd lDoka; ² Od;=j, úúO;d yd Od;=.K 1"4" Ndú;fhka ,shhs'
y÷kd.kshs; Ndú; lrhs' 6"10 yd id¾jOd;=l ,ldr
² id¾jOd;=l .Khg wh;a 1-4-6-10
2'7 iudi y÷kd.kshs; Ndú;
lrhs'  ;oaê; yd lDoka; y÷kajd§u jrke`.Sïj, úfYaI;d y÷kdf.k m%ldY
lrhs; wdLHd; mo Ndú; lrhs'
2'8 m%;Hd¾: l%shd y÷kd.kshs;  iudi ms<sn| uQ,sl ±kqula
Ndú; lrhs' ,ndf.k Ndú; lsÍu ² ;oaê; yd lDoka; y÷kdf.k j¾.SlrKh
2' 9wjH mo y÷kd.ks h s ;  m%;Hd¾: l%shd y÷kajd §u lr olajhs¦ fjki fmkajd fohs'
Ndú; lrhs' ² iudi j¾. fjka fjka j kï lrhs; úfYaI;d
±k m%ldY lrhs'
 úúO wjHhmo ^;=uka; yd mQ¾jl%shd ² m%;Hd¾: lsh% d j¾. fjka fjka j kï lrhs¦
we;=¿ j& Ndú; lrhs'
² fok ,o fþohl Wmi¾." ksmd;" mQ¾jl%shd"
;=uka;l%shd fjka lr olajhs'

15
ks m q K ;d uÜgu ld,Éfþo
ksmqK;dj úIh wka;¾.;h bf.kqï m,
ixLHdj
² ixialD; .oH-moH mdG udOH NdIdjg
3'0 lshjd w¾:h 3'1 ir, .oH mdG lshjd ² ir, .µ-mµ mdG we;=<;a mßj¾;kh lr ,shhs'
wjfndaO w¾:h wjfndaO lD;sj,ska f;dard.;a fldgia 17
lr.kshs' lr.kshs' ^nd,do¾Yh wd£ fmd;a& ² ixia l D; NdIdfõ jpkj, w¾: udOH
NdIdfjka ,shhs'
² WmfoaY yd ùrldjH idys;Hfhka
3'2 ir, moH mdG yd .oH f;dard.;a mdG ² ir, .oH" moH mdG ksje/os j udOH NdIdjg
moH ñY% mdG lshjd mßj¾;kh lr ,shhs'
w¾:h wjfndaO
² idys;H ridiajdo YlH;d j¾Okh lrf.k
lr.kshs' ridiajdohl fhfohs'

4'0 idys;H 4'1 idys;Hd;aul ² ir, .µ-mµ mdG we;=<;a lD;sj,ska


f;dard.;a fldgia ^nd,do¾Yh wd§ ² Ôú;h foi fi!kao¾hd;aul yd ixfõ§
ridiajdofha ks¾udKhl ,CIK oDIaáhlska n,d woyia m%ldY lrhs'
y÷kd.kshs' fmd;a&
fhfohs' ² ks¾udKhla wdY%fhka ri úkaok yelshdj 16
m%o¾Ykh lrhs'
4'2 idys;Hd;aul mdGhl
rih ú|.kshs; m%ldY ² WmfoaY yd ùrldjH idys;Hhg ² ;ud ,o idys;H úkaok yelshdj wkHhka
wh;a lD;sj,ska f;dard.;a fldgia yd fnod.kshs'
lrhs'

² ixialD; idys;Hfha iudc Wmfhda.S;dj


5'1 mdGhl wka;¾.; ² ir, .µ - mµ mdG we;=<;a ms<sn| rpkdjla ,shh; l:djla mj;ajhs'
5'0 NdId idys;HfhA
lD;s j ,s k a f;da r d.;a fldgia
wka;¾.; idrO¾u y÷kd.kshs; ^nd,do¾Yh wd§ fmd;a&
idrO¾u pß;dnoaO lrhs' ² Ôú;hg w;HjYH idrO¾u wjfndaO fldg
pß;dnoaO lrhs; f.k Ôú;dfrdamKh fldg m%o¾Ykh lrhs' 16
² WmfoaY yd ùr ldjH idys;Hhg
m%ldY lrhs' 5'2 idrO¾u w.hhs; m%ldY
wh;a lD;sj,ska f;dard.;a fldgia
lrhs' ² iudcdkqfhdackfha § w§k pß; ñkqï oKavla
f,i Ndú; lrhs'

² id¾:l pß;hl wvx.= ,CIK ixial D;


idys;Hh weiqßka fm< .iajhs'

16
ks m q K ;d uÜgu ld,Éfþo
ksmqK;dj úIh wka;¾.;h bf.kqï m,
ixLHdj

6'1 ir, m%Yak wihs' ² ffoksl isÿùï ms<sn| m%Yak weiSu ² ffoks l is ÿ ùï weiq ß ka ixia l D;fhka 28
6'0 ksrjq,a j yd lKavdhï l%shdldrlula f,i ir, m%Yak
meyeÈ,s j 6'2 m%Yakj,g ms<s;=re fohs' wihs; ms<s;=re fohs'
NdIKfha ² ffoksl isÿùï ms<sn| ms<s;=re §u
fhfohs' 6'3 ir, Wmfoia ,nd fohs'
² wdpdr-iudpdr ms<sn| Wmfoia ² ffoksl Ôú;fha úúO wjia:dj, § wdpdr-
6'4 Yío ksje/È j iudpdr ±laùug YsIHhd ixialD; NdId
WÉpdrKh lrhs' udOHh Ndú; lrhs'
² iqÿiq ud;Dldjla hgf;a lsysm
6'5 ixjdofha fhfohs' fofkl= iïnkaO ù ixjdohla
f.dvke.Su ² ksrjoH WÉpdrK YlH;dj ,nhs'

ksje/È NdIKfha fh§u ² wd;au úYajdih we;s j ixialD;fhka l:d


lrhs'

7'1 f;dard.;a .oH fyda  WmfoaY l:d" m%nkaO l:d ² ks¾ÈIag yd wks¾ÈIag mdGj,g ijka § ir,
7'0 ijka § w¾:h wjfndaOhla ,ndf.k ,shd olajhs¦ m%ldY
meyeÈ,s j yd moH mdGj,g ijka § idys;Hhg wh;a .%ka:j,ska
w¾: wjfndaO lr.kshs' Wmqgd.;a fldgia lrhs'
ksje/È j
wjfndaO 7'2 f;dard.;a .oH fyda 40
² ixialD; mdGj,g ijka § flá m%Yakj,g
lrf.k m%;spdr moH mdGj,g ijka § ms<s;r
= e imhhs'
olajhs' ksje/È j m%;spdr
olajhs'
² ixialD; moH yd .oH mdG iduQysl j yd
flaj, j iÊCOdhkd lrhs'

17
ks m q K ;d uÜgu ld,Éfþo
ksmqK;dj úIh wka;¾.;h bf.kqï m,
ixLHdj

8'0 wod< ixialD;sl 8'1 wd.ñl mßirh ² ùrldjH yd WmksI;a idys;H ² wod< ixialD; idys;H lD;sj,ska ms<sìUq
mßirh y÷kd.kshs' ms<sn| ir, ±kqula ,nd§u jk iuld,Sk wd.ñl yd ixialD;sl
y÷kd.kshs' 8'2 wOHdmksl miqìu mßirh y÷kdf.k lshhs¦ ,shhs'
y÷kd.kshs'
30
² wd.ñl Ôú;h yd iajdNdúl mßirh
ms<sn| j l:djla mj;ajhs¦ jHdmD;shla
fyda ksnkaOkhla ilia lrhs'

² ùrldjH idys;Hfhka m%lg jk


wOHdmksl ixl,am u;= lr m%ldY lrhs'

² WmksIoa wOHdmkfhys ,CIK ,ehsia;=.;


lrhs'

9'0 ks¾ÈIag yd 9'1 ixialD; NdIdfjka ² nd,do¾Y" iqrNdr;S" m%:udo¾Y" ² ks¾ÈIag yd wks¾ÈIag mdG ixialD;
wks¾ÈIag mdG udOH NdIdjg ksje/È ir, ixialD; YsCIlh" NdIdfjka udOH NdIdjg o udOH 40
mßj¾;kh w¾:h ,efnk fia ixialD; m%:u mqia;lh" NdIdfjka ixialD; NdIdjg o
lrhs' mßj¾;kh lrhs' ixialD; mdGud,d hk mßj¾;kh lr ,shhs'
9'2 udOH NdIdfjka .%ka:j,ska Wmqgd.;a fldgia ² .=rejrhd wik m%Yakj,g ir, w¾:h
ixialD; NdIdjg yqjd olajñka ms<s;=re imhhs'
jHdlrKdkql+, j
mßj¾;kh lrhs' ² ixialD; YsCIlh i"
ir, ixialD; YsCIlh i"
ixialD; m%:u mqia;lh hk
lD;s weiqßka f;dard.;a jdlH
yd udOH NdIdfjka ks¾udKh
lr.;a ir, jdlH iys; fþo
18
ks m q K ;d uÜgu ld,Éfþo
ksmqK;dj úIh wka;¾.;h bf.kqï m,
ixLHdj

10'0 ixialD; 10'1 ffjÈl idys;Hh ² fõo ixys;d" wdrKHl" WmksIoa ² ffjÈl idys;H .%ka: kï lrhs'
idys;H ms<sn| j ir, yd mqrdK .%ka: ms<sn| j ir,
b;sydih ms<sn| wjfndaOhla ±kqula ² ùrldjH lD;sj, ix{d" ksñ;a;" l¾;D"
wjfndaOh ,nd.kshs' m%udK" m%fhdack úia;r lrhs'
,nd.kshs'
30
² uydldjH ,CIK ,ehsia;=.; lrhs'
10'2 ùrldjH idys;Hh ² ùrldjH lD;sj, l¾;D" ld,h"
y÷kd.kshs' wka;¾.;h yd iqúfYaI;d ² ixialD; uydldjH kï lrhs'

² ixialD; LKavldjH ,CIK y÷kdf.k


10'3 ixialD; uydldjH ² mQ¾j-ld,sodi hq.fha yd m%ldY lrhs'
,CIK y÷kd.kshs' mYapd;a-ld,sodi hq.fha
uydldjH yd uydldjH ,CIK ² LKavldjH yd tajdfhaa l¾;Djreka kï
lrhs'
10'4 ixialD; uydldjH ² wYajf>daI" ld,sodi" Ndrù"
y÷kdf.k úia;r NÜà" ud>" l=udrodi" Y%S y¾I
lrhs' hk uy lùkaf.a lD;s yd Tjqka
Ôj;a jQ ld, jljdkq

10'5 ixialD; LKavldjH ² ld,sodi yd chfoaj hk


y÷kd.kshs' lùkaf.a LKavldjH

19
w'fmd'i' ^Wiia fm<& ixialD; úIh ks¾ foaY h - 2018
13 fYa%Ksh
ks m q K ;d uÜgu ld,Éfþo
ksmqK;dj úIh wka;¾.;h bf.kqï m,
ixLHdj

1'0 j¾Kud,dj 1'1 udOH NdIdjg idfmaCI ² udOH NdIdfõ wlaIr ud,dj yd ² udOH NdIdfõ yd foajkd.Í wCIr ud,dfõ
ksje/È j j foajkd.Í j¾Kud,dfõ foajkd.Í wlaIr ud,dj foajkd.Í úfYaI;d y÷kdf.k Ndú; lrhs'
úfYaI;d y÷kd.kshs' wlaIr Ndú;fhka
y÷kdf.k
² ixialD; Yío foajkd.Í wCIrj,ska .<md
,shhs' ,shhs'
1'2 foajkd.Í j¾Kud,dj ² foajkd.Í wlaIr wdY%fhka ixialD;
² ixhqla;dCIr nyq, j Ndú; lrñka ixialD;
j¾.SlrKh lrhs' Yíoud,dj ,sùu yd j¾. lsÍu ^iajr( jpk ,shhs¦ lshjhs'
N%iaj" §¾> yd ikaOHlaIr" jH[ack(
j¾.dCIr" wka;(ia:dCIr" W!IaudCIr" ² ixhqla;dCIr nyq, jpk Ndú; lrñka jdlH 13
wkqija dr" úi¾. yd wkqkdisldCIr" ;khs'
f>daI" wf>daI" w,amm%dK" uydm%dK
wdÈh& ² ixlS¾K iudi nyq, ixhqla;dCIr we;=<;a
fþo lshjhs¦ ,shhs'

1'3 ixlS¾K §¾> iudi yd ² ldoïnÍ" oYl=udrpß; hk lD;sj,ska ² ixhqla;dCIr iys; jpkj, we;s wCIr
úúO ixhqla;dCIr we;=<;a f;dard.;a fþo lsysmhla j¾.SlrKhka fjk fjk u j.=.; lrhs'
fþo lshjhs'
² ixhqla;dCIr we;=<;a fþo lshjk úg
foajkd.Í wCIr Ndú;fhka ,shd olajhs'
1'4 ixlS¾K yd úúO ² ks;r Ndú; fkdjk foajkd.Í
ixhqla;dCIr we;=<;a fþo ixhqla;dCIr iys; fþo yd jpk ² ixhqla;dCIr iys; WoaOD; Yaf,dal mdG Yío
lshjk úg ,shhs' k.d lshjhs'
,sùu

20
ks m q K ;d uÜgu ld,Éfþo
ksmqK;dj úIh wka;¾.;h bf.kqï m,
ixLHdj

2'1 mo j¾.SlrKh lrhs' ² kdumo ^kdu úfYaIK we;=<;a j&" ² úúO Yío m%lD;s yd tajdhska ksmefhk mo"
2'0 NdIdfõ uQ,sl 76
l%shdmo ^l%h
s d úfYaIK we;=<;a j&" úúO Od;= m%lD;s yd tajdhska ksmefhk mo
jHdlrK yd wjHhmo ^ksmd; iy Wmi¾.& hk y÷kdf.k j¾.lr olajhs'
NdId m%fhda. 2'2 mo fhdackh fjka j¾.SlrK iúia;r j ye¢kaùu
ksje/È j Ndú; fldg y÷kdf.k Ndú; ² ixialD;fha fhfok úúO mo j¾. Ndú;
lrhs' lrhs' ² Wla;dLHd; iïnkaOh ^úia;r lrñka ir, jdlH ks¾udKh lrhs'
iys;j&
² l¾;Dldrl yd l¾uldrl jdlH w;r
2'3 ,sx." úNla;s yd ldrl fjki meyeÈ,s lrhs; ,shhs'
y÷kd.kshs'
² ,sx.fNaoh" úNla;s yd ldrl ² ikaê yd úikaê mo weiqfrka ixYaf,aIK
^úia;r iys; j& yd úYaf,aIK yelshdj ,nhs; ,shd olajhs'
2'4 mo ixYaf,aIKh yd
úYaf,aIKh y÷kdf.k ² ixlS¾K ndysr ikaê yd wNHka;r ² id¾jOd;=l yd wd¾OOd;=l ,ldrj, fjki
Ndú; lrhs' ikaê ±k m%ldY fldg ir, jdlHj, fhdohs'

2'5 ldrl fNaoh" Od;=.K ² l¾;Dldrl" l¾uldrl" Ndjldrl" ² úúO ;oaê; m%fNao úúO lDoka; m%fNao yd
;§h úfYaI;d ±k mjihs'
yd ,ldr ^wd¾OOd;=l& Od;=.K 2"3"7"8"9 yd wd¾OOd;=l ,ldr
y÷kd.kshs' ² iudi mo úYaf,aIKh yd iudi mo ieliSu
ms<sn| wNHdihl fhfohs'
² ;oaê; yd ;oaê; m%fNao" lDoka; yd
2'6 ;oaê; yd lDoka; lDoka; m%fNao ² Bmaid¾:" m%fhdacHd¾:" w;sYhd¾: yd kdu
y÷kd.kshs; Ndú; lrhs' Od;=ll%shd fjka fjka j y÷kdf.k ,shhs;
² iudi yd iudi m%fNao Ndú; lrhs'
2'7 iudi Ndú; lrhs'
² Bmaid¾:l%shd" m%fhdacHl%shd yd ² úfYaI w¾: iys; Wmi¾. yd ksmd; mo
w;sYhd¾:l%shd y÷kdf.k jdlHj, fhdod ,shd olajhs'
2'8 m%;Hd¾:l%shd Ndú;
lrhs'
² Wmi¾. yd ksmd;

2'9 wjHhmo Ndú; lrhs'

21
ks m q K ;d uÜgu ld,Éfþo
ksmqK;dj úIh wka;¾.;h bf.kqï m,
ixLHdj

3'0 lshjd w¾:h 3'1 ir, .oH mdG lshjd ² oaú;Shdo¾Y" ;D;Shdo¾Y" ² w¾:djfndaOh iys; j ir, .oH yd moH 27
wjfndaO w¾:h wjfndaO l:diß;aid.r" ysf;damfoaY" mdG lshjhs'
lr.kshs' lr.kshs' m[ap;ka;%"
r;akdj,S"m%;s{dfh!.kaOrdhK" ² tu mdG ksje/È j udOH NdIdjg mßj¾;kh
3'2 ir, moH mdG yd .oH iajmakjdijo;a; iy wNs{dk lrhs'
moH ñY% mdG lshjd Ydl=ka;, hk lD;sj,ska
w¾:h wjfndaO Wmqgd.;a mdG
lr.kshs' ² idys;H ks¾udKhl Wmhqla; jD;a; w,xldr
² oaú;Shdo¾Y" ;D;Shdo¾Y" wdÈ uQ,sl ,CIK wjfndaO fldg f.k
4'0 idys;H 4'1 idys;Hd;aul
l:diß;aid.r" ysf;damfoaY" ks¾udK úpdrfhys m%dfhda.sl j fhfohs'
ridiajdofha ks¾udKhl ,CIK
m[ap;ka;%" r;akdj,S" ² idys;Hd;aul pß;" mqoa., pß; yd
fhfohs' y÷kd.kshs' 26
m%;s{dfh!.kaOrdhK" ixikaokh lrhs'
iajmakjdijo;a; iy ² idys;H ks¾udKhl rih iduQyl s j úpdrYS,S
4'2 ixialD; Pkafoda,xldr
wNs{dkYdl=ka;," j idlÉPd lrhs'
ms<sn| ir, wjfndaOhla
jD;a;r;akdlr" ldjHdo¾Y hk
,nd.kshs'
lD;sj,ska Wmqgd .;a mdG
4'3 idys;Hd;aul mdGhl ² ks¾ÈIag mdGdkqidrfhka yod< idrO¾uj,
rih ú|.kshs; m%ldY ² kf,damdLHdhk" iD;=ixydr" we;s iudc jákdlu f;areï .ksh;s yeisfrhs'
lrhs' fï>¥;" idú;%sHqmdLHdhk" uxcqYS%
5'1 mdGhl wka;¾.; NdIs; jdia;=úoHd Ydia;% iy Ñ;% ² ixialD; idys;Hd.; ër" ùr" úl%udkaú;"
5'0 NdId idys;H idrO¾u y÷kd.kshs; l¾u Ydia;%" fi!kaorkkao" Wodr pß; yd isoaê m%;sks¾udKh lrhs'
;=< wka;¾.; pß;dnoaO lrhs'
prlixys;d" iqY%e;ixys;d"
idrO¾u 26
5'2 idrO¾u w.hhs; m%ldY wIagdx.yDohixys;d" cdklSyrK ² idrO¾u ðú;hg noaO lr.kakd whqre
pß;dnoaO lrhs; lrhs' hk lD;sj,ska Wmqgd.;a mdG iduQysl j idlÉPd lrhs'
m%ldY lrhs' 5'3 Ys,amSh ksmqK;d i|yd ² fcHd;sIh ^jDy;a mdrdir fydard
wjYH uQ,sl m%fõYh ,nhs' Ydia;% & ioaO¾u mqKavÍl
^wêuqla;s mßj¾;h& ÈjHdjodkh ² ixialD; idys;Hd.; idrO¾u flá ks¾udK
^wfYdaldjodkh& yd rpkd f,i ,shd olajhs'
22
ks m q K ;d uÜgu ld,Éfþo
ks m q K ;dj úIh wka ; ¾.;h bf.kq ï m,
ixLHdj

6'0 ksrjq,a j yd 6'1 m%Yak wihs' ² WÑ; NdId m%fhda. Ndú;fhka ² WÑ; NdId m%fhda. Ndú; lrñka 22
meyeÈ,s j woyia m< lsÍu ixialD;fhka m%Yak weiSug iu;a fjhs'
NdIKfhys 6'2 m%Yakj,g ms<s;=re ² hf:dala; m%Yakj,g iqÿiq ms<s;=re
fhfohs' fohs' ² úfYaI W;aijhla" YsIH ix.ï ixialD;fhka iemhSug iu;a fjhs'
6'3 Wmfoia ,nd fohs' /iaùulaa" NdId Èkh jeks ² ixialD; NdId m%fhda. Ndú; lrñka
6'4 ixjdofha fhfohs' wjia:djl § ixialD; NdIdj Wmfoia §ug fhduq fjhs" ixjdo lrhs'
6'5 ud;Dldjg wod< j Ndú; lrñka foaYkhla ² wdpdr-iudpdr i|yd ixialD; m%fhda.
meje;aùu Ndú; lsÍfuys fhfohs'
flá foiqula
² ksje/È j ixialD; NdIdfjka l:djla
meje;aùug iu;a
meje;aùfï yelshdj ,nhs; th ,shhs'
fjhs'
² ffoksl igyka" Èk pßhdj" ffu;%S
6'6 NdIdj jHla; j Ndjkdj" ixialD; NdIdfjka ,shhs; lrhs'
Ndú; lrhs'
20
7'0 ijka § w¾:h 7'1 f;dard.;a moH fyda ² rdudhK" uydNdr;" ² wjfndaê; mdGhkays w¾:h ,shd olajhs'
meyeÈ,s j yd .oH mdGj,g ijka § ioaO¾uulrkao" prlixys;d" ² wks¾ÈIag mdGhlg jqj ijka §
ksje/È j w¾: wjfndaO lrf.k wdÈ .%ka:j,ska Wmqgd.;a w¾:djfndaOh ,nd m%Yakj,g ms<s;=re
wjfndaO m%;spdr olajhs' fldgia fohs; idrdxYh bÈßm;a lrhs'
lrf.k m%;spdr ² Y%jH mg yd oDYH mg Y%jKh fldg
olajhs' 7'2 Y%jH mg yd Y%jH ² y~mg yd Ñ;%mg w¾:djfndaOh ,nd m%Yakj,g ms<s;=re fohs'
oDYH mgj,g ijka § ² Y%jH yd oDYH mg ksrjoH j m%;sjdpkh
w¾: wjfndaO lrf.k lrhs; rÕ olajhs; .dhkh lrhs'
m%;spdr olajhs' ² úIhnoaO iajdNdúl jia;+ka ² ks¾ÈIag lD;s weiqßka i;a;aj yd udkj
y÷kd.ekSu; ^R;=ixydr" p¾hd" mdßißl fjkialï" fi!kao¾h"
8'0 wod< ixialD;sl 8'1 iajdNdúl mßirh
ufkdaNdj" udkj in|;d y÷kdf.k 30
mßirh y÷kd.kshs' fï>¥;" fi!kaorkkao"
,shhs; w¢hs; ,ehsia;=.; lrhs; rÕ olajhs;
y÷kd.kshs' 8'2 NdIdj yd idys;Hd.; cdklSyrK" m[ap;ka;%"
wNsrEmKh lrhs; m%;sks¾udKh lrhs;
pß; y÷kd.kshs' ysf;damfoaY" wNs{dkYdl=ka;,
N+ñld rx.kh lrhs; fjki
hk lD;s weiqßka& udOHhkaf.ka m%ldY lrhs'
23
ks m q K ;d uÜgu ld,Éfþo
ks m q K ;dj úIh wka ; ¾.;h bf.kq ï m,
ixLHdj

9'0 ks¾ÈIag yd 9'1 ixialD; NdIdfjka ² iqrNdr;S" oaú;Shdo¾Y" ² ks¾ÈIag yd wks¾ÈIag mdG ixialD; 30
wks¾ÈIag mdG udOH NdIdjg ksje/È wNskjmdGdj,S" ir, ixialD; NdIdfjka udOH NdIdjg o udOH
YslaIlh" ixialD; m%:u NdIdfjka ixialD; NdIdjg o ksje/È j
mßj¾;kh lrhs' w¾:h ,efnk fia mqia;lh" ixialD; mdGud,d i"
mßj¾;kh lrhs' m[ap;ka;%" ysf;damfoaY" jHdlrKdkql+, j mßj¾;kh lrhs'
rdudhK hk .%ka:j,ska Wmqgd
9'2 udOH NdIdfjka .;a fldgia mßj¾;kh lsÍu
ixialD; NdIdjg
jHdlrKdkql+, j ² ir, ixialD; YslaIlhii"
mßj¾;kh lrhs' iqrNdr;S" ixialD; YslaIlh i,
hk .%ka:j,ska fldgia Wmqgd
f.k mßj¾;kh lsÍu" NdIdjg
wdfõksl NdId m%fhda. fhdod
.ekSu

24
ld,Éfþo
ks m q K ;dj ks m q K ;d uÜgu úIh wka ; ¾.;h bf.kq ï m,
ixLHdj

10'0 ixialD; 10'1 wYajf>daI ysñhkaf.a" ² nqoaOpß;" fi!kaorkkao" ² wYajf>daI" ld,sodi" l=udrodi hk
idys;Hd.; lD;s ld,sodihkaf.a iy r>qjxY" l=udriïNj yd uydldjH rplhka ms<sn| j rpkd ,shhs;
yd l=udrodihkaf.a cdklSyrK hk lD;s ms<sn| YsIH iñ;sfha § l:d mj;ajhs'
l;=jreka ms<sn`o uydldjH lD;s ±kqula
wjfndaOh ,nhs' y÷kd.kshs' ² .S;f.daúkaod.; .S; ;d,hg .dhkh
lrhs; flaj, yd iduQysl ri úkaokfhys
10'2 ld,sodihkaf.a yd fhfohs'
chfoajhkaf.a ² R;=ixydr" fï>¥;" .S;f.daúkao 30
LKavldjH hk lD;s ms<sn| ±kqula ² ixialD; uydldjH yd LKavldjH
y÷kd.kshs' l¾;Djreka yd Tjqkaf.a lD;s ms<sn|
mqj;am;a ,sms ilihs'
10'3 Y;l idys;Hh ms<sn| ² kdudIagY;l" kS;sY;l"
j ±kqula ,nd.kshs' Nla;sY;l" ffjrd.HY;l" ² Y;l ldjHj, tk úúO iÿmfoaY f.k
wkqreoaOY;l" YDx.drY;l hk yer olajhs'
10'4 WmfoaY l:d idys;Hh Y;l .%ka: ms<sn| wjfndaOh
ms<sn| j wjfndaOhla ² Y;l ldjHj, tk lreKq idudkH
,nd.kshs' ² m[ap;ka;%" ysf;damfoaY hk ðú;hg iïnkaO lr.kakd whqre
lD;Skays l¾;D" ld,h" fmkajd fohs'
wka;¾.;h" ffY,sh iy
10'5 ixialD; kdgH idrO¾u ² WmfoaY .%ka:j, l¾;D" ld, wdÈ
idys;H ms<sn| idudkH f;dr;=re bÈßm;a lrhs'
oekqula ,nd.kshs' ² Ndi" ld,sodi" Y=øl" Y%S y¾I hk
lùkaf.a kdgH lD;s ² ixialD; m%Odk ldjH yd m%Odk ldjH
rplhka kï lrhs'

25
msßfjka$mdi,a m%;sm;a;s yd jevigyka

iïNdjH NdIdjla yd wd.ñl NdIdjla jYfhka ixialD; NdIdj" Y%S ,xldfõ wOHdmk uOHia:dkj, mqrd;kfha isg wo olajd yeoEÍu" Ndú;h
isÿ fõ' ;dlaIKsl wxYfhka ÈhqKq ù úYaj .ïudkhla jQ f,dal m%cdjf.a Ydia;%Sh yd ks¾udKd;aul ixj¾Okhg fmrg;a jvd mßmQ¾K odhl;ajhla
ixialD; NdIdfjka ,nd.; yels h' cd;Hka;r lS¾;shg m;a Y%S ,dxlsl we;eï úoaj;=ka tu ;;a;ajhg m;a ùfï m%Odk idOlh Tjqka i;= ixialD; NdId
ksmqK;dj hs' ixialD; NdIdj Ydia;%Sh lghq;= yd wd.ñl lghq;=j,g muKla iSud fkdfldg msßfjka$mdi,a moaO;sh ;=<ska iudchg kj wdrlska
y÷kajd Èh hq;= ld,h t<U we;' oekqu .fõIKh lrk l%shdldÍ mqoa.,hl= f,i mka;s ldurhg muKla fldgq ù ,nk wOHdmkfhka neyer j
msßfjk$mdi, ;=< úúO jevigyka ixúOdk l< hq;= hs' msßfjka$mdi,a ixialD;shg .e<fmk mßÈ iy msßfjfka$mdif,a mj;akd udkj yd fN!;sl
iïm;a wkqj úIh ks¾foaYfha i|yka ksmqK;d idlaId;a lr.ekSu i|yd fuu jevigyka ixúOdk úh hq;= h'

01' ixialD; NdId Èk"


02' lKavdhï ixjdo"
03' udisl" jd¾Isl ix.ïj, § ixialD;fhka NdIKh" .dhkh"
04' flá kdgH ieliSu" bÈßm;a lsÍu"
05' ì;a;s mqj;am;a m< lsÍu"
06' WmfoaYd;aul ixialD; Yaf,dal yd f;dr;=re tla /ia lsÍu"
07' ujqnfia jpk mßKduh ù we;s wdldrh ms<sn| ixialD;h weiqßka f;dr;=re /ia lsÍu wdÈ jevigyka ta i|yd WodyrK fõ'

26
;lafiarej yd we.hSu

msßfjk$mdi, mokï lr.;a we.hSï jev ms<sfj< hgf;a tla tla jdrh i|yd kshñ; ksmqK;d yd ksmqK;d uÜgï wdjrKh jk mßÈ bf.kqï
b.ekaùï WmlrK ks¾udKd;aul j ms<sfh< fldg l%shd;aul lsÍug wfmalaIs; h'

bf.kqï ld¾hfha § wfmalaIs; ksmqK;d uÜgug meñK w;am;a lrf.k we;s bf.kqï m,hkaf.a .=Kd;aul nj fidhd ne,Sug ;lafiarej yd
we.hSu wjYH fõ'

ksmqK;d uÜgï Tiafia wfmalaIs; bf.kqï m,j,g <Õd jk wdldrh y÷kd.ekSu ;lafiarefõ § isÿ fõ' uq, § ;SrKh lr.;a ks¾Kdhl iu.
ii|d n,ñka wod< ksmqK;d ljr uÜgulska YsIHhd idlaId;a lrf.k ;sfí oehs mÍlaId l< hq;= fõ' ta wkqj m%n,;d yd ÿn,;d y÷kdf.k m%;f
s mdaIK
yd bÈß fmdaIK jev igyka ixúOdk l< hq;= h' bf.kqï bf.kaùï l%shdj,sh w;r;=r § lKavdhï .fõIKh" YsIH l%shdldrlï bÈßm;a lsÍu hk
wjia:dj, ;lafiare ld¾hh uekúka l< yels h'

;lafiare ld¾hhg wu;r j we.hSï jev ms<sfj< hkq YsIHhkaf.a m%ùK;d uÜgu ;SrKh lsÍu h' m%ùK;d uÜgu úksYapfha § isiqka ysñ lr.;a
fY%aKs" ,l=Kq wdÈh ii|d Tjqkaf.a m%.;sh fidhd ne,sh hq;= h'

27
ixialD; úIh ks¾foaYh - Wiia fm<
ks¾ÈIag .%ka: yd wdfY%ah .%ka:
ks¾ÈIag .%ka:
01' ixialD; m%fõY - .oHmoHdj,S III - ixialrKh - uydpd¾h b÷rd.df¾ Oïur;k ysñ" wdpd¾h udÿreTfha Oïñiair ysñ"
uydpd¾h iuka pkaø rKisxy" wdpd¾h fla'î' chj¾Ok" fcHIaG lÓldpd¾h
ta' fla' tÉ O¾ums%h'
02' ixialD; wl=re ,shuq ^1& .%ka:h ^ixhqla; ;eá 2 iu.& - m%dÖ wOHdmk wdh;kh
03' ixialD; m%fõY mdGud,dj I - m%dÖ wOHdmk wdh;kh'
04' ixialD; nd,do¾Y - m<uq mdvfï isg oyjeks mdvu olajd ^1-10&
05' ixialD; m%:udo¾Y - ijeks mdvfï isg oijeks mdvu olajd ^6-10&
06' ixialD; oaú;Shdo¾Y - oijeks mdvfï isg mif<diajeks mdvu olajd ^10-15&
07' ixialD; ;D;Shdo¾Y - fodf<diajeks mdvfï isg oyihjeks mdvu olajd ^12-16&
wdfY%ah .%ka:
01 iqrNdr;S - uydpd¾h ví'tia' lreKd;s,l
02 ixialD; YslaIlh m%:u yd oaú;Sh mqia;l - uydpd¾h tï'tÉ't*a' chiQßh
03 ixialD; kdudLHd; újrKh - uydpd¾h jrdf.dv fmaur;k ysñ
04 ir, ixialD; YslaIlh 1" 11 - w;smQcH n,xf.dv wdkkao ffuf;%ah kdysñ
05 wdOqksl ixialD; jHdlrKh - ta'ta' uelafvdk,aâ
06 ffjÈl idys;Hh - uydpd¾h chfoaj ;s,lisß
07 ixialD; ldjH idys;Hh - uydpd¾h chfoaj ;s,lisß
08' ixialD; kdgH idys;Hh - uydpd¾h chfoaj ;s,lisß
09' ixialD; m%:u mqia;lh - wd¾' Ô' NdKavd¾l¾
10' ixialD; idys;Hh - Ô'tia'î' fiakdkdhl

28
úIh ks¾foaY iïmdol uKav,h - 2017

WmfoaYl;ajh yd wkque;sh - Ydia;%Sh lghq;= uKav,h" cd;sl wOHdmk wdh;kh

úIh iïnkaëlrKh - rdclSh mKaä;" wOHdmkm;s mQcH f;ßmeye fïOxlr ysñ ^fcHIaG lÓldpd¾h& cd;sl wOHdmk wdh;kh'

iïm;a odhl;a j h
wNHka ; r (- ^01& mQcH f;ßmeye fïOxlr ysñ ^fcHIaG lÓldpd¾h& ^rdclSh mKaä;" Ydia;%m;s ^úYsIag mka;s&" mYapdoa Wmdê wOHdmk
ämaf,daud ^úYsIag mka;s&" mYapdoa Wmdê WmfoaYk ämaf,daud" wOHdmkm;s& cd;sl wOHdmk wdh;kh" uyr.u'

ndys r (- ^01& uydpd¾h mQcH b÷rd.df¾ Oïur;k ysñ ^wxYdêm;s& ^rdclSh mKaä;" wdpd¾h& ixialD; wOHhk wxYh" le,Ksh úYajúoHd,h'
^02& wdpd¾h mQcH udÿreTfha Oïñiair ysñ ^fcHIaG lÓldpd¾h& ^rdclSh mKaä;" wdpd¾h& .ïmy úl%udrÉÑ wdhq¾fõo
úoHdh;kh" le,Ksh úYajúoHd,h'
^03& mQcH rUdjefõ md,s; ysñ ^ixialD; úIh WmfoaYl& ^rdclSh mKaä;" Ydia;%m;s& msßfjka wOHdmk YdLdj" wOHdmk wud;HdxYh'
^04& mQcH ks.a.y [dKskao ysñ ^lÓldpd¾h& ^rdclSh mKaä;" Ydia;%m;s" mYapdoaa Wmdê wOHdmk ämaf,daud& iS;djlmqr msßfjka .=re
wNHdi wdh;kh - wúiaidfõ,a,'
^05& wgndf.a Oïudf,dal ysñ ^.=re WmfoaYl& ^rdclSh mKaä;" Ydia;%m;s" mYapdoaa Wmdê wOHdmk ämaf,daud& u$wdkkao uQ,sl
msßfjk" by,.u" wgndf.a' uyWv.u'
^06& mQcH úÿrefmd, wdkkao ysñ ^mßfõKdêm;s& ^rdclSh mKaä;" Ydia;%fõ§" mYapdoa Wmdê wOHdmk ämaf,daud& fld$oCIsKdrdu
oaúNdId uQ,sl msßfjk" u,aj;a;" ol=Kq fydalkaor" fydalkaor'
^07& mQcH u,awiafka ;s,ljxY ysñ ^.=re WmfoaYl&" ^rdclSh mKaä;" Ydia;%m;s& .ï$isß iqux., uy msßfjk" j,,shoao" t,a,lal,'
^08& uydpd¾h fjda,ag¾ udrisxy" ^fcHIaG uydpd¾h&" YS% chj¾Okmqr úYajúoHd,h" .xf.dvú," kqf.af.dv'
^09& ta'fla'tÉ' O¾ums%h ^fcHIaG lÓldpd¾h& ^rdclSh mKaä;" Ydia;%m;s& .ïmy úl%udrÉÑ wdhq¾fõo úoHdh;kh" le,Ksh
úYajúoHd,h" le,Ksh'
^10& tï'ta'ã'mS'mS' ymqwdrÉÑ ^.=re WmfoaYl&" ^rdclSh mKaä;" Ydia;%m;s" mYapdoaa Wmdê wOHdmk ämaf,daud& l=$úiqoaOdh;k
úoHdh;k msßfjk" lÉfÉßh mdr" l=reKE.,'
29

You might also like