Konferencja

„Energia odnawialna szans rozwoju Województwa Podlaskiego”

Bia ystok, 30-31 stycznia 2012 r.

Rozwój odnawialnych róde

energii w Polsce
- podej cie regionalne i prosumenckie

Grzegorz Wi niewski

Instytut Energetyki Odnawialnej (IEO)

Warszawa
 Odnawialne i nieodnawialne zasoby energii
vs. wiatowe zu ycie energii

Roczny strumie energii

promieniowania
onecznego docieraj ca
do powierzchni Ziemi
(1,76 x 1017) przekracza 30
tys. razy wiatowe, roczne
zapotrzebowanie na
energi

www.ieo.pl
 Zestawienie skumulowanych krajowych zasobów z ó
surowców energetycznych kopalnych w Polsce
ród o: Pa stwowy Instytut Geologiczny (PIG) (dane za 2010 r.), opracowanie Instytut Energetyki
Odnawialnej (IEO). Pa stwowy Instytut Geologiczny: Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych
w Polsce. Warszawa 2011 r.

zasoby ogó em/ zasoby zasoby wystarczalno

potencja przemys owe/rea wykorzystanie/ w stos do
teoretyczny lny potencja pozyskanie w zasobów
techniczny 2010 r. przemys owych

[PJ] [PJ] [PJ] [lata]

Kopaliny RAZEM 1 152 123 107 190 2 202 49

gaz ziemny 4 989 3 119 189 17
ropa naftowa 1 068 719 28 25
w giel brunatny 173 217 11 458 494 23
w giel kamienny 972 850 91 894 1 491 62

www.ieo.pl
 Roczny potencja odnawialnych
zasobów energii i jego wykorzystanie w
2010 roku
ród o: IEO oraz GUS (wykorzystanie zasobów w 2010 roku)
zasoby ogó em/ zasoby zasoby Stopie
potencja przemys owe/r wykorzystanie/ wykorzystania
teoretyczny ealny potencja pozyskanie w odnawialnych
techniczny 2010 r. zasobów
(przemys owych)
energii w Polsce

[PJ] [PJ] [PJ] %

RAZEM/ REDNIA 42 523 3 896 288 7,4%

Biomasa 2 709 602 269 44,7%

Woda 31 18 11 61,2%
3
Geotermia 870 313 1 0,2%
8 2
Wiatr 725 582 6 0,2%
27
S o ce 188 381 1 0,3%
www.ieo.pl
 Zu ycie energii elektrycznej w
regionach w podziale na sektory
gospodarki w 2010 r.
 Problem:
Rosn ce koszty zaopatrzenia w energi
elektryczn gospodarstw rolnych
Wzrost zu ycia energii
elektrycznej per capita w
latach 2000-2007

72% wzrost wydatków na energi elektryczn w

gospodarstwach rolnych w latach 2004-2009, w porównaniu
z 34% rednim wzrostem we wszystkich gospodarstwach
domowych (sta y trend szybszego ni rednia wzrostu
kosztów dla gosp. rolnych w ci gu 3-4 ostatnich lat)
 Moc zainstalowana OZE w
województwach na koniec 2011 r.

Pod wzgl dem produkcji energii z OZE dominuje woj. kujawsko-pomorskie, jednak e
energia ta w wi kszo ci produkowana jest w elektrowni wodnej we W oc awku. Z kolei w
woj. skim dominuje energia elektryczna pochodz ca ze wspó spalania.
 Struktura wytwarzania energii elektrycznej i
ciep a z OZE w 2020 roku, wg KPD
100%
7,65%
12,40%
90%

80%
Biogaz
31,48%
70% Biomasa sta a
Ma el. wiatrowe
60%
1,70% E. wiatrowa morska
4,63% 78,30%
50% En. wiatrowa dowa
Energia oneczna
40%
Energia wodna

30% Pompy ciep a

40,62%
Energia geotermalna
20%
2,50%
10% 3,01% 8,55%
9,16%
0%
Energia elektryczna Ciep o
 Nak ady inwestycyjne na
zielon energi elektryczn i zielone ciep o
wg nowych (przyrostów) mocy przewidzianych w KPD do 2020 r.

Obroty na rynku OZE w 2010 roku : 1870 mln €

Suma inwestycji w OZE do 2020 r. 25 mld €
Suma inwestycji w ma e i mikro ród a 7 mld €

redni jednostkowy koszt

inwestycji w latach 2010-2020
w mln€/MW wg KE’
(aktualizacja IEO dla PV)
 Wprowadzanie odnawialnych róde
energii na rynek: prze amywanie barier
w systemie pomocy publicznej
„B DNE KO O”TECHNOLOGII OZE
Obszar
wspó pracy z
Dyrektywy UE i przemys em i
fundusze rodkami
strukturalne naukowymi

Stymulowanie rynku
poprzez dotacje i MA A SKALA WYSOKIE Badania i rozwój
instrumenty prawne technologii OZE
PRODUKCJI KOSZTY

Obszar
wspó pracy z Programy ramowe
samorz dami badawcze UE i
terytorialnymi programy na rzecz
w realizacji innowacyjno ci
inwestycji
(PPP)
Alokacja rodków UE na OZE w
ramach RPO na lata 2007-2013
Wnioskowana kwota dotacji we wnioskach
onych do RPO w stosunku do alokacji
bud etu w % (na koniec 2011)
Struktura technologiczna wniosków
oraz etapy i wyniki oceny

Stan na dzie 30.11. 2011 r.

 Struktura beneficjentów
ród prawie 1100 potencjalnych
beneficjentów, którzy dotychczas z yli wnioski,
ówne kategorie stanowi : jednostki samorz du
terytorialnego (JST)-460, w tym gmin-357 oraz
przedsi biorstwa-385, w tym 358 to ma e i
rednie przedsi biorstwa (M P)
 Ocena planowanych do
zainstalowania mocy cieplnych i
elektrycznych
czne nowe moce do zainstalowania w ramach ju podpisanych umów
dotacyjnych RPO (40% ca ej alokacji) to prawie 330 MW. Wydatkowanie
ca kowitej kwoty rodków przewidzianej w RPO przy podobnej strukturze
inwestycji prowadzi oby do uzyskania mocy zainstalowanej rz du 900 MW,
a wi c mocy przewy szaj cej najnowszy i najwi kszy blok energetyczny w
Polsce, w Elektrowni Be chatów o mocy 858 MW.

Moc cieplna
Moc elektryczna
 Potencja energetyki wiatrowej
Du a energetyka wiatrowa Ma a energetyka
wiatrowa > 100 kV
Województwa •Zachodniopomorskie, •Ma opolskie,
o dobrej •Pomorskie, •Mazowieckie,
lokalizacji •Wielkopolskie, •Podkarpackie,
elektrowni •Kujawsko-pomorskie •Lubelskie
wiatrowych •Podlaskie

52%
78%
53%
49%
40% Udzia obszarów, na
45%
których lokalizacja
51% 47%
elektrowni wiatrowych na
38% powierzchni gruntów
46%
39%
39%
rolnych województwa
36%
73% mo e by utrudniona
Poziom mo liwych 42%
ogranicze i utrudnie
lokalizacyjnych 70% 57%
elektrowni wiatrowych
Przeci tny
Wysoki
Bardzo wysoki
 Potencja energetyki s onecznej

Ciep a „Combi” Klimatyzacja Ch odzenie

woda (c.w.u. + c.o.)
ytkowa
•Wska nik 33 10 2 70
wykorzystania
potencja u
technicznego (%)
•Energia ko cowa 14 000 4 700 3,7
(TJ)
•Powierzchnia 12 mln 2,6 mln 2 tys.
kolektorów
onecznych (m2)

Regionalne zró nicowanie potencja u rynkowego energetyki s onecznej

nie jest du e.
 Sprzeda kolektorów s onecznych w
Polsce w latach 2008-2010 w podziale
na województwa i wp yw RPO

Niespotykany wcze niej

ponad trzykrotny przyrost
powierzchni zainstalowanej w
2010 r. w woj. lubelskim oraz
proporcjonalnie drugi co do
www.ieo.pl skali wzrostu wynik w kraju
(je li chodzi o tempo wzrostu)
w woj. ódzkim t umaczy
mo na rozstrzygni ciem w
tych województwach
pierwszych konkursów RPO, w
kategorii interwencji „energia
Sprzeda kolektorów
w latach 2008-2010
w m2
oneczna”.
0 - 10000
2008
10000 - 20000
20000 - 30000 2009

30000 - 50000 2010

50000 - 60000
 Przyrost mocy zainstalowanej w
elektrowniach PV w wariantach
ON-GRID i OFF-GRID od 2003 roku.

• Ponad 2,3 MWp zainstalowane w elektrowniach PV.

• Instalacje przy czone do sieci:
- 1,35 MWp mocy zainstalowanej w 9 elektrowniach ON-GRID,
- Najwi ksza elektrownia PV: 1 MWp, Wierzchos awice.
• Instalacje nie przy czone do sieci:
- 2 – 2,5 MWp mocy zainstalowanej w elektrowniach OFF-GRID,
Moce zainstalowane w fotowoltaice
i alokacja rodków RPO na OZE
9.00
118.80
25 mln PL

16 mln PL 2.00
3.00 52.71
13 mln PL 226.00
2 mln PL 1.00
3.20
11 mln PL 2.00
82.34

8.00 11.00
5.00 9 mln PL 90.70 108.81
3 mln PL 21.12 19 mln PL
18.00
846.33

17 mln PL
7.00
35 mln PL 35.02

3.00
0 mln PL 140.78
8 mln PL 1.00
3.00 0.72
6 mln PL 14.00
58.80
502.38
19.00
14 mln PL 1088.75 7.00
27 mln PL 43.13
24 mln PL

Liczba instalacji PV w województwie

Moc instalacji PV w województwie, kW

mln PL Alokacja rodków na energi s oneczn w RPO

 Potencja biomasy i s omy
Potencja Biomasa oma
ekonomiczny
Najwi kszy Lubelskie, Mazowieckie, Lubelskie, Wielkopolskie,
Podkarpackie Kujawsko-pomorskie,
Pomorskie oraz Opolskie
Najmniejszy Opolskie, Lubuskie Podlaskie, Ma opolskie,
Lubuskie oraz Warmi sko-
Mazurskie
 Potencja biogazu rolniczego
W efekcie wykonanych analiz, najwi kszy udzia w realizacji przyj tych za
mog posiada województwa: wielkopolskie 216 MW, warmi sko-mazurskie 106 MW
oraz mazowieckie – 103 MW. Zgodnie z analiz powoli wyczerpie si natomiast
potencja dotychczasowego lidera inwestycji biogazowych – woj. pomorskiego
 Bud et polityki spójno ci UE
2007-2014 – za enia KE

Koncentracja wsparcia na najbiedniejszych krajach i regionach

Struktura bud etu polityki spójno ci 2014-2020 (336 mld euro):

1. Regiony celu konwergencji – 162,6 mld euro (48,4%)
2. Regiony przej ciowe – 39 mld euro
3. Regiony celu konkurencyjno ci – 53,1 mld euro
4. Wspó praca terytorialna – 11,7 mld euro
5. Fundusz Spójno ci – 68,7 mld euro
6. Regiony ultraperyferyjne i o niskiej g sto ci zaludnienia – 0,9 mld euro

Zró nicowany poziom wspó finansowania, w zale no ci od poziomu rozwoju

 Priorytety inwestycji w ramach funduszy
strukturalnych UE 2014-2020
ród o: propozycja KE z czerwca 2011

Wsparcie tylko dla odnawialnych róde energii (OZE) i efektywno ci energetycznej (EE) oraz dla
MSP z wy czeniem du ych przedsi biorstw (za wyj tkiem infrastruktury przesy owej)
Regiony beneficjentami pomocy w obszarze energia: minimalne kwoty na OZE i EE w portfelach
funduszy regionów to 6-12% rednio w ramach polityki spójno ci ok 10%)
 Prognozowana alokacja rodków
na OZE dla RPO wg IEO (12’2011)
• Inna konstrukcja
16.69
perspektywy finansowej UE
102.57
na lata 2014-2020
15.73
19.00
102.90
95.85
• Szybki rozwój województw
15.00

10.93
79.80 • szybkim rozwojem
136.92 technologii OZE
8.23
26.78
314.36
• Zmiany strukturalne na rynku
2.70
65.78
135.43
energii
27.37
165.49
35.83
137.51
• Oszacowanie na podstawie
16.74
156.04
10.88
bud etu polityki spójno ci
6.25 16.06
73.89 UE na lata 2014-2020 –
63.57
hipotetyczna alokacja
311.32

17.60
215.66
9.23
130.61 rodków (2,3 mld euro) – 9
Alokacja rodków na OZE
mln Eur
razy wi ksza kwota, 14%
2007-2013 nak adów na inwestycje z
hipotetyczna alokacja 2014-2020 KPD
 Dokumenty i strategie OZE
przygotowywane w województwach
• Dokumenty dotycz ce OZE przygotowywane w
województwach nie wynikaj wprost z obowi zków
prawnych i wychodz zazwyczaj swoim zakresem lub
typem poza te bezwzgl dne wymogi prawne.
• Dokumenty strategiczne zosta y opracowane z regu y w
latach 2005-2007, tylko niektóre w latach 2010-2011 (du
aktywno w ostatnich dwóch latach wykaza y woj.
zachodniopomorskie, wielkopolskie, opolskie ma opolskie,
podkarpackie oraz pomorskie).
• Brakuje jednak w nich:
– szerszej analizy kosztów
– przynajmniej wst pnej próby optymalizacji ekonomicznej
tworzenia przysz ego miksu energetycznego
 Wzgl dna atrakcyjno inwestycyjna
w OZE w regionach
Zachodniopomorskie
Wielkopolskie
ódzkie
Dolno skie
Pomorskie
Mazowieckie
Kujawsko-Pomorskie
skie
Podlaskie
Lubelskie
Lubuskie
Warmi sko-Mazurskie
Ma opolskie
Opolskie
Podkarpackie
? Badane
przeprowadzone w
wi tokrzyskie
2009 r.

Prognozowana alokacja lokacja cz ciowo pokrywa si z

atrakcyjno ci inwestycyjn województw w zakresie OZE. Ranking
uwzgl dnia m.in. potencja OZE w województwach, uwarunkowania
infrastrukturalne i ekonomiczne oraz promocj OZE w województwie
poprzez przyj te dokumenty, informacje dla inwestorów i
podejmowane inicjatywy (od tych elementów silnie zale y wzgl dne
tempo i kierunki rozwoju)
 „Storylines” – metoda tworzenia
regionalnych scenariuszy energetycznych
Positive
Positive public
public attitude
attitude
High
High environmental focus in population and
environmental focus in population and business.
business.
Reduced
Reduced energy
energy consumption
consumption and and demand
demand
for
for environmentally
environmentally friendly
friendly products
products
Positive future for high RES integration, Positive future for high RES
but too low technology development integration. Both market pull and
rate. Mainly decentralized technology push existing.
development
Slow
Slow tech
tech development
development
No
No major
major technology
technology Yellow Green Fast
Fast tech
tech development
development
break-throughs;
break-throughs; gradual
gradual Major
Major break-throughs
break-throughs
development
development of
of several
several technologies,
technologies,
current technologies
current technologies Red Blue RES,
RES, grids, demand
grids, demand side
side
Difficult future for high RES integration. New technologies are available, but
Few new technologies are available, low interest to invest and use. Mainly
and low interest to invest. Mainly centralized development, but with
centralized development with new technologies.
traditional technologies

Indifferent
Indifferent public
public attitude
attitude
Low
Low environmental focus in population and
environmental focus in population and business.
business.
Higher energy consumption and no
Higher energy consumption and no demand demand
for
for environmentally
environmentally friendly
friendly products
products or
or services
services
 Rozwój OZE wymaga odpowiednego otoczenia
oraz wspó pracy i wsparcia wielu instytucji
PROMOCJA
BADANIA I ROZWÓJ
I INFORMACJA
BADANIA PODSTAWOWE SZKO Y, MEDIA
PUNKTY
BADANIA STOSOWANE
Pomys techniczny INFORMACYJNE
INNOWCYJNE FIRMY KONSULTANCI Informacje ogólne
Model matematyczny
PROJEKTANCI Informacje szczegó owe
Model techniczny PRODUCENCI
INSTALATORZY Studia wykonalno ci
Prototyp rynkowy Projekt techniczny
Produkt Inwestycje
Servis

Inwestor

Integracja dzia alno ci w

obszarach : LIDERZY LOKALNI Lokalne uwarunkowania inwestycyjne
KONSULTANCI/Agencje energetyczne Plany energetyczne
Badania i wdro enia SAMORZ D TERYTORIALNY Programy rozwoju
demonstracyjne RZ D Polityka
Polityka i strategie PARLAMENT Prawo
regionalne
Promocja i informacja POLITYKA
I PROGRAMY ROZWOJOWE www.ieo.pl
 Nowe elementy systemu wsparcia w
projekcie ustawy o OZE
• Zró nicowanie technologiczne wysoko ci wsparcia i
uzale nienie od wielko ci instalacji (mocy) oraz typu
inwestora (u ytkownika)- wprowadzenie taryf typu FiT
• Ograniczanie wsparcia dla du ych technologii OZE:
wspó spalanie, du a (zamortyzowana energetyka
wodna)
• Wzmocnienie wsparcia dla mikroinstalacji i
energetyki typu prosumenckiego
• Ograniczenie barier administracyjnych
• Instrumenty zapobiegania nadpoda y wiadectw
pochodzenia i ryzyka inwestycyjnego

www.ieo.pl
 Mikroinstalacje, ma e instalacje OZE
w wietle projektu ustawy o OZE

ród o OZE Mikroinstalacja – odnawialne

Kolektory s oneczne ród o energii, o cznej mocy
zainstalowanej elektrycznej nie
Systemy fotowoltaiczne wi kszej ni 40 kW lub o
cznej mocy zainstalowanej
Kot y na biomas cieplnej nie wi kszej ni 70
kW;
Ma e elektrownie wiatrowe

Geotermalne pomy ciep a

Prosument - osoba fizyczna,
prawna lub jednostka
Mikrobiogazownie i systemy organizacyjna nieposiadaj ca
mikroCHP na biop yny osobowo ci prawnej,
wytwarzaj ca energi
Ma e elektrownie wodne, elektryczn , ciep o lub ch ód w
mikroinstalacji;
 Propozycji wsparcia dla mikro- i ma ych
instalacji OZE-E w projekcie ustawy o OZE

www.ieo.pl
 Mikroinstalacje i ma e instalacje
OZE w 2012 r.
ród o: szacunki IEO, 2013 r.

Liczba ma ych Liczba

czna moc rednia
Ma e i mikroinstalacje OZE w 2012 r. i mikro- mikroinstalacji
[MW] moc [kW]
instalacji (szacunek)

Ma ej kot y na biomas (dedykowane) 91000 1820 20 90 000

Pompy ciep a (geotermlane) 10000 1000 10 10 000
Kolektory s oneczne 100000 700 7 95 000
Systemy fotowoltaiczne (on i off grid) 81 3 38 79
Biogazownie rolnicze (µCHP na biop yny) 32 32 1006 2
Ma e elektrownie wiatrowe 3200 8 3 3 000

Ma e elektrownie wodne 573 147 257 249

RAZEM/SREDNIA 204 886 3 710 18 198 330

Prosumenci w
2012 r
www.ieo.pl
 Inwentaryzacja mikroinstalacji i ma ych instalacji OZE-E
-do wytwarzania energii elektrycznej, 2010r w Polsce i
w Niemczech
ród o: szacunki IEO, 2013 r.
Polska – 1697instalacji 2012 r. (257µ-instalacji w 2010)

Niemcy– 4 mln instalacji 2010 r.;

ciciele: osoby fizyczne i rolnicy

www.ieo.pl
 Za enia ZP FEO do wizji rozwoju mikroinstalacji
prosumenckich w UE do 2020r. [mln] i rola Polski
ród o danych dla UE: Micorpower Europe, 2011 r.

Cel dla Polski 2x2020: 2 mln mikroinstalacji OZE/prosumentów na 2020r?

=> wzrost z 0,2 mln w 2012 r. do 2 mln w 2020 r.

UE’2020 - 500 mln mieszka ców; Polska’2020 - 36 mln mieszka ców

www.ieo.pl
UE’2020 – 50 mln prosumentów; Polska’2020- 2 mln prosumentów?
 Dzi kuj za uwag

Grzegorz.Wisniewski@ieo.pl

Instytut Energetyk Odnawialnej

ul. Mokotowska 4/6,
00-641 Warszawa

tel/fax. (022) 825 46 52, (022) 875 86 78

www.ieo.pl