v¨n b¶n kü thuËt ®o l−êng viÖt nam §LVN 94 : 2002

§ång hå x¨ng dÇu - Quy tr×nh hiÖu chuÈn

Flow meters for oils and oil products - Methods and means of calibration

1 Ph¹m vi ¸p dông

V¨n b¶n kü thuËt nμy quy ®Þnh ph−¬ng ph¸p vμ ph−¬ng tiÖn hiÖu chuÈn c¸c ®ång hå x¨ng
dÇu kiÓu thÓ tÝch (gäi t¾t lμ ®ång hå) theo c¸c kh¸i niÖm vμ ®Þnh nghÜa trong §LVN
22:1998.

2 C¸c phÐp hiÖu chuÈn

2.1 KiÓm tra bªn ngoμi: theo môc 5.1.

2.2 KiÓm tra kü thuËt: theo môc 5.2.

2.3 X¸c ®Þnh hÖ sè hiÖu chÝnh cña ®ång hå t¹i c¸c l−u l−îng hiÖu chuÈn: theo môc 5.3.

2.4 TÝnh ®é kh«ng ®¶m b¶o ®o më réng cña hÖ sè hiÖu chÝnh cña ®ång hå t¹i c¸c l−u l−îng
hiÖu chuÈn: theo môc 5.4.

3 Ph−¬ng ph¸p vμ ph−¬ng tiÖn hiÖu chuÈn

3.1 Ph−¬ng ph¸p hiÖu chuÈn: viÖc hiÖu chuÈn ®−îc thùc hiÖn theo ph−¬ng ph¸p so s¸nh trùc
tiÕp sè chØ cña ®ång hå víi sè chØ cña b×nh chuÈn hoÆc cña ®ång hå chuÈn, hoÆc gi¸n tiÕp
víi sè chØ cña c©n vμ tû träng kÕ chuÈn.

3.2 Ph−¬ng tiÖn hiÖu chuÈn lμ mét hÖ thèng gåm chuÈn vμ c¸c thiÕt bÞ phô. S¬ ®å nguyªn lý
vμ c¸c yªu cÇu c¬ b¶n ®èi víi ph−¬ng tiÖn hiÖu chuÈn t−¬ng tù nh− ®èi víi ph−¬ng tiÖn kiÓm
®Þnh, ®−îc m« t¶ vμ quy ®Þnh cô thÓ trong §LVN 22:1998, phô lôc 1.

4 §iÒu kiÖn hiÖu chuÈn

4.1 §ång hå ph¶i ®¶m b¶o nguyªn vÑn, kh«ng cã c¸c vÕt nøt ë vá vμ bé phËn chØ thÞ. MÆt
sè, kim chØ, ký nh·n hiÖu ph¶i s¸ng sña, râ nÐt.

3
4.2 §ång hå ph¶i cã hå s¬ kü thuËt kÌm theo. Tr−êng hîp kh«ng cã th× ph¶i lËp l¹i hå s¬ kü
thuËt víi c¸c néi dung sau:

§LVN 94 : 2002

- §−êng kÝnh danh ®Þnh;

- KiÓu chÕ t¹o;
- Sè chÕ t¹o;
- N¬i vμ n¨m chÕ t¹o;
- Ph¹m vi l−u l−îng;
- CÊp chÝnh x¸c;
- ChÊt láng lμm viÖc;
- Ph¹m vi nhiÖt ®é vμ ¸p suÊt lμm viÖc.

4.3 §Þa ®iÓm hiÖu chuÈn ph¶i s¹ch sÏ, tho¸ng, kh«ng cã c¸c chÊt ¨n mßn ho¸ häc, kh«ng cã
c¸c nguån g©y thay ®æi lín vÒ nhiÖt ®é m«i tr−êng vμ nhiÖt ®é chÊt láng hiÖu chuÈn, kh«ng
g©y rung ®éng trong qu¸ tr×nh hiÖu chuÈn vμ ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu vÒ phßng ch¸y ch÷a ch¸y.

4.4 §ång hå ®−îc l¾p ®Æt vμo ph−¬ng tiÖn hiÖu chuÈn ph¶i ®¶m b¶o ®ång trôc víi ®−êng
èng hoÆc èng nèi cña hÖ thèng. §−êng èng vμ èng nèi t¹i n¬i l¾p ®Æt ®ång hå ph¶i cã cïng
®−êng kÝnh danh ®Þnh víi ®ång hå.

4.5 NhiÖt ®é vμ ¸p suÊt cña chÊt láng hiÖu chuÈn ph¶i phï hîp víi ph¹m vi nhiÖt ®é vμ ¸p
suÊt lμm viÖc cña ®ång hå.

4.6 ChÊt láng hiÖu chuÈn ph¶i ®¶m b¶o s¹ch, kh«ng cã c¸c vËt l¹ cã thÓ g©y t¾c dßng ch¶y
hoÆc lμm háng buång ®o cña ®ång hå.

4.7 ChÊt láng hiÖu chuÈn ph¶i cã ®é nhít t−¬ng ®−¬ng víi ®é nhít chÊt láng lμm viÖc cña
®ång hå.

5 Tr×nh tù hiÖu chuÈn

5.1 KiÓm tra bªn ngoμi

KiÓm tra sù phï hîp cña ®ång hå víi c¸c quy ®Þnh trong ®iÒu 4.1 vμ 4.2 b»ng c¸ch quan s¸t.

5.2 KiÓm tra kü thuËt

4
Më c¸c van chÆn cho chÊt láng ch¶y qua ®ång hå ë l−u l−îng lín nhÊt ®Ó kiÓm tra ®é kÝn
cña c¸c van, chç nèi vμ ®ång hå; kiÓm tra ho¹t ®éng ®ång bé cña bé phËn chØ thÞ cña ®ång
hå. §ång thêi kiÓm tra sù æn ®Þnh cña dßng ch¶y, nhiÖt ®é vμ ¸p suÊt lμm viÖc, kh¶ n¨ng
t¸ch khÝ cña hÖ thèng.

§LVN 94 : 2002

5.3 X¸c ®Þnh hÖ sè hiÖu chÝnh cña ®ång hå t¹i l−u l−îng hiÖu chuÈn

5.3.1 Nguyªn t¾c

5.3.1.1 L−u l−îng hiÖu chuÈn

§ång hå ®−îc hiÖu chuÈn t¹i c¸c l−u l−îng lμm viÖc cô thÓ. Tr−êng hîp l−u l−îng lμm viÖc
kh«ng ®−îc quy ®Þnh cô thÓ, ®ång hå ®−îc hiÖu chuÈn t¹i Ýt nhÊt 3 l−u l−îng gåm: l−u l−îng
lín nhÊt, l−u l−îng nhá nhÊt vμ l−u l−îng b»ng gi¸ trÞ trung b×nh gi÷a cña l−u l−îng lín nhÊt
vμ l−u l−îng nhá nhÊt.

T¹i mçi l−u l−îng hiÖu chuÈn thùc hiÖn kh«ng Ýt h¬n 3 phÐp ®o.

5.3.1.2 ThÓ tÝch hiÖu chuÈn tèi thiÓu

ThÓ tÝch chÊt láng hiÖu chuÈn kh«ng ®−îc nhá h¬n c¸c gi¸ trÞ sau:

- 1000 lÇn gi¸ trÞ ®é chia nhá nhÊt cña ®ång hå;

- L−îng chÊt láng ch¶y qua ®ång hå trong thêi gian 90 gi©y ë l−u l−îng hiÖu chuÈn.

5.3.2 Tr×nh tù c¸c thao t¸c, vËn hμnh

5.3.2.1 Theo ph−¬ng ph¸p so s¸nh víi b×nh chuÈn

Cho chÊt láng ch¶y qua ®ång hå vμo b×nh chuÈn. Dïng van ®iÒu chØnh x¸c ®Þnh gi¸ trÞ l−u
l−îng cÇn hiÖu chuÈn. Khi møc chÊt láng ®¹t tíi v¹ch dÊu dung tÝch danh ®Þnh cña b×nh
chuÈn th× ®ãng van chÆn ë lèi vμo b×nh chuÈn.

X¶ hÕt chÊt láng ra khái b×nh chuÈn vμ kiÓm tra sù ch¶y hÕt chÊt láng b»ng kÝnh quan s¸t
(hoÆc van kiÓm tra) ë phÝa sau van x¶ cña b×nh chuÈn. §ãng van x¶ vμ ®äc sè chØ cña ®ång
hå.

Cho chÊt láng ch¶y qua ®ång hå vμo b×nh chuÈn. Khi møc chÊt láng ®¹t tíi v¹ch dÊu dung
tÝch danh ®Þnh cña b×nh chuÈn th× ®ãng van chÆn ë lèi vμo b×nh chuÈn. §äc sè chØ cña ®ång
hå.

5
§äc gi¸ trÞ thÓ tÝch vμ nhiÖt ®é cña chÊt láng trªn b×nh chuÈn.

Gi¸ trÞ nhiÖt ®é vμ ¸p suÊt cña chÊt láng t¹i ®ång hå ®−îc ®äc kh«ng Ýt h¬n 2 lÇn trong khi
n¹p chÊt láng vμo b×nh chuÈn. NhiÖt ®é vμ ¸p suÊt trung b×nh cña chÊt láng t¹i ®ång hå lμ
gi¸ trÞ trung b×nh céng cña c¸c lÇn ®äc trong khi tiÕn hμnh c¸c phÐp ®o.

§LVN 94 : 2002

5.3.2.2 Theo ph−¬ng ph¸p so s¸nh víi ®ång hå chuÈn

Cho chÊt láng ch¶y qua ®ång hå vμ ®ång hå chuÈn, dïng van ®iÒu chØnh x¸c ®Þnh l−u l−îng
cÇn hiÖu chuÈn, sau ®ã ®ãng van chÆn phÝa sau ®ång hå chuÈn.

§äc sè chØ cña ®ång hå vμ ®ång hå chuÈn.

Cho chÊt láng ch¶y qua ®ång hå vμ ®ång hå chuÈn ë l−u l−îng ®· chän cho tíi khi l−îng
chÊt láng qua ®ång hå kh«ng nhá h¬n gi¸ trÞ quy ®Þnh ë môc 5.3.1.2. §äc sè chØ cña ®ång
hå vμ ®ång hå chuÈn.

Gi¸ trÞ nhiÖt ®é vμ ¸p suÊt chÊt láng t¹i ®ång hå vμ ®ång hå chuÈn ®−îc ®äc kh«ng Ýt h¬n 2
lÇn trong khi cho chÊt láng ch¶y qua ®ång hå vμ ®ång hå chuÈn. NhiÖt ®é vμ ¸p suÊt trung
b×nh cña chÊt láng t¹i ®ång hå vμ ®ång hå chuÈn lμ gi¸ trÞ trung b×nh céng cña c¸c lÇn ®äc
trong khi tiÕn hμnh phÐp ®o.

5.3.2.3 Theo ph−¬ng ph¸p so s¸nh c©n vμ tû träng kÕ chuÈn

Cho chÊt láng ch¶y qua ®ång hå vμo b×nh c©n. Dïng van ®iÒu chØnh x¸c ®Þnh gi¸ trÞ l−u
l−îng cÇn hiÖu chuÈn. Khi l−u l−îng ®¹t tíi gi¸ trÞ cÇn thiÕt th× ®ãng van chÆn ë lèi vμo b×nh
c©n.

X¶ hÕt chÊt láng ra khái b×nh c©n vμ kiÓm tra b»ng kÝnh quan s¸t (hoÆc van kiÓm tra) ë phÝa
sau van x¶ cña b×nh c©n. §ãng van x¶ vμ x¸c ®Þnh khèi l−îng cña b×nh c©n.

§äc sè chØ cña ®ång hå.

Cho chÊt láng ch¶y qua ®ång hå tíi gi¸ trÞ thÓ tÝch (x¸c ®Þnh b»ng sè chØ cña ®ång hå hoÆc
c©n chuÈn) kh«ng nhá h¬n gi¸ trÞ quy ®Þnh ë môc 5.3.1.2 th× ®ãng van chÆn ë lèi vμo b×nh
c©n.

§äc sè chØ cña ®ång hå.

§äc sè chØ cña c©n chuÈn vμ nhiÖt ®é cña chÊt láng trong b×nh c©n. X¸c ®Þnh tû träng cña
chÊt láng trong b×nh c©n b»ng tû träng kÕ chuÈn.

6
Gi¸ trÞ nhiÖt ®é vμ ¸p suÊt cña chÊt láng t¹i ®ång hå ®−îc ®äc kh«ng Ýt h¬n 2 lÇn trong khi
x¶ chÊt láng vμo b×nh c©n. NhiÖt ®é vμ ¸p suÊt trung b×nh cña chÊt láng t¹i ®ång hå lμ gi¸ trÞ
trung b×nh céng cña c¸c lÇn ®äc trong khi tiÕn hμnh c¸c phÐp ®o.

§LVN 94 : 2002

5.3.3 X¸c ®Þnh sè hiÖu chÝnh cña ®ång hå t¹i l−u l−îng hiÖu chuÈn

HÖ sè hiÖu chÝnh cña ®ång hå t¹i l−u l−îng hiÖu chuÈn ®−îc tÝnh b»ng tû sè gi÷a thÓ tÝch
thùc tÕ ®i qua ®ång hå (®−îc ®äc trªn thiÕt bÞ chuÈn vμ quy ®æi vÒ thÓ tÝch t¹i gi¸ trÞ nhiÖt ®é
vμ ¸p suÊt nh− gi¸ trÞ ®o ®−îc t¹i ®ång hå) vμ thÓ tÝch ®−îc chØ thÞ bëi ®ång hå theo c«ng
thøc:

K(Q) = Vchc/V® (1)

Tuú theo ph−¬ng ph¸p hiÖu chuÈn cô thÓ, thÕ tÝch thùc tÕ ®i qua ®ång hå ®−îc tÝnh theo c¸c
c«ng thøc sau:

a) Theo ph−¬ng ph¸p so s¸nh víi b×nh chuÈn:

Vchc = Vc[1+βc(Tc – 20)][1 + βl (T® - Tc)][1 - F.P®] (2)

b) Theo ph−¬ng ph¸p so s¸nh víi ®ång hå chuÈn:

Vchc = Vm[1 + βl (T® - Tm)][1 – F(P® - Pm)] (3)

c) Theo ph−¬ng ph¸p so s¸nh c©n vμ tû träng kÕ chuÈn:

Vchc = M[1 + βl (T® - Tb)][1 - F.P®]/ρ (4)

Trong ®ã:

K(Q) - hÖ sè hiÖu chÝnh cña ®ång hå t¹i l−u l−îng hiÖu chuÈn;
Vchc - thÓ tÝch thùc tÕ ®i qua ®ång hå, m3;
V® - sè chØ cña ®ång hå (b»ng hiÖu thÓ tÝch chØ thÞ thùc tÕ sau vμ tr−íc phÐp ®o), m3;
Vc - sè chØ cña b×nh chuÈn, m3;
Vm - sè chØ cña ®ång hå chuÈn(b»ng hiÖu thÓ tÝch chØ thÞ thùc tÕ sau vμ tr−íc phÐp
®o), m3;

7
 M - sè chØ cña c©n chuÈn(b»ng hiÖu khèi l−îng cña b×nh c©n khi cã chøa chÊt láng
lóc dõng phÐp ®o vμ khi rçng, kg;
ρ - khèi l−îng riªng cña chÊt láng hiÖu chuÈn ®o t¹i b×nh c©n, kg/m3;
T® - nhiÖt ®é trung b×nh cña chÊt láng ®o t¹i ®ång hå, °C;
Tc - nhiÖt ®é trung b×nh cña chÊt láng ®o t¹i b×nh chuÈn, °C;
Tm - nhiÖt ®é trung b×nh cña chÊt láng ®o t¹i ®ång hå chuÈn, °C;

§LVN 94 : 2002

Tb - nhiÖt ®é trung b×nh cña chÊt láng ®o t¹i b×nh c©n, °C;
P® - ¸p suÊt trung b×nh cña chÊt láng ®o t¹i ®ång hå, bar;
Pm - ¸p suÊt trung b×nh cña chÊt láng ®o t¹i ®ång chuÈn, bar;
βl - hÖ sè gi·n në nhiÖt cña chÊt láng, °C -1;
βc - hÖ sè gi·n në nhiÖt cña vËt liÖu lμm b×nh chuÈn, °C -1 ;
F - hÖ sè nÐn cña chÊt láng, bar -1.

C¸c hÖ sè βl, βc, F ®−îc tra cøu theo tiªu chuÈn ASTM - 01250 hoÆc c¸c b¶ng tra cøu t−¬ng
®−¬ng kh¸c.

Gi¸ trÞ sè hiÖu chÝnh tÝnh theo c¸c c«ng thøc (1) cã thÓ ®−îc lμm trßn ®Õn ch÷ sè cã nghÜa
thø n¨m.

C¸c kÕt qu¶ ®o ®−îc ghi vμo biªn b¶n theo mÉu ë c¸c phô lôc 1, 2 vμ 3.

5.4 TÝnh ®é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn tæng hîp cña hÖ sè hiÖu chÝnh

5.4.1 Theo ph−¬ng ph¸p so s¸nh víi b×nh chuÈn

5.4.1.1 M« h×nh to¸n häc cña phÐp ®o

K = Vchc/V® = Vc[1+βc(Tc – 20)][1 + βl (T® - Tc)][1 - F.P®]/ V®

5.4.1.2 §é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn lo¹i A

−íc l−îng tèt nhÊt : K = (K1 + K2 + ... + Kn)/n

Trong ®ã:

Ki; i = 1,n: kÕt qu¶ quan tr¾c;

n: sè l−îng quan tr¾c.
8
§é lÖch chuÈn: s = [Σ(Ki – K)2/(n-1)]1/2

§é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn: uA(K) = s/ n

5.4.1.3 §é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn lo¹i B cña tõng ®¹i l−îng ®Çu vμo

§LVN 94 : 2002

Vc: ph©n bè chuÈn, ν = ∝

Gi¸ trÞ: Vc
u(Vc) – lÊy theo giÊy chøng nhËn hiÖu chuÈn cña b×nh chuÈn
HÖ sè nh¹y: CVc = ∂K/∂Vc = [1+βc(Tc – 20)][1 + βl (T® - Tc)][1 - F.P®]/ V®

V®: ph©n bè ch÷ nhËt, ν = ∝

Gi¸ trÞ: V®
Kho¶ng gi¸ trÞ: [+a,-a] = [+d,-d]
Trong ®ã d lÊy b»ng:
• 1/2 gi¸ trÞ ®é chia tr−êng hîp bé phËn chØ thÞ cã gi¸ trÞ ®é chia ch¹y liªn tôc;
• 1 gi¸ trÞ ®é chia tr−êng hîp bé phËn chØ thÞ cã gi¸ trÞ ®é chia ch¹y ng¾t qu·ng;
u(V®) = d/ 3
HÖ sè nh¹y: CV® = ∂K/∂V® = - Vc [1+βc(Tc – 20)][1 + βl (T® - Tc)][1 - F.P®]/ V®2

T®: ph©n bè ch÷ nhËt, ν = ∝

Gi¸ trÞ: T®
Kho¶ng gi¸ trÞ: [+a,-a] = [+d,-d]
Trong ®ã d lÊy b»ng 1 gi¸ trÞ ®é chia cña nhiÖt kÕ
u(T®) = d/ 3
HÖ sè nh¹y: CT® = ∂K/∂T® = βl Vc [1+βc(Tc – 20)][1 - F.P®]/ V®

Tc: ph©n bè ch÷ nhËt, ν = ∝

Gi¸ trÞ: Tc
Kho¶ng gi¸ trÞ : [+a,-a] = [+d,-d]

9
 Trong ®ã d lÊy b»ng 1 gi¸ trÞ ®é chia cña nhiÖt kÕ
u(Tc) = d/ 3
HÖ sè nh¹y: CTc = ∂K/∂Tc = {βc[1 + βl (T® - Tc)] - βl [1+βc(Tc – 20)]}[1 - F.P®] Vc/V®

P®: ph©n bè ch÷ nhËt, ν = ∝

Gi¸ trÞ: P®
Kho¶ng gi¸ trÞ : [+a,-a] = [+d,-d]

§LVN 94 : 2002

Trong ®ã d lÊy b»ng 1 gi¸ trÞ ®é chia cña ¸p kÕ

u(P®) = d/ 3
HÖ sè nh¹y: CP® = ∂K/∂P® = - FVc [1+βc(Tc – 20)][1 + βl (T® - Tc)]/ V®

βc – h»ng sè

βl – h»ng sè

F – h»ng sè

5.4.1.4 §é kh«ng ®¶m chuÈn lo¹i B cña hÖ sè hiÖu chÝnh

uB(K) = [u2(Vc) C2Vc + u2(V®) C2V® + u2(T®) C2T® + u2(Tc) C2Tc + u2(P®) C2P®]1/2

5.4.1.5 §é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn tæng hîp

uC(K) = [u2B(K) + u2A(K)]1/2

5.4.2 Theo ph−¬ng ph¸p so s¸nh víi ®ång hå chuÈn

5.4.2.1 M« h×nh to¸n häc cña phÐp ®o

K = Vchc/V® = (Vm + δVm)[1 + βl (T® - Tm)][1 – F(P® - Pm)]/ V®

Trong ®ã δVm lμ ®é kh«ng ®¶m b¶o cña phÐp ®äc ®ång hå khi b¾t ®Çu vμ kÕt thóc phÐp ®o.

5.4.2.2 §é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn lo¹i A

−íc l−îng tèt nhÊt : K = (K1 + K2 + ... + Kn)/n

Trong ®ã:
10
 Ki; i = 1,n: kÕt qu¶ quan tr¾c;
n : sè l−îng quan tr¾c.

§é lÖch chuÈn: s = [Σ(Ki – K)2/(n-1)]1/2

§é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn: uA(K) = s/ n

§LVN 94 : 2002

5.3.2.3 §é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn lo¹i B cña tõng ®¹i l−îng ®Çu vμo

Vm: ph©n bè chuÈn, ν = ∝

Gi¸ trÞ: Vm
u(Vm) – lÊy theo giÊy chøng nhËn hiÖu chuÈn cña ®ång hå chuÈn
HÖ sè nh¹y: CVm = ∂K/∂Vm = [1 + βl (T® - Tm)][1 – F(P® - Pm)]/ V®

δVm: ph©n bè ch÷ nhËt, ν = ∝

Gi¸ trÞ : 0
Kho¶ng gi¸ trÞ : [+a,-a] = [+d,-d]
Trong ®ã d lÊy b»ng:
• 1/2 gi¸ trÞ ®é chia tr−êng hîp bé phËn chØ thÞ cã gi¸ trÞ ®é chia nhá nhÊt ch¹y liªn
tôc;
• 1 gi¸ trÞ ®é chia tr−êng hîp bé phËn chØ thÞ cã gi¸ trÞ ®é chia nhá nhÊt ch¹y ng¾t
qu·ng;
u(δVm) = d/ 3
HÖ sè nh¹y: CδVm = ∂K/∂(δVm) = [1 + βl (T® - Tm)][1 – F(P® - Pm)]/ V®

V®: ph©n bè ch÷ nhËt, ν = ∝

Gi¸ trÞ : V®
Kho¶ng gi¸ trÞ : [+a,-a] = [+d,-d]
Trong ®ã d lÊy b»ng:
• 1/2 gi¸ trÞ ®é chia tr−êng hîp bé phËn chØ thÞ cã gi¸ trÞ ®é chia ch¹y liªn tôc;
• 1 gi¸ trÞ ®é chia tr−êng hîp bé phËn chØ thÞ cã gi¸ trÞ ®é chia ch¹y ng¾t qu·ng;
u(V®) = d/ 3
11
 HÖ sè nh¹y: CV® = ∂K/∂V® = -Vm[1 + βl (T® - Tm)][1 – F(P® - Pm)]/ V®2

T®: ph©n bè ch÷ nhËt, ν = ∝

Gi¸ trÞ: T®
Kho¶ng gi¸ trÞ : [+a,-a] = [+d,-d]
Trong ®ã d lÊy b»ng 1 gi¸ trÞ ®é chia cña nhiÖt kÕ
u(T®) = d/ 3
HÖ sè nh¹y: CT® = ∂K/∂T® = βl Vm [1 – F(P® - Pm)]/ V®
§LVN 94 : 2002

Tm: ph©n bè ch÷ nhËt, ν = ∝

Gi¸ trÞ: Tm
Kho¶ng gi¸ trÞ: [+a,-a] = [+d,-d]
Trong ®ã d lÊy b»ng 1 gi¸ trÞ ®é chia cña nhiÖt kÕ
u(Tm) = d/ 3
HÖ sè nh¹y: CTm = ∂K/∂Tm = -βl Vm [1 – F(P® - Pm)]/ V®

P®: ph©n bè ch÷ nhËt, ν = ∝

Gi¸ trÞ: P®
Kho¶ng gi¸ trÞ: [+a,-a] = [+d,-d]
Trong ®ã d lÊy b»ng 1 gi¸ trÞ ®é chia cña ¸p kÕ
u(P®) = d/ 3
HÖ sè nh¹y: CP® = ∂K/∂P® = -FVm[1 + βl (T® - Tm)]/ V®

Pm: ph©n bè ch÷ nhËt, ν = ∝

Gi¸ trÞ: Pm
Kho¶ng gi¸ trÞ : [+a,-a] = [+d,-d]
Trong ®ã d lÊy b»ng 1 gi¸ trÞ ®é chia cña ¸p kÕ
u(Pm) = d/ 3
HÖ sè nh¹y: CPm = ∂K/∂Pm = FVm[1 + βl (T® - Tm)]/ V®

βl – h»ng sè

F – h»ng sè

12
5.4.2.4 §é kh«ng ®¶m chuÈn lo¹i B cña hÖ sè hiÖu chÝnh

uB(K)=[u2(Vm)C2Vm+u2(δVm)C2δVm+u2(V®)C2V®+u2(T®)C2T® +u2(Tm)C2Tm+u2(P®)C2P®+
+u2(Pm) C2Pm]1/2

5.4.2.5 §é kh«ng ®¶m chuÈn tæng hîp

uC(K) = [u2B(K) + u2A(K)]1/2

§LVN 94 : 2002

5.4.3 Theo ph−¬ng ph¸p so s¸nh víi c©n vμ tû träng kÕ chuÈn

5.3.3.1 M« h×nh to¸n häc cña phÐp ®o

K = Vchc/V® = (M +δM )[1 + βl (T® - Tb)][1 - F.P®]/ρV®

Trong ®ã δM lμ ®é kh«ng ®¶m b¶o cña phÐp ®äc c©n chuÈn khi b¾t ®Çu vμ kÕt thóc phÐp ®o.

5.3.3.2 §é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn lo¹i A

−íc l−îng tèt nhÊt : K = (K1 + K2 + ... + Kn)/n

Trong ®ã:

Ki; i = 1,n: kÕt qu¶ quan tr¾c;

n : sè l−îng quan tr¾c.

§é lÖch chuÈn : s = [Σ(Ki – K)2/(n-1)]1/2

§é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn : uA(K) = s/ n

5.3.3.3 §é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn lo¹i B cña tõng ®¹i l−îng ®Çu vμo

M: ph©n bè chuÈn, ν = ∝
Gi¸ trÞ: M
u(M) – lÊy theo giÊy chøng nhËn hiÖu chuÈn cña b×nh chuÈn
HÖ sè nh¹y: CM = ∂K/∂M = [1 + βl (T® - Tb)][1 - F.P®]/(ρV®)

13
δM: ph©n bè ch÷ nhËt, ν = ∝
Gi¸ trÞ: 0
Kho¶ng gi¸ trÞ: [+a,-a] = [+d,-d]
Trong ®ã d lÊy b»ng 1 gi¸ trÞ ®é chia nhá nhÊt cña c©n chuÈn
u(δM) = d/ 3
HÖ sè nh¹y: CδM = ∂K/∂δM = [1 + βl (T® - Tb)][1 - F.P®]/(ρV®)

§LVN 94 : 2002

ρ: ph©n bè ch÷ nhËt, ν = ∝

Gi¸ trÞ: ρ
Kho¶ng gi¸ trÞ: [+a,-a] = [+d,-d]
Trong ®ã d lÊy b»ng 1 gi¸ trÞ ®é chia cña tû träng kÕ chuÈn
u(ρ) = d/ 3
HÖ sè nh¹y: Cρ = ∂K/∂ρ = - M[1 + βl (T® - Tb)][1 - F.P®]/(ρ2V®)

V®: ph©n bè ch÷ nhËt, ν = ∝

Gi¸ trÞ: V®
Kho¶ng gi¸ trÞ : [+a,-a] = [+d,-d]
Trong ®ã d lÊy b»ng:
• 1/2 gi¸ trÞ ®é chia tr−êng hîp bé phËn chØ thÞ cã gi¸ trÞ ®é chia ch¹y liªn tôc;
• 1 gi¸ trÞ ®é chia tr−êng hîp bé phËn chØ thÞ cã gi¸ trÞ ®é chia ch¹y ng¾t qu·ng;
u(V®) = d/ 3
HÖ sè nh¹y: CV® = ∂K/∂V® = - M[1 + βl (T® - Tb)][1 - F.P®]/(ρV®2)

T®: ph©n bè ch÷ nhËt, ν = ∝

Gi¸ trÞ : T®
Kho¶ng gi¸ trÞ : [+a,-a] = [+d,-d]
Trong ®ã d lÊy b»ng 1 gi¸ trÞ ®é chia cña mhiÖt kÕ
u(T®) = d/ 3
HÖ sè nh¹y: CT® = ∂K/∂T® = βlM[1 - F.P®]/(ρV®)
14
Tb: ph©n bè ch÷ nhËt, ν = ∝
Gi¸ trÞ : Tb
Kho¶ng gi¸ trÞ : [+a,-a] = [+d,-d]
Trong ®ã d lÊy b»ng 1 gi¸ trÞ ®é chia cña nhiÖt kÕ
u(Tc) = d/ 3
HÖ sè nh¹y: CTb = ∂K/∂Tb = - βlM[1 - F.P®]/(ρV®)

§LVN 94 : 2002

P®: lo¹i B, ph©n bè ch÷ nhËt, ν = ∝

Gi¸ trÞ: P®
Kho¶ng gi¸ trÞ: [+a,-a] = [+d,-d]
Trong ®ã d lÊy b»ng 1 gi¸ trÞ ®é chia cña ¸p kÕ
u(P®) = d/ 3
HÖ sè nh¹y: CP® = ∂K/∂P® = -FM[1 + βl (T® - Tb)]/ρV®

βl – h»ng sè

F – h»ng sè

5.3.3.4 §é kh«ng ®¶m chuÈn lo¹i B cña hÖ sè hiÖu chÝnh

uB(K) = [u2(M) C2M + u2(δM) C2δM + u2(ρ) C2ρ + u2(V®) C2V® + u2(T®) C2T® + u2(Tb) C2Tb +
+ u2(P®) C2P®]1/2

5.3.3.5 §é kh«ng ®¶m chuÈn tæng hîp

uC(K) = [u2B(K) + u2A(K)]1/2

5.4 TÝnh ®é kh«ng ®¶m chuÈn më réng cña hÖ sè hiÖu chÝnh

U(K) = k.uc
HÖ sè phñ k – ®−îc tra b¶ng theo møc tin cËy lÊy b»ng 95 % vμ bËc tù do hiÖu dông tÝnh
theo c«ng thøc :
N
ν = uc4(K)/[ Σ ui4(xi)/ νi]
i=1

15
Trong ®ã: xi; νi; víi i = 1, N lμ c¸c ®¹i l−îng ®Çu vμo ®éc lËp vμ bËc tù do t−¬ng øng víi ®é
kh«ng ®¶m b¶o cña tõng ®¹i l−îng ®Çu vμo.

6 Xö lý chung

6.1 §ång hå x¨ng dÇu sau khi hiÖu chuÈn ®−îc cÊp giÊy chøng nhËn hiÖu chuÈn kÌm theo
th«ng b¸o kÕt qu¶ hiÖu chuÈn.

HÖ sè hiÖu chÝnh cña ®ång hå t¹i l−u l−îng Q b»ng K víi ®é kh«ng ®¶m b¶o më réng:
U = ± k.uC, cm3 t¹i møc tin cËy lÊy b»ng 95 % vμ hÖ sè phñ: k = 2.

6.2 Chu kú hiÖu chuÈn: mét n¨m.

Phô lôc 1

Tªn c¬ quan hiÖu chuÈn: Biªn b¶n hiÖu chuÈn

------------------------------ Sè : ....................

Tªn ®ång hå:

KiÓu: Sè:
N¬i s¶n xuÊt: N¨m s¶n xuÊt:
§Æc tr−ng kü thuËt:
- §−êng kÝnh danh ®Þnh:
- Ph¹m vi l−u l−îng : - CÊp chÝnh x¸c:
- ChÊt láng lμm viÖc : - ChÊt láng hiÖu chuÈn: βl = ;F=
N¬i sö dông :
ChuÈn, thiÕt bÞ chÝnh ®−îc sö dông:
KiÓu: Sè:
N¬i s¶n xuÊt: N¨m
§Æc tr−ng kü thuËt cña chuÈn:
- Ph¹m vi ®o:
- §é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn: - HÖ sè gi·n në nhiÖt: βc =
Ng−êi thùc hiÖn:
Ngμy thùc hiÖn:

KÕt qu¶ quan tr¾c

Qi No P®i T®i Tci V®i Vci

m3/h bar o
C m 3

1
2
... n

16
 1
2
... n
1
2
... n

Ng−êi so¸t l¹i Ng−êi thùc hiÖn

Phô lôc 2

Tªn c¬ quan hiÖu chuÈn: Biªn b¶n hiÖu chuÈn

---------------------------- Sè : .........................

Tªn ®ång hå:

KiÓu: Sè:
N¬i s¶n xuÊt: N¨m s¶n xuÊt:
§Æc tr−ng kü thuËt:
- §−êng kÝnh danh ®Þnh:
- Ph¹m vi l−u l−îng: - CÊp chÝnh x¸c:
- ChÊt láng lμm viÖc: - ChÊt láng hiÖu chÈn: βl = ;F=
N¬i sö dông :
ChuÈn, thiÕt bÞ chÝnh ®−îc sö dông:
KiÓu: Sè:
N¬i s¶n xuÊt: N¨m s¶n xuÊt:
§Æc tr−ng kü thuËt cña ®ång hå chuÈn:
- §−êng kÝnh danh ®Þnh:
- Ph¹m vi l−u l−îng: - CÊp chÝnh x¸c:
- ChÊt láng hiÖu chuÈn: - §é kh«ng ®¶m b¶o ®o:
Ng−êi thùc hiÖn:
Ngμy thùc hiÖn:
KÕt qu¶ quan tr¾c

Qi No P®i Pmi T®i Tmi V®i Vmi

m3/h bar o
C m 3

1
2
... n
17
 1
2
... n
1
2
... n

Ng−êi so¸t l¹i Ng−êi thùc

hiÖn

Phô lôc 3

Tªn c¬ quan hiÖu chuÈn: Biªn b¶n hiÖu chuÈn

---------------------------- Sè : .........................

Tªn ®ång hå:

KiÓu: Sè:
N¬i s¶n xuÊt: N¨m s¶n xuÊt:
§Æc tr−ng kü thuËt:
- §−êng kÝnh danh ®Þnh:
- Ph¹m vi l−u l−îng: - CÊp chÝnh x¸c:
- ChÊt láng lμm viÖc: - ChÊt láng hiÖu chuÈn: βl = ;F=
N¬i sö dông:
ChuÈn, thiÕt bÞ chÝnh ®−îc sö dông:
KiÓu: Sè:
N¬i s¶n xuÊt: N¨m s¶n xuÊt:
§Æc tr−ng kü thuËt cña chuÈn:
- Ph¹m vi c©n: - §é kh«ng ®¶m b¶o chuÈn:
- Gi¸ trÞ chia ®é nhá nhÊt:
Ng−êi thùc hiÖn:
Ngμy thùc hiÖn:

KÕt qu¶ quan tr¾c

Qi No P®i T®i Tbi V®i Mi ρi Vbi

18
 m3/h bar o
C m3 kg kg/m3 m3
1
2
1
2
1
2

Ng−êi so¸t l¹i Ng−êi thùc

hiÖn

19