Muasir Dilcilikde Monogenez Meselesi

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 11

I

0r0z-qBg
(tr.rspl ealnlt))
ryvw
pptqptab oftm$agY
ry npntnt Y nFoJ
6N
IUerereseHI
YAIOOTOTIC
nmursNl lfvTvr^uv^Te swpc rTnzn'{'ntr
ISVIUTIO\DwUeTI nfl ITry\I NVJ V{USZV
Filologiya nasalalari - IVt9, 2010

Afer Azor Olizado. Pona nopmpemHbtx xapaKmepucmuK s Sr

npouseedeHunx Wccrcoil rumepamypbt............. ... 272 m

{, Teyyub Arix ollu Quliyev. Milasir dilqilikda monogenez H

masalasi.. Vi

B.Tarnen . CmpyrcmypHafl KraccuQurcaqun $

1
Qpas eonozwlecKux eduuuq e apa6crcou rumepamypHoM

.rsbtKe (cm aman nep ean) I

(\

oDoBiYYAT$tNASrrQ
Abdullah Oztflrk. Mevl6n6'da kadrn imgesi ............2g4
Nezaket Mernmedli $eyx Faridildin Ottmm <Mantiqi)t-Teyr>
asarinin irfani va p'oetik xiisusiyyatlari......... ...... 306
Hacnuan flryilry. Mupsa Eana Mailedsade.....'............... 3 Ig

Besire ozizeliyeva. ingilis adabiyyatmda s ar q mo tivlari.... 325

yls6 axop C anqraHrr eB a. Tp exc muutun c ezo dnnwu ei


Vs6excrcoil aupurcu ................ 3jj
Almaz Hesenqrzr (Hiiseynova). Atalar sdzlari

A z ar b ay c an mi)haciar t fo lkl or giinasl ar tntn


tadqiqatlarmda........ ............... ............3 j9

394
6LZ
'r?lSruulpuelblSl Srue8 epuuelJese ruelesetu ng's eA ueo)'ntr'ruM;tr
.g
.V .JqI+^'} .r?q:eSxo uruuel}p nueq-Illl?s e,r edony-pulH
'rrPSiuruu"to 1or
s?se spuussr{ur en spursuuruuJs.( uuef.,{uezeu nq uelJese
ulJepfulA'o
'uuetmoq'g'urue4se;1'W'un1lo$'1'rsef'{Fezeu Aeqy-Vtn'Z
'rrpSru4e JseI{ relrese ueddo;'g ellsnsnx
eA uesIUoJ'A 'uosJepuv'N 'ouD'l e.(eleseru ng
'frpeSxo uIuIJeleIIs
ip (robn-ug-edor,ry-purq zrpf,) iern-edor'ry-pqg'1"',,
:nPSruuPSelrumtun
1urpl qeprfleSz lreleleqreru uruIeq 54r'r5-5q1'61'n Isplp
.* q*.tpg8 uel,reS eqeqew rlq Pluelueputg rus{p"4soN 'Jlpl{etuunlo
eSeu lq leuebrlst nq epIllumu4}
1,"rq"n rff{ rsecqeu uos uruelegrelu
((i', 't) ripSruue,r epurseluberu tlpe ,,az7asa37nn7 aqisnl'rg1,, 1'llpttp1e
deO epp $c-g06l tupepqg qupurbbeq nlnprnqob bezn
uuelpp Srueu4e
ru"q ieniip.i o"t fn nq uesreped'H 'PI 4epe pfeb 'uelSruqe8
",C.qnt
pe,Q ep eslo r1!eq eu Ip€
"*":iifi,.;F,i::Sffi:re;1f,iil"il(uode,{
,e.,(ero;4 'rncu€ru-snbunl 'lobuoru'atofl fnfiV e,t ('s e,r IpouPS ''lobn-1sqo
,.rg-nr11jpqp4) robn-ug '('s en nbn1e1 '1r.rrel) pl^€rp '('t uuls 'ncrn8)
-.1
({e>l (u€q-pu1{
p^l*t'('s e.t pux'1t6ru1 'rlslntr 'rues) e,{rsrye '('s e't' uermd
''ue,fure1s-o11eq)
'*"*a edorny-puFD uIuIseI€ yp 9 e"ffuezeu >lli€4soN
.rrpe p{$e} rsed,(uezeu (.rrpSru4e1Sr uesrepod'H p11p qoFeulluep epII r-Ic
-t06I eJep {ll rururrue} - (r1p>1eureP,,wlzl9,, ueurlul) nlso1tr) ?>lllP4sou
ruIs€se Vezev uruIselesetu rzeueSouour ulJelllp 'q rnpum1e61
' :rrprr.*ppe pqeb berelo e,l,'tvrc1ep eleq ep{{Fpp
uueIIIp
ururse,{epr nlnlwnqob bezn ey lrlq-rlq ep tueq 'lllxuq ureq
(pe1e1p 11p I€rn-purq 'fe11y-prn ',{311V uepe1rrnc o). olepuuelelte
qeqes {11
lp zeq'lpSnueu4rpo 'eczrurulg 'ep usunlo qezr elJelqeqes Jllelx$tu
oi 'ng eple eclleu loDIUo{ eleq r1!eq eFunq 'up eseurlo
urelqo-rd luef ep>111t5pp uezeu Iseleseur rzeue8ouoru ulreIIKI
Iseresew zflNfcoNohl eOIITI5TIO UISVnI^I
tpeznaDu ltepqa o&3o1o71f
uIIIl
uoc'ltDwotl@tstoqo
snu
nt'pow@bqntbT
eqeqew /1 '7E u4adsotd p1,tn2'g'{ olog
ryrugsal )fiIt)pq outPn lulseN VgnM
As,{'ITno nrpo xruv sn^Asr
0t0(, '661i - !rcPqsera o&3o1o119
Filologiya masalalari - Ie9, 2010

4. Altay-dravid dillerinin mi.iqayiseli iiyranilmesi. Bu mesole ile Or


balh H.Hulberqin (Koreya-dravid dil elaqeleri), p.Meylenin, K. heg ne ile
etmek go:
olmahdrr.
alemin tal
mtinasibet
tedqiqatr ile qeyd Dillerin er
ail gdirilmesi ve elesi halda nezt
dil . Texminen ell (bu i (ayn-ayn
dillerin monoqenezi ile baph ted gox azd, tesnifatlar,
Svitrgrn pronostratik dilin barpasi ik seviyy sonrakr m:
tadqiqatlan igrq iizti gordii (2; bununla Awopa d
miiqayiseli dilqilik mektebi diinya dilgiliyinde nostratikarun merkezine dilinden) 1

gewildi. Hemin mektebin gdrkemli niimayendaleri (v.ivanov, v.Drbo, yarandt$ r


A.Dolqopolski*, S.Starostin, Y. Helimski) bu gtin de diinya diilarinin (nezeri dil
monogenezi maselesi tizre dtinyarun on apar'c;' mtitexessisleri hesab gristerilmir
olunurlar. olmadan sc
Tebii ki, dtinya dillerinin monogenezi meselesi miiasir nezeri ve dil ailalerir
mriqayiseli ul olunmur. B gxr: bu d
hetta Altay qebul ede bil daxil olan
dillerin nos yaxqr halda ozlarini mii
diller arasrndakr qargrhqh elaqe zamam her iki qedirn gern
alan araqdrfinaq, onlann rnengeyini tapmaq qox qedim tiirk,
nostratik dilgiliyin elde etdiyi noticelere pozitiv berpa etdiyt
edib ulu oc
ailasi daxilir
ailolerinin (i
va ahemiyye
Mriai
milli sozlsrden aynmaq miimkiindiir. qoluguSundr
Nostratik nszeriyyenin opponentleri israrla qeyd edirrer ki- aetodlardan
nostratik dilgilikilk novbeda <dillerin enenevi miiqayisesinden souakr i-aktlarla (bu
Bizim qenaetimize geniS day,
I ebebler var. etinki. nmumilegdir
t nezerde tutuliur Demeli, b.e.r
qenaetbexg hesab etmek oLmaz. Meqalede bunu esaslandrmala rrltrivliikde
gahgacalrq. tbvqelade (
diferensasiya
. Moskva dilgilik mektebinin g<irkemlb niimayendesi olan A.Dolqopolski 1976-cr ilden mtiqayisedon
Israil dovletinde yagayr ve Hayf Universitetinin iwit dili kafedrasrmn professorudur. once tipolog
2008-ci ilde fundamental <<Nostratik liileb> eserini gap etdirmigdir (bai: 7).
280
t87,
,(L:'
e,{Fo1odr1 'p1 1e, ep ue4Snule8 ua1 .beceuslsese e,(e.,{r8o1odr1 ecug 'rnpn-rossegord
esilebnur 4lc nq'r4 mpunlew 'rrpqrc?A dsilebnur Dleruos uepesr.{ubnur ueplr rc-gl6I DISI
r^eueue ue4e5 ewzerJeru lebbrp rueleqJeru DIeJuos uupurser(rsesueJErp
ulrelllp ep ero8 uunq zqelN .rlpo qse{ 1e.,{,{rureqe epeleb,r.og
unSn repule unlgq uulo lnflSetu e1l rxuel u4e.{.(ueSeq ep{ni^gnq efluuurpuelsese
rsedrseuuo3:ur lrp uelrpe unuxel ninplo pp e,{g1p1u .e.e.q .qeweq (mlnln+ eprez
'.rlre^ Jelec4eu sxeqleeueb euu,{ex uzeueEouoruA_AI rseuqFrpselrurnurn 'rrymJ 'JeA re
eA rsesilebnru u'uuelDluJ IIp (4Fiurelsr beruue,(ep ' sruei ezrrurleeueb i
epuuezn elesetu unuerl uepunflnplo nsnzloru elubeu ecu1le nq) epelqu; r{eflos uepurs(
4lpt. eple uru€{rleueE en efrSoloexJe elrsnsnx ,epugrlsr ueprelpo}eur 'l{ relrrpe pf
bego e,r ru1e,{rSoiopoleur resxo 'ueleqes urle rue.,{ ,tn*re.( eprmlnsn rob
ulreltule 'nsn-6op equp ,rse,{lserbelur eurJrq,Jrq uHeluqe JrwnIAtr Helzos ?Iuurle
luseuiiles l1lef.(nueqe e.r rurse.{brllt u1u(
qrcen e,{ru rses,{rebnu (uruFeleIu xo5 uep.ielursr
ru ll},{gq ue .eseruio 5eq) uruueleFe
1tp e11ef,,{rumum 'es-rrlpe qsseq qreel rsesilebnu uFrelllp epurTrxEp rselrE >lqeurure:b ue
IIp ilq re8e 'e11e,{..{Frilup Lru;zewla {eule udreq qrp pupce nln qlpa ue,,{,{enru epie!
estKebnur lulrelllp fu11eo16rd e,r edor"ry-purqolord rurq zrur,(rp1. nar.q tl4rzod eJelecq(
ruqrp felleolord epleu4e esr,{ebnu r-ulrelllp ,4i-r11 xod beurdel
lobuour urrpeb urrpet,
'Iulllp edor,'ry-purgo10-rd epleu4e esrdebnru r-ulJelllp 's eA ue-duo8 unpeb I{l Jer{ \reuJez
?urq urpeb 'ueund urrpeb 'r4 belng LrwzerilIo {eu4e esr,{ebnur pp.1t1. qsseq unxwn
urulrelelr? Irp elrelpoletu uepe lnqns nunflnlumqob uuelllp rrelo ((g) ryqre$'y
lrxai
ewselrp IIp rlq reg lruuei ebele
ry1eue8 epursere Irelelle pp nq ::rr,r 'ueleseu) rey51
euepfeur Iens rrg eleq sruos uepueSeped,(enu rpp"qi", .rrrrF*1.11u eh I-J:ezeu JIsen
IIF
utue.,tunp ep eroS €ung .riluede RsBEIgq uueilrpolord r4eruos uep?rul.
J{J^ esel ;rq 5eq epurbbeq ppol0rd urpeb ue 'e1zos ebseg .rrulFelsci q?seq uelsrsser
(eleq epulse.,i,{raes 1>1oplp e11eq ,rurr1 nflnprmlo p,,(eb ep4rlr5lrp uezeu uluFellrp ufu+I
iltpSelpbelsnur berelu,(e uep^olnq rsu?rl ruDI 'oqICI'A 'Aou?.\
IIp rlq ecu,lg e,l iflrpuere._
eleu ununzo urTrpolo:d urureq .up usunlo p,fub gdgpu(rlgq (r.putti: euEe{Jerrr uII
edorly-pur-qo1ordl ueplpolord rlq ue,(fennr (uru1.e1p' ndorii P^)ISoIAI ?p 3
trp
rrym!_\ rpeq e1 (epe,^.
-puq'l{ belni) ururselr€ IIp JIq req rue1 .Jrpe Jrlsel rurseJezrew
ueptnseurSellelsuereJlp ulrelllp (rfrsfrp elsg-lsg .14.ru1o .rey}Erus:_ -5r111'y1'n (rrpz
- {euep
tloleeue8 eJezeu *pub"oi rr.rtqlqn..r u,{e-*(r epul'zrc relF n
'll{rq 'beserule
JullpJlrrsel rfoleeueE pnc^oru ,eprmrnez ru,(g ._rrpSru?ul" erczev eplv=. gesl,{ebnur rsel
rsxz.{ ue ruebele rfolueue8 Dlepurser? Jelelre esr rJ€Jruser r^eueue ulJerf{
1p (4rp1e p,{el
"rlpll?tulo ler?qI uepleuurpSepe{fenur (ue1ebe1e
et er) uolleqr$uE=
DlEpuIs€J? Jelessq eA
{euloq erelessrg }Eiusel .(rse,(rurouos{?l urtrer lebrbpel ('s e,r
Ipec epe>lrleue8 'ueleseu) nuq nflnplo eprelrule reErp rlunJ .rrprlerF: ep tsebule ep
ebule epurwru relr'nrmlo Jrusel '€sre^ teJluset reag .irpuiler xod {eE 1euue1so8 lesrr
qesoq nlmfln rlEluset uepo sqeq uepuFelelrp ')
1lp ue,{euqo rlrs? elr eu jerr 'urue/e141',
uepuurg-rrg ':e,r rcu.,{4qe ?lqrusel plr{?^ uruFellrp ufu4p .uiea_r.g elr elesew ng '
010( '661t - lreppseu at13o1o11g
Fitotogiya masalalari - Ne9, 2010

bilmez' Belo bir tarix


genealoji tesnifata yenidon baxtlmasma qeti manee ola
miixtelif nezz
Frnl no"t* siirtir ki, dil ailelerinin uo*ukt miiqayisesini mehz miiq
qeyn-
uqlara (aqqlutinativ, flektiv ve s') malik olmalan
igerisindc saf, prot
. Amxn; artrq melu-dur ki, tiiinya igerisinde
olar
temiz dil tipi tapmaq gox gati
istiq
gormek olar ki, bunu da m
Ominik ki, diaxroir Planda
azaLacaq. Tipologiyiann miiqayisesi 3n ewel
iki naticenin elde bagc
miix
oiunrnasr ile sonunelana bitrer:^ i; dittttitt qohumluq
rniinasibatierini
xronologiyastru gotk
ortaya qo)^maq; 2) dillein tekarniiliinii, deyigikliklerin
naticalerdir' ESAS
izlemek. g"niunn her ikisi dilqiiik iigtin olduqca onemli
dil min il orzinda mo\
BezentanqidEilei qeyd edirlar ki. iki qohum 5-6
qohumluiundan tadq
ssas uyiunluqlari itirs bi13r. Bela oian halda onlann
ki' rnonogenez edir
hetta bahs etmck iizdiir' Anc q oimaz
ilni
meseiesinds sohb m{iasir vaz i miiqayisssinden deyil' Y"-
gost
,Jil aileisrinin berpa olunmuq protod,illariflin miiqayisasinden gedir
ve
KAiI
miimkiinciir ki, hemin diliar miiasir cliliers nisbetan bir-hirilerine
daha
aid
yaxm oisunlar.
Miiiahizeiari milgahida ecerkan aydrn goriinrir ki, irronc-gerrez o/,;t
qebul etdirnieyin bir
meselesinin fundarnerrtai eirni tedqiqat obyekti kirni
volu da miiqayisenin metodol seqil Bagqa ((,,.

sozla, diltrerin monogenezinin p Ceilk a dsqiq nEu

moiodoloji istiqamatin vo 11 se osas Lrltt

zaruratlcrdan biridir va bu xus


Bomhard gosterir ki, dillerin mcn
esas yana$ma movcuddur: birinc
adlandlrmaq olal. Bu Yanaqmanrn
novbede dilleri dil ailsleri yaxud m
etmek gerekdir' Di19i q"yd edir ki' birinci yana$ma hind-Avropa
m.:iqai,rJei; diigiliyinin F-asmus Rask, Frans ilopp,
Yakcb Qrimlr
formal,ar',n
i (9, c'17)'
i e qd'an (brz
bu reqemi yuvarlaq gottifl:iriik. Lrrnumiyyatle. ecdad dilin
yay meselesr

haqqrnda mi.ixtelif fikirier var'


fikrince. en qedim diferensasiYa
ailelarin boitirunesi bir neqa min i
.swel boliiniib (10, s.56)) ain 6iit*tt dil ailelari iiqtin vahid oln ecdad dil
nezerde tutulur) Uerpu oiarmr?> s*alma pozltiv cavab verrnak olar
"tt"ek tehlil rniieyv-et:
Bele ki. melum oldugu kimi, enenevi miiqa/sali-tarixi

282
t87,
irelecrleu 1urlo pnclorr Epurbbeq Irelelle llp pnclotu (t :Jeirrpo ue,{.(emu ltTqe
'Jelo
JII{e} r?euuede epeleqreur r4r uupebrbpel bpeqes nq reluo 'epe,ffrumur;1 {euu3,^.
'JelJIpe qsseq urq uepJeleJrzel wse urseulurpleS eurse.,{.{r,res euqruerf,o Irp p€pce ulo
uluuelellu pp edor,ny-puq u€purze ue rurseuytre.rr{o uruuelelie yp re8tp uilu t-€ esl
u€lrcpJerel ururse. epr zeueSouoru ulreillp ero8 eung '((gg-ZE's 'tl) ;eEgq 'rellq e
:xeg '1tSru4e sl{eq Srue8 epznue{gerbouour rlpe (rseleseur nflnpunqob unsorfe4'f i
rrlulrelllp fnti12> zrq epereq nq) ruppleb berelo lueuoddo e.{ef.{rrezeu rseleseu rSef,
nq repeb €uos reluiTe Iu4{ >pqrc$'y eA uosnolx'S '-tegrgq'f zrq) uepb eP
'ep esrmlo lnq$s epprleS rourpueut epe.,(gerbouour nq ilrpue4dos '(11'c '6) :tP
el€lsese rurle ruel ur!r1seunS,,(e1p eur$le 'Jruuunlo lnqeb rleueul:Iq uueFuuoJ I
nfinlpnc.tour ururseir? [p ,(etlv up €ruos (Ot) uepurse,(gerbouoru uruu$ qol?
rlp€ <<rseuru?Je.,( UFIIIIp uode.,{ eA nuelqord fu11yr> ururlsoJ€ls'S edou,y-purq
uelo rrepuuetmEn rudgq uos pl elei{ uru?{nsrlqereduro4 Ei}eH 'rrpuqes Jluset qutPSzl
xo5 1ewe1,{os nrmq unSn ('s e,r zebge}-req1 'fetr1y epsnsnx) ueleile IIp {ii '1{ 4P}er
re8rq 'rlppp eulrellrp udor,y-purq nxod uuelmqeu rurle ueunio eple e,\ <<e'(turouoslel
rqnl .rs.,( nrmde rseruluerr{o pp edor.,ry-puH ep{[rdpp rtesi.,{ebnur repeb I{I epulselese
eun8 nq u€plxel rirpueruf 'luiH nfilplo runle{u ep ueprufloq u"llv t51tp q
'( SESE ISEIJI
I8l'c 'ZD <"' 'rllulet
IrelII[q mep€s epurbbeq lrelele pp u,(e-u.(e urrelsrssexelnru res4e unin btbep epeq,\o
>leuurpuellew{rb nfi nlurnqob Dlepurlxep uiuelre ol{pur rldp >ll}e4soN' " )) ebSeg 'JIPIS
'.xze( epurseleberu rlp? <nflrqns ununfinlurnqob pq>> urlsorpls'S '{lJepa lq urf'erurtPt
rn.,rlesel eppleS urpde ep';epeb rrq i1ef.(rze,t 'besies epef ep rurp,,(eb zoue8ououl
ururlsorels'S ilsrlr1eredurol sru Sriuuruul '(tOf-OOt's '11) <<"uns1o pm
e,,(eleoqeur {Ile4sou ep lJelllp rr8e>pd 'xri.ru lne1e-olllDlso 'e4}e5ruu4 ?q€p euuellr
-1o1n5 'n1 :npuq4runui rleb 'l{ep bn1xo5 rpdeb Fell€ Up Seq uelueisg8 e,t ripe8 ue
'r4 trpu]Jzel {eu4o p,ieb 'g"'rnruunlo }nql}s ep nfinpunqob zublui 'pf,ep ueputs
-reql 'l{ rrqet uuprnflrpzurunlo efueq iilp nF zeb;e}-req yFIeT 'relrlpe zgueSouotu'
qeserl rsessni rlq ululsell? yrp zebge|-Joql Iulselp ilp nq rrepSlebrbpel uepunfinirun
uruueflrp IeAUe) 'z"'JelJEIne qesel{ Snurunlo lnqns nunfinlpncloul epuIZJe II UI
ururselr? IIp ,i?ilv reFSlubrbpel sJrs Jr[J 'i"')> :rpJuelso? rurqeqes wse 'JIpJeIe
5n uusetueuunlo lnqeb uruef,(uezeu 4r1u4sou oqrC'V'A r5pp rpreryoS rurse,(6o1ou
epuuellr rc-g4 ulrse ue5a4 eleH 'rrprserqruerfo epre1e.,{frrres J}lelxnu ruuelleqrseul
uruuelelp 1p (4pgeuuo repeb lefegpl ep qeqes nq) ep qeqes .rrq ebSeq eple uruecl
ueperol 4rpqe5 eurseuqruerfo ununlnpmqob pqe^ ulrelllq up uqPp {i
'relrq ulo Frq uepuuelleursbpsl '4lpullTurnu
sese ururseurluer,(o u€purx€q 4rleusSouoru ulJellrp Ep ng 'Jelo rur,{111ezO u
4eur5e1 eursedreq urTrp nln urpeb er{ep eA eursesr.(ubnur uuelppolord J€S epulsue
- e,{eleqreur Ileq gu berelo tbrlueru ?Juos ueperulsed-req err esr,{ebmu -u,{eb uule
Jnc ng 'r1euo.,{ e,{eu4e edreq ruqrpolord uLrEIuo epuos eA Jn1n1 epJezeu Jllel4lur zq(
nq eleg 'zer
rursesrr(ebnru (epurpxep ell? rtq) uuellp uelo rseclleu unlruue{el IxuPl
g1g7 '6ay - ye1elese,u nt6o1o1tg
Filologiya masalalari - Jtfgg, 2010

timumilegdirmek (xiisusila Altay, Ural-Altay ve s.), onlann genetik con


mtinasibetlerini mtieyyenlegdirmak ve protodilleri berpa etmek; 2) berpa pos
olunmug protodillerin qargrhqli miinasibetini aragdrrmaq ve ilkin ulu dilin
berpasrna cehd g<istermek. Yeri gelmigken, nostratikler riz nezeriyyelerini
esaslamrmaq tigiin artrq bir nege ufurlu addrmlar atmrglar. Meselen,
merhum rus dilgisi S.Starostin, amerikah M.Rulen, C.Benqtson, 9GX
dilgisi V.Blajek ve b. inandrncr delillerle Qin-Qafqaz (Sino-Qafqaz) dil
ailesinin mcivcudlufu ideyasrm irali stirmtigler (15,16,17). Bu faktda
diqqeti geken asas cehet odur ki, hern Qin, hom de Qafqaz xalqlan
etnoslann tarixi miqrasiyasmda o qader de feal igtirak etmemigler ve
onlann qargrhqh elaqesinin seviyyesi diger etnoslarla miiqayisede srfira
beraberdir. Mehz bu sebebden adlan gekilon tadqiqatgrlann iize grxardrlr
hem leksik, hem de qrammatik uylunluqlar yalnrz va yalnrz nostratik
dilgiliyin xeyrine qiymatlendirile biler.
Yuxanda qeyd olunanlan timurnilegdirerek bele naticeye gelrnek
olar ki:
1. Dillerin monogenezi mesalesi, opponentlarinin isranndan
farqli olaraq, mtiasir nozori dilgilikde kifayet qader aktual bir
problemdir va miiqayiseli dilgiliyin en yeni istiqannetlerindan
biri hesab olunmahdrr. OIde olunan neticelar bu fikri daha da
qetilegdirir. Lakin bunlara baxmayaraq bu sahede ftrnda-
mental tedqiqatlara ehtiyac duyulur.
2. Monogenez mesalesinin hallindo miiqayisoli metod esas metod
hesab olunur.
3. . Dil ailelerinin protodillerini miiqayisa etmekle ulu ocdad dili
berpa etmek miimkiind'iir ve monogenez meselasinin ufurlu
hell olunrnasrnda diiniig niiqtesi olacaq.

PesrcDre
Crarr.s rrocB.suleHa npo6lervre MoHoreHe3rrca .f,3brKos. B crarre
cyqecTByrotqrre B TeolleTlrqecKoNr
aHanH3LIpOBaHhr HeKoTopbre Bonpocbr,
t3blxo3Haulrlr. llo MHeH]Iro aBTopa, c [olrolrlbro colocrarreHr{lr
nporot3llroB pa3nbx t3brKoBbx ceuefi, Bo3MontHo pecraBpl{poBarb
o6rquft ilporo-rr3brK

Summary
The article has been dedicated to the monogenezis of languages.
In the article has been. analized some problems conseming in the
theoretical linguistics. Acording yo the auther's mind, buy the way of the

284
982
'eA 'V roJ $uqcslsog 3) e?un8vel;o fuoeq1 pue f3o1od,t1 eqt;o ,(u.
'esrcVod oJoaoxlqttr estcsreresexoV O 'V'J nnlcoder3'71 eq1 ur E
'tW-00V'J'8L61'9 oN' Lt' 'se8en8ut
nuol '€xrq€r il rsd,fuederur ruda3 'dJCJ xden ranwev€xv 'ssl4
'(rsrruerigodll u Llrortr4) :eeeronnr lrexcehuredlcoH 'Y'g o gtcE'U
99-Sg 'd.r,c '7aY'9361
''t{ 'xdeH uuweVuxy 4llllc4llccod x}IHJceg 'soxlqsr eslctrod .rreaodr,rd
oronnerefto runer'-(elr rlnergodts 'VI'ltl codHeg ''y'g ogtsfl''61 TIIHEII€T'
' 0g- LI'da' gOO t'zrqdledelrud-ru"prelsuY woxcohI4
'qdesol'g 'suoruleg'1 'pg 'acuepllg eqt SUHIS :cl134soN eqrurc
'ueedomg-opq pue 'ctletsurnE 'cr1ur1so51 'U'V pretluog '6
'ZV-08 'drc'9 oN't86I 'truHeH€oxlqer rrcduog -'etoroxdon
4ralueon c xrl4ueso[euccu xnlcehlrredrcou 6
'y xegdefi '8
9I I€ n1rnfin
'8002'eEprrqure3 go,Qtsrelrull rlcr"eseA lect8oloeeqcrv mp psp:
roJ eln1llsul pl"uoqcytr 'f;euorlcl6tr.cllerlsoN 'V f4s1odo31oq 'L
'g
El' V66I'<<ex(e1p>''f'{' ('b-'O sdeaorc p*r<rerunaed3 polaru s
'soxrqrr xnlcohlll€drcou runensedc rrquo 'I4tr'g hrqrftsJ-hurlq{ '9
'
drc A g 1' 9 261' <<e:xAetp>''ntr' (' z-' 1) rdeaouc lrsnurerziruud3 -upunJ
soil<I€rxrxcehl{re1;:l;:Tx.tr;:1,?,t":,T::?;L#s sp erlBp
uepu-rr€l
'(grrxorralwxoruwec'guxosrealdex'4lrxcVnsedV'4ltxcsredf, 4q [en
'4uxc4eure 'gulxcKeuodaeoVnra) soxilf,tr xl{xcehllr€drc-ox utspwru
ordesorc dwoHsrernnaedc x rsrul4derentr "W'g hI:IrHsJ-hIarrI4 'V
'gSE-t6€ 'drc'9961 ''tr tr'('996I 'IflrJoIroI{I'Ire,, 'xuvrl€tr xI{)I leruleF
-cer'urudrcoH a xrqHhrlllc truaIcresrooc 'I tr'g hrsJHsJ-rr}ruxpl '€
' (('soxlqrr >ll1?4sou
7Z-ZZ' dri't96 I'IN'so[erxoV IscI4€eJ
xr,Ixc4euodaeoVHz zxurenwedr 4outrerzuaedc tswergodll>> rflrp.rert
'runenaedc o,reHmeHs xsHHev oresc II losHslredfil.{r €JUIS e
hrIJIrsJ-hI4IIIiI4 '7, ea relSl
sotrrd xlrxcqetodseofiHll cI{€eHoJ 'I I'g
'drc 699 uelblex
'I L6I' <<exdeH>''IN'('X-'e) sdesorc 4lqHqrell4Haed3'eIlna[eag €pDI€J
'aoxqrr xfixcohrrredrcos ruHena€dc uqx6 'I tr'fl hrqrusJ-T*rrIx71 'I gp (zeb
xo5 'uo
1u{dlqepe Snurunlo ePBIlsI 'uelesey
ppe1e.'il
urllp n
'eEen8uelolord lureue8 eql lcrulsuocer o1 elqtssod edreq (
sr 1r 'seqrurey e8en8uel luereJJlp otp Jo sa8en8uelolord eql Euqse4uoc rypueE
010(, '6dlt - !rcppseu at18o1oqg
Filologiya masalalari - JW9, 2014

Kibrik on ilis 60th Birthday'' Moscow: I-anguages of


Russian

CT]

(or.{
occ
'{ac

S in asian'1/Joumal of
I7. S. Word-final ltesonants (CII
Linguistics, va!' 24'2, 7996' ' 1996' Pp' 281-
Cur9
317. E,-
I1]I]
Agar sdzlar:
metod' dil lr:lD
Azarbaycnn dilinda: (nonogenez, nostratika' miiqaviseli 1.-
aileleri, protodii q3LIKoBIJe :-i i lr
ep aBlil4le:$ssrft MeTo A"
R"u s ditinda : M or{c f eHs3. HOCTD aTIIKa, ilIH
rJC}.,{Lfi , TIP OT O{3I,IK
iarlppage
ingilis rliiinda: monogenez. nostr alica, eomparative inethod,
f-amil ies, prctoi anguage .ao
-- tr'{
lil;l
Qapa taqdiw edan:
ilham'Iahirov Ji-
FilologiYa elemlari rloktoru
.lF
AMEA-nrn Nasirni adrna Dilgitik
Qapa tdvsig'a edan:
institutunun 30 sentyabr 2010-cu ii
tariNinin 6 saYh Protokoluntlan
-^:t.
Erxanq
Maqalanin redaksiYaYez daxitr 29.VII.2010
olma tarixi:
T akrm iSlanmaYa giindatihna 22.VIII.2010
turixi:
tarixi: 30. VIII.2010
Qapa giindaviima

286

You might also like