Professional Documents
Culture Documents
2020 Curent Electricity - VIDEO CLASS - DAY 01
2020 Curent Electricity - VIDEO CLASS - DAY 01
2020 Curent Electricity - VIDEO CLASS - DAY 01
.;sl ^.,dhk & wdfrdamK u`.ska we;s lrk úoHq;a m%;sM, ms<sn`oj fuu fldgfia§ wOHhkh flf¾'
úÿ,s Odrdj
[ Electric current ]
wdfrdamK .,d hdula úÿ,s Odrdjla f,i ye¢kafõ' fï i|yd wjYH;d folla ;Dma; úh hq;=h'
fndfyda wjia:dj,§ úÿ,s Odrdjla f,i .,d hkafka hï udOHhl we;s ksoyia e hs'
hï udOHhla ;=< ksoyia e ìys jkafka whkSlrKh ( ionization ) u`.sks' whkSlrKh hkq kHIaáfha wdl¾IKhg
hg;aj we;s bf,lafg%dak bka uqojd ksoyia ;;ajhg m;a lsÍuhs' fï i`oyd Yla;hs iemhsh hq;= w;r Bg whkSlrK
Yla;h
s hehs lshkq ,efí'
we;eï øjHhkaf.a m<uq whkSlrK Yla;sh b;d wvq neúka ldur WIaK;ajh hgf;a mßirfha we;s ;dm Yla;sh
u.ska whkSlrKhka isÿfõ' fujeks øjHj, ldur WIaK;ajfha§ úYd, jYfhka ksoyia e mj;sk neúka myiqfjka
úÿ,s Odrdjla we;s l, yelsh' fïjd úoHq;a ikakdhl (electrical conductors) f,i ye|skafõ'
we;eï øjHhkaf.a m<uq whkSlrK Yla;h s b;d úYd, neúka mßirfha we;s ;dm Yla;sh u.ska whkSlrKhka isÿ
fkdfõ' fujeks øjHj, ldur WIaK;ajfha§ ksoyia e fkdue;s neúka $ b;d wvq neúka úÿ,s Odrdjla we;s l,
fkdyelsh' fïjd úoHq;a mßjdrl (electrical insulators) f,i ye|skafõ'
úÿ,sh .e,Su w;ska ikakdhlj,g;a mßjdrlj,g;a w;rueÈ .=K fmkajk øjH ldKavh úoHq;a w¾O ikakdhl
(electrical semiconductors) f,i ye|skafõ'
´kEu >k øjHhl mrudKql idkaøKh ^tkï tall mßudjl we;s mrudKq m%udKh& 1023 cm -3 >kfha mj;S'
ldur WIaK;ajfha § ;U j, ksoyia bf,lafg%dak idkaøKh 8 ×1022 cm-3 muK fõ' - ;U fyd| úoHq;a
ikakdhlhls'
ldur WIaK;ajfha § is,slka j, ksoyia bf,lafg%dak idkaøKh 2 ×1010 cm -3 muK fõ' - is,slka w¾O
ikakdhlhls'
ldur WIAK;ajfha § lajdÜia j, ksoyia bf,lafg%dak idkaøKh 1 cm-3 ;a jvd wvqh' - lajdÜia úoHq;a
mßjdrlhls'
mod¾:hg ;dmh imhk úg ^r;a lrk úg& úÿ,s .ukg n,mEï l, yels l%shdj,s 2 la il%Sh fõ'
i. imhk ;dm Yla;sfhka ;j ;j;a mrudKq whkSlrKh ù ksoyia e idkaøKh jeä ùu ^fuh úÿ,s .ukg
ys;lr ;;ajhls'&
ii. imhk ;dm Yla;sfhka ksoyia e j, pd,l Yla;sh jeä ù tajdfha wyUq p,k ;Sj% ùu ^fuh úÿ,s .ukg
wys;lr ;;ajhls&
mod¾:h r;a lrk úg úÿ,sh .e,Sfï yelshdj jeäfõo$ wvqfõo hkak ;SrKh jkafka by; l%shdj,s foflka
ljrla jvd m%n,j isÿjkafkao hkak u;h'
ikakdhlhla ;=< iïu; Odrdj ( conventional current ) .,kafka iEu úgu úNjh jeä ;ek isg wvq ;ek
olajdh'
hï yrialvla yryd wdfrdamK .e,Sfï iS>%;dj" tu yrialv yryd mj;sk úÿ,s Odrdj f,i w¾: ±lafõ'
Q C
t ld,hla ;=< .,d .sh wdfrdamK m%udKh Q kï" I =
t
úÿ,s Odrdj wÈY rdYshls' Cs–1 (A) s
fuys§ úÿ,s Odrdjg iyNd.S jk iEu bf,lafg%dakhlau uOHkH ma,dú; m%fõ.fhka (Vd ) .uka .kakd nj i,lkq
,efí' fï wkqj tu ip, bf,lafg%dakhla 1s l§ Vd ÿrla f.jd hhs'
+ E
e e e
e e e
I e e
e
A
A yrialv yryd 1 s l§ .,dhk e me;sr mj;sk ÿr = Vd
A yrialv yryd 1 s l§ .,d hk e me;sr mj;sk mßudj = A Vd
tall mßudjl we;s ip, e .Kk = N
^ ip, bf,lafg%dak idkaøKh &
A yrialv yryd 1 s l§ .,d hk e .Kk = A Vd N
tla bf,lafg%dakhl wdfrdamKh = e
A yrialv yryd 1 s l§ .,d hk wdfrdamKh = A Vd Ne
I = A Vd N e
I AVd Ne
I J= A J= J = Vd Ne
A
A Am–2
Odrd >k;ajh ffoYsl rdYshls'
Odrdjla f,i .,dhk e " mrudKq iuÕ ksrka;rfhka isÿlrk .egqï ksid tajdfha p,s;hg tfrysj we;s jk ndOdj
úoaHq;a m%;sfrdaOh f,i y`oskf
a õ'
I
R
V V = I R
R=
I
V A
ikakdhlhl fofl<jrg 1 V l úNj wka;rhla fhÿúg th weo .kakd Odrdj 1 A la kï tu fldgfia úoaH;
q a
m%;sfrdaOh 1 f,i —´uh˜ w¾: ±lafõ'
fyda fyda
ikakhk;dj (G)
[ Conductance ]
1
G =
R /ohm
/ ohm-1/ mho
{
S ^iSukai&a
ikakdhlfha È. ( l )
ikakdhlfha yrialv j¾.M,h ( A )
WIaK;ajh
idod we;s øjH j¾.h
R
A
1 }R l R =
A
l
A
iudkqmd;sl;ajfha ksh;h jk fok ,o WIaK;ajfha§ fok ,o øjH j¾.fhys m%;sfrdaOl;dj fyj;a úYsIaG
m%;sfrdaOh f,i ye¢kafõ'
m%;sfrdaOl;dj [ Resistivity ] -
RA
= tall yrialv j¾.M,hla we;s ikakdhlhl" tall È.l m%;sfrdaOh m%;sfrdaOl;dj f,i w¾:
l
±lafõ'
m
1
= m m%;f
s rdaOl;djfha mriamrh ikakdhl;dj f,i w¾: ±lafõ'
–1m–1 Sm–1
m%;f
s rdaOh hï jia;=jla ;=,ska úÿ,sh .e,Sug we;s ndOdjo ikakhk;dj hï jia;=jla ;=,ska úÿ,sh .e,Sug we;s
yelshdjo ksrEmKh lrhs' m%;sfrdaOl;dj hï øjHhla ;=,ska úÿ,sh .e,Sug we;s ndOdjo ikakdhl;dj hï
øjHhla ;=,ska úÿ,sh .e,Sug we;s yelshdjo ksrEmKh lrhs'
iul m%;sfrdaOh
[ Equivalent (effective ) resistance ]
m%;sfrdaOl moaO;shl fofl<jrg fhÿ úNj wka;rh" t;=<ska .,k Odrdjg ork I m%;sfrdaOl
wkqmd;h tu m%;sfrdaOl moaO;sfha iul m%;sfrdaOh f,i w¾: oelafõ moaO;sh
V
iul m%;sfrdaOh =
I
(R)
tll fl<jrg wfkl yd wfkl muKla isák wdldrhg fjda,aàh;d m%Njhl fofl,jrg iïnkaê; m%;sfrdaOl
fY%aKs.; f,i ie,fla
I R1 I R2 I R3
I R
V1 V2 V3
V V
fY%K
a s.; m%;fs rdaO moaO;shl"
i. iEu m%;sfrdaOhla yrydu we;s Odrdj" iul m%;sfrdaOh yryd we;s Odrdju fõ'
ii. tla tla m%;sfrdaOh yryd we;s úNj wka;rj, tl;=j" iul m%;sfrdaOh yryd we;s úNj wka;rhg iudk fõ'
V = V1 + V2 + V3 IR = IR1 + IR2 + IR3
R = R1 + R2 + R3 + ....
fY%aKs.; m%;sfrdaO moaO;shl iul m%;sfrdaOh" moaO;sfha we;s úYd,u m%;sfrdaOhg;a jvd úYd, fõ'
V1 : V2 : V3
IR1 : IR2 : IR3
R1 : R2 : R3
fmdÿ w.% mj;sk f,i fjda,aàh;d m%Njhl fofl,jrg iïnkaO l< m%;sfrdaOl iudka;r.; f,i ie,fla'
R1
I1
I I2 R2 I R
I3
R3 V
V
iudka;r.; m%;f
s rdaO moaO;shl"
i. iEu m%;f
s rdaOhla yrydu we;s úNj wka;rh" iul m%;sfrdaOh yryd we;s úNj wka;rhu fõ'
ii. tla tla m%;sfrdaOh yryd .,d hk Odrdj, tl;=j" iul m%;sfrdaOh yryd .,d hk Odrdjg iudk fõ'
I = I1 + I2 + I3 V = V + V + V
R R1 R2 R3
1 1 1 1
= + + + ....
R R1 R2 R3
iudka;r.; m%;sfrdaO moaO;shl iul m%;sfrdaOh" moaO;sfha we;s l=vdu m%;sfrdaOhg;a jvd l=vd fõ'
I1 : I2 : I3
V V V
R1 : R2 : R3
I I I
: :
R1 R2 R3
R1 1 1
= R + 1
R 1 R2
R1 R2 .=K;
s h
R2 R = R + R = tl;=j
1 2
R1 1 1 1
R = R 1 + R 1 + ....... n olajd
R1
1 1
= n×
R1 R R1
R1 tla m%;sfrdaOhl w.h
R= n = m%;sfrdaO .Kk
n olaj d
R1 R2
i. V1 V2 V1 : V2 = R1 : R2
V
R1 R2
V1 = V V2 = V
R1 + R2 R1 + R2
R1 R2 R3
ii. V1 V2 V3 V1 : V2 : V3 = R1 : R2 : R3
V
R1 R2
V1 = V , V2 = V ,
R1 + R2 + R3 R1 + R2 + R3
R3
V3 = V
R1 + R2 + R3
R1
I I
I1 I1 : I2
I2 R2 1 : 1
R1 R2
R2 : R1
R2 R2
I1 = I I2 = I
R1 + R2 R1 + R2
e = 1.6 × 10–19 C
±ka fuu lïìhg tla;rd m%;H n,hla fh¥ úg tys yg .kakd úl%shdj 0.012 fõ' lïìfhys kj m%;sfrdaOh
fidhkak'