อสมการ ความคล้าย

หนว่ ยการเรยี นร
มัธยมศึกษาปีท
ี่ 3
ทู้ ่ี 1
อสมการเชิงเส้นตัวแปรเดียว
1. อสมการเชิงเส้นตัวแปรเดียว
แบบฝึกหัดที่ 1
1. จงพิจารณาข้อความต่อไปนี้ ข้อความใดเป็นสมการ ข้อความใดเป็นอสมการหรือไม่เป็นทัง้ สองอย่าง
สมการ อสมการ ไม่เป็นสมการและอสมการ
(1)
213 5 2315 ✔
............... ............... ................................................
(2) 4x , 8 ............... ✔
............... ................................................
(3) 3x12 . 5 ............... ✔

............... ................................................
(4) 4x 2 x ............... ............... ✔

................................................
(5) 5x211 < x11 ............... ✔

............... ................................................
(6) 31x 5 1528 ✔

............... ............... ................................................
(7) 2x15 > x23 ............... ✔

............... ................................................
(8) 3x211  2x17 ............... ✔

............... ................................................
(9) 4x < 3m25 ............... ✔

............... ................................................
(10) 4k18 5 0 ✔
............... ............... ................................................
เฉลยแบบฝึกหัดคณิตศาสตร์ ม.3 เล่ม 2
2. จงเปลี่ยนประโยคภาษาต่อไปนี้ให้เป็นประโยคสัญลักษณ์ (กำ�หนดให้ x เป็นตัวแปร แทนจำ�นวน

จำ�นวนหนึ่ง)
(1) ห้าเท่าของจำ�นวนจำ�นวนหนึ่งน้อยกว่าสิบห้า
5x  15
ประโยคสัญลักษณ์ : .....................................................................................................................
(2) สามเท่าของจำ�นวนจำ�นวนหนึ่งลบด้วยสิบห้ามากกว่ายี่สิบเอ็ด
3x215  21
ประโยคสัญลักษณ์ : .....................................................................................................................
(3) จำ�นวนจำ�นวนหนึ่งบวกด้วยเก้ามากกว่าสิบห้า
x19  15
ประโยคสัญลักษณ์ : .....................................................................................................................
(4) จำ�นวนจำ�นวนหนึ่งลบด้วยแปดน้อยกว่าหนึ่ง
x28  1
ประโยคสัญลักษณ์ : .....................................................................................................................
(5) ผลบวกของจำ�นวนจำ�นวนหนึ่งกับเศษสองส่วนห้าไม่มากกว่าแปด
2
x1  8
ประโยคสัญลักษณ์ : .....................................................................................................................
5
(6) หนึ่งในห้าของจำ�นวนจำ�นวนหนึ่งมากกว่าหรือเท่ากับเก้า
1
x9
ประโยคสัญลักษณ์ : .....................................................................................................................
5
(7) สี่เท่าของผลบวกของจำ�นวนจำ�นวนหนึ่งกับสามมากกว่ายี่สิบสาม
4(x13)  23
ประโยคสัญลักษณ์ : .....................................................................................................................
(8) ผลบวกของจำ�นวนคี่สามจำ�นวนเรียงกันไม่เกินสามสิบเก้า
x1(x12)1(x14)  39
ประโยคสัญลักษณ์ : .....................................................................................................................
(9) เศษสามส่วนห้าของจำ�นวนจำ�นวนหนึ่งมากกว่าเจ็ด
3
x7
ประโยคสัญลักษณ์ : .....................................................................................................................
5
(10) หกเท่าของจำ�นวนจำ�นวนหนึ่งลบด้วยสี่น้อยกว่าแปด
6x24  8
ประโยคสัญลักษณ์ : .....................................................................................................................
(11) ผลคูณของจำ�นวนนับสองจำ�นวนเรียงกันไม่เท่ากับสามสิบ
x(x11)  30
ประโยคสัญลักษณ์ : .....................................................................................................................
(12) ห้าน้อยกว่าสองเท่าของผลต่างระหว่างจำ�นวนจำ�นวนหนึ่งกับห้า
5  2(x25)
ประโยคสัญลักษณ์ : .....................................................................................................................
2
หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 อสมการเชิงเส้นตัวแปรเดียว
3. จงเปลี่ยนประโยคต่อไปนี้เป็นประโยคสัญลักษณ์ แล้วหาจำ�นวนมาแทนตัวแปรเพื่อทำ�ให้ประโยค
เป็นจริง
(1) ผลบวกของ x กับ 5 มากกว่า 12
x15  12
7 [จำ�นวนจริงทุกจำ�นวนที่มากกว่า 7]
x  .............................................................................................................................
(2) y ลบด้วย 8 ไม่เท่ากับ 1

y28  1
........................................................................................................................................................
y  9 [จำ�นวนจริงทุกจำ�นวนยกเว้น 9]
........................................................................................................................................................
(3) ผลคูณของ 5 กับ a น้อยกว่า 15
5a  15
........................................................................................................................................................
a  3 [จำ�นวนจริงทุกจำ�นวนที่น้อยกว่า 3]
........................................................................................................................................................
(4) สี่เท่าของจำ�นวนจำ�นวนหนึ่งมากกว่า 5 ไม่เกิน 3
4x25  3
........................................................................................................................................................
x  2 [จำ�นวนจริงทุกจำ�นวนที่น้อยกว่าหรือเท่ากับ 2]
........................................................................................................................................................
(5) เศษสองส่วนสามของจำ�นวนจำ�นวนหนึ่งไม่น้อยกว่า 8
2
x  8
........................................................................................................................................................
3
x  12 [จำ�นวนจริงทุกจำ�นวนที่มากกว่าหรือเท่ากับ 12]
........................................................................................................................................................
4. คำ�ตอบที่กำ�หนดให้ในวงเล็บ [ ] เป็นคำ�ตอบของอสมการเชิงเส้นตัวแปรเดียวที่กำ�หนดให้หรือไม่
เป็น ไม่เป็น
(1)
4q12  10 [q  3] ......................... ✔
.........................
(2) 5r  r28 [r  2] .........................

✔
.........................
(3) 3s  2s115 [s  15]

✔
......................... .........................
(4) 4w21  2w13 [w  2]

✔
......................... .........................
(5) 3z29  0 [z  3] ......................... ✔

.........................
(6) 2c15  1 [c  22]

✔
......................... .........................
(7) 8d112  d22 [d  2] .........................

✔
.........................
(8) 12e111  e222 [e  2] ......................... ✔

.........................
(9) 2f113  f23 [f  10] .........................

✔
.........................
3
เป็น ไม่เป็น
(10)
3g115  2g23 [g  218] ✔
......................... .........................
(11) h21  2324h [h  4] ......................... ✔

.........................
(12) 4x15  x210 [x  25] ✔

......................... .........................
(13) 3x12  2x27 [x  25] ......................... ✔

.........................
(14) 5x13  2x23 [x  22] ✔

......................... .........................
(15) 7x27  2313x [x  1] ✔

......................... .........................
5. จงเขียนกราฟแสดงคำ�ตอบของอสมการเชิงเส้นตัวแปรเดียวต่อไปนี้
(1) x15  2 (x  23)
5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
(2) x24  1 (x  5)
5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
(3) x13  3 (x  0)
5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
(4) x21  23 (x  22)
5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
(5) x  1
5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
(6) 22  x  3
5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
4
(7) 24  x  4
5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
(8) x  23 หรือ x  3
5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
(9) x  22 หรือ x  3
5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
(10) 23  x  3
5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
6. จงเขียนอสมการเชิงเส้นตัวแปรเดียวจากกราฟแสดงคำ�ตอบต่อไปนี้
(1)
5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
x0
........................................................................................................................................................
(2)
5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
x2
........................................................................................................................................................
(3)
5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
22  x  3
........................................................................................................................................................
(4)
5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
21  x  4
........................................................................................................................................................
(5)
5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
x  23
........................................................................................................................................................
5
2. การแก้อสมการเชิงเส้นตัวแปรเดียว
1. จงเติมเครื่องหมาย  หรือ  หรือ  ลงในช่องว่างเพื่อทำ�ให้ประโยคเป็นจริง เมื่อกำ�หนดให้
ตัวแปรทุกตัวเป็นจำ�นวนบวก
(1) ถ้า 3  5 และ 5  x แล้ว 3 ....................
 x
(2) ถ้า 25  28 และ 28  y แล้ว 25 ....................

 y
(3) ถ้า a  10 และ 10  b แล้ว a ....................

 b
(4) ถ้า a11  b แล้ว a ....................

 b
(5) ถ้า x22  y แล้ว x ....................

 y
(6) ถ้า a 5 b แล้ว 2a ....................

5 2b
a b
(7) ถ้า a  b แล้ว 5
....................

5
(8) ถ้า a  b แล้ว 5a ....................
 5b
a b
(9) ถ้า a  b แล้ว -3
....................

-3
(10) ถ้า x  y และ y  0 แล้ว xy ....................
 0

(11) ถ้า m  0 แล้ว 2m ....................
 0
n

(12) ถ้า n 5 0 แล้ว
2
....................
5 0
x

(13) ถ้า x  0 แล้ว
-5
....................
 0

(14) ถ้า x11  5 และ 5  y แล้ว x1 ....................
 y

(15) ถ้า x  y และ y  10 แล้ว x ....................
 10
6
2. จงแก้อสมการต่อไปนี้และเขียนกราฟแสดงคำ�ตอบ
(1) 5x25  4x24
วิธีทำ� 5x25  4x24

5x2515  4x2415

5x  4x11
5x24x  4x1124x
x  1
........................................................................................................................................................
5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
(2) 6x15  4x23

วิธีทำ�
6x15  4x23
6x24x  2325
2x  28
........................................................................................................................................................
x  24
........................................................................................................................................................
7 6 5 4 3 2 1 0 1 2 3
(3) x23  12 x12

1
x23  x12
วิธีทำ� ............................................................................................................................................
2
1
........................................................................................................................................................
x2  213
2
1
x  5
........................................................................................................................................................
2
x  10
........................................................................................................................................................

10 8 6 4 2 0 2 4 6 8 10
7
(4) 4x2 35  2x1 75

3 7
4x2  2x1
วิธีทำ� ............................................................................................................................................
5 5
7 3
4x22x  1
........................................................................................................................................................
5 5
2x  2
........................................................................................................................................................
x  1
........................................................................................................................................................

5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
(5) x2 17  4 fx3 + 12p

x x 1
17  4 f + p
วิธีทำ� ............................................................................................................................................
2 3 2
x 4x
17  12
........................................................................................................................................................
2 3
x 4x
2  227
........................................................................................................................................................
2 3
3x - 8x
 25
........................................................................................................................................................
6
5x

2  25
........................................................................................................................................................

6
6

x  25 f- p
........................................................................................................................................................

5
........................................................................................................................................................
x  6
8 6 4 2 0 2 4 6 8 10 12
(6) 5(x21)  3(5x23)

5(x21)  3(5x23)
วิธีทำ� ............................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
5x25  15x29
5x215x  2915
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
210x  24
-4

x 
........................................................................................................................................................

-10
2

x 
........................................................................................................................................................

5
2 1 0 2 1 2 3
5
8
(7) x2 13  x12
x
13  x12
วิธีทำ� ............................................................................................................................................
2
x
2x  223
........................................................................................................................................................
2
x
2  21
........................................................................................................................................................
2
x  2
........................................................................................................................................................

5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
(8) x23  51 12 x
1
x23  51 x
วิธีทำ� ............................................................................................................................................
2
1
x2 x  513
........................................................................................................................................................
2
1
x  8
........................................................................................................................................................
2

x  16
........................................................................................................................................................

16 8 0 8 16
(9) 524(112x)  3(523x)

524(112x)  3(523x)
วิธีทำ� ............................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
52428x  1529x
28x19x  152514
........................................................................................................................................................
x  14
........................................................................................................................................................

14 7 0 7 14
9
(10) x2 141 x6  51 x3
x x x
2
141  51
วิธีทำ� ............................................................................................................................................
6 3
x x x
1 2  524
........................................................................................................................................................
2 6 3
x
 1
........................................................................................................................................................
3

x  3
........................................................................................................................................................

5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5
3. จงแก้อสมการต่อไปนี้
(1) x21  2
x21  2

x  211
x  3
3
จำ�นวนจริงทุกจำ�นวนที่น้อยกว่า ..................................................................................................
(2) 3x15  4
3x15  4
3x  425
........................................................................................................................................................
3x  21
........................................................................................................................................................
1
x  2
........................................................................................................................................................
3
จำ�นวนจริงทุกจำ�นวนที่มากกว่า 2 13
........................................................................................................................................................
(3) 5x24  4x23
5x24  4x23
5x24x  2314
........................................................................................................................................................
x  1
........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................
จำ�นวนจริงทุกจำ�นวนที่น้อยกว่า 1
10
(4) 13 (2x11)  1
3
x
1 1
3
(2x11)  x 3
1 1

3 > (2x + 1)H  3 f xp

........................................................................................................................................................
3 3
2x11  x
........................................................................................................................................................
2x21  21
........................................................................................................................................................
x  21
........................................................................................................................................................

จำ........................................................................................................................................................
�นวนจริงทุกจำ�นวนที่มากกว่า 21
(5) 2x3+ 1 2 x +2 1  12
x+5
3
2x + 1 x + 1 x+5
3
2
2
 12
3

2x + 1 x+1 x+5
6f p 26 f p  6(1)26 f p
........................................................................................................................................................
3 2 3
2(2x11)23(x11)  622(x15)
........................................................................................................................................................
4x1223x23  622x210
........................................................................................................................................................
x21  22x24
........................................................................................................................................................
x12x  2411
........................................................................................................................................................
3x  23
........................................................................................................................................................
x  21
........................................................................................................................................................

จำ........................................................................................................................................................
�นวนจริงทุกจำ�นวนที่มากกว่า 21
(6) 14 (x13)  1 1
1 (x11)
3 2
1 1 1
4

(x13)  1 (x11)
3 2
1 1 1
12 > (x + 3)H  12 f p 112 > (x + 1)H
........................................................................................................................................................
4 3 2
3(x13)  416(x11)
........................................................................................................................................................
3x19  416x16
........................................................................................................................................................
3x26x  41629
........................................................................................................................................................
23x  1
........................................................................................................................................................
1
x  -
........................................................................................................................................................
3
จำ�นวนจริงทุกจำ�นวนที่น้อยกว่าหรือเท่ากับ - 13
........................................................................................................................................................
11
(7) 13 f3x5- 2 + 4p  2
5
(x21)
1 3x - 2 2
f + 4p  (x21)
3 5 5
15 > f + 4pH  15 > ax - 1kH

1 3x - 2 2

........................................................................................................................................................
3 5 5
3x - 2
5f + 4p  3[2(x21)]
........................................................................................................................................................
5
3x22120  6x26
........................................................................................................................................................
3x26x  2612220
........................................................................................................................................................
23x  224
........................................................................................................................................................
x  8
........................................................................................................................................................

จำ........................................................................................................................................................
�นวนจริงทุกจำ�นวนที่มากกว่าหรือเท่ากับ 8
4. จงหาคำ�ตอบของอสมการพร้อมเขียนกราฟแสดงคำ�ตอบ
(1) x15  4 และ 2x18  24
x  425 และ 2x  2428
......................................................................................................................................................
x  21 และ 2x  212
......................................................................................................................................................
x  26
......................................................................................................................................................
คำ 26  x  21
�ตอบของทั้งสองอสมการคือ ..................................................................................................
เขียนกราฟแสดงคำ�ตอบได้ดังนี้
7 6 5 4 3 2 1 0 1 2 3 4 5 6 7
(2) 212x  2x13  62x

212x  2x13 และ 2x13  62x
2x22x  3221 และ 2x1x  623
......................................................................................................................................................
23x  218 และ 3x  3
......................................................................................................................................................
x  6 และ x  1
......................................................................................................................................................
คำ �ตอบของอสมการคือ ................................................................................................................
1x6
0 1 2 3 4 5 6 7
12 7 6 5 4 3 2 1
(3) 13 x14  1
6
x112  x12
1 1 1
3
x14  x112
6
และ 6

x112  x12
1 1 1
6 f x + 4p  6 f x + 12p
และ 6 f x + 12p  6(x12)

........................................................................................................................................................
3 6 6
2x124  x172 และ x172  6x112
........................................................................................................................................................
2x2x  72224 และ x26x  12272
........................................................................................................................................................
x  48 และ 25x  260
........................................................................................................................................................
x  12
........................................................................................................................................................
คำ 12  x  48
�ตอบของอสมการคือ ................................................................................................................
0 4 8 12 16 20 24 28 32 36 40 44 48 52 56
(4) 12 x13  1
3
x16  x17
1 1 และ 1
2

x13  x16
3 3

x16  x17
1 1 1
6 f x + 3p  6 f x + 6p
และ 6 f x + 6p  3(x17)

........................................................................................................................................................
2 3 3
3x118  2x136 และ x118  3x121

........................................................................................................................................................
3x22x  36218 และ x23x  21218
........................................................................................................................................................
x  18 และ 22x  3
........................................................................................................................................................
3
x  -
........................................................................................................................................................
2
3
คำ -  x  18
�ตอบของอสมการคือ ................................................................................................................
2
6 4 2 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22
3

2
13
3. การนำ�ความรู้เกี่ยวกับอสมการเชิงเส้น
ตัวแปรเดียวไปใช้ในการแก้ปัญหา
1. หนังสือเล่มหนึ่งมี 250 หน้า ถ้าทัศไนยอ่านหนังสือเล่มนี้ทุกวัน วันละไม่ถึง 25 หน้า ทัศไนย
จะต้องอ่านหนังสืออย่างน้อยกี่วันจึงจบเล่ม
วิธีทำ� ให้ทัศไนยอ่านหนังสือนาน x วันจึงจบเล่ม
250
หนังสือมี ................................... หน้า
250
ต้องอ่านวันละ ...........................
x
หน้า
25
อ่านวันละไม่เกิน ....................... หน้า
250
 25
อสมการคือ ...............................................................................................................................
x

250  25x (เนื่องจาก x  0 จึงนำ� x คูณตลอดได้)
.................................................................................................................................................................

หรือ 25x  250
.................................................................................................................................................................
250

x 
.................................................................................................................................................................
25

x  10
.................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................
ดังนั้น ทัศไนยจะต้องอ่านหนังสืออย่างน้อย 10 วันจึงจบเล่ม

ตรวจสอบ
...........................................................................................................................................
ตรวจสอบจำ�นวนวันที่ใช้อ่านหนังสืออย่างน้อย 11 วัน ดังนี้

.................................................................................................................................................................
ทัศไนยต้องอ่านหนังสืออย่างน้อย 11 วัน หรือ x  11
หนังสือมี 250 หน้า ต้องอ่านวันละ 250
.................................................................................................................................................................
11
 23 หน้า

.................................................................................................................................................................
ซึ่งอ่านวันละไม่ถึง 25 หน้า เป็นจริง
14
2. พี่มีอายุมากกว่าน้อง 6 ปี แต่พี่และน้องมีอายุรวมกันไม่ถึง 36 ปี น้องจะมีอายุมากที่สุดกี่ปี

วิธีทำ� ให้น้องมีอายุ x ปี
6
พี่มีอายุมากกว่าน้อง .................................................. ปี
x16
พี่มีอายุ ....................................................................... ปี
36
พี่น้องคู่นี้มีอายุรวมกันไม่ถึง ..................................... ปี
x1(x16)  36
อสมการคือ ...............................................................................................................................

2x16  36
.................................................................................................................................................................

2x  3626
.................................................................................................................................................................

2x  30
.................................................................................................................................................................

x  15
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
ดังนั้น น้องจะมีอายุมากที่สุด 14 ปี
...........................................................................................................................................
น้องจะมีอายุมากที่สุด 14 ปี หรือ x  14

.................................................................................................................................................................
พี่มีอายุมากกว่าน้อง 6 ปี นั่นคือ x16  1416

x16  20
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
จะได้ว่าพี่จะมีอายุมากที่สุด 20 ปี
.................................................................................................................................................................
พี่และน้องมีอายุรวมกัน 20114 5 34 ปี

.................................................................................................................................................................
ซึ่งมีอายุรวมกันไม่ถึง 36 ปี เป็นจริง
15
3. พิเนตมีเหรียญห้าบาทและเหรียญสิบบาทรวมกัน 60 เหรียญ คิดเป็นเงินน้อยกว่า 550 บาท

พิเนตมีเหรียญห้าบาทอย่างน้อยที่สุดกี่เหรียญ และมีเหรียญสิบบาทอย่างมากที่สุดกี่เหรียญ
วิธีทำ� ให้พิเนตมีเหรียญห้าบาท x เหรียญ

5x
คิดเป็นเงิน ..................................................................... บาท
602x
ที่เหลือคิดเป็นเหรียญสิบบาท ...................................... เหรียญ
10(602x)
คิดเป็นเงิน ..................................................................... บาท
พิเนตมีเหรียญรวมกันคิดเป็นเงินน้อยกว่า .................. 550 บาท

อสมการคื 5x110(602x)  550
อ ...............................................................................................................................

5x1600210x  550
.................................................................................................................................................................

5x210x  5502600
.................................................................................................................................................................

25x  250
.................................................................................................................................................................
-50

x 
.................................................................................................................................................................
-5

x  10
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
ดังนั้น พิเนตมีเหรียญห้าบาทน้อยที่สุด 11 เหรียญ
.................................................................................................................................................................
และมีเหรียญสิบบาทมากที่สุด 60211 5 49 เหรียญ
...........................................................................................................................................
พิเนตมีเหรียญห้าบาทน้อยที่สุด 11 เหรียญ
.................................................................................................................................................................
และเหรียญสิบบาทมากที่สุด 49 เหรียญ
.................................................................................................................................................................
คิดเป็นเงิน 5(11)110(49) 5 551490 บาท

5 545 บาท
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
พิเนตมีเงินรวม 545 บาท

.................................................................................................................................................................
ซึ่งเงินรวมน้อยกว่า 550 บาท เป็นจริง
16
4. เดียร์มีเงินอยู่จำ�นวนหนึ่ง แม่ให้มาอีก 4 เท่าของเงินที่เดียร์มี เดียร์นำ�เงินไปซื้อสมุด 70 บาท และ

ปากกา 25 บาท แล้วเหลือเงินไม่ถึง 40 บาท เดิมเดียร์มีเงินกี่บาท

วิธีทำ� ให้ เดิมเดียร์มีเงินอยู่ x บาท
...................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
แม่ให้มาอีก 4 เท่าของเงินที่เดียร์มี
.................................................................................................................................................................
เดียร์มีเงินทั้งหมด x14x 5 5x บาท
.................................................................................................................................................................
นำ�เงินไปซื้อสมุด 70 บาท และปากกา 25 บาท แล้วเหลือเงินไม่ถึง 40 บาท
.................................................................................................................................................................
อสมการคือ 5x270225  40

5x295  40
.................................................................................................................................................................

5x  40195
.................................................................................................................................................................

5x  135
.................................................................................................................................................................

x  27
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
จะได้ว่าเดียร์มีเงินน้อยกว่า 27 บาท
.................................................................................................................................................................
เนื่องจากจำ�นวนเงินที่เดียร์มีจะต้องมากกว่า 70125 5 95 บาท
.................................................................................................................................................................
จะได้เงื่อนไขคือ 5x  95

x  19
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
ดังนั้น เดิมเดียร์มีเงินมากกว่า 19 บาท แต่ไม่ถึง 27 บาท

...........................................................................................................................................
ตรวจสอบจำ�นวนเงินระหว่าง 19 บาท ถึง 27 บาท ดังนี้
.................................................................................................................................................................
เดียร์มีเงินอยู่ระหว่าง 19 บาท ถึง 27 บาท 19  x  27
.................................................................................................................................................................
แม่ให้เงินอีก 4 เท่าของเงินที่เดียร์มีอยู่
.................................................................................................................................................................
คิดเป็นเงิน 4(19)  4x  4(27)

76  4x  108
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
เดียร์มีเงิน 19176  x14x  271108

95  5x  135
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
ซื้อสมุดและปากการวมกันเป็นเงิน 70125 5 95 บาท
.................................................................................................................................................................
เดียร์จะเหลือเงิน 95295  5x295  135295

0  5x295  40
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
ซึ่งเหลือเงินไม่ถึง 40 บาท เป็นจริง
17
5. ผลบวกของสามเท่าของจำ�นวนเต็มบวกจำ�นวนหนึ่งกับ 8 มีค่าไม่เกิน 35 และผลบวกของสองเท่า

ของจำ�นวนเต็มบวกจำ�นวนนั้นกับ 1 มีค่าไม่น้อยกว่า 13 จงหาผลบวกของจำ�นวนเต็มบวกทั้งหมด
ที่สอดคล้องกับเงื่อนไขข้างต้น

วิธีทำ� ให้ x แทนจำ�นวนเต็มบวกจำ�นวนนั้น
...................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
ผลบวกของสามเท่าของจำ�นวนเต็มบวกจำ�นวนนั้นกับ 8 มีค่าไม่เกิน 35
.................................................................................................................................................................
อสมการคือ 3x18  35

3x  3528
.................................................................................................................................................................

3x  27
.................................................................................................................................................................

x  9
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
และผลบวกของสองเท่าของจำ�นวนเต็มบวกจำ�นวนนั้นกับ 1 มีค่าไม่น้อยกว่า 13
.................................................................................................................................................................
อสมการคือ 2x11  13

2x  1321
.................................................................................................................................................................

2x  12
.................................................................................................................................................................

x  6
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
จะได้ x  9 และ x  6 นั่นคือ 6  x  9
.................................................................................................................................................................
แต่ x แทนจำ�นวนเต็มบวก จะได้ว่า x  0
.................................................................................................................................................................
ซึ่ง 6  x  9 มีเงื่อนไข x  0 จะได้ x คือ 6, 7, 8 และ 9
.................................................................................................................................................................
ดังนั้น ผลบวกของจำ�นวนเต็มบวกทั้งหมดเท่ากับ 6171819 5 30

...........................................................................................................................................
ถ้าจำ�นวนเต็มบวกคือ 6, 7, 8 และ 9
.................................................................................................................................................................
ผลบวกของสามเท่าของจำ�นวนเต็มบวกกับ 8 คือ

3(6)18 , 3(7)18 , 3(8)18 , 3(9)18
.................................................................................................................................................................

26 , 29 , 32 , 35
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
ซึ่งผลบวกมีค่าไม่เกิน 35 เป็นจริง
.................................................................................................................................................................
และผลบวกของสองเท่าของจำ�นวนเต็มบวกกับ 1 คือ

2(6)11 , 2(7)11 , 2(8)11 , 2(9)11
.................................................................................................................................................................

13 , 15 , 17 , 19
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
ซึ่งผลบวกมีค่าไม่น้อยกว่า 13 เป็นจริง
18
6. รถยนต์คันแรกแล่นด้วยอัตราเร็ว 60 กิโลเมตรต่อชั่วโมง รถยนต์คันที่สองแล่นด้วยอัตราเร็ว

50 กิโลเมตรต่อชั่วโมง ถ้ารถยนต์ทั้งสองคันแล่นออกจากจุดเริ่มต้นเวลาเดียวกันและได้ระยะทาง
รวมกันมากกว่า 330 กิโลเมตร แล้วรถยนต์แต่ละคันใช้เวลาเท่าไร

วิธีทำ� ให้รถยนต์แต่ละคันใช้เวลา t ชั่วโมง
60t
รถยนต์คันแรกแล่นได้ระยะทาง ............................. กิโลเมตร
50t
รถยนต์คันที่สองแล่นได้ระยะทาง .......................... กิโลเมตร
รถยนต์สองคันแล่นได้ระยะทางรวมกันมากกว่า ........................... 330 กิโลเมตร

อสมการคื 60t150t  330
อ ...............................................................................................................................

110t  330
.................................................................................................................................................................

t  3
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
ดังนั้น รถยนต์แต่ละคันใช้เวลามากกว่า 3 ชั่วโมง

...........................................................................................................................................
รถยนต์แต่ละคันใช้เวลามากกว่า 3 ชั่วโมง
.................................................................................................................................................................
รถยนต์คันแรกแล่นด้วยอัตราเร็ว 60 กิโลเมตรต่อชั่วโมง
.................................................................................................................................................................
รถยนต์คันแรกแล่นได้ระยะทางมากกว่า 3360 5 180 กิโลเมตร
.................................................................................................................................................................
รถยนต์คันที่สองแล่นด้วยอัตราเร็ว 50 กิโลเมตรต่อชั่วโมง
.................................................................................................................................................................
รถยนต์คันสองแล่นได้ระยะทางมากกว่า 3350 5 150 กิโลเมตร
.................................................................................................................................................................
รถยนต์ทั้งสองคันแล่นออกจากจุดเริ่มต้นเวลาเดียวกัน
..................................................................................................................................................................
และได้ระยะทางรวมกันมากกว่า 1801150 5 330 กิโลเมตร เป็นจริง
19
7. รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ารูปหนึ่งมีด้านยาวยาวเป็นสองเท่าของด้านกว้าง ถ้าเส้นรอบรูปของรูปสี่เหลี่ยม
รูปนี้ยาวไม่เกิน 36 เซนติเมตร จงหาความยาวของด้านกว้างและด้านยาว

วิธีทำ� ให้ ด้านกว้างยาว x เซนติเมตร
...................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
ด้านยาวยาว 2x เซนติเมตร
.................................................................................................................................................................
เส้นรอบรูปของรูปสี่เหลี่ยมยาว 2(x12x) เซนติเมตร
.................................................................................................................................................................
โจทย์กำ�หนดว่าเส้นรอบรูปของรูปสี่เหลี่ยมยาวไม่เกิน 36 เซนติเมตร
.................................................................................................................................................................
อสมการคือ 2(x12x)  36

2x14x  36
.................................................................................................................................................................

6x  36
.................................................................................................................................................................

x  6
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................
ดังนั้น ด้านกว้างไม่เกิน 6 เซนติเมตร
.................................................................................................................................................................
และด้านยาวไม่เกิน 2(6) 5 12 เซนติเมตร

...........................................................................................................................................
รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ามีด้านกว้างไม่เกิน 6 เซนติเมตร
.................................................................................................................................................................
และด้านยาวยาวเป็นสองเท่าของด้านกว้าง
.................................................................................................................................................................
ด้านยาวไม่เกิน 2(6) 5 12 เซนติเมตร
.................................................................................................................................................................
ความยาวของเส้นรอบรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า 5 2(6112) เซนติเมตร

5 2(18) เซนติเมตร
.................................................................................................................................................................

5 36 เซนติเมตร
.................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
ซึ่งเส้นรอบรูปของรูปสี่เหลี่ยมรูปนี้ยาวไม่เกิน 36 เซนติเมตร เป็นจริง
20
แบบทดสอบวัดผลสัมฤทธิ์
จงเขียน ✖ ทับตัวอักษรหน้าคำ�ตอบที่ถูกต้อง
1. ข้อใด้เป็นคำ�ตอบของอสมการ 2x25  1 7. ข้อใดเป็นคำ�ตอบของอสมการ
ก. x  3 ข. x > 3
✖ 0.2(x20.5)20.3(x11)  0.04
ค. x > 52 ง. x  3 ก. จำ�นวนจริงทุกจำ�นวนที่มากกว่า 23.6

2. ข้อใด้เป็นคำ�ตอบของอสมการ 4x213  21 ข. จำ�นวนจริงทุกจำ�นวนที่น้อยกว่า 23.6
✖ก. x  3 ข. x  3 ค. จำ�นวนจริงทุกจำ�นวนที่มากกว่า 24.4
ค. x  4 ง. x  12 ✖ ง. จำ�นวนจริงทุกจำ�นวนที่น้อยกว่า 24.4
3. ข้อใดเป็นคำ�ตอบของอสมการ 5x25  3x13 8. ข้อใดต่อไปนี้เป็นคำ�ตอบของอสมการ
4 >2m - 3 fm + pH  5[3m2(m3)]
ก. x  2 ข. x  3 1
2
✖ค. x  4 ง. x  6
ก. จำ � นวนจริ ง ทุ ก จำ � นวนที่ ม ากกว่ า หรื อ
4. ข้อใดถูกต้อง
เท่ากับ 4
ก. ถ้า 3x13  12 แล้ว x  6
✖ ข. จำ � นวนจริ ง ทุ ก จำ � นวนที่ ม ากกว่ า หรื อ
ข. ถ้า 4x11  13 แล้ว x  4
ค. ถ้า 223x  27 แล้ว x  6
ค. จำ � นวนจริ ง ทุ ก จำ � นวนที่ น้ อ ยกว่ า หรื อ
✖ง. ถ้า 3x113  28 แล้ว x  5
5. ข้อใดถูกต้อง
ง. จำ � นวนจริ ง ทุ ก จำ � นวนที่ น้ อ ยกว่ า หรื อ
ก. ถ้า 5x22  3x110 แล้ว x  5
✖ข. ถ้า 3x25  1323x แล้ว x  3
9. คำ�ตอบของทั้งสองสมการ
ค. ถ้า 4x24  2x12 แล้ว x  2
5x22  3x18
ง. ถ้า 2x113  x127 แล้ว x  7
3x18  4x111
6. จำ�นวนจริงทุกจำ�นวนที่มีค่าไม่น้อยกว่า 21
ที่เป็นจำ�นวนเต็มมีทั้งหมดกี่จำ�นวน
แต่ไม่ถึง 3 เขียนกราฟแสดงได้ดังข้อใด
ก. 7 จำ�นวน
ก.
1 3 ข. 8 จำ�นวน
ข. ✖ ค. 9 จำ�นวน
1 3
✖ค. ง. 10 จำ�นวน
1 3
ง.
1 3
21
10. ถ้า a เป็นค่าที่น้อยที่สุดของ x จากอสมการ 15. ข้อใดเป็นกราฟแสดงคำ�ตอบของอสมการ

1 223(512x)  5
2
(x24)22x  5(322x)
และ b เป็นค่าที่มากที่สุดของ x จากอสมการ ก. 6 5 4 3 2

5x - 1
3
2x  2x211
✖ ข.
6 5 4 3 2
แล้ว (a2b)2 เท่ากับเท่าไร
ค.
ก. 9 ข. 16 6 5 4 3 2
ค. 25 ง. 36
✖
ง.
6 5 4 3 2
11. ถ้า x เป็นจำ�นวนเต็มทีส่ อดคล้องกับอสมการ 16. ข้อใดเป็นคำ�ตอบของอสมการ
6x  48 และ 353x  2 และ y
4(x24)15  12x29(x11)
เป็ น จำ � นวนเต็ ม ที่ ส อดคล้ อ งกั บ อสมการ ก. x  2 ข. x  22
10  y1  5 แล้ ว ค่ า ของ x1y
✖ ค. x  2 ง. x  22
ที่มากที่สุดเท่ากับเท่าไร
17. กำ�หนดให้ m 5 5, n 5 2 14 แล้วค่าของ x
ก. 5 ข. 6 2 (x + m) (2 - 2x)
ค. 7 ง. 8
✖
จากอสมการ 3
2
3
 n
12. ข้อใดเป็นคำ�ตอบของอสมการ คือข้อใด

5 5
3 1
(x22)2 (2x21) 
1 3x
f - 2p 21
✖ก. x  - 16 ข. x 
16
4 2 10 2
ก. x  1 ข. x  1 ค. x  - 165 ง
. x
5
16
✖ค. x  12 ง. x   12 18. 23 ของจำ�นวนจำ�นวนหนึ่งมากกว่า 57 ของ

13. ข้อใดเป็นคำ�ตอบของอสมการ จำ � นวนจำ � นวนนั้ น ลบด้ ว ย 7 จำ � นวนนั้ น
3x22  5x12  4x15 มีค่าเท่าไร
ก. 22  x  3 ✖ข. 22  x  3 ✖ ก. น้อยกว่า 147 ข. มากกว่า 147
ค. 23  x  2 ง. 23  x  2 ค. น้อยกว่า 157 ง. มากกว่า 157
14. กราฟต่ อ ไปนี้ เ ป็ น กราฟแสดงคำ � ตอบของ 19. สาร A มีแอลกอฮอล์ 40% สาร B มีแอลกอฮอล์
อสมการในข้อใด 65% ถ้านำ�สารทั้งสองมาผสมกันให้ได้สาร
12 1 2
ที่มีแอลกอฮอล์ไม่เกิน 50% และมีปริมาตร
12 12
3 3 20 ลิตร จะต้องใช้สาร A อย่างน้อยกี่ลิตร
ก. 6(1.5x24.5)  5(0.5x15.5) ก. 8 ลิตร ข. 10 ลิตร

✖ข. 6(0.5x15.5)  5(1.5x24.5) ✖ ค. 12 ลิตร ง. 14 ลิตร
ค. 3(1.2x24.5)  4(0.5x15.5)
ง. 5(1.5x15.5)  6(0.5x24.5)
22
20. ผลบวกของจำ�นวนเต็มคู่สามจำ�นวนที่เรียง 23. รูปสามเหลี่ยมรูปหนึ่งมีด้านทั้งสามยาว 3x,

ติดกันที่มีค่าตั้งแต่ 42 และ 120 ผลบวก 4x และ 2x23 ถ้าความยาวของเส้นรอบรูป
ของจำ�นวนเต็มคู่สามจำ�นวนที่มีค่ามากที่สุด ของรูปสามเหลี่ยมนี้ไม่เกิน 42 หน่วย แล้ว

มีค่ามากกว่าผลบวกของจำ�นวนเต็มคู่สาม x มีค่าเท่าไร
จำ�นวนที่มีค่าน้อยที่สุดอยู่เท่าไร ก. 0  x  3 ข. 1  x  3
✖ก. 66 ข. 68 ค. 1  x  5 ✖ง. 0  x  5
ค. 72 ง. 78 24. รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ารูปหนึ่งมีด้านยาวยาวกว่า
21. เรื อ นำ � เที่ ย วลำ�หนึ่งมีอัต ราเร็วของเรือ 45 สองเท่ า ของด้ า นกว้ า งอยู่ 10 เซนติ เ มตร
กิโลเมตรต่อชัว่ โมง มีถงั บรรจุน�้ำ มันเชือ้ เพลิง ถ้าเส้นรอบรูปยาวไม่เกิน 110 เซนติเมตร
ที่สามารถแล่นได้ไม่เกิน 10 ชั่วโมง วันหนึ่ง แล้ ว ด้ า นกว้ า งของรู ป สี่ เ หลี่ ย มผื น ผ้ า รู ป นี้
เรือลำ�นี้นำ�นักท่องเที่ยวแล่นไปตามแม่นำ้� คือข้อใด
สายหนึ่ ง โดยแล่ น ทวนน้ำ � ที่ มี อั ต ราเร็ ว ✖ ก. 0  x  15 ข. 1  x  15
18 กิ โ ลเมตรต่ อ ชั่ ว โมง เรื อ ลำ � นี้ แ ล่ น ทั้ ง ค. 0  x  16 ง. 1  x  16
เที่ ย วไปและเที่ ย วกลั บ อย่ า งปลอดภั ย ได้ 25. จากโจทย์ข้อที่ 24 ด้านยาวของรูปสี่เหลี่ยม
ระยะทางมากที่สุดกี่กิโลเมตร ผืนผ้ารูปนี้คือข้อใด
ก. 189 กิโลเมตร ข. 193 กิโลเมตร ก. ด้ า นยาวของรู ป สี่ เ หลี่ ย มมากกว่ า 0
✖ค. 378 กิโลเมตร ง. 386 กิโลเมตร เซนติเมตร แต่ไม่เกิน 30 เซนติเมตร
22. บริษัท ก คิดค่าเช่ารถวันละ 2,450 บาท โดย ข. ด้ า นยาวของรู ป สี่ เ หลี่ ย มมากกว่ า 0
ไม่คิดค่าใช้จ่ายอื่น ๆ อีก บริษัท ข คิดค่า เซนติเมตร แต่ไม่เกิน 40 เซนติเมตร
เช่ารถวันละ 1,100 บาท และคิดค่าเช่าเพิ่ม ค. ด้ า นยาวของรู ป สี่ เ หลี่ ย มมากกว่ า 10
จากระยะทางที่นำ�รถไปใช้อีกกิโลเมตรละ เซนติเมตร แต่ไม่เกิน 30 เซนติเมตร
3 บาท ระยะทางที่ ม ากที่ สุ ด ที่ บ ริ ษั ท ข ✖ ง. ด้ า นยาวของรู ป สี่ เ หลี่ ย มมากกว่ า 10
คิดค่าเช่ารถไม่เกินค่าเช่ารถของบริษัท ก เซนติเมตร แต่ไม่เกิน 40 เซนติเมตร
ใน 1 วัน เท่ากับข้อใดต่อไปนี้
ก. 400 กิโลเมตร ข. 430 กิโลเมตร
✖ค. 450 กิโลเมตร ง. 480 กิโลเมตร
23
หนว่ ยการเรี
ย นร้
ท ู ่ ี 2 มัธยมศึกษาปีท
ี่ 3
วงกลม
1. บทนำ�เกี่ยวกับวงกลม
1. จงอ่านข้อความต่อไปนี้
ป่านพาเจ้าดักแด้สุนัขตัวโปรดไปเดินเล่นที่สวนสาธารณะ สักครู่เจ้าดักแด้ก็กระสับกระส่าย
ป่านคิดว่าเจ้าดักแด้คงหิว จึงผูกเจ้าดักแด้ไว้ที่โคนต้นไม้ แล้วเดินไปซื้อขนมขบเคี้ยว เจ้าดักแด้
ก็เริ่มเห่าเสียงดัง แล้ววิ่งวนไปมารอบ ๆ ต้นไม้ เพราะอยากอยู่กับป่าน
ป่านเดินกลับมา เจ้าดักแด้ดีใจวิ่งตรงมาที่ป่าน แต่ไม่ถึง เพราะป่านอยู่ไกลเกินไป ป่าน
รีบไปปลดเชือกเจ้าดักแด้ แล้วแบ่งขนมให้มันกินอย่างมีความสุข
จงเติมคำ�ในช่องว่างให้ถูกต้อง
วงกลม
(1) ถ้าเชือกตึง เส้นทางที่เจ้าดักแด้วิ่งรอบต้นไม้จะเป็นรูป ...............................................................
จุดศูนย์กลางของวงกลม
(2) ต้นไม้ซึ่งเป็นจุดคงที่ เรียกว่า ........................................................................................................
รัศมีของวงกลม
(3) ระยะไกลที่สุดระหว่างเจ้าดักแด้กับโคนต้นไม้เรียกว่า ...............................................................
(4) ขณะทีป่ า่ นเดินกลับมา เจ้าดักแด้วงิ่ ตรงไปหาป่า่ น แต่ไปไม่ถงึ อยากทราบว่า ถ้าป่านหยุดยืน
จุดภายนอกของวงกลม
ไม่เดินเข้ามาหาเจ้าดักแด้ จุดที่ป่านยืน เรียกว่า .........................................................................
หน่วยการเรียนรู้ที่ 2 วงกลม
2. จากรูป จงบอกชื่อส่วนต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับวงกลม
A
C
T
O
D
R P
X B
วงกลม O
(1) ชื่อของวงกลม คือ .........................................................................................................................
OT , OA , OB
(2) รัศมีของวงกลม O คือ ..................................................................................................................
AB
(3) เส้นผ่านศูนย์กลางของวงกลม O คือ ..........................................................................................
AT , AX , BX , AB
(4) คอร์ดของวงกลม O คือ ................................................................................................................
AB
(5) คอร์ดที่ยาวที่สุดของวงกลม O คือ ..............................................................................................
จุด C, จุด D
(6) จุดภายในของวงกลม O คือ ........................................................................................................
จุด P, จุด Q, จุด R
(7) จุดภายนอกของวงกลม O คือ .....................................................................................................
(8) เส้นสัมผัสของวงกลม O คือ .........................................................................................................
QP
(9) เส้นพาดวงของวงกลม O คือ .......................................................................................................

PR
) )
ATB , AXB
(10) ส่วนโค้งที่เป็นครึ่งวงกลมของวงกลม O คือ ................................................................................
25
2. ทฤษฎีบทเกี่ยวกับวงกลม
2.1 มุมในส่วนโค้งของวงกลม มุมในครึ่งวงกลม
และมุมที่จุดศูนย์กลางของวงกลม
จงเติมช่องว่างให้ถูกต้อง
1.
C
A B
O
กำ�หนดให้ O เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม CO ⊥ AB ที่จุด O AE ตัดกับ CO ที่จุด D

^ ^
ต้องการพิสูจน์ว่า 2OCE 1EOE 5 90
พิสูจน์
^
1. AEB 5 90 (มุมในครึ่งวงกลมเป็นมุมฉาก)
................................................................................................
^ ^
2. EBA 1BAE 5 90 (จากข้อ 1 และมุมภายในของรูปสามเหลี่ยมรวมกัน
................................................................................................
ได้ 180)
................................................................................................
^
3. OAE 5
^
AEO (OA 5 OE รัศมีของวงกลม , AOE เป็นรูปสามเหลีย่ ม
................................................................................................
หน้าจั่ว มุมที่ฐานมีขนาดเท่ากัน)
................................................................................................
26
^
4. BOC 5 90 (กำ�หนดให้ CO ⊥ AB )
................................................................................................
^ ^
5. CBO 1OCB 5 90 (จากข้อ 4 และมุมภายในของรูปสามเหลี่ยมรวมกัน
................................................................................................
ได้ 180)
................................................................................................
^ ^ ^ ^ (จากข้อ 2 และข้อ 5 สมบัติการเท่ากัน)

6. EBA 1BAE 5 CBO 1OCB ................................................................................................
^ ^
^
7. ดังนั้น BAE 5 OCB
^ (จากข้อ 6 EBA และ CBO เป็นมุมร่วม)
................................................................................................
^ ^
8. O CB 5 AEO ด้วย (จากข้อ 3 และข้อ 7 สมบัติการเท่ากัน)
................................................................................................
^
^ ^
9. EDC 1 D CE 5 90 (EDC, มี CED 5 90 และจากข้อ 1)
................................................................................................
^ ^
10. แต่ EDC 5 DEO 1 E OD
^ (มุมภายนอกของรูปสามเหลี่ยมเท่ากับผลบวกของ
................................................................................................
มุมภายในที่ไม่ใช่มมุ ประชิด)
................................................................................................
11. DEO 1 E OD 1 D CE 5 90

^ ^ ^
^ ^ ^ (จากข้อ 9 แทน EDC ด้วย DEO 1E OD )
................................................................................................
^ ^ ^ ^
^ ^ ^
12. O CB 1 E OD 1 O CE 5 90 (จากข้อ 8, DEO 5 O CB , D CE 5 O CE )
................................................................................................
^ ^
^ ^
13. 2 O CE 1 E OD 5 90 ( O CB 5 O CE สมบัติการบวก)
................................................................................................
2.
E
A 16 C
O B
กำ�หนดให้ O เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม AB เป็นเส้นผ่านศูนย์กลาง OD 5 DC และ

OC^ D 5 16
ต้องการหา ขนาดของ CAE
/

วิธีทำ� 1. CO^ D 5 DC^ O 5 16 (OD 5 DC, ODC เป็นรูปสามเหลี่ยมหน้าจั่ว
.....................................................................................
มุมที่ฐานมีขนาดเท่ากัน)
.....................................................................................
2. 2 AED ^
5 มุมกลับ DOA (มุมที่จุดศูนย์กลางมีขนาดเป็นสองเท่าของมุม
.....................................................................................
ในส่วนโค้งเดียวกัน)
.....................................................................................
^ 196c (มุมกลับ DOA 5 180116 5 196)
3. AED 5
2
5 98 .....................................................................................
27
4. CA^ E 1 AE^ C 1 EC^ A 5 180 (มุมภายในของรูปสามเหลี่ยมรวมกันได้ 180)

.....................................................................................
5. CA^ E 198116 5 180 (จากข้อ และข้อ 1 3)

.....................................................................................
6. CA^ E 5 180298216 (สมบัติการบวก )

.....................................................................................
5 66
3.
C
h g
D a
b
f
e B
d
c
กำ�หนดให้ จากรูป กำ�หนด a 5 25, b 5 42 และ c 5 60

ต้องการหา ขนาดของมุม d, e, f, g และ h
วิธีทำ� 1. a 5 d 5 25 (มุมในส่วนโค้งทีร ่ องรับด้วยส่วนโค้ง BC เดียวกัน
........................................................................................
และ a 5 25)
........................................................................................
2. b 5 g 5 42 (มุมในส่วนโค้งทีร ่ องรับด้วยส่วนโค้ง AB เดียวกัน

........................................................................................
และ b 5 42)
........................................................................................
3. c 5 f 5 60 (มุมในส่วนโค้งทีร ่ องรับด้วยส่วนโค้ง CD เดียวกัน

........................................................................................
และ c 5 60)
........................................................................................
4. e 5 h (มุมในส่วนโค้งทีร ่ องรับด้วยส่วนโค้ง AD เดียวกัน)

........................................................................................
5. a1b1c1h 5 180 (มุมภายในของรูปสามเหลี่ยมรวมกันได้ 180)

........................................................................................
(แทนค่า จากข้อ 1-3)

6. 251421601h 5 180 ........................................................................................
7. 1271h 5 180 (สมบัติการเท่ากัน)
........................................................................................
8. h 5 53 (สมบัติการเท่ากัน)
........................................................................................
9. e 5 53 (จากข้อ 4 และ e 5 h)

........................................................................................
28
C
4.
D
5
A P
B 4
กำ�หนดให้ ต่อคอร์ด AB และคอร์ด CD ไปพบกันภายนอกวงกลมที่จุด P, AB 5 2CD,

BP 5 4 เซนติเมตร และ DP 5 5 เซนติเมตร
ต้องการหา ความยาวของ CD
วิธีทำ� ลาก AC และ BP
1. พิจารณา ACP และ DBP
ACP ^ ^
5 DEP (รูปสี่เหลี่ยมที่แนบในวงกลม มุมภายนอกเท่ากับ
...........................................................................................
มุมภายในที่อยู่ตรงข้าม)
...........................................................................................
^ ^

PAC 5 PDB (รูปสี่เหลี่ยมที่แนบในวงกลม มุมภายนอกเท่ากับ
...........................................................................................
มุมภายในที่อยู่ตรงข้าม )
...........................................................................................
^ ^

CPA 5 BPD (มุมร่วม )
...........................................................................................
2. ดังนั้น ACP  DBP (มีมุมเท่ากัน คู่ 3 )

...........................................................................................
AP
3. DP
5 CP
BP
(อัตราส่วนของด้านคู่ที่สมนัยกันจะเท่ากัน )
...........................................................................................
AB + 4
4. 5
5 CD4+ 5 (AP 5 AB1BP และ CP 5 CD1DP)
...........................................................................................
5. 4AB116 5 5CD125 (สมบัติการเท่ากัน )

...........................................................................................
6. 8CD116 5 5CD125 (AB 5 2CD, 4AB 5 8CD)

...........................................................................................
7.
3CD 5 9 (สมบัติการเท่ากัน )
...........................................................................................
8.
CD 5 3 (ผลจากข้อ 7)
...........................................................................................
29
5. O เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม
^ ^
A 5 2x, B 5 32
O
29 °
x 5 ....................
A B
2x 32 2x132° 5 90°
................................................................................
2x 5 58°
................................................................................
x 5 29°
................................................................................
C
6. O เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม
P
PM 5 PN
^ 45°
(1) PMN 5 ....................
(2) ถ้าวงกลม O มีรัศมียาว 3 เซนติเมตร
M N PM 5 ....................
3 2 เซนติเมตร
O
PM 1PN 5 MN2
2 2

................................................................................
2PM2 5 62
................................................................................
PM2 5 18
................................................................................

PM 5 3 2
................................................................................
7. S A เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม
^

QPS 5 68
68
^
158
R QS 5 .................... °
R
P ^ ^ ^
A Q
................................................................................
R QS 5 QPS 1P SQ
5 68°190°
................................................................................
5 158°
................................................................................
^ ^
8. D 1. ABD 5 A CD 5 76 °
................................................................................
^ ^
2. ADB 5 A CB 5 28 °
................................................................................
^ ^
28 3. y1BPC 1BCP 5 180 °
................................................................................
y1110°128° 5 180°
................................................................................
76 C
y 5 42°
................................................................................
^ ^
P 110 4. x1 ABD 1y1 A CB 5 180°
................................................................................
x y
x176°142°128° 5 180°
................................................................................
A
B x 5 34°
................................................................................
30
2.2 ความสัมพันธ์ระหว่างมุม ส่วนโค้ง และ

คอร์ดของวงกลม
1.
B
O
D
^ ^
กำ�หนดให้ O เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม มี A OB 5 C OD
)
ต้องการพิสูจน์ว่า m( )
ABD ) 5 m( CDB )
1. AO^ B 5 CO^ D (กำ�หนดให้ )

............................................................................
%
2. m( %
AB ) 5 m( CD ) (ในวงกลมวงหนึ่ง ถ้ามุมที่จุดศูนย์กลาง
............................................................................
มีขนาดเท่ากัน แล้วส่วนโค้งที่รองรับมุม
............................................................................
ที่จุดศูนย์กลางนี้จะยาวเท่ากัน )
............................................................................
% % %
3. m( %
AB )1m( BD ) 5 m( CD )1m( BD ) (สมบัติการเท่ากัน )
............................................................................
)
4. ดังนั้น m( )
ABD ) 5 m( CDB ) (ผลจากข้อ 3)
............................................................................
31
E D
2. C
B
O
%
O เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม m( AE ) 5
1
3
ของความยาวของเส้นรอบวง และ m( %BD ) 5
1
8
ของความยาวของเส้นรอบวง AD เป็นเส้นผ่านศูนย์กลาง ต่อ AB และ ED ออกไปตัดกันที่จุด C
^ 37.5°
E CA 5 ....................
วิธีทำ� ลาก OE , OB
^ 360c ^ 1

1. E OA 5 5 120° ( A OE 5 ของมุมรอบจุดศูนย์กลาง)
................................................................................................................................................................
3 3
^
^ E OA

2. EDA 5 (มุมที่จุดศูนย์กลางมีขนาดเป็นสองเท่า
................................................................................................................................................................
2

ของมุมในส่วนโค้งของวงกลมเดียวกัน)
................................................................................................................................................................
^ 120c

3. EDA 5 5 60° (จากข้อ 1 และข้อ 2)
................................................................................................................................................................
2
^ 360c ^ 1

4. B OD 5 5 45° ( B OD 5 ของมุมรอบจุดศูนย์กลาง)
................................................................................................................................................................
8 8
^
^ B OD

5. BAD 5 (มุมที่จุดศูนย์กลางมีขนาดเป็นสองเท่า
................................................................................................................................................................
2

................................................................................................................................................................
^ 45c

6. BAD 5 5 22.5° (จากข้อ 4 และข้อ 5)
................................................................................................................................................................
2
^ ^ ^

7. D CA 5 EDA 2BAD (มุมภายนอกของรูปสามเหลี่ยมเท่ากับ
................................................................................................................................................................

ผลบวกของมุมภายในที่ไม่ใช่มุมประชิด)
................................................................................................................................................................
^

8. D CA 5 60°222.5° (จากข้อ 3 และข้อ 6)
................................................................................................................................................................
^

9. E CA 5 37.5° (ผลจากข้อ 8)
................................................................................................................................................................
32
A D
%
3. AC รองรับมุมที่จุดศูนย์กลางของวงกลมขนาด 70
ถ้า BE^ D 5 73 แล้ว %
E
BD รองรับมุมที่จุดศูนย์กลาง
76°
มีขนาด ....................
O
C
B
วิธีทำ� ลาก
OA , OB , OC , OD และ CB
A D
E
73
70 O
C
35
B
^

1. AOC 5 70° (กำ�หนดให้)
................................................................................................................................................................
^
^ A OC

2. ABC 5 (มุมที่จุดศูนย์กลางมีขนาดเป็นสองเท่า
................................................................................................................................................................
2

................................................................................................................................................................
^ 70c

3. ABC 5 5 35° (จากข้อ 1 และข้อ 2)
................................................................................................................................................................
2
^ ^ ^

4. BCE, B CE 5 BED 2EBC (มุมภายนอกของรูปสามเหลี่ยมเท่ากับ
................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................
^
5. B CE 5 73°235° 5 38° (BED 5 73° และจากข้อ 3)
/

................................................................................................................................................................
^ ^

6. B OD 5 2B CD (มุมที่จุดศูนย์กลางมีขนาดเป็นสองเท่า
................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................
^

7. B OD 5 2338° 5 76° (จากข้อ 5 และข้อ 6)
................................................................................................................................................................

นั่นคือ BD รองรับมุมที่จุดศูนย์กลางมีขนาด 76°
................................................................................................................................................................
33
A
4. D
40
B
% ^ %
BC รองรับมุมที่จุดศูนย์กลางที่มีขนาด 150 ถ้า BAC 5 40 แล้ว DE รองรับมุมในส่วนโค้ง
35°
ของวงกลมมีขนาด ....................
วิธีทำ� ลาก OB , OC และ CD
A
D
40
B 75
O
150
E
^

1. B OC 5 150° (กำ�หนดให้)
................................................................................................................................................................
^
^ B OC

2. BDC 5 (มุมที่จุดศูนย์กลางมีขนาดเป็นสองเท่า
................................................................................................................................................................
2

................................................................................................................................................................
^ 150c

3. BDC 5 5 75° (จากข้อ 1 และข้อ 2)
................................................................................................................................................................
2
^ ^ ^

4. ACD, A CD 5 BDC 2DAC (มุมภายนอกของรูปสามเหลี่ยมเท่ากับ
................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................
^ ^

5. A CD 5 75°240° 5 35° (จากข้อ 3 และ DAC 5 40°)
................................................................................................................................................................

นั่นคือ % DE รองรับมุมในส่วนโค้งของวงกลมมีขนาด 35°
................................................................................................................................................................
34
B
5. A 28
x
y P
O
53
D
^ ^
จุด O เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม ถ้า ABC 5 28, BDC 5 53 แล้ว
19°
y2x 5 ....................
^ ^
วิธีทำ� ...................................................................................................................................................
1. CDB 1BDA 5 90° (มุมในครึ่งวงกลมเป็นมุมฉาก)
^ ^
................................................................................................................................................................
2. 53°1BDA 5 90° (CDB 5 53°)
^
................................................................................................................................................................
3. BDA 5 90°253° (ผลจากข้อ 2)

5 37°
................................................................................................................................................................
^ ^
................................................................................................................................................................
4. A CD 5 ABD 5 28° (มุมในส่วนโค้งของวงกลมเดียวกัน
................................................................................................................................................................
มีขนาดเท่ากัน)
^ ^ ^
................................................................................................................................................................
5. DAC 5 180°2 A CD 2CDA (มุมภายในของรูปสามเหลี่ยมรวมกันได้ 180°)
^
................................................................................................................................................................
6. DAC 5 180°228°290° (จากข้อ 1, 4)

x 5 62°
................................................................................................................................................................
^
................................................................................................................................................................
7. x1y1PDA 5 180° (ADP มุมภายในของรูปสามเหลี่ยมรวมกัน
................................................................................................................................................................
ได้ 180°)
................................................................................................................................................................
8. 62°1y137° 5 180° (จากข้อ 6 และข้อ 3, x 5 62°,
^ ^

PDA 5 BDA 5 32°)
................................................................................................................................................................
................................................................................................................................................................
9. y 5 81° (จากข้อ 8)
................................................................................................................................................................
10. y2x 5 81°262° (จากข้อ 6 และข้อ 9 สมบัติการเท่ากัน)

5 19°
................................................................................................................................................................
35
2.3 ความสัมพันธ์ระหว่างคอร์ดและส่วนโค้ง
ของวงกลม
1.
A
P
B
กำ�หนดให้ AP เป็ น เส้ น ผ่ า นศู น ย์ ก ลางของวงกลม AB , AC และ BC เป็ น คอร์ ด และ

BA^ P 5 CA^ P
ต้องการพิสูจน์ว่า m( % %
AB ) 5 m( AC )
พิสูจน์
1. BA^ P 5 PA^ C (กำ�หนดให้)
................................................................................
2. m( $ $
BP ) 5 m( PC ) (ส่วนโค้งที่รองรับมุมในส่วนโค้งที่มี
................................................................................
ขนาดเท่ากัน ส่วนโค้งที่รองรับนั้น
................................................................................
จะยาวเท่ากัน)
................................................................................
3. m( ( (
ABP ) 5 m( ACP ) ( AP เป็นเส้นผ่านศูนย์กลาง จะแบ่งวงกลม
................................................................................
เป็นสองส่วนที่เท่ากัน)
................................................................................
$ $
4. m( ( (
(สมบัติการเท่ากัน)
ABP )2m( BP ) 5 m( ACP )2m( PC ) ................................................................................
5. m( % %
AB ) 5 m( AC ) (ผลจากข้อ 4)
................................................................................
36
2. Y
C D
25
O 25
A B
X
กำ�หนดให้ O เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม AB 5 48 หน่วย CD 5 40 หน่วย OD 5 25 หน่วย

OX ⊥ AB ที่จุด X และ AB // CD
ต้องการหาว่า คอร์ด AB และ CD ห่างกันกี่หน่วย
วิธีทำ� ลาก OY ⊥ CD ที่จุด Y และลาก OB
1. XB 5 AB 2
5
48
2
5 24 (เส้นที่ลากจากจุดศูนย์กลางของวงกลม
.........................................................................
มาตั้งฉากกับคอร์ด จะแบ่งครึ่งคอร์ด
.........................................................................
และ AB 5 48 หน่วย)
.........................................................................
2. YD 5 CD 2
5
40
2
5 20 (เส้นที่ลากจากจุดศูนย์กลางของวงกลม
.........................................................................
.........................................................................
และ CD 5 40 หน่วย)
.........................................................................
3. XOB, OX2 5 OB22XB2 (จากทฤษฎีบทพีทาโกรัส)

.........................................................................
4. OX2 5 2522242 (OB 5 25, XB 5 24 จากข้อ 1)

.........................................................................
OX2 5 6252576
OX2 5 49
5. OX 5 7 (ผลจากข้อ 4)
.........................................................................
6. OYD, OY2 5 OD22YD2 (จากทฤษฎีบทพีทาโกรัส)

.........................................................................
7. OY2 5 2522202 (OD 5 25, YD 5 20 จากข้อ 2)

.........................................................................
OY2 5 6252400
OY2 5 225
8. OY 5 15 (ผลจากข้อ 7)
.........................................................................
(เพราะต่างตั้งฉากกับเส้นคู่ขนาน)
9. OX และ OY เป็นเส้นตรงเดียวกัน .........................................................................
10. OX1OY 5 7115 5 22 (จากข้อ 5 และข้อ 8)
.........................................................................
นั่นคือ คอร์ด AB และ CD ห่างกัน 22 หน่วย 37

3. C
O a 3.5
A B
X
กำ�หนดให้ O เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม เส้นผ่านศูนย์กลาง AB ตั้งฉากกับคอร์ด CD ที่จุด X

ทำ�ให้ BX 5 3.5 หน่วย คอร์ด CD ยาว 21 หน่วย
ต้องการหา รัศมีของวงกลม O
วิธีทำ� กำ�หนดให้ OX 5 a หน่วย และลาก OD
1. XD 5 CD2
(เส้นที่ลากจากจุดศูนย์กลางของวงกลม
................................................................................
................................................................................
และ CD 5 21 หน่วย)
................................................................................
5 212 5 10.5
2. ODX, OD2 5 OX21DX2 (จากทฤษฎีบทพีทาโกรัส )
................................................................................
3. OD2 5 a21(10.5)2 (OX 5 a และจากข้อ 1)

................................................................................
OD2 5 a21110.25
4. OB 5 OX1XB (ส่วนย่อยรวมกันเท่ากับส่วนใหญ่ )
................................................................................
5. OB 5 a13.5 (OX 5 a และ XB 5 3.5 โจทย์กำ�หนดให้)

................................................................................
6. (a13.5)2 5 a21110.25 (จากข้อ 3 และข้อ 5, OD 5 OB รัศมี

................................................................................
ของวงกลมเดียวกัน)
................................................................................
7. a217a112.25 5 a21110.25 (จากข้อ 6)

................................................................................
8. 14
a 5 .................... (ผลจากข้อ 7)
...............................................................................
14
9. รัศมี OB 5 .................... หน่วย (จากข้อ 5 และข้อ 8)
...............................................................................
38
4. C
กำ�หนดให้ จุด A, B และ C เป็นกระโจม 3 หลังของการตั้งค่ายพักแรม ขวัญและเพื่อนช่วยกัน

หาว่าจะตั้งกองไฟ ณ ตำ�แหน่งใด ที่มีระยะห่างจากกระโจมทั้งสามเท่า ๆ กัน
ต้องการหา ตำ�แหน่งของกองไฟที่มีระยะห่างจากจุด A, B และ C เท่ากัน
วิธีทำ� วาดภาพจำ�ลองกระโจมทั้ง 3 หลัง และหาตำ�แหน่งของกองไฟ ดังนี้
2 C
1
................................................................................................................................................................
1. ลาก AB และ AC
................................................................................................................................................................
2. สร้างเส้นตรง 1 แบ่งครึ่งและตั้งฉากกับ AB
................................................................................................................................................................
3. สร้างเส้นตรง 2 แบ่งครึ่งและตั้งฉากกับ AC
................................................................................................................................................................
4. เส้นตรง 1 และ 2 ตัดกันที่จุด O
................................................................................................................................................................
จะได้จุด O เป็นตำ�แหน่งของกองไฟที่มี OA 5 OB 5 OC ตามต้องการ
39
3. สมบัติของเส้นสัมผัส
1.
A
P
O
จากรูป O เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม PA และ PB สัมผัสวงกลมที่จุด A และจุด B ตามลำ�ดับ

ลาก AO , BO และ PO
จงตอบคำ�ถามและให้เหตุผลประกอบ
คำ�ถาม คำ�ตอบและบอกเหตุผล

1. OA เกี่ยวข้องกับ OB อย่างไร OA 5 OB เพราะเป็นรัศมีของวงกลม
..................................................................................
เดียวกัน
..................................................................................

2. PA เกี่ยวข้องกับ AO อย่างไร PA  AO และ PB  BO เพราะเส้นสัมผัส
..................................................................................
PB เกี่ยวข้องกับ BO อย่างไร จะตั้งฉากกับรัศมีที่จุดสัมผัส

..................................................................................
POA  POB เพราะ
3. POA  POB หรือไม่ เพราะเหตุใด ..................................................................................
OA 5 OB (รัศมีวงกลมเดียวกัน)
..................................................................................
OA^ P 5 OB^ P 5 90 ( PA  AO และ
..................................................................................
PB  BO )
..................................................................................
OP 5 OP (ด้านร่วม)
..................................................................................
4. AP 5 BP หรือไม่ เพราะเหตุใด AP 5 BP เพราะ POA  POB

..................................................................................

^ ^
^ ^
5. A OP 5 B OP หรือไม่ เพราะเหตุใด A OP 5 B OP เพราะ POA  POB
..................................................................................
40
2. B
2
C
1
3
4
E A F
จากรูป AB เป็นเส้นผ่านศูนย์กลางของวงกลม O EF สัมผัสวงกลมที่จุด A

จงตอบคำ�ถามและให้เหตุผลประกอบ
คำ�ถาม คำ�ตอบและบอกเหตุผล
^
1. มุมในครึ่งวงกลมคือมุมใด เพราะ เป็นเส้นผ่านศูนย์กลาง
................................................................................
A CB AB
^
^
2. 1 มีขนาดกี่องศา เพราะเหตุใด เพราะมุมในครึ่งวงกลมเป็น
1 5 90
................................................................................
มุมฉาก
................................................................................
^ ^ ^
^ ^ ^
3. 1 1 2 1 3 เท่ากับกี่องศา เพราะเหตุใด 1 1 2 1 3 5 180 เพราะมุมภายในของ
................................................................................
รูปสามเหลี่ยมรวมกันได้ 180
................................................................................
^ ^ ^
^ ^
4. 2 1 3 เท่ากับกี่องศา 2 1 3 5 90 เพราะ 1 5 90 จากข้อ 2
................................................................................
และข้อ 3
................................................................................
5. OA เกี่ยวข้องอย่างไรกับ EF OA  EF ที่จุด A เพราะเส้นสัมผัส

................................................................................
จะตั้งฉากกับรัศมีที่จุดสัมผัส
................................................................................
^ ^
^ ^
6. 3 1 4 เท่ากับกี่องศา 3 1 4 5 90 เพราะ OA  EF
................................................................................
^ ^ ^ ^
^ ^ ^ ^
7. 1 1 2 5 3 1 4 หรือไม่ เพราะเหตุใด 2 1 3 5 3 1 4 เพราะต่างก็เท่ากับ 90
................................................................................
^ ^ ^
^ ^
8. 2 5 4 หรือไม่ เพราะเหตุใด 2 5 4 เพราะลบ 3 ออกทั้งสองข้าง,
................................................................................
สมบัติการเท่ากัน
................................................................................
9. ข้อความต่อไปนี้เป็นจริงหรือไม่ จริง เพราะ ^2 5 ^4

................................................................................
^
4 เป็นมุมที่เกิดระหว่างเส้นสัมผัส EF จรด
“มุมที่เกิดระหว่างเส้นสัมผัสจรดกับปลาย ................................................................................
กับปลายคอร์ด AC ที่จุด A และ ^2 เป็นมุม
คอร์ ด ที่ จุ ด สั ม ผั ส จะมี ข นาดเท่ า กั บ มุ ม ................................................................................
ในส่วนโค้งของวงกลมที่อยู่ตรงข้าม” ในส่วนโค้งของวงกลมที่อยู่ตรงข้าม
................................................................................
41
3.
A
70
B
P
C Q
กำ�หนดให้ AP และ CQ สัมผัสวงกลมที่จุด A และจุด C ตามลำ�ดับ, AB 5 BC และ

CA^ P 5 70
^
ต้องการหา ขนาดของ QCB
70
วิธีทำ� 1. CA^ P 5 CB^ A 5 ............... (มุมที่เกิดระหว่างเส้นสัมผัสจรดกับปลาย
............................................................................
คอร์ดที่จุดสัมผัส จะมีขนาดเท่ากับมุม
............................................................................
ในส่วนโค้งของวงกลมที่อยู่ตรงข้าม)
............................................................................
70
2. QC^ A 5 CB^ A 5 ............... (มุมที่เกิดระหว่างเส้นสัมผัสจรดกับปลาย
............................................................................
คอร์ดที่จุดสัมผัส จะมีขนาดเท่ากับมุม
............................................................................
ในส่วนโค้งของวงกลมที่อยู่ตรงข้าม และ
............................................................................
จากข้อ 1)
............................................................................
(AB = BC, ABC เป็นรูปสามเหลี่ยม
/ /
3. ACB 5 BAC ............................................................................
หน้าจั่ว มุมที่ฐานมีขนาดเท่ากัน)
............................................................................
180
4. CB^ A 1 AC^ B 1BA^ C 5 .................. (มุมภายในของรูปสามเหลี่ยมรวมกัน
............................................................................
ได้ 180)
............................................................................
^ ^ ^ ^
1802CBA
5. 2( AC^ B ) 5 .................................... ( A CB 1BAC 5 2( A CB ) และสมบัติ
............................................................................
การเท่ากัน)
............................................................................
180270 5 110
6. 2( AC^ B ) 5 .................................... ^
(CBA 5 70 )
............................................................................
110c
2
5 55
7. AC^ B 5 .................................... (จากข้อ สมบัติการเท่ากัน
6 )
............................................................................
^ ^ 70155 5 125
8. QCA 1 ACB 5 ........................... (จากข้อ 2 และข้อ 7)
............................................................................
^ ^ ^
125
9. ดังนั้น QC^ B 5 ........................... (Q CB 5 Q CA 1 A CB )
............................................................................
42
4. P
R Y
O T
130
X

PX และ QY สัมผัสวงกลม O ทีจ่ ดุ P และจุด Q ตามลำ�ดับ และตัดกันทีจ่ ดุ T ทำ�ให้ QT^ X 5 130

^ 65
QRP 5 ....................
วิธีทำ� ลาก
OP และ OQ
R Y
O T
130
X
^ ^

1. OPT 5 O QT 5 90 (เส้นสัมผัสตั้งฉากกับรัศมีที่จุดสัมผัส)
................................................................................................................................................................
^ ^

2. OPT 1O QT 5 180 (จากข้อ 1 สมบัติการเท่ากัน)
................................................................................................................................................................

3. POQT แนบในวงกลม (มีมุมตรงข้ามรวมกันได้ 180 รูปสี่เหลี่ยมนี้
................................................................................................................................................................

จะแนบในวงกลม)
................................................................................................................................................................
^ ^

4. X TQ 5 P OQ 5 130 (รูปสี่เหลี่ยมที่แนบในวงกลม มุมภายนอก
................................................................................................................................................................

จะเท่ากับมุมภายในที่อยู่ตรงข้าม)
................................................................................................................................................................
^
^ P O Q

5. QRP 5 (มุมที่จุดศูนย์กลางมีขนาดเป็นสองเท่าของมุม
................................................................................................................................................................
2

ในส่วนโค้งของวงกลม)
................................................................................................................................................................
^ 130c

6. QRP 5 5 65 (ผลจากข้อ 5)
................................................................................................................................................................
2
43
5.
B
F
O
A
C E
AB , AC และ EF สัมผัสวงกลมที่จุด B, จุด C และจุด D ตามลำ�ดับ AB 5 12 เซนติเมตร

ความยาวของเส้นรอบรูป AEF 5 .................... 24 เซนติเมตร
วิ ธีทำ� ...................................................................................................................................................
1. AB 5 AC 5 12 เซนติเมตร (จากจุดภายนอกวงกลม ลากเส้นสัมผัสได้
2 เส้นยาวเท่ากัน และ AB 5 12 เซนติเมตร)

................................................................................................................................................................

2. BF 5 FD (จากจุดภายนอกวงกลม ลากเส้นสัมผัสได้
................................................................................................................................................................

CE 5 ED 2 เส้นยาวเท่ากัน)
................................................................................................................................................................

3. AF1BF1CE1EA 5 AB1AC (AB 5 AF1BF และ
................................................................................................................................................................
5 24
AC 5 CE1EA และจากข้อ 1)
................................................................................................................................................................

4. AF1FD1ED1EA 5 24 (จากข้อ 2)
................................................................................................................................................................

5. ความยาวของเส้นรอบรูป AEF 5 24 เซนติเมตร (จากข้อ 4)
................................................................................................................................................................
44
4. วงกลมและรูปหลายเหลี่ยม
4.1 การสร้างวงกลมแนบในรูปสามเหลี่ยมและ
การสร้างวงกลมล้อมรอบรูปสามเหลี่ยม
จงสร้างวงกลมแนบในรูปสามเหลี่ยมต่อไปนี้ โดยใช้วงเวียนและสันตรง
1. กำ�หนดรูปสามเหลี่ยม DEF และวงกลม K จงสร้างรูปสามเหลี่ยม LMN ที่มีวงกลม K แนบ
ในรูปสามเหลี่ยมนี้ และ LMN  DEF
D
E F
วาดรูปการสร้างได้ดังนี้
L
D
C
A
K
G H
E F
1 2
M N
B
วิ ธีสร้าง ................................................................................................................................................
1. ที่ DEF ต่อแขน EF ออกไปทั้งสองข้างที่จุด G และจุด H

2. กำ�หนดจุด A บนเส้นรอบวงของวงกลม K
................................................................................................................................................................
^ ^ ^ ^

3. สร้าง AKB 5 DEG และ BKC 5 DFH
................................................................................................................................................................

4. ลาก LM , MN และ NL สัมผัสวงกลม K ที่จุด A, จุด B และจุด C
.................................................................................................................................................................

ตามลำ�ดับ จะได้ LMN มีวงกลม K แนบในรูปสามเหลี่ยม
................................................................................................................................................................
45
2. กำ�หนดรูปสามเหลี่ยมด้านเท่า DEF และวงกลม K รัศมี 2 เซนติเมตร จงสร้างรูปสามเหลี่ยม

ด้านเท่ารูปที่สองซึ่งมีวงกลม K แนบในรูปสามเหลี่ยมนี้
K
2ซ
ม.
L
60
C
A
K
120 120
60 60
M N
B
วิ ธีสร้าง ................................................................................................................................................
1. กำ�หนดจุด A บนเส้นรอบวงของวงกลม K
^ ^

2. สร้าง AKB = 120 และ BKC = 120 ทำ�ดังนี้
................................................................................................................................................................

- ใช้จดุ A เป็นจุดศูนย์กลาง กางวงเวียนรัศมี 2 เท่าของ AK เขียนส่วนโค้ง
................................................................................................................................................................

ตัดเส้นรอบวงที่จุด B
................................................................................................................................................................

- ใช้จุด B เป็นจุดศูนย์กลาง กางวงเวียนรัศมี AB เขียนส่วนโค้งตัดเส้น
................................................................................................................................................................

รอบวงที่จุด C
................................................................................................................................................................

3. ลาก LM, MN และ NL สัมผัสวงกลม K ทีจ ่ ดุ A, จุด B และจุด C ตามลำ�ดับ
................................................................................................................................................................

จะได้ LMN เป็นรูปสามเหลีย่ มด้านเท่า มีวงกลม K แนบในรูปสามเหลีย่ ม
................................................................................................................................................................
46
3. กำ�หนดรูปสามเหลี่ยม ABC จงสร้างวงกลมล้อมรอบรูปสามเหลี่ยม ABC

วาดรูปการสร้างได้ดังนี้ t
C
C
A B A B
P
วิธีสร้าง 1. ลากเส้นตรง  แบ่งครึ่งและตั้งฉากกับ AB

2. ลากเส้นตรง t แบ่งครึ่งและตั้งฉากกับ AC
3.  และ t ตัดกันที่จุด O
4. ใช้จุด O เป็นจุดศูนย์กลาง กางวงเวียนรัศมี OA เขียนวงกลม จะได้วงกลมล้อมรอบ
รูปสามเหลี่ยม ABC
จงตอบคำ�ถาม
C
Q R
M
O
A B
P
(1) ถ้า  และ t ตัด AB และ AC ที่จุด P และจุด Q ตามลำ�ดับ ลาก CP และ QB ตัดกันที่จุด M
ไม่เป็นจุดเดียวกัน
แล้วจุด M และจุด O เป็นจุดเดียวกันหรือไม่ .............................................................................
(2) ถ้าต่อ AM ออกไปพบกับ BC RB
ที่จุด R จะได้ว่า CR 5 ...........................................................
(3) CP , BQ และ AR เส้นมัธยฐาน ของรูปสามเหลี่ยม
เรียกว่า ...................................
1
(4) MP 5 ..........
3
CP เพราะว่า จุ................................................................................................
ดตัดของเส้นมัธยฐานทั้งสามเส้นของรูปสามเหลี่ยม
2
BM 5 .......... ใด ๆ จะแบ่งเส้นมัธยฐานออกเป็นอัตราส่วน 2 : 1
BQ ................................................................................................................
3
หมายเหตุ จุดตัดของเส้นมัธยฐาน เรียกว่า The Centroid of the triangle

47
4. กำ�หนดรูปสามเหลี่ยมด้านเท่า ABC จงสร้างวงกลมล้อมรอบรูปสามเหลี่ยม ABC

วาดรูปการสร้างได้ดังนี้ t
C
C
A B
P
A B
วิ ธีสร้าง ................................................................................................................................................
1. ลากเส้นตรง  แบ่งครึ่งและตั้งฉากกับ AB

2. ลากเส้นตรง t แบ่งครึ่งและตั้งฉากกับ AC
................................................................................................................................................................

3.  และ t ตัดกันที่จุด O
................................................................................................................................................................

4. ใช้จุด O เป็นจุดศูนย์กลาง กางวงเวียนรัศมี OA เขียนวงกลม จะได้วงกลม
................................................................................................................................................................

ล้อมรอบรูปสามเหลี่ยม ABC
................................................................................................................................................................
จงตอบคำ�ถาม
(1) ถ้า  และ t ตัด AB และ AC ที่จุด P และจุด Q ตามลำ�ดับ ลาก CP และ BQ เรียก CP
เส้นมัธยฐาน ของรูปสามเหลี่ยม
และ BQ ว่า ....................................
ยาวเท่ากัน เพราะ .................................................................
(2) CP ยาวเท่ากับ BQ หรือไม่ ......................... ABC เป็นรูปสามเหลี่ยมด้านเท่า
จะมีส่วนสูงยาวเท่ากัน
........................................................................................................................................................
48
4.2 การสร้างรูปหลายเหลี่ยมด้านเท่ามุมเท่า
1. จงสร้างรูปห้าเหลี่ยมด้านเท่ามุมเท่า
E B
P Q
X O Y
D C
วิธีสร้าง 1. กำ�หนดจุด O ใช้จุด O เป็นจุดศูนย์กลาง กางวงเวียนรัศมีพอประมาณ เขียนวงกลม

2. ลากเส้นผ่านศูนย์กลาง PQ
3. ลากรัศมี OA ตั้งฉากกับ PQ
4. แบ่งครึ่ง OP ที่จุด X
5. ใช้จุด X เป็นจุดศูนย์กลาง รัศมี XA เขียนส่วนโค้งตัด PQ ที่จุด Y
6. ใช้จด
ุ A เป็นจุดศูนย์กลาง รัศมี AY เขียนส่วนโค้งตัดวงกลมออกเป็น 5 ส่วน ทีจ่ ดุ B,
จุด C, จุด D และจุด E
7. ลาก AB , BC , CD , DE และ EA
จะได้ ABCDE เป็นรูปห้าเหลี่ยมด้านเท่ามุมเท่า ตามต้องการ

^ 108
8. วัดขนาดของ ABC 5 ....................
49
2. จงสร้างรูปสิบหกเหลี่ยมด้านเท่ามุมเท่า
แนวคิด
1. ต้องแบ่งมุมที่จุดศูนย์กลางออกเป็น 16 ส่วนเท่า ๆ กัน
ดังนั้น แต่ละมุมจะมีขนาด 360 16
c 5 22.5
2. สร้างมุม 90 และแบ่งครึ่งมุม 45
E
F D
G C
H B
22.5

I A
O
J Q
K P
L N
M
วิ ธีสร้าง ................................................................................................................................................
1. สร้างวงกลม O รัศมียาวพอสมควร

2. ลากเส้นผ่านศูนย์กลาง AI
................................................................................................................................................................
^
^ ^ A OI 180c

3. แบ่ ง ครึ ง
่ A O I จะได้ A O E 5 5 90
................................................................................................................................................................
5
2 2
^
A OE

^
4. แบ่งครึ่ง A OE จะได้ A OC 5
^
5 902c 5 45
................................................................................................................................................................
2
^
A OC

^
5. แบ่งครึ่ง A OC จะได้ A OB 5
^
5 452c 5 22.5
................................................................................................................................................................
2
6. ใช้จุด A เป็นจุดศูนย์กลาง กางวงเวียนรัศมี AB เขียนส่วนโค้งตัดวงกลม

................................................................................................................................................................

ออกเป็น 16 ส่วน ที่จุด C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, P และ Q
................................................................................................................................................................

7. ลาก AB , BC , CD , DE , EF , FG , GH , HI , IJ , JK , KL , LM , MN , NP ,
................................................................................................................................................................

PQ และ QA
................................................................................................................................................................

จะได้ ABCDEFGHIJKLMNPQ เป็นรูปสิบหกเหลี่ยมด้านเท่ามุมเท่า
................................................................................................................................................................

ตามต้องการ
................................................................................................................................................................
50
3. จงสร้างรูปสิบห้าเหลี่ยมด้านเท่ามุมเท่า
แนวคิด
1. ต้องแบ่งมุมที่จุดศูนย์กลางเป็น 15 ส่วนเท่าๆ กัน
ดังนั้น แต่ละมุมจะมีขนาด 360 15
c 5 24
2. สร้างมุม 72 และ 60 ที่จุดศูนย์กลาง
3. ผลต่างทั้งสองมุมเป็น 12 แล้วคูณด้วย 2 จะเท่ากับ 24
B
C T
A
D
P
E 12
60 N
F 72
Y X
O
M
G
L
H
K
I J
วิ ธีสร้าง ................................................................................................................................................
1. สร้างวงกลม O รัศมียาวพอสมควร

2. ลากเส้นผ่านศูนย์กลาง XY
................................................................................................................................................................
^

3. สร้าง X OA 5 60 โดยใช้จุด X เป็นจุดศูนย์กลาง กางวงเวียนรัศมี OX
................................................................................................................................................................

เขียนส่วนโค้งตัดวงกลมที่จุด A
................................................................................................................................................................
^

4. สร้าง X OT 5 72 (สร้างจากมุมทีจ ่ ดุ ศูนย์กลางแต่ละมุมของรูปห้าเหลีย่ ม
................................................................................................................................................................

ด้านเท่ามุมเท่า)
................................................................................................................................................................
^ ^ ^

5. จะได้ A OT 5 X OT 2 X OA 5 72260 5 12
................................................................................................................................................................

6. ใช้จุด A เป็นจุดศูนย์กลาง กางวงเวียนรัศมี 2 เท่าของ AT เขียนส่วนโค้ง
................................................................................................................................................................

ตัดวงกลมที่จุด B
................................................................................................................................................................

จะได้ AO^ B 5 2(12) 5 24
................................................................................................................................................................

7. ใช้จุด B เป็นจุดศูนย์กลาง กางวงเวียนรัศมี AB เขียนส่วนโค้งตัดวงกลม
................................................................................................................................................................

ออกเป็น 14 ส่วนที่จุด C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N และ P
................................................................................................................................................................

จะได้ ABCDEFGHIJKLMNP เป็นรูปสิบห้าเหลี่ยมด้านเท่ามุมเท่า
................................................................................................................................................................

ตามต้องการ
................................................................................................................................................................ 51
4.3 มุมภายในของรูปหลายเหลีย่ มด้านเท่ามุมเท่า

1. จากรูปหลายเหลี่ยมด้านเท่ามุมเท่าที่มี n ด้าน
360

(1) มุมที่จุดศูนย์กลางมีขนาดมุมละ .................... องศา
n
180(n22)
(2) ผลบวกของขนาดของมุมภายในเท่ากับ ................................... องศา
180 (n - 2)

(3) ขนาดของมุมภายในแต่ละมุมเท่ากับ ................................... องศา
n
360
(4) ผลบวกของมุมภายนอกของรูป n เหลี่ยม เท่ากับ .................... องศา
360

(5) ขนาดของมุมภายนอกแต่ละมุมของรูป n เหลี่ยมด้านเท่ามุมเท่า เท่ากับ .................... องศา
n
n
( n - 3)
(6) จำ�นวนเส้นทแยงมุมของรูป n เหลี่ยม เท่ากับ ................................. เส้น
2
2. จงเติมตารางให้ถูกต้อง
รูป n เหลี่ยม ขนาดของมุม ผลบวกของขนาด ขนาดของมุม
ด้านเท่ามุมเท่า ที่จุดศูนย์กลาง ของมุมภายใน ภายในแต่ละมุม
360c 180(322) 5 180 180c

n 5 3 3

5 120 3

5 60
360c 540c

n 5 5
5 72
....................................
5
....................................
180(522) 5 540 ....................................
5 108
5
360c 720c

n 5 6 ....................................
5 60 ....................................
180(622) 5 720 5 120
....................................
6 5
360c 1260c

n 5 9 ....................................
5 40 ....................................
180(922) 5 1,260 ....................................
5 140
9 5
360c 1800c

n 5 12 ....................................
5 30 180(1222) 5 1,800 ....................................
.................................... 5
5 150
12
360c 2880c

n 5 18 ....................................
5 20 180(1822) 5 2,880 ....................................
.................................... 5 160
18 5
360c 6120c

n 5 36 ....................................
36
5 10 180(3522) 5 6,120 ....................................
.................................... 5
5 170
52
รูป n เหลี่ยม ขนาดของมุม ผลบวกของขนาด ขนาดของมุม

ด้านเท่ามุมเท่า ที่จุดศูนย์กลาง ของมุมภายใน ภายในแต่ละมุม
360c

n 5 72 ....................................
72
5 5 180(7222)
.................................... 12600
72
c 5 175
5 12,600 ....................................
360c

n 5 150 ....................................
150
5 2.4 1.................................... 26640c 5 177.6
80(15022) 5 26,640 ....................................
150
360c

n 5 180 ....................................
180
5 2 1.................................... 32040c 5 178
80(18022) 5 32,040 ....................................
180
360c 53640c

n 5 300 ....................................
300
5 1.2 5 178.8
80(30022) 5 53,640 ....................................
1....................................
300
360c 64440c

n 5 360 ....................................
360
5 1 5 179
80(36022) 5 64,440 ....................................
1....................................
360
3. รูปหลายเหลี่ยมด้านเท่ามุมเท่ารูปหนึ่ง ผลบวกของมุมภายในเป็น 2,340 จะมีขนาดของมุม

ภายในแต่ละมุมเท่ากับ .................... 156
180(n22) 5 2,340°
................................................................................................................................................................
180n2360° 5 2,340°
................................................................................................................................................................

180n 5 2,700°
................................................................................................................................................................

n 5 15°
................................................................................................................................................................
ขนาดของมุมภายในแต่ละมุม  2340 c  156°

................................................................................................................................................................
15
4. ถ้ามุมทีจ่ ดุ ศูนย์กลางของรูปหลายเหลีย่ มด้านเท่ามุมเท่าถูกแบ่งออกมุมละ 16 มุมภายในแต่ละมุม

164
มีขนาด ....................
เนื ่องจาก มุมที่จุดศูนย์กลางมีขนาดมุมละ 16
................................................................................................................................................................
จะได้ว่ามุมภายในแต่ละมุมมีขนาด 180216°  164°

................................................................................................................................................................
5. ผลรวมของมุมภายนอกของรูปสิบสามเหลี่ยมจะมีขนาด .................... 360
เนื ่องจาก ผลบวกของมุมภายนอกของรูป n เหลี่ยม  360°

................................................................................................................................................................
6. ถ้ารูปหลายเหลี่ยมด้านเท่ามุมเท่ามีขนาดของมุมภายในแต่ละมุมเท่ากับ 168 อัตราส่วนระหว่าง

มุมที่จุดศูนย์กลางแต่ละมุมต่อมุมภายในแต่ละมุมเท่ากับ .................... 1 : 14
เนื ่องจาก มุมที่จุดศูนย์กลาง  1802168°  12°

................................................................................................................................................................
อัตราส่วนระหว่างมุมที่จุดศูนย์กลางต่อมุมภายในแต่ละมุม  12c  141

................................................................................................................................................................
168c
53
C
1. C 3.
x
31
y 132 31 O 59

A B A B
O
กำ�หนดให้ O เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม กำ�หนดให้ O เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม

^
AB เป็นเส้นผ่านศูนย์กลาง ถ้า C OA 5 132
^
AB เป็นเส้นผ่านศูนย์กลาง ถ้า BAC 5 31,
แล้ว x2y เท่ากับเท่าไร ^ ^
D CB 5 31 แล้ว CDO เท่ากับเท่าไร
ก. 24 ข. 32 ✖ ก. 28 ข. 25
✖ค. 42 ง. 66 ค. 22 ง. 21
2. 4.
C C
48
O O
32
A B
E
A B
D
กำ�หนดให้ O เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม
กำ�หนดให้ O เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม
ถ้า AC^ B 5 48 แล้ว OB^ A เท่ากับเท่าไร
คอร์ด AB และคอร์ด CD ตัดกันเป็นมุมฉาก
ก. 32 ข. 38
ที่จุด E ถ้า DO^ B 5 32 แล้ว AO^ C เท่ากับ
ค. 40 ง✖. 42
เท่าไร
ก. 144 ข. 148
✖
ค. 150 ง. 154
54
5. B 7.
B
N
O
A D E
D M
C
A C
F
กำ�หนดให้ วงกลม O มี AB^ C 1 AO^ C 5 201 กำ�หนดให้ ABC เป็นรูปสามเหลี่ยมมุมฉาก

และ BA^ C เป็น 23 เท่าของ BCA
^ ^
แล้ว BCD มี BA^ C 5 90 จุด D, E, F, M และ N เป็น
เท่ากับเท่าไร จุดกึ่งกลางของ AB , BC , AC , CE และ BE
✖ก. 112.2 ตามลำ�ดับ ถ้า BC 5 36 เซนติเมตร แล้ว
ข. 113 ความยาวของเส้นรอบรูปสี่เหลี่ยม DFMN
ค. 134.8 เท่ากับเท่าไร
ง. 135.6 ก. 45 เซนติเมตร
6. ข. 50 เซนติเมตร
D
✖ ค. 54 เซนติเมตร
A
E
ง. 58 เซนติเมตร
108
8. จากรูป วงกลม O แนบในรูปสามเหลี่ยม
O ABC โดย AB , BC และ AC มีความยาว
ดังรูป x เท่ากับเท่าไร
C
B
A
กำ � หนดให้ AB เป็ น เส้ น ผ่ า นศู น ย์ ก ลาง

9 ซม. D F 8 ซม.
ของวงกลมถ้า DE^ B 5 108 แล้ว AC^ D O
เท่ากับเท่าไร
ก. 23 E
B C
x ซม.
ข. 22 10 ซม.
ค. 20
✖ง. 18 ก. 4.3 เซนติเมตร ✖ข. 4.5 เซนติเมตร
ค. 4.7 เซนติเมตร ง. 4.9 เซนติเมตร
55
9. A 11. P
C Q
T
E
B
S R
กำ�หนดให้ รูปสามเหลีย่ ม ABC มี AB 5 AC
5 10 เซนติเมตร AB เป็นเส้นผ่านศูนย์กลาง กำ�หนดให้ คอร์ด PQ และคอร์ด RS มีขนาด
ของวงกลมที่ตัด AC และ BC ที่จุด D และ เท่ากัน จงพิจารณาข้อความต่อไปนี้
จุด E ตามลำ�ดับ ถ้า BC 5 12 เซนติเมตร 1. SQ 5 RP
พื้นที่ของรูปสี่เหลี่ยม ABED เป็นเท่าไร ' '
2. m( SPQ ) 5 m( RSP )
ก. 48 ตารางเซนติเมตร 3. TQR เป็นรูปสามเหลี่ยมด้านเท่า
ข. 40.72 ตารางเซนติเมตร ข้อใดกล่าวถูกต้อง
ค. 35.72 ตารางเซนติเมตร ✖ ก. ข้อ 1 และข้อ 2 ถูกต้อง
✖ง. 30.72 ตารางเซนติเมตร ข. ข้อ 2 และข้อ 3 ถูกต้อง
10. ค. ข้อ 1 และข้อ 3 ถูกต้อง
B
m P ง. ถูกต้องทุกข้อ
12.
D
Q
A
A
R C
O
กำ�หนดให้ ABC เป็นรูปสามเหลี่ยมหน้าจั่ว M

B
^
ที่มี AB 5 BC และ ABC 5 m จุด B,
C
จุด P และจุด C เป็นจุดบนครึ่งวงกลมที่มี
BC เป็นเส้นผ่่านศูนย์กลาง ถ้า BP 5 PC, กำ � หนดให้ O เป็ น จุ ด ศู น ย์ ก ลางของวงกลม
^
PQ แบ่งครึ่ง BPC และ QR ⊥ AC ที่จุด R AB และ CD เป็ น เส้ น ผ่ า นศู น ย์ ก ลาง
ของวงกลม, M เป็ น จุ ด กึ่ ง กลางของ %

^
แล้ว PQR เท่ากับเท่าไร AC
mc mc จงพิจารณาข้อความต่อไปนี้
ก. 902 2 ข. 901 2
1. MD 5 MB
ค. 901m ง. 9012m
✖ ) )
2. m( DBC ) 5 m( ADB )
^
^ B OD

3. ABM 5
4
56
ข้อสรุปในข้อใดเป็นจริง 15. ถ้ า ลากเส้ น โยงจุ ด กึ่ ง กลางของด้ า นของ

ก. ข้อ 1 และข้อ 2 เป็นจริง รูปหกเหลี่ยมด้านเท่ามุมเท่าซึ่งมีด้านยาว
ข. ข้อ 2 และข้อ 3 เป็นจริง ด้านละ 2 หน่วย ให้เกิดรูปหกเหลีย่ มด้านเท่า
ค. ข้อ 1 และข้อ 3 เป็นจริง มุ ม เท่ า รู ป ที่ ส อง แล้ ว โยงจุ ด กึ่ ง กลางด้ า น
✖ง. เป็นจริงทุกข้อ ของรูปที่ 2 ให้เกิดรูปที่ 3 รูปหกเหลี่ยม
13. ด้านเท่ามุมเท่ารูปที่ 3 ยาวด้านละกี่หน่วย
C ก. 1 หน่วย
D ข. 1.25 หน่วย
✖ ค. 1.50 หน่วย
A
ง. 1.75 หน่วย
16. รูปสามเหลี่ยม ABC แนบในวงกลม โดยที่
B 9 ^
^ ^
ABC 5 A CB 5 BAC ถ้าจุด B และจุด C
2
กำ�หนดให้ คอร์ด AB และคอร์ด CD ยาว เป็นจุดยอดซึ่งอยู่ติดกันของรูปหลายเหลี่ยม
เท่ากัน จงพิจารณาข้อความต่อไปนี้ ด้านเท่าทีม่ ดี า้ น n ด้าน และแนบในวงกลมนี้
) )
1. m( ABD ) 5 m( CDB ) แล้ว n มีค่าเท่าไร
^ ^
2. A CB 5 DBC ก. 8
3. AB // CD ข. 9
ข้อสรุปในข้อใดเป็นจริง ✖ ค. 10
✖ก. ข้อ 1 และข้อ 2 เป็นจริง ง. 12
ข. ข้อ 2 และข้อ 3 เป็นจริง 17. กำ � หนดให้ ABC เป็ น รู ป สามเหลี่ ย ม
ค. ข้อ 1 และข้อ 3 เป็นจริง ด้ า นเท่ า มี ด้ า นยาวด้ า นละ m หน่ ว ย ,
ง. เป็นจริงทุกข้อ PQRS เป็ น รู ป สี่ เ หลี่ ย มจั ตุ รั ส ยาวด้ า นละ
^
14. จากรูป AC 5 BC อัตราส่วนระหว่าง C n หน่วย บรรจุอยู่ในวงกลมเดียวกัน ข้อใด
^
ต่อ B เป็น 1 : 22 เป็นความสัมพันธ์ของ m และ n
A ก. 2m2 5 n2
C
ข. 3m2 5 2n2
ค. 3m2 5 n2
B
✖ง. 2m2 5 3n2
ถ้านำ� AB ไปตัดเส้นรอบวงของวงกลมออก
เป็นส่วน ๆ อย่างต่อเนื่องแล้ว จะได้รูปกี่เหลี่ยม
ก. 30 เหลี่ยม ข. 40 เหลี่ยม
✖ค. 50 เหลี่ยม ง. 60 เหลี่ยม
57
18. 21. รู ป หลายเหลี่ ย มด้ า นเท่ า มุ ม เท่ า สองรู ป

b
c มุมภายในมีขนาดมุมละ 162 และ 150
ตามลำ�ดับ จะมีจำ�นวนด้านต่างกันเท่าไร
ก. 4 ข. 6
a d
✖ ค. 8 ง. 10
e
22. รู ป หลายเหลี่ ย มด้ า นเท่ า มุ ม เท่ า รู ป หนึ่ ง
ผลบวกของขนาดของมุ ม ภายในเท่ า กั บ
1,980 ถ้ า แต่ ล ะด้ า นของรู ป หลายเหลี่ ย ม
จากรูป a, b, c, d และ e เป็นขนาดของมุม
ยาวด้านละ 3.5 เซนติเมตร แล้วความยาว
โดยที่ a : b : c : d : e 5 2 : 2 : 4 : 5 : 3
รอบรูปของรูปหลายเหลี่ยมนี้ยาวเท่าไร และ
จะได้ d มีค่าเท่าไร
มุมภายในแต่ละมุมมีขนาดเท่าไร
ก. 120 ข. 140
ก. 50.45 เซนติเมตร, 141.4
✖ค. 150 ง. 160
ข. 48.50 เซนติเมตร, 141.4
19. กำ�หนดให้ ABCD เป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส
ค. 45.45 เซนติเมตร, 152.3
บรรจุในครึ่งวงกลม ซึ่งมีเส้นผ่านศูนย์กลาง
✖ ง. 45.50 เซนติเมตร, 152.3
ยาว 20 เซนติเมตร ด้าน AB อยู่บนเส้นผ่าน
23. ถ้ า มุ ม ภายในของรู ป เจ็ ด เหลี่ ย มมี ข นาด
ศูนย์กลาง แล้ว AB ยาวเท่าไร
เป็นอัตราส่วน 1 : 2 : 3 : 3 : 4 : 5 : 7
ก. 8.42 เซนติเมตร
มุมที่ใหญ่ที่สุดมีขนาดเท่าไร
✖ข. 8.94 เซนติเมตร
ก. 210 ข. 224
ค. 10.39 เซนติเมตร
ค. 245 ง. 252
✖
ง. 13.42 เซนติเมตร
24. เส้นทแยงมุมของรูปสิบสองเหลีย่ มจะมากกว่า
20. ในรูปหลายเหลี่ยมด้านเท่ามุมเท่า ถ้า 4 เท่า
เส้นทแยงมุมของรูปสิบเหลี่ยมกี่เส้น
ของผลบวกของมุมภายนอกเท่ากับผลบวก
ก. 2 เส้น ข. 12 เส้น
ของมุมภายในแล้ว มุมภายในและมุมภายนอก
ค. 15 เส้น ง. 19 เส้น
✖
ต่างกันกี่องศา
25. ถ้ารูป n เหลี่ยม มีเส้นทแยงมุม 90 เส้น
ก. 54 ข. 72
แล้ว n มีค่าเท่าไร
ค. 90 ✖ง. 108
ก. 12 ข. 13
ค. 14 ง. 15
✖
58
ี่ 3
ทู้ ่ี 3
ความคล้าย
1. รูปเรขาคณิตที่คล้ายกัน
1. รูปเรขาคณิตที่กำ�หนดให้ในแต่ละข้อเป็นรูปที่คล้ายกันหรือไม่
รูปเรขาคณิต คล้ายกัน ไม่คล้ายกัน

(1)
✔
.......................... ..........................
(2)
.......................... ✔
..........................
(3)
✔
.......................... ..........................
รูปเรขาคณิต คล้ายกัน ไม่คล้ายกัน

(4)
✔
.......................... ..........................

(5)
.......................... ✔
..........................
(6)

✔
.......................... ..........................
2. จงเขียน ✔ หน้าข้อความที่ถูกต้อง และเขียน ✖ หน้าข้อความที่ผิด

✖ (1) รู ป หลายเหลี่ ย มที่ ค ล้ า ยกั น จะมี มุ ม เท่ า กั น มุ ม ต่ อ มุ ม แต่ อั ต ราส่ ว นของด้ า นคู่
................
ที่สมนัยกันไม่จำ�เป็นต้องเท่ากัน
✖ (2) รูปหลายเหลีย่ มทีค
................ ่ ล้ายกัน จะมีอตั ราส่วนของด้านคูท่ สี่ มนัยกันเท่ากัน แต่ไม่จ�ำ เป็น
ต้องมีมุมเท่ากันมุมต่อมุม
✔ (3) รูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสสองรูปใด ๆ เป็นรูปที่คล้ายกัน
................
✖ (4) รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าสองรูปใดๆ เป็นรูปที่คล้ายกัน
................
✖ (5) รูปสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูนสองรูปใด ๆ เป็นรูปที่คล้ายกัน

................
✖ (6) รูปสามเหลี่ยมหน้าจั่วสองรูปใด ๆ เป็นรูปที่คล้ายกัน

................
✔ (7) รูปสามเหลี่ยมด้านเท่าสองรูปใด ๆ เป็นรูปที่คล้ายกัน

................
✔ (8) รูปสามเหลี่ยมหน้าจั่วสองรูปใด ๆ ที่มีมุมยอดเป็นมุมฉาก เป็นรูปที่คล้ายกัน

................
✖ (9) รูปสี่เหลี่ยมรูปว่าวสองรูปใด ๆ เป็นรูปที่คล้ายกัน

................
✖ (10) รูปสามเหลี่ยมที่มีด้านยาว 10, 10 และ 4 หน่วย และรูปสามเหลี่ยมที่มีด้านยาว

................
5, 5 และ 3 หน่วย เป็นรูปที่คล้ายกัน
60
หน่วยการเรียนรู้ที่ 3 ความคล้าย
3. จากรูป กำ�หนดให้รูปสี่เหลี่ยม ABCD และรูปสี่เหลี่ยม PQRS เป็นรูปสี่เหลี่ยมที่คล้ายกัน จงหา

(1) อัตราส่วนของความยาวของด้านคู่ที่สมนัยกัน
(2) ความยาวของด้านที่เหลือ
(3) ความยาวรอบรูปของรูปสี่เหลี่ยมทั้งสองรูป
(4) อัตราส่วนของความยาวรอบรูปของรูปสี่เหลี่ยมทั้งสองรูป
D
5.6
S
C
6.3
R
4.9
3.5
A B P Q
5
วิธีทำ� เนื่องจาก ABCD  PQRS จะได้

(1) อัตราส่วนของความยาวของด้านคู่ที่สมนัยกันของ ABCD และ PQRS คือ
AB CD DA BC
PQ
5
RS
5
SP
5
QR
AB 5.6 6.3 4.9 7
5

5 ...........................................................
RS
5
SP
5
3.5
5
5
(2) จากข้อ (1)
AB 7
หาความยาวของด้าน AB จะได้ 5

5 ....................
5
7
AB 5 .................... หน่วย
5.6 7
หาความยาวของด้าน RS จะได้
.................... 5 ....................
RS 5
RS 5 . 6 #5
....................
5 ....................
7
4
RS 5 .................... หน่วย
6.3 7
หาความยาวของด้าน SP จะได้
.................... 5 ....................
SP 5
SP 6 . 3 #5
....................
5 ....................
7
4.5
RS 5 .................... หน่วย
61
714.915.616.3
(3) ความยาวรอบรูปของ ABCD เท่ากับ ............................................................... หน่วย
23.8
5 ............................................................... หน่วย
513.51414.5
ความยาวรอบรูปของ PQRS เท่ากับ ................................................................ หน่วย
17
5 ............................................................... หน่วย
(4) อัตราส่วนของความยาวรอบรูปของ ABCD ต่อความยาวรอบรูปของ PQRS
23.8 238 7
เป็น ...................................................................................................................................
17
5
170
5
5
4. จากรูป กำ�หนดให้รูปสี่เหลี่ยมคางหมู ABCD คล้ายกับรูปสี่เหลี่ยมคางหมู WXYZ
15
Z Y
D
C
10.5
4
A B W X
6 9
จงหา
(1) อัตราส่วนของความยาวของด้านคู่ที่สมนัยกัน
(2) พื้นที่ของรูปสี่เหลี่ยมทั้งสองรูป
(3) อัตราส่วนของพื้นที่ของรูปสี่เหลี่ยมทั้งสองรูป
วิธีทำ� เนื่องจาก ABCD  WXYZ จะได้
(1) อัตราส่วนของความยาวของด้านคู่ที่สมนัยกันของ ABCD และ WXYZ คือ
BC CD DA AB
XY

5 .................... 5 .................... 5 ....................
YZ ZW WX
BC CD 4 6
10.5

5 .................... 5 .................... 5 ....................
15 ZW 9
(2) จากข้อ (1)
CD 6
หาความยาวของด้าน CD จะได้
.................... 5 ....................
15 9
CD 15 # 6

.................... 5 ....................
9
10
CD 5 .................... หน่วย
62
4 6
หาความยาวของด้าน ZW จะได้
.................... 5 ....................
ZW 9
4#9
ZW
.................... 5 ....................
6
6
ZW 5 .................... หน่วย
1
(3) สูตรพื้นที่รูปสี่เหลี่ยมคางหมู 5
2
3 ผลบวกของด้านคู่ที่ขนานกัน ความสูง 3
1
พื้นที่รูปสี่เหลี่ยมคางหมู 3(6110)34 5 32
ตารางหน่วย
ABCD 5 ..........................................................................
2
1
พื้นที่รูปสี่เหลี่ยมคางหมู 3(9115)36 5 72
ตารางหน่วย
WXYZ 5 ..........................................................................
2
พื้นที่รูปสี่เหลี่ยมคางหมู ABCD 32
5 ..........................................................................
72
พื้นที่รูปสี่เหลี่ยมคางหมู WXYZ
4
5 ..........................................................................
9
จะได้อัตราส่วนของพื้นที่รูปสี่เหลี่ยม ABCD ต่อพื้นที่รูปสี่เหลี่ยม WXYZ เท่ากับ .............. 4:9
5. รู ป สี่ เ หลี่ ย มผื น ผ้ า รู ป หนึ่ ง มี ด้ า นยาวด้ า นละ 10.8 นิ้ ว อั ต ราส่ ว นของความยาวของด้ า นยาว
ต่ อ ด้ า นกว้ า งเป็ น 12 : 5 จงหาความยาวของด้ า นยาวและด้ า นกว้ า งของรู ป สี่ เ หลี่ ย มผื น ผ้ า
ที่คล้ายกับรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ารูปแรก แต่มีพื้นที่เป็น 19 ของรูปแรก
วิธีทำ� ให้ L1 และ W1 เป็นความยาวของด้านยาวและด้านกว้างของรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ารูปแรก
L2 และ W2 เป็นความยาวของด้านยาวและด้านกว้างของรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ารูปที่สอง
รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ารูปแรกและรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ารูปที่สองคล้ายกัน จะได้
L1 L2 12
W1

5 ...............
W2
5 ................
5
10.8 12
W1
5
5
10.8 # 5

W1 5 .....................................
12
4.5
W1 5 .................... หน่วย
เนื่องจากอัตราส่วนของพื้นที่ของรูปหลายเหลี่ยมที่คล้ายกันจะเท่ากับอัตราส่วนของพื้นที่
ของรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสบนด้านคู่ที่สมนัยกัน
พื้นที่รูปสี่เหลี่ยมรูปแรก 2 2
จะได้ว่า 5 (L 1) 2 5 (W 1) 2
พื้นที่รูปสี่เหลี่ยมรูปที่สอง ( L 2) (W 2)
63
2
9 ( L 1)
ดังนั้น 1
5 2
( L 2)
2
9 (10.8)

..................................... 5 .....................................
2
( L 2)
2
(L2)2 (10.8)

..................................... 5 .....................................
9
10.8
L2
..................................... 5 .....................................
3
3.6
L2 5 ............................... นิ้ว
2
9 (W 1)
และ 1
5 2
(W 2)
2
(4.5)
9
..................................... 5 .....................................
2
(W 2)
2
(W2)2 (4.5)

..................................... 5 .....................................
9
4.5
W2
..................................... 5 .....................................
3
1.5
W2 5 ............................... นิ้ว
3.6 นิ้ว และด้านกว้างยาว ..........
ดังนั้น รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ารูปที่สองมีด้านยาวยาว .......... 1.5 นิ้ว
64
2. รูปสามเหลี่ยมที่คล้ายกัน
1. จงพิจารณาว่ารูปสามเหลี่ยมแต่ละคู่ต่อไปนี้คล้ายกันหรือไม่ โดยเติมช่องว่างให้สมบูรณ์
(1) R
P Q Z X
^
วิธีทำ� 1. P^ 5 ...................................................................................................
X (กำ�หนดให้)
^
^ Y (กำ�หนดให้)
2. R 5 ........................................................................................................................
^
Z (รูปสามเหลี่ยมสองรูปที่มีมุมเท่ากันเป็นคู่ ๆ สองคู่
3. Q^ 5 ........................................................................................................................
มุมคู่ที่เหลือย่อมมีขนาดเท่ากัน)
........................................................................................................................
4. ดังนั้น PQR (มีมุมที่มีขนาดเท่ากันเป็นคู่ ๆ สามคู)่
 XZY ...........................................................................................
(2)
C
T
A B
S
^ ^
วิธีทำ� 1. TAS CAB
5 ............................... (มุมร่วม)
^ ^ ^ ^
2. AST 5 ...........................................
ABC และ STA BCA
5 ..................................................
(ถ้าเส้นตรงสองเส้นขนานกันและมีเส้นตัด แล้วมุมภายนอกและ
.....................................................................................................................................
มุมภายในที่อยู่ตรงข้ามบนข้างเดียวกันของเส้นตัดมีขนาดเท่ากัน)
.....................................................................................................................................
3. ดังนั้น AST และ ABC เป็นรูปที่ ........................................................................
คล้ายกัน (มีุมมที่มีขนาดเท่ากัน
เป็ นคู่ ๆ สามคู)่
.....................................................................................................................................
65
(3) P
S
28
48
Q
^
วิธีทำ� 1. ^
QRP 5 ............... (กำ�หนดให้)
SPQ 5 90 ...................................................
2. จาก PQR; PQR ^ ^ 90 (จากข้อ 1, มุมภายในของรูปสามเหลี่ยม

1RPQ 5 ...............................................................................
รวมกันได้ 180)
...............................................................................
^
3. ^ 9048  42 (จากข้อ 2, PQR  48)
RPQ 5 ...............................................................................
4. จาก QSP; QSP ^ ^ 90 (จากข้อ 1, มุมภายในของรูปสามเหลี่ยม

1PQS 5 ...............................................................................
รวมกันได้ 180)
...............................................................................
^
5. ^ 9028  62 (จากข้อ 4, PQS  28)
Q SP 5 ................................................................................
6. ดั งนั้น PQR และ QSP เป็นรูปที่ ........................................................................

ไม่คล้ายกัน (ไม่มีมุมคู่ที่สมนัยกัน
ที่มีขนาดเท่ากันเป็นคู่ ๆ ครบสามคู)่
....................................................................................................................................
(4) D
A O
B
C
^
^ A 5 ..................................................................................................................
วิธีทำ� 1. CO DOB (มุมตรงข้ามมีขนาดเท่ากัน)
^
2. ACO ^ 5 ..................................................................................................................
BDO (มุมแย้งมีขนาดเท่ากัน)
^
3. OAC ^ 5 ..................................................................................................................
OBD (รูปสามเหลี่ยมสองรูปที่มีมุมเท่ากันเป็นคู่ ๆ สองคู่
.....................................................................................................................................
4. ดั งนั้น ACO และ BOD เป็นรูปที่ .......................................................................
คล้ายกัน (มีมุมที่มีขนาดเท่ากัน
เป็นคู่ ๆ สามคู)่
.....................................................................................................................................
66
C
(5)
D
B
^
วิธีทำ� 1. B C^ A 5 ..................................................................................................................
BDE  90 (มุมฉาก)
^
2. A B^ C 5 ..................................................................................................................
EBD (มุมร่วม)
^
3. C A^ B 5 ..................................................................................................................
DEB (รูปสามเหลี่ยมสองรูปที่มีมุมเท่ากันเป็นคู่ ๆ สองคู่
.....................................................................................................................................
4. ดั งนั้น ABC และ EBD เป็นรูปที่ ........................................................................
คล้ายกัน (มีมุมที่มีขนาดเท่ากัน
เป็นคู่ ๆ สามคู)่
.....................................................................................................................................
2. กำ�หนดให้รูปสามเหลี่ยมแต่ละคู่ต่อไปนี้คล้ายกัน
(1) กำ�หนด RPO  SQO จงหาค่าของ x และ y
R
13
5
O 42 Q
P y
x 17.5
PO RP

หาค่ า y QO
5 ...................................................................................
SQ
y
5 175.5
........................................................................................................................................................
42
5 # 42
y 5
........................................................................................................................................................
17.5
5 12 หน่วย
........................................................................................................................................................
67
OR RP

หาค่ า x OS
5 ...................................................................................
SQ
13
5 175.5
........................................................................................................................................................
x
13 # 17.5
x 5
........................................................................................................................................................
5
5 45.5 หน่วย
........................................................................................................................................................
(2) กำ�หนด ABC  DEC จงหาอัตราส่วน x : y
A
10
E
x
17
8
B C
D y
วิธีทำ� หา y โดยใช้ทฤษฎีบทพีทาโกรัส
จะได้ CE22ED2
DC2 5 .........................................
172282
y2 5 .........................................
289264
5 .........................................
225
5 .........................................
15 หน่วย
y 5 .........................................
จากรูป ABC  DEC

AB AC
จะได้
DE
5 .........................................
DC
x 27
8

......................................... 5 .........................................
15
27 # 8

x 5 .........................................

.........................................
15
72
หน่วย
x 5 .........................................
5
x 72 1
ดังนั้น 5 .........................................
5 15
#
y
24

5 .........................................
25
นั่นคือ 24 : 25
x : y 5 .........................................
68
(3) กำ�หนด CAT  TOP จงหาค่าของ x2y

P
12
y
A x T 6 O
วิธีทำ� หา y โดยใช้ทฤษฎีบทพีทาโกรัส
จะได้ PT22TO2
OP2 5 .........................................
122262
y2 5 .........................................
144236
5 .........................................
108
5 .........................................
6 3 หน่วย
y 5 .........................................
จากรูป CAT  TOP

AT CA
จะได้
OP
5 .........................................
TO
x 9

......................................... 5 .........................................
6
6 3
9

x 5 .........................................

......................................... 6
#6 3

......................................... 9 3 หน่วย
x 5 .........................................
ดังนั้น 9 3-6 3
x2y 5 .........................................

3 3
5 .........................................
69
(4) กำ�หนด MNO  ONT จงหาค่าของ x และ y

O
y
x
M N
16 T 4
วิธีทำ� MNO  ONT จะได้

OM NM NO
จะได้ OT
NO

5 .................. 5 .........................................
NT
NM NO
จาก
NO
5 .........................................
NT
20 NO

................................................................................................
NO
5
4
80
NO2 5 .........................................
4 5 หน่วย
NO 5 .........................................
จากรูปสามเหลี่ยมมุมฉาก ONT ใช้ทฤษฎีบทพีทาโกรัส

จะได้ NO22NT2
OT2 5 .........................................
x2 5 80242
................................................................................................
x2 5 64
................................................................................................
8 หน่วย
x 5 .........................................
MO NM
จาก
OT
5 .........................................
NO
y 20

................................................................................................
8
5
4 5
20 # 8

y 5
................................................................................................
4 5
40 5

................................................................................................
5 #
5 5
40 5

................................................................................................
5
5
5 8 5 หน่วย
................................................................................................
70
(5) กำ�หนด ACE  BDE จงหาความยาวของ AC

A
3x5 2
E
2 x4
2x
C
B
วิธีทำ� ACE  BDE จะได้

AC CE
5 ...................................................................................
DE
BD
3x + 5 2x - 2

..........................................................................................................................................
x+4
5
2
3x + 5
5 x21
..........................................................................................................................................
x+4

3x + 5 5 (x21)(x14)
..........................................................................................................................................
2

3x + 5 5 x 13x24
..........................................................................................................................................
x2 5 9

..........................................................................................................................................

x 5 3 (x 5 23 ใช้ไม่ได้ เพราะ เป็นความยาว x )
..........................................................................................................................................
3
x 5 ...................................................................................
จะได้ 3(3)15
AC 5 ...................................................................................

14 หน่วย
5 ...................................................................................
71
C
3.
20
ก ำ � หนดความยาวของด้ า นมี ห น่ ว ยเป็ น เซนติ เ มตร
15 จงหาค่าของ x และ y และเติมช่องว่างให้สมบูรณ์
D E
12 y
A B
x
วิธีทำ� พิจารณา ABC และ DEC

CA^ B 5 CD^ E (ต่างเป็นมุมฉาก)
BC^ A 5 EC^ D (มุมร่วม)
^ ^
ABC 5 DEC (รูปสามเหลี่ยมสองรูปที่มีมุมเท่ากันเป็นคู่ ๆ สองคู่ มุมคู่ที่เหลือ
ย่อมมีขนาดเท่ากัน)
ABC  DEC
AC
จะได้ DC
5 ABDE
32 x
20
5 15
32 # 15

x 5 .........................................
.........................................
20
24
x 5 ...................... เซนติเมตร
DEC และ ABC เป็นรูปสามเหลี่ยมมุมฉาก ใช้ทฤษฎีบทพีทาโกรัสจะได้
2021152
CE2 5 .........................................
625
5 .........................................
25
CE 5 ...................... เซนติเมตร
3221242
BC2 5 .........................................
และ

1,600
5 .........................................
40
BC 5 ...................... เซนติเมตร
ดังนั้น 40225
y 5 .........................................

15
5 ...................... เซนติเมตร
72
4. กำ�หนดความยาวของด้านมีหน่วยเป็นเซนติเมตร จงหาค่าของ x และ y และเติมช่องว่าง

ให้สมบูรณ์
C
14
8
y E
D x
2
B
A 12
วิธีทำ� พิจารณา ABC และ DEC

^ ^ (มุมร่วม)
B CA 5 E CD .....................................................................
C
^ ^ ^ ^ (ถ้าเส้นตรงสองเส้นขนานกันและมีเส้นตัด
AB 5 CDE และ CBA 5 CED ........................................................................................
แล้วมุมภายนอกและมุมภายในที่อยู่ตรงข้ามบนข้างเดียวกันของเส้นตัดมีขนาด
....................................................................................................................................................
เท่ากัน)
....................................................................................................................................................
ดังนั้น ABC  DEC
CA AB
จะได้ว่า
CD
5 ...............................................................................
DE
108 5 12y
แทนค่าเพื่อหา y, .....................................................................................................................
12 # 8
y 5
....................................................................................................................................................
10

y 5 9.6 เซนติเมตร
....................................................................................................................................................
CA BE
และ
CD
5 ...............................................................................
EC
108 5 x +1414
แทนค่าเพื่อหา x, .....................................................................................................................
10 # 14
x114 5
....................................................................................................................................................
8

x114 5 17.5
....................................................................................................................................................

x 5 3.5 เซนติเมตร
....................................................................................................................................................
73
5. ABC เป็นรูปสามเหลี่ยมรูปหนึ่งมี AC^ B 5 90, CD ⊥ AB ที่จุด D, CE แบ่งครึ่ง AB ที่จุด E
ถ้า CD 5 7 15 เซนติเมตร และ AC 5 9 เซนติเมตร ดังรูป จงหาค่าของ x

C
9 ซม.
1
7
5
ซม.
A B
D x E
วิธีทำ� ADC  ACB เพราะมุมเท่ากันเป็นคู่ ๆ สามคู่

^ ^
CAD 5 BAC (มุมร่วม)
....................................................................................................................................................
^ ^
ADC 5 ACB (มุมฉาก)
....................................................................................................................................................
^ ^
ACD 5 ABC (รูปสามเหลี่ยมสองรูปที่มีมุมเท่ากัน
....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................
เป็นคู่ๆ สองคู่ มุมคู่ที่เหลือย่อมมีขนาดเท่ากัน)
หา AD จากรูปสามเหลี่ยมมุมฉาก ADC ดังนี้
AC22CD2
AD2 5 .........................................
2
1
AD2 9 - f7 p
2
......................................... 5 .........................................
5
1296
AD2
......................................... 5 .........................................
81 -
25
729
AD2
......................................... 5 .........................................
25
27
ดังนั้น
AD 5 ...................... เซนติเมตร
5
จาก ADC  ACB จะได้

AC AD

AB
5 .........................................
AC
27
9 5

......................................... 5 .........................................

AB 9
9 27
AB
......................................... 5 .........................................
45
45 # 9
AB
......................................... 5 .........................................
27
15
AB 5 ...................... เซนติเมตร
74
AB
จากรูป AE 5 2
15

5 ....................... เซนติเมตร
2
ดังนั้น AE2AD
x 5 .........................................
15 27
x
......................................... 5 .........................................
2
-
5
75 - 54
x
......................................... 5 .........................................
10
2.1
x 5 ...................... เซนติเมตร
6. จากรูปสามเหลี่ยมสองรูปต่อไปนี้ เป็นรูปสามเหลี่ยมที่คล้ายกันหรือไม่ เพราะเหตุใด

(1) 4.2
R Q
C
3.2 3
2
4.8
A B
2.8
P
AB 2.8 2
วิธีทำ� เนื่องจาก RQ
5 4.2

................................................................................
5
3
BC 2
QP
5 ................................................................................
3
CA 3.2 2
5
................................................................................
4.8
5
3
PR
ดังนั้น ABC และ RQP เป็นรูปที่ .................................. คล้ายกัน (คล้ายกัน / ไม่คล้ายกัน)
อัตราส่วนของความยาวของด้านคู่ที่สมนัยกันทุกคู่เป็นอัตราส่วน
เพราะ ..............................................................................................................................
ที..........................................................................................................................................
่เท่ากัน
75
R
(2)
3
T
10 12
8
Q
P 2.5 S 10
TS 8 4
วิธีทำ� เนื่องจาก RP
5
................................................................................
10
5
5
SQ 10 4
PQ
5 12.5

................................................................................
5
5
QT 12 4
QR
5
................................................................................
15
5
5
ดังนั้น SQT และ PQR เป็นรูปที่ .................................. คล้ายกัน (คล้ายกัน / ไม่คล้ายกัน)
อัตราส่วนของความยาวของด้านคู่ที่สมนัยกันทุกคู่เป็นอัตราส่วน
เพราะ ..............................................................................................................................
ที..........................................................................................................................................
่เท่ากัน
(3) Z
R
6
3
15
P 7.5
4 Q
X Y
12
YZ 7.5 5
วิธีทำ� เนื่องจาก 5
................................................................................
3
5
2
QR
ZX 15 5
5
................................................................................
6
5
2
RP
XY 12
5 5 3
................................................................................
4
PQ
ดังนั้น XYZ และ PQR เป็นรูปที่ ..................................ไม่คล้ายกัน (คล้ายกัน / ไม่คล้ายกัน)

อัตราส่วนของความยาวของด้านคู่ที่สมนัยกันเป็นอัตราส่วนที่
เพราะ ..............................................................................................................................
ไม่ เท่ากัน
..........................................................................................................................................
76
P
(4)
14
10
8
Q R
4 M 12
PQ 10 5
วิธีทำ� เนื่องจาก MP
5 8

................................................................................
5
4
PR 14 7
MR
5 12

................................................................................
5
6
QR 16 8
RP
5 14

................................................................................
5
7
ดังนั้น PQR และ MPR เป็นรูปที่ ..................................ไม่คล้ายกัน (คล้ายกัน / ไม่คล้ายกัน)

อัตราส่วนของความยาวของด้านคู่ที่สมนัยกันเป็นอัตราส่วนที่
เพราะ ..............................................................................................................................
ไม่เท่ากัน
.........................................................................................................................................
77
3. การนำ�ความรู้เกี่ยวกับความคล้าย
ไปใช้ในการแก้ปัญหา
1. ABC และ XYZ คล้ า ยกั น มี พื้ น ที่ 32 ตารางนิ้ ว และ 60.5 ตารางนิ้ ว ตามลำ � ดั บ
ถ้า XY 5 7.7 นิ้ว จงหาความยาวของ AB
วิธีทำ� Z

C
A B X Y
7.7 นิ้ว
เนื่องจาก ABC  XYZ จะได้ว่า อัตราส่วนของพื้นที่ของรูปสามเหลี่ยมที่คล้ายกัน

เท่ากับอัตราส่วนของกำ�ลังสองของด้านที่สมนัยกัน
จะได้ พื้นที่ ABC 5 AB 2
2
พื้นที่ XYZ XY
2
32
5 AB2
แทนค่า .....................................................................................................................................
60.5 7.7
2
32 # (7.7)
AB2 5
...................................................................................................................................................
60.5

AB2 5 31.36
...................................................................................................................................................

AB 5 5.6 (-5.6 ใช้ไม่ได้ เพราะ AB เป็นความยาว)
...................................................................................................................................................
5.6
ดังนั้น AB 5 .................................. นิ้ว
78
2. รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ABCD มี AB 5 15 เซนติเมตร, BC 5 8 เซนติเมตร O เป็นจุดศูนย์กลาง

ของเส้นทแยงมุม AC ลาก OX ⊥ AC ที่จุด O, OX พบกับ AB ที่จุด X จงหาพื้นที่ของ
รูปสามเหลี่ยม AOX
วิธีทำ� D C
O
8 ซม.
A B
X
15 ซม.
^
หา AO, ABC มี ABC 5 90 จะได้
15282
AC2 5 .................................................................................

22564
5 .................................................................................
289
5 .................................................................................
17 เซนติเมตร
AC 5 .................................................................................
AC

AO 5 .................................................................................
2
17
5 .............................................................
2
เซนติเมตร
เนื่องจาก AOX  ABC จะได้ว่า อัตราส่วนของพื้นที่ของรูปสามเหลี่ยมที่คล้ายกัน

เท่ากับอัตราส่วนของกำ�ลังสองของด้านที่สมนัยกัน
พื้นที่ AOX 2
จะได้ 5 AO2
พื้นที่ ABC AB
2
17
fp
พื้นที่ AOX 2
5 ................................................................................
2
1 15
31538
2
พื้นที่ AOX 5 289

................................................................................
900
60
289
พื้นที่ AOX 5 ..................................................
15
ตารางเซนติเมตร
79
3. จากรูป ABC มีพื้นที่ 24 ตารางเซนติเมตร, M เป็นจุดบน AC ที่ทำ�ให้ AM : MC 5 7 : 3
จาก MN // AB พบ BC ที่จุด N ลาก AN จงหาพื้นที่ MAN

C
3a
M N
7a
A B
วิธีทำ� ABC  MNC เพราะมีมุมเท่ากันเป็นคู่ ๆ สามคู่ ดังนี้

^ ^
CAB 5 CMN (ถ้าเส้นตรงสองเส้นขนานกันและมีเส้นตัดแล้วมุมภายนอกและ
....................................................................................................................................................
^ ^
ABC 5 MNC มุมภายในทีอ่ ยูต่ รงข้ามบนข้างเดียวกันของเส้นตัดมีขนาดเท่ากัน )
...................................................................................................................................................
^ ^
B CA 5 N CM ( มุมร่วม )
....................................................................................................................................................
พื้นที่ ABC AC
2

จะได้ว่า 5 ................................................................................
2
พื้นที่ MNC MC
24 (10a)
2

....................................................................................................................................................
5 2
พื้นที่ MNC (3a)
24 # 9

พื้นที่ MNC 5 ..................................................
100
ตารางเซนติเมตร
ให้ h เป็นความสูงของ MNC ที่มี MC เป็นฐาน จะได้ว่า
1
พื้นที่ MNC 5 2
33a3h
24 # 9 3

100

....................................................................................................................................................
5
2
ah
24 # 9 # 2

h 5
....................................................................................................................................................
100 # 3a
36

h 5 .............................................................
25a
เซนติเมตร
1
พื้นที่ MAN 5 2
3 ความยาวของฐาน ความสูง 3
1

....................................................................................................................................................
5
2
37a3h
1 36

....................................................................................................................................................
5
2
37a3
25a
5 5.04 ตารางเซนติเมตร
....................................................................................................................................................
80
4. รูปสามเหลี่ยมสองรูปคล้ายกัน มีพื้นที่เป็นอัตราส่วน 13.69 : 16.81 ถ้ารูปสามเหลี่ยมรูปใหญ่

มีความสูง 10 ฟุต 3 นิ้ว แล้วรูปสามเหลี่ยมรูปเล็กจะสูงเท่าไร
วิธีทำ� ให้ h1 และ h2 เป็นความสูงของรูปสามเหลี่ยมรูปใหญ่และรูปสามเหลี่ยมรูปเล็ก ตามลำ�ดับ
3 1 41
ฟุ ต 5 10 ฟุต 5 ฟุต
h1 5 10 ฟุต 3 นิ้ว 5 ..............................................................................................................
10
12 4 4
2
พื้นที่รูปสามเหลี่ยมรูปเล็ก 5 ................................................................................
h2
2
พื้นที่รูปสามเหลี่ยมรูปใหญ่ h1
2
13.69 h2

5
....................................................................................................................................................
16.81 2
41
f p
4
2
1369 41

h 2 5
2
....................................................................................................................................................
1681 4 2
#
1369

h 2 5
2
....................................................................................................................................................
16
37 1

h2 5 5 9
....................................................................................................................................................
4 4
9
ดังนั้น รูปสามเหลี่ยมรูปเล็กสูง ............... 3
ฟุต ............... นิ้ว
5. เด็กคนหนึ่งสูง 5 ฟุต 4 นิ้ว เงาของเขาทอดยาว 9 ฟุต 6 นิ้ว ถ้าเสาธงต้นหนึ่งเกิดเงา 38 ฟุต
เสาธงสูงเท่าไร
วิธีทำ� F

C
5 ฟุต 4 นิ้ว
A B
9 ฟุต 6 นิ้ว
D E
38 ฟุต
จากรูป BC เป็นความสูงของเด็ก และ AB เป็นเงาของเด็ก

เป็นความสูงของเสาธง และ DE เป็นเงาของเสาธง
EF
6 1 19
ฟุ ต 5 9 ฟุต 5 ฟุต
AB ยาว 9 ฟุต 6 นิ้ว 5 ...........................................................................................
9
12 2 2
4
5
12
ฟุต 5 5 13 ฟุต 5 163 ฟุต
BC ยาว 5 ฟุต 4 นิ้ว 5 ...........................................................................................
81
DEF  ABC
EF DE
จะได้
BC
5 ................................................................................
AB
EF 38
....................................................................................................................................................
16
5
19
3 2
38 # 2 16

EF 5
....................................................................................................................................................
19
#
3
64 1
EF 5
....................................................................................................................................................
3
5 21
3
21 ฟุต ...............
ดังนั้น เสาธงสูง ............... 4 นิ้ว
6. ดุสิตยืนอยู่ระหว่างอาคารเรียนกับเสาธงเป็นระยะทาง 114 ฟุต และ 38 ฟุต ตามลำ�ดับ และ
เขาวั ด มุ ม เงยไปที่ ย อดอาคารเรี ย นและเสาธงได้ 42 เท่ า กั น ถ้ า เสาธงสู ง 35.5 ฟุ ต แล้ ว
อาคารเรียนสูงเท่าไร
วิธีทำ� A
35.5 ฟุต
42 42
B 114 ฟุต E 38 ฟุต D
ให้ AB เป็นความสูงของอาคารเรียน
CD เป็นความสูงของเสาธง 35.5 ฟุต
E เป็นจุดที่ดุสิตยืนอยู่
BE 5 114 ฟุต และ DE 5 38 ฟุต
ABE  CDE เพราะมีมุมเท่ากันเป็นคู่ ๆ สามคู่ ดังนี้
AB^ E 5 CD^ E 5 90 (กำ�หนดให้)
BE^ A 5 DE^ C 5 42 (กำ�หนดให้)
48 (รูปสามเหลี่ยมสองรูปมีมุมเท่ากัน
BA^ E 5 DC^ E 5 ............... 2 มุม มุมคู่ที่เหลือ
ย่อมเท่ากัน)
82
AB BE

จะได้ CD
5 ................................................................................
DE
AB 114

....................................................................................................................................................
35.5
5
38
35.5 # 114

AB 5
....................................................................................................................................................
38
AB 5 106.5
....................................................................................................................................................
ดังนั้น อาคารเรียนสูง ...............
106.5 ฟุต
7.
A
650
ฟุต
C
10 ฟุต
E B
24 ฟุต D
จากรูป AB เป็นความสูงของว่าวที่ลอยอยู่เหนือพื้นดิน
CD เป็นความสูงของต้นไม้ 10 ฟุต
AE เป็นความยาวของสายป่าน 650 ฟุต
ED เป็นระยะห่างจากสมพลถึงโคนต้นไม้ 24 ฟุต
จงหาความสูงของว่าวที่ลอยอยู่เหนือพื้นดิน
วิธีทำ� หาความยาวของ CE
จาก CED เป็นรูปสามเหลี่ยมมุมฉาก
2 2
จะได้ว่า ED CD
CE2 5 ................................................................................
242102
5 ................................................................................
576100
5 ................................................................................
676
5 ................................................................................
26 ฟุต
CE 5 ................................................................................
จากรูป CED  AEB เพราะว่ามีมุมเท่ากันเป็นคู่ ๆ สามคู่ ดังนี้

^
EBA (มุมฉาก)
ED^ C 5 ..................................................................................................................
^
AEB (มุมร่วม)
CE^ D 5 ..................................................................................................................
^
BAE (มุมคู่ที่เหลือมีขนาดเท่ากัน)
DC^ E 5 ..................................................................................................................
83
CD CE
จะได้
AB
5 ................................................................................
AE
10 26

....................................................................................................................................................
AB
5
650
10 # 650

AB 5
....................................................................................................................................................
26
AB 5 250
....................................................................................................................................................
250
ดังนั้น ว่าวอยู่สูงจากพื้นดิน ............... ฟุต
2
8. บันไดยาว 4 เมตร ปลายบันไดพาดอยู่ที่ขอบรั้วบ้านพอดี เมื่อช่างทาสีขึ้นไปได้
3
ของความยาว
ของบันได เขาทำ�แปรงทาสีตก ถ้าจุดที่แปรงทาสีตกลงมาที่พื้นดินห่างจากรั้วบ้าน 25 เมตร
แล้วปลายบันไดที่แตะกับพื้นดินห่างจากรั้วบ้านเท่าไร
A
D
4 ม.
B C
E a
2
5
ม.
2
วิธีทำ� ให้ AB เป็นรั้วบ้าน AC เป็นบันไดยาว 4 เมตร จุด D แบ่งบันไดออกเป็น 3
ของ
ความยาวของบันได จุด E เป็นจุดที่แปรงทาสีตกลงมา BE 5 25 เมตร
ให้ EC 5 a เมตร
2 8
ที่บันได CD 5 34 5 ............... เมตร
3 3
EC CD

DEC  ABC จะได้ BC
5 ................................................................................
CA
8
a

5 3
....................................................................................................................................................
2 4
a+
5
8 2

4a 5 fa + p
....................................................................................................................................................
3 5
8 16
4a - a 5
....................................................................................................................................................
3 15
84
4 16
a 5
....................................................................................................................................................
3 15
4
a 5
....................................................................................................................................................
5
BC 5 BE1EC
....................................................................................................................................................
2 4 6
5 + 5 5 1.2
....................................................................................................................................................
5 5 5
ดังนั้น ปลายบันไดที่แตะกับพื้นห่างจากรั้วบ้าน ...............

1.2 เมตร
9. A 100 ฟุต D
จากรูป จงหาความกว้างของแม่นํ้า
จากรูป AB เป็นความกว้างของแม่นํ้า
หา CB, CBE เป็นรูปสามเหลี่ยมมุมฉาก
จะได้ BE22EC2
CB2 5 ........................................
122242
5 ........................................
B
144216
5 ........................................
12 ฟุต

E C
128
5 ........................................
4 ฟุต
8 2 ฟุต
CB 5 ........................................
พิจารณา ABD และ CBE คล้ายกัน เพราะมีมุมเท่ากันเป็นคู่ ๆ สามคู่ ดังนี้

^
^ B CE 5 90 (กำ�หนดให้)
BAD 5 ...........................................................................................
^
^ CEB ( AD // EC มุมแย้งมีขนาดเท่ากัน)
ADB 5 ...........................................................................................
^
^ CBE (มุมตรงข้ามมีขนาดเท่ากัน)
ABD 5 ...........................................................................................
AB AD

จะได้ CB

5 ...........................................................................................
CE
AB

5 100
.................................................................................................................................................................
4
8 2
100 # 8 2

AB 5
.................................................................................................................................................................
4

AB 5 200 2
.................................................................................................................................................................

 282.2
.................................................................................................................................................................
ดังนั้น แม่นํ้ากว้างประมาณ ....................

282.8 ฟุต
85
A
10. จากเชิงหอคอย มุมเงยของปลายเสาหินต้นหนึ่งเป็น
x
25
65 และจากยอดหอคอยซึ่ ง สู ง 48 ฟุ ต มุ ม เงยของ
C E
ปลายเสาหินต้นนั้นเป็น 25 จงหาความสูงของเสาหิน
ถ้าเชิงหอคอยและเสาหินอยู่ห่างกัน 18 ฟุต
48 ฟุต
วิธีทำ� ให้ AB เป็นความสูงของเสาหิน
CD เป็นความสูงของหอคอยสูง 48 ฟุต
65
B
CE เป็นเส้นระดับสายตาจาก C ถึง AB
D
18 ฟุต
จะได้ CD 5 EB 5 48 ฟุต
และ DB 5 CE 5 18 ฟุต
กำ�หนดให้ AB เท่ากับ 481x ฟุต
ACE  DAB เพราะมีมุมเท่ากันเป็นคู่ ๆ สามคู่ ดังนี้
^ ^
CEA 5 ABD (มุมฉาก)
.................................................................................................................................................................
^ ^
ACE 5 DAB (มุมขนาด 25)
.................................................................................................................................................................
^ ^
CAE 5 ADB (มุมขนาด 65)
.................................................................................................................................................................
AE CE
จะได้ ว่า 5 .................................................................................
DB AB
x 18
18

.................................................................................................................................................................
5
x + 48
x(x48) 5 1818
.................................................................................................................................................................
x248x 5 324
.................................................................................................................................................................
x248x2324 5 0
.................................................................................................................................................................
(x54)(x26) 5 0
.................................................................................................................................................................
x54 5 0 หรือ x26 5 0
.................................................................................................................................................................
x 5 254 หรือ x 5 6
.................................................................................................................................................................
เนื่องจาก x เป็นความยาว ดังนั้น x 5 254 จึงใช้ไม่ได้
.................................................................................................................................................................
ดังนั้น x 5 6
.................................................................................................................................................................
AB 5 6148 5 54 ฟุต
.................................................................................................................................................................
54
ดังนั้น เสาหินสูง ............... ฟุต
86
1. จงพิจารณาข้อความต่อไปนี้ 3. จากรูป กำ�หนดให้ ABCD มี PQ 5 72 นิ้ว,
(1) รูปสามเหลีย ่ มสองรูปทีเ่ ท่ากันทุกประการ RQ 5 49 นิ้ว จงหาว่า PD ยาวเท่าไร
จะเป็นรูปสามเหลี่ยมที่คล้ายกัน A B
P
(2) รูปสามเหลี่ยมสองรูปที่คล้ายกัน จะเป็น
รูปสามเหลี่ยมที่เท่ากันทุกประการ R Q
(3) รู ป สามเหลี่ ย มสองรู ป ที่ มี ข นาดของมุ ม
D C
เท่ากันสองมุม รูปสามเหลี่ยมสองรูปนี้
คล้ายกัน ก. 175 นิ้ว ข. 186 นิ้ว
ข้อความใดถูกต้อง ค. 189 นิ้ว ง. 198 นิ้ว
✖
ก. ข้อ (1) และข้อ (2) 4. ABC มี BA^ C 5 120, AB 5 20 เซนติเมตร,
✖ข. ข้อ (1) และข้อ (3) AC 5 30 เซนติเมตร มี D เป็นจุดบน BC
ค. ข้อ (2) และข้อ (3) ทำ�ให้ AD แบ่งครึ่ง BA^ C จงหาว่า AD

ง. ถูกต้องทุกข้อ ยาวเท่าไร
2. จงพิจารณาข้อความต่อไปนี้ ✖ ก. 12 เซนติเมตร
(1) รู ป หกเหลี่ ย มสองรู ป มี มุ ม เท่ า กั น ข. 13 เซนติเมตร
มุมต่อมุม รูปหกเหลีย่ มสองรูปนีค้ ล้ายกัน ค. 13.5 เซนติเมตร
(2) รู ป หกเหลี่ ย มสองรู ป มี อั ต ราส่ ว นของ ง. 14 เซนติเมตร
ด้านเท่ากันทุกคู่ รูปหกเหลี่ยมสองรูปนี้ 5. ถ้า ABC  FDE แล้ว m1n เท่ากับเท่าไร
คล้ายกัน C
ข้อความใดถูกต้อง F
18 n
ก. ข้อ (1) 12 3m
ข. ข้อ (2) A B D E
4m 10
ค. ข้อ (1) และข้อ (2)
✖ง. ผิดทั้งข้อ (1) และข้อ (2) ก. 7 2 หน่วย ข. 10 2 หน่วย
ค. 12 2 หน่วย ง. 13
✖ 2 หน่วย
87
6. จากรูป RS แบ่งครึ่ง PR^ Q ถ้า PQ 5 9 9. จากรู ป ABC  PBQ ค่ า ของ x1y
เซนติเมตร, QR 5 7 เซนติเมตร, RP 5 5 เท่ากับเท่าไร

C
เซนติเมตร แล้ว SQ ยาวเท่าไร 2
P
R y
4
12 3
A B
x Q 2
ก. 15 ข. 17
P Q ✖ ค. 19 ง. 21
S
ก. 5 14 เซนติเมตร 10. รูปสามเหลี่ยม ABC มีพื้นที่ 25.6 ตาราง

เซนติเมตร ลาก XY ขนานกับ BC ตัด
ข. 5 34 เซนติเมตร
AB และ AC ที่จุด X และจุด Y ตามลำ�ดับ
1
ค. 6 2 เซนติเมตร ทำ�ให้ AX : XB 5 5 : 3 จงหาพื้นที่ของ
✖ง. ข้อมูลไม่เพียงพอในการหาคำ�ตอบ รูปสามเหลี่ยม AXY
7. PQR มี ด้ า น PQ 5 1.8 เซนติ เ มตร , ก. 10 ตารางเซนติเมตร
QR 5 8 เซนติเมตร, PR 5 8.2 เซนติเมตร
ข. 10.25 ตารางเซนติเมตร
ถ้ า PQR คล้ า ยกั บ PQR และเส้ น ✖ ค. 12 ตารางเซนติเมตร
รอบรูปของ PQR ยาว 31.5 เซนติเมตร ง. 12.25 ตารางเซนติเมตร ^
ด้านที่ยาวที่สุดของ PQR เท่ากับเท่าไร 11. รู ป สามเหลี่ ย ม ABC มี ABC 5 90
ก. 14 เซนติเมตร AB 5 18 เซนติเมตร, BC 5 9 เซนติเมตร
ข. 14.25 เซนติเมตร X เป็นจุดกึ่งกลางของ BC ถ้า XY ตั้งฉาก
✖ค. 14.35 เซนติเมตร กับ AC ที่จุด Y แล้ว XY ยาวกี่เซนติเมตร

ง. 14.45 เซนติเมตร ก. 95 เซนติเมตร
8. C จากรู ป เส้ น รอบรู ป
ข. 9 5 5 เซนติเมตร
✖
ของ DBE เท่ า กั บ
9
4 2 15 เซนติ เ มตร ค. เซนติเมตร
10
14 10 2
DE ยาวเท่าไร
ก. 4 2 เซนติเมตร ง. 9105 เซนติเมตร

B
ข. 5 เซนติเมตร
✖
A
E
ค. 5 2 เซนติเมตร
ง. 6 เซนติเมตร
88 D
12. จากรู ป ABCD เป็ น รู ป สี่ เ หลี่ ย มคางหมู 15. แม็คยืนอยู่บนพื้นราบ มองเห็นยอดต้นสน
EF // AB และ AE : ED 5 2 : 5 ถ้ า และยอดเสาธงอยู่ในแนวเส้นตรงเดียวกัน
EF 5 36 เซนติ เ มตร และ AB 5 30 ดังรูป
เซนติเมตร แล้ว CD ยาวเท่าไร

D C
36
E F
แม็ค
A 30 B
ถ้าแม็คยืนห่างจากต้นสน 20 เมตร และ
ก. 66 เซนติเมตร ข. 60 เซนติเมตร ต้นสนอยู่ห่างจากเสาธง 12 เมตร ถ้าเสาธง
ค. 56 เซนติเมตร ✖ง. 51 เซนติเมตร สูง 15 เมตร ต้นสนสูงกี่เมตร
13. นาย ก ต้ อ งการหาความสู ง ของอาคาร ก. 9 14 เมตร
หลังหนึ่ง เขาใช้ไม้เมตรปักห่างจากตัวเขา
เป็นระยะทาง 1.5 เมตร และไม้เมตรห่างจาก ข. 9 12 เมตร
อาคารเป็ น ระยะทาง 43.5 เมตร ซึ่ ง เขา ค. 9 18 เมตร
จะเล็ ง เห็ น ยอดของอาคารพอดี ความสู ง ง. 9 38 เมตร
✖
ของอาคารนี้เท่ากับเท่าไร
ก. 28 เมตร ✖ข. 30 เมตร 16. จากรูป แม่นํ้ามีความกว้างเท่าไร มีหน่วย
ค. 32 เมตร ง. 34 เมตร ความยาวเป็นฟุต
14. จากรูป เมื่อกำ�หนดให้ PC เป็นความกว้าง C
ของคลอง มี AB 5 100 เมตร, AP 5 80

เมตร, PQ 5 60 เมตร และ A^ 5 P^ 5 90 แมนํ้า
จงหาว่า PC ยาวเท่าไร A B
8 4 150
A B
E D
P Q
ก. 45 2 ฟุต
ข. 45 3 ฟุต
C
ค. 50 2 ฟุต
ก. 100 เมตร ข. 120
✖ เมตร ✖
ง. 50 3 ฟุต
ค. 140 เมตร ง. 150 เมตร
89
17. ปายเปิดร้านขายเครื่องประดับ จึงออกแบบ 19. จากยอดสุ ด ของหน้ า ผาซึ่ ง สู ง 150 ฟุ ต

อุปกรณ์แขวนเครื่องประดับเป็นไม้กลึงกลม เด็กคนหนึ่งมองเห็นเรือ A และ B เป็น
5 อัน ที่ตอกติดกับแกนไม้ให้ขนานกัน และ มุมก้ม 15 และ 75 กับแนวระดับ ตามลำ�ดับ
ห่ า งเท่ า กั น ดั ง รู ป ถ้ า ไม้ ก ลึ ง กลมอั น ที่ ถ้ า เรื อ B อยู่ ห่ า งจากหน้ า ผาประมาณ
ยาวที่ สุ ด ยาว 12 นิ้ ว ปายจะต้ อ งซื้ อ ไม้ 40 ฟุต เรือ A อยู่ห่างจากเรือ B กี่ฟุต
กลึงกลมยาวกี่ฟุต ถ้าต้องทำ�อุปกรณ์แขวน
75 15
แบบนี้ 3 ชิ้น 150 ฟุต
75 15
A
40 ฟุต B
ก. 652.50 ฟุต ข. 532.50 ฟุต

ค. 530.50 ฟุต ง. 522.50 ฟุต
✖
20. ภูเขาลูกหนึ่งสูงจากพื้นดิน 4,900 ฟุต จาก
จุด A บนพื้นดิน มุมเงยของยอดเขาเป็น
60 18 มีบอลลูนลูกหนึ่งลอยขึ้นจากจุด A
ตรงขึ้นไปในแนวดิ่งด้วยอัตราเร็วสมํ่าเสมอ
เมื่อขึ้นไปได้ 5 นาที ผู้อยู่ในบอลลูนสังเกต
ก. 3 ฟุต ข. 6 ฟุต
เห็นมุมเงยของยอดเขาเป็น 29 42 อัตราเร็ว
✖ค. 9 ฟุต ง. 12 ฟุต
ของบอลลู น เป็ น เท่ า ไร ถ้ า จุ ด A อยู่ ห่ า ง
18. สถานที่สองแห่งห่างกัน 200 ฟุต และอยู่ทาง
จากเชิงเขา 2,800 ฟุต (1 ไมล์ 5 5,280 ฟุต)
ทิศตะวันออกของปราสาทแห่งหนึ่ง มีมุม
เงยเป็น 30 และ 60 ปราสาทสูงประมาณ
กี่ฟุต 29 42
60
18
A
2,800 ฟุต
60 30
200 ฟุต ก. 8 ไมล์ต่อชั่วโมง
ก. 100 ฟุต ✖ข. 7.5 ไมล์ต่อชั่วโมง
ข. 141.41 ฟุต ค. 7 ไมล์ต่อชั่วโมง
✖ค. 173.21 ฟุต ง. 6.5 ไมล์ต่อชั่วโมง
ง. 185.51 ฟุต
90
ี่ 3
ทู้ ่ี 4
อัตราส่วนตรีโกณมิติ
1. อัตราส่วนตรีโกณมิติ
/
1. จากรูปสามเหลี่ยม ABC มี ACB เป็นมุมฉาก
B
13 12

A C
b
จงหาค่าของ
(1) b 13 - 12
2 2
25 5 5
5 ..................................................................................................................................
5
12
(2) sin 
5 ..................................................................................................................................
13
5
(3) cos 
5 ..................................................................................................................................
13
12
(4) tan 
5 ..................................................................................................................................
5
13
(5)
cosec  5 ..................................................................................................................................
12
13
(6) sec 
5 ..................................................................................................................................
5
5
(7) cot 
5 ..................................................................................................................................
12
2. จากรูปสามเหลี่ยม ABC มีมุม B เป็นมุมฉาก

C
b
4 2
A B
2
(1) b (4 2 ) + 2
2 2
36 5 6
5 ..................................................................................................................................
5
2 1
(2) sin 
5 ..................................................................................................................................
6
5
3
4 2 2 2
(3) cos 
5 ..................................................................................................................................
6
5
3
2 1 2
(4) tan 
5 ..................................................................................................................................
5 5
4
4 2 2 2
3
3
(5) cosec  5 ..................................................................................................................................
1
5
3 3 2
(6) sec 
5 ..................................................................................................................................
5
4
2 2
4 4 2
(7) cot 
5 ..................................................................................................................................
5
2
5 2 2
2
3. จากรูปสามเหลี่ยม ABC มีมุม C เป็นมุมฉาก

B
3 6 a

A C
3 2
92
หน่วยการเรียนรู้ที่ 4 อัตราส่วนตรีโกณมิติ
(1) a ( 3 6 ) - (3 2 )
2 2
36 6
5 ..................................................................................................................................
5 5
6 2 2 6 6
(2) sin 
5 ..................................................................................................................................
5 5
6
5
3
3 6 6
3 2 2 1 3
(3) cos 
5 ..................................................................................................................................
5
6
5 5
3
3 6 3
6 2 2 2
(4) tan 
5 ..................................................................................................................................
5 5
2
5 2
3 2 2
3 5 3 6 6 5 26
(5) cosec  5 ..................................................................................................................................
6
3 3 3
(6) sec 
5 ..................................................................................................................................
5
3
5 3
3
1 2
(7) cot 
5 ..................................................................................................................................
5
2
2
4. จงเติมช่องว่างให้สมบูรณ์ 3
AC x 3
2

sin 60 5 ....................................................................................
5 5
A AB x 2
x
BC 2 1

cos 60 5 ....................................................................................
AB
5
x
5
2
x 3
x
2
3
AC x
5 2
5
tan 60 5 ....................................................................................
3
60 BC x
B C
x 2
2

BC x 1 2
A
sin 45 5 ....................................................................................
AB
5 5 5
2
2x 2
45
AC x 1 2

2x

AB
5
2x
5
2
5
cos 45 5 ....................................................................................
2
x
BC x

B C
1
tan 45 5 ....................................................................................
AC
5
x
5
x
93
5. จงเติมตารางให้สมบูรณ์
A sin A cos A tan A
1 3 3
30 ................................
2 ................................ ................................
2 3
2 2
45 ................................ ................................ 1
................................
2 2
3 1
60 ................................ ................................ 3
................................
2 2
6. เมื่อ x แทนความยาวของด้านของรูปสามเหลี่ยมมุมฉากที่กำ�หนดให้ จงใช้อัตราส่วนตรีโกณมิติ

เพื่อหาค่า x
(1) จาก cos 60 5 ความยาวของด้านประชิดมุม 60
วิธีทำ� ....................................................................................................
ความยาวของด้านตรงข้ามมุมฉาก
1 x
จะได้ 5 150
....................................................................................................
2
x
150
x 5
....................................................................................................
2
60
150

x 5 75
....................................................................................................

(2) จาก sin 60 5 ความยาวของด้านตรงข้ามุม 60
วิธีทำ� ....................................................................................................
ความยาวของด้านตรงข้ามมุมฉาก
x
sin 60 5
....................................................................................................
42
3 x

x 2

....................................................................................................
5
42
60
3

42
x 5
....................................................................................................
2
342

x 5 21 3
....................................................................................................
....................................................................................................
94
x

(3) cos 30 5
วิธีทำ� ....................................................................................................
30
3 x

....................................................................................................
2
5
30
30
30
3

x 5
....................................................................................................
2
330
x

x 5 15 3
....................................................................................................
....................................................................................................
....................................................................................................
13

(4) cos 45 5
วิธีทำ� ....................................................................................................
x
2
5 13x
....................................................................................................
2
45 2

13

x 5 133
....................................................................................................
2
x
26 2

x 5
....................................................................................................
#
2 2
26 2

x 5
....................................................................................................
2

x 5 13 2
....................................................................................................
11

(5) tan 30 5
วิธีทำ� ....................................................................................................
x
3 11

....................................................................................................
3
5
x
30
3

x 5 113
....................................................................................................
3
x
33 3
11

x 5
....................................................................................................
#
3 3
33 3

x 5
....................................................................................................
3

x 5 11 3
....................................................................................................
95
84

(6) tan 60 5
วิธีทำ� ....................................................................................................
x
84

....................................................................................................
3 5
x
84
84 3

x 5
....................................................................................................
#
3 3
x
84 3

60

....................................................................................................
x 5
3

x 5 28 3
....................................................................................................
....................................................................................................
7. กำ � หนดให้ PQR เป็ น รู ป สามเหลี่ ย มมุ ม ฉาก มี PQ^ R เป็ น มุ ม ฉาก ^

QPR 5 60 และ
PR 5 6 เซนติเมตร จงหาความยาวของด้าน RQ และ PQ
R

เนื่องจาก sin 60 5 RQ

PR
6 ซม. 3 RQ

.........................................................................................
2
5
6
RQ 5 3 3 เซนติเมตร
.........................................................................................
60
P Q
PQ
เนื่องจาก cos 60 5 PR
1
5 PQ
...................................................................................................................................................
2 6
ดังนั้น PQ 5 3 เซนติเมตร
...................................................................................................................................................
96
8. กำ�หนดให้ sin  5 0.6 จงหา sec 1tan  และ cosec 1cot 

วิธีทำ� เนื่องจาก sin  5 0.6 5 106 5 35
C
หา AB จากทฤษฎีบทพีทาโกรัส จะได้
AB2 5 AC22BC2
.........................................................................................
5 5 52232
.........................................................................................
3
5 16
.........................................................................................

A B
AB 5 4
4
.........................................................................................
....................
5 3 8
+ 5 5 2
ดังนั้น sec 1tan  5 .......................................................................................................
4 4 4
5 4 9
+ 5 5 3
และ cosec 1cot  5 .......................................................................................................
3 3 3
9. จากตารางอัตราส่วนตรีโกณมิติ (ภาคผนวก) จงหาค่าของ

(1) 0.156
sin 9 5 ........................................... 0.156

(2) cos 81 5 ...........................................
(3) 0.259
sin 15 5 ........................................... 0.259

(4) cos 75 5 ...........................................
(5) 0.375
sin 22 5 ........................................... 0.375

(6) cos 68 5 ...........................................
(7) 0.268
tan 15 5 ........................................... 3.732

(8) tan 75 5 ...........................................
(9) 0.500
sin 30 5 ........................................... 0.500

(10) cos 60 5 ...........................................
(11) 0.707
sin 45 5 ........................................... 0.707

(12) cos 45 5 ...........................................
(13) 0.946
sin 71 5 ........................................... 0.788

(14) cos 38 5 ...........................................
(15) 2.605
tan 69 5 ........................................... 6.314

(16) tan 81 5 ...........................................
1 1
 1.252
(17) cosec 53 5 ...........................................  2.146
(18) cot 25 5 ...........................................
0.799 0.466
1 1
(19)  0.213
cot 78 5 ...........................................  11.494
(20) sec 85 5 ...........................................
4.705 0.087
97
10. จงใช้ตารางอัตราส่วนตรีโกณมิติหาขนาดของมุม A เมื่อกำ�หนดค่าอัตราส่วนตรีโกณมิติต่อไปนี้

74
(1) sin A 5 0.961, A^ 5 ........................................................................................................
51
(2) cos A 5 0.629, A^ 5 ........................................................................................................
44
(3) tan A 5 0.966, A^ 5 ........................................................................................................
5
(4) sin A 5 0.087, A^ 5 ........................................................................................................
10
(5) cos A 5 0.985, A^ 5 ........................................................................................................
83
(6) tan A 5 8.144, A^ 5 ........................................................................................................
52
(7) sin A 5 0.788, A^ 5 ........................................................................................................
72
(8) cos A 5 0.309, A^ 5 ........................................................................................................
77
(9) tan A 5 4.331, A^ 5 ........................................................................................................
11. จงหาค่าของ sin2 A1cos2 A เมื่อ
(1) A^ 5 30
2
sin 301cos 30 5 f p + f p

2
2 21 3
2

2
1 3

5 .................................................................................................................
4 4
1
4

5 .................................................................................................................
4
1
5 .................................................................................................................
(2) A^ 5 45
2 2
f p +f p
2 2 1 1

sin 451cos 45 5 .................................................................................................................
2 2
1 1

5 .................................................................................................................
2 2
+
2

5 .................................................................................................................
2
1
5 .................................................................................................................
(3) A^ 5 60 2
f p + f1p
2
3
sin2 601cos2 60 5 .................................................................................................................
2 2
3 1

5 .................................................................................................................
4 4
+
4

5 .................................................................................................................
4
1
5 .................................................................................................................
98
(4) A^ 5 75
(0.966)21(0.259)2
sin2 751cos2 75 5 .................................................................................................................
0.93315610.067081
5 .................................................................................................................
1.000237  1
5 .................................................................................................................
1
ดังนั้น sin2 A1cos2 A 5 ................................................................................................................
12. จงหาค่าของ x
(1) x cos 45 sin 45 tan 60 5 cot 452sin2 30
x f pf pc 3 m 5 1 - f p
2
2 2 1
วิ
ธีทำ� .............................................................................................................................................
2 2 2
3 3
x 5
........................................................................................................................................................
2 4
3 2
x 5 #
........................................................................................................................................................
4 3
3
x 5
........................................................................................................................................................
2
(2) x sin2 451cot2 60 5 sin2 60

2 2
xf p + f p 5 f p
2
2 1 3
วิ
ธที �
ำ
.............................................................................................................................................
2 2
3
x 1 3
+ 5
........................................................................................................................................................
2 3 4
x
5 34 - 13
........................................................................................................................................................
2
x
5 912 -4 5
........................................................................................................................................................
2
5
12
5
x 5
........................................................................................................................................................
6
(3) x2 tan 4525x sec 45 cos 4512 tan2 60 5 0

x (1) - 5x f pf p + 2 ( 3 ) 5 0
2 2
วิ
2 2
ธที �
ำ .............................................................................................................................................
2 2
x225x16 5 0
........................................................................................................................................................
(x23)(x22) 5 0
........................................................................................................................................................
x 5 3, 2
........................................................................................................................................................
99
2. การนำ�ความรู้เกี่ยวกับอัตราส่วน
ตรีโกณมิติไปใช้ในชีวิตจริง
1. ต้นไม้ต้นหนึ่งทอดเงายาว 20 เมตร ถ้ามุมเงยที่ปลายเงาของต้นไม้ไปยอดต้นไม้เท่ากับ 60 องศา
แล้วต้นไม้สูงเท่าไร
C
ให้ BC เป็นความสูงของต้นไม้
AB เป็นความยาวของเงาต้นไม้
A^ เป็นมุมเงยมีขนาด 60 องศา
ต้องการหาความสูงของต้นไม้คือหา BC
A 60 B
20 ม.
วิเคราะห์ โจทย์กำ�หนดขนาดของ A^ และความยาวของด้านประชิดมุม A ต้องการหาความยาว

ของด้านตรงข้ามมุม A
BC
วิธีทำ� ใช้แทนเจนต์ของมุม A, tan A 5 AB
tan 60 5 BC
20
BC
3 5
...................................................................................................................................................
20
BC 5 20 3
...................................................................................................................................................
BC  2031.732
...................................................................................................................................................
BC 5 34.64 เมตร
...................................................................................................................................................
ดั...................................................................................................................................................
งนั้น ต้นไม้สูงประมาณ 34.64 เมตร
100
บันไดอันหนึ่งยาว 12 ฟุต วางพาดกำ�แพงโดยที่ปลายบันไดทำ�มุม 30 องศากับกำ�แพง จงหาว่า

2.
(1) กำ�แพงสูงกี่ฟุต
(2) โคนบันไดห่างจากกำ�แพงกี่ฟุต
A
30 ความสูงของกำ�แพง
ให้ AB แทน ........................................................................
12 ฟุต
ความยาวของบันได
AC แทน ........................................................................
ระยะห่างระหว่างโคนบันไดกับกำ�แพง
BC แทน ........................................................................
B C
วิธีทำ� (1) หาความสูงของกำ�แพงใช้ cos A

AB

cos A 5 .............................................................................................
AC
AB
............................................................................................................................................
cos 30 5
12
3

2
5 AB
............................................................................................................................................
12
3

AB 5 # 12 5 6 3 ฟุต
............................................................................................................................................
2
ดั............................................................................................................................................

งนั้น กำ�แพงสูง 6 3 ฟุต
(2) sin A
หาระยะห่างระหว่างโคนบันไดกับกำ�แพงใช้ ....................................................................
BC
sin A 5
............................................................................................................................................
AC
BC
sin 30 5
............................................................................................................................................
12
1 BC
5
............................................................................................................................................
2 12
1
BC 5 # 12 5 6 ฟุต
............................................................................................................................................
2
ดั............................................................................................................................................
งนั้น โคนบันไดห่างจากกำ�แพง 6 ฟุต
101
3. เสาธงเสาหนึ่งสูง 16 เมตร เมื่อดึงเชือกจากยอดเสาธงมายังพื้นดินให้ตึงพอดี จะห่างจาก

โคนเสาธง 10 เมตร เชือกทำ�มุมกี่องศากับพื้นดิน (กำ�หนดให้ tan 58 5 1.600, tan 59 5 1.664)
A
16 ม.
C 10 ม. B
วิธีทำ� ให้ AB เป็นความสูงของเสาธง

16 เมตร
AB 5 ..................................................................
เป็นระยะห่างระหว่างโคนเสาธงกับเชือก
BC
10 เมตร
BC 5 ..................................................................
^
ACB เป็นมุมที่เชือกทำ�มุมกับพื้นดิน
อัตราส่วนความยาวของด้านตรงข้ามมุม C ต่อความยาวของด้านประชิดมุม C คือ ............ tan C
AB

tan C 5 .............................................................................................
BC
16
5
...................................................................................................................................................
10
5 1.600
...................................................................................................................................................
5 tan 58
...................................................................................................................................................
C 5 58
...................................................................................................................................................
ดั...................................................................................................................................................
งนั้น เชือกทำ�มุม 58 กับพื้นดิน
102
รู ป สามเหลี่ ย มหน้ า จั่ ว รู ป หนึ่ ง มี ด้ า นประกอบมุ ม ยอดยาว 10 เซนติ เ มตร มุ ม ยอดมี ข นาด
4.

124 องศา จงหาความยาวของฐานและความสูงของรูปสามเหลีย ่ มรูปนี้ (กำ�หนดให้ sin 62 5 0.883,

cos 62 5 0.469)
A
10 ซม.
C B
D
วิธีทำ� กำ�หนดให้ ABC เป็นรูปสามเหลี่ยมหน้าจั่ว

AB 5 AC 5 10 เซนติเมตร
^

BAC 5 124 องศา
ลาก AD ตั้งฉากกับ BC ที่จุด D
ดังนั้น ABD เป็นรูปสามเหลี่ยมมุมฉาก

BAD 5 62
^
.............................................................................................
BD

^
sin BAD 5 .............................................................................................
AB
BD
sin 62 5
...................................................................................................................................................
10
BD
0.883 5
...................................................................................................................................................
10
BD 5 0.88310
...................................................................................................................................................

5 8.83
...................................................................................................................................................
BC 5 8.832
...................................................................................................................................................
5 17.66
...................................................................................................................................................
ดั...................................................................................................................................................
งนั้น ฐานของรูปสามเหลี่ยมยาว 17.66 เซนติเมตร
AD
cos 62 5
...................................................................................................................................................
AB
AD
0.469 5
...................................................................................................................................................
10
AD 5 0.46910
...................................................................................................................................................
5 4.69
...................................................................................................................................................
ดั...................................................................................................................................................
งนัั้น ส่วนสูงของรูปสามเหลี่ยมเท่ากับ 4.69 เซนติเมตร
103
5. ชายคนหนึ่งสังเกตเห็นการลอยของบอลลูนลูกหนึ่งเป็นมุมเงย 30 องศา เมื่อเดินตรงเข้าหา

บอลลูน 100 เมตร พบว่ามุมเงยมีขนาด 60 องศา ชายคนนี้ต้องเดินอีกกี่เมตรจึงจะอยู่ใต้
บอลลูนพอดี
A
วิธีทำ� ให้จุด B เป็นตำ�แหน่งที่สังเกตบอลลูนครั้งแรก

จุด C เป็นตำ�แหน่งที่สังเกตบอลลูนครั้งที่สอง
100
BC 5 .............................. เมตร
จุด D เป็นตำ�แหน่งใต้บอลลูน
30 60
B D
C
100 ม.
ลาก AD ตั้งฉากกับ BC ที่จุด D

พิจารณา ABD; tan B 5 AD
BD
tan 30 5 AD
BD
BD tan 30 5 AD .....(1)
^ AD
พิจารณา ACD; tan ACD 5
CD
AD
tan 60 5
CD
CD tan 60 5 AD .....(2)
BD tan 30 5 CD tan 60

(1) 5 (2); .................................................................................................................................
(1001CD) tan 30 5 CD tan 60

...................................................................................................................................................
(1001CD) f p 5 CD( 3 )
3

...................................................................................................................................................
3
100 3 3
3
+
3
CD 5 3 CD
...................................................................................................................................................

100 3
5 f 3 - 33 pCD
...................................................................................................................................................
3
100 3
5 2 3 3 CD
...................................................................................................................................................
3
CD 5 50
...................................................................................................................................................
ดังนัั้น ชายคนนี้ต้องเดินอีก 50 เมตร จึงจะอยู่ใต้บอลลูนพอดี

...................................................................................................................................................
104
6. วินัยยืนอยู่บนประภาคารสูง 100 ฟุต เขามองเห็นเรือ 2 ลำ� จอดอยู่เป็นมุมก้ม 30 และ 45
ตามลำ�ดับ จากเส้นระดับสายตา เรือ 2 ลำ� จอดห่างกันกี่ฟุต

A
30
45
100 ฟุต
45 30
B C
D
ให้ DC เป็นระยะห่างระหว่างเรือทั้งสองลำ�
AB
จาก ABC; tan 30 5 BC
1
5 100
...................................................................................................................................................
BC
3
BC 5 100 3
................................................................................................................................... .....(1)
AB

จาก ABD; tan 45 5 ...........................................................................
BD
100
1 5
...................................................................................................................................................
BD
BD 5 100
................................................................................................................................... .....(2)
(1)2(2);
BC2BD 5 100 3 - 100
...................................................................................................................................................
DC 5 100 ( 3 - 1)
...................................................................................................................................................
 100(1.73221)
...................................................................................................................................................
5 73.2
...................................................................................................................................................
ดังนั้น เรือ 2 ลำ� จอดห่างกันประมาณ 73.2 ฟุต

...................................................................................................................................................
105
^ ^
7. จากรูป ถ้า ABC 5 30, DEC 5 60 และ AD 5 50 หน่วย แล้ว DC ยาวเท่าไร
C
A 30
B
50
60
E
D
วิธีทำ� จาก ABC;

AB 5 AC cot 30

5 .............................................................................................
AC 3
จาก DEC;
DE 5 CD cot 60
(AC + 50) f p
1

5 .............................................................................................
3
เนื่องจาก
AB 5 DE
AC 3 5 (AC + 50) f p
1

....................................................................................................................................................
3
3AC 5 AC150
....................................................................................................................................................
2AC 5 50
....................................................................................................................................................
AC 5 25
....................................................................................................................................................
ดั....................................................................................................................................................
งนั้น DC 5 DA1AC 5 50125 5 75 หน่วย
106
8. กำ � หนดให้ OAB เป็ น รู ป สามเหลี่ ย มฐานโค้ ง (ดั ง รู ป ) มี พื้ น ที่ เ ป็ น 6π ตารางหน่ ว ย และ
^
AOB 5 60 จงหารัศมีของวงกลมที่แนบในรูปสามเหลี่ยมฐานโค้งนี้
30
F E
r
C
A B
วิธีทำ� เนื่องจาก พื้นที่ของรูปสามเหลี่ยมฐานโค้ง 5 6π

1
จะได้ 6
ของพื้นที่วงกลม 5 6π
1
πR2 5 6π

6
R2 5 36
....................................................................................................................................................
R 5 6
....................................................................................................................................................
ดั 6 หน่วย
งนั้น รัศมีของรูปสามเหลี่ยมฐานโค้งเท่ากับ ........................................................................
^
เนื่องจาก OCE มี OEC เป็นมุมฉาก
r

sin 30 5 .................................................................
6-r
1 r
5
....................................................................................................................................................
2 6-r
62r 5 2r
....................................................................................................................................................
3r 5 6
....................................................................................................................................................
r 5 2
....................................................................................................................................................
ดังนั้น รัศมีของวงกลมที่แนบในรูปสามเหลี่ยมฐานโค้งยาว 2 หน่วย
....................................................................................................................................................
107
ข้อใดต่อไปนี้ถูกต้อง
1. 5. tan2 301sin2 301cos2 302cot 45
✖ก. 21 < sin x < 1 ข. 0 < cos x < 1 มีค่าตรงกับข้อใด
ค. tan x < 0 ง. sin x 5 cos x ก. - 1 ข. - 13
3
2. ข้อใดเป็นไม่ถูกต้อง
1 1
ด้านตรงข้ามมุม A ค. ง. 3
✖
ก. sin A 5 3
ด้านตรงข้ามมุมฉาก 6. ข้อใดถูกต้อง
ด้านตรงข้ามมุม A ก. sin 451cos 45 5 2
✖ข. cos A 5 4
ด้านประชิดมุม A
3
1 ✖
ข. tan 60 cos 30 5
ค . cot A 5
tan A
2
2
1
ค. sec 30 tan 30 5
ง . cosec A 5
sin A
3
1
ง. cosec 301cot 45 5
3. C
2
7. ถ้า tan 60 5 2cos 2A แล้ว A ตรงกับข้อใด
ก. 45 ข. 30
a
b
✖ค. 15 ง. 5
4 1 1
8. 3 tan2 301 cos2 302 sec2 452 sin2 60
3 2 3
A c B มีค่าตรงกับข้อใด
จากรูป ข้อใดถูกต้อง ก. 24 ข. 34
✖
ก. cos B 5 bc ข. sin B 5 c
b ค. 54 ง. 2 34
✖ค. tan B 5 bc ง. cosec B 5 b
9. ถ้ า tan A 5
c
1
แล้ ว 4 sin A + 3 cos A
3 4 cos A - 4 sin A
4. กำ�หนดให้ x25 5 cosec 30 cot 45 แล้ว ตรงกับข้อใด
ค่า x ตรงกับข้อใด ก. 203 ข. 2
ก. 25 ข. 52 ค. 138
✖ ง. 3
✖ค. 7 ง. 17
108
10. ข้อใดไม่ถูกต้อง 15. จากข้อ 14 จะได้ BD ยาวเท่าไร

✖ก. sin 45 cos 45 5 1 ก. 7 3 หน่วย ข. 7 3 + 2 หน่วย
ข. sin 301cos 60 5 1 ✖ ค. 7 (1 + 3 ) หน่วย ง. 7 +3 3
หน่วย
ค. tan 30 cot 30 5 1 16. A
ง. tan 30 tan 60 5 1
11. กำ�หนดให้ 312 sin 30 5 2x23 ค่า x
ตรงกับข้อใด
ก. 0 ข. 27
B C
✖ค. 72 ง. 7
^
จากรูป ถ้า ACB 5 40 และ BC 5 5 หน่วย
12. A
แล้ว AB ยาวประมาณเท่าไร (กำ�หนดให้
c
tan 40 5 0.8)
b
✖ ก. 4.0 หน่วย ข. 4.2 หน่วย
ค. 4.5 หน่วย ง. 4.8 หน่วย
C a B 17. จากข้อ 16 จะได้ AC ยาวเท่าไร
^
จากรูป ถ้า ABC 5 30 และ BC 5 12 หน่วย ก. 33 หน่วย ข. 39 หน่วย
แล้ว AC ยาวเท่าไร ✖ ค. 41 หน่วย ง. 47 หน่วย
✖ก. 4 3 หน่วย ข. 8 3 หน่วย 18. จากสมการ 4 cos x 5 3 sec x แล้ว x มีค่า
ค. 12 3 หน่วย ง. 24 3 หน่วย เท่าไร เมื่อ 0 , x , 90
13. จากข้อ 12 จะได้ AB ยาวเท่าไร ก. 90 ข. 30
✖
ก. 6 3 หน่วย ✖ข. 8 3 หน่วย ค. 60 ง. 45
ค. 12 3 หน่วย ง. 24 3 หน่วย 19. ถ้า 3 tan A 5 4 แล้ว 2 cot A ตรงกับข้อใด
14. กำ�หนดให้ ABC
^ 5 45, ADC ^ 5 30 และ
ก. 43 ข. 32
✖
AD 5 14 หน่วย แล้ว CA ยาวเท่าไร
ค. 1 ง. 1
3 4
A
tan 60c + tan 30c
20. ค่าของ ตรงกับข้อใด
1 + cot 30c cot 60c
ก. 23 ข. 3
3
B D
C
ค. 2 3 3
✖ ง. 3 3 3
ก. 6 หน่วย ข. 7
✖ หน่วย
ค. 9 หน่วย ง. 14 หน่วย
109
21. ถ้า x 5 sin 45 cos 45 และ 24. ผูกลวดกับยอดเสาธง ดึงลวดให้ตึงผูกกับ
y 5 tan 60 cot 30 จะได้ x1y ตรงกับข้อใด หมุดบนดิน ห่างจากโคนเสา 25 ฟุต ถ้าลวด
ทำ�มุมกับพืน้ ดิน 55 แล้วเสาธงต้นนีส้ งู เท่าไร

ก. 32 ข. 72
✖
(กำ�หนดให้ tan 55 5 1.4)
ค. 34 ง. 23 ก. 49 เมตร ✖ข. 35 เมตร

ค. 50 เมตร ง. 51 เมตร
22. ข้อใดไม่ถูกต้อง
25. จากจุด ๆ หนึ่งซึ่งอยู่สูงจากระดับนํ้าทะเล
ก. sin2 601cos2 60 5 1
16 เมตร มองเห็นเรือลำ�หนึ่งทำ�มุมก้ม 30
ข. sin 30 tan 601cos 30 5 3
เรือลำ�นั้นอยู่ห่างจากจุดดังกล่าวประมาณ
ค. sec 45 cosec 451tan 45 5 3
กี่เมตร
sin 60c cos 30c 3
✖ง. 5
2 ก. 27.7 เมตร ข. 29.1 เมตร
tan 45c
23. นักเรียนคนหนึ่งยืนห่างจากตึก 60 เมตร ✖ ค. 32.0 เมตร ง. 37.2 เมตร
เขาสังเกตเห็นยอดตึกทำ�มุมเงย 60 องศา
ตึกนี้สูงประมาณกี่เมตร
(กำ�หนดให้ 2  1.414 และ 3  1.732)
ก. 100.72 เมตร ข. 100.92 เมตร

ค. 105.28 เมตร ง. 105.64 เมตร
✖
110
ี่ 3
ทู้ ่ี 5
ความน่าจะเป็น
1. การทดลองสุ่มและแซมเปิลสเปซ
1. จงตอบคำ�ถามต่อไปนี้
(1) นกกับไก่ตัดชิ้นส่วนส่งไปชิงโชครายการหนึ่ง โดยนกส่งชิ้นส่วนไป 7 ชิ้น และไก่ส่งชิ้นส่วนไป
5 ชิ้น ใครมีโอกาสได้รับรางวัลมากกว่า เพราะเหตุใด
นกมีโอกาสมากกว่า เพราะส่งชิ้นส่วนมากกว่า
ตอบ .............................................................................................................................................
(2) ครอบครัวหนึ่งมีบุตรไปแล้ว 2 คน เป็นชายทั้งคู่ และกำ�ลังจะมีบุตรคนที่สาม จะสามารถ
บอกได้หรือไม่ว่าบุตรคนที่สามจะเป็นชายหรือหญิง เพราะเหตุใด
อาจจะเป็นชายหรือหญิงก็ได้ เพราะมีโอกาสเกิดเป็นชายหรือหญิงเท่ากัน
ตอบ .............................................................................................................................................
(3) หยิบลูกบอล 1 ลูกจากกล่อง ซึ่งในกล่องมีลูกบอลสีแดง 10 ลูก จะมีโอกาสหยิบได้ลูกบอล
สีดำ�หรือไม่ เพราะเหตุใด
ไม่มี เพราะในกล่องมีแต่ลูกบอลสีแดง
ตอบ .............................................................................................................................................
(4) ในกล่องใบหนึ่งมีลูกปิงปอง 7 ลูกขนาดเท่ากัน โดยเขียนหมายเลข 1, 2, 3, 4, 5, 6 และ 7
กำ�กับไว้ลูกละหมายเลข หยิบลูกปิงปองขึ้นมา 1 ลูกโดยไม่มอง ผลที่ได้เป็นอย่างไร
โอกาสที่จะหยิบได้หมายเลขใดหมายเลขหนึ่งมีเท่า ๆ กัน
ตอบ .............................................................................................................................................
(5) มีลูกกวาดสีเขียว 300 เม็ด สีแดง 100 เม็ด บรรจุในขวดโหล เขย่าขวดโหลให้ลูกกวาด

คละกัน แล้วหยิบลูกกวาดออกมาหนึ่งกำ�มือ จะได้ลูกกวาดสีอะไรมากกว่า เพราะเหตุใด
และแน่ใจหรือไม่ว่าคำ�ตอบถูกต้อง
ควรจะได้ลูกกวาดสีเขียวมากกว่า เพราะมีจำ�นวนมากกว่า แต่ก็ไม่แน่ใจว่า
ตอบ .............................................................................................................................................
คำ�ตอบนี้จะถูกต้อง เพราะอาจจะได้สีแดงมากกว่าก็ได้
............................................................................................................................................
(6) ดวงใจหยิบลูกบอล 1 ลูก จากกล่องทึ บ ซึ่ ง มี ลู ก บอลสี ฟ้ า 3 ลู ก สี ขาว 3 ลู ก ดวงตา
หยิบลูกบอล 1 ลูก จากกล่องทึบเช่นกัน จากกล่องอีกใบซึ่งมีลูกบอลสีฟ้า 5 ลูก สีขาว 5 ลูก
ใครจะมีโอกาสหยิบได้สีฟ้ามากกว่า
ดวงใจและดวงตามีโอกาสเท่า ๆ กันในการที่จะหยิบได้ลูกบอลสีฟ้า เพราะ
ตอบ .............................................................................................................................................
กล่องแต่ละใบมีลูกบอลสีฟ้าและสีขาวเป็นจำ�นวนเท่า ๆ กัน
............................................................................................................................................
(7) ในเข่งใบหนึ่งมีทุเรียนชะนี 5 ผล ทุเรียนหมอนทอง 7 ผล มีลักษณะคล้ายกัน หยิบ
ทุเรียน 1 ผลจากเข่ง ผลจะเป็นอย่างไร
โอกาสที่จะหยิบได้ทุเรียนหมอนทองมีมากกว่า เพราะทุเรียนหมอนทอง
ตอบ .............................................................................................................................................
มีจำ�นวนมากกว่า
............................................................................................................................................
(8) ทอดลูกเต๋า 1 ลูก ลูกเต๋าจะขึ้นหน้าที่มีแต้มใดได้บ้าง และเป็นไปได้หรือไม่ที่ลูกเต๋าจะขึ้น
หน้าที่มีแต้ม 0
ลูกเต๋า 1 ลูก มีทงั้ หมด 6 หน้า ในการทอดลูกเต๋า 1 ลูก 1 ครัง้ การขึน้ แต้มของ
ตอบ .............................................................................................................................................
หน้าใดหน้าหนึ่งของลูกเต๋ามีดังนี้คือ ขึ้นแต้ม 1, 2, 3, 4, 5 และ 6 และเป็นไป
............................................................................................................................................
ไม่ได้ที่ลูกเต๋าจะขึ้นแต้ม 0 เพราะลูกเต๋าไม่มีแต้ม 0
............................................................................................................................................
2. จงเขียน ✔ หน้าข้อที่ถูกต้อง และเขียน ✖ หน้าข้อที่ผิด
✔ (1) การเสี่ยงเซียมซีทายโชคชะตาราศีเป็นการทดลองสุ่ม
...............
✔ (2) การจับสลากเพื่อหาผู้โชคดีรับรถยนต์ในรายการเกมโชว์เป็นการทดลองสุ่ม
...............
✖ (3) การทำ�ข้อสอบแบบมีตัวเลือกเป็นการลองสุ่ม
...............
✖ (4) การเลือกชมภาพยนตร์เป็นการทดลองสุ่ม
...............
✖ (5) ลักษณะภาพที่เกิดขึ้นจากฝีมือจิตรกรเป็นผลจากการทดลองสุ่ม
...............
✖ (6) ในการเลือกหยิบไพ่ 1 ใบ จากสำ�รับ โดยเลือกหยิบ K โพดำ�ออกมาเป็นการ

...............
ทดลองสุ่ม
✔ (7) ในการแข่งขันตอบปัญหาของนักเรียนโรงเรียนต่าง ๆ มีการจับสลากแบ่งสาย
...............
การแข่งขันเพื่อจัดว่าโรงเรียนใดจะต้องแข่งขันกับโรงเรียนใดเป็นการทดลองสุ่ม
✖ (8) ในการโยนเหรียญหนึ่งบาท 1 เหรียญ 3 ครั้ง ผลลัพธ์ที่เป็นไปได้ทั้งหมดมี 6 แบบ
...............
112
หน่วยการเรียนรู้ที่ 5 ความน่าจะเป็น
✔
............... ในการสอบวิชาคณิตศาสตร์ครั้งหนึ่งมีคะแนนเต็ม 10 คะแนน จำ�นวนผลลัพธ์
(9)
ที่เป็นไปได้ทั้งหมดคือ 11
✔ (10) มีรถประจำ�ทาง 4 สาย ที่ผ่านบ้านสุดาไปสวนสนุก สุดาจะมีวิธีเดินทางจากบ้าน
...............
ไปสวนสนุกทั้งไปและกลับได้ 16 วิธี
3. โยนเหรียญหนึ่งบาท 1 เหรียญ 1 ครั้ง บนพื้นราบ ผลลัพธ์ที่เป็นไปได้ทั้งหมดคือ เหรียญออกหัว
(H) และเหรียญออกก้อย (T) เขียนผลลัพธ์ทเี่ ป็นไปได้ทงั้ หมดในวงเล็บปีกกา เรียกว่า แซมเปิลสเปซ
(S) ได้เป็น
{H, T}
S 5 ........................................................................................................................................................
4. โยนเหรียญหนึ่งบาท 2 เหรียญ 1 ครั้ง จงเขียนแผนภาพต้นไม้เพื่อหาผลลัพธ์ที่เป็นไปได้ทั้งหมด
เหรียญที่หนึ่ง เหรียญที่สอง ผลลัพธ์

H (H, H)
H
T (H, T)
H (T, H)
T
T (T, T)
ให้ S แทนแซมเปิลสเปซของการทดลองสุ่ม เมื่อ H แทนการออกหัว และ T แทนการออกก้อย

{(H, H), (H, T), (T, H), (T, T)}
S 5 ........................................................................................................................................................
5. การแข่งขันฟุตบอลของกีฬาสีภายในของโรงเรียนแห่งหนึ่งมีทั้งหมด 5 สี คือ สีแดง, สีฟ้า, สีเขียว,

สีนํ้าเงิน และสีชมพู จัดแข่งขันแบบพบกันหมด จงหาแซมเปิลสเปซ เมื่อกำ�หนดให้ ด แทนสีแดง,
ฟ แทนสีฟ้า, ข แทนสีเขียว, น แทนสีนํ้าเงิน, ช แทนสีชมพู
{ดฟ, ดข, ดน, ดช, ฟข, ฟน, ฟช, ขน, ขช, นช}
S 5 ........................................................................................................................................................
หมายเหตุ การแข่งขันกีฬาแบบพบกันหมด ใช้หลักการเดียวกับการหยิบลูกบอล 2 ลูกพร้อมกัน

กล่าวคือ สีแดงแข่งกับสีฟ้าหรือสีฟ้าแข่งกับสีแดงถือเป็นการแข่งขันครั้งเดียวกัน
113
6. ในขวดโหลทึบใบหนึ่งมีลูกปิงปองสีขาว 3 ลูก สีแดง 2 ลูก ถ้าหยิบลูกปิงปอง 2 ลูก ผลลัพธ์

ที่เป็นไปได้ทั้งหมดเป็นอย่างไร เมื่อ
(1) สุ่มหยิบลูกปิงปอง 2 ลูกพร้อมกัน
(2) สุ่มหยิบทีละลูกแล้วไม่ใส่คืน
(3) สุ่มหยิบทีละลูกโดยใส่คืนก่อนจะหยิบลูกต่อไป
กำ�หนดให้ ข1, ข2, ข3 แทนลูกปิงปองสีขาวลูกที่ 1, 2, 3 ตามลำ�ดับ

ด1, ด2 แทนลูกปิงปองสีแดงลูกที่ 1, 2 ตามลำ�ดับ

(1) สุ่มหยิบ ลูกปิ งปอง 2 ลูกพร้อมกัน ..................................................................................................
ข1 ข2 ข3 ด1 ด2

.................................................................................................................................................................
S 5 {ข1ข2, ข1ข3, ข1ด1, ข1ด2, ข2ข3, ข2ด1, ข2ด2, ข3ด1, ข3ด2, ด1,ด2}

.................................................................................................................................................................
สุ่มหยิบทีละลูกแล้วไม่ใส่คืน

(2)
S 5 {ข1ข2, ข1ข3, ข1ด1, ข1ด2, ข2ข1, ข2ข3, ข2ด1, ข2ด2, ข3ข1, ข3ข2, ข3ด1, ข3ด2,

.................................................................................................................................................................
ด1ข1, ด1ข2, ด1ข3, ด1ด2, ด2ข1, ด2ข2, ด2ข3, ด2ด1}

.................................................................................................................................................................

(3) สุ่มหยิบทีละลูกโดยใส่คืนก่อนจะหยิบลูกต่อไป
S 5 {ข1ข1, ข1ข2, ข1ข3, ข1ด1, ข1ด2, ข2ข1, ข2ข2, ข2ข3, ข2ด1, ข2ด2, ข3ข1, ข3ข2,

.................................................................................................................................................................
ข3ข3, ข3ด1, ข3ด2, ด1ข1, ด1ข2, ด1ข3, ด1ด1, ด1ด2, ด2ข1, ด2ข2, ด2ข3, ด2ด1,

.................................................................................................................................................................
ด2ด2}

.................................................................................................................................................................
7. จงหาแซมเปิลสเปซ (S) และจำ�นวนผลลัพธ์ของแซมเปิลสเปซ n(S)

(1) ถุงใบหนึ่งมีลูกบอลขนาดเท่ากัน 12 ลูก เป็นลูกบอลสีฟ้า 4 ลูก สีขาว 3 ลูก สีแดง 5 ลูก
สุ่มหยิบลูกบอลในถุงขึ้นมา 1 ลูก
{ฟ1, ฟ2, ฟ3, ฟ4, ข1, ข2, ข3, ด1, ด2, ด3, ด4, ด5}
S 5 ........................................................................................................................................
12
n(S) 5 ........................................................................................................................................
(2) ถุงใบหนึ่งมีลูกแก้ว 10 ลูก ติดหมายเลข 1 ถึง 10 สุ่มหยิบลูกแก้วในถุงขึ้นมา 1 ลูก
{1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10}
S 5 ........................................................................................................................................
10
n(S) 5 ........................................................................................................................................
114
(3) มีเด็ก 3 คน คือ A, B และ C จัดเด็กทั้ง 3 คน นั่งเป็นแนวตรงเพื่อถ่ายรูป

{ABC, ACB, BAC, BCA, CAB, CBA}
S 5 ........................................................................................................................................
6
n(S) 5 ........................................................................................................................................
(4) กล่องใบหนึ่งมีบัตร 5 ใบ เขียนหมายเลข 1 ถึง 5 กำ�กับไว้อย่างละ 1 ใบ สุ่มหยิบบัตรขึ้นมา
2 ใบพร้อมกัน
{12, 13, 14, 15, 23, 24, 25, 34, 35, 45}
S 5 ........................................................................................................................................
10
n(S) 5 ........................................................................................................................................
(5) กล่องใบหนึ่งมีลูกแก้ว 4 ลูก เป็นสีขาว สีแดง สีนํ้าเงิน และสีฟ้าอย่างละ 1 ลูก สุ่มหยิบ
ลูกแก้วขึ้นมา 2 ลูกพร้อมกัน
{ขด, ขน, ขฟ, ดน, ดฟ, นฟ}
S 5 ........................................................................................................................................
6
n(S) 5 ........................................................................................................................................
(6) จากข้อ (5) สุ่มหยิบลูกแก้ว 2 ลูก โดยหยิบทีละลูกและไม่ใส่คืนก่อนหยิบลูกที่สอง
{ขด, ขน, ขฟ, ดข, ดน, ดฟ, นข, นด, นฟ, ฟข, ฟด, ฟน}
S 5 ........................................................................................................................................
12
n(S) 5 ........................................................................................................................................
(7) กล่องใบหนึ่งมีลูกบอลขนาดเดียวกัน 3 ลูก เป็นสีดำ� 2 ลูก สีขาว 1 ลูก สุ่มหยิบลูกบอล
จากกล่อง 2 ลูก โดยหยิบลูกแรกแล้วใส่คืนก่อนหยิบลูกที่สอง
{ด1ด1, ด1ด2, ด1ข, ด2ด1, ด2ด2, ด2ข, ขด1, ขด2, ขข}
S 5 ........................................................................................................................................
9
n(S) 5 ........................................................................................................................................
115
2. เหตุการณ์
1. โยนเหรียญหนึ่งบาท 3 เหรียญ 1 ครั้ง จงเขียนแผนภาพต้นไม้เพื่อหาผลลัพธ์ที่เป็นไปได้ทั้งหมด
เหรียญที่หนึ่ง เหรียญที่สอง เหรียญที่สาม ผลลัพธ์

H (H, H, H)
H
T (H, H, T)
H
H (H, T, H)
T
T (H, T, T)
H (T, H, H)
H
T (T, H, T)
T
H (T, T, H)
T
T (T, T, T)
จงหา
(1) แซมเปิลสเปซของการทดลองสุ่ม
{(H, H, H), (H, H, T), (H, T, H), (H, T, T), (T, H, H), (T, H, T),
S 5 ........................................................................................................................................
(T, T, H), (T, T, T)}
........................................................................................................................................
(2) เหตุการณ์ที่เหรียญออกหัว 2 เหรียญ (E1)
{(H, H, T), (H, T, H), (T, H, H)}
E1 5 ........................................................................................................................................
(3) เหตุการณ์ที่เหรียญออกก้อยอย่างน้อย 1 เหรียญ (E2)
{(H, H, T), (H, T, H), (H, T, T), (T, H, H), (T, H, T), (T, T, H), (T, T, T)}
E2 5 ........................................................................................................................................
(4) เหตุการณ์ที่เหรียญไม่ออกหัวเลย (E3)
{(T, T, T)}
E3 5 ........................................................................................................................................
116
2. ทอดลูกเต๋า 1 ลูก 1 ครั้ง
{1, 2, 3, 4, 5, 6}
(1) แซมเปิลสเปซของการทอดลูกเต๋า 1 ลูก 1 ครั้ง คือ S 5 ............................................................
{2, 4, 6}
(2) เหตุการณ์ที่ลูกเต๋าออกแต้มเป็นจำ�นวนคู่ (E1) 5 ......................................................................
{2, 3, 5}
(3) เหตุการณ์ที่ลูกเต๋าออกแต้มเป็นจำ�นวนเฉพาะ (E2) 5 ..............................................................
{1, 2, 3}
(4) เหตุการณ์ที่ลูกเต๋าออกแต้มน้อยกว่า 4 (E3) 5 ..........................................................................
{}
(5) เหตุการณ์ที่ลูกเต๋าออกแต้มมากกว่า 6 (E4) 5 ...........................................................................
3. ทอดลูกเต๋า 1 ลูก และโยนเหรียญหนึ่งบาท 1 เหรียญ พร้อมกัน 1 ครั้ง
(1) จงเขียนแผนภาพต้นไม้

H H H H H H
1 2 3 4 5 6
T T T T T T
(2) จงหาแซมเปิลสเปซของการทดลองสุ่ม
{(1, H), (1, T), (2, H), (2, T), (3, H), (3, T), (4, H), (4, T), (5, H), (5, T),
S 5 ........................................................................................................................................
(6, H), (6, T)}
........................................................................................................................................
(3) จงหาเหตุการณ์ที่เหรียญออกหัวและลูกเต๋าออกแต้มเป็นจำ�นวนเฉพาะ (E1)
{(2, H), (3, H), (5, H)}
E1 5 ........................................................................................................................................
(4) จงหาเหตุการณ์ที่เหรียญออกก้อยและลูกเต๋าออกแต้มเป็นจำ�นวนคู่ (E2)
{(2, T), (4, T), (6, T)}
E2 5 ........................................................................................................................................
117
4. ทอดลูกเต๋า 2 ลูกพร้อมกัน 1 ครั้ง จงเขียนแซมเปิลสเปซลงในตาราง
ลูกที่ 1
1 2 3 4 5 6
1 (1, 1) (1, 2) (1, 3) (1, 4) (1, 5) (1, 6)
2 (2, 1) (2, 2) (2, 3) (2, 4) (2, 5) (2, 6)
3 (3, 1) (3, 2) (3, 3) (3, 4) (3, 5) (3, 6)
4 (4, 1) (4, 2) (4, 3) (4, 4) (4, 5) (4, 6)
5 (5, 1) (5, 2) (5, 3) (5, 4) (5, 5) (5, 6)
6 (6, 1) (6, 2) (6, 3) (6, 4) (6, 5) (6, 6)
(1) จงหาแซมเปิลสเปซของการทดลองสุ่ม
{(1, 1), (1, 2), (1, 3), (1, 4), (1, 5), (1, 6), (2, 1), (2, 2), (2, 3), (2, 4), (2, 5),
S 5 ........................................................................................................................................
(2, 6), (3, 1), (3, 2), (3, 3), (3, 4), (3, 5), (3, 6), (4, 1), (4, 2), (4, 3), (4, 4),
........................................................................................................................................
(4, 5), (4, 6), (5, 1), (5, 2), (5, 3), (5, 4), (5, 5), (5, 6), (6, 1), (6, 2), (6, 3),
........................................................................................................................................
(6, 4), (6, 5), (6, 6)}
........................................................................................................................................
(2) จงหาเหตุการณ์ที่ผลบวกของแต้มบนหน้าของลูกเต๋าทั้งสองลูกเป็น 7 (E1)
{(1, 6), (2, 5), (3, 4), (4, 3), (5, 2), (6, 1)}
E1 5 ........................................................................................................................................
(3) จงหาเหตุการณ์ที่ลูกเต๋าทั้งสองลูกออกแต้มเหมือนกัน (E2)
{(1, 1), (2, 2), (3, 3), (4, 4), (5, 5), (6, 6)}
E2 5 ........................................................................................................................................
(4) จงหาเหตุการณ์ที่ผลต่างของแต้มบนหน้าของลูกเต๋าทั้งสองลูกเป็น 3 (E3)
{(1, 4), (4, 1), (2, 5), (5, 2), (3, 6), (6, 3)}
E3 5 ........................................................................................................................................
(5) จงหาเหตุการณ์ที่ผลรวมของแต้มบนหน้าของลูกเต๋าทั้งสองลูกหารด้วย 4 ลงตัว (E4)
{(1, 3), (3, 1), (2, 2), (2, 6), (6, 2), (3, 5), (5, 3), (4, 4), (6, 6)}
E4 5 ........................................................................................................................................
(6) จงหาเหตุการณ์ที่ผลรวมของแต้มบนหน้าของลูกเต๋าน้อยกว่าหรือเท่ากับ 4 (E5)
{(1, 1), (1, 2), (1, 3), (2, 1), (2, 2), (3, 1)}
E5 5 ........................................................................................................................................
118
5. จงหาแซมเปิลสเปซ (S) เหตุการณ์ (E) และจำ�นวนเหตุการณ์ n(E) ในแต่ละข้อต่อไปนี้

(1) ครอบครัวหนึ่งมีบุตร 3 คน จงหา
1) เหตุการณ์ที่บุตรเป็นชายทั้ง 3 คน (E1)
2) เหตุการณ์ที่บุตรเป็นชาย 2 คน หญิง 1 คน (E2)
3) เหตุการณ์ที่บุตรเป็นชายอย่างน้อย 1 คน (E3)
4) เหตุการณ์ที่บุตรเป็นชายและหญิงเท่ากัน (E4)
{(ช, ช, ช), (ช, ช, ญ), (ช, ญ, ช), (ช, ญ, ญ), (ญ, ช, ช), (ญ, ช, ญ),
S 5 ................................................................................................................................
(ญ, ญ, ช), (ญ, ญ, ญ)}
................................................................................................................................
{(ช, ช, ช}
1) E1 5 ................................................................................................................................
1
n(E1) 5 ................................................................................................................................
2) {ช ช ญ ช ญ ช ญ ช ช}
( , , ), ( , , ), ( , , )
E2 5 ................................................................................................................................
3
n(E2) 5 ................................................................................................................................
3) {ช ช ช ช ช ญ ช ญ ช ช ญ ญ ญ ช ช ญ ช ญ
( , , ), ( , , ), ( , , ), ( , , ), ( , , ), ( , , ),
E3 5 ................................................................................................................................
(ญ, ญ, ช)}
................................................................................................................................
7
n(E3) 5 ................................................................................................................................
4) { }
E4 5 ................................................................................................................................
0
n(E4) 5 ................................................................................................................................
(2) มีตัวอักษร 4 ตัว คือ A, B, C และ D เลือกตัวอักษรมา 3 ตัวพร้อมกัน จงหาเหตุการณ์

ที่เลือกได้ตัวอักษร A เสมอ
{ABC, ABD, ACD, BCD}
S 5 ......................................................................................................................................
{ABC, ABD, ACD}
E 5 ......................................................................................................................................
3
n(E) 5 ......................................................................................................................................
119
(3) ถุงใบหนึ่งมีสลากอยู่ 10 ใบ เป็นหมายเลข 1 ถึง 10 สุ่มหยิบสลากขึ้นมา 1 ใบ สนใจ

เหตุการณ์ที่จะได้
1) หมายเลขที่มากกว่า 8 (E1) 2) หมายเลขที่เป็นจำ�นวนเฉพาะ (E2)
3) หมายเลขที่ 5 หารลงตัว (E3) 4) หมายเลขที่ 2 และ 4 หารลงตัว (E4)
{1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10}
S 5 ................................................................................................................................
1) 9, 10{ }
E1 5 ................................................................................................................................
2
n(E1) 5 ................................................................................................................................
2) {
2, 3, 5, 7 }
E2 5 ................................................................................................................................
4
n(E2) 5 ................................................................................................................................
3) 5, 10{ }
E3 5 ................................................................................................................................
2
n(E3) 5 ................................................................................................................................
4) 4, 8 { }
E4 5 ................................................................................................................................
2
n(E4) 5 ................................................................................................................................
(4) กล่องใบหนึ่งมีลูกปิงปอง 3 ลูก เป็นสีขาว สีดำ� และสีชมพู สุ่มหยิบลูกปิงปอง 2 ลูกพร้อมกัน

สนใจเหตุการณ์ที่หยิบได้ลูกปิงปองสีขาวและสีชมพู
{ขด, ขช, ดช}
S 5 ......................................................................................................................................
{ขช}
E 5 ......................................................................................................................................
1
n(E) 5 ......................................................................................................................................
(5) จากข้อ (4) สนใจเหตุการณ์ที่หยิบได้ลูกปิงปองสีดำ�ทั้งสองลูก
{ }
E 5 ......................................................................................................................................
0
n(E) 5 ......................................................................................................................................
(6) ถ้านำ� A, B และ C มาเข้าแถวเป็นแนวตรง สนใจเหตุการณ์ที่ B จะยืนอยู่ท้ายแถวเสมอ
{ABC, ACB, BAC, BCA, CAB, CBA}
S 5 ......................................................................................................................................
{ACB, CAB}
E 5 ......................................................................................................................................
2
n(E) 5 ......................................................................................................................................
120
3. ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์
1. จงเขียน ✔ หน้าข้อที่ถูกต้อง และเขียน ✖ หน้าข้อที่ผิด
✔ (1) ทอดลูกเต๋า 2 ลูกพร้อมกัน ความน่าจะเป็นที่จะได้แต้ม 4 อย่างน้อยที่สุด 1 ลูก
...............
✔
............... (2) มีสลาก 10 ใบ เขียนหมายเลข 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10 สุ่มหยิบสลาก 1 ใบ
ความน่าจะเป็นที่จะได้สลากหมายเลขคี่เท่ากับ 12
✖ (3) โยนเหรียญหนึ่งบาท 1 เหรียญ 2 ครั้ง ความน่าจะเป็นที่เหรียญออกหัวอย่างน้อย
...............
1
1 เหรียญ เท่ากับ
4
✖ 1
............... (4) สุ่มหยิบไพ่ 1 ใบออกจากสำ�รับ ความน่าจะเป็นที่จะได้แต้ม 5 เท่ากับ
4
✖
............... (5) ในการทำ�ข้อสอบคะแนนเต็ม 10 คะแนน ผู้ที่ทำ�ได้ตั้งแต่ 5 คะแนนถือว่าสอบผ่าน
ความน่าจะเป็นของผู้ที่สอบผ่านเท่ากับ 105 หรือ 12

✔ (6) ในถุงใบหนึ่งมีลูกปิงปองสีเขียว 5 ลูก สีเหลือง 3 ลูก ความน่าจะเป็นที่หยิบ
...............
ได้ลูกปิงปอง 1 ลูก เป็นสีเขียวเท่ากับ 58

✖ (7) โยนเหรียญหนึ่งบาท 3 เหรียญ 1 ครั้ง ความน่าจะเป็นที่เหรียญจะออกก้อยมากกว่า
...............
ออกหัวเท่ากับ 38
✔ (8) เด็กคนหนึ่งบอกว่าวันที่เขาเกิดอยู่ในเดือนมีนาคมและเป็นวันที่ 3 หารลงตัว
...............
ความน่าจะเป็นที่จะทายวันเกิดของเด็กคนนี้ถูกเท่ากับ 101
✔ (9) ข้อสอบข้อหนึ่งมี 5 ตัวเลือก ถ้าเดาสุ่มเลือกตัวเลือกที่ 1 ความน่าจะเป็นที่จะเลือก
...............
คำ�ตอบข้อนี้ถูกต้องเท่ากับ 0.2
✔ (10) ในกล่ อ งใบหนึ่ ง มี บั ต ร 3 ใบ แต่ ล ะใบมี ห มายเลข 1, 2, 3 เขี ย นกำ � กั บ ไว้
...............
ถ้าไก่สุ่มหยิบบัตรมาสองใบ โดยหยิบครั้งละใบแล้วใส่คืนก่อนที่จะหยิบใบใหม่
ความน่าจะเป็นที่จะหยิบได้บัตรที่มีหมายเลขเหมือนกันทั้งสองครั้งเท่ากับ 13
121
2. ทอดลูกเต๋า 2 ลูกพร้อมกัน 1 ครั้ง จงหาความน่าจะเป็นของเหตุการณ์ต่อไปนี้

(1) ได้แต้มเป็นจำ�นวนคู่ทั้งสองลูก
(2) ผลรวมของแต้มบนหน้าของลูกเต๋ารวมกันเป็น 10
(3) ลูกแรกหงายแต้มเป็นจำ�นวนคู่ และลูกที่สองหงายแต้มเป็นจำ�นวนเฉพาะ
(4) ผลรวมของแต้มบนหน้าของลูกเต๋าเป็นจำ�นวนที่ 6 หารลงตัว
ทอดลูกเต๋า 2 ลูกพร้อมกัน 1 ครั้ง ผลลัพธ์ที่เป็นไปได้ทั้งหมดเป็นดังตาราง
1 2 3 4 5 6
1 (1, 1) (1, 2) (1, 3) (1, 4) (1, 5) (1, 6)
2 (2, 1) (2, 2) (2, 3) (2, 4) (2, 5) (2, 6)
3 (3, 1) (3, 2) (3, 3) (3, 4) (3, 5) (3, 6)
4 (4, 1) (4, 2) (4, 3) (4, 4) (4, 5) (4, 6)
5 (5, 1) (5, 2) (5, 3) (5, 4) (5, 5) (5, 6)
6 (6, 1) (6, 2) (6, 3) (6, 4) (6, 5) (6, 6)
36
จำ�นวนผลลัพธ์ที่เป็นไปได้ทั้งหมด n(S) 5 ..........................................................................................
{
(1) เหตุ (2, 2), (2, 4), (2, 6), (4, 2), (4, 4),
การณ์ที่ได้แต้มเป็นจำ�นวนคู่ทั้งสองลูก ได้แก่ ......................................................................
(4, 6), (6, 2), (6, 4), (6, 6)}
........................................................................................................................................................
9
จำ�นวนเหตุการณ์ n(E) 5 ............................................................................................................
9 1
ความน่าจะเป็นที่ได้แต้มเป็นจำ�นวนคู่ทั้งสองลูก P(E) 5 ..........................................................
36
5
4
(2) เหตุการณ์ที่ผลรวมของแต้มบนหน้าของลูกเต๋ารวมกันเป็น 10 ได้แก่ ....................................... {(4, 6), (5, 5), (6, 4)}
........................................................................................................................................................
3
3 1
ความน่าจะเป็นที่ผลรวมของแต้มบนหน้าของลูกเต๋ารวมกันเป็น 10 P(E) 5 ........................... 36
5
12
(3) เหตุการณ์ที่ลูกแรกหงายแต้มเป็นจำ�นวนคู่ และลูกที่สองหงายแต้มเป็นจำ�นวนเฉพาะ ได้แก่
{(2, 2), (2, 3), (2, 5), (4, 2), (4, 3), (4, 5), (6, 2), (6, 3), (6, 5)}
........................................................................................................................................................
9
ความน่าจะเป็นที่ลูกแรกหงายแต้มเป็นจำ�นวนคู่ และลูกที่สองหงายแต้มเป็นจำ�นวนเฉพาะ
9 1
P(E) 5 .....................
36
5
4
122

(4) เหตุ การณ์ที่ผลรวมของแต้มบนหน้าของลูกเต๋าเป็นจำ�นวนที่ 6 หารลงตัว ได้แก่ ..................... {(1, 5),
(2, 4), (3, 3), (4, 2), (5, 1), (6, 6)}
........................................................................................................................................................
จำ 6
�นวนเหตุการณ์ n(E) 5 ............................................................................................................
ความน่าจะเป็นที่ผลรวมของแต้มบนหน้าของลูกเต๋าเป็นจำ�นวนที่ 6 หารลงตัว
6 1
P(E) 5 .......................
36
5
6
3. โยนเหรียญหนึ่งบาท 3 เหรียญพร้อมกัน 1 ครั้ง
8
(1) จำ�นวนแซมเปิลสเปซ n(S) 5 ......................................................................................................
{HHH, HHT, HTH, THH}
(2) เหตุการณ์ที่เหรียญจะออกหัวอย่างน้อย 2 เหรียญ คือ ..............................................................
(3) จำ�นวนเหตุการณ์ที่เหรียญจะออกหัวอย่างน้อย 2 เหรียญ n(E) 5 ........................................... 4
4 1
(4) ความน่าจะเป็นที่เหรียญจะออกหัวอย่างน้อย 2 เหรียญ P(E) 5 .............................................. 8
5
2
{TTT }
(5) เหตุการณ์ที่เหรียญจะออกก้อยทั้งหมด คือ .................................................................................
1
(6) จำ�นวนเหตุการณ์ที่เหรียญจะออกก้อยทั้งหมด n(E) 5 ..............................................................
1
(7) ความน่าจะเป็นที่เหรียญจะออกก้อยทั้งหมด P(E) 5 .................................................................
8
(8) เหตุการณ์ที่เหรียญจะออกหัว 1 เหรียญ และออกก้อย 1 เหรียญ คือ ....................................... { }
(9) จำ�นวนเหตุการณ์ที่เหรียญจะออกหัว 1 เหรียญ และออกก้อย 1 เหรียญ n(E) 5 .................... 0
(10) ความน่าจะเป็นที่เหรียญจะออกหัว 1 เหรียญ และออกก้อย 1 เหรียญ P(E) 5 ......................... 0
4. เชิญสามีภรรยา 3 คู่ ไปรับประทานอาหาร ถ้าต้องการเลือกคน 2 คน ออกมาเล่นเกม จงหา

ความน่าจะเป็นที่ทั้งสองคนจะเป็นสามีภรรยากัน
วิธีทำ� ให้ สามีภรรยาคู่ที่ 1 คือ ช1, ญ1
สามีภรรยาคู่ที่ 2 คือ ช2, ญ2
สามีภรรยาคู่ที่ 3 คือ ช3, ญ3
{(ช1ญ1), (ช1ช2), (ช1ญ2), (ช1ช3), (ช1ญ3), (ญ1ช2), (ญ1ญ2), (ญ1ช3),
S 5 ......................................................................................................................................
(ญ1ญ3), (ช2ญ2), (ช2ช3), (ช3ญ3), (ญ2ช3), (ญ2ญ3), (ช3ญ3)}
......................................................................................................................................
15
n(S) 5 ......................................................................................................................................
{(ช1ญ1), (ช2ญ2), (ช3ญ3)}
E 5 ......................................................................................................................................
3
n(E) 5 ......................................................................................................................................
n (E)
P(E) 5 ......................................................................................................................................
n ( S)
3
5 ......................................................................................................................................
15

1
5 ......................................................................................................................................
5

123
5. มีสลาก 20 ใบ เขียนหมายเลข 1 ถึง 20 อย่างละใบแล้วใส่ลงในกล่อง สุ่มหยิบขึ้นมา 1 ใบ

จงหาความน่าจะเป็นที่จะได้สลากหมายเลขที่หารด้วย 2 หรือ 5 ลงตัว
{1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20}
วิธีทำ� S 5 .............................................................................................................. 20
n(S) 5 ..............
2, 4, 6, 8, 10, 12, 14, 16, 18, 20

หมายเลขที่ 2 หารลงตัว ได้แก่ ................................................................................................
5, 10, 15, 20
หมายเลขที่ 5 หารลงตัว ได้แก่ ................................................................................................
2, 4, 5, 6, 8, 10, 12, 14, 15, 16, 18, 20 n(E) 5 ..........
หมายเลขที่ 2 หรือ 5 หารลงตัว ได้แก่ .......................................................... 12
n (E) 12 3
P(E) 5 ......................................................................................................................................
n ( S)
5
20
5
5
6. โรงเรียนแห่งหนึ่งมีนักเรียน 1,500 คน เป็นนักเรียนชาย 640 คน จะมีการเลือกประธาน
นักเรียน 1 คน จงหาความน่าจะเป็นที่จะได้
(1) ประธานนักเรียนเป็นชาย (E1)
(2) ประธานนักเรียนเป็นหญิง (E2)
(3) นายสมชาติเป็นประธานนักเรียน (E3)
1,500
n(S) 5 ..........................................................................................................................
(1) 640
n(E1) 5 ..........................................................................................................................
640 32

P(E1) 5 ..........................................................................................................................
1500
5
75
(2) 1,5002640 5 860

n(E2) 5 ..........................................................................................................................
860 43

P(E2) 5 ..........................................................................................................................
1500
5
75
(3) 1
n(E3) 5 ..........................................................................................................................
1

P(E3) 5 ..........................................................................................................................
1500
7. ในการทำ�ข้อสอบแบบเลือกตอบซึ่งมี 5 ตัวเลือกข้อหนึ่ง สุพลไม่รู้คำ�ตอบที่ถูกต้องจึงใช้วิธีเดาสุ่ม

จงหาความน่าจะเป็นที่เขาจะเลือกคำ�ตอบข้อนี้ได้ถูกต้อง และถ้าเขารู้แน่ ๆ ว่ามีอยู่ 2 ตัวเลือก
ที่ผิด จากนั้นเดาสุ่มตัวเลือกที่เหลือ
ข้อสอบมีตัวเลือก 5 ตัวเลือก แต่มี 2 ตัวเลือกที่ผิด ดังนั้นจะเหลือ 3 ตัวเลือก
วิธีทำ� ....................................................................................................................................................
ที่เหลือซึ่งจะมีเพียง 1 ตัวเลือกที่ถูกต้อง
....................................................................................................................................................
1
ดังนั้น P(E) 5 3
....................................................................................................................................................
124
8. สุ่มหยิบไพ่ 1 ใบ จากไพ่ 1 สำ�รับ จงหาความน่าจะเป็นที่จะได้

(1) ไพ่สีดำ� (E1) (2) ไพ่โพดำ� (E2)
(3) ไพ่หมายเลข 5 (E3) (4) ไพ่ J ข้าวหลามตัด (E4)
52
n(S) 5 ..........................................................................................................................
(1) 26
n(E1) 5 ..........................................................................................................................
n ( E 1) 26 1

P(E1) 5 ..........................................................................................................................
n ( S)
5
52
5
2
(2) 13
n(E2) 5 ..........................................................................................................................
n ( E 2) 13 1

P(E2) 5 ..........................................................................................................................
n ( S)
5
52
5
4
(3) 4
n(E3) 5 ..........................................................................................................................
n ( E 3) 4 1

P(E3) 5 ..........................................................................................................................
n ( S)
5
52
5
13
(4) 1
n(E4) 5 ..........................................................................................................................
n ( E 4) 1

P(E4) 5 ..........................................................................................................................
n ( S)
5
52
9. ในกล่องใบหนึ่งมีลูกแก้ว 10 ลูก เป็นลูกแก้วสีขาว 5 ลูก สีฟ้า 3 ลูก สีแดง 2 ลูก ถ้าสุ่มหยิบ

ลูกแก้วขึ้นมา 1 ลูก จงหาความน่าจะเป็นที่จะได้
(1) ลูกแก้วสีขาว (E1) (2) ลูกแก้วสีแดง (E2)
(3) ลูกแก้วสีฟ้าหรือสีแดง (E3) (4) ลูกแก้วสีขาวและสีฟ้า (E4)
10
n(S) 5 ..........................................................................................................................
5 1
(1)
n(E1) 5 ..........................................................................................................................
10
5
2
2 1
(2)
n(E2) 5 ..........................................................................................................................
10
5
5
3+2 5 1
(3)
n(E3) 5 ..........................................................................................................................
10
5
10
5
2
(4) 0
n(E4) 5 ..........................................................................................................................
125
10. รายการแข่งขันตอบปัญหารายการหนึ่ง มีผู้ตอบถูก 6 คน เป็นชาย 4 คน หญิง 2 คน ในการ

ให้รางวัลใช้วิธีหยิบสลากชื่อผู้ตอบถูก รางวัลมี 2 รางวัล คือ รางวัลที่ 1 เป็นทองคำ�หนัก 1 บาท
รางวัลที่ 2 เป็นตู้เย็น ถ้าผู้ตอบถูกแต่ละคนมีสิทธิ์ได้รับรางวัลเพียง 1 รางวัลเท่านั้น การหยิบสลาก
จะใช้วิธีหยิบทีละใบโดยไม่ใส่คืนก่อนหยิบครั้งที่สอง จงหาความน่าจะเป็นที่
(1) ผู้ที่ได้รับรางวัลเป็นหญิงทั้งสองคน (E1)
(2) ผู้ที่ได้รับรางวัลเป็นชายทั้งสองคน (E2)
(3) ผู้ที่ได้รับรางวัลเป็นชาย 1 คน หญิง 1 คน (E3)
วิธีทำ� {ช1ช2, ช1ช3, ช1ช4, ช1ญ1, ช1ญ2, ช2ช1, ช2ช3, ช2ช4, ช2ญ1, ช2ญ2,
S 5 ..........................................................................................................................
ช3ช1, ช3ช2, ช3ช4, ช3ญ1, ช3ญ2, ช4ช1, ช4ช2, ช4ช3, ช4ญ1, ช4ญ2,
..........................................................................................................................
ญ1ช1, ญ1ช2, ญ1ช3, ญ1ช4, ญ1ญ2, ญ2ช1, ญ2ช2, ญ2ช3, ญ2ช4, ญ2ญ1}
..........................................................................................................................
30

n(S) 5 ..........................................................................................................................
(1) {ญ ญ ญ ญ }
1 2,
E1 5 ..........................................................................................................................
2 1
2 1

P(E1) 5 ..........................................................................................................................
30
5
15
(2) {ช ช ช ช ช ช ช ช ช ช ช ช ช ช ช ช ช ช ช ช
1 2, 1 3, 1 4, 2 1, 2 3, 2 4, 3 1, 3 2, 3 4, 4 1,
E2 5 ..........................................................................................................................
ช4ช2, ช4ช3}
..........................................................................................................................
12 2

P(E2) 5 ..........................................................................................................................
30
5
5
(3) {ช ญ ช ญ ช ญ ช ญ ช ญ ช ญ ช ญ ช ญ ญ ช ญ ช
1 1, 1 2, 2 1, 2 2, 3 1, 3 2, 4 1, 4 2, 1 1, 1 2,
E3 5 ..........................................................................................................................
ญ1ช3, ญ1ช4, ญ2ช1, ญ2ช2, ญ2ช3, ญ2ช4}

..........................................................................................................................
16 8

P(E3) 5 ..........................................................................................................................
30
5
15
11. มีบัตร 50 ใบ แต่ละใบเขียนหมายเลข 1, 2, 3, ..., 50 กำ�กับไว้ใบละ 1 หมายเลข สุ่มหยิบบัตรขึ้นมา
1 ใบ จงหาความน่าจะเป็นที่หมายเลขบนบัตร
(1) เป็นจำ�นวนเฉพาะที่น้อยกว่า 30
(2) เป็นจำ�นวนที่หารด้วย 3 และ 5 ลงตัว
126
50
วิธีทำ� จำ�นวนผลลัพธ์ที่เป็นไปได้ทั้งหมด 5 .....................................................................................
(1) เหตุ การณ์ที่หมายเลขบนบัตรเป็นจำ�นวนเฉพาะที่น้อยกว่า 30 คือ ................................ {2, 3, 5, 7, 11, 13,
17, 19, 23, 29}
.............................................................................................................................................
จำ�นวนเหตุการณ์ที่หมายเลขบนบัตรเป็นจำ�นวนเฉพาะที่น้อยกว่า 30 5 ...................... 10
10 1
ความน่าจะเป็นที่หมายเลขบนบัตรเป็นจำ�นวนเฉพาะที่น้อยกว่า 30 5 ......................... 50
5
5
(2) เหตุการณ์ที่หมายเลขบนบัตรเป็นจำ�นวนที่หารด้วย 3 และ 5 ลงตัว คือ ....................... { 15, 30, 45}
จำ�นวนเหตุการณ์ที่หมายเลขบนบัตรเป็นจำ�นวนที่หารด้วย 3 และ 5 ลงตัว 5 ............. 3

3
ความน่าจะเป็นที่หมายเลขบนบัตรเป็นจำ�นวนที่หารด้วย 3 และ 5 ลงตัว 5 ................ 50
12. โรงเรียนกวดวิชาแห่งหนึ่งเปิดสอนวิชาคณิตศาสตร์และวิชาวิทยาศาสตร์ ปรากฏว่ามีนักเรียน
สมัครเรียนวิชาคณิตศาสตร์ 90 คน และสมัครเรียนวิชาวิทยาศาสตร์ 75 คน รวมนักเรียน
ทั้งสิ้น 100 คน ถ้าสุ่มนักเรียนมา 1 คน จงหาความน่าจะเป็นที่จะเป็นนักเรียนที่สมัครเรียน
ทั้งสองวิชา
คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์
902x x 752x
วิธีทำ� ให้นักเรียนสมัครเรียนทั้งสองวิชามี x คน
นักเรียนสมัครเรียนวิชาคณิตศาสตร์มี ............... 90 คน
ดังนั้น นักเรียนสมัครเรียนวิชาคณิตศาสตร์อย่างเดียวมี ......................... 902x คน

นักเรียนสมัครเรียนวิชาวิทยาศาสตร์มี ............... 75 คน
ดังนั้น นักเรียนสมัครเรียนวิชาวิทยาศาสตร์อย่างเดียวมี ......................... 752x คน
100
มีนักเรียนทั้งสิ้น ................................................... คน
ดั..................................................................................................................................................
งนั้น (902x)1x1(752x) 5 100
..................................................................................................................................................
901752x 5 100
1652100 5 x
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
65 5 x

..................................................................................................................................................
ดังนั้น มีนักเรียนสมัครเรียนทั้งสองวิชา 65 คน
65 13

..................................................................................................................................................
ความน่าจะเป็นที่จะเป็นนักเรียนที่สมัครเรียนทั้งสองวิชา 5 100 5
20
127
13. A และ B เล่นเกมกันโดยมีกติกาว่าแต่ละคนจะเขียนเลขโดดตัวใดตัวหนึ่งได้เพียงตัวเดียวจาก

1 ถึง 5 ลงบนกระดาษ โดยไม่ใ ห้อี กฝ่ ายหนึ่ง เห็ น เมื่ อเปิด แล้ วถ้า ผลต่า งของเลขโดดทั้ งสอง
น้อยกว่า 2 A จะเป็นผู้ชนะ กรณีอื่น ๆ B จะเป็นผู้ชนะ จงหาความน่าจะเป็นที่ B จะเป็นผู้แพ้
ในการเล่นเกมนี้
A เขียน B เขียน A เขียน B เขียน
1 (1, 1) ✔ 1 (2, 1) ✔
2 (1, 2) ✔ 2 (2, 2) ✔
1 3 (1, 3) 2 3 (2, 3) ✔
4 (1, 4) 4 (2, 4)
...................
5 (1, 5) 5 (2, 5)
...................
A เขียน B เขียน A เขียน B เขียน

1 (3, 1)
................... 1 (4, 1)
...................
2 (3, 2) ✔
................... 2 (4, 2)
...................
3 3 (3, 3) ✔
................... 4 3 (4, 3) ✔
...................
4 (3, 4) ✔
................... 4 (4, 4) ✔
...................
5 (3, 5)
................... 5 (4, 5) ✔
...................
A เขียน B เขียน
1 (5, 1)
...................
2 (5, 2)
...................
5 3 (5, 3)
...................
4 (5, 4) ✔
...................
5 (5, 5) ✔
...................
25
จำ�นวนผลลัพธ์ที่เป็นไปได้ทั้งหมด 5 .........................................................................................
13
จำ�นวนเหตุการณ์ที่ผลต่างของเลขโดดทั้งสองน้อยกว่า 2 5 ......................................................
13
ความน่าจะเป็นที่ B จะเป็นผู้แพ้ในการเล่นเกมนี้ 5 .................................................................
25
128
4. การนำ�ความรู้เกี่ยวกับความน่าจะเป็น
ไปใช้ในชีวิตจริง
1. ถ้ามีการเล่นเกมโยนเหรียญระหว่างนาย ก และนาย ข ครั้งหนึ่ง ในการโยนเหรียญพร้อมกัน
2 เหรี ย ญ 1 ครั้ ง ถ้ า นาย ก โยนเหรี ย ญออกหั ว ทั้ ง คู่ เขาจะได้ รั บ เงิ น จากนาย ข 20 บาท
แต่ถ้าเหรียญไม่ออกหัวทั้งคู่ เขาจะต้องจ่ายเงินให้นาย ข 8 บาท ถ้ามีการโยนเหรียญแบบนี้

หลาย ๆ ครั้ง จงตอบคำ�ถามต่อไปนี้
(1) ค่าคาดหมายที่นาย ก จะได้รับเงินโดยเฉลี่ยในแต่ละครั้งเป็นกี่บาท
(2) นาย ก จะได้ เ ปรี ย บหรื อ เสี ย เปรี ย บ และควรตั ด สิ น ใจว่ า จะเล่ น หรื อ ไม่ เ ล่ น เกมในครั้ ง นี้
เพราะเหตุใด จงอธิบาย
วิธีทำ� ในการโยนเหรียญ 2 เหรียญพร้อมกัน 1 ครั้ง ผลลัพธ์ที่เป็นไปได้ทั้งหมดคือ .....................
HH, HT, TH, TT
....................................................................................................................................................
1
ดังนั้น ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์ที่เหรียญออกหัวทั้งคู่ 5 .............................................
4
3
ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์ที่เหรียญไม่ออกหัวทั้งคู่ 5 ........................................ 4
(1) เนื่องจากแต่ละครั้งที่โยนเหรียญ ถ้าเหรียญออกหัวทั้งคู่ นาย ก จะได้รับเงินจากนาย ข
20 บาท แต่ถ้าเหรียญไม่ออกหัวทั้งคู่ นาย ก จะต้องจ่ายเงินให้นาย ข 8 บาท
ดังนั้น เงิน 20 บาท เป็นผลตอบแทนของเหตุการณ์ที่นาย ก ได้รับเงิน แทนด้วย ....... 20
และเงิน 8 บาท เป็นผลตอบแทนของเหตุการณ์ที่นาย ก เสียเงิน แทนด้วย ................. 28
ค่าคาดหมาย 5 (ผลตอบแทนที่ได้3ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์ที่เหรียญออกหัว
ทัง้ คู)่ 1(ผลตอบแทนทีเ่ สีย3ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์ทเี่ หรียญ
ไม่ออกหัวทั้งคู)่
1 3
f20 # p + f-8 # p
5 ............................................................................................................
4 4
20 24
+ f- p
5 ............................................................................................................
4 4

5 ............................................................................................................
21
ดังนั้น ค่าคาดหมายที 21 บาท

่นาย ก จะได้รับเงินครั้งนี้เท่ากับ ..................................................
129
(2) ถ้ามีการโยนเหรียญแบบนี้ไปหลาย ๆ ครั้ง นาย ก จะเสียเงินโดยเฉลี่ยครั้งละ ............. 1 บาท
นาย ก ................. ไม่ควร ตัดสินใจเล่นเกมในครั้งนี้ เพราะ .......................................................

นาย ก เสี ย เปรี ย บนาย ข
เนื่องจากนาย ก มีโอกาสเสียมากกว่าได้
.................................................................................................................................................................
2. ในการทอดลูกเต๋า 2 ลูกพร้อมกัน 1 ครั้ง ระหว่างนาย ก และนาย ข ถ้านาย ก ทอดลูกเต๋า

หงายขึ้ น แต้ ม เหมื อ นกั น เขาจะได้ รั บ เงิ น จากนาย ข 100 บาท แต่ ถ้ า ลู ก เต๋ า หงายขึ้ น แต้ ม
ไม่เหมือนกัน จะต้องจ่ายเงินให้นาย ข 20 บาท ถ้ามีการทอดลูกเต๋าแบบนี้หลาย ๆ ครั้งให้
จงตอบคำ�ถามต่อไปนี้
(1) ค่าคาดหมายที่นาย ก จะได้รับเงินโดยเฉลี่ยในแต่ละครั้งเป็นกี่บาท
(2) นาย ก จะได้ เ ปรี ย บหรื อ เสี ย เปรี ย บ และควรตั ด สิ น ใจว่ า จะเล่ น หรื อ ไม่ เ ล่ น เกมในครั้ ง นี้
เพราะเหตุใด จงอธิบาย
วิธีทำ� ในการทอดลูกเต๋า 2 ลูกพร้อมกัน 1 ครั้ง ผลลัพธ์ที่เป็นไปได้ทั้งหมดคือ ............................
(1, 1), (1, 2), (1, 3), (1, 4), (1, 5), (1, 6), (2, 1), (2, 2), (2, 3), (2, 4), (2, 5), (2, 6), (3, 1),
.................................................................................................................................................................
(3, 2), (3, 3), (3, 4), (3, 5), (3, 6), (4, 1), (4, 2), (4, 3), (4, 4), (4, 5), (4, 6), (5, 1), (5, 2),
.................................................................................................................................................................
(5, 3), (5, 4), (5, 5), (5, 6), (6, 1), (6, 2), (6, 3), (6, 4), (6, 5), (6, 6)
.................................................................................................................................................................
6 1
ดังนั้น ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์ที่ลูกเต๋าหงายขึ้นแต้มเหมือนกัน 5 ..........................
36
=
6
30 5
ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์ที่ลูกเต๋าหงายขึ้นแต้มไม่เหมือนกัน 5 .....................
36
=
6
(1) เนื่องจากแต่ละครั้งที่ทอดลูกเต๋า ถ้าลูกเต๋าหงายขึ้นแต้มเหมือนกัน นาย ก

.................................................................................................................................................................
จะได้รับเงินจากนาย ข 100 บาท แต่ถ้าลูกเต๋าหงายขึ้นแต้มไม่เหมือนกัน จะต้องจ่ายเงิน

.................................................................................................................................................................
ให้นาย ข 20 บาท
.................................................................................................................................................................
ดังนั้น เงิน 100 บาท เป็นผลตอบแทนของเหตุการณ์ที่นาย ก ได้รับเงิน แทน

.................................................................................................................................................................
ด้วย 1100
.................................................................................................................................................................
และเงิน 20 บาท เป็นผลตอบแทนของเหตุการณ์ที่นาย ก เสียเงิน แทน

.................................................................................................................................................................
ด้วย 220
.................................................................................................................................................................
ค่าคาดหมาย 5 (ผลตอบแทนที่ได้3ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์
.................................................................................................................................................................
ที่ลูกเต๋าหงายขึ้นแต้มเหมือนกัน)1(ผลตอบแทนที่เสีย
.................................................................................................................................................................
3ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์ที่ลูกเต๋าหงายขึ้นแต้ม
.................................................................................................................................................................

ไม่เหมือนกัน)
.................................................................................................................................................................
130
5 f100 # 16p + f-20 # 56p

.................................................................................................................................................................
5 100 + f-
100
p
.................................................................................................................................................................
6 6
5 0
.................................................................................................................................................................
นั่นคือ ค่าคาดหมายที่นาย ก จะได้รับเงินครั้งนี้เท่ากับ 0 บาท

.................................................................................................................................................................
(2) ถ้ามีการทอดลูกเต๋าแบบนี้ไปหลาย ๆ ครั้ง นาย ก จะไม่เสียเงินและไม่ได้

.................................................................................................................................................................
รับเงิน
.................................................................................................................................................................
นาย ก จะตัดสินใจเล่นเกมในครั้งนี้หรือไม่ก็ได้ เพราะไม่มีการได้เปรียบ

.................................................................................................................................................................
และเสียเปรียบ
.................................................................................................................................................................
3. นาย ก หาเงินโดยนำ�ทองคำ�หนัก 1 บาท มูลค่า 26,000 บาท มาทำ�เป็นรางวัลในการจับสลาก

ซึง่ มีสลากจำ�นวน 100 ใบ หมายเลขตัง้ แต่ 00-99 โดยขายใบละ 300 บาท และเขาขายสลากได้หมด
ถ้านาย ข ซื้อสลาก 1 ใบ จงหาค่าคาดหมายที่นาย ข จะได้รับรางวัล และโอกาสที่เขาจะเสียเงิน
ในการซื้อสลาก 1 ใบ เป็นเท่าไร
วิธีทำ� เนื่องจากมีสลากทั้งหมด 100 ใบ คือ หมายเลขตั้งแต่ 00-99
1
ดังนั้น ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์ที่ถูกรางวัล 5 .............................................................
100
99
ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์ที่ไม่ถูกรางวัล 5 ........................................................
100
เนื่องจาก ถ้านาย ข ถูกรางวัลเขาจะได้รับทองคำ�หนัก 1 บาท มูลค่า 26,000 บาท

แต่ถ้าเขาไม่ถูกรางวัล เขาจะไม่ได้รับเงิน
ดังนั้น เงิน 26,000 บาท เป็นผลตอบแทนของเหตุการณ์ท่ีนาย ข ถูกรางวัล
................................................................................................................................................................
แทนด้วย 126,000 และเงิน 0 บาท เป็นผลตอบแทนของเหตุการณ์ที่นาย ข ไม่ถูกรางวัล
.................................................................................................................................................................
แทนด้วย 0
................................................................................................................................................................
ค่ (ผลตอบแทนที่ถูกรางวัล3ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์
าคาดหมาย 5 ....................................................................................................................
ที่ถูกรางวัล)1(ผลตอบแทนที่ไม่ถูกรางวัล3ความน่าจะเป็น
....................................................................................................................
ของเหตุการณ์ที่ไม่ถูกรางวัล)
....................................................................................................................
1 99
f26, 000 # p + f0 # p
5 ....................................................................................................................
100 100

260
5 ....................................................................................................................
ดังนั้น ค่าคาดหมายที่นาย ข จะได้รับรางวัลเท่ากับ 260 บาท

...................................................................................................................................................
131
แสดงว่า ถ้านาย ข ซื้อสลาก 1 ใบ หลาย ๆ ครั้ง จะได้รับเงินโดยเฉลี่ยในแต่ละครั้ง

260 บาท
...................................................................................................................................................
3002260 5 40 บาท
และนาย ข มีโอกาสเสียเงินในการซื้อสลาก 1 ใบ เป็นเงิน ..................................................
4. นาย ก ประมู ล ซื้ อ อุ ป กรณ์ ไ ฟฟ้ า ทางอิ น เทอร์ เ น็ ต ถ้ า ความน่ า จะเป็ น ที่ น าย ก จะประมู ล
ได้เป็น 0.75 และเขาจะมีกำ�ไรจากการขาย 500,000 บาท และถ้าความน่าจะเป็นที่นาย ก
จะประมูลไม่ได้เป็น 0.18 เขาจะขาดทุน 65,000 บาท จงตอบคำ�ถามต่อไปนี้

(1) ค่าคาดหมายที่นาย ก จะได้รับเงินเป็นเท่าไร

(2) นาย ก ควรตัดสินใจประมูลหรือไม่ เพราะเหตุใด
วิธีทำ� ในการประมูลซื้ออุปกรณ์ไฟฟ้าทางอินเตอร์เน็ต

ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์ที่นาย ก ประมูลได้ 0.75
5 ....................................
0.18
ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์ที่นาย ก ประมูลไม่ได้ 5 ....................................
(1) เนื่องจาก ถ้านาย ก ประมูลได้ เขาจะได้กำ�ไร 500,000 บาท แต่ถ้าประมูลไม่ได้
เขาจะขาดทุน 65,000 บาท
จะได้ว่าเงิน 500,000 บาท เป็นผลตอบแทนของเหตุการณ์ที่นาย ก ได้รับเงิน
................................................................................................................................................................
แทนด้วย 500,000
................................................................................................................................................................
และเงิน 65,000 บาท เป็นผลตอบแทนของเหตุการณ์ที่นาย ก ขาดทุน แทน

................................................................................................................................................................
ด้วย 265,000
................................................................................................................................................................
ค่าคาดหมาย 5 (ผลตอบแทนที่ได้3ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์
................................................................................................................................................................
ที่ประมูลได้)1(ผลตอบแทนที่เสีย3ความน่าจะเป็น
................................................................................................................................................................
ของเหตุการณ์ที่ประมูลไม่ได้)
................................................................................................................................................................
5 (500,00030.75)1(265,00030.18)
................................................................................................................................................................
5 375,000211,700
................................................................................................................................................................

นั่นคือ ค่าคาดหมายที่นาย ก จะได้รับเงินเท่ากับ 363,000 บาท

................................................................................................................................................................
363,300 บาท
ถ้านาย ก ประมูลไปเรื่อย ๆ จะได้กำ�ไรโดยเฉลี่ยในแต่ละครั้ง .......................................
(2)
มีโอกาสได้กำ�ไรมากกว่าขาดทุน
ควร ตัดสินใจประมูล เพราะ .......................................................................
นาย ก ................
132
1. ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์ใด ๆ มีค่าอยู่ 6. จากข้ อ 3 ความน่ า จะเป็ น ที่ จ ะได้ ผ ลรวม
ในช่วงใด ของแต้มบนหน้าของลูกเต๋าทั้งสองน้อยกว่า
ก. 0.5-1.00 ✖ข. 0.00-1.00 หรือเท่ากับ 6 เท่ากับเท่าไร
ค. 1-100 ง. ยังสรุปไม่ได้ ก. 123 ข. 124
2. ผลบวกของความน่ า จะเป็ น ทุ ก ค่ า ของ
เหตุการณ์ในแซมเปิลสเปซเท่ากับเท่าไร ค. 125
✖ ง. 127
ก. 0 ✖ข. 1 7. สุ่มหยิบไพ่ 1 ใบจากสำ�รับ ความน่าจะเป็น
ค. 100 ง. เท่าไรก็ได้ ที่จะหยิบได้ไพ่โพดำ�ที่มีแต้มเป็นจำ�นวนคู่
3. ทอดลู ก เต๋ า 2 ลู ก พร้ อ มกั น 1 ครั้ ง ไม่เกิน 10 เท่ากับเท่าไร
ความน่าจะเป็นที่ลูกเต๋าลูกแรกขึ้นแต้ม 6 ✖ก. 525 ข. 527
และลูกเต๋าลูกทีส่ องไม่ขน้ึ แต้ม 6 เท่ากับเท่าไร
ค. 137 ง. 131
ก. 12 ข. 23
8. จากข้อ 7 ความน่าจะเป็นที่จะหยิบได้ไพ่ J
ค. 361 5
ง. 36
✖
หรือ Q เท่ากับเท่าไร
4. จากข้ อ 3 ความน่ า จะเป็ น ที่ จ ะได้ ผ ลรวม ก. 8 ข .
4
13 13
ของแต้มอย่างมากเป็น 4 เท่ากับเท่าไร
ก. 13 ข. 14 ✖ ค. 132 ง. 131
9. มีสลาก 20 ใบ เขียนหมายเลข 1 ถึง 20
✖ค. 16 ง. 121
ใส่สลากทัง้ หมดในกล่อง สุม่ หยิบขึน้ มา 1 ใบ
5. จากข้อ 3 ความน่าจะเป็นที่ผลรวมของแต้ม ความน่าจะเป็นที่จะได้สลากหมายเลขที่หาร
บนหน้าของลูกเต๋าทัง้ สองมากกว่า 10 เท่ากับ ด้วย 2 หรือ 7 ลงตัว เท่ากับเท่าไร
เท่าไร ก. 209 ข. 1020
ก. 13 ข. 16
✖ ค. 11
20
ง.
12
20
✖ค. 121 ง. 10
36
133
10. A และ B เล่นเกมชนิดหนึ่ง โดย A และ B 15. มี ร ถเล็ ก 3 คั น คื อ รถ A, B และ C

ทอดลูกเต๋าคนละลูกพร้อมกัน ถ้าแต้มรวมกัน วิ่ ง รั บ ผู้ โ ดยสารระหว่ า งบ้ า นกั บ โรงเรี ย น
ได้ 8 A เป็นผู้ชนะ ถ้าแต้มรวมกันได้ 7 สมจิ ต รจะขึ้ น รถไป-กลั บ ระหว่ า งบ้ า นกั บ
B เป็ น ผู้ ช นะ ผลนอกจากนี้ ถื อ ว่ า เสมอกั น โรงเรียน ความน่าจะเป็นที่สมจิตรจะขึ้นรถ
ถ้า A และ B เล่นเกมนี้ 36 ครั้ง คาดว่า ไป-กลับไม่ซ้ำ�คันเดิมเป็นเท่าไร
จะเสมอกันกี่ครั้ง ก. 13 ✖ข. 23
ก. 11 ครั้ง ข. 15 ครั้ง
ค. 18 ครั้ง ✖ง. 25 ครั้ง ค. 79 ง. 89
11. นำ�เลขโดด 1, 2, 3, 4 มาวางเรียงกันเป็น 16. จั ด ตั ว แทนนั ก เรี ยนชาย 3 คน และหญิ ง
เลขสองหลักได้กี่วิธี 3 คน มายื น เข้ า แถวโดยให้ ช ายและหญิ ง
ก. 16 วิธี ✖ข. 12 วิธี ยืนสลับกันจะได้วิธีที่แตกต่างกันกี่วิธี

ค. 10 วิธี ง. 6 วิธี ✖ ก. 72 วิธี ข. 36 วิธี
12. ตัวอักษรในคำ�ว่า “chair” เมื่อนำ�มาเรียง ค. 9 วิธี ง. 6 วิธี
ลำ � ดั บ ใหม่ โ ดยไม่ คำ � นึ ง ถึ ง ความหมาย 17. ราตรีบอกมาลีว่าตนเกิดเดือนตุลาคมและ
จะเรียงได้กี่วิธี วันเกิดนั้นหารด้วย 4 ลงตัว ที่ไม่ตรงกับ
✖ก. 120 วิธี ข. 150 วิธี วันเสาร์และวันอาทิตย์ ความน่าจะเป็นทีม่ าลี
ค. 160 วิธี ง. 5 วิธี จะทายวั น เกิ ด ของราตรี ถู ก เป็ น เท่ า ไร ถ้ า
13. ชาย 3 คน ขึ้นตึก 6 ชั้นพร้อมกันและใช้ลิฟต์ วันที่ 1 ตุลาคม ตรงกับวันเสาร์
ตัวเดียวกัน ความน่าจะเป็นที่ชายทั้ง 3 คน ก. 17 ข. 15
✖
จะออกจากลิฟต์โดยไม่ซ�้ำ ชัน้ กันเท่ากับเท่าไร
ค. 57 ง. 317
ก. 19 ข. 29
18. นักเรียนชั้น ม.3 ห้องหนึ่งมีจำ�นวน 50 คน
4 5
ค .
9
ง ✖. 9 มีผสู้ มัครเป็นหัวหน้าห้องและรองหัวหน้าห้อง
14. ห้องหนึ่งมีประตูอยู่ 4 ประตู ถ้าเลือกเข้า 5 คน โดยเป็ น ชาย 3 คน หญิ ง 2 คน
และออกจากห้องโดยไม่ซ้ำ�ประตูเดิมจะเลือก ความน่าจะเป็นที่หัวหน้าห้องเป็นชาย 1 คน
ได้กี่วิธี และรองหัวหน้าห้องเป็นหญิง 1 คน เท่ากับ
ก. 3 วิธี ข. 6 วิธี เท่าไร
✖ค. 12 วิธี ง. 15 วิธี ก. 101 ข. 103
✖
ค. 35 ง. 12
134
19. ถุ ง เท้ า 2 คู่ สี ข าวและสี ดำ � แต่ ล ะข้ า ง 23. มีนักเรียนสองกลุ่ม กลุ่มละ 4 คน กลุ่มแรก
มี ล วดลายต่ า งกั น สุ่ ม หยิ บ ขึ้ น มา 2 ข้ า ง มีคนเกิดวันจันทร์ พุธ ศุกร์ และอาทิตย์
โดยหยิบทีละข้าง ความน่าจะเป็นที่ถุงเท้า กลุ่มที่สองมีคนเกิดวันจันทร์ อังคาร ศุกร์
ทั้งสองข้างจะเป็นสีเดียวกันเท่ากับเท่าไร และเสาร์ ถ้าสุ่มนักเรียนมากลุ่มละ 1 คน
✖ก. 13 ข. 12 ความน่ า จะเป็ น ที่ จ ะได้ นั ก เรี ย นที่ เ กิ ด
วันเดียวกันเท่ากับเท่าไร
ค. 34 ง. 45
✖ ก. 18 ข. 16
20. ถุงใบหนึ่งมีลูกแก้วสีขาว 6 ลูก สีแดง 5 ลูก
สีดำ� 3 ลูก เขย่าถุงหยิบขึ้นมา 1 ลูก แล้ว ค. 28 ง. 24
24. มี บั ต รดู ล ะครอยู่ 4 ใบ เป็ น บั ต รราคา
ไม่ ใ ส่ คื น ก่ อ นที่ จ ะหยิ บ ขึ้ น มาอี ก 1 ลู ก
ความน่าจะเป็นที่จะหยิบได้ลูกแก้วลูกแรก ใบละ 1,000 บาท จำ�นวน 2 ใบ ใบละ 500 บาท
เป็นสีขาวและลูกที่สองไม่ใช่สีขาวเป็นเท่าไร จำ�นวน 1 ใบ และใบละ 300 บาท จำ�นวน
ก. 57 ข. 138 1 ใบ ความน่ า จะเป็ น ในการสุ่ ม หยิ บ บั ต ร
24 25
ขึ้นมา 1 ใบ แล้วได้บัตรราคา 1,000 บาท
✖ค. 91 ง. 104 หรือ 500 บาท เป็นเท่าไร
21. นิ ติ ท อดลู ก เต๋ า 1 ลู ก และโยนเหรี ย ญ ก. 0.25 ข. 0.30
หนึ่ ง บาท 1 เหรี ย ญพร้ อ มกั น 1 ครั้ ง ค. 0.50 ง. 0.75
✖
ความน่าจะเป็นของเหตุการณ์ที่แต้มบนหน้า 25. ในจำ�นวนนักเรียน 120 คน มีผู้ชอบกีฬา
ของลูกเต๋าเป็นจำ�นวนเฉพาะเท่ากับเท่าไร 60 คน ชอบดนตรี 40 คน ชอบทั้งกีฬาและ
2 1
ก. 3 ข. 6 ดนตรี 20 คน ความน่าจะเป็นที่นักเรียน
ค. 14 ✖ง. 12 คนหนึ่ ง ในกลุ่ ม นี้ จ ะชอบกี ฬ าอย่ า งเดี ย ว
เท่านั้นเท่ากับเท่าไร
22. นำ�เลขโดด 5 ตัว คือ 1, 2, 3, 4 และ 5
ก. 12 ข. 13
✖
มาสร้ า งเป็ น จำ � นวนสามหลั ก โดยแต่ ล ะ
หลั ก ใช้ เ ลขโดดไม่ ซ้ำ � กั น และเลขโดดใน ค. 23 ง. 34
หลักสิบต้องเป็นจำ�นวนคู่เสมอ ผลที่เกิดขึ้น
ทั้งหมดมีกี่จำ�นวน
ก. 12 จำ�นวน ข. 15 จำ�นวน
ค. 18 จำ�นวน ✖ง. 24 จำ�นวน
135
หนว่ ยการเรี
ย นร้
ท ู ่ ี 6 มัธยมศึกษาปีท
ี่ 3
สถิติ
1. ข้อมูลและการวิเคราะห์ข้อมูล
1.1 พิสัย
จงหาพิสัยของข้อมูลต่อไปนี้
1. 5 7 9 13 21 2. 15 15 15 15 15
21
ค่าสูงสุด คือ ................................................ 15215
พิสัย 5 .....................................................
5
ค่าตํ่าสุด คือ ................................................ 0
5 .....................................................
2125
พิสัย 5 .....................................................
16
5 .....................................................
3. 3 6 12 24 48 96 4. 7 3 14 25 36 12
9623
พิสัย 5 ..................................................... 3623
พิสัย 5 .....................................................
93
5 ..................................................... 33
5 .....................................................
5. 25 17 12 23 97 63 72 6. 8 13 27 13 8 6 4 14
97212
พิสัย 5 ..................................................... 2724
พิสัย 5 .....................................................
85
5 ..................................................... 23
5 .....................................................
หน่วยการเรียนรู้ที่ 6 สถิติ
7. จงหาพิสัยของข้อมูลคะแนนสอบวิชาคณิตศาสตร์ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3

28 37 15 19 27 25 20 38 29 32

14 31 27 35 40 17 22 35 39 21
วิธีทำ� ค ะ 40 คะแนน
แนนสอบสูงสุด คือ .............................................................................................................

คะแนนสอบตํ 14 คะแนน
่าสุด คือ .............................................................................................................
พิ 40214 คะแนน
สัยของคะแนนสอบ 5 ........................................................................................................
26 คะแนน
5 ........................................................................................................
พิสัยของคะแนนสอบเท่ากับ 26 คะแนน
ตอบ ....................................................................................................................................................

8. จงหาพิสัยของความสูงของเด็กกลุ่มหนึ่งซึ่งมีข้อมูลดังนี้

157 153 167 175 180 169 173 187 181 155

วิธีทำ� ความสู 187
งที่สูงสุด คือ .................................................................................................................

ความสู 153
งที่ต่ำ�สุด คือ .................................................................................................................
พิ 1872153 เซนติเมตร
สัยของความสูง 5 ..............................................................................................................
5 ..............................................................................................................
พิสัยของความสูงเท่ากับ 34 เซนติเมตร
ตอบ ....................................................................................................................................................

137
1.2 ส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์
1. จากข้อมูล 2 16 5 7 6 8 9 9 15 12 3 จงหาค่าของควอร์ไทล์ที่ 1 (Q1), ควอร์ไทล์ที่ 2 (Q2)
และควอร์ไทล์ที่ 3 (Q3)
2 3 5 6 7 8 9 9 12 15 16
วิธีทำ� เรียงข้อมูลจากน้อยไปมากได้ดังนี้ ..........................................................................................
r (N + 1)
ตำ�แหน่งของ Qr 5 ..................................................................................................................
4
1 (11 + 1) 12
Q1 53
อยู่ในตำ�แหน่งที่ .................................................................................................................
5
4 4
3 คือ ................................................................................................
ข้อมูลในตำ�แหน่งที่ .......... 5
5
ดังนั้น Q1 5 .............................................................................................................................
2 (11 + 1) 24
Q2 56
อยู่ในตำ�แหน่งที่ .................................................................................................................
5
4 4
6 คือ ................................................................................................
8
ดังนั้น Q2 5 .............................................................................................................................
3 (11 + 1) 36
Q3 59
อยู่ในตำ�แหน่งที่ .................................................................................................................
5
4 4
9 คือ ................................................................................................
12
ดังนั้น Q3 5 .............................................................................................................................
2. จากข้อมูล 5 11 8 3 4 6 12 13 จงหาค่าของควอร์ไทล์ที่ 1 (Q1), ควอร์ไทล์ที่ 2 (Q2)
และควอร์ไทล์ที่ 3 (Q3)
3 4 5 6 8 11 12 13
วิธีทำ� เรียงข้อมูลจากน้อยไปมากได้ดังนี้ ..........................................................................................
r (N + 1)
ตำ�แหน่งของ Qr 5 ..................................................................................................................
4
1 (8 + 1) 9
Q1 5 2.25
อยู่ในตำ�แหน่งที่ .................................................................................................................
5
4 4
2 คือ ..............
ข้อมูลในตำ�แหน่งที่ .............. 4 และข้อมูลในตำ�แหน่งที่ ..............
3 คือ ..............
5
138
322 5 1
ตำ�แหน่งเพิ่มขึ้น ................................. 524 5 1
ตำ�แหน่ง ค่าของข้อมูลเพิ่มขึ้น ...................................
2.2522 5 0.25 ตำ�แหน่ง ค่าของข้อมูลเพิ่มขึ้น ...................................
ตำ�แหน่งเพิ่มขึ้น ................................. 130.25 5 0.25
410.25 5 4.25
ดังนั้น Q1 5 .............................................................................................................................
2 (8 + 1) 18
Q2 5 4.5
อยู่ในตำ�แหน่งที่ .................................................................................................................
5
4 4
4 คือ ..............
ข้อมูลในตำ�แหน่งที่ .............. 6 5
และข้อมูลในตำ�แหน่งที่ .............. 8
คือ ..............
524 5 1
ตำ�แหน่งเพิ่มขึ้น ................................. 826 5 2
4.524 5 0.5
ตำ�แหน่งเพิ่มขึ้น ................................. 230.5 5 1
611 5 7
ดังนั้น Q2 5 .............................................................................................................................
3 (8 + 1) 27
Q3 5 6.75
อยู่ในตำ�แหน่งที่ .................................................................................................................
5
4 4
6 คือ ..............
7 12
คือ ..............
726 5 1
ตำ�แหน่งเพิ่มขึ้น ................................. 12211 5 1
ตำ�แหน่งเพิ่มขึ้น ................................. 130.75 5 0.75
1110.75 5 11.75
ดังนั้น Q3 5 .............................................................................................................................
3. จากข้อมูล 2.3 2.6 3.1 1.9 2.1 3.4 2.1 2.7 2.0 1.8 2.9 2.4 2.6 3.6 2.1 จงหาค่า
ของควอร์ไทล์ที่ 1 (Q1), ควอร์ไทล์ที่ 2 (Q2) และควอร์ไทล์ที่ 3 (Q3)
วิธีทำ� เรียงข้อมูลจากน้อยไปมากได้ดังนี้
1.8 1.9 2.0 2.1 2.1 2.1 2.3 2.4 2.6 2.6 2.7 2.9 3.1 3.4 3.6
....................................................................................................................................................
1 (15 + 1) 16
Q1 อยู่ในตำ�แหน่งที่ 54
....................................................................................................................................................
4
5
4
ข้อมูลในตำ�แหน่งที่ 4 คือ 2.1

....................................................................................................................................................
ดังนั้น Q1 5 2.1
....................................................................................................................................................
2 (15 + 1) 32
Q2 อยู่ในตำ�แหน่งที่ 58
....................................................................................................................................................
4
5
4

....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
139
3 (15 + 1) 48
Q3 อยู่ในตำ�แหน่งที่ 5 12
....................................................................................................................................................
4
5
4

....................................................................................................................................................
....................................................................................................................................................
4. กำ�หนดข้อมูลชุดหนึ่งมี 8 จำ�นวน ดังนี้ 120 135 135 135 143 148 160 160
จงหาควอร์ไทล์ที่ 1 (Q1) ควอร์ไทล์ที่ 3 (Q3) และส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์ (Q.D.)

ตำ�แหน่งที่ 1 2
......... 3
......... 4
......... 5
......... 6
......... 7
......... 8
.........
ข้อมูล 120 135

......... 135
......... 135
......... 143
......... 148
......... 160
......... 160
.........
1 (8 + 1) 9
Q1 5 2.25
อยู่ในตำ�แหน่งที่ .................................................................................................................
5
4 4
2 คือ ..............
3 คือ ..............
135
322 5 1
ตำ�แหน่งเพิ่มขึ้น ................................. 1352135 5 0
ตำ�แหน่งเพิ่มขึ้น ................................. 030.25 5 0
13510 5 135
ดังนั้น Q1 5 .............................................................................................................................
3 (8 + 1) 27
5 6.75
Q3 อยู่ในตำ�แหน่งที่ .................................................................................................................
5
4 4
6 คือ ..............
7 คือ ..............
160
726 5 1
ตำ�แหน่งเพิ่มขึ้น ................................. 1602148 5 12
ตำ�แหน่งเพิ่มขึ้น ................................. 1230.75 5 9
14819 5 157
ดังนั้น Q3 5 .............................................................................................................................
Q3 - Q1
ส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์ (Q.D.) 5 ......................................................................................
2
157 - 135

5 ......................................................................................
2
22

5 ......................................................................................
2
11
5 ......................................................................................
ส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์ (Q.D.) เท่ากับ 11

ดังนั้น ........................................................................................................................................
140
5. นักเรียน 15 คน มีส่วนสูงเป็นเซนติเมตรดังนี้
175 159 162 180 176 146 166 177 162 168 172 160 152 181 148
จงหาส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์
วิธีทำ� ขั้นที่ 1 เรียงส่วนสูงของนักเรียนจากน้อยไปมากได้ดังนี้

ตำ�แหน่งที่ 1 2 ......
...... 3 ......
4 ......
5 ......
6 ......
7 ......
8 ......
9 ......
10 ......
11 ......
12 ......
13 ......
14 ......
15
ส่วนสูง 146
...... 148
...... 152
...... 159 160 ......
...... ...... 162 ......
162 ......
166 ......
168 ......
172 175
...... 176 177 ......
...... ...... 180 181
......
15
ขั้นที่ 2 เนื่องจาก N 5 ................ จะได้ว่า
Q1 1 (N4+ 1) 5 154+ 1 5 164 5 4
อยู่ในตำ�แหน่งที่ .................................................................................................................
Q3 3 (N4+ 1) 5 3 (154+ 1) 5 484 5 12
อยู่ในตำ�แหน่งที่ .................................................................................................................
ขั้นที่ 3 หาค่าที่อยู่ในตำ�แหน่งดังกล่าวดังนี้
ค่าของ Q1 คือ ค่าจากการสังเกตในตำ�แหน่งที่ .................. 4
ค่าของ Q1 5 ..................................................................................
ค่าของ Q3 คือ ค่าจากการสังเกตในตำ�แหน่งที่ .................. 12
ค่าของ Q3 5 ..................................................................................
176 - 159 17
5 8.5 เซนติเมตร
ดังนั้น ส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์ 5 ..........................................................................................
5
2 2
ส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์เท่ากับ 8.5 เซนติเมตร

ตอบ .........................................................................................................................................
141
6. คะแนนสอบวิชาคณิตศาสตร์ของนักเรียน 10 คน เป็นดังนี้
18 26 10 35 25 40 32 15 29 18
จงหาส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์
วิธีทำ� ขั้นที่ 1 เรียงคะแนนสอบจากน้อยไปมากได้ดังนี้

ตำ�แหน่งที่ 1 ......
...... 2 3
...... 4
...... 5 ......
...... 6 ......
7 ......
8 ......
9 ......
10
คะแนน 10 ......
...... 15 ......
18 ......
18 ......
25 ......
26 ......
29 ......
32 ......
35 ......
40
10
ขั้นที่ 2 เนื่องจาก N 5 ................ จะได้ว่า
1 (N + 1) 10 + 1 11
Q1 4 5 5 4 5 2.75
อยู่ในตำ�แหน่งที่ .................................................................................................................
4
3 (N + 1) 3 (10 + 1) 33
Q3 4 5 5 4 5 8.25
อยู่ในตำ�แหน่งที่ .................................................................................................................
4
ขั้นที่ 3 หาค่าที่อยู่ในตำ�แหน่งดังกล่าวดังนี้

ค่าของ Q1 คือ ค่.........................................................................................................
าจากการสังเกตในตำ�แหน่งที่ 2 รวมกับ 0.75 ของระยะห่าง

ระหว่ างค่าจากการสังเกตในตำ�แหน่งที่ 2 กับตำ�แหน่งที่ 3
...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................
จะได้ค่าของ Q1 5 1510.75(18215)
5 17.25 คะแนน
...................................................................................................................................................

ค่าของ Q3 คือ ค่.........................................................................................................
าจากการสังเกตในตำ�แหน่งที่ 8 รวมกับ 0.25 ของระยะห่าง

ระหว่ างค่าจากการสังเกตในตำ�แหน่งที่ 8 กับตำ�แหน่งที่ 9
...................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................
จะได้ค่าของ Q3 5 3210.25(35232)
5 32.75 คะแนน
...................................................................................................................................................
32.75 - 17.25 15.5
5 7.75 คะแนน
ดังนั้น ส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์ 5 ..........................................................................................
5
2 2
ส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์เท่ากับ 7.75 คะแนน

ตอบ .........................................................................................................................................
142
2. แผนภาพกล่อง
1. นำ�เสนอข้อมูลต่อไปนี้ด้วยแผนภาพกล่อง
2 16 5 7 6 8 9 9 15 12 3
วิธีทำ� (1) เรียงลำ�ดับค่าของข้อมูลจากน้อยไปมากได้ดังนี้

2 3 5 6 7 8 9 9 12 15 16
............................................................................................................................................
(2) หาค่าของ Q1, Q2 และ Q3
1 (114+ 1) 5 124 5 3
Q1 อยู่ในตำ�แหน่งที่ ....................................................... 5
ค่าของ Q1 5 ..........................
Q2 2 (114+ 1) 5 244 5 6
อยู่ในตำ�แหน่งที่ ....................................................... 8
ค่าของ Q2 5 ..........................
Q3 3 (114+ 1) 5 364 5 3
อยู่ในตำ�แหน่งที่ ....................................................... 12
ค่าของ Q3 5 ..........................
(3) วาดกล่อง ดังรูป
Q1 Q3
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
(4) วาดส่วนของเส้นตรงแนวตั้งภายในกล่องตรงตำ�แหน่งมัธยฐานของข้อมูลหรือ Q2
ดังรูป
Q1 Q2 Q3
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
(5) พิจารณาจุดปลายของหนวดแมว โดยใช้ค่าตํ่าสุดของข้อมูลเป็นตำ�แหน่งปลายเส้นทาง

2 และ 16 ตามลำ�ดับ
ด้านซ้ายและใช้ค่าสูงสุดของข้อมูลเป็นตำ�แหน่งปลายเส้นทางด้านขวา คือ .......................................
143
(6) เขียนหนวดแมวจากจุดกึ่งกลางกล่องไปยังค่าที่ได้ในข้อ (5) โดยวาดหนวดแมวดังนี้

Q1 Q2 Q3
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
(7) ค่าที่ผิดปกติพิจารณาจาก
ค่าที่น้อยกว่าปลายทางด้านซ้าย 5 Q12[1.53(Q32Q1)]
52[1.53(1225)]
5 .............................................................................
5210.5
5 .............................................................................
5 .............................................................................
25.5
ค่าที่มากกว่าปลายทางด้านขวา 5 Q31[1.53(Q32Q1)]
121[1.53(1225)]
5 .............................................................................
12110.5
5 .............................................................................
22.5
5 .............................................................................
ข้อมูลชุดนี้ไม่มีค่าที่ผิดปกติ
ดังนั้น ...............................................................................................................................
5 11 8 3 4 6 12 13

3 4 5 6 8 11 12 13
............................................................................................................................................
1 (8 + 1) 9
Q1 อยู่ในตำ�แหน่งที ่ 5 2.25 ค่าของ Q1 คือ 4.25
............................................................................................................................................
5
4 4
2 (8 + 1) 18
Q2 อยู่ในตำ�แหน่งที ่ 4
5
4
5 4.5 ค่าของ Q2 คือ 7
............................................................................................................................................
3 (8 + 1) 27
5
4
5 6.75 ค่าของ Q3 คือ 11.75
............................................................................................................................................

Q1 Q3
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
144
ดังรูป
Q1 Q2 Q3
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

3 และ 13 ตามลำ�ดับ
Q1 Q2 Q3
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Q12[1.53(Q32Q1)]
ค่าที่น้อยกว่าปลายทางด้านซ้าย 5 .............................................................................
4.252[1.53(11.7524.25)]
5 .............................................................................
4.25211.25
5 .............................................................................
5 .............................................................................
27
Q31[1.53(Q32Q1)]
ค่าที่มากกว่าปลายทางด้านขวา 5 .............................................................................
11.751[1.53(11.7524.25)]
5 .............................................................................
11.75211.25
5 .............................................................................
23
5 .............................................................................
ดังนั้น ...............................................................................................................................
145
2.3 2.6 3.1 1.9 2.1 3.4 2.1 2.7 2.0 1.8 2.9 2.4 2.6 3.6 2.1

1.8 1.9 2.0 2.1 2.1 2.1 2.3 2.4 2.6 2.6 2.7 2.9 3.1 3.4 3.6
............................................................................................................................................
1 (15 + 1) 16
Q1 อยู่ในตำ�แหน่งที ่ 5 4 ค่าของ Q1 คือ 2.1
............................................................................................................................................
5
4 4
2 (15 + 1) 32
5
4
58 ค่าของ Q2 คือ 2.4
............................................................................................................................................
3 (15 + 1) 48
5
4
5 12 ค่าของ Q3 คือ 2.9
............................................................................................................................................

Q1 Q3
1.7 1.8 1.9 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7
ดังรูป
Q1 Q2 Q3
1.7 1.8 1.9 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7

1.8 และ 3.6 ตามลำ�ดับ
Q1 Q2 Q3
1.7 1.8 1.9 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7
146
Q12[1.53(Q32Q1)]
2.12[1.53(2.922.1)]
5 .............................................................................
2.121.2
5 .............................................................................
0.9
5 .............................................................................
Q31[1.53(Q32Q1)]
2.91[1.53(2.922.1)]
5 .............................................................................
2.911.2
5 .............................................................................
4.1
5 .............................................................................
ดังนั้น ...............................................................................................................................
120 135 135 135 143 148 160 160

120 135 135 135 143 148 160 160
............................................................................................................................................
1 (8 + 1) 9
Q1 อยู่ในตำ�แหน่งที ่ 5 2.25 ค่าของ Q1 คือ 135
............................................................................................................................................
5
4 4
2 (8 + 1) 18
5
4
5 4.5 ค่าของ Q2 คือ 139
............................................................................................................................................
3 (8 + 1) 27
5
4
5 6.75 ค่าของ Q3 คือ 157
............................................................................................................................................

Q1 Q3
118 120 122 124 126 128 130 132 134 136 138 140 142 144 146 148 150 152 154 156 158 160 162
ดังรูป
Q1 Q2 Q3
118 120 122 124 126 128 130 132 134 136 138 140 142 144 146 148 150 152 154 156 158 160 162
147

ด้านซ้ายและใช้ค่าสูงสุดของข้อมูลเป็นตำ�แหน่งปลายเส้นทางด้านขวา คือ ....................................... 120 และ 160
ตามลำ�ดับ
.................................................................................................................................................................
Q1 Q2 Q3
118 120 122 124 126 128 130 132 134 136 138 140 142 144 146 148 150 152 154 156 158 160 162
Q12[1.53(Q32Q1)]
1352[1.53(1572135)]
5 .............................................................................
135233
5 .............................................................................
102
5 .............................................................................
Q31[1.53(Q32Q1)]
1571[1.53(1572135)]
5 .............................................................................
157133
5 .............................................................................
190
5 .............................................................................
ดังนั้น ...............................................................................................................................
148
3. การแปลความหมายผลลัพธ์
1. นักเรียน 15 คน มีส่วนสูงเป็นเซนติเมตร ดังนี้
175 159 162 180 176 146 166 177 162 168 172 160 152 181 148

146 148 152 159 160 162 162 166 168 172 175 176 177 180 181
............................................................................................................................................
1 (15 + 1) 16
Q1 อยู่ในตำ�แหน่งที ่ 5 4 ค่าของ Q1 คือ 159
............................................................................................................................................
5
4 4
2 (15 + 1) 32
5
4
58 ค่าของ Q2 คือ 166
............................................................................................................................................
3 (15 + 1) 48
5
4
5 12 ค่าของ Q3 คือ 176
............................................................................................................................................

Q1 Q3
144 146 148 150 152 154 156 158 160 162 164 166 168 170 172 174 176 178 180 182
ดังรูป
Q1 Q2 Q3
144 146 148 150 152 154 156 158 160 162 164 166 168 170 172 174 176 178 180 182
149

ด้านซ้ายและใช้ค่าสูงสุดของข้อมูลเป็นตำ�แหน่งปลายเส้นทางด้านขวา คือ ....................................... 146 และ 181
.................................................................................................................................................................
Q1 Q2 Q3
144 146 148 150 152 154 156 158 160 162 164 166 168 170 172 174 176 178 180 182
เบ้ขวา
จากแผนภาพกล่อง จะได้ว่าช้อมูลมีการแจกแจงแบบ ............................................................
ข้อมูลมีการแจกแจงแบบเบ้ขวา
ตอบ .........................................................................................................................................
Q12[1.53(Q32Q1)]
1592[1.53(1762159)]
5 .............................................................................
159225.5
5 .............................................................................
133.5
5 .............................................................................
Q31[1.53(Q32Q1)]
1761[1.53(1762159)]
5 .............................................................................
176125.5
5 .............................................................................
201.5
5 .............................................................................
ดังนั้น ...............................................................................................................................
150
2. คะแนนสอบวิชาคณิตศาสตร์ของนักเรียน 10 คน เป็นดังนี้
18 26 10 35 25 40 32 15 29 18

10 15 18 18 25 26 29 32 35 40
............................................................................................................................................
1 (10 + 1) 11
Q1 อยู่ในตำ�แหน่งที ่ 5 2.75 ค่าของ Q1 คือ 17.25
............................................................................................................................................
5
4 4
2 (10 + 1) 22
5
4
5 5.5 ค่าของ Q2 คือ 25.5
............................................................................................................................................
3 (10 + 1) 33
5
4
5 8.25 ค่าของ Q3 คือ 32.75
............................................................................................................................................
Q1 Q3
8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42
ดังรูป
Q1 Q2 Q3
8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42

ด้านซ้ายและใช้ค่าสูงสุดของข้อมูลเป็นตำ�แหน่งปลายเส้นทางด้านขวา คือ ....................................... 10 และ 40 คะแนน
.................................................................................................................................................................
151
Q1 Q2 Q3
8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30 32 34 36 38 40 42
เบ้ซ้าย
จากแผนภาพกล่อง จะได้ว่าช้อมูลมีการแจกแจงแบบ ............................................................
ข้อมูลมีการแจกแจงแบบเบ้ซ้าย
ตอบ .........................................................................................................................................
Q12[1.53(Q32Q1)]
17.252[1.53(32.75217.25)]
5 .............................................................................
17.25223.25
5 .............................................................................
5 .............................................................................
26
Q31[1.53(Q32Q1)]
32.751[1.53(32.75217.25)]
5 .............................................................................
32.75123.25
5 .............................................................................
56
5 .............................................................................
ดังนั้น ...............................................................................................................................
152
4. การนำ�สถิติไปใช้ในชีวิตจริง
1. แผนภาพกล่องของคะแนนสอบวิชาภาษาอังกฤษและวิชาภาษาไทยของนักเรียนชัน้ มัธยมศึกษาปีที่ 3
ของโรงเรียนแห่งหนึ่งเป็นดังนี้
ภาษาอังกฤษ
ภาษาไทย
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
จากข้อมูลที่กำ�หนดให้ พิจารณาว่าข้อความต่อไปนี้เป็นจริงหรือเป็นเท็จ
(1) คะแนนสอบของวิชาภาษาอังกฤษมีการกระจายมากกว่าคะแนนสอบของวิชาภาษาไทย
แนวคิด จากแผนภาพกล่องที่กำ�หนดให้
85210 5 75 คะแนน
คะแนนสอบของวิชาภาษาอังกฤษ มีพิสัยเท่ากับ ...................................................
95220 5 75 คะแนน
คะแนนสอบของวิชาภาษาไทย มีพิสัยเท่ากับ ...................................................
หรือพิจารณาจากช่วงคะแนนที่แตกต่างกันระหว่างคะแนนที่มากที่สุดกับคะแนน
วิชาภาษาไทยมีช่วงคะแนนกว้างเท่ากับวิชาภาษาอังกฤษ
ที่น้อยที่สุด ซึ่งจะเห็นว่า ...............................................................................................................
ข้อความนี้เป็นเท็จ
สรุปได้ว่า ...................................................................................................................
ตอบ .............................................................................................................................................
(2) มัธยฐานของทั้งสองวิชาเท่ากัน
แนวคิด เนื่องจากค่าของควอร์ไทล์ที่ 2 (Q2) มีค่าเท่ากับมัธยฐานของข้อมูลชุดนั้น ๆ
จากแผนภาพกล่องจะเห็นว่า
ค่าของควอร์ไทล์ที่ 2 (Q2) ของคะแนนสอบวิชาภาษาอังกฤษ 5 ........................... 50 คะแนน
ค่าของควอร์ไทล์ที่ 2 (Q2) ของคะแนนสอบวิชาภาษาไทย 5 ................................. 60 คะแนน
สรุปได้ว่า ...................................................................................................................
ตอบ .............................................................................................................................................
153
(3) จำ�นวนนักเรียนที่ได้คะแนนสอบวิชาภาษาอังกฤษน้อยกว่า 70 คะแนน มีมากกว่าจำ�นวน

นักเรียนที่ได้คะแนนสอบวิชาภาษาไทยน้อยกว่า 70 คะแนน
แนวคิด จากแผ่นภาพกล่อง จำ�นวนนักเรียนที่ได้คะแนนสอบวิชาภาษาอังกฤษน้อยกว่า
3 ใน 4 ส่วน หรือคิดเป็น 75% ของจำ�นวนนักเรียนทั้งหมด
70 คะแนน มีจำ�นวน ..................................................................................................................
จำ�นวนนักเรียนที่ได้คะแนนสอบวิชาภาษาไทยน้อยกว่า 70 คะแนน มีจำ�นวน

น้อยกว่า 3 ใน 4 ส่วน หรือน้อยกว่า 75% ของจำ�นวนนักเรียนทั้งหมด
........................................................................................................................................................
ข้อความนี้เป็นจริง
สรุปได้ว่า ...................................................................................................................
ตอบ .............................................................................................................................................
(4) คะแนนสูงสุดทีอ่ ยูใ่ นกลุม่ 25% ตํา่ สุดของวิชาภาษาอังกฤษ ต่างจากคะแนนสูงสุดทีอ่ ยูใ่ นกลุม่
25% ตํ่าสุดของวิชาภาษาไทยอยู่ 10 คะแนน
แนวคิด คะแนนสูงสุดที่อยู่ในกลุ่ม 25% ตํ่าสุด หมายถึง ..................................................... ค่าของควอร์ไทล์ที่ 1 (Q1)
จากแผนภาพกล่อง จะได้ว่า
15 คะแนน
วิชาภาษาอังกฤษ มีค่า Q1 5 ...................................................................................
25 คะแนน
วิชาภาษาไทย มีค่า Q1 5 ........................................................................................
25215 5 10 คะแนน
ดังนั้น ทั้งสองวิชานี้มีผลต่างของค่า Q1 เท่ากับ .......................................................
สรุปได้ว่า ...................................................................................................................
ตอบ .............................................................................................................................................
2. แผนภาพกล่องของคะแนนเฉลี่ยในภาคเรียนที่ 1 และภาคเรียนที่ 2 ของนักเรียนชั้นมัธยมศึกษา
ปีที่ 3 ของโรงเรียนแห่งหนึ่งเป็นดังนี้
ภาคเรียนที่ 1
ภาคเรียนที่ 2
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120
จากข้อมูลที่กำ�หนดให้ พิจารณาว่าข้อความต่อไปนี้เป็นจริงหรือเป็นเท็จ
(1) คะแนนเฉลี่ยของภาคเรียนที่ 2 มีการกระจายมากกว่าคะแนนเฉลี่ยของภาคเรียนที่ 1
แนวคิ ด จากแผนภาพกล่ องที่กำ�หนดให้
.....................................................................................................................................
คะแนนเฉลี่ยของภาคเรียนที่ 1 มีพิสัยเท่ากับ 110255 5 55 คะแนน
........................................................................................................................................................
คะแนนเฉลี่ยของภาคเรียนที่ 2 มีพิสัยเท่ากับ 120260 5 60 คะแนน
........................................................................................................................................................
154
หรือพิจารณาจากช่วงคะแนนเฉลี่ยที่แตกต่างกันระหว่างคะแนนเฉลี่ย
........................................................................................................................................................
ที่มากที่สุดกับคะแนนเฉลี่ยที่น้อยที่สุด ซึ่งจะเห็นว่า ภาคเรียนที่ 2 มีช่วงคะแนน
........................................................................................................................................................
เฉลีย่ กว้างกว่าภาคเรียนที่ 1
........................................................................................................................................................
สรุปได้ว่า ข้อความนี้เป็นจริง
........................................................................................................................................................
ตอบ .............................................................................................................................................
(2) มัธยฐานของทั้งสองวิชาเท่ากัน
แนวคิ ด .....................................................................................................................................
เนื่องจากค่าของควอร์ไทล์ที่ 2 (Q2) มีค่าเท่ากับมัธยฐานของข้อมูลชุด
นั้น ๆ จากแผนภาพกล่องจะเห็นว่า
........................................................................................................................................................
ค่าของควอร์ไทล์ที่ 2 (Q2) ของคะแนนเฉลี่ยภาคเรียนที่ 1 5 75 คะแนน
........................................................................................................................................................
ค่าของควอร์ไทล์ที่ 2 (Q2) ของคะแนนเฉลี่ยภาคเรียนที่ 2 5 80 คะแนน
........................................................................................................................................................
สรุปได้ว่า ข้อความนี้เป็นเท็จ
........................................................................................................................................................
ตอบ .............................................................................................................................................
(3) จำ�นวนนักเรียนที่ได้คะแนนเฉลี่ยภาคเรียนที่ 1 น้อยกว่า 100 คะแนน มีมากกว่าจำ�นวน
นักเรียนที่ได้คะแนนเฉลี่ยภาคเรียนที่ 2 น้อยกว่า 100 คะแนน
ด .....................................................................................................................................
แนวคิ จากแผนภาพกล่อง จำ�นวนนักเรียนทีไ่ ด้คะแนนเฉลีย่ ภาคเรียนที่ 1 น้อยกว่า
100 คะแนน มีจำ�นวน 3 ใน 4 ส่วน หรือคิดเป็น 75% ของจำ�นวนนักเรียนทั้งหมด
........................................................................................................................................................
จำ�นวนนักเรียนที่ได้คะแนนเฉลี่ยภาคเรียนที่ 2 น้อยกว่า 100 คะแนน มีจำ�นวน
........................................................................................................................................................
น้อยกว่า 3 ใน 4 ส่วน หรือน้อยกว่า 75% ของจำ�นวนนักเรียนทั้งหมด
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
ตอบ .............................................................................................................................................
(4) คะแนนสูงสุดที่อยู่ในกลุ่ม 25% ตํ่าสุดของภาคเรียนที่ 1 ต่างจากคะแนนสูงสุดที่อยู่ในกลุ่ม
25% ตํ่าสุดของภาคเรียนที่ 2 อยู่ 10 คะแนน
ด .....................................................................................................................................
แนวคิ คะแนนสูงสุดทีอ่ ยูใ่ นกลุม่ 25% ตาํ่ สุด หมายถึง ค่าของควอร์ไทล์ที่ 1 (Q1)
จากแผนภาพกล่อง จะได้ว่า
........................................................................................................................................................
ภาคเรียนที่ 1 มีค่า Q1 5 60 คะแนน
........................................................................................................................................................
ภาคเรียนที่ 2 มีค่า Q1 5 70 คะแนน
........................................................................................................................................................
ดังนั้น ทั้งสองวิชานี้มีผลต่างของค่า Q1 เท่ากับ 70-60 5 10 คะแนน
........................................................................................................................................................
........................................................................................................................................................
ตอบ .............................................................................................................................................
155
1. คะแนนสอบวิชาคณิตศาสตร์ซงึ่ มีคะแนนเต็ม ใช้ข้อมูลต่อไปนี้ตอบคำ�ถามข้อ 3-5
40 คะแนน ของนักเรียน 35 คน กำ�หนดข้อมูล 10 5 4 9 12 17 7
25 13 32 25 26 30 35
3. พิสัยของข้อมูลชุดนี้เป็นเท่าไร
30 15 15 23 27 24 18
ก. 12 ✖ข. 13
32 28 20 25 24 32 20
ค. 14 ง. 15
35 21 21 28 27 25 38
4. ค่าของควอร์ไทล์ที่ 1 (Q1), ควอร์ไทล์ที่ 2 (Q3)
20 32 38 25 26 19 22
และควอร์ไทล์ที่ 3 (Q3) ตรงกับข้อใด
พิสัยของข้อมูลชุดนี้เป็นเท่าไร
✖ ก. 5 9 12 ข. 6 9 12
ก. 32 ข. 25
✖
ค. 5 10 12 ง. 9 10 12
ค. 18 ง. 15
5. ส่วนเบีย่ งเบนควอร์ไทล์ของข้อมูลชุดนีต้ รงกับ
2. ข้อใดเป็นจริง
ข้อใด
✖ก. การวัดการกระจายโดยใช้ส่วนเบี่ยงเบน
ก. 0.5 ข. 1.5
ควอร์ไทล์ ใช้วัดการกระจายของข้อมูล
ค. 2.5 ✖ง. 3.5
ที่มีข้อมูลบางค่ามีค่าตํ่ากว่าหรือสูงกว่า
6. ข้อใดเป็นเท็จ
ข้อมูลอื่น ๆ ในชุดเดียวกันอย่างผิดปกติ
ก. พิสัยเป็นการวัดการกระจายโดยใช้ข้อมูล
ข. ส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์ คือ ค่าที่ใช้วัด
เพี ย ง 2 ตั ว ข้ อ มู ล จึ ง เป็ น วิ ธี ก ารวั ด
การกระจายของข้อมูลโดยพิจารณาจาก
การกระจายอย่างหยาบ ๆ
ความแตกต่างระหว่างควอร์ไทล์ที่ 3 (Q3)
ข. พิสัยเหมาะสำ�หรับวัดการกระจายแบบ
กับควอร์ไทล์ที่ 1 (Q1) ของคะแนนของ
คร่าว ๆ เมือ่ ต้องการทราบค่าการกระจาย
ข้อมูลชุดหนึ่ง
อย่างรวดเร็ว เพราะใช้เวลาคำ�นวณน้อย
ค. มัธยฐาน คือ ค่าที่แบ่งข้อมูลออกเป็น
ค. พิ สั ย เหมาะสำ�หรั บ ชุ ด ข้ อ มู ล ขนาดเล็ ก
สองส่วนเท่ากัน
มากกว่าขนาดใหญ่ ถ้าข้อมูลขนาดใหญ่
ง. พิสัย คือ ผลบวกของค่าจากการสังเกต
มีแนวโน้มค่าพิสัยสูง
ที่มีค่าสูงสุดกับค่าจากการสังเกตที่มีค่า
✖ ง. ควรใช้พสิ ยั ในการเปรียบเทียบการกระจาย
ตํ่าสุด
ของข้อมูลทีม่ ขี นาดไม่เท่ากัน ถ้าเป็นข้อมูล
กลุ่มใหญ่มีแนวโน้มที่ค่าพิสัยจะสูง
156
7. ข้อใดเป็นเท็จ 8. ข้อใดเป็นจริง
ก. ส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์เป็นการวัดการ ก. ข้อมูลที่มีเส้นโค้งของความถี่เป็นเส้นโค้ง
กระจายที่ ดี ก ว่ า พิ สั ย แต่ ก็ ยั ง ใช้ เ พี ย ง ปกติ เรียกว่า เส้นโค้งปกติ
บางค่า ไม่ได้ใช้ขอ้ มูลทุกค่าในการคำ�นวณ ✖ ข. ค่าเฉลีย่ เลขคณิต 5 มัธยฐาน 5 ฐานนิยม
ข. ส่วนเบี่ยงเบนควอไทล์เหมาะสำ�หรับใช้ เรียกว่า ข้อมูลที่มีการแจกแจงปกติ
วั ด การกระจายกรณี มี ข้ อ มู ล บางค่ า สู ง ค. ค่าเฉลีย่ เลขคณิต , มัธยฐาน , ฐานนิยม
หรือตํ่ากว่าข้อมูลตัวอื่น ๆ ในชุดอย่าง เรียกว่า เส้นโค้งเบ้ทางขวา
ผิดปกติ ง. ฐานนิยม , มัธยฐาน , ค่าเฉลีย่ เลขคณิต
✖ค. ส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์เหมาะสำ�หรับใช้ เรียกว่า เส้นโค้งเบ้ทางซ้าย
ควบคู่กับการวัดแนวโน้มเข้าสู่ส่วนกลาง 9. ควอร์ไทล์ที่ 3 (Q3) ของข้อมูล 10 5 4 9
ด้วยฐานนิยม 12 15 7 18 เท่ากับข้อใด
ง. ไม่ ค วรใช้ พิ สั ย ในการเปรี ย บเที ย บการ ก. 12.25

กระจายของข้ อ มู ล ที่ มี ข นาดไม่ เ ท่ า กั น ข. 13.50
ถ้ า เป็ น ข้ อ มู ล กลุ่ ม ใหญ่ มี แ นวโน้ ม ที่ ✖ ค. 14.25
ค่าพิสัยจะสูง ง. 15.50
10. กำ�หนดตารางแจกแจงความถี่คะแนนสอบวิชาคณิตศาสตร์ดังนี้
คะแนน 40 44 49 54 58 62 68 72 78 84 88 90
ความถี่ 1 3 8 12 18 29 21 10 7 6 3 1
ความถี่สะสม 1 4 12 24 42 71 92 102 109 115 118 119
ควอร์ไทล์ที่ 1 (Q1) เท่ากับข้อใด

✖ก. 58 คะแนน ข. 57 คะแนน
ค. 56 คะแนน ง. 55 คะแนน
157
ใช้ข้อมูลในตารางแจกแจงความถี่ต่อไปนี้ตอบคำ�ถามข้อ 11-14
คะแนน 140 144 149 154 158 162 168 172 178 184 188 190
จำ�นวนนักเรียน 1 3 8 17 13 29 18 13 7 6 2 1
11. ควอร์ไทล์ที่ 1 (Q1) มีค่าเท่าไร 13. ควอร์ไทล์ที่ 3 (Q3) มีค่าเท่าไร

ก. 154 คะแนน ข. 155 คะแนน ก. 168 คะแนน ✖ข. 169 คะแนน
ค. 156 คะแนน ✖ง. 157 คะแนน ค. 170 คะแนน ง. 171 คะแนน
12. ควอร์ไทล์ที่ 2 (Q2) มีค่าเท่าไร 14. ส่วนเบี่ยงเบนควอร์ไทล์เท่ากับข้อใด
ก. 158 คะแนน ข. 160 คะแนน ก. 4 คะแนน ข. 5 คะแนน
✖ค. 162 คะแนน ง. 168 คะแนน ✖ ค. 6 คะแนน ง. 7 คะแนน
15. ข้อใดนำ�เสนอข้อมูลด้วยแผนภาพกล่องได้ถูกต้อง
ก. ข.

✖ค. ง.
ใช้ข้อมูลต่อไปนี้ตอบคำ�ถามข้อ 16-17
จากการสำ�รวจเวลาในการใช้ห้องสมุดของนักเรียน 10 คน พบว่านักเรียนทั้ง 10 คน ใช้เวลา
ในการศึกษาค้นคว้าในห้องสมุด (หน่วยเป็นชั่วโมงต่อสัปดาห์) ดังนี้
3 5 12 7 8 15 4 11 14 9
16. ข้อมูลชุดนี้มีการแจกแจงแบบใด
ก. การแจกแจงแบบเบ้ขวา ข. การแจกแจงแบบเบ้ซ้าย
ค. การแจกแจงแบบปกติ ง. แปลความหมายผลลัพธ์ไม่ได้ เพราะไม่มีฐานนิยม
✖
17. ข้อมูลชุดนี้มีค่าที่ผิดปกติหรือไม่
ก. มีค่าที่ผิดปกติตรงปลายทางด้านขวา
ข. มีค่าที่ผิดปกติตรงปลายทางด้านซ้าย
✖ค. ข้อมูลชุดนี้ไม่มีค่าที่ผิดปกติ
ง. ไม่สามารถสรุปได้
158
18. จากแผนภาพกล่องแสดงการสอบของนักเรียน 20. คะแนนสอบของนักเรียน 200 คน นำ�เสนอ

60 คน เป็นดังนี้ โดยใช้แผนภาพกล่องดังนี้
25 40 60 90 115 10 12 16 18 24
ข้อใดเป็นจริง ข้อใดเป็นเท็จ
✖ก. นักเรียนที่ได้คะแนนมากกว่า 60 คะแนน ก. นั ก เรี ย นที่ ทำ�ได้ 10 ถึ ง 12 คะแนน
มี 30 คน มีจำ�นวนเท่ากับนักเรียนที่ทำ�ได้ 18 ถึง
ข. ข้อมูลมีลักษณะการกระจายแบบเบ้ซ้าย 24 คะแนน
ค. นั ก เรี ย นที่ ไ ด้ ค ะแนนในช่ ว ง 60 - 80 ข. นั ก เรี ย นที่ ทำ�ได้ 10 ถึ ง 16 คะแนน
มีน้อยกว่า 15 คน มีจำ�นวนเท่ากับนักเรียนที่ทำ�ได้ 16 ถึง
ง. นักเรียนทีไ่ ด้คะแนนน้อยกว่า 60 คะแนน 24 คะแนน
มี 15 คน ค. นั ก เรี ย นที่ ทำ�ได้ 12 ถึ ง 16 คะแนน
19. พิจารณาแผนภาพกล่องต่อไปนี้ มีจำ�นวนเท่ากับนักเรียนที่ทำ�ได้ 16 ถึง
18 คะแนน
✖ง. นั ก เรี ย นที่ ทำ�ได้ 12 ถึ ง 18 คะแนน
60 67 75 80 100
มีจำ�นวนเท่ากับนักเรียนที่ทำ�ได้ 18 ถึง
ข้อใดเป็นเท็จ 24 คะแนน
ก. Q1 5 67 ข. Q3 5 75
✖
ค. ค่าตํ่าสุด คือ 60 ง. ค่าสูงสุด คือ 100
159
ภาคผนวก
ตารางอัตราส่วนตรีโกณมิติ
 sin  cos  tan   sin  cos  tan 
1 .107 .999 .017 23 .391 .921 .424
2 .035 .999 .035 24 .407 .914 .445
3 .052 .999 .052 25 .423 .906 .466
4 .070 .998 .070 26 .438 .899 .488
5 .087 .996 .087 27 .454 .891 .510
6 .105 .995 .105 28 .469 .883 .532
7 .122 .993 .123 29 .485 .875 .554
8 .139 .990 .141 30 .500 .866 .577
9 .156 .988 .158 31 .515 .857 .601
10 .174 .985 .176 32 .530 .848 .625
11 .191 .982 .194 33 .545 .839 .649
12 .208 .978 .213 34 .559 .829 .675
13 .225 .974 .231 35 .574 .819 .700
14 .242 .970 .249 36 .588 .809 .727
15 .259 .966 .268 37 .602 .799 .754
16 .276 .961 .287 38 .616 .788 .781
17 .292 .956 .306 39 .629 .777 .810
18 .309 .951 .325 40 .643 .766 .839
19 .326 .946 .344 41 .656 .755 .869
20 .342 .940 .364 42 .669 .743 .900
21 .358 .934 .384 43 .682 .731 .933
22 .375 .927 .404 44 .695 .719 .966

160
 sin  cos  tan   sin  cos  tan 
45 .707 .707 1.000 68 .927 .375 2.475
46 .719 .695 1.036 69 .934 .358 2.605
47 .731 .682 1.072 70 .940 .342 2.748
48 .743 .669 1.111 71 .946 .326 2.904
49 .755 .656 1.150 72 .951 .309 3.078
50 .766 .643 1.192 73 .956 .292 3.271
51 .777 .629 1.235 74 .961 .276 3.487
52 .788 .616 1.280 75 .966 .259 3.732
53 .799 .602 1.327 76 .970 .242 4.011
54 .809 .588 1.376 77 .974 .225 4.331
55 .819 .574 1.428 78 .978 .208 4.705
56 .829 .559 1.483 79 .982 .191 5.145
57 .839 .545 1.540 80 .985 .174 5.671
58 .848 .530 1.600 81 .988 .156 6.314
59 .857 .515 1.664 82 .990 .139 7.115
60 .866 .500 1.732 83 .993 .122 8.144
61 .875 .485 1.804 84 .995 .105 9.514
62 .883 .469 1.881 85 .996 .087 11.430
63 .891 .454 1.963 86 .998 .070 14.301
64 .899 .438 2.050 87 .999 .052 19.081
65 .906 .423 2.145 88 .999 .035 28.636
66 .914 .407 2.246 89 .999 .018 57.290
67 .921 .391 2.356
161

อสมการ ความคล้าย

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

อสมการ ความคล้าย

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

หนว่ ยการเรยี นร

(3) 3x12 . 5 ............... ✔

(4) 4x 2 x ............... ............... ✔

(5) 5x211 < x11 ............... ✔

(6) 31x 5 1528 ✔

(7) 2x15 > x23 ............... ✔

(8) 3x211  2x17 ............... ✔

(9) 4x < 3m25 ............... ✔

2. จงเปลี่ยนประโยคภาษาต่อไปนี้ให้เป็นประโยคสัญลักษณ์ (กำ�หนดให้ x เป็นตัวแปร แทนจำ�นวน

(2) y ลบด้วย 8 ไม่เท่ากับ 1

(2) 5r  r28 [r  2] .........................

(3) 3s  2s115 [s  15]

(4) 4w21  2w13 [w  2]

(5) 3z29  0 [z  3] ......................... ✔

(6) 2c15  1 [c  22]

(7) 8d112  d22 [d  2] .........................

(8) 12e111  e222 [e  2] ......................... ✔

(9) 2f113  f23 [f  10] .........................

(11) h21  2324h [h  4] ......................... ✔

(12) 4x15  x210 [x  25] ✔

(13) 3x12  2x27 [x  25] ......................... ✔

(14) 5x13  2x23 [x  22] ✔

(15) 7x27  2313x [x  1] ✔

(4) x21  23 (x  22)

(2) ถ้า 25  28 และ 28  y แล้ว 25 ....................

(3) ถ้า a  10 และ 10  b แล้ว a ....................

(4) ถ้า a11  b แล้ว a ....................

(5) ถ้า x22  y แล้ว x ....................

(6) ถ้า a 5 b แล้ว 2a ....................

(2) 6x15  4x23

(3) x23  12 x12

(4) 4x2 35  2x1 75

(5) x2 17  4 fx3 + 12p

(6) 5(x21)  3(5x23)

(9) 524(112x)  3(523x)

15 > f + 4pH  15 > ax - 1kH

(2) 212x  2x13  62x

3x118  2x136 และ x118  3x121

2. พี่มีอายุมากกว่าน้อง 6 ปี แต่พี่และน้องมีอายุรวมกันไม่ถึง 36 ปี น้องจะมีอายุมากที่สุดกี่ปี

3. พิเนตมีเหรียญห้าบาทและเหรียญสิบบาทรวมกัน 60 เหรียญ คิดเป็นเงินน้อยกว่า 550 บาท

4. เดียร์มีเงินอยู่จำ�นวนหนึ่ง แม่ให้มาอีก 4 เท่าของเงินที่เดียร์มี เดียร์นำ�เงินไปซื้อสมุด 70 บาท และ

5. ผลบวกของสามเท่าของจำ�นวนเต็มบวกจำ�นวนหนึ่งกับ 8 มีค่าไม่เกิน 35 และผลบวกของสองเท่า

6. รถยนต์คันแรกแล่นด้วยอัตราเร็ว 60 กิโลเมตรต่อชั่วโมง รถยนต์คันที่สองแล่นด้วยอัตราเร็ว

รวมกันมากกว่า 330 กิโลเมตร แล้วรถยนต์แต่ละคันใช้เวลาเท่าไร

ค. x > 52 ง. x  3 ก. จำ�นวนจริงทุกจำ�นวนที่มากกว่า 23.6

10. ถ้า a เป็นค่าที่น้อยที่สุดของ x จากอสมการ 15. ข้อใดเป็นกราฟแสดงคำ�ตอบของอสมการ

และ b เป็นค่าที่มากที่สุดของ x จากอสมการ ก. 6 5 4 3 2

12. ข้อใดเป็นคำ�ตอบของอสมการ คือข้อใด

✖ค. x  12 ง. x   12 18. 23 ของจำ�นวนจำ�นวนหนึ่งมากกว่า 57 ของ

ก. 6(1.5x24.5)  5(0.5x15.5) ก. 8 ลิตร ข. 10 ลิตร

20. ผลบวกของจำ�นวนเต็มคู่สามจำ�นวนที่เรียง 23. รูปสามเหลี่ยมรูปหนึ่งมีด้านทั้งสามยาว 3x,

ของจำ�นวนเต็มคู่สามจำ�นวนที่มีค่ามากที่สุด ของรูปสามเหลี่ยมนี้ไม่เกิน 42 หน่วย แล้ว

2. จากรูป จงบอกชื่อส่วนต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับวงกลม

(9) เส้นพาดวงของวงกลม O คือ .......................................................................................................

กำ�หนดให้ O เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม CO ⊥ AB ที่จุด O AE ตัดกับ CO ที่จุด D

^ ^ ^ ^ (จากข้อ 2 และข้อ 5 สมบัติการเท่ากัน)

11. DEO 1 E OD 1 D CE 5 90

กำ�หนดให้ O เป็นจุดศูนย์กลางของวงกลม AB เป็นเส้นผ่านศูนย์กลาง OD 5 DC และ

4. CA^ E 1 AE^ C 1 EC^ A 5 180 (มุมภายในของรูปสามเหลี่ยมรวมกันได้ 180)

5. CA^ E 198116 5 180 (จากข้อ และข้อ 1 3)

6. CA^ E 5 180298216 (สมบัติการบวก )

กำ�หนดให้ จากรูป กำ�หนด a 5 25, b 5 42 และ c 5 60

2. b 5 g 5 42 (มุมในส่วนโค้งทีร ่ องรับด้วยส่วนโค้ง AB เดียวกัน

3. c 5 f 5 60 (มุมในส่วนโค้งทีร ่ องรับด้วยส่วนโค้ง CD เดียวกัน

และ b เป็นค่าที่มากที่สุดของ x จากอสมการ ก. 6 5 4 3 2

y 132 31 O 59