EKOKRITISIMO

AT*sunrise aerial view mula kay Johan Swanepoel,

kinuha sa google.com

PAGPAPAHALAGA SA
KALIKASAN
ETIMOLOHIYA, KAHULUGAN AT KALIGIRAN NG EKOKRITISIMO

Ang salitang ekokritisismo ay nanggaling sa dalawang salitang “ekolohiya”at

“kritisismo”. Ekolohiya ang tawag sa pag-aaral ng ugnayan o interaksyon sa pagitan
ng mga hayop, halaman at kalikasan. Kritisismo naman ang teknikal na katumbas ng
mga salitang “ puna”, “ saloobin” o “persepyon” na pawing bunga ng maagham na
pagsusuri ng mga bagay-bagay sa paligid. Sa pinagdugtong na dalawang salitra, ang
unang pantig lamang na “eko” ay ikinabit sa “kritisismo” upang mabuo ang
interdisiplinaryong larangan ng makaagham na pagsulat ng panitikan.

Si Propesor Cheryll Burgess Glotfelty, noong 1996 ang unang nagtambal sa

dalawang salitang ion a nagpapahalaga sa kaugnayan ng panitikan at kalikasan.
Tinutukoy niya ang maraming mga sanaysay na tumatawag ng pansin sa
sangkatauhan ng pangangalaga ng kalikasan. Dahil dito namuno siya sa pagtatatag ng
“ Samahan para sa pagsusulong ng pag-aaral sa panitikan at kalikasan”. Karamihan sa
manunulat ng mga sanaysay-ekolohikal na pumapaksa sa pangangalaga ng kalikasan
ay kababaihan. Sa larangang ito sinusuri ng mga awtor kung paanong mapalawak ng
panitikan ang paksa hinggil sa pag-iingat, pangangalaga at pagbibigay-babala ng
kalikasan sa tao upang mapanatili ang kaayusan ng mapayapang buhay sa daigdig.

Sa taon ding iyon kasama si Harold Fromm, inilathala nila ang kauna-unahang
“Klasikong Antolohiya ng mga Piyesang Pampantikan” na may kaugnayan sa
ekolohiya. Mula rito ay sumibol ang teorya ng ekokritisismo. Ito ang bagong teorya
ng panitikan, kultura at kalikasan. Tinutukan sa teoryang ito ang pandaigdig na krisis
sa kalikasan sa pamamagitan ng panitikan na detalyeng naglalantad ng mga di kanais-
nais na kaganapan sa kultura at pisikal na kapaligiran dahil sa walang humpay na
pagpapalalo ng tao sa luntiang kalikasan.

Itinaas ng disiplinang ito ang hindi maitatakwil na bisa ng panitikan. Ang

maging tagapagsiyasat sa mga bagay na nahihinggil sa inang kalikasan tulad ng pag-
iwas sa paggamit ng matapang na mga kemikal at pataba, pagpapanatili sa luntiang
kagubatan, pagbantay sa kalinisan ng hangin at mga anyong tubig.

Katotohanang lantad ang isinisiwalat ng panitikan hinggil sa wari’y

pinababayaan nang kalikasan. Kalikasan ang lahat ng lupa, anyong tubig, ang walang
hanggang kalawakan sa himpapawid kasali na ang mga nabubuhay, pinakamaliit man
sa bawat sulok ng kalikasan. Malaki ang kaugnayan nito sa lipunan at kultura ng tao
upang makamit natin ang timbang na ekolohiya. Hinuhubog ng kalikasan ang lipunan
at kultura ang kalikasan. Sa isang banda, ang paraan ng pakikipag-ugnayan ng tao sa
kalikasan ay nakakaapekto sa kung paano makikipag-ugnayan ang kalikasan sa
sangkatauhan. Kapag nilapastangan ng tao ang kalikasan, ang kalikasan ay may
sariling paraan sa pagbabalik sa sangkatauhan ng alinmang kalapastangang
kaniyang natamo mula sa sangkatauhan. Parusa ng langit ang parusa ng kalikasan
sapagkat ang Diyos ang lumikha ng walang kasinggandang kalikasan na hindi
nararapat yurakan ng tao kahit kalian na dapat isulat at maging paksa ng mga
babasahing panitikan.
 MGA BATAYANG KAALAMAN SA EKOKRITISISMO

Ang ekokritisismo ay isang dulog na nakaangkla sa pagpapalagay na may

ugnayan ang panitikan at ang pisikal na kapaligiran. Sa pagsusuri, magiging sentro
ang kalikasang nasa mundo sa halip na sa tao lamang. Ayon kay Barry (2009) sinipi
mula kay Glotfelty and Fromm, 1996:

Just as feminist criticism examines language and literature from a gender

conscious perspective and Marxist critism brings an awareness of modes of
production and economic class to its reading of texts, ecocritism takes an earth-
centered approach to literary studies.

Ayon pa rin kay Glotfelty (1996) ang ekokritisismo ay tinatawag ding Green
studies na kapwa nangangahulugang isang kritkal na dulog sa pagbasa ng panitikan.

Bilang bagong litaw na kilusan, ang ekokritisismo ay nagsimula sa Estados

Unidos noong huling taon ng 1980 at sa United Kingdom naman noong 1990
umusbong ang Green Studies “(Barry). Ang nakilalang tagapagtatag nito ay si
Cheryll Glotfelty kasama ang isang editor na si Harold Fromm sa kanilang
koleksyon ng mga sanaysay na may pamagat na “ The Ecocritism Reader: Landmarks
in Literary Ecology”. Samantala ang tagapagtatag naman ng Ekokritisismo sa United
Kingdom ay si Jonathan Bate na may akda ng “ Romantic Ecology: Wordsworth and
Environmental Tradition”at “ The Song of the Earth” Aniya sa pagdulog na
ekokritisismo, interdisiplinaryo ang pag-aaral sa akda. Nangangahulugan itong, sakop
ng usaping ekokritisismo ang mga larang na nagsama-sama o nagkakaugnay-ugnay na
mga disiplina. Ganito ang winika:

Literature scholars texts that illustrate environmental concern and examine

that various ways and literature treats the subject of nature.

Para sa mga ekokritiko, ang kalikasan ay umiiral bilang isang likha na may
sariling buhay. May epekto sa mga tao ang kalikasan at sa ganoong kaparaanan ay
naapektuhan din ang mga tao ( Barry, 1996). Sinusuri ng mga ekokritiko ang akda
gamit ang lente sa kalikasan. Nililimi ng ekokritiko ang papel ng likas na
kapaligiran na makikita sa imahinasyon at ang pagkakaugnay ng kalikasan at tao ang
paraan ng paglalarawan ng panitikan sa tao kasama ang kalikasan at kung paano
naapektuhan ang isa’t isa. Ang buhay na walang kalikasan at at buhay na walang
panitikan ay halos imposible ayon kay Hitesh Parmar (
http://hiteshparmar1234.blogspot.com). Kaya sa pagsusuring ekokritisismo,
tinitingnan ang kalikasan hindi lamang bilang konteksto kundi isang identidad
na may katumbas na halaga sa mga bidang tauhan ng isang akda.

Mahalagang aparato din ang dulog na ito sa mga magtatangkang basahin ang
mga panitikang bayan na pumapaksa hinggil sa kalikasan. Maaring makikita kung
gayon, ang paraan ng pagtatanghal ng kalikasan sa iba’t ibang perspektibo. Sa gabay
at tuon ng ekokritisismo, maaring mailahad ang mga kaaya-ayang larawan ng isang
lugar o kaya ang mga banta ng pagkasira nito na kailangang bigyang diin upang
mabawasan, kung hindi man maubos ang impak ng mga sakuna na bunga ng kawalan
ng pangangalaga sa kalikasan.

BAGONG TEORYANG PAMPANITIKAN

Ang ekokritisismo ay pinaikling anyo ng Ecological Literary Criticism na

nagtatanghal sa kalikasan hindi lamang bilang teksto kundi isang indibidwal na may
sariling identidad at may malaking papel bilang protagonist sa akda. Ito ay mula sa
salitang greek na “oikos” at kritos”. Ayon kay Glotfelty at Fromm ang oikus ay nature
o kalikasan na siyang pinakamalawak na tahanan at ang kritos ay ang arbiter of taste o
tagapaghatol sa kalidad at integridad o karangalan ng akda na nagtataguyod sa
kanilang desiminasyon (Feen, 2015 p.115). Ang bagong teoryang ito ay hindi hihinto
sa pag-aanalisa lamang bagkus isa itong pagtataguyod sa pangangalaga ng kapaligiran
sa pamamagitan ng eko-literasi gamit ang glosaryo ng mga konseptong matuklasan
hinggil sa ugnayan ng panitikan at kalikasan mula sa mga akda.

Nangunguna sa hanay ng mga ekokritiko ang mga sinaunang manunulat sa

Estados Unidos na bago pa man maitatag ang teoryang ekokritisismo, ang mga
manunukat na ito ay tunay ng nagpapahalaga sa kalikasan. Una na sa listahan si
Henry David Thoreau sa mga ekokritiko. Sinabi niya kapag ang tao ay nabigong
matuto mula sa kanyang kalikasan siya ay hindi lubos na nabubuhay.(Shoba &
Bagaraj 2013, p. 85)

Ang siping sinundan ay mula sa akda ni Thoreau na Walden or Life in the

woods. Ito ay nagpapaliwanag na ang kariwasaan dala ng makabagong pamumuhay
ay hindi sapat upang masabing lubos na ang buhay dahil ang tunay na kaligayahan ay
nasa kalikasan., pagtulong sa sarili at ang pagkasiya sa mga sariling simpleng buhay
na nasa kalikasan mismo.

Isa rin sa mga ekokritiko mula sa US ay si John Muir. Namumukod-tangi ang

kanyang akdang My First Summer in Sierra. Ang akdang ito ni Muir ay nagsasalaysay
sa kanyang unang pagpunta sa Bundok ng Sierra Nevada at sa California. Ito ay
nagsasalaysay sa kanyang nakatutuwang pakikipagsapalaran bilang isang pastol ng
California. Kapansin-pansin ang kanyang lubos na pagpapahalaga sa kalikasan sa
kanyang akda na makikita sa linyang kanyang tinuran:

So extravagant is Nature, with her choicest treasures, spending plant beauty

as she spends sunshine, pouring it forth into land and sea, garden and dessert. And so
the beauty of lilies , fallson angels and men, bears and squirrels wolves and sheep,
birds and bees, but as far as I have seen, man alone, and the animals he tames,
destroy these gardens. (Muir, 1869)

Hayagang inilahad ni Muir ang pagkadismaya sa nangyari sa kalikasan bunga

ng paninirang dala ng tao rito.
 Kasama nina Thoreau at Muir, na mga itinatanghal ang kalikasan sa kanilang
mga akda, sina Ralph Waldo Emerson (1803-1882) sa kayang aklat na may pamagat
na Nature, at Margarette Fuller (1810-1850) sa kanyang akdang Summer on the
Lakes, During 1843. Ang kanilang mga akda ay karaniwan nang nagbubunyi sa
kagandahang hated ng kalikasan kung kaya’t ang kanilang pangkat ay kinikilalang
transcendentalism. Ayon sa kahulugang ibinibigay ng www.the freedictionary.com
ang transcendentalism ay

“ A literary and philosophical movement arising in 19th century New England,

associated with Ralph Waldo Emerson and Margaret Fuller asserting the existence of
an ideal spiritual relity that transcend empirical and scientific reality and is
knowable through intuition.”

Nangunguna naman na mga aktibong aktibong tagapagtaguyod ng ekokritisismo

kasama ni Jonathan Bate sa Britain sina Laurence Coup ng Manchester Metropolitan
University; Richard Kerridge at Greg Garrard na nagmula sa Bath Spa Univesity at si
Gifford ng University of Leeds. ( Barry 1996 p. 218)

Ang umiiral na dalawang pangkat ng mga ekokritiko mula sa Amerika at

Britanya ay nagkakaugnay sa kanilang dulog at layunin bagamat nagkakaiba sa
kanilang binibigyang tuon. Sa mga ekokritiko ng Amerika ang ginagamit nilang
termino ay Ecocritism na nagbibigay-tuon sa kagandahang dulot ng kalikasan habang
Green Studies naman sa mga ekokritiko ng Britanya na nagbibigay-tuon naman sa
paglilimi sa mga distraksyon o panganib na dala ng tao sa kalikasan.

Ang pinakatunguhin naman ng ekokritisismo ayon kay Fenn ay ang

preserbasyon ng kalikasan para sa kaligtasan ng sangkatauhan. Dito higit na
binibigyang tuon sa pagsusuri ang pagkakaisa o harmony ng ugnayan ng kalikasan at
sangkatauhan na ipinapaksa sa isang akda. Hinihikayat ng mga ekokritiko ang
mambabasa na masinsinang pag-iisipan ang astetiko at etikal na suliraning dala ng
krisis pangkapaligiran at kung paano ipinapahahayag ng wika at panitikan ang mga
pagpapahalaga ng kalikasan.

Nakakaangkla ang ekokritisismo sa interdisiplinaryong pagdulog sa panitikan

ayon kay Thomas K. Dean ( 1994, p.1) na sinipi nina Shoba at Nagaraj (2003, p. 85).
Ang ekokritisismo ayon kay Dean ay pag-aaral ng kultura at produkto ng kultura na
may koneksyon sa ugnayan ng tao sa kalikasan. Dagdag pa ni Dean, ang
ekokritisismo ay tugon sa mga pangangailangan, suliranin, o krisis na pangkapaligiran
. ang ekokritisismo ay isang larangan na magtutulay sa siwang na namamagitan ng
panitikan at agham.

Sa pagbasa ng akdang pampanitikan, isinaalang-alang ang ilan sa mga tanong na

binanggit ni Glotfelty, 1994 (www.asle.orglwp-
content/uploads/ASLE_Primer_Defining Ecocrit.pdf) gaya ng sumusunod.
 1. Paano isinasagisag an kalikasan sa akdang ito?
2. Ano ang papel ng pisikal na tagpuan/setting sa banghay ng akda?
3. Ang mga pagpapahalaga bang ipinapahayag sa akda ay naayon sa
pagpapahalaga sa kalikasan?
4. Sa paanong paraan, nakaaapekto ang karunungan sa relasyon ng tao at
kalikasan?
5. Ano ang kaugnayan ng agham ng ekolohiya sa pag-aaral ng panitikan?
6. Ano ang posibleng bunga sa pagitan ng pag-aaral ng panitikan at usaping
pangkapaligiran kaugnay sa ibang disiplina tulad ng kasaysayan, pilosopiya,
sikolohiya, sining at etika?

Mahalaga ring pag-ukulan ng pansin kapag nasusuri ng panitikan ang

aspektong cultural. Ang kultura ay hindi lamang maaring isantabi sapagkat ito ang
kabuuan ng pag-iisip at kilos na isasakatuparan ng kahit sinong indibdwal.
Samaktuwid kung susuriin ang akda, dapat alamin ang kultura ng nagmamay-ari
niyon. Paano siya mag-isip at humatol sa bagay sa kanyang buhay at paligid ay
mahuhulaan kaoag mauunawaan ang sikolohiya ng kultura.

Gawain 1

Pangalan: Petsa
 Gamit ang mga susing-salita na makikita sa ibaba. Iguhit ang iyong
pagpapakahulugan sa mga salitang ito.

EKOLOHIYA

KRITISISMO

EKOKRITISIMO

Gawain 2

Sagutin ang sumusunod na tanong. Gumawa ng video at ipost ito sa group.

1. Bakit mahalagang pag-aralan ang mga isyu at usapin hinggil sa kalikasan?

Gawain 3

Maglista ng mga pelikula, kuwentong pambata, sanaysay, alamat at tula na

pumapaksa hinggil sa kalikasan. Gamiting gabay ang talahanayan sa ibaba.

Akdang Pampanitikan Pamagat Problemang

Pangkalikasang Inilatag

Pelikula Before the Flood Pinapakita doon kung ano

ang sanhi ng Climate
Change na kung saan
ngdudulot ng pagkabahala
at problema ng mga tao na
naninirahan. Pinapakita rin
ditto kung ano ang ganap
sa hindi wala pa
angmatinding climate
change.

Kuwentong pambata Baha Dulot sa Basura Ang Suliranin ng kuwento

ay ang pagtapon ng tao ng
basura kung saan-saan,
Ni: Blaine Mia Igkasama hanggang sa umabot itong
itapon niya sa ilog. Na
kung saan, pagdating ng
malakas na ulan ay
nagging sanhi pa ito ng
pagbaha. Nais ipaabot ng
tagasulat sa ating
tagapakinig na hindi
nakabubuti sa kalusugan at
lalong-lalo na sa kalikasan
ang pagtapon ng basura sa
hindi tamang lalagyan.

Sanaysay KAlikasan ay Kayamanan Tinalakay dito ang

na Dapat Pangalagaan! kakulangan sa disiplina ng
mga tao na siyang
nagiging sanhi ng mga
 Ni: Nicole Cordovez kalimidad. Inaadbokasiya
Reyes din ditto na an informal
Settlers ay mabigyan ng
tamang tirahan ng sa
gano’y hindi magiging
sanhi ng hindi maayos na
pagdaloy ng tubig. Nais
iparating ng manunulat na
simulant na ang
pagbabago. Marahil, ito
ang nararapt upang
maiwas ang pagkasira ng
ating inang kalikasan.

Alamat Alamat: Ang sumpa ng

Diwata sa Kagubatan

Tula Kalikasan – Saan ka Ipinahayag dito ang

Patungo? kapabayaan ng mga tao sa
kalikasan at kung ano ang
masamang naidudulot nito.
Ni: Avon Adarna Isa sa layunin ng
manunulat ay ang pukawin
ang mga tao sa kasamaan
at kapabayaan ng ating
kalikasan na s’yang
nakakasama para sa mga
tao.