Barwy chromatyczne (barwy kolorowe) – wszystkie kolory, w których można wyróżnić dominantę, choćby

niewielką, jakiejś barwy, a więc są to wszystkie kolory prócz czerni, bieli i wszystkich szarości (które nazywamy
barwami achromatycznymi).

Barwy achromatyczne (barwy niekolorowe) – wszystkie barwy nie posiadające dominanty barwnej, a więc kolory:
biały, czarny oraz wszystkie stopnie szarości.

Każda barwa achromatyczna to zrównoważona mieszanina widzialnych fal elektromagnetycznych wywołująca u

obserwatora, w bieżących warunkach obserwacji, wrażenie psychiczne braku odcienia któregokolwiek z kolorów
(przy czym teoretyczny kolor czarny należy traktować jako w ogóle brak jakichkolwiek fal).

Dla utworzenia szarości lub bieli wystarczą trzy dowolne (jeżeli uwzględnić odejmowanie barw A – B = C ↔ A =
C + B) barwy proste zmieszane w odpowiednich proporcjach. Dla wielu barw prostych istnieje też określona
barwa prosta, która zmieszana z początkową w odpowiednich proporcjach, da barwę achromatyczną. Jest to
szczególny przypadek barw dopełniających.

Barwy proste (monochromatyczne, widmowe) – barwy otrzymane z rozszczepienie światła białego. Barwa prosta
to wrażenie wzrokowe wywołane falą elektromagnetyczną o konkretnej długości z przedziału fal widzialnych czyli
ok. 380 nm – ok. 770 nm (podaje się tutaj różne podobne zakresy, normy nigdy nie będzie, bo nie można
sztywno określić granic fizjologicznych ludzkiego wzroku). W rzeczywistości dobrze widzialne barwy to jeszcze
węższy zakres (400-700). Tylko z barw prostych składa się tęcza, załamanie światła w krysztale, odbicie w płytce
kompaktowej, a nawet w dostatecznie cienkiej plamie oleju samochodowego na kałuży.

W naturze barwy proste są rzadkością. Barwy proste są nierozszczepialne i stanowią w postaci mieszanin
wszystkie pozostałe kolory widziane przez człowieka. Te pozostałe barwy to barwy złożone.

długość fali częstotliwość

kolor
nm (10-9m) THz (1012Hz)
czerwony ~ 635-770 ~ 480-405
pomarańczowy ~ 590-635 ~ 510-480
żółty ~ 565-590 ~ 530-510
zielony ~ 520-565 ~ 580-530
cyjan ~ 500-520 ~ 600-580
niebieski ~ 450-500 ~ 670-600
indygo ~ 430-450 ~ 700-670
fioletowy ~ 380-430 ~ 790-700

Barwy złożone – barwy składające się z mieszaniny barw prostych w dowolnych proporcjach, czyli z mieszaniny
fal elektromagnetycznych o różnych długościach z zakresu promieniowania widzialnego. Jest to, w odróżnieniu
od barw prostych, pozostała, przeważająca większość istniejących kolorów. Wiele różnych kombinacji barw
prostych może dać wrażenie tej samej barwy w naturze, czyli wiele różnych barw złożonych ma ten sam wygląd.
Różnice mogą pojawić się dopiero po zmianie oświetlenia.

Koło barw – graficzny model poglądowy służący do objaśniania zasad mieszania się i powstawania barw, mający
postać koła, w którym wokół jego środka zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara wrysowano widmo
ciągłe światła białego w ten sposób, że barwa fioletowa (najkrótsze promieniowanie widzialne) płynnie przechodzi
w barwę czerwoną (najdłuższe promieniowanie widzialne) a więc widmo zostaje połączone w zamknięty cykl
zmian barw.

Barwy znajdujące się po przeciwnych stronach środka koła nazywane są barwami dopełniającymi. Takie barwy
nałożone na siebie w syntezie addytywnej dają barwę białą, a w syntezie subtraktywnej – barwę czarną,
natomiast zmieszane dają neutralną szarość.

Barwy dopełniające - pary barw, które połączone ze sobą w równych proporcjach dają (w zależności od metody
łączenia) – czerń lub biel. Barwy dopełniające to pary barw dopełniające się do achromatyczności. Najczęściej są
przedstawiane jako barwy leżące naprzeciwko siebie w kole barw.

 w addytywnej metodzie łączenia barw - barwy dopełniające dają biel (nakładanie świateł, zastosowanie
w monitorach i telewizorach kolorowych)
 w subtraktywnej metodzie łączenia barw - barwy dopełniające dają czerń (nakładanie kolorowych
transparentnych filtrów) lub szarość o jasności równoważnej barwom dopełniającym (mieszanie barw)

Przykłady par barw dopełniających

 czerwona i zielona
 fioletowa i żółta
 niebieska i pomarańczowy

Kolory podstawowe – kolory, które nie powstały w wyniku mieszania innych. Jeśli zmiesza się je w różnych
ilościach, można otrzymać niemal nieskończoną liczbę barw. Trzy podstawowe kolory pigmentów to żółcień,
czerwień i błękit.

Mieszanie addytywne, kolory podstawowe to: Mieszanie subtraktywne, kolory podstawowe to:
RED + GREEN + BLUE = biały CYJAN + MAGENTA + YELLOW = czarny
Ogólnie panującym, aczkolwiek błędnym przeświadczeniem jest, że trzy podstawowe kolory to: czerwony,
niebieski i żółty.

Jeśli zachodzi mieszanie światła emitowanego, wówczas zachodzi zjawisko syntezy addytywnej. W oparciu o
syntezę addytywną mieszania barw pracują monitory oraz inne wyświetlacze kolorowe, emitując wiązki świateł
Red (czerwony), Green (zielony), Blue (niebieski) (RGB). Czarny ekran to wynik braku emisji światła, a biały to
wynik złożenia świateł R, G, B z jednakową jasnością.

Jeśli natomiast zachodzi mieszanie kolorów światła odbitego (np. wydruk na papierze lub zestaw filtrów
szklanych), wówczas występuje zjawisko syntezy subtraktywnej. W takim przypadku przyjmuje się najczęściej
trzy podstawowe kolory to magenta (fioletoworóżowy), cyjan (błękitny) i żółty. Zjawisko to wykorzystuje się m.in.
do druku na białym papierze. Farba drukarska, pokrywając papier tworzy filtr, a niepochłonięte długości fal
świetlnych docierają do oka wywołując wrażenia określonej barwy.

Kolory drugorzędne – kolory powstające w wyniku zmieszania dwóch sąsiednich barw podstawowych. Efektem
poszczególnych połączeń barw podstawowych są następujące kolory drugorzędne: fiolet (czerwień + błękit),
oranż (żółcień + czerwień), zieleń (błękit + żółcień). Aby otrzymać czysty kolor drugorzędny, należy barwy
podstawowe zmieszać w równych proporcjach.

Kolory trzeciorzędne – kolory, które mieszczą się pomiędzy każdą z barw podstawowych i drugorzędnych. Każdy
kolor trzeciorzędny uzyskuje się mieszając podstawowy z najbliższym drugorzędnym. Kolor trzeciorzędny to
barwa drugorzędna składająca się w jednej trzeciej z podstawowej i w dwóch trzecich z innej. Istnieje sześć
kolorów trzeciorzędnych. Poza powyższym podziałem, kolory możemy również podzielić na ciepłe, zimne lub
neutralne.

Trzy cechy fizyczne barw

Ton barwny – termin tożsamy z terminem barwa. Pojęcie tonu barwnego zawęża pojęcie barwy do ściśle
określonej barwy wynikowej, czyli barwy o określonej składowej głównej (inaczej mówiąc: jakości, walorze,
odcieniu), nasyceniu (inaczej mówiąc: natężeniu) oraz jasności. Ton barwny popularnie nazywany jest kolorem
i określa on, bliżej której barwy jest on na osi.

żółty

zielony czerwony

niebieski

W teorii koloru saturacja lub nasycenie, to subiektywna intensywność barwy. Im barwa jest bardziej nasycona,
tym jest odbierana jako bardziej żywa. Za to barwy mniej nasycone, zdają się przytłumione i bliższe szarości
(odcienie szarości charakteryzują się brakiem nasycenia).

Stopień względnej jasności – określa, czy w danej barwie jest więcej bieli czy więcej czerni (czy jest ona
jaśniejsza czy ciemniejsza).
Wszystkie trzy cechy fizyczne barw odnoszą się do barw chromatycznych, a ostatnia również do
achromatycznych.
Kontrast symultaniczny (równoczesny)
Zjawisko kontrastu równoczesnego polega na wpływie otaczających obiekt pól na postrzeganie go. Dotyczy to tak
jasności jak i barwy obiektów. Pola A i B (il. 1) są tego samego koloru, choć pole B wydaje się być wyraźnie
jaśniejsze. Szary pasek (il. 2) wydaje się zmieniać odcień od jaśniejszego do ciemniejszego, gdy w
rzeczywistości cały ma jednakowy odcień.

Kontrast następczy (powidok, obraz następczy) – zjawisko optyczne polegające na tym, że po wpatrywaniu się w
jakiś kształt w jednym z kolorów podstawowych, a następnie odwróceniu wzroku, w oczach pojawia się na chwilę
ten sam, zamazany kształt w barwie dopełniającej, np. czerwone zachodzące słońce pozostawi w oczach swój
okrąg w barwie zielono-niebieskiej. Przykładem tego zjawiska może też być efekt zimnych ogni. Jeżeli zapalimy
je i będziemy zakreślać w ciemności koła, widoczne będą wyraźne kręgi świetlne, a nie przesuwająca się
pojedyncza plama ognia.  

Barwa i jej atrybuty

        Nasza intuicyjna, psychofizjologiczna zdolność identyfikowania barw jest oparta zasadniczo na
odróżnianiu trzech atrybutów barwy: odcienia, nasycenia i jasności (ew. jaskrawości). Przez atrybut
barwy należy rozumieć charakterystyczną, nieodłączną właściwość wrażenia barwy, która służy do
opisania jednej z jej trzech cech. Wszystkie barwy można bowiem podzielić na achromatyczne
i chromatyczne. Pierwsze z nich to barwy od bieli poprzez neutralne szarości do czerni. Mają one tylko
jeden atrybut barwy: jasność wobec wtórnych źródeł światła, a jaskrawość przy pierwotnych źródłach
światła. Pozostałe barwy są więc barwami chromatycznymi o trzech atrybutach, toteż do ich
specyfikowania wymagana jest trójwymiarowa przestrzeń. Ponieważ wszystkie barwy chromatyczne
i achromatyczne cechują się jasnością (jaskrawością), przyjęto tę skalę za oś główną, pionową w
bryłach barw. Wynika z tego, że barwę chromatyczną możemy przedstawić jako mieszaninę bieli
i światła monochromatycznego, natomiast opisać ją możemy za pomocą jasności, odcienia i nasycenia.
 Trzy atrybuty barw formują bryłę barw i specyfikują barwę

Odcień barwy
        Najbardziej charakterystyczną właściwością wrażenia barwy chromatycznej jest jej odcień. Stanowi
on cechę jakościową barwy. Właśnie ta cecha tworzy nazwy barw, takich jak: żółta, purpurowa,
niebieska itd.

Nasycenie
        Nasycenie to właściwość wrażenia wzrokowego umożliwiająca ocenę udziału barwy
chromatycznej, czystej, we wrażeniu ogólnym. Różnicuje ono barwy nasycone i nienasycone. Wielkość
nasycenia jest również ściśle związana z jej jasnością (jaskrawością). Przykładowo: barwami
nienasyconymi są pastele, gdyż zawierają więcej światła białego niż barwy żywe, intensywne.

Jasność (jaskrawość)
        Jasność oznacza achromatyczny opis jasności odbieranej podczas obserwacji obiektu, jego
powierzchni odbijającej światło, zaś jaskrawość odnosi się do obiektów samoświecących. Inaczej
mówiąc, jasność to właściwość wrażenia wzrokowego powodująca, że ciało albo powierzchnia wydaje
się przepuszczać lub odbijać większą lub mniejszą część światła padającego. W fotometrii luminancja
jako parametr wizualny wyrażana jest w jednostce: kandela na 1 m2 (cd/m2).

Dlaczego widzimy kolory?

Zanim zobaczymy, jak i dlaczego człowiek widzi kolory, najpierw musimy sobie zadać pytanie: czym jest kolor?
Jest ponad 10 rodzajów różnych reakcji fizycznych i chemicznych, które powodują powstanie koloru.
Najpopularniejszą i doświadczaną codziennie przez każdego z nas reakcją, jest reakcja pomiędzy światłem i
obiektem. Fala świetlna, która zderza się z powierzchnią danego obiektu jest częściowo odbita, częściowo
przyswojona, częściowo rozproszona. Wszystkie te trzy działania powodują, iż powstaje określona długość fali
świetlnej. Ta określona długość fali to właśnie kolor.

Siatkówka (łac. retina): wyściela wnętrze gałki ocznej i stanowi jej światłoczułą część odpowiedzialną za
powstawanie obrazów w oku. Jest błoną odbierającą bodźce świetlne.
Składa się z trzech warstw, przy czym najbliższa środka oka warstwa składa się z więcej niż stu milionów
światłoczułych końcówek nerwowych dwojakiego rodzaju. Z powodu swojego kształtu są one nazwane pręcikami
i czopkami.
Za widzenie barwne odpowiedzialne są czopki. W czopkach znajdują się trzy podstawowe barwniki umożliwiające
rozpoznawanie barw:
erytholabe - barwnik czuły na światło czerwone
chlorolabe - barwnik czuły na światło zielone
cyanolabe - barwnik czuły na światło niebieskie
Te trzy barwniki są odpowiedzialne za odbiór trzech kolorów podstawowych, czyli trójchromatyczne widzenie.