PAMANTASAN NG LUNGSOD NG PASIG

Alcalde Jose Street, Kapasigan, Pasig City

KOLEHIYO NG EDUKASYON

KAGAWARAN NG FILIPINO

Taong Pampanuruan 2020-2021

Asignatura: SINING SA PAKIKIPAGTALASTASAN

MODYUL 1-3

A. Paksa ng Modyul: KASAYSAYAN NG WIKA AT WIKANG PAMBANSA

B. Mga Pangangailangang Teknikal: internet, speakers/ headset,

Fb messenger, Google Classroom, Google meet, Zoom meeting at at iba pa

C. Nilalaman ng Modyul:

1. Ang Wika

2. Kasaysayan ng Wika

3.Pinagmulan ng Wika

4. Iba’t ibang Teorya at Paniniwala Tungkol sa Wika

5. Klasipikasyon ng mag Angkan ng Wika ayon kay Gleason

6. Mga Katangian ng Wika

7. Kasaysayan ng Wikang Pambansa

8. Mga Batas Pangwika

9. Iba pang mga Batas Pangwika

10. Mga bagong Kaganapan Tungkol sa WikaCOED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

I. Panimula:

May dalawang araling pinagtutuunan ang modyul na ito. Una, ay ang

tungkol sa simula at kasaysayan ng wika sa daigdig, kahulugan at katangian

nito. Ang pangalawang aralin ay ang kasaysayan ng pagkakaroon ng Wikang

Pambansa ng Pilipinasmahalagng maunawan ng bawat mag-aaral ang lahat ng

tala at impormasyon tungkol sa wika at Wikang Pambansa, hindi lamang

upang mapag-ibayo ang kaalaman kundi mapayabong din ang damdamin ng

pagmamalaki sa pagkakakilanlan natin bilang Pilipino.

II. Mga Layunin:

Pagkatapos ng araling ito, dapat na magawa mo ang mga sumusunod:

1. Maisalaysay ang simu-simula ng wika sa daigdig.

2. Matukoy ang Kasaysayan ng Wikang Pambansa at mga hakbang na

nagtatguyod sa pagkakaroon ng isang Wikang Pambansa ang Pilipinas.

3. Maipaliwanag ang kahulugan ng katangian ng wika.

4. Maisa-isa ang mga batas pangwika at mga probisyon nito n may kaugnayan

sa wika.

5. Pangalanan ang iba’t ibnag tao na nakapg-ambag sa kilusan para sa

pagkakaroon ng Wikang Pambansa ng Pilpinas

6. Maipaliwanag ang pagsisikap ng pamahalaan at nakararaming Pilipino na

magkaroon ng Wikang Pambansa.

7. Makilala ang maipagmalaki na ang Wikang Pambansa ay tatak ng ating

magiting at malayang lahi.

III. Panimulang Gawain

a. Panimulang Ebalwasyon

Marahil ay mayroon na kayong konsepto kung paanong natutong

magsalita ang ato at ang kahalagahan ng wika sa mga tao at sa bansa.

Bashin ang mag sumusnod na pangungusap. Kapg sang-ayon ka sa sinsabi

nito ay ay lagyan ng tsek (/) ang bilang at kung hindi ka sang-ayon ay bilugan

mo ang bilang.COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

1. Maraming wika ang ginagamit sa daigdig

2. Pagsilang ng tao, nagsasalita na siya.

3. Tagalog ang ating Pambansang wika.

4. Hindi magandang katangiana ng isang bansa ang kawalan nito ng sariling

wika.

5. Maraming paniniwal tungkol sa simu-simula ng wika.

6. Hindi mapauunlad ang isang wika na minana pa sa mga ninuno.

7. Likas na nakapagsasalita ang tao.

8. Si Manuel Roxas ang Ama ng Wikang Pambansa.

9. Ang wika ay pagkakakilanlan ng isang bansa.

10. May relasyon ang wika natin sa wika ng ibang bansa sa Asya.

KAHALAGAHAN NG WIKA (1)

KASAYSAYAN NG WIKA (1)

TEORYA (1)

ANGKAN NG WIKA (1)

KATANGIAN NG WIKA (1)

KASAYSAYAN NG WIKANG PAMBANSA

BATAS PANGWIKA

BAGONG KAGANAPAN SA WIKA

Asignatura: SINING SA PAKIKIPAGTALASTASAN

MODYUL 4-6

A. Paksa ng Modyul:

MABISANG PROSESO NG PAKIKIPAGTALASTASAN

B. Mga Pangangailangang Teknikal: internet, speakers/ headset,

Fb messenger, Google Classroom, Google meet, Zoom meeting at at iba pa

C. Nilalaman ng Modyul:

1.Kahulugan ng Pakikipagtalastasan

2. Kahalagahan ng Komunikasyon

3. Mga Uri ng Prosesong Pangkomunikasyon

3. Mga Katangian ng Komunikasyon

4. Sangkap at Proseso ng Komunikasyon

5. Komunikasyong Di-Berbal

6. Mga Konsiderasyon sa Mabisang Komunikasyon

I. Panimula: COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

“Ikaw ay hindi nag-iisa!” Nariyan siya, sila at naririto ako….kaming

lahat ay naghihintay saiyo..saan ka man naroroon….

Kapamilya, iisa ang ating pakay..”pakikipagtalastasan!”, kaya dapat

ay marunong kang makitungo, makibagay at makisalamuha. Sa lahat ng ito ay

kailangan mo ang sapat na kaalaman at mabisang pamamaraan sa

pakikipagtalastasan.

Ang modyul na ito ay naglalaman ng mgA kaalaman na papatnubay

saiyo upang maging epektibo ang iyong pakikipagtalastasan.

II. Mga Layunin:

Pagkatapos ng araling ito, dapat na magawa mo ang mga sumusunod:

1. Maibigay at maipaliwanag ang kahulugan at kahalagahan ng

pakikipagtalastasan;

2. Masabi at maibigay ang mga uri at katangian ng pakikipagtalastasan;

3. Maisa-isa at matalakay ang mgA sangkap at proseso ng komunikasyon;

4. Mapaghambing ang dalawang uri ng komunikasyon;

5. Mailahad at maipaliwanag ang mag konsiderasyon sa mabisang

komunikasyon; at

6. Makapagpahayag ng mga kaisipan at pananaw sa pamamaraang malinaw,

wasto at epektibo.

III. Panimulang Gawain

a. Panimulang Ebalwasyon

Panuto: Punan ng wastong sagot ang patlang ng bawat bilang.

Halimbawa: Ang pagsasalita ay ____________ makro sa komunikasyon.

Sagot: ikalawa o ikalawangCOED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

1. Ang pakikikipagtalastasan ay binubuo ng dalawang pangkat, isang

nagsasalita at isang________, na kapwa mahalagang sangkap sa pakikipagugnayan.

2. May pagkakataong nauusal natin sa sarili ang “Kaya ko pa ba ito?” Ito ay

tinatawag na komunikasyong _____________.

3. Sa proseso ng _________, ang tagapagdala ng mensahe ay nag-iisip ng iba’t

ibang paraan kung papaano siya makikipagkomunikasyon.

4. Iba’t ibang reaksyon ang maaaring maging kasagutan ng tatanggap ng

mensahe. Ito ay proseso ng ______________.

5. Kinakailangan ang matalinong pagpili ng ________ sa pagpapadala ng

mensahe.

6. Ang pakikipagtalastasan sa pamamagitan ng sulat, telepono, e-mail, fax

machine, at iba pa ay mga halimbawa ng _________________.

7. Halimbawang ang tanong ng guro ay iyong nasagot kaagad at ikaw ay

sinabihang “Magaling!”, anong uri ng tugon ang iyong tinangap?__________

8. May mga potensyal na sagabal sa komunikasyon__________ tulad ng ingay

sa paligid, at iba pa.

9. Ang paggamit ng kulay, pagguhit ng mga larawan, at iba pa ay mga

halimbawa ng ________________.

10. Ang akronim na “SPEAKING” ay sumisimbolo sa mga dapat isaalang-alang

sa pagkakaroon ng __________.

Nasagot mo ba ang mga tanong? Huwag kang malungkot. Ngayon mo pa

lang naman pag-aaralan nang husto ang leksyon/ aralin tun

KAHULUGAN NG PAKIKIPAGTALASTASAN 2

KAHALAGAHAN NG KOMUNIKASYON

URI NG PROSESO NG KOMUNIKASYON

KATANGIAN NG KOMUNIKASYON

SANGKAP AT PROSESO NG KOMUNIKASYON

URI NG TUGON

KOMUNIKASYONG DI – BERBAL

KONSIDERASYON SA MABISANG KOMUNIKASYON DEL HYMES SPEAKING 2

MODYUL 6

A. Paksa ng Modyul: EPEKTIBONG PROSESO SA PAKIKINIG

B. Mga Pangangailangang Teknikal: internet, speakers/ headset,

Fb messenger, Google Classroom, Google meet, Zoom meeting at at iba pa

C. Nilalaman ng Modyul:
1. Kahalagahan ng Pakikinig

2. Mgz Yugto sa Proseso ng Pakikinig

3. Mga Bagay na Dapat Isaalang-alang sa Pakikinig

4. Mag dapat tandan Upang maging Mabisang Tagapakinig

I. Panimula:

Ang pakikinig ay isa sa makrong kasanayang kinakailangang pagtuunan

mo ng panahon, pansin at pagsasanay upang maging mahusay at mabisa sa

iyong pakikipagtalastasan at pakikisalamuha sa kapwa. Upang makamit ito,

ang masusing pag-unawa sa paksang ito ay sadyang kinakailangan.COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

II. Mga Layunin:

Pagkatapos ng araling ito, dapat na magawa mo ang mga sumusunod:

1. Matukoy at ganap na maisa-isang banggitin at ipaliwanag ang mg

sumusunod na aralin ukol sa pakikinig.

a. Bilang makrong kasanayang pangkomunikasyon at panumbas

sa salitang “listening”

b. Kahalagahan ng pakikinig

c. Mga yugto sa prosesong pakikinig

d. Mga dapat tandan upang magng mabisang tagapakinig

2. Magamit ang iba’t ibang kasanayan sa pakikinig sa iba’t ibang kalagayan o

sitwasyon, at maging sa mga may kaugnayan sa mga gawain ng mga magaaral.

III. Panimulang Gawain

a. Panimulang Ebalwasyon

Panuto: Basahin at unawain ang sumusunod na mga pangungusap. Isulat

ang Tama sa puwang kung wasto ang isinasaad , at Mali kung ito ay hindi

wasto.

____1. Bawat indibidwal ay mahalagang `nagkaroon ng mga ksanayan sa

pakikinig.

____2. Ang pakikinig ay isang makrong kasanayang dapat na taglayin ng magaaral.

____3. Magkapareho ang ibig sabihin ng mag salitang listening at hearing

____4. Kinasasangkutan ng sensoring pandinig at pag-iisip pag nakikinig.

____5. Ang unang yugto ng pakikinig ay rekognisyon. COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

IV. Aralin: PAKIKINIG

EPEKTIBONG PROSESO NG PAKIKINIG

KAHALAGAHAN NG PAKIKINIG 6

YUGTO NG PROSESO NG PAKIKINIG

BAGAY NA ISAALANG ALANG SA PAKIKINIG

DAPAT TANDAAN UPANG MAGING MABISANG TAGAPAKINIG 6 MODULE

MODULE 7

A. Paksa ng Modyul: Alfabeto at Ortograpiyang Filipino

B. Mga Pangangailangang Teknikal: internet, speakers/ headset,

Fb messenger, Google Classroom, Google meet, Zoom meeting at at iba pa

C. Nilalaman ng Modyul:

1. 2001 Rebisyon ng Alfabeto at Patnubay sa Ispeling ng Wikang Filipino

2. Ang Panghihiram at mga Tiyak na Tuntunin sa Gamit ng Walong (8)Letra

3. Mga Tiyak na Tuntunin sa Gamit ng Walong Letra (8)

a. Ang Pagsulat ng Pabaybay

b. Pagpapakilala sa 2001mga Tiyak na Tuntunin sa Gamit ng Walong (8)

Dagdag na Letra

I. Panimula:

Ginawang “Filipino’ ang “Pilipino” hindi dahil sa ang “f” ay isa ng fonim sa

ating wika kundi dahil sa katwirang sosyo-politikal. Sumasagisag ang “f” hindi

sa/f/ kundi sa isang pagtutol na ang wikang Pambansa ay hindi dapat maging

puristiko. Isa pa ang salitang “Filipino” ay pantanging ngalan at hindi

karaniwang salita.

II. Mga Layunin: 1

Pagkatapos ng araling ito, dapat na magawa mo ang mga sumusunod:

1. Naipaliliwanag ang mga rebisyon ng 2001 sa Ortogrpiyang Filipino

2. Nasasabi ang mga tuntunin sa paggamit ng Walong letrang idinagdag

sa alfabeto

III. Panimulang Gawain

a. Panimulang Ebalwasyon

Panuto: Baybayin ang mag sumusunod na salita sa makabagong alpabeto

1. civic 6. photo

2. colonize 7. general

3. xylophone 8. fixer

4. scissors 9. zone

5. affix 10. variety

IV. Aralin:

Alfabeto at Ortograpiyang FilipinO

BALARILA

ALFABETONG FILIPINO 7

MGA TUNTUNING PANLAHAT SA ISPELLING O PAGBAYBAY

ANG PAPANGHIHIRAM AT MGA TIYAK NA TUNTUNIN SA GAMIT NG WALONG LETRA 7

ANG PANGHIHIRAM

2. Ang Panghihiram at mga Tiyak na Tuntunin sa Gamit ng Walong(8)

Letra

2.1. Ang panghihiram

Isang realidad ang pangangailangan ng wikang Filipino na manghiram sa

Ingles, Kastila at iba pa pang wika para matugunan ang malawakang pagpasok

ng mga bagong kultural na aytem at mga bagong konsepto na dala ng

modernisasyon at teknolohiya.

Idagdag pa na ang karaniwang Pilipino ay nagpapalit-wika at malayang

nanghihiram ng mga salita anumang varayti ng wika ang ginagamit, pasalita

man o pasulat.

Pinababagal ng 1987 Patnubay sa Ispeling ang leksikal na elaborasyon ng

Filipino. Nililimitahan nito ang panghihiram ng mga salita dahil sa paghihigpit

sa paggamit ng walong dagdag na letra (C, F, Ñ, J, Q, V, X at Z) doon lamang

sa mga sumusunod:

• Pantanging ngala

Tao: John , Quirino

Lugar: Canada, Valenzuela

Gusali: Ceñeza Building, State Condominium

Sasakyan: Qantas Airlines, Doña Monserat

Pangyayari: El Niño

• Salitang katutubo mula sa ibang wika sa Pilipinas

cañao (Ifugao) →pagdiriwang

señora (Kastila) →ale

hadji (Maranao) →lalaking Muslim na nakapunta sa Mecca

masjid (Maguindanao) →pook dalanginan, moske

vakul (Ivatan) →panakip sa ulo bilang pananggalang sa

ulan at init, yari

sa palmera o dahon ng saging

ifun (Ibanag) →pinakamaliit na banak

azan (Tausog) →unang panawagan sa pagdarasal ng

mga Muslim

• Salitang hindi konsistent ang ispeling o malayo ang ispeling sa bigkas

na kapag binaybay ayon sa alfabetong Filipino ay hindi mabakas ang

orihinal na ispeling nito

bouquet

rendezvous

laissez-faire

champagne

plateau

monsieur

• Salitang pang-agham, teknikal, at simbolong pang agham

cortex

enzyme

quartz

filament

Marxism

x-ray

zoom

joules

vertigo

infrared

Kung kaya’t napapanahon lamang ang pagrevisa sa mga tuntunin sa ispeling.

May mahalagang kraytirya para matamo ang isang efisyenteng sistema ng

ispeling:

• kasimplihan at ekonomiya na kaugnay ng isa-sa-isang tumbasan ng

tunog at letra, at

• fleksibilidad, ang pagtanggap ng mga linggwistikong pagbabago dahil sa

kontak ng mga wika.

Batay rito, pinaluluwag ng nirevisang tuntunin sa ispeling ang paggamit ng

walong (8) dagdag na letra sa lahat ng hiram na salita.

3. Mga Tuntunin sa Panghihiram

Sundin ang mga sumusunod na lapit sa paghanap ng panumbas sa mga hiram

na salita:

Gamitin ang kasalukuyang leksikon ng Filipino bilang panumbas sa mga

salitang banyaga.

attitude – saloobin

rule – tuntunin

ability – kakayahan

wholesale – pakyawan

west - kanluran
Kumuha ng mga salita mula sa iba’t ibang katutubong wika ng bansa.

hegemony - gahum (Cebuano)

imagery - haraya (Tagalog)

husband - bana (Hiligaynon)

Muslim priest - imam (Tausug)

Bigkasin sa orihinal na anyo ang hiniram na salita mula sa Kastila, Ingles

at iba pang wikang banyaga, at saka baybayin sa Filipino

Kastila/Filipino

cheque – tseke

litro – litro

liquido – likido

educación – edukasyon

Ingles/Filipino

centripetal – sentripetal

commercial – komersyal

advertising – advertayzing

economics – ekonomiks

Dagdag pa rito, sa pag pili ng salitang gagamitin isaalang-alang din ang mga

Sumusunod

1. Kaangkupan ng salita

2. Katiyakan sa kahulugan ng salita

3. Prestihiyo ng salita

K . MgA Tiyak na Tuntunin sa gamit ng Walong (8) Letra

1. Ang pagsulat ng Pabaybay

• Mananatili ang isa sa isang tumbasan ng tunog at letra sa pagsulat sa

pagbaybay ng mga salita sa wikang Filipino. Gayon pa man may tiyak na

tuntunin sa pagpapaluwag ng gamit ng walong letra (8) dagdag na letra.

• Ang panghihiram ng letra ay tiyak na tuntunin sa ganito ng walong letra

sa pagbaybay natin sa kasalukuyan.

a. Kung ano ang bigkas ay siyang sulat at kung ano ang sulat ay siyang

basa.

Halimbawa:

Dyanitor = Janitor

Pondo = Fondo

Pormal = Formal

b. Ang dagdag na walong letra na C, F, J, Ñ, Q, V, X, Z ay ginagamit sa mga

Halimbawa:

Tao: Niña, Carlo, Frances

Lugar: Lipa, Quezon City, Zamboanga City

c. Salitang katutubo mula sa ibang Wika

Halimbawa:

Señora = ( Kastila )

Mosque = (pook dalanginan ng mga Muslim)

Hadji (lalaking Muslim na nakarating sa Mecca)

2. Pagpapakilala sa 2001 Mga Tiyak na Tuntunin sa Gamit ng Walong (8)

Dagdag na Letra

1. Pinaluluwag ang paggamit ng walong dagdag na letra. Ibig sabihin,

ipinagagamit na rin ang mga ito sa ispeling ng lahat na hiram na salita

anuman ang barayti nito kasama ang hindi formal at hindi teknikal na

barayti, o iyong tinatawag na karaniwang salita.

2. Ang mga hiram na salita na naglalaman ng alinman sa walong karagdagang

letra na nabago ang ispeling ayon sa umiiral na sistema ng pagsulat sa

Filipino at umangkop na sa wika ay mananatili. Ituturing ang mga ito na

mga salitang may ibang baybay or lehitimong mga varyant ng ispeling.

Sa pagdaraan ng mga taon, ang mahigpit na pagsunod sa mga bagong

tuntunin sa paggamit ng walong dagdag na letra ay inaasahang higit na

pipiliin. Ang mga naunang paraan ng pagbabaybay gamit ang walong letra
ay magiging makaluma (archaic), hindi karaniwan o diyalektal.

3. Ang katutubong sistema ng pagsulat ay sumusunod sa prinsipyong “kung

ano ang bigkas, siyang baybay.”

4. Ang mga letrang C, Ñ, Q, X ay itinuturing na redandant. Ibig sabihin, hindi

kumakatawan ang mga ito sa iisa at tiyak na yunit ng tunog sa

palatunugang Ingles, kundi nakakatunog ng isa pang letra o sunuran ng

mga letra.

Ang letrang C ay nakakatulad ng letrang S sa pagkatawan nito so

fonemang /s/ at nakakatulad ng letrang K sa pagkatawan ng fonemang /k/

depende sa mga tunog na nakapaligid dito.

Halimbawa: central→sentral cabinet→kabinet

Ang Kastilang letrang Ñ ay hindi kumakatawan sa isang tunog, kundi sa

sunuran ng mga tunog na /ny/.

Halimbawa: baño→banyo

Ang letrang Q ay kumakatawan naman sa tunog /k/ o sunuran ng mga

tunog /kw/.

Halimbawa: queso→keso

quintuplet→kwintuplet.

Panghuli, ang letrang X ay kumakatawan sa sunuran ng mga tunog /ks/.

Halimbawa: extra→ekstra.

Nilalabag ng mga letrang ito ang isa-sa-isang tumbasan ng tunog at letra.

Kung gayon, ang paggamit ng mga letrang ito sa pagbaybay ng mga hiram

na karaniwang salita ay makasisira sa prinsipyo ng simplisida ekonomiya ng isang efisyenteng sistema ng

pagsulat.

Upang mapadali ang pag-unawa sa mga tiyak na tuntunin sa gamit ng

walong (8) letra ay narito ang paglalagom sa mga naunang nabanggit:

Letrang C

1.Panatilihin ang letrang C kung ang salita ay hinihiram sa orihinal na

anyo
Halimbawa: Calculus, Carbohydrates, Chlorophyll, De Facto, Cellphone,

Corsage

2.Palitan ang letrang C ng letrang S kung ang tunog ay /s/, at letrang K

kung ang tunog ay /k/ kapag binabaybay sa Filipino ang hiram na

salitang may letter C.

Halimbawa:

CSC

Participant Partisipant Magnetic

Central Sentral Card

Census Sensus Empirical

Letrang Q

1. Panatilihin ang letrang Q kung ang salita ay hiniram sa orihinal na anyo

Halimbawa:

Quo vadis

Quartz

Quotation

Quantum

Quad

Opaque

2. Palitan ang letrang Q ng letrang KW kung ang tunog ay /kw/, at ng

letrang K kung ang tunog ay /k/ kapag binabaybay sa Filipino ang

hiram na salitang may letter Q.

q kw q k

Quarter Kwarter Quorom Korum

Sequester Sekwester Quota Kot

Letrang Ñ

1. Panatilihin ang letrang Ñ kung ang salita ay hiram sa orihinal na anyo.

La Tondeña

Santo Niño
El Niño

Malacañang

La Niña

coño

2. Palitan ang Letrang Ñ ng mga letrang NY kapag binaybay sa Filipino ang

hiram na salitang may letrang Ñ.

ñ → ny

piña →pinya

cariñosa →karinyosa

cañon →kanyon

paño →panyo

bañera →banyera

Letrang X

1. Panatilihin ang letrang X kung ang salita ay hiniram sa orihinal na anyo.

axiom

wax

export

exodus

xylem

praxis

2. Palitan ang letrang X ng KS kung ang tunog ay /ks/ kapag binaybay sa

Filipino ang hiram na salitang may letrang X.

x → ks

experimental → eksperimental

taxonomy →taksonomi

Letrang F

1. Gamitin ang letrang F para sa tunog /f/ sa mga hiram na salita.

Tofu (Nihonggo) ‘tokwa’

Futbol
French fries

Fasiliteytor

Lifeguard

Fraterniti

Fuddul (Ibanag) ‘maliit na burol’

Foto

Fokus

Letrang J

1. Gamitin ang letrang J para sa tunog /j/ sa mga hiram na salita.

jam

juice

majahid (Arabic) ‘tagapagtanggol ng

Muslim’

jantu (Tausog) ‘puso’

sabjek

jaket

jornal

objek

bajet

Letrang V

1. Gamitin ang letrang V para sa tunog /v/ sa mga hiram na salita.

vertebrate

varayti

verbatim

volyum

video

valyu

Letrang Z

1. Gamitin ang letrang Z para sa tunog /z/ sa mga hiram na salita.

zebra

magazin

zinc

bazaar

zoo

bazuk

PAGLILINAW:

DO 42, S. 2006 – PAG-REVIEW NG “2001 REVISYON NG ALFABETO AT

PATNUBAY SA ISPELING NG WIKANG FILIPINO”

October 9, 2006

DO 42, s. 2006

Pag-Review ng “2001 Revisyon ng Alfabeto at Patnubay sa Ispeling ng

Wikang Filipino”

1. Ang Komisyon sa Wikang Filipino ay kasalukuyang nagsasagawa ng pagreview sa “2001 Revisyon ng

Alfabeto at Patnubay sa Ispeling ng Wikang

Filipino”. Ito ay bunga ng mga negatibong feedback mula sa mga guro,

estudyante, magulang at iba pang tagagamit ng wika kaugnay ng

nilalaman ng binagong patnubay sa ispeling at ang implementasyon nito.

2. Kaugnay nito, itinatagubilin sa lahat ng mga kinauukulan na itigil muna

ang implementasyon ng nabanggit na revisyon habang nirereview ito at

pansamantalang sangguniin ang 1987 Alpabeto at Patnubay, sa Ispeling

(Kautusang Pangkagawaran Blg. 81, s. 1987) para sa paghahanda o

pagsulat ng mga sangguniang kagamitan sa pagtuturo at sa mga

korespondensya opisyal.

3. Kalakip nito ang 1987 Patnubay sa Wikang Filipino na binuo ng

Linangan ng mga Wika sa Pilipinas na ngayon ay Komisyon sa Wikang

Filipino.

4. Hinihiling ang daglian at malawakang pagpapalaganap ng Kautusang ito.

MODULE 8
A. Paksa ng Modyul: Pagsasalita

B. Mga Pangangailangang Teknikal: internet, speakers/ headset,

Fb messenger, Google Classroom, Google meet, Zoom meeting at at iba pa

C. Nilalaman ng Modyul:

A. Kahulugan ng Pagsasalita

Pagsasalita

Mga Pangangailan sa Mabisang Pagsasalita

Nagpapakita ng Kawalan ng Tiwala sa Sarili

B. Mga Katangiang Dapat Taglayin sa MabisangPagsasalita

C. Pagtatalumpati

Pagtatalumpati

Talumpati

Halimbawa ng Paksa sa TalumpatiCOED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

Bahagi ng Talumpati

Uri ng Talumpati ayon sa layunin

Uri ng Talumpati ayon sa kahandaan

D. Mga Pangunahing Sangkap sa Pagsasalita

E. Mga Katangian ng isang Brodkaster

Brodkaster

Mga Kilalang Brodkaster

Katangian ng isang Brodkaster

I. Panimula:

Ang pagsasalita – pagbibigay, pagbabahagi ng kaisipan mensahe sa

pamamagitan ng verbal na paraan na ginagamit ang wika na may wastong

tunog, tamang gramatika, upang malinaw na maipaliwanag ang damdamin at

kaisipan.

II. Mga Layunin:

Pagkatapos ng araling ito, dapat na magawa mo ang mga sumusunod:

a. Mabigyaang kahulugan at kahalagahan ang komunikasyon sa pagsasalita

b. Matukoy ang katngiang kailaangang taglayin ng isang mabisang

tagapagsalita

c. Masabi ang mga kasangkapang kailanagan ng isang mahusay na

tagpagsalita

d. Makapagsagawa ng malikhaing pagtatanghal sa epektibong paggamit ng

pagsasalita

e. Makapagsagawa ng malikahaing pagtatanghal sa epektibong paggamit ng

pagsasalit

f. Makapagsaliksik pa ng iba’t ibang kaparaanan upangt higit na mapagyaman

at mapaunlad ang prosesong pagsasalitaCOED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

V. Aralin:

Mga Pangangailangan sa Mabisang Pagsasalita

Ang mga katangiang ito ay nilimita lamang ayon sa tatlong (3) pinakabatayan

ng iba pa.

• KAALAMAN

Kaya kailangan ang kaalaman sa mga sumusunod:

1. Paksa ng usapan.

2. Bokabularyo.

3. Gramatika.

4. Kulturang pinanggalingan ng wikang ginagamit mo sa iyong sariling

kultura at kultura ng iyong kausap.

• KASANAYAN

Ang ang pagsasalita ay isa sa apat na makrong kasanayan kung kaya

kailangang linangin ang mga sumusunod na kasanayan:

1. Kasanayan sa pag-iisip ng mensahe sa pinakamabilis na panahon.

2. Kasanayan sa paggamit ng mga kasangkapan sa pananalita.

3. Kasanayan sa pagpapahayag sa iba’t-ibang genre.

• TIWALA SA SARILI

• Madalas na ang pagkakaroon ng tiwala sa sarili ay bunga ng sapat na

kaalaman sa paksang punag-uusapan at maging sa malawak na

talasalitaan.

• Ito ay natatamo rin sa pamamagitan ng pagsasanay at eksposyur.

• Ngunit para sa mga taong likas na mahiyain, kailangan ang mga

nararapat na pagkakataon upang masanay silang magsalita o

makipag-usap hindi lamang sa taong kaharap kungdi lalo na sa

madla

•COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

Nagpapakita ng Kawalan ng Tiwala sa Sarili

1. Kimi o hindi palakibo.

2. Mahina ang tinig.

3. Garagal ang boses.

4. Mabagal magsalita.

5. Pautal-utal na pagbibigkas.

6. Panginginig, paninigas o pag-iwas sa tingin.

7. Labis na pagpapawis.

8. Kabado.

B. MGA KATANGIANG DAPAT TAGLAYIN SA MABISANG PAGSASALITA

1. May personalidad (dating)

2. May ugnayan sa tagapakinig

3. Kontrolado ang boses

4. Pagsasalita ay angkon sa taga pakinig

5. May ganap at malawak na kaalaman sa paksa

6. Malinaw na pagbigkas sa mga salita

7. May kasanayan sa wika

8. May matatag na damdamin at malawak na kaisipan

9. Bukas ang isipan

10. May panahon na nagpapatawa kung kailangan

11. Isinasaalang-alang ang tagapakining

12. Hindi mayabang

13. Walang kilos na nakatawag-pansin

14. Maingat sa pagsasalitCOED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

C. PAGTATALUMPATI

Pagtatalumpati

• ito ay isang uri ng sining

• isang proseso o paraan ng pagpapahayag ng ideya o kaisipan sa

paraang pasalita na tumatalakay sa isang partikular na paksa.

• dito makikita kahusayan ng tagapagsalita sa paghihikayat upang

paniwalaan ang kanyang pangangatwiran sa paksang tinatalakay.

Talumpati

Ito ay isang buod ng kaisipan o opinyon ng isang tao na pinababatid sa

pamamagitan ng pagsasalita sa entablado para sa mga pangkat ng mga tao.

Halimbawa ng Paksa sa Talumpati:

• Kabataan

• Edukasyon

• Pangarap

• Kahirapan

• Magulang

• Sarili

• Sakuna

• Pag-ibig

• Kalikasan

• Ekonomiya

• Wika

• Kaibigan

•COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

Bahagi ng Talumpati

1. SIMULA
Sa bahaging ito inilalahad ang layunin ng paksa kasabay ng stratehiya upang

makuha sa simula pa lang ang atensyon ng tagapakinig.

2. KATAWAN O GITNA

Dito nakasaad ang paksang tinatalakay ng mananalumpati.

3. KATAPUSAN O WAKAS

Dito nakalahad ang pinakamalakas na katibayan, paniniwala at katuwiran

upang makahikayat ng pagkilos sa mga tao ayon sa layunin ng talumpati.

Uri ng Talumpati ayon sa LAYUNIN:

1. TALUMPATING PAMPALIBANG

Ang mananalumpati ay nagpapatawa sa pamamagitan ng anekdota o

maikling kwento. Kadalasan ito ay binibigkas pagkatapos ng isang salu-salo.

2. TALUMPATING NAGPAPAKILALA

o tinatawag na panimulang talumpati at karaniwan lamang na maikli lalo na

kung ang ipinapakilala ay kilala na o may pangalan na. Layon nitong ihanda

ang mga tagapakinig at pukawin ang kanilang atensyon sa husay ng kanilang

magiging tagapagsalita.

3. TALUMPATING PANGKABATIRAN

Ito ang gamit sa mga panayam, kumbensyon, at mga pagtitipong pangsiyentipiko, diplomatiko at iba
pang samahan ng mga dalubhasa sa iba’t

ibang larangan. Gumagamit dito ng mga kagamitang makatutulong para lalong

maliwanagan at maunawaan ang paksang tinatalakay.

4. TALUMPATING NAGBIBIGAY-GALANG

Ginagamit ito sa pagbibigay galang at pagsalubong sa isang panauhin,

pagtanggap sa kasapi o kaya ay sa kasamahang mawawalay o aalis.COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

5. TALUMPATING NAGPAPARANGAL

Layunin nito na bigyang parangal ang isang tao o kaya magbigay ng papuri sa

mga kabutihang nagawa nito. Sa mga okasyon tulad ng mga sumusunod

ginagamit ang ganitong uri ng talumpati.

Uri ng Talumpati ayon sa KAHANDAAN:

1. IMPROMPTU

Ito ay uri ng talumpating walang paghahanda. Katangian nito ang pagiging

maikli subalit malinaw.

2. EXTEMPORE (EXTEMPORANEOUS)

Ito ay uri ng talumpating planado o pinaghandaan ng tagapagsalita. Upang di

makalimutan ang mga pangunahing punto ng talumpati, gumagamit ang

tagapagsalita ng mga cue cards o notes.

3. MEMORYADO (MEMORIZED)

Ito ay uri ng talumpati na pinaghandaang mabuti ng tagapagsalita. Sa

katunayan, minimemorya ng tagabigkas ang inihandang talumpati.

4. MANUSKRITO (MANUSCRIPT)

Ito ay tinatawag ding salita-sa-salitang talumpati. Sa ganitong talumpati,

nakatuon ang tagapagsalita sa manuskrito liban na lamang kung may visual

aid.

D. MGA PANGUNAHING SANGKAP SA PAGSASALITA

1. TINIG

• ito ang pinakamahalagang puhunan ng isang nagsasalita.

• kaakibat ng tinig ay ang himig.

• isinasaalang-alang ang tulin o bilis ng pananalita

• mapanghikayat at nakakaakit pakingganCOED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

2. TINDIG

• repleksyon nang kung gaano kahanda at komportable ang

mambibigkas

• kinakailangang may tikas

• kalugod-lugod sa paningin.

3. KUMPAS

• ang kumpas ng kamay ay mahalaga rin sa pagsasalita

• ito ay kinakailangan para maging angkop sa diwa ng salita o mga

salitang sinasambit.
• kailangang maging natural lamang ang pagkukumpas

4. KILOS

• ang mga mata, paa, balikat at ulo ay maaaring makatulong o

makasira sa isang tagapagsalita.

• mahalaga ito upang mas maunawaan ang sinasabi gamit ang

ekspresyon ng mukha at galaw ng iba’t-ibang parte ng katawan.

5. BIGKAS

• wasto ang pagbibigkas sa mga salita

• kinakailangan maging matatas at malinaw ang pagkakabigkas sa mga

salita

• angkop na diin ang dapat gamitin

E. MGA KATANGIAN NG ISANG BROADKASTER

Brodkaster

Responsible sa pagpapahayag sa harap ng telebisyon, rayo o sa internet.

Mga Kilalang Brodkaster

1. Karen DavilaCOED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

2. Mike Enriquez

3. Vicky Morales

4. Korina Sanchez

5. Jessica Soho

6. Mel Tiangco

Katangian ng isang Brodkaster

1. KAHANDAAN

Ang introduksyon na gagawin ng tagapagsalita ay magbibigay ng pahiwatig

kung ang tagapagsalita ay nagkaroon ng maiiging paghahanda sa kanyang

isasalaysay.

Kung maganda ang panimula, makukuha agad ang atensyon ng mga

tagapakinig.

2 Salik para sa panimula ng pananalita

a) kilalanin ang tagapakinig

b) isaalang-alang ang okasyon kung pormal o di-pormal

2. KAALAMAN SA PAKSA

Sa paraan ng pagbigkas o pagtalakay masasalamin ang sapat na kaalaman sa

paksa ng tagapagsalita.

Makikita ang kanyang kahusayan sa paksang tinatalakay sa paraan ng

pagpapaliwanag, pagbibigay ng interprasyon, paglalapat, paghahambing, paguulit ng padron at

pagbibigay ng problema at solusyon.

Mararamdaman sa kanyang tinig at ikinikilos kung kulang sa kaalaman ang

tagapagsalita.

3. MARUNONG MAKINIG AT MAGHATID NG MENSAHE

Bilang tagapagsalita, magkasamang pakikinig at pagsasalita ang inaasahan.COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

4. MAY KASANAYAN SA WIKA, RETORIKA AT GRAMATIKA

Ang brodcaster ay nararapat na may kaalaman sa wikang gagamitin.

5. MALINAW ANG PANANALITA

Ang brodcaster ay nararapat na naiintindihan ang kanyang pagsasalita.

MODULE 9

A. Paksa ng Modyul: Pagbasa

B. Mga Pangangailangang Teknikal: internet, speakers/ headset,

Fb messenger, Google Classroom, Google meet, Zoom meeting at at iba pa

C. Nilalaman ng Modyul:

1. Kahulugan ng Pagbasa

2. Kahalagahan ng Pagbasa

3. Katangian ng Pagbasa

4. Mga Uri ng Pagbasa

5. Pagkakaiba ng Pagbasa sa Pakikinig

6. Mga kasanayan o Tulong sa Pag-unawa sa Pagbasa

7. Mga Katangian ng Isang Mahusay na Mambabasa

8. Limang Panukatan o Dimensyon sa Pagbasa

I. Panimula:

Sinasabing walang pagbasa kung walang pang-unawa. Ginagamitan

natin ng masusing pag-iisip ang anumang bagay na nakalimbag o nakatala

bago natin mabigyan ng kahulugan upang mapatunayan na ang ating

natunghayan o binasa ay ating naunawaan.COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

II. Mga Layunin:

Pagkatapos ng araling ito, dapat na magawa mo ang mga sumusunod:

a. Maibigay ang kahulugan at kahalagahan ng pagbasa.

b. Matukoy ang katangian sa pagbasa

c. Makabasa ng may pang-unawa

d. Masabi at maipaliwanag ang mag kasanayan sa pang-unawa

e. Masabi at mabigyang kahulugan ang mga katangiang taglay ng salita

f. Maibigay at maipaliwanag ang mga Uri ng Pagbasa

g. Matukoy ang mga paraan ng pagkuha ng kahulugan ng Pagbasa

IV. Aralin:

Ano ang Pagbasa?

Ang pagbasa ay pagkilala at pagkuha ng mga ideya at kaisipan sa mga sagisag

na nakalimbag. Isa ito sa mga makrong kasanayang pangwika at isa sa mga

pinakagamitin sa lahat. Ito ay proseso ng pag-unawa sa mensaheng nais

iparating ng may-akda sa mambabasa.

Ang mga sumusunod ay mga kahalagahan ng pagbabasa:

1.Nakapagdudulot ito ng kasiyahan at nakalulunas ng pagkabagot.

“Pangkasiyahan”

2.Pangunahin itong kasangkapan sa pagtuklas ng kaalaman sa ibat ibang

larangan ng buhay. “Pangkaalaman”

3.Gumaganap ito ng mahalagang tungkulin sa ating pang-araw-araw na

buhay. “Pangkapakinabangan”

4. Nalalakbay natin ang mga lugar na hindi nararating, nakikilala ang mga

taong yumao na o hindi nakikita.”Panglakbay- diwa”

5. Naiimpluwensyan nito ang ating mga saloobin at palagay hinggil sa ibat

ibang bagay at tao “Pananaw”COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

6. Nakatutulong ito sa paglutas ng ating mga suliranin at sa pagtataas ng

kalidad ng buhay ng tao. “Pangsolusyon”

Mga uri ng Pagbasa

PAGBASANG TAHIMIK

Hindi ibinubuka ang labi at ang ginagamit lamang ay ang mga mata.

PAGBASANG PAGBIGKAS O PASALITA

Ginagamit sa pagbabasa ang bibig at mata

PAHAPYAW NA PAGBASA (SKIMMING READING)

ito ay pinaka mabilis na pagbasa. Ginagamitan ito ng pagpili ng aklat o

magazine;

Halimbawa

Pagtingin sa mga kabanata sa aklat bago ito tuluyang basahin

Paghahanap ng seleksyon ng pananaliksik

PASURING PAGBASA (SCANNING READING)

Ito ay paghahanap ng isang tiyak na impormasyon sa aklat o

babasahin.Hinahanap sa mabilis at madaling paraan ang sagot sa tiyak na

tanong / impormasyon.

Halimbawa

Paghahanap ng numero ng telepono sa isang direktory

PARIRALANG PAGBASA (PHRASE READING)

Ito ay pagbasa ng grupo ng salita upang maunawaan ang buong teksto o

materyal.Ito ay karaniwang ginagamit sa pag-aaral,paglutas ng problema o

suliranin at pagsunod sa direksyon.

Halimbawa: pagrereview ng aralinCOED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

PREBYUWING

Ito ay nangangahulugang bago gawin. Ang salitang pre- ay nagpapahiwatig na

basahin o tignan muna bago ang tuwirang pagbasa.

KASWAL

Sa ngayon ang ganitong pamamaraan ay bihirang mangyari sa dahilang ito ay

ang pagbabasa nang walang layunin kundi ang magpalipas-oras.

INFORMATIVE

Sa pagbasang kritikal ay sinusuring mabuti ang bawat pahayag upang hindi

maligaw sa pag-alam ng totoong pangyayari.

MULING - BASA

Ito ay nangyayari kung may iba pang bagay na dapat kumpirmahin ang

nagbabasa.Ang ganitong uri ng pagbasa ay karaniwang sinasagawa sa mga

akdang pampanitikan, tula,sanaysay at iba pa, na tunay na balot ng mga

matatalinhagang salita.

PAGTATALA

Ang ganitong istilo sa pagbasa ay isinasagawa kapag ang layunin ay maisaulo

ang mga bagay-bagay sa nabasa. Kung ang mambabasa ay siyang may-ari ng

aklat o magazine na pinagkunan ay maari niyang guhitan ng marker o lagyan

ng tanda

MGA KASANAYAN O TULONG SA PAG-UNAWA SA PAGBASA:

PAHIWATIG NA KONTEKSTWAL (context clue) – mauunawaan ang

kahulugan ng salita ayon sa pagkakagamit nito sa pangungusap.

Halimbawa:

Mabunga ang itinanim niyang mangga.

Mabunga ang ginawang pag-aalaga ng nars sa pasyente.

ANYO NG KONTEKSTWAL:

DEPINISYON – ang kahulugan ng salita o mga salita ay mababasa sa ibang

bahagi ng pangungusap.COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

Halimbawa:

Mabibigat at matatalim na salitang pangungutya ang kanyang tinanggap mula

sa kanyang amo.

KARANASAN – ang kahulugan ay nahahanap batay mismo sa kahulugang

nabanggit sa pangungusap.

Halimbawa:

Labis ang kanyang kabalisahan sanhi ng biglaang pagkamatay ng kanyang

ina.

SALUNGATAN – ang kasalungat na salita ay kailangan din nating malaman

upang madali nating maunawaan ang salita.

Halimbawa:

Mabango – mabaho

Mayaman – mahirap

Maluwang - makipot

PAHIWATIG – ang kahulugan ay ating mababatid kung ating matitiyak ang

sanhi o dahilan at bunga ng pahayag.

Halimbawa:

Ang pag-unlad ng bansa ay matatamo kung lahat ng mamamayan ay

magsisikap at magtutulungan.

PAGSUSURI – sa pagsusuri ay lubhang kailangan ang kakayahan at

kaalamang pang-linggwistika.

Halimbawa:

Huwag mong putikan ang damit mo.

“Huwag mong putikan ang ating pangalan” babala ng ama sa anak.

KOLOKASYON – ang kahulugan ng pangunahing salita ang iniisip muna bago

pa ang pangalawa o subordineyt na kahulugan.COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

Halimbawa:

Ang “maitim na budhi” bago ang “maitim na kulay,” “maitim na balak” at

“maitim na layunin.”

CLINE – ang kahulugan ng salita ay naaayon o nababatay sa intensidad ng

kahulugan nito sa pahayag.

Halimbawa:

PIKON – damdamin ng pagkagalit bunga ng maliit na bagay lamang.

TAMPO – munting galit na madaling mawala.

INIS – tumatagal na tampo.

MODULE 10

A. Paksa ng Modyul: Pagsulat

B. Mga Pangangailangang Teknikal: internet, speakers/ headset,

Fb messenger, Google Classroom, Google meet, Zoom meeting at at iba pa

C. Nilalaman ng Modyul:

1. Kahulugan at Kahalagahan ng Pagsulat

2. Mga Uri ng Pagsulat

3. Sangkap ng Pagsulat

4. Mga Hakbang sa Pagsulat

5. Mga Proseso ng Pagsulat

6. Pagsulat sa Buong Teksto

7. Ilang Paraan ng Pinatnubayang Pagsulat

8. Uri ng Talata Ayon sa Paraan ng Pagpapahayag

9. Ang KomposisyonCOED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

I. Panimula:

Bahagi na ng ating pang-araw-araw na gawain ang makinig, makipagusap at magbasa. Kalakip nito ang
Pagsulat. Lalong- lalo na sa mga bagay ,

pangyayari at karanasan na dapat bigyan ng halaga sa pamamagitan ng

pagtatala upang ang mg iyon ay hindi mabaon sa limot. May Mga pagkakataon

ding tayo ay nakikinig ng harapan upang ipahayag ang ating nasa loob o

nadarama sa ating kapwa aT ipinaaabot natin sa kinauukulan ang nadarama

sa pamamagitan ng pagsulat.

II. Mga Layunin:

Pagkatapos ng araling ito, dapat na magawa mo ang mga sumusunod:

A. Naibibigay ang kahulugan at kahalagahan ng pagsulat.

B. Natutukoy ang mga uri at sangkap ng pagsulat.

C. Nasusunod ang hakbangin at proseso ng pagsulat.

D. Nakabubuo ng isang komposisyon.

III. Panimulang Gawain

a. Panimulang Ebalwasyon

Isulat kung Opinyon o Katotohanan ang mga pahayag sa bawat bilang

_____1. Ang pagsulat ay anumang pagpapahayag na gamit ang letra o alpabeto.

_____2. Ang pagsulat ay isang proseso na mahirap unawain.

_____3. Mahalaga ang pagsulat sapagkat nagiging daan ito upang maihayag

ng indibidwal ang kanyang mga saloobin.

____4. Ang tekstong ekspositori na nagbibigay ng impormasyon para sa

teknikal o komersyal na layunin.

____5. May pagkakataon ang narses sa pag-iinjeksyon at pagkuha ng blood

pressure sa mga pasyente sa panahon ng kanilang praktikum bilang gawaingpang-ospital.COED/Prof. Dr.

Eva J. Ompoc

IV. Aralin:

Kahalagahan at kahulugan ng pagsulat

Kahalagahan ng Pagsulat

Peter T. Daniels, ang pagsulat ay isang sistema ng humigit kumulang na

permanenting panandang ginagamit upang kumatawan sa isang pahayag kung

saan maaari itong muling makuha nang walang interbensyon ng nagsasalita.

Rivers (1975) ang pagsulat ay isang gawaing-uugat mula sa pagtatamo ng

kasanayan (skill-getting) hanggang sa ang mga kasanayang ito ang aktwal na

magagamit (skill- using)

Kahulugan at kahalagahan ng Pagsulat

Ang pagsulat ay anumang pagpapahayag na gamit ang letra o alpabeto.

Ito ay isang proseso ng pagtatala ng karakter sa isang midyum na may

layuning makabuo ng mga salita.

Pagsulat

Kontinyum - patuloy na pagbabago.

1. Kung marunong tayo sumulat makaaangat tayo sa iba.

2. Makasasagot tayo sa mga pagsusulit tayo sa

mga pagsusulit at pagsasanay.

3. Makapagbibigay ng ulat.

4. Makapagtatala ng resulta ng mga eksperimentasyon.

5. Makalilikha ng mga papel-pananaliksik.

Sa herarkiya ng sining ng wika, ang pagsulat ay maituturing na pinakamataas

at pinakatampok na kasanayang nararapat linangin sa mga mag aaral.

Ang pagsulat ay isang kontinwum (continuum) ng mga gawain sa pagitan ng

mekanikal o pormal na aspekto ng pagsulat sa isang banda at nang mas

kompleks na gawain sa kabilang dulo.

Iba pang kahulugan ng pagsulat ayon sa mga dalubhasa:COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

Ayon kay Sauco, et al., (1998), ito ay ang paglilipat ng mga nabuong salita sa

mga bagay o kasangkapan tulad ng papel. Ito ay naglalayong mailahad ang

kaisipan ng mga tao.

Ayon naman may Badayos (1999), ang pagsusulat ay isang sistema ng

interpersonal na komunikasyon na gumagamit ng mga simbolo. Maaring ito ay

maukit o masulat sa makinis na bagay tulad ng papel, tela, maging sa

malapad at makapal na tipak ng bato.

Batay kay Rivers (1975), ang pagsulat ay isang proseso na mahirap unawain

(complex). Ang prosesong ito ay nag-uumpisa sa sa pagkuha ng kasanayan,

hanggang sa ang kasanayan na ito ay aktwal nang nagagamit.

Kahalagahan ng Pagsulat

Mahalagang mapag-aralan ang pagsulat. Ang kasanayan na ito ay

makakatulong sa pang-araw-araw na buhay lalo na sa

pakikipagkomunikasyon.

Alinsunod dito, nagbigay si Arrogante (2000) ng apat na kahalagahan ng

pagsulat. Ito ay ang kahalagahang panterapyutika, pansosyal, pang-ekonomiya

at pangkasaysayan.

Kahalagahang Panterapyutika
Mahalaga ang pagsulat sapagkat nagiging daan ito upang maihayag ng

indibidwal ang kanyang mga saloobin. Sa pamamagitan ng pagsulat, ang hindi

natin masabi sa bibig ay naibabahagi natin ng maayos sa iba. Nakakatulong

ito sa ibang tao sapagkat ito ang kanilang ginagawang paraan upang naiibsan

at mailabas ang mabigat nilang nararamdaman.

Kahalagahang Pansosyal

Likas na sa ating mga tao ang pakikihalubilo at pakikipagpalitan ng

impormasyon sa ating kapwa. Mahalaga ang ginagampanan ng mga sulatin sa

ating lipunan.

Nakakatulong ito upang magkaroon ng interaksyon ang mga tao kahit na

malayo ang kanilang mga kausap. Halimbawa na lamang nito ay ang

pagpapadala natin ng mgasulat sa mga mahal natin na buhay na nasa ibang COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

bansa. Sa modernong panahon, ang pagsulat ay nahaluan na ng teknolohiya

kung kaya’t mas napabilis at napadali pa ang ating komunikasyon.

Nakakatulong din ang pagsulat upang makapagpalaganap ng impormasyon

tungkol sa nangyayari sa kapaligiran tulad ng pagbabalita gamit ang mga

dyaryo at gamit ang social media.

Kahalagahang pang-ekonomiya

Alam mo ba na nakakatulong din ang pagsusulat sa pagpapalago ng

ekonomiya ng bansa? Ang pagsulat ay maari ding ituring bilang isang

propesyonal na gawain. Sa pagkakaroon ng mataas na kaalaman at kasanayan

sa pagsulat, nagagamit ito ng isang indibidwal upang matanggap sa mga

trabaho. Maraming pwedeng pasuking propesyon ang mga manunulat tulad ng

pagiging journalist, script writer sa mga pelikula, pagsulat sa mga kompanya

at iba pa na na maaring makatulong upang magkaroon ng kita.

Kahalagahang Pangkasaysayan

Isa sa mga paraan upang mapangalagaan ang kasaysayan ay ang pagtatala at

pagdodokumento dito. Ang mga nailimbag na mga libro at mga naisulat na

balita sa kasalukuyang panahon ay maaring magamit na reperensiya sa

hinaharap.

2. Mga Uri ng Pagsulat

Akademik – Ito ay isang intelektwal na pagsulat dahil layunin nitong pataasin

ang antas

at kalidad ng kaalaman ng mga estudyante sa paaralan.

Halimbawa:

• kritikal na sanaysay

• lab report

• eksperimento

• term paper o pamanahong papel

Teknikal – isang uri ng tekstong ekspositori na nagbibigay ng impormasyon

para sa teknikal o komersyal na layunin.COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

Halimbawa:

• ulat panlaboratoryo

• kompyuter

Jornalistik – saklaw nito ang pagsulat ng balita, editoryal, kolum, anunsiyo at

iba pang

akdang karaniwang makikita sa mga pahayagan o magasin.

Referensyal – uri ng pagsulat na naglalayong magrekomenda ng iba pang

sanggunian

hinggil sa isang paksa.

Halimbawa:

• Bibliography

• Index,

• Note cards

Profesyonal – uri ng pagsulat na nakatuon o ekslusiv sa isang tiyak na

propesyon.

Halimbawa:

• police report
• investigative report

• legal forms

• medical report

Malikhain – masining ang uring ito ng pagsulat. Ang fokus dito ay ang

imahinasyon ng

manunulat bagamat maaaring fiksyonal at di- fiksyonal ang akdang isinusulat.

Halimbawa:

• pagsulat ng tulaCOED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

• nobela

• maikling katha

3. Sangkap ng Pagsulat

1. Kaisahan (Unity) – tumutukoy ito sa pagiging malinaw at wastong

paglalahad ng pangunahing diwa ng sulatin o akda upang maunawaan ng

mambabasa. Inaasahan din ang malinaw at wastong paglalahad ng iba pang

detalye ng sulatin.

Halimbawa:

Mali: May pagkakataon ang narses sa pag-iinjeksyon at pagkuha ng blood

pressure sa mga pasyente sa panahon ng kanilang praktikum bilang gawaingpang-ospital.

Tama: Kabilang sa mga gawaing-pang-ospital ng mga narses sa panahon ng

kanilang praktikum ay ang pag-iinjeksyon at pagkuha ng blood pressure sa

mga pasyente.

2. Kaugnayan (Coherence) – may kinalaman ito sa maayos na pagkakasunodsunod ng mga pangyayari

upang maging tuloy-tuloy ang daloy ng diwa mula sa

panimula hanggang sa pangwakas na pahayag.

Halimbawa:

Mahalaga ang tungkulin ng mga narses sa loob at labas ng tahanan.

Pagpapalit: Mahalaga ang tungkulin nila sa loob at labas ng tahanan.

3. Pagbibigay Diin (Stress/Emphasis) – ito ay panawag-pansin sa mahalagang

salita o pangunahing diwa sa akda.

Halimbawa:

Walang pagbibigay diin: Inilathala sa Manila Bulletin ang malaking porsyento

ng ating mga narses na ang nangingibang-bayan na.COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

Higit na may pagbibigay diin: Malaking porsyento ng ating mga narses ang

nangingibang-bayan na ayon sa inilithala ng Manila Bulletin.

4. Mga Hakbang/Proseso sa Pagsulat

1. Mga Gawain Bago Magsulat (Pre-Writing Activities)

Ginagawa/pinaguusapan ang pagpili ng paksa. Dapat ay may sapat na

kaalaman sa paksang susulatin. Maaaring ang paksa ay may kaugnayan sa

sariling karanasan, mga bagay na naobserbahan, mga bagay, mga

pangyayaring napapanahon at makabuluhan.

Isaalang-alang din ang relihiyon, kasarian at uri ng mambabasa sa gagawing

pagpili ng paksa.

Mula sa mga ideya at impormasyong kanyangnakuha mula sa

pakikipagtalakayan, pakikinig at pagbabasa sa tiyak na paksang kanyang nais

na isulat.

Bago sumulat ay kailangang gumawa ng plano o balanagkas ng nais na

sulatin. Mahalaga ring magtipon ng mga detalye o impormasyong magagamit

sa pagsulat. Dapat din ay may nakatakdang layunin sa susulatin.

2. Aktuwal na Pagsulat (Writing Stage)

Ginagawa ito pagkatapos ng paghahandang ginawa sa pre-writing activities. Sa

yugtong ito, dapat isaalang-alang ang mga sumusunod:

Tatlong Bahagi ng Susulatin:

a. Panimula o Introduksyon. Isinasaad dito ang paksang susulatin at ang

layunin ng sumulat. Ginagamitang ng ibat ibang paraan ng panimula tulad ng

tuwirang pahayag

(direct quotation), dayalogo (dialogue), pagtatanong (question), at iba pa.

b. Gitna o Katawan. Inilalahad ang nilalaman ng karaniwang isinasaad ng

pamaksang pangungusap. Kaagapay nito (ng pamaksang pangungusap) ang

mga detalye o pantulong na pangungusap na lalong nagpapaliwanag sa

nilalaman ng sulatin.COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

c. Pangwakas o Konklusyon. Bahaging isinasagawa ang pagbubuod sa

seleksyon. Inilalahad ng sumulat ang kanyang pangkalahatang opinyon.

3. Pagpapabuti sa Sulatin (Revising Stage)

Sinusuri ang nilalaman at iniwawasto ang mga kaalamang pangwika at

mekaniks na ginagamit sa pagsulat.

Sinusuri dito ang pagkakasunod sunod ng ideya. Ineedit o iniwawasto ang mga

maling salita at mekaniks, Pinapalitan ang mga mali o mahinang ideya o

kaisipan. Iniibalweyt ang sinulat at pinapaganda upang lalong makagiliwan

ang sinulat.

Matapos ang yugtong ito sa proseso ng pagsusulat, handa nang isigawa ang

pagsulat.

5. Ang Proseso ng Pagsulat

Maliwanag at Mabisang Pagpapahatid ng Mensahe

a) Sintaks

b) Gramatika ng Manunulat

c) Mekaniks

d) Organisasyon

e) Pagpili ng Salita

f) Layunin

g) Target na Babasa

h) Proseso

i) Nilalaman

Sa ikapagtatamo ng malinaw at mabisang paglalahad na sulatin ay dapat

isaalang- alang ang mga sumusunod:

a) Layunin

nilalayon ng akdaCOED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

b) Pinaglalaanan
target na mambabasa ng akda

c) Nilalaman

kahalagahan, kalinawan, orihinalidad, pagiging makatuwiran, at iba pa

d) Proseso ng Manunulat

paano nagsimula, ang pagsulat ng burador at ang ginawang pagrebisa

Mga Tagubilin sa Manunulat

Ang isang manunulat ay dapat na may malaking kabatiran sa tuntunin ng

morpolohiya; syntax at ponolohiya.

Dapat maging maingat sa pagpili ng mga salita ang isang manunulat o

susulat.

Mahalaga rin ang malawak na kaalaman sa kayarian ng pangungusap at

iba’t ibang

istilo sa pagsulat.

Ang pagkakaugnay-ugnay ng mga pangungusap at talata ay lubha ring

mahalaga.

Huwag ding kalimutan ang tuntuning ortograpya, kapitalisasyon, bantas at

iba pa.

Madamdaming Pagsulat (Expressive Writing)

Ang pagpapalawak ng pangungusap ay nakatutulong sa pagpapahayag nang

maliwanag o may damdamin, pasalita man o pasulat.

Payak na pangungusap:

May bulaklak sa hardin.COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

Pagpapalawak sa payak na pangungusap:

May mga bulaklak sa hardin.

Maraming bulaklak sa hardin.

Hitik na hitik ang mga bulaklak sa hardin.

Ang mapupulang bulaklak sa hardin ay naglalakihan.

Ang mapupula’t naglalakihang bulaklak sa hardin ay kahanga-hangang

pagmasdan.
Ilang mga batayang tanong para sa paghahanda ng isang sulatin:

Ano ang paksa ng tekstong aking isusulat?

Ano ang aking layunin sa pagsulat nito?

Saan at paano ako makakakuha ng sapat na datos kaugnay ng aking paksa?

Paano ko ilalahad ang mga datos na aking nakalap upang maging higit na

makahulugan ang aking paksa?

Sino ang babasa ng aking teksto? Para kanino ito?

Paano ko maibabahagi sa aking mambabasa ang nalalaman ko sa aking

paksa?

Ilang oras ang aking gugugulin sa pagsulat? Kailan ko ito dapat ipasa?

Paano ko pa madedevelop o mapagbubuti ang aking teksto? Anu-ano ang

mga dapat ko pang gawing para sa layuning ito?

Mahalagang masagot ng isang manunulat ang mga tanong na ito bago siya

magsimulang sumulat. Makatutulong ito upang paghandaan ang mga

posibleng suliranin na magaganap sa proseso ng pagsulat at kung paano

magagawan ng solusyon ang mga ito.

6. Pagsulat sa buong teksto

Anumang bagay na nakalimbag at tinatawag na teksto ay tumutukoy sa mgaCOED/Prof. Dr. Eva J.

Ompoc

aklat, magazine, journal, peryodikal at iba pang kauri nito na binabasa natin.

Karaniwang ginagawa natin sa pagsulat ng artikulong nababasa natin sa

teksto ay sapamamagitan ng pagbubuod. Ang pagbubuod ay maaring buuin ng

dalawa o higit pang pangungusap o isang maikling talata. Sa tulong ng

pamaksang pangungusap ay isusulat sa unahan, hulihan o paminsan-minsan

sa gitna ng talata. Ang iba pang pangungusap ay tinatawag na detalye o

pantulong na pangunugsap na sumusuporta sa pamaksang pangungusap.

Halimbawa:

1. Isang pagbubuod tungkol sa "Punung kahoy, Isang likas na Yaman.

Natugunan ng punungkahoy ang mga pangunahing pangangailangan ng tao

kaya napatunayan ang kahalagahan nito sa ating buhay. Ang mga

punungkahoy ay nagbibigay sa atin ng mga prutas na makakain; lilim na

masisilungan sa init ng araw; dahon na may ibat ibang gamot at kahoy na

ginagawang tabla ng tahanan at iba pang kasangkapan. Malaking tulong ang

punung kahoy upang maiwasan ang malalaking pagbaha, tagtuyot at

oagkasira ng lupa. Dahil sa malalaking tulong ng punong kahoy , ang tanging

pamahalaan ay gumagawa ng mga batas upang mapangalagaan ang mga

punong-kahoy - isang likas na yamang biyaya sa atin ng Maykapal.

Ilang Paraan ng Pinatnubayang Pagsulat

Ang pinatnubayang pagsulat ay maisasagawa sa pamamagitan ng mga

sumusunod na

paraan:

Una sa pamamagitan ng pagsagot sa mga tanong na maayos ang

pagkakasunodsunod.

Mga Katanungan:

1. Ano ang pangalan ng kaibigan mo?

2. Ilan taon na siya?

3. Saan siya nag-aaral?COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

4. Anong Kurso ang kaniyang kinukuha?

5. Kailan siya nagtapos?

Ang Kaibigan ko:

1. Ang kaibigan ko ay si Fe Cruz.

2. Siya ay dalawampung taong gulang.

3. Nag-aaral siya sa Philippine Normal University.

4. Siya ay kumukuha ng kursong Education major sa Filipino.

5. Itong taon na ito siya makakapagtapos

IKALAWA, Sa tulong ng mga larawan o mga serye ng larawan, makakalikha ng

isang komposisyon.

IKATLO, Pagsulat ng buod ng kwentong iyong binasa o narinig.

IKAAPAT, Pagsulat ng isang talata batay sa pamaksang pangungusap.

Mga Hakbang sa Pagsulat ng Sulating Pormal

1. Isipin ang paksang suuslatin, yaong angkop sa iyong kakayahan at interes.

2. Isadiwa ang tatlong bahagi ng sulatin - panimula, katawan at pangwakas.

3. Isadiwa rin ang tatlong mahalagang sangkap na kinapalooban o tumutukoy

sa

kaisahan, coherence, at emphasis o diin.

4. Ang mga kasanayang pang semantika ay isagawa- tulad ng wastong

pagbaybay

ng mga salita, wastong gamit ng mga salita, wastong bantas, wastong gamit ng

malaki at maliit na letra, at iba pa

5. Sulatin ang burador. Basahin ang burador, iwasto ang mga kamalian,

basahin iedit hanggang maisaayos na nang wasto.COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

7. Pinatnubayang Pagsulat

- Ang mga gawain sa pinatnubayang pagsulat ay tumatayong tulay sa pagitan

ng

kontrolado at malayang pagsulat.

- Higit ang input ng mga mag-aaral kaysa sa guro sa pinatnubayang pagsulat.

Ang

komposisyon ay batay sa tala o impormasyong inilahad sa talakayang

pangklase.

- Ang konteksto at anyo ng mga pangungusap ay hindi kinakailangang itakda

ng guro

ngunit maaring likhain nang tulong-tulong ng buong klase bilang isang gawain

bago

sumulat.

MGA TEKNIK SA PAGSULAT NG PINATNUBAYANG KOMPOSISYON:

1. pagsulat sa mula sa mga patnubay na binuo ng klase

2. pagsulat mula sa maikling tala

3. Dikto-komposisyon mula sa mga liham, ulat, salaysay, artikulo at mga

talumpati

DIKTO-KOMPOSIYON

Ang dikto-komposisyon o dikto-komp ay pinagsamang pagdikta at

komposisyon. Ito ay

ginagamit upang sanayin ang mga mag-aaral sa pagbuo ng isang tekstong

idinidikta.COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

MGA HAKBANG SA PAGGAWA NG DIKTO-KOMPOSISYON:

1. Pumili ng isang teksto na nagtataglay ng mga kayariang sintaktik na nais

mong

mapagsanayang gamitin sa pagsulat ng mga mag-aaral.

2. Basahin ang buong teksto sa karaniwang bilis. Hayaang mapakinggan itong

mabuti

ng buong klase. Sa ikalawang pagbasa, sabihin sa klase na kinakailangan

nilang

magtala ng mahahalagang salita o parirala.

3. Pagkatapos, hayaang magpares-pares ang mga mag-aaral at ipabuo muli

ang

tekstong napakinggan sa tulong ng mga itinalang salita o parirala.

4. Mula sa dalawahan, pagpapangkat-pangkatin muli ang mga mag-aaral at

hayaang

ilahad ng bawat kasapi sa pangkat ang binuong komposisyon. Paghambinghambingin

ang mga nabuong komposisyon at pabuuin muli ang bawat grupo ng isang

pinal na

komposisyon.

5. Ipakita ang orihinal na teksto nang buong-buo o di kayay isa-isang ilahad

ang mga

pangungusap ng buong teksto. Ipahambing ang binuong teksto sa orihinal.

HALIMBAWA:
Sabihin sa klase na nalalapit na ang paligsahan sa pagsulat ng sanasay

tungkol sa

Araw ng mga Tatay. Kailangang makasulat sila ng isang komposisyon sa

paksa.COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

Ang Aking Ama; na hindi kukulangin sa 150 na mga salita. Humingi ng ilang

mungkahi sa mga mag-aaral tungkol sa mga bagay na maaari nilang isulat

tungkol sa paksa.

Pangalan ng ama...

Hanapbuhay ng ama...

Gaano kayo kadalas magkasama bilang mag-ama?...

Ano ang karaniwan ninyong ginagawa tuwing kayo ay magkasama?...

Ano ang bagay na ginawa sa iyo ng tatay na hindi mo malilimutan?...

Mahal mo ba ang iyong ama?...

8. Mga Uri ng Talata Ayong sa Paraan ng Pagpapahayag

1. Talatang Nagsasalaysay

Ito ay nagkukwento, isinasaad dito kung saan, kalian, at paano naganap ang

mga

pangyayari. Nagpapahayag ng pangyayari at may layuning magkwento. Ang

pinakapayak na paksa

ay isang pangyayaring naganap sa buhay ng tao.

Halimbawa:

Ang Aking Pangarap

Ang aking pangarap ay makatapos ng pag-aaral, layun ko na gumanda ang

aking

kinabukasan. Gusto kong maging mahusay na manunulat balang-araw.

2. Talatang Naglalarawan

Ito ay naglalaman ng ating nakikita, naririnig, nadarama, at maging ng anyo,

hugis,

kulay at katangian sa kabuuan.COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

Ang layunin ay ipamalas sa tagabasa o tagapakinig ang hugis, anyo ng

kabuuan ng

isang tao, bagay, pook o pangyayari.

Halimbawa:

Napakaganda ng dalagang nakita ko sa sayawan kagabi. Mestiza siya, at may

mahabang buhok. Napaka-pino din kanyang paggalaw

3. Talatang Naglalahad

ito ay nagpapaliwanag o nagsasaad ng isang katotohanan, palagay o opinyon.

Paraan ng pakikipagtalastasang pasulat o pasalita na naglalayong

magpaliwanag,

magbigay kaalaman o tumugon sa pangangailangan pangkarunungan.

4. Talatang Nangangatwiran

Ang layunin ng talatang ito ay mapaniwala o mapasang-ayon ang iba sa

kanyang

Katwiran Paraan ng paglalahad na nagbibigay ng mga sapat na katibayan o

patnubay upang ang proposisyon ay maging kapanipaniwala sa iba.

Halimbawa nito ay talumpati at debate.

9. Ang Komposisyon

Ito ay itinuturing na pinakapayak na paraan ng pagsulat. Ang pagsulat ng

mga

natatanging karanasan, pagbibigay interpretasyon sa mga pangyayari sa

kapaligiran at puna sa mga nabasang akda o napanood na pagtatanghal ay

nagagawa sa pamamagitan ng pagsulat ng komposisyon.

Ang komposisyon ay binubuo ng mga talata.

Ang Talata

● Ang talata ay binubuo ng isang pangungusap o lipon ng mga pangungusap

na

naglalahad ng isang bahagi ng buong pagkukuro, palagay o paksang-diwa.

● Ang isang talata ay mauuri ayon sa lokasyong katatagpuan nito sa loob ng

isang

komposisyon.

● Kung gayon, ang talata ay maaaring mauring Panimulang Talata, Talatang

Ganap, Talata ng Paglilipat-diwa at Talatang Pabuod.

Kalikasan at Katangian ng Bawat Uri ng Talata

Panimulang Talata

Ito ang una at kung minsan ay hanggang sa ikalawang talata ng

komposisyon.

Layunin nito ang ilahad ang paksa ng komposisyon. Sinasabi rito kung ano

ang

ipinaliliwanag, ang isasalaysay, ang ilalarawan o bibigyang katuwiran.

Talatang Ganap

Matatagpuan ito sa kalakhang gitnang bahagi ng komposisyon. Tungkulin

nito

ang idebelop ang pangunahing paksa. Binubuo ito ng paksang pangungusap at

mga pangungusap na tumutulong upang matalakay nang ganap ang bahagi ng

pangunahing paksa ng komposisyon na nililinaw ng talata.

Talata ng Paglilipat-diwa

Mahalaga ito upang magkaroon ng ugnayan at kaisahan ng mga pahayag sa

mga talataan ng komposisyon. Ginagamit ang talatang ito upang pag-ugnayin

ang diwa ng dalawang magkasunod na talata.

Talatang PabuodCOED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

Kadalasan, ito ang pangwakas na talata o talata ng komposisyon. Inilalagay

rito

ang mahahalagang kaisipan o pahayayag na tinatalakay na gitna ng

komposisyon.

Mga Katangian ng Mabuting Talata

1. May isang paksang-diwa- Masasabing may isang paksang-diwa ang isang

talata kapag ito ay nagtataglay ng isa lamang paksang pangungusap. Ang

pangungusap ay pangungusap sa talata na nagsasaad ng buod ng nilalaman

niyon. Nagsisilbi itong patnubay upang hindi malihis sa paksa ng talata ang

mga pangungusap na napakaloob sa talata at nang sa gayo’y maiwasan ang

pagpasok ng mga bagay na hindi kailangan sa talata. Maaaring makita ang

paksang pangungusap sa iba’t ibang bahagi ng talata.

2. May Kaisahan ng Diwa- Masasabing may kaisahan ng diwa ang isang talata

kapag ang bawat pangungusap ay nauugnay sa paksang pangungusap.

3. May Wastong paglilipat-diwa- Nagiging malinaw ang mga pangungusap ng

talata kapag may wastong paglilipat-diwa. May mga salita at pariralang

ginagamit sa paglilipat-diwa.

Sa bawat isipang ililipat, may angkop na salita o pariralang ginagamit.

Pansinin ang mga kasunod na halimbawa:

a. Pagdaragdag- at, saka, gayon din

b. Pagsalungat- ngunit, subalit, datapwat, bagaman, kahiman, sa

kabilang dako

c. Paghahambing- katulad ng, kawangis ng, animo’y, anaki’y

d. Pagbubuod- sa madaling sabi, kaya ngaCOED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

e. Pagkokongklud- samakatuwid, kung gayon

4. May Kaayusan- mabuting ayusin ang mga pangungusap sa talata sa

paraang papaunlad ang galaw ng mga pangyayari o ang kaisipang

tinatalakay.

Proseso Ng Pagsulat

Pre-Writing Activities

Walang manunulat ang walang ano-ano’y bigla na lamang na nagsusulat.

Lahat ay may kinapapalooban o kinakasangkutan gawain, sinasadya man o

hindi, bago siya magsulat. Ang gawaing ito ang maaaring pinagmumulan ng

kanyang inspirasyon o motibasyon o di kaya’y pinaghahanguan niya ng mga

ideya o kaalaman na nagsisilbing puwersa upang itulak siyang magsulat at

bigyang-direksyon ang kanyang pagsusulat.

1. Pagsulat sa Dyornal 6. Pag-iinterbyu

2. Brainstoarming 7. Pagsasarbey

3. Questioning 8. Obserbasyon

4. Pagbabasa at Pananaliksik 9. Imersyon

5. Sounding –out Friends 10. Pag-eeksperimento

Writing Stage

Kapag may paksa na at may mga datos o ideya na ang mga manunulat, ang

susunod niyang lohikal na tanong ay ang mag sumusunod:

• Paano ko sisimulan ang komposisyon?

• Paano ko aayusin ang katawan?

• Paano ko wawakasan ang komposisyon?COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

PAGSISIMULA

Maraming nagpapalagay na sa simula ang buhay ng ano mang

komposisyon o akda. Sa ganitong palagay, nararapat lamang na maging

maganda ang simula upang mapagpasyahan ng mambabasa kung

itutuloy o hindi ang nasimulang pagbasa.

Sa simula pa lamang dapat nang makuha ang interes at kawilihan ng

mambabasa.

May ilang paraan na maaring gamitin sa pagsisimula ng paglalahad upang

makaakit ng atensyon.

1. Gumamit ng isang serye ng mga tanong retorikal.

2. Gumamit ng isang pangungusap na sukat makatawag-pansin.

3. Gumamit ng pambungad na pagsasalaysay.

4. Gumamit ng salitaan.

5. Gumamit ng isang sipi.

6. Banggitin ang kasaysayan o mga pangyayaring nasa likuran ng

isang paksa.

7. Tahasang ipaliwanag ang suliraning ipapaliwanang.

8. Gumamit ng salawikain o kawikaan.

9. Gumamit ng pansaklaw o panlahat na pahayag.

10. Magsimula sa pamamagitan ng buod

11. Gumamit ng tuwirang sabi.

12. Maglarawan ng tao o pook

13. Gumamit analohiya

14. Gumamit ng isang salitang makatatawag ng kuryosidadCOED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

PAGSASAAYOS NG KATAWAN

• Sa pagbuo ng pinakakatawan ng komposisyon, may iba’t ibang paraang

maaaring gamitin sa paghahanay ng mga kaisipan, alinsunod sa paksa,

layunin at sa pinag uukulan.

1. Iayos ang mga datos nang pakronolohikal

2. Iayos ang mga datos nang palayo o palapit, pataas o pababa,

papasok o palabas

3. Iayos ang mga datos nang pasahol

4. Iayos ang mga datos nang pasaklaw.

5. Paghambingin ang mga datos

6. Isa-isahin ang mga datos.

7. Suriin ang mga datos

PAGWAWAKAS

• Gaya rin naman ng simula, ang haba ng wakas ay dapat ibagay sa haba

ng buong katha. Ang wakas ay maaaring isang kabanata, isang talataan,

isang pangungusap o isa lamang “ pakiramdam sa pagsapit sa katapusan

ng akda” na nililikha ng mga pangunahing salita. Ito’y magagawa sa iba’t

ibang paraan:

1. Ibuod ang paksa.

2. Mag-iwan ng isa o tanong.

3. Mag-iwan ng hamon.

4. Bumuo ng Kongklusyon.

5. Gumawa ng prediksyon.COED/Prof. Dr. Eva J. Ompoc

6. Magwakas sa angkop na sipi o kasabihan.

7. Sariwain ang suliraning binanggit sa simula.

8. Mag-iwan ng isang pahiwatig o simbolo