ဘင္ဂမ္္ငင္ ာျမမ္္္မ္ာျငမမ္ကိန္္ -

အာျရွအ င
ြ ္ ိ ဖိ္ဒရယ္င္င္

ရာျ ဥပေဒငန မ္န မ္ႈအ ြိ္ ဘင္ဂမ္္ငင္ ာျ

ႏန၀င္ဘာျ ၂၀၁၄

www.binghamcentre.biicl.org

1
2
 ရနဟ္္ အိ္ဒရင္ငင္ဟာျ၊ ိလသမ္ဂၢ ဖြက႕ၿဖန ေရ အငမအငဥ္
္နဒါ္္

3
၁။ အာျရွသည္ ‘‘ိနယ္ပနင္လိၡဏာျႏွင့္ဆနင္ေသာျ ႏနင္ငကေရ ’’ ႏွင့္ ရင္ဆနင္ေ္ရသည္။
လူမ္ ာျ သည္ နင္ရင္ သာျ လူမ္ န ေရ ရာျ၊ ဘာျသာျေရ ရာျ၊ လူမ္ န ေရ ရာျ ႏွင့္
ယဥ္ေိ မ္ႈမ္ ာျ ေပၚ ြင္ မဖ္္႔ိ ိ္ေ္ထနင္လွ ိ္ရွနၿပမ ၄င္ န႔၏ ိနယ္ပနင္လိၡဏာျိန
အသနအမ္ွ ္မပ ရ္္၊ ၎ န႔၏ ဥပေဒအရ အခြင့္အေရ မ္ ာျ ႏွင့္ သမ္နင္ အရ
ရပနင္ခြင့္မ္ ာျ ိန အသနအမ္ွ ္မပ ရ္္ ႏွင့္ ၎ န႔အာျ အာျဏာျခြြဲေ၀ေပ ေရး အာျမ္ခကေပ ရ္္
ေ ာျင္ ဆနလာျၾိသည္။ (၀မလ္ ိင္မ္္လင္ိာျ ႏွင့္ ေဘာျင္ဂ္္ ဟမ ( ည္ မဖ ္)၂၀၀၅၊
အာျရွအ င
ြ ္ လူမ္ န ငက ယဥ္ေိ မ္ႈ (ေအာျိ္ငဖန႔ဒ္၊ ေအာျိ္ငဖန႔ဒ္ ိၠသနလ္ ပကႏွနပ္ နိ္ )

၂။ ႀိန ိ္သည္မဖင္ေင မ္ႀိန ိ္သည္မဖင္ေင ိနယ္ပနင္လိၡဏာျိန အေမခခကသည့္

ႏနင္ငကေရ သည္ ေ ာျင္အာျရွ ႏွင့္ အာျရွ၏ အေမခအေ္မ္ွ္္ပင္ မဖင္သည္။
ိမ္ၻာျ့အမခာျ အငန ္အပနင္ မ္ ာျ ြင္ပင္ ၀ိေသသလကၡဏာအားျဖင့္
လူ႔အဖြ႔အ
ြဲ ငည္ မ္ ာျ သည္ ပနမ္နမ္ ာျ မပာျ လာျမႈ၊ မတူညီမႈ၊ ယဥ္ေိ မ္ႈငကလင္မႈမ ား
ျဖစ္လာၾကသည္။ ဤအေမခအေ္ ြင္ လူ႔အဖြ႔အ
ြဲ ငည္ အ ြင္ လူမ္ န ငက
လင္သည့္ အေမခအေ္မ္ွ္္ိန ထင္ဟပ္သည့္ အေမခခကဥပေဒဆနင္ရာျ
င္င္ င္ခအမဖင္ ဖိ္ဒရယ္င္င္ိန ထပ္မ္က ငန ္၀င္ငာျ လာျၾိသည္။
ငကလင္သည့္ လူမ္ န မ္ ာျ ႏွင့္ ငကလင္သည့္ လူ႔အဖြြဲ႔အငည္ မ္ ာျ ိန အပ္ခ ပ္ရာျ ြင္
ဖိ္ဒရယ္င္င္ အေမခခကဥပေဒသည္ င္ျပည္ေထာင္စနစ္ အေမခခက
ဥပေဒထိ္ ပနမ္နသင့္ေလ ာျ္မ္ည္ဟ ပညာျရွငအ
္ မ္ ာျ အမပာျ ႏွင့္ ေ၀ဖ္္သက သပ္သူ
အမ္ ာျ အမပာျ သည္ ယခႏွင္ပနင္ မ္ ာျ အ ြင္ ေဆြ ေႏြ လာျၾိပါသည္။ အနႏနၵယ
ဖိ္ဒရယ္ အေမခခကဥပေဒသည္ လူမ္ န ငက၊ ဘာျသာျငကိန အပ္ခ ပ္ရာျ ြင္
ေအာျင္မမ္င္သည္ိန ဥပမ္ာျ င္ခအမဖင္ ပညာျရွင္ အမ္ ာျ အမပာျ ိ သာဓက
ထ ္မပၾိသည္။ ပါိငၥ ္္သည္ ယင္ ၏ ဖြ႔င
ြဲ ည္ ပကအေမခခကဥပေဒ၏
ဖိ္ဒရယ္ သြင္ျပင္လိၡဏာျမ္ ာျ ိန မ္ၾိာျေသ ခင္ိ န မမ္ႇင့္
လုပ္ေဆာျင္ခ့ပ
ြဲ ါသည္။ သမရလ
န ိၤာျ၏ ဆင္ဟာျလာျ လူမ္ န အမ္ ာျ ငႏွင့္ မ္မလ္
လူမ္ န အမ္ ာျ ငၾိာျ ရာျ မ္ွ မ္ႈႏွင့္အ ူ ေရရွည္ခသ
က ည့္ ၿငနမ္္ ခ မ္္ ေရ
အ ိ
ြ ္ အေိာျင္ ဆက အခြင့္အလမ္္ မ္ွာျ ၁၉၉၆ ႏွင့္ ၂၀၀၄ ြင္
ဖိ္ဒရယ္င္င္ိန အေမခခကသည့္ ဖြ႔င
ြဲ ည္ ပကအေမခခက ဥပေဒဆနင္ရာျ
4
 မပ မပင္ေမပာျင္ လြဲမ္ႈမ္ ာျ ိန ငူ ငမ္္ ရွာျေဖြလပ္ေဆာျင္သည့္ အခါ ြင္
ေပၚေပါိ္လာျခြဲ့သည္။ ္မေပါ ြငလ
္ ည္ ၂၀၀၆ ခ္ွင္ိ ဆယ္င္ွင္ၾိာျ
ပဋနပိၡိန အဆက သ ္ေငခြဲ့သည့္ ၿငနမ္္ ခ မ္္ ေရ ငာျခ ပ္ ခ ပ္ဆနၿပမ ေ္ာျိ္ပနင္
ဖိ္ဒရယ္င္င္ ျဖစ္ေသာ၊ ဘာသာေရးးႏွင့္ မဆိုင္ေသာ၊ ဒမမ္ိရိ္
န င္
နည္းက ေသာ၊ သမ္ၼ းႏိုင္ငံတစ္ခိ
ု န မပ႒ာျ္္ ္နင္မ္ည့္ ဖြြဲ႔ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒ
အသင္ င္ခးႏွင့္ပ သ
္ ိ္ၿပမ အေသ ငန မ္
္ ာျ ိန င င္ ရွာျေဖြ လပ္ေဆာျင္
ေ္ၾိပါသည္။ မ္ေလ ရွာျ ႏွင့္ အင္ဒန္မ ရွာျ ဖြြဲ႔ငည္ ပက အေမခခကဥပေဒမ္ ာျ ြင္
ဖယ္ဒရယ္င္င္ႏွင့္ ပ ္သိ္သည့္ အခ ိ္မ္ ာျ ပါ၀င္ၾိၿပမ ထနင္ ႏွင့္
ဖနလင္ပနင္ ႔န ြငလ
္ ည္ လူ္ည္ ငမ္ ာျ ၏ ဆႏၵ သေဘာျထာျ မ္ ာျ ိန ထည့္သြင္
ငဥ္ ငာျ ႏနင္ရ္္ ဖိ္ဒရယ္ပကငက မပ မပင္ေမပာျင္ လြဲ မ္ႈမ္ ာျ ိန ေဆြ ေႏြ ေ္ၾိ
ပါသည္။

င္မပည္ေထာျင္င္င္ႏွင့ဖ
္ ိ္ဒရယ္င္င္ ဖြ႔င
ြဲ ည္ ပအ
က ေမခခကဥပေဒမ္ ာျ ၾိာျ ိြာျမခာျ ခ ိ္

၃။ ဖိ္ဒရယ္ဟူေသာျ ငိာျ လက ိန န ိ
န ိ အဓနပၸာျယ္ဖြင့ဆ
္ နရ္္ ခိ္ခၿြဲ ပမ ႏွင့္
သ သ
္ ္မ္ွ ္မ္ွ ္ အဓနပၸာျယ္ဖင
ြ ့ဆ
္ နခ ိ္ မ္ရွနပါ။ င္မပည္ေထာျင္ ႏွင့္
ဖိ္ဒရယ္ ႔န ြင္ အဓနပၸာျယ္မ္ ာျ ငြာျ ပါ၀င္ေ္သည္ဟ ယူဆႏနင္ပါသည္။
သန႔ေသာျ္ ယင္ သိ႔ျု ဖစ္ေစကာမူ ဤငာျ မ္္ အ ိ
ြ ္ ရည္ရယ
ြ ္ခ ိ္မဖင့္
ဖိ္ဒရယ္င္င္၏ အႏွင္သာျရိန ္ာျ လည္ေငရ္္ အလန႔ငွါ င္မပည္ေထာျင္
င္င္ႏွင့္ ဖိ္ဒရယ္င္င္ ႔၏
န အခ ိ္အလိ္မ္ ာျ ိန ႏႈွနင္ ယွဥ္ၿပမ
အလပ္မဖင္ႏနင္ေသာျ အဓနပၸာျယ္ ဖြင့္ဆနခ ိ္ င္ခ ိ္ ရရွနရ္္အ ိ
ြ ္မ္ူ
မဖင္ႏနင္ေခ ရွနပါသည္။

၄။ င္မပည္ေထာျင္င္င္ ဖြြဲ႔ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒသည္ ေယဘယ အာျ မဖင့္

အဓနပၸာျယ္ဖင
ြ ့ဆ
္ နၾိသည္မ္ွာျ င္ခ ည္ ေသာျ ဗဟနအာျဏာျပနင္အဖြ႕ြဲ ိ
ႏနင္ငကေရ အာျဏာျမ္ ာျ ိန စြြဲစၿြြဲ မြဲၿမြဲိ င့္သက သည့္ င္င္ တစ္ခု ျဖစ္ပါသည္။

5
 (ငမအိ္ဖ္ ငေ ာျင္ ၏ ေခ သ
္ င္ ႏနင္ငေ
က ရ ဖြ႔င
ြဲ ည္ ပအ
က ေမခခကဥပေဒမ္ ာျ ) (Unus
= လိ္ င္ဘာျသာျ ြင္ င္ခဟ အဓနပၸာျယ္ရသည္။)

၅။ င္မပည္ေထာျင္င္င္ ဖြြဲ႔ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒ င္ခ ြင္ အာျဏာျမ္ ာျ သည္

ဗဟနခ ပ္ိနင္မခင္ မ္ွ ေဒသအငန ရမ္ ာျ သန႔ လပ္ပနင္ခင
ြ ့္ခေ
ြြဲ ပ မခင္ သန႔မ္ဟ ္
ေဒသအငန ရမ္ ာျ သန႔ အာျဏာျခြြဲေ၀ေပ မခင္ လပ္ေိာျင္ လပ္ႏနင္ပါသည္။
သန႔ေသာျ္ ယင္ ိန ဗဟနအာျဏာျပနင္ိ ေပ မ္ွသာျ ရႏနင္ပါမ္ည္။ ထန႔ေၾိာျင့္
အာျဏာျပနင္ိ င္ဘိ္သ ္ မပ္္လည္ရပ္သနမ္္ သြာျ ႏနင္ပါသည္။ ထန႔ေၾိာျင့္
ဗဟနခ ပ္ိင္
န မ္ႈ မ္ရွနသည့္ အာျဏာျပနင္အ ိ
ြ ္ လပ္ပနင္ခင
ြ ့္အာျဏာျမ္ွာျ
ႏႈနင္ ယွဥ္ၾိည့္လွ င္ ေသခ ာျခနင္မ္ာျမ္ႈမ္ရွနပါ။

၆။ ငေ ာျင္ ၏ ေလ့လာျေ ြ႕ရွနခ ိ္ ြင္

‘‘လိ္ေအာျိ္ခက ဥပေဒမပ ႏနင္သည့္ အဖြ႕ြဲ မ္ရွဟ

န မ္ဆနလနပါ။ သန႔ေသာျ္
ဆနလနသည္မ္ာျွ ယင္ အဖြြဲ႕မ္ ာျ ရွနၿပမ ဗဟနအာျဏာျပနင္၏ ိနယ္ပနင္ဆက မဖ ္ခ ိ္မဖင့္
ယင္ ိန ဖ ိ္သနမ္္ ႏနင္မခင္ ပင္ မဖင္သည္။’’

၇။ အမခာျ င္ဘိ္ ြင္မ္ူ ဖိ္ဒရယ္ ဖြြဲ႔ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒသည္ ိြမြဲ ပာျ

မခာျ ္ာျ မ္ႈရွနပါသည္။ မပည္္ယ္မ္ ာျ သန႔ ေပ အပ္ထာျ သည့္ အာျဏာျမ္ ာျ သည္
ပနမ္နေသခ ာျမ္ႈရွနၿပမ ႏနင္ငက၏အမမ္င့္ဆက အဆင့္ ဥပေဒျဖစ္ေသာ ဖြြဲ႔ငည္ ပက အေမခခက
ဥပေဒအာျ မဖင့္ အာျမ္ခကထာျ ပါသည္။

၈။ ိေ္ဒါ ပညာျရွင္ င္ဥမ မဖင္ေသာျ ေရာျ္္ယ္ ၀ပ္င္၏ ဖိ္ဒရယ္ ဖြ႔င

ြဲ ည္ ပက
အေမခခကဥပေဒႏွင့္ပ ္သိ္ၿပမ အသက ၀င္ၿပမ အလပ္မဖင္ေသာျ အဓနပၸာျယ္
ဖြင့္ဆနခ ိ္ ြင္ အခ ိ္ ၅ ခ ိ္ိန အေလ ေပ ေဖာျ္မပထာျ ပါသည္ -

6
(ိ) လူထႏွင့္ ိ္
န ရိ္
န ဆိ္သယ
ြ ္ေဆာျင္ရိ
ြ ္ေသာျ အငန ရ၏ အဆင့္ႏွင္ခ၊
(ခ) အငန ရ၏ အဆင့္ႏွင္ခၾိာျ ပဋနညာျဥ္ငာျခ ပ္ပကငက၊ သေဘာျ ူငာျခ ပ္ပကငကမ္ န
ရွနသည့္အ ိ
ြ ္ အာျဏာျခြေ
ြဲ ၀မ္ႈမ္ ာျ ိန ရွင္ ရွင္ လင္ လင္ ေဖာျ္မပထာျ သည့္
စာျဖင္ေ
့ ရ သာျ ထာျ ေသာျ၊ အဆင့္ျမင့္ဆုံးေသာ ဖြ႔င
ြဲ ည္ ပကအေမခခကဥပေဒိန
င္ဘိ္သ ္ မပင္ဆင္၍ မ္ရႏန္င္ပါ။
(ဂ) ဗဟန ြင္ မပည္္ယ္၏ ိနယ္ငာျ မပ မ္ႈရွနမခင္ ၊
(ဃ) အမငင္ ပြာျ မ္ႈမ္ ာျ ိန ေမဖရွင္ ေပ ရ္္ ၾိာျ ခကညနႏ
ႇ ႈနင္ ေပ သည့္ ဒနင္လူႀိမ
င္ဥမ ၊
(င) အငန ရအ ြင္ ပူ ေပါင္ ေဆာျင္ရြိ္မ္ိ
ႈ န ေခ ာျေမ္ြ႕ေငသည့္ င္င္မ္ ာျ ။

၉။ ဖိ္ဒရယ္ ဖြြဲ႔ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒ၏ ယင္ အခ ိ္ ၅ ခ ိ္ိန

င္မပည္ေထာျင္င္င္ ဖြ႔င
ြဲ ည္ ပကအေမခခက ဥပေဒ င္ခႏွင့္ ႏႈနင္ ယွဥ္
ၾိည့္မခင္ ြင္ အဓနိ ိြမြဲ ပာျ ခ ိ္အခ န ႕ိန မ္မ ေမ္ာျင္ ထန မပထာျ ပါသည္။
ဖိ္ဒရယ္ ဖြ႔င
ြဲ ည္ ပအ
က ေမခခကဥပေဒ င္ခ ြင္ အငန ရ၏ အဆင့္မ္ ာျ သည္
င္ဆင့္ထိ္မ္ိ ရွနၾိၿပမ ယင္ ႔၏
န အာျဏာျမ္ ာျ ိန င္ဖိ္သိ္
ေဆာျင္ရြိ္ခ ိ္မဖင့္ ဖယ္ရွာျ ၍ မ္ရႏနင္ပါ။ အမ္ွ္္ ိယ္ သေဘာျ ူညမမ္ႈ
ယူသည္မဖင္ေင မ္ယူသည္မဖင္ေင ဖိ္ဒရယ္ ဖြြဲ႔ငည္ ပက အေမခခကဥပေဒ
င္ခသည္ သေဘာျ ူညမမ္ႈ င္ခိြဲသ
့ ႔န ယူဆႏနင္ပါသည္။ ယင္ ိြဲသ
့ ႔ပ
န င္
ယင္ သေဘာျ ည
ူ မမ္အ
ႈ ေပၚ မ္ည္သည့္ေမပာျင္ လြဲမ္ႈမ္ဆန သေဘာျ ူခြဲ့သည့္
ပဂၢန လ္အဖြြဲ႔အငည္ မ္ ာျ ိ သေဘာျ ည
ူ မမ္ွသာျ ေမပာျင္ လြဲ ႏနင္မ္ည္ မဖင္သည္။
‘‘ဖိ္ဒရယ္’’ ဟူေသာျ ငိာျ ရပ္သည္ လိ္ င္ဘာျသာျ ငိာျ လက foedus
မ္ွ ဆင္ သိ္လာျမခင္ မဖင္ၿပမ ယင္ သည္ ပဋနညာျဥ္ငာျခ ပ္ သန႔မ္ဟ ္
ရာျ ၀င္သေဘာျ ည
ူ မခ ိ္ဟ အဓနပၸာျယ္ရပါသည္။ ထန႔ေၾိာျင့္
အာျဏာျမ္ ာျ ႏွင့္ လပ္ႏနင္ငြမ္္ အရည္အခ င္ မ္ ာျ ၾိာျ ခြြဲမခာျ ထာျ မ္ႈသည္
ပနမ္နခနင္မ္ာျေငၿပမ အမမ္င့္ဆက အဆင့္အမဖင္ ေရ သာျ မပ႒ာျ္္ သည့္ ဖြြဲ႔ငည္ ပက

7
 အေမခခက ဥပေဒ င္ခ ြင္ ထည့္သြင္ မပ႒ာျ္္ ၾိပါသည္။ ပါလမမ္္္သည္
အမမ္င့္ဆက အဆင့္ မ္ဟ ္ပါ။ ဖြ႔င
ြဲ ည္ ပကအေမခခကဥပေဒိသာျ အမမ္င့္ဆက အဆင့္
မဖင္ပါသည္။ ဖိ္ဒရယ္ ဖြ႔င
ြဲ ည္ ပကအေမခခကဥပေဒ င္ခသည္ င္မပည္ေထာျင္
င္င္ထိ္ ပနမ္နရႈ ္ေထြ ပါသည္။ အေၾိာျင္ မ္ွာျ ဖြ႔င
ြဲ ည္ ပကအေမခခကဥပေဒ
အာျ မဖင့္ အာျမ္ခကထာျ သည့္ အာျဏာျမ္ ာျ သည္ အငန ရ၏ အဆင့္ င္ခ
ည္ ြင္ ရွသ
န ည္မ္ဟ ဘ
္ ြဲ အဆင့္ ၂ ခ ရွနမခင္ ေၾိာျင့္ မဖင္သည္။ အငန ရ၏
အဆင့္မ္ ာျ ၾိာျ အမငင္ ပြာျ မ္ႈမ္ ာျ ရွနလာျႏနင္ေသာျေၾိာျင့္ အဆင့္ႏွင္ခၾိာျ
ယကၾိည္မ္ႈမဖင္ေပၚေငေအာျင္ ညႊ္္ၾိာျ လပ္ေဆာျင္မ္ည့္ လြ လ
္ ပ္ၿပမ
ဘိ္မ္လနိ္ေသာျ ဒနင္လူႀိမ င္ဥမ လနအပ္ပါသည္။ ဖိ္ဒရယ္င္င္
ိ င့္သက ေသာျ ႏနင္ငကအမ္ ာျ အမပာျ ြင္ ေ္ာျိ္ဆက ဆက မဖ သ
္ ည့္ အမငင္ ပြာျ မ္ႈ
ေမဖရွင္ သူ/ဒနင္လူႀိမ သည္ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒဆနင္ရာျ ခကရက င္ခ
မဖင္ပါသည္။ ၀ပ္င္၏ ေ္ာျိ္ဆက အခ ိ္သည္ မ္ွ သ
္ ာျ ဖြယ္ ေိာျင္ ပါသည္။
ဖိ္ဒရယ္ င္င္ိ င့္သက ေသာျ ေခ သ
္ င္ႏန င္ငကမ္ ာျ သည္ ၿပန င္ဆနင္မ္ႈထိ္
ပူ ေပါင္ ေဆာျင္ရြိမ္
္ ႈရွနရ္္ လနအပ္ေ္ပါသည္။ အငန ရ၏ အဆင့္ႏွင္ခသည္
ေအာျင္မမ္င္ေအာျင္ လပ္ေဆာျင္ရ္္အ ြိ္ ပူ ေပါင္ လပ္ေဆာျင္မ္ႈ ရွနရမ္ည္
မဖင္သည္။

၁၀။ ထန႔ေၾိာျင့္ ဖိ္ဒရယ္ ဖြ႔င

ြဲ ည္ ပအ
က ေမခခကဥပေဒ၏ အႏွင္သာျရသည္
ခြြဲေ၀ိ င့္သက သည့္ အပ္ခ ပ္ေရ ႏွင့္ ိနယ္ပနင္အပ္ခ ပ္ေရ ႔ိ
န န ေပါင္ ငပ္
ထာျ မခင္ မဖင္သည္။ ၀ပ္င္၏ ယ
န အခ ိ္မဖင္သည့္ ဗဟန ြင္ မပည္္ယ္၏
ိနယ္ငာျ မပ မ္ႈ ရွနမခင္ ဆနသည္မ္ွာျ ဖိ္ဒရယ္င္င္၏ ခြြဲေ၀ိ င့္သက သည့္
အ နင္ အ ာျိန လိ္ခကရ္္ အလြ္အ
္ ေရ ႀိမ ပါသည္။ ဖိ္ဒရယ္ႏနင္ငက
အမ္ ာျ င ြင္ မပည္္ယ္မ္ ာျ သည္ လႊ ္ေ ာျ္ ႏွင္ရပ္င္င္၏ အငန ္အပနင္
င္ခအေ္မဖင့္ ဒ ယ
န လႊ ္ေ ာျ္မ္ွ ဆင့္ ဗဟနအဆင့္ ြင္ ိနယ္ငာျ မပ
ၾိပါသည္။ ဗဟန ြင္ ိနယ္ငာျ မပ ႏနင္ရ္္ မပည္္ယ္မ္ ာျ အ ိ
ြ ္ ဒ နယ
လႊ ္ေ ာျ္ င္ခ ထာျ ရမခင္ ြင္ အေမခခကအေၾိာျင္ ရင္ ႏွင္ခ ိ္ ရွနပါသည္ -

8
ိ။ ေဒသအငန ရမ္ ာျ သန႔ အာျဏာျခြြဲေ၀ေပ မခင္ ိန ိာျိြယ္မခင္ ။
ခ။ အမ္ န သာျ ညမညြ ္ေရ အေၾိာျင္ ရင္ ိန ိာျိြယ္မခင္ ။

9
က။ ေဒသအငန ရမ္ ာျ သန႔ အာျဏာျခြေ
ြဲ ၀ေပ မခင္ ိန ိာျိြယမ္ ခင္

၁၁။ ဖိ္ဒရယ္င္င္ င္ခ ြင္ အငန ရ၏ ဒ နယအဆင့္ သန႔မ္ဟ ္ မပည္္ယ္သည္

ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒ ြင္ မပ႒ာျ္္ ထာျ သည့္ အခ န ႕အာျဏာျမ္ ာျ သန႔မ္ဟ ္
ာျ၀္္မ္ ာျ အ ိ
ြ ္ ာျ၀္္ယူရပါသည္။ သန႔ေသာျ္ မ္ၾိာျခဏဆနသလနပင္
ဗဟနဥပေဒမ္ ာျ သည္ မပည္္ယ္မ္ ာျ သန႔ ေပ ထာျ ေသာျ အာျဏာျမ္ ာျ အေပၚ
လႊမ္္ မ္န ခ ပ္ိနင္ႏနင္ဖြယ္ ရွနပါသည္။ မပည္္ယ္မ္ ာျ သည္ ဗဟန ြင္ ိနယ္ငာျ
မပ သည့္ ဆမ ္န ္မဖင္ေင (အေမ္ရနိ္္ ြင္ိသ
ြဲ့ ႔)န ၊ မပည္္ယ္မ္ ာျ ေိာျင္ငမ
(ေ ာျင္အာျဖရနိ ြင္ ိြဲ့သ႔)န ဒ နယလႊ ေ
္ ာျ္ င္ခ ြင္ ထ ္ေဖာျ္ေမပာျဆန
ႏနင္လွ င္ မပည္္ယ္မ္ ာျ အေ္မဖင့္ ဗဟနဥပေဒထြဲ ြင္ မပည္္ယ္မ္ ာျ ၏ အာျဏာျိန
ေမ္ွ မ္ွန္္ေငမ္ည့္ မ္ည္သည့္ႀိန ပမ္္ မ္ႈိနမ္ဆန ိ္္႔ိြိ္ရ္္ သန႔မ္ဟ ္ ႏႈန ေဆာျ္
သ နေပ ႏနင္ရ္္ လပ္ေဆာျင္ႏနင္သည့္ ္ည္ လမ္္ င္ခ ရွနၾိပါသည္။ ထန႔အမပင္
ယင္ ိြဲသ
့ ႔န လႊ ္ေ ာျ္သည္ ဗဟနအဆင့္၌ မပည္္ယ္၏ ငန ရနမ္္မ္ႈမ္ ာျ ႏွင့္
အိ န ငမ ပြာျ မ္ ာျ အ ိ
ြ ္ ထ ္ေဖာျ္ေမပာျၾိာျ ႏနင္သည့္ ဖနရမ္္ င္ခအမဖင္
လပ္ေဆာျင္ေပ ပါသည္။

ခ။ အမ္ န သာျ ညမညြ ေ

္ ရ အေၾိာျင္ ရင္ ိန ိာျိြယ္မခင္

၁၂။ မပည္္ယ္မ္ ာျ အေ္မဖင့္ မပည္သူမ္ ာျ ိန နိ္ရိ္

န အိ န သိ္ေရာျိ္မ္ႈရသ
ွန ည့္
အေၾိာျင္ အရာျမ္ ာျ ႏွင့္ လပ္င္္ မ္ ာျ အေပၚ အာျဏာျအခ န ႕ရွနေငရ္္ လပ္ေဆာျင္
ႏနင္မခင္ အမပင္ ဗဟနအဆင့္ ြင္ သန႔မ္ဟ ္ ႏနင္ငက င္ခလက ြင္ လပ္ပနင္ခင
ြ ့္ င္ခ
ရွနမခင္ သည္ အမ္ န သာျ ညမညြ ္ေရ ႏွင့္ ႏနင္ငက၏ ္ယ္ေမမ္ပနင္ဆနင္မ္ႈ ႔ိ
န န ထန္္ သနမ္္
မမ္ႇင့္ င္ရ္္အ ိ
ြ ္ အေထာျိ္အိူမပ ပါသည္။ ဥပမ္ာျအာျ မဖင့္ သမရလ
န ိၤာျႏနင္ငက
အေရွ႕ေမမ္ာျိ္ပနင္ ြင္ အမ္ ာျ ငေ္ထနင္ၾိသည့္ မ္မလ္ ိြဲသ
့ ႔ေ
န သာျ လူ္ည္ င
လူမ္ န မ္ ာျ ိန ဖိ္ဒရယ္င္င္အ ြင္ ၎ ႔၏
န ိနယ္ပနင္အေရ အရာျမ္ ာျ ိန
လပ္ိနင္ေဆာျင္ရိ
ြ ္ခင
ြ ့္ ေပ ထာျ လွ င္၊ ိနလကဘနၿမ္န ႕ေ ာျ္ရွန ဗဟနအဖြြဲ႕အငည္
မ္ ာျ ြင္ ပါ၀င္ႏနင္မခင္ မ္ွ ဆင့္ ဗဟနအငန ရ၏ိနငၥရပ္မ္ ာျ ြင္ ေမပာျဆနခြင့လ
္ ည္
10
 ေပ ထာျ မခင္ ခကရလွ င္ ေရရွည္အမ္ န သာျ ညမညြ ္ေရ အ ိ
ြ ္ အေထာျိ္အိူ
မဖင္ေငႏနင္ပါသည္။

၁၃။ မ္ိ္င္ ဖရ္္ိြဲ၏ ဖိ္ဒရယ္သအ

မ ရမ
န ငာျအပ္ထြဲ ြင္ ဖိ္ဒရယ္င္င္ိန
ေအာျိ္ပါအ နင္ ေဖာျ္မပပါသည္ -

‘‘အိယ္၍ မဖင္ ည္မ္ႈ င္ခသည္ ္ယ္ေမမ္အရပနင္ မခာျ ထာျ သည့္ အပ္ငမ္ ာျ မဖင့္ ဖြ႔ငြဲ ည္ ထာျ လွ င္၊
ယင္ အပ္င င္ခငမသည္ အေ ာျ္အ ္္မမ္င့္မ္ာျ သည့္ ိနယ္ပနင္အပ္ခ ပ္ခငြ ့္မ္ န ရွနလွ င္၊ ယင္ ႔သ
န ည္
ဗဟနမဖင္ ည္မ္ႈ၏ ဆႏၵသေဘာျထာျ ႏွင့္အညမ င္င္ ိ ရွနၿပမ အမမ္ြဲ မ္္ ပကငကမဖင့္ အ ူ ိြ
ပါ၀င္ဖ႕ြြဲ ငည္ ထာျ လွ င္ ဆက မဖ ္ခ ိ္ခ ႏနင္သည့္ င္င္ င္ခသည္ ဖိ္ဒရယ္င္င္ မဖင္သည္။’’

၁၄။ ထန႔ေၾိာျင့္ ဖိ္ဒရယ္င္င္၏ အခ ိ္ ၅ ခ ိ္ ြင္ ဖိ္ဒရယ္င္င္၏

ခြြဲေ၀ိ င့္သက မ္ႈ အ င္
န အ ာျႏွင့္ ိနယ္ပင္
န အပ္ခ ပ္ေရ အ င္
န အ ာျ ႔ိ
န န
ေပါင္ ငပ္ ထာျ မခင္ မဖင္သည္။ ဖိ္ဒရယ္ ဖြြဲ႔ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒသည္
ိနယ္ပနင္အပ္ခ ပ္ခြင့ိ
္ န မမ္ႇင့္ င္မ္ႈ သိ္သိ္သာျ မ္ဟ ္ဘြဲ အာျဏာျခြြဲေ၀မ္ႈ ႏွင့္
ဗဟန ြင္ ပါ၀င္မ္ႈ ႔ိ
န နလည္ မမ္ႇင့္ င္ရ္္လည္ ဥမ ည္ထာျ ပါသည္။ သမ္ၼ
္ယ္လဆ
္ င္ မ္္္ဒြဲလာျ သည္ ေ ာျင္အာျဖရနိ ႏနင္ငကသင္ိန ‘‘သိ္ ကေရာျင္ႏနင္ငက’’
အမဖင္ ရည္ညႊ္္ ေမပာျဆနိာျ သိ္ က၏ အေရာျင္ င္ခခ င္ ငမ၏ ထူ မခာျ မ္ႈမ္ ာျ ိန
အသနအမ္ွ ္မပ လိ္ခခ
က ့ၾြဲ ိၿပမ မဖင္ ည္မ္ႈ င္ခ င္ ြင္ ၌သာျ ပါ၀င္ၾိ ပါသည္။
ဖိ္ဒရယ္အယူအဆသည္ မ္ ိ
ူ ြမြဲ ပာျ မ္ႈ ႔၏
န ညမညြ ္မ္ိ
ႈ န ရွာျေဖြ လပ္ေဆာျင္ၿပမ
သိ္ ကေရာျင္ႏနင္ငက အယူအဆ ြင္ ဘက ည
ူ မ္
မ ႈ အေမမ္ာျိ္အမ္ ာျ ရွေ
န ္ပါသည္။

မမ္္္မ္ာျ္နင္င၏
က ၂၀၀၈ ဖြ႕ြဲ ငည္ ပအ
က ေမခခကဥပေဒ

၁၅။ အထိ္ ြင္ ေဖာျ္မပခြဲ့ေသာျ အလုပ္ျဖစ္သည့္ အဓနပၸာျယ္ဖြင့ဆ

္ နခ ိ္မ္ ာျ ိန
အိြဲမဖ ္ ေလ့လာျသည့္အခါ မမ္္္မ္ာျ္နင္ငက၏ ၂၀၀၈ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒသည္
11
 ဖိ္ဒရယ္ အမ္ည္ခက အခ ိ္ ခ န႕ ပါ၀င္ေသာျ္လည္ င္မပည္ေထာျင္စ္င္အမဖင္
ေဖာျ္မပႏနင္ပါသည္။

၁၆။ ဖြြဲ႕ငည္ ပအ
က ေမခခကဥပေဒသည္ မပည္ေထာျင္ငႏွင့္ မပည္္ယ္မ္ ာျ ၊ နင္ ေဒသ
ႀိမ မ္ ာျ ၊ ိနယ္ပနင္အပ္ခ ပ္ခြင့္ရ နင္ မ္ ာျ ႏွင့္ ိနယ္ပနင္ အပ္ခ ပ္ခြင့္ရ ေဒသမ္ ာျ
(ပဒ္မ္ ၁၁(ခ))ၾိာျ ခြြဲေ၀ထာျ သည့္ ဥပေဒမပ အာျဏာျ၊ အပ္ခ ပ္ေရ အာျဏာျႏွင့္
ရာျ ငမရင္ေရ အာျဏာျမ္ ာျ ိန ထည့္သြင္ ငမငဥ္ ေပ ထာျ ပါသည္။ မပည္္ယ္ႏွင့္
နင္ ေဒသႀိမ အဆင့္ (ပဒ္မ္ ၁၆၁)ႏွင့္ ိနယ္ပနင္အပ္ခ ပ္ခြင့ရ
္ နင္ မ္ ာျ ႏွင့္
ိနယ္ပနင္အပ္ခ ပ္ခြင့ရ
္ ေဒသမ္ ာျ ြင္ (ပဒ္မ္ ၁၉၆) ဥပေဒမပ လႊ ္ေ ာျ္မ္ ာျ
ဖြြဲ႕ငည္ ခြင့လ
္ ည္ ေပ ထာျ ပါသည္။ ယင္ လႊ ္ေ ာျ္မ္ ာျ သည္ အခ န ႕
ိနငၥရပ္မ္ ာျ ြင္ ဥပေဒမပ ္နင္ပါသည္။ သန႔ေသာျ္ မပည္ေထာျင္ငလႊ ္ေ ာျ္ိ
အ ည္မပ လနိ္ေသာျ ဥပေဒမ္ ာျ သည္ ပန၍ မမ္င့္မ္ာျ ၿပမ င္
န ေဒသႀိမ ႏွင့္
မပည္္ယ္မ္ ာျ ြင္မ္ူ အထူ သမ သ္္႔ဥပေဒမ္ ာျ မပ ္နင္သည့္ အာျဏာျ ြင္ ဥပေဒ
ျပ ႏနင္သည့္ အ နင္ အ ာျမ္ွာျ မ္ရွနသေလာျိ္ပင္ မဖင္သည္ (ပဒ္မ္ ၁၉၈ (ခ))။

၁၇။ ယင္းဖြြဲ႕ငည္ ပက အေမခခကဥပေဒသည္ နင္ ေဒသႀိမ သန႔မ္ဟ ္ မပည္္ယ္

လႊ ္ေ ာျ္မ္ ာျ ိ ဥပေဒမပ ္နင္သည့္ ေ္ရာျမ္ န ြင္ နင္ ေဒသႀိမ သန႔မ္ဟ ္
မပည္္ယ္အငန ရမ္ ာျ ိန ေ္ာျိ္ဆက ဆက မဖ ္ႏနင္သည့္ အာျဏာျမ္ ာျ လည္
ေပ ထာျ ပါသည္ (ပဒ္မ္ ၂၄၉)။ သန႔ေသာျ္ နင္ ေဒသႀိမ ႏွင့္ မပည္္ယ္
၀္္ႀိမ ခ ပ္မ္ ာျ ိန သမ္ၼ ိ ေရြ ခ ယ္ခ္္႔အပ္ၿပမ (ပဒ္မ္ ၂၄၉) သမ္ၼ ထက
ာျ၀္္ခကရပါသည္။ နင္ ေဒသႀိမ မ္ ာျ ၊ မပည္္ယ္မ္ ာျ ၊ ိနယ္ပနင္ အပ္ခ ပ္ခြင့္ရ
နင္ မ္ ာျ ႏွင့္ ိနယ္ပနင္အပ္ခ ပ္ခြင့္ရေဒသမ္ ာျ ၏ အာျဏာျမ္ ာျ ိန အေရ ေပၚ
အေမခအေ္ င္ခ ေပၚေပါိ္လာျသည့္ အခါ ြင္ မပ္္လည္ ရပ္သနမ္္ ႏနင္ပါသည္
(ပဒ္မ္ ၄၁၁ ႏွင့္ ၄၁၃)။

12
 ၁၈။ နင္ ေဒသႀိမ မ္ ာျ ၊ မပည္္ယ္မ္ ာျ ၊ ိနယ္ပနင္အပ္ခ ပ္ခြင့္ရ ငမရင္င၊ ၿမ္န ႕္ယ္ ႏွင့္
ခရနင္အဆင့္ န႔ ြင္ ရာျ ငမရင္ေရ အာျဏာျိ င့္သက ႏနင္သည့္ ရာျ ရက မ္ ာျ
ရွနပါသည္။ သမ္ၼ သည္ မပည္ေထာျင္င ရာျ သူႀိမ ခ ပ္ႏွင့္ င္
န ပင္ညႇနႏနႈ္င္ ၿပမ
နင္ ေဒသ ႀိမ မ္ ာျ ႏွင့္ မပည္္ယ္မ္ ာျ ၏ ရာျ လႊ ္ေ ာျ္ ရာျ သူႀိမ ခ ပ္
မ္ ာျ ိန ေရြ ခ ယ္ခ္္႔အပ္သည္ (ပဒ္မ္ ၃၀၈ (ခ))။

၁၉။ မပည္္ယ္မ္ ာျ ၊ နင္ ေဒသႀိမ မ္ ာျ ၊ ိနယ္ပနင္အပ္ခ ပ္ခြင့္ရ နင္ မ္ ာျ ၊

ိနယ္ပနင္အပ္ခ ပ္ခြင့ရ
္ ေဒသမ္ ာျ ိန မပည္ေထာျင္ငမ္ွ ခြထ
ြဲ ြိ္ခင
ြ ့္ ပန ္ပင္ထာျ
ပါသည္ (ပဒ္မ္ ၁၀)။

သက သပ္ခ ိ္

၂၀။ အာျရွ ြင္ ဖိ္ဒရယ္င္င္ႏွင့္ ပ ္သိ္သည့္ ယုံမွတ္မ ားျခင္းမ ားႏွင့္

အထင္အမမ္င္ လြမ္
ြဲ ွာျ မ္ႈမ္ ာျ ရွနၿပမ ယင္ ႔ိ
န န ရွင္ လင္ ရ္္ လနအပ္လွ ိ္ရွနပါသည္။
ယင္ ႔ထ
န ြဲ ြင္ -

(ိ) ဖိ္ဒရယ္ႏနင္ငက င္ခဆနသည္မ္ာျွ ယခင္ိ လြ လ

္ ပ္သည့္ႏနင္ငကမ္ ာျ ိသာျ
ေပါင္ ငၿပမ ဖြ႔င
ြဲ ည္ ၾိသည္။
(ခ) ဖိ္ဒရယ္ ဖြ႔င
ြဲ ည္ ပကအေမခခကဥပေဒ ြင္ ခြြဲထိ
ြ ္ခြင့္ ပါ၀င္ရမ္ည္။

၂၁။ ဖြြဲ႔ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒဆနင္ရာျ ပညာျရွင္မ္ ာျ သည္ ဖိ္ဒရယ္ ဖြ႔င

ြဲ ည္ ပက
အေမခခကဥပေဒ င္ခ ေရ ဆြႏ
ြဲ နင္မ္ည့္ ္ည္ လမ္္ ႏွင္ခ ရွနသည္ိန အသနအမ္ွ ္
မပ ၾိပါသည္။ အမ္ ာျ ဆက ေ ြ႕ရသည့္ ္ည္ လမ္္ မ္ွာျ Integrative Federalism
ဟူ၍ သနၾိသည့္ ေပါင္ ငည္ ထားသည့္ ဖိ္ဒရယ္င္င္မဖင္ၿပမ ယခင္ိ
လြ ္လပ္သည့္ ႏနင္ငကမ္ ာျ ိ ႏနင္ငကေရ အေဆာျိ္အအက င္ခ ေပၚေပါိ္လာျရ္္
ေပါင္ ငည္ မခင္ မဖင္သည္။ ဒ နယ ္ည္ လမ္္ မ္ွာျ Devolutionary Federalism ဟူ၍
13
 သနထာျ ၾိၿပမ အထိ္ ြင္ ေဆြ ေႏြ ေဖာျ္မပခြဲ့သည့္ အခ ိ္ ၅ ခ ိ္ ြငိ
္ သ
ြဲ့ န႔
ဖြြဲ႔ငည္ ပက အေမခခကဥပေဒအရ ခုိင္မာစြာ အျမစ္တြယ္ ထားၿပီး အာျဏာျမ္ ာျ ိန ခြြဲေ၀
ိ င့္သက သည့္ ဖိ္ဒရယ္င္င္သ႔န မိတဆ
္ က္ျခင္းအားျဖင့္ င္မပည္ေထာျင္
င္င္မွသည္ ဗဟနအငန ရမ္ွ ေဒသမ္ ာျ သန႔ အာျဏာျခြေ
ြဲ ၀သည့္ င္င္ကို ေရြးခ ယ္ိ င့္
သက ေသာျ စနစ္ျဖစ္သည္။

၂၂။ ဖိ္ဒရယ္ ဖြ႔င

ြဲ ည္ ပကအေမခခကဥပေဒ င္ခ ြင္ ခြထ
ြဲ ြိ္ခြင့္ ပါေိာျင္ ပါႏနင္ၿပမ
ပါခ င္မ္ွလည္ ပါမ္ည္။ ဖိ္ဒရယ္ ဖြ႔င
ြဲ ည္ ပကအေမခခကဥပေဒအမ္ ာျ င ြင္မ္ူ ခြထ
ြဲ ြိ္ခြင့္
မ္ပါေပ။ အေ္ာျိ္ႏနင္ငကအမ္ ာျ အမပာျ ြင္ ခြထ
ြဲ ြိ္ခြင့အ
္ ငာျ ဖိ္ဒရယ္င္င္ိန
မ္ၾိာျခဏ အဆနမပ ၾိမခင္ မဖင္သည္။ သန႔မ္ဟ ္ ခြထ
ြဲ ြိ္မ္ည့္
အရနပ္အေယာျင္မ္ န ရွလ
န ွ င္ ယင္ သန႔ မ္ခြြဲထိ
ြ ္ရ္္ မ္ဟာျဗ ်ဴဟာျ ရပ္အမဖင္
ဖိ္ဒရယ္င္င္ိန အဆနမပ ၾိသည္။ ဥပမ္ာျအာျ မဖင့္ ိေ္ဒါ င
ြ ္ ိြဘ
မ ိ္ရွန
ခြြဲထိ
ြ ္ေရ သမ္ာျ မ္ ာျ ိန ဖိ္ဒရယ္င္င္ င္ခမဖင့္ ႔မက ပ္္ခ့သ
ြဲ ည္ဟ ဆနႏနင္ပါ
သည္။ ငပန္္၊ ယူေိ ႏွင့္ ဘယ္လ္ဂ ယ
မ က ႏနင္ငကမ္ ာျ ြင္လည္ ခြြဲထိ
ြ ္မ္ည့္
ၿခနမ္္ ေမခာျိ္မ္ႈမ္ ာျ ိန ္္မပ္္သည့္အေ္မဖင့္ မပည္ေထာျင္င င္ခအ ြင္
ိနယ္ပနင္အပ္ခ ပ္ခြင့အ
္ ြိ္ ိ န ေၾိာျင္ ဆမေလွ ာျ္သည့္ သေဘာျထာျ
ဆႏၵမ္ ာျ ိန ိနင္ ယ
ြ ္ေမဖရွင္ ိာျ ဖိ္ဒရယ္ပကငက မပ မပင္ေမပာျင္ လြဲမ္ႈမ္ ာျ ိန
အဆနမပ ထာျ ၾိသည္။ သန႔ေသာျ္ အာျရွ ြင္ ဖိ္ဒရယ္ ဖြြဲ႕ငည္ ပက အေမခခကဥပေဒ
ဆနင္ရာျ မပ မပင္ေမပာျင္ လြဲရ္္ လႈက႕ေဆာျ္လႈပရ
္ ွာျ သူမ္ ာျ ိန ခြြဲထိ
ြ ေ
္ ရ ေထာျိ္ခက
သူမ္ ာျ အမဖင္ မမ္င္ေလ့ရွနၾိႀိမ ၿပန င္ဘိ္အမဖင္ (အမခာျ ိမ္ၻာျ့ အငန ္အပနင္
မ္ ာျ ြင္မ္ူ ၿပန င္ဘိ္အမဖင္ မမ္င္ၾိသည္။) မ္မမ္င္ၾိေပ။ ဥပမ္ာျ သမရနလိၤာျ ြင္
၎ိၽြ္္ ႏနင္ငက၏ နင္ ရင္ သာျ ပဋနပိၡိန ေမဖရွင္ ႏနင္မ္ည့္ ္ည္ လမ္္ င္ခအမဖင္
ဖိ္ဒရယ္င္င္ိန အေမခခကေသာျ ဖြြဲ႕ငည္ ပက အေမခခကဥပေဒဆနင္ရာျ
မပ မပင္ေမပာျင္ လြဲရ္္ လႈက႔ေဆာျ္သူမ္ ာျ ိန လူမ္ ာျ င မဖင္ေသာျ ဆင္ဟာျလာျ
လူမ္ န ႔၏
န ေခါင္ ေဆာျင္မ္ ာျ ိ ခြြဲထိ
ြ ္ေရ ေထာျိ္ခက သူမ္ ာျ အမဖင္ မ္ၾိာျခဏ
ေ၀ဖ္္ေလ့ရွနသည္။

14
၂၃။ ၁၉၉၇ ခႏွင္ိ ိေ္ဒါႏနင္ငက ိြဘ
မ ိ္ ြင္ ခြြဲထိ
ြ သ
္ င့္မ္သင့္
ဆႏၵခကယူပြဲြိ င္ ပခြဲ့ရာျ ‘‘ခြြဲမ္ထြိ္ပါ’’ ဟူသည့္ မ္ြဲိ ိပ္ိပ္သ သ
္ ္မဖင့္
အႏနင္ရခြဲ့ၿပမ ယင္ အမဖင္အပ ိ္ မ္ ာျ သည္ မ္ ိ္ငနဖင
ြ ့ေ
္ ပ လနိ္သလနပင္ မဖင္သည္။
ိေ္ဒါအငန ရသည္ ေမ္ ခြ္္ ္ွင္ခ္ွင့္ ပ ္သိ္ၿပမ ရာျ ရက ခ ပ္မ္ွ အႀိကဥာဏ္ိန
ရယူခ့သ
ြဲ ည္။

ိ။ အိယ္၍ ိြဘ
မ ိ္ လူထသည္ ‘‘ခြြဲထိ
ြ ္မ္ည္’’ ဟ မ္ြဲေပ ခြဲလ
့ ွ င္ ၎ ႔သ
န ည္
ိေ္ဒါ ဖြ႔င
ြဲ ည္ ပကအေမခခကဥပေဒေအာျိ္ ြင္ ခြြဲထိ
ြ ္ႏနင္ခြင့္ ရွနပါသလာျ ။
ခ။ အိယ္၍ ိြဘ
မ ိ္ လူထသည္ ‘‘ခြြဲထိ
ြ မ္
္ ည္’’ ဟ မ္ြဲေပ ခြဲလ
့ ွ င္ ၎ ႔သ
န ည္
ႏနင္ငက ိာျ ဥပေဒအရ ခြထ
ြဲ ိ
ြ ္ခြင့္ ရွနပါသလာျ ။

၂၄။ ိေ္ဒါ ရာျ ရက ခ ပ္ိ ညမ ညြ ္ ည္ သေဘာထားဆုးံ ျဖတ္ခ က္ျဖင့္

ေမ္ ခြ္္ ႏွင္ခ ငလက ိန ‘‘မ္ရပါ’’ ဟူ၍ ေမဖၾိာျ ခြဲ့သည္။ သန႔ေသာျ္ အႀိကမပ သည္မ္ွာျ
ိြမဘိ္ လူထ ေဖာျ္မပလနိ္သည့္ ဆႏၵႏွင့္ပ ္သိ္ၿပမ ေ ြ႕ဆက ေဆြ ေႏြ
ညႇနႏႈနင္ မ္ႈ မပ လပ္ရမ္ည္။ ႏနင္ငက ိာျဥပေဒႏွင့္ ပ ္သိ္၍မ္ူ ရာျ ရက ိ
ေဖာျ္မပသည္မ္ွာျ -

‘‘အိ ဥ္ အာျ မဖင့္ ိနယ္ပနင္အပ္ခ ပ္ခြင့ႏ

္ ွင့္ပ ္သိ္ၿပမ ႏနင္ငက ိာျအခြင့အ
္ ေရ
ရွနသည္မ္ွာျ အေိာျင္ ဆက မဖင္ႏနင္သည္ပ
့ ကငကအေ္မဖင့္ ယခင္ိလန
န ္မမဖင္ခ့ေ
ြဲ သာျ
အေမခအေ္မ္ ာျ ြင္ သန႔မ္ဟ ္ လူထိ ဖနႏွနပ္ခကရသည့္ အေမခအေ္မ္ ာျ ြင္
သန႔မ္ဟ ္ ဆက မဖ ္ႏနင္သည့္ အပ္င င္ခသည္ ၎ ႔၏
န ႏနင္ငကေရ ၊ ငမ ပြာျ ေရ ၊
လူမ္ႈေရ ႏွင့္ ယဥ္ေိ မ္ႈ ဖြ႕က ၿဖန န ိ္ေရ အ
႔န ြိ္ လပ္ေဆာျင္ရ္္
အငန ရ ြင္ အဓနပၸာျယ္ရွနငြာျ ပါ၀င္ခင
ြ ့္ိန မငင္ ပယ္ခကရလွ င္ မပင္ပခြထ
ြဲ ိ္ၿပမ ိနယ္ပနင္
အပ္ခ ပ္ခြင့္ ရွနသည့္ အခြင့္အေရ င္ခ ရွသ
န ည္။ ယင္ အေမခအေ္ သက ရပ္ ြင္
မပႆ္ာျ မဖင္ေ္သည့္ လူထအေ္မဖင့္ ခြြဲထိ
ြ ္ၿပမ ိနယ္ပင္
န အပ္ခ ပ္ခြင့္ႏွင့္
အိ က ၀င္ပါသည္။ အေၾိာျင္ ရင္ မ္ွာျ ၎ ႔န အေ္မဖင့္ ႏနင္ငက ြင္ ြင္
15
 ိနယ္ပနင္အပ္ခ ပ္ႏနင္ငြမ္္ ိန မငင္ ပယ္ခထ
က ာျ ရမခင္ ေၾိာျင့္ မဖင္သည္။ (ိန ိာျ -
Secession of Quebec, 1998 2 SCR, 217.)

၂၅။ ရာျ ရက ိ ိနင္ငြဲြထာျ သည္မ္ွာျ ိြဘ

မ ိ္လထ
ူ အေ္မဖင့္ ဒမမ္နိေရငမ၊
ဖိ္ဒရယ္င္င္ႏွင့္ ိေ္ဒါဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒေအာျိ္ ြင္ အိာျအိြယ္
ေပ ထာျ ေသာျ အခြင့္အေရ မ္ ာျ မ္ွ ဆင့္ အငန ရ ြင္ သန႔ အဓနပၸာျယ္ရွနငြာျ
ပါ၀င္ႏနင္ခင
ြ ့္ ရွနေ္ေသာျေၾိာျင့္ င္ဖိ္သ ္ ခြထ
ြဲ ိ
ြ ္ခြင့္ မ္ရွနပါ။

ိ။ အနႏနၵယ
၂၆။ ဖိ္ဒရယ္င္င္သည္ အနႏၵနယႏနင္ငကိန ညမညြ ္ေငရ္္၊ ဒမမ္နိေရငမ္ည္ ိ
မဖင္ေငရ္္ႏွင့္ အာျ ေိာျင္ လာျေငရ္္ လပ္ေဆာျင္ေပ ေ္သည့္ င္င္အမဖင္
ေယဘယ အာျ မဖင့္ ယူဆၾိပါသည္။ ၁၉၄၇ ခႏွင္ အနႏၵနယႏနင္ငက လြ ္လပ္ေရ ရၿပမ
မ္ၾိာျမ္မ ြင္ အခ ပ္အမခာျပနင္လူထမ္ွ ရာျ ၀င္မဖင္မ္ႈိန ေပ ငြမ္္ မ္ည့္ ဖြြဲ႕ငည္ ပက
အေမခခကဥပေဒ င္ခ ေရ ဆြေ
ြဲ ရ ဆနင္ရာျ လႊတ္ေတာ္ (Constituent Assembly)
င္ခိန ေခၚယူိ င္ ပခြဲ့ပါသည္။ ၁၉၅၀ ြင္ အ ည္မပ ခြဲ့သည့္ ယင္းဖြ႕ြဲ ငည္ ပက
အေမခခကဥပေဒသည္ ိမ္ၻာျေပၚ ြင္ သိ္ မ္္ အရွည္ဆက ႏွင့္ အေသ ငန ဆ
္ က
ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒမ္ ာျ ထြဲမ္ွ င္ခမဖင္သည္။

၂၇။ အနႏနၵယဖြ႕ြဲ ငည္ ပအ

က ေမခခကဥပေဒိန ေရ ဆြသ
ြဲ ူမ္ ာျ သည္ အနႏၵနယ၏ အိ ယ္အ၀္္
ႏွင့္ မ္ ူိြြဲမပာျ မ္ႈမ္ ာျ ိန သ နမပ မ္နၾိၿပမ ငကလင္သည့္ လူမ္ န ႔ဘ
န ိ္မ္ွ
လကေလာျိ္သည့္ ေဖာျ္ထ ္ေမပာျဆနခြင့ိ
္ န ေပ ႏနင္ရ္္ ႏွင့္ ခ္
န ္ ည္ မ္ွာျပင္
အမ္ န သာျ ငည္ လက ေရ ႏွင့္ ညမညြ ္ေရ ႔အ
န ြိ္ မ္ရွနမ္မဖင္လနအပ္သည့္
ညမညြ ္မ္ႈိန ထန္္ သနမ္္ ထာျ ႏနင္ရ္္ မပည့္ငကသည့္ မ္ူေဘာျင္ သန႔မ္ဟ ္
အေမခခကဥပေဒ ပကငက င္ခိန ေရ ဆြခ
ြဲ ့ရ
ြဲ သည္။ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒ ြင္
ဖိ္ဒရယ္ ဟူသည့္ ငိာျ လက ိန အသက မပ မ္ထာျ ဘြဲ ‘‘မပည္္ယ္မ္ ာျ ၏
မပည္ေထာျင္င’’ ဟ သက ထာျ ၿပမ အၾိာျင္ မ္ွာျ ိ္ဥမ အာျ မဖင့္ မ္ ိ
ူ ြမြဲ ပာျ

16
 လူမ္ န ငကလင္မ္ိ
ႈ န အလြ္္အမ္င္ အသနအမ္ွ ္ မ္မပ လနေပ သန႔မ္ဟ ္
မ္ညမညြ ္မ္ဆ
ႈ သ
မ ႔န ဥမ ည္သြာျ ႏနင္သည့္ ငန ရနမ္္မ္ႈမ္ ာျ ေၾိာျင့္ မပည္္ယ္မ္ ာျ ိန
အာျဏာျအလြ္အ
္ မ္င္ မ္ေပ လနေပ။ သန႔ေသာျ္ ႏွင္ေ ြ ၾိာျလာျသည္ႏွင့္ အမ္ွ
အနႏနၵယသည္ ၎၏ လူမ္ န ေရ အရ၊ ဘာျသာျငိာျ အရ၊ ိန ိြယ္မ္ႈ
ဘာျသာျေရ အရ မ္ ူိြမြဲ ပာျ မ္ႈမ္ ာျ ိန ေအာျင္မမ္င္ငာျြ ငမမ္က အပ္ခ ပ္ႏနင္သည့္
ဖိ္ဒရယ္ သမ္ၼ ႏနင္ငက င္ခ အမဖင္ မဖည္ မဖည္ ေမပာျင္ လြဲလာျခြဲသ
့ ည္။
ခြြဲထိ
ြ ္ေရ လႈပရ
္ ွာျ မ္ႈမ္ ာျ ိန ိနင္ ြယိ
္ ာျ မပည္္ယ္ႀိမ မ္ ာျ ိန
အငယ္မ္ ာျ အမဖင္ ပနင္ မခာျ လနိ္ၿပမ ႏနင္ငက၏ ညမညြ ္ေရ ၊ ္ယ္ေမမ္စိုးမိုးေရး ႏွင့္
ဒမမ္နိရိ္ င္ ဓေလ့မ္ ာျ ိန ေအာျင္မမ္င္ငာျြ ဆိ္လိ္ ထန္္ သနမ္္
ထာျ ႏနင္ခြဲ့သည္။ မ္ၾိာျခင္ႏွင္မ္ ာျ အ င
ြ ္ အနႏၵနယ ရာျ ရက ခ ပ္သည္ အနႏၵနယ
ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒ၏ အေမခခက အခ ိ္မ္ ာျ ထြဲ ြင္ ဖိ္ဒရယ္င္င္ိန
ထည့္သြင္ ေၾိညာခြဲပ
့ ါသည္။

၂၈။ အနႏၵနယသည္ အငန ရ၏ ပါလမမ္္္င္င္္ွင့္ အ ူ ဖိ္ဒေရ ရွင္ ္နင္ငက င္ခ

မဖင္ပါသည္။ မပည္္ယ္ ၃၀၊ မပည္ေထာျင္င္ယ္ေမမ္ ၆ ခ ႏွင့္
အမ္ န သာျ ၿမ္န ႕ေ ာျ္္ယ္ေမမ္ င္ခ ရွနပါသည္။ မပည္္ယ္မ္ ာျ ၏ အာျဏာျမ္ ာျ သည္
ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒထြဲမ္ွ ိ္
န ရနိ္ ဆင္ သိ္လာျ မခင္ မဖင္သည္။
ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒထြဲ ြင္ ဗဟနႏွင့္ မပည္္ယ္မ္ ာျ ၾိာျ အာျဏာျငာျရင္ မ္ ာျ ိန
ပကငက ၃ မ္ န မဖင့္ ခြြဲေ၀ထာျ ပါသည္ - ဗဟနအ ိ
ြ ္ ငာျရင္ င္ခ၊
မပည္္ယ္မ္ ာျ အ ိ
ြ ္ ငာျရင္ င္ခ ႏွင့္ ဥပေဒမပ ရ္္ အာျဏာျိန ခြေ
ြဲ ၀ထာျ သည့္
အေၾိာျင္ အရာျမ္ ာျ ငာျရင္ င္ခ (‘‘Concurrent List’’ အၿပန င္မဖင္ေပၚသည့္
ငာျရင္ )။ ဗဟနလႊ ္ေ ာျ္ ြင္ မပည္ေထာျင္ငိ ၎၏ လုပ္းႏိုင္စြမ္း
အရည္အခ င္းမ ားးႏွင့္ အၿပိိဳင္အာဏာတစ္ခုေပၚတြင္ အထူ သမ သ္္႔
ဥပေဒမပ ႏနင္သည့္ အေၾိာျင္ အရာျ ၉၇ ခ ရွနၿပမ အၿပန င္လႊ ္ေ ာျ္ ြင္
မပည္္ယ္မ္ ာျ ိ ဥပေဒမပ ႏနင္ေသာျ အေၾိာျင္ အရာျ ၄၇ ခ ရွနပါသည္။
မပည္္ယ္မ္ ာျ သည္ မပည္္ယ္ငာျရင္ ြင္ ေဖာျ္မပထာျ သည့္ အေၾိာျင္ အရာျ ၆၆
ခ ြင္ ဥပေဒမပ ခြင့္ အာျဏာျရွနပါသည္။ ဥပေဒမပ ေရ ္ယ္ပယ္ င
ြ ္ အနႏနၵယ၏
17
 ဗဟနဥပေဒမပ လႊ ္ေ ာျ္သည္ အမခာျ ေသာျ ဖိ္ဒေရ ရွင္ ႏနင္ငကမ္ ာျ ထိ္
ေယဘယ အာျ မဖင့္ဆလွ
န င္ အာျဏာျ အေ ာျ္အ ္္ရွနပါသည္။ အပ္ခ ပ္ေရ
္ယ္ပယ္ ြင္ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒသည္ မပည္္ယ္မ္ ာျ ြင္ ိ င့္သက သည့္
အပ္ခ ပ္ေရ အာျဏာျိန ခြင့မ္ ပ ထာျ ပါသည္။ သန႔ေသာျ္ မပည္ေထာျင္င၏
အပ္ခ ပ္ေရ အာျဏာျႏွင့္ိနိ္ညမေငသည့္ ပကငကမဖင့္ ခြင့္မပ ပါ သည္။ ျပည္နယ္တစ္ခု
ခ င္းစီ၏ အုပ္ခ ိဳပ္ေရးမွ းမ ားသည္ ျပည္နယ္၏ ေခါင္းေဆာင္မ ားအျဖစ္ သာမက
ျပည္နယ္းႏွင့္ဗဟိုၾကား ဆက္သြယ္ေပးသည့္ ေပါင္းကူးလည္း ျဖစ္ပါသည္။ ဗဟိုမွ
ျပည္နယ္မ ားကို ထိန္းခ ိဳပ္းႏိုင္သည့္ ေနာက္နည္းလမ္းတစ္ခုမာွ
ျပည္နယ္မ ားအတြင္း အစိုးရ၀န္ေဆာင္မလ
ႈ ုပ္ငန္း မ ားကို ႀကီးၾကပ္သည့္
အဖြ႕ြဲ ၀င္မ ားပါ၀င္ေသာ All India Civil Service မွ တစ္ဆင့္ ျဖစ္သည္။

၂၉။ အနႏၵနယဖြ႕ြဲ ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒသည္ အခ ပ္အမခာျအာျဏာျသည္ အနႏၵနယ

လူထထက ြင္ ည္ရွနေၾိာျင္ မပ႒ာျ္္ ထာျ သည္။ ထန႔အမပင္ ႏနင္ငကသာျ မဖင္မ္ႈသည္
ႏနင္ငက င္၀္္ လက အ ိ
ြ ္ မဖင္ေၾိာျင္ အသနအမ္ွ ္ မပ ထာျ သည္။
ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒသည္ ဖိ္ဒရယ္င္င္ႏွင့္ဆနင္သည့္ မပ႒ာျ္္ ခ ိ္မ္ ာျ ိန
အိာျအိြယ္ ေပ ထာျ သည္။ ယင္ မပ႒ာျ္္ ခ ိ္မ္ ာျ ိန မပင္ဆင္လလွ
န င္
မပည္္ယ္လႊ ္ေ ာျ္အမ္ ာျ င၏ သေဘာျ ူညမမ္ိ
ႈ န ရယူရမ္ည္ မဖင္သည္။
သန႔ေသာျ္ ယေ္႔အခ န္္ ြင္ အနႏၵနယဖြ႕ြဲ ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒ၏ ၀ိေသသ
လကၡဏာိန ႀိမ ႀိမ မ္ာျ မ္ာျ အိာျအိြယ္ေပ ထာျ သည္မ္ွာျ အနႏၵနယ
ရာျ ရက ခ ပ္ိ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒ၏ အေမခခက အခ ိ္ င္ခအမဖင္
ဖိ္ဒရယ္င္င္ိန ေၾိညာျလနိ္သည့္အ ြိ္ အနႏၵနယဖြ႕ြဲ ငည္ ပက အေမခခကဥပေဒ
အ ြင္ ိ အခ ိ္ င္ခအမဖင္ အၿမ္ြဲ မ္္ ပါ၀င္ေ္ မ္ည္မဖင္သည္။ ဖြြဲ႕ငည္ ပက
အေမခခကဥပေဒ၏ အမခာျ အေမခခကအခ ိ္မ္ ာျ မ္ွာျ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒ၏
ၾသဇာျလႊမ္္ မ္န ႏနင္မ္ႈ၊ အငန ရ၏ သမ္ၼ ႏွင့္ ဒမမ္နိရိ္ င္ပင
က က၊ ဖြြဲ႕ငည္ ပက
အေမခခကဥပေဒ၏ ဘာျသာျေရ ႏွင့္မ္ဆနင္သည့္ ၀ိေသသလိၡဏာျ ႏွင့္
အာျဏာျခြြဲမခာျ ထာျ မ္ႈမ္ ာျ ပါ၀င္ပါသည္။ အနႏၵနယ ဖြြဲ႕ငည္ ပက အေမခခကဥပေဒသည္

18
 မ္ည္သည့္ မပည္္ယ္ိနမ္ွ ခြြဲထိ
ြ ္ခြင့္ ေပ မ္ထာျ ပါ။ မပည္ေထာျင္ငႏွင့္
မပည္္ယ္မ္ ာျ အ ိ
ြ ္ ဖြ႕ြဲ ငည္ ပကအေမခခက ဥပေဒမ္ွာျ င္ခ ည္ သာျ ရွနပါသည္။

၃၀။ အနႏၵနယဖြ႕ြဲ ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒသည္ မပည္္ယ္အာျ လက ႔န ြင္ ူညသ

မ ည့္
အာျဏာျမ္ ာျ မ္ရွနေသာျ မ္ ူညသ
မ ည့္ ဖိ္ဒရယ္င္င္ င္ခ၏ အေမခခကမ္ႈိန အသန
အမ္ွ ္မပ ထာျ ပါသည္။ အေၾိာျင္ အမ္ န မ္ န ေၾိာျင့္ မပည္္ယ္ င္ခသည္
ထပ္ န အာျဏာျမ္ ာျ သန႔မ္ဟ ္ အထူ အာျဏာျအခ န ႕ ရယူခင
ြ ့္ ရွနသည္ဟ
ယူဆရသည့္ အခါမ္ န ြင္ ယင္ ိန ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒထြဲ င
ြ ္ မပ႒ာျ္္ ေပ
ထာျ ပါသည္။

၃၁။ ၿပမ ခြဲ့သည့္ ႏွင္မ္ ာျ ငြာျအ ြင္ အနႏၵနယ၏ ဖိ္ဒရယ္ ဖြြဲ႕ငည္ ပက ပကငိ
က န
ဒမမ္နိရေငမလပ္င္္ ငဥ္ႏွင့္အ ူ အာျ မဖည့္ ခနင္မ္ာျေငခြဲ့ပါသည္။ ၁၉၉၂ ခႏွင္ င
ြ ္
ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒိန ၇၃ ႀိနမ္္ေမမ္ာျိ္ႏွင့္ ၇၄ ႀိနမ္္ေမမ္ာျိ္ မပင္ဆင္မ္ႈ
မပ လပ္ခ့ၿြဲ ပမ ေဒသအငန ရအဖြြဲ႕မ္ ာျ ိန ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒအရ အသနအမ္ွ ္မပ
ေပ သည့္အ ြိ္ ေဒသအဆင့္ ြင္ ၎ ႔၏
န အခ္္ ိ႑ႏွင့္
ဒမမ္နိေရငမလပ္င္္ ငဥ္ ြင္ ပါ၀င္မ္ႈ ႔ိ
န န မမ္ႇင့္ င္ေပ ႏနင္ခြဲ့ပါသည္။ ဖိ္ဒရယ္
စ္င္ ႏွင့္ပ ္သိ္ၿပမ ငဥ္ ငာျ ရာျ၌ အနႏၵနယႏွင့္ အာျရွ္နင္ငကအမ္ ာျ အမပာျ ြင္
အငန ရ၏ အဆင့္ ၃ ခၾိာျ ဆိ္ဆကေရ သည္ ခိ္ခြဲသည့္ မပႆ္ာျမ္ ာျ
မဖင္ေပၚေငပါသည္။ ဒ နယအဆင့္မဖင္ေသာျ မပည္္ယ္မ္ ာျ ိ မ္ၾိာျခဏ
ငန ရနမ္္သည္မ္ွာျ ပထမ္အဆင့္မဖင္ေသာျ ဗဟနသည္ အငန ရ၏ နယအဆင့္ ႏွင့္
နိ္ရိ္
န ဆိ္သယ
ြ လ
္ ပ္ိနင္မခင္ အာျ မဖင့္ ဒ ယ
န အဆင့္၏ အာျဏာျမ္ ာျ
အာျ ္ည္ သြာျ မ္ည္ိန ငန ရနမ္္ပါသည္။ အနႏၵနယႏနင္ငက္ွင့္ ဖိ္ဒရယ္င္င္အေပၚ
ေဆြ ေႏြ မငင္ ခကေ္သည့္ သမရလ
န ိၤာျ ႏွင့္ ္မေပါ န႔ိသ
ြဲ့ ႔ေ
န သာျ ႏနင္ငကမ္ ာျ ြင္
မပည္္ယ္ိယ္
န ပနင္အပ္ခ ပ္ခြင့္ အ ြိ္ ရပ္ ည္ိာျိြယ္ၾိသူမ္ ာျ သည္
ေဒသအငန ရအ ြင္ ခနင္မ္ာျသည့္ င္င္ င္ခ မဖင္ေပၚေရ အာျ ေပ ေထာျိ္ခကရ္္
ငန ္၀င္ငာျ မ္ႈ သနပ္မ္ရွနၾိပါ။ ယင္ မ္ွာျ ငန မ္
္ ေိာျင္ ငရာျ အခ ိ္ င္ခမဖင္ၿပမ

19
 လိ္ေအာျိ္ခကမဖင္မ္ႈ အေမခခကမ္ူသည္ ဖိ္ဒရယ္င္င္ အယူအဆ၏
အေရ ႀိမ ေသာျ အငန ္အပနင္ င္ခမဖင္ၿပမ ယင္ သည္ အာျဏာျမ္ ာျ ိန
တတ္းႏနင္သေလာျိ္ ႏွင့္ ထနေရာျိ္မ္ႈ ရွနႏနင္သေလာျိ္ ခြြဲေ၀သည့္
အယူအဆမဖင္သည္။ ထနသန႔မဖင္သည့္အ ြိ္ ေဒသအငန ရ၏ ခနင္မ္ာျေသာျ
င္င္ င္ခိန ဖိ္ဒရယ္င္င္၏ အေမခခကမ္အ
ူ ေပၚ ေ္ာျိ္ဆိ္ ြြဲ င္ခအမဖင္
ယူဆႏနင္ပါသည္။ အနႏၵနယ၏ ဖြြဲငည္ ပအ
က ေမခခကဥပေဒ မပင္ဆင္မ္ႈမ္ ာျ သည္
ဖိ္ဒရယ္အယူအဆ၏ ေ္ာျိ္ဆိ္ ြမြဲ ဖင္ေငရ္္ ႏွင့္ ေဒသခကအသနင္ အ၀နင္ မ္ ာျ
ႏွင့္ လူထ၏ ဒမမ္နိေရငမလပ္င္္ ငဥ္ ြင္ ပါ၀င္ႏနင္ ေငရ္္ ေသခ ာျေငပါသည္။

၃၂။ ္ယ္ေမမ္အရ ပနင္ မခာျ တည္ရွိေနၾကသည့္ အသနင္ အ၀နင္ မ္ ာျ သည္ မပည္္ယ္ႏွင့္

ႏနင္ငကအဆင့္ ႏွင္ခငလက ြင္ ၎ ႔၏
န အပ္ခ ပ္ေရ င္င္ ြင္ ပနမ္နထနေရာျိ္ငြာျ
ပါ၀င္လာျၾိသိြဲသ
့ ႔န ႏနင္ငက င္ခလက သည္ ၀မလ္ ိင္မ္လ
္ င္ိာျ ိြဲ့သ႔ေ
န သာျ
ပညာျရွင္မ္ ာျ ေဖာျ္မပၾိသလနပင္ ႏနင္ငကမ္ ာျ ငေပါင္ ထာျ သည့္ ႏနင္ငကႀိမ မ္ ာျ
မဖင္လာျၾိၿပမ ထနသန႔ မဖင္လာျသည့္အ ြိ္ မ္ ူိြြဲမပာျ မ္ႈ၌ ငည္ လက ညမညြ ္မ္ႈိန
မမ္ႇင့္ င္ႏနင္ပါသည္။

ခ။ ေတာင္အာဖရိက
၃၃။ ၁၉၉၆ ေ ာျင္အာျဖရနိ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒိန ိမ္ၻာျေပၚ ြင္
န ိ္မ္ႈအရွနဆက ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒ င္ခအမဖင္ ယူဆၾိသည္။
ယင္ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒသည္ မပည့္ငကလေ
က လာျိ္သည့္ ႏနင္ငကသာျ အခြင့အ
္ ေရ
မ္ ာျ ိန ေပ ရကမ္ွ မ္ိ၊ ႏနင္ငကေရ အာျဏာျ ကိုင္စြဲြအသုးံ ျပိဳ သူမ ားအေပၚ
ထနေရာျိ္သည့္ ိ္္႔သ ္မ္ႈမ္ ာျ မပ လပ္ႏနင္ရကမ္ိ၊ ႏနင္ငက၏ ခါ သမ လွေသာျ
အသားေရာင္ခြျြဲ ခားမႈ၀ါဒ အေမ္ြဆန ၏ ဒဏ္ရာျမ္ ာျ ိန ိငာျ ရ္္လည္
လပ္ေဆာျင္ေပ ပါသည္။

20
၃၄။ ၁၉၉၀ ႏွင့္ ၁၉၉၆ ခႏွင္ ၾိာျ ိာျလ ြင္ ႏနင္ငကေရ ညႇနႏနႈင္ အေမဖရွာျမ္ႈမ္ ာျ
မပ လပ္ၿပမ ေ္ာျိ္ ညမမ္ွ မခင္ ၊ လူမ္ န ေရ ခြြဲမခာျ မ္ႈ မ္ရွနမခင္ ၊ လနင္အာျ မဖင့္ ခြြဲမခာျ မ္ႈ
မ္ရွနမခင္ ႔အ
န ေပၚ အေမခခက၍ ဒမမ္နိေရငမ္ည္ ိ ေ ာျင္အာျဖရနက းႏနင္ငကမဖင္လာျရ္္
ဖြြဲ႕ငည္ ပက အေမခခကဥပေဒသင္ င္ခိန ေရ ဆြခ
ြဲ ့ၿြဲ ပမ ေရြ ခ ယ္ခက ထာျ ရသည့္ အာျ လက
ပါ၀င္ေသာျ လႊ ္ေ ာျ္မ္ွ အ ည္မပ ခြဲ့ပါသည္။ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒသင္သည္
ပကငကအသင္မဖင့္ ည္ေဆာျိ္ထာျ သည့္ ႏနင္ငက င္ခႏွင့္အ ူ အမ္ န သာျ မပ္္လည္
ရင္ၾိာျ ေင့ေရ ႏွင့္ ေ ာျင္အာျဖရနိ လူထမ္ ာျ ၾိာျ ငည္ ေႏွာျင္ေပ မ္ည့္
ပဋနညာျဥ္ငာျခ ပ္ င္ခအ ိ
ြ ္ အေထာျိ္အိူိနရနယာျ င္ခ မဖင္လာျေငရ္္
ေမ္ွ ာျ္လင့္ခ့ပ
ြဲ ါသည္။ သမ္ၼ မ္္္ဒြဲလာျ ိ ေၾိညာျခြဲသ
့ ည္မ္ွာျ -

‘‘ေ ာျင္အာျဖရနိႏနင္ငကသာျ ေ ြအေ္္ြဲ႔ လူမဖ်ဴေရာျ လူမ္ည္ ပါ အာျ လက ဟာျ

ခြမြဲ ခာျ မ္ႈမ္ရွနဘြဲ လူ႔ဂဏ္သနိၡာျိန အာျမ္ခကႏနင္မ္ႈ္ြဲ႔အ ူ သူ န႔ရြဲ႕ ႏွလက သာျ ထြဲမ္ွာျ
ေၾိာျင့္ရြက႕မ္ႈမ္ရွနပြဲ ေလွ ာျိ္လွမ္္ ႏနင္၊ ငိာျ ေမပာျႏနင္ ့ြဲ လူ႔အဖြ႔ြဲအငည္ င္ခိန
ည္ေဆာျိ္ေပ မ္ယ့္ ပဋနညာျဥ္ငာျခ ပ္ င္ခိန ိၽြႏ္ပ္ န႔ ခ ပ္ဆနႏနင္ၾိပါၿပမ။’’

၃၅။ ၁၉၉၆ ဖြြဲ႕ငည္ ပအ

က ေမခခကဥပေဒအ ည္မပ သည့္ လပ္င္္ ငဥ္သည္ အေရ ပါၿပမ
အမ္ န သာျ မပ္္လည္ရင္ၾိာျ ေင့ေရ ငန ္ဓာျ ္ႏွင့္ အာျဏာျ ခြြဲေ၀မ္ႈမ ား
ပ ံ႕းႏွံ႔၀င္ေရာက္လာသည့္ ညႇနႏနႈင္ မ္ႈအမဖင္ ေဖာျ္ညႊ္္ ပါသည္။ မ္ယကၾိည္မ္ႈႏွင့္
သကသယမဖင္မ္ႈ ႔သ
န ည္ ႏနင္ငကေရ အာျဏာျယူထာျ ေသာျ အမ္ န သာျ ပါ မ ႏွင့္
အသာျ အေရာျင္ခြဲြမခာျ မ္ႈိန ဆ္္႔ိ င္ နိ္ပ၀
ြြဲ င္ေ္သည့္ အာျဖရနိ္္ အမ္ န သာျ
ိြ္္ဂရိ္ (ANC) ႏွင္ခငလက ဘိ္ ြင္ ရွနေ္ခြဲ့ပါသည္။ အမ္ န သာျ ပါ မဘိ္ိ
ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒအရ အိာျအိြယ္ေပ မ္ႈ အခ န ႕ႏွင့္ လူမဖ်ဴလူ္ည္ င၏
အခြင့္အေရ မ္ ာျ ိန လနလာျ ၿပမ င္ဘိ္ ြင္ ANC သည္ ဒမမ္ိေရငမ
န ္ည္ ိ
ေရြ ေိာျိ္ င္ေမမ္ႇာျိ္ထာျ သည့္ Constituent Assembly လႊ ေ
္ ာျ္ င္ရပ္မ္ွ
ေရ ဆြအ
ြဲ ည္မပ သည့္ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒသင္ င္ရပ္ိန လနလာျ ပါသည္။
၁၉၉၃ ြင္ ၾိာျ မဖ ္ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခက ဥပေဒ င္ခ ေရ ဆြသ
ြဲ ည့္ အခ န္္ ြင္

21
 ႏွင္ဘိ္ညနႏ
ႇ နႈင္ မ္ႈ င္ခ လပ္ႏနင္ခြဲ့ၾိၿပမ ယင္ ညႇနႏနႈင္ မ္ႈေအာျိ္ ြင္
လႊ ္ေ ာျ္ င္ခအ ိ
ြ ္ ေရြ ေိာျိ္ပမ္
ြဲြ ာျ ိ င္ ပမခင္ ၊ ၾိာျ မဖ ္
ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒသည္ အ န ္ႏွင့္ အ္ာျဂ ္ိန ေပါင္ ိူ ေပ သည့္
က ာျ င္ခအမဖင္ ေဖာျ္မပမခင္ ၊ ထန႔ေ္ာျိ္ ပါ မမ္ ာျ သည္ ေ္ာျိ္ဆက
ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒ ေရ ဆြြဲ အ ည္မပ သည့္အခါ လႊ ္ေ ာျ္မဖင့္
ငည္ ေႏွာျင္မ္ႈရွနသည့္ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒဆနင္ရာျ အဓနိ အေမခခကမ္ူ ၃၄
ခ ိ္ ႔ိ
န န သေဘာျ ူခြဲ့ပါသည္။ ၁၉၉၆ ေမ္လ ြင္ ဖြြဲ႕ငည္ ပက အေမခခက
ဥပေဒသင္ိန လႊ ္ေ ာျ္ိ အ ည္မပ လနိ္သည့္အခါ ၾိာျ မဖ ္ဖြဲြ႕ငည္ ပက
အေမခခကဥပေဒေအာျိ္ ြင္ ဖြြဲ႕ငည္ ခြဲ့သည့္ ဖြြဲ႕ငည္ ပက အေမခခကဥပေဒဆနင္ရာျ
ခကရက သည္ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒမ္ူၾိမ္္ ိန အေမခခကမ္ူ ၃၄ ခ ိ္ႏွင့္ ိနိ္ညမမ္ႈ
ရွနမ္ရွန သက သပ္ခ့ပ
ြဲ ါသည္။ ယင္ ေ္ာျိ္ ေမပာျင္ လြဲမ္ႈ ခ န ႕လပ္ရ္္
အမ္န္္႔ထ ္မပ္္ခြဲ့ၿပမ အၿပမ သ ္ ဖြြဲ႕ငည္ ပက အေမခခကဥပေဒိန ၁၉၉၆ ခႏွင္
ဒမဇင္ဘာျလ ြင္ ရာျ ၀င္ အ ည္မပ မပ႒ာျ္္ ခြဲ့ ၾိပါသည္။

၃၆။ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒသင္၏ အေရ ပါဆက ေသာျ အခ ိ္မ္ ာျ ထြဲမ္ွာျ င္ခမ္ွာျ

အဓနိ ္္ဖန မ္ ာျ မဖင္သည့္ ညမမ္ွ မခင္ ၊ ဂဏ္သိ
န ၡာျရွနမ္ႈ၊ ာျ၀္္ခကမ္ႈ၊
႔မက ပ္္ႏနင္ငမ္
ြ ္ ရွနမ္ႈႏွင့္ ပြင့္လင္ မ္ႈမ္ ာျ ိန ေ ာျင္အာျဖရနိႏနင္ငကိ အာျမ္ခက ေပ သည့္
ဖြြဲ႕ငည္ ငဥ္ိပင္ ပါ၀င္ေသာျ မပ႒ာျ္္ ခ ိ္မ္ ာျ မဖင့္ ထည့္သြင္ ထာျ ပါသည္။
ၿပမ ခြဲ့သည့္ ႏွင္မ္ ာျ အ ြင္ ေ ာျင္အာျဖရနိ၏ မ္ ိ
ူ ြမြဲ ပာျ မ္ႈ မ္ ာျ ိန ထပ္ဟပ္ၿပမ
အာျ လက ပါ၀င္ရ္္ လနအပ္သည့္ ဖြြဲ႕ငည္ ပအ
က ေမခခက ဥပေဒဆနင္ရာျ ခကရက သည္
ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒဆနင္ရာျ အဓနပၸာျယ္ ဖြင့ဆ
္ နခ ိ္မ္ ာျ မ္ွ င္ဆင့္
ယင္ ္္ဖန မ္ ာျ ႏွင့္ အသာျ အေရာျင္ခြဲြမခာျ မ္ႈ ပေပ ာျိ္မ္ႈႏွင့္အ ူေ ာျင္အာျဖရနိ
လနအပ္လွ ိ္ရသ
ွန ည့္ ေမပာျင္ လြဲမ္ႈမ္ ာျ ိန ေခ ာျေမ္ြ႕ေငရ္္ မပည္ငကလေ
က လာျိ္သည့္
ႏနင္ငကသာျ အခြင့အ
္ ေရ မ္ ာျ ိန အသက ခ ခြဲ့ပါသည္။

22
၃၇။ ANC ပါ သ
မ ည္ ိ္ဥမ အာျ မဖင့္ ဖိ္ဒရယ္ဖြဲြ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒိန
ိ္္႔ိြိ္ခြဲ့ပါသည္။ အေၾိာျင္ မ္ွာျ ေ ာျင္အာျဖရနိသည္ အသာျ အေရာျင္
ခြြဲမခာျ မ္ႈအေမ္ြဆန ိန ဖ ိ္သနမ္္ ပင္ရ္္အ ိ
ြ ္ အေမခခကိ သည့္ ေမပာျင္ လြဲမ္ႈမ္ ာျ
လပ္ေဆာျင္ရ္္မွာ အာျ ေိာျင္ သည့္ အငန ရ င္ရပ္ လနသည္ဟ ANC ိ
ခကငာျ မ္နပါသည္။ ထန႔အမပင္ ယင္ ိြဲ့သနေသာျ အာျ ေိာျင္ သည့္ အငန ရ င္ရပ္ိန
ေရြ ေိာျိ္ င္ေမမ္ႇာျိ္ရ္္ င္မပည္ေထာျင္ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒိ
အေထာျိ္အိူမပ မ္ည္ဟ ခကငာျ မ္နပါသည္။ သန႔ေသာျ္ အမ္ န သာျ
မပ္္လည္ရင္ၾိာျ ေင့ေရ ငန ္ဓာျ ္ ေအာျိ္ ြင္ ANC သည္ င္မပည္ေထာျင္
စ္င္ သေဘာျထာျ ိန ငြ္႔လ
္ ြႊ လ
္ ိ္
န ၿပမ အမ္ွ္္ ိယ္အာျ မဖင့္ ေ္ာျိ္ဆက
ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခက ဥပေဒသည္ ဖိ္ဒရယ္င္င္ မဖင္လာျပါသည္။

၃၈။ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒသင္သည္ ပူ ေပါင္ လပ္ေဆာျင္သည့္ အငန ရ (အခ္္ ၃)

၏ အေမခခကမ္က
ူ ို ျပ႒ာန္းထားၿပမ ယင္ တြင္ အစိုးရသည္ ႏနင္ငအ
က ဆင့္၊ မပည္္ယ္ ္ွင့္
ေဒသအဆင့္ အသီးသီးျဖင့္ ဖြြဲ႔စည္းထားၿပီး ထူ မခာျ မႈ၊ အမပ္္အလွ္္မ္ွမခမႈ
န းႏွင့္
အမပ္္အလွ္္ဆိ္ငပ္မႈတ႔ို ရွိသည္။ အငန ရ၏ ္ယ္ပယ္ သက ခငလက သည္
ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒဆနင္ရာျ အေ္အထာျ င္ရပ္ရွနၿပမ အငန ရ၏ အမခာျ ေသာျ
ခိ္မ္မ္ ာျ ိန အသနအမ္ွ ္မပ ရမ္ည္ မဖင္သည္။ အငန ရ၏ ဒ နယအဆင့္ င
ြ ္
မပည္္ယ္အငန ရ၊ မပည္္ယ္ ၀္္ႀိမ ခ ပ္ ႏွင့္ မပည္္ယ္ အဆင့္ ြင္
အပ္ခ ပ္ေရ အာျဏာျိန ိ င့္သက ေသာျ မပည္္ယ္အမ္ႈေဆာျင္ ေိာျင္ငမ၊ ႏွင့္
သမ သ္္႔ အေၾိာျင္ အရာျမ္ ာျ ငာျရင္ င္ခ၊ လပ္င္္ ာျ၀္္မ္ ာျ ႏွင့္
ဘ႑ာျေငြရွာျေဖြႏနင္သည့္ အာျဏာျ အိ္္႔အသ ္မဖင့္ရွနေသာျ မပည္္ယ္
လႊ ္ေ ာျ္ ႔န ရွနေသာျ မပည္္ယ္ ိန ခမဖင့္ ပါ၀င္ပါသည္။ မပည္္ယ္မ္ ာျ သည္
ပညာျေရ ၊ ိ ္္ မ္ာျေရ ႏွင့္ လူမ္ႈဖလ
ူ ကေရ အပါအ၀င္ အေၾိာျင္ အရာျ
ခ န ႕အေပၚ ြင္ ဗဟနအငန ရႏွင့္ အာျဏာျမ္ ာျ ိန ခြြဲေ၀ ိ င့္သက ပါသည္။
ေ ာျင္အာျဖရန ြင္ အာျဏာျခြြဲေ၀မ္ႈသည္ ႏနင္ငကေ ာျ္ ဗဟနလႊ ္ေ ာျ္ိန
မပည္္ယ္လႊ ္ေ ာျ္မ္ ာျ ထိ္ အာျဏာျိန ပန၍ ိ င့္သက ႏနင္ခြင့္ ေပ ထာျ ပါသည္။
အငန ရ၏ နယအဆင့္ ြင္ မမ္်ဴ္မငမပယ္မ္ ာျ ပါ၀င္ပါသည္။ ယင္ ႔န ြင္
23
 သ ္မ္ွ ထ
္ ာျ သည့္ ာျ၀္္မ္ ာျ ၊ အိ္္႔ အသ ္မဖင့္ ဘ႑ာျေငြရွာျေဖြႏနင္ခင
ြ ့္
အာျဏာျမ္ ာျ ရွနၿပမ ယင္ ႔သ
န ည္ ဗဟနအငန ရ ၏ ေငြေၾိ ခြြဲေ၀ေပ မ္ႈ အေပၚ ြင္
မ္ူ ည္ပါသည္။

၃၉။ ဗဟနိ ခ ပ္ိနင္ထာျ သည့္ ဤဖိ္ဒရယ္ အေၾိာျင္ အခ ိ္မ္ ာျ ိန ဗဟန င

ြ ္
မပည္္ယ္၏ ိနယ္ငာျ မပ မ္ႈ ရွနေငႏနင္ရ္္အ ြိ္ ငန ္ိူ ထာျ သည့္
္ည္ လမ္္ အာျ မဖင့္ အ နင္ အ ာျ င္ခအာျ မဖင့္ ေလွ ာျ့ခ ထာျ ပါသည္။
ေ ာျင္အာျဖရနိ ဖြြဲ႕ငည္ ပက အေမခခကဥပေဒ ြင္ အေမ္ရနိ္္ပကငက ဆမ ္န ္
လႊ ္ေ ာျ္ိသ
ြဲ့ ႔န သမ္ာျ ရန ိ အထိ္လြ ္ေ ာျ္ပကငကမ္ န ေပ မ္ထာျ ပြဲ
မပည္္ယ္မ္ ာျ ၏ အမ္ န သာျ ေိာျင္ငမ (NCOP) ႏွင့္ အမ္ န သာျ လႊ ေ
္ ာျ္ (House
of Representatives) ႏွင္ခိန ပူ ေပါင္ ထာျ သည့္ အမ္ န သာျ ပါလမမ္္္ (National
Parliament) ိန ထာျ ရွိ
န င့္သက ပါသည္။ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခက ဥပေဒသည္
မပည္္ယ္မ္ ာျ ၏ အမ္ န သာျ ေိာျင္ငမ၏ အခ္္ ိ႑ိန ေဖာျ္မပရာျ ြင္ ယင္ သည္
မပည္္ယ္မ္ ာျ ိန ိနယ္ငာျ မပ ၿပမ မပည္္ယ္မ္ ာျ ၏ အိ န ငမ ပြာျ ိန အငန ရ၏
္နင္ငကအဆင့္္ယ္ပယ္ ြင္ ထည့္သြင္ ငဥ္ ငာျ ႏနင္ေငရ္္ လပ္ေဆာျင္သည့္
အဖြ႕ြဲ အမဖင္ ေဖာျ္မပပါသည္ (ပဒ္မ္ ၄၁ (၄))။ NCOP ြင္ အဓနိ လပ္င္္ ာျ၀္္
၃ ရပ္ရွနပါသည္ - အမ္ န သာျ ဥပေဒမ္ ာျ ိန ငဥ္ ငာျ ၿပမ အ ည္မပ မပ႒ာျ္္ မခင္ ၊
ဖြြဲ႕ငည္ ပက အေမခခကဥပေဒအရ ငမငဥ္ေပ ထာျ သည့္ လပ္င္္ ာျ၀္္ိန
ေငာျင့္ၾိည့္မခင္ / ႀိမ ၾိပ္မခင္ ႏွင့္အ ူ အငန ရ၏ အဆင့္သက ခအ င
ြ ္
အိ န ငမ ပြာျ မ္ ာျ ိန ခ န္္ညႇနမခင္ ၊ ႏွင့္ အငန ရအား ပူ ေပါင္ ေဆာျင္ရြိ္ေသာျ
အငန ရ၏ အေမခခကမ္ူႏွင့္ အညမ အိ န လ
ူ ပ္ေဆာျင္မႈ ရွိေစရန္ ရွာေဖြလုပ္ေဆာင္ရ
ပါသည္။

၄၀။ NCOP ၏ အဖြ႕ြဲ ၀င္မ္ ာျ သည္ အဓနိအာျ မဖင့္ မပည္္ယ္အဆင့္ ြင္

ိနယ္ငာျ မပ မ္ႈိန အေမခခကပါသည္။ မပည္္ယ္ိန ခ ြင္ မ္ွ င္ခငမသည္ မပည္္ယ္
အပ္ခ ပ္ေရ ႏွင့္ ဥပေဒမပ ေရ မ္ွ အဖြ႕ြဲ ၀င္မ္ ာျ အပါအ၀င္ ၁၀ ဥမ ပါ

24
 ိနယ္ငာျ လွယအ
္ ဖြြဲ႕ င္ခအာျ မဖင့္ ိနယ္ငာျ မပ ပါသည္။ မပည္္ယ္
လႊ ္ေ ာျ္ ြင္ ႏနင္ငကေရ ပါ မမ္ ာျ ၏ အခ န ိ ိနယ္ငာျ မပ မ္ႈ အေ္မဖင့္ မပည္္ယ္
လႊ ္ေ ာျ္မ္ ာျ ၏ ေရြ ခ ယ္သည့္ ‘အၿမ္ြဲ မ္္ ’ ိနယ္ငာျ လွယ္ ၆ ဥမ ရွနပါသည္။
‘အထူ ’ ိနယ္ငာျ လွယ္ ၄ ဥမ မ္ွာျမ္ူ မပည္္ယ္လႊ ္ေ ာျ္မ္ွ အဖြ႕ြဲ ၀င္မ္ ာျ မဖင္ၾိၿပမ
ယင္ ႔သ
န ည္ NCOP ထြဲ ြင္ စဥ္းစားတြက္ခ က္ရမည့္
အေၾိာျင္ အရာျ/ိနငၥရပ္အေပၚမ္ူ ည္၍ ေမပာျင္ လြဲ းႏိုင္ပါသည္။
မပည္္ယ္၀္္ႀိမ ခ ပ္ သန႔မ္ဟ ္ ၎ိ အဆနမပ ေရြ ခ ယ္ထာျ သူသည္
မပည္္ယ္ိယ္
န ငာျ လွယ္အဖြြဲ႕ိန ေခါင္ ေဆာျင္ပါသည္။ မပည္္ယ္မ္ ာျ ိန
အိ န သိ္ေရာျိ္မ္ရ
ႈ ွနေငသည့္ ိနငၥရပ္မ္ ာျ ြင္ မပည္္ယ္ ကိုယ္ငာျ လွယ္
အဖြြဲ႕ င္ခငမသည္ မ္ြဲ င္မ္ေ
ြဲ ပ ခြင့ရ
္ ွနၿပမ ထန႔ေ္ာျိ္ NCOP ြင္
မ္ြဲ င္ခေပ ရသည့္အခါ မပည္္ယ္၏ အိ န ငမ ပြာျ ိန ေသခ ာျေငမ္ည့္
ပါ မမ္ ာျ ၾိာျ ဘကရပ္ ည္ခ ိ္ င္ခိန အ ည္မပ ရသည့္ မပည္္ယ္ိနယ္ငာျ
လွယအ
္ ဖြ႕ြဲ ိန အ ည္မပ ခိုင္းပါသည္။ ေ ာျင္အာျဖရနိ ြင္ ဒ ယ
န
လႊ ္ေ ာျ္ရွနသည့္ ပကငကမ္ွာျ ဖိ္ဒရယ္ ဖြ႔င
ြဲ ည္ ပကအေမခခက ဥပေဒ င္္ခ ြင္
ဒ နယလႊ ္ေ ာျ္ င္ခ ထာျ ရ္္ အေၾိာျင္ ရင္ ိန ေသခ ာျေငရ္္ မဖင္သည္ -
ဗဟန ြင္ မပည္္ယ္၏ အသက ၾိာျ ႏနင္ေငရ္္ ႏွင့္ ေဒသအငန ရမ္ ာျ သန႔
အာျဏာျခြြဲေ၀မ္ႈ ထနထနေရာျိ္ေရာျိ္ မဖင္ေပၚေငရ္္ မဖင္သည္။

၄၁။ ၁၉၉၆ ေ ာျင္အာျဖရနိ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒ င

ြ ္ ္္ဖန မ္ ာျ ႏွင့္
အေမခခကမ္ူမ္ ာျ အေပၚ အေလ ထာျ မ္ႈ၊ ခနင္မ္ာျသည့္ ႏနင္ငကသာျ အခြင့္အေရ မ္ ာျ ၊
အာျ လက ပါ၀င္ၿပမ စာနာနားလည္ေပးးႏိုင္သည့္ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒ ဆနင္ရာျခကရက ၊
အမပ္္အလွ္္ဆိ္ငပ္သည့္ ပူ ေပါင္ ေဆာျင္ရိ
ြ ္ေရ အငန ရ၏ အေမခခကမ္ူႏွင့္အ ူ
သိ္ ကေရာျင္ႏနင္ငကမဖင္ေပၚေရ အ ိ
ြ ္ လိ္ေ ြ႕ အိ န သိ္ေရာျိ္မ္ ာျ
ေပ ႏနင္ရ္္ အေထာျိ္အိူမပ ပါသည္။

25
ဂ။ သမရလ
န ိၤာျ
၄၂။ ဖိ္ဒရယ္င္င္သည္ ဆမလြ္/္ သမရနလိၤာျ၏ ႏနင္ငကေရ လမ္္ ေၾိာျင္ ြင္
အငန ္အပနင္ င္ရပ္အမဖင္ ႏွင္ေပါင္ မ္ ာျ ငြာျ ရွနေ္ခြဲ့ပါသည္။ ၁၉၄၈ ခႏွင္ ြင္
ၿဗန န္္ထကမ္ွ ဆမလြ္္ လြ ္လပ္ေရ ရၿပမ ေ္ာျိ္ မ္ၾိာျမ္မ ြင္ မ္မလ္ လူ္ည္ ငမ္ ာျ
အမ္ ာျ ငေ္သည့္ ႏနင္ငက၏ အေရွ႕ေမမ္ာျိ္ရွန ေဒသမ္ ာျ ြင္ ဆမလ္
ြ ္မပည္ေထာျင္င
အ ြင္ ိနယ္ပနင္အပ္ခ ပ္ခြင့္ အ နင္ အ ာျ င္ခထန ရရွနရ္္ ဖိ္ဒရယ္
ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒရရွနေရ အ ိ
ြ ္ မ္မလ္မ္ ာျ ိ ္ည္ လမ္္ ရွာျေဖြ
ခြဲ့ၾိပါသည္။ ၁၉၅၀ ႏွင့္ ၁၉၇၀ မပည့္လြ္္ႏွင္မ္ ာျ ြင္ အဓနိ မ္မလ္
ႏနင္ငကေရ ပါ မမဖင္သည့္ ဖိ္ဒရယ္ပါ မသည္ ေဒသအငန ရမ္ ာျ သန႔ အာျဏာျ
ခြြဲေ၀ေပ မခင္ အဆင့္ဆင့္ိန လိ္ခကရ္္ပင္ လနလာျ လွ ိ္ရွနပါသည္။
ယင္ အဆင့္မ္ ာျ သည္ ဖိ္ဒရယ္င္င္အဆင့္ထန မ္ရွနပါ။ ဆင္ဟာျလာျ ႏွင့္
ဗဒၶဘာျသာျလူမ္ ာျ ငလႊမ္္ မ္န သည့္ ဆမလြ္္၏ အဓနိ ႏနင္ငကေရ ပါ မမ္ ာျ သည္
ဖိ္ဒရယ္င္င္ိန ပယ္ခ ခြဲ့ၾိၿပမ ဖိ္ဒရယ္သည္ ခြြဲထိ
ြ ္ေရ ဆမ
ဥမ ည္ေငလနမ့္မ္
္ ည္ဟ ယကၾိည္ခ့ၾြဲ ိသည္။ ထနိာျလမ္ ာျ အ ြင္
အဆိ္ဆိ္ေသာျ အငန ရမ္ ာျ သည္လည္း မ္မလလ
္ ူ္ည္ ငမ္ ာျ ိန ္င္္ာျ
ေငလွ ိ္ လူမ္ ာျ င၏ ဘာျသာျငိာျ ႏွင့္ ိနယ္ိယ
ြ ္မ္ဘ
ႈ ာျသာျိန ဆ ိ
္ နင္ထာျ
ခြဲ့ၾိသည္။ ယင္ ႔ိ
န န ၁၉၇၂ ဖြြဲ႕ငည္ ပအ
က ေမခခကဥပေဒ အ ည္မပ မပ႒ာျ္္ မ္ႈ ြင္
စတင္ေတြ႕လာရၿပီး ယင္းသည္ လြ ္လပ္ေရ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒႏွင့္
လူ္ည္ င ႔အ
န ေပၚ အိာျအိြယ္ေပ ထာျ မ္ႈမ္ ာျ ိန ပယ္ဖ ိ္လိ္
န ကာ
ဆင္ဟာျလာျႏွင့္ ဗဒၶဘာျသာျ ႔ိ
န န လူမ္ ာျ င၏ဘာျသာျငိာျ ႏွင့္
ိန ိြယ္မ္ႈဘာျသာျအမဖင္ ဖြြဲ႕ငည္ ပက အေမခခကဥပေဒပါ အထူ အခြင့အ
္ ေရ
အေ္အထာျ င္ခႏွင့္အ ူ သမရလ
န ိၤာျ သမ္ၼ ႏနင္ငကအမဖင္ င္မပည္ေထာျင္င္င္
ႏနင္ငက င္ခိန ေမပာျင္ လြဲ ည္ေထာျင္ခြဲ့ၾိပါသည္။ ၁၉၇၅ ၀္္ ိ င္ိာျလ ြင္
အထူ သမဖင့္ မ္မလလ
္ ူငယ္မ္ ာျ ိ သေဘာျထာျ ေပ ာျ့ေမပာျင္ ေသာျ၊
ဂႏၶမင္င္အာျ ေပ ေသာျ ဖိ္ဒရယ္ပါ ိ
မ ဒမနမ္နိရိ္ င္ ေခါင္ ေဆာျင္မ္ ာျ ိန
ပယ္ခ ခြဲ့သည္မ္ာျွ အကၾသငရာျ မ္ဟ ္ေ ာျ့ပါ။

26
၄၃။ ယင္ ေ္ာျိ္ပနင္ ႏွင္မ္ ာျ ြင္ မ္မလ္ငင္ေသြ ၾိြလႈပ္ရွာျ မ္ႈသည္ အရွန္္အဟ္္
မမ္င့္မ္ာျ လာျၿပမ ႏနင္ငက့အေရွ႕ေမမ္ာျိ္ပနင္ င
ြ ္ သမ မခာျ ႏနင္ငက င္ခ အမဖင္
ထူေထာျင္ရ္္ ိ္
န ရိ္
န ေ ာျင္ ဆနလာျၾိပါသည္။ မ္မလ္အမ္ န သာျ ေရ ၀ါဒ
မမ္င့္မ္ာျ လာျမ္ႈမ္ ာျ ႏွင့္အ ူ ေသြ ထြိ္သယ
က နမဖင္သည့္ ပဋနပိၡမ္ ာျ ႏွင့္ မ္မလ္
အမလမ္္ ိ ာျ လြ ္ေမမ္ာျိ္ေရ အဖြ႕ြဲ (LTTE) လည္ ေပၚေပါိ္လာျ ပါသည္။ LTTE
သည္ ရွည္ၾကာခိုငမ
္ ာသည့္ မပည္ ြင္ ငင္ိန ဆင္ႏခ
ြြဲ ့ၿြဲ ပမ ၿပန င္ဘိ္
မ္မလ္ႏနင္ငကေခါင္ ေဆာျင္မ္ ာျ ႏွင့္ အပ္ငမ္ ာျ ိန ရွင္ လင္ ပင္ခ့ြဲ သည့္အမပင္
အနႏၵနယႏွင့္ သမရနလိၤာျ ပ္ဖြဲြ႕ႏွင္ခငလက ိန ႏွင္ေပါင္ မ္ ာျ ငြာျ ေအာျင္ေအာျင္မမ္င္မမ္င္
ခခကႏနင္ခ့ပ
ြဲ ါသည္။ ၁၉၈၅ ၀္္ ိ င္ ြင္ LTTE အပါအ၀င္ အဓနိ မ္မလ္ႏနင္ငကေရ
အင္အာျ ငမ္ ာျ သည္ ၎ ႔၏
န ႏနင္ငကေရ ေ ာျင္ ဆနမ္ႈ အေမခခကအခ ိ္မ္ ာျ အမဖင္
င္ဖူ အေမခခကမ္ူမ္ ာျ (Thimpu Principles) ိန အ ည္မပ ခြဲ့ၾိပါသည္။
ယင္ ႔ထ
န ြဲ ြင္ သမရနလိၤာျမ္ွ မ္မလ္မ္ ာျ ိန အထူ ႏနင္ငကသာျ င္ရပ္အမဖင္
အသနအမ္ွ ္မပ လိ္ခကမခင္ ၊ ႏနင္ငက၏ အေရွ႕ေမမ္ာျိ္ ေဒသိန မ္မလ္ေဒသအမဖင္
အသနအမ္ွ ္မပ လိ္ခကမခင္ ၊ မ္မလ္ႏနင္ငကအမဖင္ ိနယ္ပနင္အပ္ခ ပ္ႏနင္သည့္
အခြင့္အေရ အေပၚ အသနအမ္ွ ္မပ လိ္ခကမခင္ ၊ မ္မလ္လမ္
ူ န အာျ လက ိန
္္ ူညမမ္ွ မ္ႈႏွင့္ အေမခခက ဒမမ္နိေရငမ အခြင့္အေရ မ္ ာျ ေပ အပ္မခင္ ႔န
ပါ၀င္ပါသည္။ သမရလ
န ိၤာျမ္ွ အဓနိႏနင္ငကေရ ပါ မမ္ ာျ သည္ Thimpu Principles
မ္ ာျ ိန ခြထ
ြဲ ိ
ြ ္ေရ ေ ာျင္ ဆနသည့္ မ္ူမ္ ာျ အမဖင္ အဓနပၸာျယ္ေိာျိ္ယူခ့ၿြဲ ပမ
ယင္ အခ ိ္မ္ ာျ ိန ပယ္ခ ခြဲ့သည္။

၄၄။ ၁၉၉၅ ၀္္ ိ င္ႏွင္မ္ ာျ ြင္ LTTE သည္ ႏနင္ငက အေရွ႕ ႏွင့္ ေမမ္ာျိ္ပနင္ ရွန
ေဒသ ခ န ႕ိန ထန္္ ခ ပ္ခြဲ့ၿပမ ယင္ ေဒသမ္ ာျ ြင္ ိနယ္ပနင္ရ၊ြဲ အပ္ခ ပ္ေရ ဌာျ္၊
ရာျ ေရ င္င္ႏွင့္အ ူ ငင္ၿပန င္အပ္ခ ပ္ခြဲ့ၿပမ ယင္ ေဒသမ္ ာျ င
ြ ္
သမရနလိၤာျအငန ရ၏ ငာျခၽြ္္ေ ာျ္မ္ ာျ မ္ထန ေဖာျိ္ႏနင္ရ္္ ဟ္္႔ထာျ
လပ္ေဆာျင္ခသ
ြဲ့ ည္။ ၁၉၉၅ ႏွင့္ ၂၀၀၀ ခႏွင္ၾိာျ ိာျလ ြင္ သမ္ၼ ခ ္္ဒရမိာျ
ိူမ္ာျရာျ ြ္္ဂါအငန ရသည္ ဖြ႕ြဲ ငည္ ပအ
က ေမခခကဥပေဒ င္ခ ေရ ဆြရ
ြဲ ္္
သေဘာျထာျ ေပ ာျ့ေမပာျင္ သည့္ မ္မလ္ပါ မမ္ ာျ ႏွင့္ အ ူ လိ္ ြခ
ြဲ သ
့ြဲ ည္။
27
 ယင္ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒသည္ မ္မလ္ႏွင့္ အမခာျ လူ္ည္ ငမ္ ာျ ိန
ပနနမ္နအခြင့္အေရ ေပ ရ္္ႏွင့္ ငန ္ ပနင္ အာျ မဖင့္ ေဒသအငန ရမ္ ာျ သန႔
အာျဏာျခြြဲေ၀ေပ ရ္္ မဖင္သည္။ ယင္ ိန သမ္ၼ ၏ ပါ မအ င
ြ ္ မ္ွ အမ္ာျခက
ဆင္ဟာျလာျမ္ ာျ ၊ ႏွင့္ ဗဒၶဘာျသာျ ရာျ ေဟာျဆရာျ သကဃာျအမ္ ာျ အမပာျ ိ
ိ္္႔ိြိသ
္ ည့္အမပင္ မ္မလ္ႏနင္ငကေရ အင္အာျ င မ္ ာျ ိလည္ ယင္
ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒသည္ ‘‘သနပ္ေ္ာျိ္ိ လြ္္ ၿပမ သနပ္္ည္ လြ္္ သည္’’ ဟ
ဆနသည့္အ ြိ္ သမ္ၼ အေ္မဖင့္ ဖြ႕ြဲ ငည္ ပကအေမခခက ဥပေဒေရ ဆြမ္
ြဲ ည့္
ႀိန ပမ္္ မ္ႈိန ငြ္႔လ
္ ြ ခ
္ ့ရ
ြဲ သည္။

၄၅။ ၂၀၀၁ ခႏွင္ င

ြ ္ ေ္ာျ္ေ၀ႏနင္ငကသည္ LTTE (အငိ ည္ ိ ၁၉၉၅-၂၀၀၀
ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒဆနင္ရာျ မပ မပင္ေမပာျင္ လြဲမ္ႈမ္ ာျ ိန ပယ္ခ ထာျ ခြဲ့သည့္ အဖြ႕ြဲ )
ႏွင့္ သမရလ
န ိၤာျညြ္႔ေ
္ ပါင္ အငန ရသင္ ႔ၾန ိာျ ေဆြ ေႏြ ပြြဲမ္ ာျ ေခ ာျေမ္ြ႕ေငရ္္
အိူအညမေပ မ္ႈ င င္ခ့သ
ြဲ ည္။ သမရနလိၤာျအငန ရသည္ င္မပည္ေထာျင္
စ္င္အ ြင္ ေဒသအငန ရမ္ ာျ သန႔ အာျဏာျ အငြမ္္ ိ္္ခြဲြေ၀ေပ ရ္္
ိ ိ
န ၀ ္မပ ခြဲ့ပါသည္။ င္ဘိ္ ြင္မ္ူ LTTE သည္ မ္မလ္္ယ္ေမမ္၊
မ္မလ္ႏနင္ငက ႏွင့္ ိနယ္ပနင္ခ ပ္ခ ပ္ခြင့္အ ြိ္ င္ဖူ အေမခခကမ္ူမ္ ာျ ိန
ငြြဲိနင္ထာျ ခြဲ့ပါသည္။ ၂၀၀၂ ဒမဇင္ဘာျလိ ေအာျင္ငလနၿမ္န ႕ ြင္
ထူ ထူ မခာျ မခာျ ေအာျင္မမ္င္မ္ႈ ရရွနခ့ၿြဲ ပမ LTTE ႏွင့္ သမရနလိၤာျအငန ရ ႔ၾန ိာျ ြင္
ညမညြ ္ေသာျ သမရလ
န ိၤာျႏနင္ငကအ ြင္ ခြြဲမ္ထြိ္ပြဲ ိနယ္ပနင္အပ္ခ ပ္ခြင့္
အေမခခကမ္ူမ္ ာျ ၊ သမ္နင္ အရ မ္မလ္လူမ္ န မ္ ာျ ေ္ထနင္ၾိသည့္ေ္ရာျမ္ ာျ အေပၚ
အေမခခက၍ ဖိ္ဒရယ္င္င္ဆနင္ရာျ အေမဖ င္ခိန ရွာျေဖြခ့ၾြဲ ိပါသည္။ ထန႔အမပင္
ယင္ အေမဖသည္ မ္မလ္အမ္ ာျ င ေ္ထနင္ရာျေဒသရွန လူ္ည္ င
မ္ြ ္ဆလင္မ္ ာျ လည္ ႏနင္ငကေရ မဖင္ထြ္္ မ္ႈ ြင္ ပါ၀င္လပ္ေဆာျင္ခင
ြ ့ရ
္ မ္ည့္
ေဖာျ္မပခ ိ္ င္ခမဖင္ေသာ အသနင္ အ၀နင္ အာျ လက အ ိ
ြ ္ လိ္ခကႏနင္ငရာျ
မဖင္သင္သ
့ ည္ဆိုေသာ အခ က္ိလည္
န အ ည္မပ လိ္ခကခ့ၾြဲ ိသည္။
ခြြဲမ္ထြိဘ
္ ြဲ ိနယ္ပင္
န အပ္ခ ပ္ခြင့္ေပ မခင္ ႏွင့္ ညမညြ ္ေသာျသမရနလိၤာျႏနင္ငက
ဟူေသာျ အခ ိ္သည္ ဖိ္ဒရယ္င္င္ိ ခြြဲထိ
ြ ္ဖ႔န ေလွိာျ ထင္ င္ခဟ
28
 အမမ္ြဲ မ္္ ငန ရနမ္္ေ္ခြဲ့ၾိသည့္ ဆင္ဟာျလာျ လူမ္ န ႔အ
န ြိ္ အလြ္္
အေရ ႀိမ ေသာျ အခ ိ္မ္ ာျ မဖင္ပါသည္။ သမရနလိၤာျအငန ရအ ိ
ြ ္မ္ူ
ဖိ္ဒရယ္အယူအဆႏွင့္ ိနယ္ပနင္အပ္ခ ပ္ခြင့္ ေပ ရ္္ ႔မက ပ္္မ္ႈသည္
အလြ္သ
္ နသာျ ထင္ရွာျ သည့္ အေမပာျင္ အလြဲ င္ခမဖင္ပါသည္။ သန႔ေသာျ္ ၁၉၉၅-
၂၀၀၀ အေမခခကဥပေဒ ျပ မပင္ေမပာျင္ လြဲေရ ငမမ္ကိန္္ အ ိ
ြ ္ အေမခခက မပင္ဆင္မ္ႈမ္ ာျ
မပ လပ္ထာျ ၿပီး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ယင္ သန႔ ေမပာျင္ လြဲရ္္ သနပ္မ္ခိ္ခလ
ြဲ ွေပ။

၄၆။ သန႔ေသာျ္ လအ္ည္ ငယ္အ ြင္ ေအာျ္ငလနသေဘာျ ူငာျခ ပ္အေပၚတြင္

ယင္ ၫွနႏႈနင္ မ္ႈမ္ ာျ မွာ လိ္ခကႏနင္ငရာျ မ္ရွဟ
န ယူဆသည့္ LTTE အ ြင္ မ္ွ
လည္ ေိာျင္ ၊ ဖိ္ဒရယ္အယူအဆိန ငြြဲၿမ္ြဲငာျြ ိ္္႔ိြိ္ေ္သည့္ ဆင္ဟာျလာျ
ဗဒၶဘာျသာျမ္ ာျ ဘိ္မ္ွ လည္ ေိာျင္ ဆ္္႔ိ င္မ္ႈမ္ ာျ ႀိမ ထြာျ လာျခြဲ့ပါသည္။
သန႔ေသာျ္ ေဆြ ေႏြ ၾိသည့္ အဖြ႕ြဲ ႏွင္ခအ ြင္ မ္ယကၾိည္မ္ႈမ္ ာျ မ္ွာျ
ေပ ာျိ္ိယ
ြ သ
္ ြာျ သည္ဟူ၍မရွဘ
ိ ြဲ ငင္ေရ န မမ္ႇင့ႏ
္ နင္ရ္္ အ ြိ္ ေဆြ ေႏြ ပြြဲမ္ ာျ
ႏွင့္ အပစ္အခတ္ရပ္ငေ
ြဲ ရ ိန အသက ခ ေ္သည္ဟ င္ဘိ္ႏွင္ င္ဘိ္
အမပ္္အလွ္္ ငြပ္ငြခ
ြဲ ့ၾြဲ ိသည္။ ေအာျ္ငလန ိ ိ
န ဝ ္မ္ ာျ လည္ မ္ၾိာျခင္
ိြယ္ေပ ာျိ္သြာျ ၿပမ ေဆြ ေႏြ ပြြဲမ္ ာျ လည္ ပ ိ္မပာျ ခြဲ့သည္။ ၂၀၀၅ ခႏွင္ ြင္
သမ္ၼသင္ ေ႐ြးြ ေိာျိ္ပြႏ
ြဲ ွင့္အ ူ ေသြ ထြိ္ သကယနမဖင္သည့္ ပဋနပိၡလည္
ေိ ာျ့မပ္္လာျခြဲ့သည္။

၄၇။ ဖိ္ဒရယ္ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒ င္ခအေပၚ ေဆြ ေႏြ မ္ႈမ္ ာျ သည္

သမရနလိၤာျ ြင္ ပကေပၚလာျသည့္အခါ အႀိမ ဆက လူမ္ န င ႏွင္ခၾိာျ ိ
င္ မ္ာျမ္ႈိန ငမမ္ကေမဖရွင္ ရ္္လည္ ႀိန ငာျ ရပါသည္။ ထနအခါ ဖိ္ဒရယ္
စ္င္သည္ ိနယ္ပနင္လိၡဏာျ ႏွင့္ နင္ ရင္ သာျ မဖင္မ္ႈအေပၚ အေလ ေပ မခင္
အာျ မဖင့္ အထူ သမဖင့္ ဘကမဖင္ ည္မ္ိ
ႈ န ဆ္္႔ိ င္ၿပမ သေဘာျထာျ ိြမြဲ ပာျ မ္ႈ ႏွင့္
ေ္ာျိ္ဆက ခြထ
ြဲ ြိေ
္ ရ ဘိ္ အာျ ေပ လပ္ေဆာျင္သြာျ မ္ည္ိန ငန ရနမ္က
္ ာ
ဖိ္ဒရယ္ ဖြြဲ႕ငည္ ပအ
က ေမခခကဥပေဒမ္ွာျ အငဥ္သမဖင့္ ပယ္ခ ခကခြဲ့ရပါသည္။ ယင္ မ္ွာျ

29
 လူမ္ ာျ င၏ သေဘာျထာျ ႏွင့္ ယွဥ္ ြြဲမဖင္ေပၚခြဲ့ၿပမ ၎ ႔ိ
န အာျဏာျခြြဲေ၀မ္ႈ ႏွင့္
အဓနပၸာျယ္ရွနေသာျ လူ္ည္ ငအခြင့အ
္ ေရ မ္ ာျ ေပ ရ္္ မငင္ ဆနခြဲ့ပါသည္။

ဃ။ ္မေပါ
၄၈။ ္မေပါႏနင္ငကသည္ ဆယ္ငႏွင္ၾိာျ ပဋနပိၡိန ရင္ဆနင္ခ့ရ
ြဲ ၿပမ ယင္ ပဋနပိၡသည္
၂၀၀၆ ခႏွင္ ႏန၀င္ဘာျလ ြင္ မပည္ငလ
က ကေလာျိ္သည့္ မငနမ္္ ခ မ္္ ေရ ငာျခ ပ္ (CPA)
ခ ပ္ဆနၿပမ ေ္ာျိ္ မပမ ဆက ခြဲသ
့ ည္။ ္မေပါအေ္မဖင့္ အေမပာျင္ အလြဲ င္ခလပ္ရ္္
အာျမ္ခကသေဘာျ သ
ူ ည့္ CPA ၏ အခ ိ္မ္ ာျ ထြဲ ြင္ ေရြ ေိာျိ္ခကရၿပမ
အာျ လက ပါ၀င္သည့္ Constituent Assembly လႊ ္ေ ာျ္ င္ရပ္ိ ေရ ဆြြဲ
မပ႒ာျ္္ သင့္ေသာျ ္မေပါႏနင္ငကသင္အ ိ
ြ ္ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒသင္ င္ခ
ပါ၀င္ရ္္ မဖင္သည္။ ထန႔အမပင္ ္မေပါအေ္မဖင့္ ‘‘ဗဟနခ ပ္ိနင္သည့္
င္မပည္ေထာျင္င္င္ိန အဆက သ ္ၿပမ အာျ လက ပါ၀င္ေသာျ၊ ဒမမ္ိေရငမ
န
္ည္ ိ ေသာျ၊ န ိ္ေသာျ ႏနင္ငက င္ခ မပ္္လည္ ည္ေဆာျိ္မခင္ ’’ ႏွင့္
မတိုးတက္ေသာ ေဒသမ္ ာျ ြင္ ေ္ထနင္ၾိသည့္ သမ္နင္ အရ အပယ္ခက
ထာျ ရေသာျ နင္ ရင္ သာျ အပ္ငမ္ ာျ ၊ အမ္ န သမ္မ မ္ ာျ ႏွင့္ လူထမ္ ာျ ိန ငြမ္္ ရည္
မမ္ႇင့္ င္ေပ ေရ လပ္ေဆာျင္ ရ္္လည္ CPA ိ ိ နိ၀ ္မပ ခြဲ့ပါသည္။

၄၉။ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခက ဥပေဒေရ ဆြေ

ြဲ ရ လပ္င္္ ငဥ္ ြင္ ္မေပါႏနင္ငက၏ အမ္ န မ္ န ေသာျ
နင္ ရင္ သာျ မ ား၊ အမ ိိဳးဇာတ္မ ား၊ ေဒသဆနင္ရာျ အဖြ႕ြဲ မ္ ာျ ကို ိနယ္ငာျ
မပ ႏနင္ေငရ္္ အလန႔ငွါ ၂၀၀၇ ၾိာျ မဖ ္ဖ႕ြြဲ ငည္ ပကအေမခခက ဥပေဒ ေအာျိ္ ြင္ ၆၀၁
ဥမ ပါ၀င္ေသာျ Constituent Assembly လႊ ္ေ ာျ္အ ြိ္ ၂၀၀၈ ခႏွငိ
္
ေရြ ေိာျိ္ င္ေမမ္ာျိ္ခ့ၾြဲ ိပါသည္။ ယင္ ႔ထ
န ြဲ ြင္ အမ္ န သမ္မ အမ္ ္ ၁၉၇
ဥမ ပါ၀င္ပါသည္။ ၾိာျ မဖ ္ဖြဲြ႕ငည္ ပက အေမခခကဥပေဒိ ေၾိညာျခြဲ့သည္မ္ွာျ
္မေပါသည္ အာျ လက ပါ၀င္ေသာျ၊ ဘာျသာျေရ ႏွင့္ မ္ပ ္သိ္ေသာျ၊
ဖိ္ဒရယ္င္င္ိ င့္သက ေသာျ၊ ဒမမ္နိရိ္ င္ သမ္ၼ ႏနင္ငက င္ခ မဖင္လာျရ္္
မဖင္ၿပမ ယင္ သြင္ျပင္လိၡဏာျမ္ ာျ အာျ လက သည္ ၂၀၀၆ ခႏွင္မ္ နင္ခင္ိ

30
 ္မေပါ ြင္ မ္ရွနခ့သ
ြဲ ည့္ အခ ိ္မ္ ာျ ပင္ မဖင္သည္။ CA ိ အေသ ငန ိ
္ န
မပ႒ာျ္္ ေပ ရပါသည္။ အဖြ႕ြဲ ၀င္အမ္ ္မ္ ာျ ိန အမ္ န မ္ န ေသာျ ေိာျ္မ္ မမ္ ာျ ြင္
ခြြဲမခာျ ပါ၀င္ေငၿပမ ယင္ ေိာျ္မ္ မမ္ ာျ ိ ္မေပါႏနင္ငက ထနပ္ ိ္
န ရင္ဆနင္ေ္ရသည့္
ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒဆနင္ရာျ အဓနိ မပႆ္ာျမ္ ာျ ိန ဆင္မခင္သက သပ္ရပါသည္။

၅၀။ နင္ မပည္မပ္္လည္ ည္ေဆာျိ္ေရ ႏွင့္ သဘာျ၀အရင္ အမမ္င္မ္ ာျ ဆနင္ရာျ

ေိာျ္မ္ မမ္ ာျ သည္ ႏနင္ငက၏ ဖိ္ဒရယ္ပကငိ
က န ဥမ ငာျ ေပ လပ္ေဆာျင္ရပါသည္။
၎ ႔သ
န ည္ ဗဟန၊ မပည္္ယ္ႏွင့္ ေဒသႏၱရအငန ရ ႔ၾန ိာျ ြင္ အာျဏာျမ္ ာျ ႏွင့္
လပ္င္္ ာျ၀္္မ္ ာျ ိန ခြထ
ြဲ ာျ ရ္္ သေဘာျ ူခြဲ့ၿပမ ေ ာျင္အာျဖရနက
းႏနင္ငက ြင္ိသ
ြဲ့ ႔န အာျ ေိာျင္ သည့္ ဗဟန င္ခလည္ ရွနမ္ည္ မဖင္သည္။
္မေပါႏနင္ငကအေ္မဖင့္ ိနယ္ပနင္လိၡဏာျမ္ ာျ ႏွင့္ ကိယ
ု ္ပိုင္ရွင္သန္းႏိုင္စမ
ြ ္း အေပၚ
မ္ူ ည္၍ မပည္္ယ္မ္ ာျ အမဖင္ ခြြဲမခာျ ထာျ သင့္သည္ဟ၍
ူ လည္ CA ိ
သေဘာျ ူပါသည္။ သန႔ေသာျ္ ၂၀၀၈-၂၀၁၂ ိာျလအ ြင္ CA ြင္ ေ္ာျိ္ထပ္
အေသ ငန ္အခ ိ္အလိ္မ္ ာျ ိနမ္ူ သေဘာျမ္ ူႏနင္ခြဲ့ေပ။ မပည္္ယ္မ္ ာျ ၏
္ာျမ္ည္၊ အေရအ ိ
ြ ္ ႏွင့္ အိ ယ္အ၀္္ ႔ႏ
န ွင့္ဆနင္ေသာျ မပႆ္ာျမ္ ာျ သည္
ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒအေပၚ ဘကသေဘာျ ူညမမ္ႈ ရရွနေရ ိန ဟ္္႔ ာျ ထာျ ခြဲ့ၿပမ
CA ၏ သိ္ မ္္ သည္လည္ ၂၀၁၂ ြင္ ိ္္ဆက ခြဲ့ပါသည္။
ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒဆနင္ရာျ အၾိပ္အ ည္ ႏွင့္ ေရွ႕မ္ န ေ္ာျိ္မ္ဆ ္
မဖင္ေ္သည့္ ႏနင္ငကေရ အေမခအေ္ င္ခမဖင္ၿပမ ေ္ာျိ္ ႏနင္ငကေရ အရ ္ာျ လည္မ္ႈ
င္ခ ယူႏနင္ခြဲ့ၾိၿပမ ၂၀၁၃ ႏန၀င္ဘာျ ြင္ ဒ ယ
န ေမမ္ာျိ္ CA အ ိ
ြ ္
ေရြ ေိာျိ္ပြအ
ြဲ သင္ င္ခ ိ င္ ပခြဲ့ပါသည္။ ဒ နယေမမ္ာျိ္ CA ြင္
ပင္ပယ္ခကအပ္ငမ္ ာျ ၏ ိနယ္ငာျ မပ မ္ႈ ေလ ာျ့္ည္ ပါ၀င္ေသာျ္လည္ ပထမ္ CA
လပ္င္္ မ္ ာျ ိန ဆိ္လိ္အေိာျင္အထည္ ေဖာျ္လပ္ိနင္ရ္္ သေဘာျ သ
ူ ည္။
ထန႔အမပင္ ႏနင္ငက၏ ဖိ္ဒရယ္ဖြဲြ႕ငည္ ည္ေဆာျိ္ပက၏ အေမခခကမ္ ာျ အမဖင္
ိနယ္ပနင္လိၡဏာျႏွင့္ ကိယ
ု ္ပိုင္ရွငသ
္ န္ းႏိုင္စမ
ြ ္းိနလည္ အသနအမ္ွ ္မပ သည္။
ေလာျေလာျဆယ္အခ ္
န ္ ြင္ ဖယ္ဒရယ္ပကငံအ ြိ္ ေရြ ခ ယ္ငရာျမ္ွာျ မပည္္ယ္ ၆ ခ
ႏွင့္ ၁၀ ခၾိာျ ြင္ ရွနေ္ပါ ယ္။ ဒ ယ
န ေမမ္ာျိ္ CA သည္ ဖြြဲ႕ငည္ ပက
31
 အေမခခကဥပေဒ ေရ ဆြမြဲ ခင္ လပ္င္္ ိန ၂၀၁၅ ခႏွင္ ြင္ ၿပမ ငမ ႏနင္ရ္္ ေမ္ွ ာျ္လင့္
ေ္သည္။

၅၁။ ၿပမ ခြဲ့သည့္ ၈ ႏွင္အ ြင္ ဖိ္ဒရယ္င္င္၏ ေိာျင္ ိ န နွင့္ ဆန ိ န မ္ ာျ အေပၚ

ယခင္ထက္ အခ ိ္အလိ္မ္ ာျ မ္ ာျ မဖင့္ ေဆြ ေႏြ မငင္ ခကမ္ႈမ္ ာျ ရွနလာျခြဲ့သည္ -
ဖက္ဒရယ္စနစ္သည္ လူနည္းစုမ ားကို မည္သ႔ို စြမ္းအား ေပးးႏိုင္သည္၊
အာဏာမ ားကို ခတၱမန္ဒု ထိပ္တန္းလႊာမ ားထံမွ မည္သ႔ို ခြာခ းႏိုင္သည္၊
မတိုးတက္ေသာေဒသမ ားကို မည္သ႔ို စြမ္းအားေပးးႏိုင္သည္၊ းႏွင့္
ဖက္ဒရယ္စနစ္၏ အားသာခ က္မ ားးႏွင့္ အကန္႔အသတ္မ ားကို ေဆြေးႏြး
ခြဲ့ၾကပါသည္။ ဖက္ဒရယ္စနစ္းႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး က ိိဳးေၾကာင္း ခိုင္လုံသည့္
စိုးရိမ္မႈမ ားလည္း ေဆြးေးႏြးျငင္းခုံမႈမ ားအတြင္း ထြက္ေပၚ လာခြဲသ
့ ည္ -
သီးသန္႔ကိစၥရပ္တစ္ခုကို ဦးစားေပးသည့္ ဖက္ဒရယ္စနစ္သည္ အျခားဘုံ
အမ ားစုကို ထိခိုကးႏ
္ ိုင္သလား၊ ျပည္နယ္တစ္ခုအတြငး္ ရွိ ပိုမိုႀကီးမားေသာ
လူနည္းစုကို အာဏာခြေ
ြဲ ၀ေပးျခင္းသည္ ယင္းေဒသတြငး္ ရွိ အျခား ပိုမို
ေသးငယ္သည့္ လူနည္းစုမ ား၏ စိုးရိမ္မႈမ ား းႏွင့္ ရည္မွန္းခ က္ ဆးႏၵမ ားကို
ေမ့ပစ္ထားရာ ေရာက္သလား (ဖက္ဒရယ္စနစ္၏ ဆန္းစစ္ ေ၀ဖန္မ၊ႈ
လူနည္းစုတစ္ခုအတြငး္ က လူနည္းစုမ ား)၊ နီေပါကြဲ့သ႔ေ
ို သာ လူမ ိိဳးစုံလင္သည့္
းႏိုင္ငံတစ္ခုတြင္ ဖက္ဒရယ္စနစ္သည္ အလုပ္ျဖစ္းႏိုင္သလား၊ လူ႔စမ
ြ ္းအား
အရင္းအျမစ္ မရွိသည့္၊ ဘ႑ာေရးးႏွင့္ အရင္းအျမစ္မရွိသည့္ ဆင္းရြဲသည့္
းႏိုင္ငံတစ္ခုတြင္ ဖက္ဒရယ္စနစ္သည္ အလြန္ ရႈတ္ေထြး လြနး္ သလား။
သီရိလကၤာတြင္မူ ဖက္ဒရယ္စနစ္ကို ရပ္တည္ကာကြယ္သူမ ားသည္
ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ ိဳပ္ခြင့က
္ ို လိလ
ု ားသည့္ အုပ္စုမ ား ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အာဏာခြြဲေ၀
အုပ္ခ ိဳပ္သည့္ ဖက္ဒရယ္စနစ္၏ အတိုင္းအတာအေပၚ အာရုံစက
ို မ
္ ႈ
လုံလုံေလာက္ေလာက္ မရွိခ့ေ
ြဲ ပ။

၅၂။ ထိ႔ေ
ု ၾကာင့္ ္မေပါႏနင္ငတ
က ြင္ အမ ားသေဘာတူညီမႈတစ္ခမ
ု ွာ နီေပါသည္
ဖိ္ဒရယ္ႏနင္ငတ
က စ္ခု မဖင္လာျရမ္ည္၊ ထိ႔အ
ု ျပင္ ိနယ္ပနင္လိၡဏာျႏွင့္ ကိယ
ု ္ပင
ို ္
32
 ရွင္သန္းႏိုင္စြမ္းသည္ မပည္္ယ္မ္ ာျ ိန သ ္မ္ွ ္ရ္္အ ိ
ြ ္ အေမခခကမ္ ာျ
မဖင္လာရမ္ည္ဟ၍
ူ ျဖစ္သည္။ ထနအရည္အခ င္ သ ္မ္ွ ္ခ ိ္ ႏွင္ရပ္အေပၚ
းႏႈိင္းယွဥတ
္ န္ဖိုးအသီးသီးသည္ ႏနင္ငက၏ ဖိ္ဒရယ္ဆနင္ရာျ ဗနသိာျဆနင္ရာျ
အေသ ငန္ ္မ ားအေပၚတြင္ အမ ားသေဘာတူညီမႈရရန္ အဟန္႔အတား
ျဖစ္ေနေသာ္လည္း ညႇနႏႈနင္ ေဆြ ေႏြ အေမဖရွာျမ္ႈ ရႏနင္ေခ ရွိေနၿပမ
လာမည့္းႏွစ္ထတ
ြဲ ြင္မူ ္မေပါႏနင္ငက ြင္ ဗဟနခ ပ္ိနင္သည့္ ဖိ္ဒရယ္င္င္ တင္ရပ္
မဖင္လာျႏနင္ဖြယ္ ရွနပါသည္။

္နဂက
၅၃။ လူမ္ န ငလ
က င္သည့္၊ ၀နေသသလိၡဏာျအရ မ္ ာျ မပာျ သည့္ လူ႔အဖြ႕ြဲ အငည္ မ္ ာျ ိန
ိနင္ ယ
ြ ္ေသာျ ဖိ္ဒရယ္ ဖြြဲ႔ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒ င္ခိန င င္ိ င့္သက ေသာျ
ေရြ ခ ယ္မ္ႈသည္ ိမ္ၻာျ င္၀္္ ြင္ အလြ္္ပင္ လူႀိန ိ္မ္ ာျ လာျပါသည္။
ယင္ သည္ အသနအမ္ွ ္မပ မခင္ ဆနင္ရာျ ႏနင္ငကေရ သန႔မ္ဟ ္ ိနယ္ပနင္လိၡဏာျ
အေမခခကသည့္ ႏနင္ငကေရ မမ္င့္ ိ္လာျမ္ႈိန ိနင္ ယ
ြ ္ရာျ ြင္ ထနေရာျိ္ေၾိာျင္
ေ ြ႕မမ္င္ခ့ရ
ြဲ ပါသည္။ အာျရွ၏ ႏနင္ငကေရ အေမခအေ္မ္ွ္္ိ ညႊ္္ ဆနေ္သည္မ္ွာျ
ိနယ္ပနင္လိၡဏာျ ႏွင့္ နင္ ရင္ သာျ မဖင္မ္ိ
ႈ န မ က္ကယ
ြ ္ျပိဳထားရကမဖင့္ မ္ေမဖရွင္
ႏနင္ပါ၊ ဖနအာျ ေပ ၍လည္ မ္ရႏနင္ပါ။ ဖိ္ဒရယ္င္င္သည္ ပကငကအမ္ န မ္ န မဖင့္
မဖင္ႏနင္သိြဲသ
့ ႔န ဖဒရယ္အယူအဆ၏ အႏွင္သာျရမ္ွာျ မ္ ိ
ူ ြမြဲ ပာျ မခင္ ြင္
ငည္ လက ညမညြ ္မ္ႈိန မမ္ႇင့္ င္ေပ မခင္ ၊ ညမညြ ္မ္ႈ င္ခအ င
ြ ္ မ္ ည
ူ မမ္ႈိန
ေအာင္ပြခ
ြဲ ံဂုဏ္ျပိဳမခင္ တိသ
႔ု ည္ ဖြြဲ႕ငည္ ပက အေမခခကဥပေဒ ေရ ဆြသ
ြဲ ူမ္ ာျ အေ္မဖင့္
၎ ႔ႏ
န နင္ငက၏ ႏနင္ငကေရ အေမခအေ္မ္ွ္္ိန ထနေရာျိ္ငြာျ ႔မက ပ္္ေဆာျင္ရြိ္ႏနင္မ္ည့္
ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒ င္ခိန ပကေဖာျ္ရာျ ြင္ ငဥ္ ငာျ ခ င့္ခ န္္သင့္သည့္
အသက ၀င္ေသာျ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒဆနင္ရာျ ငကမပပကငက င္ခပင္ မဖင္ပါသည္။
ဤငာျ မ္္ သည္ အထူ သမဖင့္ အာျရွ၏အေမခအေ္အ င
ြ ္ ဖိ္ဒရယ္
ပုင
ံ ကမ္ ာျ ိန ငူ ငမ္္ ရွာျေဖြသည့္အခါ ဖြြဲ႕ငည္ ပကအေမခခကဥပေဒ ေရ ဆြသ
ြဲ ူမ္ ာျ
ရင္ဆနင္ရမ္ည့္ မပႆ္ာျမ္ ာျ ၊ ငန္္ေခၚမ္ႈမ္ ာျ ႏွင့္ ေရြ ခ ယ္ငရာျ ပကငကမ္ ာျ
အမ္ ာျ အမပာျ ိန မခကငကမ္ေ
န ငရ္္ ႀိန ပမ္္ ထာျ ပါသည္။
33