Professional Documents
Culture Documents
Analiza Wpływu Geometrii Kadłuba Katamaranu Na Jego Stateczność - Metodologia
Analiza Wpływu Geometrii Kadłuba Katamaranu Na Jego Stateczność - Metodologia
PRZEMYSŁAW KRATA
Katedra Eksploatacji Statku
WSTĘP
49
Rys. 1. Wymiary geometryczne modelu katamaranu
r = Ix/V (1)
R = Iy/V. (2)
51
Rozważono również początkowy promień metacentryczny przy
przechylaniu statku względem dowolnej osi ukośnej przechodzącej przez
środek ciężkości wodnicy pływania odchylonej od symetralnej o kąt α (rys. 2)
rα = Iα/V, (3);
gdzie:
Iy = 1/6 · w · L3 (5).
52
Rys. 3. Osie obrotu statku przy przechyle
β ⋅ FP − γ ⋅ FL
hk= , (7)
FP + FL
gdzie:
βiγ – odległość linii działania siły wyporu, odpowiednio prawego i lewego
pływaka, od punktu K;
Fp. i FL – pole przekroju podwodzia odpowiednio prawego i lewego pływaka.
53
Dla proponowanej w niniejszym opracowaniu analizy geometrii
katamaranu nie istnieje jedna funkcja ciągła opisująca pole powierzchni
zanurzonej części pływaka w zależności od kąta przechyłu. Podobnie jest z
odległościami β i γ. Dlatego ż rozpatrzono
te powyższe wielkości w
przedziałach kątów φ, gdzie funkcje takie można znaleźć. W zależności od
wartości kątów: wyjścia zewnętrznego obła z wodyφ 1, wyjścia wewnętrznego
obła unoszonego kadłuba z wody φ 2, wyjścia z wody wewnętrznego obła
pływaka zanurzanego φ 3 i wejścia pokładu do wody φ p (a właściwie kolejności
wystąpienia tych charakterystycznych kątów) występują trzy przypadki
obliczeniowe. Różnią się między sobą postacią funkcji opisujących potrzebne
do wyznaczenia ramienia kształtu wielkości.
Przypadek nr 1: φ1 < φ2 < φ3 < φP. Występuje on dla zanurzeń T = {0,2; 0,6;
1,0} i wszystkich rozpatrywanych rozstawów kadłubów.
Przypadek nr 2: φ1 < φ2 < φP < φ3. Występuje dla zanurzenia T = 1,4 i
rozstawu
b = {1; 2; 3; 4; 5} oraz dla zanurzenia T=1,8 i odległości b={4; 5}.
Przypadek nr 3: φ1 < φP < φ2 < φ3. Mamy z nim do czynienia przy zanurzeniu
statku T = 1,4 i rozstawie b = 0 oraz T = 1,8 i b = {0; 1; 2; 3}.
Jedynie wartość kąta φ1 określana jest zawsze według jednego wzoru:
tg φ1=2T/(2w+b) (8).
b
T
0 1 2 3 4 5
0,2 11,3 7,6 5,7 4,6 3,8 3,3
0,6 31,0 21,8 16,7 13,5 11,3 9,7
1,0 45,0 33,7 26,6 21,8 18,4 15,9
1,4 54,5 43,0 35,0 29,2 25,0 21,8
1,8 60,9 50,2 42,0 35,8 31,0 27,2
54
znajdując za każdym razem równania spełniające warunek wodnicy
równoobjętościowej i zachowując formalizm wynikający z geometrii
poszczególnych przekrojów owręża. Dla każdych analizowanych proporcji
kadłuba katamaranu wyliczano również wartości kątów φ 2, φ3, φP. Mają one
znaczenie dla każdorazowego ustalania zakresu kątów przechyłu, dla którego
równania opisujące zależności geometryczne przekrojów wręgowych pozostają
prawdziwe.
Zaprezentowane obliczenia wartości ramion kształtu dla zanurzeń T =
{0,2; 0,6; 1,0} i wszystkich rozpatrywanych rozstawów kadłubów spełniają
warunek φ1 < φ2 < φ3 < φP. Dla kątów przechyłu φ є (0º; φ 1) przekroje
podwodzia obu pływaków mają kształt trapezów. Długości boków trapezów
(rys. 4) wyliczono na podstawie przedstawionych niżej zależności od (9) do
(12).
i (m - k)/(b + w) = tg φ (10)
oraz
(t-k)/w=tg φ (11)
m = (b + 1) · tgφ + k, (14)
l = (b + 2) · tgφ + k, (15)
t = tgφ + k. (16)
55
Pola powierzchni przekrojów wynoszą odpowiednio:
FP = 1/2 · (m + l) · w (17)
FL = 1/2 · (k + t) · w (18)
∫ xydx
0
X= (19)
S
x0
1 / 2 ∫ y 2 dx
0
Y= (20)
S
gdzie:
y – równanie prostej opisującej ślad cięcia wodnicy pływania i przekroju
wręgowego;
S – pole trapezu;
x0 – długość podstawy trapezu.
56
Po podstawieniu wartości współczynników funkcji i obliczeniu całek
otrzymujemy:
przy
S = 1/2 · (k + t) · x0
i
t = k + x0 · tgφ.
57
przechodzi przez środek ciężkości powierzchni przekroju podwodzia, równanie
przyjmie postać:
i analogicznie
A ⋅ x0 + B ⋅ y0 + C
d= (29)
( A2 + B 2 )
58
celowe, gdyż wtedy kąt wejścia pokładu w wodęφ P jest większy niżφ 3, co
oznacza, że przebieg krzywej ramion kształtu pokrywa się z wyliczonym
uprzednio dla H = 4.
Całość obliczeń przebiega analogicznie jak w opisanym wcześniej
przypadku nr 1 i takie też przyjęto oznaczenia oraz zastosowano identyczne
formuły. Istotnym jest jedynie, że długość boku l nie jest ograniczona do
wartości 4 (związanej z wysokością kadłuba), lecz może przyjmować dowolną
wartość.
W dalszej kolejności, dla uzyskania szerokiego spektrum możliwych
zmian geometrii kadłuba, zmniejszono wysokość kadłuba do H = 1,5 i dla
pozostałych wymiarów: b = {0; 1; 2; 3; 4; 5}, w = 1, L = 10, T = 0,6 ponownie
wyliczono ramiona kształtu. W przedziale kątów przechyłu φ є (0º; φ 1)
obliczenia przebiegają, tak jak dla kadłuba o wysokości H = 4. Również
wartość samego kąta φ 1 nie ulega zmianie. Jednakowy dla wszystkich
rozstawów kadłubów b jest również kąt φ 3. Do jego wyznaczenia przyjęto
oznaczenia boków jak w rozpatrywanych uprzednio przypadkach nr 2 i nr 3,
gdzie ustalono zależności:
H · u + 1/2 · (w - u) · H = 2T · w. (33)
59
Oczywistą konsekwencją tego faktu musi być podniesienie środka ciężkości,
statku co skutkuje mniejszym ramieniem prostującym.
Podobnie jak poprzednio obliczenia przeprowadzono w
charakterystycznych przedziałach mieszczących się pomiędzy kątami: φ 1, φ2,
φ3 i φP., zaś zastosowana procedura obliczeniowa była analogiczna do
zaprezentowanej powyżej i uwzględniała specyfikę analizowanej geometrii
kadłuba.
Wyniki obliczeń wykonanych zgodnie z zaproponowaną i opisaną wyżej
procedurą poddano wszechstronnej analizie, której wyniki prezentowane są w
odrębnym opracowaniu. Dzięki temu, że wszystkie charakterystyczne wymiary
geometryczne kadłuba katamaranu poddano zmienności możliwe jest
kompleksowe wnioskowanie o cechach ogólnych tego typu statków.
W celu skonfrontowania wyników analiz opartych na obliczeniach
wykonanych dla katamaranu o pływakach prostopadłościennych z modelem o
innym kształcie pływaków wykonano podobne obliczenia dla kadłubów
cylindrycznych. Dla zachowania możliwie najlepszej porównywalności
rezultatów wyliczeń posłużono się modelem katamaranu o długości L = 10
jednostek, zanurzeniu T = 0,8 jednostek (stanowiło ono promień walca jakim
jest każdy pojedynczy pływak) i zróżnicowanym rozstawie kadłubów b.
Podobnie jak dla modelu o prostopadłościennych kształtach pływaków
wyliczono wartości ramion kształtu i w dalszej kolejności poddano analizie
wykresy zależności tychże ramion od kąta przechyłu statku. Sposób wyliczania
wartości ramienia kształtu dla każdego rozstawu kadłubów i kąta przechyłu jest
w zasadzie taki sam jak w zastosowanym i opisanym wyżej przykładzie. Z
oczywistych względów konkretne równania przyjmują inną postać
matematyczną, gdyż przekroje wręgowe mają tu kształt odcinka koła, nie zaś –
jak poprzednio – trapezu. Wyniki obliczeń zebrano w tabeli i sporządzono na
jej podstawie wykres przedstawiający ramiona kształtu w funkcji kąta
przechyłu statku dla badanych rozstawów pływaków b = {1,4; 2,4; 3,4; 4,4;
5,4; 6,4; 7,4}. Posłuży on jako wykres referencyjny w stosunku do
wszechstronnie analizowanych wykresów ramion kształtu katamaranu o
pływakach prostopadłościennych. Wykres ten zamieszczony został w drugiej
części opracowania prezentującej wyniki i wnioski opisywanych analiz
następny artykuł.
61
h’ = hk’ - zG’ · sinφ, (34)
gdzie:
h’ – skorygowane ramię prostujące;
hk’ – skorygowane ramię kształtu;
zG’ – skorygowana rzędna środka masy statku.
Tabela 2.
5. WNIOSKI
63