Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

BÀI: CĂN BẬC HAI - CĂN BẬC BA

A/ LÝ THUYẾT:

I/ Căn bậc hai

1. Nhắc lại kiến thức:

+ Căn bậc hai của một số a không âm là số x sao cho x 2 = a

+ Số dương a có đúng hai căn bậc hai là hai số đối nhau: số dương kí hiệu là √ a và số âm kí
hiệu là -√ a

+ Số 0 có đúng một căn bậc hai là chính số 0, ta viết √ 0 = 0

2. Căn bậc hai số học

a. Định nghĩa: Với số dương a, số √ a được gọi là căn bậc hai số học của a.

Số V0 cũng được gọi là căn bậc hai số học của 0.

b. Chú ý: { x≥0
x = √ a  x2 =a

c. Ví dụ : Thực hiện yêu cầu bên dưới

* Căn bậc hai số học của 16: √ 16 = 4

** Căn bậc hai của 1,21 là: 1,1 và – 1,1

3. So sánh các căn bậc hai số học

a. Định lý:

Với hai số thực a và b không âm , ta có: a < b  √ a < √ b

b. Ví dụ:

* Ví dụ 1: So sánh 2 và √ 5

4 < 5 nên √ 4 < √ 5 . Vậy 2 < √ 5

** Ví dụ 2 : Tìm x biết: √ x< 3

ĐK : x ≥ 0

Vì 3 = √ 9 nên √ x< 3 có nghĩa là √ x< √ 9  x < 9.

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 1

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

Kết hợp với đk, ta được : 0 ≤ x < 9.

II/ Căn thức bậc hai và hằng đẳng thức √ A 2=| A|.

1. Căn thức bậc hai:

+ Với A là một biểu thức đại số , người ta gọi √ A là căn thức bậc hai của A, còn A được gọi
là biểu thức lấy căn hay biểu thức dưới dấu căn.

+ √ A xác định ( hay có nghĩa ) khi A lấy giá trị không âm.

2. Hằng đẳng thức √ A 2=| A|.

a. Nhắc lại hằng đẳng thức:

b. Định lí:

Với mọi số a, ta có :√ a2=|a|.

c. Chú ý: Một cách tổng quát, với A là một biểu thức ta có:

√ A 2=| A| = {¿−¿ AA,n, nếếuuAA≥≤00

3. Ví dụ

1. Tìm giá trị của x để các biểu thức sau có nghĩa:

1 1
a. 3 + √ 9 x 2−1 b. 2 c. 2
√2−x √ 9 x −6 x +1
2 1 1
d. 2 e. g.
√6−x−x 1−√ x−1 √2 x−√ 4 x−1
2. Rút gọn các biểu thức sau:

a. √ x 2−6 x +9 b. √ 6+ 4 √ 2 + √ 6−4 √ 2
6−2 x

3. Giải phương trình:

a. √ 4 x 2−20 x +25 = 1 c. √ 25 x2 −30 x +9 = x+ 7

b. √ x−3 + √ 2−x = 3

III/ Liên hệ giữa phép nhân và phép khai phương:

1. Định lí:

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 2

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

Với hai số a , b không âm , ta có: √ a . b = √ a . √ b

Chú ý : Định lý trên có thể mở rộng cho nhiều số không âm

Với các số a , b ,c … . không âm , ta có: √ a . b . c … . = √ a . √ b . √ c …

2. Áp dụng:

a. Qui tắc khai phương một tích :

Muốn khai phương một tích của các số không âm, ta có thể khai phương từng thừa số rồi
nhân kết quả lại với nhau.
Ví dụ: Tính

a. √ 9. 64.0,25 = √ 9 . √ 64 . √ 0,25 = 3. 8. 0,5= 12

b. √ 252−24 2 = √ 1.49 = 7

b) Quy tắc nhân các căn bậc hai:

Muốn nhân các căn bậc hai của các số không âm , ta có thể nhân các số dưới dấu căn với
nhau rồi khai phương kết quả đó

Ví dụ : Tính

a. √ 3 . √ 75 = √ 3.75 = √ 225 =√ 152 = 15

b. √ 20 . √ 72 . √ 4,9

Chú ý : Một cách tổng quát , với hai biểu thức A và B không âm ta có : √ A . B = √ A . √ B

Đặc biệt , với biểu thức A không âm ta có: ( √ A )2 = √ A 2 = A

b) 2a.32a b2 = 64a2b2 = (8ab)2 = 8ab = 8ab

IV/ Liên hệ giữa phép chia và phép khai phương

1. Định lí:

Với số a không âm và số b dương, ta có:

√ a
b
= √√ ab

2. Áp dụng :

a. Quy tắc khai phương một thương:

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 3

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

a
Muốn khai phương một thương b , trong đó số a không âm và số b dương, ta có thể lần lượt
khai phương số a và số b , rồi lấy kết quả thứ nhất chia cho kết quả thứ hai.
Ví dụ: Tính

225 √ 225 15 196 √ 196 =14 =0 ,14

a)
√ = =
256 √ 256 16
b) √ 0 ,0196=
√ =
10000 √ 10000 100

b. Quy tắc chia hai căn bậc hai:

Muốn chia hai căn bậc hai của số a không âm cho số b dương, ta có thể chia số a cho số b ,
rồi khai phương kết quả đó.
Ví dụ: Tính

√ 999 = 999 = 9=3 √ 52 = 52 = 13 . 4 = 4 = 2

a)
√ 111 111 √ √ b)
√ √ √
√ 117 117 13 . 9 9 3
Chú ý: Một cách tổng quát, với biểu thức A không âm và biểu thức B dương, ta có:

√ A
B
= √√ AB .

Ví dụ:
2
y x2 y √x y |x| y x 1
a) . 4 ¿
x y
.
√ ¿ .
x √ y4 x y2
= . 2=
x y y
( x > 0; y ≠ 0)

2
25 x 2 25 x 2 √(5 x)2 5|x| −5 x -25x
c ) 5xy
y6
¿
√
5xy √
√ y6
= 5xy
32
√( y )
=5xy 3 = 5xy 3 = 2
|y | y y
( x < 0; y > 0)

V/ Biến đổi đơn giản biểu thức chứa căn thức bậc hai

1. Đưa thừa số ra ngoài dấu căn:

A √ B (n ế u A ≥ 0)
Với hai biểu thức A, B (B ≥ 0), ta có: √ A 2 B = | A| √ B = {−A √ B( n ế u A<0)

2. Đưa thừa số vào trong dấu căn:

√ A 2 B( n ế u A ≥ 0)
Với hai biểu thức A, B (B ≥ 0), ta có: A √ B = { −√ A 2 B(n ế u A <0)

Ví dụ: Tính a ) 5  20  80 b) 3  12  3 2. 24

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 4

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

a ) 5  20  80  5  2 5  4 5  (1  2  4) 5   5
b) 3  12  3 2. 24  3  2 3  3.2.2. 3  (1  2  12) 3  15 3

3. Trục căn thức ở mẫu: Thường chúng ta sẽ nhân với lượng liên hợp của nó.

a. Với các biểu thức A, B mà B > 0, ta có : A = A √ B

√B 2 B C C ( √ A∓B )
b. Với các biểu thức A, B, C mà A ≥ 0 và A≠ B , ta có: =
√ A±B A−B 2
c. Với các biểu thức A, B, C mà A ≥ 0 , B ≥ 0 và A≠ B , ta có: C C ( √ A∓√ B )
=
√ A±√ B A−B

V/ Rút gọn biểu thức chứa căn thức bậc hai:

Bước 1: Điều kiện để biểu thức có nghĩa (căn thức xác định, mẫu khác không… nếu bài toán
chưa cho)

Bước 2: Phân tích các mẫu thành nhân tử (áp dụng thành thạo các phép biến đổi căn thức)

+ Áp dụng quy tắc đổi dấu một cách hợp lý để làm xuất hiện nhân tử chung.

+ Thường xuyên để ý xem mẫu này có là bội hoặc ước của mẫu khác không.

Bước 3: Tiến hành quy đồng rút gọn, kết hợp với điều kiện của đề bài để kết luận.

Bước 4: Làm các câu hỏi phụ theo yêu cầu của bài toán.

+ Tuân thủ nghiêm ngặt các phép biến đổi phương trình, bất phương trình.

+ Kết hợp chặt chẽ với điều kiện của bài toán để nhận nghiệm, loại nghiệm và kết luận.

1. Rút gọn các biểu thức số:

Ví dụ 1: Rút gọn các biểu thức sau:

a/ √ 20−√ 45+3 √18+ √72 . b/ ( √ 28−2 √ 3+ √ 7) √ 7+ √ 84 .

2
1 1 3 4  1
( √ 6+ √ 5 ) −√ 120 d/ 
2  2 200 
: 8
c/ .  2 2 5 
Giải:

a/ √ 20−√ 45+3 √18+ √72 = √ 22 .5−√ 32 .5+3 √32 . 2+√ 62 . 2

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 5

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

= 2 √ 5−3 √5+9 √2+6 √ 2

= ( 2−3 ) √ 5+(9+6) √ 2=15 √ 2−√ 5 .

b/ ( √28−2 √3+ √7 ) √7 + √ 84 = √ 22 .7. √7−2 √ 3. √ 7+√ 7. √7+ √22 .21.

= 2. 7−2 √ 21+7+2 √ 21

= 14+7+ ( 2−2 ) √21=21 .

2
c/ ( √ 6+ √ 5 ) −√ 120 = 6+2 √ 30+5− √ 22 . 30

= 6+5+2 √ 30−2 √ 30=11 .

Ví dụ 2: Rút gọn các biểu thức sau:

1 2 2
C  
1 1 42 3 2 3 6 3 3
A  B
a/ 5 3 5 3 b/ 6 2 c/

Giải:

1 1 
 5 3   5  3 5  3  5  3 2 3
a/
A
5 3

5 3  5 3  5  3 
53

2
 3

42 3
B
b/ 6 2

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 6

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

 3  
2 2
 2 3 1 3 1
 
2  3 1  2  3 1 
3 1 3 1 1 2
   
2  3 1  2  3 1  2 2

1 2 2
C   1 1 2
2 3 6 3 3   
c/
2 3 3 3 3 1  


3  3 1  2  3    3  1  2  2  3 
3  3  1  2  3 


2 34

2  32 
3  3 1 2  3   3  3 1 2  3  


2. 3  3 1  
2 3  3 1   3 3 1   3 3
 1
3
3  3 1  3 1  3  3  1 3 3 3

+ Ví dụ 3: Chứng minh các đẳng thức sau:

   
2
2 2 3  2  1 2 2 2 6 9
a/

b/ 2  3  2  3  6

4 4
 8
 2  5  2  5
2 2

c/

Giải:

   
2
2 2 3  2  1 2 2 2 6 9
a/

BĐVT ta có :

   
2
2 2 3  2  1 2 2  2 6  2 6  4 2  1  4 2  8  2 6  9  VP

Vậy đẳng thức đã được chứng minh.

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 7
 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

b/ 2  3  2  3  6

BĐVT ta có :

2 3  2 3 
2  2 3  2 3  42 3  42 3

 
3 1 
2
 
3 1
2

2 2 2

3 1  3 1 3  1  3 1 2 3
    6  VP
2 2 2

Vậy đẳng thức đã được chứng minh.

4 4
 8
 2  5  2  5
2 2

c/

BĐVT ta có :

4 4 22 22
  
 2  5  2  5  2  5  2  5
2 2 2 2


2

2

2

2

2    5  2
5 2 2
2 5 2 5 52 52  5  2  5  2
2 5 42 5 4
  8  VP
54

Vậy đẳng thức đã được chứng minh.

+ Ví dụ 4: So sánh ( không dùng bảng số hay máy tính bỏ túi )

a/ 2  3 và 10

b/ 2003  2005 và 2 2004

c/ 5 3 và 3 5

Giải:

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 8

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

a/ 2  3 và 10

Ta có:  
2
2 3  2  3  2 6  5  2 6  5  24

Và  
2
10  10  5  5  5  25

Vì 24 < 25 => 24 < 25 => 5  24  5  25

Hay    
2 2
2 3 10  2  3  10

b/ 2003  2005 và 2 2004

 
2
2003  2005  2003  2005  2 2003.2005
Ta có:

 4008  2  2004  1  2004  1  4008  2 2004 2  1

Và  
2
2 2004  4.2004  2.2004  2 20042

20042  1  2004 2  2004 2  1  2004 2

 4008  2 20042  1  4008  2 2004 2

  2 
2 2
 2003  2005 2004  2003  2005  2 2004
Vì

c/ 5 3 và 3 5

Ta có: 5 3  52.3  75

Và 3 5 32.5  45

Vì 75 > 45 => 75  45  75  45  5 3  3 5

2. Rút gọn các biểu thức có chứa chữ:

a a  a2 a 
A  1 :   1
*)VÝ dô 1: Cho biÓu thøc:  a 1   a  2 

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 9

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

a) T×m §KX§, rót gän A

 a  0 a  0
 
Bµi gi¶i: §KX§:  a  1  0  a  1

Ta cã:
a a  a2 a   a ( a  1)   a ( a  2) 
A  1 :   1    1 :   1
 a  1   a  2   a  1   a  2 

 ( a  1) : ( a  1)

a 1
VËy A = a 1

b) T×m a ®Ó A = 5 (D¹ng bµi to¸n phô thø nhÊt).

Ph¬ng ph¸p: Thay A bëi biÓu thøc võa rót gän ®îc vµo vµ gi¶i ph¬ng tr×nh:
a 1
5
a 1  a  1  5( a  1)  a  1  5 a  5  4 a  6

3 9
 a a
2 4 (TM§K)
9
VËy víi a = 4 th× A = 5.
c) TÝnh gi¸ trÞ cña A khi a = 3 + 2 2 (D¹ng bµi to¸n phô thø hai).
Ph¬ng ph¸p: Thay gi¸ trÞ cña biÕn vµo biÓu thøc võa rót gän ®îc råi thùc hiÖn

c¸c phÐp tÝnh (Lu ý: Cã thÓ tÝnh gi¸ trÞ a råi thay vµo).

Ta cã: a  2  2 2  1  ( 2) 2  2. 2.1  12  ( 2  1) 2

a 2 1  2 1
Suy ra . Do ®ã thay vµo biÓu thøc A ta ®îc:
2 11 22
  1 2
A= 2 11 2

d) T×m gi¸ trÞ a nguyªn ®Ó A nhËn gi¸ trÞ nguyªn (D¹ng bµi to¸n phô thø ba).

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 10

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

Ph¬ng ph¸p: Chia tö cho mÉu, t×m a ®Ó mÉu lµ íc cña phÇn d (mét sè), chó ý
®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh.
a 1 2
Ta cã: A = a 1 =1+ a 1

2
§Ó A nguyªn th× a 1 nguyªn, suy ra a 1 lµ íc cña 2
 a  1  1
 a  0
 a 1  1
   a  4
 a 1  2  a  9

 a  1  2
(TM§K).
VËy a = 0; 4; 9 th× A cã gi¸ trÞ nguyªn.
e) T×m a ®Ó A < 1 (D¹ng bµi to¸n phô thø t).
M M
Ph¬ng ph¸p: ChuyÓn vÕ vµ thu gän ®a vÒ d¹ng N < 0 (hoÆc N > 0) trong ®ã
dùa vµo ®iÒu kiÖn ban ®Çu ta ®· biÕt ®îc M hoÆc N d¬ng hay ©m, tõ ®ã dÔ
dµng t×m ®îc ®iÒu kiÖn cña biÕn.
a 1 a 1 a 1 a 1 2
a 1 <1  a 1 -1<0  a 1 <0  a 1 < 0  a 1 <0 a <1. KÕt
hîp ®iÒu kiÖn ban ®Çu, suy ra 0  a < 1.
x 2 1
A(  ):
*)VÝ dô 2: Cho biÓu thøc x 1 x  x x 1

a) T×m ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh, Rót gän A

b) T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt cña A.
Bµi gi¶i: a) §KX§ x > 0; x  1. Rót gän

A=(
√ x + 2 ): 1 =( √ x + 2 ): 1
√ x−1 x− √ x √ x−1 √ x−1 √ x( √ x−1) √ x−1

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 11

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

( x )2  2 x  1 (x  2)( x  1) x  2
A .  
x ( x  1) 1 x ( x  1) x
b)T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt cña A (D¹ng bµi to¸n phô thø n¨m).
Ph¬ng ph¸p: Dùa vµo ®iÒu kiÖn ban ®Çu vµ c¸c bÊt ®¼ng thøc.
x2 2
 x 2 2
Ta cã A= x x (B§T C«si cho hai sè d¬ng)
2
 A min  2 2  x  x2
x (TM§K)
VËy Amin = 2 2  x  2 .
 1 1  1 
A   . 1  
*)VÝ dô 3: Cho biÓu thøc  x 1 x 1  x

a) T×m §KX§, vµ rót gän A.

b)T×m gi¸ trÞ cña x ®Ó A  A.
Bµi gi¶i: a) §KX§ x > 0; x  1 .
 1
A 
1 
 .1 
1 

x 1  x 1
.
x 1 2 x  x 1  A
2
 x 1 x 1  x  x 1  x 1  x
=
x  1  x  1 x x 1

2
A  A  0  A 1 0   1.
b) x 1

2
 )0   x  1  0  x  1 1
x 1
2 2 x 3
) 1 1 0 0
x 1 x 1 x 1
 x  3  0

 x  1  0 (v× x > 1)  x  9 . VËy x > 9 th× A A.

x 2 x 1
A 
*)VÝ dô 4: Cho biÓu thøc x 1 x  x

a) T×m §KX§, rót gän biÓu thøc A

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 12
 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

b) Víi gi¸ trÞ nµo cña x th× A  A

Bµi gi¶i: a) §KX§ x > 0; x  1 .

 x  
2 2

x 2 x 1  2 x 1 x 1 x 1
A    
x 1 x x 1   x  x 1  x  x 1  x

x 1
A AA0  0  x 1  0
b) x (v× x  0)

 x  1  x  1 . KÕt hîp víi ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh 0 < x <1 th× A  A .

*)VÝ dô 5:
 1  1
P  1   .
Cho biÓu thøc:  x 1 x  x

a) T×m §KX§ vµ rót gän P

 
2
5  2 6. x  1  x  2005  2  3.
b) T×m x ®Ó P.
Bµi gi¶i:
a) §KX§: x > 0; x  1 :
  1
 1  1 x 1
P  1  .    P
   
2
 x 1 x  x  x 1 x x 1  x 1
 

 
2
P. 5  2 6. x  1  x  2005  2  3
b)
1
   
2 2
 . 2 3 . x  1  x  2005  2  3
 
2
x 1  2  3  x  2005  2  3
 x  2005 (TM§K)

 
2
5 2 6 x  1  x  2005  2  3
VËy x = 2005 th× P.
 1 1  a 1
M   :
* Bài tập 1: Cho biểu thức a a a  1  a  2 a  1 với a >0 và a  1

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 13

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

a/ Rút gọn biểu thức M. b/ So sánh giá trị của M với 1.

Giải: Đkxđ: a >0 và a  1

 1 1  a 1 1 1 √ a+1
M    : =( + ):
a/ a a a 1  a  2 a 1 √ a ( √ a−1 ) √ a−1 ( √ a−1 )2
2 2
1+ √ a ( √ a−1 ) ( 1+ √ a ) ( √ a−1 ) √ a−1
= . = =
√ a ( √ a−1 ) √ a+1 √a ( √a−1 ) ( √ a+1 ) √ a
√ a−1 =1− 1 1 1
M= >0 1− < 1
b/ Ta có √a √ a , vì a > 0 => √ a>0 => √a nên √a
Vâ ̣y M < 1.

1 x−3 2 x+ 2
−√ √
* Bài tập 2: Cho biểu thức
P=
( −
√ x− √ x−1 √ x−1−√ 2 )( √ 2−√ x √ 2x−x )
a/ Tìm điều kiê ̣n để P có nghĩa.

b/ Rút gọn biểu thức P.

c/ Tính giá trị của P với x=3−2 √ 2 .

Giải:

a/ Biểu thức P có nghĩa khi và chỉ khi :

{√x>0¿{√x−1≥0¿{√2−√x≠0¿ ¿
⇔¿{x>0¿ {x≥1¿ {x≠2¿¿¿
b/ Đkxđ : x≥1;x≠2; x≠3

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 14

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

P=
( √ x−1√ x−1 − √ x −1−
x−3
) ( 2 x+ 2
−√ √
√ 2 √ 2−√ x √ 2 x −x )
( √ x+ √ x−1 ) ( x−3 ) ( √ x−1+ √ 2 )
=
[ −
][
2
−
√ x+ √ 2
( √ x−√ x−1 ) ( √ x + √ x−1 ) ( √ x −1−√ 2 )( √ x−1+ √2 ) √ 2− √ x √ x ( √ 2−√ x ) ]
√ x+ √ x−1 − ( x−3 ) ( √ x−1+ √ 2 ) . 2 √ x−√ x −√2
=
[ x−( x−1 ) ( x−1 )−2 ] √ x ( √ 2−√ x )
+ √ x−1 ( x−3 ) ( √ x−1+ √ 2 ) −( √ 2− √ x )
= ( √ xx−x +1
−
x −3 ) . √ x (√ 2− √ x )
−1 ( √ x− √ 2 ) . (−1 ) √ 2− √ x
=( √ x + √ x −1−√ x−1− √ 2 ) . = =
√x √x √x
2−√ x
2 P= √
c/ Thay x=3−2 √ 2=( √2−1 ) vào biểu thức √x , ta có:
2
√ 2−√ ( √ 2−1 ) √ 2−|√2−1| √2− √2+1 1
P= 2
= = = =√ 2+1
√( √ 2−1 ) |√ 2−1| √2−1 √ 2−1
2 x x+1 3−11 x
A= − −
* Bài tập 3: Cho biểu thức x +3 3−x x 2 −9 với x≠±3
a/ Rút gọn biểu thức A.

b/ Tìm x để A < 2.

c/ Tìm x nguyên để A nguyên.

Giải:

a/ Đkxđ: x≠±3

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 15

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

2x x +1 3−11x 2 x x+1 3−11 x

A= − − = + −
x +3 3−x x 2−9 x+3 x−3 ( x+3 )( x−3 )
2 x ( x−3 ) + ( x +1 )( x +3 )− (3−11 x ) 2 x 2−6 x +x 2 +3 x +x+3−3+11 x
¿ =
( x+3 )( x−3 ) ( x +3 ) ( x−3 )
2
3 x +9 x 3 x ( x +3 ) 3x
¿ = =
( x+3 )( x−3 ) ( x +3 ) ( x−3 ) x −3

3x
A=
b/ Ta có x−3 , A < 2 tức là

3x 3x 3 x−2 ( x−3 )
< 2⇔ −2<0 ⇔ <0
x−3 x−3 x−3
3 x−2 x+6 x +6
⇔ <0 ⇔ < 0(∗)
x−3 x−3

Dễ thấy x + 6 > x – 3 vì vâ ̣y Bất phương trình (*) có nghiê ̣m khi
{ x+6>0¿¿¿¿
⇔−6< x <3

Vâ ̣y với −6< x <3 thì A < 2.

3x 9 9
A= =3+ ∈Ζ⇔ ∈ Ζ ⇔ x−3 ∈U ( 9)
c/ Ta có x−3 x−3 x−3

Mà U (9 )= {±1 ;±3;±9 } nên ta có:

 x – 3 = - 1 <= > x = 2 ( tm đkxđ )

 x – 3 = 1 < => x = 4 ( tm đkxđ )
 x – 3 = - 3 <= > x = 0 ( tm đkxđ )
 x – 3 = 3 < = > x = 6 ( tm đkxđ )
 x – 3 = - 9 <=> x = - 6 ( tm đkxđ )
 x – 3 = 9 <= > x = 12 ( tm đkxđ )
Vâ ̣y với x = - 6; 0; 2; 4; 6; 12 thì A nhâ ̣n giá trị nguyên.

2 x+ 1 √ x 1+ √ x3
* Bài tập 4: Cho biểu thức
B=
( − .
)(
√ x 3 −1 x + √ x+1 1+ √ x
−√ x ) với x≥0 và
x≠1

a/ Rút gọn B; b/ Tìm x để B = 3.

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 16
 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

Giải: Đkxđ : x≥0 và x≠1

2 x+1 √ x . 1+√ x3 − x
a/
B=
( −
√ x 3−1 x +√ x+1 1+ √ x
√ )( )
2 x+1−√ x ( √ x−1 ) ( √ x +1 ) ( x−√ x +1 )
= .
( √ x−1 ) . ( x + √ x +1 ) √ x +1 [ −√ x
]
2 x+1−x+ √ x
= . ( 1−2 √ x+ x )
( √ x−1 ) . ( x + √ x +1 )
x + √ x+1 2
= . ( √ x−1 ) =√ x−1
( √ x−1 ) . ( x + √ x +1 )

b/ Ta có B=√ x−1 và B = 3, tức là √ x−1=3 ⇔ √ x=4 ⇔ x=16 ( t/m đkxđ)

Vâ ̣y với x = 16 thì B = 3.

* Bài tập 5: Cho biểu thức

1 1 2 1 1 √ x 3 + y √ x +x √ y + √ y 3
A=
[( + .
√ √ √ √ x y
x y x + y
+ + : ) √ x 3 y + √ xy 3 ] với x > 0 , y > 0

a/ Rút gọn A;

b/ Biết xy = 16. Tìm các giá trị của x, y để A có giá trị nhỏ nhất, tìm giá trị đó.

Giải: Đkxđ : x > 0 , y > 0

1 1 2 1 1 √ x 3+ y √ x + x √ y +√ y 3
a/
A=
√ x
+
[(
√ y
.
√ x + √ y
+ + :
x y ) √ x 3 y + √ xy 3 ]
√ x + √ y . 2 + x + y : ( √ x +√ y )( x−√ xy+ y )+ √ xy ( √ x+ √ y )
= ( √ xy √ x+ √ y xy ) √ xy ( √ x +√ y )
2 x + y ( √ x +√ y ) ( x + y )
= ( √ xy
+
xy
: )
√ xy ( x+ y )

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 17

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

2
( √ x+ √ y ) √ xy = √ x+ √ y .
= .
xy √ x+ √ y √ xy
2
b/ Ta có
( √ √ x−√ √ y ) ≥0⇔ √ x+√ y−2 √ √ xy≥0
⇔ √ x+ √ y≥2 √√ xy.
A=
√ x+ √ y ≥ 2 √ √ xy = 2 √ √ 16 =1
Do đó √ xy √ xy √16 ( vì xy = 16 )

 x y

  x  y  4.

 xy  16
Vâ ̣y min A = 1 khi

B/ BÀI TẬP:

 1 1  3
A  :
Bµi 1: Cho biÓu thøc  x 3 x 3 x 3

a) T×m ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh, rót gän biÓu thøc A

1
b) Víi gi¸ trÞ nµo cña x th× A > 3
c) T×m x ®Ó A ®¹t gi¸ trÞ lín nhÊt.
 3 1  1
P   :
Bµi 2. Cho biÓu thøc 1 x x 1 x 1

a) Nªu ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh vµ rót gän biÓu thøc P

5
b) T×m c¸c gi¸ trÞ cña x ®Ó P = 4
x  12 1
 .
c) T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt cña biÓu thøc: M x 1 P

 2 x x 3x  3  2 x  2 
D     1
 x  3 x  3 x  9  x  3 
Bµi 3. Cho biÓu thøc:

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 18

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

a) T×m §KX§, rót gän biÓu thøc

1
b) T×m x ®Ó D < - 2
c) T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt cña D
a2 a  a a 
P  1 :   1
Bµi 4. Cho biÓu thøc:  a 2   a 1 

a) T×m §KX§, rót gän P

b) T×m a  Z ®Ó P nhËn gi¸ trÞ nguyªn.
1 1
B 
Bµi 5. Cho biÓu thøc
2  x  3 1  2 x  3 1
a) T×m x ®Ó B cã nghÜa vµ rót gän B.
b) T×m x nguyªn ®Ó B nhËn gi¸ trÞ nguyªn.
x2  x 2x  x 2  x  1
P  
Bµi 6. Cho biÓu thøc x  x  1 x x 1

a) T×m §KX§, rót gän P

b) T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt cña P
2 x
Q
c) T×m x ®Ó biÓu thøc P nhËn gi¸ trÞ nguyªn.

 1 1  x 1
P  :
 
2
 x  x 1 x  1 x
Bµi 7. Cho biÓu thøc:
a) T×m §KX§ vµ rót gän P b) T×m x ®Ó P > 0
 1 1   a 1 a 2
P   :   
 a 1 a   a 2 a 1 
Bµi 8. Cho biÓu thøc
a) T×m §KX§, rót gäp P
b) T×m gi¸ trÞ cña a ®Ó P > 0

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 19

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

Bµi 9. (§Ò thi tuyÔn sinh vµo líp 10 - N¨m häc 2011 - 2012)
x 10 x 5
A  
Cho x  5 x  25 x 5 , với x  0 và x  25.
1) Rút gọn biểu thức A.
2) Tìm giá trị của A khi x = 9.
1
3) Tìm x để A < 3.

x 3 6 x 4
P  
Bµi 10. Cho biÓu thøc: x 1 x 1 x 1

a) T×m §KX§, rót gän P.

1
b) T×m x ®Ó P < 2 .
 x 1  1
A  :
Bµi 11. Cho biÓu thøc  x 1 x  x  x 1

a) T×m §KX§ vµ rót gän A

b) T×m tÊt c¶ c¸c gi¸ trÞ cña x sao cho A < 0
 1 1  1 
P    1 
Bµi 12. Cho biÓu thøc:  1  a 1  a  a  víi a > 0 vµ a  1.

a) Rót gän biÓu thøc P.

1
b) Víi nh÷ng gi¸ trÞ nµo cña a th× P > 2 .
x 2x  x

Bµi 13. Cho biểu thức : A = x 1 x  x với ( x > 0 và x ≠ 1)
1) Rót gän biÓu thøc A.
2) TÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc khi x  3 2 2

1 x x
+ √ : √
Bµi 14. Cho biÓu thøc P=
( )
√ x √ x +1 x + √ x
Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 20
 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

a) Rót gän P
b) TÝnh GT cña P khi x= 4
13
c) T×m GT cña x ®Ó P = 3

(§Ò thi Hà Nội năm 2008-2009)

x 1 2 x x  x

Bµi 15. Cho biểu thức : A = x 1 x 1

1) T×m §KX§ vµ rót gän biÓu thøc A

2) Víi gi¸ trÞ nµo cña x th× A < -1
x x x x
(1  )(1  )
Bµi 16. Cho biểu thức : A = x 1 x 1 (Với x  0; x  1 )

a) Rót gän A
b) T×m x ®Ó A = - 1
1 1 x
 
Bµi 17. Cho biểu thức : B = 2 x 2 2 x 2 1 x

a) T×m §KX§ vµ rót gän biÓu thøc B.

b) TÝnh gi¸ trÞ cña B víi x = 3
1
A 
c) TÝnh gi¸ trÞ cña x ®Ó 2

x 1 2 x 25 x
 
Bµi 18. Cho biểu thức : P= x 2 x 2 4x

a) T×m TX§ råi rót gän P

b) T×m x ®Ó P = 2
1 1 a 1 a 2
 ):(  )
Bµi 19. Cho biểu thức : Q = ( a 1 a a 2 a 1

a) T×m TX§ råi rót gän Q.

b) T×m a ®Ó Q d¬ng.

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 21

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

c) TÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc khi a = 9 - 4 5

 a 1  a  a a  a 

 2 2 a  a  1  a  1 

Bµi 20. Cho biểu thức : M =   

a) T×m TX§ råi rót gän M

b) T×m gi¸ trÞ cña a ®Ó M = - 4.
x+ 2 5 1
B= − 2 +
* Bài 21: Cho biÓu thøc x+3 x + x−6 2−x

2
a) Rót gän biÓu thøc B b) TÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc B biÕt
x=
√ 2+ √3

c) T×m gi¸ trÞ nguyªn cña x ®Ó B cã gi¸ trÞ nguyªn.

4 x 2−1+(2 x +1)( x−1 )

E=
* Bài 22: Cho biÓu thøc 9 x2 −4

a) Rót gän biÓu thøc E b) T×m x ®Ó E>0

x 2 −9−(4 x−2)( x−3 )

F=
* Bài 23: Cho biÓu thøc x 2 −6 x+9

a) Rót gän biÓu thøc F b) T×m c¸c gi¸ trÞ nguyªn cña x ®Ó F cã gi¸ trÞ nguyªn
a b a+b
N= + −
* Bài 24: Cho biÓu thøc √ ab+b √ ab−a √ab

a) Rót gän biÓu thc N b) TÝnh gi¸ trÞ cña N khi a=√ 4+2 √ 3;b= √ 4−2 √3

√ x−2 − √ x+2 . x 2 −2 x +1
* Bài 25: Cho biÓu thøc
A 1=
( x−1 x +2 √ x+1 )2

a) T×m ®iÒu kiÖn x¸c ®Þnh cña A1 b) Rót gän A1

c) CMR nÕu 0<x<1 th× A1>0 d) T×m sè trÞ cña A1 víi x=0,16

e) T×m c¸c gi¸ trÞ nguyªn cña x ®Ó A1 cã gi¸ trÞ nguyªn

* Bài 26: Cho

A 4= ( x √x+2x−1 + x +√√ xx +1 + 1−1√ x ) : √ x−1
2
;( x≥0 ; x≠1 )

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 22

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

a) Rót gän A4 b) CMR: A4>0 ∀ x≥0; x≠1

4 1 x−2 √ x
* Bài 27: Cho
(
A 6 = 1− + :
√ x +1 x−1 x−1 )
a) Rót gän biÓu thøc b) T×m x ®Î A6=0,5

√ x+1 − x−2 √ x−3 ) x +3 + 2

* Bài 28: Cho
A 7 =(
√ x−1 x−1 x−1 √ x +1 ( )
a) Rót gän A7 b) TÝnh gi¸ trÞ cña A7 khi x=0,36

c) T×m x ®Ó A7 cã gi¸ trÞ nguyªn

1 1
* Bài 29: Cho
(
A 8 = x−1−
x−1 )(
: x−3+
x−1 )
a) Rót gän A8 b) CMR: nÕu x=√ 3+√ 8 th× A 8 =3+ √8
3 3
* Bài 30: Cho biÓu thøc
A 21=
( √1+a
+ √ 1−a :
)( √ 1−a2
+1
)
a= √3
a) Rót gän A21 b) TÝnh gi¸ trÞ cña A21 víi 2+ √ 3 c) T×m a ®Ó
√ A 21> A 21
15 √ x−11 3 √ x−2 2 √ x +3
A 22= + −
* Bài 31: Cho x+2 √ x−3 1−√ x √ x +3

1 2
A 22=
a) Rót gän A22 b) T×m x ®Ó 2 c) So s¸nh A22 víi 3
2
√ x−2 √ x +2 (1−x )
* Bài 32: Cho
A 23=
x −1 (
−
x +2 √ x +1 2 )
a) Rót gän A23 b) CMR víi 0<x<1 th× A23>0 c) T×m GTLN cña A23

x+2 √ x+1 − 1
A 28= +
* Bài 33: Cho x √ x−1 x+ √ x+1 √ x−1

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 23

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

a) Rót gän A28 b) TÝnh gi¸ trÞ cña biÓu thøc A28 khi x=28−6 √3 c) CMR:
1
A 28 <
3

1 1 √a+1
* Bài 34: Cho
A 35=
( + :
)
a− √ a √ a−1 a−2 √ a+1

a) Rót gän A35 b) So s¸nh A35 víi 1

2
√ a 1 √ a−1 − √ a+1
* Bài 35: Cho
A 40= − ( )(
2 2 √ a √ a+1 √ a−1 )
a) Rót gän A40 b) T×m a ®Ó A40 cã gi¸ trÞ d¬ng

c) T×m c¸c gi¸ trÞ cña a ®Ó A40 cã gi¸ trÞ b»ng -2

(x −1)2 −4
A 48=
* Bài 36: Cho biÓu thøc (2 x +1)2 −( x +2)2

a) Rót gän A48 b) T×m c¸c gi¸ trÞ cña x ®Ó A48 cã gi¸ trÞ b»ng 0; 1

√3
c) TÝnh x ®Ó A48 cã gi¸ trÞ b»ng 3

x +2 x+1 1
A 75= + √ +
* Bài 37: Cho biÓu thøc x √ x−1 x + √ x+1 1+ √ x

a) Rót gän A75 b) T×m GTLN cña A75

* Bài 38: Chobiểu thức: A=

( x2√x+1 −
1
x−1 √ x−1 ) : ( 1−
x−2
x+ √ x +1 )

2−√ 3
a) Rót gän A b) TÝnh A biÕt x= 2 c)T×m x ®Ó A=1/3

d) So s¸nh A víi 1 h) T×m x ®Ó A > 1/2

2 √x 5 2
* Bài 39: Chobiểu thức: C=
( −
2 x−5 √ x+3 2 √ x−3
: 3+
)(
1−√ x )
1 2
a)Rót gän C= 3−2 √ x b)TÝnh C víi x= 2−√ 3 c)T×m x ®Ó C>0

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 24

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

2 √ x−9 √ x+3 − 2 √ x+1

−
* Bài 40: Chobiểu thức: K= x−5 √ x +6 √ x−2 3− √ x

√ x +1
a)Rót gän K= √ x−3 b)T×m x ®Ó K<1 c)T×m x ®Ó K = 5

2√x x 3 x +3 2 √ x−2
+ √ −
* Bài 41: Chobiểu thức: P=
( :
)(
√ x +3 √ x−3 x−9 √ x−3
−1
)
−3
a)Rót gän P= √ x +3 b)T×m x ∈ Z ®Ó P ∈ Z c)TÝnh P t¹i x = 25  4 6

a 1 2√ a
( 1+ √ ) : (
a+1 √ a−1 a √ a+ √a−a−1 )
−
* Bài 42: Chobiểu thức: S=

a)Rót gän b)T×m a ®Ó S=2a c)TÝnh S t¹i a=1/2 d)T×m a ∈ Z ®Ó S

∈Z

x 3 6 x 4
 
* Bài 43: Chobiểu thức: P = x 1 x 1 x 1

√ x−1
a) Rót gän P= √ x+1 b)T×m x ∈ Z ®Ó P ∈ Z c) TÝnh P t¹i x=6-2 √5
2 x+2 x √ x−1 x √ x+1
+ −
* Bài 44: Chobiểu thức: P = √ x x−√ x x+ √ x

2 x +2 √ x +2
a) Rót gän P= √x b) TÝnh P t¹i x = 12+ 6 √3
√ x +1 − x+2 − √ x+1
* Bài 45: Chobiểu thức: P = x−1 x √ x −1 x+ √ x+1

−√ x
a) Rót gän P = x + √ x+1 b) T×m x ®Ó P =-4 c) TÝnh P t¹i x=6-2 √5
e ) T×m x ®Ó P < -3 h) T×m x ∈ Z ®Ó P ∈ Z

x+2 x +1 1
+ √ −
* Bài 46: Chobiểu thức: P= x √ x −1 x+ √ x +1 √ x−1
Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 25
 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

√x
a) Rót gän P= x + √ x+1 b) T×m x ®Ó P =1/3 c) TÝnh t¹i x = 22- 4 √ 10

√ x + 4 x : √ x +3
* Bài 47: Chobiểu thức: P =
( √ x−2 2 √ x−x √ x−2 )
√ x−4
a) Rót gän P= √ x+3 b) T×m x ®Ó P = -1

d) TÝnh P t¹i x=11-4 √6 e ) T×m x ®Ó P>-1

√ x +1 + 1 + x +2
* Bài 48: Cho biểu thức: P = √x :
( x+ √ x +1 1− √ x x √ x−1 )
a) Rót gän P = x+ √ x+1 b) T×m x ®Ó P = 6 c) T×m x ®Ó P >3

x √ x −1 x √ x+1 x+1
− +
* Bài 49: Cho biểu thức: P = x− √ x x+ √ x √ x

x +2 √ x +1
a) Rót gän P = √x b) T×m x ®Ó P= 9/2 c) TÝnh P t¹i x= 25  6 14

√ x + 3 − 6 √ x−4
* Bài 50: Chobiểu thức: P = √ x−1 √ x +1 x−1

√ x−1
a) Rót gän P = √ x+1 b) T×m x ®Ó P = -1 c) T×m x ∈ Z ®Ó P ∈ Z

d) TÝnh P t¹i x= 11  4 6 e ) T×m x ®Ó P > 2

1 x x
+ √ : √
* Bài 51: Chobiểu thức: P =
( )
√ x √ x +1 x + √ x
x + √ x+1
a) Rót gän P= √x b) T×m x ®Ó P = -1 c) T×m x ®Ó P > x 2

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 26

 Tài liệu luyện thi tuyển sinh vào lớp 10 môn Toán

x 2 x9
 
* Bài 52: Chobiểu thức: P = x 3 x 3 9 x

a) Rót gän P b) T×m x ®Ó P = 5 c) TÝnh P t¹i x= 11  6 2 d) T×m x ®Ó P >0

x 3 x 2 x 2
 
* Bài 53: Chobiểu thức: P = x  2 3 x x 5 x  6

1
a) Rót gän P = x 2 b) T×m x ®Ó P = -1

d) TÝnh P t¹i x= 6  4 2 e ) T×m x ®Ó P > 1

Biên soạn: LÊ HOÀNG VĂN Page 27