20-lecie międzywojenne

Temat: Nowe tendencje w sztuce XX wieku.

I wojna światowa pokazała, że postęp cywilizacyjny nie służy tylko budowaniu, ale też zabijaniu.
Niektórym narodom (Polakom) – zwróciła wolność, radość, ale też niepokój
W 1914 r wszystko runęło – ogólnoświatowa wojna, nikt nie jest bezpieczny
Cywilizacja się rujnuje, szok dla społeczeństwa, zabijano wszystkich (nawet cywili)
Nowe państwo polskie – ogromne wyzwanie dla narodu
Dzięki literaturze przetrwał duch narodu
Dyskusje na temat kształtu Polski w literaturze
Zmiana myślenia o grupach społecznych, ma być równość
Literaci uznali, że prostemu człowiekowi trzeba dać możliwość, aby sam mógł wywalczyć sobie lepsze warunki.
Literatura zrzuca płaszcz Konrada
- nie musi pisać, przewodzić narodowi
- pisze o czym chce
Rozwój powieści psychologicznej
1930 r. – wielki krach, Wielka Depresja
Literatura zmienia swój charakter – chce pisać o prostych rzeczach dla prostych ludzi
Zmienia się nastawienie do życia – radość z niepodległości, witalizm
Witalizm – pochwała życia, radość ze świata
- zachwyt codziennością
- nie wszyscy byli do końca zadowoleni, liczyli na więcej od niepodległości, strach przed odbudową
Włącznie z nowym typem odbiorcy zmienia się bohater, prosty człowiek widzący wady społeczeństwa
Dalej mamy problemy społeczne, które literatura powinna pokazywać

Temat: „A wiosną – niechaj wiosnę, nie Polskę zobaczę” – polska poezja po I wojnie światowej.

Jan Lechoń – bardzo wrażliwy, z pochodzenia Żyd, popełnił samobójstwo, członek grupy Skamander

J. Lechoń - Herostrates
[Tytułowy bohater źle zrozumiał pojęcie sławy (zła sława) – zniszczył świątynię Artemidy, aby zostać zapamiętanym]
- Polska rozsiadła się nam – wszędzie jest tylko Polska, w m. in. Rozmowach
- trudna historia Polski tak wpłynęła na Polaków, że myślą tylko o niej
- Polska nazwana kaleką, beznogim żołnierzem
- jesteśmy narodem cierpiącym, wciąż narzekamy, powstał nam nieudolny kraj
- wlecze się do robót (nie idzie) w kopalni
Polska
-dziewczyna, która nie słucha matczynych przestróg (źle skończy)
- nie uczy się na błędach
- robaczek świętojański (nietrwała)
- wspominamy tylko to co było kiedyś, nie odnosimy nowych sukcesów
- ubożejemy, nie rozwijamy się
- organizm państwa = kościotrup, nie umiemy się odrodzić, stajemy się coraz bardziej ubodzy
[kurhan – przydrożne groby]
- odwołanie do martyrologii narodu, Polacy rozrzuceni po całym świecie, umierali tam
Zwalić łazienki – symbol tradycji narodowej, oderwanie się od przeszłości i otwarcie się na przyszłość
Mury są zimne – tradycja smutna, matryrologiczna
Rozkruszyć zabytki – całkowicie zatrzeć ich ślad, tradycyjne postawy są kalekie (musimy inaczej podchodzić do rzeczywistości
[Kiliński (szewc) zaprzeczył temu, że wojować dobrze może tylko szlachcic]
- zabić Kilińskiego, zbeszcześcić jego trupa – jest symbolem całej martyrologii państwa, a od tego musimy się oderwać
- chce tylko słyszeć (poezja) o jesiennych wiatrach, latem o motylach, wiosną o wiośnie, nie o Polsce
- chce pisać o czym chce, nie o zsyłkach, kurhanach, problemach społecznych – WITALIZM
- niech będzie swoboda twórcza
- nie może spać, dużo myśli o tym, czego jest niepewny – czy to jest sensowny pomysł na budowanie przyszłej Polski?
- chciałby widzieć czy to wszystko się rozkruszy, czy odbuduje się naszą Polskę

Temat: O koncepcji artysty w wierszach J. Tuwima

Julian Tuwim „Poezja” – tekst programowy (jaką poezję chce tworzyć)

- jeden z tekstów dotyczy dyskusji na temat kształtu nowej Polski

J. Tuwim – Poezja
- nadawcą jest podmiot liryczny – sam autor
- adresatem wypowiedzi jest „wszelki stan” – wszyscy ludzie, „mędrzec i cham” wykształceni jak i przeciętni, zwykli ludzie
- podmiot liryczny ma chęć wyrażania swojego planu wszystkim ludziom
- mówi, że będzie to herezja – niezgodne z tym, co do tej pory się mówiło
-podkreśla, że są to jego własne przemyślenia
- porównuje teorię do prostej drogi
Droga – symbol podróży, też w głąb siebie
- „taneczny krok” – lekkość tej poezji
„złote słowa” – mądre
„droga” – proste
Poezja ma być łatwa, prosta i mądra
- koncepcja poezji będzie zrozumiała dla wszystkich i będzie wywoływać poczucie lekkości oraz zachwytu
- teoria jest tak ważne, że może być porównywalna do wynalezienia ognia
- ma taki wpływ na człowieka jak poznanie Boga (terapeutyczny wpływ)
- porównywanie poezji do tańczenia, ma pozytywnie działać na człowieka

Cele poezji według Tuwima:

- ma pozytywnie wpływać na człowieka, być przyjemnością
- być zrozumiała dla każdego odbiorcy

- zachwycać i oświecać
- motywować do działania
Takie myślenie o poezji pokazuje witalizm, zachwyt życiem w najdrobniejszych jego aspektach

Temat: „Do sumień apeluje władza / słownictwem romantycznych dzieł” – J. Tuwim wobec historii, wolności i zachowań władzy

J. Tuwim – „Z wierszy o państwie”

- wszystko odbudowuje się powoli
- postawa społeczeństwa jest specyficzna, oczekują cudów
- bardzo mocna chęć rozrachunku z mitami romantycznymi, konieczność działania
Jeśli chcemy się cieszyć drobnymi rzeczami nie możemy angażować się we wszystkie ważne sprawy
- zaczynają nas obciążać emocjonalnie pamiątki przeszłości, mając na względzie matryrologię nie można się cieszyć drobnostkami
- władza manipuluje społeczeństwo hasłami romantycznym, ludzie zrobią wtedy wszystko
- podnosimy państwo z popiołów, nie było nic
- nasze sztandary są przesiąknięte krwią i poezją
- są w muzeach, są święte – i bardzo dobrze, szacunek do państwa
- trzeba się wzruszać, pamiętać o tych ludziach, ale nie roztrząsać tego, nie żyć z tym na co dzień
- odnosi się do aktualnych czasów
- Polacy są bardzo nastawieni na matryrologię, że nie umieją normalnie żyć
- oczekują cudów: policjant ma być KONRADEM, są to zwykli urzędnicy
- ciężko być Polakiem w wolnej Polsce
- dużo poświęciliśmy, ciężko okupiona wolność
- nie zgadza się z zachowaniem i sposobem rządzenia władz, manipulują ludźmi, nadużywają haseł romantycznych

J. Tuwim – „Do prostego człowieka”

[inteligenci zrozumieli, że jeśli człowiek z niższych sfer nie zrozumie i sam o siebie nie zawalczy to wyższe sfery mu nie pomogą]
- bardzo dobrze opisana manipulacja
- gdy będą mówić, że trzeba walczyć dla narodu, w imię tradycji, pod hasłem patriotyzmu, godłem, nawet kościoła,
Jacyś ludzie tobą manipulują,
Działanie które chcą wymusić są dla ich zysku, chcą wzbogacić się twoim kosztem
- „twoja krew, ich nafta” – nic to nie da, żadnych korzyści
- zjednocz się z innymi robotnikami, źle traktowanymi
(od stolicy do stolicy – międzypaństwowo) i nie dajcie się oszukać

Temat: Skamandrycki optymizm i witalizm – analiza wiersza K. Wierzyńskiego „Wiosna i wino”.

Panteizm – dowodem na istnienie Boga jest wielkość świata, który jest z nim utożsamiany, z niego wynika witalizm

1/23
Zachwyt życiem, radość, szczęście, beztroskę, ekscytację, oczarowanie światem, entuzjazm, wesołość, ukojenie, optymizm, spełnienie

K. Wierzyński – „Wiosna i wino”

Najbardziej witalistyczny z tekstów Wierzyńskiego
W tytule wiosna – odrodzenie
Wino – zabawa, zadowolenie, radość
- „dwa płuca oddechem młodym wezbrane” jednocząc wino i wiosnę oddychamy pełną piersią
- jest młody, docenia świat
- porównuje je też do dwóch warg, składających pocałunek
Pocałunek – wprowadza zamęt, pozwala widzieć świat w lepszych barwach
- wywraca życie do góry nogami, ale pozwala poznać drugiego człowieka, pozytyw
- pije zdrowie przyjaciół

Do literatury polskiej wraca sport

K. Wierzyński – „Dyskobol”
- podmiot liryczny to sportowiec, dyskobol
- opowiada o swoich przeżyciach związanych z rzutem, podróż w nieznane, kończy nie wiadomo gdzie
- czuje, przeżywa rzut, ruch, sport
- jeśli spada, zaraz się zrywa – powtarzalność, trening
- mocno się skupia, że jego serce jest w tym przedmiocie
- dysk = most, pozwala mu sięgnąć dalej, gdzieś go ponosi
- podkreśla wysiłek fizyczny, „wyolbrzymia płuca”
- jest dyskobolem i herosem, silny, odważny i wytrwały
- ma uznanie u ludzi
- kieruje ruch, który nikt inny nie zatrzyma

Apologia – gloryfikacja, wychwalanie

Apologeta – osoba wychwalana

Temat: Humor, liryzm i groza w wierszu K. I Gałczyńskiego „Podróż do Arabii Szczęśliwej”

Arabia wtedy była uważana za miejsce szczęśliwe, trochę odrealnione, pełne miłości

K. I Gałczyński – „Podróż do Arabii Szczęśliwej”

- Arabia Szczęśliwa to świat, który osiągamy po śmierci
- niebo pełne gwiazd jak Afryka ptaków, ciepło, ciepły wieczór
- jazda dorożką, udekorowaną
- konie idą powoli, koła stukają
- SIELANKOWY OBRAZ
- kareta to pudło muzyki, stukot końskich kopyt
- księżyc świeci, migotają świetliki, natura buduje nastrój spokojności
- są piękni, spędzają niezwykle przyjemny czas
- każda gwiazda im śpiewa, jest cenna
- tylko woźnica jest samotny i pijany
- okazuje się, że są umarli
- nie wiemy, jakie mieli życie, ale podróż pośmiertną, ostatnią drogę mają wspaniałą

Temat: Teraźniejszość Wilka, czyli dworek ziemiański i jego mieszkanki – J. Iwaszkiewicz „Panny z Wilka”
20-lecie międzywojenne – rozwój psychologii, problematyka psychologiczna w literaturze

Nowe rozwiązania formalne:

- subiektywna narracja pierwszoosobowa
- mowa pozornie zależna
- inwersja czasowa i retrospekcja
- rzeczywistość z różnych punktów widzenia

Julcia kiedyś była ładna – teraz zbrzydła, przytyła, jest matką z dziećmi

Przełamanie lata – Wiktor zdaje sobie sprawę, że to co było już nie wróci i tylko są wspomnieniami

Wioski oddalone od dużych centrów miały specyficzny klimat

- ludzie ze wsi i miasta mieli inną mentalność (miasto pędzi, na wsi powoli)

Każde z mieszkanek Wilka pociąga Wiktora w inny sposób

Potem wybuchła wojna, Wiktor był kapitanem, nie umiał się odnaleźć
Aby się wyciszyć wraca do Wilka po 15 latach

Tekst opowiada o powrocie do przeszłości i czy każdy chciałby do niej wrócić

W Wilku nic się nie zmieniło:

- tak samo spędzony czas
- tak samo urządzone pomieszczenie
- kobiety nie zmieniły się emocjonalnie, te same wartości

Najbliższa duchowo Wiktorowi dziewczyna (Fela) nie żyje – nie miał już możliwości z nią porozmawiać tak jak dawniej

Wiktor chciał wrócić do sielankowego życia, ale „panny z Wilka” nie były w stanie mu już tego dać

Temat: Wiktora Rubena przygoda z czasem i pamięcią – „Panny z Wilka”

Przepracowany, zagoniony Wiktor zagubił się w upływie czasu – oczekiwał, że wszystko będzie jak dawniej, chociaż zdawał sobie sprawę, że minęło 15 lat.

Lekarz wysyła go na 3 tygodniowy urlop, żeby odpoczął, zregenerował siły i poukładał sobie wszystko w głowie
Uznał, że było tak samo jak wcześniej, ignorował zmiany, które zaszły

Kiedy zdecydował się wrócić do Wilka, odtworzył wizerunek z przeszłości i oczekiwał to zobaczyć, zastać.

Kraj lat młodzieńczych – kraina która zostaje w emocjach (Ruben chciał w tym odpocząć) – niedojrzałe podejście do problemów czasu.

Każdy etap życia rządzi się swoimi prawami, generuje inne zachowania

Z każdą ma inne relacje, a żadnej nie traktował poważnie.

Jak jesteśmy młodzi chcemy żyć pełnią życia – żywiołowi, dynamiczni

- w relacjach dostrzegają każde detale

W dorosłym życiu detale nie mają takiego znaczenia

Wiktor nie rozumiał, że takie detale zakorzeniają w nas wspomnienia, ale na starość nie zwraca się na nie uwagi
- wspomnienia nie wrócą nas do tego co było

„Eros i Tanatos” – bóg miłości i bóg śmierci

„Przygoda z czasem” Wiktora – powrót do Wilka

Ciężko to zniósł, nie wypoczął – skonfrontowanie z przeszłością, nie ma do niej powrotu

Temat: Minimum słów, maksimum treści – spotkanie z poezją Juliana Przybosia.

Julian Przyboś – „Gmachy”

[wcześniej miasto przedstawione jako miejsce nieprzyjazne dla człowieka]
- tu: zafascynowanie miastem
- poeta a być związany z ulicą – codziennością
- być wykrzyknikiem – emocjonalne wypowiedzi
- zachwyt nad potęgą domów, wysokich budynków
- porównuje gmachy do gór, które postawione są przez człowieka
(stworzyliśmy coś równie pięknego jak natura)
- cegła spoczywa w dłoni – trud człowieka przy budowie

Julian Przyboś – „Z Tatr”

- huk skał, wrzask wody, gromobicie ciszy
- bardzo głośne dźwięki, niespokojny charakter, wrażenie niepokoju
- Tatry są trumną dla taterniczki
- cały świat skurczony w obrywie głazu
- do momentu śmierci
- dziewczyna spada ze skały i umiera
- dedykacja: pamięci taterniczki, która zginęła na zmarłej turni
- jest to autentyczne wydarzenie
- wiersz jest opisem tego co się wydarzyło
- zawisła na rękach
- spada głową w dół – ziemia się w oczach przewraca
- niebo jest przepaścią
- trzeba pochować zmarłą lub zamarłą (niebezpieczną skałę)
Temat: „Granica” Z. Nałkowskiej – próba oglądu struktury powieści.

„Granica” to powieść psychologiczna – rozważanie dlaczego bohaterowie zachowują się tak a nie inaczej

Zastosowanie inwersji czasowej – najpierw co się stało, a potem co do tego doprowadziło

Narrator trzecioosobowy, w miarę obiektywny

Dużo krytycyzmu do postępowania ludzi

Częste retrospekcje – przez to dużo się dowiadujemy o rzeczach, jakie się wydarzyły

Geneza tytułu:
Granica moralności – każdy z bohaterów przekracza te granice, które chociaż wydają się jasne i czytelne [Zenon – żona i kochanka, ojciec Zenona, Elżbieta,
Justyna, matka Justyny, Żańcia, matka Elźbiety]
Granice społeczeństwa – powolne ubożenie Ziembiewiczów przez złe prowadzenie Waleriana; związek Justyny i Zenona nie miał nigdy szans na małżeństwo
gdyż byli z innych grup społecznych; kamienica Kolichowskiej – ludzie mieszkali też w piwnicach, nieludzkie warunki

Temat: „Jest się takim, jak myślą ludzie, nie jak myślimy o sobie my” – Zenon Ziembiewicz i jego racje.

Dzieje Zenona Ziembiewicza

1. Szlacheckie pochodzenie, syn Waleriana Ziembiewicza i Joanny z Niemrów – zarządzali folwark w Boleborzy
2. Młody Zenon zakochany w Elżbiecie Bieckiej bez wzajemności – często przychodzi do niej
3. Studiuje w Paryżu (prestiż) – romans ze starszą od siebie, śmiertelnie chorą kobietą Adelą, zostawił ją w potrzebie, wie, że źle się zachował w
stosunku do niej
4. Romans z Justyną Bogutówną, nie wiąże z nią przyszłości
5. Otrzymuje pieniądze od Czechlińskiego na ukończenie studiów, pisał do „Niwy” – rzeczy z którymi się nie zgadzał, za pieniądze pisał co mu kazali
6. Przed wyjazdem spotyka Elżbietę – wzajemne uczucie
7. Ukończenie studiów w Paryżu
8. Spotyka się równocześnie z dwoma kobietami, Justyna – ciepła, dawała mu to czego nie miała Elżbieta, prosta dziewczyna; Elżbieta – z rodziny
wpływowej z koneksjami, wprowadza go na salony
9. Ślub z Elżbietą i dziecko (Walerian)
10. Zenon robi zawrotną karierę
11. Justyna zachodzi w ciążę, Zenon daje jej pieniądze, a ona dokonuje aborcji
12. Zwierza się Elżbiecie, zrzuca na nią odpowiedzialność – Elżbieta załatwia pracę dla Justyny
13. Zenon zostaje burmistrzem – robotnicy wychodzą na ulicę, Zenon wydaje rozkaz strzelania
14. Justyna postanawia się zemścić – oblewa twarz Zenona kwasem, traci wzrok, wydaje się romans
15. Zenon załamuje się i popełnia samobójstwo

Zenon postępował nieetycznie, łamie wszelkie bariery, nic nie jest dla niego święte.

Zenon kiedyś:
- ambitny
- niewrażliwy
- kochliwy
- bez współczucia
- egoistyczny
- zagubiony
- bierny
- konsekwentny
- pragnący uznania
- nie czuł się za nic odpowiedzialny
- przekonany o własnej racji
- nerwowy
- zarozumiały
- zagubiony
- nieczuły
- wyniosły
- nieempatyczny
- obwiniał za wszystko innych
- arogancki

Odejście z rodzinnego domu pokazuje mu, że wzorce które stamtąd wyniósł są niepoprawne, mimo to powielał błędy ojca

Temat: Kamienica pani Kolichowskiej – jej realne i symboliczne sensy w „Granicy” Z. Nałkowskiej.

Kamienica jest stworzona w pewnym celu i ma obrazować problemy społeczne w tamtym czasie.

Kolichowska myślała, że będzie zabezpieczona przez męża, ale tak się nie stało – musiała sama radzić sobie z kamienicą, nie każdy chciał płacić.

Na parterze najdroższe mieszkania, czym wyżej tym niższy standard

Obok kamienicy jest ogródek, w którym wypoczywa Kolichowska

Mieszkanie w Boleborzy Ziembiewiczów jest zapuszczone, w gorszym stanie niż kamienica

Ukazanie się upadającego świata – upadek moralny Zenona jest równoczesny z upadkiem kulturowym

OPIS PIWNIC:
Elżbieta opisuje historię Gołąbskich
- eksmitowali z 4 piętra, bo nie płacili
- Kolichowska pozwoliła mieszkać w piwnicy
Dobrze, że pozwoliła zostać, ale mogła zrobić dla nich więcej
- 4 osoby i dziecko mieszkają w piwnicy wielkości kanapy i poduszki
- umarło tam 3 dzieci
- wszyscy śpią w jednym łóżku, razem z chorą matką
- nie „mieszkają” tylko „siedzą”
- Elżbieta mówi, że czasem ma wrażenie że to szczury
- coś co dla jednych jest podłogą, dla innych jest sufitem

OPIS MIESZKANIA KOLICHOWSKIEJ:

- natłok rzeczy, przepych
- ciężkie, drewniane meble
- fotografie rodzinne
- widać ślady dawnej świetności
- bibeloty – przejaw luksusu, dobrego gustu
- gabinet wciśnięty do salonu
- klimat ciepły, przyjazny, ale nie ma przestrzeni, zaduch
- Kolichowska – stare pokolenie, które nie radzi sobie z ubożeniem – gromadzi rzeczy, które przypominają jej czasy świetności

PIWNICE – GOŁĄBSCY:
- niski korytarz, ciemno
- zaduch, zadymione
- ciasno, nie można było się poruszać
- tylko piecyk, łóżko, dwa kułby z wodą i na pomyje

Podział kamienicy na piętra – tak jak podział społeczeństwa

Połowa piwnic zamieniona na mieszkania – miejska nędza

Temat: Kobiety w „Granicy” Z. Nałkowskiej – ich kreacje i funkcje w powieściowym świecie.

Stereotypy dominowały w konstrukcji kobiecych postaci

Świat kobiet jest zależny od mężczyzn, każda próba samodzielności kończy się klęską
Kobiety – osoby niesamodzielne

Szerokie spektrum prawdy o kobietach – każda bohaterka ma swoją historię, jest ich dużo

PANI KOLICHOWSKA:
- Pierwszy mąż – z miłości, zmienił się po ślubie
Działacz społeczny
Musiał potem emigrować
Miała z nim syna Karola
Mąż popełnił samobójstwo za granicą
- Drugi raz wyszła za rejenta, okazał się jeszcze gorszy, na nic nie pozwalał, musiała siedzieć ciągle w domu
Syn odwrócił się od niej po 2. Małżeństwie
Była smutna, apodyktyczna, zdana tylko na siebie
Elżbieta nie otrzymała od niej miłości

PANI ŻAŃCIA
Zadowolona z siebie, zawsze uśmiechnięta
Bardzo wierząca
Zawierzona synowi i mężowi – starała się nie widzieć przewinień męża
Uważała, że miłość polega na uległości i braku własnych potrzeb
Tolerowała nieróbstwo, lenistwo męża i podrywanie młodych dziewczyn
Wiedziała, że musi trzymać stronę męża, bo by sobie nie poradziła
Elżbieta zostawia syna pod jej opiekę

JUSTYNA BOGUTÓWNA
Syndrom poaborcyjny – czuła się wrogiem własnego dziecka
Matka miała romans, zaszła w ciążę, ona zrobiła to samo
Jako dziecko bawiła się z hrabiankami, wyniosła z tego lepsze wychowanie
Dość duże mniemanie o sobie
Romans z Zenonem, liczyła na coś więcej, powinna spodziewać się, że nic z tego nie wyjdzie
Była naiwna, Zenon nią manipulował

ELŻBIETA BIECKA
Matka ją zostawiła, pod opieką ciotki Kolichowskiej
Złośliwa, niedobra, wywyższała się jako dziecko – nielubiana
Wyrosła na oziębłą, nie kierowała się sercem
Ciotka nie okazywała jej ciepła
Nie czuła się dobrze w swoim życiu
Zakochana w starszym mężczyźnie (nie dostrzegł ją)
Wykazała brak dojrzałości emocjonalnej – Zenon mówi, że ma kochankę – stawia się jako ofiarę a ona załatwia dla niego różne sprawy
Po śmierci męża zostawia dziecko, tak jak matka sama krzywdzi swoje dziecko

Temat: Deformacja i jej funkcje w wybranych dziełach sztuki.

Zegary kojarzone są głównie z czasem oraz przemijaniem

Ich plastyczność może symbolizować powrót do wspomnień z przeszłości

W latach 20. i 30. w polskiej prozie – dzieła awangardowe

Eksperymenty z formą utworu:
- narracje
- konstrukcja
- kreacja postaci i świata

Najwybitniejsi pisarze: Stanisław Ignacy Witkiewicz, Brunon Schulz, Witold Gombrowicz

Oniryzm – prowadzenie narracji i kreacji świata poprzez logikę snu, obrazowania senne, podświadomości
Surrealizm – kierunek literacko-artystyczny, dziełami rządzi wewnętrzna logika artystyczna, zestawiane są różnorodne elementy: fantastyczne, oniryczne,
realizmu
Nie istnieje jedna racjonalna zasada porządkująca świat

Temat: Miejsca i przestrzenie w poetyckiej prozie B. Schulza – „Sklepy cynamonowe”.

Sklepy cynamonowe – cykl opowiadań

Proza Schulza bardzo poetycka – dużo ozdobników, środków poetyckich

Opisuje odchodzący świat, w którym dorastał

- często posługuje się obrazowaniem onirycznym, brak związków przyczynowo skutkowych

Nowoczesność, która go zastępuje jest nudna, prosta

Dużo elementów groteski, mistycyzmu, przemijania

Narrator jest dzieckiem – myśli inaczej, jest ciekawe świata, ale ten świat jest dla niego trochę za duży, jak labirynt, łatwo można się zagubić

„Nawiedzenie”
- mieszkanie zapuszczone, podupada
Matka przesiaduje w sklepie
Służąca siedzi przed lustrem
- mieszkają tam inni lokatorzy
Dziecko się w tym nie odnajduje
Brak realizmu w opowieście w świecie dziecka

„Sklepy cynamonowe”
- dalszy ciąg onirycznego obrazowania miasta
- jest zima, ale nie zabrał płaszcza
- błądzi, nie bardzo wie gdzie się znajduje
- został wysłany w celu szukania portfelu taty
Byli w teatrze, a portfel został w domu
- sklepy kupców – ciemne boazerie kolory cynamonowego, sklepy cynamonowe
- błądzi po mieście
- trafia na dawne gimnazjum – wchodzi tam, dużo wspomnień
- wsiada do dorożki, potem sam ją prowadzi, wyjeżdża za miasto, do lasu
- zauważa, że koń ma ranę na brzuchu
- wraca pieszo do miasta
- spotyka kolegów, którzy szli rano do szkoły
Razem z nimi na kolejny spacer

Ważni pisarze literatury światowej lat 20. i 30. XX w.

Lata 20. I 30. – lata zwane dwudziestoleciem międzywojennym

Obfituje w powieściach, zagadnienia pytań, rozważań kształtu dawnej Polski
Przychylnie na nas patrzą sąsiednie państwa
Literatura zagraniczna
Jaka jest kondycja człowieka? Dlaczego sobie nie radzi? Dlaczego nie podejmuje samodzielnych decyzji, podlega presji otoczenia?
Indywidualizm się nie sprawdza, inni cię sprowadzą do parteru.
Człowiek nie jest w stanie się bronić, system niszczy indywidualistów i tych, co wiodą szczęśliwe życie.

Franz Kafka – Proces

Fabuła:

 Józef K., wynajmuje pokój, kamienicę

 Spotyka się czasami z kobietą, tak sobie funkcjonuje

 Nie ma nazwiska

 Każdy mógłby być tego typu człowiekiem

 Pewnego dnia przychodzą urzędnicy, wyglądają na ludzi aparatu bezpieczeństwa

 Zjedli mu bezkarnie jedzenie, nie będą dla niego mili

 Jest oskarżony, będzie toczony przeciw niemu proces

 Józef K. myśli że to żart

 Jest przekonany o swojej niewinności

 W pewnym momencie zdaje sobie prawdę, że proces się odbędzie

 Nie wie, o czym będzie proces

  Adwokat jest beznadziejny, dziwna sala rozpraw – brak powagi wnętrza

 Nikt go nie słucha, jest człowiekiem z góry skazanym

 „dajcie mi człowieka, dam na niego paragraf”

 System stwierdził, że zniszczy Józefa K. bez powodu

Kafkowski świat -  uczucie mrocznej niepewności, zagadkowego i niesprecyzowanego zagrożenia, poczucia znajdowania się pod kontrolą bliżej nieokreślonej
siły lub władzy
Przymiotnik „kafkowski” wywodzi się ze specyficznej atmosfery panującej w wielu dziełach Kafki, w których główni bohaterowie nierzadko odnajdują się w
niejasnych i groźnych sytuacjach, charakteryzujących się zarówno czarnym humorem, jak i elementami tragicznymi

[aresztowanie]
- lekceważenie praw jednostki, praw człowieka

[wizyta]
- dwóch mężczyzn przyszło do mieszkania bohatera
- byli dziwacznie ubrani, na czarno
- niespodziewana wizyta
- nie mają wystarczających informacji o aresztowanym
- spytał, w jakim teatrze oni grają
- chwycili go w dziwny sposób, sztywnie
- szli razem, byli nierozmówni

Michaił Bułhakow – Mistrz i Małgorzata

Moskwa, lata 30.

System totalitarny, donosicielstwa, upadek kultury, brak wolności słowa.

Co roku przylatuje do państwa diabeł, niszczy Moskwę. Potrzebuje mieć królową balu,prosi Małgorzatę. Zostawiła męża dla miłości, czyli mistrza. Mistrz
zniknął, Małgorzata się godzi być królową jeśli Mistrz wróci do domu.

Bal się odbywa, Małgorzata lata na miotle, dokonują się zniszczenia. Umiejętności paranormalne. Mistrz się znajduje. Wolą się zabić, niż żyć na świecie.

Wielość linii czasów

Smaczki egzystencjalizmu, wiele wyjaskrawionych mankamentów ówczesnego świata.

Bal kończy się demolką Moskwy, diabły wracają. Ośmieszenie systemu Moskwy. Interpretacje: Diabeł, niszcząc Moskwę, dobro czyni.

Moskwa jako miasto niesprzyjające rozwojowi człowieka.

(fragmenty)

- walka systemów totalitarnych z religijnością

- człowiek nie ma odskoczni pozamaterialnej

- to, co jest prawdą, nie ma większego znaczenia

- ważne, co jest dobre dla systemu

Literacki świat groteskowy. Ćwiczenia.