PAMPANGA  Tilapya

II. Lokasyon “Culinary Capital of the Philippines”.

San Fernando- Kabisera Sisig

 Bataan at Zambales sa kanluran Mga Pook-Pasyalan:

 Tarlac at Nueva Ecija sa hilaga
 Bulacan sa timog silangan  Clark Airbase
 hilagang baybayin ng Look ng Maynila  St. James the Apostle Church, Betis, Guagua,
Pampanga
III. Kaligirang pangkasaysayan ng mga/ng lugar  Mt. Arayat National Park
 Paskuhan Village
Espanyol noong Disyember 11, 1571  Mt. Pinatubo Crater Park
 Sandbox
2 taon-Nagsilbi rin itong kabisera ng kapuluhan
V. Wika at mga taong naninirahan
1762–1764 nang sinakop ng mga Ingles ang Maynila
 Kapampangan o pampango
Pampang "dalampasigan"
 Ingles
1571- tinatag  Tagalog

kauna-unahang lalawigang Kastila sa Pilipinas Wikang Malayo-Polynesia

Lungsod ng San Fernando-kapital Devangari-1571

Disyembre 8, 1941 –binomba ng mga Hapon ang Clark “h”

Air Base
1896- nailimbag ang isang aklat tungkol sa
1942-1944 -lumaban ang mga Kapampangan sa Kapampangang alpabeto
pamamagitan ng samahang hukbalahap at
“Alfabeto Pampango” na isinulat ni Alvaro de
kapampangan gerilya at napaalis ang mga Hapon.
Benavante.
Mga Lungsod:
VI. KULTURA
1. Angeles (PANINIWALA/TRADISYON/PISTA)

2. San Fernando Tradisyon

3. Mabalacat  Mal a Aldo o San Pedro Cutud Lenten Rites

IV. Ekonomiya Kaugalian

Industriya/Kabuhayan:  Pagmamano
 Paggamit ng “po at opo” sa nakatatanda
 Pagsasaka  Mahilig makipagkapwa-tao
 Pangingisda  Mapagkumbaba
 Paglililok, mga Handicraft
 Paggawa ng mga Parol tuwing Kapaskuhan. Pista

Pangunahing mga Produkto:  Sisig Festival

 Tigtigan Terakan Queng Dalan
 Bigas  Ligligang Parul o Giant Lantern Fetival
 Mais  Philippine International Hot Air balloon
 Tubo Festival
  Nuestra Señora del Santisimo Rosario de La
Naval de Angeles
Paniniwala
Sa Kasal:
 Bawal isukat ang damit pangkasal
 Bawal magkita ang magkapareha bago ang
araw ng kasal
 Dapat unahan ng babae ang lalake na
lumabas ng simbahan
 Kapag umulan sa araw ng kasal
Sa Kusina:
 Bawal kumanta sa harap ng kalan
 Bawal kumanta sa hapag-kainan
 Bawal paglaruan ang apoy
 Hindi dapat makabasag ng pinggan sa araw
ng okasyon
Kapag may sumakabilang-buhay:
 Pagtawid ng mga bata sa kabaong  1. Atin cu pung singsing
 Dapat putulin ang kwintas na nakakabit sa
namayapa
 Bawal magwalis sa araw ng burol
 Bawal matuluan ng luha ang kabaong
Pamahiin:
 Bawal maggupit ng kuko sa gabi
th
 “Friday the 13 ” 
 Paggising ng alas tres ng madaling araw
 Kapag may nakita kang taong pugot ang ulo
Pag-iingay habang may nanganganak –
Upang mapabilis ang paglabas ng sanggol.
VII. Panitikan
Patula: Bugtong
1. Metung ya ing piluban, atlu la reng pilwalan (Isa
lamang ang pasukan, tatlo ang labasan.)
Answer: Baru/Shirt.
2. Nung eme pukpukan, eya mangan (Kung hindi mo
siya pupukpukin, hindi ito kakain).Answer:
Paku/Nail.
Patula: Salawikain
  Do not cast stone if you do not want to be
stroke.
 Give and you will receive.
 Do not give way to avoid being rail raided.  
 Do not forget to look back to where you came
from. 
 He who refuses a fight is the one truly brave.
 He who has not experienced hardship should
not expect comfort. 
Patula: Awiting Bayan
2. O caca, o caca
Tuluyan: Nobela
1. Ang Kapalaran ni Zoilo Galang
Tuluyan: Alamat
1. Ang Alamat ni Mariang Sinukuan
Tuluyan: Epiko
1. Rihawani
VIII. Manunulat at Kanilang mga Akda
› Zoilo J. Hilario-- isang bantog na manunulat sa
wikang Kapampangan at Kastila. Isa siyang
makata, mananaysay at mambabatas.
Makatang Laureado sa lalawigan ng Pampanga
noong 1917 dahll sa kanyang tulang Alma
Española. Nang sumunod na taon ay muling
nagtamo ng karangalan bilang Makatang Laureado
dahil naman sa kanyang tulang Jardin at Epicureo.
 Kasapi ng Komisyon ng Pambansang Kasaysayan ng 1. Pamagsiam King Ikarangal Ning Ginu Tang
Pilipinas hanggang sa kanyang kamatayang noong Virgin Karin Lourdes – isang nobelang dasal
taong 1963.
2. Ing Kabiguan (Ang Kabiguan)

3. Malaguang Pipagaralan qng Amanung

Mga Akda: Castila Agpang qng Gramatica (Mga
Pagsasanay sa Madaling Paraan ng Pag-aaral ng
1. Alma Española Wikang Español Gamit ang Balarila).
2. Jardin at Epicureo 4. Ing Babaying Panguingera (Ang Babaeng
Pangginggera)
3. Adelfas
5. Ing Mora (Ang Babaeng Muslim)
4. Ang Bayung Sunis (Bagong Simponiya)
6. Ing Singsing a Bacal (Bakal na Singsing), isang
pagsasaling ginawa kasáma si Soto.

Aurelio Tolentino
Juan Crisostomo Soto
-Siya’y mandudula, nobelista, at orador sa wikang
-Tinagurian siyang Ama ng Panitikang Espanyol, Tagalog, at Pampango, bukod sa pagiging
Kapampangan. katipunero.

-Siya nag nagpasimula ng Pagtatalong Kapampangan Mga Akda:

o Crisotan (Balagtasan).
1. Kahapon, Ngayon at Bukas (1902)
Mga Akda:
2. Bagong Cristo (1907)
1. Sarsuelang Perlas Quing Burac at Pula’t Puti
3. Maring (1908)
2. Ing Pamanguisama Ning Mete (The Marriage
4. Buhay (1909)
of the Dead)

3. Ang Alang Dios na itinanghal sa Teatro 5. Buhok ni Ester (1914)

Zorilla.

4. English-Spanish-Pampango Dictionary sa
tulong ni Modesto Joaquin

5. Ang Sigalot

Felix Galura

-isang kalahok sa Himagsikang Filipino at isang bantog

na manunulat sa Pampanga.

-Kilala siya bilang isa sa mga pangunahing mandudula

ng Gitnang Luzon at “Ama ng Balarilang
Kapampangan.”

-Itinatag niya ang Ing Alipatpat, isang lingguhang

publikasyon sa Pampanga

Mga Akda: