‫آنالیز كامل تجهیزات یك موتورخانه‬

‫‪ ‬‬

‫‪)1‬‬ ‫اختالط ناقص سوخت و هوا كه منجر به احتراق ناقص مي‌شود (مشعل اين موتور‌خانه‌ها‬
‫نمي‌توانند سوخت و هوا را بطور كامل با هم مخلوط نمايند بنابراين در بعضي از مواقع براي‬
‫اينكه بتوان هواي الزم براي احتراق را تامين نمود بايد هواي اضافه را باال برد)‬
‫عدم انعطاف‌پذيري در مقابل تغييرات شرايط جوي و شرايط كاري موتورخانه‌ها ( به علت عدم ‪)2‬‬
‫‪1‬‬
 ‫نصب سيستم كنترل محيطي هوشمند موتورخانه تغيير شرايط محيطي باعث مي‌شود كه ديگ و‬
‫مشعل از حالت بهينه خود خارج شده و بازده‌شان پايين بيايد‪) .‬‬
‫عدم تنظيمات فصلي در موتورخانه‌هاكه باعث افت شديد راندمان و افزايش مصرف سوخت ‪)3‬‬
‫مي‌شود‬
‫طراحي موتور‌خانه‌ها با تكنولوژي‌هاي قديمي كه موارد مربوط به صرفه‌جويي انرژي در آنها ‪)4‬‬
‫لحاظ نشده است‬
‫‪ ‬‬
‫‪)1‬‬ ‫مناسب نبودن مشعل ( عدم تنظيم درست و در برخي موارد پايين بودن راندمان )‬
‫‪)2‬‬ ‫مناسب نبودن ديگ ( عدم عايق‌بندي و وجود رسوب در داخل پره‌ها )‬
‫‪)3‬‬ ‫عدم تناسب ظرفيت حرارتي ديگ با مشعل‬
‫‪)4‬‬ ‫تميز نبودن موتور‌خانه (‪ 0.5‬درصد صرفه جويي سوخت ساالنه)‬
‫‪)5‬‬ ‫مناسب نبودن دودكش و طراحي غلط لوله‌كشي‬
‫‪)6‬‬ ‫عدم انطباق ظرفيت حرارتي موتور‌خانه با بار حرارتي ساختمان‬
‫‪)7‬‬ ‫عدم تنظيم صحيح ترموستات‬
‫‪ ‬‬

‫مهمترين عوامل پايين بودن كارايي موتور‌خانه‌ها‪:‬‬

‫داليل اتالف انرژي در موتور‌خانه‌ها‪:‬‬

‫عمليات بهينه‌سازي موتورخانه‌ها‪:‬‬

‫‪)1‬‬ ‫نصب سيستم كنترل محيطي هوشمند موتورخانه‬
‫‪)2‬‬ ‫تنظيم موتورخانه‬
‫‪)3‬‬ ‫تطابق ديگ و مشعل‬
‫‪)4‬‬ ‫نصب دمپر بارومتريك‬
‫عايقكاري لوله هاي رفت و برگشت به ديگ وكليه لوله هاي رفت و برگشت آب گرم مصرفي ‪)5‬‬
‫وچرخشي ؛ جدار خارجي ديگ ؛ منبع انبساط باز ؛ منبع دوجداره يا كويل دار‬
‫‪)6‬‬ ‫رسوب زدايي و شستشوي ديگ‬
‫خالصه ای از شرح و چگونگی كار دستگاهها ‪:‬‬
‫چیلر (‪)CHILLER‬‬
‫چیلرها از جمله تجهیزات بسیار مهم در سرمایش هستند که به طور کلی می ت وان آنه ا را ب ه دو دس ته‬
‫چیلرهای تراکمی و چیلرهای جذبی تقسیم کرد‪ .‬به طور کلی چیلره<<ای ت<<راکمی از ان<<رژی الک<<تریکی و‬
‫چیلرهای جذبی از انرژی حرارتی به عنوان منبع اصلی برای ایجاد سرمایش استفاده می کنند‪.‬‬

‫چیلر جذبي ‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫فناوری تبرید جذبی روشی ع الی ب رای تهویه مطب وع مرک زی در تأسیس اتی اس ت ک ه ظ رفیت دیگ‬
‫اضافی داشته و می توانند بخار یا آب داغ مورد نیاز برای راه اندازی چیلر را تأمین نمایند‪ .‬چیل ر ه ای‬
‫جذبی ظرفیت بین ‪ 25‬تا ‪ 1200‬تن برودتی را براحتی تأمین می کنند‪ .‬البته قابل ذکر است که ب رخی از‬
‫تولید کنن دگان ژاپ نی موف ق ش ده ان د چیلره ای ج ذبی ب ا ظ رفیت مع ادل ‪ 5000‬تن ن یز تولید کنن د‪ .‬در‬
‫سیستمهای جذبی غالبا ً از آب به عنوان م برد اس تفاده می ش ود‪ .‬گرم ای م ورد نیاز ب رای ک ارکرد این‬
‫چیلرها به طور مستقیم از گاز طبیعی یا گازوئیل تأمین می گردد‪ .‬منابع غیر مستقیم گرم ا در چیلره ای‬
‫جذبی عبارتند از آب داغ بخار پر فشار و کم فشار‪ .‬بر این اس اس تولید کنن دگان مختل ف در جه ان سه‬
‫نوع اصلی چیلر جذبی (از نظر منبع گرمايي عملي ات تغلي ظ) ارائ ه می نماین د ک ه عبارتن د از ‪ :‬ش<<عله‬
‫مستقیم ‪ ،‬بخار و آب داغ‪.‬‬

‫در یک تقسیم بندی عمومی می توان چیلرهای جذبی را در دو دس ته چیلره ای ج ذبی آب و آمونیاک و‬
‫چیلرهای جذبی لیتیوم بروماید و آب طبقه بندی نمود ‪ .‬در واق ع در ه ر س یکل تبرید ج ذبی یک س یال‬
‫جاذب و یک سیال مبرد وجود دارد که تقسیم بندی فوق ب ر این مبن ا انج ام ش ده اس ت‪ .‬در سیس تم آب و‬
‫آمونیاک ‪ ،‬سیال مبرد آمونیاک وسیال جاذب آب است‪ .‬در سیستم لیتیوم بروماید و آب ‪ ،‬س یال م برد آب‬
‫و سیال جاذب ‪ ،‬محلول لیتیوم بروماید است‪.‬‬

‫‪ ‬اما بر حسب اجزای سیستم هم می توان تقسیم بندی های دیگری ارائه ک رد مثالً می ت وان س یکل ه ای‬
‫تبرید جذبی را ( از نظر چرخه تغليظ ماده جاذب) به سیکل های تبرید یک اث<<ره ‪ ،‬دو اث<<ره طبق ه بن دی‬
‫کرد‪.‬‬

‫‪3‬‬
4
5
6
7
8
 ‫اصول کار چیلر های جذبی ‪:‬‬
‫اصول کارکرد چیلرهای جذبی همچون سایر سیستم های سرمایشی فرآیند تبخیر است ‪ .‬همانطور که‬
‫می دانیم الزمه فرآیند تبخیر دریافت گرماست و این اخذ گرما می تواند موجب ایجاد سرما شود ‪.‬با‬
‫توجه به قوانین ترمودینامیکی می دانیم که با کاهش فشار می توانیم عمل تبخیر را در دماهای پایین نیز‬
‫ایجاد کنیم‪.‬نحوه عملکرد واحد تبخیر چیلر( اواپراتور) نیز بر همین اصل استوار است ‪ .‬بدین معنی که‬
‫ماده مبرد چیلرهای جذبی که اغلب آب است در داخل اواپراتور که دارای فشار خالء می باشد در‬
‫دمای پایین تبخیر شده و حرارت مورد نیاز تبخیر خود را از محیط اطراف اواپراتور دریافت می نماید‬
‫و در نتیجه این عمل محیط اطراف اواپراتور سرد می شود‪.‬‬

‫‪                                                                                  ‬‬
‫با توجه به مطالب باال متوجه این قضیه می شویم که با کاهش فشار در سطح آب ‪ ،‬دمای جوش آب را‬
‫می توان پایین آورد‪ .‬به طور مثال اگر فشار سطح آب ‪ 5.8‬میلیمتر جیوه باشد ‪ ،‬دمای تبخیر آب ‪3.3‬‬
‫درجه سانتی گراد خواهد بود‪ .‬به عکس هر چه فشار بیشتر شود‪ ،‬درجه حرارت تبخیر نیز زیادتر می‬
‫شود‪.‬‬
‫در چیلرهای ابزوربشن مایع دیگری نیز به عنوان ابزوربر(جذب کننده) برای جذب بخارهای آب‬
‫وجود دارد که بیشتر از محل لیتیوم بروماید برای این منظور استفاده می شود‪ .‬زیرا این محلول دارای‬
‫قدرت جذب بخار آب زیاد است و سمی و قابل انفجار نیست و همچنین ایجاد ترکیبات مضر نمی کند‪.‬‬
‫برای درک بهتر کار این چیلرها به شرح یک مثال می پردازیم ‪:‬‬
‫اگر دو ظرف داشته باشیم که در یکی آب و در دیگری محلول لیتیوم بروماید باشد و فرض کنیم که هوا‬
‫به وسیلۀ پمپ خالء (وکیوم) از این ظروف تخلیه ش ده باش د‪ ،‬ظ رفی ک ه آب در آن اس ت تبخ یر کنن ده‬

‫‪9‬‬
‫(اواپراتور) و ظرفی که در آن لیتیوم بروماید است جاذب(ابزورب ر) ن ام دارد و ب دلیل وج ود خالء آب‬
‫درون اواپراتور تبخیر شده و به وسیلۀ محلول لیتیوم بروماید جذب می شود‪ .‬از طرفی در نتیج ۀ تبخ یر‬
‫قسمتی از آب در اواپراتور‪ ،‬درج ۀ ح رارت آب ب اقی مان ده ک اهش می یاب د‪ .‬ب رای این ک ه از س رمای‬
‫حاصله در اواپراتور استفاده شود‪ ،‬یک کویل که در آن آب جریان دارد اضافه می کنیم ‪.‬آب وارد کویل‬
‫می شود و پس از خنک شدن از طرف دیگر خارج می شود‪ .‬آب سرد شده برای خنک کردن س اختمان‬
‫به کار می رود‪.‬‬
‫‪ ‬ایجاد هرگونه تسهیالتی برای تبخ یر بیش تر س بب اف زایش ران دمان سیس تم می ش ود ‪ .‬یکی از به ترین‬
‫روش ها این است که به کمک یک پمپ ‪ ،‬مبرد داخل ظرف (آب) را با استفاده از نازل هایی ک ه ب رای‬
‫آن در نظر می گیریم بر روی کویل بپاشیم‪ .‬این امر سبب پودری شدن آب و انبساط و تبخ یر س ریع ت ر‬
‫آن می شود ‪.‬‬
‫پمپی که برای این منظور بکار می رود بنام پمپ مبرد (‪) Refrigerant Pump‬نامگذاری می شود‪.‬‬
‫از طرفی برای اینکه در ظرف دیگر که حاوی محلول لیتیوم بروماید است نیز راندمان را باال ببریم‬
‫یک پمپ نیز برای این محفظه در نظر می گیریم و آنرا پمپ ابزوربر (‪) Absorbent Pump‬می‬
‫نامیم ‪.‬این پمپ محلول لیتیم بروماید را به صورت اسپری در ابزوربر می پاشد و در نتیجه قدرت جذب‬
‫آن را باال می برد‪(.‬در سیکل واقعی چیلر‪،‬پمپ محلول‪ ،‬وظیفه این پمپ را نیز انجام می دهد‪).‬‬
‫با اضافه کردن این دو پمپ‪ ،‬راندمان سیستم باال می رود‪ ،‬اما دو اشکال اساسی باقی می ماند‪:‬‬
‫یکی این که محلول لیتیوم بروماید مرتبا ً بخار آب را جذب می کند و رقیق می شود و درنتیجه قدرت‬
‫جذب کنندگی خود را از دست می دهد‪ .‬برای رفع این مشکل‪ ،‬به سیستم ‪ ،‬یک ژنراتور و یک پمپ بنام‬
‫پمپ محلول (‪) Solution Pump‬اضافه می کنیم و محلول لیتیوم بروماید به وسیلۀ این پمپ به‬
‫ژنراتور می رود و به وسیلۀ بخار و یا آبگرم و یا شعله مستقیم مشعل به آن حرارت داده می شود و در‬
‫اثر حرارت‪ ،‬آبی را که جذب کرده است‪ ،‬به صورت بخار از دست می دهد و محلول مجدداً غلیظ می‬
‫شود و به ابزوربر بر می گردد‪.‬‬
‫مشکل دوم وجود بخاری است که در نتیجه تغلیظ لیتیوم بروماید ایجاد شده است و برای رفع این مشکل‬
‫‪ ،‬به سیستم یک کندانسور(تقطیر کننده) اضافه می کنیم تا بخار آبی که از ژنراتور خارج می شود به‬
‫کندانسور برود و در آنجا در تماس با لوله های خروجی از برج خنک کن به مایع تبدیل شود و دوباره‬
‫به اواپراتور برگردد و در نتیجه یک مدار بسته تشکیل می شود‪.‬‬
‫حال برای تکمیل سیستم و باال بردن راندمان کار‪ ،‬یک مبدل حرارتی بین ژنراتور و ابزوربر قرار‬
‫می دهیم تا از یک طرف محلول رقیقی را که از ابزوربر به ژنراتور می رود‪ ،‬گرم کند و از طرف‬
‫دیگر محلول غلیظی را که از ژنراتور به ابزوربر بر می گردد‪ ،‬خنک کند‪.‬‬
‫‪10‬‬
 ‫با توجه به این که هر چه درجۀ حرارت محلول لیتیوم بروماید پایین تر باشد‪ ،‬می تواند آب بیشتری‬
‫جذب کند‪ ،‬بنابراین برای خارج کردن گرمای حاصل از انحالل در ابزوربر و باال بردن قدرت جذب‬
‫لیتم برماید‪ ،‬یک کویل در ابزوربر قرار می دهیم که داخل آن آب سرد ( از برج خنک کننده ) جریان‬
‫یابد‪.‬‬
‫تمامی آنچه تا کنون شرح داده شد‪ ،‬توضیح نحوه عملکرد سیستم جذبی تک اثره ( دارای یک ژنراتور)‬
‫بود ‪ .‬اما نوع دیگری از چیلرهای جذبی وجود دارند که دارای راندمان بهتری نسبت به چیلرهای تک‬
‫اثره هستند و به چیلرهای جذبی دو اثره ( دارای دو ژنراتور)معروفند ‪ .‬در چیلرهای جذبی تک اثره‬
‫زمانی که بخار مبرد از واحد ژنراتور به سمت واحد کندانسور می رود ‪ ،‬تمام گرمای نهان تقطیر به‬
‫آبی که در کندانسور جریان دارد منتقل می شود و سپس به سمت هوای محیط هدایت می شود ‪.‬‬
‫چیلرهای جذبی دو اثره دارای دو ژنراتور و دو مبدل حرارتی هستند و عملیات تغلیظ در آنها طی دو‬
‫مرحله انجام می شود‪ .‬در این نوع از چیلرها از گرمای نهان تقطیر نیز به عنوان منبع انرژی گرمایی‬
‫جهت تغلیظ محلول رقیق استفاده می گردد‪.‬با بکارگیری این روش نرخ تبخیر افزایش یافته و بازده‬
‫سیستم و ضریب کارایی آن نسبت به چیلرهای یک اثره افزایش قابل توجه ای پیدا می کند‪.‬‬

‫‪11‬‬
 ‫‪ ‬اصطالحات فنی رایج در چیلر جذبی ‪:‬‬

‫ژنراتور‬
‫‪ ‬ژنراتور معموالً در محفظه باالیی چیلرهای جذبی قرار داشته و وظیفه تغلیظ محلول لیتیوم بروماید‬
‫رقیق و جدا سازی آب مبرد را بر عهده دارد‪.‬‬
‫‪  ‬جذب کننده‬
‫‪ ‬جذب کننده معموالً در پوسته پایینی چیلرهای جذبی قرار داشته و وظیفه جذب بخار مبرد تولید شده در‬
‫محفظه اواپراتور را بر عهده دارد‪.‬‬
‫‪  ‬اواپراتور‬
‫‪ ‬اواپراتور معموالً در پوسته پایین چیلرهای جذبی قرار می گیرد‪ .‬مایع مبرد در اواپراتور به لحاظ‬
‫فشار پایین محفظه (خأل نسبی) تبخیر شده و باعث کاهش درجه حرارت آب سرد تهویه درون لوله های‬
‫اواپراتور می گردد‪.‬‬
‫‪ ‬‬

‫کندانسور‬
‫‪ ‬کندانسور معموالً در پوسته های باالیی چیلرهای جذبی واقع شده است و وظیفه تقطیر مبرد تبخیر شده‬

‫‪12‬‬
‫توسط ژنراتور را بر عهده دارد‪ .‬بخار مبرد در برخورد با لوله های حاصل از آب برج ‪ ،‬تقطیر شده و‬
‫به تشتک اواپراتور سرریز می شود‪ .‬‬

‫‪ ‬محلول جاذب‬
‫‪ ‬این محلول در سیکل های پروژه حاضر محلول لیتیوم بروماید و آب است‪.‬‬
‫‪  ‬مایع مبرد‬
‫‪ ‬مایع مبرد در چیلرهای جذبی پروژه حاضر آب خالص (آب مقطر) می باشد که به جهت فشار پایین‬
‫محفظه اواپراتور در اثر تبخیر خاصیت خنک کنندگی خواهد داشت‪.‬‬
‫کریستالیزه شدن‬
‫‪ ‬محلول لیتیوم بروماید در غلظت معمولی به صورت مایع است ‪ ،‬ولی چنانچه تغلیظ اولیه بیش از حد‬
‫ادامه یابد حجم بلورهای ریزی که در آن تشکیل می شوند ‪ ،‬بزرگتر شده و ممکن است باعث مسدود‬
‫شدن کامل مسیر عبور محلول شود‪ .‬به این پدیده کریستالیزه شدن گویند‪.‬‬

‫برطرف کردن عمل کریستالیزاسیون در چیلرهای جذبی‬

‫دالیل ایجاد کریستالیزاسیون‬
‫‪ -1‬تخلیۀ نادرست‪ ،‬هوا و روغن که تقطیر(کندانسه) نمی شوند یا ضعیف بودن پمپ تخلیه در خالء کردن‬
‫آن ها‪.‬‬
‫‪  -2‬نوسانات‪ ‬زیاد درجۀ حرارت آب سرد‪.‬‬
‫‪  -3‬شیر محلول اتوماتیک به طور ناصحیح میزان شده باشد‪.‬‬
‫‪  -4‬رقیق شدن نادرست محلول لیتیوم بروماید‪.‬‬
‫کریستاله شدن سیتسم به طریق زیر مشخص می شود‪:‬‬
‫‪  -1‬درجه حرارت آب سرد خروجی شروع به افزایش می کند‪.‬‬
‫‪  -2‬سطح محلول در شیشۀ آب نما در ابزوربر کاهش می یابد‪.‬‬
‫‪  -3‬ورودی پمپ محلول خالی می ماند وایجاد سروصدا می کند‪.‬‬
‫براي بر طرف کردن کریستال ها به شرح زیر عمل کنید‪:‬‬
‫توجه داشته باشید که هرگز پمپ خالء را راه نیندازید‪.‬‬
‫‪  -1‬سنسور کنترل کنندۀ آب سرد و کنترل کنندۀ درجه حرارت پایین (کم) مایع مبرد را از غالف‬
‫خارج کنید‪(.‬برای جلوگیری از صدمه دیدن)‪.‬‬
‫‪  -2‬تمام ترموستات ها که درجه بندی آن ها کم تر از ‪ 210‬درجه ۀ فارنهایت است ‪ ،‬خارج کنید‪.‬‬
‫‪  -3‬پمپ آب کندانسور و بادبزن برج را خاموش کنید‪.‬‬
‫‪  -4‬شیر مایع مبرد را از طریق کلید ‪ 4S‬باز کنید‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫این شیر به مایع مبرد اجازه می دهد محلول را رقیق کند‪ .‬وقتی مکش پمپ مایع مبرد خالی شد‪،‬کلید‬
‫سرویس را در وضعیت اتوماتیک قرار دهید و اگر حالت کریستاله شدید بود مرحله فوق تکرار‬
‫شود‪.‬‬
‫در حالت های شدید یخ بستن ‪ ،‬باید مبدل حرارتی یا محلول غلیظ ویا هر دو گرم شوند‪.‬حرارت‬
‫خارجی که در این حالت داده می شود‪ ،‬ممکن است از یک منبع خارجی و یا یک مشعل تامین شود‪.‬‬
‫در مواقعی که حرارت دادن به وسیله شعله انجام می گیرد‪،‬باید دقت شود که هیچ قسمتی بیش از حد‬
‫داغ نشود‪.‬آنچه مسلم این است که قسمت هایی از خط مایع مبرد کریستاله می شود‪(.‬خط محلول از‬
‫ژنراتور به مبدل وخط محلول از مبدل به ادکتور)‪.‬‬
‫در چنین مواقعی کنترلر شیربخار (‪ )2PRV‬را در نظر بگیرید و کلید سرویس ‪ ))1S‬را در‬
‫وضعیت سرویس بگذارید تا شیر بخار را باز کند وپمپ محلول را به کار بیندازد‪ .‬مقدار بخار را‬
‫دستی تغییر دهید (شیر کنترل ‪ )2PRV‬تا به تدریج ‪ ،‬حرارت ‪ 210‬درجه‪ ،‬فارنهایت برسد‪.‬‬
‫محلول داغ بین ابزوربر و ژنراتور جریان می یابد و از ژنراتور به ابزوربر ‪ ،‬از لوله های ضد‬
‫کریستالیزاسیون بر می گردد ‪ ،‬برای تسریع در از بین بردن کریستال ها بهتر است پمپ محلول به‬
‫طریق زیر به کار گرفته شود‪:‬‬
‫‪  -1‬وقتی محلول داغ ژنراتور به ایزوربر بر می گردد‪،‬پمپ محلول داغ بتواند در شکستن کریستال‬
‫ها کمک کند‪.‬‬
‫‪  -2‬بعد از این که محلول به داخل مبدل حرارتی رفت ‪،‬پمپ محلول را به کار اندازید‪.‬‬
‫‪  -3‬اعمال فوق را چندین بار تکرار کنید‪.‬‬
‫هنگامی که حرارت محلول به ‪ 150‬درجۀ فارنهایت رسید ‪ ،‬پمپ و باد رسان های برج را دوباره‬
‫راه بندازید‪ .‬با توجه به این که کلید شیر مایع مبرد ‪ 4S‬در وضعیت (‪ )AUTO‬قراردارد‪،‬شیرهای( (‬
‫‪ PRV‬بخار را به وضعیت اصلی تنظیم کنید‪ .‬سنسور کنترل وتمام ترموستات ها و ترمومترها را‬
‫در جای خود قرار دهید و تصحیح های الزم را انجام دهید تا از کریستاله شدن مجدد جلوگیری‬
‫شود‪.‬‬

‫‪ ‬ضریب عملکرد‬
‫‪ ‬پارامتر ضریب عملکرد در دستگاههای برودتی از جمله چیلرهای جذبی شاخصی از بازدهی دستگاه‬
‫می باشد‪ .‬مقادیر باالتر این پرامتر نشان دهنده مصرف بهینه انرژی حرارتی می باشد‪.‬‬

‫خواص محلول لیتیوم بروماید و آب‬

‫‪ ‬لیتیوم بروماید یک نمک جامد کریستالی است که هر گاه غلظت آن در آب به حدود ‪ 30‬تا ‪ 40‬درصد‬
‫برسد به حالت محلول در می آید‪ .‬با توجه به اهمیت این ماده در چیلرهای جذبی مراکز تحقیقاتی دنیا‬
‫‪14‬‬
 ‫جداول و منحنی های مختلفی برای خواص آن ارائه نموده اند‪ .‬در هندبوک های ‪ ASHRAE‬پنج‬
‫منحنی برای این ماده درج شده است که عناوین آنها عبارت است از‪:‬‬

‫‪ ‬الف‪ -‬منحنی فشار‪ -‬دما‪ -‬غلظت (‪)P-T-X‬‬

‫ب‪ -‬منحنی آنتالپی ‪ -‬غلظت ‪ -‬دما (‪)h-X-T‬‬

‫ج‪ -‬منحنی های وزن مخصوص ‪ -‬غلظت ‪ ،‬ویسکوزیته ‪ -‬دما ‪ ،‬گرمای ویژه ‪ -‬غلظت‬

‫‪ ‬در ارتباط با منحنی های فوق الذکر توجه به نکات زیر ضروری است ‪:‬‬

‫الف‪ -‬در منحنی ‪ P-T-X‬محدوده دما از ‪ 40‬تا ‪ 350‬درجه فارنهایت در نظر گرفته شده است‪ .‬غلظت‬
‫لیتیوم بروماید نیز در محدوده ‪ 40‬تا ‪ 70‬درصد است‪ .‬زیر منحنی ‪ %70‬غلظت محدوده‬
‫کریستالیزاسیون می باشد‪ .‬محدوده کاری چیلرهای جذبی غلظت های حدود ‪ 55‬تا ‪ 70‬درصد است‪.‬‬
‫برای محاسبه خواص این منحنی ها فرمول هایی ارائه شده است که در برنامه های رایانه ای از این‬
‫فرمول ها استفاده می گردد‪ .‬لذا محدودیت های اعمال شده فوق باید در شبیه سازی سیکل های تبرید مد‬
‫نظر باشند‪.‬‬

‫ب‪ -‬گرمای ویژه محلول در محدوده غلظت های ‪ 55‬تا ‪ 65‬درصد بین ‪ 05/2‬تا ‪ 8/1‬بر حسب‪)kg.K(/‬‬
‫‪ kJ‬است‪ .‬د‪ -‬منحنی های(‪ )h-X-T‬دیگری نیز توسط مراکز تحقیقاتی ارائه شده است‪ .‬که به دلیل‬
‫متفاوت بودن مبانی کار ‪ ،‬ممکن است از نظر ظاهری با منحنی های ارائه شده در هندبوک‬
‫‪ ASHRAE‬فرق داشته باشند‪.‬‬

‫مقایسه چیلرهای جذبی و تراکمی‬

‫چیلرهای جذبی از بعضی لحاظ شبیه چیلرهای تراکمی عمل می کنندکه مهمترین این شباهتها عبارتند‬
‫از‪ :‬الف ‪ -‬در اواپراتور از گرمای آب تهویه ساختمان برای تبخیر یک مبرد فرار در فشار پایین‬
‫استفاده می گردد‪.‬‬

‫ب ‪ -‬گاز مبرد فشار پایین از اواپراتور گرفته شده و گاز مبرد فشار باال به کندانسور فرستاده می شود‪.‬‬

‫ج ‪ -‬گاز مبرد در کندانسور تقطیر می گردد‪.‬‬

‫د ‪ -‬مبرد در یک سیکل همواره در گردش است‪.‬‬

‫تفاوتهای اصلی چیلرهای جذبی وتراکمی عبارتند از ‪:‬‬

‫الف ‪ -‬چیلرهای تراکمی برای گردش مبرد از کمپرسور استفاده می کنند در حالی که چیلرهای جذبی‬
‫فاقد کمپرسور بوده و به جای آن از انرژی گرمایی منابع مختلف استفاده کرده و غلظت محلول جاذب‬
‫را تغییر می دهند ‪ ،‬همچنان که غلظت تغییر می کند ‪ ،‬فشار نیز در اجزای مختلف چیلر تغییر می کند‪.‬‬
‫این اختالف فشار باعث گردش مبرد در سیستم می گردد‪.‬‬

‫ب ‪ -‬ژنراتور و جذب کننده در چیلرهای جذبی جانشین کمپرسور در چیلرهای تراکمی شده است‪.‬‬

‫‪15‬‬
 ‫ج ‪ -‬در چیلرهای جذبی از یک جاذب استفاده می شود که عموما ً آب یا نمک لیتیوم بروماید است‪.‬‬

‫د ‪ -‬مبرد در چیلرهای تراکمی یکی از انواع کلروفلئوروکربن ها یا هالوکلروفلئوروکربن ها است در‬

‫حالی که در چیلرهای جذبی مبرد معموالً آب یا آمونیاک است‪.‬‬

‫ه ‪ -‬چیلرهای تراکمی انرژی مورد نیاز خود را از انرژی الکتریکی تأمین می کنند در حالی که انرژی‬
‫ورودی به چیلرهای جذبی از آب گرم یا بخار وارد شده به ژنراتور تأمین می شود‪ .‬گرما ممکن است‬
‫از کوره هوای گرم یا دیگ آمده باشد‪ .‬در بعضی اوقات از گرمای سایر فرایندها نیز استفاده می شود‬
‫مانند بخار کم فشار یا آب داغ صنایع ‪ ،‬گرمای باز گرفته شده از دود خروجی توربین های گازی و یا‬
‫بخار کم فشار از خروجی توربین های بخار‪.‬‬

‫مهمترین مزایای چیلرهای جذبی نسبت به چیلرهای تراکمی عبارتند از‪:‬‬

‫‪ ‬الف ‪ -‬صرفه جویی در مصرف انرژی الکتریکی ‪:‬‬

‫‪ ‬همانطور که گفته شد چیلرهای جذبی از گاز طبیعی ‪ ،‬گازوئیل یا گرمای تلف شده به عنوان منبع‬
‫اصلی انرژی استفاده می کنند و مصرف برق آنها بسیار ناچیز است‪ .‬به میزان مصرف برق ‪ ،‬مقایسه‬
‫و تحلیل های کمی در فصول بعدی اشاره خواهد شد‪.‬‬

‫ب ‪ -‬صرفه جویی در هزینه خدمات برق ‪:‬‬

‫‪ ‬هزینه نصب سیستم شبکه الکتریکی در پروژه ها بر اساس حداکثر توان برداشت قابل تعیین است‪.‬‬
‫یک چیلر جذبی به دلیل اینکه برق کمتری مصرف می کند ‪ ،‬هزینه خدمات را نیز کاهش می دهد‪ .‬در‬
‫اکثر ساختمان ها نصب چیلرهای جذبی موجب آزاد شدن توان الکتریکی برای مصارف دیگر می‬
‫شود‪.‬‬

‫‪ ‬ج ‪ -‬صرفه جویی در هزینه تجهیزات برق اضطراری ‪:‬‬

‫‪ ‬در ساختمانهایی مانند مراکز درمانی و یا سالن های کامپیوتر که وجود سیستمهای برق اضطراری‬
‫برای پشتیبانی تجهیزات خنک کننده ضروری است ‪ ،‬استفاده از چیلر های جذبی موجب صرفه جویی‬
‫قابل توجهی در هزینه این تجهیزات خواهد شد‪.‬‬

‫د ‪ -‬صرفه جویی در هزینه اولیه مورد نیاز برای دیگ ها ‪:‬‬

‫‪ ‬برخی از چیلرهای جذبی را می توان در زمستان ها به عنوان هیتر مورد استفاده قرار داد و آب گرم‬
‫الزم برای سیستم های گرمایشی را با دماهای تا حد ‪ 203‬تأمین نمود‪ .‬در صورت استفاده از این‬
‫چیلرها نه تنها هزینه خرید دیگ کاهش می یابد بلکه صرفه جویی قابل مالحظه ای در فضا نیز بدست‬
‫خواهد آمد‪.‬‬

‫‪ ‬ه ‪ -‬بهبود راندمان دیگ ها در تابستان ‪:‬‬

‫‪ ‬مجموعه هایی مانند بیمارستان ها که در تمام طول سال برای سیستمهای استریل کننده ‪ ،‬اتوکالوها و‬
‫سایر تجهیزات به بخار احتیاج دارند مجهز به دیگ های بخار بزرگی هستند که عمدتا ً در طول تابستان‬
‫با بار کمی کار می کنند‪ .‬نصب چیلرهای جذبی بخار در چنین مواردی موجب افزایش بار و مصرف‬
‫بخار در تابستان ها شده و در نتیجه کارکرد دیگ ها و راندمان آنها بهبود قابل توجهی خواهد یافت‪.‬‬

‫‪ ‬و ‪ -‬بازگشت سرمایه گذاری اولیه ‪:‬‬

‫‪ ‬چیلرهای جذبی به دلیل نیاز کمتر به برق در مقایسه با چیلرهای تراکمی ‪ ،‬هزینه های کارکردی را‬
‫کاهش می دهند‪ .‬اگر اختالف قیمت یک چیلر جذبی و یک چیلر تراکمی هم ظرفیت را به عنوان میزان‬

‫‪16‬‬
 ‫سرمایه گذاری و صرفه جویی ساالنه از محل کاهش یافتن هزینه های انرژی را به عنوان بازگشت‬
‫سرمایه در نظر بگیریم ‪ ،‬می توان با قاطعیت گفت که بازگشت سرمایه گذاری صرف شده برای نصب‬
‫چیلرهای جذبی با شرایط بسیار خوبی صورت خواهد گرفت‪.‬‬

‫‪  ‬ز ‪ -‬کاسته شدن صدا و ارتعاشات ‪:‬‬

‫‪ ‬ارتعاش و صدای ناشی از کارکرد چیلرهای جذبی به مراتب کمتر از چیلرهای تراکمی است‪ .‬منبع‬
‫اصلی تولید کننده صدا و ارتعاش در چیلرهای تراکمی‪ ،‬کمپرسور است‪ .‬چیلرهای جذبی فاقد کمپرسور‬
‫بوده و تنها منبع مولد صدا وارتعاش در آنها پمپهای کوچکی هستند که برای به گردش درآوردن مبرد‬
‫و محلول لیتیم برماید کاربرد دارند‪ .‬میزان صدا و ارتعاش این پمپهای کوچک قابل صرف نظرکردن‬
‫است‪.‬‬

‫‪ ‬ح ‪ -‬حذف مخاطرات زیست محیطی ناشی از مبردهای مضر‪:‬‬

‫‪ ‬چیلرهای جذبی بر خالف چیلرهای تراکمی از هیچ گونه ماده ‪ CFC‬یا ‪ HCFC‬که موجب تخریب‬
‫الیه ازن می شوند ‪ ،‬استفاده نمی کنند‪ .‬لذا برای محیط زیست خطری ایجاد نمی نمایند‪ .‬چیلرهای جذبی‬
‫غالبا ً از آب به عنوان مبرد استفاده می کنند‪ .‬یک چیلر جدید در هر شرایطی ‪،‬یک سرمایه گذاری بیست‬
‫و چند ساله است‪ .‬تغییرات دائمی قوانین و مقررات استفاده از مبردها موجب می شود تا استفاده از‬
‫مبردی طبیعی مانند آب در چیلرهای جذبی گزینه ای بسیار قابل توجه به شمار آید‪.‬‬

‫‪ ‬ط‪ -‬کاستن از میزان تولید گازهای گلخانه ای و آالینده ها ‪:‬‬

‫‪ ‬میزان تولید گازهای گلخانه ای (مانند دی اکسید کربن) که تأثیر قابل توجهی در گرم شدن کره زمین‬
‫دارند و آالینده ها (مانند اکسیدهای گوگرد ‪ ،‬اکسیدهای نیتروژن و ذرات معلق) توسط چیلرهای جذبی‬
‫در مقایسه با چیلرهای تراکمی بسیار کمتر است‪.‬‬

‫کمپرسور چیلرهای تراکمی كاهش مصرف برق‬

‫انتخاب روش صحیح کنترل دبی با شیر خروجی یا کنترل دور‬ ‫‪‬‬
‫تنظيم فشار خروجی کمپرسور جهت تنظیم توان مصرفی‬ ‫‪‬‬

‫‪ 1‬درجه کاهش فشار نزدیک به ‪ %8‬توان مصرفی کمپرسور را می کاهد‬

‫نگهداری صحیح کمپرسور‬ ‫‪‬‬

‫عدم نگهداری صحیح کمپرسور ‪ %10‬مصرف توان آنرا افزاش می دهد‬

‫نشتی در کمپرسورها بیشترین سطح تلفات را بخود اختصاص می دهد‬ ‫‪‬‬

‫سیكل چیلر جذبی و چیلر تراكمی‬

‫‪17‬‬
‫چرخه كاركرد چیلر جذبی‬

‫چرخه كاركرد چیلر تراكمی‬

‫چیلر جذبی شعله مستقیم ‪:‬‬

‫‪18‬‬
 ‫تفاوت اصلی این نوع چیلر در نوع ژنراتور می باشد در واقع در این نوع چیلر محلول مستقیم با‬
‫حرارت مشعل نصب شده بر روی ژنراتور گرم و جوشانده می شود ‪.‬‬
‫محلول خروجی از ژنراتور با كمك انرژی گرمایی مشعل غلیظ می گردد و بخار جداشده از محلول از‬
‫ژنراتور به كندانسور منتقل می شود(فلش سبز رنگ در باال ) در كندانسور توسط آب برج خنك شده و‬
‫بخار آب كندانس شده به اواپراتور بر می گردد ‪.‬‬
‫در اواپراتور به دلیل فشار پایین (خالئ نسبی در دستگاه ) مجددا آب كه به عنوان مبرد در سیستم‬
‫های جذبی انجام وظیفه می كنند در دمای ‪ 4‬درجه سانتی گراد جوشیده و تبخیر می گردد فرآیند تبخیر‬
‫فرآیندی گرما گیر است این گرما از آب سیستم كه درون لوله های آب سیستم درون اواپراتور قرار‬
‫دارد دریافت می شود و به این طریف آب سیستم خنك می شود‪.‬‬
‫مبرد تبخیر شده در اواپراتور به دلیل قدرت زیاد محلول لیتیوم بروماید در جذب رطوبت دوباره جذب‬
‫محلول غلیظ و خنك مجود در ابزربر می شود(‪ 3‬فلش سبز رنگ پایین )‬
‫محلول ابزربر پس از جذب رطوبت دوباره رقیق شده و برای ادامه سیكل و عملكرد دستگاه به‬
‫ژنراتور باز گردانده می شود ‪.‬‬

‫‪:‬‬ ‫اختالف چیلرهای جذبی آب گرم با شعله مستقیم‬

‫‪ COP -1‬چیلرهای جذبی آب گرم حدود ‪ 0/7‬و ‪ COP‬چیلرهای جذبی دایركت ف ایر ح دود ‪ 1/3‬می‪-‬‬
‫باشد‪ ،‬در نتیجه میزان سوخت در چیلرهای جذبی شعله مستقیم مصرفی تقریب ا ً نص ف م یزان س وخت‬
‫مصرفی چیلرهای جذبی آبگرم میباشد‪.‬‬
‫‪ -2‬بدلیل اینكه برای س یر كول ه نم ودن آبگ رم م ورد نیاز اینگون ه چیلره ا احتیاج ب ه الك تروپمپ و‬
‫مصرف برق میباشد و همچنین میزان آب در گردش بخش ابزوربر‪ -‬كندانسور اینگونه چیلرها ح دود‬
‫‪ 1/3‬برابر چیلرهای شعله مستقیم میباشد‪ ،‬لذا مصرف برق لوازم جانبی مربوط به اینگونه چیلره ا در‬
‫ظرفیتهای باال‪ ،‬مصرف آنها را غیراقتصادی مینماید‪.‬‬
‫‪ ‬ضمنا ً مصرف برق خود دستگاه چیلر آبگرم نسبت به چیل ر ش عله مس تقیم ب دلیل نیاز ب ه اس تفاده از‬
‫پمپ‪ ،‬در سلوشن بزرگتر نیز بیشتر میباشد و این امر نیز ب اعث ع دم اس تفاده از اینگون ه چیلره ا در‬
‫ظرفیتهای باالتر از‪ 120‬تن میشود‪.‬‬
‫‪ -3‬بطور كل هنگام كار در چیلرهای آبگرم لوازم جانبی بیش تری بایس تی در ح ال ك ار باش ند (دیگ‬
‫آبگرم‪ -‬پمپهای آبگرم و‪ %30‬توان بیشتر در پمپهای برج) لذا مصرف مجموع برق بیشتر از اینگونه‬
‫چیلرها در هنگام كار باعث عدم انتخاب اینگون ه دس تگاهه ا در ظ رفیته ای ب اال میگ ردد‪ .‬مگ ر آنك ه‬

‫‪19‬‬
‫آبگرم مورد نیاز حاصل از عملكرد دستگاههای ج انبی ب وده هزین های ب رای آن پ رداخت نش ود (در‬
‫صنایع بزرگ و نیروگاهها و امثالهم)‬
‫‪ -4‬به لحاظ ‪ COP‬پائین و میزان آب برج بیشتر در چیلرهای آبگرم مص رف آب س ختیگ یر ش ده در‬
‫اینگونه چیلرها بیشتر است و در مناطقی كه برای استعمال آب مصرفی هزین ه پ رداخت میگ ردد این‬
‫هزینه در چیلرهای آبگرم حدود‪ %30‬بیشتر از آن در چیلرهای شعله مستقیم میباشد‪.‬‬
‫‪ -5‬به لح اظ نیاز ب ه مح ل نص ب ادوات ج انبی و لول هكش یه ای مرتب ط و كنترله ای م ورد نیاز در‬
‫چیلرهای آب گرم فضای مورد نیاز موتورخانه و قیمت تمام ش ده آن ب ه م راتب بیش تر از ن وع چیل ر‬
‫شعله مستقیم میباشد‪.‬‬
‫‪ -6‬بدلیل تكنولوژی به كار رفته در چیلرهای دایركت فایر امكان بروز اشكال در چیلر بسیار كمتر از‬
‫چیلرهای آبگرم میباشد و اصوالً تعمیر احتمالی آن در ح داقل زم ان ممكن در س ایت چیل ر انج ام می‪-‬‬
‫گیرد‪.‬‬
‫‪ -7‬نگهداری و راهبری چیلرهای دایركت فایر ب ه علت اتوماس یون پیش رفته این ن وع چیلره ا بس یار‬
‫سادهتر از چیلرهای آبگرم میباشد‪.‬‬

‫سیستم جذبی‬
‫این سیستم دارای یك ژنراتور حرارتی ( ‪ )Heat Generator‬ـ (كندانسور ‪ )Condenser‬و اواپراتور‬
‫می باشد ‪ .‬گرمای محیط را گرفته (به عبارتی دیگر سرما تولید می كند ) پس جذب مایع جاذب شده و‬
‫از آنجا دوباره به ژنراتور باز می گردد‪ .‬عمال می توان گفت كه جاذب و ژنراتور در مدار به ترتیب‬
‫عمل مكش و رانش یك كمپرسور را انجام می دهند ‪ .‬معموالً در چیلرهای ابزدوشن سیال مبرد آبو‬
‫سیال جاذب ایتیوم بروماید (‪ )Lithium bromide‬است ‪.‬‬

‫مزایای استفاده از سیستم چیلر ابزدوبشن نسبت به سیستم تراكمی ‪:‬‬

‫در پروژه هایی كه به منظور گرمایش ‪ ،‬دیگ بخار وجود دارد می توان از چیلر ابزدوبشن استفاده‬
‫نمود البته هزینه اولیه آن نسبت به چیلرهای تراكمی بیشتر می باشد ولی با توجه به مخارج راه اندازی‬
‫و تعمیر و نگهداری كم خرج و مخصوصا ً مصرف برق خیلی كم آن كه به مراتب از چیلرهای تراكمی‬
‫پایین تر می باشد و همچنین مصرف سو خت ارزان (گاز یا گازوئیل ) و سادگی و عدم پیچیدگی سیستم‬
‫در ظرفیت های زیاد مقرون به صرفه می باشد ‪ .‬همچنین قطعات مكانیكی سیستم تبرید تراكمی را‬
‫ندارد ـ طول عمر بیشتری دارد ‪.‬‬
‫مواظبت و انتقال سیستمی بروماید ‪:‬‬

‫‪20‬‬
‫این محلول غیر رسمی غیر قابل اشتعال ‪ ،‬غیر قابل انفجار و دارای خواص شیمیائی ثابت می باشد این‬
‫محلول می تواند براحتی در شبكه های سر باز انتقال یابد ‪ .‬ولی بعد از هر چند سال استفاده ممكن است‬
‫در خاتصیت آن تغییراتی به وجود آید ‪ .‬اگر محلول لیتیم بروماید بر روی ابزار یا هر قسمتی بریزد این‬
‫قسمتها بایستی شستشو و سپس خشك گردند این محلول در مجاورت هوا ایجاد خوردگی می نمایند ‪.‬‬
‫روكش نازكی از روغن برروی ابزار بعد از شستشو الزم و مناسب می باشد ‪ .‬تماس محلول لیتیم‬
‫بروماید می تواند برروی پوست ـ چشم و پوسته مخاط و نزج تاثیر بگذارد كه شستشو با آب و صابون‬
‫مناسب خواهد بود ‪.‬‬

‫برج خنك كن (‪)Cooling tower‬‬

‫گرمایی كه در سیكل كار چیلر تولید شده در كندانسور چیلر به آب داده می شود آبی كه به اینصورت‬
‫گرم شده به برج خنك كن منتقل می گردد تا گرمای خود را درآنجا به محیط اطراف بدهد‪ .‬نحوه عمل‬
‫در برج بدین صورت است كه آب از باال به پایین پاشیده می شود ودر حین عبور از قسمت های داخلی‬
‫برج ‪،‬با وزش هوا ‪ ،‬قسمتی از گرمای آب به محیط داده می شود و مقداری از حرارت باقیمانده نیز‬
‫ضمن تبخیر ذرات آب(كه با گرفتن گرما همراه است ) خنثی می شود ‪ ،‬پس از این مراحل آب در تشتك‬
‫زیربرج جمع شده و جهت برقراری مجدد سیستم به چیلر می رود ‪ .‬وزش هوا در داخل برج معموالً به‬
‫وسیله هوا ده یا بادرسان صورت می گیرد ‪.‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪21‬‬
 ‫بادرسان ها از نوع پروانه ای و یا سانتریفوژ هستند ‪.‬‬

‫وظیفه یك برج خنك كن باز‪ ،‬جذب گرما از یك فرایند و دفع آن به فضای اتمسفر است كه اساسا ً این دفع‬
‫از راه تبخیر صورت می پذیرد‪ .‬از آن جایی كه آب شرکت كننده در فرایند خنك سازی در مدار برج‬
‫خنك كن سیركوله شود‪ ،‬به علت تبخیر تدریجی آب‪ ،‬غلظت مواد معدنی در ان افزایش می یابد‪ .‬وقتی‬
‫كه غلظت مواد معدنی به اندازه دو برابر مقدار اولیه شد‪ ،‬گفته می شود كه آب دارای دو سیكل غلظت‬
‫می باشد‪ .‬هنگامی كه غلظت مواد معدنی در آب به سه برابر مقدار اولیه رسید‪ ،‬آنگاه دارای دو سیكل‬
‫غلظت می باشد‪ .‬‬

‫‪22‬‬
 ‫‪ ‬‬

‫كارایی این قسمت برای بهره برداری موثر و اقتصادی بسیار پر اهمیت می باشد‪ .‬برای اطمینان از‬
‫حداكثر انتقال حرارت‪ ،‬سطوح انتقال حرارت باید در حد امكان تمیز نگه داشته شود‪ .‬اگر غلظت مواد‬
‫معدنی در برج خنك كن افزایش یابد‪ ،‬امكان تجمع رسوب و خوردگی افزایش می یابد‪ ،‬بنابراین تصفیه‬
‫آب موجب بهره برداری موثرتر از واحد انتقال حرارت خواهد بود‪.‬‬
‫سطوح انتقال حرارت‪ ،‬گرمترین نقطه ای است كه آب خنك كننده به آن می رسد‪ .‬حاللیت كربنات كلسیم‬
‫در آب (‪CaCO2‬كه در برج خنك كن وجود دارد)‪ ،‬با دما رابطه معكوس دارد‪ ،‬در نتیجه در سطوح‬
‫انتقال حرارت‪ ،‬امكان نشست رسوب كربنات كلسیم‪ ،‬به وجود می آید‪ .‬انباشته شدن الیه های رسوب‬
‫كربنات كلسیم انتقال حرارت را كاهش می دهد و این مساله موجب خوردگی شده و نقاط داقی به وجود‬
‫می آورد كه خود موجب تنش حرارتی خواهند شد‪ ،‬همه این موارد روی بازدهی و عمر مبدل حرارتی‬
‫تاثیر خواهند گذاشت‪.‬‬
‫‪ ‬یك روش ابتدایی برای جلوگیری از تشكیل رسوب ‪ ،‬تخلیه بخشی از آب گردش كننده در مدار و‬
‫جایگزین كردن آن با مقداری آب تازه است كه غلظت مواد معدنی در آن كمتر باشد‪ .‬برای تعیین‬
‫حداكثر غلظت مواد معدنی كه می تواند بدون ایجاد رسوب در آب موجود باشد باید آب جبرانی كامالً‬
‫مورد برسی قرار گیرد‪ .‬هههدف از برنامه تصفیه ی آب این است كه تعداد كه تعداد سیك های غلظت‬
‫به حداكثر ممكن رسانده و در این حال تشكیل رسوب‪ ،‬خوردگی و رشد میكروبی را به حداقل برساند‪.‬‬
‫مهمترین عاملی كه باید كنترل شود تشكیل رسوب است كه به طور معمول به دلیل اشباع تركیبات‬
‫كلسیم در آب خنك كن ایجاد می شود‪.‬‬

‫‪23‬‬
 ‫خدمات رفاهی شهری پاالیشگاه نفت‪ ،‬صنایع شیمیایی و بیشتر صنایع دیگر در سیستم های تهویه‬
‫مطبوع خود و یا براسی خنك كردن یك سیال فرایندی در مبدل حرارتی به مقادیر زیادی آب خنك كن‬
‫احتیاج دارند‪ .‬در گذشته‪ ،‬خنك كنندگی با استفاده از از آب های موجود در دریاچه ها‪ ،‬رودخانه ها و یا‬
‫سیستم های آب شهری نزدیك‪ ،‬بر اساس یك روش ((یك بار گذر)) انجام می گرفت‪ .‬مشكالتی مه در‬
‫این روش به چشم می خورد‪ ،‬مسدود شدن مبدل حرارتی با جامدات معلق (گل والی) و رشد‬
‫بیولوژیكی در این تجهیزات بود‪ .‬هزینه های ناشی از خرابی تجهیزات و محدودیت های فزاینده ی‬
‫سازمان محیط زیست‪ ،‬موجب شد صنایع به تصفیه آب و استفاده مجدد از آن به كمك برج های خنك كن‬
‫روی بیاورند‪ .‬این امر موجب شد كه نیاز صنایع به آب تازه كاهش چشمگیری داشته باشد و مقدار‬
‫گنداب تشكیل شده ی آنها نیز كاهش یابد‪.‬‬

‫‪ ‬برج ها ی خنك كن‬

‫در یك سیستم خنك كننده ی سیركوله‪ ،‬برای جذب گرمایی كه آب در حین عبور از تجهیزات و‬
‫فرایندهای صنعتی دریافت كرده است‪ ،‬آن را از مبدل های حرارتی‪ ،‬كانال های خنك كننده یا برج های‬
‫خنك كن عبور می دهند و بعد از خنك شدن دوباره آن را به جهت خنك كردن تجهیزات و فرایند ها به‬
‫كار می برند‪ .‬برج های خنك كن سیركوله‪ ،‬خنك كنندگی را از راه تبخیر آب و همچنین با انتقال‬
‫حرارت مستقیم به هوا هنگام عبور مستقیم آن از درون برج ایجاد می كنند اصول اولیه كاری این‬
‫تجهیزات نسبتا واضح است‪ ،‬ولی تجهیزات انتقال حرارت مربوطه به طور گسترده ای به لحاظ قیمت‬
‫و پیچیدگی باهم متفاوت هستند‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬در صنایع شمیایی ‪ ،‬به دلیل طبیعت برخی فرایند ها‪،‬‬
‫معموال به مواد غیر معمول برای ساخت نیاز می باشد‪ .‬این مساله موجب می شود تجهیزات انتقال‬
‫حرارت بسیار گران شده و نگهداری مناسب آن نیز از اولویت خوبی برخوردار شود‪.‬‬

‫‪24‬‬
 ‫‪ ‬‬
‫اغلب مشكالت برج خنك كن ناشی از ناخالصی آب می باشد‪ .‬در سیستم های خنك كن معموال سه‬
‫مشكل وجود دارد‪:‬خوردگی‪ ،‬تشكیل رسوب و رشد بیولوژیكی‪.‬‬

‫‪:‬‬ ‫محاسبه و انتخاب برج خنک کن‬

‫تخمین مقدار هوای برج خنك كن ‪:‬‬

‫دبی هوای برج به ازای هر ‪ GPM‬تقریبا ً ‪ 90‬تا ‪ CFM 100‬در نظر گرفته می شود‪.‬‬
‫مقدار آب جبرانی برج خنك كن ‪:‬‬
‫‪ 0.2‬الی ‪ 0.3‬لیتر در دقیقه‬

‫‪25‬‬
 ‫تخلیه برج خنك كن ‪:‬‬
‫‪ 0.4‬الی ‪ 0.6‬لیتر در دقیقه‬
‫توان الكتریكی برج خنك كن ‪:‬‬
‫‪ 0.035‬الی ‪ 0.040‬كیلووات به ازای هر تن تبرید‬
‫ظرفیت برج خنك كن ‪:‬‬
‫الف) برای چیلر تراكمی ‪ 3GPM :‬به ازای هر تن تبرید‪(.‬این مقدار برابر دبی آب كندانسور است)‪.‬‬
‫ب) برای چیلر جذبی ‪ GPM 3.5 :‬به ازای هر تن تبرید‪(.‬این مقدار برابر دبی آب كندانسور است)‪.‬‬
‫دبی هوا ‪ CFM 300 :‬به ازای هر تن تبرید‪.‬‬
‫توان فن در حالت مكشی ‪ KW 0.014 :‬به ازای هر تن تبرید‪.‬‬
‫توان فن در حالت دهشی ‪ KW 0.03 :‬به ازای هر تن تبرید‪.‬‬
‫فضای مورد نیاز برج خنك كن ‪:‬‬
‫الف) برج هایی با ارتفاع ‪ 2.5‬متر به ازای هر تن تبرید نیازمند سطحی به اندازه ‪ 0.1‬متر مربع به‬
‫ازای هر ‪ 50‬متر مربع زیر بنای مفید ساختمان هستند‪.‬‬
‫ب) برج هایی با ارتفاع بلندتر از ‪ 2.5‬متر به ازای هر تن تبرید نیازمند سطحی به اندازه ‪ 0.12‬متر‬
‫مربع به ازای هر ‪ 50‬متر مربع زیر بنای مفید ساختمان هستند‪.‬‬

‫نكته ‪ :‬برج های خنك كن حتما ً باید در فضای باز و در معرض جریان مستقیم هوا نصب شوند‪.‬‬

‫کن ‪:‬‬ ‫محاسبه< و انتخاب پمپ مدار برج خنک‬

‫برای محاسبه پمپ برج خنک کن به دو مولفه دبی و هد پمپ نیازمندیم که این مقادیر از روابط زیر‬
‫بدست می آید ‪:‬‬

‫‪26‬‬
 ‫الف ) دبی ‪:‬‬
‫برای چیلر های تراكمی ‪ 3GPM‬به ازای هر تن تبرید چیلر و برای چیلرهای جذبی ‪ GPM 3.5‬به‬
‫ازای هر تن تبرید چیلر‪.‬‬

‫ب ) هد ‪:‬‬
‫‪H = (L × 0.075) + h‬‬
‫‪ : L‬طول مسیر رفت از كندانسور چیلر تا ورودی برج خنك كن(‪) FT‬‬
‫‪ : h‬ارتفاع لوله ورودی برج از تشتك (‪) FT‬‬

‫سيستم کنترل هوشمند برج خنک کننده‬

‫در اکثر موارد استفاده از برج خنک کننده‪ ،‬نیاز نیست که برج در تمامی اوقات با حداکثر ظرفيت کار‬
‫کند‪ .‬لذا در روش قديمي تر با قرار دادن یک ترموستات در مسير برگشت آب برج‪ ،‬سيستم موتور و فن‬
‫برج خنک کننده برای حفظ دمای مشخص شده بارها روشن و خاموش می گردد‪ .‬با هر بار خاموش و‬
‫روشن شدن‪ ،‬موتور ضمن آمپرکشي زياد و وارد آمدن تنش های مکانيکي شدید به فن و پولي کاهش‬
‫سرعت‪ ،‬سر و صدای زيادی بوجود می آید که در نهایت عمر برج خنک کننده بسيار کوتاه می شود‪.‬‬
‫به تازگي سيستم هوشمند کنترل برج خنک کننده طراحی و پياده شده است‪ .‬اين سيستم ضمن حفظ و‬
‫ارتقا عملکرد برج خنک کننده‪ ،‬در مصرف انرژی به طور قابل مالحظه ای صرفه جويي مي نمايد که‬

‫‪27‬‬
 ‫در مقابل هزينه اوليه آن کامال اقتصادي است‪ .‬اين سيستم متناسب با بار حرارتي وارد شده به برج‬
‫خنک کننده‪ ،‬ميزان فعاليت آن را کنترل و تعيين مي نمايد‪ .‬در هنگام استارت‪ ،‬با راه اندازی نرم و پله‬
‫ای و بي صدای مجموعه موتور و فن‪ ،‬ضمن جلوگيری از آمپرکشي زياد و وارد آمدن فشار بيش از‬
‫حد به موتور در لحظه راه اندازی‪ ،‬تنش های مکانيکي سيستم موتور و فن را به حداقل مي رساند و از‬
‫تخريب و آسيب آن ها جلوگيری مي نمايد‪ .‬در حين کار نيز ضمن کنترل دائم دمای سيال خروجي از‬
‫برج‪ ،‬مقدار دور موتور را کنترل مي نمايد‪ .‬حتي در زماني که موتور و فن در حداکثر دور مي باشند‪،‬‬
‫با اندازه گيری دائم مقدار گشتاور مکانيکي‪ ،‬به طور لحظه اي و با کم و زياد نمودن متناوب توان‬
‫ورودي و استفاده از اينرسي دوراني مجموعه فن و موتور‪ ،‬مقدار مصرف انرژی را کاهش مي دهد‪.‬‬
‫محافظت از موتور در مقابل نوسانات برق‪ ،‬اتصالي و نامتقارن بودن فاز های ورودی و همچنين عدم‬
‫احتياج به کنترل فاز از ديگر مزاياي اين سيستم مي باشد‪ .‬در هنگام استفاده از اين سيستم ميزان سر و‬
‫صداي برج کاهش مي يابد و طول عمر مجموعه فن و موتور بسيار افزايش مي يابد‪.‬‬
‫باید توجه نمود که برای استفاده از این سيستم دور متغیر‪ ،‬نقاط رزونانس برج خنک کننده بدست آورده‬
‫شود و با تعريف تابع جهش فرکانس اجازه فعاليت برج در این نقاط داده نشود زيرا فعاليت برج در‬
‫فرکانس رزونانس خسارت های دور از انتظاری به برج وارد می کند‪.‬‬

‫به طور كلي تميزكاري‪<-‬تعميرات منظم و رسوب زدايي و شستشوي< لوله هاي كندانس‬
‫داخل برج خنک کن باعث ‪ 1.5‬درصد صرفه جويي سوخت ساليانه ميشود‪.‬‬

‫وسائل تولید حرارت – دیگ (‪)Boiler‬‬

‫از معمول ترین مولد های گرمائی ‪،‬دیگ های حرارت مركزی می باشند ‪ .‬دردیگ ها انرژی حرارتی‬
‫از سوخت (كه توسط مشعل تولید حرارت می نماید ) گرفته شده وبه آن داده می شود ‪ .‬بسته به نوع‬
‫مصرف ‪،‬آب می تواند دردیگ ها به آب داغ و یا بخار تبدیل شود لذا دیگ ها به دو نوع دیگ آبگرم و‬
‫دیگ بخار تقسیم می شوند ‪.‬در دیگهای آب گرم انرژی حرارتی تولید شده توسط مشعل ‪،‬آب داغ را‬
‫تولید می نماید وسعی می شود كه از تولید بخار جلوگیری به عمل آید زیرا در این دیگ ها كنترل و‬
‫سوپاپی جهت بخار ایجاد شده وجود ندارد و در صورت تولید بخار به دیگ آسیب می رسد ‪.‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪28‬‬
 ‫دیگ ها آب گرم از نظر جنس و ساخت به دو نوع ‪ :‬چدنی و فوالدی تقسیم می شوند ‪.‬‬

‫تعیین و تخمین ظرفیت دیگ ‪:‬‬

‫مبن ای تع<<یین ظ<<رفیت دیگ در س ه ن وع آبگ رم یا‪ ‬آب داغ و یا بخ ار ت وان گرم ایش آنه ا برحس ب‬
‫‪  BTU / HR‬یا ‪ KCAL / HR‬و یا ‪ KW‬است‪ .‬برای دیگ های بخار ب ه غ یر از ت وان ح رارتی‬
‫تعیین عامل دیگری همچون توان تولید بخار در ساعت بر حسب ‪ KG / HR‬یا ‪ LB / HR‬نیز مالک‬
‫انتخاب قرار می گیرد‪ .‬همچنین برای دیگ های بخار به ک ارگیری واح دی چ ون ‪ )BHP‬اس ب دیگ)‬
‫بسیار رایج است‪ .‬به طور کلی برای دیگ های پرظرفیت واح د ‪ BHP‬ک اربرد بیش تری دارد ‪ .‬در ه ر‬
‫حال هر ‪ BHP‬معادل‪ BTU / HR 475 ‬و ‪ KW 9.81‬است که بر این اساس می توان انتظار داشت‬
‫که دیگی با قدرت ‪ 1BHP‬تحت فشار ‪ 15PSI‬توان تولید ‪ 34.5‬پوند بخار در ساعت را داشته باشد‪.‬‬

‫درصد تلفات در دیگ های بخار از طریق دودکش تشعشع و هدایت بدنه و زیر آب کشی ب ه ت رتیب در‬
‫حدود ‪ 15‬و ‪ 4‬و ‪ 3‬درصد است‪.‬‬

‫تعیین ظرفیت دیگ ‪:‬‬

‫‪29‬‬
‫‪) ×1.2‬آبگرم ( ‪) + BTU / HR ‬گرمایش( ‪) =BTU /HR‬دیگ‪BTU/ HR( ‬‬

‫درصد به عنوان میانگین تلفات دیگ ‪1.2 = 20‬‬

‫تخمین ظرفیت دیگ ‪:‬‬

‫به ازای هر ‪ 1000‬فوت مربع ‪ BHP 1‬یا ‪: BTU /HR 33520‬‬

‫با ظرفیت کم برای مصارف تجاری و مسکونی ‪:‬‬

‫‪ 67000‬ــ ‪  BTU / HR 3400000‬معادل ‪2‬ــ‪BHP 100‬‬

‫با ظرفیت متوسط برای مصارف تجاری و صنعتی کوچک ‪:‬‬

‫‪ 2500000 ‬ــ‪  BTU / HR 10000000 ‬معادل ‪ 100‬ــ‪BHP 300‬‬

‫با ظرفیت زیاد برای مصارف تجاری و صنعتی بزرگ ‪:‬‬

‫‪ 10000000 ‬ــ‪  BTU / HR 33500000 ‬معادل‪ 300 ‬ـ ‪BHP 1000‬‬

‫یکی از روش های تخمین ظرفیت دیگ استفاده از رابطه زیر است ‪:‬‬

‫‪30‬‬
‫‪Q=A×(H/3)×550‬‬

‫‪ M2‬مساحت ساختمان=‪A‬‬

‫‪ BTU / HR‬ظرفیت تقریبی دیگ = ‪Q‬‬

‫‪ M‬ارتفاع ساختمان ‪H = ‬‬

‫به طور كلي رسوب زدايي و شستشوي ديگ ‪ -‬عايق كاري (عايق پشم سنگ با ضخامت‬
‫‪ ) cm 5‬ديگها ‪ -‬تناسب ظرفيت حرارتي ديگ با مشعل ‪ -‬مناسب بودن دودكش ديگ(از‬
‫لحاظ قطر و نشتي< هوا) باعث ‪ 5‬درصد صرفه جويي سوخت ساليانه ميشود‪.‬‬
‫درب جلوی دیگ با استفاده از مرغوب ترین ماده ضد آتش آسترداده شود‪.‬‬

‫مشعل (‪)Burner‬‬
‫تولید گرما در دیگ ها به وسیله مشعل صورت می پذیرد ‪ .‬مشعل ها معموالً با سوخت های مایع (‪oil‬‬
‫‪ )Burner‬كار می كنند‪ .‬در مناطقی كه دسترسی به گاز آسان باشد از مشعل های گازی (‪Gas‬‬

‫‪31‬‬
 ‫‪ )Burner‬استفاده می شود‪.‬‬

‫مشعل مورد نظر در موتورخانه از نوع گازی می باشد‪ .‬در مشعل های گازی عمل احتراق به وسیله‬
‫گاز صورت می پذیرد ‪ .‬به علت خطرات بیشتری كه گاز نسبت به گازوئیل دارد كنترل آن از حساسیت‬
‫زیادی برخودار است ‪ .‬معموالً دارای یك ترموكوپل برای كنترل شعله می باشد ودر صورتیكه شعله از‬
‫میان برود فرمان قطع جریان گاز را می دهد ‪.‬‬

‫به طور معمول مشعل ها همراه و متناسب با دیگ انتخاب می شوند و به میزان مصرف سوخت بر‬
‫حسب لیتر در ساعت و كیلو گرم در ساعت یا گالن در ساعت مشخص می شوند‪ .‬با داشتن قدرت‬
‫حرارتی دیگ و ارزش حرارتی سوخت مایع ‪ ,‬می توان نوع مشعل و میزان مصرف سوخت را‬
‫انتخاب كرد ‪.‬منتها چون مقداری حرارت سوخت از راه دود كش و تلفات دیگر به هدر می رود ‪ ,‬در‬
‫موقع محاسبه ‪ ,‬راندمان مشعل را باید در نظر داشت‪ .‬چون بیشتر گازوییل مصرف می شود می توان‬
‫مصرف مشعل را از تقسیم قدرت حرارتی دیگ (‪ )QB‬در حاصل ضرب ارزش حرارتی هر كیلو‬
‫گازوییل ( حدود ‪ 10000‬كیلو كالری ) در راندمان مشعل كه بین ‪ ./6‬تا ‪ ./85‬است را به دست‬
‫‪32‬‬
 ‫آورد‪.‬چون وزن مخصوص گازوییل ‪ ./8‬است ‪ ,‬بنابراین به ازای هر لیتر حدود ‪ 8000‬كیلو كالری‬
‫حرارت تولید خواهد شد كه این مقدار ‪ BTU 32000‬است‪.‬‬

‫اگر راندمان متوسط مشعل ها را ‪ ./78‬انتخاب كنیم ‪ ,‬به ازای هر لیتر گازوییل معادل ‪BTU25000‬‬
‫حرارت تولید خواهد شد‪.‬‬
‫با پیدایش سوخت های مایع و محسناتی كه نسبت به سوخت های جامد دارند‪ ,‬روز به روز در مشعل ها‬
‫پیشرفت حاصل شده است و امروزه تقریبا در اكثر دیگ های حرارت مركزی و صنایع ‪ ,‬سوخت مایع‬
‫مصرف می شود و در نتجیه وجود مشعل ها ضروری است‪.‬‬

‫مشعل ها از لحاظ پودر كردن سوخت به سه نوع تقسیم می شوند‪:‬‬

‫‪ -1‬فشاری‬
‫‪ -2‬با فشار بخار یا فشار هوا‬
‫‪ -3‬با فشار ضعیف هوا‬

‫در نوع فشاری ‪ ,‬سوخت با فشار یك تلمبه به داخل دیگ پاشیده می شود و هوا نیز به طور طبیعی از‬
‫اطراف نازل سوخت پاش وارد می شود‪.‬‬

‫در نوع دوم ‪,‬سوخت به وسیله فشار هوا یا بخار به داخل دیگ فرستاده می شود‪.‬در این مشعل جریان‬
‫سوخت از منبع تا پستانك به علت وزن مایع است و گاهی با فشار پمپ ضعیف انجام می گیرد‪.‬‬

‫‪33‬‬
 ‫در این سیستم به علت فشار هوا و كمپرسور و یا فشار بخار ‪ ,‬صدای نسبتا زیادی به وجود می آید كه‬
‫از عیوب مشعل می باشد‪.‬‬
‫باال خره نوع سوم ‪,‬كه بیشتر در دیگ های حرارت مركزی به كار برده می شود و كامل ترین نوع‬
‫مشعل است و در دو نوع مشعل با فشار كم و مشعل با فشار زیاد ساخته می شوند‪.‬‬

‫‪-1‬مشعل با فشار كم‪:‬‬

‫این مشعل تشكیل شده است از یك الكترو موتور و یك وانتیال تور و یك پمپ سوخت كه معموال روی‬
‫یك محور قرار دارند و با حركت الكترو موتور به كار می افتند‪ .‬پمپ ‪ ,‬سوخت را از منبع می گیرد و‬
‫در داخل لوله مشعل كه در انتهای آن نازل قرار گرفته است ‪ ,‬فشرده می كند و چون نازل دارای‬
‫سوراخ های ریزی است ‪ ,‬سوخت به صورت پودر به داخل كوره پاشیده می شود‪ .‬وانتیالتور نیز‬
‫اكسیژن الزم را به وسیله هوای محیط از اطراف نازل داخل محفظه احتراق می رساند‪ .‬در این حالت‬
‫برای ایجاد شعله ‪ ,‬احتیاج به یك جرقه است كه آن نیز از دو سر سیمی كه متصل به یك ترانسفور‬
‫ماتور فشار قوی در حدود ‪ 12000‬ولتی است ‪ ,‬ایجاد می شود‪ .‬این جرقه ممكن است دایمی باشد كه در‬
‫دیگ هایی كه محیط گرم كافی ندارند مورد احتیاج است‪ .‬در این صورت ترانسفور ماتور باید دارای‬
‫قدرت كار همیشگی باشد و یا ممكن است جرقه به طور متناوب باشد ‪ .‬یعنی در موقع شروع احتراق‬
‫چند لحظه جرقه زده شود و پس از گرم شدن كوره ‪ ,‬جرقه قطع شود ‪.‬در این نوع مشعل ها وسایل‬
‫دیگری مانند مانو متر و صافی روغن و شیر برقی )سولنویید ولو) نیز به كار برده می شود ‪ .‬شیر‬
‫برقی به خصوص وقتی كه منبع سوخت باال تر از مشعل با شد ‪ ,‬حتما الزم است‪ ,‬چون ممكن است‬
‫پمپ سوخت خوب آب بندی نباشد و هنگامی كه مشعل كار نمی كند ‪ ,‬سوخت‪ ,‬قطره قطره وارد كوره و‬
‫تبخیر شود كه در موقع روشن شدن مجدد تولید انفجار خواهد كرد ‪ .‬ولی با وجود شیر مربوطه چون به‬
‫محض از كار افتادن موتور راه سوخت نیز بسته می شود ‪ .‬از دیگ محافظت كامل به عمل می آید‪.‬‬

‫‪34‬‬
 ‫پمپ های مشعل معموال یك طبقه هستند و در بعضی موارد ممكن است دو طبقه باشند‪ .‬در حالتی كه‬
‫منبع سوخت پایین تر از مشعل باشد ‪ ,‬وجود پمپ دو طبقه ضروری است ‪ .‬در این مشعل ها مقدار هوا‬
‫و مقدار سوخت به وسیله دریچه تنظیم هوا و شیر تنظیم سوخت كه به ترتیب اطراف وانتیالتور‬
‫(بادرسان) و روی پمپ قرار دارند‪ ,‬كنترل می شود ‪.‬‬

‫عمل راه افتادن و از كار افتادن مشعل به وسیله فرمان خود كاری مانند ترموستات دیگ و كنترل دود‬
‫كه گاهی به جای آن سلول فتو الكتریك به كار می رود‪ ,‬انجام می گیرد‪.‬‬

‫‪ -2‬مشعل با سوخت مایع سنگین‪:‬‬

‫این مشعل نیز مانند مشعل قبلی است ‪ ,‬با این تفاوت كه به جای وانتیالتور ‪ ,‬یك دمنده به كار رفته و‬
‫پمپ آن نیز مناسب با درجه غلظت مایع سوخت انتخاب شده است‪.‬‬
‫در موقع راه اندازی این مشعل قبال شروع كار را به وسیله سیال گازی شكل یا سوخت سبك دیگری‬
‫انجام می دهند كه در این صورت یك دستگاه راه انداز به آن اضافه خواهد شد‪.‬‬
‫به طور كلی هر نوع مشعل برای ظرفیت های مختلف ساخته شده است كه نسبت به ظرفیت حرارتی‬
‫دیگ و انواع آن ‪ ,‬می توان با تعویض نازل و تنظیم هوا از آن استفاده كرد‪ .‬مثال یك مشعل با ظرفیت ‪1‬‬
‫تا ‪ 5‬و‪ 5‬تا ‪ 10‬لیتر ساخته شده است كه می توان با تغییر پستانك ‪ ,‬مصرف آن را به حداكثر یا حداقل‬
‫رساند ‪.‬‬

‫‪35‬‬
 ‫مشعل گازی‪:‬‬
‫در این نوع مشعل‪ ,‬گاز بوسیله شیر خودكاری با فشار اولیه خود وارد دیگ می شود و با تركیب با‬
‫هوایی كه همراه خود وارد كوره می كند ‪ ,‬مشتعل می شود و در حدود ‪ %80‬حرارت خود را به دیگ‬
‫می دهد ‪.‬‬
‫معموال عمل ایجاد شعله به وسیله شمع خود كار انجام می گیرد ‪.‬در مورد این مشعل ها وسایل محا‬
‫فظتی پیش بینی می شود ‪ ,‬به خصوص اینكه گاز بدون اشتعال وارد دیگ نشود ‪ .‬این عمل به وسیله یك‬
‫كویل ترمو الكتریك كه نزدیك شعله شاهد(شمع) قرار دارد ‪ ,‬كنترل می شود ‪ .‬به ترتیب كه با بودن‬
‫شعله كویل گرم می شود و جریان ترمو الكتریك از آن عبور می كند و پس از اثر كردن روی شیر‬
‫خود كار ‪ ,‬آن را باز نگه می دارد‪ .‬اما به محض اینكه شعله خاموش شد ‪ ,‬جریان ترمو الكتریك از بین‬
‫می رود و شیر بسته می شود و راه ورود گاز را به دیگ می بندد كه برای راه اندازی مجدد ‪ ,‬باید شیر‬
‫گاز را با دست باز كرد ‪ .‬این نوع مشعل نیز برای ظرفیت های مختلف ساخته شده و در دسترس‬
‫است ‪.‬‬
‫اصول سرویس و نگه داری مشعل گازی بدین قرار است‪:‬‬
‫‪ -1‬تمیز كردن باد زن‪.‬‬
‫‪ -2‬رگوالتور گاز و شیر ها‪.‬‬
‫‪ -3‬بررسی اتصاالت‪.‬‬

‫تنظيم مشعل‬
‫تنظيم مشعل يا بعبارت ديگر‪ ،‬تنظيم نسبت سوخت به هواي ورودي به مشعل نقش كليدي در كيفيت‬
‫احتراق‪ ،‬دماي شعله‪ ،‬بهره وري سوخت و لذا بازده حرارتي سيستم دارد‪ .‬بديهي است در صورت کامل‬
‫بودن احتراق در مشعل‪ ،‬گازهاي گلخانه اي کمتری توليد و به محيط زيست فرستاده خواهد شد‪ .‬رعايت‬
‫اصول زير در خصوص مشعل عالوه بر كاهش مصرف سوخت‪ ،‬باعث باال رفتن بازده سيستم‬
‫گرمايشي نيز خواهد شد ‪:‬‬
‫‪ .‬متناسب با ديگ موتورخانه مشعل مناسب انتخاب شود و از انتخاب مشعل خيلي بزرگ با ظرفيت حرارتي باال پرهيز‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ .‬استفاده از مشعلهاي استاندارد كه يكي از گامهاي اساسي براي كاهش هزينه هاي مربوط به سوخت‪،‬‬
‫كاهش آلودگي و كاهش هزينه سرويس و تعميرات مي باشد‪.‬‬
‫‪ .‬سرويس و تنظيم دقيق و دوره اي مشعل با دقت انجام شود‪.‬‬
‫‪.‬در صورت امکان تجهيزاتي با نظر متخصصان برای پيش گرمايش هواي احتراق در سيستم در نظر گرفته‬
‫شود‪.‬‬
‫‪ .‬پيش گرمايش سوخت مصرفي نيز نقش عمده اي در باال رفتن بازده مشعل دارد‪.‬‬

‫‪36‬‬
 ‫آن ‪:‬‬ ‫فیلتر گاز و نحوه تمیزکاری و تعویض‬

‫فیلتر گاز وظیفه جلوگیری از ورود گرد و غبار و هرگونه ناخالصی گاز از قبیل تکه های پوسیده لوله‬
‫و غیره را به داخل شیر برقی و مسیر گاز مشعل را به عهده دارد ‪.‬‬

‫‪37‬‬
 ‫از عالیم کثیفی فیلتر گاز افت فشار گاز در ورودی شیرگاز می باشد که با بازکردن ‪ ۴‬پیچ باالی فیلتر‬
‫می توان قسمت پارچه ای فیلتر را تمیز نمود و در صورت مناسب بودن وضعیت‪ ،‬از آن استفاده مجدد‬
‫کرد و یا اینکه آنرا با فیلتر جدید تعویض نمود ‪.‬‬

‫‪ ‬‬

‫مصرف کننده های برق در یک مشعل شامل تجهیزات زیر می باشد ‪:‬‬

‫‪ -۱‬الکتروموتور فن دمنده هوا‬

‫‪ -۲‬الکتروموتور پمپ گازوییل‬

‫‪ -۳‬جرقه زن‬

‫‪ -۴‬سیستم کنترل شامل رله ‪،‬پرشر هوا‪،‬پرشر گاز‪،‬چشمی و‪...‬‬

‫‪ -۵‬شیرهای برقی گاز و گازوییل‬

‫‪- ۶‬موتور دمپر‬

‫در مورد الکترو موتورفن دمنده مشعل ها که عمده ترین مصرف کننده برق مشعل می باشد مطالبی‬
‫جهت روشن شدن روش تعیین مصرف برق ارایه می شود ‪.‬‬

‫معموال بر روی پالک الکتروموتور مشعل و یا در کاتالوگ مربوطه معموال توان خروجی الکترو‬
‫موتور درج می شود‪.‬مثال برای مشعل ‪۱۵۰۰۰۰‬کیلوکالری هوفمات که دارای الکتروموتور موتوژن‬
‫تیپ‪ EB90-21D  ‬مي باشد درج شده است ‪ 125W‬كه اين ميزان توان خروجي الكتروموتور مي باشد‬
‫و بيانگر ميزان مصرف برق الكتروموتور نمي باشد ‪.‬‬

‫‪38‬‬
 ‫اما ميزان مصرف برق الكتروموتور را از كجا مي توان بدست آورد ؟‬

‫براي بدست آوردن ميزان مصرف برق واقعي الكتروموتور بايد راندمان الكتروموتور در دسترس باشد‬
‫كه معموال در كاتالوگ الكتروموتور ارايه مي گردد‪.‬براي اين الكتروموتورراندمان اعالم شده در‬
‫كاتالوگ موجود ‪ 55‬درصد ذكر شده است‪.‬يعني اينكه براي توليد ‪ 125‬وات در خروجي الكتروموتور‪ ‬‬
‫حدود ‪ ۲۲۷‬وات برق مصرف مي گردد ‪.‬‬

‫*** بنابراين در تعيين ميزان برق مصرفي الكتروموتور فن دمنده با داشتن توان خروجي‬
‫الكتروموتور و در نظر گرفتن راندمان الكتروموتور ميزان برق مصرفي محاسبه مي گردد ‪.‬توجه‬
‫داشته باشيد كه متاسفانه راندمان الكتروموتورهاي داخلي بين ‪ ۵۰‬الي ‪ ۷۵‬درصد قراردارد ‪***.‬‬

‫روش های کنترل نسبت سوخت به هوا(کیفیت احتراق) ‪:‬‬

‫‪ -1‬سيستم كنترل يك موقعيتي(دستي)(‪:)Single point positioning‬‬

‫در اين روش كنترل نسبت سوخت به هوا با تنظيم يك دمپر دستي كه مقطع عبور هوا را محدود مي‬
‫نمايد صورت مي پذيرد و تنظيم نسبت سوخت به هوا توسط اپراتور و به صورت دستي انجام مي‬
‫گردد و در تبديل نوع سوخت تنظيم دكپر بايد مجددا متناسب با سوخت جديد انجام گردد‪.‬اين روش‬
‫در مشعل هاي كوچك و معموال تا سايز ‪ 250000‬كيلوكالري در ساعت استفاده مي گردد‪.‬‬

‫‪ -2‬سيستم كنترل موازي(‪:)Parallel positioning‬‬

‫در اين روش كنترل تنظيم شير كنترل سوخت و موتوردمپر هوا به صورت الكتريكال و به هم‬
‫كوپي شده انجام شده و با توجه به ميزان بازشدن دمپر هوا ميزان دبي عبوري سوخت از شير‬
‫كنترل افزايش مي يابد‪.‬‬

‫‪ -3‬سيستم كنترل مقايسه اي و متناسب(‪:)Metering control system‬‬

‫در اين سيستم ميزان نسبت سوخت و هوا اندازه گيري شده و با نسبت سوخت به هواي تعريف شده‬
‫در سيستم كنترل مقايسه مي گردد و با فيدبك از اين اندازه گيري ميزان سوخت يا هواي ورودي‬
‫تصحيح مي گردد از اين سيستم معموال در سيستم هاي بزرگ يا سيستم هايي كه الزم است مشعل‬
‫در ظرفيت هاي مختلف كار كند ايتفاده مي شود‪.‬‬

‫بويلر‪:‬‬ ‫ميزان تاثير افزايش دماي هواي احتراق و پيش گرمايش آب ورودي در رانمان‬

‫آزمايشها نشان مي دهد به ازاي هر ‪ 25‬درجه سانتيگراد افزايش دماي هواي احتراق ؛ راندمان بويلر‬
‫حدود ‪ %1‬افزوده شده ودر حالت كلي با افزايش دماي ‪ 6‬درجه سانتيگراد آب تغذيه ديگ به اندازه ‪%1‬‬
‫مصرف سوخت ديگ بهينه مي شود‪.‬‬

‫هوای اضافی در مشعل (‪)Excess Air‬‬

‫‪39‬‬
 ‫میزان هوای الزم جهت احتراق کامل سوخت در حالت تئوري‪ ‬هوای استوکیومتریک‪ ‬‬
‫‪ Stoichiometric‬ناميده مي شود كه در صورت مخلوط شدن كامل سوخت با اين ميزان هوا احتراق‬
‫كامل صورت خواهد گرفت و مشعل باالترين راندمان حرارتي را خواهد داشت‪.‬ولي با توجه به اينكه‬
‫مخلوط شدن كامل هوا و سوخت در عمل به ميزان صد در صد انجام نمي شود لذا همانگونه كه در‬
‫نمودار زير مالحظه مي گردد باالترين راندمان مشعل در حالتي اتفاق مي افتد كه مقداري هواي اضافه‬
‫(‪ )Excess Air‬داشته باشيم‪.‬‬

‫البته همانگونه كه نمودار نشان مي دهد با افزايش بيش از حد هواي اضافه راندمان حرارتي مشعل‬
‫كاهش مي يابد كه دليل آن جذب حرارت توسط هواي اضافه ورودي مي باشد‪.‬‬

‫تامین هوای کافی برای سوخت کامل گاز ‪ ،‬هر متر مکعب هنگام سوختن نیاز به حدود ‪ 10‬متر مکعب‬
‫هوا دارد و هرچه شعله آبی رنگ تر باشد نشاندهنده رسیدن هوای کافی برای سوخت می باشد‪.‬‬

‫میزان هوای اضافی مناسب به صورت حدودی برای سوخت های مختلف عبارت است از‪:‬‬

‫‪ - ‬برای گاز طبیعی ‪ ۵‬تا ‪ ۱۰‬درصد‬

‫‪ -‬برای گازوییل ‪ ۵‬تا ‪ ۲۰‬درصد‬

‫‪ -‬برای زغال سنگ ‪ ۱۵‬تا ‪ ۶۰‬درصد‬

‫توجه داشته باشید‪  ‬کا هش ‪ ۱۰‬درصدی هوای اضافه غیر ضروری می تواند ‪ ۱‬درصد در مصرف‬
‫سوخت مشعل و بویلر کاهش ایجاد نماید بنابراین بهتر است میزان هوای اضافی با تجهیزات انالیز‬
‫دود بررسی و مشعل برای حالت بهینه تنظیم گردد‪.‬‬

‫وجود مقدار زیاد دود و گازکربنیک ( ‪ )CO2‬در مشعل ‪ ،‬نشان دهنده غلظت بیش از اندازه سوخت‬
‫در مخلوط است که انرژی را به هدر می دهد ‪.‬‬

‫‪40‬‬
 ‫به طور كلي سرويس‪ -‬تنظيم و بررسی میزان هوای اضافی با تجهیزات انالیز دود(نقش‬
‫كليدي در كيفيت احتراق‪ ،‬دماي شعله‪ ،‬بهره وري سوخت و لذا بازده حرارتي سيستم)< ‪-‬‬
‫تميزكاري (بخصوص باد زن) و تعويض فيلتر مشعل باعث ‪ 6‬درصد صرفه جويي سوخت‬
‫ساليانه ميشود‪.‬‬

‫دودكش ‪:‬‬
‫دودكش مجرایی است كه دود و گازهای حاصل از احتراق را به هوای آزاد منتقل می كند و قسمت‬
‫اصلی آن عموما عمودی می باشد‪.‬‬

‫می دانیم كه وزن مخصوص گازها در اثر حرارت كم می شود و حجم مخصوص آنها اضافه می‬
‫گردد‪ ،‬در نتیجه وزنشان از هوای خارج سبكتر شده و به طرف باال حركت می نمایند‪.‬‬

‫مشخصات دودكش‬

‫‪  -‬در صورت امكان سطح مقطع دودكش دایره یا مربع انتخاب شود‪.‬‬

‫‪  -‬داخل دودكش صاف و صیقلی باشد ‪.‬‬

‫‪  -‬دودكش مستقیم و عمودی اجرا شود ودر صورت نیاز به انحراف ‪ ،‬از ‪ 30‬درجه تجاوزنكند ‪.‬‬

‫‪  -‬محل دهانه خروجی دودكش در هوای آزاد و در جریان باد بوده و در پناه ساختمان دیگر نباشد‪.‬‬

‫‪  -‬دریچه ای بمنظور بازدید در محل مناسب ودر قسمت انتهایی پایین دودكش برای پاك كردن دوده‬
‫پیش بینی شود‪.‬‬

‫‪  -‬دارای كالهك مخصوص برای جلوگیری از ورود آب و باران باشد‪.‬‬

‫‪  -‬مواقعی كه درجه حرارت دود خیلی زیاد است باید دودكش از مصالح نسوز ساخته شود‪.‬‬

‫‪  -‬در قسمت پایینی دودكش مخصوصا در مواقعی كه ارتفاع دودكش زیاد است فوندانسیون مخصوص‬
‫دودكش در ساختمان پیش بینی و ساخته شود‪.‬‬

‫‪41‬‬
‫‪  -‬حداقل قطر دودكش برای سیستم حرارت مركزی ‪20‬سانتیمتر و برای آبگرمكن و دستگاههای مشابه‬
‫‪15‬سانتیمتر است ‪.‬‬

‫مكشی كه در دودكش بوجود می آید به عوامل زیر بستگی دارد ‪:‬‬

‫‪  -‬ارتفاع دودكش‬

‫‪  -‬سطح مقطع دودكش‬

‫‪  -‬درجه حرارت دود و گازهای حاصل از احتراق و هوای خارج‬

‫‪  -‬جنس جداره دودكش‬

‫هرچه ارتفاع دودكش بیشتر باشد قدرت كشش آن بیشتر می شود ودر نتیجه سطح مقطع آنرا می توان‬
‫كمتر اتخاذ نمود‪.‬معموال ارتفاع دودكش را حداقل ‪ 5‬متر در نظر می گیرند ‪ ،‬شكل مقطع نیز در این‬
‫رابطه مهم می باشد‪.‬اختالف درجه حرارت دود و هوای خارج در مكش دودكش موثر بوده و با زیاد‬
‫شدن اختالف درجه حرارت ‪ ،‬كشش دودكش نیز زیاد می شود‪.‬‬

‫عامل مهم دیگر ‪ ،‬جنس جداره دودكش است كه هرچه صاف تر و صیقلی تر باشد اصطكاك كمتری را‬
‫ایجاد نموده و در نتیجه كشش بیشتری خواهیم داشت ‪.‬‬

‫درجه حرارت و حجم دود و گازهای حاصل از احتراق به نوع سوخت بستگی دارد ‪.‬‬

‫‪42‬‬
 ‫نصب دمپر بارومتريك‬
‫بايد توجه شود‪ ،‬مكش بيش از حد در داخل دودكش سبب تغيير در وضع شعله‪ ،‬ورود هواي سرد از‬
‫محيط به داخل ديگ‪ ،‬خروج سريع هواي گرم از ديگ و در نتيجه كاهش بازده حرارتي ديگ مي گردد‪.‬‬
‫از سوي ديگر باعث مي شود كه فرصت كافي براي احتراق كامل و ماندگاري گازهاي احتراق در‬
‫داخل ديگ و همچنين انتقال حرارت باال در داخل ديگ وجود نداشته باشد‪ .‬نصب دمپر بارومتريك(دمپر‬
‫يك طرفه براي مشعلهاي گازوئيل سوز و دمپر دوطرفه براي مشعلهاي گازسوز) بر روي دودكش‪،‬‬
‫يكي از بهترين راههاي كنترل مكش دودكشهاي معمولي است‪.‬‬

‫‪43‬‬
‫مقدار حجم دود به ازای هر ‪1000‬كیلوكالری حرارت با توجه به انواع سوخت به قرار زیر است ‪:‬‬

‫‪ 4.3‬مترمكعب درساعت‬ ‫چوب‬

‫‪ 3.3‬مترمكعب در ساعت‬ ‫زغال سنگ‬
‫‪ 2.1‬مترمكعب در ساعت‬ ‫نفت و گازوییل‬

‫‪ ‬‬

‫شكل مقطع دودكش ‪:‬‬

‫دودكش را در مقاطع مختلف دایره مربع و مستعطیل می سازند ‪ .‬مقطع دایره بهترین شكل برای‬
‫دودكش می باشد‪.‬زیرا دود در آن بصورت مارپیچ حركت می كند ‪ .‬در مقطع مربع شكل بعلت وجود‬

‫‪44‬‬
‫آشفتگی در گوشه های دود كش ‪،‬مكش آن نسبت به مقطع دایره ای كمتر می باشد ‪.‬مقطع مستعطیل زیاد‬
‫مناسب نبوده و كشش آن از مقطع مربع كمتر می باشد ‪.‬قابل ذكر است هرچه نسبت طول به عرض‬
‫بیشتر باشد مكش كمتر می شود‪.‬‬

‫دراندازه های كوچك عموما مقطع دودكش را دایره ای شكل در نظر می گیرند و قطعات آن نیز پیش‬
‫ساخته و آماده می باشد ‪.‬درابعاد و اندازه های بزرگ چون دودكش آماده به شكل دایره وجود ندارد و‬
‫همچنین بدلیل اینكه مقطع دایره ای فضای بیشتری را می گیرد ‪ ،‬دودكش را با مقطع مستعطیل و یا‬
‫دایره بوسیله مصالح ساختمانی می سازند ‪.‬درمواردی كه عرض فضای عبود دودكش كم باشد آنرا به‬
‫شكل مستعطیل طرح می نمایند‪.‬‬

‫محاسبه سطح مقطع دودكش ‪:‬‬

‫الزمست سطح مقطع دودكش طوری انتخاب شود كه دود براحتی از آن تخلیه گردد‪.‬‬

‫اگرسطح مقطع كم انتخاب شود‪،‬سرعت دود در آن زیاد بوده و تولید صدا خواهد كرد و احتماال كشش‬
‫آن نیز مناسب نمی باشد‪.‬‬

‫چنانچه سطح مقطع زیاد محاسبه گردد سرعت دودكم شده و درجه حرارت پایین آمده ودر نتیجه از‬
‫كشش دودكش می كاهد ‪.‬‬

‫برای محاسبه سطح مقطع از رابطه زیر استفاده می شود ‪:‬‬

‫‪          A‬‬ ‫‪= 0.02 Q / ÖH‬‬ ‫برای سوخت مایع ‪:‬‬

‫‪A = 0.04 Q / ÖH‬‬ ‫برای سوخت جامد ‪:‬‬

‫كه در آن ‪:‬‬

‫‪ = A‬سطح مقطع دودكش برحسب سانتیمترمربع‬

‫‪ = Q‬ظرفیت حرارتی دیگ برحسب كیلوكالری برساعت‬

‫‪ = H‬ارتفاع معادل دودكش برحسب متر‬

‫ارتفاع معادل دودكش برابر است با طول قسنت عمودی به آضافه نصف طول قسمت افقی ‪:‬‬

‫بعد از محاسبه سطح مقطع با انتخاب شكل مقطع دودكش بصورت دایره ‪ ،‬مربع و یا مستعطیل ‪ ،‬ابعاد‬
‫آن نیز تعیین می شود‪.‬‬

‫قطر دودكش چنانچه مقطع آن دایره انتخاب شود برابر است با ‪:‬‬

‫‪D = 2 Ö A/p      p = 3.14159‬‬

‫و چنانچه سطح مقطع مربع در نظر گرفته شود ‪:‬‬

‫‪45‬‬
 ‫طول هر ضلع برابر است با ‪ÖA‬‬

‫‪ ‬اگر دودكش با سطع مقطع مستعطیل انتخاب شود نسبت طول به عرض آن معموال ‪ 1.5‬فرض می‬
‫شود‬

‫‪ b / a = 1.5‬نسبت طول به عرض‬

‫غيراستاندارد بودن سايز دودكش سبب خروج محصوالت احتراق (دود) داخل دودكش با سرعت‬
‫زيادي از داخل دودكش مي‌شود و اين امر سبب مي‌شود در محفظه احتراق داخل ديگ‪ ،‬گاز و هوا‬
‫درست با هم اختالط پيدا نكنند و بخش زيادي از گاز طبيعي به صورت خام و نسوخته از دودكش‬
‫خارج شود كه اين مطلب سبب افزايش بي‌رويه مصرف گاز طبيعي ميشود‪.‬‬

‫منبع آب گرم ‪:‬‬

‫منبع آب گرم نيز يكي ديگر از اجزا موتورخانه مي باشد‪.‬‬

‫در جدول زیر حجم منبع ذخیره آبگرم مصرفی بر اساس نوع كاربری به ازای هر نفر‬
‫مشخص شده است ‪.‬‬
‫حجم منبع ذخیره به ازای هر نفر بر‬
‫نوع كاربری‬
‫حسب لیتر‬
‫‪5‬‬ ‫كارخانجات‬
‫‪27‬‬ ‫بیمارستان‬
‫‪30‬‬ ‫خوابگاه دانشجویی‬
‫‪30‬‬ ‫هتل‬
‫‪30‬‬ ‫منازل مسكونی‬
‫‪5‬‬ ‫دفاتر اداری‬
‫‪5‬‬ ‫مدارس روزانه‬
‫‪25‬‬ ‫مدارس شبانه روزی‬

‫‪46‬‬
 ‫منبع دو جداره ‪:‬‬
‫‪   ‬منبع دو جداره وسیله ای است برای انتقال گرما ی آب داغ دیگ به آب سرد شهر که همیشه محل‬
‫نصب آن در موتور خانه است آب سرد شهر با دمایی ‪ c 12-8‬از قسمت پائین سمت چپ منبع وارد می‬
‫شود و از قسمت باالی‪  ‬سمت‪  ‬راست‪  ‬خارج‪  ‬می شود و‪  ‬آب‪  ‬داغ‪  ‬با‪  ‬دمای‪ c  85‬وارد می شود و از‬
‫قسمت سمت راست خارج می شود آب سرد بعد از ورود به منبع زیری با آب داغی که وارد منبع‬
‫رویی شده یک ورق‪  ‬که‪  ‬بین‪  ‬آنها‪  ‬است تبادل‪  ‬گرما یی‪  ‬انجام می شود‪  ‬و‪  ‬به‪  ‬سمت مصرفی می رود‬
‫و آب از منبع رویی‪  ‬دوباره‪  ‬به‪  ‬دیگ‪  ‬بر می گردد و برای ‪ 3‬لوله کردن سیستم باید یک پمپ در یک‬
‫مسیر بای پاس نصب کرد در مواقعی که تعداد مصرف کننده کم است‪  ‬پمپ خاموش است و وقتی که‬
‫تعداد مصرفکننده زیاد‪  ‬است پمپ روشن است و دو عدد شیر برای تخلیه در زیر منبع رویی و منبع‬
‫زیرین وصل شده است و قسمت بالی منبع که‪  ‬حرارت‪  ‬بیشتری نسبت‪  ‬به‪  ‬پائین‪  ‬دارد را رنگ قرمز‬
‫و قسمت پائین را را رنگ آبی می زنند‪ .‬برای آب در مدار و گرم کردن‪  ‬بهتر‪  ‬آب‪  ‬لوله ها‪  ‬در منبع‪ ‬‬
‫انبیاط به‪  ‬صورت‪  ‬ضربدری هستند‪.‬‬
‫اگر از منبع آب گرم کویلی در موتورخانه استفاده نمی کنید و فقط از منبع دو جداره استفاده می نمایید‪،‬‬
‫بدانید که آب گرم دیگ موتورخانه به صورت ترموسیفون‪ ،‬آب مصرفی درون منبع دو جداره را گرم‬
‫می نماید و در فصل بهار و تابستان نیازی به روشن بودن پمپ سیرکوالتور نمی باشد‪.‬‬
‫به طور كلي عايقكاري منبع< دو جداره (عايق پشم شيشه< با ضخامت ‪ ) cm 4‬باعث ‪1.5‬‬
‫درصد صرفه جويي سوخت ساليانه ميشود‪.‬‬

‫خطوط و وسایل انتقال انرژی ‪:‬‬

‫‪47‬‬
 ‫انتقال گرما و سرما توسط دو عامل آب یا بخار (لوله كشی ) و هوا (كانال كشی ) صورت می گیرد ‪.‬‬
‫وسیله ایجاد فشار در لوله كشی پمپ ودر كانال كشی ‪،‬بادرسان می باشد ‪ .‬آب به وسیله دیگ گرما و یا‬
‫به واسطه چیلر سرما گرفته و توسط خطوط لوله كشی به قسمت های مورد نیاز منتقل می شود ‪ .‬ایجاد‬
‫فشار به وسیله ‪ Pump‬صورت می گیرد معموالً در ظرفیت های كم (تا حدود ‪ )100FTJ5,GPM‬از‬
‫(‪ )In line3 pump‬كه در فضای ازاد روی مسیر خط لوله نصب می شود استفاده‬ ‫پمپ خطی‬
‫شده ودر ظرفیت های بزرگتر پمپ زمینی (‪ )Base Mounted pump‬به كار می رود ‪.‬‬
‫پمپ زمینی روی فونداسیون نصب شده و قبل از اتصال به سیستم لوله كشی معموالً لرزه گیر به كار‬
‫می برند تا لرزش پمپ كه باعث ایجاد فتیگ یا خستگی و شكستن لوله ها می شود به شبكه لوله كشی‬
‫منتقل نگردد‪ .‬در مواقعی كه احتیاج به فشار زیاد باشد از پمپ های چند مرحله ای (‪Multi stage‬‬
‫‪ )pump‬استفاده می شود ‪ .‬عموما ً پمپ های موتور خانه طبق برنامه زمانبدی شده به نوبت در مدار‬
‫قرار گرفته و ‪ Enry aiz‬می شدند ‪ .‬این گونه پمپها در مكش دارای گیج فشار (مانومتر ) ـشیرفلكه ـ‬
‫صافی (‪ )Strainer‬ولرزه گیر می باشند ودر رانش نیز دارای لرزه گیر شیر یكطرفه ـشیر فلكه و‬
‫مانومتر می باشد ‪ Cheak valae‬یا شیر یكطرفه برای جلوگیری از به قوچ یا پدیده و تر هم یا چكش‬
‫آبی می باشد ـ مانومتر فشار را مشخص می كند ـ شیر كشویی برای قطع یا وصل آب وشیر فلكه‬
‫سوزنی برای تنظیمی و بی آب استفاده می شود ـ صافی یا استریز برای جلوگیری از ناخالصی آب به‬
‫داخل پمپ نصب می شود‪.‬‬

‫بوستر پمپ ‪:‬‬

‫زمانی که فشار آب شهری برای سرویس دهی به بخش های مصرف کننده آب در ساختمان کافی نباش د‬
‫استفاده از یک سیستم بوستر فشار آب الزم خواهد شد ‪.‬با عمومیت یافتن تجهیزات مصرف کننده ای که‬
‫از جریان پایین یا بسیار پایین آب استفاده می کنند ‪ .‬نیاز ب ه فش اری مع ادل ‪ 30‬پون د ب ر اینچ مرب ع در‬
‫یک شیر فشاری چندان غیر معمول نخواهد بود ‪.‬کم بودن فش ار آب در سیس تم می توان د دالیل مختلفی‬
‫داشته باشد ‪.‬ممکن است به دلیل زیاد شدن جمعیت در شهر و یا محل ه م ورد نظ ر فش ار آب دچ ار افت‬
‫شود و یا در صورتی که از ابزارهای جلوگیری از جریان برگش تی در ورودی آب ب ه سیس تم اس تفاده‬
‫شود ‪.‬‬

‫فشار آب افت نماید چون این تجهیزات باعث افت فشار در سیستم می شوند ‪.‬ممکن است لول ه ه ا دچ ار‬
‫نشتی وخرابی شده و در نتیجه میزان جریان و فشار را محدود نماین د ‪.‬جریانه ای زیادی ک ه از سیس تم‬
‫کشیده می شود (مانند تقاضای باالی آب در ساعات اوج مصرف) نیز می توان د ب اعث افت فش ار ش ود‬
‫‪.‬اکثر ساختمانهای بلند عموما به علت افت فشار ناشی از ارتفاع که منابع آب شهری قادر ب ه ج بران آن‬
‫نیستند نیاز به بوستر دارند ‪.‬سیستم بوستر فشار موجود در شبکه لوله کشی ش هری را گرفت ه ومق داری‬
‫فشار به آن اضافه میکند تا فشار مورد نظر در سیستم به دس ت آید ‪.‬فش ار سیس تم ب ه فش ار موج ود در‬
‫مانیفولد لوله کشی بعد از بوستر فشار اشاره میشود ‪.‬‬
‫این فشار توسط فرمول زیر نشان داده می شود ‪:‬‬

‫فشار سیستم= فشار مکش به عالوه فشار بوستر منهای افت مربوط به پمپ منهای افت ناشی از‬
‫شیرهای کاهش فشار‬

‫فشار مکش همان فشار قابل دسترس از سیستم لوله کشی شهری است ‪.‬فشار بوستر افزایش فشار مورد‬
‫نیاز است که باید به فشار لوله کشی شهری افزوده شود ‪.‬افت ناشی از شیرهای کاهش فشار افت‬
‫فشاری است که در شیرهای کاهش دهنده فشار رخ می دهد ‪.‬و افت فشار ناشی از پمپ نیز افت فشاری‬

‫‪48‬‬
 ‫است که در لوله کشی سیستم بوستر رخ می دهد‪ .‬در طراحی سیستم بوستر فشار متغیرهای زیر باید‬
‫تعیین شوند ‪:‬‬

‫مقدار جریان ‪ :‬بوستر جریان باید جریان مناسب را تحت محدوده وسیعی از شرایط تقاضا تامین نماید ‪.‬‬

‫فشار جزیی یا باقیمانده‪ :‬این فشار حداقل فشار الزم در دورترین بخش مصرف کننده آب در سیستم‬
‫لوله کشی است (یعنی فشار در مصرف کننده ای که در باالترین نقطه ساختمان قرار دارد)‬

‫ارتفاع استاتیک یا ارتفاع ساختمان‪ :‬این ارتفاع همان ارتفاع دورترین بخش مصرف کننده ای است که‬
‫در باالی لوله اصلی ورودی آب شهری قرار می گیرد ‪.‬این ارتفاع را میتوان با تعداد وفاصله بین‬
‫طبقات ساختمان و یا از روی نقشه های موجود تعیین نمود ‪.‬‬

‫فشار تغذیه یا فشار مکش‪ :‬فشار آب قابل دسترس از سیستم آبرسانی شهری را فشار تغذیه یا فشار‬
‫مکش میگویند که باید در محاسبات مربوطه در نظر گرفته شود ‪.‬این فشار را باید بعد از کنتور آب و‬
‫ابزارهای جلوگیری از جریان معکوس اندازه گیری کرد ‪.‬زیرا خود این ابزارها میتوانند تا ‪psi 15‬‬
‫افت فشار در آب تغذیه ایجاد نماید ‪.‬‬

‫میزان افت فشار موجود در سیستم‪ :‬محاسبات مربوط به افت فشار ناشی از اصطکاک در سیستم‬
‫بایستی مواردی مانند افت فشار در خود سیستم بوستر‪ .‬شیرهای کاهش فشار ولوله های اتصال موجود‬
‫در سیستم را نیز شامل گردد‪.‬‬

‫زمانی که فشار پمپ و تفاوتهای ظرفیت سیستم طراحی گردید ‪.‬الزم است کمیت‪ .‬نرخ جریان و توان‬
‫پمپ ها ودیگر ابزارهای مورد استفاده نیز تعیین شود ‪.‬تقاضای آب در حالت عادی کمتر از ‪ 20‬درصد‬
‫تقاضا در ساعات اوج مصرف بوده و در این شرایط در بیش از ‪ 70‬درصد زمان مصرف حاکم‬
‫است ‪.‬به دلیل وجود این خاصیت در سیستم ‪.‬استفاده از سیستمهای چند پمپی‪  ‬سیستم مخزن هیدور‬
‫پنوماتیک می تواند هزینه های بهره برداری سیستم را به میزان قابل توجهی کاهش دهد ‪.‬این سیستمها‬
‫کوچکترین توان مناسب برای پمپ را برای تحویل آب در شرایط تقاضای معمولی انتخاب کرده و در‬
‫صورت افزایش تقاضا پمپهای دیگر وارد مدار می شوند ‪ .‬سیستمهای بوستر می توانند تنها به صورت‬
‫پمپهای مکش انتهایی‪  ‬عمل کرده و یا سیستمهای چند پمپی گران تر با کنترل های سرعت متغیر‬
‫باشند ‪.‬برای یک سیستم کوچک عموما استفاده از دو پمپ که در صدی از کل جریان را تامین مینمایند‪.‬‬
‫قابل قبول است ‪.‬زیرا کل توان مورد نیاز در این شرایط نسبتا کم است ‪ .‬در مورد سیستمهای بزرگ‬
‫معموال برای اتکا پذیری بیشتر و کاهش توان مورد نیاز برای هر پمپ از سه پمپ استفاده می کنند‬
‫‪.‬سیستمهایی نیز که میزان تقاضا در آنها بسیار متغیر است میتوان از‪  ‬تعداد پمپهای بیشتر نیز استفاده‬
‫نمود ‪.‬پمپهای مکش انتهایی معموال در تاسیسات کوچک با ارتفاع کم استفاده میشوند ‪ .‬در حالی که‬
‫سیستمهای چند پمپی را میتوان برای کاربردهایی که ظرفیت باالیی دارند ‪.‬به کار گرفت در طراحی‬
‫های فشرده میتوان پمپهای مکش انتهایی را به صورت عمودی نصب کرد ‪ .‬پمپهای محفظه جدا در‬
‫اغلب کاربردهای دارای جریان متوسط تا باال که نیازمند هد پایین تا متوسط هستند مورد استفاده قرار‬
‫میگیرند ‪.‬این پمپها بسیار سخت کار بوده و عمر طوالنی دارند ‪.‬اما از طرفی‪  ‬نسبت به پمپهای مکش‬
‫انتهایی نیاز به فضای بیشتری خواهند داشت ‪.‬‬

‫سیستمهای بوستر معموال در آرایش های زیر قابل دسترس می باشند ‪:‬‬

‫آرایش تکی که در آن برای تامین کل جریان و فشار مورد نیاز از یک پمپ استفاده می شود ‪.‬‬

‫‪49‬‬
‫آرایش سه تایی که در آن جریان سیستم بین سه پمپ به صورت مساوی یا نامساوی تقسیم می شود ‪.‬‬

‫‪50‬‬
 ‫آرایش چهارتایی که در آن جریان سیستم‪  ‬بین چهار پمپ تقسیم می شود ‪.‬این تقسیم بندی معموال به‬
‫صورت نامساوی صورت می گیرد ‪.‬‬

‫بسیار مهم است که روشهای مرحله بندی مناسب در این خصوص به کار گرفته شوند ‪.‬اطمینان حاصل‬
‫کنید که تمام بخشهای ظرفیتی پمپها توسط سیستم استفاده می شوند ‪.‬ممکن است در طول طراحی سیستم‬
‫به این نتیجه برسید که کل توان مورد نیاز برای تقسیم بندی نامساوی کمتر از تقسیم بندی مساوی‬
‫است ‪ .‬هنگام طراحی برای ظرفیت رزرو نیازی به تعیین ظرفیت بیش از حد مورد نیاز ویا اعمال‬
‫ضریب اطمینان وجود ندارد با استفاده از طراحی چند پمپی می توانید بهترین استفاده را از توان پمپ‬
‫نموده و در عین حال ظرفیت مورد نیاز را نیز در اختیار داشته باشید به عنوان مثال به جای استفاده از‬
‫جدا سازی ظرفیت با درصد ‪ 65/65‬که مقداری ظرفیت غیر ضروری به سیستم اضافه می کند ‪15‬‬
‫درصد ظرفیت رزرو به بار طراحی اضافه کرده و یک جداسازی ظرفیت با درصد ‪ 33/67‬را در‬
‫نظر بگیرید ‪.‬در این شرایط نیز ظرفیت رزور در سیستم لحاظ شده است ‪.‬اما احتماال پمپ کوچکتر‬
‫زمان طوالنی تری در حال کار خواهد بود ‪.‬‬

‫برای سیستمهای بزرگ بهتر است از محرکهای فرکانس متغیر استفاده کنیم ‪.‬تا بدون نیاز به شیرهای‬
‫کاهش فشار بتوان تنظیم فشار در سیستم را انجام داد در اغلب کاربردها شیرهای کاهش فشار برای‬
‫حفظ یک فشار ثابت در سیستم‪  ‬الزم می باشند ‪.‬شیرهای کاهش فشار میتوانند تغییرات موجود در فشار‬
‫مکش ‪ .‬خصوصیات مربوط به منحنی عملکرد پمپ وتغییرات فشار به دلیل ترتیب کارکرد پمپ ها را‬
‫جبران نمایند ‪.‬هنگامی که فشار مکش ثابت است‪  ‬پمپها دارای اندازه مشابه هستند و منحنی عملکرد‬
‫آنها نسبتا صاف است و یا در مواردی که شیرهای تنظیم فشار در جای دیگری از سیستم نصب شده اند‬
‫از شیر یک طرفه به جای شیرهای تنظیم فشار استفاده کنید ‪.‬‬

‫در سیستمهایی که دارای جریان آب پیوسته نیستند باید از یک مخزن هیدروپنوماتیک استفاده کنید ‪.‬این‬
‫مخزن کاری درمورد بار موجود انجام نمی دهد بلکه این پمپ است که وظیفه مربوطه در سیستم به‬
‫‪51‬‬
‫عهده دارد ‪.‬این مخزن فشار را در سیستم حفظ کرده و تقاضاهای جزیی در سیستم را پاسخ می دهد وبه‬
‫پمپ ها اجازه میدهد تا بتوانند برای مدتی خاموش شده وبه صورت پیوسته کار نکنند ‪.‬این مخزن در‬
‫حالت خاموش بودن پمپها میتواند تقاضاهای کم را پاسخ گفته و فشار سیستم را حفظ کند و بدین ترتیب‬
‫از روشن وخاموش شدن بیش از حد پمپها جلوگیری کرده و در مصرف انرزی صرفه جویی نماید‬
‫‪.‬این مخازن را میتوان در باالی ساختمان و یا در مجاورت بوستر نصب نمود ‪.‬‬

‫‪:‬‬ ‫محاسبه< پمپ آبرسانی ساختمان ( بوستر پمپ(‬

‫برای انتخاب بوستر پمپ به دو مولفه هد و دبی نیاز داریم تا با استفاده از آن و رجوع به کاتالوگ‬
‫شرکت های سازنده ؛ پمپ مورد نظر انتخاب شود‬

‫‪52‬‬
 ‫الف ) دبی ‪:‬‬
‫مقدار دبی پمپ آبرسانی برابر مقدار مصرف آب مصرفی ساختمان است ‪.‬كه برای یافتن این مقدار می‬
‫توان از جدول مقدار ‪ ( .F.U‬فیكسچر یونیت) لوازم بهداشتی و جمع مقادیر مربوط به ‪ .F.U‬كل و تبدیل‬
‫آن به ‪ GPM‬و یا از جدول استاندارد تعیین مصرف آب بر اساس نوع كاربری و نوع ساختمان‬
‫( مقدار كل بدست آمده از این جدول را باید بر عدد ‪ 3‬تقسیم كنیم) حجم آب مصرفی ساختمان (دبی) را‬
‫بدست می آوریم‪.‬‬

‫ب ) هد ‪:‬‬
‫‪)H = h1+h2+h3+h4‬متر آب(‬
‫‪ : h1‬ارتفاع عمودی از دهانه بوستر پمپ تا شیر دورترین وسیله بهداشتی بر حسب متر‪.‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪ : h2‬حاصلضرب طول دورترین و پرفشارترین مسیر رفت آب(‪ ) L‬از مخزن آب تا باالترین وسیله‬
‫بهداشتی در عدد ‪: 0.165‬‬
‫‪L h2 = × 0.165‬‬
‫‪ :h3‬فشار مورد نیاز در پشت شیر باالترین وسیله بهداشتی( از جدول مقررات ملی ساختمان)‬

‫‪ :h 4‬فاصله عمودی از دهانه لوله مكش مخزن ذخیره آب تا دهانه مكش بوستر پمپ‬

‫در آخر با توجه به هد و دبی بدست آمده از روی نمودار همپوشانی پمپ که برای هر کارخانه منحصر‬
‫بفرد است و تالقی این دو مقدار در منحنی مدل پمپ را انتخاب می کنیم‬

‫‪53‬‬
 ‫پمپ سیركوالتور سیستم گرمایش ‪:‬‬

‫برای محاسبه پمپ سیرکوالتور سیستم گرمایش به دو مولفه هد و دبی نیاز داریم ‪.‬‬
‫‪            ‬‬

‫‪              ‬‬
‫‪ ‬‬
‫الف ) دبی ‪:‬‬
‫دبی پمپ برابر است با بارحرارتی ساختمان یا به عبارتی مقدار گرمای الزم جهت گرمایش ساختمان‬
‫بر حسب (‪ ) BTU/HR‬تقسیم بر ‪10000‬‬
‫‪GPM = Q (BTU/HR) / 10000‬‬
‫ب ) هد ‪:‬‬
‫بر حسب فوت آب برابر است با ‪:‬‬
‫‪H = 3 L × 0.025+ dP‬‬
‫‪ : L‬طول مسیر رفت از دیگ به دورترین مبدل حرارتی (رادیاتور ‪ ،‬فن كویل و‪ )..‬بر حسب فوت‬
‫‪ : dP‬برابر مجموع افت فشار دیگ و كلكتور ها و مبدلهای حرارتی و كلیه تجهیزات به كار رفته در‬
‫سیستم گرمایش(در حالت كلی برابر ‪ 1.5‬در نظر می گیریم)‬

‫پمپ سیركوالتور سیستم سرمایش ‪:‬‬

‫برای محاسبه پمپ سیرکوالتور سیستم سرمایش به دو مولفه هد و دبی نیاز داریم ‪.‬‬
‫‪  ‬الف )دبی ‪:‬‬
‫‪ ‬‬
‫دبی پمپ برابر است با بار سرمایی ساختمان بر حسب (‪ ) BTU/HR‬تقسیم بر ‪5000‬‬
‫‪GPM = Q (BTU/HR) / 5000‬‬
‫ب) هد ‪:‬‬

‫‪54‬‬
 ‫‪ ‬‬
‫افت (‪ ) +‬افت فشار در كویل هواساز یا فن كویل از روی كاتالوگ( ‪)H = 0.075L+‬فوت آب(‬
‫فشار در‬
‫) قسمت سردكننده چیلر از روی كاتالوگ‬
‫‪ ‬‬
‫‪ : L‬طوالنی ترین و پرمقاومت ترین مسیر رفت آب سرد از چیلر به واحدهای حرارتی مثل فن كویل یا‬
‫هواساز بر حسب فوت‪.‬‬

‫محاسبه< و طراحی بوستر پمپ آتش نشانی ‪:‬‬

‫‪.‬برای محاسبه پمپ آتش نشانی به دو مولفه هد و دبی بوستر پمپ آتش نشانی نیاز داریم‬

‫الف) دبی ‪:‬‬

‫دبی یک جعبه آتش نشانی در حال کار معادل ‪ 50gpm‬می باشد و با توجه به تعداد جعبه های موجود‬
‫در ساختمان دبی پمپ برابر است با ‪:‬‬

‫‪gpm ‬‬ ‫‪= 50 × n‬‬

‫که در رابطه باال ‪ n‬برابر تعداد جعبه های آتش نشانی است‪.‬‬

‫‪55‬‬
 ‫ب ) هد ‪:‬‬

‫برای محاسبه هد بوستر پمپ آتش نشانی از رابطه زیر استفاده می کنیم ‪:‬‬

‫‪Pt = P1 + P2 + P3 ‬‬
‫‪ ‬‬

‫‪P= 1.5 × L × 0.04 1‬‬ ‫افت مسیر‬

‫‪ : L‬طول مسیر رفت از دهانه بوستر پمپ تا باالترین جعبه آتش نشانی بر حسب متر‬

‫‪P2 = 42 m.H2O‬‬ ‫فشار مورد نیاز در سر شلنگ باالترین جعبه‬

‫‪ P3‬ارتفاع عمودی باالترین جعبه از دهانه بوستر پمپ بر حسب متر‪.‬‬

‫برای محاسبه حجم مخزن ذخیره آب آتش نشانی کافیست عدد دبی بدست آمده برای پمپ را در عدد‬
‫‪ 30‬ضرب کنیم تا حجم منبع بر حسب گالن بدست آید‪.‬‬

‫وسائل تبادل و توزیع گرما و سرما ‪:‬‬

‫آب ‪ ،‬بخار و یا هوا بعد از عبور از شبكه های انتقال به وس ائل توزیع گرم ا و س رما رس یده و ه واي‬
‫مطبوع محیط را فراهم می آوردند‪ .‬وسائل توزیع سرما و گرما در اینجا فن كویل و هوا س از می باش د‪.‬‬
‫فن كویل برای گرمایش در زمستان و هم برای سرمایش در تابستان م ورد اس تفاده ق رار می گ یرد‪ .‬آب‬
‫سردوگرمی كه در دستگاههای مولد انرژی (دیگ ـچلیر ) تولید می شود توسط پمپ و شبكه لوله كش ی‬
‫‪56‬‬
‫به فن كویل رسیده و پس از عبور از كویل های پره دار به وسیله وزش اجب اری ه وا روی كویل ه ا ‪،‬‬
‫سرما و گرما را به محیط می دهد ‪.‬‬
‫فن كویل را معموالًزیر پنجره قرار داده و پشت آن دریچه هوای تازه نصب می نمایند‪ .‬عیب سیس تم فن‬
‫كویل نسبت به تهویه مطبوع (دستگاه هواساز ) این است كه در فن كویل نمی ت وان روی رط وبت ه وا‬
‫كنترل داشت ‪ .‬این دستگاه در ساختمانهایی مورد استفاده قرار مي گ یرد ك ه درج ه ح رارت ه ر یك از‬
‫اتاق ها را مستقالً بخواهند كنترل نمایند‪ .‬كنترل درجه حرارت در سیستم فن كویل به دو ص ورت انج ام‬
‫می گیرد ‪،‬یكی نصب شیربرقی روی لوله رفت و برگش ت ك ه ب ه علت هزین ه زیاد معم والً اج را نمی‬
‫گردد و دیگری نصب ترموستات اتاقی در داخل است كه به بادرسان فن كویل دستور قط ع ووص ل می‬
‫دهد ولی آب سرد وگ رم كماك ان در داخ ل آن جریان دارد ‪ .‬در ادام ه در م ورد چگ ونگي ك اركرد فن‬
‫كویل و هوا ساز توضيح داده ميشود‪.‬‬

‫رادياتور ‪:‬‬
‫مزاياي استفاده از شير‌هاي ترموستاتيك رادياتور ‪:‬‬

‫امكان برقراري دماي ثابت در اتاق‬ ‫‪‬‬

‫تنظيم دماي دلخواه در اتاق به منظور تأمين شرايط آسايش‬ ‫‪‬‬
‫كاهش استهالك سيستم گرمايش‬ ‫‪‬‬
‫توزيع متعادل حرارت و امكان برقراري دما‌هاي متفاوت در هر اتاق‬ ‫‪‬‬
‫‪ 20‬درصد كاهش مصرف سوخت و هزينه‌هاي مربوطه‬ ‫‪‬‬

‫هوا ساز( ‪)Air Hand ling unit‬‬

‫دستگاه هواساز عمل تهویه مطبوع زمستانی و تابستانی را انجام می دهد ‪ .‬هوای تازه با هوائی كه‬
‫توسط كانال های برگشتی جمع آوری شده ودر محفظه اختالط (‪) Mixing 30x‬مخلوط شده و پس از‬
‫عبور از كویل حرارتی و یا برودتی و رطوبت زن (‪ )Hamidifier‬به وسیله بادرسان به كانال رفت‬
‫داده شده و از آنجا هوای مشروط (‪ )Conditioned air‬كه دارای شرایط مورد نیاز می باشد به اتاق‬
‫های مختلف توزیع می شود سرعت هوا روی كویل سرد معموالً ‪ 500fpm‬اختیار می شود ‪.‬‬

‫‪57‬‬
‫‪ ‬هوا سازهای مربوط به موتورخانه عمل رطوبت زنی توسط روش (‪ )Steamjet‬صورت می گیرد كه‬
‫این روش بخار مستقیما ً وارد محیط می شود ‪ ،‬در صورتی كه عمل رطوبت زنی توسط لوله آب و‬
‫انشانك های متعدد صورت پذیرد روش بهتری است ‪ .‬زیرا از روش بخار معموالً در صنایع استفاده‬
‫می شود ‪.‬‬

‫هواساز(بطور اختصاری ‪)AHU‬دستگاهی برای تامین هوای مطبوع و سالم با دستیابی به دما و‬
‫رطوبت مناسب می باشد‪.‬هواساز یکی از اصلی ترین دستگاههای تهویه مطبوع می باشد که در مسیر‬
‫چیلر و بویلر با کانال هوا قرار می گیرد ‪.‬‬

‫‪  ‬اجزا سازنده یک هواساز‬

‫‪-1‬کانال تغذیه‬
‫‪2-‬محفظه فن‬
‫‪3-‬لرزه گیر‬

‫‪58‬‬
 ‫‪4-‬کویلهای سرمایش و گرمایش‬
‫‪5-‬محفظه فیلتر‬
‫‪6-‬کانال اختالط هوای برگشتی و هوای تازه‬

‫‪ ‬اجزا یک هواساز ‪:‬‬

‫‪1-‬فن‬

‫به عنوان یکی از اجزا مهم هواساز جهت جابجایی هوا در سیستم به کار می رود‪.‬‬

‫‪2-‬فیلتر‬

‫در دستگاههای هواساز از چندین الیه فیلتر استفاده می شود که عملکرد آنها بصورت زیر می باشد‪:‬‬

‫برای تصفیه ذرات درشت تر از فیلترهای فلزی كه قابلیت شستشو دارند استفاده می شود‪ .‬در مراحل‬
‫بعدی از فیلترهای هپا و اولپا که از جنس بوروسیلیکات و به ترتیب دارای قدرت جذب ذرات تا ‪./3‬‬
‫میکرون و ‪ 12/0‬میکرون هستند استفاده می شود ‪.‬‬

‫‪3-‬کویلهای گرمایش و سرمایش‬

‫کویل های گرمایش یا با آب داغ و بخار کار می کنند و یا الکتریکی هستند و كویلهای سرمایش با آب‬
‫مبرد و یا یك ماده مبرد كار می كنند‪ .‬کویل های سرمایش و گرمایش هواساز باید توسط لوله کشی با‬
‫چیلر و بویلر در ارتباط باشند ‪.‬‬

‫‪4-‬رطوبت زن‬

‫فرآیند رطوبت زنی به وسیله پاشیدن آب از افشانك ها یا شبكه بخار و عمل رطوبت گیری توسط كویل‬
‫سرد انجام می شود ‪.‬‬

‫‪5-‬تجهیزات کنترلی‬

‫شامل ترموستات برای تنظیم دما ‪ ،‬تنظیم کننده های جریان هوا ‪ ،‬رطوبت و غیره ‪.‬‬

‫‪ ‬نحوه کار ‪:‬‬

‫نخست فن (هواکش) هوا را به درون هواساز میمکد و آن را از راه دریچهها و دمپرها به محفظه‬
‫فیلترها میرساند‪ .‬در محفظه فیلترها‪ ،‬فیلترها به ترتیب عملکرد و بازده پشت سر هم قرار می گیرند تا‬
‫ذرات درشت از قبیل گرد و غبار‪ ،‬میکروبها‪ ،‬باکتریها و ویروسها را جداسازی کنند پس از گذر هوا‬
‫از فیلتر‪ ،‬هوا مرطوب می‌شود‪ .‬این هوای تمیز و مرطوب با توجه به نیاز‪ ،‬یا توسط کویلهای سرمایش‬
‫مرتبط با یک پکیج خنککن و یا یک چیلر‪ ،‬سرد می‌شود و یا توسط کویلهای مرتبط با یک بویلر یا‬
‫المنتهای حرارتی گرم میشود‪.‬‬

‫‪59‬‬
 ‫فن کویل‬
‫فن کویل یا واحد فن کویل دستگاهی جهت سرمایش و گرمایش و بطور کلی تهویه مطبوع در‬
‫ساختمانهای مسکونی‪،‬تجاری و صنعتی می باشد‪.‬‬

‫اجزای تشکیل دهنده ‪:‬‬

‫یک فن کویل از اجزای زیر تشکیل شده است‪:‬‬

‫‪1-‬فن‬

‫‪2-‬کویلهای گرمایش و سرمایش‬

‫‪3-‬فیلتر هوای قابل تعویض یا قابل شستشو‬

‫‪ -4‬شیر فلکه‬

‫‪60‬‬
 ‫‪5-‬شیرهواگیری‬

‫در فن کویل ها درجه حرارت توسط ترموستات و مقدار رطوبت توسط هیومیدستات و مقدار هوا‬
‫توسط فن و مقدار هوای تازه به روشهای متداول كنترل میشود‪.‬‬

‫انواع فن‌كویل‌ها ‪:‬‬

‫‪ 1-‬فن كویل‌های زمینی‬

‫ظرفیت این فن کویل ها ‪ 200‬الی ‪ 1000‬فوت مکعب در دقیقه بوده و هوا را بصورت باال زن یا‬
‫روبرو زن منتشر می سازند‪.‬‬

‫‪ -2‬فن كویل‌های سقفی‬

‫ظرفیت این فن کویل ها هم معموال بین ‪ 200‬الی ‪ 1000‬فوت مکعب در دقیقه می باشد‪.‬این فن‌كویل‌ها‬
‫به دوصورت کابینت دار و بدون کابینت می باشند‪.‬‬

‫‪ -3‬فن‌كویل‌های كانالی‬

‫در ظرفیت‌های ‪ 600‬الی ‪ 2000‬فوت مکعب در دقیقه ساخته می‌شوند و به سه طرح زیر می باشد‪:‬‬

‫‪ )1‬كانالی سقفی توكار‬

‫(‪ 2‬كانالی سقفی روكار‬

‫‪ )3‬كانالی دیواری روكار ایستاده‬

‫نحوه کارکرد ‪:‬‬

‫فن کویلها معموال به دو صورت مورد استفاده قرار می گیرن د‪.‬در ح الت اول فن کویل فق ط ح رارت و‬
‫برودت مورد نیاز را تامین میکند و هوای تازه توسط هوارسان مرکزی و بوسیله کانال های توزیع هوا‬
‫در سطح محل منتشر می گردد تا تهویه مناسب در محل مورد نظرانجام گیرد‪.‬در این حالت م یزان ب ار‬
‫سرمایی وگرمایی توسط ترموستات بکار رفته در فن کویل و ب ا خ اموش و روش ن ش دن فن تنظیم می‬
‫گردد‪.‬در حالت دوم عالوه بر تامین حرارت و برودت مورد نیاز ‪ ،‬وظیفه تامین هوای تازه را نیز بعهده‬
‫دارد‪ .‬بدین صورت که فن دستگاه‪ ،‬هوای تازه را از طریق دریچه تعبیه شده در پشت فن کویل گرفت ه و‬
‫در محل پخش می کند‪.‬از محاسن این روش می توان به کاهش هزینه های مربوط ب ه سیس تم هوارس ان‬
‫مرکزی و متعلقات مربوطه اشاره نمود و عدم فیلتراسیون هوای تازه از معایب این روش می باشد‪.‬‬

‫به طور كلي تميز كاري فيلتر – روغن كاري و تعمير واحدهاي فن کویل در فواصل‬
‫زماني مشخص و نصب ترموستاتهاي اتاقي باعث ‪ 5‬درصد صرفه جويي سوخت ساليانه‬
‫ميشود‪.‬‬

‫‪61‬‬
 ‫سختی گیر ‪:‬‬
‫سختی آب به مجموعه امالح منیزیم و كلسیم موجود در آب گفته می شود به عبارت دیگر امالح فلزات‬
‫چون آهن ـكلسیم ـ منیزیم ـ آلومینیم در آب ایجاد سختی می كنند‪ .‬در آبهای صنعتی باالبودن سختی سبب‬
‫رسوب سخت روی جدار لوله ها و دیگ های بخار می گردد كه عالوه بر افزایش افت فشار در طول‬
‫لوله باعث كاهش ضریب انتقال حرارت نیز می گوید ‪.‬‬
‫تقریبا ً نیمی از حجم سختی گیروزین می باشد ودر موقع لزوم آب سخت دارای امالح وارده شده و‬
‫ازسمت دیگر به صورت آب نرم از آن خارج می شود و در ثر كاركرد زیاد بعد از مدتی وزین های‬
‫سختی گیر اشباع شده و دیگر عمل نرم كردن انجام نمی گیرد كه گویند وزین اشباع شده یعنی بعد از‬
‫مدتی وزین ها یونهای سدیم خود را كه تمامی تعویض نموده اند ‪،‬دیگر وزین قادر به جذب كلسیم نمی‬
‫باشد جهت احیاء و استفاده مجدد آن روی وزین های اشباع شده آب نمك با غلظت مناسب وارد می‬
‫نمایند تعویض یونی صورت می گیرد و یونهای سدیم نمك جایشان رابا یونهای كلسیم ومنیزیم وزین‬
‫اشباع شده عوض می نمایند بدین صورت رزین دوباره احیاء می گردد‪.‬‬

‫آب مهمترین سیال در حرارت و برودت است كه وظیفه انتقال گرما در مبدلهای حرارتی را به عهده‬
‫دارد ‪ .‬در برجهای خنك كن ‪ ،‬بویلرها و چیلرها از آب به عنوان مایع مبدل استفاده می شود بطوریكه‬
‫گردش آب موجب تبادل حرارتی میگردد ‪ .‬معموال آب استفاده شده در كاربردهای حرارتی و برودتی‬
‫از نوع آب سخت است ‪ ،‬آبهای سخت تشكیل پوسته كربنات كلسیم می دهند كه مشكالت متعددی را‬
‫بوجود می آورد ‪ .‬این پوسته به شكل رسوب بر روی سطوح داخلی لوله های حامل آب باعث كاهش‬
‫ظرفیت انتقال جریان آب و انتقال جریان حرارت می شود‪.‬‬

‫‪62‬‬
 ‫هنگامی كه آبهای سخت حرارت داده میشوند تشكیل پوسته خیلی سریعتر انجام می گیرد كه مشكالت‬
‫زیادی را در بویلرها و آبگرمكن ها به وجود می آورند یك پوسته به قطر یك میلیمتر بر روی سطوح‬
‫گرم كننده یك آب گرم كن بصورت عایق حرارتی عمل كرده و در نتیجه تقریبا ً ‪ 10%‬افزایش هزینه به‬
‫وجود خواهد آمد‪.‬‬

‫تشكیل رسوب در جدارها و دیوارها باعث آسیبهای فراوانی به تأسیسات حرارتی و برودتی میشود كه‬
‫مهمترین آنها كاهش بازدهی مبدلها و در نتیجه افزایش انرژی راهبردی است ‪.‬آنالیز شیمیایی رسوب‬
‫نشان میدهد كه تركیب اصلی تشكیل دهنده كربنات كلسیم ‪ ،‬سولفات كلسیم ‪ ،‬سولفات باریم ‪ ،‬سیلیكا و‬
‫آهن است كه در صد فراوانی كربنات كلسیم بیشتر از تركیبات دیگر می باشد‪.‬‬
‫مقاومت حرارتی كربنات كلسیم بسیار زیاد بوده و در صورت تشكیل رسوب همان طور كه اشاره‬
‫كردیم در دیواره ها نقش یك عایق را بازی میكند كه این امر نقش بسزایی را در كاهش بازدهی‬
‫مبدلهای حرارتی دارد‪ .‬اگر بتوان از تشكیل كربنات كلسیم در جداره مبدلهای حرارتی جلوگیری كرد‬
‫روند كاهش بازدهی با گذشت زمان متوقف میشود ‪.‬‬
‫معموالً كاتیونهای كلسیم و منیزیم در آب عامل رسوب هستند كاتیون كلسیم صرفنظر از نمك های آن‬
‫كه شامل سولفات كلسیم ‪ ،‬كلروكلسیم و سایر نمكهای كلسیم می شود سختی كلسیم را تشكیل میدهند‬
‫‪.‬همانطور كاتیون منیزیم باعث سختی منیزیم می گردد و چون عامل اصلی سختی آب تركیبات معدنی‬
‫این دو عنصر است لذا بطور كامل فرض می گردد كه سختی كل آب از سبك كردن به كمك آب آهك و‬
‫خاكستر كربنات سدیم و سبك كردن با استفاده از مبادله كننده های یونی به وجود می آید‪ .‬به رسوب و‬
‫عوامل ایجاد آن در ادامه به صورت كامل پرداخته می شود‪.‬‬
‫تا كنون روشهای مختلفی برای مقابله با این مسئله پیشنهاد شده است در روشهای معمول از مواد‬
‫افزودنی شیمیایی استفاده می شود كه عالوه بر پایین بودن بازدهی مشكالت زیست محیطی نیز ایجاد‬
‫می گردد‪ .‬روشهای بهتر دیگری مانند الكترو دیالیز ‪ ،‬تقطیر ‪ ،‬انجماد و اسمز معكوس وجود دارد كه به‬
‫علت پیچیدگی و گران بودن فقط در شرایط خاص بكار برده میشوند‪.‬‬

‫‪63‬‬
 ‫‪whole house magnet water softener‬‬

‫در حال حاضر سختی گیری و رسوب زدایی الكترونیكی به عنوان یك روش غیر شیمیایی و بدون نیاز‬
‫به مواد شیمیایی افزودنی به آب و سازگار با محیط زیست با خواص بسیار مفید دیگر برای صنایع‬
‫مختلف همواره به عنوان جایگزین مناسبی برای روش های پیشین مطرح است‪.‬‬
‫سختی گیری‪ ،‬پاالیش الكترونیكی آب است علی رغم كیفیت كاركردی مناسب و مزایای فراوان به علت‬
‫ضعف در تحلیل عملكرد از دیدگاه تئوری های فیزیكی و شیمیایی نفوذ آن در بازارهای تجاری‬
‫چشمگیر نبوده است ‪.‬اما در چند سال گذشته با تحقیقات وسیعی كه در سطوح دانشگاهی و مراكز‬
‫تحقیقاتی انجام شده است روشهای الكترومغناطیسی جایگزین مواد مغناطیسی گذشته شده است ‪.‬‬
‫همچنین تئوریهای قابل قبولی نیز ارائه شده كه این امر چشم انداز بسیار مناسبی برای این تكنولوژی‬
‫سودمند ترسیم نموده است‪.‬‬

‫در محاسبه و انتخاب یک سختی گیر پارامترهای زیر موثرند‪:‬‬

‫‪ -1‬دبی آب ورودی به سختی گیر‬
‫‪ -2‬سختی آب ورودی‬
‫‪ -3‬نوع و ظرفیت رزین‬

‫‪64‬‬
 ‫‪ -4‬سیکل احیاء و شستشو (فاصله زمانی بین دو تا احیاء رزین‌ها)‬
‫از مشخصه‌های مهم سختی‌گیرها‪ ،‬نوع رزین‪ ،‬حجم رزین‪ ،‬ابعاد سختی‌گیر (قطر و ارتفاع)‪ ،‬جنس‬
‫سختی‌گیر می‌باشد‪ .‬سازندگان رزینها معموالً مشخصات کاملی از محصوالت تولیدی خود را ارائه‬
‫می‌دهند سپس با توجه به فرمول زير ظرفیت رزین را بدست آورده سپس حجم رزین را حساب می‌کنند‬
‫‪:‬‬

‫‪M=TH(ppm)*V(gpm)*T(tim)/17.1‬‬
‫‪R.V=V/R.c‬‬
‫که ‪ M‬مقدار سختی آب (در فاصله دو احیاء) به گرین‪R.V ،‬حجم رزین به فوت مکعب‪T.H ،‬سختی‬
‫کل ورودی به ‪ ppm،V‬دبی آب سختی گیری شونده به گالن بر دقیقه(آب تغذیه – معموالً ‪ %2‬تا‪%4‬‬
‫آب در گردش سیرکوالسبون) ‪T ،‬زمان بین دو احیاء (سیکل احیاء به دقیقه معموالً ضریبی از شبانه‬
‫روز مثالً ‪ 48 ، 24‬و یا ‪ 72‬ساعت) ‪ R.C،‬ظرفیت رزین بر حسب گرین بر فوت مکعب(معموالً‬
‫‪ 30،000‬تا ‪)40،000‬معموالً عمق رزین را ‪ 24‬تا ‪ 36‬اینچ می‌گیرند و معموالً برای هر ‪ 30000‬گرین‬
‫‪ 15‬پوند نمک جهت احیا در نظر می‌گیرند‪.‬‬
‫جهت محاسبه سرانگشتی قابل اطمینان می باشد‬

‫‪grain=2.5%}*(Q/10000)*60*hr{/17.5‬‬
‫با رسوب گیری لوله های جریان سیال ‪ ،‬توان مصرفی پمپها برای جبران افت فشار حاصله به ناچار‬
‫افزایش می یابد‪ .‬از سوی دیگر راندمان حرارتی سیکلهای حرارتی مانند سردکننده ها و بازدهی‬
‫عملکرد تجهیزاتی مانند کندانسورها به علت تشکیل رسوبات کاهش می یابد‪ .‬سهم افزایش هزینه انرژی‬
‫‪ 20‬درصد کل هزینة ناشی از رسوب گیری برآورد شده است‪.‬‬

‫بر اساس گزارش ‪ Environmental Controls and methods, Inc‬تنها وجود ‪ 3‬میلیمتر رسوب‬
‫مصرف سوخت را تا حدود ‪ 18‬درصد افزایش خواهد داد ؛ این رقم برای میزان ‪ 13‬میلیمتررسوب حدود‬
‫‪ %60‬می باشد‪ .‬واضح است که حذف و یا حتی کاهش رسوبات از روی سطوح می تواند به میزان قابل‬
‫توجهی در کاهش مصرف انرژی و هزینه های ناشی از آن مؤثر باشد‪.‬‬

‫وجود رسوب بر روی سطوح باعث نوعی خوردگی می گردد که به خوردگی زیر حفره ای شناخته شده‬
‫است ‪ .‬با گذر زمان و افزایش میزان خوردگی تجهیزات دچار مشکالت جدی شده و نیاز به تعمیرات اساسی‬
‫پیدا کرده و در مواردی نیز عمالً غیر قابل استفاده می گردند‪ .‬هزینه های باالی تعمیر و تعویض تجهیزات‬
‫بدیهی و روشن است‪.‬‬

‫یکی از روش های سنتی حل مشکل رسوب ‪ ،‬شستشو با اسید می باشد ‪ .‬این روش عالوه بر مضراتی که بر‬
‫محیط زیست دارد ‪ ،‬هزینه های هنگفتی را نیز به همراه خواهد داشت‪ .‬عالوه بر هزینه های تهیه اسید ‪،‬‬

‫‪65‬‬
‫نیروی انسانی و ‪ ...‬عمر تجهیزات را نیز به شدت کاهش خواهد داد ‪ .‬تنها دو یا سه بار اسیدشویی می تواند‬
‫موجب از بین رفتن تجهیزات ( دیگ آبگرم ‪ ،‬دیگ بخار ‪ ،‬چیلر ‪ ،‬کویل های هواساز ‪ ،‬فن کویل ها و ‪)..‬‬
‫گردد و بنابراین پس از چند دوره کوتاه اسید شویی تجهیزات می بایست تعویض گردند‪.‬‬

‫مزايا‪:‬‬

‫جلوگیری از ایجاد رسوب و افزایش راندمان حرارتی‬ ‫‪‬‬

‫حذف خوردگی های زیرسطحی ناشی از رسوب‬ ‫‪‬‬

‫افزایش دبی سیال‬ ‫‪‬‬
‫کارکرد پمپ در نقطه طراحی و کاهش مصرف سوخت دیگ ها‬ ‫‪‬‬
‫عدم نیاز به اسید شویی جهت از بین بردن رسوبات‬ ‫‪‬‬
‫عدم نیاز به تمیزکاری فیزیکی جهت حذف رسوبات‪  ‬و کاهش هزینه تعمیرات و نگهداری‬ ‫‪‬‬

‫منبع انبساط ‪:‬‬

‫به منظور تثبیت فشار سیستم و فراهم آوردن امكان انبساط حجمی آب در اثر افزایش دما در سیستم‬
‫های بسته ‪‌،‬الزم است از طرفی به نام منبع انبساط استفاده شود ‪ .‬منبع انبساط ممكن است به صورت‬
‫باز یا بسته باشد‪ .‬منبع انبساط یکی از مهمترین وسایل موتور خانه است که وظیفه ی تأمین آب دیگ و‬
‫جای دادن‪  ‬آب‪  ‬اضافی‪  ‬را‪  ‬در خود‪  ‬دارد‪ .‬به این منبع ‪ 5‬لوله متصل است از ‪:‬‬

‫‪ -1‬رفت آب سرد شهر‬

‫‪ -2‬رفت آب به دیگ‬

‫‪-3‬برگشت آب از دیگ‬

‫‪ -4‬تخلیه‬

‫‪ -5‬سرریز‬

‫‪66‬‬
 ‫آب شهر واردمنبع شده و مقدار آن توسط‪  ‬شیر فلوتر تنظیم‪  ‬می شود وهنگامی که‪  ‬منبع‪  ‬سرریز کند‪ ‬‬
‫نشانه شکستن شیر‪  ‬فلوتر‪  ‬است ودر این هنگام‪  ‬آب توسط‪  ‬لوله‪  ‬سرریز‪  ‬که‪  ‬باالتر‪  ‬از‪  ‬ورود آب‬
‫است خالی می شود در سمت دیگر منبع‪  ‬رفت آب‪  ‬سرد از منبع به سوی‪  ‬دیگ است و‪  ‬لوله‪  ‬دیگر‬
‫برای برگشت آب‪  ‬اضافی‪  ‬سیستم‪  ‬به داخل‪  ‬منبع انبساط است و لوله ی دیگر که معموالً در زیر منبع‬
‫قرار دارد برای تخلیه شدن آب‪  ‬داخل منبع‪  ‬است که‪  ‬شیر باید‪  ‬همیشه‪  ‬بسته‪  ‬باشد‪.‬‬

‫لوله‪  ‬تخلیه باید‪  ‬با لوله سرریز یکی‪  ‬شود در‪  ‬سر لوله های‪  ‬رفت وبرگشت‪  ‬آب‪  ‬به‪  ‬دیگ هیچ گونه‬
‫شیری بر سر راه آن قرار نمی گیرد می تواند مستقیما ً به لوله های پشت دیگ‪  ‬وصل‪  ‬شود‪  ‬منبع‪ ‬‬
‫انبساط باید‪  ‬در‪  ‬بلندترین‪  ‬نقطه‪  ‬ساختمان قرار گیرد‪  ‬و‪  ‬باید‪ cm 220   ‬ازآخرین رادیاتور ساختمان‬
‫باالتر باشد و برای پر شدن سریعتر منبع انشعابی از لوله ی رفت آب شهر در‪  ‬نزدیکی منبع می گیرند‬
‫و به باالی منبع می رسانند‪.‬‬

‫منبع انبساط بسته< ‪  :‬‬

‫‪   ‬این منبع در سیستم های گرمایش با دمای آب زیاد (بیش از دمای جوشش آب در فشار جو) و نیز در‬
‫مواردی كه به علت محدودیت ارتفاع موتورخانه یا هر دلیل دیگری نتوانیم از منبع انبساط باز استفاده‬
‫نماییم ‪ ،‬به كار می رود ‪ .‬این منبع كه در هر جای ساختمان می تواند قرار گیرد با هوای ازاد ارتباط‬
‫ندارد و فشار سیستم توسط بالشتك هوا ‪ ،‬بخار و یا یك گاز بی اثر مانند ازت كه نیمی از حجم منبع را‬
‫اشغال می كند تأمین می گردد ‪ .‬حداكثر فشار به مقتضیات طرح بستگی دارد و جهت كنترل آن از شیر‬
‫اطمینان استفاده می گردد ‪ .‬حداقل فشار در منبع انبساط باید به اندازه ای باشد كه موقع سرد بودن‬
‫سیستم باالترین رادیاتور از آب پر باشد ‪ .‬ضمنا ً الزم است در تمام نقاط مرتفع سیستم شیرهای‬
‫هواگیری نصب شوند ‪ .‬منبع انبساط بسته نیز بهتر است در خط مكش پمپ نصب شود تا سمت مكش‬
‫تحت فشار تقریبا ً ثابتی عمل نماید واز این نظر قرار گرفتن منبع در خط دهش پمپ نتیجه رضایت‬
‫بخشی به دست نمی دهد ‪.‬‬

‫‪67‬‬
 ‫مزاياي منبع انبساط بسته ‪:‬‬

‫● الزم نیست آن را در نقطه باالیی سیستم قرار داد‪                                                           .‬‬

‫●اين منبع انبساط نه آب از دست می دهد و نه از هوای اطراف اکسیژن می گیرد‪ ،‬در نتیجه امکان‬
‫خوردگی و تشکیل رسوب کمتر می شود‪.‬‬

‫● از آنجایی که منبع انبساط در فشار سیستم کار می کند‪ ،‬می توان دمای آب سیستم را باال برد و افت‬
‫دمای طراحی کمتری در نظر گرفت‪ ‬و به این ترتیب نرخ جریان طراحی و به دنبال آن هزینه های‬
‫بهره برداری را کاهش داد‪.‬‬

‫● همچنین در صورت استفاده از این نوع منابع می توان فشار غیر عملیاتی سیستم را تا هر مقدار‬
‫مورد نظر تنظیم کنیم‪.‬این مساله یک ابزار بسیار ارزشمند برای ایجاد ارتفاع مکش مثبت خالص قابل‬
‫دسترسی (‪ )NPSHA‬مناسب می باشد تا به وسیله ی آن جلوی پدیده کایتاسیون گرفته شود‪.‬‬

‫منبع انبساط باز ‪:‬‬

‫منبع انبساط باز به زبان ساده يك مخزن باز است كه در سيستم هيدرونيك باز استفاده شده و امكان‬
‫انبساط و انقباض آب را فراهم مي كند ‪ .‬وقتي دماي آب افزايش مي يابد ‪ ،‬حجم آب سيستم زياد شده و‬
‫سطح آب در منبع انبساط باال مي رود و بالعكس ‪.‬‬

‫‪68‬‬
 ‫این منبع با هوای آزاد در ارتباط است در خط مكش پمپ و برفراز باالترین مبدل حرارتی ساختمان‬
‫(حداقل ‪ 7‬فوت باالتر) نصب می شود ‪ .‬اتصال منبع انبساط به خط مكش پمپ سبب می گردد كه سمت‬
‫مكش تحت فشار آتمسفر قرار داشته هوا نتواند به داخل سیستم نفوذ كند ‪ .‬فشار استاتیكی ناشی از‬
‫ارتفاع آب در منبع انبساط كه روی پمپ اعمال می شود باید بزرگتر از افت فشار آن در لوله ‪ ،‬از محل‬
‫اتصال به لوله انبساط تا سمت مكش پمپ باشد ‪ .‬هر چند كه از لحاظ تئوری می توان منبع انبساط را‬
‫تنها با یك لوله با سیستم مرتبط نمود ولی بهتر است به منظور شركت دادن آب منبع انبساط در سیر‬
‫كوالسیون ‪ ،‬دو لوله یكی برای رفت‪  ‬دیگری جهت برگشت آب از منبع انبساط در نظر گرفته شود ‪.‬‬
‫منبع انبساط باز برای سیستم های حرارت مركزی با فشار كم و دمای حداكثر ‪ F 180‬مناسب است ‪.‬‬

‫انواع منبع انبساط باز ‪:‬‬

‫در حال حاضر سه نوع منبع انبساط در بازار ايران يافت مي شود كه عبا رتند از‪                             :‬‬

‫‪ -1‬منبع انبساط آلومينيومي ( بصورت استوانه اي )‪                                                            .‬‬

‫‪ -2‬منبع انبساط آهني ( گالوانيزه ) به شكل مكعب مستطيل قابل ساخت به سفارش مشتري‪.‬‬

‫‪ -3‬منبع انبساط فايبرگالس به شكل استوانه اي ‪ ‬‬

‫منبع انبساط آلومينيومي‬

‫به نا مهايي از قبيل ‪ :‬تكنو طرح ‪ -‬نمونه تبريز‪ ،‬اطمينان ‪ ,‬چشمك ‪ ,‬شكيل ‪,‬گلفام ‪ ,‬گلفام ‪ ، 2‬شميم‬
‫و ‪ . . . . .‬در بازار يافت مي شوند كه همگيمشابه و در حقيقت يك منبع استوانه اي شكل از جنس‬
‫‪69‬‬
‫آلومينيومو با ضخامت ‪ 2‬الي ‪ 3‬ميليمتر مي باشند كه داراي چهار سوراخجهت ورودي و برگشت آب‪،‬‬
‫فلوتر شناور و سرريز مي باشد ‪.‬‬

‫منبع انبساط آهني‪                                                                         ‬‬

‫‪ ‬در حقيقيت اين نوع منابع انبساط را مي توان نسل اول منابع انباساط ناميد زيرا قبل ازانواع‬
‫آلومينيومي و فايبر گالس مورد استفاده قرار مي گرفتند (حتي در ظرفيتهاي زير ‪ 200‬ليتر)‪ .‬منابع‬
‫انبساط آهني مي توانند به سفارش مشتري ساخته مي شوند‪.‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪70‬‬
 ‫‪ ‬‬

‫منبع انبساط فايبرگال س‬

‫منبع انبساطهاي فايبرگالس داراي اندازه ها و انواع مختلف مي باشند وهمانطور كه از نامشان پيداست‬
‫از الياف شيشه ( فيبر گالس ) ساخته شده اند ‪ .‬مزيت اين منابع اين است كه دچار زنگ زدگي نمي‬
‫شوند ‪،‬استوانه اي شكل هستند ‪ ،‬داراي چهار سوراخ و ضخامت ‪ 2‬تا ‪ 3‬ميليمتر مي باشند ‪ .‬اين نوع‬
‫منابع در اندازه هاي ‪ 75 – 100 -120 -150- 175 -200‬ليتري در بازار وجود دارند ‪.‬‬

‫‪ ‬انتقال حرارت از منابع انبساط باز به سه قسمت تقسيم مي شود ‪                                              :‬‬

‫‪71‬‬
 ‫‪  -1‬انتقال حرارت از جدار جانبي منبع انبساط كه از داخل با آب پر شده است ‪.‬‬

‫‪  -2‬انتقال حرارت از سطح آب كه از طريق درب وآن قسمتي از جدار جانبي كه خالي از آب است با‬
‫محيط مبادله مي شود (شارش يابد)‪.‬‬

‫‪  -3‬انتقال حرارت از كف منبع انبساط ‪.‬‬

‫با توجه به اينكه منابع انبساط در روي پشت بام ودر معرض جريان باد قرار دارد‪ .‬لذا مكانيزم انتقال‬
‫حرارت از پوسته به صورت وادشته (اجباري) مي باشد ‪.‬‬

‫اشکاالت موجود در منابع انبساط باز‪                                                 ‬‬

‫‪•  ‬عدم استفاده از عايق‪                                                                                             ‬‬

‫‪•  ‬خوردگي و زنگ زدگي‪                                                                                               ‬‬

‫‪•  ‬عدم استفاده از لوله سر ريز‪                                                                                    ‬‬

‫‪•  ‬درب نامناسب‪                                                                                                   ‬‬

‫‪•  ‬خوردگي توپي برنجي‬

‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪ ‬از آنجایی که این نوع منبع ها به اتمفسر راه دارند‪،‬این امکان وجود دارد که در اثر تبخیر و یا‬
‫سرریز‪،‬قسمتی از آب موجود در سیستم هدر برود‪ .‬برای جبران این مقدار آب از دست رفته‪،‬باید آب‬
‫جدید وارد سیستم شود که به همراه خود اکسیژن محلول و مواد معدنی وارد سیستم کرده و خوردگی و‬
‫ایجاد رسوب در سیستم را شتاب می بخشد‪ .‬یکی دیگر از مشکالت منبع انبساط باز این است که فشار‬
‫اتمفسری در باالی سیستم‪ ،‬حداکثر دمای قابل دست یابی را محدود می کند‪ .‬آب در فشار استاندارد‬
‫اتمفسر در دمای حدود‪ C ˚100‬می جوشد‪ .‬جوشش آب در یک سیستم رادیاتوری پدیده ی قابل قبولی‬
‫نیست‪،‬زیرا باعث ایجاد پدیده ضربه قوچ می شود‪ .‬بنابراین استفاده از منبع انبساط در سیتم های‬

‫‪72‬‬
 ‫رادیاتوری موجب محدودیت دمای آب در این سیستم می شود‪.‬در مورد منبع های انبساط باز مهمترین‬
‫نکته عایق کاری آن است ‪.‬‬

‫راه حل ها‬

‫استفاده از منابع انبساط جايگزين‪                                                                                ‬‬

‫استفاده از نوار درزگير وقفل مهماتي‪                                                                             ‬‬

‫طراحي سرريز مناسب‪ ‬براي آگاهي از سر ريز شدن آب و حفاظت از منبع و عايق‪                     ‬‬

‫عايق كاري كليه سطوح منبع‬

‫دماسنج براي آگاهي و اطالع از دماي منبع و سالمت سيستم‬

‫آبنما براي مشخص شدن مقدار آب منبع‬

‫مزایای استفاده از منبع های عایق دار ذخیره آب‬

‫‪   -1‬کاهش کارکرد مشعل و پمپ ‪ -2                         ‬کاهش مصرف سوخت‬

‫‪   -3‬کاهش هزینه اقتصاد خانواده‪ -4                          ‬گرمایش بیشتر در داخل فضاهای گرم شونده‪ ‬‬

‫مشخصات يك منبع انبساط باز بهينه ‪:‬‬

‫حداقل ضخامت منابع انبساط باز و آلومينيومي و فايبر گالس ‪ 4‬ميليمترحداقل ضخامت درب منابع‬
‫انبساط باز آلومينيومي و فايبر گالس ‪ 3‬ميليمتر‪،‬عايق كاري با ضخامت ‪ 2‬سانتيمترپوشش عايق با ورق‬
‫آلومينيوم و رنگتزريق فوم مابين جدار و پوشش ‪5/2‬سانتيمتر‪،‬استفاده از نوار درزگير براي درب منابع‬
‫انبساط آلومينيومي‪ ،‬استفاده ازشير يكطرفه براي سر ريز‪ ،‬استفاده از آبنما تقريبا ٌ روبروي لوله هاي‬
‫رفت و برگشت ‪ ،‬استفاده از توپي پالستيكي به جاي توپي استيل و‬
‫برنجي ‪                                                   .‬‬

‫‪ ‬نسبت تلفات حرارتي منبع انبساط باز آلومينيومي نوع دوم(با عايق و بدون عايق) ‪:‬‬

‫‪73‬‬
‫‪ ‬‬

‫نسبت تلفات حرارتي منبع انبساط بازفايبرگالس نوع چهارم(با عايق و بدون عايق) ‪:‬‬

‫به طور كلي عايقكاري منبع انبساط باز (عايق پشم شيشه با ضخامت ‪) cm 5‬؛ حفاظ مناسب در مقابل‬
‫عوامل جوي؛ استفاده از دماسنج براي آگاهي و اطالع از دماي منبع و سالمت سيستم و استفاده از‬
‫آبنما براي آگاهي از سر ريز شدن آب و حفاظت از منبع وعايق؛ باعث كاهش كاركرد مشعل و پمپ‬
‫سيركوالتور و ‪ 2‬درصد صرفه جويي سوخت ساليانه ميشود‪.‬‬

‫كنترل كننده ها (‪)Controles‬‬

‫‪74‬‬
 ‫كنترل ها برای تنظیم سیستم های تاسیساتی از نظر درجه حرارت ـ فشار ـ وموارد دیگر به كار می‬
‫روند ‪ .‬بعضی از آنها برای نشان دادن شرایط و بعضی برای كنترل سیستم نصب می شوند ‪.‬‬
‫ترموستات مستفرق (‪ )Thermostat‬ـ ترموستات جداری ( ترموتر ـ مانومتر (‪ )Mano meter‬ـ ترمو‬
‫متر ـ مانومتر ـ ترموستات كانالی ـ شیر دو راهه یاسه راهه برقی (‪)so lenoid 2 or 3 way valve‬‬
‫ـ شیر دو راهه یا سه راهه موتوری (‪- ) motorized 2or 3 way valve‬شیر اطمینان (‪Safcty‬‬
‫‪ - )valve‬شیر هواگیر اتو ماتیك (‪)Air vent‬ـ فلو سوئیچ (‪ )Flow switch‬ـ كنترل كننده رطوبت (‬
‫‪- )Hamidi stat‬كنترل كننده های موتور كمپرسور از قبیل فیوزها در مدار قدرت ـ مدار (‪pump‬‬
‫‪ )done‬و مدار (‪ )pump out‬كه در كمپرسور های چیلر موتورخانه از نوع (‪ )pump out‬استفاده‬
‫می شود ‪.‬‬
‫‪ ‬طراحان دستگاه مدار (‪ )pump out‬را پیشنهاد می كنند دراین سیستم ها گرم كن روغن ‪،‬در داخل‬
‫كارتر قرار دارد مادامی كه سیستمی خاموش است هیتر انرژایز می شود ودر موقع كار كمپرسور‬
‫هیتر از مدار خارج می شود همچنین می توان مدار انترالك را طراحی نمود كه ابتدا پمپ چیلد ـ پمپ‬
‫برج ـ فن برج راه اندازی می شود و سپس موتور كمپرسور در مدار قرار می گیرد همچنین می توان‬
‫از كنترل كننده های ظرفیت نیز نام بردو به طور كلی می توان گفت وسایل كنترل چیلر عبارتند از ‪:‬‬

‫‪ -1‬كنترل كننده های ایمنی ‪Safety control‬‬

‫‪ -2‬كنترل كننده های ظرفیت‪Copasity control‬‬

‫‪ -3‬مدارها ‪pump down- pump out- interlock‬‬

‫‪ -4‬وكنترل كننده های سیستمها تبرید عبارتند از ‪:‬‬

‫‪Thermostat- High pressure control (HP)-Low pressure control (LP)-OIL‬‬

‫‪PRESSURE SWITCH (OS)- Anti Freez – flow switch- Crank case Heater-‬‬
‫‪. safety valve‬‬
‫‪ _ High pressure control‬این كنترل كننده كه تحت تاثیر تغییرات فشار خط رانش می باشد به‬
‫عنوان یك كنترل كننده شرایط ‪ imerj ency‬عمل می كند‪.‬‬

‫مواردی كه كنترل كننده (‪ )HP‬عمل می كند‪.‬‬

‫‪ -1‬در تاسیسات بزرگ در صورتی كه آب برج بیش از حد تحت تاثیر گرد و غبار غلیظ شود هدایت‬
‫حرارتی آن كم شده ودر نتیجه فشار در كندانسور باال می رود كه باعث عمل كردن (‪ )HP‬می شود‬
‫برای این منظور از لوله های ‪ bleed line‬استفاده می شود‪.‬‬
‫‪ -2‬فن برج از كار بیفتد‪.‬‬

‫‪ -3‬پمپ برج از كار بیفتد ‪.‬‬

‫‪ -4‬اگر در كندانسور هوا باشد (قانون دالتون )‬

‫‪ -5‬اگر كندانسور هوایی كثیف باشد‪.‬‬

‫‪ -6‬در روزهایی از سال كه هوا مرطوب شود (پائیز ) عمل می كند‪.‬‬

‫‪75‬‬
 ‫‪ -7‬چپ گرد بودن فن برج ‪.‬‬

‫‪ -8‬گرمای بیش از حد در كندانسور هوائی ‪.‬‬

‫‪ -9‬اگر لوله های كندانسور بیش از حد رسوب بگیرد از مواردی تحت عنوان (‪ )descaller‬ب عنوان‬
‫رسوب زادئی استفاده می شود ‪) dow pressure cont rol( .‬‬

‫این كنترل كننده در شرایطی عمل می كند كه فشار اواپراتور پایین باشد ‪.‬‬

‫سیستم ‪ Fire‬یا آتش نشانی‬

‫سیستم آتش نشانی از پیشرفت به خصوصی برخودار است ‪ .‬دارای ‪ Zone 18‬عمل كرد و ‪Zone24‬‬
‫آالرم (خبر دهنده ) می باشد ‪ .‬در مكانهایی كه از حساسیت كمتری برخودار است از سیستم خبر دهنده‬
‫استفاده شده مانند سالن ها ـ در مكانهایی كه از حساسیت بیشتری برخودار است مثل وانبار كتاب از‬
‫سیستم عمل كرد استفاده شده است ‪.‬‬
‫به این صورت كه سیستم حساس یه (نور) و (دود) می باشد در صورتی كه شعله ای به وجود آید‬
‫حساسی (‪ )sensone‬حساس به نور یا دود عمل كرده و دربها بسته شده (‪ )closs door‬و سپس از‬
‫اتاق كنترل فرمان گرفته و سیستم گاز هالون عكل كرد و پودر به صورت گاز با فشار ‪ 360psi‬و‬
‫دمای ‪ 20‬وارد محیط مورد نظر شده و محل را اطفاء حریق می كند‪ .‬همچنین در مكانهای دیگر از‬
‫جمله سالن های راه دو از سیستم ‪ Fir‬و لوله كشی آب استفاده شده كه در مواقع ضروری به وسیله آب‬
‫محل مورد نظر خاموش می شود‪.‬‬
‫ایستگاه تقلیل فشار ‪ ،‬فشار ‪ 150psi‬را به ‪ 15psi‬تبدیل می كند ‪.‬‬

‫‪76‬‬
 ‫اتاق كنترل ‪:‬‬
‫با استفاده از تابلو های برق و كنترل ‪،‬در اتاق كنترل موتورخانه كلیه فرمانهای مربوط به دستگاهها در‬
‫اینجا اجرا می شود ‪.‬‬

‫‪: BMS‬‬

‫سیستم مدیریت هوشمند ساختمان با بکارگیری از آخرین تکنولوژی ها در صدد آن است که شرایطی‬
‫ایده آل ‪ ،‬همراه با مصرف بهینه انرژی در ساختمان ها پدید آورد‪.‬‬
‫این سیستم ها ضمن کنترل بخشهای مختلف ساختمان و ایجاد شرایط محیطی مناسب با ارائه سرویس‬
‫های همزمان ‪ ،‬سبب بهینه سازی مصرف انرژی ‪ ،‬سطح کارایی و بهره وری سیستم ها و امکانات‬
‫موجود در ساختمان می شود‪ .‬کنترل و دسترسی به سیستم با استفاده از نرم افزارهای مربوطه از هر‬
‫نقطه در داخل ساختمان و خارج از آن از طریق اینترنت مقدور می باشد‪.‬‬

‫برخی از اهداف سیستم مدیریت هوشمند ساختمان‬

‫‪ -‬ایجاد محیطی مطلوب برای افراد حاضر در ساختمان‬

‫‪ -‬استفاده بهینه از تجهیزات و افزایش عمر مفید آنها‬
‫‪ -‬ارائه سیستم کنترلی با قابلیت برنامه ریزی زمانی عملکرد‬
‫‪ -‬کاهش چشمگیر هزینه های مربوط به نگهداری و بهینه سازی و صرفه جویی در مصرف انرژی‬
‫‪ -‬عدم نیاز به پیمانکار دائمی ساختمان‬
‫‪ -‬امکان مانیتورینگ و کنترل تمامی نقاط تحت کنترل از طریق یک ‪ PC‬و یا اینترنت‬
‫‪ -‬با توجه به یکپارچه سازی ساختمان ‪ ،‬تمام تجهیزات بصورت هماهنگ کارکرده و امکان تداخل و‬
‫بروز مشکالت ناشی از عدم هماهنگی از بین می رود‬
‫‪ -‬امکان گرفتن گزارش های آماری از تمامی تجهیزات و عملکرد آنها به منظور بهینه سازی مصرف‬
‫و عملکرد‬

‫لوله ها ‪:‬‬

‫عايقكاري لوله هاي رفت و برگشت به ديگ وكليه لوله هاي رفت و برگشت آب گرم مصرفي‬
‫وچرخشي(عايق پشم شيشه با ضخامت ‪ ) cm 2.5‬باعث ‪ 1.5‬درصد صرفه جويي سوخت ساليانه‬
‫مي شود‪.‬‬

‫هواكش‪:‬‬
‫در صورت عدم تعبيه دريچه هوا در موتورخانه‪ ،‬احتراق ناقص داخل ديگ انجام مي‌شود كه در نتيجه‬
‫بخش زيادي از گاز تبديل به انرژي نشده و از دودكش خارج مي‌شود‪ ،‬همچنين برگشت سم منو‬
‫اكسيدكربن به داخل موتورخانه سالمتي ساكنان را با خطر مواجه مي‌كند‪.‬‬
‫‪77‬‬
 ‫‪ ‬كندانس یونیت (‪)condans unite‬‬
‫دراین سیستم برعكس برج خنك كن كه آب نقش سیال واسطه را ایفاءمی كند ‪ ،‬گاز داغ خارج شده از‬
‫كمپرسور مستقیما ً وارد كندانسور هوائی شده و گرمای خود را به محیط می دهد ‪ .‬گاز داغ معموالً‬
‫ازداخل كویل های مارپیچی كه روی آنها پره ‪ FIN‬تعبیه شده عبور می نماید و عمل انتقال حرارت‬
‫توسط وزش اجباری بادرسان پروانه ای صورت می گیرد این دستگاه ها در روی پشت بام نصب می‬
‫شوند تابرای ایجاد هوای بدون رطوبت استفاده شود ‪.‬‬

‫سيستم‌هاي كنترل هوشمند موتورخانه‬

‫اين سيستم كه داراي چند حسگر در محيط خارج‪ ،‬لوله خارجي آب از ديگ‪ ،‬مشعل‌ها و ديگ‌ها مي‬
‫باشد‪ ،‬با اندازه‌گيري دماي محيط‪ ،‬دماي آب گرم مورد نياز ساختمان را (با خاموش يا روشن كردن‬
‫مشعل‌ها) طوري تنظيم مي‌كند كه آب گرم مورد نياز ساختمان تامين شود‪ .‬در حقيقت ب ا اين روش‪،‬‬
‫ان رژي گرم ايي متناس ب ب ا ني از س اختمان تولي د مي‌ش ود و از تولي د گرم اي اض افي جلوگ يري‬
‫مي‌گردد‪ .‬از مزاياي ديگر سيستم‌هاي كنترل هوشمند موتورخانه قابليت برنامه‌ريزي آن‌ه ا مي‌باش د‬
‫و مي‌توان از اين طريق برنامه كاري ساختمان را مشخص كرد و در اين صورت موتورخان ه فق ط‬
‫در مواردي كه افراد در ساختمان حضور دارند و يا مواردي كه نياز است‪ ،‬راه‌اندازي مي‌ش ود‪ .‬در‬
‫اين صورت در روزها و در زمان‌هايي كه ساختمان (معموالً ساختمان‌هاي اداري و تجاري) خ الي‬
‫از سكنه است‪ ،‬موتورخانه خ اموش ب وده و ص رفه ج ويي قاب ل مالحظه‌اي در مص رف س وخت و‬
‫هزينه‌هاي مربوطه ايجاد مي‌شود‪.‬‬

‫تنظيم دما بر روي تجهيزات بايد به طور دقيق و براساس نياز صورت گيرد‪ .‬هر يك درجه افزايش‬
‫دما ‪ 6‬درصد به هزين<<ه ان<<رژي مص<رفي اض<<افه مي‌كن<<د‪ .‬نص<<ب سيس<<تم كن<<ترل هوش<<مند تأسيس<<ات‬
‫موتورخانه در اين زمينه بسيار مفيد و مؤثر است‪.‬‬

‫درح دود ‪ %80‬از حجم گ از ص رفه ج ویی ش ده حاص ل از عملک رد سیس تمهای کن ترل هوش مند‬
‫موتورخانه در فصل سرما مربوط به خاموشی یا دمای آماده باش موتورخان ه پس از پایان س اعت‬
‫کاری ساختمانهای غیرمسکونی و از ساعت ‪ 17‬تا ساعتهای اولیه بام داد می باش د ک ه همزم ان ب ا‬
‫ت‪.‬‬ ‫از اس‬ ‫رف گ‬ ‫اعت اوج مص‬ ‫س‬
‫پیک های مصرف گاز در ساختمانهای غیرمسکونی و اداری طی دو نوبت یکی صبحها ب ه هنگ ام‬
‫شروع کار اداره و دیگری در هنگـام‪  ‬ظهر و موقع نم از و ناه ار و اس تفاده از آب گ رم مص رفی‬
‫می باشد که البت ه اث رات آن ب ر روی مص رف گ از ش بکه ناچیـز می باشـد ولی ب ا این وج ود در‬
‫صورت استفاده از سیستم های کنترل هوشمند موتورخانه با توجه به اف زایش دم ای ه وا ب ه هنگ ام‬
‫ظهر و نیاز گرمایش کمتر‪  ‬در این مقطع زمانی نیز پیک زدایی صورت می پذیرد‪  .‬‬

‫‪78‬‬
 ‫مزاياي استفاده از سيستم‌هاي كنترل هوشمند موتورخانه‪:‬‬

‫كاهش مصرف سوخت و هزينه‌ها تا ‪ 40‬درصد در ساختمان‌هاي غير مسكوني (اداري و تجاري)‬
‫و تا ‪ 15‬درصد درساختمان‌هاي مسكوني‬
‫كاهش استهالك اجزاي موتورخانه و افزايش راندمان و ضريب ايمني تاسيسات مكانيكي‬
‫تامين شرايط آسايش ساكنين‪ ،‬متناسب با دماي محيط خارج ساختمان‬
‫امكان تنظيم برنامه نرم افزاري سيستم بر حسب نوع كاربري ساختمان‬
‫هزينه كم و دوره بازگشت سرمايه كوتاه مدت به دليل صرفه‌جويي چشمگير در مصرف سوخت‬

‫مشخصات تجهيزات‪:‬‬
‫‪ ‬‬

‫سيستم داراي سه سنسور جهت اندازه‌گيري دماي آب گرم چرخشي‪ ،‬آب گرم مصرفي‪ ،‬و دماي‬
‫هواي محيط خارج ساختمان وترجيحا"يك سنسور جهت اندازه گيري آب گرم برگشتي مي‬
‫باشد‪.‬‬
‫سنسور‌ها داراي خروجي ديجيتال و همچنين استاندارد ‪ CE‬مي‌باشد‪.‬‬

‫‪79‬‬
 ‫موتور خانه دیگ آب گرم‪:‬‬

‫‪80‬‬
  

81