MISTICIZAM I PSIHOPATOLOGIJA

Otac Monšanen definisao je misticizam kao ucenje putem koga covek

pokušava da spozna i proživi jednu stvarnost koja ga utemeljuje i prevazilazi u
onostranosti svih problema. Kod pravih mistika, kako tvrde Kajar i Lo u
Poroovoj enciklopediji psihijatrije, ne dolazi ni do dezorganizacije vlastitog Ja,
ni do razaranja strukture svesti. Za razliku od toga, pseudomisticizam proistice
iz bolesno izmenjenog dela licnosti i srece se kod histericnih, shizofrenih,
akutno-psihoticnih, manicnih, melanholicno-depresivnih, organski izmenjenih,
sumanutih (paranoicnih) i epilepticnih subjekata. Rezimirajuci zapažanja
Šelera, Vilvola i Trilfasa, ruski psihijatar Dmitrij Evgenjevic Melehov navodi
sledece karakteristike religioznih emocija koje nam pomažu da razgranicimo
religiozno od pseudoreligioznog:
19
1. "Nadsvetovnost" živog susreta sa Bogom, ulaženje u oblast odnosa
prema duhovnom postojanju, koja se razlikuje od ostalog
iskustvenog sveta.
2. Sintetizovan karakter religijskog doživljaja u kome se misao i sve
funkcije ljudske licnosti javljaju kao monolitne.
3. Ljubav i strahopoštovanje su najznacajnije osobine religioznog
percipiranja sveta.
4. Neraskidiva veza sa voljnom, stimulativnom komponentom,
obavezno odražavanje religioznog iskustva u delima i ponašanju
coveka.
Ne treba, nikako, smetnuti s uma mogucnost koegzistiranja patološkog
misticizma i autenticno-religioznog doživljaja u istoj osobi. Zbog toga je, po
Melehovu, u složenim slucajevima "zajednicki rad lekara-psihijatra i pastirabogoslova
postao aksiom … diktiran interesima bolesnika i širokog,
svestranog razumevanja ljudske licnosti … kako u etapi dijagnosticiranja, tako
i u etapi lecenja."