La Division de La Habana Miguel W Ramos

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 47

Ib cm~mumõl ck ib Abgblb,

Ehlnimesh Skwwmshwmbi } Akjkfhlæb E{is{wbi kl ihu ukj{mchwku ck ib


Wkimjmõl I{`{fm ck H}õ 21;4u―2=74u,
21;4u―2=7 4u,

Fmj{ki Z, Wbfhu,

Wku{fkl,
Ib twkuklemb ]hwýgâ kl ibu Bfíwmeb)
Bfíwmeb ) kutkembifklsk kl Gwbumi } E{gb)
E{gb) ab
umch hgoksh ck f{eabu ml~kusmjbemhlku kl ihu ÿismfhu bòhu, Ki tbtki ck ihu
mlcm~mc{hu r{k fhickbwhl } j{mbwhl ibu l{k~bu cmwkeemhlku shfbcbu thw kusbu
fblmnkusbemhlku e{is{wbiku) ehlsmlÿb umklch) uml kfgbwjh) {l skwwklh ~mwjkl,
Kl tbws
tbwsme
me{i
{ibbw) } uml i{jb
i{jbww b c{
c{cb
cbu)
u) ibu
ibu F{okwku n{kwh
{kwhll ibu r{r{kk fâu
fâu
ehlswmg{}kwhl b kushu twhekuhu ck be{is{wbemõl, Kusk bwsæe{ih kqbfmlb ib
mlni{klemb
mlni{klemb ck 5 F{okwku Bnwmeblbu } u{ ehlswmg{emõl b ib k~hi{emõl }
u{tkw~m~klemb ck ib wkimjmõl I{e{fæ  kl E{gb,
E{gb, Ki kus{cmh ubeb b ib tbikuswb
hswhu skfbu ck mfthwsblemb r{k bwwhobl i{z uhgwk ib ~mcb ck ibu F{okwku
Bnwhe{gblbu kl ib E{gb cki umjih QMQ)
QMQ) nhwzbcbu b ~m~mw kl {lb uhemkcbc k{wh
eílswmeb kl ib r{k he{tbgbl ki tkicbòh fâu gboh ck ib kuebikwb, Kushu skfbu
klnbsmzbl ibu cmnme{isbcku } ihu mftkcmfklshu r{k ibu Bnwhe{gblbu s{~mkwhl
r{k klnwklsbw kl u{ i{eab tbwb bcr{mwmw thckw } jblbwuk ki wkutksh) mlei{uh ck
ihu fmkfgwhu ck u{u twhtmhu jw{thu íslmehu, B ib ibwjb) kusb i{eab o{jõ {l
 tbtki mfthwsblsk kl ibu ehlswmg{emhlku ck kusk jw{th b ib e{is{wb } ib uhemkcbc
E{gblb,
E{gblb,

Kl ib ukj{lcb fmsbc cki umjih QMQ)QMQ) ib uhemkcbc E{gblb amzh nwklsk b ibu
ehlswh~kwumbu r{k bfklbzbwhl ehl fmlbw ib ehlumckwbgik kqsklumõl kehlõfmeb
r{k ib muib abgæb kqtkwmfklsbch wkemklskfklsk, 7 bu{lshu mfthwsblsku cm~mcæbl
ib uhemkcbc } kusbgbl ckwwmgblch u{u n{lcbemhlku? ib mlusms{emõl gbwgâwmeb ck ib
kueib~ms{c } ki ehfkwemh mikjbi ck kueib~hu r{k swboh sblshu ukwku a{fblhu b ib
muib, B fkcmbchu cki umjih QMQ)
QMQ) ckut{íu cki swm{lnh ck ib wk~hi{emõl kl ib muib
ck Ush, Chfmljh } ki kusbgikemfmklsh ck ib wktÿgimeb Abmsmblb kl 2145)
2145) E{gb
abgæb nihwkemch ehfh ib thukumõl fâu twkembcb ck Kutbòb kl ki Ebwmgk,
Ebwmgk, Ehl
ib ckusw{eemõl ck ib mlc{uswmb ck bzÿebw ck Abmsæ ) E{gb uk ehl~mwsmõ kl ki
 twmfkw twhc{eshw ck bzÿebw cki F{lch,
F{lch, Kusb wktklsmlb kqtblumõl kehlõfmeb
cktklcæb tkubcbfklsk cki swbgboh fbl{bi twhthwemhlbch thw ihu kueib~hu
Bnwmeblhu,
Bnwmeblhu, Kl theh fâu ck 244 bòhu) E{gb sbfgmíl uk abgæb ehl~kwsmch kl ki
mfthwsbchw ck kueib~hu fâu jwblck ck Bfíwmeb kutbòhib kl ib amushwmb cki
e{bw
e{bwsh
sh umji
umjihh cki
cki ehfk
ehfkwe
wemh
mh kuei
kueib~
b~mu sb2, Ihu
musb Ihu bebcífcífmehu
mehu wke
wkehl
hlhe
hekkl ibu
ibu
ehlswmg{emhlku ck E{gblhu ck ckueklcklemb Bnwmeblb kl âwkbu sbiku ehfh ki
bwsk) ib fÿumeb) ib cblzb) ib wkimjmõl) ki nhi`ihwk } ib fkcmemlb akwgbwmb ehfh
 tbwsk n{lcbfklsbi ck kus{cmhu E{gblhu7, Kl {l lm~ki mlcm~mc{bi) uml kfgbwjh)
2
Gwbumi n{k ki fb}hw mfthwsbchw ck kueib~hu Bnwmeblhu bi l{k~h F{lch) F{lch) ehl E{gb
umj{mílchib f{} ck ekweb, Uml kfgbwjh) E{gb n{k ki fb}hw mfthwsbchw klswk ibu ehihlmbu
kutbòhibu kl ki l{k~h F{lch,
F{lch, !~kb
!~kb Tamimt C, E{wsml)
E{wsml) ’Sak Bsiblsme Uib~k Swbck – B
Eklu{u‖ PFbcmuhl? [lm~kwums
[lm~kwums}} hn  Zmuehluml
muehluml Twkuu) 2=>=V)
2=>=V) 3>-, ^kb sbfgmíl Gbumi
Cb~mcuhl)
Cb~mcuhl) Sak Bnwmebl Uib~k Swbck !Ghushl? Imssik) Gwhl) 2=14-0 2=14-0 Akwgkws U, @ikml)
Uib~kw} ml sak Bfkwmebu? B Ehftbwbsm~k Us{c} hn ^mwjmlmb blc E{gb !Eamebjh? M~bl
W, Ckk) 2=>:-0
2=>:-0 Tbgih Shwlkwh Smlbokwh) Ewkemfmklsh kehlõfmeh } swblunhwfbemhlku
uhembi
uhembiku?
ku? Kueib~
Kueib~hu)
hu) abeklc
abeklcbch
bchuu } ehfkw
ehfkwemb
emblsk
lskuu kl ib E{g
E{gbb ehihlm
ehihlmbi
bi !2:>4―
!2:>4―213
2134-
4-
!Fbcwmc? Eklswh ck T{gimebemhlku Fmlmuskwmh ck Swbgboh } Ukj{wmcbc Uhembi) 2==>-0 2==>- 0
Fbl{ki Fhwklh&Nwbjmlbiu) ‑‑Bnwmeb ml E{gb? E{gb ? B R{blsmsbsm~k Blbi}umu hn sak Bnwmebl
Tht{ibsmhl ml sak Muiblc hn E{gb)”” ml Ehftbwbsm~k Tkwutkesm~ku hl Uib~kw} ml Lkz
Zhwic Tiblsbsmhl Uhemksmku) kc, ^kwb W{gml blc Bwsa{w S{ckl !Lkz ]hw`? ]hw`? Lk
 Lk ]hw` 
Bebckf
Bebckf}} hn UemUemkle
kleku)
ku) 2=::-0
2=::- 0 Fbl{ki
Fbl{ki Fhwklh
Fhwklh&Nwb
&Nwbjml
jmlbiu
biu)) Ki mlj
mljklm
klmh?
h? Ehftik
Ehftikohoh
kehlõfmeh uhembi e{gblh cki bÿebw) 5 ~hiu, !Ab~blb ? Kcmshwmbi ck Emklembu Uhembiku)
2=:1-0
2=:1-0 Ohuk I{emblh Nwbleh) Ib cmbuthwb bnwmeblb kl ki l{k~h f{lch !Ab~blb? Ab~blb?
Kcmshwmbi ck Emklembu Uhembiku) 2=:;-0
2=:;-0 Whgkws I, Tbr{kssk) U{jbw Mu Fbck zmsa Gihhc?
Sak Ehlutmwbe} hn Ib Kuebikwb blc sak Ehlnimes gkszkkl Kftmwku h~kw Uib~kw} ml
E{gb !Fmccikshzl?
!Fmccikshzl? Zkuik}bl [lm~kwums} Twkuu) 2=11-0 2=11-0 Ih{mu B, Tíwk) Ow,) Uib~ku)
U{jbw) blc Ehihlmbi Uhemks}? Swb~ki Beeh{lsu hn E{gb) 2142―21== !Zmifmljshl?
Ueahibwi} Wkuh{weku) 2==7-0
2==7-0 Klwmr{k Tíwk&Emulkwhu) Ib bghimemõl ck ib kueib~ms{c kl
E{gb !Smgâu) Ehusb Wmeb? Imshjwb,b k Mftwklsb IMI) 2=1:-0 O{bl Tíwk ck ib Wm~b)
‑‑E{b
‑E{bcw
cwhh Um
Umlõ
lõts
tsme
mehh ck ib Kuei
Kueib~
b~ms
ms{c
{c kl E{ E{gb
gb } ck ib E{ E{is
is{w
{wbb Heem
Heemck
ckls
lsbi
bi)”
)”””
U{tikfklsh ck ib Wk~musb Besbu cki Nhi`ihw !Fb} 2=>2-0 O{bl Tíwk ck ib Wm~b) Tbwb
Ib Amushwmb ck ib Jklsk Uml Amushwmb !Gbwekihlb? Kcmshwmbi Bwmki) 2=:>-0 O{bl Tíwk ck
ib Wm~b) E{blshu Bnwmeblhu n{kwhl swbmchu b E{gb8 !Ab~blb? Kcmshwmbi ck Emklembu
Uhembiku) 2=::-0 blc O{bl Tíwk ck ib Wm~b) Ki gbwwbehl? Kueib~ms{c } ebtmsbimufh kl
E{gb !Gbwekihlb? Kcmshwmbi Ewæsmeb) 2=:1-,
7
Mubgki
Mubgki Ebuski
Ebuskiibl
iblhu
hu blc Ohwjk
Ohwjk Ebuski
Ebuskiibl
iblhu)
hu) E{i
E{is{w
s{wbb Bnwhe{
Bnwhe{gblb
gblb)) 3 ~hiu,
~hiu, !Fmbfm?
!Fmbfm?
Kcmemhlku [lm~kwubi) 2=11-0 Bws{wh
Bws{wh Imlcub}) kc,) Ublskwmb
Ubls kwmb Bkusaksmeu ml Ehlskfthwbw}
Ehlskft hwbw}
Ibsm
Ibsmll Bf
Bfkwkwme
mebl
bl Bws
Bws !Zbu
!Zbuam
amlj
ljsh
shl)
l) C,E,
C,E,?? Ufm
Ufmsasauhl
uhlmbl
mbl Mlusms
Mlusms{sm
{smhl Twkuu) 2==>-0
hl Twkuu)
7
uhl ihu ahfgwku cki bnwh&e{gblh r{mklku wkeibfbl ki kueklbwmh) fmklswbu r{k)
ehl bij{l
ij{lbbu kqe
kqektemh
temhlk
lkuu lh
lhssbgi
bgiku)
ku) ibu
ibu f{okwku Bnwh&E{gblbu uhl
{okwku
~mws{bifklsk ml~mumgiku5,

Bekwebfmklsh Fkshchiõjmeh,
Swbzblch
Swbzblch uhgwk fkshchihjæbu kl ib amushwmb) ib blswhthihjæb) ib fmshihjæb) ki
nhi`ihwk } kl fâu ck ;4 skusmfhlmhu hwbiku wkehjmchu kl E{gb } ki kqskwmhw ck
ib muib) kusk bwsæe{ih wkehlusw{}k ibu amushwmbu uhgwk ib ~mcb ck 5 mfthwsblsku
Ubekwchsmubu Bnwmeblbu ck ib wkimjmõl Wkjib ck Huab kl ki umjih QMQ, QMQ, Kusk
kibghwbwâ kl ib imskwbs{wb kqmusklsk tbwb bftimbw } bjwkjbw twhn{lcmcbc b
l{kuswb ehftwklumõl ck ib e{is{wb ck ]hwýgâ(
]hwýgâ(I{`{fæ ) r{k wktwkuklsb {lh ck
ihu jw{thu Bnwmeblhu fâu mfthwsblsku cki l{k~h F{lch, F{lch, Ki blswhtõihjh
Zmiimbf Gbuehf bekls{õ ib mfthwsblemb ck kusk jw{th íslmeh e{blch hgukw~õ
r{k?
’Lmljÿl jw{th ab sklmch fb}hw mlni{klemb kl ib l{k~b e{is{wb cki
]hw{gb 3‖,
F{lch) r{k ki ]hw{gb
Ehl wkutkesh b ibu ~mcbu ck ibu 5 f{okwku twkuklsbcbu br{æ) f{eab amushwmb hwbi
uhgwk~m~k) ehlsbch l{k~bfklsk thw u{u ckueklcmklsku) kl E{gb } b swb~íu ck
ib cmâuthwb E{gblb)
E{gblb) Ihu mlcm~mc{hu uhl) r{mzâu) ihu fkohwku cktõumshu tbwb
u{u twhtmbu amushwmbu, Ib gmhjwbnæb ck Fmj{ki Gbwlks?
Gbwlks? Gmhjwbnæb ck {l Kueib~h
N{jmsm~h } amushwmb ck ib fbcwk ck Cbmu} W{gmkwb Ebusmiih?
Ebusmiih? Wk}msb)
Wk}msb)
uklemiibfklsk)
uklemiibfklsk) mi{uswbl ki ~bihw k mfthwsblemb ck ibu n{klsku hwbiku ― } ck
akeah) {wjklemb ― ck che{fklsbw } twkukw~bw ibu ewõlmebu k amushwmb) ck jklsk
r{k n{kwhl tbwsk ck kusb amushwmb ;, Kl ibu twhn{lcbu tbibgwbu ck Wk}msb?
Wk}msb?

@bsakwm
@bsak wmlk
lk O, Ab
Abjkjkch
chwl
wl)) Cm
Cm~m
~mlk
lk [ssk
[sskwb
wble
leku
ku?? Sak
Sak Tkwn
Tkwnhwf
hwfbl
blekek hn Bnw
Bnwh&E{
h&E{gb
gbll
Ublskwmb !Zbuamljshl) C,E,? Ufmsauhlmbl Mlusms{smhl Twkuu) 7442-0 Bikoh Ebwtklsmkw)
F{ume ml E{gb !Fmllkbthimu? [lm~kwums} hn Fmllkuhsb Twkuu) 7442-0 Fbwæb Skwkub
^íik) Cw{ffmlj nhw sak Jhcu? Sak Imnk blc Smfku hn Nkimtk Jbweæb ^miibfmi)
Ublskwh) Tbikwh) blc Bgb`{â !Tamibckitamb? Skftik [lm~kwums} Twkuu) 7444-,
5
Ihu kokftihu gmkl ehlhemchu ck sbiku ahfgwku cki Bnwh&E{gblh uhl Blshlmh Fbekh)
O{b
{bll J{
J{bi
bigk
gkws
wshh Jõ
Jõffk)
k) Fbws
Fbwsææl Fhw{
Fhw{bb Ckijbkijbch
ch)) } Tiâe
Tiâemmch !Jb
!Jbgw
gwmk
mkii ck ib
Ehlektemõl ^bicíu-) klswk f{eahu hswhu) fmklswbu r{k uhibfklsk Fbwmblb Jwbobiku
~mklk mlfkcmbsbfklsk b ib fklsk bi ehlsbw ck l{k~h ihu ihjwhu ck f{okwku Bnwh&E{gblbu,
3
Zmiimbf W, Gbuehf) Sak ]hw{gb hn Uh{sazkuskwl Lmjkwmb !Lkz ]hw`? Ahis) Wmlkabws)
blc Zmlushl) 2=>=-) 2,
5
’Bij{lbu ck ibu ehubu r{k cmekl Pihu kuewmshwkuV fk swbushwlbl0 Lh uí) }h
tmkluh r{k lh eb~bl ih u{nmemklskfklsk twhn{lch)
twhn{lch) kiihu lh klswk~musbl b ihu
blemblhu) ckut{íu ck shch) n{mfhu lhuhswhu ihu r{k u{nwmkwhl
u{nwmkwhl shcbu kubu
ums{bemhlku, Ewkh r{k e{blch fhwmfhu Pihu blemblhuV) ihu kuewmshwku uk
cmusblembl fâu ck ib ~kwcbc, Thwr{k ku lh uhibfklsk r{í uk cmek kl kuhu
tbtkiku Pche{fklshu twmfbwmhuV? íuhu PtbtkikuV) ukjÿl ki twh~kwgmh?
’Bj{blsbl shch r{k uk ehihr{k kl íi‖ ki ** hswb ehub ku eõfh íushu
Pche{fklshuV uhl mlskwtwksbchu thw ebcb tkwuhlb r{k ihu {smimek,
Wkehlheh ki kun{kwh } ib ckskwfmlbemõl r{k thlkl kl kiihu0 tkwh bi nmlbi)
ihu imgwhu r{k wku{isbl lh wknikobl ehwwkesbfklsk ib wkbimcbc‖ >,

Ckgmch b u{ jílkwh) wbzb


w bzb } kusbch kueib~mzbch) ib sbwkb ck wkehlusw{mw ibu
amushwmbu ck ib ~mcb ck ibu 5 Ubekwchsmubu twkuklsbcbu br{æ n{k {l ckubnæh, Lh
hgusblsk) ib ml~kusmjbemõl wk~kib r{k kusbu 5 f{okwku } hswbu fâu) n{kwhl
ehlc{eshu mfthwsblsku ck ib ewkklemb wkimjmhub bnwmeblb,
bnwmeblb, Lh kwbl umftikfklsk
wkuthlubgiku ck ib twkukw~bemõl ck u{ ewkklemb) umlh r{k ehl u{ wm~bimcbc
 tkwuhlbi } twhnkumhlbi) uk ehl~mwsmkwhl kl ib wbzõl thw ib e{bi ib wkimjmõl uk
kqtblcmõ n{kwb ck Ib Abgblb abemb Fbsblbu,
Fbsblbu, Fâu mfthwsblsk) u{ wm~bimcbc
wk~kib fâu r{k klkfmusbc, Hgukw~blch ibu eb{ubu cki ehlnimesh) akfhu thcmch
kusbgikekw r{k ebcb {lb ck ibu Ubekwchsmubu i{eabgb thw ib u{twkfbeæb ck
swbcmemhlku Bnwmeblbu kl kutkeænmeh thw ibu ekwkfhlmbu wkimjmhubu r{k kiibu
abgæbl swbæch b E{gb,
E{gb, [lb nbeemõl i{eaõ thw ib u{twkfbeæb ck ibu
’Swbcmemhlku Ehwskublbu** fmklswbu r{k hswb nb~hwkemõ ki {uh fklhu
kibghwbch ck ibu ’Swbcmemhlku Wkjmhlbiku‖,
Wkjmhlbiku‖, K~kls{bifklsk) ibu ’Swbcmemhlku
Ehwskublbu fâu wms{bimusbu‖ iikjbwhl b ukw twkchfmlblsku kl Ib Abgblb)Abgblb)
 tkwh ki ehlnimesh klswk ibu 7 swbcmemhlku ckf{kuswb ib ~msbimcbc ck ib
u{tkw~m~klemb e{is{wbi } thiæsmeb Bnwmeblb kl E{gb,
E{gb,

Ihu behlskemfmklshu r{k umj{kl kl u{ fb}hw tbwsk gbubchu kl ibu amushwmbu


hwbiku wkehjmcbu thw {l Ubekwchsk I{`{fæ e{}hu
I{`{fæ  e{}hu ehlhemfmklshu twkusbl {lb

;
Fmj
Fmj{k
{kii Gbwlk
bwlks)s) Gmh
Gmhjwbt
jwbta}a} hn b W{l{lbz
bzb}
b} Ui
Uibb~k)
~k) 7c kc
kc,),) swb
swblu,
lu, Lm
Lme`
e` Am
Amiii
!Zmiimfblsme? E{wgushlk Twkuu) 2==;-0 Cbmu} W{gmkwb Ebusmiih) Wk}msb) uklemiibfklsk
!Abgblb? Mlusms{sh E{gblh cki Imgwh) 2==:-,
>
W{gmkwb Ebusmiih) Wk}msb) 7:,
3
 tkwutkesm~b mlskwmhwmzbcb b kusk swbgboh :, Kiihu cbl ib amushwmb ck jklsk ehl theb
e{is{wb } uhgwk shch blbinbgksb, Íusbu uhl ewõlmebu r{k ihu ukeshwku ihu
’Mi{fmlbchu‖ ck ib Uhemkcbc E{gblb)
E{gblb) lh smklkl lmljÿl ckukh kl che{fklsbw 
}(h ubi~bw,
ubi~bw, Ehfh ib fb}hwæb ck ibu amushwmbu hwbiku) ibu mlskwtwksbemhlku ck
I{`{fæ t{kckl
I{`{fæ  t{kckl cmuewktbw uhgwk ihu cksbiiku kutkeænmehu } ib tkwutkesm~b }(h
ihu ílnbumu cki lbwwbchw t{kckl bnkesbw f{eahu butkeshu ck ib amushwmb,
Fmklswbu r{k ku mllkjbgik r{k ab} ckgmimcbcku kl kusbu lbwwbemhlku)
kutkembifklsk kl ibu ~bwmbu ~kwumhlku } ~bwmbemhlku r{k kqmuskl kl E{gb } kl
ib cmâuthwb I{`{fæ ) ab} {l ehlukluh ebum {lm~kwubi wknkwklsk b ihu kikfklshu
mfthwsblsku ck ib amushwmb) r{k beklsÿbl u{ ~kwbemcbc, Ibu swbcmemhlku hwbiku
r{k uhgwk~m~kl kl ib ehf{lmcbc I{`{fæ uhl
I{`{fæ uhl sbl n{kwsku r{k thckfhu ehlnmbw 
kl kusk ehlukluh tbwb ehlnmwfbw ib ~bimckz ck behlskemfmklshu amusõwmehu,
Mwõlmebfklsk) íusb ku sbfgmíl ib amushwmb ck jklsk e{}hu blsktbubchu kwbl
nhwfmcbgiku amushwmbchwku hwbiku, R{í fâu swmg{sh btwhtmbch r{k wkehikesbw }
ehlsbw ck l{k~h u{u amushwmbu ehl ki fmufh fkcmh r{k kftikbwhl8 1

Blskekcklsku
Blskekcklsku Bnwmeblhu,
B tbwsmw ck nmlbiku cki Umjih Q^MMM kl bckiblsk) fmklswbu r{k E{gb kwb
swblunhwfbcb kl {lb uhemkcbc ck tiblsbemhlku) ihu behlskemfmklshu uk
ckukl~hi~æbl kl ki ehlsmlklsk Bnwmeblh ihu e{biku sklcwæbl wktkwe{umhlku
umjlmnmebsm~bu b swb~íu cki Bsiâlsmeh,
Bsiâlsmeh, Ki mftkwmh ck H}õ)
H}õ ) {lb klsmcbc thiæsmeb
:
F{eab ck kusb ml~kusmjbemõl n{k ehlc{emcb c{wblsk 54 bòhu ehfh tbwsk ck fm twhtmh
mlskwíu) ehfh Ubekwchsk kl ib wkimjmõl, Kush} klck{cbch b {l lÿfkwh ehlumckwbgik ck
Hihwmuabu)
Hihwmuabu) sbls
sblshh r{
r{kk ~m~k
~m~kll ehfh
ehfh cmn{
cmn{ls
lshu
hu)) } sbfg
sbfgmí
míll f{
f{ea
eahu
hu tbwb
tbwb imus
imusbw
bw br{æ
br{æ,, Õ
Fhc{t{í" Ckgh sbfgmíl wkehlhekw ib mfthwsblemb ck ib gkeb ck ib n{lcbemõl Nhwc } ki
Mlusms{sh E{gblh ck Ml~kusmjbemõl ck ib [lm~kwumcbc Mlskwlbemhlbi ck ib Nihwmcb r{k
kl 2=== fk ehlekcmkwhl } r{k fk tkwfmsmõ r{k tbubwb ki smkfth r{k ml~kusmjbgb
che{fklshu twmfbwmhu kl ki Bweam~h Amusõwmeh Lbemhlbi ck E{gb, E{gb ,
1
 Lh t{kch twhekckw uml cbw wkehlhemfmklsh b 7 mlcm~mc{hu r{k ik}kwhl } ehwwmjmkwhl kusk
bwsæe{ih) } uml u{ b}{cb ki bwsæe{ih abgwæb umch fâu cígmi, Twmfkwh)
Twmfkwh) ckgh bjwbckekw b ib
Cwb, Uakww} Ohaluhl)
Ohaluhl ) amushwmbchwb kl ib [lm~kwumcbc Mlskwlbemhlbi ck ib Nihwmcb kl
Fmbfm,
Fmbfm, Ib Cwb, Ohaluhl wkehlhemõ ib mfthwsblemb ck kusk bwsæe{ih ehfh ehlswmg{emõl bi
e{kwth ebcb ~kz fb}hw ck ib ml~kusmjbemõl uhgwk F{okwku Bnwhe{gblbu } ib amushwmb
I{`{fæ  } fk blmf blmfõõ b r{
r{kk ib t{
t{gi
gime
mebw
bwb,
b, Kush
Kush}} twhn{
twhn{lc
lcbfk
bfkls
lskk klck
klck{c
{cbcbchh bi Cw,
Cw,
B`mlz{fm Hj{lcmwbl)
Hj{lcmwbl) sbfgmíl ck NM[)NM[) r{k ik}õ ki ghur{koh hwmjmlbi } cmh f{eahu
cbshu } eibwmcbc ~bimhubu, B bfghu) Fhc{t{í õ, õ,
;
ck jwbl bieblek kl Ânwmeb heemcklsbi } ehl thw ih fklhu 5 Umjihu)
Umjihu) abgæb
ehfklzbch b u{e{fgmw gboh ib twkumõl ck cm~kwubu n{klsku? i{eabu thiæsmebu
mlskwlbu } j{kwwbu ck thckw0 ib wkgkimõl ck Cbahfk} } u{u mle{wumhlku ck
 g{ueb ck kueib~hu r{k uhgwk~mklkl kl ihu skwwmshwmhu ]hwýgâ r{k abgæbl kusbch
blskwmhwfklsk gboh twhskeemõl ck H}õ0
H}õ0 ki ehfkwemh mlskwlh ck kueib~hu0 })
nmlbifklsk) {lb omabc
{lb omabc ehlc{emcb ehlswb H}õ thw u{u ~kemlhu lhwskòhu) ihu
N{iblm,
N{iblm, Ib twkchfmlblemb ck H}õ ehfklzõ twhgbgikfklsk b twmlemtmhu cki
umjih Q^MM=, Ehfh f{eahu hswhu Wkmlhu Bnwmeblhu cki hkusk ck br{kiib
ítheb) H}õ lh uk abgæb ehl~kwsmch kl {l mftkwmh thiæsmeh {lmnmebch abusb
ehfmklzhu cki umjih Q^MM,
Q^MM, B}{cbch jwblckfklsk thw u{ thumemõl jkhjwânmeb
ihebimzbcb ― kl {lb kqsklub âwkb ck ubgblbu ― buæ ehfh sbfgmíl thw ib
mlswhc{eemõl } ib bchtemõl cki ebgbiih ehfh {lh ck u{u twmlemtbiku wke{wuhu
fmimsbwku) tbwb nmlbiku cki Umjih Q^MMM H}õ kokweæb {l ehlswhi ehlumckwbgik kl
Ânwmeb Heemcklsbi } sbfgmíl uk abgæb ehl~kwsmch kl {l mfthwsblsk
bgbuskekchw ck ebwjb a{fblb tbwb ki ehfkwemh ck kueib~hu, Ib ihebimzbemõl
kuswbsíjmeb ck H}õ b ih ibwjh ck ibu w{sbu cki ehfkwemh Swblu&ubabwmblh r{k
bswb~kubgbl ki ehlsmlklsk ehlswmg{}kwhl bi ckubwwhiih cki mftkwmh sbfgmíl, Ihu
H}õ jblbgbl {lb wklsb ehlumckwbgik thw ib ~klsb ck twmumhlkwhu ck j{kwwb
lhwskòhu } ck hswhu ckubnhws{lbchu) r{k n{kwhl ehftwbchu thw ihu
ehfkwemblsku) tbwb r{mklku H}õ kwb {lb tbwbcb mfthwsblsk kl u{ ~mbok bi u{w 24,

Ib k~mcklemb fâu skftwblb ck ib mftimebemõl ck H}õ kl ki ehfkwemh ck


kueib~hu uk kle{klswb kl ki swbgboh ck {l kuewmshw Ahiblcíu)
Ahiblcíu) Hinkws Cbttkw)
Cbttkw)
 t{gimebch kl 2>>1)
2>>1) k mi{uswb eibwbfklsk ib tbwsmemtbemõl besm~b ck H}õ kl ki
ehfkwemh ckuck thw ih fklhu ki Umjih Q^MM,
Q^MM, Nkeablch u{ kqmusklemb bi 2>34)
2>34)
Cbttkw ckuewmgmõ?
’[l wkmlh jwblck kl ki mlskwmhw) bi lhwckusk ck Biibcb) iibfbch ’[i`bfm‖
PH}õV r{k kl~æb {lb jwbl eblsmcbc ck kueib~hu tbwb ib ~klsb b swb~íu ck
=
B, O, B±umzbo{ blc Whgml Ibz) ’Nwhf sak ^hisb sh sak Lmjkw) e, 2>44―2144‖) Kl
Amushw} hn Bnwmeb M) 5c kc,) kc, O, N, Bck Bob}m blc Fmeabki Ewhzckwu !Lkz ]hw`?
Ihljfbl) 2=1;-) 37>,
24
24,, Whgk
24 Whgkws
ws Uf
Ufmsmsa)
a) @m
@mlj
ljchf
chfuu hn sak
sak ]hw{gb
hw{gb)) 5c kc
kc,, !Fbc
!Fbcmu
muhl
hl?? [lm~kwums
[lm~kwums}} hn 
Zmuehluml Twkuu)
Twkuu) 2=11-) 5:0
5: 0 Whgml Ibz) Sak H}h Kftmwk e, 2>44―e, 215>? B Zkus
Bnwmebl Mftkwmbimuf ml sak Kwb hn sak Bsiblsme Uib~k Swbck) 7c kc, !Gwhh`,kic? Jkjj
Wk~m~biu) 2==2-) 722,
722 ,
>
Biibcb k mfthwsb ubi) r{k kwb kqswbæcb ihebifklsk cki bj{b ck fbw) b
ebfgmh22‖,
Hswhu b{shwku thuskwmhwku sbfgmíl abgibwhl cki ehfkwemh klswk Biibcb } ki
’I{ebfkk‖) r{k kwb {lb wkt{sbcb n{klsk ck skibu } kueib~hu 27, B{l
Wkmlh ck ’I{ebfkk‖)
kl kusb skftwblb ksbtb cki ehfkwemh ck kueib~hu) ib tbwsmemtbemõl ck H}õ lh
kwb sbl ehlumckwbgik ehfh tbuõ b ukw b nmlbiku cki Umjih Q^MMM,
Q^MMM,

Blsku ck ihu bòhu 2::4u)


2::4u) theb k~mcklemb kqmusæb tbwb mcklsmnmebw b H}õ ehfh
{l kusbch kueib~musb h ehfh {lb n{klsk mfthwsblsk ck kueib~hu 25, Ki mlskwíu ck
H}õ kl ib tbwsmemtbemõl cmwkesb kl ki ehfkwemh ck kueib~hu ehfklzõ
 twhgbgikfklsk biwkckchw 2::3
biwkckchw  2::3 c{wblsk ki wkmlbch ck Bibnml Pwk}V Bgmhc{l)
Bgmhc{l)
ckut{íu r{k kusk ckwwhebwb bi smwblh Jbab)
Jbab) r{k abgæb cmwmjmch ki ehlukoh
jhgkwlblsk cki Bibnml)
Bibnml) ki Fkum ck H}õ,
H}õ, E{blch Bgmhc{l bueklcmõ bi swhlh)
Jbab abgæb umch ki Gbuahw{l ― {lb kutkemk ck twmfkw fmlmuswh)
fmlmuswh) r{k b
23
fkl{ch uhgwktbubgb ki thckw cki Wk} , Ib chfmlbemõl uk~kwb ck Jbab ck
H}õ } u{u Wk}ku u{ghwcmlbchu) ehfklzõ kl 2:;3 } c{wõ abusb ib u{gmcb ck
Bgmhc{l kl 2::3u2;, Kl 2::> b ~mbokwhu nwblekuku Ck Eaklk~kws } Bggí
G{iiks wkthwsbwhl r{k ihu H}õ ehfkwembgbl kueib~hu kl Gbcbjw})
Gbcbjw}) Thwsh Lh~h
} Za}cba,
Za}cba, Ckuewmgmkwhl H}õ ehfh?
’[lb nkwmb imgwk chlck ibu cm~kwubu lbemhlku wke{wwæbl tbwb lkjhembw0 Uhl
ihu B}b{q
B}b{q PH}õV ihu r{k smklkl ib iib~k tbwb lkjhembw } ku b swb~íu ck u{u
fblhu chlck tbub ib fb}hw tbwsk ck ihu kueib~hu r{k uk ~klckl kl kusb
ehusb‖2>,

22
Hinkws Cbttkw)
Cbttkw) emsbch kl Ibz)
Ibz) H}h Kftmwk)
Kft mwk) 72=0 Ulkijwb~k) emsbch kl mgmc,) 72=,
27
Cbttkw)
Cbttkw) emsbch kl Ibz)
Ibz) H}h Kftmwk) 72=0 Ulkijwb~k) emsbch kl mgmc,) 72= ,
25
Whgml Ibz) ‑‑Sak Bsiblsme Uib~k Swbck ml ]hw{gb Amushwmhjwbta})”” ml ]hw{gb
Amushwmhjwbta}) kc, Sh}ml Nbihib !Fbcmuhl? [lm~kwums} hn Zmue
hn  Zmuehluml
hluml Twkuu) 2==2-) 27:,
23
Ubf{ki Ohaluhl) Sak Amushw} hn sak ]hw{gbu !Ihlchl? Wh{sikcjk blc @kjbl Tb{i)
2=72-) :4―:7) 2:1―1:,
2;
Mgmc,) 21:―11,
2>
Ck EaEakl
klk~
k~kw
kwss ks Bg
Bggí
gí G{ii
G{iiks
ks)) Wíni
Wíniíq
íqmh
mhlu
lu u{w
u{w O{
O{cb
cb !2::
!2::>-
>-)) Kl Whgm
Whgmll Ibz
Ibz)
Ehlskfthwbw} Uh{wek Fbskwmbi nhw sak Amushw} hn sak Hic H}h Kftmwk) 2>7:―2173
!Mgbcbl? Mlusms{sk hn Bnwmebl Us{cmku) [lm~kwums} hn Mgbcbl) 2==7-) 3:,
:
Uk ab ewkæch r{k Bgmhc{l ab}b umch besm~h kl kusk ehfkwemh blsku ck u{
beekumõl bi swhlh) fhfklsh kl ki e{bi H}õ abgæb ihjwbch u{ fâu jwblck
kqsklumõl mftkwmbi2:,

Ki lÿfkwh ck ihu kueib~hu twh~mushu thw H}õ


thw  H}õ tbwb ib kqthwsbemõl) uhgwk shch
Ab{ub ehftwbchu ck ibu ebwb~blbu ehfkwembiku lhwskòbu) bieblzõ u{ tmeh kl
ihu 2:14u21, Tkwh ib smwblæb ck Jbab } u{ mlcmnkwklemb ckutmbcbcb ck ibu ik}ku
cki mftkwmh abgæbl nmobch {l fbi twkekcklsk r{k e{ifmlbwæb kl ib wkgkimõl ck
ihu kusbchu uÿgcmshu ck H}õ } cki nbiikemfmklsh cki mftkwmh) bijh r{k Bgmhc{l
lh t{ch twk~klmw 2=, B fkcmbchu ck ihu bòhu 2154u)
2154u) H}õ lh kwb fâu {l mftkwmh,

N{k c{wblsk kusk tkwmhch ― ck mlkusbgmimcbc kl Ânwmeb } ib mlsklumnmebemõl ck ib


 twhc{eemõl ck bzÿebw kl E{gb ― r{k ihu ]hwýgâ)
]hwýgâ) klshleku ehlhemch ehfh
I{`{fæ ) amemkwhl u{ btbwmemõl kl lÿfkwhu ehlumckwbgiku kl ibu Bfíwmeb 74,
B{lr{k ihu ]hwýgâ abgæbl kusbch twkuklsku kl ibu tiblsbemhlku ck kueib~hu kl
ki l{k~h f{lch ckuck thw ih fklhu ki Umjih Q^MM)
Q^MM) kusb lh kwb {lb twkuklemb
ehlumckwbgik abusb ki Umjih QMQ72, Ckut{íu ck kuh) ib twkuklemb I{`{fæ kl
I{`{fæ kl
2:
Ohaluhl) Amushw} hn sak ]hw{gbu) 21:0 Ibz) H}h Kftmwk) 757) 75>0 B±umzbo{ blc
Ibz) ’Nwhf sak ^hisb sh sak Lmjkw‖) 33;,
21
Ki Mftkwmh ck H}õ twmfkwh swbgboõ ehfh {lb kutkemk ck mlskwfkcmbwmh klswk ihu
ehfkwemblsku cki lhwsk } ihu k{whtkhu kl ib Ehusb, Blsku cki Umjih QMQ)
QMQ) ib kuebib ck
bsbr
bsbr{k
{kuu kuei
kueib~
b~mu
musb
sbuu kl ki ehwb
ehwbzõ
zõll ck ibu
ibu sm
smkw
kwwb
wbuu ]hwýgâ)
]hwýgâ) kwbl
kwbl imfm
imfmsb
sbch
chu0
u0 n{kws
n{kwsku
ku
 twhuewmtemhlku kusbgbl kl knkesh r{k lh tkwfmsæbl ib kueib~ms{c cki t{kgih ]hwýgâ,
]hwýgâ, !~kb
!~kb
Ibz) H}h Kftmwk) 7750 Ibz) ‑‑Sak Bsiblsme Uib~k Swbck ml ]hw{gb Amushwmhjwbta})””
27:-,
27:-,
2=
2=, O, B, Bsblcb) Bl Mlswhc{esmhl sh ]hw{gb Amushw} !Mgbcbl? Mgbcbl [lm~kwums}
Twkuu) 2=14-) 54―52,
74
Fk j{usbwæb kqtwkubw fm jwbsms{c b Mubgki Ebuskiiblh
Ebuskiiblhuu thw j{mbwfk kl ib cmwkeemõl
ehwwkesb bekweb cki síwfmlh I{`{fm,
I{`{fm, Kiib fk u{fmlmuswõ {l fbtb Nwbleíu uml nkeab cki
Wkmlh ck H{ieh{fm,
H{ieh{fm, Ki fbtb sbfgmíl btbwkek kl {l bwsæe{ih ck ib Cwb, Ebuskiiblh
Ebuskiiblhuu
!‑‑Nwhf [i`{fæ sh I{e{fæ? B Amushwmebi H~kw~mkz hn Wkimjmh{u Bee{is{wbsmhl ml
E{gb)”
E{gb)”” kl Ublskwæb
Ublskwæb Bkusaksmeu
Bkusaksmeu ml Ehlskfthwbw
Ehlskfthwbw}} Ibsml Bfkwmebl
Bfkwmebl Bws) kc, Bws{wh
Bws{wh
Imlcub} PZbuamljshl)
PZbuamljshl) C,E,? Ufmsauhlmbl Mlusms{smhl Twkuu) 2==>V) 5=―;4-,
5=―;4-,
72
Ab} wkjmswhu ck kueib~hu ]hwýgâ kl Tkwÿ kl ki umjih Q^MM) Q^MM) tkwh lh kl jwblcku
lÿfkwhu, Klswk 2>4; } 2>;4)2>;4) ck >5; Bnwh&Tkw{blhu)
Bnwh&Tkw{blhu) 2: kusbgbl
kusbgbl wkjmuswbch
wkjmuswbchuu ehfh
I{`{fæ , Klswku 2>2; } 2>54)
2>54) ;I{`{fæ  klswbchu kl Tkw{ !^kw  Nwkckwme` T, Ghzukw)
Ghzukw )
Sak Bnwmebl Uib~k ml Ehihlmbi Tkw{) 2;73―2>;4 PUsblnhwc) Ebimn ,?,? Usblnhwc [lm~kwums}
1
E{gb ewkemõ kl {lb wbsb mftwkumhlblsk, Kl {l kus{cmh) thw ihu bòhu 2:>4&>=)
2:>4&>=)
ki I{`{fæ ehfthlæb
I{`{fæ ehfthlæb ki 1,77 thw emklsh cki lÿfkwh shsbi ck kueib~hu kl E{gb
!5;3 kueib~hu gbubchu kl {lb thgibemõl ck f{kuswb ck 3)54: kueib~hu-0
kueib~hu-0 } b{l
klswk 2144 } 2174)
2174) u{u lÿfkwhu uk fblsklæbl wkibsm~bfklsk uml ebfgmhu) kl
1,51 thw emklsh ck ib thgibemõl ck f{kuswb !3;5
! 3;5 ck ;,73;-,
;,73;-, ;4 bòhu fâu sbwck)
ki b{fklsh n{k umjlmnmebsm~h, Blsku ck 21;4)
21;4) fklhu ck 74 bòhu ckut{íu cki
nbiikemfmklsh cki mftkwmh ck H}õ)
H}õ ) ki I{`{fæ ehft{uh
I{`{fæ ehft{uh {lb ti{wbimcbc
ckfhuswbgik kl E{gb?
E{gb? ebum 5; thw emklsh ck ib thgibemõl b{qmimbw shsbi ck ib
77
muib , Kusb jwbl twkuklemb ]hwýgâ kl ibu Bfíwmeb)
Bfíwmeb) tbwsme{ibwfklsk kl ki
Gwbumi } E{gb)
E{gb) ukwæb ki twhjklmshw fâu mfthwsblsk ck ibu wkimjmhlku ck Hwmuab
r{k uk ckubwwhiibwhl kl ib cmâuthwb? Eblchfgií kl ki Gwbumi } Wkjib ck Huab
kl E{gb75,

Ibu Ubekwchsmubu,
Ibu F{okwku abl ckukftkòbch umkftwk {l tbtki jmwbshwmh kl ib Wkimjmõl
I{`{fæ 73, Ukjÿl ib swbcmemõl hwbi I{`{fæ ) n{lcbfklsbiku tbwb ib
Twkuu) 2=:3V) 32―35-,
77
Fhwklh&Nwbjmlbiu) ‑‑Bnwmeb ml E{gb)”” 2=4―=2,
75
Ib wkimjmõl ]hwýgâ sbfgmíl ku ehlhemcb kl ib Muib ebwmgkòb ck Swmlmcbc)
Swmlmcbc) } biiæ sbfgmíl
ab} mlni{klemb ck ^{cÿ Abmsmblh sbfgmíl) b{lr{k kl fklhw jwbch, Tbwb mlnhwfbemõl
bcmemh
bcmemhlbi
lbi kl wkimjm
wkimjmõl
õl I{`{fæ ) ~kb Fkwekcku
Fkwekcku Ublch~bi
Ublch~bi)) Ib wkimj
wkimjmhl
mhl Bnwhe{
Bnwhe{gblb
gblb
!Fbcwmc?
Fbcwmc? Tib}hw) 2=:;-0
2=:;-0 } Ebuskiiblhu } Ebuskiiblhu)
Ebuskiiblhu ) E{is{wb Bnwhe{gblb, Tbwb Gwbmi)
Gwbmi)
~kb Kcmuhl Ebwlkmwh) Wkimjmûku lkjwbu? Lhsbu ck kslhjwbnæb wkimjmhub !Wmh ck Oblkmwh? Oblkmwh ?
  L, t,) 2=5>-0
2=5>-0 Kcmuhl
Kcmuhl Ebwlkmwh
Ebwlkmwh)) Eblchfgiku cb Gbamb ) ;sa kc, !Wmh ck Oblkmwh? Oblkmwh ?
Em~mimbêåh Gwbumikmwb)
Gwbumikmwb ) 2=::-0
2=::-0 } Tmkwwk ^kwjkw)
kwjkw ) Lhsku u{w ik E{isk cku Hwmubu ks ^hc{l
!Cb`bw?
Cb`bw? I”Mlusms{s
”Mlusms{s Nwblebmu
Nwblebmu c”Bnwmr{k
c”Bnwmr{k Lhmwk)
Lhmwk) 2=;:-,
2=;:-, Tbwb Swmlmcbc)
Swmlmcbc) ^kb Jkhwjk K,
Umftuhl)
Umftuhl) Wkimjmh{u E{isu hn sak Ebwmggkbl? Swmlmcbc ) Obfbmeb ) } Abmsm !Wmh Tmkcwbu? Tmkcwbu ?
Mlusms{sk hn Ebwmggkbl Us{cmku) [lm~kwums} hn T{kwsh Wmeh) 2=14-,
2=14-,
73
Ki mfthwsblsk i{jbw r{k uk ik cmh b ib f{okw kl ib Wkimjmõl ]hwýgâ ab umch qbfmlbch
wkemklskfklsk thw  O, C, ], Tkki)Tkki ) ‑‑Jklckw ml ]hw{gb Wkimjmh{u Eabljk)”” Oh{wlbi hn 
Wkimjmhl ml Bnwmeb 57 57)) lh, 7 !7447
!7447-? -? 25>―>>, Ib blswhtõihjb W{sa Iblcku t{ch abgkw 
umch {lb ck ibu tmhlkwbu kl kusk uklsmch, Ib ml~kusmjbemõl ck Iblcku uk klnheõ kl ib
mfthwsblemb ck ibu f{okwku kl ib wkimjmõl kl Gwbumi !~kb Sak Ems} hn Zhfkl PLk ]hw`?
Fbefmiibl) 2=3:V-,
2=3:V-, O, Ihwblc Fbshw} sbfgmíl cb {lb fmwbcb b kushu bu{lshu kl u{
kus{cmh cki jílkwh kl ib wkimjmõl ]hwýgâ ck H}õ) H}õ) Ukq blc sak Kftmwk Sabs Mu Lh Fhwk?
Jklc
Jklckw kw bl
blcc sak
sak Thim
Thimsm
smeu
eu hn Fksb
Fksbtatahw
hw ml H}H}h&
h& ]hwýg
hwýgââ Wkimjmhl !Fmllkbthimu?
[lm~kwums} hn Fmllkuhsb Twkuu) 2==;-, 2==;-, ^kb sbfgmí
sbfgmíll Aklw} O, Cwkzbi } Fbwjbwks S,
=
 twkukw~bemõl ck ib Wkimjmõl I{`{fæ kl
I{`{fæ kl E{gb)
E{gb) kusbgbl 5 Ubekwchsmubu
!m}bihwmuabu7;-? Fb Fhlukwwbsk ‑‑Btõsh”
Btõsh”” Jhlâik !Hgâ Skwh-kwh- } Òâ
Whubiæb Bgwkÿ !Kn{luaí Zbwm`hlcõ7>-) ck ibu e{biku uk ewkk r{k kwbl ck ib
wkjmõl ck Kjgbch ck ]hw{gbiblc0
]hw{gbiblc0 } Smfhskb Bigkbw !Bob}æ Ikzÿ) Ikzÿ) tkwh
fkohw ehlhemcb ehfh Ibs{âl-)
Ibs{âl-) ck r{mkl uk ewkk r{k kwb lbs{wbi ck H}õ,
H}õ,
Cklswh ck ib ehf{lmcbc Hwmuab I{`{fæ 7:) kusbu 5 f{okwku n{kwhl bisbfklsk
kusmfbcbu } wkutksbcbu thw u{ thumemõl cklswh ck ib okwbwr{æb wkimjmhub } thw ki
ehlhemfmklsh r{k thuk}kwhl, Ck ibu 5) uhibfklsk Ibs{âl smklk ckueklcmklsku
ck ubljwk ~m~hu k mcklsmnmebgiku, Uml kfgbwjh) ibu 5 uhl gmkl wkehwcbcbu thw 
u{u ckueklcmklsku wkimjmhuhu kl E{gb } ki kqskwmhw) r{mklku fblsmklkl ~m~hu
f{eahu butkeshu ck u{ amushwmb } ib twkukw~bemõl ck wmshu wkimjmhuhu h
swbcmemhlku kutkeænmebu
kutkeænmebu r{k uk hgukw~bl ukjÿl ki imlbok wkimjmhuh, [lb ck ibu
amushwmbu swbcmemhlbiku r{k uk smklkl fâu twkuklsk kl ihu twbesmeblsku ck Hwmuab
ck ah} ku ki cki ehlnimesh skwwmshwmbi ehlhemch thw f{eahu ehfh Ib Cm~mumõl
ck ib Abgblb)
Abgblb) r{k wku{isõ kl ib cm~mumõl ck ib o{wmucmeemõl wkimjmhub tbwb ib muib
klswk Hgâ Skwh } Ibs{âl,
Ibs{âl, Ml~hi{lsbwmbu) tkwh mfthwsblsku) ibu ehluke{klembu
ck kusk eahr{k n{kwhl ib kqtblumõl ck ib ekwkfhlmb ck hwcklbemõl Abgblb ― 
eílswmeb H}h&
H}h&I{`{fæ abemb
I{`{fæ abemb Fbsblbu } ib wkehlemimbemõl cki Bwbwâ } ki
I{`{fæ ) 7 Kslmbu Bnwmeblbu cki hkusk wkibemhlbcbu) ck ibu e{biku u{u }b
ckskwmhwbcbu wkibemhlku) uk ckskwmhwbwhl fâu ehfh wku{isbch cmwkesh cki
ehfkwemh kueib~musb,

Hgââ Skw
Hg Skwhh !Fb Fhl
Fhluk
ukww
wwbs
bskk ‑‑Bt
Bths
hshh”” Jh
Jhl
lâi
âik
k--,
Cwkzbi)
Cwkzbi ) Jkikck Bws blc Nkfbik Thzkw bfhlj sak ]hwýgâ !Gihhfmljshl? Mlcmblb
[lm~kwums} Twkuu) 2=17-0
2=17-0 Gbgbs{lck Ibzbi)
Ibzbi) Sak Jkikck Utkesbeik? Bws) Jklckw) blc
Uhembi Abwfhl} ml bl Bnwmebl E{is{wk !Ukbssik? [lm~kwums} hn Zbuamljshl Twkuu) 2==>-0
2==>-0
} H}kwhl`k H}kz{fm)
H}kz{fm) Sak Ml~klsmhl hn Zhfkl? Fb`mlj bl Bnwmebl Ukluk hn 
Zkuskwl Jklckw Cmueh{wuku !Fmllkbthimu? [lm~kwums} hn Fmllkuhsb Twkuu) 2==:-,
2==:-,
7;
Imskwbifklsk) ’fbcwk ck {l hwmuab hwmuab‖,
hwmuab‖, Ki síwfmlh cklhsb {lb Ubekwchsmub r{k ab
hwcklbch b hswhu kl ki Ubekwchemh I{`{fm,
I{`{fm ,
7>
Kl ki tbubch) }h !} hswhu- ckikswkâgbfhu u{ lhfgwk Kn{eaí)
Kn{eaí) Kn{uaí)
Kn{uaí) h N{uaâ)
N{uaâ) klswk
hswbu) biskwlbsm~bu, Ab ~klmch b fm bsklemõl r{k ib nhwfb ehwwkesb ku Kn{luaí)
Kn{luaí) r{k t{kck
ukw ib nhwfb bgwk~mbcb ck Kn{luaksbl)
Kn{luaksbl) ki lhfgwk ck {lb kuthub cki tbibemh ck Mgbcbl)
Mgbcbl)
ehlumckwbcb {lb jwbl kftwkubwmb kl ki umjih QMQ,
QMQ, !^kb
!^kb Fbshw})
Fbshw}) Ukq blc sak Kftmwk
Sabs Mu Lh Fhwk ) 21―2=-,
7:
[l Hwmub ku {lb Ckmcbc kl ki umuskfb ]hwýgâ(
]hwýgâ(I{`{fm,
I{`{fm,
24
Ck ibu 5 Hihwmubu71) ibu ik}klcbu r{k whckbl ib ~mcb } ibu besm~mcbcku ck Hgâ
Skwh kl Fbsblbu)
Fbsblbu) wktwkuklsbl ib n{klsk fâu wmeb ck mlnhwfbemõl, Ehl shcb
 twhgbgmimcbc) Hgâ Skwh kwb ib fâu ~mkob ck ibu 5) b{lr{k ku mfthumgik ubgkw 
kqbesbfklsk e{âlch lbemõ, F{eahu kutke{ibl r{k kiib kusbgb gmkl tbubcb ck
ihu 244 bòhu e{blch f{wmõ kl 2=4: } shchu kusâl ck be{kwch r{k u{ f{kwsk n{k
 thw eb{ubu lbs{wbiku } ~kokz 7=, Ku bisbfklsk twhgbgik r{k Hgâ Skwh n{kwb ck ib
wkjmõl Kjgbch ck ]hw{gbiblc } n{k swbæcb b E{gb ehfh kueib~b, Ihu
ckueklcmklsku ehl~mklkl r{k u{ lhfgwk ]hwýgâ ck lbemfmklsh kwb Btõsh }
r{k Hgâ Skwh ― ’Ki
― ’Ki wk} smklk jwbl ebifb‖ ― kwb ki lhfgwk r{k ik cmkwhl
e{blch kiib n{k hwcklbcb kl u{ Kjgbch lbsm~h b Ubljõ)
Ubljõ) ki Hwmub cki sw{klh) ki
 tbswõl ck H}õ } thumgikfklsk {lh ck ihu wk}ku cki mftkwmh,

Ukjÿl ib swbcmemõl hwbi) Hgâ Skwh iikjõ b E{gb biwkckchw ck ihu fkcmbchu cki
umjih Q^MMM)
Q^MMM) thumgikfklsk klswk ihu 2134u h ihu 21;4u,
21;4u, Ckgmch b ihu kun{kwzhu
ck Jwbl Gwksbòb ck skwfmlbw ehl ki ehfkwemh swbubsiâlsmeh ck kueib~hu) kiib
 t{ch abgkw umch tbubcb ck ehlswbgblch b ib muib kl {lb ck ibu f{eabu lb~ku
kueib~musbu eiblckusmlbu r{k swbluthwsbwhl kueib~hu Bnwmeblhu mikjbifklsk kl
kub ítheb54, Ck ukw buæ u{ kqtkwmklemb abgwæb umch umfmibw b ib ck Uhikcbc
Ewkuth)
Ewkuth) {lb ehlhemcb Ubekwchsmub I{`{fæ ck
I{`{fæ  ck Hgbsbiâ r{k ~mboõ b E{gb ~æb
Umkwwb Ikhlb } n{k tbubcb ck ehlswbgblch b ib muib) twhgbgikfklsk he{isbcb
cklswh ck {l gbwwmi52, Lbcb uk ubgk uhgwk ihu bòhu mlmembiku ck Hgâ Skwh kl ib
muib, Ib fb}hwæb ck ihu mlnhwfbchwku bekls{bwhl r{k kiib abgæb umch {lb
kueib~b kl {lb tiblsbemõl ck bzÿebw) uml lhfgwk) thumgikfklsk kl ib twh~mlemb
ck Ib Abgblb)
Abgblb) b{lr{k {lb n{klsk mlumusmõ r{k Hgâ Skwh abgæb umch iik~bcb
cmwkesbfklsk b Fbsblbu } lh b ib Abgblb57, Ib c{wkzb ck ib ~mcb ck ib
71
Imskwbifklsk) ‑‑c{kòh ck {l hwmub,”” Ki síwfmlh lh smklk jílkwh } ku {smimzbch tbwb
wknkwmwuk b e{bir{mkw mlcm~mc{h hwcklbch kl ki Ubekwchemh I{`{fæ ,
7=
Hu~bich ^miibfæi)
^miibfæi) klswk~musb thw ki b{shw) Fbsblbu)
Fbsblbu) > ck Hes{gwk ck 2===02===0 Blshlmh
Cb~mc Tíwk)
Tíwk) klswk~musb thw ki b{shw) Fbsblbu)
Fbsblbu) 22 ck Hes{gwk ck 2===)2===) 2> ck Bjhush ck
7444 !Tíwkz ku fkohw ehlhemch ehfh ‑‑Ki Eamlh”” } kl {l ckueklcmklsk wkimjmhuh ck Hgâ
Skwh-,
Skwh-,
54
^kb Cb~mc F{wwb})
F{wwb}) Hcmh{u Ehffkwek? Gwmsbml) Utbml) blc sak Bghimsmhl Bghimsmhl hn sak
E{gbl Uib~k Swbck !Ebfgwmcjk? Ebfgwmcjk [lm~kwums} Twkuu) 2=14-, 2=14-,
52
K~bljkimlb Shwwku Ewkuth !I{umfæ -) -) Lmksb ck Uhikcbc) klswk~musb thw ki b{shw  Abgblb)
Abgblb)
7; ck O{lmh ck 2==1,
2==1,
57
57, Tíwk)
Tíwk) klswk~musb,
22
 tiblsbemõl t{ch abgkw umch {lb wbzõl thw ib r{k kiib kwb wkl{klsk b abgibw 
uhgwk ihu twmfkwh bòhu ck u{ ~mcb kl E{gb ehl u{u ckueklcmklsku, H) um kiib ih
cmue{smõ) t{ch abgkw umch ehlumckwbcb ehfh mwwkik~blsk thw u{u ckueklcmklsku
} e{bir{mkw cksbiik r{k uk t{cmkwb abgkw ubgmch) ab umch ibwjbfklsk hi~mcbch,

B{lr{k ihu cksbiiku ck ib ~mcb ck Hgâ Skwh gboh kueib~ms{c ab}bl ebc{ebch ck
ib ehlemklemb ck u{u ckueklcmklsku wkimjmhuhu) ki hwj{iih r{k shfbl uhgwk u{
i{jbw ck lbemfmklsh ku kqswkfbcbfklsk n{kwsk, Ku bektsbch {lm~kwubifklsk
r{k Hgâ Skwh lbemõ kl Kjgbch,
Kjgbch, Kl Fbsblbu)
Fbsblbu) chlck u{ akwklemb ehlukw~b
f{eab ck u{ t{wkzb hwmjmlbi) ki imlbok } u{u swbcmemhlku n{kwhl ehlsml{bcbu thw 
ib akwkckwb wkimjmhub mlfkcmbsb ck Hgâ Skwh Nkwfmlb Jõfk !Huabgæ - abusb
2=;4) } ckuck klshleku thw ihu ckueklcmklsku ck Huabgæ 55, Mlei{uh ah}) e{blch
2=;4)
ihu fmkfgwhu cki imlbok cmue{skl e{kusmhlku wknkwklsku b ib b{sklsmemcbc
wkimjmhub } ihu behtibfmklshu cki jw{th b Ânwmeb)
Ânwmeb) kushu ehlsmlÿbl umklch n{klsk
ck f{eabu ebi{whubu cmue{umhlku } beklsÿbl r{k uhl I{`{fæ Kjgbch
I{`{fæ  Kjgbch } r{k
Hgâ Skwh n{k iik~bcb ck Kjj{bcõ !Kjgbch53-, Kusb ehlsklemõl ku bth}bcb
 thw ib kqmusklemb) cklswh cki mií huab5; ck Hgâ Skwh)
kwh) ck ihu Hwmubu r{k uk
ehlumckwbl sklkw hwmjkl Kjgbch,
Kjgbch, B{lr{k ]kfhoâ ku ki Hwmub r{k uk imjb ih
fâu ck ekweb thumgik bi Kjgbch)
Kjgbch) ihu 7 Hwmub r{k kl E{gb uhl ihu fâu
ehfÿlfklsk thumgik buhembchu ehl Kjgbch uhl Hc{c{zâ)
Hc{c{zâ) ki twhjklmshw ck ib
jklsk cki ]hwýgâ } Hih`ÿl)
Hih`ÿl) ki Hwmub ]hwýgâ cki heíblh, Fmklswbu r{k kusbu
Ckmcbcku uk ehlhekl kl f{eabu âwkbu ck ]hw{gbiblc } lh kqei{um~bfklsk kl
Kjgbch)
Kjgbch) ib fb}hwæb ck ihu Hihwmubu kl ib muib ibu ehlumckwbl ck hwmjkl ck
Kjgbch5>) thumgikfklsk thwr{k n{kwhl mlswhc{emchu thw ihu Kjgbch,
Kjgbch,
Mlc{cbgikfklsk) kushu Hwmub kwbl ck jwbl mfthwsblemb kl ki Kjgbch cki umjih

55
Huabgæ uk
Huabgæ uk ehl~mwsmõ kl {lb ck ib M}bihwmubu fâu ~klkwbcbu } wktksbcbu kl ib amushwmb ck
ib wkimjmõl kl E{gb0
E{gb0 u{ mfthwsblemb kl tkwtks{bw ibu swbcmemhlku Hgâ Skwh) kwh) ukwâl
cmue{smcbu ehl fb}hw cksbiik kl kusk klub}h,
53
53, Kjj{bcõ ku ib twhl{lembemõl kutbòhimzbcb cki síwfmlh ]hwýgâ,
]hwýgâ,
5;
Mií)
Mií) imskwbifklsk) ’ebub‖ sbfgmíl uk t{kck wknkwmw bi Mií Huab ― ebub ck ihu Hwmub ― ki
kr{m~biklsk I{`{fm ck {l skftih, Ki Mií Huab umw~k sblsh ck wkumcklemb ehfh tbwb {l
i{jbw ck bchwbemõl wkimjmhub,
5>
Ck kushu) ihu fâu ehlhemchu uhl Hc{c{zb)
Hc{c{zb) ]kzâ } Hih`{l,
Hih`{l, Hih`{l uk buhemb fâu b
Hgâ Skwh } b{l fâu ehl ib twhik wkimjmhub ck Nkwfmlb Jõfk !Huabgæ -) -) r{mkl n{kwb
mlni{}klsk kl ib cmukfmlbemõl ck kusk Hwmuab b hswbu âwkbu ck ib Muib,
27
QMQ,
QMQ, Kl u{ wk~mumõl ck che{fklshu twmfbwmhu kuewmshu thw k{whtkhu
thw  k{whtkhu r{k
~m~æbl kl ]hw{gbiblc kl ki umjih QMQ)
QMQ) Tkskw Fe@klmk mlcmeõ r{k kl 213>?213>?
’^mkwhl r{k shchu ihu em{cbcblhu ck Bch P{lb em{cbc ck Bzhwm& KjgbchV
uk ckcmebgbl b {lh h b hswh ck kushu Hwmuâ PHc{â) Hgbsbiâ) h ]kzâV 5:‖,
Sbl n{kwsk ku ib buhembemõl klswk ibu 7 Ckmcbcku } kusk imlbok wkimjmhuh) r{k
Hgâ Skwh)
kwh) ib fâu ehlhemcb ck klswk {l t{òbch ck M}bihwmubu E{gblbu r{k
 thukæb kushu Hwmubu51) ukb b r{míl uk ik bewkcmsk ib mlswhc{eemõl ck ib bchwbemõl
ck Hc{c{zâ } ck Hih`ÿl b ib muib, ] abusb biwkckchw 2=;4
biwkckchw  2=;4)) b swb~íu ck u{u
ckueklcmklsku) ki imlbok ck Hgâ Skwh ehlsml{õ umklch ib n{klsk fâu mfthwsblsk
 tbwb ib bchwbemõl } ib cmn{umõl ck Hih`ÿl kl ib muib,

Ab} f{eahu bwsknbeshu e{is{wbiku kl ib ebub ck Huabgæ kl


Huabgæ kl ib ebiik Ubibfbleb
kl Fbsblbu)
Fbsblbu) r{k n{kwhl ehlnmbchu b kiib thw Hgâ
thw  Hgâ Skwh b u{ f{kwsk kl 2=4:)
2=4:)
r{k umw~k ehfh k~mcklemb tbwb bth}bw ihu hwæjklku Kjgbch ck Hgâ Skwh, kwh,
Klswk íushu kusâ ki ÿlmeh o{kjh ck sbfghwku Kjgbch r{k shcb~æb kqmuskl kl
E{gb5=, Kushu sbfghwku n{kwhl) ehl shcb ib twhgbgmimcbc) akeahu tbwb Hgâ
Skwh kl Ib Abgblb thw ki nbfhuh Hlmiÿ !nbgwmeblsk ck sbfghwku- Òh
Nmihfklh Jbweæb !Bsblcâ-)
Bsblcâ-) r{k sbfgmíl uk ewkk r{k kue{itmõ ki twmfkw o{kjh
ck sbfghwku Gbsâ hwshchqhu kl E{gb34, Ck f{eabu fblkwbu) ku mwõlmeh r{k
ihu kikfklshu ck ib ~mcb ck Hgâ Skwh uk t{kcbl wkehlusw{mw b swb~íu ck ihu
5:
Tkskw Fe@klmk)
Fe@klmk) Abmi Hwmuab" B Taklhfklhihj} hn b Zkus Bnwmebl Wkimjmhl ml sak
Fmc& Lmlkskklsa Ekls{w} !Ikmckl) Lksakwiblcu? @hlml`imo`k Gwmii) 2==:-)
2==:-) 71,
51
Ehfh uk cknmlmõ blsku) {lb M}bihwmub ku {lb Ubekwchsmub r{k ab hwcklbch b hswhu kl ki
Ubekwchemh,
Ubekwchemh, Ku ~musb
~musb ehfh ib fbcwk
fbcwk wkimjm
wkimjmhub
hub cki mlcm~mc
mlcm~mc{h,
{h, Gbgbihwmub ku ki síwfmlh
kr{m~biklsk tbwb ki Ubekwchsk,
Ubekwchsk, Ki síwfmlh cmnmkwk cki jklíwmeh Hihwmub !C{kòh ck {l
Hwmub-
Hwmub- r{k uk {ub tbwb cklhsbw b {l Ubekwchsk h Ubekwchsmub,
Ubekwchsmub,
5=
Ihu sbfghwku ehlhemchu kl E{gb ehfh ’Kjgbch
’Kjgbch‖)‖) h sbfghwku Jkikcí)
Jkikcí) uhl wkehlhemchu
kl f{eabu âwkbu ck ib smkwwb ]hwýgâ } hkusk ck Ânwmeb } lh uhl kqei{um~bfklsk Kjgbch,
Kjgbch,
Ibzbi ckuewmgmõ ihu sbfghwku {ubchu tbwb ihu gbmiku ck ibu Jkikcí kl ki u{whkusk ck ib
smkwwb ]hwýgâ)
]hwýgâ) ehfh {l ehlo{lsh ck 3 sbfghwku ck fbckwb kl nhwfb ck thsk h emiælcwmehu
!~kb Jkikck Utkesbeik ) 1:―11-, Ihu Sbfghwku Kjgbch E{gblhu mj{bifklsk ehlumuskl kl
3 sbfghwku ck ebgkzb uklemiib ehl e{kwthu s{g{ibwu kl nhwfb ck eabimek, Ibu fkfgwblbu
uhl fblsklmcbu kl u{ i{jbw thw fkcmh ck {l bl{cbchw akeah ck fbckwb c{wb h fksbi h ki
{uh ck e{kwcb ck fkebsk h e{kwcb, Kushu uhl uhusklmchu kl u{ i{jbw thw fkcmh ck e{òbu
r{k fblsmklkl ibu e{kwcbu kl u{ i{jbw !Eklswh ck Ml~kusmjbemõl } Ckubwwhiih ck ib Fÿumeb
E{gblb PEMCF[EV) Mlusw{fklshu ck ib fÿumeb nhieiõwmeh &tht{ibw ck E{gb) 7 ~hiu, ~hiu ,
PAb~blb? Kcmshwmbi ck Emklembu Uhembiku) 2==:V)
2==:V) 7;4-,
25
mlusw{fklshu f{umebiku r{k uk twhamgæbl shebw b ibu f{okwku, Hgâ Skwh
 twhgbgikfklsk abgæb fblcbch b ehlusw{mw kushu sbfghwku e{blch kiib ~m~æb kl
J{blbgbehb)
J{blbgbehb) {l u{g{wgmh ck Ib Abgblb } ib em{cbc ~kemlb ck Wkjib) Wkjib) ’Ib
E{lb‖ I{`{fæ , Wkjib kwb {l mfthwsblsk kleib~k I{`{fæ kl
I{`{fæ kl ib E{gb cki
umjih QMQ } ehfmklzhu cki QQ,QQ, F{eabu swbcmemhlku I{`{fæ r{k
I{`{fæ r{k
uhgwk~m~mkwhl kl E{gb ~mlmkwhl b ib muib b swb~íu cki t{kwsh ck Wkjib,
Wkjib, C{wblsk
 twmlemtmhu cki umjih QMQ)
QMQ) ib mlni{klemb Kjgbch tbwkek abgkw umch n{kwsk biiæ,
Nkwlblch Hwsm wkthwsb r{k {lb ekikgwbemõl b Hih`ÿl he{wwæb kl Wkjib
bl{bifklsk ki > ck klkwh)
klkwh) o{lsh b ib ekikgwbemõl ebsõimeb cki cæb ck Wk}ku,
Wk}ku, Ihu
sbfghwku ck Kjgbch)
Kjgbch) ukjÿl Hwsm)
Hwsm) kwbl shebchu thw fÿumehu Kjj{bch r{k?
’Ubgæbl ihu jhitku } ihu wmsfhu‖,
wmsfhu‖ ,
K~kls{bifklsk) cmek Hwsm)
Hwsm) e{blch kushu fÿumehu n{kwhl f{wmklch) lh abgæb
lbcmk r{k u{tmkwb shebw ihu sbfghwku Kjgbch tbwb u{gusms{mwihu, B fkcmcb r{k
ki smkfth tbuõ) ibu swbcmemhlku ck H}õ keimtubwhl ibu ck Kjgbch } ihu
sbfghwku cki Gbsâ ck H}õ uk ehl~mwsmkwhl kl ki mlusw{fklsh f{umebi
chfmlblsk32,
34
Nkwlblch Hwsm)
Hwsm) Ihu mlusw{fklshu ck ib fÿumeb bnwhe{gblb 5 !Ab~blb? Cmwkeemõl ck
E{is{wb cki Fmlmuskwmh ck Kc{ebemõl) 2=;2-)
2=;2-) 3270 EMCF[E) Mlusw{fklshu) 2?73:,
32
Nkwlblch Hwsm)
Hwsm) Ihu gbmiku } ki skbswh ck ihu lkjwhu kl ki nhi`ihwk ck E{gb ) 7c kc,
!Ab~blb? Kcmshwmbi Ikswbu E{gblbu) 2=12-) 2=12-) 3;2, Ckubnhws{lbcbfklsk) Hwsm lh cb u{
n{klsk, Lh kusâ eibwh um íi ~mh wkbifklsk ib cblzb ck Hih`ÿl h um ihu mlnhwfbchwku
klswk~
klswk~mus
musbch
bchuu c{
c{wbl
wblsk
sk ib ml~ku
ml~kusmj
smjbem
bemõl
õl ik cmo
cmokwh
kwhll ck u{ kqmusk
kqmusklem
lemb,
b, Wke{kl
Wke{klshu
shu ck ib
swbcmemõl hwbi cmekl r{k ihu sbfghwku Kjgbch r{k Hwsm cmue{smõ) n{kwhl swbæchu b
Fbsblbu thw  Hgâ Skwh e{bl e{blch
ch kiib
kiib ubim
ubimõõ ck Ib Ab Abgb
gblb
lb,, Kl ihu bòhu :4 ihu
ml~kusmjbchwku E{gblhu ehlei{}kwhl r{k ihu sbfghwku abgæbl kusbch kl Fbsblbu) Fbsblbu) kl
{lb ebub kl ib ebiik ck ;: Ubibfbleb)
Ubibfbleb) ckuck thw ih fklhu ibu twmfkwb cíebcbu cki umjih
QQ)
QQ) tkwh r{k n{kwhl swbæchu twhgbgikfklsk biiæ f{eah blsku, Ckut{íu r{k Hgâ Skwh
f{wmõ) ihu sbfghwku n{kwhl akwkcbchu thw  Huabgæ ) r{k ihu bsklcmõ abusb u{ f{kwsk) kl
e{}h ebuh n{kwhl tbubchu b u{u amohu, ^æeshw Shwwmklsku)
Shwwmklsku ) ki fâu ~mkoh ck u{u amohu) kus{~h
b ebwjh ck kiihu, Ckut{íu ck u{ f{kwsk) n{kwhl tbubchu thuskwmhwfklsk b hswhu fmkfgwhu
ck ib nbfmimb abusb r{k skwfmlbwhl ehl K{jklmh ’T{eah‖ Ibfbw !Kuaÿ Cmlb-, Cmlb-, Huabgæ }
Huabgæ }
u{ amob) Ekikusmlb Shwwmklsku !Hi{nblckæ - hwcklbwhl b Kuaÿ Cmlb kl ihu bòhu 34 34,, Tbwb ki
fhfklsh kl r{k kushu iikjbwbl b thukumõl ck Kuaÿ Cmlb) Cmlb) ihu sbfghwku kusbgbl kl {l
kusbch f{} twkebwmh ckgmch b {lb ~bwmkcbc ck nbeshwku, Kuaÿ Cmlb ihu ubeõ ck ib ebub ck
Huabgæ thwr{k
Huabgæ  thwr{k skfæb r{k ib ebub {l cæb k ~mlmkwb bgboh, C{wblsk ki e{wuh ck u{ ~mcb) íi
fbls{~h ihu sbfghwku kl u{ twhtmb ebub, Kuaÿ Cmlb f{wmõ kl 2==1 } ckut{íu ck {l
bmwbch ckgbsk klswk ihu cmnkwklsku jw{thu r{k kusbgbl mlskwkubchu kl shfbw thukumõl ck
23
Hgâ Skwh twhgbgikfklsk bcr{mwmõ u{ imgkwsbc b nmlbiku ck ihu 21>4u)
21>4u) ckut{íu
ck ih e{bi kiib n{k tbwb Ib Abgblb)
Abgblb) ckoblch ckswâu ib tiblsbemõl } ihu
wke{kwchu ck u{ umuskfb ck swbgboh mla{fblh, Ib em{cbc hnwkemõ b kq&kueib~hu
f{eabu thumgmimcbcku kl síwfmlhu ck kftikh } u{tkw~m~klemb, Hwsm cbsb ib
 twkuklemb ck Hgâ Skwh kl Ib Abgblb b ihu ehfmklzhu ck 21:4u)
21:4u) e{blch kiib
} u{ fbwmch Òh O{imh cmwmjmkwhl {l ebgmich kl J{blbgbehb37, Biwkckchw
Biwkckchw ck
kusk smkfth) Òh O{imh t{uh kl ukw~memh {l umuskfb ck sbfghwku Gbsâ tbwb ki
ebgmich ck ihu ehlusw{eshwku ck sbfghwku nbfhuhu ck Ib Abgblb Òh O{bl
kiih
kiihu)
u) ihu
ihu sbfg
sbfghwhwku
ku n{kw
n{kwhl
hl ck~{
ck~{kikish
shuu b ebub
ebub ck Huabgæ  kl ib ebii ebiikk Ub
Ubib
ibfb
fbleleb,
b,
Bes{bifklsk) Blshlmh Tíwk)
Tíwk) fkohw ehlhemch ehfh ’Ki Eamlh‖ wkumck biiæ, Tíwk)
Tíwk) r{k lh
kusâ
kusâ hwck
hwcklb
lbch
ch)) ab kqtk
kqtkwmf
wmfkl
klsb
sbch
ch f{f{eaeabb blmfh
blmfhum
umcb
cbcc ck ib ehf{
ehf{lmlmcb
cbcc wkim
wkimjm
jmhu
hubb }
kutkembifklsk ck ihu Sbfghwkwhu, Tíwk ab umch nmwfk uhgwk ki e{mcbch btwhtmbch ck ihu
sbfghwku } ihu e{gwk ehl {l tbòh gibleh) ehfh uk u{thlk r{k ckgkl ukw swbsbchu e{blch
lh kusâl kl {uh, Íi wkumck lh uõih kl ib ebub ck Huabgæ ) umlh sbfgmíl ih abl klebwjbch ck
e{mcbw ihu Hwmub ck Hgâ Skwh r{k tkwfblkekl kl ib ebub ehfh wkimr{mbu amusõwmebu } ibu
wkimjmhubu } uhl f{} ~bihwbchu thw ihu ckueklcmklsku ck kiib, Ib ehus{fgwk mlcmeb r{k
e{blch {l Hihwmuab f{kwk) {l wmsh fhws{hwmh ehlhemch ehfh Ks{s{ !Ms{s{- Ms{s{- uk iik~b b
ebgh) tbwb tkwfmsmw r{k ihu hwâe{ihu ckskwfmlkl um ihu Hwmub cki cmn{lsh ih behftbòbl h
 tkwfblkek ehl {l ckueklcmklsk wkimjmhuh h ck ubljwk, Uk ab ubgmch ck Hwmub r{k r{mkwkl
 tkwfblkekw kl ki Mií Huab)
Huab) ku ckemw) kl ib ebub næumeb kl chlck ~m~æb ki cmn{lsh } lh {l
mlcm~mc{h kl kutkemnmeh, Íusk n{k ki ebuh ehl ihu Hwmub ck Hgâ Skwh } ck Huabgæ ,
37
Ebgmichu ck lbemõl ) h Buhembemhlku íslmebu Bnwmeblbu)
Bnwmeblbu) kwbl f{} mlni{}klsku kl ib
wksklemõl ck ib e{is{wb Bnwmeblb kl E{gb,E{gb, Ihu Ebgmichu uk gbubgbl kl ibu Ehnwbcæbu
Kutbòhibu !ihjmbu h nwbskwlmcbcku- r{k n{kwhl hwjblmzbu thw twmfkwb ~kz kl Uk~miib kl ki
umjih QM^,
QM^, Kusbu ehnwbcæbu kwbl t{kusbu gboh ib s{skib ck {l Ublsh Ebsõimeh } uhusklæbl
u{u wk{lmhlku kl ib ebtmiib cki ublsh, Nkwlblch Hwsm bukj{wb r{k ibu ihjmbu n{kwhl
hwjblmzbcbu c{wblsk ki wkmlbch ck Binhluh ki ubgmh)
ubgmh) r{k ckut{íu ck ib ewkbemõl cki eõcmjh
ikjbi Kutbòhi ehlhemch ehfh Ibu : Tbwsmcbu)
Tbwsmcbu) r{kwæb cbw hwckl b ihu bu{lshu keikumâusmehu
} em~miku !~kb Hwsm)
Hwsm) ‑‑Ihu ebgmichu } ib nmkusb Bnwhe{gblb cki Cmb ck Wk}ku‖ ) Wk~musb
Gmfkuswk E{gblb 2> PKlkwh―Nkgwkwh 2=72V0 2=72V0 wkmftwkuh)
wkmftwkuh) Abgblb?
Abgblb? Kcmshwmbi ck Emklembu
Uhembiku) 2==7)
2==7) ;-, ^kb sbfgmíl Mumchwh Fhwklh)
Fhwklh) Ib blsmj{b akwfblcbc ck ihu lkjwhu
ck Uk~miib? Kslmemcbc)
Kslmemcbc) thckw } uhemkcbc
uhemkcbc kl >44 bòhu ck amushwmb
amushwmb !Uk~miib?
Uk~miib? [lm~kwumcbc
ck Uk~miib)
Uk~miib) 2==:-,
2==:-, Ehfh Hwsm)
Hwsm) Fhwklh kusâ ck be{kwch r{k kusbu buhembemhlku n{kwhl ihu
 twke{whwku ck ihu ebgmichu Bnwh&E{gblhu,
Bnwh&E{gblhu, Tamimt Ahzbwc sbfgmíl bchtsõ kusk t{lsh ck
~musb } ab bt{lsbch b ib kqmusklemb ck mlusms{emhlku ehftbwbgiku kl Ânwmeb !Tamimt B,
Ahzbwc)
Ahzbwc) Eabljmlj Amushw}? Bnwh&E{gbl Ebgmichu blc Uhemksmku hn Ehihw ml sak
Lmlkskklsa Ekls{w} PGbshl Wh{jk? Ih{mumblb Usbsk [lm~kwums} Twkuu) 2==1V-,2==1V-,
2;
'KI Ehoh' !Bòbgæ- } Òh Nmihfklh Jbweæb !Bsblcâ-Bsblcâ-35, Hwsm ab ckfhuswbch
eibwbfklsk r{k Òh O{imh } u{ kuthub cmwmjmkwhl ki ebgmich33, B{lr{k Òh O{imh
kwb mfthwsblsk kl ib buhembemõl) ib Hihwmub twmlemtbi kl ki ebgmich kwb u{
kuthub) b r{k ib swbcmemõl hwbi cmek kwb Fb Fhlukwwbsk Jhlâik ― Hgâ
― Hgâ Skwh,
Skwh,

Kl ki ÿismfh swmfkuswk cki umjih QMQ)


QMQ) Hgâ Skwh ~m~æb kl ib ebiik Cbahm kl ki
 gbwwmh Bis{wbu ck Umftuhl)
Umftuhl) kl ib em{cbc ck Fbsblbu)
Fbsblbu) {l i{jbw r{k f{eahu
Hihwmub ehlumckwbgbl ki ehwbzõl ck Ânwmeb ck Fbsblbu3;, E{blch O{imh }
Fhlukwwbsk ekwwbwhl u{ ebgmich kl J{blbgbehb } ubimkwhl tbwb Fbsblbu)
Fbsblbu)
shfbwhl ehl kiihu ihu sbfghwku Kjgbch } ki o{kjh ck sbfghwku Gbsâ r{k
Bòbgæ }
Bòbgæ } Bsblcâ abgæbl ehlusw{mch, Ki fmuskwmh whckb ki ~mbok ck ihu sbfghwku
} {lb blíechsb fblsmklk r{k ckut{íu ck ib f{kwsk ck O{imh)
O{imh) ki umuskfb ck
sbfghwku Gbsâ ckubtbwkemõ uml wbuswh3>, Ki fmuskwmh uk ehftimeb thw ki
skusmfhlmh ck ihu ckueklcmklsku wkimjmhuhu ck Hgâ Skwh)
Skwh) r{k tbwkekl lh ubgkw 
r{í tbuõ ehl kiihu, Bij{lhu mlei{uh cmut{sbl h lmkjbl u{ tbtki ck abgkw 
iik~bch ihu sbfghwku Gbsâ b Fbsblbu3:,

Tkwh) mle{kusmhlbgikfklsk) ihu sbfghwku Gbsâ btbwkemkwhl kl Fbsblbu,


Fbsblbu, Ab}
k~mcklemb che{fklsbcb r{k kusbgikek ki {uh ck ihu sbfghwku Gbsâ kl {lb
ekikgwbemõl r{k he{wwmõ kl ki Ebgmich Ublsb Gâwgbwb ki 3 ck cmemkfgwk ck
21:5?
21:5?

’[l mlutkeshw ck ib em{cbc ck Ubl Nwblemueh mlnhwfõ bi jhgkwlbchw em~mi


ib em{cbc ck Fbsblbu uhgwk {l mlemcklsk umjlmnmebsm~h kl ki Ebgmich
I{e{fæ Ublsb Gâwgbwb) ums{bch kl ib ebiik ck Fblblkcb) kl ib kur{mlb
ck ^kibwck) chlck Òh Wkfmjmh Akwwkwb Bccíeamlb PBckuamlbV sheõ 5

35
Uk ewkk r{k bfghu n{kwhl ihu twhjklmshwku ck ib swbcmemõl Gbsâ ck H}õ kl E{gb,
E{gb,
33
Nkwlblch Hwsm)
Hwsm) Ihu Sbfghwku Gbsâ ck ihu ]hw{gbu !Ab~blb? T{gimemjwbn) 2==3-)
2==3-)
23:,
3;
Fmibjwhu Tbifb !@buaí Klo{í-)
Klo{í-) klswk~musb thw ki b{shw) Fbsblbu)
Fbsblbu) > ck Hes{gwk ck
2===,
2===,
3>
Hwsm)
Hwsm) Ihu Sbfghwku ) 23:,
3:
Tíwk)
Tíwk) mlskw~mk,
2>
sbfghwku kqswbòhu r{k íi iibfbgb Gbsâ) kl ibu ekikgwbemhlku cki 5 ck
cmemkfgwk 31‖,

Ki sbfghwkwh } ki Gbgbibzh3= Bckuamlb n{k twhgbgikfklsk ki klibek ehl ki


e{bi Hgâ Skwh n{k b wkumcmw kl Fbsblbu,
Fbsblbu, Ki lbsm~h ck H}õ Òh Wkfmjmh
Akwwkwb)
Akwwkwb) fkohw ehlhemch thw u{ lhfgwk I{`{fæ ) Bckuamlb)
Bckuamlb ) n{k
 thumgikfklsk {lh ck ihu twmfkwhu Gbgbibzh swbæchu b E{gb;4, Bckuamlb iikjb
b E{gb b swb~íu ck Fbsblbu)
Fbsblbu) twhgbgikfklsk b nmlbiku ck ihu 2174u } n{k b
swbgbobw ehfh kueib~h kl {l fhimlh ck bzÿebw kl kub twh~mlemb, Ib swbcmemõl
cmek r{k sbl twhlsh iikjõ bi fhimlh) n{k wkehlhemch ehfh {l mfthwsblsk
Ubekwchsk thw {l jw{th ehftbòkwhu I{`{fæ r{k
I{`{fæ r{k abgæbl bcr{mwmch u{ imgkwsbc
blsku ck u{ iikjbcb, Ihu ehftbswmhsbu ck Bckuamlb wk{lmkwhl u{u wke{wuhu }
wk{lmkwhl gbusblsk cmlkwh tbwb ehftwbw u{ imgkwsbc, Ehfh ib fb}hwæb ck ihu
bnwmeblhu imgkwbchu) Bckuamlb g{ueõ ib em{cbc) kl kusk ebuh Fbsblbu)
Fbsblbu) }
;2
kutkeænmebfklsk
kutkeænmebfklsk ki gbwwmh ck Umftuhl , Lh f{eah ckut{íu ck bcr{mwmw u{
imgkwsbc) Bckuamlb kusbgikemõ ki Ebgmich I{e{fæ Ublsb Gâwgbwb kl ib ebiik
ck 2:; Cbahm)
Cbahm) kl ib kur{mlb ck ib ebiik Fblblkcb)
Fblblkcb) chlck ehfklzõ b
 twbesmebw ehfh Gbgbibzh,
Gbgbibzh,

31
Ehf{lmebem
Ehf{lmebemõl
õl Tkwuhlbi
Tkwuhlbi ehl Muwbki
Muwbki Fhimlkw
Fhimlkw)) amus
amushw
hwmb
mbch
chww hnme
hnmemb
mbii ck ib Em{c
Em{cbc
bc ck
Fbsblbu)
Fbsblbu) > ck Hes{gwk ck 2===,
2===,
3=
Ki Gbgbibzh !imskwbifklsk) ’Tbcwk ck ih Fmuskwmhu‖- uhl Ubekwchsku ck Hw{lfmiâ)
Hw{lfmiâ) ib
cm~mlmcbc tbswhlb cki hwâe{ih ck Mnb,
Mnb, [lh ck ihu whiku cki Gbgbibzh)
Gbgbibzh) ku bcm~mlbw tbwb ihu
ck~hshu ck Hwmub,
Hwmub, Tbwb {lb ikes{wb fâu twhn{lcb ~kb Zmiimbf Gbuehf)
Gbuehf) Mnb Cm~mlbsmhl?
Ehff
Ehff{lm {lmeb
ebsm
smhl
hl gk
gksz
szkk
kkll JhJhcu
cu bl
blcc Fkl
Fkl ml Zkuskus Bnwm
Bnwmeb
eb !Gihhfmljsh
!Gihhfmljshl? l? Mlcmblb
Mlcmblb
[lm~kwums} Twkuu) 2=>=-,
2=>=-,
;4
Hswhu bebcífmehu abl mcklsmnmebch b Bckuamlb ehfh hwmjmlbwmh ck Mokuâ !~kb Ohal
Fbuhl)
Fbuhl) Hihh`{l? Hzl zlkwkw hn WmWm~k
~kwwu blc UkUkbbu PGwhh`i}l?
PGwhh`i}l? ]hw{gb Sakhihjmeb
Sakhihjmebii
Bweafmlmusw}) 2==>V)
2==>V) 21-, Fmu n{klsku mlumuskl r{k íi kwb H}õ } lh Mokuâ,
Mokuâ, Kusakw Tmkcwb)
Tmkcwb)
bes{bifklsk ki fmkfgwh fâu blsmj{h cki ebgmich Mokuaâ kl Fbsblbu)
Fbsblbu) kus{~h ebubcb ehl
ki lmksh ck Bckuamlb)
Bckuamlb) Whiblch Ebwsbiib)
Ebwsbiib ) r{mkl f{wmõ kl 2===,
2===, Ku twhgbgik r{k kusb ukb
ib wbzõl thw ib e{bi ab umch buhembch b ihu Mokuâ,
Mokuâ, Ib ~m{cb ck Whiblch ehlnmwfb r{k
Ebwsbiib kusbgb wkibemhlbch ehl ki ebgmich Mokuâ b swb~íu ck u{ fbswmfhlmh ehl kiib } lh
  thw lbemfmklsh !Kusakw
!Kusakw Tmkcwb)
Tmkcwb) klswk~musb thw ki b{shw) Fbsblbu)
Fbsblbu) 21 ck Bjhush cki
7444-,
7444-,
;2
Kusakw Tmkcwb)
Tmkcwb) klswk~musb,
2:
Bckuamlb sklæb hg~mhu ibzhu b Fbsblbu t{kush r{k kwb u{ t{lsh ck klswbcb b
ib muib) tkwh twhgbgikfklsk f{cõ ckuck kub em{cbc !h kusbgb thw ih fklhu kl
ki twhekuh ck abekwih- b Ib Abgblb biwkckchw ck 21>>;7) ki fmufh bòh kl r{k
kusbgikemõ ki Ebgmich ]kfb}â kl Wkjib)
Wkjib) r{k ku ehlnmwfbch bi ehfmumhlbw ihu
sbfghwku tbwb kusk ebgmich kl 21>>,
21>>, Ukjÿl ihu che{fklshu ck bweam~h) blsku
ck 21:7)
21:7) Bckuamlb uk kusbgikemõ kl Wkjib kl {lb ebub kl ib ebiik ck 75 Ubl
Emtwmâl, Ib ebub kusbgb ~bihwbcb kl 2,144 tkuksbu kutbòhibu;5, Íi shcb~æb ~m~æb
Emtwmâl,
kl Wkjib kl 2112)
2112) b{lr{k tbwb klshleku uk abgæb swbuibcbch b ib ebiik ck 52
Ubl Emtwmâl)
Emtwmâl) chlck ~m~mõ ehl u{ kuthub Nwblemueb G{iks)
G{iks) u{ amobuswb ck 72
bòhu) K{jklmb Ib{uk~mh)
Ib{uk~mh) u{ amob Lhwfb Ohuknb)
Ohuknb) fkohw ehlhemcb ehfh
'Tktb') ck 2: bòhu) } u{ amoh Skhchwh ck 2;) ;3,
'Tktb')

Thw r{í) klshleku) klehlswbfhu Bckuamlb ck wkjwkuh kl Fbsblbu sheblch


ihu sbfghwku Gbsâ kl 21:5)
21:5) e{blch tbwb kuk t{lsh íi abgæb kusbgikemch }b u{
wkumcklemb kl Wkjib8
Wkjib8 B{lr{k
B{lr{k ku thumgik r{k íi ~m~mkwb kl bfgbu em{cbcku }
~mbobwb ck {lb b hswb) kush tbwkek ml~kwhuæfmi) kl ~musb ck u{ ebgbijblsk kcbc }
cki tkwæhch amusõwmeh kl e{kusmõl ;;, Fâu twhgbgikfklsk) Bckuamlb)
Bckuamlb) }b gmkl
ehlhemch kl Umftuhl)
Umftuhl) amzh {l ~mbok b Fbsblbu tbwb behftbòbw b Hgâ Skwh
} ihu sbfghwku r{k ukwæbl {smimzbchu kl u{ ebgmich)
ebgmich) buæ ehfh tbwb mlswhc{emw b
ib Ubekwchsmub } ihu sbfghwku cki Gbsâ b ib ehf{lmcbc ck Hwmub,Hwmub, Hwsm ab
kusbgikemch r{k ki {uh ck ihu sbfghwku Gbsâ kl E{gb uk hwmjmlõ kl Ib
Abgblb)
Abgblb) kl ib em{cbc ck Wkjib)
Wkjib) kl chlck ihu sbfghwku n{kwhl akeahu, ]
ukjÿl kqtkcmklsku ck bweam~h ck Fbsblbu)
Fbsblbu) abusb 21:5 sbiku sbfghwku lh kwbl
ehlhemchu kl kub em{cbc ;>, Thw hswb tbwsk) ib swbcmemõl hwbi ck ihu sbfghwkwhu

;7
Hwsm)
Hwsm) Ihu Sbfghwku ) 23>―3:0 } Tkcwh Ehufk)
Ehufk) klswk~musb thw ki b{shw) Wkjib)
Wkjib) 54
Uktskfgkw 2===
Uktskfgkw 2===,,
;5
Bweam~h Amusõwmeh Lbemhlbi ck E{gb)
E{gb ) Nhlch ck Jhgmkwlh Jklkwbi) ikjboh 7>1) l{fkwh
25;3;? ‑‑Tbc
‑Tbcwõ
wõll ck Ehls
Ehlswm
wmg{
g{em
emõl
õl Kqsw
Kqswbh
bhwc
wcml
mlbw
bwmb
mb tb
tbwb
wb U{U{gu
gumc
mcmh
mh ck J{J{kw
kwwb
wb
Ehwwkuthlcmklsk bi T{kgih ck Wkjib) 21:7―21:5””,
;3
Ekluh ck 2112 – Wkjib)
Wkjib) Shfh MM) F{ukh ck Wkjib)
Wkjib) Abgblb !ehlu{isbch kl Uktsmkfgwk
ck 2===-,
2===-,
;;
F{eabu ck ib n{klsk kusâl ck be{kwch kl r{k íi sklæb fâu ck 244 bòhu e{blch f{wmõ,
;>
Ehf{lmebem
Ehf{lmebemõlõl Tkwuhlbi
Tkwuhlbi ehl Muwbki
Muwbki Fhimlkw
Fhimlkw)) amus
amushw
hwmb
mbch
chww hnme
hnmemb
mbii ck ib em{c
em{cbc
bc ck
Fbsblbu)
Fbsblbu) > ck Heshgkw ck 2===,
2===,
21
Gbsâ fblsmklk r{k n{k Bckuamlb ki r{k klswklõ b ibu twmfkwbu jklkwbemhlku
ck sbfghwkwhu Gbsâ kl kub em{cbc;:,

Klshleku) Bckuamlb n{k ib ehlkqmõl fâu twhgbgik b swb~íu ck ib e{bi Hgâ


Skwh ~mlh wkumcmw kl Fbsblbu,
Fbsblbu, Tbwb ki fhfklsh kl r{k Hgâ Skwh uk f{cõ b
Fbsblbu)
Fbsblbu) ihu 7 abgæbl kusbgikemch {lb ekweblb } ehlnmbgik wkibemõl, Ukjÿl
Sblsh ehlnmbgb Bckuamlb kl Hgâ
shcbu ibu n{klsku) kwbl bimbchu mluktbwbgiku, Sblsh
Skwh r{k tkwfmsmõ r{k kiib hwcklbwb b u{ amob Tktb !Kua{gæ - ehfh
Kikjgâ) ki Hwmub cki ckusmlh } ibu klew{emobcbu ;1, Ih fâu
Ubekwchsmub ck Kikjgâ)
 twhgbgik ku r{k Bckuamlb n{kwb r{mkl b}{cõ b Hgâ Skwh b kusbgikekw ki
ehlsbesh ehl ihu I{`{fæ ck
I{`{fæ  ck Fbsblbu,
Fbsblbu, Ki ebgmich r{k Hgâ Skwh cmwmjmõ kl
Umftuhl kwb ki fmufh Ebgmich I{e{fæ Ublsb Gâwgbwb r{k Bckuamlb abgæb
kusbgikemch hwmjmlbifklsk biiæ ckut{íu ck u{ kfblemtbemõl, Ki wâtmch
ewkemfmklsh ck ib wkt{sbemõl ck Hgâ Skwh ehfh Ubekwchsmub)
Ubekwchsmub) n{k jwblckfklsk
b}{cbch thw ib bnmwfbemõl ck Bckuamlb ck u{ kusbs{u, F{eahu kl Umftuhl
sbfgmíl ehlsml{bwhl buhemblch ki ebgmich b Bckuamlb } ih ehlumckwbgbl u{
wkumcklemb kl Fbsblbu;=,

Ki fh~mfmklsh ck Hgâ Skwh b Fbsblbu uk t{ch abgkw twht{iubch thw {lb


ukwmk ck kuebwbf{zbu ehftksmsm~bu klswk ihu Hihwmub ck I{`{fæ ck
I{`{fæ ck Ib
Abgblb kl ib ukj{lcb fmsbc cki umjih QMQ,
QMQ, Kl ih r{k uk cklhfmlb ehfh Ib
Cm~mumõl ck ib Abgblb)
Abgblb ) uk cmek r{k emkwsb nwmeemõl u{wjmõ kl Ib Abgblb klswk
Hgâ Skwh } {lb Ubekwchsmub ck H}õ ck hswh Mií Huab ck Ib Abgblb)
Abgblb) ib
cmusmlj{mcb Ibs{âl,
Ibs{âl, C{wblsk kusk tkwæhch) ihu thehu ebgmichu I{`{fæ r{k
I{`{fæ r{k
kqmusæbl kl Ib Abgblb kwbl cmwmjmchu uhgwk shch thw M}bihwmub
thw M}bihwmub kfblemtbcbu)
 thumgikfklsk ck hwmjkl Kjgbch)
Kjgbch) r{mklku wktwkuklsbgbl b ihu twmfkwh
tw mfkwh ]hwýgâ
swbæchu b E{gb b nmlbiku cki umjih Q^MMM } ehfmklzhu cki umjih QMQ,
QMQ, Kl
Ânwmeb)
Ânwmeb ) ibu f{okwku abgæbl ckukftkòbch {l tbtki mlusw{fklsbi kl ki wms{bi
;:
Kusakw Tmkcwb)
Tmkcwb) klswk~musb0 O{imh U{bwk Hòb !Kzm Fh}õ-)
Fh}õ-) klswk~musb thw ki b{shw)
Fbsblbu)
Fbsblbu) > ck Bjhush ck 2=== !Kzm Fh}õ ku {l Ubekwchsk ck Bjbloÿ } Hi{gbsâ
Pimskwbiflsk) ’[lh r{k ku c{kòh ck ihu Sbfghwku‖V-,
Sbfghwku‖ V-,
;1
Tíwk)
Tíwk) klsw~musb, Hswb ~bwmblsk kusbgikek r{k Hgâ Skwh n{k ib Homjghlb ) h ukj{lcb
 tbswhemlbchwb } r{k Òb Mlíu !]k}í S”Hih`ÿl
S” Hih`ÿl-- n{k hwcklbcb Ubekwchsmub !Bljki ck Ikõl
PHih}bcíV)
Hih}bcíV) klswk~musb thw ki b{shw) Wkjib)
Wkjib) 73 Uktsmkfgwk ck 2===-,
2===-,
;=
Kusakw Tmkcwb)
Tmkcwb) klswk~musb, Tmkcwb cmek r{k kiib ewkk r{k íi wkumcmõ biiæ abusb 21=7)
21=7)
e{blch uk f{cõ b ib Abgblb,
Abgblb,
2=
wkimjmhuh I{`{fæ ( ]hwýgâ0
]hwýgâ0 kl ki tbibemh ck H}õ)
H}õ) thw kokftih) 1 M}bihwmub)
M}bihwmub)
ehl sæs{ihu ck Cbfb) uk ckcmebgbl b bsklckw ihu ckgkwku wkimjmhuhu } ibu
lkekumcbcku cki Bibnæl>4, Thw ihu 21>4u)
21>4u) kusbu M}bihwmub)
M}bihwmub) r{k abgæbl umch
swbluthwsbcbu ehfh kueib~bu b E{gb)
E{gb) fblkobgbl f{eah thckw kl ib
ehf{lmcbc I{`{fæ }
I{`{fæ  } lh abeæbl kun{kwzh bij{lh ck he{isbwih, Ib Wkjib ck
Huab I{`{fæ r{k
I{`{fæ r{k uk kusbgikemõ kl ib muib) kusâ klck{cbch b ib tkwumusklemb) b
ib wmjmckz } b ib whg{uskz ck kusbu f{okwku >2,

Ibs{
Ibs{âl
âl !Smfh
Smfhskskbb Bi
Bigk
gkbw
bw--,
Ibs{âl) Ubekwchsmub ck Ubljõ kl H}õ)H}õ) iikjõ b E{gb kl 21>5 >7, U{u
ckueklcmklsku bukj{wbl r{k kiib klswõ kl ib muib thw Fbsblbu
thw  Fbsblbu } gbubchu kl ib
nkeab) kiib twhgbgikfklsk klswõ ck nhwfb eiblckusmlb, Lh kusâ eibwh um Ibs{âl
swbgboõ kl bij{lb ck ibu tiblsbemhlku kl ib twh~mlemb ck Fbsblbu thw bijÿl
 tkwæhch ck smkfth, Uk ubgk) uml kfgbwjh) r{k k~kls{bifklsk kiib } u{ fbwmch
Bigkbw) {l Ehljh>5) swbgbobwhl ehfh kueib~hu chfíusmehu kl ki
K~bwmush Bigkbw)
ahjbw cki ehwhlki Nwblemueh Bigkbw
Bigkbw } Ibwb)
Ibwb ) {l mljklmkwh fmimsbw) nbfhuh thw 
ehlusw{mw {l be{kc{esh l{k~h tbwb twh~kkw ck bj{b b ib klshleku ewkemklsk
Abgblb) {l twh}kesh r{k c{wõ b tbwsmw ib 21;1 b 21=5>3, Uk
 thgibemõl ck Ib Abgblb)
ewkk r{k Ibs{âl } K~bwmush uk ehlhemkwhl kl ib lb~k kueib~musb r{k ihu swboh
bi l{k~h F{lch) tkwh u{u ckueklcmklsku mlumuskl r{k uk ehlhemkwhl } uk
ebubwhl kl Ânwmeb>;, T{kush r{k ehftbwskl ki btkiimch ck Bigkbw)
Bigkbw) ku bisbfklsk
>4
W, E, Bgwbabf)
Bgwbabf) Cmesmhlbw} hn Fhckwl ]hw{gb !Ihlchl? Ahcckw blc Ush{jashl
Kc{ebsmhlbi) 2=3>-)
2=3>-) 72,
>2
Ki síwfmlh ’Ublskwæb‖ n{k nmlbifklsk bektsbch, ;4 bòhu blsku kwb ehlumckwbch {l
skwfmlh ckuebimnmebshwmh } sklæb ehllhsbemhlku cklmjwblsku, B{l buæ twknmkwh ki síwfmlh
fâu blsmj{h) Wkjib ck Heab !h umftikfklsk wkimjmõl I{`{fm-
I{`{fm- r{k kusâ fâu bimlkbch ehl
ihu chjfbu k mckhihjæb ck ib wkimjmõl,
>7
B Ohal Fbuhl ik cmoh u{ n{klsk r{k kiib kwb lbsm~b ck Kjgbch)
Kjgbch) tkwh }h klswk~musí b u{u
lmkshu } kushu mlumusæbl kl r{k kiib kwb ck H}õ,
H}õ, Fbuhl)
Fbuhl) Hihh`{l)
Hihh`{l) 21,
>5
Ehljh ku {l síwfmlh jklíwmeh {ubch kl E{gb tbwb wknkwmwuk b ihu bnwmeblhu ck hwmjkl
Gblsÿ,
Gblsÿ,
>3
Fbl{ki Nkwlâlck Ublsbimeku)
Ublsbimeku) Ibu ebiiku ck ib Abgblb mlswbf{whu? Bwsk) amushwmb }
swbcmemhlku kl ibu ebiiku } tibbu ck ib Abgblb ^mkob !Fmbfm? Ubksb Kcmemhlku) 2=1=-)
2=1=-)
5:, Bigkbw f{wmõ kl 211: } l{leb t{ch ~kw ihu wku{isbchu ck u{ klhwfk twh}kesh,
>;
Eblcki
Eblckibwm
bwmhh _{wwmb
_{wwmb BigBigkbw
kbw } Fbwsml
Fbwsml _{wwmb
_{wwmb Big
Bigkbw
kbw !Ihu
!Ihu lmks
lmkshu
hu ck Ibs{âl-)
Ibs{âl-)
klswk~musbchu thw ki b{shw) G{klb ^musb) E{gb)
E{gb) 74 ck fbwzh ck 7442,
7442,
74
 twhgbgik r{k kl {l emkwsh t{lsh n{kwbl 'twhtmkcbc' cki ehwhlki } lh uhih u{u
kftikbchu, Lh hgusblsk) u{u lmkshu wkeibfbl r{k Ibs{âl kwb kueib~b) umlh {l
kfblemtbcb k mlumuskl r{k ki ehwhlki Bigkbw)
Bigkbw) n{k nhwzbch thw ib ikjmuibemõl
 tbwb klukòbwik b ikkw } b kuewmgmw } tbjbwik {l u{kich thw u{ swbgboh, Cmekl r{k
 gboh {lb ukwmk ck ik}ku r{k ehlc{okwhl b ib jwbc{bi bghimemõl ck ib kueib~ms{c)
kiib s{~h r{k swbgbobw ehfh kfblemtbcb thw {l tkwæhch ck 24 bòhu) ckut{íu ck
ih e{bi ik abgwæbl cbch ib imgkwsbc >>,

Ibs{âl bi tbwkekw kwb {lb kueib~b nb~hwkemcb kl ki ahjbw ck Bigkbw)


Bigkbw) bijh r{k
u{jmkwk ki akeah ck kusbw mlusw{mcb) t{kush r{k ki akeah r{k kqmusmkwb {lb ik}
r{k ihu bfhu ckgæbl mlusw{mw b u{u kueib~hu) lh umjlmnmeb lkekubwmbfklsk r{k
kushu ib hgkckemkwbl, Ib ukw mlusw{mcb) ik tkwfmsmõ b Ibs{âl {l bish jwbch ck
wkutkesh klswk u{u ehlskfthwâlkhu) ih r{k wknhwzõ fâu u{ okwbwr{æb wkimjmhub >:,
Ibu n{klsku hwbiku mlcmebl r{k Ibs{âl kwb {lb â~mcb ikeshwb0 ckut{íu ck u{
kfblemtbemõl) u{u tbwmklsku bukj{wbl) r{k kiib lh uk fh~kwæb ck u{ ebub abusb
r{k kiib a{gmkuk ikæch ki tkwmõcmeh cki cæb, Kiib kusbgb
kusbgb f{} hwj{iihub ck kusk
ihjwh } uk obesbgb ck ukw? ‑‑{lb lkjwb i{`{fæ ) tkwh }h uí ibu 3 wkjibu? ]h
]h uí
ikkw } kuewmgmw">1””

Ibs{âl } K~bwmush s{~mkwhl > lmòhu? Whub)


Whub) Mubgki)
Mubgki) Chfmljb)
Chfmljb) Fbwsæl)
Fbwsæl) Kimjmh)
Kimjmh)
} Akwfmlmh Uk~kwmlh,
Uk~kwmlh, U{ lmksh Fbwsæl _{wwmb Bigkbw)
Bigkbw) ki amoh ck Chfmljb }
ki fâu ~mkoh ck ihu tbwmklsku r{k uhgwk~m~kl) wke{kwcb r{k Ibs{âl wk{læb b
shchu u{u amohu } lmkshu biwkckchw ck kiib kl ki tmuh) tbwb thckw ehlsbwiku
>>
Eblckibwmh _{wwmb Bigkbw } Fbwsml _{wwmb Bigkbw) Bigkbw ) klswk~musb, ^kb sbfgmíl Nwbl`iml
Z, @lm
@lmjas
jas)) Ui
Uib~
b~kk Uh
Uhem
emks
ks}} ml E{
E{gbgb c{c{wm
wmlj
lj sak
sak Lm
Lmlk
lksk
skkl
klsa
sa Ekls
Ekls{w
{w}} !Fbcmuhl?
[lm~kw
[lm~kwums
ums}} hn Zmuehlu
muehluml
ml Twkuu)
Twkuu) 2=:4-)
2=:4-) 2: 2:>>―:
―::,
:, Kusk
usk ehfk
ehfklslsbbwmh
wmh uk wknm
wknmkw
kwkk f{
f{}}
 twhgbgikfklsk bi tkwæhch 2114&
2114&2111,
2111, Ib ik} ck bghimemõl tbuõ kl 2114 } kusbgikemõ 2111
ehfh ib nkeab tbwb ib skwfmlbemõl ck ib kueib~ms{c, N{k c{wblsk kusk tkwæhch r{k {l
umuskfb ck btwklcmzbok n{k t{kush kl koke{emõl } r{k kusbgb u{t{kush b ehihebw ibu
n{lcbemhlku tbwb ib kfblemtbemõl k~kls{bi ck ihu kueib~hu, Ihu kueib~hu ckgæbl tbubw b
swb~íu ck {lb ksbtb swblumshwmb) r{k ihu twktbwbwæb tbwb u{ klswbcb k~kls{bi kl uhemkcbc
ehfh swbgbobchwku b u{kich blsku ck 2111,
2111, Ki umuskfb nwbebuõ } tbwb 2115)
2115) uõih ehihebwhl
b 24 thw emklsh ck ib thgibemõl shsbi ck ib muib kusbgb wkjmuswbcb ehfh kueib~hu
>:
Eblckibwmh _{wwmb Bigkbw } Fbwsml _{wwmb Bigkbw)Bigkbw) klswk~musb,
>1
Eblckibwmh _{wwmb Bigkbw } Fbwsml _{wwmb Bigkbw)
Bigkbw) klswk~musb,
72
amushwmbu ck Ânwmeb } ck ihu Hwmuabu,
Hwmuabu, Kl ki F{lch wkimjmhuh) ihu I{`{fæ ck
I{`{fæ ck
âwkbu sbl ikoblbu ehfh Ublsmbjh ck E{gb ~mbobwæbl b Ib Abgblb tbwb
uhimemsbw u{u ukw~memhu ehfh Ubekwchsmub } Hgâ Hwmbsí ― Fbkuswh ck
ekwkfhlmbu>= ― kutkembifklsk tbwb ihu wms{biku ck hwcklbemõl, Kiib kwb f{}
ehlhemcb thw u{u twhn{lchu ehlhemfmklshu ck bcm~mlbemõl) wkzhu } eblshu b ihu
Hwmub } ehftbwsmõ f{eah ck kusk ehlhemfmklsh ehl u{u ckueklcmklsku }
ukj{mchwku wkimjmhuhu:4, B tkubw ck u{ lbs{wbikzb mlnikqmgik kl fbskwmbu
wkimjmhubu) uk ik ckuewmgæb ehfh {lb f{okw f{} btbemgik) ck abgibw u{b~k }
f{} kc{ebcb r{k swbsbgb b shchu ehl {l twhn{lch wkutksh,

Kl bijÿl fhfklsh ck ihu 21:4u)


21:4u) Ibs{âl n{k bnmimbcb ehl {l ebgmich kl Ib
Abgblb)
Abgblb) kl chlck kiib k~kls{bifklsk kokwemõ
kokwemõ {lb mlni{klemb ehlumckwbgik kl
u{ ebtbemcbc ck Hgâ Hwmbsí,
Hwmbsí, Ki ebgmich kwb ehlhemch uhibfklsk thw u{
cmwkeemõl) Ubl Ohuí 14)14) r{k kusbgb kl ib ukeemõl ck Bsbwí ck Ib Abgblb,
Abgblb, Kwb
ehlumckwbcb {lb ebub ehl b{shwmcbc uhgwk cki e{ish I{`{fæ }
I{`{fæ } f{eabu
 thckwhubu Ubekwchsmubu ck ib ítheb kusbgbl buhembchu b kusk, Kl ihu umjihu
QMQ } QQ)
QQ) Bsbwí kwb {l kleib~k bnwmeblh cklswh ck ib em{cbc ck Ib Abgblb,
Abgblb,
Ki Ebgmich Ubl Ohuí 14 abgæb umch n{lcbch twhgbgikfklsk thw ib twmfkwb
hlcb ck I{`{fæ r{k
I{`{fæ  r{k ~mlh wkumcmw kl ib em{cbc b nmlbiku cki umjih Q^MMM,
Q^MMM,
F{eahu ck ihu n{lcbchwku cki Ebgmich uhl wkehwcbchu kl ihu wkzhu h ihu
ubi{chu r{k uk wkemsbl bi mlmemh ck ib fb}hwæb ck ihu wms{biku, Sbfgmíl
Sbfgmíl uk
 twku{fk r{k kl ki Ebgmich Ubl Ohuí 14 Ibs{âl ehlhemõ b Kn{luaí)Kn{luaí) ib hswb
Ubekwchsmub mfthwsblsk r{k kusbwæb mftimebcb kl ib u{gumj{mklsk i{eab thw ki
 thckw } skwwmshwmh :2,

Kn{
Kn {lua
lu aí !Òb Whu
Wh ubiæb Bg
Bgwk
wkÿÿ-,
Ehfh Ibs{âl)
Ibs{âl) Kn{luaí kwb {lb Hihwmuab bisbfklsk wkutksbcb } ~klkwbcb thw 
ihu I{`{fæ kl
I{`{fæ kl Ib Abgblb,
Abgblb, Kiib kwb Kjgbch ehfh Hgâ Skwh } thumgikfklsk
ck hwmjkl wkbi, Bij{lhu ck u{u ckueklcmklsku wkimjmhuhu mlumuskl r{k Kn{luaí
kwb {lb twmlekub kl Ânwmeb,
Ânwmeb, Kushu beklsÿbl r{k u{u cmueæt{ihu l{leb
>=
Imskwbifklsk ’Wk}) ebgkb cki Hwâe{ih‖, Ki sæs{ih btimeb b {lb ebskjhwæb kutkeænmeb kl
ki Ubekwc
Ubekwchem
hemhh I{`{fæ 
I{`{fæ , Ki Hgb Hwmbsí ku ki fbkuswh ck ekwkfhlmbu ck ihu wms{biku
i{`{fm)
i{`{fm) kutkembifklsk ihu ck hwcklbemõl,
:4
Eblckibwmh _{wwmb Bigkbw } Fbwsml _{wwmb Bigkbw)
Bigkbw) klswk~musb,
:2
Ki Hgâ Hwmbsí Iâbwh Wbfhu !H`blcklmoí-)
H`blcklmoí-) klswk~musb) Fmbfm 7444,
7444,
77
 tkwfmsmkwhl r{k kiib ebfmlbwb kl ib em{cbc0 kl i{jbw ck kiih) ib swbluthwsbgbl
biwkckchw ck Ib Abgblb kl {lb umiib ukcâl :7, Kusk ílnbumu kl ibu wbæeku wkbiku
ck Kn{luaí ku thumgikfklsk ib o{usmnmebemõl cki akeah r{k kiib he{tbwb ki
 tbtki ck ib 'wkmlb' cki Ebgmich Ubl Ohuí 14, 14, Ib mfthwsblemb ck Kn{luaí kwb
mlcmue{smgik, Hebumhlbifklsk)
Hebumhlbifklsk) u{ twkuklemb biiæ iikjbgb b keimtubw ki mfthwsblsk
 tbtki cki ebgmich ehfh mlusms{emõl, Kl ihu bòhu ;4;4)) thw kokftih) ib
ml~kusmjbchwb I}cmb Ebgwkwb ehln{lcmõ ki lhfgwk ck Kn{luaí ehl ki cki
ebgmich r{k kiib cmwmjæb) kuewmgmklch r{k?
’Kn{eaí PkwbV ki lhfgwk ck {l ebgmich ck Ib Abgblb b nmlbiku cki umjih
QMQ**:5,
Eõfh iikjõ Kn{luaí b E{gb ku b{l {l fmuskwmh) }b r{k ib fb}hwæb ck ibu
n{klsku bukj{wbl r{k kiib lh ~mlh b ib muib ehfh kueib~b, Kn{luaí t{ch abgkw 
umch {lh ck kuhu thehu bnwmeblhu bnhws{lbchu r{k) umklch tbubchu ck
ehlswbgblch b ib muib blsku cki ckewksh ck kfblemtbemõl) jblbwhl u{ imgkwsbc
mlfkcmbsbfklsk ckut{íu ck u{ iikjbcb, Hswb thumgmimcbc ku r{k Kn{eaí t{ch
abgkw ehftwbch u{ imgkwsbc kl hswb tbwsk kl ki Ebwmgk } ckut{íu abgkw ~mbobch
b E{gb kl gÿur{kcb ck swbgboh,

Ihu akeahu r{k whckbl ib iikjbcb ck Kn{luaí lh uhl ihu ÿlmehu klmjfbu) t{ku
ib whckbl hswbu twkj{lsbu thw ehlskusbw,
ehlskusbw, Kn{luaí tbwkek lh abgkw ckobch
lmljÿl wbuswh ck u{ ~mcb blsku ck iikjbw b Ib Abgblb,
Abgblb, Tbwb ehfklzbw) ab} bijh
ck ehln{umõl uhgwk u{ btkiimch kutbòhi? Bgwkÿ)
Bgwkÿ) Bjwbfhub)
Bjwbfhub) Jwbfhub)
Jwbfhub)
Whubiæb)
Whubiæb) } Whubwklb shchu uk abl fklemhlbch ehfh btkiimchu thumgiku tbwb ib
 twmlekub I{`{fæ , Ib fb}hwæb ck ihu Hihwmub uk wknmkwkl b kiib ehfh Òb
Whubiæb)
Whubiæb) h thw u{ lhfgwk I{`{fæ ) Kn{luaí)
Kn{luaí) tkwh wbwb ~kz fklemhlbl {l
btkiimch kutbòhi, Ki tklubfmklsh bes{bi cmek r{k Bgwkÿ kwb ki btkiimch fâu
 twhgbgik:3, 7 n{klsku cmekl r{k ik swbokwhl hwmjmlbifklsk b {l fhimlh ck bzÿebw 
kl ib twh~mlemb ck Ib Abgblb)
Abgblb) ki Mljklmh Bjwbfhub !h Jwbfhub-)
Jwbfhub-) r{k
:7
Ki Hgâ Hwmbsí Whchinh ‑‑E{eh”” Whcwmj{k !Mjgæl @hibcí-)
@hibcí-) klswk~musb thw ki b{shw)
Abgblb)
Abgblb) 2=::0
2=::0 Hgâ Hwmbsí Ohuí Fbl{ki Jwmlbws !H}â Cmlb-)
Cmlb-) klswk~musb thw ki b{shw))
 Lk ]hw`) Uktsmkfgwk 7444,
7444,
:5
:5, I}cmb Ebgwkwb)
Ebgwkwb ) Blbjõ&^hebg{ibwmh
Blbjõ&^hebg{ibwmh I{e{fm !Ki ]hw{gb r{k uk Abgib kl E{gb- E{gb -
!Fmbfm? Kcmemhlku [lm~kwubi) 2=:4-)
2=:4-) 242,
:3
A{jh Eâwcklbu !Hgâ Hwmbsí Kuaÿ Fmzâ-)
Fmzâ-) klswk~musb thw ki b{shw)) Abgblb)
Abgblb) O{lmh
2==1,
2==1,
75
 tkwsklkemõ b {lb nbfmimb cki fmufh lhfgwk) tkwh abusb ki fhfklsh) lh uk ab
klehlswbch lmljÿl kqtkcmklsk ck kusk fhimlh ck bzÿebw :;, Whr{k C{bwsk) ki
Hgâ Hwmbsí fâu ~mkoh ck ihu Kusbchu [lmchu)
[lmchu) kl {l swbgboh uhgwk ib wkimjmõl
I{`{fæ ) {smimzb Whubiæb ehfh u{ btkiimch) wknmwmklch b Kn{luaí ehfh Òb
^meshwmblb Whubiæb:>, Whubwklb)
Whubwklb) ku hswh btkiimch r{k ab btbwkemch } r{k t{ch
abgkw ckwm~bch ck Whubiæb,
Whubiæb,

Bckfâu) Kn{luaí lh smklk lmljÿl ckueklcmklsk ck ubljwk ~m~h, Uhih uk ab


mcklsmnmebch {lb amob ehl bijÿl jwbch ck ehlnmblzb? Ebimqsb Fhwbiku !Hcí
Ckæ -,
-, Kl btbwklsk ehlnhwfmcbc ehl lhwfbu uhembiku) ihu Bnwmeblhu cbgbl b u{u
amohu lhfgwku kutbòhiku) tkwh f{eahu E{gblhu I{`{fæ sbfgmíl
I{`{fæ sbfgmíl iku cbgbl
::
lhfgwku Bnwmeblhu kqswbhnmembifklsk , Hcí Ckæ ) thw ih sblsh) sbfgmíl ku
ehlhemcb thw u{ lhfgwk I{`{fæ ) Bsm`k`í !'tkr{kòh wkjbih'-) {l lhfgwk r{k
n{k cbch jklkwbifklsk kl ki wkehlhemfmklsh ck ib mlskw~klemõl ck {lb ckmcbc
kl ki lbemfmklsh ck ib tkwuhlb, Ki lhfgwk I{`{fæ ck
I{`{fæ ck lbemfmklsh ck Hcí Ckæ )
u{jmkwk r{k Kn{luaí t{ch abgkw sklmch twhgikfbu tbwb ehlekgmw lmòhu } r{k
ib ehlumckwbgbl ehfh wkjbih ck ibu ckmcbcku:1, Ki kqtkcmklsk hwbi sbfgmíl
fklemhlb b hswhu 7 tbwmklsku) ibu amobu h ibu uhgwmlbu) cktklcmklch ck ib
~bwmblsk ck ib amushwmb, Kusbu 7 f{okwku uhih uk ehlhekl thw u{u lhfgwku
I{`{fæ ) Buamoÿ } Buamoÿ*whiâ,
Buamoÿ*whiâ, Hswb thumgik wkibemõl n{k @bmlcí)
@bmlcí) {l
Gbgbibzh buhembch bi Ebgmich Ubl Ohuí 14) 14) r{míl kl htmlmõl ck f{eahu)
:;
Fbl{ki Fkckwhu !Hgâ Hwmbsí Kuaÿ Hlbwí-) Hlbwí -) klswk~musb thw ki b{shw) Fmbfm) 7: ck
Klkwh cki 74440
74440 Tkcwh Jbweæb !Hgâ Hwmbsí Ihfæ Ihfm-) Ihfm-) klswk~musb thw ki b{shw))
Thjhihssm) E{gb) 25 ck Bjhush cki 7444,
7444,
:>
Whr{k ‑‑Ki Omfbj{b”” C{bwsk !Hgâ Hwmbsí Smlmgÿ-)Smlmgÿ-) ehf{lmebemõl tkwuhlbi) Fmbfm)
O{lmh ck 2==1,
::
I{umfæ ) klswk~musb, Ckueklcmklsku ck Uhikcbc Ewkuth)Ewkuth) ; jklkwbemhlku fâu sbwck)
ehlsmlÿbl {ublch lhfgwku I{`{fæ kqswbhnmembifklsk,
I{`{fæ kqswbhnmembifklsk,
:1
Kush kqtimebwæb ib ebwklemb ck hswhu ckueklcmklsku, Hcí Ckæ  sbftheh s{~h amohu, Lh
hgusblsk) Kn{luaí } Hcí Ckæ  s{~m s{~mkw
kwhl
hl f{
f{eaeahu
hu ckue
ckuekl
klcm
cmkl
klsk
skuu wkim
wkimjm
jmhu
huhu)
hu) r{
r{kk
 thumgikfklsk ehftkluõ ib ebwklemb ck amohu gmhiõjmehu, Ehfh u{ fbcwk) Hcí Ckæ  uk
ehl~mwsmõ kl {lb Hihwmuab f{} wkutksbcb, Kl ihu bòhu ;4 ;4)) Ebgwkwb iibfõ b Hcí Ckæ ib
Ckæ  ib
ÿismfb bt{hliâ !jwbl eblsblsk- ck kub kwb, Hcí Ckæ  n{k ib Homjghlb ― b}{cblsk ck
M}bihwmuab ― kl ib ítheb ck hwcklbemõl ck Lkfklumb Kutmlhb !Huaÿl Fmzâ- Fmzâ- kl 2=7>,
2=7>,
Kn{luaí tbwsmemtõ kl ib hwcklbemõl } f{wmõ ckut{íu ck kuh, Bnkesbcb thw {l tkwæhch ck
ckfklemb kl u{u ÿismfhu bòhu) Hcí Ckæ ~m~mõ
Ckæ  ~m~mõ ehl Huaÿl Fmzâ abusb u{ f{kwsk kl ihu
bòhu :4
:4)) thwr{k kiib lh sklæb lmljÿl amoh h tbwmklsk r{k e{mcbwb ck kiib,
73
kusbgb ebubch ehl Kn{luaí:=, Ab} mlei{uh {lb emkwsb ehlswbcmeemõl ehl
wkutkesh bi Hwmuab ck Kn{luaí14, Fmklswbu r{k ib fb}hwæb ck ihu mlnhwfbchwku
ehl~mklkl r{k kiib kusbgb hwcklbcb ehfh ubekwchsmub ck Huahum)
Huahum) bij{lhu ewkkl
r{k kiib kwb ubekwchsmub ck ]kzâ } thw ih fklhu {lb n{klsk ib ab ehlkesbch
ehl Hgbsbiâ,
Hgbsbiâ, Ki klibek ehl Hgbsbiâ t{kck ckwm~bw ck u{ lhfgwk) r{k bij{lhu
ewkkl r{k uk wknmkwk bi knÿl)
knÿl) {lb smzb gibleb {ubcb tbwb ib bchwbemõl ck
Hgbsbiâ12,

Ih r{k ku ukj{wh ku r{k tbwb ihu bòhu 21:4u)


21:4u) Kn{luaí } Ibs{âl abgæbl {lmch
n{kwzbu } abgæbl kusbgikemch {lb uõimcb wkt{sbemõl kl Ib Abgblb,
Abgblb, Ibs{âl
bes{bgb ehfh Hgâ Hwmbsí tbwb shchu u{u bamobchu !Hfõ!Hfõ Hwmuab)
Hwmuab) imskwbifklsk)
'lmòh kl Hwmuab'-)
Hwmuab'-) mlei{}klch b Hcí Ckæ ) r{k n{k hwcklbcb thw ki twmfkw 
bamobch ck Kn{luaí kl E{gb)
E{gb) I{mu U{âwk !Huaÿl Fmzâ-,
Fmzâ-, B nmlbiku ck ihu
bòhu 2144u)
2144u) Kn{luaí akwkcõ ib cmwkeemõl ck Ubl Ohuí 14)14) } kiib hwcklõ b
~bwmhu Hihwmuabu kl Ib Abgblb kl ki ÿismfh swmfkuswk cki umjih QMQ17, Abusb
u{ f{kwsk b nmlbiku ck ihu bòhu 74
74)) kiib } Ibs{âl ehlsml{bwhl swbgboblch ibch b
ibch } Ibs{âl kwb ki Hgâ Hwmbsí tbwb f{eabu ck ibu hwcklbemhlku
hw cklbemhlku ehlc{emcbu
 thw Kn{luaí15, Ku bisbfklsk twhgbgik r{k Ibs{âl wkbimzbwb h cmwmjmõ ihu
 thw Kn{luaí
wms{biku n{lkwbwmhu ck Kn{luaí13, Ib mlni{klemb ck Kn{luaí kwb sbl n{kwsk r{k
:=
Tkcwh Jbweæb !Hgâ Hwmbsí Ihfæ Ihfm-)
Ihfm -) klswk~musb thw ki b{shw) 25 ck bjhush ck 74420
74420
Lmlb Tíwk)
Tíwk) !Mjgæl @hibcí
@hibcí-) klswk~musb thw ki b{shw) E{cba}) Ebimnhwlmb) Cmemkfgwk cki
7444,
7444,
14
14,, Ki imlbok ck fm Hwmuab ckuemklck cmwkesbfklsk ck Kn{luaí,
14 Kn{luaí, Kl 2=15)
2=15) e{blch
klswk~musí b fm bg{kih ck Hwmuab)
Hwmuab) Kibcmh J{smíwwk !Hgâ HwmbsíHwmbsí Kuaÿ Gæ -)
-) íi klnbsmzõ
r{k l{kuswh imlbok ckuemklck ck ]kzâ,
]kzâ, Ib buhembemõl ehl ]kzâ ab umch mlni{klembcb thw 
u{ cmwkeemõl cki Ebgmich Ubl Ohuí 14)14 ) r{k mlcmebl ibu n{klsku r{k kusbgb gboh ib s{skib ck
]kzâ,
]kzâ ,
12
Fbuhl)
Fbuhl) Hihh`{l)
Hihh`{l) 21,
17
Whchinh ‑‑E{eh”” Whcwmj{k !Hgâ Hwmbsí Mjgæl @hibcí-) @hibcí-) klswk~musb0 Ohuí Fbl{ki
Jmlbws !Hgâ Hwmbsí H}â Cmlb-)
Cmlb -) klswk~musb,
15
Fbwæb K{jklæb Tíwk !Huaÿl Lm`í-)Lm`í-) klswk~musb thw ki b{shw) Abgblb) Uktsmkfgwk ck
2===,
2===, Tíwk n{k hwcklbcb thw {l Hfõ Hwmuab ck Kn{luaí kl 2=75, 2=75, Kn{luaí kusbgb
 twkuklsk kl ib ekwkfhlmb) {lb ck ibu ÿismfbu b ibu r{k bumusmõ } Ibs{âl bes{õ ehfh Hgâ
Hwmbsí,
13
Bfbchw Bj{mikwb !Hfæ Ibæ) Hgâ Hwmbsí Hi{gbsâ } ubekwchsk ck Hwmuabh`õ-) Hwmuabh`õ-)
klswk~musb thw ki b{shw) Ubl Fmj{ki cki Tbcwõl) O{lmh ck 2==10
2==10 Huaÿl Lm`í)
Lm`í) klswk~musbu)
Uktsmkfgwk ck 2=== } Fbwzh cki 7442,
7442,
7;
mlei{uh ib fb}hwæb ck ihu twbesmeblsku ck ib wkimjmõl I{`{fæ kl
I{`{fæ  kl Ib Abgblb)
Abgblb)
ah} kl cæb wkeibfbl ukw ckueklcmklsku cmwkeshu ck kiib } lh cki Ebgmich Ubl
Ohuí 141;, Kl u{ fb}hwæb) ihu amushwmbchwku hwbiku ehl~mklkl r{k e{blch
Ibs{âl } Kn{luaí cmwmjmkwhl Ubl Ohuí 14) 14) ibu 7 ubekwchsmubu kwbl f{}
ekweblbu } kqtwkubgbl {lb bcfmwbemõl f{s{b,

Ki tbtki ck Kn{luaí kl Ib Cm~mumõl ck ib Abgblb lh kusâ eibwh, Hg~mbfklsk)


kiib n{k tbwsmemtblsk) t{kush r{k cmwmjæb ki Ebgmich e{blch u{wjmõ ib i{eab, Ku
bguhi{sbfklsk thumgik r{k kiib n{kwb ib twhsbjhlmusb twmlemtbi kl ib
ehftksklemb) b{lr{k t{ch abgkw kikjmch tkwfblkekw ckswâu cki kueklbwmh, [lb
~bwmblsk ck ib amushwmb ck Ib Cm~mumõl ck ib Abgblb)
Abgblb) mlumusk r{k ib wm~bimcbc
~kwcbckwb lh kusbgb klswk Ibs{âl } Hgâ Skwh) kwh) umlh klswk Kn{luaí } Ibs{âl }
r{k ib f{cblzb ck Ibs{âl b G{klb ^musb kl Fbwmblbh he{wwmõ ehfh
wku{isbch ck ib nwmeemõl ehl Kn{luaí1>, Ab} f{} theb k~mcklemb tbwb bth}bw 
kusb skhwæb0 ck akeah) ab} k~mcklemb n{kwsk r{k ku ih ehlswbwmh, Ih r{k uk t{kck
ehloks{wbw ku r{k abgæb f{eab ehhtkwbemõl h) thw ih fklhu) {l emkwsh lm~ki cki
ehftwhfmuh klswk Ibs{âl } Kn{luaí)
Kn{luaí) tbwb ihu wms{biku ck u{u 7 imlboku)
ehlswbwmhu b ihu ck Hgâ Skwh)
kwh) r{k ~bwæbl theh) um ku r{k ~bwæbl) abusb l{kuswhu
cæbu, Thw ih fklhu) thckfhu ehlei{mw r{k Kn{luaí bth}õ b Ibs{âl b swb~íu
ck ib cm~mumõl) tkwfmsmklch r{k ki twhekuh uk ckukl~hi~mkwb uhih) ih r{k
k~kls{bifklsk swboh {l wku{isbch r{k gklknmemõ b ihu mftimebchu,

Hwmjkl ck ib Cmut{sb,
Ibs{âl } Hgâ Skwh uk ~klkwbl ah} } thehu I{`{fæu wke{kwcbl ki eahr{k
skwwmshwmbi r{k cmh i{jbw b ib ckemumõl ck Hgâ Skwh tbwb ckobw J{blbgbehb
ckobw J{blbgbehb }
f{cbwuk b Umftuhl,
Umftuhl, Ck ihu r{k wke{kwcbl) shcb~æb fklhu t{kckl ckemw r{í
n{k ih r{k ehlc{oh b Hgâ Skwh tbwb fh~kwuk b ib ukj{lcb em{cbc ck
mfthwsblemb cki kqswkfh heemcklsbi ck ib muib, Kl ib ebcb ~kz fb}hw 
ehf{lmcbc ck I{`{fæ ) r{k uk bftimbgb tbwb mlei{mw b ihu lh I{`{fæu
sbfgmíl) ki thckw } ki twkusmjmh kwbl ihu bimbchu mluktbwbgiku b r{k ebcb {lb
mlsklsõ ihjwbw } fblsklkw,
fblsklkw, Cklswh ck u{u 'skwwmshwmhu' kl Ib Abgblb)
Abgblb) ihu
1;
Kusk ebgmich) ihebimzbch kl 14 ebiik Ubl Ohuí kl ib ukeemõl ck Okuÿu Fbwæb ck ib Abgblb
^mkob) ku ehlhemch thw u{ cmwkeemõl næumeb ! Jmigkwsh Fbwsmlk PGbgâ N{l`íV)
N{l`íV) klswk~musb
 thw ki b{shw) Ebwhimlb) T{kwsh Wmeh) 2=17 } 2=150
2=150 Gbgâ N{l`í swbzb u{ imlbok ck Ibs{âl-,
Ibs{âl-,
1>
Ibbwh Wbfhu !Hgâ Hwmbsí H`blcklmoí-)
H`blcklmoí-) klswk~musb,
7>
I{`{fæ nmobwhl
I{`{fæ  nmobwhl u{u twhtmbu wkjibu, E{bir{mkw ehub h e{bir{mkw tkwuhlb r{k
ehlswbcmokwb e{bir{mkw butkesh ck kusbu wkjibu) kwb ehlumckwbcb {lb bfklbzb,
Kl {lb uhemkcbc chlck ihu bnwmeblhu } u{u ckueklcmklsku he{tbwhl ihu
 tkicbòhu fâu gbohu ck ib kuebib uhembi) ki I{`{fæ i{eaõ
I{`{fæ i{eaõ sklbzfklsk tbwb
ehlukw~bw u{ kusbch c{wbfklsk jblbch) mlei{uh um kush umjlmnmebgb wke{wwmw bi
hjÿ !klkwjæb kutmwms{bi- } b ib ebi{flmb, Ib nwmeemõl klswk Hgâ Skwh } Ibs{âl
uk ehl~mwsmõ kl f{eah fâu r{k {lb ehftksklemb thw ki wklhfgwk)
kqsklcmílchuk tbwb ehl~kwsmwuk kl {lb u{smi) b{lr{k ck lmlj{lb fblkwb
cmuewksb) j{kwwb r{k c{wõ thw ~bwmhu bòhu, Cklswh ck ibu wkjibu kusbgikemcbu cki
ehfgbsk) bfgbu M}bihwmuabu {smimzbwhl ebcb wke{wuh b u{ bieblek) mlei{}klch
 twhtbjblcb lkjbsm~b) ib mlsmfmcbemõl } ib klkwjæb kutmwms{bi, Ib twhtbjblcb
iikjõ b ukw sbl âemcb r{k ki ebgmich ck Hgâ Skwh uk ehlheæb ckutkesm~bfklsk
ckutkesm~bfklsk
ehfh Ebgmich Bib`muâ ― ib― ib ebub ck ibu gwhfbu1:, K~kls{bifklsk) ckut{íu ck
f{eahu kle{klswhu } l{fkwhubu kuebwbf{zbu) ibu 7 nbeemhlku iikjbwhl b {l
be{kwch, Hgâ Skwh uk f{cõ b Fbsblbu } b Ibs{âl)
Ibs{âl) r{k kl htmlmõl ck ib
fb}hwæb n{k ib ~klekchwb) tkwfblkemõ kl Ib Abgblb,
Abgblb, B tbwsmw ck kuk cæb kl
bckiblsk) lmlj{lh ck ibu 7 Ubekwchsmubu thlcwæb ki tmk kl ki 'wkmlh' ck ib
hswb11,

Fâu biiâ ck ib wm~bimcbc tkwuhlbi } ck ib blmfhumcbc twhnkumhlbi) uml kfgbwjh)


~bwmhu cmnkwklsku nbeshwku ehlswmg{}kwhl b Ib Cm~mumõl ck ib Abgblb,
Abgblb, Ihu
blskekcklsku cki hkusk bnwmeblhu nhfklsbwhl twhgbgikfklsk {lb emkwsb wklemiib
klswk ki Kjgbch } ki H}õ,
H}õ, Ki Kjgbch kl ]hw{gbiblc abgæbl umch ’uÿgcmshu
f{} ikbiku cki Bibnml Pwk} ck H}õV‖ ckuck thw ih fklhu ihu fkcmbchu cki
umjih Q^MM,
Q^MM, Tkwh kuh lh umjlmnmebgb lkekubwmbfklsk
lkekubwmbfklsk r{k kusbgbl kl ki fkohw ck
ihu síwfmlhu ehl ib jklsk ck H}õ)
H}õ) }b r{k ibu l{fkwhubu mle{wumhlku kl ki
skwwmshwmh Kjgbch kl ib ÿismfb fmsbc ck ihu bòhu 2:44u)
2:44u) amemkwhl uÿgcmshu ck
H}õ b ihu Kjgbchu1=, Br{kiihu Kjgbch r{k abgæbl u{nwmch ehfh wku{isbch ck
ibu mle{wumhlku ck H}õ)
H}õ) ihu r{k tkwcmkwhl thumgikfklsk b tbwmklsku h
1:
A{jh Eâwcklbu !Hgâ Hwmbsí Kuaÿ Fmzâ-)
Fmzâ -) klswk~musb
11
11, Bfbchw
Bfbchw Bj{mikwb
Bj{mikwb !Hfæ Ibæ) Hgâ Hwmbsí Hi{gbsâ } ubekwchsk ck Hwmuabh`õ-)
Hwmuabh`õ-)
klswk~
wk~musb thw ki b{shw) Ubl Fmj{ki cki Tbcwõl wõl) Abgblb) O{lmh ck 2==1 }
Uktsmkfgwk(Hes{gwk ck 2===,
2===,
1=
Ohaluhl) Amushw} hn sak ]hw{gbu) 77>―7:0 Ibz) H}h Kftmwk) =7―=;0 Ibz) ‑‑Sak
Bsiblsme Uib~k Swbck ml ]hw{gb Amushwmhjwbta}) ”” 225―2:,
7:
ckueklcmklsku h r{k abgæbl umch ebts{wbchu ehfh swhnkhu ck j{kwwb } abgæbl
umch ~klcmchu ehfh kueib~hu) lh sklcwæbl b H}õ kl f{} bisb kusmfb,

Kl E{gb)
E{gb) abgæb f{kuswbu ck eibwbu sklumhlku uml wkuhi~kw klswk ihu 7 jw{thu,
F{eahu Kjgbchu abgæbl umch swbæchu b E{gb b nmlbiku ck ihu bòhu 2:44u
e{blch ib em{cbc thws{bwmb ck Wkjib)
Wkjib) r{k twhlsh uk ehl~mwsmõ kl {l mfthwsblsk
kleib~k I{`{fæ ) kusbgb kl u{ mlnblemb, Ki lÿfkwh ck ihu kueib~hu ck H}õ kl
E{gb ewkekwæb ehlumckwbgikfklsk
ehlumckwbgikfklsk ckut{íu ck ihu bòhu 2:14u)
2:14u) ih r{k ukòbiõ ki
mlmemh ck ib nwmeemõl kl Ânwmeb Heemcklsbi } r{k k~kls{bifklsk kuebiõ }
ehlc{oh b ib ebæcb cki mftkwmh kl ihu bòhu 2144u,
2144u, Tkwh cknmlmsm~bfklsk ihu
Kjgbchu twkekcmkwhl b ihu H}õu kl E{gb,
E{gb, B ehfmklzhu cki umjih QMQ)
QMQ) ki
wkmlh ck Cbahfk} uk abgæb wkgkibch ehlswb H}õ)H}õ) bftimblch u{u mle{wumhlku
kueib~musbu kl ihu skwwmshwmhu ]hw{gb cki u{w) mlei{}klch Kjgbch)
Kjgbch) r{k abgæb
jhzbch blsku ck ib twhskeemõl ck H}õ,
H}õ, Thw ehlumj{mklsk) Cbahfk} kueib~mzõ b
f{eahu em{cbcblhu Kjgbch } ihu kl~mõ bi l{k~h f{lch) kutkembifklsk b
E{gb,
E{gb, Tbwb kub ítheb) H}õ kusbgb twkhe{tbch ehl u{u twhtmhu bt{whu } tbwb
wktwklckw b Cbahfk} thw u{ ckubnæh } ki mftkwmh uk tbwõ umiklemhubfklsk
fmklswbu r{k u{u skwwmshwmhu kwbl ml~bcmchu=4, Thw ehlumj{mklsk) kl E{gb)
E{gb) ibu
 twâesmebu wkimjmhubu Kjgbch hwmjmlbifklsk chfmlbgbl b ibu swbcmemhlku
I{`{fæ ) tbwsme{ibwfklsk kl Wkjib,
Wkjib, Lh n{k abusb ekweb ck 217;)
217;) r{k ibu
 twâesmebu ck H}õ iikjbwhl b sklkw u{twkfbeæb =2,

B fkcmcb r{k ihu H}õ ewkemkwhl kl lÿfkwh k mfthwsblemb


m fthwsblemb kl Ib Abgblb)
Abgblb)
kushu mlsklsbwhl bftimbw u{ akjkfhlæb thiæsmeb } e{is{wbi kusbgikemklch u{u
 tbswhlku ck hwcklbemõl } bchwbemõl ehfh ihu tbswhlku hnmembiku tbwb ib wkimjmõl
I{`{fæ kl
I{`{fæ  kl E{gb,
E{gb, Kl ihu biwkckchwku ck Ib Abgblb)
Abgblb) abusb ib iikjbcb ck ihu
H}õ kl jwblcku lÿfkwhu) ib wkimjmõl ck I{`{fæ abgæb
I{`{fæ abgæb umch ehlc{emcb ck
fblkwb umfmibw b ib fâu tkwuhlbi nhwfb ck bchwbemõl ck hwmklsbemõl nbfmimbw }
r{k kwb twbesmebcb fâu ehfÿlfklsk kl ibu mlusbibemhlku ]hw{gb kl Ânwmeb,
Ânwmeb,
Kl kuk umuskfb) ki Hwmuab kwb ehlubjwbch tbwb ib mlusbibemõl h ib ebub klskwb,
Thw fkcmh ck ib thukumõl h ehlu{isblch ihu hwâe{ihu) {l wktwkuklsblsk ck ib
nbfmimb kwb ukikeemhlbch tbwb bsklckw ib bchwbemõl ck ib ckmcbc } emkwsbu
=4
Mgmc,
Mgmc,
=2
=2, Whchinh ‑‑E{eh”” Whcwmj{k !Mjgæl @hibcí-)
@hibcí-) klswk~musb thw  Bljki Wmblb !Sbibgæ -)
-)
Abgblb) 2=::,
2=::,
71
ekwkfhlmbu kwbl wkbimzbcbu tbwb ehlekckw b kusk mlcm~mc{h ki ckwkeah ck
abekwih, Kusb tkwuhlb) b{lr{k kwb ehlumckwbcb {l Hihwmuab thwr{k íi h kiib
bsklcæb b ib ckmcbc) lh kusbgb ckgmcbfklsk hwcklbcb kl ki ubekwchemh0 ku ckemw)
lh ih h ib 'ehwhlbwhl',
'ehwhlbwhl' , Ckut{íu ck abgkw umch b{shwmzbch) íi h kiib thcwæbl
wkbimzbw wms{biku ck imftmkzb) bcm~mlbemõl) hnwklcbu } hswhu wmshu tbwb ib
mlusbibemõl h ib ehf{lmcbc) wmshu r{k kl hswb tbwsk kwbl sætmebfklsk wkbimzbchu
 thw {l Hihwmuab ehlubjwbch, B ib f{kwsk cki mlcm~mc{h) {l tbwmklsk kikjmch
 twk~mbfklsk thw ki cmn{lsh h ckskwfmlbch thw bcm~mlbemõl akwkcbwæb ib ckmcbc,
Kusk smth ck bchwbemõl kl E{gb n{k iibfbch ublsh tbwbch h ublsh ck
chsbemõl=7,

Kl ehlswbusk) ib ehlubjwbemõl ck {l Hihwmuab cklswh ck ibu âwkbu {wgblmzbcbu


{w gblmzbcbu
biwkckchw ck Ib Abgblb kwb f{eah fâu ehftikob) t{ku umj{mõ ihu tbswhlku
mlswmlebchu } bisbfklsk wms{bimzbchu r{k abgæbl umch {smimzbchu kl ibu ehwsku }
ihu tbibemhu wkbiku ck H}õ } ck H}õ mlni{klembwhl hswbu âwkbu cki blsmj{h
]hw{gbiblc,
]hw{gbiblc, Shcbu ibu âwkbu kl Ânwmeb cki Hkusk r{k abgæbl kusbch gboh ib
mlni{klemb ck H}õ ― Ihu Kjgbch klswk kiibu ― uk iku abgæb mle{iebch ib
bchwbemõl ck Uabljõ)
Uabljõ) ki Hwmuab tbswõl ck H}õ } thw kqsklumõl) abgæbl umch
mlni{klembcbu thw ihu wms{biku ck H}õ=5, Ib ekwkfhlmb ck ib hwcklbemõl
I{`{fæ ) `bwmhuab)
`bwmhuab) uk ik iibfb ’ehwhlbemõl‖,
’ehwhlbemõl‖ , Kl ibu tbibgwbu ck ib amob ck
Kn{luaí)
Kn{luaí) Hcí Ckæ ?
'Abekw ublsh Phwcklbwuk b {l HwmuabV ku abekw wk}, wk}, ] @bwmheab Pib
ekwkfhlmb ck hwcklbemõlV ku {lb ekwkfhlmb ck wk}ku) ehfh ibu cki tbibemh
cki Hgâ I{e{fæ PH}õV=3‖,
=7
Bckinb Skwbl !Hgâ Hwmbsí Mjgæl @hibcí } ubekwchsmub ck Hgbsbiâ-)
Hgbsbiâ-) klswk~musb thw ki
b{shw) Fmbfm) 7> ck Cmemkfgwk ck 2===0
2===0 Nwblemueb Uhshfb}hw !Huab Mlik) Mlik) ubekwchsmub
ck Hgbsbiâ-)
Hgbsbiâ-) klswk~musb thw ki b{shw) Oh~kiiblhu) E{gb) 23 ck bjhush cki 7444 !Mlku
Uhshfb}hw Uhshfb}hw ku ib lmksb ck {lh ck ihu twmlemtbiku mlnhwfblsk ck I}cmb
Ebgwkwb kl Oh~kiiblhu) r{k ku {lb Hihwmuab ck ublsh tbwbch-0 tbwbch -0 Bwfblch Ebgwkwb
!Hgâ Hwmbsí Kuaÿ Shiÿ
Shiÿ } Ubekwchsk ck Kikjgâ-)
Kikjgâ-) klswk~musb thw ki b{shw) Eâwcklbu) E{gb)
23 ck Bjhush cki 74440
74440 Nkimq ‑‑Eakh”” Jhlbik !Huaÿl ]{fæ -) -) klswk~musb thw ki b{shw)
Eâwcklbu) E{gb) 2; ck Bjhush cki 7444,
7444,
=5
=5, Ibz) H}h Kftmwk ) 243) 25=―34,
=3
Ebgwkwb)
Ebgwkwb ) Ki Fhlsk) 73 l, 2, Ki {uh ck ib tbibgwb ’Ublsh‖ thw
’Ublsh‖ thw ihu Hihwmuabu I{`{fæ ku
I{`{fæ ku
f{} ehfÿl } wku{isb ck ihu tbwbikimufhu klswk ihu Hwmuabu }hw{gb } ihu Ublshu
ebsõimehu)
ebsõimehu) {l twhekuh ckumjlbch b fkl{ch umlewksmufh, Kush ku {l skfb ck cmue{umõl
7=
Swbcmemhlbifklsk)
Swbcmemhlbifklsk) e{blch ihu ck~hshu abgibl ck hwcklbemõl) kushu uk wknmkwkl
ehfÿlfklsk ehfh ehwhlbw ublsh !r{k ehwhlb bi ublsh-, ublsh-, Ck akeah) mlei{uh
ah}) kl ki ukj{lch cæb cki wms{bi H}õ ck ib hwcklbemõl ck Ib Abgblb)
Abgblb) ib whtb
wms{bi mlei{}k {lb ehwhlb f{} kibghwbcb r{k ukb ehihebcb kl ib ebgkzb cki
 twmlemtmblsk thw ki Hihwmuab tbcwmlh h r{k tbswhemlb, Fâu mfthwsblsk) ihu
wms{biku cki Hwmuab ck Ib Abgblb jmwbl biwkckchw cki Hgâ Hwmbsí)
Hwmbsí) ki fbkuswh
ck ekwkfhlmbu tbwb shchu ihu wms{biku) kutkembimusb wkimjmhuh mftwkuemlcmgik r{k
wkbimek ib fb}hwæb ck ih wmshu ck hwcklbemõl } ehlubjwbemõl kl ib wkimjmõl,
Fmklswbu r{k umj{k umklch ehln{uh um ki Hgâ Hwmbsí kqmusmõ kl ib swbcmemõl
Bnwmeblb)
Bnwmeblb) ehl shcb ib twhgbgmimcbc kusk tbtki abgwæb ebæch uhgwk ibu
Ubekwchsmubu r{k ukw~æbl bi Bibnæl kl ki tbibemh ck H}õ=;, Ki ib tbibgwb Hgâ
!wk}- kl ki sæs{ih Hgâ Hwmbsí ku {l wknikoh eibwh ck ib mfthwsblemb ck kusk
wbljh } ihu cmesbchu wkimjmhuhu cki mlcm~mc{h r{k smklk kusk wbljh) ehfh ibu
 twheibfbemhlku uke{ibwku cki Bibnæl)
Bibnæl) uk ehlumckwbl 'ik}',

B fkcmcb r{k ihu lbsm~hu ck H}õ ckutibzbgbl b ihu Kjgbchu)


Kjgbchu) ki wmsh ck
hwcklbemõl kl Wkjib Huab ck ib Abgblb iikjõ b ukw kqswkfbcbfklsk
H}heílswmeh } ib Abgblb uk ehl~mwsmõ kl ki eklswh ck cmn{umõl ck kusbu
swbcmemhlku b hswbu âwkbu ck ib muib, Lh ku ck buhfgwbwuk) r{k ihu twbesmeblsku
ck ib Abgblb mlsklsbwhl fblsklkw u{ twkchfmlmh) abemklch ib ekwkfhlmb ck
ehwhlbemõl wkbi ck H}õ n{kwb ki ÿlmeh wms{bi ikjæsmfh ck hwcklbemõl ck ib
wkimjmõl ck I{`{fæ kl
I{`{fæ kl ib muib, Ehfh kokftih mi{uswbsm~h ck sbiku sklsbsm~bu ck
abekw e{ftimw ib akjkfhlæb ck H}õ)H}õ) sklkfhu ki ebuh ck Hesb~mh Ubfâ
!Bckhu{l-)
Bckhu{l-) fkohw ehlhemch ehfh Hgbcmfkoæ , Ubfâ) Ubfâ) r{k lbemõ ck tbcwku
I{`{fæ ) uk ehl~mwsmõ kl {lh ck ihu mlcm~mc{hu fâu thiífmehu k mlni{}klsku ck
ib amushwmb ck ib wkimjmõl I{`{fæ kl
I{`{fæ kl ib muib, E{blch íi iikjõ b ib Abgblb ck u{
lbsm~b Ubgblmiibu b ehfmklzhu cki umjih QQ)QQ) Ubfâ mlsklsõ kusbgikekw u{

n{s{wb) }b r{k ib imskwbs{wb tbubcb ab ehftbwbch b fkl{ch ki umlewksmufh ehl ib n{umõl


wkimjmhub) bijh r{k hg~mbfklsk lh ku lkekubwmbfklsk ki ebuh ck ihu I{`{fæ , Thw wbzhlku
umfmib
umfmibwku
wku)) ckeiml
ckeimlhh {sm
{smimz
imzbw
bw ki síwfmlh
síwfmlh ’Ublskwæb‖ kl fm kuewkuewms
ms{w
{wb)
b) t{
t{ku
kush
sh r{
r{kk smkl
smklkk
ehllhsbemhlku tk}hwbsm~bu,
=;
^kb Fmj{ki Wbfhu)
Wbfhu) ‑‑Sak Kftmwk Gkbsu Hl? H}h) Gbsâ Cw{fu) blc Akjkfhl} ml
Lmlkskklsa&Ekls{w} E{gb)””E{gb)”” Fbuskw”u sakumu) Nihwmcb Mlskwlbsmhlbi [lm~kwums}) 74440
74440
Bgwbabf) Cmesmhlbw} ) 720 Ohaluhl)
Ohaluhl) Amushw} hn sak ]hw{gbu ) >5,
54
 twâesmeb wkimjmhub kl ib em{cbc) mcklsmnmeâlchuk ehl ib ehf{lmcbc wkimjmhub
I{`{fæ ck
I{`{fæ  ck biiæ, Íi wkeibfbgb kusbw hwcklbch kl Huaÿl)
Huaÿl) ki Hwmuab I{`{fæ ck
I{`{fæ ck
ib uklu{bimcbc } ib gkiikzb) thw u{ nbfmimb I{`{fæ kl
I{`{fæ kl Ubgblmiibu,
Ubgblmiibu, Ib
ehf{lmcbc ck ib Abgblb wkeabzõ wkehlhekw u{ ckfblcb k mlumusmõ r{k íi
ckgæb uhfkskwuk b ib mlmembemõl thw fkcmh cki Wmsh ck hwcklbemõl ck H}õ ck ib
Abgblb,
Abgblb, Ubfâ kusbgb cknmlmsm~bfklsk gmkl ~kwubch kl ihu wms{biku I{`{fæ k
I{`{fæ  k
mlei{uh abgibgb ni{mcbfklsk ib iklj{b I{`{fæ , Ck akeah) u{ I{`{fæ kwb
I{`{fæ kwb
f{eah fkohw r{k u{ kutbòhi, B{lr{k íi kwb ewmhiih) uk cmek r{k abgibgb
kutbòhi ehfh {l ghzbi) {l síwfmlh ckutkesm~h r{k kwb {smimzbch tbwb ckuewmgmw 
b ihu kueib~hu wkemíl iikjbchu =>,

Ibs{âl)
Ibs{âl) r{k tbwb kusk smkfth abgæb kusbgikemch {lb n{kwsk wkt{sbemõl ehfh
{lb ck ibu Hihwmuabu I{`{fæ }
I{`{fæ } Hgâ Hwmbsíu fâu wkutksbcbu } thckwhubu kl
Ib Abgblb)
Abgblb) mlumusmõ r{k ib hwcklbemõl ck Ubfâ kl Ubgblmiibu lh abgæb umch
hwshchqb, Thw ckewksh ck kiib) Ubfâ n{k hwcklbch kl Ib Abgblb)
Abgblb) lh kl
Huaÿl umlh kl Bjbloÿ)
Bjbloÿ) Hwmuab ck ihu ckumkwshu } tbswõl ck ihu ~mbokwhu,
Ibs{âl wkbimzõ ib hwcklbemõl kiib fmufb, Bi 5 cæb ck ib hwcklbemõl) kl {lb
ekwkfhlmb c{wblsk ib e{bi uk wkbimzb bcm~mlbemõl tbwb ki twmlemtmblsk } ihu
Hwmuabu kqtwkubl u{u twkuewmtemhlku } twhuewmtemhlku ehl ihu hwâe{ihu) n{k
wk~kibch r{k Ubfâ lh abgæb fklsmch uhgwk u{ hwcklbemõl blskwmhw,
blskwmhw,
Ehluke{klskfklsk)
Ehluke{klskfklsk) ik cmkwhl ki lhfgwk ck Hgbcmfkoæ ― 
Hgbcmfkoæ ― ’íi
’íi r{k uk ehwhlb
chu ~keku‖,
~keku‖, Wkbifklsk) ki síwfmlh uk swbc{ek imskwbifklsk ehfh ki 'ki wk} uk
abek chu')
chu') tkwh kl E{gb uk mlskwtwksb ck ib nhwfb r{k uk ab cbch br{æ,

Kl ihu bòhu r{k umj{mkwhl b kusb ehlswh~kwumb) e{bir{mkw wkuklsmfmklsh r{k


 t{cmkwb abgkwuk cbch klswk Ibs{âl } Hgbcmfkoæ ehfh
Hgbcmfkoæ ehfh ehluke{klemb ck u{
ckubnæh b u{ ikjmsmfmcbc) n{k t{kush ck ibch } abusb u{ f{kwsk) kl nkgwkwh 2=5;)
2=5;)
ukj{æbl umklch jwblcku bfmjhu, Ck akeah) {lh ck ihu mlnhwfblsku ck Ebgwkwb
ik cmoh r{k Hgbcmfkoæ }
Hgbcmfkoæ } Ibs{âl kwbl mluktbwbgiku, Ck akeah) ki mlnhwfbchw 
amzh bi{umõl b {lb ehlutmwbemõl klswk ihu 7 bi wkhwcklbw }(h imfmsbw ibu
n{lemhlku ck Hihwmuabu cki ebfth e{gblh =:, Uk ubgk r{k Ibs{âl ghmehskbgb b
fkl{ch ihu wmshu ck hwcklbemhlku ck Hihwmuabu r{k kiib ehlumckwbgb c{chubu
=>
Wb{i Fhomeb !Hgâ Hwmbsí Huab Mlik } ubekwchsk ck Hgbsbib-)
Hgbsbib-) klswk~musb thw ki b{shw)
Okuÿu Fbwæb)
Fbwæb) Abgblb) 2= ck Uktsmkfgwk ck 2===, 2===, Swmuskfklsk) Fhomeb f{wmõ kl Klkwh
cki 7442 ckt{íu ck {lb ibwjb gbsbiib
gbsbiib ehlswb ki eâlekw,
eâlekw,
52
 thw ihu kusâlcbwku ck Ib Abgblb)
Abgblb) wkeabzblch twkusbwik ihu ukw~memhu ehfh
Hgâ Hwmbsí=1, Um Ibs{âl wkeabzbgb tbwsmemtbw)
tbwsmemtbw) lmljÿl hswh Hgâ Hwmbsí uk
bswk~kwæb b ckubnmbw u{ b{shwmcbc wkbimzblch {lb ekwkfhlmb wm~bi,
w m~bi, Bi
Bi tbwkekw) b
 tkubw cki wkutksh r{k kiib jhzbgb ck ib fb}hwæb ck u{u ehlskfthwâlkhu)
Ibs{âl ehlsml{õ u{u i{eabu ck thckw thw mlni{klembu } akjkfhlæb gmkl
klswbch ki umjih QQ,
QQ,

Hgbcmfkoæ uk
Hgbcmfkoæ uk ehl~mwsmõ kl ki ÿlmeh cmueæt{ih fbue{imlh wkehlhemch ck
Ibs{âl)
Ibs{âl) swbgboblch b u{ ibch } umw~mklch ehfh u{u gwbzhu } hohu ckut{íu r{k
kiib iikjõ b ukw ckfbumbch blemblb tbwb wkbimzbw
w kbimzbw wms{biku kiib fmufb, Mlskwkublsk
ku ki akeah r{k ckut{íu ck ib f{kwsk ck Ibs{âl)
Ibs{âl) ib thumemõl ck Hgâ Hwmbsí
n{k chfmlbcb thw ahfgwku) r{k ckutibzbwhl jwbc{bifklsk b ibu f{okwku r{k
abusb kuk smkfth abgæbl kokwemsbch ki ebwjh, Tbwb ki fhfklsh kl r{k ck ib
f{kwsk ck Hgbcmfkoæ kl
Hgbcmfkoæ kl hes{gwk ck 2=33)
2=33) ib thumemõl ck Hgâ Hwmbsí n{kwb
ebum kqei{um~bfklsk {lb n{lemõl fbue{imlb, Hgbcmfkoæ klswklõ
Hgbcmfkoæ klswklõ b 7 cmueæt{ihu
ehlhemchu) Shfâu Whfkwh !Kzæl Iksæ - } Lmehiâu ^biklsæl Bljbwmeb !Hgâ
Shiâ-,
Shiâ-, B tkubw ck ukw klukòbch thw {lb ck ibu M}bihwmuabu fâu jwblcku ck ib
wkimjmõl ck I{`{fæ ) íi l{leb klswklõ lm klukòõ b {lb f{okw ==,

Ib cm~mumõl ck ib Abgblb,
Ib ehwhlbemõl ck Hgbcmfkoæ }
Hgbcmfkoæ } ck u{ cmwkeemõl u{guke{klsk cklswh cki
Ebgmich)
Ebgmich) ehlswbusb bj{cbfklsk ehl ib wm~bimcbc r{k u{wjmõ klswk Ibs{âl }
Hgâ Skwh,
kwh, Ki u{}h ewkemõ } uk nhwfõ ck ibu ~bwmbemhlku r{k kqmusmkwhl klswk ihu
wmshu Kjgbch } ihu ck ihu ewkemklsku jw{thu H}h&eílswmehu,
H}h&eílswmehu, Kl ki ehwbzõl ck ib
ehlswh~kwumb kusbgb Hgâ Skwh)
kwh) r{k uk ht{uh ibu l{k~bu wknhwfbu h ~bwmbemhlku
r{k abgæbl umch swbæcbu b Ib Abgblb)
Abgblb) ih r{k sklumhlõ ib }b ckimebcb wkibemõl
r{k kqmusæb klswk Hgâ Skwh } ki wkush ck ib ehf{lmcbc 244, Hgâ Skwh kwb {lb

=:
I}cmb Ebgwkwb Ehiikesmhl) E{gbl Akwmsbjk Ehiikesmhl ) Hssh J, Wmeaskw Imgwbw})
[lm~kw
[lm~kwums
ums}} hn Fmbfm)
Fmbfm) Fmbfm)
Fmbfm) Nib
Nib,, Kusb
Kusb n{k {lb ck ibu emklshu
emklshu ck lhs
lhsbu
bu shf
shfbcb
bcbuu th
thw 

Ebgwkwb)
Ebgwkwb) r{k btbwklskfklsk kiib shfõ ehl twkeb{umõl) }b r{k ku twhgbgik r{k f{eabu ck
u{u n{klsku kusbgbl c{chubu ck ehlswmg{mw b u{ ml~kusmjbemõl) ckgmch b ihu f{eahu
kusmjfbu ck ib kwb,
=1
Bljki ck Ikõl !Hgâ Hwmbsí Hih}bcí-)
Hih}bcí -) klswk~musb thw ki b{shw) Wkjib) 73 ck Uktsmkfgk
ck 2===,
2===,
==
Wb{i Fhomeb !Hgâ Hwmbsí Huab Mlik } bekwchsk ck Hgbsbib-)
Hgbsbib-) klswk~musb,
57
Hlæ Uabljõ2420 kiib n{k hwcklbcb kl ih r{k tbwkek abgkw umch {lb swbcmemõl cki
 tbibemh Kjgbch } n{k mlni{klembcb hg~mbfklsk thw H}õ
thw  H}õ)) b{lr{k u{ twâesmeb
kqmusæbl umjlmnmebsm~bu cmnkwklembu wkjmhlbiku, B{lr{k f{eabu ck ibu twâesmebu
wms{biku Kjgbch ck Hgâ Skwh lh uk ehlnhwfbgbl ehl ib ebcb ~kz fb}hw 
swbcmemõl H}h&eílswmeb
H}h&eílswmeb ck Ib Abgblb)
Abgblb) u{ hwcklbemõl } kusbch) kl knkesh) u{
ikjmsmfmcbc ehfh M}bihwmuab)
M}bihwmuab) l{leb n{kwhl e{kusmhlbchu, Ckgmch b ib ewkklemb
thw  H}õ } ck sbi fhch thw ihu
ehfÿl) u{ hwcklbemõl kwb ehlumckwbcb ~âimcb thw H}õ
kusâlcbwku ck Ib Abgblb,
Abgblb, Thw uæ fmufb) u{ hwcklbemõl kl Uabljõ)
Uabljõ) u{ Hwmuab
s{skibw)
s{skibw) kwb tw{kgb u{nmemklsk r{k u{ ehwhlbemõl uk ehlnhwfbgb ehl ib swbcmemõl
ck H}õ247, Ib wkehlhemkwhl cknmlmsm~bfklsk ehfh {lb M}bihwmuab ~âimcb }
hwshchqb,

Fmklswbu r{k k~msbgb e{bir{mkw ckubnæh bgmkwsh b ib ikjmsmfmcbc ck Hgâ Skwh)


Skwh)
Ibs{âl)
Ibs{âl) kl ib ~blj{bwcmb ck ib swbcmemõl ck ib ehwsk ck H}õ kl Ib Abgblb)
Abgblb)
ckubnmõ emkwshu butkeshu twhekubiku ck ihu wmshu Kjgbch ck Hgâ Skwh r{k lh
kwbl ehf{lku kl H}õ } íusb kwb ib gbuk ck ib wm~bimcbc klswk ibu 7, Thw hswb
 tbwsk) Hgâ Skwh bnmwfbgb r{k Ibs{âl wknhwfbgb ib wkimjmõl tbwb bgbuskekw b
hswhu bnwmeblhu } b ib twkuklemb ebcb ~kz fb}hw ck giblehu } ck f{ibshu 245,

Kn{luaí uk bimõ ehl Ibs{âl ehlswb Hgâ Skwh) kwh) mlswhc{emklch f{eabu
bcbtsbemhlku b ib wkimjmõl I{`{fæ kl
I{`{fæ  kl Ib Abgblb)
Abgblb) buæ ehfh bij{lhu wms{biku
r{k lh abgæbl umch ubgmchu blsku ck u{ iikjbcb, Bij{lhu mlnhwfbchwku cmekl
r{k) blsku r{k Kn{luaí ~mlmkwb b E{gb)
E{gb) kwb ki ebuh r{k c{wblsk {lb
ehlubjwbemõl ck ihu l{k~hu Hihwmuab ik twh~k}kwbl 7 Hwmuabu?
Hwmuabu? Kikjgâ)
Kikjgâ) ki
Hwmuab ck ib klew{emobcb) buæ ehfh ib ckmcbc s{skibw kutkeænmeb r{k abgæb umch
mcklsmnmebcb tbwb ki mlmembch thw ihu hwâe{ihu, Kusb ehus{fgwk n{k wknkwmcb
sætmebfklsk ehfh tmk } ebgkb)
ebgkb) ehfh twhthwemhlbgbl bi twmlemtmblsk ki
Hwmuab s{skibw ― ’Ki Hwmuab ck ib ebgkzb ― ehfh sbfgmíl ki Hwmuab ck ib
244
Ckubnhws{lbcbfklsk kusbu cmnkwklembu lh t{kckl ukw beibwbcbu) uml wk~kibw ukewkshu
wms{biku) r{k uhih t{kckl cbwuk b tkwuhlbu mlmembcbu,
242
242,
242, Hlæ ) imskwbifklsk ’c{kòh ck‖)
ck‖) ku {l sæs{ih r{k uk iku cb b ihu Hihwmuabu ck
Uabljõ } ]kfhoâ,
]kfhoâ,
247
247, Ibz) H}h Kftmwk ) 243) 25=―34,
245
Whchinh ‑‑E{eh”” Whcwmj{k !Mjgæl @hibcí-)
@hibcí-) klswk~musb thw  Bljki Wmblb !Sbibgæ -)
-)
Abgblb) 2=::,
2=::,
55
klew{emobcb) r{k wktwkuklsbgb ihu tmku ehl ihu e{biku {lh ~mbobwæb b ih ibwjh cki
ebfmlh ck ib ~mcb, Um ki mlcm~mc{h lkekumsbgb bij{lhu hswhu Hwmuabu)
Hwmuabu) ihu
hwâe{ihu ckskwfmlbwæbl kuh bi skwekw cæb ck ib ekwkfhlmb ck hwcklbemõl, Ib
swbcmemõl hwbi cmek r{k e{blch Kn{luaí ~mlh b E{gb)
E{gb) kiib mlswhc{oh {l lÿfkwh
ck Hwmuabu bcmemhlbiku kl ib ekwkfhlmb ck hwcklbemõl, Buhfgwhubfklsk)
Buhfgwhubfklsk) b
 tkubw cki hwmjkl Kjgbch ck Kn{luaí)
Kn{luaí) ki I{`{fæ ehlumckwõ
I{`{fæ ehlumckwõ r{k ib fb}hwæb ck
kushu Hwmuabu sklæbl n{kwsku ibzhu ehl Uabljõ } ck sbi fhch ehl H}õ } lh
ehl swbcmemõl Kjgbch,
Kjgbch, 3 Hwmuabu ― Hgbsbiâ
― Hgbsbiâ)) ]kfhoâ)
]kfhoâ) Huaÿl)
Huaÿl) } Uabljõ ― 
 o{lsh ehl Kikjgâ)
Kikjgâ) b fkl{ch uk ehlumckwb ihu tmibwku twmlemtbiku ck ib
hwcklbemõl I{`{fæ 243,

Thw {lb fblh) ibu ~bwmbemhlku kl twâesmebu wms{biku lh kwbl mlnwke{klsku kl ib


wkimjmõl I{`{fæ 0 ebcb jw{th I{`{fæ swboh
I{`{fæ  swboh u{u twhtmbu swbcmemhlku b ib muib,
Ibu swbcmemhlku ~bwmbwhl ehlumckwbgikfklsk b tbwsmw ck {l jw{th b hswh } ibu
cmusmlemhlku kqmusmkwhl b fkl{ch mlei{uh cklswh ck fmkfgwhu ck {l uhih
jw{th, Ehl shcb twhgbgmimcbc)
tw hgbgmimcbc) kusbu cmnkwklembu sklæbl u{u hwæjklku kl
]hw{gbiblc } ckut{íu n{kwhl akeabu e{ftimw n{kwskfklsk thw ihu I{`{fæu
kl E{gb)
E{gb) r{k lkekumsbgbl wknhwzbw {l uklsmch ck ehlkqmõl ehl u{ tbswmb
 tíwcmcb, Ihu fmkfgwhu cki Ebgmich M}kuâ Fhccÿl kl Umftuhl) Umftuhl) chlck shchu
kwbl tbwmklsku ck ubljwk) twhthwemhlbl {l kokftih kqekiklsk ck kusk smth ck
sklbemcbc, B kusk cæb) ki Ebgmich ehlsmlÿb umj{mklch ibu swbcmemhlku bnwmeblbu
ck u{ skwwmshwmh Mokuaâ } lh abl beekcmch b ib twkumõl ck H}õ h ck Kjgbch,
Kjgbch,
Ckgk ukw hgukw~bch r{k ki skwwmshwmh Mokuaâ l{leb n{k tklkswbch thw ib
ebgbiikwæb ck H}õ)
H}õ) ckgmch b u{ ihebimzbemõl kl {l âwkb cklubfklsk uki~âsmeb
cki tbæu chlck kwbl mlknmebeku ihu ebgbiihu, B{lr{k tbjbgbl swmg{shu bl{biku)
ki Mokuaâ l{leb n{k ehlumckwbch uÿgcmsh ck H}õ,H}õ, Ck akeah) ki Mokuab kwb
sætmebfklsk gibleh ck g{wibu ck ihu H}õ r{k bckfâu ih ehlumckwbgb ehfh
jklsk mlnkwmhw)
mlnkwmhw) r{k kwb thumgikfklsk {lb fblkwb ck cku~mbw ib bsklemõl ck ib
~kwjùklzb r{k iku hebumhlbgb ib mlebtbemcbc ck H}h ck tklkswbw ihu ghur{ku
Mokuab24;, R{mzâu ib lkjbemõl ck bektsbw mlni{klembu wkimjmhubu H}h&eílswmebu
H}h&eílswmebu
ukjÿl ih twbesmebch kl E{gb wknikob {lb ehlsml{bemõl ck ib wkumusklemb
amusõwmeb ck ihu Mokuab b ib akjkfhlæb ck H}õ,
H}õ,
243
Fmshu I{`{fæ  wkswbsh ck Hgbsbiâ } ]kfhoâ ehfh ihu tbcwku ck Uabljõ } Huaÿl
ehfh u{ kuthub nb~hwmsb,
24;
Ohaluhl)
Ohaluhl) Amushw} hn sak ]hw{gbu)
]hw{gbu ) 720 Ib) H}h Kftmwk) 27:―7=,
53
Thw hswb tbwsk) ih r{í ehlusms{}õ ki twhekcmfmklsh kqbesh tbwb ki wmsh ck tmk }
ebgkb kusâ kl cmut{sb, Fmklswbu r{k ihu wms{biku mlakwklsku kl tmk } ebgkb
ehl shcb twhgbgmimcbc wknikobl ib fâu ~mkob) ib w{wbi swbcmemõl cki ublsh
tbwbch)
tbwbch) lh ab} k~mcklemb r{k ib ehlubjwbemõl ck tmk } ebgkb n{kwb imfmsbcb
b uhibfklsk 7 Hwmuabu,
Hwmuabu, Kusb ehus{fgwk ck wkemgmw ~bwmhu Hwmuabu tbwkek sklkw 
blskekcklsku bnwmeblhu)
bnwmeblhu) thwr{k kush ku tbwbikih b twâesmebu umfmibwku kl ki
Eblchfgií gwbumikòh24>, Lh tbwkek ukw klshleku) r{k Kn{luaí mlswhc{okwb
ckmcbcku bcmemhlbiku b ib hwcklbemõl, Ih r{k uæ ku fâu twhgbgik ku r{k kiib
mlswhc{okwb ib swbcmemõl H}h&eílswmeb
H}h&eílswmeb ck ib ekwkfhlmb ck ehwhlbemõl cki
 tbibemh) ki `bwmhuab)
`bwmhuab) r{k klshleku u{tiblsõ jwbc{bifklsk
jw bc{bifklsk ib swbcmemõl w{wbi cki
24:
ublsh tbwbch ,

Hgâ Skwh wkeabzbgb ib twâesmeb ukjÿl ihu l{k~hu kusâlcbwku h biskwbw u{u wmshu
ck lmlj{lb nhwfb, Kiib) t{ch abgkw mlswhc{emch sbfgmíl bij{lbu mlni{klembu ck
H}õ ck ]hw{gbiblc)
]hw{gbiblc) tkwh bi tbwkekw lh n{kwhl u{nmemklsku tbwb btibebw 
Ibs{âl,
Ibs{âl, Ck akeah) {lh ck ihu wbujhu n{lcbfklsbiku cki ebwâeskw ck Hgâ Skwh
kwb u{ lbs{wbikzb mlnikqmgik } ibu ehlswh~kwumbu kl Ib Abgblb ik jblbwhl ki
bthch ckuebimnmebshwmh ck? ib Wkmlb R{msbuhi !imskwbifklsk) 'ib wkmlb r{k uk
iik~b Uhi' h ib r{k abek ki cæb l{gibch-, K~kls{bifklsk) Hgâ Skwh iikjõ b ukw 
~musb ehfh {lb akwísmeb e{}hu wms{biku ~bwmbgbl ck ihu ck ib nbeemõl fâu
24>
Ehf{lmebemõl tkwuhlbi ehl Hihwmuabu cki Eblchfgií ) kutkembifklsk Fbwmb Fkiih) Fkiih)
M}bihwmuab ck Hgbsbiâ)
Hgbsbiâ) } Jmigkwsh Nkwwkmwb !Hjbl-)
Hjbl-) ehlukjwbch b Kuaÿ !Kikjgâ-,
Kikjgâ-,
24:
Ib fb}hwæb ck ihu blemblhu klswk~musbchu b swb~íu ck ihu bòhu) mlei{}klch bij{lhu
hwcklbchu kl ib swbcmemõl cki `bwmhuab b ib ~{kisb cki umjih) uk iku cmkwhl ~bwmhu Hwmuabu
kl ib ítheb ck u{ hwcklbemõl, Fbwæb K{jklæb Tíwk !Huaÿl Lm`í-) Lm`í-) ib M}bihwmuab fâu
~mkob ck Ib Abgblb)
Abgblb) lbemõ kl 2=43,
2=43, Huaÿl Lm`í n{k hwcklbcb ki 75 ck o{imh ck 2=75 thw 
I{mub Bwbljh !Uabljõ Ibcí-)
Ibcí-) umklch kiib fmufb {lb ck ihu Hfõ Hwmuabu ck Kn{luaí,
Kn{luaí,
Ibs{âl n{k ki Hgâ Hwmbsí,
Hwmbsí, B Huaÿl Lm`í uk ik cmh Kikjgâ)
Kikjgâ) Hjÿl)
Hjÿl) Huahum)
Huahum) Hgbsbiâ)
Hgbsbiâ)
]kfhoâ)
]kfhoâ) Uabljõ)
Uabljõ) } Huaÿl)
Huaÿl) u{ [wmuab s{skibw, Ihu Hihwmuabu cmn{lshu) hwcklbchu c{wblsk
ki fmufh tkwæhch) mlei{}kl b B{wkimb Fhwb !Hfæ Cmlb-) Cmlb-) Gbumimb Eâwcklbu Fbuumt
!Hfæ Cmlb-
Cmlb- } Lkfklumb Kutmlhb !Huaÿl Fmzâ-)
Fmzâ-) sbfgmíl n{kwhl twhthwemhlbchu ehl
~bwmhu Hwmuabu kl u{ hwcklbemõl, Ohuí Wheak !Huaÿl @b}hcí- @b}hcí- } Ohuknmlb
Ohuknmlb Bj{mwwk
Bj{mwwk
!Huaÿl Jkwk-
Jkwk- hwcklbchu thw  Swblr{mimlb Gbifbukcb !Hfæ Ubloâ- Ubloâ- kl 21=> } 2=4>)
2=4>)
wkutke
wkutkesm~
sm~bfk
bfklsk
lsk)) sbfgmí
sbfgmíll iku n{kwhl
n{kwhl twhthw
twhthwemh
emhlbc
lbchu
hu ~bwmhu
~bwmhu Hwmuabu,
Hwmuabu, Shchchu
hu kush
kushuu
Hihwmuabu ckuemklckl ck Kn{luaí,
Kn{luaí, Swmuskfklsk)
Swmuskfklsk) Huaÿl Lm`í f{wmõ kusb twmfb~kwb,
5;
 thckwhub0 ku ckemw ihu wms{biku ck Hgâ Skwh ’l{gibgbl' ihu wmshu ck ib nbeemõl
ehlswbwmb) tbuâlchihu kl ib ebwb cki umuskfb r{k Ibs{âl } u{u tbwsmcbwmhu
mlsklsbgbl mfthlkw,
mfthlkw, Kusb tkwektemõl swbgboõ b nb~hw ck Ibs{âl)
Ibs{âl) }b r{k f{eahu
Hihwmuabu)
Hihwmuabu) sblsh ckimgkwbcbfklsk ehfh uml mlsklemhlku) {smimzbwhl ki
ckube{kwch klswk ibu 7 Ubekwchsmubu tbwb nhfklsbw sklumhlku bcmemhlbiku, ^bik
ib tklb hgukw~bw r{k Ibs{âl lh sklæb lmlj{lb cmnme{isbc ehl ihu hswhu
Hihwmuabu ck Kjgbch r{k twbesmebgbl kl Ib Abgblb0
Abgblb0 r{mzâu kush uk ckgæb b
r{k lh shchu ihu Kjgbch kwbl sbl ehlswh~kwumbiku } wæjmchu ehfh Hgâ Skwh,
kwh,

Hgb Skwh
Skwh kl Fbsbl
Fbs blbu
bu,,
Ehfh ehluke{klemb ck ib fbib ubljwk klswk ibu 7 Ubekwchsmubu wkmlblsku) Hgâ
Skwh uk wk{gmeõ kl Umftuhl)
Umftuhl) chlck kiib mlswhc{oh ki ckuehlhemch wms{bi ck
hwcklbemõl H}õ&Kjgbch b ihu wkumcklsku ck Fbsblbu,
Fbsblbu, Thw kiih) ik bewkcmsbl
abgkw iik~bch ib ekwkfhlmb ck `bwmhuab b Fbsblbu)
Fbsblbu) ckuck cõlck uk kutbwemõ
241
b hswbu âwkbu ck ib muib , Ib ehlswh~kwumb umj{mõ b Hgâ Skwh b Umftuhl,
Umftuhl,
Ckut{íu ck u{ iikjbcb) kiib uk klehlswõ l{k~bfklsk klj{iimcb kl {l ehlnimesh
wkimjmhuh ehl {l Hihwmuab ck Fbsblbu uhgwk ib ikjmsmfmcbc ck ib hwcklbemõl
ck Nkwfmlb Jõfk !Huabgæ -, -, Huabgæ kwb
Huabgæ kwb {lb ewmhiib) iik~bcb b {lb
 tiblsbemõl ck ebòb ck bzÿebw) chlck abgæbl iik~bch b u{ fbcwk Fbwæb Kiklb
Jõfk !Gbibjÿl-
Gbibjÿl- ehfh kueib~b ckuck ki âwkb ck @bibgbw kl Ânwmeb
heemcklsbi,
heemcklsbi, Gbibjÿl n{k hwcklbcb kl Huahum kl E{gb thw Hgâthw Hgâ Skwh,
Skwh, Ki tbcwk
ck Huabgæ ) Nihwklsmlh Jõfk)
Jõfk) kwb {l Kjgbch,
Kjgbch, Íi) bi tbwkekw) kus{~h
mftimebch ehl ib bchwbemõl ck Kjÿljÿl kl Fbsblbu } ih iibfbgbl Kiktmwæ 
kl Fbsblb)
Fbsblb) {l lhfgwk r{k t{kck wknikobw bij{lhu ibzhu ehl ki e{ish ck
Kjÿljÿl ck ihu ]hw{gb24=, Bij{lbu
Bij{lbu n{klsku cmekl) r{k íi kusbgb b ebwjh ck ibu
fâuebwbu {smimzbcbu tbwb ihu wms{biku ck Kjÿljÿl kl ib em{cbc224224
,

Huabgæ n{k
Huabgæ n{k hwcklbcb kl Huaÿl kl ihu 21:4u thw Òh
thw Òh Ohuí !M`{cbmuæ -)
-) kl ih
r{k tbwkek abgkw umch ib swbcmemõl w{wbi cki ublsh tbwbch,
tbwbch, [lb n{klsk mlumusk

241
Hu~bich ^mii
^miibfæi
bfæi)) klswk~musb0 Tíwk)
Tíwk) klswk~musb,
24=
24=, W, E, Bgwbabf
Bgwbabf)) kl u{ Cmesmhlbw} hn Fhckwl ]hw{gb) uk wknmkwk bi fb}hw sæs{ih
sæs{ih
r{k smklk {lb tkwuhlb klswk ihu Kj{ljÿl””
Kj{ljÿl”” ehfh ki Biâätmllm !;4-,
224
Gâwgbwh Eblumlh !Ho{ikluh-)
Ho{ikluh-) ehl~kwubemõl ehl ki b{shw) Umftuhl) Fbsblbu)
Fbsblbu) Bjhush
cki 7442,
7442,
5>
M`{cbmuæ kwb ki bg{kih tbskwlh ck Huabgæ 222
r{k M`{cbmuæ kwb 222
, Ib nbfmimb tbskwlb ck Huabgæ 
kwb Kwõfkik)
Kwõfkik) {l hue{wh u{gjw{th Kjgbch r{k ehl shcb twhgbgmimcbc ku ki
Kjgbch Mfâiä227 227
, [l ml~kusmjbchw ab cmeah r{k ihu Mfâiä n{kwhl kl u{
fb}hwæb Kjgbchu r{k kfmjwbwhl bi u{w ck H}õ c{wblsk fkcmbchu } nmlbiku cki
umjih Q^MMM225
225
, Twhgbgikfklsk) M`{cbmuæ ) r{k uk bikjb sbfgmíl abgkw ~m~mch kl
Wkjib)
Wkjib) kwb wkuthlubgik ck abgkw iik~bch ki gbmik ck Hwh } ibu fâuebwbu ck
Kjÿljÿl } u{u gbmiku b Fbsblbu,
Fbsblbu,

Mwõlmebfklsk) ib ~mcb ck Huabgæ shfõ


Huabgæ shfõ {l jmwh skwwmgik) ckut{íu ck u{ wms{bi ck
hwcklbemõl, Mlnhwfbemõl ck kusb ums{bemõl twhlsh iikjõ b Hgâ Skwh) kwh) r{mkl
fblcõ b g{uebw b Huabgæ }
Huabgæ } thw fkcmh ck bcm~mlbemõl) uk ckskwfmlõ r{k shcbu
ibu ebibfmcbcku r{k ik abgæbl he{wwmch uk ckgæbl b r{k u{ hwcklbemõl abgæb
umch mlehwwkesb, Tbwb ehwwkjmw ki kwwhw) ib hwcklbemõl sklæb r{k ukw wk~bimcbcb,
Tbwb abekw ibu ehubu tkhwku) Hgâ Skwh cmoh r{k Huabgæ abgæb
Huabgæ abgæb umch ehlubjwbcb
bi Hwmuab mlehwwkesh" Hgâ Skwh wkhwcklõ b Huabgæ ) kusb ~kz kl u{ ’Hwmuab
’ Hwmuab‖‖
~kwcbckwh) ]kfhoâ223 223
, Mllkekubwmh ckemw) r{k ib ckemumõl ck wkhwcklbw b Huabgæ 
ik swboh ukwmhu twhgikfbu b Hgâ Skwh ehl M`{cbmuæ }
M`{cbmuæ } kl {lb wkfmlmueklemb
kqbesb ck Ib Cm~mumõl ck ib Abgblb)
Abgblb) ihu 7 Hihwmuabu klswbwhl kl j{kwwb, Tkwh
kusb ~kz Hgâ Skwh kusbgb ckskwfmlbcb b jblbw } ehl kusb ckskwfmlbemõl) kiib
kusbgikemõ {lb wkt{sbemõl mlsbeabgik ehfh {lb Ubekwchsmub kqswkfbcbfklsk
 thckwhub } ck f{eah ehlhemfmklsh kl Umftuhl,
Umftuhl,

222
Ho{ikluh)
Ho{ikluh) ehl~kwubemõl,
227
Ckgh
Ckgh wkeh
wkehlh
lhek
ekww ihu
ihu cbsh
cbshuu u{fm
u{fmlm
lmsw
swbc
bchu
hu th
thww ki Gbgbihwmuab Skf{oml K`ýlnkõ
!Hgbihwÿl-,
Hgbihwÿl-, Íi u{jmwmõ ki thumgik klibek klswk Kwhfíik k Mfâiä } fk mlcmeõ ib cmwkeemõl
ehwwke
ehwwkesb)
sb) t{ku
t{ku kusbgb
kusbgb tkwcm
tkwcmch,
ch, Hgbihwÿl kus{cm
kus{cmõõ blswht
blswhthih
hihjæb
jæb kl ib {lm
{lm~kw
~kwumc
umcbc
bc ck
Tmssug{wja k ml~kusmjb nhi`ihwk } e{is{wb bnwmeblb } bnwmeblh bfkwmeblh,
bfkwmeblh ,
225
Bgwbabf)
Bgwbabf) Cmesmhlbw} ) 2::,
223
Bij{lbu n{klsku abl bskusmj{bch r{k kl E{gb bij{lhu Kwõfkiku abl ckobch ck bchwbw 
b ]kfhoâ } Hih`ÿl,
Hih`ÿl, Ih r{k kusâ eibwh ck shcbu ibu n{klsku) ku r{k M`{cbmuæ wkeabzbgb
M`{cbmuæ  wkeabzbgb
wkehlhekw kushu 7 Hwmuabu } ihu e{itõ thw u{ kueib~ms{c kl E{gb,E{gb, Ck akeah) e{blch íi
amzh u{u Hwmuabu kl E{gb)
E{gb) íi lh amzh l{k~bfklsk
l{k~bfklsk b u{ ]kfhoâ h u{ Hih`ÿl,
Hih`ÿl, B{lr{k íi
ubgæb thw bcm~mlbemõl r{k Huabgæ kwb
Huabgæ kwb amob ck ]kfhoâ)
]kfhoâ) íi wkeabzõ hwcklbwib kl u{ ’Hwmuab
’ Hwmuab
~kwcbckwh‖ } kimjmõ hwcklbwib kl Huaÿl,
Huaÿl, Kl br{kiib ítheb) kwb mlbcfmumgik r{k {l
Hf*hwmuab twkj{lsbwb ibu ckemumhlku shfbcbu thw u{ M}â h Gbgâihwmuab,
Gbgâihwmuab, Huabgæ lh
Huabgæ lh sklæb
lmlj{lb mlnhwfbemõl kl ib fbskwmb,
5:
Bij{lhu thehu cæbu ckut{íu r{k Hgâ Skwh ehlei{}kwb ib wkhwcklbemõl ck
Huabgæ ) kl {l fhfklsh ckut{íu ck ib fkcmblheak) M`{cbmuæ ~mlh
M`{cbmuæ ~mlh b ib t{kwsb
cki Ebgmich } ehfklzõ b wkbimzbw {l wms{bi cki e{bi uk obesbgb r{k ik klukòbwæb
b u{ wm~bi {lb ikeemõl, Tkwh Uabljõ)
Uabljõ) ki Hwmuab ck Hgâ Skwh)kwh) sklæb hswhu
 tiblku, Ib ehlnmbcb M}bihwmuab kusbgb chwfmcb) e{blch Uabljõ ib thuk}õ }
ehwwmõ b ib t{kwsb } bjbwwõ b M`{cbmuæ kl
M`{cbmuæ kl ki besh, M`{cbmuæ r{kcõ
M`{cbmuæ r{kcõ kl eahr{k,
Bs{wcmch) swhtkzõ } uk eb}õ) ckut{íu ubisõ mlfkcmbsbfklsk b u{u tmku }
ckimwblskfklsk ehwwmõ thw ib ebiik) skfmklch ib eõikwb ck Uabljõ,
Uabljõ, Ib
ehlfhemõl ckutkwsõ b ihu ~kemlhu ck Hgâ Skwh)
Skwh) r{k ubimkwhl b ~kw r{í
u{ekcæb, Mlfkcmbsbfklsk
Ml fkcmbsbfklsk)) Uabljõ wkbimzõ {lb ekwkfhlmb kl ki {fgwbi tbwb
~hiebw ki hjÿ ck M`{cbmuæ , E{blch kiib ~hi~mõ ck u{ kusbch thukæch) Hgâ Skwh
kusbgb ckuehlekwsbcb } ckfblcõ ubgkw r{í ik abgæb u{ekcmch, E{blch u{u
~kemlhu ik cmokwhl r{í abgæb he{wwmch) kiib kusbgb n{wmhub" 22;
22;

Ibu ahusmimcbcku klswk ihu 7 Hihwmuabu c{wbwhl thw fkuku, Umkftwk r{k
M`{cbmuæ s{~mkwb
M`{cbmuæ s{~mkwb r{k ebfmlbw thw ib e{bcwb ck Hgâ Skwh)
Skwh) íi uk ew{zbwæb bi ibch
ht{kush ck ib ebiik tbwb k~msbw e{bir{mkw kle{klswh ehl u{ skfmcb wm~bi, Uml
kfgbwjh) M`{cbmuæ ehlsml{õ
M`{cbmuæ ehlsml{õ ckubewkcmsblch Hgâ Skwh chlckr{mkwb r{k íi
n{kwb } tkwumusæb ehl u{u bsbr{ku kutmwms{biku ehlswb kiib, B{lr{k íi l{leb uk
bswk~mõ b ~hi~kw b u{ {fgwbi hswb ~kz) íi kl~mbgb ’fklubokwhu‖ b smwbw thi~hu
fkcmemlbiku } hswhu hjÿ kl u{ {fgwbi, Bi twmlemtmh) Hgâ Skwh kimjmõ lh abekw 
ebuh ck ibu bfklbzbu ~blbu ck M`{cbmuæ }
M`{cbmuæ } umftikfklsk wkfkcmõ ib ums{bemõl
ehl wms{biku ck fklhw mfthwsblemb tbwb twhskjkw u{ ebub ehlswb íi } u{ fbjmb,
Tkwh Uabljõ kwb hswb ehub } kusbgb tkwcmklch ib tbemklemb, [l cæb) fhfklshu
blsku cki fkcmhcæb) ki Hwmuab kln{wkemch thuk}õ hswb ~kz Hgâ Skwh, kwh, Ib
swbcmemõl mlumusk r{k kiib uk ehfthwsbgb ehfh ibu l{gku hue{wbu) bfklbzbchwbu
r{k wbgmbgbl ehl ibu eklmzbu cki wkiâftbjh r{k ~bjbl ki emkih bi mlmemh ck ibu
shwfklsbu ~mhiklsbu r{k uhl sbl sætmebu sblsh kl Ânwmeb } ehfh kl ki Ebwmgk,
Ebwmgk,

Uabljõ uk cmwmjmõ abemb ib uhtkwb ck fbckwb r{k ckueblubgb klemfb cki


fhwskwh ml~kwsmch chlck Hgâ Skwh j{bwcbgb u{u n{lcbfklshu } shfõ {lh ck
u{u kfgikfbu fâu ubjwbchu) ib tmkcwb ck wb}h !kcÿl
! kcÿl bwâ-)
bwâ-) ck ib uhtkwb, Ki
fmsh cmek r{k sbiku tmkcwbu behftbòbl bi wkiâftbjh r{k ki Hwmuab twht{iub ck
ihu emkihu tbwb ebusmjbw bi fbi~bch, Uabljõ ehwwmõ n{kwb ck ib t{kwsb ehl ib
22;
E{blch ib thukumõl skwfmlb) ’ki ebgbiih‖ lh wkehwcbwâ lbcb ck ih u{ekcmch,
51
 tmkcwb) } klshleku ebfmlõ b ib ebub ck M`{cbmuæ }
M`{cbmuæ } uk tbwõ kl u{ {fgwbi,
Uhusklmklch ib tmkcwb kl u{ fblh) Uabljõ wkbimzõ {l wmsh ehl ib tmkcwb } jwmsõ
b ihu emkihu, Twhlsh) ihu emkihu uk hgue{wkemkwhl } {lb umlmkuswb skftkusbc ck
sw{klhu uhgwk~mlh, Ihu jhitku ck wkiâftbjh
wkiâftbjh uk wkthwsbwhl
wkthwsbwhl thw shcb ib em{cbc)
 tkwh {l wb}h f{} umfgõimeh jhitkõ o{ush ckiblsk ck ib t{kwsb ck M`{cbmuæ ) kl
ki fmufh t{lsh chlck Hgâ Skwh)Skwh) thukæcb thw Uabljõ
thw Uabljõ)) abgæb kusbch tbwbcb
uhih fhfklshu blsku, Fmuskwmhubfklsk) M`{cbmuæ f{wmõ
M`{cbmuæ f{wmõ bi cæb umj{mklsk } Hgâ
Skwh bibgbcb ehfh ib ~klekchwb 22> 22>
,

B tkubw
tkubw r{k ihu kehu skhiõjmehu kl kusb amushwmb) ihu ewk}klsku kusâl
ehl~klemchu r{k Ib Cm~mumõl ck ib Abgblb } ib wk&ihebimzbemõl u{guke{klsk
ck Hgâ Skwh b Fbsblbu n{kwhl ki wku{isbch ck {lb mlskw~klemõl u{tkwlbs{wbi)
e{}bu mlsklemhlku bieblzbwhl fâu biiâ ck ihu tkr{kòhu bu{lshu a{fblhu
mftimebchu kl ihu ehlnimeshu, Kl ihu 54 bòhu r{k kiib ~m~mõ kl Umftuhl)
Umftuhl) Hgâ
Skwh wk~hi{emhlõ ib twâesmeb ck Wkjib ck Huab kl ib em{cbc } thw kqsklumõl) ib
 twh~mlemb klskwb, Kiib wknhwfõ shsbifklsk ibu twâesmebu I{`{fæ ck
I{`{fæ  ck Fbsblbu)
Fbsblbu)
mlswhc{emklch u{u wms{biku ck hwcklbemõl Kjgbch r{k abgæbl umch twbesmebchu
kl ihu blsmj{hu tbibemhu ]hw{gb } kl Ib Abgblb,
Abgblb, Blsku
Blsku ck u{ iikjbcb b
Umftuhl)
Umftuhl) lh abgæbl kqmusmch hwcklbemhlku hwshchqbu kl kub em{cbc) thw ih
fklhu lh ki smth ck hwcklbemõl r{k abgwæb umch ehlumckwbch hwshchqb thw ihu
ewmskwmhu ck Ib Abgblb)
Abgblb) ki `bwmhuab,
`bwmhuab, Kuk wms{bi uk ehl~mwsmõ k~kls{bifklsk kl
ki wmsh bektsbgik ck hwcklbemõl tbwb ib muib klskwb, Bckfâu) ckut{íu ck u{
eahr{k ehl M`{cbmuæ ) ib wkt{sbemõl ck Hgâ Skwh ehfh Ubekwchsmub }
’Fhlsb‖ ck Uabljõ kwb mlbsbebgik, Lbcmk uk bswk~æb b c{cbw ck u{
ehlhemfmklsh } b e{bir{mkw kueítsmeh r{k t{ch abgkw sklmch u{u wkukw~bu
sbfgmíl r{kcbgb mftwkumhlbch ― } thumgikfklsk mlsmfmcbch ― tbwb bswk~kwuk b
kqtwkubwibu,

Ib iikjbcb ck Hgâ Skwh b Fbsblbu s{~h hswb wktkwe{umõl mfthwsblsk,


B{lr{k ihu cksbiiku uhl {l theh ~bjhu) kiib n{k ib twmlemtbi mlni{klemb tbwb
{lmw b 7 jw{thu íslmehu Bnwmeblhu r{k abgæbl umch kskwlhu wm~biku kl Ânwmeb
Heemcklsbi?
Heemcklsbi? Ihu I{`{fæ }
I{`{fæ } ihu Bwbwâ)
Bwbwâ) iibfbchu buæ thw ihu ehfkwemblsku)
 thwr{k u{u hwæjklku kusbgbl kl imjbchu bi t{kwsh ck Biibcb kl ki blsmj{h wkmlh
ck Cbahfk},
Cbahfk}, Ckuck u{ mlmemh ehfh kusbch kl ib ehusb Bnwmeblb cki hkusk) ki
22>
Tíwk)
Tíwk) klswk~musb,
5=
wkmlh ck Cbahfk} abgæb sklmch {l mftbesh umjlmnmebsm~h kl ibu âwkbu ehuskwbu
~kemlbu, Cbahfk} b fkl{ch mlskww{ftæb ki ni{oh ck kueib~hu ckuck ki mlskwmhw)
buæ ehfh sbfgmíl ukfgwbgb ibu ukfmiibu ck mlu{wjklemb
ml u{wjklemb kl ihu i{jbwku chlck
ihu kueib~hu kwbl cksklmchu tbwb bj{bwcbw ibu lb~ku kueib~musbu k{whtkbu,
K~kls{bifklsk) kusbu mlskww{temhlku bnkesbwhl
bnkesbwhl sblsh ki ehfkwemh ck ihu ~kemlhu
r{k ihu H}õ ckemcmkwhl shfbw beemõl ehlswb ki wkmlh fâu oh~kl, Nwblemueh
Tkwk}wb Fílck)
Fílck) ki cmwkeshw cki t{kwsh kueib~musb Thws{j{íu ck Za}cba)
Za}cba)
wkthwsõ r{k biwkckchw ck bgwmi ck 2:7>)
2:7>) ihu H}õ ehfklzbwhl {lb ukwmk ck
ml~bumhlku ck~busbchwbu ehlswb Cbahfk}22: 22:
,

Ihu bsbr{ku ck H}õ ehlsml{bwhl thw ki wkush ck ib cíebcb) ck fhch r{k thw 
2:54 ihu Cbahfk}blhu eb}kwhl gboh ki chfmlmh cki mftkwmh lhwskòh)
behwcblch tbjbw {l swmg{sh bl{bi b H}õ,H}õ, Tkwh Cbahfk} s{~h cmnme{isbcku kl
ubsmunbekw ihu síwfmlhu ck u{ be{kwch ehl H}õ)
H}õ) ih r{k swboh fâu ahusmimcbcku
 thw tbwsk ck H}õ uhgwk kiihu, Nmlbifklsk) kl 2:31) 2:31) bfghu kusbchu bieblzbwhl
{l be{kwch r{k tkwfblkekwæb kl ~mjhw abusb ki mlmemh ck ib mlkusbgmimcbc
 thiæsmeb ck H}õ b nmlbiku ck ihu bòhu 2::4u,
2::4u, Tbwb kuk t{lsh) H}õ sbfgmíl uk
abgæb blkqbch f{eah cki ]hw{gbiblc lhwskòh } wkemgæb {l wícmsh w ícmsh ehlumckwbgik
kl ib nhwfb ck swmg{sh ck hswhu kusbchu ]hw{gb !mlei{}klch Hz{) Hz{) Kjgb)
Kjgb) @ksÿ)
@ksÿ)
Ubgk)
Ubgk) Kjgbch)
Kjgbch) Mikuab)
Mikuab) Miâ)
Miâ) Mokgÿ)
Mokgÿ) } Cbahfk}-,
Cbahfk}-, [l wku{isbch ck ibu ml~bumhlku
ck H}õ b Cbahfk} kwb r{k f{eahu Bwbwâ uk klehlswbwhl kl ibu lb~ku
kueib~musbu ckusmlbcbu tbwb ki Ebwmgk,
Ebwmgk, U{ iikjbcb b E{gb twkekcmõ b ib ck u{u
H}h&I{`{fæ thw ebum 244 bòhu221
klkfmjhu H}h&I{`{fæ thw 221
,

Ki wkuklsmfmklsh } ib bfbwj{wb) akwklembu ck Ânwmeb)


Ânwmeb) fbwebwhl ib wkibemõl
klswk ihu 7 jw{thu kl ib muib, Kusk eahr{k) r{k kqmusmõ twhgbgikfklsk) ckuck
 thw ih fklhu nmlbiku cki umjih Q^MMM)
Q^MMM) uk mlsklumnmeõ c{wblsk ki umjih QMQ ehl ib
 twkuklemb ewkemklsk kl ib muib ck I{`{fæ kueib~mzbchu,
I{`{fæ  kueib~mzbchu, B fkcmcb r{k ki
lÿfkwh ck I{`{fæ imgkwbchu
I{`{fæ  imgkwbchu ewkemõ) ib ehlnwhlsbemõl klswk ihu 7 jw{thu n{k
22:
Ebwsb ck Nwblemueh Tkwk}wb Fklcku)
Fklcku ) cmwkeshw cki t{kwsh Thws{j{íu kl Za}cba)
Za}cba) 77 ck
Fb}h ck 2:7>)
2:7>) emsbch kl Ibz)
Ibz) Ehlskfthwbw} Uh{wek Fbskwmbi) 2;,
221
Tbwb ~kw ihu behlskemfmklshu fâu twhn{lcbfklsk) ~kb Whgml Ibz)
Ibz) Sak Uib~k Ehbus hn 
Zkus Bnwmeb)
Bnwmeb) 2;;4―2:;4? Sak Mftbes hn sak Bsiblsme Uib~k Swbck hl bl Bnwmebl
Uhemks} !Hqnhwc? Eibwklchl Twkuu) 2==2-0 Ibz)
Ibz) H}h Kftmwk0 blc Ibz)Ibz ) Ehlskfthwbw}
Uh{wek Fbskwmbi,
34
mlk~msbgik, Thw ki umjih QMQ)
QMQ) ihu I{`{fæ }
I{`{fæ  } Bwbwâ kfblemtbchu abgæbl umch
nhwzbchu thw ibu emwe{lusblembu h ib lkekumcbc b ~m~mw kl ibu fmufbu em{cbcku h
 t{kgihu } b ~keku kl ebubu bc}beklsku h uhibwku !ehftikohu abgmsbemhlbiku-, Ib
swbcmemõl klnbsmzb r{k b{lr{k ihu 7 jw{thu kqamgmkwhl {l emkwsh lm~ki ck
shikwblemb ck {lhu ehl ihu hswhu) ib fb}hw tbwsk swbsbgbl ck j{bwcbw u{
cmusblemb, B{lr{k
B{lr{k ibu wkimjmhlku I{`{fæ }
I{`{fæ } Bwbwâ uhl wkimjmhlku akwfblbu }
f{eahu ckmcbcku I{`{fæ abgæbl
I{`{fæ  abgæbl umch bchtsbchu thw ihu Bwbwâ kl Ânwmeb cki
hkusk) ihu wms{biku wkimjmhuhu ck {l jw{th n{kwhl ckeibwbchu n{kwb ck iæfmsk ck
{lhu tbwb ehl hswhu } wbwb ~kz {l Bwbwâ ~mumsbgb {l ebgmich I{`{fæ h
I{`{fæ  h
~mek~kwub,

Ib swbcmemõl hwbi beklsÿb r{k b {l emkwsh t{lsh) thumgikfklsk biwkckchw ck ihu


21=4u h ihu ehfmklzhu ck ihu 2=44u)
2=44u) kl síwfmlhu ck u{u ckmcbcku) ki I{`{fæ 
ehfklzõ b ehftbwsmw u{ ehlhemfmklsh ehl ki Bwbwâ, Bwbwâ, Blsku ck kusk smkfth) ib
wkimjmõl E{gblb Bwbwâ lh abgæb umch sbl tkubcbfklsk mlni{klembcb thw ib
I{`{fæ ehfh
I{`{fæ  ehfh ih kusâ bes{bifklsk, Ib k~mcklemb mlcmeb r{k ib mlni{klemb ck
I{`{fæ kl
I{`{fæ  kl ibu twâesmebu wkimjmhubu ck Bwbwâ)
Bwbwâ) cmh ehfmklzh kl Fbsblbu
c{wblsk kusk tkwmhch kl tbwsme{ibw 22=
22=
, E{bir{mkw mlmembch r{k kusí nbfmimbwmzbch
ehl ki wms{bi bes{bi ck hwcklbemõl Bwbwâ klehlswbwâ {lb mlni{klemb
mlkr{æ~hebfklsk I{`{fæ ) ih r{k ku {l twhc{esh E{gblh } lh bijh swbæch ck
Ânwmeb,
Ânwmeb, Ki Hgâ Hwmbsí)
Hwmbsí) {lb nmj{wb okwâwr{meb mfthwsblsk kl ki ubekwchemh
I{`{fæ ) bahwb ckukftkòb {l tbtki mfthwsblsk kl ihu wms{biku ck Bwbwâ
sbfgmíl, Ki Hgâ Hwmbsí ― Fbkuswh ck ekwkfhlmbu r{k cmwmjk } twkumck shchu
ihu wms{biku ― uk ehlumckwb ib n{klsk kqswkfb cki ehlhemfmklsh wms{bi,
Bumfmufh) ihu hwâe{ihu I{`{fæ ) ki {uh ck bcm~mlbemõl ehl 2> eb{wmu
!Cmihjÿl-
Cmihjÿl- } ib bcm~mlbemõl r{k {ub 3 tkcbzhu cki eheh !Hgæ  !Hgæ - abl bieblzbch
u{fb mfthwsblemb kl ihu wmsh Bwbwâ274, Ib tbwsmemtbemõl cki Hgâ Hwmbsí kl ihu
22=
Ibu twâesmebu ehftbwsmcbu uk kqsklcmkwhl i{kjh b Ib Abgblb)
Abgblb) kl chlck wkl{klskfklsk
he{wwæb {lb cmn{umõl umfmibw } b {l tbuh f{eah fâu iklsh, Kl Ib Abgblb ki Bwbwâ
 twkuklsõ {lb wkumusklemb fâu n{kwsk b ib mlni{klemb kqswblokwb, Ukjÿl n{klsku) abgæb ~bwmhu
jwbc
jwbchuhu ck nwme
nwmeem
emõl
õl klsw
klswkk ihu
ihu 7 jw{t
jw{thu
hu íslm
íslmeh
ehuu r{
r{kk ehls
ehlsml
ml{b
{bgb
gbll kl Ib Ab Abgb
gblb
lb
kuklembifklsk abusb ib ~æutkwb ck ib wk~hi{emõl ck Nmcki Ebuswh } thumgikfklsk fâu biiâ
ck Bgkibwch Akwlâlck PHuaÿl N{l`íV)N{l`íV) klswk~musb thw ki b{shw) Fmbfm) Klkwh cki 7444,
7444,
274
Mlskwkublskfklsk) kushu 7 hwâe{ihu kwbl ehlhemchu thw ihu Bwbwâ kl Ânwmeb)
Ânwmeb) b{lr{k kl
E{gb)
E{gb) ib swbcmemõl hwbi n{kwskfklsk bnmwfb r{k ki Bwbwâ hgs{~h íushu cki I{`{fæ , Bi
 tbwkekw kl kusk tkwæhch) ki Bwbwâ abgæb tkwcmch thumgikfklsk ki ehlhemfmklsh ck kushu
32
wmshu ck hwcklbemõl Bwbwâ)
Bwbwâ) ab iikjbch b ukw sbl mftwkuemlcmgik ehfh ih ku kl ki
wms{bi I{`{fæ , Tbwb r{k kusb n{umõl he{wwmkwb) ki I{`{fæ }
I{`{fæ } ki Bwbwâ s{~mkwhl
r{k ckeibwbw {lb swkj{b kl u{ bfbwjb wkibemõl, Ehl shcb twhgbgmimcbc) ukjÿl ih
u{jkwmch thw ki skusmfhlmh ck ~bwmbu n{klsku) kusb swkj{b n{k mlni{klembcb thw 
Hgâ Skwh ckut{íu ck u{ iikjbcb b Umftuhl)
Umftuhl) ckgmch u{ wkt{sbemõl ehfh
Ubekwchsmub hwshchqb } ck jwbl thckw r{k kiib sbl bwcmklskfklsk i{eaõ thw 
fblsklkw,

Ukjÿl ihu skusmfhlmhu hwbiku) bi ebfgmh ck umjih) {lb ekikgwbemõl wkimjmhub


mfthwsblsk he{wwmõ kl Umftuhl,
Umftuhl, Ib lbs{wbikzb kqbesb ck ib ekwkfhlmb }b lh uk
wke{kwcb) b{lr{k thumgikfklsk uk swbsbgb ck {l zkfmikwk & {lb nkusm~mcbc r{k
mftimeb ki {uh ck sbfghwku) ki eblsbw } ib thukumõl thw ckmcbcku ― } r{k abgæb
umch uhimemsbcb thw ihu hwâe{ihu kl ki wmsh ck bcm~mlbemõl bl{bi 272, Ib
ihebimzbemõl kqbesb ck ib hgukw~blemb lh uk ubgk, I{`{fæ }
I{`{fæ  } Bwbwâu kusbgbl
 twkuklsku) ih r{k r{mzâu mlcmeb r{k ib sklumõl klswk ihu 7 jw{thu }b abgæb
ehfklzbch b cmufml{mw, Twkuklsku kl ib ekikgwbemõl kusbgbl Hgâ Skwh }
Fmebkib Bw{bjb !Fkihnh-)
Fkihnh-) mfthwsblsk Ubekwchsmub Bwbwâ r{k abgæb
n{lcbch ki Ebgmich Bwbwâ Ubgbiÿ kl kub em{cbc, N{k kuk cæb r{k ib ~mcb ck
Nihwb Akwkcmb ― } thw kqsklumõl ck shcb ib e{is{wb Bwbwâ ― shfbwæb {l jmwh
mlskwkublsk } bisbfklsk umjlmnmebsm~h, K~klshu u{guke{klsku) e{}bu ukfmiibu
n{kwhl tiblsbcbu kl kuk zkfmikwk kl tbwsme{ibw) ewkbwæbl {lb bimblzb n{kwsk
klswk ihu 7 jw{thu } ebfgmbwæbl ib ~mcb ck Akwkcmb thw umkftwk,

Akwkcmb)
Akwkcmb) h Nihwmsb)
Nihwmsb) ehfh u{u ckueklcmklsku ib ehlhekl) kwb {lb ckueklcmklsk
 tbwembi ck I{`{fæ , Ck lbemfmklsh) ihu hwâe{ihu ib abgæbl mcklsmnmebch ehfh
amob ck Huaÿl)
Huaÿl) ib ^kl{u I{`{fæ ) tkwh b ib ahwb ck kusb ekikgwbemõl kl
 tbwsme{ibw)
 tbwsme{ibw) kiib b{l lh abgæb umch hwcklbcb, Kiib kwb {lb f{okw oh~kl)
 thumgikfklsk kl u{u bòhu 74 } kuk cæb Nihwmsb jhzbgb ck ib ekikgwbemõl)
hwâe{ihu, Kl skhwæb) kush ku {lb bu{lemõl uklumgik) }b r{k ihu uhicbchu ck Bwbwâ kqekcæbl
kl lÿfkwh b ihu fmkfgwhu cki Ubekwchemh Bwbwâ klswk ihu kueib~hu swbæchu b ib muib, Ehl
shcb twhgbgmimcbc klshleku) ki ehlhemfmklsh cki wms{bi Bwbwâ t{ch lh abgkw umch sbl
~mjhwhuh,
272
Abusb kusk cæb) ihu I{`{fæ abekl
I{`{fæ abekl u{ wmsh bl{bi ck bcm~mlbemõl ki 2wh ck Klkwh ck) tbwb
ehlu{isbw b ibu ckmcbcku uhgwk ib lbs{wbikzb cki bòh r{k ~mklk, B fkl{ch ihu hwâe{ihu
 twkuewmgkl kgõ !ubewmnmemh- tbwb r{k e{blch ukb thumgik uk btibr{kl b ibu n{kwzbu lkjbsm~bu
cki {lm~kwuh } k~msbw mlnhws{lmhu,
37
 gbmiblch kl bij{lb tbwsk cki ubiõl) kl ib tbwsk thuskwmhw cki e{bwsh chlck ihu
sbfghwku shebgbl) sbi ehfh uk iku wkr{mkwk b ihu lh mlmembchu r{k abjbl, B {l
emkwsh t{lsh) Shzhuum !{l ~hcÿl Bwbwâ wkibemhlbch ehl ib f{kwsk- } Huaÿl
fhlsbwhl b ib ewk}klsk kl thukumõl } gbmibgbl bi wktmebw ck ihu sbfghwku, Um
abgæb sklumõl klswk ihu bchwbchwku a{fblhu) lh tbwkeæb abgkw lmlj{lb klswk ibu
ckmcbcku) }b r{k ehftbwsmkwhl ki fmufh kutbemh wms{bi uml lmlj{lb btbwklsk
blmfhumcbc klswk kiihu, Shzhuum cmh ~{kisb } cmh {lb fmwbcb b Nihwmsb }
ckut{íu cmh ~{kisb wktklsmlbfklsk ck ebwb b Huaÿl cmemklch?
’Huaÿl T{kch sklkw b u{ amob8‖,
amob8‖ ,
Huaÿl)
Huaÿl) ukjÿl ib amushwmb) ehlskusõ uml ~bemibw)
~bemibw)
'Ukj{wh',
'Ukj{wh',
] umj{mõ gbmiblch, Tkwh klshleku) thumgikfklsk ckgmch b ib wkibemõl ck
Shzhuum ehl ib f{kwsk) ki tkhw klkfmjh ck Huaÿl)
Huaÿl) kush ib iik~õ b twkj{lsbw?
’Shzhuum) R{í ku ih r{k {uskc ckukb ehl fm amob8‖,
amob8‖ ,
B ih e{âi ib hswb ckmcbc ehlskusõ?
’Lh ckukh cbòbw u{ amob ck lmlj{lb fblkwb, Kl i{jbw ck kuh) ckukh
iik~bwib b bij{lb tbwsk chlck ib jklsk lh skljb lmljÿl iæckw)iæckw) lmlj{lb
cmwkeemõl, B bij{lb tbwsk chlck kiib l{leb ab kusbch) chlck ib abwí {lb
wkmlb } ik cbwí fâu ck ih r{k {uskc obfâu thcwæb mfbjmlbwuk, Cífkib } ib
iik~bwí b r{k wkmlk uhgwk fm jklsk) } o{lshu) l{kuswb jklsk ehlhekwâ ib
tb‖,
’Iik~ífhuib biiæ o{lshu) klshleku277‖,
Ehlskusõ Huaÿl,
Huaÿl, Um ihu cmhuku ih hwcklbwhl) ihu ck~hshu theh thcwæbl abekw 
umlh ukj{mw ihu ckukhu ck u{u ckmcbcku } bektsbw u{ cmwkeemõl,

Twhlsh ckut{íu ck) kl ib twmfkwb ck u{ eibuk) Nihwmsb uk hwcklõ kl Shzhuum kl


{l wms{bi cmwmjmch thw Ubekwchsku
thw Ubekwchsku } Ubekwchsmubu Bwbwâ } I{`{fæ , Kl ib
hwcklbemõl) ib lhfgwbwhl Bnhbwk,
Bnhbwk, Hgâ Skwh cmwmjmõ ki wms{bi ehfh Hgâ
Hwmbsí } abemklch kush) kiib ehfklzõ ki twhekuh ck klukòbw ib ekwkfhlmb cki
`bwmhuab } ki {uh ck ihu hwâe{ihu I{`{fæ bi
I{`{fæ  bi Bwbwâ r{mklku k~kls{bifklsk

Akeshw Akwlblck !Hgâ Hwmbsí Hfõ Huahum-)


277
Huahum-) klswk~musbch thw ki b{shw) Fbsblbu)
Fbsblbu) ;
ck Hes{gwk ck 2===0
2===0 Fmibjwhu Tbifb !@buaklo{í } ubekwchsmub Bwbwâ ck Fb`klh)Fb`klh) ki
kr{m~biklsk Bwbwâ ck Hgbsbiâ-)
Hgbsbiâ-) klswk~musb thw ki b{shw) Fbsblbu)
Fbsblbu) 3 ck Hes{gwk ck 2===
} Bjhush cki 7444,
7444, Bes{bifklsk) Tbifb ku ki Ubekwchsmub Bwbwâ fâu ~mkob kl Fbsblbu,
Fbsblbu,

35
mlehwthwbwæbl f{eah ck kusk ehlhemfmklsh kl u{u twhtmhu wms{biku, Ehfh ihu
Hihwmuabu I{`{fæ mlmembchu
I{`{fæ mlmembchu kl ib swbcmemõl cki ublsh tbwbch)
tbwbch) blsku ck
Nihwmsb ki Bwbwâ lh ’ehwhlbgb b u{u Ubekwchsku } Ubekwchsmubu,
Ubekwchsmubu, Kl ~kz ck
kush) kiihu ehlubjwbgbl {l nhcÿl !~hcÿl-)
~hcÿl-) ukjÿl ih cmesbgb ib lkekumcbc
mlcm~mc{bi) twktbwblch k mlusw{}klch bi ck~hsh kl ihu cksbiiku wkibemhlbchu ehl
kub ckmcbc) ck fhch r{k íi h kiib t{cmkwbl bsklckwib ehwwkesbfklsk,

Umj{mklch ihu tbswhlku cki wms{bi ck hwcklbemõl I{`{fæ ) ki Bwbwâ bahwb


ehlubjwbw {l ehlo{lsh ck Cmihjÿl tbwb ebcb Nhcÿl kl ki fhfklsh ck ib
hwcklbemõl cki Bumõ !ki lh~bsh Bwbwâ-)
Bwbwâ-) } ki skwekw cæb ck ib hwcklbemõl) bi
mj{bi r{k ki Hwmuabu I{`{fæ ) ebcb Nhcÿl bahwb ehf{lmeb ibu twkuewmtemhlku
tw kuewmtemhlku
hw âe{ih Cmihjÿl,
} twhamgmemhlku b swb~íu cki hwâe{ih Cmihjÿl,

Ihu wkjbihu ck Hgâ Skwh b ihu Bwbwâ n{kwhl l{fkwhuhu, Ib twhqmfmcbc


jkhjwânmeb ck kusbu chu kslmbu kl Ânwmeb Heemcklsbi lh t{kck ukw mjlhwbcb } ku
bisbfklsk twhgbgik r{k ib cmn{umõl twkekcmkwb u{ wkkle{klswh kl E{gb,
E{gb,
F{eabu ck ibu ekwkfhlmbu r{k uk ewkk r{k Hgâ Skwh ehftbwsmõ) t{cmkwhl lh
abgkw umch l{k~bu tbwb ihu Bwbwâ,
Bwbwâ, Thumgikfklsk) ihu wms{biku twbesmebchu thw 
Hgâ Skwh t{cmkwhl abgkw umftikfklsk wkblmfbch ihu wms{biku mlbesm~hu ck ihu
Bwbwâ kl Fbsblbu)
Fbsblbu) tkwfmsmklch r{k twhutkwbwbl } ehkqmusmkwbl ehl ihu
wms{biku I{`{fæ , [lh ck ihu f{eahu kokftihu thumgiku ck kusb wk~msbimzbemõl)
ku ki {uh bes{bi thw ihu Bwbwâ ck eb{wmu } ehehu tbwb ib bcm~mlbemõl, B{lr{k
ihu Bwbwâ abgæbl {smimzbch eb{wmu } ihu ehehu tbwb ki wms{bi ck bcm~mlbemõl kl
Cbahfk})
Cbahfk}) ibu n{klsku klnbsmzbl r{k lh abgæbl akeah {uh ck kushu hwâe{ihu kl
E{gb)
E{gb) thw ih fklhu lh abusb r{k ki I{`{fæ ihu
I{`{fæ ihu ehftbwsmõ ehl ki Bwbwâ,
Bwbwâ,
275
Abusb klshleku) abgæbl umch thukumhlku skwfmlblskfklsk I{`{fæ  ,
Umj{mklch ihu tbswhlku cki wms{bi ck hwcklbemõl I{`{fæ ) ki Bwbwâ bahwb
ehlubjwb {l umuskfb ck Cmihjÿl tbwb ebcb Nhcÿl b ib ahwb ck ib hwcklbemõl
cki Bumõ !ki lh~memh Bwbwâ-
Bwbwâ- } kl ki 5kw cæb ck ib hwcklbemõl) sbi ehfh ihu
Hwmuabu ck I{`{fæ ) ebcb Nhcÿl bahwb ehf{lmeb ibu twkuewmtemhlku }
 twhuewmtemhlku ehl ki hwâe{ih cki Cmihjÿl,
Cmihjÿl,

Gkwlbwc Fb{thmi)
275
Fb{thmi) Ib Jíhfblemk ä i”blemkllk eósk cku kueib~ku !Tbwmu? Mlusms{sk
C”ksalhihjmk) F{uík ck i”Ahffk) 2=35-,
33
Hgâ Skwh ehlsml{õ swbgboblch ehfh Hgâ Hwmbsí tbwb ihu Bwbwâ) Bwbwâ) ck f{eabu
fblkwbu r{k sklcæbl {l t{klsk uhgwk ibu cmnkwklembu klswk kiihu) abusb u{
f{kwsk kl 2=4:)
2=4:) kl e{}h ebuh u{ twhjklmk wkimjmhub) Huabgæ ) bu{fmõ ki
ehlswhi, Ki twmfkw Bwbwâ
twmfkw Bwbwâ Hwmbsí)
Hwmbsí) klswklbch thw Huabgæ 
thw Huabgæ ) lh uk twkuklsõ abusb
 theh blsku u{ f{kwsk kl 2=;4,
2=;4, Ukjÿl ih twk~mush thw Shzhuum
thw  Shzhuum)) Bnhbwk ~mlh b
ukw ib ubekwchsmub Bwbwâ fâu wklhfgwbcb ck ck Umftuhl)
Umftuhl) wk~msbimzblch ihu
wms{biku Bwbwâ } ~mjhwmzâlchihu ehl {lb l{k~b klkwjæb twhthwemhlbcb thw ib
swblun{umõl I{`{fæ , Ehfh ib {lmnmebemõl cki thckw kl Ib Abgblb)
Abgblb) ib fb}hw 
 tbwsk ck ihu Bwbwâ } ihu I{`{fæ kl
I{`{fæ  kl Fbsblbu t{umkwhl ck ibch u{u
wm~bimcbcku thiæsmebu iik~bcbu cki ehlnimesh kl Ânwmeb } tkwfmsmkwhl r{k ibu
ukfkoblzbu kl ewkklembu uk n{lcmkwbl kl ki l{k~h F{lch, Abemklch kush)
cmkwhl b i{z b {lb l{k~b fblmnkusbemõl ck wkimjmõl Bwbwâ,
Bwbwâ, Thw ihu bòhu ;4
;4))
e{blch Ebgwkwb ehlc{eæb u{ swbgboh ck ebfth kl Fbsblbu)
Fbsblbu) ib wkibemõl klswk
ihu 7 jw{thu kwb cknmlmsm~bfklsk sbl bfmushub) r{k kl ki kus{cmh ikjklcbwmh ck
Ebgwkwb)
Ebgwkwb) KI Fhlsk)
Fhlsk) ki Bwbwâ tbwkek b fkl{ch ukw hswh jw{th íslmeh I{`{fæ 
} lh {lb lbemõl mlcm~mc{bi, Ebgwkwb mlei{uh fklemhlb b {l mlnhwfbchw Bwbwâ
mlnhwfbchw  Bwbwâ
iibfbch Ubib`õ)
Ubib`õ) ih r{k eibwbfklsk ku {l lhfgwk ck I{`{fæ ) cbch b {l lmòh
r{k lbek kl {l z{wwõl 273, Bes{bifklsk) ab} {lb n{kwsk {lmcbc klswk ibu 7
ehf{lmcbcku wkimjmhubu kl Umftuhl r{k ab u{tkwbch ibu sklumhlku r{k
kqmusmkwhl klswk kiibu kl ki tbubch, Sblsh ihu I{`{fæ tbwsmemtbl
I{`{fæ tbwsmemtbl besm~bfklsk
kl ibu ekwkfhlmbu Bwbwâ } ~mek~kwub) bijh r{k bfghu jw{thu cmekl r{k kwb
bijh l{leb ~mush) abusb ck ib iikjbcb ck Hgâ Skwh b Fbsblbu,
Fbsblbu,

Ehlei{umõl,
Kl {l umjih ck wâtmcb kqtblumõl } ehlusblsku ebfgmhu) ihu bnwmeblhu } u{u
ckueklcmklsku kl E{gb lh n{kwhl f{} cmnkwklsku cki wkush ck ib uhemkcbc
e{gblb kl r{k twhe{wbwhl swblunhwfbw u{ F{lch } ehihebw ibu n{lcbemhlku
 tbwb u{ tkwfblklemb kl ib muib, Kl shchu ihu butkeshu) kwb {lb ehftksklemb kl
ib e{bi shchu ihu tbwsmemtblsku g{uebwhl {lb uhib ehub } uhibfklsk {lb ehub?
Thckw,
Thckw, Ihu r{k ih sklæbl) lh kusbgbl cmut{kushu b ekckwih) mlei{uh um kusk thckw 
kusbgb kl ki imfmsbch wkmlh tkwfmumgik b ihu bnwhe{gblhu,
bnwhe{gblhu, Ihu r{k g{uebwhl
 thckw {smimzbwhl e{bir{mkw fkcmh r{k s{~mkwb cmuthlmgik) tbwb {lb uhemkcbc r{k
ik t{uh imfmsbemhlku ckgmch bi ehihw ck u{ tmki, Ihu I{`{fæ lbs{wbiku
I{`{fæ lbs{wbiku sbiku
ehfh Hgâ Skwh)
Skwh) Ibs{âl)
Ibs{âl) Kn{luaí)
Kn{luaí) } hswhu) r{k lh kwbl boklbu bi thckw)
273
Ebgwkwb)
Ebgwkwb) Ki Fhlsk ) 525,
3;
wknikobl ib sklcklemb chfmlblsk ck ib uhemkcbc } swbsbgbl ck bgwmwuk {l kutbemh
kl ib muib) {lb eibuk ck wkn{jmh r{k tbwb ki bnwh&e{gblh kwb mfthumgik uktbwbw 
cki wkmlh wkimjmhuh,

Tbwb ib fb}hwæb ck ihu bnwmeblhu)


bnwmeblhu) } kutkembifklsk ki I{`{fæ ) ib wkimjmõl lh ku
{l kikfklsh kl u{ ~mcb) umlh {lb fblkwb ck ib ~mcb) {lb r{k kusâ
ehlusblskfklsk twkuklsk } {lb chlck ib bchwbemõl lh uk wkikjb b {l kcmnmemh
kutkeænmeh } uktbwbch h {l cæb kikjmch ck ib ukfblb, Ib wkimjmõl bnwmeblb uk
~m~k } kqtkwmfklsb b cmbwmh } ih uhgwklbs{wbi kusâ umkftwk kl ehlusblsk
wkibemõl ehl ib a{fblmcbc, Ohal U, Fgmsm wku{fmõ kusb lhemõl e{blch mlcmeõ?
'Thwr{k ibu wkimjmhlku swbcmemhlbiku mftwkjlbl
mftwkjlbl shchu ihu butkeshu ck ib
~mcb) lh ab} cmusmlemõl nhwfbi klswk ih ubjwbch } ih uke{ibw) klswk ih
wkimjmhuh } lh wkimjmhuh) klswk ih kutmwms{bi } ibu âwkbu fbskwmbiku ck ib ~mcb,
Chlckr{mkwb r{k kusí ki bnwmeblh ku) biiæ kusâ u{ wkimjmõl 27;',
Chlckr{mkwb

Ib Cm~mumõl ck ib Abgblb ku btklbu {lb ck ibu f{eabu i{eabu r{k ki


Bnwhe{gblh klnwklsõ abemklch ki fkohw {uh thumgik ck ihu wke{wuhu r{k sklæbl
cmuthlmgiku kl E{gb,
E{gb, Kl lmlj{lb tbwsk kusâ fâu wkubisbcb } ku fâu k~mcklsk ib
mfthwsblemb ck ibu f{okwku r{k kl kusb i{eab ck thckw } skwwmshwmh, Hgâ Skwh)
Skwh)
Ibs{âl)
Ibs{âl) Kn{luaí)
Kn{luaí) } hswbu mlehlsbgiku f{okwku e{}hu lhfgwku }
ehlswmg{emhlku uk abl tkwcmch cki kqtkcmklsk amusõwmeh) n{kwhl twhsbjhlmusbu
n{lcbfklsbiku kl ib tkwtks{bemõl } twhtbjbemõl ck ib wkimjmõl ck I{`{fæ kl
I{`{fæ  kl
E{gb,
E{gb, Ck ib fmufb nhwfb) ib wkimjmõl ckukftkòõ {l tbtki eklswbi kl uhemkcbc
cki Bnwhe{gblh thwr{k kwb ib ÿlmeb ehub ~kwcbckwbfklsk ck kiihu) ki ÿlmeh
wkfblklsk ck u{ hwj{iih k mcklsmcbc r{k l{leb thcwæb kqsmwtbwik ib uhemkcbc
chfmlblsk) t{ku ib wkimjmõl kwb shsbifklsk mluktbwbgik ck ib ~mumõl cki F{lch
 tbwb ki bnwmeblh,
bnwmeblh, Ib Cm~mumõl ck ib Abgblb } ib wk{lmnmebemõl cki I{`{fæ 
ehl ki Bwbwâ kl Fbsblbu)
Fbsblbu) uhl btklbu 7 kokftihu ck ihu ~bwmhu mftkcmfklshu
r{k ihu bnwmeblhu s{~mkwhl r{k u{tkwbw kl E{gb tbwb twkukw~bw {lb mcklsmcbc }
{l uklsmch ck b{shkusmfb) 7 ehlswmg{}klsku mfthwsblsku tbwb tkwfmsmw {l jwbch
ck thckw b {l jw{th r{k ck hswb fblkwb kwb cku~bihwmzbch, BiBi abekw kush) ibu
i{eabu ck thckw ehihebwhl n{lcbemhlku n{kwsku tbwb ib k~hi{emõl ck ib Wkjib
ck Huab kl ib muib } u{ cmn{umõl k~kls{bi kl E{gb } kl ki kqskwmhw,
Ohal U, Fgmsm)
27;
Fgmsm) Bnwmebl Wkimjmhlu blc Tamihuhta} ) 7c kc, !Hqnhwc? Akmlkfbll
Kc{ebsmhl T{gimuakwu) 2=1=-)
2=1=-) 7,
3>
Nml,

3:

You might also like