Ang Kasaysayan ng Ating Pambansang Watawat

Ang Pambansang Watawat ng Pilipinas, na tinatawag din na Tatlong

Bituin at Isang Araw, o Three Stars and a Sun, ay isang pahalang na
watawat na may dalawang magkasing sukat na bahagi na bughaw at
pula, at may puting pantay na tatsulok sa unahan. Sa gitna ng tatsulok
ay isang gintong-dilaw na araw na may walong pangunahing sinag, at sa
bawat taluktok ng tatsulok ay may gintong bituin, na ang bawat isa ay
kumakatawan sa tatlong pangunahing rehiyon - ang Luzon, Visayas, at
Mindanao

Ang bandilang Pilipino ay nilikha ng madugong pakikibaka. Ginawa ito

ng magigiting na kaanib sa mapaghimagsik na Katipunan ni Bonifacio,
na siyang nanguna sa pakikilaban sa Espanya.

Noong una, ang bandila nati'y binubuo ng kayong pula na siyang

sagisag ng dugo ng mga kaanib sa Katipunan, bilang tanda ng kanilang
pagtatanggol sa Inang-Bayan. Ang araw ay nangangahulugan ng
pagsibol ng bagong bansa, kaya't sa gitna ng tinurang araw ay may
isang titik na K na ang katuturan nama'y Kalayaan.

Nagkaroon pagkatapos ng iba't ibang hugis, na ang lalong tanyag ay

ang kina Heneral Pio del Pilar at Gregorio del Pilar. Ang balangkas ng
mga bandilang ito'y siyang pinagtularan ng ngayo'y puting triyanggulo,
na may dalawang guhit na paayun, araw, at mga bituin.

Isang muling pagbabago ang ginawa ng Kapulungan sa Naik sa ating

bandila noong ika-17 ng Marso, 1897, nang ang K ay alisin sa gitna ng
Araw.
Ang maningning na tandang ito na buong pagwawaging iwinagayway
noong unang taon ng Himagsikan ay natiklop noong ika-27 ng
Disyembre, 1897, nang lagdaan ang kasunduan sa Biyak-na-Bato bilang
pagtatabi ng tabak ng paghihimagsik.

Ang bandila ngayon ay kahugis noong sa 1898, na ginawa't pinagtibay

ng Junta Patriotica, sanggunian ng mga tapong Pilipino sa Hongkong, at
dinala sa Pilipinas ni Heneral Emilio Aguinaldo noong ika-19 ng Mayo,
1898. Sa maraming paglalabanang sumunod, nang magbalik ang mga
Pilipino sa kanilang lupain, ang bandila, na lalong naging makahulugan
sa pagkakaragdag ng tatlong bituing kumakatawan sa tatlong
malalaking pulo ng Pilipinas, ay buong tagumpay na iwinagayway ng
ating hukbo ng Himagsikan.

Si Marcela Agoncillo, ang kanyang anak na si Lorenza, at ang

pamangkin ni Jose Rizal na si Delfina Herbosa de Natividad ang nagtahi
ng unang watawat sa Hong Kong.

Ang pambansang watawat ng Pilipinas ay mayroong parihabang disenyo

na binubuo ng isang puting pantay na tatsulok, na kumakatawan sa
kalayaan, pagkakapantay-pantay at pagkakatipan; ang pahalang na
estripang bughaw ay para sa kapayapaan, katotohanan at katarungan at
ang pulang katumbas nito ay para namaan sa pagkamakabayan at
kagitingan. Sa gitna ng puting tatsulok ay mayroong gintong araw na
kumakatawan naman sa pagkakaisa, kalayaan, demokrasyang panlahat
at sa soberanya ng bansa. Napalilibutan ito ng walong sinag, na kung
saan ang bawat isa ay kumakatawan sa mga lalawigang may
mahalagang pagkakalahok sa 1896 Himagsikang Pilipino laban sa
España; ang mga lalawigang ito ay ang Maynila, Bulacan, Cavite,
Pampanga, Bataan, Laguna, Batangas at Nueva Ecija (bagamat
mayroong ibang mga sors na nagsasabing mayroon pang naiiba).
Gayunpaman, ayon sa Pagpapahayag ng Pagsasarili (1898) at sa pag-
aaral ng propesor ng UP na si Ambeth Ocampo, ang mga sinag ng araw
ay kumakatawan 'di umano sa unang walong lalawigan ng Pilipinas na
pinasailaliman ng Batas Militar noon sa nabanggit ng himagsikan.
Tatlong talang may limang sulok naman ang matatagpuan sa bawat
isang dulo ng tatsulok, na kumakatawan sa tatlong kapuluan kung saan
nagsimula ang himagsikan: sa Kalusunan, Kabisayaan, at
Kamindanawan.

Ang orihinal na simbolismo ng watawat ay nakatala sa teksto ng

pahayag ng pagsasarili, na tumutukoy sa isang nakalakip na guhit,
ngunit walang tala ng nasabing guhit ang nakita. Ipinaliliwanag sa
nasabing proklamasyon na:

" Sa wakas ay napagpasyahan nang walang pagtutol na ang bansang

ito, ngayong malaya na magmula ngayon ay gagamitin ang parehong
watawat na ginamit nito, kung saan ang mga hugis at kulay nito ay
inilalarawan sa kalakip na guhit na makatotohanang nagpapakita ng
tatlong nabanggit na lakas na kumakatawan sa puting tatsulok bilang
kakila-kilalang simbolo ng pamosong Samahan ng Katipunan, na sa
pamamagitan ng pagsasanduguan ay nag-udyok sa sambayanan na
bumangon at mag-alsa; ang tatlong bituin na kumakatawan sa tatlong
punong pulo ng kapuluan - ang Luzon, Mindanao at Panay (Visayas)
kung saan nagmula ang paghihimagsik; ang araw ay kumakatawan sa
malalaking hakbang na isinagawa ng mga anak ng bansang ito sa
pagtahak nito sa kaunlaran at kabihasnan; ang walong sinag nito ay
kumakatawan sa walong lalawigan ng Pilpinas, at ang mga kulay na
bughaw, pula at puti ay umaalala sa watawat ng Estados Unidos ng
(Hilagang) Amerika bilang pagpapakita ng lubos napsasalamat sa
dakilang bansang ito sa kanyang walang pag-iimbot na pagtatanggol na
ipinagkaloob nito, at patuloy na ipinagkakaloob nito sa atin. At, tangan
ang watawat na ito, iwinawagayway ito sa harap ng mga ginoong
nagkatipon dito —[talaan ng mga pangalan ng delegado]— at buong
katapatang nanunumpa na kikilalanin at ipagtatanggol ito
magpasahanggang huling patak ng aming mga dugo. "

Ang simbolismong ibinigay sa 1898 Proklamasyon ng Pagsasarili ng

Pilipinas ay naiiba sa kasalukuya't kinikilalang paliwanag. Sabi sa
dokumento, ang puting tatsulok ay sumisimbolo sa sagisag ng
Katipunan, ang lihim na samahang lumaban sa pamumuno ng España.
Nasabi rin na ang mga kulay sa watawat ay kumakatawan sa mga kulay
ng watawat ng Estados Unidos bilang pagpapakita ng pasasalamat sa
pagtulong nila sa mga naghihimagsik na Pilipino laban sa España.
Sinasabi rin na ang isa sa mga bituin ay kumakatawan sa pulo ng
Panay, sa halip na sa buong Kabisayaan..[3] Ang Panay daw ay, ayon
sa mga pagkakaunawa, ay kumakatawan sa buong rehiyon ng
Kabisayaan. Ang araw naman ay kumakatawan sa malalaking hakbang
na isinagawa ng mga anak ng bayan tungo sa kaunlaran at sibilisasyon,
at sa halip na Tarlac, Bataan ang inilista bilang isa sa walong lalawigang
kinakatawan ng mga sinag sa nasabing watawat.

Sinasabing hinalintulad ang watawat sa watawat ng Cuba na, tulad ng

Pilipinas, ay nakikibaka para sa kalayaan mula sa Espanya noong
panahong din yon.

Ang lilim na bughaw na ginamit sa Pambansang watawat ay naging

paksa ng kontrobersiya ng halos siyamnapung taon na ang tagal. Mula
1920 hanggang 1985, ang lilim ay navy blue hanggang sa inutos ni
Pangulong Ferdinand Marcos na baguhin ito sa lilim na sky blue, mula
sa abiso ng mga sirkulong kasaysayan, sa mismong lilim na ginamit sa
watawat ng Cuba, na ka-alyado ng bansa noon laban sa Espanya. Dahil
sa kakulangan sa materyal at istandardisasyon noong Digmaang
Pilipino-Amerikano, ang mga taga-suporta ng lilim "navy blue" at "sky
blue" ay nagpasa ng kanikanilang katibayan na kapwang sumasalungat
sa bawat argumento. Silipin Mga Watawat ng Himagsikang Pilipino

Habang klarong nilalahad ng mga opisyal na dokumentong

rebolusyonaryo na ang orihinal na lilim ng asul na ginamit sa unang
watawat ay azul oscura, na kung isasalin sa Filipino ay "malabong
bughaw" o madilim, at kung ano ang eksaktong lilim na tinutukoy nito
ang siya pa ring magiging paksa ng debate sa mga susunod na taon.
Sumasang-ayon ngayon ang mga historiador na ang azul oscura na
tinutukoy ay isang mas malalim na lilim kaysa sa sky blue, ngunit mas
marahan naman sa navy blue.

Para pagpahingahin na ang kontrobersiya, ang kasalukuyang inuutos na

lilim ay royal blue, ayon sa Aktong Pangrepublika Blg. 8491. Sa
kasamaang palad, ang kilos na ito ay naglikha ng panibagong
kontrobersiya sa pagitan ng mga historiador at politiko ukol sa kung
maaaring gawin ito ng gobyerno na baguhin ang mga sagisag ng
kasaysayan at orihinal na kahulugan ng mga ito para lang sa
kaginhawaan ng lahat.

Ang bandilang ito ay siya nang kinikilalang watawat ng Republika

Pilipina noong ika-12 ng Hunyo, 1898, sa Kawit, Kabite. Siya na ring
sumaksi't nagpatibay sa pagpapasinaya ng Republika sa Malolos,
Bulakan, noong ika-23 ng Hunyo, 1899. Ito na rin ang sumaksi sa
pagwawagi't pagkatalo ng mga Pilipino sa Digmaang Pilipino-Amerikano
hanggang sa mahuli si Aguinaldo sa Palanan, Isabela, noong ika-23 ng
Marso, 1901.

Sa loob ng mga unang taon ng kapangyarihang Amerikano sa

Kapuluan, ang paglaladlad ng bandilang Pilipino ay naging sanhi ng di
pagkakaunawaan, kaya't ang Komisyon, noong ika-23 ng Agosto, 1907,
ay nagpatibay ng batas Big. 1696, na kilala sa tawag na Batas sa
Bandila na nagbabawal ng paglaladlad ng bandilang Pilipino sa alin
mang pook kahit sa tahanan. Tuwing magbubukas ng pulong ang
Batasan, mula noong 1908 hanggang 1914, ang mga lider na Pilipino ay
gumagawa ng hakbang na tungo sa ikawawalang-halaga ng tinurang
batas. Nagtamo sila ng tagumpay tungkol dito noong ika-22 ng Oktubre,
1919, na panahon ng Gobernador-Heneral Francis Burton Harrison.

Ang pagkapabalik ng bandilang Pilipino ay nangahulugan ng pagkilala

sa pagka-bansa ng Pilipinas, kaya't sa kasalukuyan, ang ating bandila
na sagisag ng bagong kalayaan, at ng bagong bansa, ay hindi kapiling
na nakawagayway ng bandilang Amerikano.

Pinoy Edition © 2019 - All rights reserved.

Source: https://www.pinoyedition.com/maikling-kwento/ang-kasaysayan-ng-ating-pambansang-watawat/