r

HALK EDEBİYATI
ANTOLOJİSİ

Sadettin Nüzhet Ergun

1 9 3 8
İ S T A N B U L
DEVLET BASIMEVİ
f
HALK EDEBİYATK
ANTOLOJİSİ
HALK EDEBİYATI
ANTOLOJİSİ

Sadettin Nüzhet Ergun

1 9 3 8
İ S T A N B U L
DEVLET BASIMEVİ
Kült&r Bakanlığı Yağın Direktörlüğünün 19 ! 7 ! 1937 tarih ve
82İ2S12 numaralı emrile I.nci defa olarak 2000 sayı basılmıştır.
 F İH R İST

BÖLÜM: I

Â Ş IK E D E B İY A T I

S ay ıfa
Kul M e h m e t ........................................ 7 — 11
ö k s ü z D ede . . . 1 2 — 14
K ö ro g lu . . . . . . . . . ..........................i, 15 21
Âşık G arip ...................................................................... 2 2 — 2 4
Âşık . . . . . ; .................................. . . . . 2 7 — 31
Kâtibi . . . . . . . . . 32 — 37
K u l o ğ l u ....................................................... 3 8 — 41
K ay ıkçı K ul M ustafa. . . . . . . . . . . 42 — 47
G e d a y î .................................................. 48 — 50
Âşık Ö m e r .................................................. 51 — 5 6
G e v h e r i .................... ..... . . . . . . . . . . 57 — 65
Âşık H a şa n . .............................. 66 — 70
K e r e m .............................. 71 — 7 6
K a ra c a o ğ la n . ................................................... ..... . 7 7 — 8 3
E m ra h .................................................................................8 4 — 8 8
Âşık A l i ........................................ 89 — 90
K a b a s a k a l M ehm et ........................................................9 3 — 9 5
H o c a o ğ l u ....................................................................9 6
H ü k m i .................................................. 97
 şık A l i . . . . . . . . . . . . . . . . 98 — 99
D e r tli. . . . . . ........................... .........................1 0 3 — 1 0 6
E r z u ru m lu E m r a h ............................................. . 1 0 7 — 1 1 0
B ay b u rtlu Z i h n i ......................... . 1 1 1 — 113
G e d a y i ............................................................. . . . 1 1 4 — 1 1 6
R uhsati . . . . . .. . . . . . . . . . 1 1 7 — 121
N u ri . . . . . . . . . .................................... 1 2 2 — 1 2 4
S e y r a n i ......................... 125 — 130
H ezari . ............................... . ..........................131
VI
Sayıfa
S ü m m a n î ..........................................................................1 3 2 — 135
P esen d î . ........................................ 136 — 13 7
G ü n d e ş l i o ğ l u ........................................ 138 — 140
D a d a lo ğ lu ...........................................................................141 — 146
D eli B o r a n ....................................................... 147 —150
 şık H a c ı ...................................................................... .1 5 1 — 1 54
Alu B e şe ......................................................................... 1 5 5 —156
G u f r a n î ........................................................................... 1 5 7 —1 6 0

BÖLÜM: II

ta sa v v u f! h a lk E D E B İY A T I

Y u n u s E m r e .................................................................... 1 6 5 — 171
S a id E m r e ......................................................................... 1 7 2 — 174
K a y g u su z A b d a l .......................................................... 1 7 5 — 178
E b û H â m i d ..................................................................... 1 7 9 — 180
H acı B ay ram ı Veli ..................................................... 181 — 183
E m ir S u l t a n ............................................................. . 1 8 4
E şrefo ğ lu R û m î ...........................................................1 8 5 — 188
İbrah im T e n n u r î ...........................................................1 8 9 — 192
A b d ü rrah im T irsî ..................................................... 1 9 3 — 194
Ü f t a d e ............................................................................. 1 9 7 — 202
M em i C a n ............................................................. ..... . 2 0 3 :— 2 0 4
K a y g u su z A lâeddin .....................................................2 0 5 — 212
N izam o ğ lu S e y f u l l a h ................................................ 2 1 3 — 219
E m ir O sm an H a ş i m î ................................................ 2 2 0 — 221
H a t a y î ...............................................................................2 2 2 — 225
Pir Sultan A b d a l .......................................................... 2 2 6 — 228
A z m i ...................................................................... 229 — 230
H ak ik î o ğlu O s m a n .................................................... 2 3 3 — 235
H ü d ayî Aziz M a h m u d .................................................2 3 6 — 240
A b d ü lm ecid Ş e y h î ................................... 241 — 242
O ğlan Ş ey h İ b r a h i m ............................................... 2 4 3 — 246
G ay b î S u n ’u l l a h .......................................................... 2 4 7 — 252
Sin an Ü m m î ..................................................................... 2 5 3 —2 5 5
A k kirm an lı N a k ş î ......................................................2 5 6 — 260
N iy azî M ı s r î .................................................................... 261 — 266
H im m e t .................... ............................................. ..... . 2 6 7 — 270
 VII
Sayıfa
K u l N e sim î . . . . . . . . . . . . . . 271 -— 2 7 2
A b d al . . . . . . . . . . . . . . . .2 7 3 — 275
K az ak A bdal . . . . . . . . . . . . . . 276 -- 2 7 7
K u d d u sî . \ .. . . . . . . . . . . . 281
M îr'atî . . . . . . . . . . . . . . . . 2 8 2 — 283
T ü rab î ............................................................................ 2 8 4 — 285
E d ip H arab î . . . . . . . . . . . . . . 2 8 6 — 287

BÖLÜM: III

Ş İF A H Î H A LK E D E B İY A T I

T ü rk ü le r . . . . . . . .. . . . . . . 2 9 3 — 301
A ğıtlar . . . . . . . . . ............................... 3 0 4 — 3 0 8
M aniler . . . . . . . . .. . . . . . .3 1 1 — 3 1 6
 BA ŞLA N G IÇ

Son on b eş yıl içinde yap ılan araştırm ala rla bir çok
o zan larım ızı b u g ü n yen i yen i tan ım ış b u lu n u y o ru z. B u n a
k a rşı ise derli toplu bir “H alk E d ebiy atı Antolojisi,, b u lu n m a­
y ışı y ü zü n d en taleben in bu ed eb iy at h ak k ın d a k i bilgisi e k sik
b u lu n u y o r. İşte biz elim izden g eld iği k a d a r bu b o şlu ğ u dol­
d u rm a ğ a çalıştık. Ş u rasın ı da u n u tm am alıd ır ki, bu se çm e
y az ılard a b u lu n an d e y işle r, b u g ü n k ü , b ilg im ize g ö re d ir.
Y o k sa y arın b u n lar d a g ö z ü m ü z e ek isk g ö rü n m e ğ e başlıy a-
caktır.
Bu kitap, ü ç b ö lü m d ü r: Birinci b ö lü m d e XVI ncı asırd an
son a sr a k a d a r yetişen saz şairlerin in şiirlerin d en ö rn ek ler
v ard ır. İkin ci b ö lü m d e m u ta sav v ıf h alk şairlerin in en m e ş­
h u rların d an p a rç a la r gösterilm iştir. Ü çü n cü b ö lü m d e ise şi­
fahî h alk ed eb iy atın d an bazı n ü m u n e le r b u lu n m ak tad ır.

H c ik E d e b iy a tı A n to lo jis i
 BÖLÜM: I
 ŞIK EDEBİYATI ÖRNEKLERİ
XVI ncı ASIR
 K U L MEHMET

Ü v e y s P a şa o ğlu M ehm et P a şa A ydın m u h a ssılıid i.X V In c ı

asrın k ıym etli b ir saz şairi olan M ehm et, sam im î bir eda ile
çok g ü zel k o şm a ve sem aîler v ü c u d e getirm iştir.

T ak atim tak oldu bican o lm u şu m

G ece g ü n d ü z d ö ğ ü n m ed en se n g ile
B ak u p m ah y ü z ü n e h ay ra n o lm u şu m
Y iyü p aşk ın e sra rın d a n b en g ile

B ah an e yok b ir y erin d e ey gü zel

S o y u n u p libasın ı bir h o şç a düzel
A lnına gü zellik yazılm ış ezel
B o y an m ış k aşların siy ah ren gile

R ak ip lere işin o lsu n bir y an a

B ad eh u halini arzey le b an a
H û d a v erip sa n la y d ım ben san a
C ev ah ir b u lm ad an y e ğ d ir d en gile

îy lik le anılsın âlem d e adım

R u zig âr elv erm ez esm ed i bâdım
D er M EH EM M ET ab d al o lm ak m u rad ım
E ğ n im e post belim e p alh en g ile

— 2 —
B u n ca d em d ir h asretliğin çek erim
G el se v d iğ im geld-ayrılık [1] g ü n leri
G özlerim den kanlı y a şla r d ö k erim
Gel se v d iğ im g eld ayrılık gü n leri
[1] G e ld '"'a y rılık
N eler gelir k oç yiğidin serin e
G ece g ü n d ü z y a n a r aşk ın n arın a
G ün b u g ü n d ü r H ak kefildir y arın a
Bil se v d iğ im geld-ayrılık gü n leri

K ap ın d a k u lu n d u r bey ile g e d â
Can ile se r g a y ri y o lu n a feda
Ş im d en so n ra sa n a g a y ri elv ed â
K al se v d iğ im geld-ayrılık g ü n leri

B ü lb ü lü n ü m fery ad ım v ar zarım v ar
în ci cev h er m ad en id ir şarım v ar
Lâle sü n b ü l al çiçekli y ârım v ar
G ül se v d iğ im geld-ayrılık gü n leri

D eli gön ü l k arlı d ağları aştı

H icr odile dertli sin em iz pişti
D er M EH EM M ET yine g u rb ete düştü
Yol se v d iğ im geld-ayrılık g ü n lri

— 3 —

H ak ik î âşık ı b u lm ak istersen
M uradım ız g o n ca fem d ir bize gel
îçip aşk m eyin den k an m ak istersen
H er dem im iz bile, d em d ir bize gel

N azlı y a r g eçm ed en h u p iu ğ u n çağı

N için d o laşırsın taşıla d ağı
S ey retm ek istersen b ah çe y i bağı .
V arm a ra k ip lere k em d ir bize gel

Bin d o ğ u rsu n sen i d o ğ u ran an a

Y usuf-u sân isin şim d i z am an a
Serin d en g eçen ler gelsin m e y d an a
Sö y le sen i sev en k im d ir bize gel

A y a v ru m açılm ış y an ağ ın alı
Y ü zü n ü gören in k alır mı aklı
Tuti dillim lebin sü k k e r m isali
Aziz b aşın için em d ir bize gel
 Lütfedip se v d iğ im k aşların çatm a
k a sa v e te d ü şü p k a y g u y a batm a
M E H M E T g a rib in d ir g a y e t ağ latm a
G özlerim d en ak an n em d ir bize gel

— 4 —

Y a v ru m k u zu m seni ald ırdım elden

K u zu m k u zu m der de m eler bir k ö y ü n
U san d ım d a bezd im bu tatlı can d an
K u zu m k u zu m der de m eler bir k o y u n

Y ine çiçek len d i d ağ la rın b aşı

K o y u n ben n ideyim M evlânın işi
D âim d u rm az ak ar g ö z ü m ü n y aşı
K u z u m k u zu m der de m eler bir k oy u n

K o y u n senin derdin ço k tu r n idey im

Y an ın ıza b a şk a k u zu k atay ım
V arıp sen i k o y a k la rd a g ü d ey im
K u zu m k u zu m der de m eler bir k oy u n

K u zu m senin b u d u r aln ın d a yazı

H iç elin k u z u su olur m u k u zu
Y ü reğim d e v ard ır bir ince sızı
K u z u m k u zu m der de rrieler bir k o y u n

S en i gü d en çoban g a y ri gü tm esin
Y ay d ığı y erlerd e otlar bitm esin
K u zu n u y iy en ler on up yitm esin
K u zu m k u zu m der de m eler bir k o v u n

B u g ü n k o y u n tuz taşın a gelm ed i [1]

Elin k u z u su d a k u zu olm adı
A rayıp ta k u z u su n u b u lm ad ı
K u zu m k u zu m der de m eler bir k oy u n

[1] K oy u n lar y a lasın lar diye b ü y ü k k ay a tu zların d an m ü n a sip b ir

yere bazı parçalar korlar. H ay v an lar d ışa rd an gelin ce h e rg ü n b u n u
yalarlar, so n ra y a ta k la rın a giderler.
10
N olayd ı sen k o y u n o lm ıy ay idin
Elin k u zu ların ı g ö rm iy e y d in
ö lü p te şu y ere g elm iy ey id in
K u zu m k u zu m der de m eler bir k oyu n

K ul M EH EM M ET b u n u b ö y le sö y led i
K oyu n sa n a yolum n erden u ğ rad ı
S ö y led i de y aşın y aşın ağ lad ı
K u zu m k u zu m d er de m eler bir k o y u n
— 5 —
B e hey elâ gözlü canım
K ul o lm a ğ a geldim san a
G ön ül tah tında sultanım
K ul o lm a ğ a geldim san a

N e y erd ey iz ne g ök tey iz
D ün ü g ü n ü firkatteyiz
Elim erm ez h asretteyiz
Kut o lm a ğ a geldim san a

E vlerin in önü y o ld u r
K erem kıl âşık ın g ü ld ü r
G erek ağ lat g erek g ü ld ü r
K ul o lm a ğ a geldim san a

M EH EM M ET e y d ü r k u lu n u m
B aşı açık bir delinim
T â ezelden m u h ibb in im
Kul o lm a ğ a geldim san a

H er dem y ü zü m e gül gibi

G ülen dilberin îkulüyu m
Ben a ğ la d ık ç a y aşım ı
Silen dilberin k u lu y u m

N az ile salan başın ı

O yn atıp g ö zü k aşın ı
R ah m ed ip ben yoldaşın ı
Anan dilberin k u lu y u m
 11
M agruF; tu tm ayıp -kendini
A lçak tutuben g ö n lü n ü
A rayıp derd im en d in i
Bulan dilberin k u lu y u m

Kul M EH EM M ET e y d ü r ferm an
H astasın a ed er d erm an
B en im le h er g e c e m ihrnan
O lan dilberin k u lu y u m
 Ö K SÜ Z D ED E

XVI ncı asrın so n la rın d a y aşıy an Ö k sü z D ede, Y en içeri

şairlerin d en d ir. R um elili o ld u ğ u an laşılan bu âşık ın e se rle ­
rin d e m ah allî h ayatı ak settiren p a rç a la r da gö rm ek tey iz.

1 —

B u g arip g ö n lü m ü n nesin so rarsın

H er dem y âr elinden y aralı sine
Y âr m erh em etm ezse u n u lm az y aram
ö lü r de g id erim y aralı sin e

S in em şe rh a şe rh a y aralad ığ ın
Y âr k en d i bilm ez m i y aralad ığ ın
S a rm a y ın c a k en d i y aralad ığ ın
K im k a rışır anın y aralısın a

Sin em satp âred ir y â ra v ar sö y le

T ab ib e y a lv a rıp y a ra v ar. sö y le
S e v e rse n M evlâyı y â ra v ar sö y le
G ö rsü n ne o lm u ştu r y aralı sine

Bu k a d a r â şık la r gelir y aralı

A nlar da hep y âr elinden y aralı
D eğ m ey in ce u n u lm az ol y âr eli
Tatlı m erh em sü rsü n y aralısın a

Ö K S Ü Z k a y d u b e n d o lm u ş ben d in e
B en d o lm u şu m ben de senin b en din e
N ola su al etse bir de k en d im e
Y aran n erd e d ese y aralısın a
 13

E lâ g ö zlerin e k u rb a n o ld u ğ u m
Ecelim gelm ed en ö ld ü rm e beni
G izlice u ğ ru n c a sev erim seni
S ırrım ı k im se y e bild irm e ben im

S en i b a n a v eren ol Y üce G an i
A lırlar elim den k o rk arım sen i
Kaddirt^i b ü k ü p te ö ld ü rsen beni
Ü stü m e d ü şm an ım g ö ld ü rm e ben i

Ö K S Ü Z Â Ş IK b u n u b ö y le söyledi
în d i aşk ın d ery asın ı b o y lad ı
Sen in aşk ın ben i m ecn u n eyledi
D a ğ la ra d ü şü rü p g ez d irm e beni

— 3 —

B ü lb ü lü m b a şlad ım fe ry a d ü z â ra
Aç h ü sn ü n b ağ ın ı nâz eyle bâri
K alm ad ı takatim çev rin ç e k m e ğ e
îltifat yok çev rin az eyle b â ri

G ü zeller için d e bir n am k o m u şsu n

C an lar y ak ıcı bir afet im işsin
Ben k u lu n u ö ld ü rü rü m d em işsin
B a n a b u ih san ı tez eyle bâri

C an arz u la r cem alin i g ö rm e ğ e

E rm esin ra k ip ler ben i sü rm e ğ e
Ç ün h icap ed ersin selâm v e rm e ğ e
H er gelip geçtik çe g ö z eyle bâri

Ö K S Ü Z Â Ş IK m erttir sö y le sö zü n ü
Ben k u lu n a teslim eyle özü n ü
K im seler d u y m asın gizli râzını
B a n a bir ten h ad a söz sö y le bâri
14
— 4 —
G en e ev v el b a h a r oldu
D algalan d ı c u şu m ben im
D a ğ la r yeşil don giy in ce
K ü h ey la n d ır eşim ben im
Bir y at ile k o n u şu n c a
Zardan g e çe r alışın ca
N azlı y âre b u lu şu n ca
D u rm az a k a r y aşım ben im
Ö K S Ü Z Â Ş IK ed er an a
Ş ü k rü m v ard ır M evlâm san a
S e y rim d e verildi b an a
H ay ra y o ra d u şu m benim

M isali cennettir ev vel bah arı

Açılır k ırm ızı g ü lü T u n a ’nm
Ö ter bü lb ü lleri ley lü neharı
E se r b ad ı sa b a yeli T u n a ’nın

H iç k im seler bilm ez k an d e d ir başı

T azelen ip a k a r y ey in d ir cu şu
E k sik değil yalısın ın sa v a şı
L eş ile d o lu d u r gölü T u n a’nm

A lam an d ağın d an beri geçm iştir

E n g e ru s elinden yollar açm ıştır
A n alar ağ latm ış k an la r içm iştir
sö y le m e ğ e y o k tu r dili T u n a ’nın

T ü ra b a g a rk o lm u ş y e rd e d ir y ü zü
A rzu lay ıp a k a r K arad e n iz!
C em reler d ü şü n ce sö k ü lü r bu zu
O v a la ra çık ar seli T u n a'n m

Ö K S Ü Z Â Ş IK b u n u b ö y le dedi mi
İndi o v a la ra bastı k ad em i
S e lâm lam ış U stu rg o n ’la B u d u n ’u
B e lg ra d ’a u ğ ra r yolu T u n a ’nm
 KÖ ROĞLU

XVI ncı asrın k ah ram an lık h islerin i teren n ü m eden en

kıym etli şa h siy e t hiç şü p h e y o k ki K ö ro ğ lu d u r. Bu şairin
ism i etrafın da teşek k ü l eden efsan e A n adolu, A zerb ay can
T ü rk ista n d a b ü y ü k b ir şö h ret k a z a n m ış v e bu h ik ây e son
z a m a n la ra k a d a r m uhtelif şek illerd e y aşam ıştır.

— 1 —

Y iğit olan g ü m b ü r g ü m b ü r g ü rle sin

Y iğidi d o ğ u ran an a bin y a şa
A ğ g ö ğ d e d e kızıl k a n la r şo rlasm
Y iğidi d o ğ u ran an a bin y a şa

D a v lu m b a z lar y e ğ d e y e ğ d e u ra n d a
Ç a rk ac ılar sağ lı sollu dön en de
E ğ ri k ılınç a ğ g ö ğ d e y i bölen de
Y iğid i d o ğ u ran an a bin y a şa

G ele b e y le r cen ge h arb i çalın sın

Ç am lıb el ask e ri ay rı b ö lü n sü n
G ece g ü n d ü z zarb ı m ey d an k u ru lsu n
Y iğid i d o ğ u ran an a bin y a şa

Asıl k oç yiğitler p u su d a sak lı

B elleri kılınçlı eli m ızraklı
H ep şah in b ak ışlı aslan sıfatlı
Y ü rü k an içen ler hep bin ler y a şa

K Ö R O Ğ L U d er b u g ü n b u rd an d u ralım
S a b a h o lsu n z arb ı m ey d an k u ralım
A kan k an d an dolu şa ra p uralım
Y ü rü deli h u y lu m sen bin ler y a şa
16

Y ü rü n aslan larım s a v a ş idelim

B u n a k a v g a derler bey ne p a ş a ne
H ay k ırıp h ay k ırıp kelle k eselim
S ey rey ley in el a y a ğ ı şa şa n a

Y ü rü b ey ler cen ge h arb i çalınır

îy i kötü bu m e y d a n d a bilinir
K ılınç d e ğ e r ad am iki b ö lü n ü r
N u sra t bizim b e y le r neci p a şa ne

G ü rzü n k ö steğ in i k ola tak m ah

A rap atı s a ğ a so la y ık m ak
K a rg ıla r m ız ra k la r b ird en k ak m alı
F ırsat v erm en A rap atlar k a şa n a

K Ö R O Ğ L U der d u rm an edek çe n gim iz

B u n d an belli olsun yiğit k an g ım ız
Ü ç saat sü rm eli b u rd a b e n g im iz [1]
T arih yazın şu d a ğ la ra n işan e

— 3 —

Y ü rü b ey ler k o rk m an g ü n ü n ü z d o ğ d u
Alın k a l’eleri b u rçları şim d i
Bir s a v a ş edelim Çin, M açin ile
B asın d erelere leşleri şim d i

Y ü rü b ey ler y ü rü b âd e içelim
G irelim m ey d an a can d an geçelim
Ç alalım kılıncı k a n la r saçalım
T a ş taş üstü k o y m an b u rçları şim d i

Y ü rü b e y le r y ü rü şetler k u şan ın
K ılınç çekin d ü şm a n la ra döşen in
B aşın k esin b ey ler ile p aşan ın
D u rm an h em en çekin gö çleri şim d i

[1] H en gim iz: A'nengim iz

 17
Y ü rü b ey ler nettim k estiler b aşı
Yedi bin p eh liv an bir de b in b aşı
D iri tutun gelin yed i k a rd a şı
Ben elim le k esem b a şları şim di

Y ü rü b ey ler b ah ar geldi y az oldu

B ü lb ü l deyu b esled iğ im b az oldu
K Ö R O Ğ L U der bu k u m a n d a az oldu
A yırın bed en d en b aşları şim di

B en den selâm eylen o b e y b a b a m a

Ettiği ak lım d an çık m az n eyleyim
Ö perim ellerin h an ım ninem in
D e m ire -o ğ lu b en siz gitm ez n ey ley im

D u rm an hey a ğ a la r gelin m ey d an a
B o y an sın k ılın çlar al kızıl k an a
B en de m ü rü v v e t yok k ıy arım can a
İçerim den g am ım gitm ez n eyleyim

A rap at altında d u rm az sa v a şır

K ılm cı çek ersem gözler k am aşır
B en im ile şim d i d ev ler u ğ ra şır
Sizin ile işim bitm ez n ey ley im

K Ö R O Ğ L U ’nu dersen bir g en ç a rslan d ır

D e m ire -o ğ lu y an d a bir k ah ram an d ır
D izdar der ki d ö ğ ü şe c e k z am an d ır
B eş yü z atlı b an a yetm ez n eyleyim

B en den selâm eylen Bolu beyin e

Ç ıkıp şu d a ğ la rı y asla n m ah d ır
Ok g ıcırtısın d an g ü rz ü n sesin d en
D a ğ la r se d a v erip seslen m elid ir

D ü şm an geldi tab u r tab u r dizildi

A lnım ıza k a ra yazı yazıldı
T üfenk icad oldu m ertlik bozu ldu
Iğri kılınç k ın d a p aslan m alıd ır
H a lk £ d e b iy a tı A n to lo jis i
18
K Ö R O G L U d ü şer m i yin e şan ın d an
A yırır ço ğ u n u er m ey d an ın d an
K ır at k ö p ü ğ ü n d en d ü şm an k an ın d an
Ç evren dolup şa lv a r ıslan m alıd ır

— 6 —

H em en M evlâ ile san a day an d ım

A rk am sen sin k al’em sen sin d a ğ la r hey
Y oktur sen d en g a y ri k olu m k an ad ım
A rk am sen sin k al’em sen sin d a ğ la r hey

Y üce y ü ce tepesin den yol aşan

G itm ez oldu g ö n lü m ü zd en en d işen
M ü rü v vetsiz b ey d en y e ğ d ir dört köşen
A rkam sen sin k a l’em sen sin d ağ la r hey

H ep sın ad ım O sm an lI’nın alını

B u lam ad ım h ergiz gön lü m alanı
A n ıcağız sev d iğ im in halini
A rkam sen sin k a l’em sen sin d a ğ la r hey

K Ö R O G L U der tepelerden b ak arım

G özlerim den k an lı y a şla r d ö k erim
B u n ca yıldır h asretin i çek erim
A rk am sen sin k al’em sen sin d a ğ la r hey

K im isi p ın ar b a şın d a
K im isi yolun d ışın d a
Al giyen oh b e ş y aşın d a
İlle m av ili m avili
K im isi d a ğ la rd a gezer
K im isi incisin dizer
Al giy en b ağ rım ı ezer
İlle m avili m avili
K im isi odun d ev şirir
K im i k ah v esin p işirir
Al giyen aklım şaşırır
İlle m av ili m avili
K Ö R O Ğ L U ’m der ki n olacak
T a k d ir yerin i b u la cak
M avilim k ald ı alacak
İlle m av ili m avili

— 8 -

S elâm v erd im selâm alm az

S elâm ım a salam sen i
A k çasız p u lsu z âşık) m
N asıl ben im k ılam seni

H u p lu ğ u n a yok b ah an e
G özlerin b en zer şehane.
N am ın çık m ıştır cih an e
Bilir cü m le âlem seni

N azlım salın ır g ez ersin

D ertli b a ğ rım ı ezersin
B ey az k â ğ ıd a ben zersin
Y azar m -o la k alem seni
M alım yok ki dökem saçam
H âzin em yok ağzın açam
Ç arem b u d u r alam k açam
H ep y an ım d a b u lam seni
Y eni bah çen in n arısın
K ırm ızı gü ld en arısın
K oç K Ö R O Ğ L U ’nun y â n sın
B ö yle m isin bilem seni

K aç m a hey y ek çeşim k a ç m a
K olu b ağlı al gid erim
K oç k ır atı alıp gitm e
S en i b a ğ la r al gid erim

K o y v e r gelsin kır atım ı

Ben bilirim kıym etin i
A lırım senin etini
S en i b a ğ lar al gid erim
âo
S en dev o lsan g ü le şirim
A rslan o lsan u ğ ra şırım
îşte geld im d ö ğ ü şü rü m
S en i tutar al g id e rim
S a ç a rım çöle k an ın ı
A lırım tatlı can ın ı
Sen d u y m ad ın m ı ü n ü m ü
Ş im d i b a ğ la r al g id erim
K Ö R O Ğ L U 'y u m b u illerde
Ş an ım sö y len ir dillerde
G eldim sizi b u çö llerd e
K olu b ağ lı al g id e rim

— 10 —

Seferim v ar G ü rc ista n ’a
B en im ile g ö çen g elsin
İn m esin n âm ert m e y d a n a
C an d an serd en g eçen gelsin
içtiğim iz arslan k an ı
Y ed iğim iz S ü le y m a n î [1]
K ılm ç k a b z a sın d a n k an ı
Ş erb et edip içen g elsin
K u lak tut m erd in sö z ü n e
in elim m ey d an y ü z ü n e
Ecel g ö m le ğ in ö zü n e
K e n d -e liy le b içen gelsin
K Ö R O G L U b ir g e n ç arslan d ır.

D ö ğ ü ş bir d ü ğ ü n b a y ra m d ır
C an d an se rd en geçen gelsin

— 11 —

P ın ar b a şın d a n b u lan ır
in e r o v ay ı do lan ır
S e n d e çok m allar talan ır
[11 B ir türlü a k h u rm a.
 2Î
D a ğ la r d u m an o ldu
Ç a y ır çim en oldu
B en y âri g ö rm e d im
H alim y am an oldu

H iç o v a y a in m edin m i
A şk o d u n a y an m a d ın m ı
G a m g u ssa d a n d o n m ad ın m ı

D a ğ la r d u m an oldu
Ç a y ır çim en oldu
B en y âri g ö rm e d im
H alim y am an oldu

Y az g ö rm e m iş k ışa b en zer
D ert g ö rm e m iş b a şa b e n z e r
iç m iş te sa r h o şa b en z er

D a ğ la r d u m an oldu
Ç a y ır çim en oldu
B en y âri g ö rm e d im
H âlim y am an oldu

K Ö R O G L U serin d en geçti
A şk ın d o lu su n d an içti
A y v az gelip b u n d a n geçti

DağlİLr d u m an oldu
Ç a y ır çim en oldu
B en y âri g ö rm e d im
H âlim y am an oldu
 Â ŞIK GARİP

XVI ncı asrın son y arısın d a y aşa d ığ ın ı u m d u ğ u m u z  şık

G arip , K ö ro ğ lu ’dan so n ra en çok o k u n an bir destan ın k a h ­
ram an ıd ır. K ay n ağ ı A zerb ay can olan bu iki destan m otifleri
y ö n ü n d en üç ülk ede, T ü rk iy ed e, A z e rb ay can d a, G ü rc ista n d a
y e r b u lm u ş v e son g ü n lere k a d a r h alk a ra sın d a se v ile se v ile
o k u n m u ştu r.

- 1

A rzu layıp çıktım g u rb e t eline

A ğlarım sızlarım k im sem y ok benim
Y azık oldu düştüm ben dilden dile
A ğlarım sızlarım k im sem y ok benim

G en ç y a şım d a terk ey led im vatan ım

G ay et ile zayıf o ld u -b u tenim
Şim d i bu b eld ed ir ben im m esk en im
A ğlarım sızlarım k im sem yok ben im

Â Ş IK G A R İP y an ık y an ık söy lesin
İnip aşk ın d ery asın ı bo y lasın
H ak sen i devletin de daim etsin
A ğlarım sızlarım k im sem y ok benim

G u rb et elde b a ş y astığ a g elen d e

G ayet y am an olur işi garib in
G elen olm az gid en olm az y an ın a
S iy ah top rak ile taşı g arib in
 23
Y azık oldu şu g arib in ad ın a
D o y m ak olm az lezzetine, tadına
H er g eld ik çe y aren leri y ad ın a
D in m ez a sla çeşm i y aşı garib in

G A R İP eder ben g arib e kim b ak sın

A nam yoktu r gelsin g ö z y aşı d ö k sü n
Sen em y o k tu r m e zarım a taş diksin
Bir çalıdır m ezar taşı g arib in

Bir sözile ben to z a ğ a tutuldum

Bu g arip ellerde yaktı nâr ben i
H asretin n ârın a yan d ım küt oldum
Ahu gö zlü m ne h ald ey im g ö r ben i

N e sa b ra tak at v ar ne dilde m ecal

G ön ül M ecnun o lm u ş L ey lâsm a rar
V azg eçersem seni y ad eller sa r a r
G ö rü n ce a b d al eyled i yâr beni

 ŞIK G A R İP gön üllerin u ğ ru su

G eçm ez im iş bu sev d an ın ağrısı
S a n a ben sö y ley im sö zü n d o ğ ru su
Al sev gilim gel sin em e s-.r beni

D inleyin a ğ a la r tarif edeyim

Açılır b a h a rd a g ü lü T ebrizin
D ü ğ ü n d e b a y ra m d a atlas giy erler,
B o zu lm az yeşili, alı T ebrizin

T ebrizin etrafı d a ğ d ır, m eşed ir

İçin de oturan b ey d ir p aşa d ır
S ek iz bin m ah alle yü z bin k ö şed ir
Ç arşısı, p azarı, yolu T ebrizin
P eh liv an lar k isp et g iy er y ağ la n ır
C üm le b e z irg â n la r an d a eğlen ir
Ü ç yü z altm ış y ü k ü birden b a ğ lan ır
Elden ele g ezer m alı T ebrizin
24
E re n ’ er do lu su n içip gelm işsin
A şk ın d ery asın ı geçip g elm işsin
Ben G A R ÎB ’im v atan m edh in etm işim
B en im im di R üstem Zali T ebrizin

N am e geldi v atan ım d an
V akti v ara y ım gid eyim
K an lı y a şla r g özlerim d çn
Aktı v a ra y ım g id ey im

Ol m ü rü v v e t k erem kân ı
K u lu n a çoktur ih san ı
G u rb et elin k ah rı beni
Y aktı v ara y ım gid ey im

Â Ş IK G A R İP bilir kendin
Y iğit olan d ö k er kanın
Felek b o y n u m a k em en din
T aktı v ara y ım gid eyim

İşte geldim g id iy o ru m
Şen o lasu n H alep şeh ri
Ç ok ek m eğ in , tuZun yedim
H elâleyle H alep şeh ri

S a n a derler A rabistan
D ört tarafın b a ğ u bostan
H ab er geld i nazlı dosttan
D u rm a k olm az H alep şeh ri

A Ş IK G A R İP d ü ştü yola
H ızır y ard ım cısı ola
G ö rü n d ü g ö z ü m e sıla
Sen k al b u n d a H alep şeh ri
XVII nci ASIR
 Â ŞIK

O n yedin ci asrın ilk y arısın d a y aşıy an kıym etli sa z ş a ir ­

lerin d en d ir. Az çok divan ed eb iyatı tesirin e k a p ıla ra k m an ­
z u m e le r y a z m ışsa da on da d ah a ziy ad e  şık ed eb iy atı n ü ­
fu zu görü lm ek ted ir.

- 1 —

Sabah sa b a h esen se h er yelleri

B en im se v d iğ im e ben d en a şk eyle
Irm ak olup a k a r çeşm im selleri
B en im se v d iğ im e ben den aşk eyle

H ay alleri gözlerim d en ay rılm az

A k ar bu çeşm im in yaşı d u ru lm az
Bir d erd e u ğ rad ım d erm an b u lu n m az
B en im se v d iğ im e ben den a şk eyle

Y a v ru şah an idim uçtum y u v ad a n

Ahım inm ez oldu daim h av ad an
U n u tm asın ben i dâhi d u ad an
Benim se v d iğ im e ben den aşk eyle

Â Ş IK ed er d ü n y a gelm ez ay n ım a
A bdal olup p ost çek ey im eğ n im e
T an rı em an eti olsun b o y n u m a
B en im se v d iğ im e ben den a şk eyle

H er seh er efendim yolun b ek lerim

Ş ak ı b ü lb ü l v ar u y an d ır y ârim i
M uhabbetin can için de sak larım
Ş ak ı b ü lb ü l v ar u y an d ır yârim i
28
Anın h ü sn ü g ü lü n k im se derm esin
K em lik satan m u rad ın a erm esin
G aflet u y k u su n d a ra k ip g ö rm esin
Ş ak ı b ü lb ü l v ar u y an d ır y ârim i
D er ki Â Ş IK g ü zel dilin a şk ın a
M erd isen erk ân la yolu n a şk ın a
Y ılda bir açılır g ü lü n aşk ın a
Ş a k ı b ü lb ü l v ar u y an d ır y ârim i

D iv an ey im aklım k alm ad ı se rd e
Bir k a şla rı k em an aldı da gitti
A şkın d e ry a sın a açu b en y elken
Bi k ıy a s u m m a n a daldı da gitti

Y ârin şeh rin e u ğ r a r ise y olu m

Y üz sü rü p p ây in e arzed em halim
A hdine d u rm ad ı şol k an lı zalim
B en i fe rd a la ra sald ı da gitti

Zalim felek yin e g ö sterd i işler

G ö zlerim d en a k a r k an ile y a şla r
Y ü re ğ im d e k i y areler işler
G am z esi sin em i deldi de gitti

B a rek âllah ne h oş y a r a şır allar

L e b le b ifid e n '^ k a r süiÇkerle b allar
D er Â Ş IK eğn in e ald ığım şallar
H ay ali g ö z ü m d e k ald ı da gitti

— 4 —
Âlem b iz ar oldu ben im zârım d an
Bir âşık b ü lb ü lü m g ü ld e n u san d ım
A yırd ılar ben i nazlı y ârım d an
Ç eşm im y aşın ın selin den u san d ım
F elek aln ım ıza çek m iştir k alem
A şk bir afet im iş g a y ri ne diyem
Bizi sö y leşirler şu halkı âlem
Bizi sö y leşen dillerden u san d ım
 29
G arip Â Ş IK n eyler b ay ii g e d ay ı
Ç ek ilm ez g ü ç o lu r feleğin y ay ı
İstem em cihanı d ü n y ay ı canı
B a n a n asih at v eren d en u san d ım

G ü zel sen d en ayrılalı

H ayli zam an oldu gel gel
B ak g ö zü m d en ak an y aşım
Âbı rev an oldu gel gel

B ö yle m - olur k ü sü p gitm ek

S en i sev en i terketm ek
H aram oldu yem ek içm ek
İşim figan oldu gel gel

K u ru lu y ay d ır b asılm az
G ön ül yârin d en k esilm ez
İçm ey in ce dert ek silm ez
B o ş k ad eh ler doldu gel gel

K U L Â Ş IK ed er v a rm a ğ a
H alinden h ab er a lm a ğ a
Y etiş n am azın k ılm ağ a
Sen i sev en öldü gel gel

— 6 —

B e g ü zel sen in d erdin den

D ü n ü g ü n g ezer ağ larım
Ah ey ley ip in leyü b en
G öz y aşı d ö k er ağ larım

Ç a ğ rırım G an i deyi
U n u tm asın ben i deyi
K im i g ö rsem seni deyi
Y ü zü n e b a k a r ağ larım

Â Ş IK ’ım u ğ ra d ım d erd e
D ü ştü m bu sö y ü n m ez oda
H ak k ad ı o ld u ğ u y erd e
S in im d en çık ar a ğ la rım
30

A b ü lb ü lü m g arip g arip
ö tm e ben i ağlatırsın
V arıp yatlar arasın d a
Y atm a ben i ağlatırsın

B ü lb ü l gib i z ârd ır işim

Akıttım çeşm im in yaşın
H ışım lan ıp hilâl k aşın
Ç atm a ben i ağlatırsın

 şık olan n eyler m alı

A ğlam ak tır anın k ârı
S e v d iğ im k a rşım d a n bâri
G itm e beni ağlatırsın

D er ki Â Ş IK sa n a k u ld u r
E zelden bildiğin h aldir
Y a azat eyle ya ö ld ü r
S atm a beni ağlatırsın

— 8 -

K u ğ u m u ,y â ra g ö n d erd im
K u ğ u m eğ len d i gelm ed i
Selâm etle gelir d erdim
M u sa’m eğlen d i gelm ed i

N e halet geldi serin e

M ecnun m u oldu birin e
 şık m -oldu b irb irin e
M u sa’m eğlen d i gelm ed i

H ep k u ğ u su n b u ld u eller
G özetir gözlerim y o llar
Issız k ald ı bizim y erler
M u sa’m eğ len d i gelm ed i
 31
İştiy ak ım h ad d en aştı
H asretiy le ciğ e r pişti
E şin d en ay rı mı d ü ştü
M u sa’m eğ len d i g elm ed i

Â Ş IK d er k - a c a p '[1] h al oldu
Y at a v c ıy a şik â r m -oldu
B izden g a y ri y âr m ı b u ld u
M u sa’m eğ len d i g elm ed i

P] Ki acap yerin e
 k a t ib i

XVII nci asrın k ıym etli saz şairlerin d en d ir. G e re k şiirle-

rile, g e re k sazı ile d ev rin d e b ü y ü k bir şö h ret k azan m ıştır.
L irik v e d id ak tik bir çok m an zu m e le r v ü c u d a getiren K âtibi
E v liy a Ç eleb i’nin tak d irle k a rşıla d ığ ı âşık la rd a n biridir.

— 1 —

E fen dim lûtfeyle H ak k ı se v e rse n

G el ağ la tm a ben i eller için d e
Sen in salın ışın ö ld ü rü r beni
S elv iy e benzettim d allar içinde

Ben sen i sev eli b ir dem gü lm ed im

D erdim p ek y e ğ in d ir ilâç b u lm ad ım
Ç ok gü lü stan g ezd im a sla g ö rm ed im
Bencileyin g o n ca g ü ller içinde

Efendim h ışım la y ü z ü m e b a k a r
A yrılık ateşi b a ğ rım ı y a k a r
G ö zü m y aşı d u rm az ça ğ la y ıp a k a r
K alm ışım sultan ım seller içinde

K Â T İB İ d er im iş ah ü z â r m - o la
Y âr da b en cileyin intizar m - o la
A cap se v d iğ im d e n gü zel v a r m - o la
Ş u fâni d ü n y a d a k u lla r içinde

— 2 —

G ön ül d ü r r - i m ek n u n getirir dile
A şkın d e ry â sın a d ald ığ ı zam an
G özlerim in y aşın d ö n d ü rü r sele
Y âr bizi fe rd a y a sald ığ ı zam an
 33
N aşin in d u ası g ö k le re ağ m az
Ü stü n e de rah m et y a ğ m u ru y a ğ m a z
A şkın h arareti sin ey e sığ m az
S e v d iğ im d e n h ab er g eld iği zam an

K açın m a can ın ı d o sta fed ad an

B öyle h ab er aldım b a y ü g ed ad an
Bize cev red en ler b u lu r H ü d ad an
H er k e s ettiğini b u ld u ğ u zam an

İyilik eden k işi b u lu r selâm et

Elbette k em liğin so n u n ed am et
 şıkın b a şın a k o p ar k ıyam et
H aşre k ıy am ete k ald ığı zam an

K Â T İB Î g ö r erk ân ın ı y o lu n u
O lura o lm aza su n m a elini
P ad işah ım bu ben g e d a k u lu n u
U n u tm a d u ad an ö ld ü ğ ü zam an

— 3 —

E fk âr atı ile m enzil g ö ren ler

V ar ise h ü n eri girsin m ey d an a
Bizi bilm ez deyi ıdlâl eden ler
G elsin sö y leşelim sö zü rin d an e

T erk ed ip efkârı rin d an e söyle

M aarif b ah rin i sen dahi sö y le
Ârif ol sö zü n ü m u h tasar sö y le
Eh lidil tab idir yola erk ân a

Ö m rü m ü n dirahtı derd ile bitti

B ih am dillâh sö zü m m en zile yetti
F elek aşım ıza a ğ u la r kattı
A şkım ın şe m ’ine dön er p erv an e

H ıfzeyle k en din i su gib i ak m a

N am erd in n ârın a ö zü n ü y ak m a
K Â T İB Î yatların sö z ü n e b a k m a
Ârif ol k ad e ri b ek le m erd an e
H alk £ d eb iy a tı A n to lo jisi
34

G önül senin ile k av il edelim

Ya sen y ard an y a ben serd en geçey im
Y alan sö zü çü rü k fikri nidelim
Y a sen y ard an y a ben serd e n geçey im

Bir n aeh le sırrım ızı açm ad an

İkim iz de ecel câm ın içm eden
Can k u şu k afesten çıkıp uçm adş-n
Ya sen y ard an ya ben serd en geçey im
Aklın sa n a sen ak lın a y âr isen
N asih atim dinle ben im er isen
K Â T İB İ der ş a d d a y ım der isen
Ya sen y ard an y a ben serd en geçey im
— 5 —
K ış ey y am ı gid ip b a h a r gelin ce
Açılır gafletten g ö zü d ağların
D on anır zey n o lu r g ö n ce gü lleri
B ü lb ü llere g eçer n azı d ağların
İlk b ah ar g a rk o lu r yeşil d on lara
H idâyetler H aktan o lu r an lara
E sen yeli sefa v erir can lara
M iskü am ber k o k ar tozu d ağların

Z eyn olur açılır dört yan ı lâle

Irm ak ları ben zer âbı zü lâle
K Â T İB İ der şu cih an d a olu n a
Ş ü k ü r H ak k a şim d i sö zü d ağların
— 6 —

G ön ül a şk atına bin elden beri

M uhabbet m enzilin alagelm iştir
P erv an e v e ş şe m ’a y an ald an beri
Benzim iz sararıp so lag elm iştir

R uzu şep fikrim iz sev g ili y â rd a

C iğer k e b ap oldu h asreti n ard a
Bu g arip b ü lb ü lü m e v v el b a h a rd a
M uradın a lm a ğ a g ü le gelm iştir
D ertli b ü lb ü l b ah çelerd e d a ğ la rd a
F ig an ed er y az g eld iğ i ç a ğ la rd a
Mor sü m b ü llü g o n ca gü llü d a ğ la rd a
F erh at Şirin in i b u lag elm iştir

K Â T İB Î der h ay alin i k o ğ d u ğ u m
G ece g ü n d ü z h ayalin e g eld iğim
S e v e rle r g ü zeli elbet sev d iğim
Y alan cı d ü n y ad a o lagelm iştir
— 7 —
S e v d iğ im v ash n a erey im deyi
C iğerim k an ile d o lagelm iştir
Ö zlerim lûtfunu g ö rey im deyi
A ğlayı ağ lay ı yo lagelm iştir

D o ğ ar ay la r gibi d o ğ u p d olun m a
Beni k o y u p yatlar ile salın m a
C iv an sen i se v d iğ im e alınm a
S e v e rle r gü zeli o lagelm iştir

H atırını y ık m a işb u ged an m

B ir ed n a k u lu d u r B âri H udan ın
N içe sen cileyin g o n ca fidan ın
A çılm ış gü lleri so lag elm iştir

G ay etle n azlısın biz de biliriz

İltifat ed ersin deyi geliriz
K ab u l etm ez isen bir y â r b u lu ru z
M ecnun leylâsın ı b u lag elm iştir

K Â T İB Î der sitem v a rd ır bu sözde

D erd im iz ne beşte d u ru r ne y ü zd e
D ilberin u ğ ru n a ölelim biz de
D ost için â şık la r ölegelm iştir
— 8 —

G ö n ü l m elûl olup ey lem e âhı

 şık a ayrılık o lagelm iştir
D in le n asih atim h u p la n n şah ı
H er dem a ğ la y a n la r g ü legelm iştir
3&
A rifler cih an d a sü rm ü ş sefayı
D e ğ m e g ü zeld e g ö rm e d im vefay ı
E y lem e efendim gel b u cefayı
H er k e s ettiğini b u lag elm iştir

S e h e r v ak ti öter zâr ed er b ü lb ü l
H û d ay ı m eth eder h alince her dil
Lâle m en ek şe k aran fil v e sü m b ü l
C ü m le istik b ale g ü le gelm iştir

E yled im y o lu n a canım ı feda

Lûtfeyle efendim ey lem e eda
K ayık çı, K u loğlu , K Â T ÎB Î, G eda
H ak k ın em ri ile dile gelm iştir

Deli g ö n ü l m elûl olup g a m y em e

A ğlam an ın elbet g ü lm e si v ard ır
A d û y a intikam k alır mı böyle
H er k e s ettiğini b u lm ası v ard ır

H ak için ibadet eden sad ık lar

M ertebesin b u lu r b a ğ rı y an ık lar
B iv efa dilberi sev en âşık la r
G âh i b ö y le m elûl o lm ası v ard ır

K Â T İB Î sab re y le ötesi y ak ın
H ercaî gözetm ez tuz e k m ek h a k k ın
B ivefa dilbere ald an m a sak ın
H em en bir y ü z ü n e g ü lm e si v a rd ır

— 10 —

B u lan d ı aşk ım ın seli

A cap artıp d u ru lm az mı
H ü sn ü n g ö rd ü m oldu m deli
A kıl b a şa derilm ez m i

Y ü zü n b en zer dolun a y a
Ş e n sin ö m rü m e se rm ay e
G eldim san a h âk i p ây e
H atırcığın so ru lm az mı
 37
F erh ath r d a ğ la n delen
Şirin in y o lu n d a ölen
D er K Â T ÎB Î M ecnun olan
L e y lâ sın a sarılm az mı

— 11 —

E v v e l b a h a rd a açılır
G o n ca g o n ca gü lü n d ağ lar
C an ile serd en geçilir
İçild ik çe rnülün d ağ lar

A rayı aray ı bu ld u m
S a n a indim âram oldum
Z iyaret etm eğe geldim
M em leketin belin d ağ lar

G o n cad ır güllerin so lm az
Y ârından ay rılan gü lm ez
K Â T İB İ der tabir olm az
A çılm ış sü n b ü lü n d ağ lar
— 12 —

S ö y le canım n em e k üstü n
B re k aran filli dilber
S elâm ı sab ah ı kestin
Bre k aranfilli dilber

K aran filin biter taze

Şim d id en b aşlad ın naze
N için in cin m işsin bize
Bre karan filli dilber

K aranfilin boyu uzun

Açılır g ece g ü n d ü zü n
Bâri g ö reb ilsem yüzün
B re karan filli dilber

U ğ ra m a z sa n gâh i gâh i
E d erim ah ile v âh i
K Â T İB Î’nin ne g ü n ah ı
B re k aran filli dilber
 KULOGLU

S afra n b o lu ’lu M usah ip M ustafa Paş.a’nın b a b a sı olan Ku-

lo ğlu S ü le y m a n A ğa XVII nci asrın k ıym etli bir sa z şairid ir.
S am im î v e sad e bir lisan la v ü c ü d e getirdiği şiirler cidden
gü zeld ir.

îşit av azım ı ben de v aray ım

U çu p gitm e b u n d a k o n ad u r bü lb ü l
Sen in h up nefesin k alb im ev in d e
V ü cü dü m şeh rin i d o n ad u r bü lbül

K o n arsan g ü le kon diken e k o n m a

E sk i d ü şm an ların dost olur san m a
Açıp o g ö ğ sü n ü h âra d ay an m
R ak ip lerin kastı ca n ad u r b ü lb ü l

Sultan o ld u r rah m e y le y e k u lu n a
T ab ip o ld u r derd e d erm an b u lu n a
B en lik edip k o n m a g ü lü n dalın a
H ân v a r pen çen i k a n a d u r bü lbül

K U L O Ğ L U dem bedem d o lu lar içer

K işi se v d iğ in e dib âlar biçer.
Bu d ü n y a fan idir tez gelir g eçer
Bu bah çen in so n u fen ad u r b ü lb ü l
— 2 —

Ş ev k im i arttırır ak şam ın dem i

S e v d iğ im b en im le o ld u ğ u zam an
D efolur da g id er gö n lü m ü n gam ı
G elip te y an ım a g ü ld ü ğ ü zam an
 39
S ö y led ik çe lezzet v ard ır sö zü n d e
R û zü şep h ay ali iki g ö z ü m d e
H udan ın em riyle yârın y ü zü n d e
Ak gü ller açılır g ü ld ü ğ ü zam an

A şkım ın dum an ı serim i b ü rü r

D iv an e gön lü m ü gâh ele alır
San ırım v ü cü d ü m cennete girer
Y ârım k o y n u n a ald ığı zam an

N arı aşk ın ile v ü cü d ü m yan dı

Bir asilzad ed ir h u ridir kendi
San ırım ki gökten bir m elek indi
K olların b o y n u m a sald ığ ı zam an

K U L O Ğ L U ’yu m boz b u lan ık ak arım

H asret o d u n a cism ü can y ak arım
N e rızk ım a ne m alım a b a k a rım
Y âr aşk ı k alb im e d o ğ d u ğ u zam an

— 3 —
K im e sö y liy ey im ben de derdim i
H ûnettin ciğerim deldin ru z ig âr
T ebdil ettin m ek ân ım ı y u rd u m u
Yine don dan d o n a attın ru z ig âr

H ercaî, o ld u ğ u n b an a bildirdin
Ç eşm im y aşlı k an lar ile doldurdun
N içeleri şad ey le y ip g ü ld ü rd ü n
Beni âteşlere yaktın ru zig âr

Bir zam an ö lü rsem k ab rim k azıla

T arih olup bu sö zlerim yazıla
E llere b a k a rk en iki göz ile
Bana bir göz ile baktın ru zig âr

D er K U L O Ğ L U çeken derd ile k ah rı

Y alan d ü n y a bu ö lü m d ü r ahırı
M am ur iken viran gö n lü m şeh iri
S ö k ü p bentlerini yıktın ru z ig âr
40

S a n a derim elâ gözlü m eleğim

Senin b a n a in cin diğin n ed en dir
K erem in den m ak b u l ey le dileğim
Sen in b a n a in cin diğin n ed en dir

Y olun da ah edip k an ları döken

O lu rm u ş engelin g ö zü n e diken
B u n ca yıllar senin m eddah ın iken
Sen in b a n a in cin diğin n ed en dir

Ben m e şg u l olalı m ethü se n ay e

G am zelerin oku v erd i fen ay a
B u lu ştu k ça eder oldum k in ay e
Sen in b a n a in cin diğin n ed en dir

G önül v erd im ben de sen se rv i dale

Ç evri çektirdin irg ü rd ü n bu hale
S ö y le g ü n ah m ıdır â şık a nâle
Senin b an a incin diğin n ed en dir

K U L O Ö L U eder ki sö zlerim haktır

A şkın k itab ın d a m ü şk ü lü m yoktur
T en h a sö yleşelim su alim çoktur
Senin b a n a in cin diğin n ed en dir
— 5 -
D a ğ la r başı oldu y u rd u m
A ğlayıp gezer y ü rü rü m
G ü n d en gü n e arttı derdim
in ley ip gezer y ü rü rü m

G ü zelliğin tarzı b u d u r
Mah cem alin o lm u ş bed ir
 şık lığa çare n ed ir
^Soyunup gezer y ü rü rü m

Yine firkatinle yan d ım

K en dim i en gin e saldım
M uh abbet b ah a rın a daldım
B oylayıp g ezer y ü rü rü m
 41
B o y u u zun ince bellim
M ah y ü z ü n d e çifte benlim
Sen in ile deli gön lüm
İn leyip g ezer y ü rü rü m

K U L O Ö L U der g iy d im postu
K açırd ım gözleri m esti
H ald en bilen nazlı dostu
A rayıp g e z e r y ü rü rü m

- 6 •—

K a rşım d a salın an dilber

B a k m a ben i ağlatırsın
Beni k o y u p y ad ellere
G itm e ben i ağlatırsın

Ş e k e rd e n şerb et ezerler
İnce tülbentten sü zerler
İncili m ercan dizerler
D izm e beni ağlatırsın

Boyn un u z u n d u r dal gibi

E m sem leblerin bal gibi
B ah çelerd e b ü lb ü l gibi
Ö tm e ben i ağlatırsın

H oş çek ey im n azlarını
G el öpeyim gözlerin i
K elp rak ib in sözlerin i
T utm a ben i ağlatırsın

B u K U L O Ö L U san a k u ld u r
T â ezelden böyle y o ld u r
Y a azat eyle y a öldür
S atm a beni ağlatırsın
 KA YIKÇI K U L M USTAFA

XVII ni asrın m e şh u r o rd u şairle rin d e n olan K ul M ustafa,

D iv an edebiyatı tesirin d e k alm am ış, şiirlerin d e en z iy ad e
h alk zev k im teren n üm etm iş kıym etli bir sa n ’atk ârd ır. K ul
M ustafa’nın, b u lu n d u ğ u h arp le re ait tasv irle ri ihtiva eden
m an zu m eleri de v ard ır.

— 1 —

— G en ç O sm an D estanı
îp tid a B a ğ d a d ’a sefer o lan d a
Atladı h en d eğ i geçti G en ç O sm an
V u ru ldu sa n c a k ta r kaptı sa n c a ğ ı
İletti b ed en e dikti G en ç O sm an

E ğ erley in K ıratım ın ikisin

F eth edeyim d ü şm an ların h episin
S ab ah n am az ın d a B a ğ d a t k ap ısın
Allah Allah d eyip açtı G en ç O sm an

Sultan M urat e y d ü r g elsü n görey im

Nice k a h ra m a n d ır ben de bileyim
V ezirlik isterse üç tu ğ v erey im
K ılıcın dan al k an saçtı G en ç O sm an

K U L M U ST A FA k ara k o ld a g ezerk en
G ülle k u rşu n y a ğ m u r g ib i y ağ a rk e n
Y ıkılası B ağ d at sen i d ö ğ erk en
Şehitlere se rd a r oldu G en ç O sm an
— 2 —

G ele d ilber gel A llah’ı se v e rse n

G el ağ latm a ben i eller içinde
 43
N e acay ip olur şu h alkı âlem
S ö y le şirle r bizi diller içinde

B u n ca z am an h asretin d en gü lm ed im
B öyle zalim o lacağın bilm edim
Ç ok y erleri g ezd im am m a görm ed im
B en cileyin g e d a k u llar içinde

B ed ir olur d o ğ ar artık d u lu n m az
A kar çeşm in y aşı bir dem silin m ez
U m arım ki şu n d a a sla b u lu n m az
Sen cileyin g o n ca gü ller içinde

M U ST A FA sö y ler sö zü n ü saz ile

S ü re g ö r d ev ran ı şe v k ç e şaz ile
K ırm ızılar g iy de salın n az ile
K o ben g ö rü n ey im çullar için de

~ 3 —

K ıy am et h a şre d e k bek lerim sen i

G örm ed en gön lü m ü n k erv an ı tez gel
Ahu tek çöllerde ağ latm a beni
Bu g arip gö n lü m ü n m ih m anı tez gel

U çtu gön ü l k u şu h av a eyledi

B ü lb ü l m ek ân ın d a y u v a eyledi
A yrılık dellâh n ida eyledi
Bu g arip gö n lü m ü n m ih m an ı tez gel

B ü lb ü lü n m ek ân ı çalı b u cağ ı
D ilberin m ek ân ı âşık k u cağ ı
Ö lü rsem k örelir b ab am ocağı
Bu g arip g ö n lü m ü n m ih m an ı tez gel

M U ST A F A ’m çağırır k alm ad ı takat

Beni m ecn un etti gözleri afet
M elek, n esli m isin ey se rv i k am et
Bu g arip g ö n lü m ü n m ih m an ı tez gel
44

G ön ül bir b elâd ır san a d ü şe rse

Beni fe rd a la ra sa lm a se v d iğ im
M ah y ü z ü n ü g ö rü p ak lım ş a ş a r s a
B a n a deli d ey e g ü lm e se v d iğ im

G ö zü m ü n ö n ü n d e ey lem e sefa
V ü cu d ü m zayıftır çek em em cefa
G el eyle se v d iğ im v a ’dine vefa
R ak ip leri m em n u n k ılm a se v d iğ im

M ailim b a k m a ğ a yârın y ü zü n e
Y ü zü m sü rd ü m ay ağ ın ın tozun a
M edet u y m a ad u larm sö zü n e
B en im b ed d u am ı alm a se v d iğim

S e v e rle r gü zeli ezel ar değil

D e ru n u m d a olan sa n m a n âr değil
 şıkım b a şım d a aklım y âr değil
A n m çün k u su ra k alm a se v d iğ im

D er M U ST A F A eşin g elm ez cih an a

S e n i se y re y le sin d ü şen g ü m a n a
K ad d ü k am etin e yoktu r b ah an e
G ü zelliğ e m a ğ ru r olm a se v d iğ im

Yine geld i ev v el b a h a r g ü n leri

Y üce d a ğ la r yol o ld u ğ u zarriandır
Y a lv ara ben H ak k a n iyaz ettiğim
B ü lb ü l g ü le kul o ld u ğ u zam an d ır

H ep a ğ a ç la r u ç m ak donun g iy e rle r
 şık lar d a b ü lb ü llere u y arlar
S u d a k alm ış şim d i taşlar k a y a rla r
H ep ırm a k la r sel o ld u ğ u zam an d ır

B a h a rd a açılır, k ırm ızı g ü ller

Ş e v k a gelip figan ed er b ü lb ü ller
 45

B ö lü k b ö lü k se y re çık a r g ü zeller
 şıkların del [1] o ld u ğ u zam an d ır

K U L M U ST A FA gözd en sa ç a r jaleler
A rar b u lam az derd in e çareler
A çılm ıştır g o n ca g o n ca lâleler
Y er y ü zü n ü n al o ld u ğ u zam an d ır

— 6 —

S a b a selâm eyle g ü l y ü zlü y âre

O m ü b a re k h atırcığı h oş m u d u r
Ben b en d esi ay rı olalı gözd en
K ad rin bilm ezlerle hali h oş m u d u r

C an an bizim kıym etim iz bilm edi

B u çeşm im d en ak an y a şı silm edi
Ç ok z a m a n d ır bir selâm ı g elm ed i
B ilm em o zalim in b a ğ rı taş m ıdır

M U ST A FA ’m da yo lların ı gözetir
R ak ip açm ış zülüflerin düzetir
O lu r olm az sitem lerin b ized ir
A d u larla b ad e içm ek iş m idir

G ece g ü n d ü z u y k u g irm ez g ö zü m e
İntizarım elâ gö zlü y âr d eyu
G ü n d ü z h ay alim d e g ece d u şu m d a
S elâm ı çok b ir efendim v a r d ey u

Ben bilirim y âr se v g isi ca n d an d ır

Y ârsız b a n a fena d ü n y a zin d an d ır
B enim ulu k o rk u m h em an şu n d an d ır
G a y rile re g ön ü l v ere y âr d ey u

N e m ü m k ü n d ü r y ü z ü m y ard an d ö n d ü re m
Y eri g ö ğ ü a ş k o d u n a y an d ıram
[1] Deli yerin e
46
Bir sırd aşım y o k tu r y âre g ö n d e re m
V ar can an ın hatırını so r deyu

K U L M U ST A FA k u llu ğ u n u bilm ez m i
V arıp dostun b a h ç esin e g irm e z mi
D ilber bize bir destim al v erm ez mi
A ğ lad ık ça çeşm in yaşın sil deyu

C anım sen g ü zel o lm ağ a

S a n a bir ben g erek bir ben
 şıkm gön lü n a lm ağ a
S a n a bir ben g e re k bir ben

Ben h ocam d an o k u ru m da
B ü lb ü l gib i şak ırım da
Al y an ağ ın çu k u ru n d a
S a n a bir ben g erek bir ben

M U ST A FA ’m der çaresi ne
M erhem eyle y aresin e
îk i k aşın aresin e
S an a bir ben g erek bir ben

— 9 _

B u g ü n ben bir gü zel g ö rd ü m

Y eşiller g iy m iş a ğ ü zre
Bir b a k ışta ak lım aldı
D u ru rk en ben a y a ğ ü zre

M ah y ü z ü n e m i bakılır
B a k a n la r yan ıp yak ılır
H er sö y led ik çe d ö k ü lü r
h eplerin balı y a ğ ü zre

Beni m esteden can ıdır

Zülfü g ön ü ller dâm ıdır
 47
H er b iri bir h aram id ir
K irp ik leri k a p a ğ ü zre

D er M U ST A FA g e ld i ise
H ak in ayet kıldı ise
F erh at d ağı deldi ise
K o y am ben d ağı d a ğ ü zre
 GEDAYI

XVII nci asrın tan ın m ış ozan ların d an biri de G ed ay îd ir.

E v liy a Ç eleb i’nin S e y ah atn a m e sin d e an d ığı bu âşık , K ul
M ustafa, K âtibi gibi saz şairle rd e ark ad aştı.

— 1 —

G el a n azlım bizim b a ğ d a n derelim

L âlesin d en , sü n b ü lü n d e n , g ü lü n d en
Sen in ile a n d a m eclis k u ralım
S ak isin d en , m ak isin d e n , su y u n d an

B u d erd im e ça re bilm em n eyleyim

K an d e g id er isem m ethin eyleyim
B aşım alup bilm em k an d e gid ey im
R ak ip lerin sitem in den , dilinden

A cap ol y âr el sö z ü n e u y a r mı
H elâk edip b e n d e sin e k ıy a r mı
M eğer in san b a k m a k ile d o y ar mı
C em alin den , cen ab ın d an elinden

G E D Â âşık h em an y ü k se k u çm asın
R ak ip lerin d o lu su n d a n içm esin
Lûtfeylesin k erem kân ı g eçm esin
B en d esin d en , g e d asın d a n , k u lu n d an

- 2 —

K âtibî’ye N azire
S a n a d ır n iy azım d eru n u dilden
M evlâ’nın a şk ın a d u r se h e r yeli
Ç ık arm ış m ı ben i yârim gön ü lden
V arın ca d iv an a so r se h er yeli
 49
 şıksın âşık ın gön lü n alırsın
G ön lün alıp hem teselli v erirsin
M ekke’den y a M edine’den gelirsin
H ak sen i y aratm ış n u r seh er yeli

K an ağ la r G ED A Y Î k alm ad ı m ecal
O lm u şu m h icr ile ben m an en d i nâl
G öz y aşıy la y azd ırm ışım arzıh al
Öp elin can an e v er şeh re yeli

G örü p beni ne çatarsın k aşın ı

Bileyim se v d iğ im elem in n edir
Ç eşm i g iry an ın d an ak an yaşın ı
Sileyim se v d iğ im elem in nedir

G irm -efen d im [1] âşık ların k an ın a

V arm a kâfir rak ip lerin yan ın a
H asretin le h er dem a şk u m m a n m a
D alayım sev d iğ im elem in n edir

Akıp çeşm im in y aşı dö n d ü sele

T iği g am zen dertli sin em iz dele
A ğ lad ık ça ağ la y ıp g ü ld ü k ç e gü le
B ileyim se v d iğ im elem in n edir

G ED A Y Î k o m ad ı sö zü n d e n o k san
D erdim en t âşık ın haline b a k sa n
D ilersen y o lu n d a h âk ile y ek san
O layım se v d iğ im elem in nedir

D ilber b an a sitem etm e

G ay et zayıf k u lu n şim d i
Ç ıkıp yatlar ile gitm e
K ati sarp tır yolun şim d i

[1] G irm e e fe n d im y e rin e .

Hftik E d ebiyatı A n to lo jisi
50
K ay aları deldi Ferh at
G arip b ü lb ü l e d er fery at
K ail m isin g ezem n aşat
M ecnun’u y ü m çölün şim d i

E ğ ilim d ed ir şalım p ostu m

G ay et can d an sa n a k ü stü m
L ây ık m ıdır ben im dostu m
R ak ip d erer gü lü n şim di

G on casın h u p lar içinde

A şkın v ard ır bir k açın ca
C üm le â şık la r içinde
K U L G E D A ’dır k u lu n şim di
 Â ŞIK Ö M ER

XVII nci asrın en m eşh u r saz şairlerin d en olan Âşık

Ö m er, son z am an lara k a d a r halk a r a sın d a o k u n m u ş bir
yen içeri şairid ir. D ivan edebiyatın ın fazla n üfu zu altında
k alm ış o lm ak la b e ra b e r g en e bazı eserle rin d e h alk ru h u n u n
teren n ü m edildiğin i görm ek teyiz.

D ilbera sü re gö re zev k u safayı

D estin de h atem dir bu h ü sn ü cem il
Adi ile u şşa k a m ih rü vefayı
R ak ib e cefayı ey lem e kalil

A ya b en zed em em cem ali h ü sn ü n

Yok an d a k a ş köz m isali h ü sn ü n
N ice m ethetm eyim k em ali h ü sn ü n
M elekte b eşe rd e bulun m azj delil

V adii h ayrette beni ey peri

A şkın değil m idir kılan se rse ri
S e v d ay ı zülfün e d ü şeld en b eri
Çifte çifte işler sin em d e fitil

T eskin eyle gön ü l bah ri ta şa rsa

D erdü g am d ery ası serd en a şa rsa
Ç ok m u d u r lûtfuna m azh ar d ü şe rse
K u lu n Â Ş IK Ö M ER bir ed n a sefil

Ç ün dilek geçm edi sen peri rü y a

Ko ben ağ la y ay ım gel efendim gel
52
Ş em şiri ahim i k asd ı ad u y a
Açıp z ağ la y a y ım gel efendim gel

Ben d erd ü m ihnetle çek ey im gam ı

T en h aca ellerle sen ey le dem i
Ateşi h asretle dertli sin em i
Y akıp d a ğ la y ay ım gel efendim gel

Ç ün ad u lar sen i ben d en ay ıru p

Tatlı canım g ib i tenden ay ıru p
Ben dahi gön lü m ü sen d en ay ıru p
G a y re b a ğ lay ay ım gel efendim gel

A rayım ak ran ım d ü n y a y ü zü n d e
G âh k a ra d a g âh i d ery a y ü zü n d e
T aşk ın su la r g ib i sa h ra y ü zü n d e
Akıp ça ğ la y ay ım gel efendim gel

Ö M ER ’e el v e rir g e lm e z se sü rü r
V arsın âlem in d e ol etsin h u zu r
M übarek hatıra erm esin h u tu r
T ek ben ağ la y ay ım gel efendim gel

— 3 —

Şita h en gâm ın m şiddeti geçti

G ay rı ren g e g ird i zam an e dostum
B ah ar dem elerin in k o k u su d ü ştü
D ağıttı an berin cih an a dostum

E ridi k arla rı y e şe rd i çöller

S ü rü ld ü zincirin b u lan d ı seller
Ş ü k û fe açılır estik çe yeller
M innet ne sü n b ü le re y h an e dostu m

D e r k i AŞIK ÖMER açıldı gü ller

C ennet m isal oldu sa h ra la r çöller
S e y rü sü lü k etti hep ehli diller
Sen niçin çık m azsın se y ra n a dostum
 53
— 4 —
Beni b an a k o m az aşk ı cü n u n u m
Serim i se v d a y a sald ım ağlad ım
R u zü şe p artm ak ta derdi d eru n u m
S en k ile sin em i deldin ağ lad ım

M evç u ru p çeşm im in sey lâb ı taştı

D erd ü g am d ery a sı serim d en aştı
G ön ül sefin esi en gin e düştü
H alâsa çare yok bildim ağ lad ım

Ah etm eden elif k ad d im oldu dal

Şazilik ek silip artm ak ta m elal
V atanım g ö z ü m d e g ö rü n ü r h ay al
D iyarı g u rb ette k ald ım ağ lad ım

E y Ö M ER k alm ışım ben bu hayrette

D iyarı m ihnette şam ı zulm ette
H ep eller işrette zev k u sohbette
Ben m ek ân b u lam az oldu m ağ lad ım
— 5 -
Arızın n ih an et b erk i ter içre
H u p lar k ârısaz ı sen d en ö ğren sin
Ç ık salın se v d iğ im g ü zeller içre
P eriler p erv azı sen d en öğren sin

B ilm em ne tal’atsın ey h uri sim a

G ören m ail o lu r b a ş e ğ e r edn a
N efesin m ü rd eler etm ede ih y a
G ü zeller i’cazı sen d en ö ğren sin

Bir âşık m a şk a nail o lu rsa

Acep m idir ak lı zail o lu rsa
G ü zeller sin ey e m ail o lu rsa
İstiğn ayı, nazı sen d en ö ğren sin

D er ki ÖM ER g ö ren ler hâli fülfülün

B en d o lu r ih tiyar ed er h âk ü lü n
A rakçin in çık ar d ağıt sü n b ü lü n
H up lar keşfi razı sen d en ö ğren sin
54

Beni b ü lb ü l gibi şirin sözlerin

Ş ak ıd ır gözleri sözleri gü zel
M uhabbet do lu su n su n a r gözlerin
S ak id ir gözleri sözleri gü zel

S in em e tuz k o n sa sık m a ğ a b a şlar

R ev a mı u rasın sen an a taşlar
İki didelerin k an ile y aşla r
A kıdır gözleri sö zleri gü zel

M etheden dilberin şeh di hayatın

N ey lesin âlem in k an d i nebatın
Â Ş IK Ö M ER’e v er lebin zekâtın
H ak k ıd ır gözleri sözleri gü zel
-- 7 —
Ç ık m az h atırım dan n ak şı h ayalin
Bir k ez h ü sn ü n gören d ü n y ay ı n eyler
T a’n ed er gök tek i şe m se cem alin
Sey red en g u rre i g arra y ı n eyler

G ü zeller şah ısın y o k tu r b ah an e

G elm em iş ak ran ın , m islin cih an e
Tiri g am z en sin em kıldı n işan e
K aşların v ar iken y a y ay ı n eyler
A cap m i o lu n sa dillerde faslın
M elek ya h u ridir d ilrü b a aslın
Adlile olu n ca âşık a v asim
A du lar b ih u d e k a v g a y ı n eyler

Ben n iyaz eylerim sen sö y lem ezsin

D iv an e gö n lü m ü bir eğlem ezsin
B en den i üftade zan n ey lem ezsin
 şık o lm ay an bu d a v a y ı n eyler

Ö M ER görelid en sen k aşı yayı

B ak tığın ca kıldı ak lın ı zay i
A şk ın la terketti tacü k ab ay ı
Sen i se v e n g ay rı e şy a y ı n eyler
 55
- 8 —

Y ar h ayalin se v d a sın d a gezerim

G özlerim in y aşı su gib i ça ğ la r
M em cn u’num aşk sa h ra sın d a gezerim
Y an ım ca zincirin sü re r ırm a ğ lar

D a ğ la ra arzettim d eru n u m y asın

Sem t b esem t k o p arır firkat sad asın
Şep g iy e r ben im çü n m atem libasın
G örü r de h alim e bu lu tlar a ğ la r

K an do lu d u r didelerim y aş değil
Y ar u ğ u ru n a can o yn adı y a ş değil
D em ir d u y m az b u ateşe taş değil
C iğer k eb ap oldu eridi y a ğ la r

Bu aşk ın k ıym eti se v d a sı se rd e

S eb eb i m evtim dir etm ekte m ü rd e
ÖM ER gafilleyin düştü bu derde
Bakıp k ın am asın h alim e d ağ lar

Yine m ü jd e kıldı sultanı n ev ru z

İrişti zerrin e fethi M esiha
Şu lei n ur iîe m ihri şebefru z
M ir’atı feleği kıldı m ü cellâ

T ü rlü şü k û feler türlü k o k u lar

T ü rlü halet v erir cih an a b û lar
H ep eridi k arlar re v an d ır su lar
Irm ak lar bu lan d ı m evç u rd u d ery a

N erk isin k alm ad ı u y k u g ö zü n d e

U y an ıp bir ferah b u ld u ö zü n de
Ç em en m ev ç u rd u k ç a sa h ra y ü zü n d e
G ö rü n ü r cab eca lâlei h am ra
56

S a k ıy a p iyale alın ca ele

S ü rah i şe v k ile ed er g u lg u le
G ör ne rü m u z ile arze d e r gü le
M uhabbet n am esin b ü lb ü lü g û y â

ÖM ER elde ferah bir cam ı C em ’dir

M eclisi g a m h a n e k ay d ü elem dir
ö lm e d e n sü relim bu da bir dem dir
M eyü can an ile b ezen di sa h ra
 gevheri

ö z adı “M ustafa» olan G ev h eri XVII nci asrın tanınm ış

bir saz şairid ir. Şöhretini son zam ainlara k a d a r m u h afaza
eden Ş air, b ilh a ssa h ece vezn ile y azd ığ ı m an zu m elerd e m u ­
vaffak olm uştur.

H am dülillâh geldi b a h ar ey y am ı
Ç iğd em ziynet v erd i ru y i cihane
Z errin k ad eh b ed est eyleyip câm ı
S u n d u â şık la ra b irer p ey m an e

S ü m b ü l sıra sıra o lm u ş dizilm iş

M orca ben efşen in bo y n u ü zü lm ü ş
N erk isin m estan e çeşm i sü z ü lm ü ş
Ş e k â y ık azm ed ip b errü y ab an e

Zülfü y ard an alıp bu yi am b er bû y

Anınçin açılır g ecey le şeb b û y
N eylü fer h asretle etti azm i cûy
Y asem in sarılıp k alb i can an e

M iskirum î etti g ü lşe n d e gul gul

G ev h er n isar oldu g ö rd ü k çe bü lbül
C ü m ley e p ad işa h oldu çü n k i gül
K aran fil k ad çek ip d u rd u d iv an e

Deli g ön ü l yin e nedir feryadın

G el ahi k an u n a u y d u r saz eyle
C ev rü cefa çek m ek oldu m utadın
K im dedi v ar sa n a keşfi raz eyle
58

S ev eld en sen saçı ley lây ı dilber

Cefan u n u ttu rdu d ü n y ay ı dilber
M evlâyı se v e rse n h ercay i dilber
Lütfün y o k tu r bâri çev rin az eyle

N için y ü z d ö n d ü rd ü n se v d iğ im bizden
Y a k em lik m i g ö rd ü n d erdim en din en
Billah sultan ım el çek m ezem sen d en
Sen istersen b an a y ü z bin naz eyle

U san d ım çek m ed en yarin cefasın

Acep sü rem ed im z ev k u sefasın
g e v h e r i b u lu rsu n yarın vefasın
H em an y a lv a rıg ö r çok n iyaz eyle

H oş geld in efendim şah ı leven dim

Lâli lebin d ev a im iş ecele
H asta d ü şm ü ş yatır bu tende canım
Sö yleyin y arim e gelsin acele

Ç alınsın b o zu k lar san tu rla n eyler

K u ru lsu n m eclisler d o lan sın n eyler
G arib in g ön lü n ü d ilb erler eğ le r
B ir gececik sem tim izde gecele

V ar mı g a rip G E V H E R Î’yle elleşe

H em tâ olup k a rşısın d a dilleşe
F elek p eh liv an d ır çıktı g ü le şe
K o rk arım ki ay a ğ ım d a n o çele

— 4 —

B adı sa b a y âre bizden selâm et

M übarek hatırın so r su al eyle
Y okla zam irin i fethi k elâm et
Bana v ar mı m eyli gör su al eyle

D ost bize lutfile n azar etm ez mi

İsm im h atıran a g ü z e r etm ez mi
 5®

Ah ile zarım d an h azer etm ez mi

B aşın için olsun v a r su al eyle

M üştakım g ö rm e ğ e o çeşm i m esti

H ayli d em d ir bizden selâm ı kesti
D arılm ış mı b a n a g ö r n edir kastı
H alv eth an esin e g ir su al eyle

P erişan eyledi ben i intizar

H ab er v er ey sa b â k an d ed ir dildar
g e v h e r i ben d esin an m az mı ol y ar
B iraz h u zu ru n d a d u r su al eyle

G örü p cem alin i âşık o ld u ğ u m

H ak kı bir bilirsen ağ latm a beni
U ğ ru n a serim i feda kıldığım
H ak k ı bir bilirsen ağ latm a beni

Bu gü zellik b ak i k alm az sev d iğ im

A şıkın ağlatan g ü lm ez se v d iğ im
İy ilerden k em lik gelm ez sev d iğ im
H ak kı bir bilirsen ağ latm a beni

İltifat etm eğ e g elsen y an ım a

M üddeiîer sitem ed er can ım a
B ed d u a alırsın g irm e k an ım a
H ak k ı bir bilirsen ağ latm a beni

G E V H E R İ der dilber ö ğü t tutm az m ı

A şıkın d ediği yola gitm ez mi
K ara b a ğ rım hun ettiği yetm ez mi
H ak kı bir b ilirsen ağ latm a beni

S ev d iğ im şa d olup gön lün açılsın

Çık teferru c eyle se b z e z a ra bak
Ü stü n e en v ai n esim saçılsın
S a n a m u n tazırd ır g ü l’izara bak
60
Z errin k ad eh sü m b ü l açıldı yeni
K alktı h u rû ç etti g ü lşen in b ey i
Şita iklim ini fethettim deyi
D o n an m a ey lem iş n ev b ah ara bak

B en efşe h ay m eler k u rm u ş h er g iy ah
Ç içek ler ayb ın ı g ö rm e ğ e n ag âh
S an k i alay k u rm u ş bir alay sip ah
S a h ra zerrin o lm u ş lâlezara b ak

Ş e y d a b ü lb ü l d u rm az ey ler figan lar

S afalar k e sb e d e r s a ğ olan can lar
C üm le yeşil g iy m iş taze fid an lar
Ş iv eler arzed er ru z ig â ra bak-

G E V H E R Î’ye istiğn a etm e canım

G öster en d am ın ı se rv i re v an im
Ş en siz cefad ayım m ehi tâbanım
D eru n u m d a olan in k isa ra b a k

K ıy am et k o p u n ca sev e rim sen i

H astayım derdim in d erm an ı tez gel
G u rb et ele gid ip un u tm a beni
E ğ len m e canım ın can an ı tez gel

M ürgu dil ne acep n ev â eyledi

B a ğ d a b ü lb ü l k e sp i h eva eyledi
A yrılık dellalı n id a eyledi
Ç em en d e m u h ab b et d e v ran ı tez gel

Y olun a k o y m u şu m can ile teni

în k â r etm em g ö zü m sev erim seni
Lûtfunla şad ey le ağ latm a beni
Dil m ü lk ü n ü n ru h u rev an ı tez gel

g e v h e r i der y o k tu r tenim de takat

V ar m ıdır h ab erin ey se rv i k am et
G el yetiş k alm asın ruzi k ıy am et
V ar ise g ö ğ sü n ü n im anı tez gel
 61
— 8 -

G ö rü p cem alin i d iv an e oldum

Beni d iv an e etti se v d a efendim
C em alin şe m ’ine p erv an e oldum
A şkın la y an arım hâlâ efendim

R u zu şep k ılarım ah ile zârı

N a z a r kıl b en d en e ö m rü m ü n v arı
B u ben im z ah m ım a eyle tim arı
Şen sin h er dertliye d ev a efendim

Y o lu n da ö lü rsem çek m ezem elem

D ost y o lu n a ölm ek m -o la b a n a gam
Sırrım faşey ley ip k im se y e dem em
G elm edin lûtfeyle b an a efendim

B ir k am eti se rv e o lm u şu m m ecn u n
G ö rm ed im sen gib i bir k a d d i m evzu n
G E V H E R Î k u lu n u ey lem e m ah zu n
R azı olm az b u n a H u d a efendim
— g —
Badı sa b a vakti seh er h ak k içü n
Dili b ü lb ü lü m d en ne h ab er aldın
A rzü se m a şe m sü k am er h ak k içü n
C em ali g ü lü m d en ne h ab er aldın

L isan ı h al ile figan ü zarım

Sö yled in m i ben im b u intizarım
H ay alin d e kaldı dilü efkârım
Ol tuti dilim den ne h ab er aldın

G örd ü n m ü ol sev d iğ im in d id arm

Seyrettin m i ol ru y i g ü l’iz an n
G ûşettin m i k elâm ı g ü h erb arın
Ol zülfü telim den ne h ab er aldın

U ğ rad ın m ı sa b a sen k û y i y a ra
E sip d o k u n d u n m u zülfü d ildâra
62
C e v ab a m untazır G E V H E R İ biçare
A m ber k âk ü lü m d e n ne h ab er aldın

— 10 —

Ç ü n k ü g ü zel g ö n lü m alu p g id ersin

H o şça tut y an ın d a m ih m ân ın olsun
Beni fe rd â lara salıp g id ersin
Efendim ah d ey le em ânın olsun

P erişan d ır ben im gön lü m p erişan

İflah olm az sen in ile k o n u şan
İster isen ben k u lu n d an bir n işan
Sin em d e y âreler n işan ın o lsu n

G örm ez m isin F erh ad ile Şirin i

A nlar da se v m işle r biri birin i
 şıkıhm aç m a gizli sırrım
S a k la d erû n u n d a pinh ân ın olsun

K aldır nikahını yü zü n gö rey im

G öreyim de san a canım v erey im
İster isen rak ip leri k ıray ım
H em en senin b an a ferm an ın olsun

Sen v a r iken g ön ü l v erm ey im y âd a

Şirin dah i v erd i gön lün F erh âd a
Efen dim sen s a ğ ol hem en d ü n y ad a
Bu G E V H E R İ k u lu n k u rb an ın olsun

11

Ahır ben i bu dert sin e gön d erir

U n u lm az y âreler em em üstü n e
F igan ım işin den aklın yetirir
Gitti g id er geld i g am g am üstü n e

Bir d ilbere m eyil v erdim özü m le

N asih at eyledim g eçm e z sözü m le
 63

İki ellerim gitm ez oldu gö zü m le

A cizim silm eğ e nem n em üstü n e

Ol dilberd en v efa gitti n az kaldı

Y andı ciğ e r k e b ap oldu köz kaldı
B u z a m a n d a asilz ad e az k aldı
Şim di d o ğ m a k tad ır k em k em ü stü n e

G E V H E R İ der şim d i z am an e k em d ir
D ilberlerin işi d a im a zem d ir
B ir g ü n ü m şa d ise bir g ü n ü m g am d ır
G örm ed im âlem d e dem dem ü stü n e

12

Ahu gözlü m senin h ü sn ü n bah arı

K aran fil m i, lâle m idir, g ü l m ü d ü r?
Leblerin güftarı deh an ın barı
K e v se r m idir, zem zem m idir, m ül m ü d ü r?

D ilde bir ateş v a r m u h ab b et derler

B u a şk a esird ir etfalü pirler
Bir m ecn u n u m bilm em g ezd iğ im y erler
H am u n m u d u r k ü h sa r m ıdır, çöl m ü d ü r?

Aziz başın için olsun ey peri

D o ğ ru su n u sö yle gel şim d en geri
D efteri u şşak ın içre G E V H E R Î
Azat m ıdır, m ü rit m idir, k ul m u d u r?

— 13 —

B an a y ard an v az g eç derler
Ben geçerim gön ü l geçm ez
Ü ftadesi çoktur derler
Ben geçerim g ön ü l geçm ez

A şk ın a d ü ştü m ne çare
S ataşm ışım ah ü zâre
Ç ek erlerse ben i d âre
Ben g eçerim gön ül g eçm ez
64

A şk tu zağ ın a tutuldum
O y âra yan d ım yak ıld ım
A ra yerd en de çekildim
Ben geçerim g ön ü l g eçm ez

G E V H E R Î der o k aşların
 şıka çoktur işlerin
H arm an so n u d erv işlerin
Ben geçerim gön ü l g eçm ez

— 14 —

Elâ gö zlü nazlı dilber

Sen i k an d an sak ın ırım
K an d an değil h ey efendim
Sen i can d an sak ın ırım

O y an a bu y an a b a k m a
Beni ateşlere y ak m a
Elini k o y n u n a so k m a
Seni sen d en sak ın ırım

G E V H E R Î der ben bir m erdim

Y ü reğim d en çık m az derdim
Sen bir k u zu ben bir k u rd u m
Sen i ben den sak ın ırım

— 15 —

Be h ey elâ gözlü dilber

K an gı b ağın g ü lü sü n sen
H er seh er v ak tin d e öter
A şıkın b ü lb ü lü sü n sen

N azlısın y ü k sek u çarsın

P erişan gön lü m açarsın
Sen i sev en d en k açarsın
Aklın yoktu r delisin sen

Etti b a n a türlü âli

B u lm ad ım dostu m u hâli
 65
gevh eri n ey lesin m ali
G evh erin in m alısın sen

— 16 —

E y ben im nazlı can an ım

S ev erim k im seler bilm ez
Bir iştir geldi b a şım a
Ç ek erim k im seler bilm ez

B ak şu k alb im in işine
S ald ı se v d a y ı b a şım a
D ü n ü g ü n aşk ateşin e
Y an arım k im seler bilm ez

G E V H E R İ ü m idim H aktan
Y andı bu b a ğ rım firakatan
E y efendim derdi aşk tan
Ö lü rü m k im seler bilm ez

— 17 —

Y ard an ay rılm ışım h em d em im g am d ır

G özlerim d en ak an hun ile n em dir
Y itirdim L e y lâ’mı M ecn un ’a dön dü m
N e m ihnetim m ihnet ne d em im d em d ir

G ü ç im iş M an su r’a d ard an ay rılm ak

B ü lb ü lü n işid ir h ard an ay rılm ak
G öz g ö rü rk e n şö y le y ard an ay rılm ak
Billâh efendim ölüm le tev ’em dir

C em alin şe m ’ine oldum p erv an e

K al oldum aşk ın la ben y an e y an e
E v v el m erh em idi vuslatın can e
Ş im d i h ayallerin derd im e em dir

Y u su f’un nesli m isin ey g ö zü m estim

Ç ah içre k ald ım yetişm ez destim
G E V H E R Î’nin halin so ra rsa n dostum
Bir gü n g ü ler isem bin g ü n ü m g am d ir
H alk E d ebiyatı A n to lo jisi
 Â ŞIK HAŞAN

T a m şıv a r’lı G azi  şık H aşan XVII nci asrın m e şh u r saz

şairlerin d en d ir. îk in ci V iy an a m u h a sara sın ı tak ip eden b o z­
g u n la r esn a sın d a m ü tem ad i h arp le re iştirak etm iş v e tü rk ü ­
leriy le serh at h alkın ın derin elem lerin i teren n ü m etm iştir.
B ek taşılar ara sın d a da “ K arp u z u b ü y ü k H aşan Baba,, diye
tan ın m ış olan bu âşık y azd ığ ı cidden g ü z e l şiirleriy le son
z a m a n la ra k a d a r un utulm am ıştır.

B ilm em sa rh o ş m u d u r u y k u d an k alk m ış
T a ra m ış zülfün ü g e rd a n a d ö k m ü ş
B ey az ellerine al k ın a y a k m ış
D edim ö p ü şelim dedi ki y o k y ok

D edim selv i n edir dedi b o y u m d u r

D edim b u gü zellik dedi so y u m d u r
D edim bu cilveler dedi h u y u m d u r
dedim k o şu şa lım dedi ki y ok yok

D edim ölüm y o k m u dedi ay n ım d a

D edim öz v eb alim dedi b o y n u m d a
D edim tu ru n çların dedi k o y n u m d a
D edim k o k laşalım dedi ki y ok y ok

D edim y an ak ların dedi g ü lü m d ü r

D edim k âk ü lü n dedi sü n b ü lü m d ü r
D edim G A R İP H A ŞA N dedi k u lu m d u r
D edim sa rm a şa lım dedi ki y ok yok [1]

[1] Bu d e y işi E m rah, K astam o n u ’lu K em ali... gib i birçok sa z şa irle ri

tan zir etm işierdir.
 67

Ş u n d a b ir can an e gön ü l d ü şü rd ü m
Y an ak ları d ö n m ü ş n ar d an esin e
İn m iş in m iş m ah y ü z ü n e d ö k ü lm ü ş
A sılsam zülfün ün h er d an esin e

T en h aca b u lu p ta h alim arzetsem

D ertliyim d erd im e bir ça re k ılsam
Ol k iraz d u d a ğ ın ağ z ım a alsam
P ek tutup sarılsa m g erd an esin e

Y ü zü n ü göreli o ld u m serseri
S ır g ü m ü şü n e b en ziyo r her yeri
M eydan a getirm iş şö y le dilberi
Aferin d o ğ u ran m erd an esin e

D er ki H A ŞA N y â r h ayalin g ö rü rk e n
N az ile bir d an em yola g id erk en
Ş u n d a bir dilberin m ethin ederk en
H icab ın d an döktü ter d ân esin e

— 3 —

Sen in yazın k ışa ben zer

B ir sev d alı b a şa ben zer
Çok içm iş sa r h o şa ben zer
D u m an ek silm ey en d ağ la r

A d a ğ la r ah ulu d ağ lar
E şin d en ay rılan d a ğ la r

S e lv iy e b en zer m eşesi
D e l-o lu p [1] a şk a d ü şesi
Top top olm u ş m en ev şesi
B u rca b u rc a k ok an d ağ lar

A d a ğ la r ah ulu d ağ lar
E şin d en ay rılan d a ğ la r
[1] D e li o lu p y e r in e .
68
M or m e n e v şe b o y n u n e ğ m iş
Y ap racığ ı su y a d eğ m iş
Y azın yeşil k em h a g e y m iş
K ışın sa d e giy en d ağ lar

A d a ğ la r ah ulu d ağ lar
E şin den ayrılan d ağ la r

Ben bu d a ğ d a n geld im geçtim

Boz b u lan ık su y u n içtim
Ben y arim d en ay rı dü ştü m
G ö rd ü n ü z m ü b a k a n d ağ la r

A d a ğ la r ah ulu d a ğ la r
E şin d en ay rılan d ağ lar

Y ü k se k le rd e y u rd u n m u v ar
Ş ah in lerin k u rd u n m u v ar
B encileyin derdin m i v a r
G özü y aşı ak an d ağ lar

A d a ğ la r ah ulu d ağ lar
E şin den ayrılan d ağ la r

— 4 —

B u g ü n ben bir gü zel g ö rd ü m

G ül cem ali ala ben zer
Ç ık m ış b ah çed e salın u r
B oyu selv i dala ben zer

B oyu u zu n beli ince

M em eler ben zer tu ru n ca
Y an ak lâle ağ ız g o n ca
K aşları hilâle b en zer

B ah çen izd e biten bad em

S an m a ki ben sa n a y âd em
E ğil g e rd an ın d an tadarrt
Âb-ı şe k e r b ala ben zer
 69
B ah çen izd e biten ü zü m
Ş en sin ben im iki gö zü m
G e rd a n ın a y o k tu r sözüm
B a ğ d a d î m erala ben zer

B ah çen izd e b ü lb ü l öter

Â Ş IK H A ŞA N yan ıp tüter
S iy ah k âk ü l g e rd an örter
L eb i k e v se r b a la ben zer

N e çek er k u lların se rh ad elinde

B ilin m ez h ü n k ârım g ö rü lm ey in ce
B u n ca m em leketin kâfir elinde
K ald ı, in an m adın ay rılm ay ın ca

K im i şeh it oldu, kim i giriftar

K âfirin elinde inleriz z ar zar
İsterg o n la Bodin, İy gir, O y u v ar
E le g irm ez şah ım y o ru lm ay ın ca

G aziler b a şın a tak ıp çelen gi

K ırard ı N e m ç e ’yi, M acar, F ren gi
N ey lesin k u lların ed em ez cen gi
H alü hatırları so ru lm a y ın ca

H A ŞA N d er g ö k le re çıkm ıştır ahım

H u d am b a ğ ışla sın y o k tu r gü n ah ım
T a m ışv a r k alesin bil p ad işah ım
V erm eyiz k âfire k ırılm ay ın ca

H ey a ğ a la r ben im nem v a r illerden

Benim ağ lıd ığ ım k en d i h alim dir
B ir g ü zeli bir h o ry a d a v ericek
T a ölün ce ol g ü z e le zu lü m d ü r

Ş u n d a bir d ân â ehli dil g e 'se

H er kişin in gön lü h d ek in i b ilse
70
Bir kişin in sev d iğ in i il a lsa
île bir g ü n on a h er g ü n ö lü m d ü r

İl ne bilsin âşık lığ ın h âlin den

D erm ek ister yarin taze g ü lü n d e n
A ğ y ar ile m ü ddein in elinden
B en im ciğ erciğ im dilim dilim dir

S ab ah ley in ü stü m ü zd en g e çe rsin

D ertli gön ü llerin derdin aç arsın
B u H A ŞA N D E D E ’m den niçin k aç arsın
D em edin m i H A ŞA N D E D E ’m k u lu m d u r
 KEREM

K erem ile Aslı efsan esin in k ah ram an ı olan  şık K erem

XVII inci asrın ilk y arısın d a A n ad o lu d a y a şa m ış kıym etli b ir
saz şa irid ir. D ivan edeb iyatı tesiri altında k alm ıy an K e re m d e
lirik şiirler v ü cu d e getireb ilm ek h u su su n d a b ü y ü k bir k a ­
biliyet v ard ır.

— 1 —

G u rb et elde y am an oldu h alim iz

S ıla y a v a r m a ğ a n ice ç a ğ la r v ar
Ah ed erim elim erişm ez y ara
A ram ızd a y ık ılası d a ğ la r v a r

N e y am an eğ len ip k ald ık b u ra d a
D ilerim M evlâdan erem m u ra d a
B a n a derler n eyin k ald ı sıla d a
B ilm ezler ki bir ciğ erim d a ğ la r v ar

B ir yiğit d ü şü n c e k ald ıran olm az

îy lik u n u d u lu p k em d em ek olm az
Bu k a d a r gu rbette eğ len m ek olm az
N e d ey ey im ay a k la rım b a ğ la r v ar

B o zu lm az m ı aln ım ızd ak i y azılar

G öz gö z oldu y aralarım sızılar
K E R E M ’im der dinleyin h ey gaziler
D erdin k o y u p ben im için a ğ la r v ar

— 2 —

Ş u fani d ü n y ay a geldim geleli

A y ık m ad ı dertli g ön ü l belâd an
72

B aşım alu p ne d iy ara gid ey im

A h valcığım sa n a m alû m y arad a n

Bir d ileğim v ard ır Bari H u d a’dan

Ah çek tik çe k an g eliy o r dideden
Ben gü zelim d ey u k açıy o r ben den
O da ben im g ib i bir kul y arad an

K E R E M der ki ben i y ak ıp y an d ırm a

Y andırıp ta dost eline k o n d u rm a
Ben ö lü rsem A zraili g ö n d erm e
D ost eliyle al can ım ı y arad a n

T u rn am ne d iy ard an gelip g eçersin

B ir h ab e r so ray ım d u ru n tu rn a lar
B en im H an Aslı’m dan h ab e rd ar m ısın
B a n a bir teselli v erin tu rn alar

K âk ü ller p erişan telleri u ğ ru

D a y an m a z çev rin e âşık ın b a ğ rı
A zm edip g id ersen B a ğ d a d ’a d o ğ ru
Ç öller satasım sü rsü n tu rn alar

K ılav u zu n y an lış yola g ire rse

Ş ah in tutup tellerini y o larsa
A layların b ö lü k bö lü k b ö le rse
A yrılık n ic - o lu r [1] gö rü n tu rn alar

K E R E M der ki b u sö z ü m ü fevtetm en
V akitli v ak itsiz y o llara gitm en
A vcılar d u y m asın ç a ğ rışıp ötm en
A yrılıktır y ak ın m enzil tu rn alar
— 4 —
M edet m edet âlem leri y arad a n
B a şa bir hal geldi çıkıp gid erim
Felek tab an casın çaktı sin em e
U n u d am am belim b ü k ü p gid erim
£1] N ic e o lu r y e r in e .
 73
ü e n ü z şim d i çık a r oldum sılam d an
E şim dostum u n u tm asın d u ad an
Y av ru şah in u çu rm u şu m y u v ad an
A vcılar elinden b a k ıp gid erim

A şab ilsem şu b alk an ın ard ın d an

Y ık ılaydım v atan ım d an y u rd u m d an
Yedi yıldır H an A slı’nın derdin den
U ğ ra d ığ ım şeh ri y ak u p gid erim

K E R E M ed er ecelim de d u şu m d a
D eğ irm en ler dön er çeşm im y aşın d a
C o şk u n su la r gibi d a ğ la r b a şın d a
Ç ağ lay ıp çağ lay ıp ak ıp giderim^

— 5 —

G ö r ki felek bize neler işledi

Attı dondan d o n a p arelerim iz
D erdim çoktur h an g i birin y an ay ım
G el tabip incitm e yarelerim iz

Y arim gib i şu cih an d a y o ğim iş

M evlâm g ü lâp ile ezm iş y o ğ u rm u ş
Beni an am g am g ecesi d o ğ u rm u ş
K e şk e taş d o ğ u rsa an alarım ız

N e k a ra g ü n le rd e d o ğ u rm u ş an am
G am ile y u ğ ru lm u ş şu ben im bin am
Ş im d i ıssız k aldı g ü l gib i h an em
Y av rı u z ak düştü aralarım ız

Ben K E R E M ’im k en d i k en d im bilirim

îflâh etm ez bu dert ben i ö lü rü m
K im bilir ki ne d iy ard a kalırım
N azlı y a r b a ğ la sın k aralarım ız

— 6 —

S a k ın incitm eyin nazlı b acılar

K e n a rd a n g eçey im yol sizin olsun
74
Y ü reğim d e çoktur g a m la r acılar
A ğu lar içeyim bal sizin olsu n

G eldim ise yine d u rm az gid erim

A şkın k atarın ı çek ü p y iderim
Y an gm iıy ım bir su içer gid erim
Bir su v er içeyim göl sizin olsun

K E R E M ed er hem deliyim hem u slu

Y ü reğim y aralı ciğerim p aslı
A slım dan ayrıldım y aslıy ım yaslı
Ben k a ra giy ey im al sizin olsun

A rzuladım geld im K a ra d a ğ seni

N ed ir çek ticeğim elinden senin
Aktı çeşm im y aşı C ey h u n ’a d ö n d ü
A cap k im ler g eçer selinden senin

D ilerim b a şın a sam yeli essin

Şol k a ra b ağ rın ı ah çılar k essin
E lv an çiçeklerin y an sın tu tu şsu n
K im seler k o k m asın g ü lü n d en sen in

M er’aların ay g ın ay g ın ay ılar
Ç eşm elerin derin derin k u y u lar
B ellerin i k essin y at h aram iler
B ezirg an g eçm esin elinden sen in

Dertli K E R E M der tufanın gitm esin

Lâlen sü n b ü lü n m en ev şen bitm esin
B ah çen izd e yat b ü lb ü ller ötm esin
H an A slım g eçm esin y o lu n d an sen in

S e v d iğ im elâ gözlü den

Ben dön erim g ön ü l dönm ez
D an ışın şirin sö zü n d en
Ben dönerim gön ü l dönm ez
 75

Ben y an arım o y a r bilm ez

Ben ağ larım el in an m az

Eli elvan n ak ışlıd an

S u n a gib i ak ışlıd an
C eran m eral b ak ışlıd an
Ben dön erim g ö n ü l dönm ez

Ben y an arım o y ar bilm ez

Ben ağ la rım el in an m az

S a rısı y e ğ d ir b o zu n d an
K ışı y e ğ olur y azın d an
G â v u r m elikin k ızın dan
Ben dönerim gön l dönm ez

Ben y an arım o y ar bilm ez

Ben ağ larım el in an m az

K aşların eb ru k em an d an
Beni ay ın p tır can d an
K E R E M ’im der Aslı H an ’dan
Ben dönerim gön ü l dönm ez

Ben y an arım o y a r bilm ez

Ben ağ larım el in an m az

A ğlayı ağ lay ı d ü ştü m d a ğ la ra

B aşım a g elm ed ik h aller m i kaldı
Bir ah u gözlü n ü n m eftunu oldum
D idem den ak m ad ık seller m i kaldı

Elim den ald ırdım k o n ca g ü lü m ü

G u rb et ele saldı M evlâ yolu m u
G ün b eg ü n artırdım ah ü z ân m ı
Şim di geştetm ed ik yollar mı kaldı

F elek k ıy a r b a k m az bu g en ç ça ğ la ra
Deli gön ü l çıkm ış y ü ce d a ğ la ra
76

R ak ip g id er m-ola [1] gü llü b a ğ la ra

E n geller d erm ed ik g ü ller m i kaldı

Bir v efasız y ard an çek em zu lü m ü

G en ç y aşım d a k ab u l ettim ölüm ü
H iç k im seler so rm a z ben im halim i
K E R E M g ezm ed iğ im eller m i kaldı
— 10 —

B eh ey elâ gözlü dilber

K an gı b ağ ın g ü lü sü n sen
S eh er v ak tin d e u y an ır
 şıkın b ü lb ü lü sü n sen

H ü m asın y ü k se k u çarsın
Bir b a k a r gö n lü m açarsın
Ben se v e rim sen k aç arsın
Aklın yoktur delisin sen

S ev erim h ak ik î y ari
F ed a kıldım can ü teni
K E R E M der ki Aslı H an ’ı
Cihanın sultan ısın sen
— 11 ~

S an a derler sultan d ağı

N e d u m an d ır b aşın senin
B elirsizd ir yazın kışın
Hiç bitm ez m i k ışın senin

D ört bir y an a m est o lm u şsu n

D ertlilere dost o lm u şsu n
C üm le d a ğ a üst o lm u şsu n
A lçak değil b aşın senin

K E R E M ed er geld im gittim
Ş u fani d ü n v a y a nettim
U lu lard an su al ettim
K im se bilm ez y aşın senin

|1] G id e r m i o la y e r in e .
 KARACAOĞLAN

XVII nci asrın so n u n d a y etişm iş olan K aracao ğ lan , en

kıym etli h alk şairim izd ir. D ivan edeb iyatı tesirin e katiyen
k ap ılm am ış, m illî d u y g u larım ızı, bediî h islerim izi açık tü rkçe
ifadelerle v e tam am ile h ece vezn ile teren n ü m etm iştir.

— 1 —

Y eşil b aşlı göv el ö rd ek

U çar g id e r göle k arşı
E ğ ricesin tel tel etm iş
D ö k er g id er y a re k arşı

Telli tu rn am sö k ü n gelir
în ci m ercan y ü k ü n gelir
E lv an elv an k o k u n gelir
Y âr o tu rm u ş y ele k arşı

Şah in im v a r b azlarım v ar
Tel alışkın sazlarım v ar
Y âra gizli sözlerim v ar
D ey em iy om ile k arşı

Fani K A R A C O Ö LA N fani
V eren alır tatlı canı
Y a k ışm a z sa öldür ben i
Y eşil b a ğ la ala k arşı

G arb î yeli g arb î yeli

N e esersin deli deli
B eh çem d e Açılan g ü lü
Sen so ld u rd u n g arb î yer
78
G arb î yeli yiğin eser
Deli p o y raz san a k ü se r
Ak y âr d u y a r b a n a k ü se r
Sen barıştır g arb î yeli

Ak elin de sarı ak ik
Y üzün y ık ık boyn un b ü k ü k
Ak y a r d argın d ey e d u y d u k
Sen b arıştır g arb î yeli

G arb î yeli serin d eğ er

A kça den iz d a lg a düğer-
K A R A C A O Ğ LA N yârin an ar
Sen estik çe g arb î yeli

— 3 —
G arip çe g arip çe öter
Kızıl özün tu rn aları
Y iğide eğlen ce yeter
Ala g ö zü n sü rm eleri

ö t e dön er h av ailen ir
Beri d ö n er cığalan ır
Yel estik çe tel tel olur
S iy ah zülfün b u rm aları

G ül d ev şird im deste deste

A rm ağ an yolladım dosta
B öyle m -olur [1] dostun dosta
V arıp v arıp gelm eleri

K A R A C O Ğ LA N b u lu r m u ola
Bu dert beni alır mı ola
M evlâm izin v erir m i ola
D ost y ü z ü n ü gö rm eleri

İncecikten bir k ar y a ğ a r
T ozar elif elif d ey e
[l] B ö le m i o lu r y e r in e .
 79
D eli g ön ü l abtal o lm u ş
G ezer elif elif d^ye

E lifin u ğ ru n akışlı
Y av ru b a lab an b ak ışlı
Y a y la çiçeği k o k u şlu
K o k ar elif elif d çy e

Elif k aşların ı çatar

G am z esi sin em e batar
Ak elleri kalem , tutar
Y a z a r elif elif d^ye

E vlerin in ön ü çard ak
E lifin elin de b a rd a k
S an k i yeşil b aşlı ö rd ek
Y ü z e r elif elif d^ye

K A R A C O Ğ L A N em elerin
G ön ü l se v m e z değm elerin
İlik lem iş dü ğm elerin
Ç ö zer elif elif dpye

— 5 —

H ey a ğ a la r böyle m -o lu r [1]
H ali y ard an ayrılan ın
İn er u m m a n a d ö k ü lü r
S e li y ârd an ayrılanın

G ökten tu rn alar çekilir

İn er y erlere dö k ü lü r
O n b eş y aşın d a b ü k ü lü r
Beli y ard an ayrılan ın

G ül d ik en siz bitm ez im iş
B ü lb ü l g ü lsü z ötm ez im iş
İşe g ü ce yetm ez im iş
Eli y ard an ayrılan ın
[1] B ö y le m i o lu r y e r in e .
80
K A R A C O Ğ LA N eyler firak
Ateş aldı y an d ı y ü rek
S a ğ y an ın d a h azır g e re k
Malı y ard an ayrılan ın

— 6 —

Y azın evel b a h arın d a

T eferrüçte g ö r elm ayı
Yel esip y ere d ü şm ed en
B u d ağ ın d a k ır elm ayı

Elm an ın d u d ağı ağ la r
G özü m y aşı d u rm az ça ğ la r
B eyler, p a şa la r, a ğ a la r
Diz ü stü n e k or elm ay ı

P erişan gön lü m p erişan

E lm ad ır â şık a n işan
E lm asız y are k a v u şa n
A heder an ar elm ayı

K A R A C O Ğ LA N k ay n a r, c o şa r
A şk d a lg a sı b o y d an a şa r
Bir k ötü ye yolu d ü şer
K ad rin bilm ez y er elm ayı

— 7 —

E rz u ru m d ağın d an esen ru z ig âr
B a ğ lam a y o lu m u atım e şk in d ir
Sö y lem en o y âre d o k u n u r b an a
Y ü rek p a re p a re gön ü l co şk u n d u r

G etirin atım ı bin em a şk a r a

Âlem bilir sev d iğ im a şik â re
D ellallar çağ ırtsam g ü n d e b e ş k e re
Satılm az k u m a şım gö zd en d ü şk ü n d ü r

Ö rd ek siz göllerin avın av la m a

V efasız dilbere m eyil b a ğ la m a
 <1
Ben y o lcu y u m ben i yoldan eğlem e
Ver b a n a b ir ö ğ ü t ak lım şa şk ın d ır

Atım a bin ip g id ey im m azam az

H er y iğit se v d iğ i inen gezem ez
Sıfat k o car am m a g ön ü l k o cam az
Şim di gön lü m bir y o sm a y a d ü şk ü n d ü r

K A R A C O Ğ LA N der ki ben de y an arım

Y âr yitirdim y a n a y an a ararım
Ü ç g ü n e k o y d u m d u k av lü k ararım
Bu gü n y a rd a p ayrılalı b e ş g ü n d ü r

— 8 —

Elâ gözlerin i se v d iğ im dilber

Y urtlarınız çayır çim en p ın ar mı
M evlâm gü zelliği hep sa n a v e rm iş
S en i gö ren b a şk a sın ı den er mi

Sah an ı sah an ı g elm iş p ın ara

K ad ir M evlâm işim izi u n ara
G ün d o ğ m ad an şe v k in d ü şm ü ş p ın ara
G ün ü stü n e bir g ü n d ah a d o ğ ar mı

K A R A C O Ğ LA N der ki erm ediler mi

T o m u rcu k güllerin d erm ediler mi
Sen i se v d iğ in e v erm ed iler mi
 şıkın ağlatan g ü zel g ü le r mi

— 9 —

Ilgıt ılgıt esen seh er yelleri

E sip esip y a r a değm eli değil
Ak elleri elv an elv an kınalı
K ara d ır gö zleri sü rm eli değil

E stirir de se h er yeli estirir

K im ini ağ la d ır kim in k ü stü rü r
H alk E d ebiyatı A n to lo jisi
82
K ısm et ise- k ad ir M evlâm gösterir
Ç o k ça h e v e s edip ö ğm eli değil

Bir b ö lü k turrıa d a h a v a d a u çar

în er en gin in d en bir b ad e içer
E sen seh er yeli g ö ğ sü n ü açar
Y â r ■ göğsün ben tleri d ü ğ m eli değil

B ir b ö lü k turna da h a v a d a k ışlar
B ak b a şım a geld i g ö rd ü ğ ü m d u şlar
S ize derim size y aren y o ld aşla r
K av li yalan dostu sev m eli değil,

K A R A C O Ğ LA N der ki k on u p göçm ed im
Ak g ö ğ sü n ü n dü ğm elerin açm ad ım
F u rsat elde iken alıp k açm ad ım
ö ld ü rm e li ben i dö ğm eli değil

10

Çıktım ü cesin e sey ra n eyledim

D ost ile g ezd iğ im çöller p erişan
Bir b aşın la olsam g am çek m ez idim
Bir ben değil cü m le iller p erişan

B aşı p are p are dum an lı d a ğ la r

H astan ın h alinden ne bilir sa ğ la r
B o zu lm u ş siy eci v iran e b a ğ la r
B ü lb ü lü n k o n d u ğ u gü ller p erişan

K A R A C O Ğ LA N der ki olaydı sö zü m
A yağın altına tü rap tır y ü zü m
K ırılm ış p e rd e si çalm ıy or sazım
S az lar düzen tutm az teller p erişan

— 11 —

Y az gelip te b eş ayları d o ğ u n ca
Boz b u lan ık a k a r k u ru dereler
Sen de ben im gib i y ard an mı ayrıldın
G öz göz oldu sin em d ek i y a ralar
 83
A ğ lam a se v d iğ im yine gelirim
G ü zeller için de sen i b u lu ru m
B u dert b a n a h ay ır etm ez ölü rü m
Y iğidin se v d iğ i g iy sin k a ra la r

B en den selâm eylen k av li y alan a

İn an m an a ğ a la r y ü z e g ü len e
Kefen k ısrn et olm az gü zel se v e n e
Beni dostun y a ğ lığ ın a sa ra la r

K A R A C O Ö LA N der ki h azeller ile

D ö k ü ld ü y a p ra ğ ım g az eller ile
Bir d av am ız k ald ı g ü zeller ile
A n cak d av am ızı M evlâm aralar

12

Bir yiğit g u rb ete çık sa

G ör b a şın a n eler gelir
M erdin sılayı an d ık ça
Y aş gö zü n e dolar gelir

B a ğ rım a b a sarım taşlar

Akıttım gö zü m d en y aşla r
Y a v ru su n ald ıran k u şla r
Y u v a sın a dön er gelir

K ocad ım çek em em nazı

B a ğ rım a dö k em em k özü
Y arin b an a kötü sö zü
K a ra b a ğ rım deler gelir

E v lerin in önü sö ğ ü t
A talardan k alm ış öğüt
Y arin d en ay rılan yiğit
S ılasın a dön er gelir

Y aşa K A R A CO Ö LA N y a şa
Ben sö y lerim co şa c o şa
îş d ü şü n c e g arip b a şa
D ü şü n e re k g id er gelir
 EM RAH

XVII inci asırd a y a şa d ığ ı k u v v e tle tah m in edilebilen E m ­

ra h E rc iş’lidir. “Selvih an,, h ik ây esin in de k a h ra m a n ı olan b u
şairin d ey işleri y an lış o larak so n ra ları E rz u ru m lu E m ra h a
isn at edilm iştir.

Sah an ı sah an ı gelen sev gilim

S ö y le k ö m ü r gö zlü m kim in y arisin
K ız sen in d erd in d en d e rb e d e r oldu m
S ö y le tutu dillim kim in y arisin

T u b a k azı gib i g ö ğ sü n ak ışlım

K oy n u içi m isk ü am b e r kokuglum
M elâik sıfatlım m elül b ak ışlım
S ö y le ince bellim kim in y arisin

K ap ın d a y ay ılır k o y u n la k u zu
Y erin çiçeğisin g ö ğ ü n yıldızı ı
EM RAH bir g e d a d ır sen b ey in kızı
S ö y le sırm a tellim i kim in y arisin

Y üz bin m ihnet ile b ir b a ğ yetirdim

Y em edim m ey v asın el aldı gitti
A ğlar gö z y aşım ı Ceyhun eyledim
Ç alk an d ı d ü n y ay ı sel aldı gitti

Y üz bin dert çek m işim bin dah i g e re k

Ç ok ö m ü r ister ki bir dahi g ö rek
 İİ
Y arim elden aldı o zalim felek
H oy rat dost b a ğ ın d an g ü l aldı gitti

N azlı y arin k em h ab eri gelü p tü r

D o stlar a ğ la r d ü şm an larım g ü lü p tü r
D ediler ki dertli EM RAH ölüp tü r
K im i k a z m a k ü re k bel aldı gitti

— 3 —

Y ine b a h a r oldu coştu y ü reğ im

A k ar boz b u lan ık selli d ereler
S ıla d erdi v atan d erdi y ar derdi
îfl^h etm ez bu dert beni p a ra la r

İtibar o lm azm ış y ü z e g ü len e

C an ım k u rb a n o lsu n k ad ir bilen e
K efen y etişm ezm iş g arip ölene
Belki y arin ç e v re sin e sa ra la r

H ay al o ld u âşık EM RAH h alleri

D eyin y a re gö zlem esin yolları
H er k esin se v d iğ i g iy e r alları
K o y ben im se v d iğ im g iy sin k a ra la r

Y ü ce y ü c e k arlı d a ğ la r
H up eser yellerin sen in
G id er yazın gelir k ışın
K a r k o ça r bellerin senin

H er y a n d a ırm ağ ın ça ğ la r
İn er düz o v a y ı b o y lar
Y eşil b a ş su n a lar o y n ar
Ç a lk a n ır göllerin senin

EM RAH hey der h an i y u rd u m

N e kem y e rd e m esk en k u rd u m
Slâ

H up gözled in y a h şi v u rd u n
K ırılsın k olların senin

— 5 —

Bizim sah ra ların b aşı

P are p a re d u m an şim di
S e v işm e si bir h oş olur
A yrılm ası y am an şim di

G ü lü n çev resi h ar m-ola

Ç ek tiğim ah ü zâr m-ola
A cap bizi an ar m-ola
O k a şla rı k em an şim di

A rasam y ari b u lu rd u m
Y o lu n d a k u rb an o lu rd u m
Bir g ü n g ö rm esem ölü rdü m
G ör n eyled i zam an şim d i

E risin d ağların k arı

Ben çek erd im ah ü zari
K ad ir M evlâm g ö n d e ç y ari
G ön ül ister h em an şirndi

B en im aşn am şim d i çık ar

Ç ıkar da y o llara b a k a r
EM R A H ’I otlara y a k a r
B oyu serv i rev an şim di

A ğalar gurbetten geldim

G eldim ki n azan ım g itm iş
Sılam b a n a h or g ö rü n d ü
Salın ıp gezen im gitm iş
İçm işim ezel şarab ı
Y ine k a v u ştu r y a R abbi
D estin de aşk ın kitabı
O k u y u p yazan ım gitm iş
 87
H asret içtik elde bad e
O ldu efgan ım ziy ad e
ö r d e k uçtu kaldı ad a
G öllerd e yü zen im gitm iş

Bir dah i saz alm am ele

M ailim ben tatlı dile
Top zü lfü n ü ince bele
T aray ıp düzenim gitm iş
Bir dah i içm eyem b ad e
K u zu m sen i v erm em yad e
S ü t b ey a z ü stü n e sad e
G iyin ip tozanım g itm iş
İstem em b ah çey i b ağ ı
İçirdiler b an a ağı
B ey az fese p em b e b ağı
B ağ lay ıp gezen im gitm iş
Bu d ü n y a b ö y le k alırsa
K üffardan öç alın n ırsa
V adem gelip ö lü n ü rse
M ezarım k azan ım gitm iş

D ün g ece g ö rd ü m d u şu m d a
C ivan d u ru y o r k arşım d a
T arih im m ezar taşım d a
O k u y u p yazan ım gitm iş
EM RAH ed er n edir belâ
B aba d ü ştü m g u rb e t ele
Yine saz alayım ele
E yv ah ki n azan ım g itm iş [1]

Bir dilberi m eth eylerim

G ayetle k a ra k aşları
D ü n d en b eri m ezattadır
Ç ün ister p ara k aşları
[1] B u ş iir K e r e m e de i s n a d e d ilm e k te d ir.
8f
E b ru su n k em an ed iy o r
Y arim h ışm ile g id iy o r
K aftan k afa h ü k m ed iy o r
Ben zer h ü n k âra k aşları

Âbı zem zem e dahptır

Y av ru pek aklım ahptır
C ellâtlığa pek taliptir
Ç ek iy or d âra k a şla rı

EM RAH ’ım h alim bîlm îj^or

M uhip yârariim g elm iy o r
Elim işim e v arm ıy o r
G ön derm ez k â ra k aşların
 Â ŞIK ALİ

M üstezat tarzın d a m e şh u r b ir tü rk ü sü b u g ü n elim izd e

b u lu n an  şık Ali XV II nci asrın k ıym etli sa z şairle rin d e n
b irid ir.

T ü rk ü —

K a ra gö zlü y ard an m u rat alın m az

G an a çev ri ço k tu r tarif o lu n m az
İçsem elinden
E m sem lebin den
K o çsam belin den
Y âr g ü l y ü z lü d ü r

İştiy ak ı sin eciğ im y ak ıy o r

A h ü figan ım g ö k le re çık ıy o r
İki elin de taş
S in e m d e ataş
D idelerim y aş
P ın arım g ö z lü d ü r

Z â n m işid en der ki yazıktır

G arip lik çek m işim b a ğ rım eziktir
H av ad a n inm ez
K o lu m a k o n m az
H alim den bilm ez
Acı sö z lü d ü r

D e r ki A Lİ k im se b ilm ez h alim d en
K im e d ad ed ey im k an lı zalim d en
90
G eceler ay a z
G iy d iğ i b e y a z
D u d a k la r k iraz
Ahu g ö z lü d ü r
XVIII inci ASIR
 KA BA SA KA L M EH M ET

XV III inci a sırd a y a şa d ığ ı iki d estan ile an laşılan M ehm ed’-

in d iğ e r eserleri b u lu n u n cıy a k a d a r kıym etli b ir saz şa iri
o ld u ğ u sö y len em ez.

— 1 —

Yedi k ıral sizden h azer k ılu rlar

N eslin izd e k eram et v ar bilirler
C ü m le âlem b u n a teslim o lu rlar
İttifakı âlem bu değil m id ir

E cd ad ın âlem e tem aşa kıldı

H im m etile e v k a f z u h u ra geld i
B ü tü n d ü n y a an a m ü sa h h a r oldu
İnayeti H u d a bu değil m idir

Fazıl efen dim iz g e rid e geçti

K üffarın b aşın a ateşler saçtı
N ice şeh itlere h ü lleler biçti
Fatihi K an d iy e ol değil m id ir

Şeh it efendim iz B eçed ek aldı

M übarek v ü c u d ü p in h an d a kaldı
K eram eti an d a k em alin bu ld u
C üm len in m alû m u bu d eğil m idir

C edd in iz B o sn a’nın fethini kıldı

A nda keram eti zu h u ra geldi
K ah ram an m isali k ılıçlar çaldı
Şed d i İsk e n d e r! ol d eğil m idir

A m m in iz efendim geçti İran ’a

N izam v erd i Ş a m a h i’ye Ş irv a n ’a
94
T eb riz’in fethine olm az b ah an e
G aziler sultan ı ol d eğil m idir

N iş k alesin küffar gafilen aldı

Anın fethi efen d im e m ü y e sse r oldu
Y eşil sa n c a k ile hep etraf d o ldu
K eram et n işan ı bu değil m idir

E fen dim dir v ü z e ra la r su ltan ı

M erham et sîzd ed ir ey k erem kân ı
Sen in adaletin tuttu cihanı
M EH EM M ET b içare kul d eğil m idir

N iş fethine âlem tah sin k ıld ılar

Hatif şad a edip tarih d ediler
A m an d ey ip küffar necat b u ld u lar
N u sratı ilâhı bu d eğil m idir
— 2 —

F u k a ra k u lların arzu h al kıldı

A h valleri z iy ad e p erişan oldu
M asu m lar m ektepte o k u m az oldu
M asu m lar du asın alın efendim

M ektebin ö n ü n d e ah ır y ap ıldı
O k u y an sıbyan g e ri çek ildi
Etm e deyen lerin evi yıkıldı
B u n u n ilâcını gö rü n efendim

Y eyiciler ak çe ister zalem e

V erilen m alım ız g elm ez k alem e
P erişan lık çayi oldu âlem e
K u lların a im dat kılın efendim

A k şam o lu r y iyiciler dirilir

F u k a ra kulların k u su ru n b u lu r
H aftada ü çy ü z k u ru ş olur
K eyfiyeti ah v alim iz bilin efendim

Silâh tar b a sm a ğ a tertip olu n du

G itm iyen ler için defter verildi
 95
Ü ç y ü z d en z iy ad e k u lu n so y u ld u
R aa y a ah v alin bilin efendim

Y etm iş k a d a r ad am m ah b u s b u lu n d u
N ic e b ig ü n a h la r z ah im d ar oldu
M ütevelli im am seb eb i oldu
K u lların a h v alin bilin efendim

Yetrniş adarn ile ih zar o lu n d u

R aa y a K u lların hali bilindi
Ü Ç k im se ü zerin e h üccet o lu n d u
H alim ize m erh am et kılın efendim

K ara M olla O ğ lu a r a y a gird i

Altı k e se a k ç e y e h alâs bu ld u
R a a y a y a ceb ren sa ly a n a oldu
B ize olan zu lm ü bilin efendim

O tuz k e se a k ç e tecrim olu n d u

B eş çifti olanın ikisi kaldı
A k ıb et D eveci O sm an belâsın bu ld u
S airin h ak k ın d an gelin efendim

R a a y a k u lların çek tiler g ü cü n

İm am ad am g ö n d erd i töhm eti içün
D evletli B ey efen dim izin b aşı içün
T e zk iy e edin de so ru n efendim

N iş g ib i kalen in fethini kıldın

K o y m ad ın k ü ffard an intikam aldın
A lem de g az ilik şöh retin b u ld u n
K u lların in tikam ın alın efendim

K u su ru m atfınla eyle in ayet

H atifeten tarihi d ü ştü h idayet
Y o k tu r k erem e asla n ih ayet
M EH EM M ET b içare k u lu n efendim
 H O C A O Ğ LU

X V III inci asrın ilk n ısfında y aşıy an H o c a o g lu ’nu N a su h

P a şa h ak k ın d a y az d ığ ı destan la tan ıy o ru z. Şairin elim izd e
b a şk a şiiri o lm ad ığ ı için, edebî k ıy m etin e d air k at’î fik irle r
ileri sü rm e k k ab il d eğild ir.

— D estan —

N a su h P a g a ile h acca g id e n le r
A cap n am k o d u la r A rabistan a
V arıp B eytullah a tavaf ed en ler
M üsteh ak değil m i b ağı cin an a

N ed ir bu A rabın ettiği işler

Y ed iler kılıncı görelim n işler
S ö k ü ld ü ceb eler, k esild i b a şlar
B o y an d ı g e v h e rle r kırm ızı k an a

Y ine zah ir oldu k eşfü k eram et

A rabın b a şın a k op tu k ıy am et
H u ccacı m ü slim in geçti selâm et
İrişti h acılar em n ü em an a

H O C A O Ğ LU âlem bilir m i bilm em

Bu dü zen lik b ö yle k alır mı bilm em
B ir g e lm iş bir dah i g e lir m i bilm em
B öyle bir k ah ram an âh ır zam an a
 HÜKM Î

X V III inci a sn n ilk y arısın d a y aşıy an H ü k m î’nin b u g ü n

elim izd e N asu h P a şa ’nın asıla ra k ö ld ü rü lm e si d o lay ısile
on u n ağ z ın d a n y azd ığ ı bir destan ı v ard ır.

E y y am d ev letin de O sm an o ğ lu y d u m
Y olun a fed ad ır se r p ad işah ım
Bir g e lm iş bir dah i g elir mi bilm em
Ben gib i k ah ram an er p ad işah ım

H arem in d e m u k im idim bir zam an

K âb e yolun ettim em n ile em an
E m rin le çö llerd e o lu rsam k u rb an
B ilinsin h ay r ile şe r p ad işah ım

R ıza o ldu m em ir H ak ’tan g elin ce

Ç are y o k tu r p ey m an em iz do lu n ca
R u zu m ah şe r H ak divan ı o lu n ca
G elin di su alin ver p ad işah ım

U rb an H icaz’a o lm u ş iken g alip

O ld u k m u h ü n k ârım biz katli vacip
Z errece m ih rin e o lm ad ık talip
Beni k u lların a so r p ad işah ım

H Ü K M ÎY Â firak ım eylesin m e şh u r
Z iyaretle olsun k ab rim iz m am u r
Ç ölleri su lad ı m isali y a ğ m u r
A lnım ızdan ak an ter p ad işah ım

H a lk E d eb iy atı A n to lo jisi
 Â ŞIK ALİ

XVIII inci asır sa z şairlerin d e n  şık Ali’yi 1 7 1 4 te ö ld ü ­

rülen O sm an o ğ lu N asu h P a şa h a k k ın d a y azd ığ ı bir destan
île tan ıyoruz.

— D e s ta n

D ört tarafa ferm an gitti k a sd ın a

B aşın ın çaresin g ö r O sm an o ğ lu
D ört v ez r tayin o lu n m u ş ü stü n e
K ırk bin a sk e r ile bil O sm an o ğ lu

A şk ar atın y o rg u n ce n g e v arılm az
Hattı h ü m a y u n a k a rşı d u ru lm az
H asım ların galip d a v a g ö rü lm ez
M ah şerde m ü rafa a ol O sm an o ğ lu

Ç ok şü k ü r h u c c ac a v e rm iş h iday et
B u n ca yıllar v ard ı geldi selâm et
S a n c a ğ ı R esu le yü z sü rd ü g ay e t
A kran ın b u lm asın al O sm an o ğ lu

M ü seh h ar ey lem iş Ş a m ’ın çöllerin

H oş selâm et ettin M ekke yolların
S en i ister şim d i A ydın illerin
Sılai rah m ey le gel O sm an o ğ lu

N ey lesin yalın ız bir N a su h P a sa

Âlem şan ı in k âr o lu n m az b a şa
N am ü şan ı in k âr o lu n m az h aşa
D ö ğ ü şe d ö ğ ü şe öl O sm an o ğ lu
 99
D e r k i A L Î’m sa n a h ezar aferin
C en n eti âlâd a u çm ak tır yerin
Bin y ü z yirm i altıda k esild i serin
Y a fa çöllerin de k ald ı O sm an o ğ lu
XIX uncu ASIR
 dertli

ö z ad ı “ İbrahim ,, olan B olu lu Dertli, H ece v e aru z v e ­

z in lerd e cidden g ü z el bir tak ım m an zu m lar v ü cu d e g e tir­
m iştir. B ek taşilik tesiri altında k alan şaird e b ilh assa D iv an
ed eb iyatı n ü fu zu k en d isin i k u v v etle gö sterm ek ted ir. D ertli
X IX u n cu aşrın en çok şö h ret k az an an şairlerin d en b irid ir.

— 1 —

E rv ah ı ezelde e v v e lk i safta
E lestü h itab ın d a ben belâ dedim
K o y m a beni a n a sırd a gılâfta
C anım cem alin e m ü p telâ dedim

R u h lar a şk d em in d en oldu m estan e

K im i k ü fre daldı, k im i im an a
S af b e sa f o larak d u rd u d iv an a
K âfirler Lâ dedi ben illâ dedim

N e çare K ün em ri z u h u ra geldi
E şy a v e m ah lû k at h ep zah ir oldu
H er erv ah k en d in i bir yo ld a b u ld u
İrnanü ik rarı ben san a dedim

D E R T L Î çok him etten irşat o lm adı

S e n siz m ah şe r yeri k ü şat olm adı
Ç ok n eb iye v ard ım im dat olm adı
Şefaat k ân ısın M ustafa dedim

B a h a r seli g ib i d a ğ la r b a şın d a
G ör n ice torlan d ım n ice b u lan d ım
104
Bir d a rü şşifa d an b o şa n m ış gibi
S ü rü y ü p zinciri hayli dolan dım

Ö m rü m h elâk ettim deh rin p e şin d e

Y üzbin çile v ard ır h er bir işin d e
H icran o cağ ın d a, a şk ateşin d e
C iğ er k e b a p oldu m g ö r nice y an d ım

G âh i sail gib i d ü ştü m y o llard a

G âh i sa h ra la rd a gâh i çöllerde
Bir k ısm et aray ıp g u rb e t ellerde
Ç o k m e şa k k a t çektim çok y u v arlan d ım

Bıktım o so fu n u n ib adetin den

U san d ım m ü rşid in icazetin den
G eçtim o tek k en in k eram etin d en
Ç ilei felekten b ezd im u san d ım

H im m eti b u imdş bize p irlerin

H izm etin eyled im n ice m irlerin
N ic e m ü tesellim çok vezirlerin
S a y e sin d e bir D E R T L Î’lik k azan d ım

B an a olan cefa sen d en d eğ ild ir

B en im k en d i bahtım k a ra se v d iğ im
S a n a m eyil v e rm e k ben den d eğ ild ir
G ö n ü l d ü ştü n ed ir ça re se v d iğ im

Bir g o n ca alm ışım cem al b ağ ın d an

B ü lb ü l v e ş yat o ldu m g ü l b u d ağ ın d an
M ü jgân o k ların d an h asret d ağın d an
C iğ e rciğ im p are p are se v d iğ im
S en gib i ca n an a k u rb an o lu rsam
T e rk i v ü cu t terki cihan o lu rsa m
B ir g ü n dü çeşm in d en nihan o lu rsam
G a rip D E R T L İ d iy e ara se v d iğ im
_ 4 _
S a k ıy a m ey in d e n ed ir bu e sra r
K ıldı bir k atresi m estan e beni
 105
Ş a r a b ı lâ’linde ne k eyfiyet v ar
Sö y letir efsan e efsan e beni

R efet n ik ab m ı ey veçhi en v e r
Zulm ette g ö n lü m ü z o lsu n m ü n e v v e r
Ş a ra b ı lâ’linin lezzeti dilber
■ Gezdirir m ey h an e m ey h an e beni

 şıkın çok belâ g elir b aşın a

T a h a m m ü l g erek tir ad u taşm a
Ş e m ’i ru h sa n n a a şk ateşin e
Y an m ak ta sey retsin p e rv an e beni

B a k m a z la r D E R T L Î’ye alg ın d ır d ey e
H ak ik at b ah rin e d a lg ın d ır dey e
Bir saçı L ey lây a v u rg u n d u r dey e
Y a z m ışla r defterü d iv an e beni

H ara b e kul o ld u k bezm i âlem d e

A b at o lsak ta bir o lm a sak ta bir
D ü ştü k ça re n ed ir d âm a âlem d e
Azat o lsak ta bir o lm a sak ta bir

A şk o d u n a y an m ış c iğ e r k eb ab ız
H icr ile g iry an ız d id e p ü r âb ız
Y a p ılm ış y ık ılm ış h an e h arab ız
B ü n y at o lsak ta bir o lm a sak ta bir

B ir Şirin elin den a şk m eyin içtik

H ak ile batılı fark edip seçtik
V a rlık d ağların ı d eld ik te geçtik
F erh at o lsak ta b ir o lm a sak ta bir

-Ey D E R T L İ âlem d e biz şah ı diliz

H ak tan h ak ik atten ağ â h ı diliz
T a rik i e sra ra h em rah ı diliz
İ r şa t o lsak ta bir o lm a sak ta bir
106
— 6 —

G ird ab ı m ihnette k ap an d ın kaldın

V erm edin bir y an d an se s k a ra b ah tım
A n ladım gafilsin u y k u y a daldın
Deli p o y raz g ib i es k a ra bahtım
A.

A lem de bir can d an k o rk u lm az iken

P en çen d en k im se le r k u rtu lm az ik en
A rslan a, k ap lan a yırtılm az iken
D edirdin tilkiye p e s k ara bahtım

D E R T L ÎY Â çık ar m ı bu işin ucu

Ş im d i fark ed en yo k ah u n u tuncu
E v v el b eğ en m ezd im m esti p a b u c u
V erdirdin ç a rığ a m es k a ra bahtım
 E R Z U R U M L U EM RAH

X IX n cu a srın tan ın m ış âşık la rın d a n E m rah hece v e aru z

v ezin lerin in h er ik isin d e m u v affak o lm u ştu r. Şairin lirik
m an zu m eleri y an ın d a b ir çok m u ta sav v ifa n e p arçaların a da
te sad ü f ed iy o ru z.

— 1 —

N e k a ç a rsın ben den ey m elek sim a

Ateş sa k ın ır m ı p e rv an e sin d e n
Bezm i m u h ab b ette can ım efendim
M ey esirg e n iim e z m estan esin d en

■ Gönül teşn e sid ir ru y i visalin

G am ın te şn e sid ir âbı zülâlin
G özden nihan o lsa gü zel cem alin
Ç ık m az m u h ab b etin can h an esin d en

B an a sen d en o ld u ey çeşm i şeh lâ

K im i k im d en k im e k ılayım şe k v a
S an a ricam b u d u r H azreti M evlâ
A yırm a EM R A H ’I bir d an esin d en

— 2 —

Badı sa b a selâm eyle o y are

M ü b arek hâtırı h oş m u d u r n ed ir
N id ey im yitirdim b u lam am çare
M estane elâ g ö z ler y aş m ıdır n edir

O n azlı ca n an a u ğ ra sa y o llar
Bize m esk en o ldu k ah v e le r h an lar
Y arin m eclisin d e oturan can lar
H e sa p etsin yıllar b eş m idir n ed ir
108

EM RAH ed er can b ü lb ü lü k afeste

B en im h asp ıh alim bildirin dosta
K en d im g u rb e t elde dost k ara y asta
G itm iyo r k erv an ım k ış m ıdır n ed ir

— 3 —
B adı sa b a bir M evlâyı se v e rse n
B aşın için nazlı y a r a di gelsin
V ü cu d ü m şe h rin e düştü bir ateş
Y eter o ld u sitem k âra di g elsin

Ak elleri b o ğ u m b o ğ u m kınalı
Altın k e m e r ince b eld e m inalı
Bir h u rî b ak ışlı m elek şim ali
M eftun uyum o d ild ara di gelsin

EM RA H ed er yarın desti destim e

R ak ip ler o tu rm u ş ben im k astım a
T aze m erh em k o y u n y a ra m ü stü n e
Y aralarım azg ın y ara di gelsin

— 4 ---

Elâ gözlerin i se v d iğ im d ilber

Sen ben im derd im d en d e v a b ilm ezsin
Sen n asıl tab ip sin y o k tu r ilâcın
Y ü rek te y aram ı sarab ilm e z sin

S a n a d erim sa n a ey k alb i hain

K im se le r çek m esin feleğin y ay ın
Yıktın h arap ettin g ö n lü m saray ın
Alıp bir tadını k o y a b ilm e z sin

EM RAH ed er y alan oldu sö zlerim

M uhabbeti can ev in d e gizlerim
N e d u ru rsu n a ğ la sa n a gözlerim
Gitti k a şı k ara g ö reb ilm e zsin
— 5 -
M ü n ev v er cem alin ey k a m e r tal’at
H ep g ö re n le r m aşaa llah d ediler
 109
İn sa n d a b u lu n m az bu ah sen su re t
M elek m id ir bu h ü sn ü m ah d ed iler

C em ali p ak in d e K âşifü l e sra r

G ü zellik k u d retin ey lem iş izh ar
Bu p e y k e r ne h uri ne g ılm an d a v ar
B un u bir y aratm ış Allah d ediler

A çılsa y ü zü n d en zülfü siy ah ın

F esh o lu r ziy ası m ih rile m ah ın
D ergâh ı lûtfun da sen g ü z e l şah ın
 şıkı sad ık tır EM RAH d ed ile r

— 6 —

N e feryat ed ersin d iv an e b ü lb ü l
Sen in bu fer 3?-adın g ü lşe n e k alsın
Bu d ü n y ad a erem ezsen m u rad a
H u zu ru m ah şe re d iv an a k alsın

N esin m eth edeyim bir k a şı k ara

Şu sin em e açtı u n u lm az y ara
C üm le tabip g else d erd im e çare
D erdim in d erm an ı lo k m an a k alsın

Bir y a r için geçtim can ile se rd e n

V ü cu d ü m kül oldu aşk ın n ârın d an
EM RAH b u se ister nazlı y arın d an
Bu b a y ra m o lm azsa k u rb a n a k alsın

— 7 —

S e v m işim bir canı bir n ev civ an ı

B u lu n m az ak ra n ı d ü rd a n e d ir bu
M isli y o k M âçinde Hıta v e Ç in de
G ü zeller içinde bir d an ed ir bu

Ey çeşm i m estan e k aşı k em an e

S alm a gel g iry a n e âh ü efgan e
G ö rm em iş zam an e böyle fettane
Cennetten cih an e n işan ed ir bu
110
S e v e rse n Allahı h u p ların şah ı
A duya her gâh i etm e n igâh ı
S e v m işim B illâhi sen h ü sn ü m ahı
İncitm e EM R A H ’ı d iv an ed ir bu

— 8 —

Ben bir se y y ah A rap o lsam

G iy se m k ara y ı k ara y ı
Y itirdim nazlı y arim i
B u lsam aray ı aray ı

Irak y o llar y ak ın olsa

H er g ü z e ld e h ak k ım o lsa
D ostum L o k m an H ekim o lsa
S a rsa m y aray ı y aray ı

EM R A H ’m da o k u r y az a r
H ak k alem i k im ler b o zar
A yna alm ış p erçem d ü zer
Z ülfün taray ı taray ı
— 9 —
T utam y a r elinden tutam
Ç ık am d a ğ la ra d a ğ la ra
O lam bir y aralı b ü lb ü l
İnem b a ğ la ra b a ğ lara

Birin bilir binin bilm ez

Bu d ü n y a k im se y e k alm az
Y ar ism in i d esem olm az
D ü şe r dillere dillere

EM RAH ed er bu g ü n ü m d ü r
A rşa çık an tü tü n ü m d ü r
Y ara g id ecek g ü n ü m d ü r
D ü şem y o llara y o llara
 B A Y B U R T LU ZİH N İ

X IX u n cu asrın tan ın m ış şairlerin d e n olan Zihnî, h ece

v e b ilh assa aru z v ezn ile p ek çok m an zu m e v ü cu d e g e tir­
m iştir. F ak at Z ih n iye asıl k ıym et v e rd ire n şiirleri h ece ile
y a z d ığ ı p arçalard ır,

— 1 —

V ardım ki y u rd u m d an a y a k g ö tü rm ü ş
Y av ru g itm iş ıssız k alm ış otağı
C a m la r şik e st o lm u ş m ey ler d ö k ü lm ü ş
S a k ile r m eclisten çek m iş a y a ğ ı ,

K a n g ı d a ğ d a b u lsam ben o m erali

K a n g ı y erd e g ö rse m çeşm i g azali
A vcılardan k açm ış ceylân m isali
G e çm iş d a ğ d an d a ğ a y o k tu r d u ra ğ ı

Lâleyi, sü n b ü lü , g ü lü h ar alm ış
Z ev k u şe v k ehlini âh ü z âr alm ış
S ü le y m a n tahtını san k i m ar alm ış
G am a tebdil o lm u ş ülfetin çağı

Z İH N Î derd elin den h er zam an a ğ la r

S o rd u m ki b a ğ a ğ la r b a ğ ıb an ağ la r
S ü n b ü lle r p erişan g ü lle r k an ağ la r
Ş e y d a b ü lb ü l terk ed eli bu b ağ ı

Y ık m ış çad ırların göçetm iş L ey lâ

V ard ım ki b o ş k alm ış y a r otakları
D ağı m esk en etm iş b içare M ecnun
A kıtm ış gözü n den kan ırm ak ları
112
Zeyt ile gö n d erd im ' L e y lâ’ya n am e
D edi eyi getirdin a ğ y a rı k âm e
A kibet y a r oldun İbni S elâm e
N eyled in ettiğin o m isa k la n
• A

Z IH N I’yim akıttım didem y aşla rın

Yedi yıl b ek lerim b u la k b aşların
D ağıt bu d e rn e ğ i sa v sa v a şla rın
B o zu ld u k ab ail ittifakları

— 3 —

Ah elin den zülfü k em en d im ben im

M ü jgân d eğ d i sin em y aralan d ı gel
Gün b eg ü n artm ak ta dert ile gam ım
U ç v e rd i y a ra la r sıralan d ı gel

G am d an h isar oldu m e sk e n im yurdurrü

T ü k en m ez av azım o k u n m a z v irdim
Ü ç d eğil b eş d eğil y ü z oldu derdim
Y ü k len d i gam y ü k ü n k iralan d ı gel

İ^İHMÎYÂ k u lu n d u r h aftada ay d a
S e v ip ay rılm ad a ne bu ld u n fay d a
Azrail' g ö ğ sü n d e canın h ey h ey d e
G özlerim in a ğ ı k a ra lan d ı gel

— 4 —

K âtip sen yaz, sa b a sen de k e re m kılı

G ötü r arzıh alim y a re tezelden
N azik tir efendim nezahetli bil
G ön d erelim o d ild ara tezelden

K âtip ço k u zatm a sarfı im lâyı

H em en yaz d erd im e iste d ev ay ı
K erem et bek letm e bad ı sab ay ı
A zm eylesin o d iyra tezelden

H asretli d id em e n em m i g ö n d e rir
H icran mı g ö n d e rir g am mı g ö n d e rir
 113
K en di m i g elir m erh em m i g ö n d e rir
Z ahm ı dili Z İH N Î zâra tezelden

Badı sa b a selâm sö y le o y are

Ya g e lsin ya g id e k o d iy ara biz
K âtip arzıh alim yaz ki can an a
A yrılalı d ü ştü k ah ü zâra biz

K âtip arzıh alim arşa d ay an d ı

Can g u rb etle h asret n ârın a yan dı
H er k e s sev d iğ in d en d o y d u u san d ı
N ed en k ald ık b ö y le bahtı k a ra biz

N am em hem o k u su n hem y ar ağ lasın

A şk o d u n a d ü şsü n n açar ağlasın
S in esin i d ö ğ sü n İle r b âr ağ lasın
D esin ki zulm ettik Z İH N Î zâra biz

Seni b ağ ı İrem ’den m i k açırm ış

M elek m isin a sü m a n d a n m ı g e liş
G ittikçe şev k etin şan ın y ü celm iş
Bilm em tahtı S ü le y m a n ’dan mı g eliş

H ü sn ü n d e b u g ü n Y u su fu d ev ran sın
N e incisin, ne m ercan sın , ne c a n s ın ?
K o rk arım fitnei âh ır zam an sın
M ehdi m isin İsfah an ’dan mı g e liş

G ü zel se v m e k o lm u ş Z ÎH N Î’ye âdet

N e b a ğ d a se r çektin a se rv i kam et
S o rm a k ay b o lm asın ey çeşm i âfet
M ülkü lâli B e d ah şan ’dan m ı g e liş

H « lk E d e b iy a tı A n to lo jis i
 G EDAYI

X IX u n cu a srın son y a rısın d a b ü y ü k bir şö h ret k az an an

B eşik ta şlı G ed ay î, h ece v e aru z vezn iy le b irço k m an zu m e
v ü c ü d e getirm iştir.

— 1 —

D esti d ilber tutar g irib an ım ı

A şk bir y an a se v d a bir y an a çe k e r
Y ok h a lâ sk â r k u rtaram am can ım ı
H u n i g am z en ben i m ey d an a çe k e r

B a ğ la n ır zü lfü n e dil h ay ran o lu r

R ak ip d u y a r ara y e rd e k an olur
C em iyeti ak lım p erişan o lu r
N e m ih netler dili d iv an e çe k e r

H e r dem a şk ağ latır G ED A Y Î zârı

D erd ü m ih net im iş m u h ab b et k ârı
R u zü şep h ayali v u slatı yarı
G ö n ü l can ev in e m ih m an e çek er

N u r a g a rk e y le d i b u g ü n m ekân ı
A fitap veçh in in ziy ası gü zel
Bendetti k en d in e h alkı cihanı
K em an eb ru ların tu ğ ra sı gü zel

Ben i m eftun etti g ö zler sü z e re k

A slın h u rî m idir ey n esli m elek
G ö rm e m iş âlem d e hiç çe şm i felek
S e n tek nazı g ü zel ed ası gü zel
 115
S a n a bu g ü zellik bu h ü sn ü eda
H ak ’kın ih san ıd ır ey m elek sim a
G E D A Y Îyim lûtfeyle Gevretm e ban a
Y ok tur b u n ca H ak ’km rızası gü zel

— 3 —
S e v d a n a tutuldum ben bile bile
Ey n ârı m u h ab b et yan içerim d e
F irak ı m ih netle d erd i h asretle
U y u ştu b a ğ rım d a kan içerim d e

Zülfü d ilb er g ib i ak lım p erişan

G ezerim âlem i m estü se rg e rd a n
Y ari a ğ y a r ile g ö rd ü ğ ü m zam an
Ta h u lk u m a g e lir can içerim d e

G E D A Y Î elde tir b aşta b ir k ü lâh

D olaştım âlem i d e rg âh b e d e rg âh
Z em in den se m ey a çıktı sû zi ah
B ir k ü lh an ı a şk v ar san içerim d e

S ö y le h u rî m isin ey m elek sim a

B u lu n m az em salin b a ğ ı İrem ’de
M ülkü m elâh atte ey k ad d i balâ
G ü zeller şah ısın sen bu âlem d e

G elm em iş cih an a sen gib i dilber

N u ru cem alin le âlem m ü n e v v er
H ü k m ü n var- m ağrip ten m e şrik a k ad er
S ö y len ir şöhretin R û m u A cem de

N e k a d a r v asfetsem şa n ım şay an
G ö n ü ller y ak ıcı h ey afeti can
G E D A Y Î k u lu n a eyle bir ih san
B u rcu sah av ette k ân ı k e re m d e

— 5 —
îrişip b ah arı b ağı vuslatın
M ü rgi dil zü lfü n d en aşiy an tutar
116
Açıldı g ü l gib i ol ru h i âlin
A ndelibi aşk ı m ih rib an tutar

G ön ül v e rm e k olm az çeşm i m estine

G am zelerin h an çer alm ış destin e
M eylü m u h abb eti âşık k astın a
E b ru ların elde ter ferm an tutar

Lütfet tigi n aza d erm iy an etm e

G ü zeller için de n am n işan etm e
M erhem et kıl can a k ıy m a k an etm e
K an lı zalim k an eden i k an tutar

G öz sü z ü p ey çe şm i m estan e beni
E yledin ak ıbet d iv an e beni
B ırak m az G E D A Y Î bir y an a beni
Can riştesin iki k ah ram an tutar

— 6 —

Beni m ecru h etti h an çeri b ü rran

İki d id elerim k an lı y a ş d ö k e r
R ah m edip rizei elm as h er zam an
G elir zah m ı dile k alem k a ş d ö k e r

H er dem b an a ol şu h etm ek ister naz

Bu pazarın çok ziy an ı k ârı az
E m sali b u lu n m az re n g i alın m az
V adei v ash n d a ne k u m a ş d ö k e r

G E D A Y Î âlem e bildirdin beni

Bütün h alkı d eh re g ü ld ü rd ü n beni
E celim den ev v el ö ld ü rd ü n beni
H ayatım d a m ezarım a taş d ö k er
 R U H SA TI

Son asrın tan ın m ış h alk şairlerin d en biri de D elik taş’lı

R U H S A T I’dir. B ü y ü k bir m ecm u a teşkil ed ecek k a d a r çok
olan şiirleri a ra sın d a tabiat zev k in i ve m ah allî hayatın a k is ­
lerini teren n ü m eden p a rç a la r d a v ard ır.

S eh er yeli d o st k ö y ü n e u ğ ra rsa n
D ik k at eyle yolların a am an hâ
D ah a y alv a ram m ı ah d ü p ey m an ım
Y a v a ş tutun tellerin e am an hâ

S ö y len su ltân ım a alsın selâm ım

U n u tm asın beni k aşı k em an ım
Bu g ececik h an en izd e m ih m ânım
K ın alasın ellerini am an hâ

S e h e r yeli acı acı esiy o r

Boz d u m an la aram ızı k esiy o r
D u y m u ş se v d ic e ğ im ban a k ü sü y or
K o p a rm a tellerin sak ın am an hâ

Ilgıt ılgıt y a v a ş d o k u n y ü zü n e
S ü rm e ç e k m iş k irp iğ in e g ö z ü n e
İn an ıp ta ad û ların sö z ü n e
S ard ırm asın b ellerin i am an hâ

B azı bazı R U H S A T Î’yi y o k lasın

T u zak k u rsu n yolların ı b ek lesin
H er bir em anetin iy ce sak lasın
D ağıtm asın m alların ı am an hâ
118

Bir v ak ta erdi ki bizim g ü n ü m ü z

Y iğit belli d eğil m ert belli değil
H er k e s y a ra sın a d erm an arıy o r
D ev a belli değil dert belli değil

F ark ey led ik âh ır vaktin yettiğin

M erham et çek ilip g ö ğ e gittiğin
G ü cü yeten so y a r g ü cü yettiğin
P ap ak belli değil K ü rt belli değil

A dalet k alm ad ı hep zu lü m doldu

G eçti şu b ah arın gü lleri so ld u
D ü n yan ın g id işi acay ip oldu
K o y u n belli değil k u rt belli değil

B aşım ay ık d eğil k ed e rd e n y astan

Ah ettikçe d u m an çık ıy o r festen
H arâb e y ü z tuttu b e z m -i g ü lü stan
Y ay la belli değil y u rt belli değil

Ç arh b o z u lm u ş d ü n y a ıslah o lm u y o r
Ehl - i*îfukaranm y ü zü g ü lm ü y o r
R U H S A T Î de d ed iğin i b ilm ey o r
Yazı belli değil hat belli değil

V ardım nazlı yarin ziy aretin e

D edim k alk gid elim dedi v ara m a m
D edim bu k ad a r mı v azg eld in ben den
D edi v az g e lm e d im am a v ara m a m

D edim k u z u la ra [nasıl d ay an d ın
D edi evel A llah sa n a g ü v e n d im
D edim aşk ın ile otlara y an d ım
D edi biliy o ru m am a v ara m a m

D edim sen in ile ah dim v ar idi

D edi ki d ü n y ad a bahtım v ar idi
D edim ben den gö n lü n ne tez faridi
D edi farım adı am a v aram am

D edim R U H S A T m ıdır elde irâd m

D edi ki m ah şe re kaldı m u rad ım
D edim ben i k ab ird e m i arad ın
D edi arıy o ru m am a v ara m a m

- 4 —

P erişan hâlim i g ö re m i geldin

G el bizim b a h ç ed e şa k ı b ü lb ü lü m
G örelim d ü n y ad a dertli kim im iş
A şkın kitabını o k u b ü lb ü lü m

M uh abbeti m u h ab b ete v erelim

V efasız d ü n y ad a bir dem sü relim
S afa geld in bizim ele se v g ilim
Ben olayım san a sâk i b ü lb ü lü m

C ü m le d erd im izi getird ik dile

S a b ır k ö şe sin d e d o ld u ra k çile
B o şu n a y a n m a y a k v efasız g ü le
Bilirsin ki k alm az bâk i b ü lb ü lü m

E ğ e r can ara rsa n ara can an ı

B o ş y erin e sarfey lem e figan ı
E ğ e r R U H S A T isen m a şu k u n tam
Z ik rey le d em b ed em H ak ’kı b ü lb ü lü m

G en e b a h a r geldi b ü lb ü l sesin d en
Ş a d a v e rip seslen d in m i y a y la lar
Ç ev re yan ın lâle sü n b ü l b ü rü m ü ş
Gelin olup sü sle n d i mi y ay lalar

Y edi v eren b a ğ la r n asıl d ü zen m iş

D arı, çiçek elv an elv an b ezen m iş
Y oktan v a r ey ley en n e h oş ö zen m iş
B oyn un e ğ ip dostlan dın m ı y ay lalar
120
G öz y aşlarım sel o lm u ş ta ç a ğ lıy o r
K ö m ü r gö zlü m k ara ları b a ğ lıy o r
B ü lb ü l g elm iş g ü l d alın d a ağ lıy o r
Deli idin u slan d ın mı y ay lalar

Ben de senin gib i ersem m u rad a

N ey ley im ki elim d e y o k irad e
R U H S A T Î’yim g am y ü k lerim k irad a
Beni g ö rü p y aslan d ın mı y a y la lar
— 6 —

N asıl m eth etm eyim h u p lar h asını

Y azark en v asfın ı k alem kan ağlır
K erem et sev d iğ im n azard an sak ın
Bir ben değil cü m le âlem kan ağ la r

N içe âşık bu a şk ile b o y an d ı

N içe gafil bu gafletten u y an d ı
Z eliha Y usuf'a iyi d ayan d ı
Ç ek em em bu aşk ı çilem kan a ğ la r

H iç bir âşık m u rad ın ı alm am ış

Bu d ü n y a k im sey e b ak i k alm am ış
Ferh at n ey e Şirin için ö lm em iş
Aslı için K erem h âlâ kan ağ la r

N asıl o lm u ş G arip erm iş m u rad a

H em an Ş a h m e rd a n ’ın elde irad e
H acet d eğil E m rah içm iş bir b âd e
V ezirü şa h p a şa oğlan kan ağ la r

K im i ay a kim i yıldıza âşık

K im i g ece kim i g ü n d ü z e âşık
S an ırla r R U H S A T Î bir k ıza âşık
Ş u ben im h âlim den bilen kan a ğ la r

A 3^rılık b ad esin tatlı m ı san dın

N e tez tebdil o lm u ş çim en in d a ğ la r
Bu g ü z ellik g e ç e r san a da k alm az
D ah a n ey e b ağ lı k em an ın d a ğ la r
 121

N ice g ü zellerd en alırsın bacı

Al yeşil re n k le rd en g iy e rsin tacı
Y ard an a y rılm ası zeh ird en acı
Bu y ü zd en gitm iy o r d u m an ın d a ğ la r

G e c e g ü n d ü z y alv arm ıştım S ü p h a n ’a

B ird en v u slat b u lam ad ım su n a m a
D ah a şim d e n g e ru b en i k ın am a
S e m a y a e rişm iş figan ın d a ğ la r

R U H S A T gib i k a ra la rı b a ğ larsın
A şk ın ateşile y ü re k d a ğ la rsın
B en im ah v alim e sen de a ğ la rsın
V ar ise z e rre c e im an ın d a ğ la r
 NURİ

X IX u n cu asrın so n y arısın d a b ü y ü k bir şö h ret k az an an

Tokatlı N urî, D ertli’nin tesiri altında k a lm ış o lm ak la b e r a b e r
sa n ’atk âr bir ru h a m alik o ld u ğ u için ay rı bir h u su siy e t g ö s ­
term eğ e m u v affak olan saz şairlerim izd en biridir.

— 1 —

B ana k an yu ttu rd u sa h b a y i hicran

B ilm em bu h asretlik g id e r m i böyle
Ben m i ted b irim d e ey led im n o k san
Y o k sa tecellâyi k a d e r m i böyle

A k sin e devretti d ev ran ı felek

H ep gitti h e b ay a çek tiğim em ek
M ecnun da ben gib i g e z e r m i böyle

N U R Î bu y erlerd e etm ez k ararı

D ü şm ey in ce d âm e dil m ü rg u z a n
Ben can ım d an aziz se v e rim yarı
A cep y a r da ben i se v e r m i böyle

Ben san a dil v erd im ey şu h i g ü l fem

H ele h icrin ben i sa d p areled i
G ön lü m ö lm ü ş yatır m ecru h tu r sin em
B ilm em ol m esk en i kim y areled i

G ö zü m y o k cih an ın itib arın da

K ald ım bir âfetin in tizarın da
K alb u ru sitem le el d iy arın d a
F elek b a şım a ne u n lar eledi
 123
K ara im iş H ak ’tan gelen y azılar
C an g u rb ette gön ü l vatan a rz u la r
N U R İ b ab an d ey u k ö rp e k u zu la r
K o y u n olup ark a m sıra m eledi

Ben d erd im sö y ley im sen dinle kâtip

V asfı halim nazlı y a re böyle yaz
F e râ m u ş etm esin g ö n ü ld e n beni
M ürüvetli m ih rib an a böyle yaz

B en im arzıh alim alsın sev d iğ im

O k u y u p h alim den bilsin se v d iğ im
E ller geld i o da g elsin se v d iğ im
K erem eyle k e re m k â n a böyle yaz

B içare N U R Î’nin işi h ay ald ir

Y arin den a y rılm ak ne m ü şk ü l h aldir
Y are şe k v a d eğil bir arzıh ald ir
B aşın için o su ltan a b ö y le yaz
— 4 _

Ben tatlı can ım d an bezdim u san d ım

G eçm ed in sen dah a cefad an gü zel
Ş e rab ı lâ’linle k an a b o y an d ım
Bâri bir in saf et b ak ban a gü zel

N e lebin den içtim k an d ım d ü n y ad a

N e bir g ü n ü m g ö rd ü m erdim m u ra d a
S eza mı âşık a b ö y le cefa da
H ele bir h esap et sen san a gü zel

N U R İ k â k ü lü n e zü lfü n e beste
Beni bin can ile ettin efk en d e
Ç ü n k ü vefa etm ek y o k idi se n d e
N için ik ra r v erd in iptida g ü ze l
- 5 —

Ben b ü lb ü lü m g ü lü sta n ı bek lerim

G eçti ç a ğ ı ö m rü m g ü l’izar d ey u
124
A zgın y arelerim k ab u l etm ez em
K im e d âd a g id em y arem sa r deyu

B itekellü f dost b a ğ ın a g irm ed im

El u zatıp g o n ca g ü lü n d erm ed im
D ü n y a g ü z e lin e m eyil v e rm e d im
Benim sad ak a tli y arim v a r dey u

N U R İ dem in sü rm ü ş b ezm in d e a ğ y a r
K ü n ci m ezellette ben k ılayım zar
S en b a şın a g e z d e taş y ü re k li y a r
Ben de böyle d o lan ay ım y ar d ey u
— 6 —

— D ertliye n azire —
Y ine defterlerden silm işle r beni
D u y u n ca bir çirk in se s k ara bahtım
S a n d ıla r gem in in y o k tu r y elk en i
İn adın a ço şk u n es k ara bahtım

Âlem yıkıcı o lm u ş yo k yapıcı

K im i cellât olm u ş, k im i kapıcı
Ezel g iy m e z idik m esti p ab u cu
V erdirdi ça rığ a m est k ara bahtım

H er veçh ile b a şa çık ılm az iken

C en d e re y e v u ru p sık ılm az iken
Bu N U R Î a rsla n a yık ılm az iken
D edirdi tilk iye p es k ara bahtım
 SE Y R A N I

X IX u n cu asrın son y arısın d a tan ın m ış olan E v erek li

S e y ra n î, b ilh a ssa destan ve k o şm ala rıy le m u v affak o lm u ş
kıym etli bir h alk şairid ir.

N ice defterlerden ism in sildirdin

G elm ed i se sin d e n se s k ara bahtım
Bahtın g e m isin d e y elk en y ok bildin
D u rm a lo d o s gib i es k ara bahtım

A hdettim bir g o n ca y o lm a m a sın a

B u lm ad ım çaresin so lm a m a sın a
Bu d erd in d en iflâh o lm am asın a
K atiyen üm idin k e s k ara bahtım

Âlem yık ıcıd ır y o k tu r yap ıcı [1]

K im i cellât o lm u ş, kim i k ap ıcı
Ezel g iy m ez iken m esti pabıcı
V erdirdin ç a rığ a m es k ara bahtım

A ğır m eclislerd e sık ılm az iken

M en gen ey e v e rse n b ü k ü lm e z iken
SE Y R A N I a rsla n a y ık ılm az iken
D edirdin tilkiye p es k ara bahtım [2]

M erh em lerin telef etm e tabibim

Y aralarım k ab u l etm ez em ben im
T ecelliden b ö y le im iş n asib im
K isip k ârım oldu d erd ü g am ben im

Can h avfın dan geçti y e re v arılm az

Selâm et g eçm en e k ö p rü k u ru lm az
[1,2] N u ri’de de tesad ü f ediliyor.
126
K ızıl ırm ak g ib i asla d u ru lm az
H asret ile akarı gözd en nem ben im

S E Y R A N I g e ç m iş g ü n g e çm e z destim e
R ab bim k a v u ştu ra çeşm i m estim e
G am k ed er g u rb ette bin di ü stü m e
At g ib i ağ z ım a taktı g e m ben im

G ön ül se rd en g e çe r y ard an g eçem ez
B a ğ lan m ış ik ra ra k av i ö zlü y ü m
H er sö zü m din leyen ö zü m seçem ez
S ırat k ö p rü sü n d e n ince sö zlü y ü m

Benim sö zü m çü rü k d e ğ il^ sağ gibi

Ç ü rü k sö z le r erir a k a r y a ğ gibi
Ü zerim d en k e rv a n g e çe r d a ğ gib i
Y o k u şlu y u m sa n m a beni d ü zlü y ü m

Y olcu ateş y a k m a k ile yol y an m az

Arifin yap tığı hiç bir çu l y an m az
C eh en n em d e g ü n a h y a n a r k u l y an m az
Ben g ü n ah tan sü rm e le n m iş g ö z lü y ü m

S ığ ın d ım S E Y R A N Î K a y y u m u F erd e
A şk u se v d a ile d ü ştü m bu d erd e
Tuttum g ü n a h ım d an y ü z ü m e p e rd e
R ab b im d iv an ın d a k a ra y ü z lü y ü m

— 4 —

E sk i lib a s g ib i â şık m g ön lü
S ö k ü ld ü k te n so n ra d ik ilm ez im iş
G üzel se v e r isen g erd en i benli
H er g ü zelin k ah rı çek ilm ez im iş

B ü lb ü l d aldan d ala y ap ıy o r se k iş
O seb ep ten g ü lle ed iy o r çe k iş
A şkın iğn esile dikilen d ik iş
K ıy am ete k a d a r sö k ü lm e z im iş
 127
S e v d iğ im d eğild in b ö y lece ezel
A şk ım ın b a ğ ın a d ü şü rd ü n g azel
İb rişim d en n azik san d ığ ım gü zel
M eğer p u lat g ib i b ü k ü lm e z im iş

S E Y R A N Î’nin g ö zü g am la y a ş im iş
A şk u se v d a cü m le d erd e b aş im iş
Ben b a ğ rım ı to p rak san d ım taş im iş
M eğer taşa toh um ek ilm ez im iş

— 5 —

A şkın arısın a d ü şü rm e talaş

İster isen ben d en bal k a ra gö zlü m
M u h ab b et istersen sem tim e d o laş
İstem ezsen g a m d a k al k a ra gö zlü m

E r g erek tir erin k ad rin b ilm e ğe

 şık g e re k m a şu k g ü lü n d e rm e ğ e
M evlâ k ul k ey fin ce m e y v a v e rm e ğ e
K ad ir y a ra tm a ğ a dal k a ra g ö zlü m

İn san d ed ik leri h ep bir so y im iş

K u d re t ö lçü sü n d e h ep bir boy im iş
G ö n ü l k im i se v e r g ü z el o y im iş
S en H a k ’tan d ileğin al k a ra gö zlü m

Y ü k se k le rd e taşk ın esm e yel gibi

B u lan d ırm a SE Y R A N Î’yi sel gib i
H ad d ed en çek ilm iş d em ir tel gib i
Ç e k ben i b a ğ rın a çal k a ra g ö zlü m

H ü sn e m a ğ ru r o lm a ey ru y i m ah ım
N ic eler y o k u ştan inişten geçti
K âretm ed i san a fe ry a d ü ahım
T iri ah ım k ûh i k eşişten geçti

Sen i bi m ü rü v v e t sen i bi vefa

K im k im e etm iştir ettiğin b an a
128

Şim d i de y ar o lm ak istersin .am m a

N id ey im se v d iğ im iş işten geçti

B en den san a izin ey g ö zü afet

V ar kim i istersen eyle m u h ab b et
Ş im d id en geri sen s a ğ ben selâm et
S E Y R A N Î bu alış v erişten geçti

N e hikm ettir şu d ü n y ay a
G elen a ğ la r gid en a ğ la r
S o ralım y o k su la b ay a
Aslı n ed ir n eden ağ la r

Ö m rü m ü n defterin d ü rd ü m
H âk ip a y e yü zü m sü rd ü m
Bir ac ay ip k ale g ö rd ü m
B u rcu b a ru bed en ağ la r

S E Y R A N Î’ye acap n o lm u ş
D reru n u dert ile d o lm u ş
K im i etm iş kim i b u lm u ş
B ulan a ğ la r eden ağ la r

- - 8 —

Şu k im se siz sah ra la rd a
D iken oldu g ü lü m benim
U ğ ru n u ğ ru n ten h alard a
a ğ la m a k tır h alim ben im

G ülü d ik en e katalı
D iken elim e batalı
Y ar beni y ard an atalı
F elek b ü ktü belim ben im

Y edim acı teresin den

İçtim k an lı şiresin d e n
S E Y R A N Î g am d eresin d en
C u şey led i selim ben im
 129

H ak y o lu n a g id en lerin
A sa o lsam ellerine
E r p ir vasfın eden lerin
K u rb a n o lsam dillerin e

T o ru n u y u z bir deden in
T o h u m u y z bir bed en in
M ü n k ir ile cen k eden in
Silâh o lsam bellerin e

B ir ü stad a o lsam çırak

Bir o lu rd u yak ın u zak
K em iğ im i y a p sa tarak
Y ar zü lfü n ü n tellerine

V ü cu d ü m ü k a v u rsa la r
Y ön üm y are ç e v irse le r
H arm an g ib i sa v u rsa la r
M uh abbetin y ellerin e

V akit k alm ad ı d u rm ağ ın
K ald ır S E Y R A N Î p arm ağ ın
D ery a y a ak an ırm ağ ın
K atre o lsam sellerin e

— 10 —

K ah ır çek en ehli dilin

G ör ne çe k e r can ı tende
E rir a k a r böyle bilin
T ü k en ir tâp o bed en d e

S en bir zalim n ec car isen

B altan b en d e sın a r isen
Ben ed n ay ı k ıy a r isen
B en im g ib i olun sen de

H alk E d ebiyatı A n to lo jisi

130
K işi u ğ ra r m elâm ete
S ev in ilm ez felâkete
Ç ık a rır bir selâm ete
H ak k ın k u lu isem ben de

H üzün elem d en y atam az

Z u lü m alıp h ak satam az
 şık S E Y R A N Î atam az
K im se ile hiç p eren d e
 H EZARÎ (M araşh)

X IX u n cu asrın so n y arısın d a A n ado lu da b ü y ü k bir şö h ­

ret k azan an saz şairlerin d en biri de M araslı H ezarî'd ir. B u ­
g ü n d ey işleri toplu bir h ald e bu lu n m ıy an bu âşık m elim izde
b ir m an zu m esi b u lu n u y o r. F ak at bu bir m an zu m e bile onu n
n e k ad ar k u v v etli bir h alk şairi o ld u ğ u n u g ö ste rm e ğ e kâfidir.

İşte g eld i ilk b ah arın ay ları

Y ara m ek tu p y azm ak ister g ö n lü m ü z
K arı g itm iş m or sü n b ü llü d ağ ları
Ş ik â r için g ez m ek ister g ö n lü m ü z

N işan alıp boy tüfekler ötünce

S a rh o ş o lu p ça k ır k eyfler yetince
K am aların g ö lg e sin d e yatınca
S ilâh ları çö zm ek ister g ö n lü m ü z

D ü z g ü n ah b a p tel alışkın saz ile

N a rg ile le r y an sın m ercan köz ile
S a k i g e re k m ey d o ld u ra n az ile
B ad eleri sü z m e k ister g ö n lü m ü z

H EZ A R Î d er bu d ü n y ad a nolm alı
G am dağıtıp o y n am alı gü lm eli
S arılac ak bir de y av rı bu lm alı
D ü şm an b a ğ rın ezm ek ister g ö n lü m ü z
 SÜ M M A N I

E rz u ru m ’un N arm an k a z a sın d a “Sam i K ale» k ö y ü n d e

d o ğ m u ş olan S ü m m an î en çok k o şm ala rile şa r k vilâyetleri­
m izd e tan ın m ış bir saz şairid ir.

D ağlar b ü lb ü l doldu g ü lşe n b ağ ın a

Bize ol g ü lşe n d e n çık m ak g ö rü n d ü
Bir zam an erm ed im d o st otağın a
D em bedem b ed en e y ık m ak g ö rü n d ü

D ü n y ad a g ö rm ed im bir şatlık dem i

B ah ri C eyh u n o lm u ş dü çeşm im nem i
B u n ca yıl b esled im bu bed en im i
Artık b u n d an b ö y le b ık m a k g ö rü n d ü

SÜ M M A N Î sa d ık ol d ön m e bu işten
Ezel n u şey led in cam ı E leşt’ten
C an an e bir k u ştu r uçtu kafesten
B ize p eşi sıra b a k m ak g ö rü n d ü
— 2 —

P en ek k az asın d a b a ğ la r se y rin d e
Bir gelin seyrettim eller k ın alı
Al ih ram ö rtü n m ü ş se rv i kam ette
Y a k ışm ış o bo ya beller kınalı

N azlısın n azenin h an g i can için

M ü n asip sin v ezir için han için
B ü lb ü l terk ey lem iş g ü lü sen için
H er k ad em b astık ça y e rle r k ın alı
 133
SÜ M M A N Î matetti şirin sözile
Y aktı beni y ârim elâ gö z ile
B a ğ la rd a n azm etm iş yüz bin naz ile
T ek ellü m d an ışır diller kınalı

Y ah şi gü zel o lsa y am an den ilm ez

M ü n asip siz atlas olsa giyilm ez
H am ağ a cın h am m e v y a sı y en ilm ez
M izaç ehli isen y etişm ek lâzım

S e v d iğ im bir g ü z el k alem B aş am a,
Edalı, cilveli se rn a k k a ş am a,
G ü zelin safası, n am ı hoş am a,
E v elce u ğ ru n d a ça lışm ak lâzım !

SÜ M M A N Î bu hali g ö rd ü rü y a d a
N e bilsin dil ile ed e ifade
O n a erişilm ez g id e r p iyad e
B in ip aşk atına u la şm a k lâzım

E rv ah ı ezelde L ev h ü k alem d e
Bu benim bahtım ı k ara y az d ılar
G ön ül p e rişan d ır d evri âlem d e
B ir g ü n ü m ü yü z bin y âra y azd ılar

A şk ben im le eyler daim kîlü kal

D ahi sab re tm e ğ e k alm ad ı m ecal
D erdim tak sim d ara kıldım arzıh al
D edi ki öz bahtın k ara y azd ılar

G ön ü l g ü lşe n in d e k âr o lm u ş diye
H asretlik cism in d e v ar o lm u ş diye
S e v d iğ im sev d iğ in pîr o lm u ş diye
E rb a b ı g a ra z la r y â re y azd ılar

N e d ir bu sev d an ın n ih ayetin de
Y a d lar g e z e r yârın vilâyetin de
134
H er k e s d iy arın d a m u h ab b etin d e
B ilm em bizi ne c iv are y az d ılar

D ön er mi k av lin d en k albi sa d ık la r
D ost ile dost o lu r b ağ rı y an ık lar
A şk k ay d ın a geçti b u n ca âşık la r
SÜ M M A N Î’yi d e rk e n a ra y azd ılar

K im e su al edem kim den ö ğren em

G östere can an ın yol k ap ısın ı
C an an ım v a r ik en ben k im e g id e m
C an an d ır gösteren m al k ap ısın ı

Bir dilber sev m işim göze g ö rü n m e z

B ah çıv an sız b ağın g ü lü derilm ez
Y ağ m a y o k tu r sır şeh rin e girilm ez
G irm ek ister isen bu l k ap ısın i

D iv an elef kendi kendin ö ğ e rle r

N ih ay et h u zu rd a boy u n e ğ e rle r
Ş ü p h e y o k tu r g elir k ap ın d ö ğ e rle r
E ğ e r d ö ğ m ü ş isen el k ap ısın ı

SÜ M M A N Î’yi k ay ır g ird iğ i rahtan

A sla ay rılm ad ı h icran d an , ahtan
H er ne ister isen iste Allah’tan
D erd e d ev a u m m a k u l k ap ısın ı

T e v b e k â r ol gön ü l tarikten çık m a

N am ertten şefaat şifadar' olm az
E y lik eyle sak ın bir g ön ü l y ık m a
G ö rü şm e k ötü y le o n d a a r olm az

D inle b u d ü n y an ın kîlü kalini

G özetle kâm ilin bir kem alin i .
D ü şü rm e ü stü n e el vebalin i
Zira böyle k işi bah tiy ar olm az
 135
'N am ertler için d en h icret et d u rm a
Y ap acağ ın h ay rı k im se y e so rm a
K işi zad e lik le k en d in i k u rm a
M ezartaşı ile iftihar olm az

SO M M A N Î ah e d ü p sa ra rıp so lm a
G elen T an rıd an d ır k im se d e n bilm e
S ev ild iğ in y e re ço k g id ip g e lm e
K esilir m u h ab b et itibar olm az
 PESEN D I

X IX u n cu asrın son y arısın d a y e tişm iş olan K ü tah y alı

P esen d î, b ilh assa â şık a n e k o şm a la rıy la tan ın m ış bir h alk
şairid ir.

— 1 —

B ezm i m u h ab b eti zev k i sohbeti

G ö rm ez oldu g ö z ü m y â ra d ü şeli
Ç ek m ed ey im daim d e rd ü m ihneti
B ö ylece bir sitem k âra d ü şeli

G ezd in m i se rse ri h er yan ı bü lbül

Çektin m i çek tiğim h icran ı b ü lb ü l
E ylerim ru zu şep efgan i bü lbü l
Ben de sen in gib i y âra dü şeli

G ön ül L ey lâ için dö n d ü M ecnun ’a
T erah h u m k ılm ad ı çe şm i p ü r h û n a
P E S E N D Î y an m a d a aşk ın o d u n a
S e m e n d e rle r gib i n âra düşeli

Y âr, d erd i aşk ın la bilm ezem n oldu m

Açtı bu sin em d e y âre gözlerin
M ü selsel zülfün e d ü şü p ben doldu m
Ç ek eli M an sur v e ş d âra gözlerin

E zeld e sen in le ru h g ö rü şe li
Atıldı o zam an sen d e tem eli
A şk ı m u h ab b etin can a d ü şeli
Yaktı d eru n u m u n âra gözlerin
 137
Y er tutar sin e m d e k em an k aşların
Ş ah m e ran kılıklı S’y a h saçların
Beni ö ld ü rm e d e m ü jg â n taşların
V erm ez am an asla n âra gözlerin

C em alin gü l g ib i lem ’an etm ede

P E S E N D I âşık ı h ay ran etm ede
 şıkın k albin i viran etm ece
Bir d an e m estan e k a ra gözlerin

 şıkın g ö z aç u p b a k m ak ne m ü m k ü n
Ç a rp a r âşık ın ı sem y an ak ların
S ip a h iler k alk an ey lem iş bütün
H âli H in d u ları C em y an ak ların

B u lm u ş k em alin i cem alin d ilb er

 şık a m ah su stu r visâlin d ilber
Y etişm eden h ü sn ü zev alin dilber
G ön lü m d er ki b an a em yan ak ların

M eclisi u şşa k a geley im d ersen

B a ğ rım ı teberle deleyim d erse n
K az ara şa z o lu p g ü le y im d ersen
Ç u k u rla şır g o n ca fem y an ak ların

B içare k alm ışım n etsem n ey lesem

Bu g a rip g ö n lü m ü nasıl ey lesem
P E S E N D Î ben sen i ö p m ek dilesem
N em dem eden d ö k er dem y an ak ların
 G Ü N D E Ş L İO G L U

K a ra c o ğ la n ’ı an d ıran d ey işle riy le X IX u n cu a srın son

y a n sın d a b ilh assa cen u p v ilây etlerim izd e b ü y ü k bir şö h ret
k azan an G ü n d eşlio ğlu , kıym etli h alk şairle rim izd e n d ir.

îk i b ü lb ü l geld i tüyü y eşild en

K ep ezin i [1] alam ad ım b aşın d an
Y ayılırk en ay rı d ü şm ü ş eşin d en
Ö tsem g arip g a rip v a rsa m tutulm az

K im i yeri ala [2] kim [3] yeri sarı

G ün g ib i b atıyo r g ö rü n m e z m oru
K ep ezi b a şın d a d ö ğ ü y o r yeri
ö ts e m g a rip g arip v arsa m tutulm az

H u ri m i m elek m i b u n u n an ası
H er b a h ç ed e k on ca g ü lle r d eresi
C enneti âlâd an çık m ış sim ası
B u n u n so y u bu k u şla ra ben zem ez

G Ü N D E Ş L ÎO Ğ L U M y a y la lara çık asın

D este deste m o r sü m b ü lle r biçesin
M evlâm k an at v ere bile u çasın
B ir k u ş için d iy ar d iy ar u çu lm az

K ad ir M evlâm bir d ileğim v ar san a

D ost ile yiy ecek m al v er sen ban a
[1] K u şların b aşın d ak i y u m u şa k tüyler.
[2] E lâ
[3] K im i yerin e
 139
A ğır m enciliste [1] h âk im u ğ ru n d a
H izm et ile b u y ru k dil v er sen b an a

M evlâm izin v ersen H icaza gitsem

A ğır m u rat ile d ev lete yetsem
P an ça p an ça s a n altın d ağıtsam
M evlâm bir tutulm az kol v e r sen b an a

P ad işah ın ü ç tu ğ u n u g etü rsem

E m re y le se d ü şm an ın ı h atırsam
Ş u k o ca H aleb ’i v e rse o tu rsam
Y üz bin a sk e r ile k ul v er sen ban a
G Ü N D E Ş L ÎO Ö L U d er b aşın belâda
Çifte top lar ata idim k u led e
Y arın m ah şe r g ü n ü cen n etâlâd a
M evlâm bir tutacak dal v er sen ban a

K açam ad ım ben z ü ğ ü rtlü k elinden

D o lan u p belim e k u şa k o lu k tu r
N ere kaçtım ise k u rtu lam ad ım
G eçip a y a ğ ım a tutsak o lu k tu r

A cım dan ö lsem de etm em b a şa ğ ı

Y arad an k ay ırsın ev lât u şa ğ ı
B eğ en m ez d im k u tn u k u m a ş d ö şe ğ i
Ş im d i k u ru y erler d ö şe k o lu k tu r

Y az g elin ce o ğ la k la rım satard ım

Ata bin ip sü rü le re k atardım
O tuz altı d irek ça d ır tutardım
Şim di g ö lg eliğ im k a v a k o lu k tu r

Y er altında m a ğ a ra la r g ezerd im
Y er ü stü n d e ağ ır so fra y azard ım
N ice ağ aların sö zü n bozardım
Şim d i G Ü N D E Ş L ÎO Ö L U u şa k o lu k tu r

[1] M ecliste
140
—4 —
S ü rü sü rü sü rü le rim v a r idi
S ü rü m ü n v a rd ığ ı ça y la r k u ru d u
K atard a da m ay alarım y ü rü rd ü
Ş im d i b a ş k ö lü ğ ü m [1] e şe k o lu k tu r

S ü rü sü rü sü rü le re k atardım
T op top ed er yüzlerim i satard ım
O tuz altı d irek ça d ır tutardım
Şim d i g ö lg e liğ im k a şık o lu k tu r

İb rişim h alıya y asla n m az iken

K u ş tü y ü ,d ö şe ğ e d ö şen m ez iken
T ırab u lu sları k u şa n m a z iken
Kıl ip b ellerim e k u şa k o lu k tu r

T epe tepe h arm an larım sa v ru lu r

N am lı nam lı b u ğ d a y larım d ev rilir
A dım G Ü N D E Ş L ÎO G L U d ey e çağrılır
Şim d i top lam ışım b a şa k o lu k tu r

K u lak v erd im çar k ö şe y i dinledim

A rdım sıra g ıy b et eden ç o ğ u m u ş
T o p lan m ış d ertliler-d erd in i sö y le r
S o rd u m ki dertsiz bir k in işe y o ğ u m u ş

B aşın a b a ğ la m ış sırm alı p o şu

N ed ir bu feleğin ettiği işi
T ırn ağ ın v ar ise başın ı k aşı
K ard aştan k a rd a şa fay d a y o ğ u m u ş

G Ü N D E Ş L İO Ö L U der d ü n y ay a gelm ed en
Ben u san d ım el işin e y elm ed en
G u rb et elde p ad işa h lık sü rm e d e n
E lim izd e çoban o lm ak y e ğ im iş

[1] H ayvan .
 D A D A LO G LU

X IX uncıa asrın tan ın m ış şah siy etlerin d en biri de K ozan alı

D a d a lo g lu ’d u r. H am asî b ir takım m an zu m e le r y azan ve
e se rle rin d e tabiat z ev k im can lan d ıran D ad alo ğ lu , so n devrin
k ıy m etli b ir h alk şairidir.

— 1 —

Ilşıt ılgıt se h er yeli esiy o r

G â v u r d ağların ın b aşı d u m an lı
G ön ü l b in m iş a şk atına a şıy o r
B ire b e y le r c ü n u n lu ğ u m y am an m ı

A şağıd an isk an evi gelin ce

S a ra rıp ta gül ben zim iz so lu n ca
M alım , m ü lk ü m , seyfî g ö zlü m k alın ca
K a y p a k O sm an lIlar size am an mı

D A D A L O Ğ L U ’m se v d a sı v a r b a şım d a
G ü n d ü z h ay alin d e g ece d u şu n d a
A lişkan tüfekle d a ğ la r p eşin d e
A zrailden b a şk a sın a k om an mı
— 2 —

Y alan cı d ü n y a y a geldim geleli

Bir atı se v e rim bir de g ü zeli
D eğip on b eşin e k en d im bileli
S e v erim k ır atı b ir de g ü zeli

At k o şu tutm asın çıktığı zam an

Yalı k av al gib i yıktığı zam an
At dört, kız on b eşe yettiği zam an
S e v erim k ır atı bir de g ü zeli
142
Atın h ö y ü k sa ğ rı k alk an d ö şlü sü
K alem k olan lısı çek iç b aşlısı
G ü zelin dal bo ylu sa m u r saçılışı
S ev erim k ır atı b ir d e gü zeli,

— 3 —
G ön ü ld en g ö n ü le yol g id e r d erler
O n u sü r m e ğ e bir h oşça can g e re k
D o ğ ru sö y le y iğit işin d o ğ ru su n
H ilebaz olam az y iğit bön g e re k

B u n a kılıç d erler a ralar açar

P ü sk ü r ü r m ey d an a al k an lar sa ç a r
B azı k ötü ler de ö ğ ü n ü r g e çe r
Y iğit batm an d ö ğ er g ö z d e hor g e re k

Y ü k se k k ay a la rd a şah in olam az
K ısır k atırlar da k u lu n k u n lam az
Bazı h o calar da çalgı din lem ez
N id e r k u ru a ğ a ç bize din g e re k

D A D A L O Ğ L U d er ki belim b ü k ü lü r
G ö z ü m ü n g e v h e ri y e re d ö k ü lü r
Y alnız taştan d u v a r olm az yıkılır
K oç y iğid e em m i day ı il g e re k

Y ü k se k le rd e şah in gib i sü z ü lü r
E n g in le rd e t u ı r r g i b i c t î ü l t r
H açan dostu an sa m g ö n lü m ü z ü lü r
Ş im d i d ö n d ü m dü zen tutm az tele ben

A d am a b ak ışta bir h o şça b a k a r

O dostun h asreti sin em i y a k a r
Ak g ö ğ ü s a ra sı m isk gibi k o k ar
B ü lb ü l gib i k o n a idim dala ben

D A D A L O Ğ L U d er ki zatı zatınan
B ir gü zel sev d im ben p ek firkatinen
 143
ö n ü sin eben tli bir al atm an
D ü şey id im o d o st üe y o l ' ben

—5 —

C illen ler’de bir g ü zele u ğ rad ım

G ü m ü ş nalın g iy e r altın balin an
O n un h er bak ışı bin g az a d e ğ e r
Ş u d ü n y ad a baha yetm ez m alm an

E n tarisin g iy d irsin le r siv ay i

H iç g iy m esin atlas ile d îb ıy i
B eş yü z arşın y ü k se k o lsu n sa ra y ı
Al y a n a ğ a gü n d eğ m esin yılm an

İn an m ay an gelsin bak sın m e şk m a

Altın tasta b ad e içm iş aşk ın a
Ben ilâyık g ö rd ü m sultan k ö şk ü n e
D ört ç e v re si sü n b ü l ilen gü! ilen

B en ilâyık g ö rd ü m onu p aşa y a

A rap ke le tayınını taşıy a
Yurttan y u rd a b in d irsin ler k o şu y a
G ö ç eb ed e böyle gitsin elinen

D A D A L O Ğ L U b u n u sö y ler yolinen
E b ru la rı sırm ay ılan telinen
S allan ı sallan ı g id iy o r m ayan
G ez d ir zalim yeşillilen alm an

— 6 —

Y in e bir d ilb ere m eyil ald ırdım

A k g e rd a n d a ben ler z er n işanlıdır.
Çift çift o lm u ş k irp ik leri belin ir
Z ülfün ün telleri p ek rey h an lıd ır

B an a n isp et çık m ış yolu n ü stü n e

S a m u r k ü rk g iy in m iş alın ü stü n e
144
T ara m ış saçların belin ü stü n e
Bir elm a y an ak lı sim g e rd an lıd ır

N e y am an bah çeli gü llü gon c^lı

Sin em u rd u bir k irp iğ i k an calı
B ilm em Ö d em iş’i! bilm em G en ce’li
îlle y an ılm az sa m P eh liv an lıd ır

D A D A L’ım sa rp a d ü şü rd ü m y o lu m u
G ö rd ü g ü z ü m k ab u l ettim ö lü m ü
G eldi geçti hiç so rm ad ın halim i
Ala g ü z e l am m a pek elv an lın ır

K alktı g ö ç eyledi A v şar illeri

A ğır a ğ ır gid en iller bizim dir
A rap atlar yak ın eyler ırağ ı
Y ü ce d a ğ la r aşan yo llar b izim d ir

B elim izde kıh ncım ız k irm an ı

T aşı d eler m ızrağım ın term am
H ak k ım ızd a d ev let etm iş ferm am
F erm an p ad işah ın d a ğ la r b izim d ir

D A D A L O Ğ L U yarın k a v g a k u ru lu r
Ö ter tüfenk d a v u lb a z la r v u ru lu r
N içe koç yiğitler y ere serilir
ö le n ö lü r k alan sa ğ la r b izim d ir

- 8 —

Y ü rü y iğit y ü rü yol ile y ü rü

A ğu stosta erir d ağların k arı
G ayet g ü zel o lsa yiğidin yârı
O yiğit y an ın a n azin en g e lir

Y ü rü yiğit y ü rü y o lu n d an k alm a
H er y ü z e gü len i dost olu r san m a
ö lü m d e n k o rk u p ta sen g eri d u rm a
Y iğidin aln ın a yazılan g e lir
 145
S a n a derim san a ey k ın alı taş
G ö zü m d en akıttın k an lar ile y a ş
G ö llerd e oyn ıyan iki yeşil b aş
G öllerin satası k azın an gelir

M esis k ö p rü sü n d e k ollarım b ağ lı
A yrılık elinden ciğ erim d ağlı
G ö k su n ’a v arın c a B ayazıt o ğlu
S an a gelen B ey ler sö zin en gelir

D A D A L O Ö L U ’m d er k ollarım yazılı
Ö n üm g ö k kır attır yan ım tazılı
G elir k o y u n ları yan ı k u zu lu
K a rışm ış sağ m alı yü zin en gelir

Çıktım y ü cesin e sey ra n eyledim

G eber özü çayır çim en g ö rü n ü r
B ir firkat geld i de co ştu m ağlad ım
Al yeşil bahçeli k am an g ö rü n ü r

Şaştım h ey A llah’ım ben de p ek şaştım

D evrettim A k d ağı B u ru ğ a d ü ştü m
Y o zg at’ın ü stü n e bir ateş saçtım
Y an ar oy lu m oy lu m d u m an g ö rü n ü r

Biter K ırşe h r’inin gü lleri biter

Ç ığ rışır d alın d a b ü lb ü ller öter
U facık g ü zeller hep yen i yeter
G ü zelin k aşın d a k em an g ö rü n ü r

G önül arzu lad ı N iğ d e ’yi B o r’u

G ü n b e g ü n artm ak ta y iğid in zâri
Çifte b ed estan lı k o ca K a y se ri
E rciy a s k a rşın d a k arlı g ö rü n ü r

D er D A D A L O Ğ L U ’yum zatıdan zatı

Ç ekin ağ ırlay ın g ö k ç e k ır atı
G ö çm ek değil bizim ilin m u rad ı
A ğ y ara g id e ce k yo llar g ö rü n ü r
H alk E d ebiyatı A n to lo jisi 10
146

- 10 —
A şağıd an Y u su f P aşa m g e liy o r
D ü şm an ın a k a rşı k o y an m erd o lu r
Şah in k o c a sa da v e rm e z avın ı
Aslı k u rt y a v ru su y in e k u rt olu r

A rap atlar y a ğ m a oldu a ra d a

Fitiller işliy o r azg ın y a ra d a
B an a d erler ne g e z e rsin b u rad a
Ö len ece y ü re ğ im d e d erd o lu r

K ü h ey lân ım y ed im y ed im y ed erler
O lan ca m alım ı talan e d erler
H e v e s k ö v e s y ap tırd ığ ım o d alar
K o rk a rım ki d ü şm an k o n ar y u rd o lu r

D A D A L O Ğ L U d er ki g ö rü n d ü d a ğ la r
A şiret k a v g a sın g ö re n le r ağ la r
Ben ö ld ü ğ ü m e k ay ırm a m B ey ler
Z alim d ü şm an ü stü m ü z e m e rd o lu r
 D ELÎ BO RAN

X IX u n cu a srın son n ısfın d a b ilh a ssa C en u p v ilây etleri­

m izd e b ü y ü k b ir şö h ret k azan an sa z şairlerim izd en biri de
D eli B o ra n ’dır. Millî d u y g u larım ız ı öz tü rk çe ile an latan son
a srın en kıym etli â şık la rın d a n b iri o larak Deli B o ran ’ı g ö s­
terebiliriz.

- 1 —

Bu g ü n bir vezirin v ek ili sen sin

Ç ek ild im yan ın a car deyi geld im
Ya m erh am et ey le ya lütfet ö ld ü r
A sıkın m u rad ın v er deyi g eld im

Ç ek ilsin ask erin açılsın bahtın

Bin yıl ak m alı E rşiv a n tahtın
N içe k u lları d a otlara yaktın
S e n d e bir k eram et v a r d ey i geldim

G elin sey red elim b a h a ra yaza

Ö tüşen ö rd e ğ e ça ğ rışa n k aza
K alk g id elim n izam k u rd u S iv a s ’a
K en d irim b o y n u m a d a r deyi geld im

G ö zü m d en akıttım kan ile y aşı

V aru p d ü şü n d ü ğ ü m Salının taşı
G ö n lü m ü z o lu rsa gö rü n bu işi
L ey lâ y ı B O R A N ’a v er d ey i geld im

G ö k te d o ğ an yıldız ile ay İsa

S o ra rla r aslın ı e ğ e r so y ise
 şık a da b a h şişçiğ in b u ise
V allah i B illâhi az k ara gö zlü m
148

M ail o ld u m y ü zü n ile ağ z ın a
K a ra hattat sü rm e çe k m iş g ö z ü n e
T a ra m ış zü lfü n ü d ö k m ü ş y ü z ü n e ,
T ara zü lfü n ü de düz k a ra g ö zlü m

S elâm v er de selâm ın ı alay ım

El k a v şu ru p d iv an ın a d u ray ım
Ben k ap u n d a k u lu n k ölen o lay ım
H ep sa n a ettiğim n az k a ra g ö zlü m

H esap ettim on y ed id ir yaşın ı

A kıtayım gö zlerim in y aşın ı
K oy dizim in ü stü n e de başın ı
Bir bir d ü ğ m elerin çöz k a ra g ö z lü m
— 3 —
Ç ıktım ü ce sin e baktım
B aktım M u m b u ç illerin e
E ğ b e z eğ b ez ev ler k o n ar
Ü ce sin e b ellerin e

H alisen in [1] g ü lü k o k a r
K ızlar y an ağ ın a so k a r
S a c u r derler bir su a k a r
G ö v el d ö n er göllerin e

M u m b u ç d e rle r bir ş a r im iş
A ğalık B ey lik y er im iş
D o ru k ü h ey lân ı v arm ış
K u rşu n d e ğ m iş k o lların a

Y ağız atların sek işi

Benli d ilb erler b ak ışı
Fırat’ın c o şk u n ak ışı
B en zer B esa y sellerin e

B u n u d ey en D E L İ BO R A N
S e v d iğ in e m eyil veren
[1] B a p k a s a b a s ın a tab i h u d u t d ış ın d a b ir k ö y
 149
T op top o lm u ş a ğ c a ceran
G id e r ^ a r b î y ellerin e

K o la v u ru rla r b u rm a y ı
G öze çe k e rle r sü rm e y i
Şah in n ey lesin tu rn ay ı
H a v a s [1] o lm u ş tellerin e

— 4 —

İncil K u r’an Z eb u r o lsan

A çm am sen i şim d en kelli
Âbı k e v se r su y u olsan
İçm em sen i şim d en kelli

H as bah çen in g ü lü olsan

B ey az o ğ u l balı olsan
Lâl^e m ercan inci olsan
S eçm em sen i şim d en kelli

E ğ e r bir ulu k u ş olsan

C ü m le g ü z e le b a ş o lsan
B ah a yetm ez k u m a ş olsan
B içm em sen i şim d en kelli

B O R A N d er H ak ’kıri m u rad ı
S ö zü n ö zü m e y arad ı
O lsan cen netin sıratı
G eçm em sen i şim d en kelli

— 5 —

H ay d i b ire deli g ö n ü l
A levden m i dışın senin
H ayd i b ire deli g ön ü l
A lafıcrık [2] işin senin

[1] H e v e s.
[2 | K a r m a k a n ş .
150
Y ardan san a sad e cefa
Sen de bol bol od v e r b an a
B o zarm ış h ep y an a y an a
K an lı kızıl b aşın senin

K alan h er b u cak ta g e z m e
R ü z g â rla rd a n hile se zm e
V ara y o ğ a g ö n ü l çezm e
B in e v a rm ış y aşın sen in

Al ay ben zin bile so lm u ş

B o ğ azın a zık ım d o lm u ş
D ö ğe d ö ğ e g ö m g ö k o lm u ş
K an a k e sm iş d ö şü n senin
 Â ŞIK HACI (G âvu rdağh )

X IX un cn asrın son y arısın d a y etişe re k ce n u p v ilây etle­

rim izd e ün salan o zan lard an biri de  şık H acı’dır. O nu, d ah a
çok tü rk ü le riy le tan ın m ış bir şa ir o larak g ö rü y o ru z.

Türkü —
Oğlan

îk i g ü z e l k a rşım d a o y n ad ı g ü ld ü
O lan ca ak lım ı b a şım d a n aldı
Y o k sa k ıral kızı A slıhan m ı oldu
Ateş sald ı K erem g ib i ö zü m e

Kız

O ğlan â şık m ısın d erd im d e şe rsin

N e re d e b ü y ü d ü n n erd e y a şa rsın
Ç ok sö y lem e istin taktan d ü şe rsin
Y an an so n ra ateşim e k ö z ü m e

Oğlan

G ü z ellere şirin g e lir sö zlerim

Sizi g ö rd ü m tutm az o ld u dizlerim
Ç o k tan b eri esir idi gözlerim
İki g ü z el ra st g eld i de g ö z ü m e

Kız

Ç o k sö y lem e ıssız k o rsu n y u rd u n u

B an a atm a ateşin i o rd u n u
E ğ e r â şık isen k ald ır p erd en i
G el u tan m a sö y le se n e y ü z ü m e
152
Oğlan

S o rd u m sen i d ediler ki p erim iz

Y ad illere çık a r mı-ola sırrım ız
Biz âşık ız gü zel ö ğ m e k k ârım ız
H ak ’kı sev en g ü cen m e sin sö zü m e

Kız

B ah ar erm e y in ce g ü lle r biter mi

D alların d a g a rip b ü lb ü l öter mi
P ara ile ban a g ü cü n y eter mi
S e y re y le b ak d ö şü m d e k i g azim e

Oğlan

Saçın ip ek zülüflerin sırm a mı

Dilin şe k e r d u d ak ların h u rm a mı
S e n i g ö ren Allah beni g ö rm e z mi
S e y re y le gel aln ım d ak i y azım a
Kız

A nam m elek o ğlan ben de h u riy im

El d e ğ m e m iş m or sü m b ü llü k o ru y u m
Ben âşık ım âşık la rın p iriyim
Ç o k â şık la r u la şa m a z ö zü m e

Oğlan

Â Ş IK H A C I’m sö y ler sö zü n sağ ın ı

S e v e rle r g ü z eller g ö ğ ü s ağ ın ı
Ben âşık ım sen in g ib i ço ğ u n u
N en e y ley ü p [1] u y u tm u şu m dizim e

— 2 —

E ğ e r bizim ili so ru p so ra rsa n

D ah a g ü zel E şşe m [2] bizim ildedir
[1] N in n i sö y le y ip
[2] A yşe
 153
K o rk m a b a şk a sın a ten ezzü l etm ez
G ön lü şe n d e d ir g ö zü de y o ld ad ır

S e n in y ârin y ay laların b a şın d a

K u su r y o k tu r k irp iğ in d e k a şın d a
K ad ife fistan sırm a y elek d ö şü n d e
Ç iğ ib rişim T a ra b u lu s b ejd e d ir

S e n in y ârin y a y la sın ı y ay lıy o r

K afam d u m an h em an dilim sö y lü y o r
S e n in yârin z e v k u sefa ey liy o r
B en im y ârim ço k p erişan h ald ed ir

S en in yârin selv i gibi ığ ran ır

Ah d e d ik çe ciğ e rc iğ im d o ğ ra n ır
B ir k aç d an e sa k a r dili k ıv ran ır
U ç u ra m a n d ah a tu rn am g ö ld e d ir

S e v d iğ in e k a v u şa sın d ü n y ad a
A hım k ald ı ala gö zlü S u n a d a
S e n in gön lü n A şşe ile D ö n ed e
B en im g ö n lü m bahtı k ara k u ld ad ır
•A.

A Ş IK H A C I’m d er de eyled im y asım

S ilin m iş h an çeri sin em e basın
A k rab an M ehem m et k ard e şin H aşan
M erak etm e n azlı y ârim y astad ır

S iz d e n şefaat u m m a ğ a
E v v e l am an d iye geld im
H er y e rd e um ud,um k estim
B u r d a g ü m a n d iye g eld im

B u g ü n b ö y le m i k alacak
Bir g ü n e g eçm ez n o lacak
K o rk a rım ki k a r y a ğ a c a k
D a ğ la r d u m an d iy e geldim

B u g ü n b ö y le m i olucu
B ir g ü n e g eçm ez n olu cu
154

E v d e acın d an ö lü cü
H alim y am an d iye geld im

H ay retlerd e k alırsın ız
Ç ok alk ışım alırsın ız
B irer çu v al b u lu rsu n u z
H alim y am an d iy e geld im

Â Ş IK H  C I’m d er ki sarı
B an a u n u ttu rd u yâri
B o ş g ö n d e rm e n beni g eri
Bir y ü k sam an d iye g e ld im
 A LU B E Ş E

X IX u n cu asrın so n y a rısın d a G azian tep v e civ arın d a

şö h ret k azan an h alk şairlerin d en biri de Alu B e şe ’dir. S ad e
bir T ü rk ç e ile y az d ığ ı d e y işle rd e A n ad o lu k ö y lü sü n ü n saf
d u y g u la rı sezilir.

Ala gö zlü ben li dilber

G elir b ak ın ı bak ın ı
D ostun y a n a ğ ı k ız arm ış
Z ülfü d o k u n u d o k u n u

K ız p o h u ru n ne d e k o k ar
A şk ateşin ben i y a k a r
B ü lb ü l figan k u rm u ş öter
G ü le b a k ım bakın ı

Ü ce d a ğ la rın y a ğ a rı
E rid i k alm ad ı k arı
Ben se v e rd im nazlı y ârı
İlden sak ın ı sak ın ı

A L U B E Ş E 'm d er g az ile r
Y an ar y ü re ğ im sızılar
G ö n ü l se v d iğ in arz u la r
B ilm ez ırağ ı y ak ın ı

— 2 —

Y ü rü b re y alan d ü n y a
Ş u ötene y etem edim
156
D ü n y a bir ço b an aldatan
Ç ald ım çald ım tu tam adım

Ö ğü n A L U B E Ş E ’m ö ğü n
K ız sin em e v u rd u n d ü ğ ü m
Şim d i geçti bir top sığın
Y ayım k u ru p atam ad ım

A L U B E Ş E der g aziler
Y an ar y ü re ğ im sızılar
G ö n ü l sılasın arz u la r
Ç o k çalıştım y en em ed im

D ü n y a bir ç ü rü k k oz im iş
D ostun ettiği n az im iş
F elek bir o y u n b az im iş
Ç ok çalıştım ü tem edim

S e rm a y e d e n z a ra r ettim
Aldım ald ım satam ad ım

Ben a ğ la d ım iller g ü ld ü
D eli g ö n ü l c u şa g eld i
Bir elim y â r k o y u n u n d a
B ir elim de b o şa g eld i

M evlâm d an iste rim sa ğ lık

S a ğ lığ a isterim B ey lik
Y ârim in sa ld ığ ı y ağ lık
G özd en ak an y a şa geld i

Y ola A L U B E Ş E geldi
H alk a da tem aşa geldi

Bu ay rılık b a şa geldi
 KARAM ANLI G U F R A N I

ö z ad ı Ali olan G u fran î son z am a n la rd a yetişen sa z şa ir­

lerim izin en o lg u n u o larak gösterileb ilir. Millî M ü cadeley e
d air b irço k d estan lar da y azan G u fran ı 1 9 2 6 yılının a ğ u s ­
to su n d a ö lm ü ştü r.

E m rin i terk ed er n eh yin i tutar

K u ru d a v a ile k ul olur m u ya
T e k ra r bir de h alk a so fu lu k satar
B öyle e rk ân b ö y le yol o lu r m u y a

A slından ârî o lm alıd ır teke

Y arad an k a rışır k eçid e b ü k e
îy i k ab u l etm ez k a fiy e n lek e
K elden tak k e g iy en kel o lu r m u ya

K işizad elik hiç alın m az satın

A sil az m az d ey e sö y le rle r bütün
Bir m ü le v v e s y e re d ü şse bir altun
O kıym etten d ü şü p pul o lu r m u ya

T erk i h e v e s edip hizm et tutm alı

Arı ah v alin i ibret tutm alı
H er çiçekten b irer çeşn i tatm alı
Bal bal d esen ağ zın bal o lu r m u ya

H ab eri y o k sa y ü g ay ret em ekten

B öyle k arın d o y m az y arım çörek ten
G ü d ü k ç a p a ile k ırık k ü rekten
îk i çift katıra nal o lu r m u ya

G ö n ü l y ü ced en y ü ce olm ak ister

B eş on k u ru şla hacı o lm ak ister
158
Elliden so n ra h oca o lm ak ister
K art ağ açtan taze dal o lu r m u ya

S ö y lem ez a sla g ala tsız sö z ü

H iç bir m arifette y o k tu r bir y ü zü
M ektebi g ö rm e m iş k ü rsü d e g ö zü
Elif b e d em ed en dal o lu r m u ya

N e ileriy e git ne en se d e kal

N e m edh in şay i o lsu n ne derin e dal
S o n ra d an g ö r m ü şe ne kız v er ne al
O su r g a n lâlesi g ü l o lu r m u y a

D a ğ ılır an ası o lm ıyan y u v a

G ü re şe b ilir mi k eçiy le d e v e
B ir m isafir g e lse e rk e k siz eve
B u y u r sen b u ra d a k al o lu r m u ya

S ık ı b a ğ la g e v şe k tutm a k a şa ğ ı
D en siz alıştırm a o ğlu u şa ğ ı
T alie g ü v e n m iş yatır a şa ğ ı
B ö y le Ç in gen ece fal o lu r m u ya

N e bir fikrim , zikrim , d o ğ ru y o lu m v ar

H ü sn ü h alim yok su i halim v ar
G U F R A N I h er m en h iyatta elim v ar
B ö y le şa ir ehli dil o lu r m u ya
— 2 —

N e hikm ettir taliim iz

U rd u bizi k em d en k em e
T ak d ir eden v ah id im iz
S a la r bizi g am d an g a m a

Ç ek en bilir d erd i yârı

Y an ıy o r d eru n d a nârı
G ö rü n m ü y o r derdin y eri
Ç ok b a ş u rd u m em den em e

N için â şık olam ad ım

Ol h alk ad a k alam ad ım
 159
K âm il y o ld aş b u lam ad ım
D ü şm e d e y im h am d an h am a

— 3 —

E lh am d ü lillah i aliy ü lâlâ

Bu c e n g e n u srati S ü b h a n yetişti
Y üz y irm i dört bin p e y g a m b e r ile
Din se rv e ri F ah ri ek v an yetişti

G azi K em al P aşa H azretlerin e

A şk o lsu n k em ali izzetlerin e
Bu canın yü z su y u h ü rm etlerin e
Bize H ak ’tan lûtfu ih san yetişti

V eziri azam d ır ol îsm et P aşa

P e rv a n e le r gib i sald ı ateşe
Bu em ek ler b o şa g id e r m i h aşa
F ed ay i can eden arslan yetişti

S a ir zab it dahi sıd k ile tuttu

H u lû s ile ask e rin ö n ü n d e gitti
O n ü ç g ü n d e Y un an y e rle re yattı
İzm ire bir p arça k alan yetişti

İstedi îzm iri Y u n an o rd u su

Y u n an ın k i şim d i bir can k a y g u su
Attılar deryaya, k alan b ak isi
A tinaya can ı olan yetişti

A n adolu on dört g ü n d e p ak len d i

T o lu ile d ü şm an ım ız h ak lan d ı
K öşe, b u cak kâfir v ar mı y o k lan d ı
H er tarafa em rü ferm an yetişti

H arp ten firar eden din siz h ain dir

A nların katli de farzı ay ın d ır
Bize canın lâzım lığı b u g ü n d ü r
-Bu devlete san m a her can yetişti
160
G U F R A N I g ird i altm ış y a şm a
T acı d ev let m i k o n u ld u b aşın a
K a ra r olm az A zrailin işin e
Ecel b u g ü n , yarın h em an y etişti
 BÖLÜM : II
TA SA V V U F! H A LK E D EBİY A T I
Ö RN EKLERİ

H a lk E d e b ira tı A n to lo jisi
XIII VE XVI üncü ASIRLAR
 Y U N U S EM RE

X III ü n cü asrın son n ısfın da G arb î A n adolu da yetişen

Y u n u s E m re T asav v u fî h alk şiirin in ilk v e en k u vv etli
s a n ’atk ârıdır.

— 1 —

Ey âşık an ey âşık an
A şk m ezh eb i d in d ar ban a
G ö rd ü g ö z ü m d o st yüzini
K am u y a s d ü ğ ü n d ü r b an a

A yru k bize y a s ey lem es

G ö n lü m ü zü p a s eylem ez
Zihi dosttan gelen âv az
A ndan gelen ü n d ü r ban a

A y ru k ban a ben dim ey im

K im se n e y e sen dim eyim
Y a k ul ya sultan d im ey im
İşid en ler k alsu n tana

Ben aşk ın d a n ay rılm ay am

D erg âh ın d an sü rü lm iy e m
B u n d an dahi g id e n se m
S e n ü n ile v ara m san a

Ol d o st beni d irü b id i
Var d ü n y ay ı bir g ö r didi
G eldü m g ö rd ü m h oş â rây iş
Seni se v e n k alm az an a

K u lların a v a’de kıldı

V arınki g ü n g ö rem didi
166
Ol dostların se v in d ü ğ i
Y arın m ı bu g ü n d ü r ban a

Y U N U S sen i din idindi

Din n ed ü r im an idindi
A şk a b u g ü n yarın n olu r
İşi n ed ü r önden so n a

— 2 —

Bir ben değil sen i sev en

C üm le âlem ler sev ici
Y üz bin ola her g û şe d e
Y olun a can lar verici

Ben kim olam sen i sev em

Y a y o lu n a canım v erem
S e v en le ri g ö rü ce ğ iz
Ben de bir b o yu n eğici

G el v aralım şol m ü rşid e

S o ralım bu d erd e çare
K im ola kim dosta ere^
D ü şm an ile dost olucu

A şıkım d er d av a k ılu r
A rifler y an ın a g irü r
Yatır su p h a değin u y u r
Ey yalancı lâf u ru cu

Y U N U S g ib i biçarey im
Ş ö y le m ah ru m g ü n a h ı çok
A rarlarsa b u lu n m ay a
N efsü h ev asın k o y u cu

- 3 —

Ben y ü rü re m y an a yan a
A şk b o y ad ı beni k an a
N e âk ilem ne d iv an e
G el g ö r ben i a şk n eyledi
 16 7
G âh eserim yeller gibi
G âh tozarım y o llar gib i
G âh ça ğ la rım seller gib i
G el g ö r ben i a şk n eyledi

Ben y ü rü re m elden ele

D ost so rarım dilden dile
G u rb ette halim kim bile
G el g ö r ben i a şk n eyledi

B en zim sarı g ö zlerim y aş

B ağ rım y ara ciğ erim taş
H alim bilen d erdli k a rd a ş
G el g ö r beni a şk n ey led i

A şkın ben i m est eyledi

Aldı gön lü m hast-eyledi
Ö ld ü rm e ğ e k ast eyledi
G el g ö r ben i a şk n eyledi

Ben Y U N U S -i biçarey im
A şk elinden av a rey im
B aştan a y a ğ a y arey im
G el g ö r beni a şk n eyledi
— 4 —

A şkın aldı beni ben den

B an a sen i g e re k seni
Ben y an arım d ü n ü g ü n ü
B an a sen i g erek seni

N e v a rlığ a sev in irem

N e y o k lu ğ a yerin irem
A şkın ile ö ğ ü n ü re m
B an a sen i g e re k sen i

 şık lara so h b et g erek

Z âh id lere cen n et g e re k
M ecn u n lara L ey lâ g e re k
B an a sen i g e re k seni
168
E ğ e r beni ö ld ü reler
K ü lü m g ö ğ e sa v u ra la r
T o p ra ğ ım an d a ç a ğ ırır
B an a sen i g e re k sen i

C en n et cen n et d e d ik leri
B ir ev ile b irk aç h uri
İstey en e v e r an ları
B an a sen i g e re k sen i

Y U N U S d ü rü r ben im ad ım
D ün g ü n artar ben im d erd im
İki cih an d a m a k su d u m
B an a sen i g e re k sen i

M ana eri bu yolda

M elûl o lası d eğ ü l
M ana d u y an g ö n ü lle r
H er g iz ö lesi d eğ ü l

T en fân id ir can ölm ez

Ç ü n gitti g iru g elm ez
Ö lü r ise ten ölür
C an lar ölesi d eğ ü l

C e v h e rsiz g ö n ü lle re
Y üz bin sö z id er isen
H a k ’tan n asîb o lm asa
N a sîb o lası d eğ ü l

Yarattı H ak d ü n y ây ı
M u h am m ed d o stlu ğ u n a
D ü n y ây a gelen g id e r
B âkî k alası d eğ ü l

Y U N U S g özü n g ö rü rk e n
Y e ra ğ m eyleyi g ö r
G elm ed i an d a v ara n
G iru g elesi d eğ ü l
 169

H a k ’tan n azar oldu ban a

H ak k u p u su n aç ar o ld u m
G ird im H ak ’km h azn esin e
D ü rlü g ü h e r se ç e r oldu m

D ev let tâcı b a şa k on d u
A şk k adeh in b an a su n d u
S u sa d ığ ın c a ben dahi
H er dem anı içer oldum

Esritti a şk a d ü şü rd ü
C iğ erim a şk a b işü rd ü
A klım b a şım a d ü şü rd ü
H ay rı şe rd en se çe r oldum

H ay ır oldu benim işim

E n d işeli oldu d u şu m
N efsim başın ı k esü b en
Ş e r işlerd en k açar oldum

K esild i n efis b a ş oldu

F isk ü fesad işler kıldı
H a k ’tan b an a n azar oldı
K an atlan d ım u çar oldu m

U çd u m bir h oş y e re k o n d u m
Bu d ü n y ây ı b âk î san d u m
E y y âren ler ben u san d u m
K o n d u m g iru g ö çer oldum

D u tsak idi cân u m an d a

K alm ış idim bir v iran d a
G el didiler v ard ım an da
Y ö n eld im u ş g eçer oldum

Y U N U S H ak ’k a bilişeli
C ân ü g ö n ü l v irişeli
Şol T ap tu ğ ’a irişeli
G ö zlerü m i aç ar oldum
170

Y ak d u n ben i y an d ırd u n
N old u n h ey g ön ü l noldun
 lem den u san d ırd u n
N old un hey g ö n ü l n oldun

U çd u n h ey gön ü l u çd u n
Yidi d e ry â y ı g e çd ü n
Ol dost iline g ö çd ü n
N old u n hey g ö n ü l n oldun

U çarsın u san m a z sın

Bir b u d a ğ a k o n m azsın
H iç ö lü m ü n san m a z sız
N old u n h ey g ö n ü l n oldu n

P e rv an e y e so rd ılar
N içü n y an m a z sın oda
D osttan h ab er m i geldi
N o ld u n h ey g ö n ü l noldun

P e rv an e k am u g e lsü n
G elsü n n azar ey lesü n
Y an m ak n ic-olur g ö rsü n
N old u n hey g ön ü l n oldun

Çün a şk oldu m ih m ân u n
Ana fedâ kıl c â n u n ’
Y an m ak tu r işü n sen ü n
N old un hey g ön ü l noldun

— 8 —

Sen bu cihan m ü lkü n i

K afad an kafa tutdun tut
Ya bu d ü n y â m âlini
O y n ay u b en ütdün tut

Sen F erid u n h âzinesin

N ûşirevân -ı gen cile
 171
îletüp K aru n m alini
Sen m âlin e katdm tut

ö m r ü n dilim bir ok idi

Y ay için de do p do lu
D o lm u ş o k a ne d u rm ak
H a sen an ı attın tut

Bu cü m le bir taam dır

A ğzın da çiğ n e n m iş bil
Ç iğ n e n m işe ne d u rm ak
H a sen anı y u td u n tut

Ahır bir g ü n ö lü rsü n

Ö lüm v a rd u r b illü rsü n
K am u lard an ay rılu p
V aru p sen de yatdun tut

Sen S ü ley m an k ö şk ü n e
Taht k u ru p o tu rd u n bil
D iv p eriy e d ü b ed ü z
S en h ü k ü m le r itdün tut

Ç ün d en ize g a rk oldun
B u ğ a zın a g eld i su
D eliv gibi dalın m a
E y bîçâre bitdün tut

Y üz yıllar h o şlu ğ ile

Ö m rün g e ç e rse Y U N U S
Son u cu bir n efesd ü r
Sen anı d ü k etd ü n tut
 K A Y G U SU Z ABDAL

Y u n u s E m re ’nin en esk i m u ak k ip le rin d e n biri olan Kay-

g u su z Abdal, h ece ve d ah a ziy ad e aru z v en ilerile m an zu m e­
ler v ü cu d e getiren m u ta sav v ıf bir h alk şairid ir

Y ü celerd en y ü ce g ö rd ü m
E rb a b sın sen k o ca T an rı
 lem o k u r k elâm ile
Sen o k u rsu n h ece T an rı

A si k u llar y aratm ışsın

V arsın şö y le d u rsu n dey u
A nları k o y m u şsu n orda
Sen çık m ışsın u ca T an rı

K ıldan k ö p rü y aratm ışsın

G elsin k u llar g eçsin deyu
H ele biz şö y le d u ralım
Y iğit isen g eç a Tanrı

— 2 —

Bu k im d ü rk i bize m ih m an o lu b d u .
V ü cû d u m d a se râ se r can o lu b d u r
Bu ben m iyem ya m ih m an mı bilinm ez
H ak ik at âlem i y ek sâ n o lu b d u r
N itakim fikr id aru m ak lu m irm ez
Bu câ n u m d a şu kim p in h ân o lu b d u r
N işa n sız d an n işan v irm ek için de
A kıllar m at u se rg e rd â n o lu b d u r
 173
V iren alan bu şe h r içre h em an ol
V ü cû d u m an a bir d ü k k â n o lu b d u r
K an âat gen cin i h er kim ki bu ld u
S aâ d e t m ilk in e sultân o lu b d u r
Bu a şk gen ci k a d im d ü rü r ezelde
V elâkin sû retâ in san o lu b d u r
H ezar sen cileyin K A Y G U S U Z A B D A L
 şık lar yolun a k u rb a n o lu b d u r

— D o la b n â m e —

S u â l itdüm b u g ü n ben bir dolaba

N içü n d ây im sürer sü n yü z bu âb a
N içü n b a ğ ru n d elik d ü r g ö zle rü n y aş
S e b eb n ed en d o laşd u n bu itâba
İnildinden d elü n d i d erd lü b a ğ ru m
F irak u n d an ciğ e r dö n d ü k e b âb a
N e zulm itdi sa n a b u çerh-i g e rd u n
Ki d erd ü n defteri sığ m az kitâba
D olab id er ey â g ö z ü m çerâğı
İşitm eğe ce v âb u n aç k u lağ ı
N ice b u d u r so ra rsa n se rg ü z e ştü m
Ki ben b o y lar idüm bir y ü ce d ağı
G e çirm işd ü m se râ d an g ö k lerü m i
îrişd ü rd ü m sü re y y â y a bu d âgı
D u rağ a d e rn eşü b en k am u ku şlar
B u d a ğ u m d a du tarlardı otağı
Ö terdi tûti vü k u m rî vü tu rrac
G eçürdürn bir zam an bu re sm e çağı
H ev es b â ğ ın d a can m ü rg i g ezerk en
Ü zü ld ü ö m r k u şın ın tuzağı
K azâ k o y d u m eğ er desti H u da'd an
Ki bir şa h s irişü b sald ı n acağ ı
D elüben b a ğ ru m ı d ak d ı k em en di
S ü rid iler d o laşd u m h er so k a ğ ı
S o k a k la rd a niçe m ü ddet yatu rk en
G elen g e çd i u ru rla rd ı ay a ğ ı
D em ü r m ıh lar to k u n d u y ü re ğ ü m e
K aza destiyile çerh u n ço m ağı
174
Z ek ery â [1] gibi b a ğ ru m d a n d elü b en
D olab içün d ü zeld iler y e ra ğ ı
în ilerü m ben an d a dost diy ü b en
G özü m y aşı su la r bü stân u b agı
F elek k im e taturdı bir k a şu k bal
S o n m d a su n m ad ı tas ile ağ ı
S ü le y m a n kim sü re rd i tahtını yil
Son ucı to p rağ a kodı y an ağ ı
S k e n d e r kim cih âm k af ber kaf
D utub h ü k m iy le sü rra işd i y asa ğ ı
G ezü b zulm et a rark e n âb-ı h ay v an
T olu zeh r ile su n d ıla r e y ağ ı
K an i K a y se r kan i K isrâ k an i Sâm
B elü rm ez b u n laru n y u rd ı d u ra ğ ı
C ih ân u n v arlığ ı b a şd an b a şa heb
Belâ y u rd ıd ü rü r m ih n et ocağı
R esu l bu ki çü Beyt-ül - an k e b u t dir
P es ol o lu r m ek eslerü n tu zağı
B ek a ehli fen âd a m ü lk idin m ez
B e k ad u r an laru n yiri tu rağ ı
Alâî G ayb i b u n d a tek y e kılm az
H akun faz lıd ü rü r an cak d a y ağ ı
S a b u r se çcâ d e sin altına salm ış
T ev ek k ü ld en k u şa n m ışd u r k u şağ ı
K A Y G U S U Z [2] sözin i ârife sö y le
N e bilü r sü k k e ri k a rg a b u rag ı

11] Z ekeriya
12] K a y u s u z g ib i o k u n a c a k
 SA İT EM RE

Y u n u s E m re ’nin en e sk i m u ak k ib i o lara k tanıdığ:ım ız

S ait E m re, h ece v e a ru z v ezin lerile tasav v u fî m an zu m e le r
k ale m e alm ıştır.

Z ahir bâtın bir g e re k

B irlik eri h alin de
D ü n y a ah ret bir ad ım
A şk erin in y o lu n d a

Z ahirini b ırak m ış
K ülli bâtın a b a k m ış
Sıfâtı a ş k a ak m ış
V arlığı a şk elinde

A y r ’ ığı u n u tm u ş
B irlik k en d id e bitm iş
V arlığın ı g a rk etm iş
Y a ğ m u r ile selin de

K en di ad ın eğitm ez
K en d id en k ab u l etm ez
Bileliğin u n u tm u ş
A yrılık y o k y o lu n d a
 XV inci ASIR

H a lk E d eb iy atı A n to lo jisi
 E B U HAMİD

XV inci asrın tan ın m ış m u tasav v ıfların d an olan E bu H âm id,

m e şh u r H acı B ay ram Veli’nin de şey h id ir.

Biz ol u ş ş a k -1 se rb a z ü z
Akıl rü şd bize y ar olm az
M e y -i ışk ile serm e stü z
Bize her g iz h u m âr olm az

D iriy ü z d âim ö lm ey ü z
K a ra n u la rd a k alm ay u z
Ç ü rü y ü p to p rak o lm ay u z
B ize leyi ü n eh âr olm az

B izüm illerd e ay ü g ü n
S eb ât ü zre d u ru r dâim
T elev v ü n irişü b an a
G eh î b ed r ü hilâl olm az

B izüm g ü lşe n d e k i g ü lle r

D u ru rla r tâze so lm azlar
H azân o lu b d ö k ü lm e zle r
Z em istan ü b a h âr olm az

Ş e r â b - ı ışk ı çün içd ü k

F e râg a t m ilk in e g ö ç d ü k
Y an u b ışk u n la tu tu şd u k
Bize tah rik ü târ olm az

İrelden şe m s n û rm a
V ü cû d ü m zerred en katrem
180
N e k atre a y n - i b ah r oldı
Ana k a ’r ü k e n ar olm az

B ırak ey H ÂM İDÂ v arı

G örem d irsen sen ol y ârı
G ö ricek ol tecellâyı
A ndan ö z g e k em âl olm az
— 2 —

Sen d en dolu iki cihan

O ldum z u h û ru n d a n ih an
G er b u lm ay am sen i ay an
Yâ R ab nola h âlü m b en ü m

D ilde k an âat o lm ay a
Z üh d ile tâat o lm ay a
Sen d en h idây et o lm ay a
Yâ R ab nola h âlü m b e n ü m

Şol g ü n ki m izan k u ru la
H ak ta p u su n d a d u ru la
H alâyık o da sü rü le
Yâ R ab n o la h âlü m ben ü m

A ğlaru m işte z âr ile

K ald u m d iriğ a ğ y â r ile
B ilişm ed im sen y â r ile
Y â R ab nola h âlü m b en ü m

H Â M İD Î’nin gözü y aşı

D o ld u ru r d a ğ ile taşı
B ilm em n idem g arib başı
Yâ R ab nola h âlü m ben ü m
 HACI BAYRAM VELİ
XV inci a srın çok m e şh u r m u ta sav v ıfların d an olan H acı
B a y ra m Veli, k en di n am ın a izafe edilen b ir tarikatin de
m ü e ssisid ir.
H iç k im se çek eb ilm ez
D erdin e g ö n ü l v irm e
O y n ay u g e lü r ald ar
Bir b u n cılay m fitne
Ç ü n yüzin i d ö n d ü rd i
N ice seri p â y ider
B ir fâni v e fâ sız d u r
G âh b ay ı id er y o h su l
H ay ran k am u âlim ler
K a fd a n k afa h ü k m ider
V âh id d ü r o v ah d etd e
H ızr irm edi b u sırra
M iskin HACI BAYRAM sen
Bir u lu im aretd ü r
2 —
Ç alab ım bir şa r y aratm ış
B a k ıca k d îd ar g ö rü n ü r
N âg e h a n ol şa r a v a rd u m
Ben dah i b ile y ap ıld u m
Ol şa rd a n o k la r atılur
A rifler sözi satılur
G ü çd ü r feleğin yayı
Bir g ö tü rü r v ây ı
Ç ünki eli çap ü k tü r
K an d e b u lu r aray ı
Bir lâh ze k a ra r itm ez
D ön er se r ider p ây ı
K av lin e in an m a hiç
G âh y o h su l ider bay ı
Bu m an i’nün alın d a
B ilm ez b u m u am m ây ı
K esretd e kan i tefrik
B ildirm edi M û sâ’yı
D ü n y a y a g ön ü l v irm e
A lm a b a şa se v d ây ı
İki cihan are sin d e
Ol şarın k e n are sin d e
Ol ş a n y ap ılu r g ö rd ü m
T aş u top rak are sin d e
G elü r ciğ e re batılur
Ol şarın b a z a re sin d e
182
Ş âg ird le ri taş y o n arlar
Ç alab u n ism in [anarlar
B u sözi ârifler an lar
HACI BAYRAM k en di b an lar
Y onub ü stâd a su n a rla r
Ol taşu n h er p are sin d e
C âhiller b ilm ey ü b tan lar
Ol şa n n m in aresin d e

— 3
B ilm ek istersen seni
C an içre a ra canı
G eç ca n u n d an bu l anı
S en sen i bil sen seni
K im bildi efâlin i
Ol bildi sıfâtım
A nda g ö rd ü zatını
Sen sen i bil sen s .
G ö rü n en sıfatm du r
Anı g ören zâtm d u r
G ay ri ne h âcetin d ü r
Sen sen i bil sen sen i
K im k i h ay rete v ard ı
N u ra m ü sta ğ ra k oldı
Tevhîd-i zâtı buldı
Sen sen i bil sen seni
BAYRAM sözin i bildi
B ilen i an d a buldı
B u lan ol k en d i oldı
Sen sen i bil sen seni

— 4 —
N old ı bu g ö n lü m noldı bu gön lü m
D erd ü g a m ile doldı b u gön lü m
Y andı b u gö n lü m y an d ı b u gö n lü m
D erdin e d erm an bu ld ı bu gön lü m

Yan ey g ö n ü l yan y an ey g ön ü l yan

Y an m ad an oldı d erd in e derm an
P erv an e g ib i p e rv a n e g ib i
Ş e m ’ine ışk u n y an d ı bu gön lü m
 18S
C o ç i k i y an d ı g e rç e ğ e y an dı
R e n g in e ışk u n c ü m le b o y an d ı
K e n d ü d e b u ld u k e n d ü d e buldı
M ak su dın ı h oş bu ld ı b u g ö n lü m

Sevâd-ı a ’zam sevâd-ı a ’zam

Belki o lu b d u r Arş-ı m u azzam
M esken i cân an m esken -i cânan
O lsa aceb m i şim d i bu gö n lü m

Seyr-i b illâh d ır seyr-i b illâh d ır

L im aallah ’dır F en afillah ’dır
A y in esin d e ây in esin d e
G erd-i siv â y ı bu ld ı b u gön lü m

E lfa k rü fah rî E lfak rü fah rî

D im edi m i ol âlem ler fah ri
F ah rin i zikrin fah rin i zikrin
M ah vü fen âd a b u ld ı b u gön lü m

BAYRAM Î im d i B a y ra m î im di
B a y ra m id ersü n y âr ile şim d i
H am d ü se n â la r h am d ü se n a la r
B a y ra m id ü b d ü r y â r ile g ö n lü m
 EM ÎR SU LT A N

XV inci asrın m eşh u r m u tasav v ıfların d an olan E m ir Su ltan ,

B u r sa d a Z eynîlik tarikatin i n eşre d e n m e şh u r b ir şah siy ettir.

— 1 —

G erçek â şık la ra sa lâ dinildi

D erdli olan g elsü n d erm ân ı b u ld u m
Âh ile vâh ile cev lân id erk en
C ân ım ın için de cân ân ı b u ld u m

A k ar gö zlerim d en y a ş y erin e k an
Z errece g ö rü n m ez g ö z ü m e cihan
D e ry â lar n û ş id ü b k an m az iken can
 şık lar k an d ıran u m m an ı b u ld u m

 şık lar m e y d ân a d o ğ ru v a ru rla r

E ren ler cem ’olm u ş v irü r alu rlar
C ü m le ev liy âlar dîvan d u ru rlar
C ev âh ir b a h ş olan d ü k k â n ı b u ld u m

A çılm ış d ü k k â n la r k u ru lm u ş p azar
C an lar m ezad o lm u ş dellâld a g e ze r
O tu rm u ş üm m etin beratın y az a r
H ak ’k a m ah b û b olan su ltânı b u ld u m

EM ÎR S U L T A N dir ne h oş b â z a r im iş
 şık lar m ey d an idüb g e ze r im iş
C üm len in m a k sû d u ol dîdar im iş
H a k ’k a k a rşu d u ran dîvân ı b u ld u m
 E ŞR E F O Ğ LU RUM Î

XV inci asrın m eşh u r m u tasav v ıfların d an olan İznikli

E şref o ğ lu R um î, K ad ırî tarikatinin en m ü m taz sim asıd ır.

— 1 —

E y A llah’ım ben i sen d en ay ırm a

Beni senin d id arın d an ay ırm a
Seni se v m e k ben im dînim îm ânım
İlâhî dînü îm an d an ay ırm a
S a ra ru b e n so ld u m dö n d ü m h azân a
Îlâhî h azân ım d aldan ay ırm a
Ş eyh im g ü ld ü r ben anın y ap ra ğ ıy ım
Îlâh î b ü lb ü lü m gü ld en ay ırm a
Ben ol dost b ah çesin in b ü lb ü lü y ü m
Îlâhî b ü lb ü lü m gü ld en ay ırm a
B alığın canını su d a dediler
Îlâh î b alığım göld en ay ırm a
E Ş R E F O Ğ L U sen in kem ter k u lu n d u r
Îlâhî kulu su ltan d an ay ırm a

D ü şeli aşk ın bu cânım iline

Beni bıraktı bu h alk ın diline
G özlerim d en y a ş ile k an ak ıd ır
îllâ yaşım dilem ezem siline
Z îrâ ak tık ça g ö zü m d en kanlı y aş
H oş teselliler g e lü r ben k u lu n a
H oş y a r a şu r â şık la ra göz y aşı
K im ki â şık sa g ö zü n d en biline
186
Ben bu aşk tan bir n efes ay rılm azam
G er y ü re ğ im şe rh a şe rh a deline
A şk ile ben b ir dem im i v erm ezem
A şksızın olan öm rü n bir yılına
îsm i resm i E Ş R E F OĞLU R U M Î’nin
K ül olup sa v ru ld u aşk ın y eline
K alm ad ı nâm ü n işân ı ze rre ce
G a rk a v aru b gitti aşk ın selin e
— 3 —

Ben dost h e v â sın a dü ştü m

Ö zge h ev â n em e g e re k
B aşım d a dost se v d a sı v ar
D ahi se v d a n em e g erek

E y zâhid-i d ü n y â p erest
V ar z ü h d ü n ü arz ey lem e
Ben âşık-ı şû.rîdeyem
Z erk u riy â n em e g e re k

Ben dost y o lu n d a n ak d im i
H ep o y n ay u p ü ttü rm ü şü m
Ç ün gitti külli v arlığım
H av f ü recâ n em e g e re k

Ben lâü b âlî gid erim

îk i cih ân ı n iderim
M eylim y o k sek iz u ç m a ğ a
P es m â siv â n em e g e re k

Ben u y k u m u fikr etm ezem

D ü ş g ö rü p ta’bîr etm ezem
Ben g elm ezem ben gitm ezem
B ek a fenâ n em e g erek

Ben mest-i ezel gelm işim

Ben tâ eb ed m est gid erim
H iç ay ılm az e srü k lü ğ ü m
Z ühd ü tak vâ n em e g e re k
 1 8T
Ben dost ile p ey m ân ım ı
E lest’ten ön b erk itm işim
Ben dostu ay a n g ö rm ü şü m
H ayal rü y â n em e g e re k

G erçi sû rette ih sân ım

Ben sultân ı in sü câm m
Ben fârig ı dü cih âm m
İşb u g a v g a n em e g erek

B en E Ş R E F O Ğ L U R U M Î’yim
Ben b âk îy im k ad îm iy im
Ben ol m ürg-i L âhûtîyim
Arz u se m â n em e g erek

E y d erv işim diyen k işi

G ay e g ö n ü l v e rm e sak ın
C âm m a şk odu san u p
N efs o d u n a u rm a sak ın

A şk odu â şık la r canın

Y a k a r dosta ulaştırır
At cânını a şk o d u n a
İki san u p d u rm a sak ın

A şk denizi derin olur

Y üz bin y ü z g e çle r b o ğ u lu r
K en ârı y o k bu denizin
Ç ık am d ey u so rm a sak ın

Bu denizin y ü z g eçleri
C an sız o lu r b ah rileri
Can terkin i u rm ay ın c a
B u den ize g irm e sak ın

B ah risisin b u denizin
E Ş R E F O G L U R U M Î sen de
Az az çık ar a şk g ev h erin
K en d ü z ü n ü y o rm a sak ın
i88

A şkın odu ciğerim i

Y a k a geldi y a k a g id er
G arib b aşım bu se v d ây ı
Ç ek e geldi çek e g id er

F irk at k âr etti câm m a

G elsin âşık la r yan ım a
A şk zencirin dost b o y n u m a
T ak a geldi taka gid er

B ü lb ü l ed er zâr ü efgan
A şk o d u n a y an d ı bu can
B en im g ö n ü lcü ğ ü m h em an
H ak ’tan geldi H ak ’ka g id er

A rifler d u ru r sö zü n e
G ay rı g ö rü n m ez gö zü n e
E Ş R E F O Ö L U y â r y ü zü n e
B a k a geld i b a k a g id er
 İBRAHİM T E N N U R Î (Â ŞIK)

XV inci asrın m e şh u r m u ta sav v ıfların d an olan İbrah im

T en n urî, G ü lz ar adlı m an zu m eserd e n b a şk a Y u n u s tarzında,
çok sad e v e sam im î İlâhiler de v ü c u d e getirm iştir.
— 1 —

H ak bir g ö n ü l v erd i b an a
H a d em ed en h ay ra n olur
Bir dem g elir şad î olur
Bir dem g e lir g iry an olu r

B ir dem cehalette k alu r

H iç n esn ey i bilm ez o lu r
Bir dem d alar h ik m etlere
C alin u s u L o k m an olur

Bir dem g elir sö y ley em e z

B ir sö zü şe rh e y le y e m e z
B ir dem dilinden d ü r d ö k er
D ertilere d erm an olur

B ir dem çık a r a rş ü stü n e

Bir dem in er tah tessera
Bir dem san asın k atred ir
Bir dem taşar u m m an o lu r

B ir dem gelir o lm u ş g e d a
Yalın tene g iy m iş ab a
Bir dem g an i h im m et ile
F ağ fu r u h em h ak an olur

Bir dem g elir asi olur

H ak zik rin i y av i k ılu r
B ir dem g elir kim y o ld aşı
H em zü h d ü hem im an olu r
190
B ir dem gü n ah ın fik red er
D o sd o ğ ru tam u y a g id e r
B ir dem g ö rü r H ak rahm etin
U ç m a k la ra R ıdvan olur

B ir dem san asın z e rre d ir

H iç b ilm ey esin kim n edir
B ir dem Ç alap aşk ı ile
G ü n e ş g ib i taban olur

Bir dem g ire r m escid lere

Y üzün sü re r an d a y e re
Bir dem v arı" d ey re g ire r
İncil o k u r ru h b an olu r

Bir dem g elir M usa o lu r

Y üzbin m ü n acatlar k ılu r
B ir dem g ire r k ib r ev in e
F ir’av n ile H âm an olu r

Bir dem g e lir İsa o lu r

Ö lm ü şleri diri kılu r
B ir dem gelir g ü m rah ley in
Y o lu n da se rg e rd a n o lu r

B ir dem d iv ü bir d em peri

V iran eler o lm u ş yeri
B ir dem u ça r B elk ıs’leyin
T ah t ıssı S ü ley m an olur

B ir dem g ey ik tir m eşed e

B ir dem b a lık d ü rü r su d a
B ir dem g elir arslan gibi
 lem lere sultan olu r

D edim gön ü l bu ne işe

D ü ştü n bu bitm ez te şv işe
E d er ben i su çlam an ız
Bu iş ban a H ak ’tan o lu r
 191
A n da ki H ak d ü zd ü işi
G ö rm ü ş idim ben b u d ü şi
A n da ay an olan h ü k ü m
B u n d a k açan p in h an olur

Â Ş IK b u g ö n ü l h aline
İrem ed in ah v alin e
Bu m an ay a ol ere kim
A kıl an a k u rb a n olur

N ice biline bu g ön ü l
K im p a d işa h la r an a kul
A
A lem lere boy v erm ey en
A şk işin e ferm an olur

Bir dem dön er C eb rail’e

R ah m et sa ç a r h er m ahfile
Bir dem d ö n er îb lis’leyin
Bu h alk ile d ü şm an o lu r

Bir d em C ü n ey d ü Ş ib li’dir
H em B ay ezid ü K erh î’dir
Bir dem g elir M an su r’leyin
B o ğ azın a o rg an olur

C an a cefa ya kıl vefa

K ah rın da h o ş lütfün da h oş
Y a derd g ö n d e r y ah u t d e v a
K ah rın da h oş lütfün da h oş

H oştu r b an a sen d en gelen

Y a hil’at ü y ah u t kefen
Y a taze gü l y ah u t diken
K ah rın d a h oş lütfün da hoş

G else celâlin den cefa

Y ah ut cem alin den vefa
İkisi de can a safa
K ah rın d a h oş lütfün da h oş
192
G er b a ğ - u - g e r bostan ola
G er b e n d - ü - g e r zin dan ola
G er v a s i- u - g e r h icran ola
K ah rın da h oş lütfün da h oş

E y p a d işa h -ı-le m y e z e l
Z a t- ı- e b e d H a y y - ı- e z e l
Ey lûtfu bol kah rı g ü zel
K ah rın d a h oş lütfün da h oş

A ğlatırsan zari zari

V erirsen c e n n e t-ü -h u ri
L ây ık g ö rü r isen nârı
K ah rın da h oş lütfün d a h oş

G erek ağ lat g e re k g ü ld ü r
G erek d irg ü r g e re k öldü r
Bu Â Ş IK hem san a k u ld u r
K ah rın da h o ş lûfun da h oş
 A BD Ü R R A H ÎM T ÎR SÎ

XV inci asrın son n ısfında yetişen A b d ü rrah im T irsi, K a­

d iri tarikatin in m e şh u r sim a ların d an d ır. E şre f o ğlu R u m î’nin
d a m a d ı idi.

E y dost sen in derdin ile

Y ü rü y ey in y an e y an e
D ö k ey im gö zü m d en yaşı
A kıtayın dan e dan e

B an a seni g e re k seni
S e n siz n eylerim ben beni
A şk şa ra b ı can ım canı
İçir b an a k an e k an e

D o ld u r gö n lü m fikrin ile
H em dilim i zik rin ile
D ost d o st deyu aşk ın ile
Ç arh v u ray ın döne döne

E y le cism im can d an ü ry an
O layım y ü zü n e h ay ran
G ötür h icabı arad an
G ö stered u r can e can e

B u A B D Ü R R A H İM I T İR S İ
Sen sultan ın e k sik lisi
S en i u m ar k erem issi
U laşa sın h an e h an e
— 2 —

Y ü celerden dön düreyin

A lçak lara g ö n ü l seni
H a lk E d ebiyatı A n to lo jisi 13
194

A lçak lard an a lça k la ra

İn d ireyin g ö n ü l seni

B aşım ın terkin u ray ın

C an ım ı y o ld a k o y ay ın
N e kim o lu rsam olayın
K o y m ay a y ın g ö n ü l sen i

Y ü rü y ey in y an e y an e
A şk odu n u ray ın can e
B a k m a y a y ın m a siv a y e
G eçirey in g ö n ü l sen i

D o st g am ın alay ım b a şa
Y ü rü y e y in k a lk a d ü şe
V asfı dile gelm ez işe
U ğ ra d a y m gön ü l sen i

S ığ m ay ın ol M evlâ’ye
Y ü z u ray ın ol a ’lâve
A B D O R R A H ÎM Î T ÎR S Î’ye
U y d u ra y ın gön ü l sen i
XVI ncı ASIR
 Ü FTA D E

XVI ncı asrın m e şh u r m u tasav v ıfların d an olan B u rsalı

O ftade, Y u n u s’un ço k d eğ erli m u ak k ip le rin d e n biridir.

E y â şık a n ey sâ d ık a n İstersen iz dosttan h ab er

B a k g il v ü c u d u n şeh rin e
T â kim ac ây ib g ö resin
B ir u lu b ah re d alasın
B ir olasın ol bir ile
K alm ay a sın a ğ y â r ile
H er y an ad a n g e le n idâ
B ak g il cem âlin d en y an a
E y Ü F T A D E m atlûb san a
V âsıld ü rü r cü m le an a
G ay riy e k ılm ağ ıl n azar
M ak sû d u se n d e b u lasın
B u lm ay a sın an d a k en ar
V ar olasın ol v a r ile
B u lm ay asın an d an eser
Y â tâlibî m en em H u d â
Y o k d u r san a a y r u k sefer
H âsıld ü rü r ö n d en so n a
B u d u r h ak îk atd en h ab e r

— 2 —

Ey dostlarım tan m an ban a

A slım dan ay rı d ü şm ü şe m
V atanım ı terk e y le y ü p
A slım dan ay rı d ü şm ü şe m

D o stlar ile z e v k d e iken

U şşâ k ile şe v k d e iken
G ö n d e rd ile r b u âlem e
A slım dan ay rı d ü şm ü şe m

H u b b ü lv atan m inel-îm an
D edi Resûl-i M üstean
B a n a d ü rü r işareti
A slım dan ay rı d ü şm ü şe m
198
Y olum dahi gö sterd iler
B u y u rd u lar yin e gid em
K u v v e t b u lam ad ım M dem
A slım dan ay rı d ü şm ü şe m

G aflet b ü rü d ü canım ı
B ulam adım sultân ım ı
Sultanım ala alım ı
A slım dan ay rı d ü şm ü şe m

G eri u m arım aslım ı

T erk ey ley im h ep v arım ı
H ak ’kın u m arım lûtfunu
A slım dan ay rı dü şrn ü şem

Ü F T A D E m isk in derdim en d
G u rb etd e k alm ışım m eded
İrişe lûtfündan m eded
A slım dan ay rı d ü şm ü şe m
— 3 —
E y âşık ân -ı sâd ık an
G el gid elim dostdan y an a
D ostun ^^ernalin g ö rm e ğ e
Bir gün ola bizi ana

C ü m le r e s û lü en b iy â
H em â ş ık u sah ib liva
D erd lilere ire d ev a
B ir g ü n ola bizi an a

D estû r ola ol illere

S e v g i d ü şe gö n ü llere
D ostun cem âlin g ö r m e ğ e
B ir g ü n ola bizi an a

K u r’an ’da v a ’de ey led i

 şık ları h ep toyladı
C em âlin e yol eyledi
Bir g ü n ola bizi an a
 1 99
 şık lara v u slat olan
M ü’m in lere g u rb e t olan
S â d ık la ra izzet olan
Bir g ü n ola bizi an a

D ost yo lu n u n eren leri

Z ik r ile dolu dilleri
H ak ’d a n d ü rü r h aberleri
Bir g ü n ola bizi an a

Ü F T A D E d ü şm ü ş firkate
İrg ü re Allah v u slata
M üm in ler ile izzete
Bir g ü n ola bizi ana
— 4 —
E rden H ak ’k a irm ek g erek
E ren leri b u lm ak g e re k
B u lm az isen sen a n la n
C â n ü dilden se v m e k g e re k

S e v en le r bu ld u an ları
îrişd i H a k ’k a c a n la n
Bütün oldu îm an ları
Cân ü dilden se v m e k g e re k

İzle dâim izlerini

İşit g ü z e l sö zlerin i
G ö rem d irsen yüzlerini
Cân ü dilden se v m e k g e re k

Y üzlerin i h er kim g ö rd ü
G ön ül ik lim in e irdi
M ak sû d u n u an d a bu ld u
C ân ü dilden se v m e k g e re k

D erv iş d erd im en d Ü F T A D E
H ak y o lu n d a o lm u ş g e d â
M u rad ım v ire H u d â
C â n ü dilden se v m e k g e re k
200

G örm ez isem cem alin i

G ü zel adın işideyirn
İrm ez isem v isâlin e
G ü zel adın işideyirn

B u g ü n g ö rd ü m cem âlini
S e y r ey ley im k em âlin i
K e sb eyleyim vdsâlini
G ü zel adın işideyirn

İrem v isâ le şe v k ile

G ö rem cem âlin zev k ile
C ü m le â şık la rla bile
G ü z e l adın işideyirn

N e dilde kim ola zikrin

İrişe g ö n ü le fikrin
İder dâim sen in şü k rü n
G ü z el adın işideyirn

G ü z e l adın reh b e r bize

A şk ın d ah i se rv e r bize
C ü m le adın ezb er bize
G ü zel adın işideyirn

G ö n ü l b u lu p cilâsını
D ahi H ak ’kın rızâsın ı
C em âlin in safâsın ı
G ü z el adın işideyirn

Ü FT A D E’nin b u d u r yolu
H ak yolu n a didi beli
Z ik r ey ley e dâim dili
G ü zel adın işideyirn

G ö n ü l ay rı d eğ ilsin sen
O yârin in v isâlin d en
 201
N ic e b ir zâri k ılu rsu n
A nın h er dem firakın dan

M e ğ e r sen i se v e r yârın
îşid ü p âh ile zârın
Anın içün inilersin
B u d u r anın rızâsın dan

H icâb ım k alm ad ı h erg iz

M ah volup sen d en g a y ri iz
B u g ü n m estân e v e ş geld im
Iç ü p v ah d et şerâ b m d an ,

İçen ler vah detin h am rın

S alâ d ır an lara g elsü n
G irü p sah râ-yi v ah detd e
îçü p d o stu n zü lâlin d en

N e g am Ü F T A D E çün san a
İrişd i vuslat-ı m ah b û b
S u n u ld u cü r’a-i v ah d et
Anın lûtf u atâsın d an

— 7 —

Y ü rü rk e n k en d i h âlim de
U n u lm az d erd e d ü ş oldum
K am u y are n le re so rd u m
B ilü r v a r m ı ben im derdim

G ö n ü l a r şa irişm işk en
U lu la ra y etişm işk en
C e v ab v irm ed iler g ö rd ü m
U n u lm az d erd e d ü ş oldu m

Ç o ğ itdim âh ile zârı

Y oğ itdjm cü m le h ep v arı
M elek lere k atışm ışk en
U n u lm az d erd e d ü ş o ldu m
202

G em i’ yâren lerin i kaçtı

K am u bildik lerim şa ştı
U m ar idim g örem y âri
U n u lm az d erd e d ü ş oldum

T e d ârü k e tm eğ e aklım
îrişm e z oldu hiç fikrim
V isâlin firkate d ü şd ü
U n u lm az d erd e d ü ş oldum

G arîb Ü FT A D E bu derdi
G ö n ü ld e sa k la sa n y eğd i
S an a sen d en h itâb irdi
U n u lm az d erd e d ü ş oldum
 MEMI CAN

XVI ncı a sır m u tasav v ıfların d an olan S aro h an h Merni C an,

H alveti tarikrtin in m e şh u r sim aların d an d ır.

A ğ lay u p g ö zlerim d ö k m e y aşı

İle o lu r g ön ü l fân idir d ü n y a
B öyle o lag elm iş d ü n y ân ın işi
île o lu r g ö n ü l fân idir d ü n y â

N ey e geld in g ö n ü l b ilm ek g e re k se n
H er işin so n u n u san m a k g e re k sen
H er dem ö lü m ü n ü an m ak g e re k sen
île o lu r g ö n ü l fân id ir d ü n y a

Bizden m u k a d d e m a g elen â şık la r

B a k m az d ü n y ay a k en d ü z ü n ü sa k la r
H az ırd ü rü r M EM İ ecelin b ek ler
île o lu r g ö n ü l fân idir d ü n y a
— 2 —

A ceb dir âşıkm* hâli

D o lar aşk-ı n û rân î hû
Bir dem olm az g ö n lü hâli
D olar aşk-ı n û rân î hû

K im se v e b ilise r anı
N etsü n u n u d u r cih ân ı
Y avi k ılm ış ben d en beni
D o lar aşk-ı n û rân î hû

B a k sa n v ü cu d u n şeh rin e
H ü k ü m ey ler h er yerin e
204
Z erre sığ m a z d îv ân ın a
D olar a ş k - ı n û rân î hû

U Ş Ş Â K Î’den içen câm ı

B ilm ez h erg iz su b h u şâm ı
G el g ö r n o lm u ş D E R V İŞ MEMİ
D o lar aşk-ı n û rân î hû
 K A Y G U SU Z A LA ED D İN

XVI ncı asır B ay ram î M elâm îlerin den olan Vizeli Alâed-
din, K a y g u su z m ah lâsiy le şiiH er yazan d e ğ e rli bir m u tasav vıftır.

— 1 —

G ön ül g ö zü n açtın ise
Y etersin sen kitab san a
G ö rd ü ğ ü n y ü z dost y ü z ü d ü r
 lem de y o k h icab san a

G özün b a k a r sen i g ö rü r
S e m ’in sen d en h ab e r v irü r
H er ne g e lse sen d en g e lü r
Sö y ley en sen hitab san a

Seni bu lan g a y rı n ey ler

Sen in ile gön lü n vcğler
Yedi m u sh a f sen i sö y le r
C ü m le m erci m aab sa n a

G el g ir aşk ın h arm an ın a
D ü şm e gel g av rın g am ın a
H û de g e rç e k le r dem in e
Ç ün feth o ld u bu bab san a

K A Y G U S U Z sen sen i bildin

İstediğin sen d e bu ld u n
H er y ü zd en g ö rü n ü p geld in
Y oktur ad ed h isab san a

E ğ e r zâhid so ra r isen
Bize k u d ret cev ab ım
2 0 6

H ak ik at k ad re eren ol
A ça g ö n ü l kitâbını

B a k a g ö n ü l k itâbın a
Cem âl-i H a k ’kı se y r ede
A rad a k a lm a y a p erd e
Ç ü k ald ıra h icâbım

G ö n ü l H ak ’kın n azarın d a
D u ra ay rılm a y a bir dem
K i dâim dostun elinden
îçe aşk ın şerâb ın ı

H ak ik at K A Y G U S U Z erd ir
Ki cism in b u n d a ık o y m ay a
ö lü ben A rş’a v ü k ü rS’e
İriştire türab ın ı

— 3 —

Ş ü k ü r H ak ’krn k erem in e
Ben b en d e b u ld u m îm ânı
H ak bir k ap u açtı ban a
Ben ben d e b u ld u m îm ân ı

H ak ’km k a p u su n açay ın
 lem e n û ru n saçay m
K ü frü m y o k n eden k açay ın
Ben ben d e b u ld u m îm ân ı

H ak n azar eyled i ban a

D op dolu ulam cih ân a
M azh ar d ü ştü m ol su ltân a
Ben ben d e b u ld u m îm ân ı

H ak ’kın lûtfu rah m etiy le

H ab îb in in şefkatiy le
E v liy ân m h im m etiyle
Ben ben de b u ld u m îm ân ı
 207
Y a ra d ılm ışa o ld u r yâr
K alm ad ı a ra d a a ğ y â r
K A Y G U S U Z ’urn ne k a y g u m v ar
Ben ben d e b u ld u m îm ân ı
— 4 —
A şktan h ab er d u y a m d ersen
Sen se n d e iste bul sen i
Aç p erd ey i g ir gön lü n e
Sen sen d e iste bul seni

Din ile îm an şe n d e d ir
H û r ile R ıdvan şen d ed ir
O l sırr-ı pin h an şe n d e d ir
Sen se n d e iste bul seni

H abîb-i R ah m an şe n d e d ir
D erd in e d erm an şen d ed ir
Pertev-i S ü b h an şen d ed ir
S en se n d e iste bul seni

E re n le r böyle erd iler

E rm ey en böyle k ald ılar
B u lan lar böyle b u ld u lar
Sen se n d e iste bu l seni

G e z m e se rse ri y ab an d a
D em e şu n d a d ır ya b u n d a
K A Y G U S U Z bu m a’nâ sen d e
Sen se n d e iste bul seni
— 5 —
Y üce su ltan lar sultanı
Şen sin h em an d erd im benim
H asretin yaktı câm m ı
Ş e n sin h em an d erd im ben im

H ayâlin can d a b ağ larım

A nınla gö n lü m eğlerim
G âh a ğ iarım g âh inlerim
Şen sin h em an derdim benim
208
P ertevin ak sin sal cân e
D o p do lu olam cih ân e
D erd in d en olam d îv ân e
Ş e n sin h em an d erd im benim

İn ler g ö n lü m zârî k ılu r

S ırrın k an d e d ir kim bilü r
S a n a eren H a k ’kı b u lu r
Ş en sin h em an d erd im ben im

K A Y G U S U Z k u lu n şâ d eyle
Anı an d an âz â d ey le
S en in ile â b âd eyle
Ş e n sin h em an d erd im ben im
— 6 —

B aştan a y a ğ a y ârey in
K an g ı d erd e ağ la y ay ın
D erdli o lm u ş b îçarey in
K an gı d erd e ağ la y ay ın

N e h ab erim d en alu r v ar
N e h âle h ald aş o lu r v ar
N e bir dilim den bilü r v ar
K an g ı d erd e ağ lay ay ın

Bir y an a firk at gay reti

Bir y an a h asret firkati
Bir y an a dostun hayreti
K a n g ı d erd e ağ lay ay ın

N e bellü g e rç e k k u lu y u m
N e anın d erd - i diliyim
N e bellü Mü diriyim
K an g i d erd e ağ lay ay ın

K A Y G U S U Z ed er del - o ldu m
N e bellü H ak k 'a kul oldum
N e bellü y an d ım k ü l oldum
K an gı derdim ağ lay ay ın
 209-

Y üce su ltan lar sultanı

D erdin i v er inleyeyin
D erd in d ir d erd im e derm an
D erdin i v e r in leyeyin

D erdin derd im e d ü şey le

Anınla gön lü m h o şey ie
Lûtfup ile y o ld aş eyle
D erdin i v e r in leyeyin

A şkın ile y an d ır ben i

D erd in e b o y an d ır beni
Al sen san a d ö n d ü r beni
D erdin i v e r inleyeyin

P irim y o ld aş eyle ban a

Sırrın sırd a ş eyle ban a
D îni d in d a ş eyle ban a
D erdin i v er inleyeyin

K A Y G U S U Z ed er ey G anî
Ş en sin derdim in d erm an ı .
G ön lü m sen i ister seni
D erdin i v e r in leyeyin

— 8 —

Ariflerin irfanı v ar
îk i cih an dan ileru
A şıkların m ey d ân ı v ar
K evn ü m ek ân d an ileru

H er birinin bir hâli v ar

Y ollu y o lu n ca yolu v ar
G erçek lerin beyân ı v ar
V asf u b e y a n d a n ileru

H er hâlin bir lisân ı v ar

B ir cân içre bin cân ı v ar
H alk E d ebiyatı A n to lo jisi
210
M a’şu k ların n işâm v ar
N am u n işan d an ileru

H er zam an ın bir ıssı v ar

A n ın ladır k ev n e k a ra r
T âlib isen isteyi v ar
M enzil yok an d an ileru

K A Y G U S U Z A bdal delidir
Sö zleri g e rçe k v elid ir
C ü m le hâl in san h âlidir
N e v a r in san d an ileru

Ben bu yolu böyle bu ld u m

B an a ben lik h icâb im iş
O k u d u m an lad ım bildim
B a n a ben lik h icâb im iş

N e v ar ise ibadetim
E ğ e r zü h d ü g e r tâatim
P erd e im iş h er âdetim
B an a ben lik h icâb im iş

H iç ben bu sırra erm ezd im

D erler idi in an m azd ım
Ben b u n u b ö y le san m azd ım
B an a ben lik h icâb im iş

Bize bizden y ak ın d ır H ak
Ö ld ü rü r Fâil - i m utlak
A rad a ben im n esn em yok
B a n a ben lik h icâb im iş

K A Y G U S U Z ed er ey G anî
Ş ü k ü r olsun b u ld u m seni
A y ru k an m ay ım ben beni
B an a ben lik h icâb im iş
 211
_ 10 —

E y m isk in d erd im en d âdem

S a n a sen lik h icab olm u$
Sen sen i san d ığ ım san a
S a n a p erd e n ik ab o lm u ş

V ay bu sen sen i san d ığın

B enim d e y u g ü v en d iğ in
Sen in bu böyle bildiğin
S a n a H a k ’tan ik ab o lm u ş
N içü n sen sen i bilm ezsin
B ilen lere in an m azsın
ö l ü r îm ân a gelm ezsin
S an a cehlin azâb o lm u ş
B ilm ed iğin i bilm ezsin
B ilü p H a k ’k a in an m azsın
E b e d îm ân a g elm ezsin
Y erin d âr - ül - ik ab olm u ş
K A Y G U S U Z e d er H ak ilm i
O k u m a k ile bilinm ez
G ö n ü ld en o k u y an bilür
B u da bir gizlü bâb o lm u ş
— 11 —

B aş açık m eydân - 1 aşk ta

Bir g e rçe ğ in b en d esiy iz
Y olun a cân ü dil feda
Bir g erçe ğ in b en d esiyiz
O ldu r asi - ı m a’den - i kân
Andan' dolu kevn ü m ekân
E m rin d e d u ru r dü cihan
B ir g e rçe ğ in b en d esiyiz
O ldu r âlem e olan can
A n dan dır d erd lere derm an
V ech idir su ret - 1 R ahm an
B ir g erçeğ in b en d esiyiz
A nındır sö y ley en kelâm
A nındır levh ile kalem
Zilli d ü rü r cü m le âlem
B ir g erçeğ in b en d esiy iz

A nındır em n ile am an
K A Y G U SU Z k alm ad ı ğ ü m a n
A n d an d ü rü r feyz - i R ah m an
Bir g erçeğ in b en d esiy iz
 N İZAM O Ğ LU SE Y FU LLA H

XVI ncı asrın son n ısfın d a b ü y ü k bir şö h ret k azan an

m u ta sav v ıflard an olan İstan b u llu N iz a m o ğ lu Seyfu llah , H al­
veti tarikatı m en su p ların d an d ır.

1
E stağfiru llah erazîm
O ö rd ü sü c u d ey lem ed i
G ö n lü k ara n lığ ı g id ü p
N a z a r ed ü p dilberim in
B aştan a ş a ğ a y ârim in
Z âh idler e k sik olm asın
S o fu bu a şk işin değil
Yar yüreğin bir nazar et
Vech-i d ilb ere zah idin
İrm e d i d o st tecellîsi
N â g e h a n ol se rv i revan
Nîl-ü F u rat b en zem ey e
SE Y Y İD N İZÂM O Ğ L U cihan
G ö rm ed iler k ö rler anı
M ürâyînin işlerin e
D ilberim in k aşların a
N e h oş m ü n e v v e r olm adı
İnci gib i d işlerin e
N û r idiğin bilm ediler
B elâları b aşların a
D erd lere u ğ ra d ır seni
Bü bağrımın başlarına
B a k m ad ığ ı aceb değil
İçlerine taşların a
G ö rse re v ân o ld u ğ u n u
G özlerim in y aşların a
D oldu cem âl-i y âr ile
G irm ed i de d u şların a

Y â R ab A şkın v e r b an a
H û d iyeyim d ö n e döne
 şık olayım ben san a
H û diyeyim dön e döne

K o m a hiç b en liğim ben de

V arlığım y o k eyle sen d e
Sen i g ö rü p her m ek ân d a
aH û diyeyim dön e döne

Ç âh a d ü ştü m Y û su f gibi
D erd e d ü ştü m E y y u b gibi
214
A ğ lay ay ım Y ak u b gibi
H û diyeyim döne dön e

Sen d en g a y ru sm al benden:
A yırm a ben k u lu n sen d en
S e v d ir b an a sen i can d an
H û diyeyim döne döne

0 ö n lü m d e a ğ y a r Içaltınşşun-
;Send,en gayru yâr o ln ıasu n
N o ld u ğu m k im se jbjimeşün.
H û d iy ey im döne döne

Ş ev k in v e r b an a d ö n e y im
T â kül o lu n ca y an ay ım
G ö rd ü ğ ü m sen i san ay ım
H û d iyeyim dön e döne

M evlâm k o m a beni b an a
Al gö n lü m ü sen d en y an a
M üştâkın oluben san a
H û diyeyim d ö n e dön e

SE Y Y İD NİZÂM O Ğ L U k u ld u r
G erek d irg ü r g e re k ö ld ü r
A şkın la g ö n lü m ü d o ld u r
H û d iyeyim dön e d o n e

A şkın la çâk o lsa b u ten

Ben g in e îllâllah diyeni
Y an u p k ül o lsa bu bed en
Ben g in e fllâllah diyeni

İşim g ü cü m y âr eylesen
İçim taşım n âr eylesen
M an su r v e ş b e rd â r ey lesen
Ben g in e Iliâllah diyem

 sîlere k atsan beni

T am u lara tık san b.eni
 2ı s
M ücrim k u lu n etsen beni
Ben g in e İllâllah diyem

Bin derdin i v ersen b an a

H âlim g ören k a lsa tan a
Y ü zü m tutup sen d en y an a
Ben g in e îllâllah diyem

K an a k sa gözd en y aşlarım
B a ğ rım d a bitse b aşlarım
Derd-ü gam olsa işlerim
Ben g in e îllâllah diyem

Bin p âre ettirsen beni

O dlara attırsan beni
T erk etm ey ip M evlâm se n i
Ben gin e îllâllah diyem

SE Y Y ÎD N ÎZAM O Ğ L U Ue
C edd iyle h aşro la bile
M ü’m in m u v ah h id ler ile
Ben g in e îllâllah diyem

Ben i bu n efsim E yledi h ay ran

G am m ıd ır etsem N âle v ü efgan
B a ğ rım ı y a r g ö r
D e r d ü g am ın la
P erv ân e ler v ar
Âteş-i a şk a
H ay n e d u ru rsu n
Y ollar ı s s ız d ır .
D u rm a çalış git
B â k î d eğild ir
ö lm e d e n ölsem
C ân ım ı v ersem
SE Y Y ÎD S E Y F Î gel
E y ley e tâ kim
A nda ne v a r g ö r
D o p d o lu d u r can
Ş e m ’a y a n a rla r
Sen de y ü rü y an
N e asî y ü rü rsü n
K alm ad ı k e rv a n
M enziline yit
S a n a bu d e v ran
Y ü zü n ü g ö rse m
Y aslın a k u rb a n
M ürşid elini al
D erdin e d erm an
216

5 —
M evlâm v e r aşk ın ı b an a
B ü lb ü l g ib i cem âlin e
Y an d ır ben i y an d ır beni
S a rh o ş ed ü p d ö n d ü r beni
M an sû ru m aşk ın d ârın a
Ş e m ’-i cem âlin n ârın a
Al b en d e ben lik k alm asın
N â m ü n işan ım k alm asın
B u can k u şu n sa n a u çu r
B u tac ü h ırk ad an geçir
V asi eyle y â n y ârın a
Y ak ben i aşk ın n ârın a
S E Y ÎD N ÎZ A M O Ö LU h ocam
E ğ e r g ü n d ü z e ğ e r gecem
H ay rân ın olayim senin
N âlânın olayım senin
A şk m ey in e k an d ır beni
M estânın o lay ım senin
M azh ar olup d îd ârın a
S û zan ın olayım senin
K im se le r h âlim bilm esin
P in h ân ın olayım senin
A şk m ey in d en b a n a içir
Ü ry ân ın olayım senin
K o m a bu g ü n ü y arın a
B iryân ın o lay ım senin
A y ırm a k en d ü d en y ü ce m
M ihm ânın olayım senin

Y an d ık larım şâ m ü se h er
Sen den m idir ben d en m idir
B aşım d ak i aşk tan e se r
Sen d en m id ir ben d en m idir

Terk ettiğim cân ü teni

Yok ettiğim h em ben beni
H er g ö rd ü ğ ü m sa n m a k seni
S en d en m idir ben d en m idir

B a ğ rım d a k i b aşım b en im
G ö zü m d ek i y aşım ben im
Ah oldu yo ld aşım benim
S en d en m idir ben den m idir

N âlân ım erdi g ö k lere

D ü şm eli o ldu m d a ğ la ra
îriştiğ im b u ağ la ra
Sen d en m idir ben den m idir
 217
S E Y ÎD N İZ A M O G LU sa n a
Al ben lik siz sen d en y an a
Sen ben sö zü bilm em b an a
S en d en m idir ben den m idir

M evlâm g ö zü m y aşı a k a r sel olur

İner en gin d e ry a sın a gö l olur
A h ım d o ğ ru çık a r A rş’a yol olur
H a k ’kı isteyen ler tevh îd etsinler

T ev h îd ed er üçler k ırk lar y ediler

H a k ’kı k a b û l ed ü p d ü n y â k o d u lar
A n m çün an lara d erv iş dediler
H a k ’kı isteyen ler tevh îd etsinler

D erv iş olan ların b a ğ rı b a ş olu r

Dili tevh îd ed er g ö z ü y a ş olur
M ü n k ir olan ların b a ğ rı taş olur
H a k ’kı isteyen ler tevh îd etsinler

G ü lü n d en ay rılm ış b ü lb ü l gib iy im
E fen disi k o ğ m u ş bir kul g ib iy im
B â g î a sk e r b a sm ış bir yol gib iy im
H ak ’kı isteyen ler tevh îd etsinler

B akın SE Y Y ÎD S E Y F U L L A H ’ın hâline

C ân ü b a şın v erd i Allah y o lu n a
S ak ın ald an m ay ın d ü n y a m âline
H ak ’kı istey en ler tevh îd etsinler

— 8 —

B u a şk bir bahr-i u m m an d ır
B u n a h ad d ü k en âr olm az
D elilim sırr-ı K u r’andır.
B u n u b ilen de âr olm az

S ü re g e ld ik ezelîden
P îr im M u h am m ed Ali’den
218
Ş e râb ı L â y e z âlî’den
İçen lerd e h u m âr olm az
E ğ e r âşık isen y âra
S ak in ald an m a a ğ y a ra
D ü ş İb râh im g ib i n âra
Bu g ü lşe n d e y a n a r olm az
K ıy a m a z sa n b a ş ü câ n a
İrak d u r g irm e m ey d an a
Bu m e y d an d a n içe b a şla r
K esilir hiç so ra r olm az
H ak ile h ak o lan lara
K en di özün bilen lere
D ost y o lu n d a ölenlere
K an b a h a sı din ar olm az
B ak şu M an sû r’un işin e
H alkı ü şü rm ü ş b aşın a
E n elh ak ’kın firâşın a
D ü şen lere tim ar olm az
S E Y F U L L A H sö z ü n d e m esttir
Şeyh in d en ald ığı dest ir
D îv ân erâ k alem nîsttir
N e sö y le se k an a r olm az
_ 9 —

Z âhid bize ta’n eylem e

D ev rân îy iz d ev rân îy iz
Biz ehl-i aşk ız sö y lem e
D ev rân îy iz d ev rân ı v iz
Müfti fetva v erir b an a
C an ım k u rb a n olsı n an a
Bu a şk k o m az ben i b an a
D ev rân îy iz dev rân îy iz
Z ik ru llah ed er dilim iz
G ü zeld ir bizim yolum uz
H er k işi bilm ez hâlim iz
D ev rân îy iz d ev rân îy iz
 21^
Y an d ırsalar k ü ller gibi
Ç iğn etseler yollar gib i
T aşk ın a k a r seller gib i
D ev rân îyiz d ev rân îy iz

SEY Y İD N İZ A M O Ğ L U yin e
M ecnun o lm u ş dön e döne
G ird ik çü n aşk m ey d an ın a
D ev rân îy iz d ev rân îy iz
 EM İR O SM AN HAŞİM Î

XVI ncı a sır m u tasav v ıfların d an olan S ıv aslı E m ir O sm an

H aşim î, B ay ram ı M elâm îlerin den dir.
— 1 —

B ih am dillâh ey d erv işler

B izim ledir H ak ism eti
P irim Sultan ım G azan fer
Ç ü n k i ed ü p tü r him m eti
H ak ’kı isteyen âşık la r
Can v e rü p g irsü n gön lü n e
H ak can ın a zah m et eder
H er kim e d erse biati
İrşa d ın d a ey tâlibler..
G ü n d en ay an g ö rü r gözler
D erv iş olsun ey eren ler
K im ister H ak ’k a vu slatı
B aşın a m ü b are k tâcm
G iyen ler k o r d ü n y â varın
A lm ak isteyen ler yarın
E ğ n in e n u rd an h ü’ati

H Â ŞİM Î ed er ey can lar

G elin H ak ’k a şü k re d e lim
ö m r ü g an im et bilelim
Z âyi’ etm eyüp fu rsatı
— 2 —

E y dost bilm em n ey ley ey in

H âlim k im e sö y ley ey in
H ay ret b ah rin e dalm ışım
Anı nice b a y la y a y m
 221
 şık olan kılur efgan
Ârif olan k alu r h ay ran
B u d erd lü gö n lü m e derm an
N ice ed ü p eyleyeyin
İster gön ü l b u n d a yârin
Görüp, v e re cüm le v arın
G ö rm ey in ce b u n d a yârin
Y arın an d a n eyleyey in
D erdin b a n a y o ld aş eyle
A şkın ca n a k u ld aş eyle
Al sen sa n a h ald aş eyle
G ece g ü n d ü z n eyley ey in

H Â ŞİM İY Â s ır r - ı aşk atan

A çam deyen çık a r baştan
M ünkirlerin g ön lü taştan
D ahi katı n eyleyeyin
 HATAYI

XVI ncı asrın tarihî m aru f sim aların d an olan Şah İsm ail
S afev î, H atayî m ah lâsile şiirler de k alem e alm ıştır. Bu m an ­
zu m elerin K ızılb aş v e B ek taşılar a rasın d a b ü y ü k bir alâk a
^uyandırdığını biliy o ru z.

— 1 —

G ön ül ne g ezersin sey ra n yerin d e

A lem de her şey in v ar o lm ay ın ca
O lura o lm aza dost deyip gezm e
B ir ah d in e bütün y âr olm ay ın ca

Y ü rü sofî y ü rü yo lu n d an azm a
Elin gıy b etin e k u y u la r k az m a
V arıp h er d ü k k â n a m etaın çözm e
Y an ın d a m ü rşid in v a r o lm ayın ca

K alktı h av alan d ı gö n lü m ü n k u şu
K a v g a g ıy b et etm ek k ötü n ü n işi
Ü stadın tan ım az b u n d a her k işi
Anın kim m ü rşid i er olm ay ın ca

ŞAH HATAYİM ed em bu sırrı beyan

K âm il m idir cahil sö zü n e uyan
Bir b aştan a ğ la m a k ö m red ir ziyan
İki b aştan m uh ip y âr olm ay ın ca

— 2 —

Bu yolun y o lcu su olayım dersen

E ld e iki k a rp u z tutm alı değil
D erv iş olup şa lv a r giy ey im dersen
‘G âh i giy ip gâh i atm alı değil
 223
L âd en b ah çesin d e g o n ca g ü l olm az
K âm il ile y o ld aş olan y o ru lm az
İki m ah lû k v ard ır H a k ’k a k u l olm az
M ağ ru rlu k k ib irlik etm eli d eğil

M ağ ru rla r o ra d a o lu rlar yalan

K ib r im iş y o ru lu p y o llard a k alan
E ğ er yolcu isen k ö p rü y ü dolan
G ö z g ö re ç a m u ra batm alı değil

k o y u n k u z u su n a n asıl m eledi
Ö k ü zü n k u lağ ın k im ler enedi
G arip b ü lb ü l g ü l d alın d a tünedi
H er çalı b a şın d a ötm eli değil

ŞA H MATAYÎ İm am C afer m u h b iri

H ak ’kın y âran ıd ır V ey selk aran î
H ak ’kın h azn esin d en gelen g ü h eri
M üşteri o lm ay an a satm alı değil

G el g ö n ü l in cin m e bizden
K alsın gön ü l yol k alm asın
E v v el âh ır yol k ad im d ir
K alsın gön ü l yol k alm asın

E ren ler bize p u su d u r

Y alan sö y ley en asid ir
Bu g e rç e k le r n efesid ir
K alsın gön ü l yol k alm asın

B ah çed e açılan g ü ld ü r
H a k ’kı sö y ley en de dildir
P es ezelden yol k ad im d ir
K alsın gön ü l yol k alm asın

B aşın d ad ır altın tacı

B u d u r eren ler m iracı
K esk in d ir yolun kılıcı
K alsın gön ü l yo l k alm asın
124

E y d iv an e ey d iv an e
 şık olan k ıy a r can e
HATAYIM der Taçlı hane
K alsın g ön ü l yol k alm asın

B âtın ım da dedi b a n a bir aziz

M uhabbetten geçen H ak ’tan da g e çe r
V erm eyin n asib in k esin g ıd asın
M uhabbetten geçen H a k ’tan da g e ç e r

M uhabbet âd em i H ak ’k a y arad ır
M uhabbet etm eye can m u rd ard ır
D ü n y ad a ahrette y ü zü k ara d ır
M uhabbetten geçen H ak ’tan da g e ç e r

G erçek olan bir n efese in an a

C an ım ız v eririz k u rb a n can an a
Lânet olsun ik rarın d an dönene
M uhabbetten geçen H a k ’tan da g e ç e r

M uhabbet d ed ik leri h aslar h asıdır

M uhabbet olm ay an H ak ’kın n esid ir
D ostum H A TAYÎ’nin h ak n efesidir
M uhabbetten geçen H ak ’tan da g e ç e r

— 5 —

K arşık i k arlıca d a ğ ı g ö rd ü n m ü
Y o ld u rm u ş ey y am ın eriy ü p gid er
A kan su lard an sen ibret aldın mı
Y ü zü n ü y erlere sü rü y ü p g id er

K ad irsin hey ulu şah ım k ad irsin

H er n erey e b a k sa m an d a h azırsın
Ü stü m ü zd e dört k ö şeli çadırsın
C üm lem izi birden b ü rü y ü p gid er

ŞAH HATAYIM sö y le r sö z ü ö zü n d en
D ervişlerin i sak ın u r gözü n den
 2 2 $

O lur olm az m ü n k irlerin sö zü n d en

E sriy ip g ö n lü m ü z farıyıp g id e r

— 6 —

K ırk lar m ey d an ın a v ard ım

G el b eri h ey can dediler
İzzet ile selâm v e ra im
G ir işte m ey d an dediler

K ırk lar bir y erd e d u rd u lar

O tur deyu y er v erd iler
M ey d an a so fra k u rd u lar
L o k m am ıza ban dediler

E ren ler k alb i g an id ir

Y u d u ğ u k alb i arıd ır
G elişin k an d en b erid ir
G el sö y le ih v an dediler

G ö rd ü ğ ü n ü g ö zü n ile
B ey an etm e sö zü n ile
N ed en so n ra bizim ile
O lu rsu n m ih m an d ediler

B eh ey a b d al n ed ir halin
H a k ’k a şü k re t k ald ır elin
K e se g ö r gıybetten dilin
H er k u lu y e k sa n d ediler

ŞA H HATAYÎ k o n m u ş b u n d a
T azece u ğ ra m ış d erd e
M ürşidden açılır p erd e
G ö r im di ey can dediler

H a lk E d ebiyatı A n to lo jisi
 P İR SU LT A N ABDAL

XVI ncı a srın son n ısfın da y a şa y a n P ir Su ltan A bdal,

B ek taşi -edebiyatının çok m ü m taz şah siluetlerinden b irid ir.

G ü zel âşık çev rim izi

Ç ek em ezsin d em ed im m i
B u bir rıza lo k m asıd ır
Y iy em ezsin d em ed im m i

Y em ey en ler k alır n açar

G özlerin d en k an la r sa ç a r
Bu bir d em d ir gelir g e çe r
D u y a m a z sın d em ed im m i

B u m arifet bir dilektir

B ilen e b ü y ü k devlettir
Y en siz y ak asız göm lek tir
G iy em ezsin d em ed im m i

 şık lar h arab at olur

H ak k atın d a kutlu o lu r
M u h abb et b ald an tatlı olur
D u y am az sın d em ed im m i

P ÎR S U L T A N A BD A L şah ım ız
H a k ’ka u la şır y o lu m u z
On iki im am k atarım ız
U y a m a z sm d em ed im mi

D erd im ço k tu r k a n g ısın a y an ay ım
Y in e tazelen di y ü re k y are si
 227
Ben bu dertten k a n d e d erm an bu layım
M eğer Ş ah elin de ola çaresi

B en im uzun b o y lu se rv i reftarım
Y ü re ğ im e bir od d ü ştü y an arım
K ıblem sen sin y ü zü m san a dön erim
M ih rabım d ır k aşların ın arası

P ÎR S U L T A N ’ım kati y ü k se k u çarsın

S e lâ m sız sa b a h sız g e lir g e ç e rsin
A şk u m uh abb etten niçin k açarsın
B öyle m idir elinizin tü resi

S ab ah tan cem alin se y ra n eyledim

G ö n ü ller p erişan elinden su n a m
N ice b ek ley ey im g u rb e t elleri
Hiç bilir y o k m u d u r h alim den su n an

K e m h ala r giy in ip zen n e b a ğ lan m a z

E s e r se h er yeli teli irg an m az
S e n g id en d e deli g ö n ü l eğlen m ez
B ir b e rg ü z a r ver sen telinden su n am

Sen seh er y elisin g id e r gelm ezsin

G elirsen d e b an a b ak i k alm azsın
S e n i u çu ra n la r m u rad alm asın
S en i kim u çu rd u gö lü n d en su n am

P İR S U L T A N AAD AL der cem alin gü zel

A rad ım b u lm ad ım bir h ab er y azar
Ş im d i senin ism in cenneti g e ze r
K alm a bizim için yerin d en su n am

-4 —

A m an h ey eren ler m ü rv e t sîzin dir

ö k s ü z ü m yetim im a m a n e geldim
G arib im bik esim h im m et sîzin d ir
A ğlayı a ğ la y ı selm an a geldim
228

Şah ın b a h ç e sin d e ben g arip b ü lb ü l

E fk ârım m ü k e d d e r halim pek m ü şk ü l
K o p arm ad ım a sla k o k lad ım bir gü l
K âfir oldum ise im an a geldim

İkilik p e rd e si y o k tu r ö zü m d e
Birliktir g ö n lü m d e özüm sö zü m d e
G ece g ü n d ü şm ü şü m H ak n iy azın d a
P İR S U L T A N A B D A L’ım m e y d an a g e ld im
— 5 -

E y benim d iv an e gön lü m
D a ğ la ra d ü ştü m yalınız
Bu ben im ahım y ü zü n d en
Bir m ih ak g ö rd ü m yalınız
D a ğ la r v a r d a ğ la rd a n y ü ce
Can m ı d a y an ır bu g ü ce
H alim i üç g ü n ü ç g ece
S ö y le se m bitm ez yalınız
P İR S U L T A N IM d er g ö re n le r
P irlere n iy az eden ler
Ü çler y ed iler eren ler
M ürvete geld im yalınız

G el g ü zelim k a ç m a bizden
Y âd a g elm ey en eriz biz
Biz hal ehli k a rd a şla rız
E rk ân için de yolu z biz
S ö y leşelim h ald en h ale
D illeşelim dilden dile
Biz g e z e riz elden ele
T aze açılm ış g ü lü z biz

P İR S U L T A N 'ım n e a ğ la rsın
G özü n d en kan y a ş d a m la rsın
Sen bizden ateş m i u m arsın
Y an m ış ü frü lm ü ş k ü lü z biz
 azm i

XVI nci asrın son n ısfın da y a şa d ığ ı tah m in edilen Azmî,

B e k ta şi şairleri a ra sın d a zarif m an zu m eleriy le iştih ar etm iştir.

Y eri g ö k ü in sü cinni yarattın

Sen ey m im ar b a şı ey v an cı m ısın
Ayı g ü n ü çarh ı b u rcu v a r ettin
E y m ek ân sah ib i rah şa n cı m ısın

D en izleri yarattın sen k a p a k sız

S u ları yürüttün elsiz ay a k sız
Y erleri tem elsiz g ö ğ ü d a y ak sız
D u rd u ru rsu n a c a p isk ân cı m ısın

K u llan ırsın k an atsız ca rü zg ârı

K ü re k le m i yaptın sen bu d ağ ları
N e y ap ıp ta ö ld ü rü rsü n sağ la rı
C an v erip alırsın sen can cı m ısın
S e k iz cen n et yaptın sen âd em içün
A dın b ü y ü k b a ğ ışla anın su çu n
 d em ’i cennetten çık ard ın niçün
B u ğ d ay n en e lâzım h arm an cı m ısın
B ir ik en bin ettin k en d i adını
G ö rm ed im sen g ib i iş üstadını
Y eşertirsin k u ru tu rsu n o d u n u
S en b a ğ ç ıv a n m ısın orm an cı m ısın
C ib rl’e p erd e altında sö ylerdin
İnip B ey tu llah ’ta k endin dinlerdin
B u ateşi ceh en n em i n eylerdin
H am am ın m ı v a r y a k ü lh an cı m ısın
H afay a çek ilip se y ra n a d u rd u n
A klı yetm ezlerin ak lını u rd u n
230
K ıldan ince k ö p rü yaptın da k u rd u n
A k ar su y u n m u v a r b o stan cı m ısın
Bu k ışla ra bed el bu yazı yaptın
E v v el b a h a ra k a rşı g ü z ü yaptın
M izanı iki gö z terazi yaptın
B ak k al m ısın y o k sa d ü k k â n cı m ısın

K az an lard a k atran ların k a y n a rm ış

Y er altında balık ların o y n arm ış
On b u d ü n y a k a d a r ejd erh an v a rm ış
Şerb et m i satarsın yılan cı m ısın

E sirci m isin k o y d u n ceh en n em e arap

H oca m ısın o k u r y azarsın kitap
A slın kâtip m idir g ö rü rsü n h esap
İhtisabın m ı v a r yok h an cı m ısın

Y üz bin ceh enn em in o lsa k o rk m am b irin d en

R ah m an ism i nazil değil m i sen d en
G affarü zzü n u b ’um dem edin m i sen
Affet g ü n ah ım ı y alan cı m ısın
Beni affeylesen d ü şen m i şan d an
N e d ö k ü lü r n e ek silir h azn en den
Ş ah lar bile g e çe r b ö y le isy an d an
Affetsen olm az mı n o k san cı m ısın
Ş an ın a d ü şe r m i n o k san g ö rü rsü n
H er g ö n ü ld e o tu ru rsu n y ü rü rsü n
B u n ca can ı alıp yin e v erirsin
G ötü rü p getiren k erv a n cı m ısın

Bilirsin ben k u lu m sen su ltan ım sın

K alpte zik rim dilde tercü m am m sın
Sen ben im can ım d a can m ih m an ım sın
G ön lü m ü n y ârısın y ab an cı m ısın
Beni delil eyler k endin sö y lersin
içerd en AZAMÎ'yi p az a r ey lersin
Y ü celerd en y ü ce sey ran ey lersin
işin se y ra n k en d in sey ra n cı m ısın
XVII ve XVIII inci ASIRLAR
 h a k îk i o ğ l u OSM AN

XVII nci a sır H alvetîlerin den olan İstan b u llu H ak ik î

o ğlu O sm an İlâhîleriyle şö h ret k az an an bir m u tasavvıftır.

D osttan v ar mı belli h ab er
S o ru n se h er y ellerin e
F irk at cân a kıldı eser
S o ru n seh er yellerine

Bir h o ş k o k u geldi b an a
D ost b ah çesi g ü llerin d en
S a k in ce sâ k in c e eser
S o ru n seh er yellerine

Y ârin bize m ey li v ar mı
B ir c ü r’ad an m est etm eğe
K im in için cânım olur
S o ru n seh er y ellerin e

K an d en zu h û r eyler aceb
H ak n û ru n u n tecellisi
T â ol y an a kılan sefer
S o ru n seh er yellerine

D E R V İŞ O SM A N hasret-i y âr
Ç eşm im i g iry ân eyledi
K eb âb oldu tende ciğer
S o ru n seh er yellerine

— 2 -

Açıldı v u slat g ü lleri

B ü lb ü l efgan eyle efgan
2 34
T erk eyle gel bu illeri
B ü lb ü l efgan eyle efgan

Y erin d eğ ild ir bu fenâ

G el âşiy ân ım kıl taleb
V ar ileriden ileri
B ü lb ü l efgan eyle efgan

R e fe y le v arlık p erd esin

K urb-i v isâ le ol karin
E yle feda cân-ü seri
B ülbül efgan eyle efgan

N âm -ü n işan ı terk edü p

M eydân-ı a şk a b a s k ad e m
A rzu la Zât-ı ek b eri
B ü lb ü l efgan eyle efgan

Dil b ü lb ü lü n ü d a’vet et
O SM A H Cenâb-ı H azrete
Bu sü z d ü rü r sö z g e v h e ri
B ü lb ü l efgan eyle efgan

İçtim şarâb-ı aşk ın ı

M estân eyim m estan ey im
Y itirdim akl-u bilü m ü
D iv ân ey im div ân ey im

V ahdet den izin d e b u g ü n

G ark oldu cism im k atresî
Batn-ı sad efte h âs olan
D ü rd ân ey im d ü rd ân e y im

Bu ten tılısım ın h u rd e d ü p
Genc-i n ih ân a ireli
T erk eyledim v arım canım
V îrân eyim v îrân ey im
 235
Ç e v g â n -1 a şk a b aşım ı
Top ey ley ü p b u ld u m safa
M eydân-ı aşk ta zâh id â
M erdân eyim m erd ân ey im

O SM A N cih an d an k ü lliy â
K at’-ı a lâ k a edeli
E fâ l i bâtıldan geçü p
H ak y an ey im H ak y an ey im
 H Ü D A YÎ AZİZ M AH M UD

XVII nci asrın çok m e şh u r m u tasav v ıfların d an olan Siv-

rih isarlı H ü d ay î Aziz M ah m ud, Celvetî tarikatinin de mües-
sisid ir.

K u ld an san a lâyık nola

 şık sen i k an d e bu la
M eğer sen d en ih san ola
Yâ R ab b en a y â R ab b en a
Sen d en k erem sen d en atâ
S u ğ râ senin k ü b râ senin
Û lâ senin u h râ senin
D ü n y a senin u k b â senin
Yâ R ab b en a y â R ab b en a
Sen d en k erem sen d en atâ
K o m a H Ü D A Y Î’yi g arib
V asim an a eyle n asib
Y essir m erâm î y â MüCîb
Y â R ab b en a y â R ab b en a
Sen d en k erem sen d en atâ

— 2 —

B u y ru ğ u n tut R ah m ân ’ın
T ev h id e gel tevh ide
T azelen sin îm anın
T ev h id e gel tevh ide
Y aban y erlere b a k m a
C ânın o d lara y a k m a
 237
H er g ö rd ü ğ ü n e ak m a
T ev h id e gel tevh ide

M âsivâd an g özü n yum

N e u m a rsa n H a k ’tan um
G itsin gön ü ld en h ü m u m
T ev h id e gel tevh ide
Z âh irde k alan k işi
G ü ç etm e âsân işi
G id er g a y rı teşvişi
T ev h id e gel tevh ide
Sen sen i ne san ırsın
F ân iy e d ay an ırsın
U ş b ir g ü n u y an ırsın
T evh id e gel tevh ide
H Ü D A Y Î’yi g û ş eyle
Ş e v k a g elü p c u ş eyle
Bu k e v se rd en n û ş eyle
T evh id e gel tevh ide

Açıldı çün b e z m -i Elest

D ev rey led i p ey m ân esi
A ndan içenler oldu m est
A yılm adı m estân esi

Ol bâd ed en kim n û ş eder

içtiği dem sa rh o ş eder
D e ry â gib i ol cû ş eder
E srü k olur d iv ân esi

S a v m - ı siv â y ı kim tutar

î d - i v isâ le ol yeter
B ülbül gib i dâim öter
G ü lşen o lu r k â şâ n e si

B a y ra m a ol âşık irü r
K im H ak cem âlin i g ö rü r
238
D ost bezm in in zev k in sü rü r
P ü r n u r o lu r dilh ân esi

Aç g ö zü n ü h ak k ıy le b ak
O k u H Ü D A Y Î’den se b a k
K âm il o lu rm u ş ehl-i H ak
D o ğ m azd an ev v el an esi

N ey ley ey im d ü n y ây ı
B a n a A llah’ım g erek
G e re k m e z m âsiv ây ı
B an a A llah’ım “g erek

Ehl-i d ü n y â d ü n y âd a
E h l- i u k b â u k b â d a
H er biri bir se v d â d a
B an a A llah’ım g e re k

D ertli d erm an ın ister

K u llar sultânın ister
 şık cân ân ın ister
B a n a A llah’ım g erek

Fân î devlet g erek m e z

D ürlii ziynet gerem e z
H ak ’sız cen net g e re k m e z
B an a A llah’ım g erek

M ecnûn ister L e y lâ’yı

V âm ık özler A zrâ’yı
N id em g ay rı sev d ây ı
B an a A llah’ım g e re k

B ülbül gü le k a rşı zâr

P e rv an e y i y ak m ış n âr
H er k u lu n bir derdi v ar
B an a A llah’ım g erek
 239
^ îh û d e h ev ây ı ko
î i a k ’kı b u la g ö r y â hû
H O D Â Y Î’nin sö zü bu
B an a A llah’ım g erek

T ah k ik ed er tasdikin i
îm â n a e rm ek isteyen
B u lu r h ay at iklim ini
İrfan a erm ek isteyen

C ân m a çok ceh reylesin

C ism in a n a k ah rey lesin
E y y û b v e ş sab rey lesin
D erm ân a erm ek isteyen

İKullukta çok zah m et çek er

D erdü belâ m ih net çeker
Y û su f g ib i firkat çek er
K e n ’ân ’a erm ek isteyen

C ânın bu yolda h âk eder

V arlık h icâb m çâk eder
K alb i serây ın p âk eder
Su ltân a erm ek isteyen

G eçü p k am u d an m u tlaka
B u lu r fen â en d er fenâ
Bin k erre cân eyler fedâ
C ân ân e erm ek isteyen

H er kim d ilerse b u la yâr

V arlığın ı eyler n isâr
Can v e rir İsm ail v âr
K u rb â n a erm ek isteyen
Ol m ecm a’ -u l- b ah rey n olur
M û sâ ile H ızr’ı b u lu r
H er k atrad a d ery a b u lu r
JLfm m âna erm ek isteyen
240

- 6 —

İsteyen yârın H âk ed er v arın

B u lsa dildârın
B a k m ay a n cân a
G irdi m ey d ân a
Y âr elin tuttu
D ost ile etti
Ârif ol ey dil
Ben dey en gafil
A şkile dolan
N efsin i bilen
G el H Ü D A Y Î’den
H a k ’kı isteyen
S a k la r e srarın
E rd i cân ân a
T e rk e d ü p ârın
B irliğe yetti
G izli b âzârın
O lagö r k âm il
U tanır y arın
A rayıp b u lan
Bildi G affâr’ın
Al h ab e r e rk e n
K o şu n in k ârın

E y dertlilerin d erd in e d erm ân eden Allah

M üznib k u lu n a rahm et-ü gu fran eden Allah
 şık ların a vuslatın ih san eden Allah
K u lların a y o lların ı âsân eden Allah
M evce gelicek bahr-ı k e re m lücce-i rah m et
H âzırladı tâliblerin e gü lşen -i cen net
S â d ık la rın a u m arız ih san ede v u slat
K u lların a yolların ı âsân eden Allah
Ç ok tur k erem i lûtfu o R ah m an u R ah îm ’in
İh sân ın a g ay e t m i v ar ol H ay y ü K a d îm in
B îh ad k erem in g ö rd ü H Ü D A Y Î o K e rîm in
K u lların a yo lların ı âsâ n ed en Allah
 A BD Ü LM EC İD (Şeyhî)

XVII n ci a sn n tan ın m ış H alvetîlerin den olan S ıv a slı Ab-

d ü lm ecid . Şeyhî- m ah lâsiy le m an zu m e le r v ü c u d e getirm iştir.

— 1 —

Ş eh â tevhidin e srarın
D eyen bilm ez bilen dem ez
H ak ik at ehli güftârın
D eyen bilm ez bilen dem ez

G iy en ler sevb-i im k ân ı
H icâb etm iş tenü cânı
K u ran k im d ir bu eyvan ı
D eyen bilm ez bilen dem ez

K im isi lâfza üftâde

K im inin zev k i m a ’n âde
K im isi g a r k d e ry â d e
D eyen bilm ez bilen dem ez

M ezahir ile artm ış yü z

N ice g ö rsü n an ı h er gö z
N e v a sf etsün an ı h er söz
D eyen bilm ez bilen dem ez

İçen ler câm-ı Zâtından

F en a b u ld u sıfâtın dan
S ü lû k ü n y edi katın dan
D eyen bilm ez bilen dem ez

K im i eyler ibâdâtı
K im i ey ler ibârâtı
H alk E d ebiyatı A n to lo jisi İ6
242

K im i m ü stağrak -ı Zâti
D eyen bilm ez bilen dem ez

D u y an an ı o lu r bîcan
G eh î m est ü geh î h ay ran
M elek in şân se rg e rd a n
D ey en b ilm ez bilen dem ez

N e sırd ır b u dem *i v ah d et
N e d em ek tir H ak ’k a v u slat
N ed ir ey Ş E Y H Î bu lezzet
D eyen bilm ez bilen dem ez
 O Ğ LA N ŞE Y H İBRA H İM

XVI ncı a sır M elâm îlerin den olan O ğlan Ş e y h İbrahim ,

h ece v e a ru z v ezn in d e y az d ığ ı m an zu m e le rle b ü y ü k bir
şö h rete sa h ip o lm u ştu r.

Y aban y e rd e ne g e z e rsin
G el âd e m e ir bu dem e
H ay v an g ib i ne y elersin
G el â d e m e ir bu d em e

. N ü sh a-i v ah d et âd em d ir
N eiha-i k u d ret b u d em d ir
 dem den g a y rı ad em d ir
G el â d e m e ir bu d em e

Âyîne-i H ak âd em d ir
G ö rü n en y ü zd e bu d em d ir
H er n efes ism-i a’z an ıd ır
G el âd e m e ir bu dem,e

 dem dir rahm et-i rah m an

 d em d ir gevher-i h er kân
Âlem b ed en d ir âd em can
G el â d e m e ir bu d em e

 d em d ir H ak ’k a gid en yol
H ak ’kı istersen âd em ol
 dem e cü m le e şy â kul
G el âd em e ir b u d em e

İB R A H İM sen âd e m e g e l
K a m u m ü şk ilin o lsu n hal
24 4
Âlem-i m a’nâdan el al
G el âd em e ir 'b u d em e

— 2 —

H ak ’kın feyzi âlem e

D ü p d ü z d ü r an lar isen
B u g ö rü n en m ev cû d at
Bir y ü z d ü r an lar isen

E n b iy ân ın g eld iği
D ört kitâbın in d iği
H er lisân ın d e d iğ i
B ir sö z d ü r an lar isen

H ak vech in i g ö rm e ğ e
G ö z g ü d ü şm ü ş âd em e
Bu ây în ed e âlem
B ir tozdur an lar isen

 rife bir sö z ay an
B o zu lu p b o zu d u lan
D ost ile b a k î k alan
B ir g ö z d ü r an lar isen

İB R A H İM ’in y ü zü n d e n
 dem k im d ir b ilm eğe
B u m u am m â bir ö zge
R u m u z d u r an lar isen

— 3 —
C ân â d o stu n tecellîsi
G eh ayan geh nihân o lu r
T ecellîsin d e bu sırrın
Akl u can b în işan o lu r

Arifin gâh d u lu n d u ğ u
G âh g ö n ü ld e b u lu n d u ğ u
G ön lü in k âr ile dolan
M ün k irlere g ü m an olur
 24S
in k â rı g ö n lü n d en g id e r
B u d u r H ak ’tan d o ğ ru h a!:e r
H er g e v h e r g ö n ü ld e biter
G ö n ü l n e ö z g e k ân o lu r

Ç ü n k i g ird in bu m ey d ân a
Y ü rü k alm a b a şa cân a
K a rışa n la r d e rv îşan a
V arlığın d an ü ry ân olur

N e h â le ttirk i İBR A H İM
Bu v arlık ta h ay ran k am u
F ey leso flar C âlîn u slar
Bu h ikm ette h ay ra n o lu r

H eft âsm ân ın g erd işi

B ir g e rç e ğ in g ö n lü n d ed ir
H ep m âsiv â n ın cü n b işi
B ir g e rçe ğ in g ö n lü n d e d ir

H ak se v ü b e n y aratd ığ ı
K e n d ü y e m ir’ât itdiği
Tecellî-i zat k ıldığı
B ir g e rç e ğ in g ö n lü n d ed ir

M aksûd-i em r-i K ü n fek ân

H ulâsa-i devr-i zam an
N etice i cân ü cihan
Bir g e rçe ğ in g ö n lü n d ed ir

V âkıf 1 sırr-ı ev liy â

M azhar-ı zât-ı K ib riy â
Âyîne-i âlem n ü m â
Bir g e rç e ğ in g ö n lü n d ed ir

B ildim diyen d eğil bilen

B u ld u m diyen d eğil bu lan
Bilen b u lan v iren alan
B ir g e rç e ğ in g ö n lü n d ed ir
İ46

ÎB R A H ÎM ’in ö ld ü r öâhı
Gönlüfid© dîtt ü Im âftı
Ol b în ilâıîıiı fiilan i
B ir g e rç e ğ in g ö n lü ü d d d îr
 GAYBÎ S U N ’U LLAH

XVI ncı a sır M elâm îlerin den olan G aybî S u n ’u llah , hece
v e aru z v ezin lerin d e y azd ığ ı m an zu m e le rle b ü y ü k b ir şö h ret
k azan m ıştır.

— 1 —

T ac m a’rifet tâcıdır
S an m a g a y ri tâc ola
T ak lîd ile tok olan
H ak ik atte aç ola

D ü şe d ü şü p ald an m a
K en din h ay rete salm a
H ak ’tan g a y rı ne v a rd ır
T ab ire m u h taç ola

S an a âlem g ö rü n en
H ak ik atte A llah’tır
Allah b ird ir v allah i
S a n m a ki bir k aç ola

B ir ağ açtır bu âlem
M eyvası o lm u ş âd em
M ak sû d olan m ey v a d ır
S a n m a ki a ğ a ç ola

Bu âd em m ey v asın ın
Ç e k ird e ğ i sö z ü n d ü r
S ö zsü z bu âd em âlem
B ir an d a târâc ola

B u sö zlerin m eâli
K işi k en d in bilm ektir
248
K en d i k en din bilen e
H ak ik at m i’râc ola

H ak den ilen ö z ü n d ü r
ö z ü n d e k i sö z ü n d ü r
G A Y B Î özün bilen e
R u b û b iy y et tâc ola

— 2 —

A şık özün b ilm e ğe

K en d in e gel k en d in e
H ak ’kı ay an g ö rm e ğ e
k en d in e g el k en din e

H ak ’k a gid en d o ğ ru yol
S a n a g id e r sen d en ol
S a ’yet sen i se n d e bul
K en d in e g el k en d in e

H er ne v a r sa âlem d e
ö r n e ğ i v a r âd e m d e
Bul sen sen i bu d em d e
K en d in e g e l k en d in e

Ş en sin dâr-ı âh ıret

S e n d e b u lu n d u cen n et
S en d en g ö rü n d ü H azret
K en d in e g el k en d in e

K o bu z ü h d ü tâati
T e rk e d e g ö r âdeti
G eç k am u h ayâlâtı
K en d in e g el k en d in e

M ushaf-ı H ak ’tır y ü zü n
Âyet-i K u r’an sö zü n
G A Y B Î b ile g ö r özün
K en d in e g el k en d in e
 249

—3 —
G ön ü l gitti elim den
E le giresi değil
H allâk ile b ir oldu
Artık ö lesi değil

Ol bir ile b ir olan

Ç ü m le âlem e dolan
B öyle sultan lık bu lan
K u llu k k ılası değil

E rişm ey en vah dete

V ah detteki lezzete
G ire rse de cen nete
Lezzet b u la sı değil

C an eline girm ey en
H ak v arın ı b u lm ay an
Bu su rette g ü lm ey en
S o n ra g ü le si değil

İkiliğin şilm ey en
H a k ’kı can d an b u lm ay an
G A Y B I k en d in bilm eyen
R ab b ’in bilesi d eğil
— 4 —
Y ü ce y erd e a k a r d a ğ la rd a su la r
İçin d e çok v ard ır eren ler p irler
H a k ’k a â şık o lm u ş a ğ a ç la r y erler
D a ğ la r c û şa g e lm iş tevh îd arzu la r

G eçer k ışla r g e n e g e lü r b u y azlar

ö t e r k u şla r d ü rlü dürtü av a z la r
M ah ru m k a lu r H ak ’kı g ö rm ey e n g ö zler
G ö zler c û şa g e lm iş tevh îd arzu la r

H ızır İly as g e çe r d a ğ la r y o ld aşı

Azm e d ü p d o lan u r d a ğ ile taşı
250
A şk ın dan b o şa n m ış su ların b a şı
S u la r c û şa g e lm iş tev h îd arzu la r

M ÎS K ÎN G A Y B Î ed er b iz d e v a r a lm
Y eşil d a ğ la r safâsın ı sü re lim
B ir cân ile H ak ’ka tevh îd edelim
C an lar c û şa g elfn iş tevh id arzu la r

— 5 —

A şk a h e v e s itm en sak ın
A şk âd em i b ed n âm ider
R ü sv a y h ğ a ey ler akın
A şk âd em i b ed n âm id er

D ile ne g e lse sö y le d ir
A şk hâli zirâ bü yledir
D ib siz d en izler b o y lad ır
A şk âd em i b ed n âm ider

H alk güft ile g û y a d ü şe r

B aşın a d u rm az h alk ü şe r
T ûfân o lu r gâh i taşlar
A şk âd em i b ed n âm id e r

G âh cü m le şey d en b o ş o lu r
G âh zev k ile sa rh û ş o lu r
M ecnun g bi b îh û ş o lu r
A şk âd em i b ed n âm ider

G âh diri o lu r g âh ölü
G âh u slu o lu r g âh delü
 şık lığın b u d u r yolu
A şk âd em i b ed n âm ider

T ak lid leri tah k ik id e r

M ülhidleri sıd d ik ider
 şık ları zın d ik ider
A şk âd em i b ed n âm ider
 251
A$k Hâlini bilen b ilü r
A şk sız bu zev k d en ne alu r
N e â r u ne n âm u s k alu r
A şk âd em i b ed n âm id er

G âh hark-ı âd et etdirir
Terk-i ib âd et etdirir
H alk a m elâm et etdirir
A şk âd em i bedriâm Wer

 şıkolan o lu r h arik
S a rh o ş o lu r bilm ez tarik
D eryâ-yi a şk içre g a rik
A şk âd em i b ed n âm id er

Esrâr-ı H ak g ele dile

T u tar cih âm v elv ele
A şktan k o p a r h er g u lg u le
A şk âd em i b ed n âm ider

G A Y B Î idildi sırrı fâş

A tılm ada her d em d e taş
K ald ırd ı a ’d â cü m le b a ş
A şk âd em i b ed n âm id er
— 6 -

D erv işim san m a D erv iş ol d e rv iş

N efse ald an m a D e rv iş ol d e rv iş
A şk a ol y o ld aş G özü n d en a k su n y a ş
F ed â it can b aş D e rv iş ol d e rv iş
A şk odın a yan Ol b iry an h er an
C anı kıl k u rb an D erv iş ol d e rv iş
E r sö zü n dinle H ak sö zü n an la
Ah id ü b inle D erv iş ol d e rv iş
Sen sen i san m a Ş irk e b a ş çatm a
N efs o k u n atm a D erv iş ol d e rv iş
K esrete d alm a L ezzete k alm a
B ir şe y ey lem e D erv iş ol d e rv iş
252
K alb i it h alv et K alra asu n zu lm et
B u la g ö r v ah d et D e rv iş ol d e rv iş
H u y u n u arıt E r y o lu n a git
O lm ag ıl it yit D e rv iş ol d e rv iş
G ü ç olanı çek K alm ay asın p ek
A G Y B Î tek ol tek D e rv iş ol d e rv iş
 SİN A N ÜMMÎ

XVII n ci a sır H alv eü lerin d en olan Elm alıh S in an O m m î,

h ece v e a ru z v ez n in d e y a z d ığ ı şiirlerle tan ın m ıştır.

— 1 —

M evlâm aşk ın m e y d an ın a
Y a n m a ğ a g e ld ik y a n m a ğ a
îç ü p aşk ın şa ra b ın a
K a n m a ğ a g e ld ik k a n m a ğ a
B in d ird in a şk ın atın a
K an d ırd ın a şk şerb etin e
V aru p likan ın zâtın a
K a n m a ğ a g eld ik k a n m a ğ a
O k u d u m aşk ın kitâbm
Feth ettim E n elh ak babın
S en d en İrciî hitâbın
ö ğ m e ğ e g e ld ik ö ğ m e ğ e
A şktır s a ğ eden sa y r u y u
A şktır b ir eden a y ru y u
İsm i Z âtınla g a y ru y u
Y e n m eğ e g eld ik y e n m e ğ e
B ek led im aşk ın bâb ın ı
G ör m ü n k irlerin ta'nm ı
E v v e ld e n işin so n u n u
S a n m a ğ a g e ld ik sa n m a ğ a
ÜMMÎ S İN A N a şk a y ard ır
A nınçün g ay rıd a n d ü rd ü r
D ü cihan bize a ğ y a rd ır
D ö n m eğ e g e ld ik d ö n m eğ e
254

A cap h ay râ n cid u m a şk a u y ald an

Y an u p b iry an o ld u m a şk a a y la d a n
N e a ssı fark ed erim n e ziy am
K ülli v îrân o ld u m a şk a u y ald an
S a b re d e y im d erim d u rm az b u dilim
S ö y ler ozan oldum a şk a u y ald an
D ö k ü lü r dîd em d en d ü rrü cev ah ir
G izli u m m an o ldu m a şk a u y ald an
K im ed er u slu d u r kim ed er deli
H alk a sey râ n o ld u m a şk a u y ald an
U çtu rah at k u şu m ih net u y an d ı
D erd e d ü k k ân o ld u m a şk a u y ald an
îlm i h ik m et ile doldu v ü c û d u m
Ayn-i irfân o ld u m a şk a u y ald an
S alâ d ır n efesin içen â şık a
Âb-ı h ay v ân o ld u m a şk a u y ald an
ÜMMÎ S İN A N ed er k alm ad ı b ir g am
ö z g e su ltan o ld u m a şk a u y ald an

— 3 —

D ilerse g ö z ü m ü g iry a n eden dost

D ilerse b ağ rım ı b iry an eden dost
D ilerse h âk ile y e k sâ n eden dost
D ilerse lûtf ile ih sân eden dost
D ilerse g ö n lü m ü h an d an eyleyen
D ilerse cânım ı cân ân ey ley en
D ilerse sırrım ı se y râ n ey ley en
D ilerse k atrey i u m m an eden dost
D ilerse su gib i a k u p çağlad an
D ilerse yel gib i e sü p so y lad an
D ilerse firkate salu p ağ la d a n
D ilerse v asim i ih sân eden dost
 255
D ile rse şâh iken kılan g e d â la r
D ilerse z ecr ed ü p kılan cefalar
D ile rse h or iken v eren safâlar
D ilerse k u l iken sultân eden dost
D ilerse d e ry a la r gib i k ay n a d an
D ile rse g em iler g ib i o y n ad an
D ile rse n âleler v erü p sö yled en
D ilerse n u tk u m u p in h ân eden dost
D ile rse g ezd iren A rşü se m ây ı
D ilerse b o zd u ran nâm-ı fenâyı
D ilerse g iy d iren şâh k ab â y ı
D ilerse cism im i üryân. eden dost
D ilerse aşk ın ı cân a k u ran fak
D ile rse sö y led en sırr ı E n elh ak
D ile rse v arın ı a lu p eden yok
D ilerse kim ÜMMİ S İN A N eden dost
 A K K ÎR M A N LI N A K ŞÎ

X V II n ci asır m u ta sav v ıfların d an olan A k k irm an lı N ak şî,

h ece v e d a h a ziyade, aru z v ezn ile m an zu m e le r y azan m e şh u r
b ir H alvetidir.

— 1 —

ö ttü yin e can b ü lb ü li

D erd i anın gü l değil m i
 şıkların g ö zü y a şı
K an b u lan ık sel değil m i

H er k işin in v a rd ır özü
Ârif isen an la sö zü
T alihlerin g ön lü g ö zü
D osta gid en yol değil m i

O k u r isen b u n d an se b a k
Z ah ir o lu r k u d ret - i H ak
Aç g ö z ü n ü k alb in e b a k
Ş eh ir d iy ar il değil m i

T ohm - i ezelden ekilen

Arz - 1 in san a dikilen
İn üp u m m a n a dökü len
H er b iri bîr k ü l değil m i

N A K ŞÎ döner p ey m ân eler
N a ’re u ru p m estân eler
H er sadette d ü rd ân eler
D o ğru b a k sa n ol değil m i
 257

— 2 —

S e v m işe m ben sen i g a y r a m ey i itm em

Şen sin a sultanım - se v d iğ im sen sin
B en den im k ap u n u terk id ü b gitm em
Sen sin a sultan ım se v d iğ im sen sin

G erçi kim se v g in i çün m ih m an ettim

Z ulm idib k en d im e çok ziyan ettim
 hır n ideyin d îdeler k an ettim
S en sin a su ltan ım se v d iğ im sen sin

S a n m a kim a şk odu âşık ı y ak m az

Ol m e ğ e r sel gib i ç a ğ la y u p ak m az
Ş e n d e d ir b u g ö n lü m g a y riy e b a k m az
Sen sin a sultan ım se v d iğ im sen sin

A n lar kim ettiler zâtın a m i’rac|

G iy d iler cennette h ülle b u ra k tac
Lîkin b ilm ez b u n u h er denî m uhtâc
S en sin a sultan ım se v d iğ im sen sin

B ilm edim ben sa n a o lm ışam a ğ y a r

S u çu m ı afv eyle ey g an î Settar
N A K ŞÎY Â ey lem e k esret - i gü ftar
S en sin a sultan ım se v d iğ im sen sin

— 3 —

E y g ö n ü l âh ey lem e
İsted iğin şen d ed ir
A ra g ön ü l şeh rin i
H er ne ki v a r şen d ed ir

ö lm e d e n ön ölm eyen
A ğlar iken g ü lm ey en
k en d i özün bilm eyen
H ay d eğ il ol m ü rd ed ir

 şık olan b îk a ra r
E ld e değil ih tiyar
H a lk E eebiyatı A n to lo jisi 17
25 8
İstediğin d o ğ ru y âr
G el beri gel m en d ed ir

B u n ca işi kim iden

B ilm em ek an ı n eden
T en d ed iğ in ol bed en
K en d - ö zü n e p e rd e d ir

Z âh id an ı bilm edi
Aklı an a irm edi
A ray u b en b u lm ad ı
M en d id iğim p ird ed ir

S ö zlerim i fehm iden

Ç ek elini cü m leden
Ol ki olur bir bed en
G ö n lü g ö zü b ird ed ir

B u n ca gelen ev liy â
D a ’vet ed ü b d er biyâ^
Ol d ed iğ in N A K ŞİY Â
T an rı h ak k ı p ird ed ir

G el ey d iv an e gön ü l
G ir içerden içerü
T erk it cü m le v arın ı
Bu yad ilden göç y ü rü

G e r arab î farisî
G ön ü ld en o k u d ersi
S e y r eyle A rş’ı K ü rs’i
C an g özlerin aç y ü rü

S ak ın zâh id yol ince

S ö y ler h er k e s dilince
V ar sen sen i bilince
M ü n k irlerden k aç y ü rü

H oş k u rm u şla r bu yolu
F a rk içün sa ğ u so lu
 259

D o st elinden b ir dolu
G el ö lm ed en iç y ü rü

B ü lb ü l ağ la r g ü lü n d e n
S ö y le r m a’na dilinden
V ar ol y ârin ilinden
D ü rle r g etü r sa ç y ü rü

N A K ŞİY Â d ü rler saçtın

A cây ib sırla r açtın
Bu m eyden kim sen içtin
A yılm ası g ü ç y ü rü

H iç b ilm ezem b an a n oldu

G ö n ü l eğ len m ez eğlen m ez
G ö zlerim kan ile doldu
G ö n ü l eğ len m ez eğlen m ez

M ecnun leyin d a ğ la r g e ze r
H iç u tan m az a ğ la r g e z e r
S eller gib i ç a ğ la r g e z e r
G ö n ü l eğ len m ez eğlen m ez

G iry e vü z âr oldu k ârım

Gitti elden ihtiyârım
K alm ad ı sa b re k arâ rım
G ö n ü l eğ len m ez eğ len m ez

K im isi kil ü kal ister

Bu d İ bir ehl - i hâl ister
T ecellî - i cem âl ister
G ön ü l eğ len m ez eğlen m ez

Ç ü n k i düştün sen bu d erd e

Bu derd ile g id e r p erd e
N e g ö k le rd e ne yerlerde
G ön ül eğ len m ez eğ len m ez
260
G ön ül d u rm az k o n ar g ö ç e r
Y edi d e ry â g e lü p g e ç e r
H ayâli g ö z ü m d e u ça r
G ön ül eğ len m ez e ğ len m ez

A kan gözlerim in y aşı

L âle re n g eyledi taşı
D iler v irem cân ü başı
G ön ül eğ len m ez e ğ len m ez

N A K ŞÎY Â sü r a ş k a gel y ü z
F ân isin olasın d ü b d ü z
A ğlar çeşm im gice g ü n d ü z
G ön ül eğ len m e z e ğ len m ez
 NİYAZİ M ISR Î

XV II n ci asrın çok m aru f m u tasav v ıfların d an olan M alat­

yalI N iy azi. ^Mısrî, H alveti tarikatin in m ü m taz şah siyetle-
rin d en d ir.

B a h r için d e k atrey im
B ah r oldu h ay ran b an a
F erş için de zerrey im
A rş o ld u se y ra n b an a

D ost g ö rü n d ü çün ayan

K alm ad ı b irşey n ih an
T ûfân o lu ısa cihan
Bir k atre tûfan b a n a

Sûrette nem v ar benim

Sîrettedir m a’denim
K o p sa k ıyâm et b u g ü n
G elm ez p e rişa n b a n a

Kaf-ı dil an k a sıy ım

S ırrın âşin âsıy ım
E n d îşeler h âsıy ım
A d oldu in san ban a

N İY A Z Î’nin d ilin d en .
Y u n u s’d ü rü r sö y liy en
H e rk e se çün can g erek
Y u n u s’d ü rü r can b an a
262

E y çerh-i dun nettim s a n a

H iç v erm ed in rah at b an a
G ü ld ü rm ed in ön den s o n a
Ah m ih netâ v ah m ih netâ

B en din den âzâd etm edin

F ery âd ım a d âd etm edin
Bir dem ben i şad etm edin
Ah v eyletâ v ah veyletâ

îrişm e d i d o s*a elim

R ah m ân a v arm ad ı y olu m
Ç ık m ad ı b a şa m en z lim
Ah g u rb e tâ v ah g u rb e tâ

K â rım d ü rü r derd ile g am

G itm ez b aşım d an hiç elem
G ülden cü d â bir b ü lb ü le m
Ah fırkatâ v ah firkatâ

M ecnun v e ş âh ideyim
F erh âd v eş v ah id ey im
Bu virdi h e rg â h ideyim
Ah h asretâ vah h asretâ

V arm az sa yolun şe y h im e
S a rm a z sa m erh em y âre m e
O lm azsa çâre d erd im e
Ah h ayretâ v ah h a v re tâ

Y an ar N İY A Z Î derd ile
H iç k im se yok hâlin b ile
N âlân olup g ird i yola
Ah rihletâ v ah rih letâ

S ev d im sen i hep v arım

Y ağ m a d ır alan alsu n
 263
G ö rd ü m sen i efkârım
Y a ğ m a d ır alan alsu n

Ben v arlığ ım ı attım

D ost v a rlığ ın a yettim
H er u slu y a bâzârım
Y a ğ m a d ır alan alsu n

G eçtim ben ad u san d an

Çıktım ben o d ü k k â n d a n
H ep ırz ile v ek arım
Y ağ m ad ır alan alsu n

Sen g a ib ü h âzırsın
H er h âlim e n âzırsın
A hvâl ile e tv â n m -
Y a ğ m a d ır alan alsu n

Çün b u ld u g ö n ü l yârım
T erk eyledim a ğ y â rım
im an ile zü n n ârım
Y a ğ m a d ır alan alsu n

M ISR Î’y e v ü cû b im kân

Bir oldu k am u a ’yan
T âât ile ezk ârım
Y a ğ m a d ır alan alsu n

— 4 —

B ak u p cem âl-i yâre

Ç ağ ırıram dost dost
Dil oldu p â re p âre
Ç ağ ırıram dost dost

A şkın ile d o lm u şam

Z ü h d ü m ü y an ılm ışam
Mest-i m ü d âm o lm u şam
Ç a ğ ırıra m dost dost
264
M escid ü m ey h ân e d e
H ân ed e v îrân ed e
K â ’b e’de b ü th an ed e
Ç a ğ ın ra m dost dost

S u la r gib i ç a ğ u c a ğ
D o laşıram d a ğ u d a ğ
H ay ra n b a n a sa y ru s a ğ
Ç a ğ ın ra m d o st dost

G eld im cih ân a g arîb

O ldu m g ü le an delîb
H er dem c iğ e rle r delib
Ç a ğ ın ra m dost dost

D ü n y â g am ın d an g e çü p
Y o k lu ğ a k an ad açu p
A şk ile dâim u çu p
Ç a ğ ın r a m dost dost

A rad ığım can d a d ır

C a n d a v ü hem ten d ed ir
B ilü r iken b en d ed ir
Ç a ğ ın ra m dost dost

G âh d ü şerim m u tlak a ,
G âh asıl geh m ü lh a k a
B a k u p k am u d an H ak ’a
Ç a ğ ın ra m d o st dost

D u lu n m az ol hâl ü had
M inelezel tâ eb ed
U n u lm az a slâ bu d erd
Ç a ğ ın ra m dost dost

H ep g ö rü n en dost yü zü
A n d an ay ırm am gözü
G itm ez dilim den sö zü
Ç a ğ ın ra m dost dost
 2 65
D ery a o lu n ca n efes
P ara lan ın ca k afes
T â k esilin ce bu se s
Ç a ğ ırıra m dost dost

G ö k le r gibi dönerim
G ün gib i dolan rım
D evr ile eğlen irim
Ç ağırrram dost dost

N e y erd ey im ne gökte
N e m ü rd ey im ne zin de
H er y erd e h er zam an d a
Ç a ğ ın ra m d o st dost

G eldim o d o st ilinden
K o k a k o k a g ü lü n d en
N ÎY A Z Î’nin dilinden
Ç a ğ ın ra m dost dost

— 5 —

C an yin e b ü lb ü l oldu
H âr açılu p g ü l oldu
G öz k u la k o ldu her yer
H er ne ki v ar ol oldu

O yn adı çün n âr ı â şk
K ay n ad ı ebhâr-ı aşk
H er y a n a y a ça ğ la y u p
Aktı g ö z ü m sel oldu

G ö n ü l o b e h re daldı
D ilim tutulup k ald ı
G ird im anın zik rin e
A’z â la n m dil oldu

F e rh ad b u g ü n ben oldu m
V arlık d ağın ı deldim
266
Ş irin ’im e v a rm a ğ a
H er can ibim yol oldu

G eç a k ile k ara d an
H alk ı b ıra k arad an
N İY A Z Î dön b u rad a n
D u rm a sa n a gel oldu
 H İM M ET

X V III inci a sır m u ta sav v ıfların d an olan B olu'lu H im m et

B a y ra m î tarikatin in m e şh u r şah siy etlerin d en d ir.

— 1 —

Eğer dosttan belli h ab er so rarsa n

Sana h ab e r v e rsin se h er yelleri
D ost illeri k an d e d ey u a r a rsa n
Sana h ab e r v ersin se h er yelleri
B ah arı açıldı m ı gü llerin in
F ery ad ı v ar m ıdır bü lb ü llerin in
D o ğ ru yolun bilir doct illerinin
S a n a h ab er v ersin se h er yelleri
A şkım ın ateşi tu tu şu p y an d ı
Dûd-i âh ım felek lere b o y an d ı
K an d ed ir dir isen g ü z e l efendi
S a n a h ab e r v e rsin se h er yelleri
D E R R V İŞ H İM M ET k en din h ay ra n eylemiş-
Y ıkup sû ret m ü lk ü n vîrân ey lem iş
C ânân illerini se y râ n ey lem iş
S a n a h ab er v e rsin se h er yelleri

B â d - i sa b â y a so rsu n la r
C ân ân illeri k an d ed ir
G ö ren ler h ab er v irsü n ler
C ânân illeri k an d ed ir
F ik r iderim ak lım irm ez
Y ürek k a y n a r ta şa r durma,z
2 6 8

G ören ler de h ab er v erm ez

C ânân illeri k an d ed ir
Bir b ah rim k a y n a y u p coştum
M evce u ru p h ad d en aştım
Diyar-ı g u rb e te düştüm
C ân ân illeri k an d ed ir
D E R V ÎŞ H ÎM M ET id er âhı
G öz y aşı d ö k er g ü n âh ı
A cap g ö rü r m ü ol m âhı
C ânân illeri k an d ed ir

Ey âşık - 1 sâd ık lar

G elin Allah diyelim
Bezm -i H a k ’k a lây ık lar
G elin Allah diyelim
V aralım d o ğ ru râh a
Y üz sü relim d e rg âh a
Y alv aralım A llah'a
G elin Allah diyelim
N efisten k ib ir gitsü n
K alb in n û r ile dolsun
H ak sen d en razı olsun
G elin Allah diyelim
F ân id ir m ü lk - i d ü n y a
Biz isteyelim u k b a
B ize yeter bu se v d a
G elin Allah diyelim
N id elim g a y ri fikri
D âim idelim şü k rü
Y eter bize H ak zik ri
G elin Allah diyelim
K o d isü n ler d îv an e
Biz du ralım dîvân e
A şk ile y an e y an e
G elin Allah diyelim
 269
G elin tevh id sü relim
D o ğ ru yola girelim
D ost cem âlin görelim
G elin Allah diyelim
D inlen D E R V ÎŞ H İM M E T İ
Tutun farzı sün n n eti
E y M u h am m ed üm m eti
G elin Allah diyelim

— 4 —

Yine bir se v d a y a d ü ştü m

A şkın elinden elinden
Y ine u m m ân olup taştım
A şkın elinden elinden
Âteş-i a şk ile yan d ım
Fâni cih an dan u san d ım
G û y y â M ecnun'a dön düm
A şkın elinden elinden
S e h e rlerd e ağ lay alım
D erdli sin em d ağlay alım
S u lar g ib i çağ la y alım
A şkın elinden elinden
Ö zü m ü d e ry a y a sald ım
Ana g a v v a s olup daldım
P irlikte hayrette kaldım
A şkın elinden elinden
D E R V ÎŞ H İM M ET b îçared ir
C ih an içre âv â re d ir
H em y ü re ğ i p ü r y are d ir
A şkın elinden elinden

M est o ld u ğ u m etm en aceb

H u m h ân ey e u ğ ram ışım
A

A şıkları m est eyleyen

K â şâ n e y e u ğ ram ışım
270
Bir sâk î g ö rd ü m an d a ben
S â g a r ile şerb et su n a r
P ey m ân e su n d u destim e
M eyh ân eye u ğ ram ışım
İrdim idi k u rb iy y ete
C ân iline ü n siy y ete
G elip b u dâr-ı g u rb ete
B ig ân e y e uğram ışım -
Dil m ü lk ü n ü ettim tebah
K llsam aceb m i âh ü vah
M am ûr ide k alb im İlâh
V îrân eye u ğ ram ışım
A şk ehlinin germ iyyeti
A rtırdı dilde hâleti
Ben d ah i bilm em H İM M ETİ
A yâ n ey e u ğ ram ışım

— 6
Vakti-i seh erd e A çılu r p e rd e
D ü ştü ğ ü m y erd e D erm an şen d en d ir

D ü şm ü şü m k ald ır M innetim o ld u r
A ğlarım g ü ld ü r D erm an şen d en d ir

Benim bîçâre K ald ım âv â re

Y ü rek p ü r y âre D erm an şen d e n d ir

N efs-i zâlim i G özle hâlim i

S u n d u m elim i D erm an şen d e n d ir

d e r v iş H IM M ET’e Ç are v u slata

D erd ü firkate D erm an şen d en d ir.
 K U L N E SÎM Î

X V II nci asır Bektaşi şairlerinden olan Kul Nesim i bil­

hassa nefesleriyle şöhret kazanm ıştır.

— 1 —

Ben yitirdim ben ararım

Y âr b en im d ir k im e ne
O âh g id erim öz b ağ ım a
G ül d ererim k im e ne

G âh g id erim m ed resey e.
D ers o k u ru m H ak için
G âh g id erim m ey h an ey e
D em çek erim k im e ne

S o fu lar h aram d em işler

Bu aşk ın şa ra b ın a
Ben d o ld u ru r ben içerim
G ü n ah ben im k im e ne

Ben m elâm et h ırk asın ı

K en d im giy d im eğn im e
 rü n am u s şişesin i
T aşa çaldım k im e ne

So fu lar secd e ed erler

M escidin m ih rab ın a
Yâr eşiğ i secd eg âh ım
Yüz sü rerim k im e ne

G âh çık arım g ö k y ü z ü n e
H ü k m ederim k af -be- k af
272
G âh in erim y er y ü zü n e
Y âr se v e rim k im e ne

K elp ra k ip b ö y le d iy o rm u ş
G ü zel se v m e k p ek g ü n ah
Ben se v e rim sev d iğ im i
G ü n ah b en im k im e ne
a

N E S İM Î’y e so rd u lark i
Y ârin ile h o ş m u su n
H oş o layım o lm ay ay ım
O y â r b en im k im e ne
 ABDAL

X V II nci asır Bektaşi şairlerinden olan Abdal, nefesleriyle

tanınm ıştır.

- X-
Y an a y an a gelm ey en in
D ost d em ek n esin e g erek
R üm uzunui bilm eyen in
D ost d em ek n esin e g erek

G erçek ere yetm eyen in

P ir eteğin tu m ayan ın
İk rarın ı gü tm eyen in
D ost dem ek n esin e g erek

Sin iğin alu p satanın

Bire ikilik katanın
O y n ay u p ötem eyenin
D ost d em ek n esin e gerek

G ön lü n d e k ib ir tutanın
B irliğe yetem eyen in
S e ğ ird ü p yetem eyen in
D ost d em ek n esin e g erek

A BD A L d er ak am ay an ın
Sefillik çek em ey en in
Y ıktığın y ap a m a y an ın
D ost d em ek n esin e gerek

— II —
B ü lb ü l o lsam g ü l d a lın d a şak ırım
ö z b a ğ ım d a biten g ü l n em e yetm ez
H a lk E d ebir^ tı A n to lo jisi 18
274
S ü ley m an ım k u ş dilinden o k u ru m
B an a talim olan dil n em e yetm ez

A şk kitabın ele aldım y azarım

Y olum H ak ’k a d o ğ ru m ey lim n azarım
N em e g erek d ağı taşı gezerim
K a r şıd a g ö rü n en yol n em e yetm ez

D ü n y an ın ötesi n eden m alû m d u r

Anın asılın a eren âlim dir
Az y a şa çok y a şa so n u ö lü m d ü r
Bir h ırk a bir şal bir çul n em e yetm ez

A B D A L ’ın sırrın a k im se le r erm ez

T e v e k k ü l m alını irteye k o y m az
K işi k ısm etin den ziy ad e y em ez
B a n a k ısm et olan m al n em e yetm ez

H ak ik atin kilidini
-Açana g azi d ediler
Bu y o ld a can ile b aştan
G eçen e g az i dediler

M ü rşid in an m az y a la n a
Rızk ile m ale k alan a
D ost m ey d an ın d a ölene
K a ç a n a g azi dediler

G eç gel rızk ile m alin den

N işan göster öz h alin den
A şk k ad eh in dost elinden
İçe n e g az i dediler

A l k ırm ızıy la d o n u n u
M uhkem sa k la hem dinini
 27S
İm a m y o lu n d a kanını
S a ç a n a g az i dediler

Bir h ab e r d ey ey im sa n a
İşit sö z ü m inan b a n a
A B D A L ed er dosttan y a n a
O ö çen e g a z i d ediler
 KAZAK ABDAL

X V II inci asrın m eşhur Bektaşi şairlerinden olan K azak

Abdal, bilhassa nükteli m anzum eleriyle tanınmıştır.

O rm an d a b ü y ü y en ad am azgın ı
Ç a rşıd a p a z a rd a in san b eğ e n m e z
M edrese k açk ın ı softa b o z g u n u
Selâm v e rm e ğ e d erv işan b e ğ e n m e z

Âlem i ta’n ed er y an ın a v a rsa n

Sen i yan ıltır bir m e s’ele so rsan
Bir cim çık m az e ğ e r k arn ın ı y arsan
C am iye g elir de erk ân b eğ en m ez

Bir ç u b u ğ u v a rd ır g ay et k ü çü ce k
Z u’m u fâsid in ce k ey f götü recek
K ırık ça n ağ ı yok ay ran içecek
K ah v e y e g elir de fincan b e ğ en m ez

Y az o lu n ca y ay la y a y la göçen ler
T op u z k o rk u su n d a n şa rd a n k açan lar
M eşe y ap ra ğ ın ı k ıyıp içen ler
R um eli y en icesi d u h an b e ğ en m ez

A slında n eslin d e g iy m e m iş h are

İş gelm ez eûn den gitm ez bir k âre
S an d ığ ı g ö m lek siz d u ran m e k k âre
B ed estan a gelir kaftan b eğ e n m e z

K AZAK A B D A L sö y ler bu tü rlü sö zü

Y o ğ u rt ay ran ile h allo lm u ş özü
 2 t '

K ö y d en şe h re g e lse bir tü rk ü n kızı

İn ci y ak u t ister m e rcan b eğ en m ez

E şe ğ i sald ım ç a y ıra
O tlaya k a r m d o y u ra
O ö rd ü ğ ü d ü şü b a y ıra
Y oran ın da . . .

M ü n k ir m u n afık ın h u y u
Yıktı h a ra b etti k ö y ü
M ezarın a bir tas su y u
D ö k en in d e . . .

M üfsidin bir de g am m a z ın
M alı v a rd ır da yem ezin
ikisin m ey y it n am azın
K ılan ın d a . . .

K A ZA K A B D A L n utk eyledi
C ü m le h alk ı ta’n eyled i
S o r a r la r sa kim sö y led i
S o ra n ın da . . '.
XIX uncu ASIR
 K U D D Ü SÎ

M efâşî lâ k âb iy le atııİElri K u d d ü sî, X IX ü n cü a^fıri

xnış fn ü tâsav v ıflân n d an d ır.

E y rahm eti bol p a d işa h

C ü rm ü m ile geldim san a
Ben eyled im h ad siz g ü n ah
C ü rm ü m ile ğeld iü t sâfrâ

S en in ad ın ö a lfd r iken
A yp örtücü Sötfat iken
K im e v a ra m sen v a r iken
C ü rm ü m iİe gdidim Ğâfiâ

K U D D Ü S Î iâystrtdâ şü d îf
K u llu k ta b it fiâttaf pfdlît
D er k e sm e y ip sen d en ü m it
C ü rm ü m ile geldim sa n a
 M IR’ATI

X IX u n cu asrın m eşh u r B ek taşi şairlerin d en olan K ala-

cikİı M ir’atî, z arii v e n ükteli n efesleriy le, k ö şm ala riy le tan ın ­
m ıştır.

A m en n a sö y led ik hern ik rar ittik

E ren ler b ezm in e lâşe k çe sin e
Bağ-ı m arifette yetiştik bittikf
B u y ald ık bir g ü ld en çiçe k çe sin e

S ö y lesem k elâm ım g elm ez tak rire

Nutk-ı d e ru n u m u z sığ m a z tefsire
îk r a r v e rd ik im an ettik })ir p ire
E r ev lâd ı eriz g e rçe k çe sin e

G el g ön ü l arif ol h ad d in i bil sen

S em i’dir h aşird ir etm e şek g ü m ah
E lh ak k u az h aru m in n e şşe m s iken
Sofi in ad ed er e şek ç esin e

M ÎR’ATI sözlerin gizli m u am m a

O lü leb sar o lan lara h ü v e y d a
E lsiziz, dilsiziz, b elsiziz am m a
G ezeriz âlem d e erk ek çe sin e

Z in cir k â r eylem ez bizlere sofi

Bin can ile b ir c a n an a b ağ lıy ız
A nlayıp bilm işiz emr-i m aru fu
Ol baki-i Âdil H an a b ağ lıy ız
 283;

L â m e k ân d an b im ek â n a g elm işiz
H er b ir sıfat ile m u k im o lm u şu z
N ok tai sır K âfü n u n ’u bilm işiz
K ü llü m en aley h a fan ’a b ağ lıy ız

S e çm e d ik yârım ız a ğ y a rım ızd an

K im se v â k ıf değil esra rım ızd an
D ö n m ed ik M İR ’ATÎ ik rarım ızd an
H acı B ek taş P ir su ltan a b ağ lıy ız
 TÜ R A BI

X IX u n cu asrın en m eşh u r B ek taşi şairi olan T ü rab î,

h ece v e a ru z v ezin leriy le birçok şiirler v ü c u d e getirm iştir.

- 1
-

E sk i seb ak tan geçü ben

G el çev ir e v ra k dediler
R ihlet i b a n g etti şa d a
D inle h ey ah m ak dediler

Gitti ö m ü r z ay i h eba
D erd in e yok so n ra d e v a
Y a n o lacak ruz-i ceza
H aline bir b a k dediler

H ak d ey ey im dinle beni
B ilm edin ah sen de sen i
Ateş i h icr ile teni
B ilm ez isen y ak dediler

K ılsa v efa ah d e gü zel

İşte k arib o ld u ecel
Y a ne b u b iy h u d e em el
V ay g id i torlak dediler

M enzilini b u ld u bu lan
V ar y ü rü sen b ö y le dolan
G ö rd ü b en i arif olan
K u p k u ru k a v la k dediler

D ü n y e y i bir y a n a k oyu n
Hân-ı k an aatle doyun
 28S
V arlığım cü m le so y u n
K alm alı çıp lak dediler

P ir y ed in e erm ed i bu
Aklı b a şa derm ed i bu
A şk a b o y u n v erm ed i bu
Ö lse de h ortlak dediler

V ah sa n a v ah b a şın a taş
D ü n y e için b u ne telâş
H ak y o lu n a can ile b aş
V erm edi k o rk a k dediler

Terk-i cihan olm az isen

ö lm e d e n ön ölm ez isen
B u n d a sen i bilm ez isen
B aşın a to k m ak dediler

Sıd k ile g û ş eyle cev ap

İşte b u d u r rah-ı sa v a p
M ah lasım ız oldu T Ü R A P
Âhırı top rak dediler

— 2 -

—K o şm a —
D edim d ilber senin aslın nereli
K o n y a tarafın d an Bor dedi b an a
D edim aşk ın ile sin em b ereli
D erm an ı b u lu n m az çor dedi b an a
D edim zülfün eyle b o y n u m a zincir
D edi v a r yıkıl git h ev ih tiyar pir
D edim talim edip ol sen m u ab b ir
Bir rü y a g ö rm ü şü m y o r dedi ban a
D edim k e m en d im d ir giy sû -y i telin
D edi T O R A B Î çek sen ben den elin
D edim se y rey ley im g e rd a n d a hâlin
İşte g özü n g ö rm ez k ör dedi ban a
 E D İP HARABI

Son asrın en v elû d B ek taşi Ş airle rin d e n olan E d ip H arabî,

iH ece v e aru z v ezin lerile bir çok şiirler v ü c u d e getirm iştir.

E y zah it şa ra b a ey le ihtiram
M üslüm an ol terk et bu kîlü kali
E h lin e h elâldır n a ehle h aram
Biz içeriz bize y o k tu r v eb ali

S e v a b a g irm ek çü n içeriz şarap

İçm ezsek olu ru z d u çarı azap
Aklın erm ez senin bu b a şk a h esap
M ey h an ed e b u ld u k biz bu k em ali

K an dil g eceleri k an d il olu ru z

K an dilin içinde fitil olu ru z
H ak ’kı g ö ste im e ğ e delil olu ru z
F ak at k ö r o lan lar g ö rm e z bu hali

Sen m ü n k irsin sa n a h aram d ır b ad e

B ek le ki içesin ö b ü r d ü n y ad e
B a h s aç m a H A RA BÎ b u n d an ziy ad e
Ç ü n k ü bilm ez h aram ile helâli

K âfü N u n hitabı ızrar olm adan

Biz bu kâinatın ibtidasıyız
K im seler vâsıl-ı d id ar olm adan
Ol K a b e k a v se y n ’in E v e d n a’sıyız
 287

Yok ik en  dem ’le H av v a âlem de

H ak ile H ak idik sırr-ı m ü p h em d e
Bir g ececik m ih m an k ald ık M eryem ’de
H âzreti İsa ’nın öz b a b a sıy ız

K ü n tü k en z sırrın ın o ldu k âg âh ı
A y n ely ak in g ö rd ü k C em alullah ı
E y h ace b izd ed ir sırr-ı İlâhî
H ü n k âr H acı B ek taş fu k ara sıy ız

Bize p e d e r dedi tıfl-ı M esiha

R ab bi Erini d ey e çağırd ı M usa
L en teran i deyen biz idik an a
Biz Tur-i S in a’nın tecellâsıyız

Z ah id a şan ım ız İnn afetah na

H A R A BÎ kem teri se rse ri sa n m a
Bir kılı k ırk y a r a r k âm iliz am m a
P irim B alu m sultan b u d alasıy ız
 BÖLÜM: III

ŞİFAHİ HALK EDEBİYATI

ÖRNEKLERİ

H a lk E d ebiyatı A n to lo jisi
19
Türküler
 1

ik i tu rn am gelir, ak lı karalı
Birin şah in u rm u ş, biri y aralı
O y a v ru y a so ru n aslı nereli
K atar k atar o lm u ş gelir tu rn alar
E ğ rim eğ rim ne h oş g e lir tu rn alar

İn m e turn am , in m e sen bu p ın ara

A vcı tuzak k u rm u ş v ar y o lu n ara
C ü m lem izin işin M evlâm u n ara
K atar k atar o lm u ş g e lir tu rn alar
E ğ rim eğrim ne h o ş g e lir tu rn alar

İnm e tu rn am in m e yo ld a k ış olu r
B astığın y erler de d o n ar, taş olu r
B ö yle k alm az elbet so n u h oş o lu r
K atar k atar o lm u ş g e lir tu rn alar
E ğ rim eğrim ne h oş g e lir tu rn alar

İn m e tu rn am inm e h ab er so ray ım
K an ad ın altına n am e su n ay ım
N azlı can an ım d an h ab er alayım
' K atar k atar o lm u ş g e lir tu rn alar
E ğ rim eğ rim ne h oş gelir tu rn alar

S ü re sü re av cı d a ğ d a n in d irm iş
K aç k u zu lu ceylan yat avcın geldi
Z alim avcı v arm ış sen i sin d irm iş
K aç k u zu lu ceylan yat avcın geldi

. . . . D eresin d en indi sü rü sü n
Sürüdenc ay ırd ı anın birisin
P ost etm iş av cılar n azik derisin
K aç k u zu lu ceylan yat avcın geldi
294
B öyle m i o lu r av cıların tü resi
K o ltu ğ u n d an d e ğ m iş işler y arası
H ek im e g ö sterm iş y o k tu r çaresi
K aç k u zu lu cey lan yat av cın geldi

B ü lb ü l ne y atarsın Ç u k u ro v ad a
E şin g elir b u lm az sen i y u v ad a
K en dim g u rb e t elde gö n lü m sılad a
Ö tm e g arip bü lbü l g ö n lü m şe n değil

C o şu y o r d a deli g ön ü l c o şu y o r
C iğ erciğ im k eb ap oldu p işiy o r
S e v d ic e ğ im yü ce, d a ğ la r a şıy o r
Ö tm e g arip b ü lb ü l g ö n lü m şen değil

B ü lb ü lü n y atağı b ah çeler, b a ğ la r
G arib in y atağı k ah v eler h an lar
G u rb et elde ö lsem b an a kim ağ la r
Ö tm e g a rip b ü lb ü l g ö n lü m şen değil

B ü lb ü l ne y atarsın b a h ar irişti
K ırm ızı gü l k o n casın a k a v u ştu
S ılad a se v d iğ im ak lım a d ü ştü
Ö tm e g a rip b ü lb ü l g ö n lü m şen değil

B ü lb ü l ne y atarsın b ah ar, y az geldi

Bizim g ö le ö rd ek geldi, k az geldi
Sılad a se v d iğ im ben den v az g e ld i
Ö tm e g arip b ü lb ü l g ö n lü m şen değil

B ü lb ü l ne y atarsın bah arın vakti

Y ıkıldı gö n lü m ü n saray ı, tahtı
B ö y led ir âlem d e âşık ın bahtı
Ö tm e g a rip b ü lb ü l g ö n lü m şen d eğil

B ü lb ü l hiç d u rm ay ıp efgan ed e rsin

Bir an âram etm ez her an edersin
 şık ların b a ğ rın b ü ry an ed ersin
Ö tm e g arip b ü lb ü l g ö n lü m şen değil
 295
G ülün n azile ö m rü gelip g eçiy o r
B ü lb ü l k afesin d en k açm ış u çu y o r
K e rv an y ü k ü n alm ış k on u p g ö ç ü y o r
Ö tm e g a rip b ü lb ü l gö n lü m şe n d eğ il

Yeşil k u rb a ğ a la r öter göllerd e

K ırıldı k an ad ım k aldım çöllerde
A nasız b a b a sız g u rb e t ellerde
Ya ben ağ la m a y ım k im ler a ğ la sın
Şu m ah zu n g ö n lü m ü k im ler eğ lesin

E ğin d a ğ la rın d a g ü ller bitm iyor

V iran b ah çelerd e bü lb ül ötm ü yor
Y ârim in se v d a sı se rd en gitm iy o r
Gel a ğ a m gel ağam , gel de yine git
A kan g ö z ü m y aşın sil de yin e git

E ğin in ard ın d an ak an Fırattır

A ğam ın bin diği d em ir k ır attır
E lim e g e ç e rse hayli m urattır
Tez gel a ğ a m tez gel o lm a m u h an n et
G u rb et icat eden g ö rm e sin cen n et

E ğin in etrafı d a ğ d ır, m eşed ir

için d e oturan beydir, p aşa d ır
Yüzelli m ah alle b eş y ü z k ö şe d ir
G el ağam , gel a ğ a m olm a y alan cı
B enim ah ım e d er sen i dilenci

A ğam İstan b u llu , E ğin li m isin

S ılay a g e lm e ğ e yem in li m isin
Y o k sa b an a da m ı em in d eğilsin
Tez gel a ğ a m tez gel eğ len m iy esin
E lde gü zel ço k tu r ev len m iy esin

Eğin viran o lm u ş b ü lb ü l ötm iyor

A ğam ırak yolda elim yetm iyor
S ay ı tutam dedim , sa y ı yetm iyor
296
Qel ağ am , gel a ğ a m tez gel sılay a
Sen g elm ezsen a ğ a m gelem o ray a

E ğin in altında su su z çay lara

Y alv arırım yıldızlara ay lara
Y ar ile sah ra d a geçen ç a ğ la ra
Ya ben ağ la m a y ım k im ler ağ lasın
Bu g a rip g ö n lü m ü k im ler eğ lesin

A ğam sen gid eli yedi yıl oldu

D iktiğin ağ a ç la r m e y v a la r doldu
Şen in le g id en ler sılay a dön dü
T ez gel a ğ a m tez gel b ay ram geliy o r
E ller se v d iğ in e allar alıy o r

A ğam ın bıy ığı b u rm ad ır b u rm a

Bir teli ib rişim bir teli sırm a
M evlâyı se v e rse n gu rb ette d u rm a
T ez gel ağ a m tez gel o lm a y alan cı
Benim ah ım ed er sen i dilenci

G ü n eş d o ğ a r iken allan ır d a ğ la r
Y eşil ip ek lere bo y an ır b a ğ lar
Y arin se v g ile ri ciğ eri d a ğ la r
Ya ben ağ la m a y ım k im ler a ğ la sın
Y ü rek y arasın ı k im ler b ağ lasın

B ay ram geld i diye o y n u y o r k ızlar

Y ari d ü şü n ü n c e y ü re ğ im sızlar
K ara lar g iy in m iş gö k te y ıld ızlar
Ya ben ağ la m a y ım k im ler ağ lasın
Ş u m ah zu n g ö n lü m ü k im ler eğlesin

- 5 —

K alen in ard ın d a ü ç a ğ a ç incir

E lim de k elep çe b o y n u m d a zincir
Ç ek m e zin cirleri k ollarım incir
Atm a bu taşları ben y aralıy ım
Elâlem al g iy m iş ben k aralıy ım
 29 '
K alen in ard ın d a bir taş olay dım
G elen e g e çe n e y o ld a ş o lay d ım
B acısı g ü z e le k a r d a ş olaydım
Atm a bu taşları ben y aralıy ım
Elâlem al g im iş ben k aralıy ım

K alen in ard ın d a ben g ö rd ü m onu

M avidir şalv arı b e y a z d ır don u (1)
El ne d e rse desin ben sev d im onu
Atm a bu ta şla n ben y aralıy ım
Elâlem al g iy m iş ben k aralıy ım

K aled en k aley e şah in u çu rd u m

Ah ile v ah ö m rü m g eçird im
Y ar bize g elen d e şerb et içirdim
Atm a bu taşları ben y aralıy ım
E lâlem al g iy m iş ben k aralıy ım

Z eyn ep bu gü zellik v ar mı so y u n d a
E lv an elv an g ü lle r k o k ar k o y n u n d a
R am azan ay ın d a b ay ram g ü n ü n d e
Z'eynebim Z eyn ebim anlı Z ey n ebim
Ü ç k öyü n için de şan lı Z eyn ebim

S ö ğ ü d ü n y a p ra ğ ı n arin d ir narin
İçerim y an ıy o r d ışarım serim
Z eyn ebi ettiler bu hafta gelin
Z eyn ebim Z eyn ebim anlı Z eyn ebim
Ü ç k öyün için de şan lı Z ey n ebim

Z ey n eb e yap tırd ım altından tarak

T ara da zü lfü n ü o m zu n a bırak
G ö rü şm e k isterim y ollarım ırak
Z eyn ebim Z eyn ebim anlı Z eyn ebim
Ü ç k ö y ü n içinde şan lı Z ey n ebim
Z eyn ebin ah v ar ah n eylesin
Al y an ak ü stü n e şalı n eylesin
Bu y o sm alık v ark e n m alı n eylesin
298
Z eyn ebim Z eyn ebim anlı Z ey n ebim
O ç k öyü n için d e şanlı Z eyn ebim

. . . . in y o lları d a rd ır geçilm ez
S o ğ u k tu r su ları bir tas içilm ez
A nadan g eçilir y ard an g eçilm ez
Z eyn ebim Z eyn ebim anlı Z ey n ebim
G ü zeller içinde şan lı Z eyn ebim
— 7 —
E m in em o tu rm u ş taşın ü stü n e
T ara m ış zü lfü n ü k aşın ü stü n e
Selâm ın g e lirse başım ü stü n e
E m in em E m in em aslan em inen
G el otur y an ım a y asla n em in em

E m in em o tu rm u ş ay n a dizin de
D estan lar o k u n u r elâ g ö zü n d e
İşkilim erirk en b ey az y ü z ü n d e
E m in em E m in em g ü zel E m in em
G üzel g ö zlerin i sü zen E m inem

E m in em o tu rm u ş g ü l ile o y n ar
T ara m ış zülfün ü tel ile o y n ar
S e h e r serin in d e yel ile o y n ar
E m inem E m in em h an ım E m in em
G el otur y an ım a canım E m in em
— 8 —

A şağıd an a k a r gelir g em iler

Yel v u rd u k ç a inil inil iniler
V efasızlar ay d a bir dost y en iler
G ü zel o lsa e sm e r olsa el v erir
K ad ir m evlâm ih san ed er yel verir

Yaz g elin ce badem aç ar çiçeği

A ğ alar tak ın ır h an çer b ıçağı
Böyle m i o lu r bu y erlerin g ö k ç e ğ i
G üzel o lsa esm er o lsa e lv erir
K ad ir M evlâm ih san ed er yel verir
 299
Y az olu n ca atlar çık a r çayıra
işim iz i bari H u d a k ay ıra
M eğer ben i sen d en ölüm ay ıra
G üzel o lsa e sm er o lsa el v erir
K ad ir M evlâm ih san ed er yel v erir

S a b a h o ld u tan yerleri atıyor

C üm le k u şla r d estu r alm ış ötü yor
A y şeciğ im o d asın d a yatıyor
Ş a k ı b ü lb ü l v ar u y an d ır y arim i
Ben k ıy am am sen u y an d ır y arim i

Ç ık ab ilsem saray ın ın k ö şk ü n e
C an b o y an ır an b e r ile m isk in e
Sen i beni y arad an ın aşk ın a
Ş ak ı bü lbül v ar u y an d ır y arim i
Ben k ıy am am sen u y ad ır y arim i

S ab ah o lsu n ben bu y erd en g id ey im

G arip b ü lb ü l g ib i feryat edeyim
Sen d u ru rk e n y a ben kim e n idey im
Ş ak ı bü lbül v a r u y an d ır y arim i
Ben k ıy am am sen u y an d ır yarim i

— 10 —

K ızılırm ak ak m am d iy o r
Etrafım ı y ık m am diyor
Ş an ı b ü y ü k K o zan o ğ lu
Ben ö lü m d en k o rk m am diyor
E lm a dalın eğ d i m - ola [1]
D alı y ere d eğ d i m - ola
Ü n ü b ü y ü k K o zan o ğ lu
B o y u n cu ğ u n eğd i m - ola
A v lu su n d a atlar k işn er
O d asın d a terzi işler
Şan ı b ü y ü k K o zan o ğ lu
K ü rk g iy d irir at b ağ ışlar
[1] E ğd i m i ola yerine.
300

K ara çad ır is m i tutar

Altın d irek y a s mı tutar
K o zan o ğ lu n ö ld ü rm ü şle r
Ç e rk e ş h an ım y a s mı tutar

K o z a n o ğ lu av d an g elir
Avını elinden alır
B un a yalan d ü n y a derler
Y iğit ö lü r nam ı k alır

K ızılırm ak akın tısı

U lu k a v a k d ö k ü n tü sü
K o zan o ğ lu d ü ğ ü n tutm u ş
H ani b u n u n o k u n tu su

— 11 —

K a rşı y a k a d a İzm ir’in gü lü

S ey ran ed iy o r elin de b ü lb ü lü
N e g arip g arip g e z e r o v ad a
N e hazin hazin öter y u v a d a

B akın şu kızın elâ g ö zü n e

S ab ah g ü n e şi v u rm u ş y ü zü n e
Sitem h an çerin tak m ış g ö ğ sü n e
N e g arip g a rip g e z e r o v a d a
N e hazin hazin öter y u v a d a

12

T u rn am u çam am ış yolda y o ru lm u ş
Avcı v u rm u ş k an ad ın d an k ırılm ış
O da ben cileyin y ard an ay rılm ış
Ö tm e g a rip g a rip ben de g a rib im
Ö tm e g a rip g arip g ö n ü l şen d eğil

T u rn am k an at v u ru p d a ğ la r aşın ca
C iğ er k e b ap olup k ö zd e p işin ce
H er k e s se v d iğ in d e n ay rı d ü şü n ce
Ö tm e...
Ö tm e...
 301
îk i tu rn a g ö rd ü m tüyü yeşilden
A lam ad ım k ep ezin i b aşın d an
Y ay ılırk en ay rı d ü şm ü ş eşin d en
Ö tm e...
Ö tm e...

İki tu rn a g ö rd ü m ak lı k aralı
A vcı v u rm u ş sa ğ b ö ğ rü n d en y aralı
O d a ben cileyin bahtı k aralı
ö tm e ...
ö tm e ...
Ağıtlar
 AĞIT

— 1

E vim izin önü k av ak

K av ak tan d ö k lü r y a p ra k
Elim kına y ü zü m d u v ak
U y a n Alim sa b a h o ld u
U y an m a z san g ü lle r so ld u

E v lerin in önü ceviz

C evizin içini' yeriz
S an k i biz de gelin m iyiz
U y an Alim sab ah oldu
U y an m a z san g ü ller so ld u

E v lerin in ön ü m eşe
S an a v ard ım k o şa k o şa
Ü m itlerim çıktı boşa
U y an A hm sa b a h oldu
U y an m a z san g ü lle r so ld u

G ök te yıldız b eş yü z elli
Elim k ın a saçım telli
G elin o ld u m n erd en belli
U y an Alim s a b a h oldu
U y an m a z san g ü ller so ld u

E v lerin in önü k a m ış
U zar g id e r v erm ez y e m iş
Allah sen i h an a v e rm iş
U y an Alim sa b a h oldu
U y an m a z san g ü lle r so ld u
H a lk E d e b iy a tı A a to lo jis i 20
306

— 2 ~

A nam ço rb a p işrir ey o lsu n [1] d ey e

B ab am y o rg a n d ik er ö lm esin deye
Y erim e bir d ah a g elm esin d ey e
A m an ebe canım el v u rm an b an a
K ad erim b ö y ley m iş ağ la m a n b an a

U zun saçlarım ı u rg a n ö rsü n le r

T aşım a da m a su m lu ğ u m y azsın lar
G elin liğim b aş u cu m a k o y su n la r
A m an...
K aderim ...

Y ü k sek ten in dirin ben im salım ı

Ü zerim e örtü v erin m alım ı
A n am a bildirin ben im halim i
A m an...
K aderim ...

— 3 —

Ç attılar çatm a taşını

V u rd u lar p ilâv aşın ı
B o z d u la r kızın başın ı
K ızım k ın an k u tlu olsu n
Bacım ağ zın tatlı o ls u n '

B ab a p az a ra v ard ın mı
B an a al y eşil aldın mı
Şu da k ızım a dedin mi
K ızım kın an kutlu olsun
B acım ağzın tatlı olsu n

E sv a p y u d u ğ u m p ın arlar
S ıv a çald ığ ım d u v arla r
Y iyip içtiğim y aren ler
K ızım k ın an k u tlu olsu n
Bacım ağ zın tatlı olsu n
[1] E y i o ls u n y e rin e .
 307
— 4 —

K ız sen i an an v erd i m i
M ısırdan kın an geld i m i
T a y d a şın k ızlar d u y d u m u
A nam k ard e şim elv ed a
Y aren im k ızlar m erh ab a

A tladım çıktım eşiğ i

S o frad a k o y d u m k aşığ ı
B ü y ü k evin y ak ışığ ı
A nam k a rd e şim elv ed a
Y aren im k ızlar elv ed a

Bir a k ç e b u ld u m y azısız
Çıktım batkım y o llar ıssız
H em an asız hem b ab asız
A nam k ard e şim elv ed a
Y aren im k ızlar elv ed a

D eğ irm en e döktü m tuzu

A y ağım a indi sızı
B ü y ü k evin k ü ç ü k kızı
A nam k ard eşim elv ed a
Y aren im k ızlar m e rh ab a

— 5 —

K o n u k yok d ü n y ay a k a y g ıla r salm ış

T ü rk y u rtların d an g ö çm ek lik k alm ış
N e re y e gid elim K arsı el alm ış
Elleri çözüldü, k ın alar kaldı
H er taşı cev h erd en b in alar k aldı

B ah çeler b o zu lm u ş, o rm an la d o lm u ş
B ü lb ü ller d ağılm ış, g ü ller d ö k ü lm ü ş
B akın şu y erd e bir b ah çıv an ö lm ü ş
Y akuttan tarlalar, tap an lar kaldı
O v alar h arm an lar sa p a n la r kaldı
3İS

D ü ğ ü n le r d ağılm ış, d ern ek olm am ış

O ğlan c e n g e gitm iş, g e rd e k o lm am ış
N işa n lıy a k a v u şa n bir telç o lm am ış
A talar kul oldu, a rsla n la r kaldı
N ik âh lar bo zu ld u , n işa n la r k a ld ı ‘[1]

[1] R u sla r ta ra fın d a n «K a r s» m e s k i b ir is tilâ s ı ü z e rin e y a z ılm ıştır.

Maniler
 —1 -
B ağ b an a
B ah çe sa n a b a ğ b an a
D eğ m e zin cir k âr etm ez
Z ülfün teli b a ğ b an a

— 2 —

Y ar san a
Ç a ğ la r su la r y a r san a
G am çek m e deli gön ü l
B u lu n m az mı y a r san a
Ç ü n k ü F erh ad ım d ersin
Ş u d ağ ları y arsan a

—3—

D ağı dört
B ah çesi dört b a ğ ı dört
Ferh at Ş irin u cu n d an
D olan m ıştır d a ğ ı dört
_ 4 —

Y üz a y a d e ğ e r
H ü sn ü n y ü z a y a d e ğ e r
Ay v ar bir g ü n e d eğ m ez
G ün v a r yüz ay a d e ğ e r

G ü l dem edi
E lin de g ü l dem ed i
E llerle g ü le r o y n ar
B an a ah g ü l d em edi
Y âre b ah çıv an oldum
B ağlad ım g ü l dem edi
312

El d erd i
A yak d erd i el d erd i
C an ım a k âr eyledi
El m inneti, el derdi
F idan ın ben bü yü ttü m
G üllerin i el d erdi
— 7 _

A yrıldım g ü lü m se n d e n
S açı sü n b ü lü m sen d en
D a ğ la r ara y a gird i
K esildi yo lu m sen d en

- 8 -

A ben im bahtı y ârim

G ön ü ld e tahtı yârim
Y ü zü n d e gö z izi v ar
S an a kim bahtı yârim
— 9 _

K aşların y ay d ır ban a
C em alin ay d ır b an a
B ir g ü n sen i g ö rm e se m
S an arım ay d ır ban a

— 10 —

D a ğ la r d ağ lad ı beni
G ören ağ la d ı beni
Ben feleğ e ne yaptım
Ç ap raz b ağ lad ı ben i

— 11 —

G em i geld i d u rd u m u
İsk e le y e v u rd u m u
S ö y le ey seh er yeli
Y âr h alim i so rd u m u
 313
— 1 2 —

D ereler ça ğ la r oldu
G özlerim a ğ la r oldu
Bir L ey lâ y a dost oldum
M esken im d a ğ la r oldu
— 13 —
D ereler o lm asay d ı
Ç içek ler so lm a say d ı
Ö lüm Allahın em ri
A yrılık o lm asay d ı
— 14 —
G arib im y o k tu r a rk a m
K an ad ım y o k ki k alk am
Ç ık am d a ğ la r b a şın a
V atana d o ğ ru b ak am
— 15 —
Bu d a ğ la r ulu d a ğ la r
Al g iy m e z k ara b a ğ la r
A ğ larsa an am a ğ la r
K u su ru y alan a ğ la r
— 16 —
G em id ey im g em id e
A yağım yem en id e
Beni b u rd an sü rm ey in
S e v g ilim var g e rid e

— 17 —

M ani ben im ezberim

K an a ğ lıy o r gözlerim
Ben o yârın yo lu n u
ö le n e d e k g özlerim

— 18 —

Ak k o y u n m eler gelir
D ağları deler g elir
314

A n asız k u zu ların
B aşın a n eler gelir

— 19 —

B ah çelerd e sa z olur
G ü l açılır yaz o lu r
Ben y ârim e g ü l dem em
G ü lü n ö m rü az olur

— 20 —

Bu d ere derin oldu

G ö lg e si serin oldu
B en im se v d iğ im g ü zel
E llere gelin oldu

— 21 —

K a rşıd a o tu ran lar

D erd im i artıran lar
B an a bir ö ğü t verin
Y ârin den ay rıla n lar

- 22 —

S ü p ü rg e si yo n cad an
G ay et beli inceden
Ben sen i k ısk an ırım
Y erdeki k arın cad an

— 23 —

B ü lb ü ller d ü ğ ü n ey ler
B ilm em ki ne g ü n ey ler
İster g ü l ister ağ la
F elek bildiğin ey ler

— 24 —

E li elekli yârim
A tlas bilekli v ârim
 315
On y iğid e bed eld ir
A slan y ü rek li yârim

— 25 —

Şu d a ğ la r o lm asay d ı
L âlesi so lm a say d ı
Ö lüm Allahın em ri
A yrılık o lm asay d ı

— 26 —

Ş u d ağın y o lu n a bak
Ç içeğin m o ru n a bak
Ü zü lm e dedi gön lü m
Sen işin so n u n a b a k

— 2.1 —

A k şam ın v ak ti geçti
Bir g ü z el baktı geçti
Z ülfün ü k em en t etm iş
B o y n u m a taktı geçti

— 28 —

G el b a k m a k im se y e hor
H alkı yo rm a, k endin yo r
Y ık m ak için çok d ü şü n
Y ık m ak kolay y a p m a k zor
— 29 —
B a şlad ı z â ra b ü lb ü l
N e d em iş h âra bü lbül
Gül y a p ra ğ ı d ü şü n ce
D ü şe r efk âra b ü lb ü l

— 30 —

Ele al k em an ın k u r
At o k u n b a ğ rım a v u r
316
E lin d ed ir söz v erm e
Sö z v erirsen sö z d e d u r

— 31 —

U rfa’nın ellerin de
Ç im eydin g öllerin d e
B ir dal rey h an olaydım
Y ârim in ellerin de

— 32 —

Ç u b u k u zu n b a ğ lam a
Ben g id iy o m ağ la m a
G id er g id e r gelirim
G a y ra g ön ü l b a ğ lam a

— 33 -

Y üz ben den
Y ar çev ird i yü z ben d en
G am y ard an vefalıdır
H iç çev irm ez yü z ben den

— 34 —

Y are ben d en
D erd ben d en y are ben den
T ab ib im b a k m a d ık ç a
G itm iyor y are ben den
G ö rsü n ne h ale d ü ştü m
Sö y ley in y are ben den

-T 3 5 —

Y azın dan
V azg eç g ö n ü l yazın dan
K âtip kölen olayım
Ö ğret b an a yazın dan
 şık a ölüm olm az
Ya k ü rek tir y a zindan
 K Ü L T Ü R BA KA N LIĞ IN CA ' N E Ş R E D İL M İŞ
OLAN BAZI ED EBİY A T KİTAPLARI

M U H T A S A R A V R U P A E D E B İY A T I
T A R İ H Î ...................................................... Yusuf Şerif Kılıçel F. 150 kr.

A V R U P A E D E B İY A T I N U M U N E L E R İ Yusuf Şerif Kılıçel F . 50 kr.

F R A N S IZ E D E B İY A T I A N T O L O JİS İ Reşat Nuri Güntekin I.c. F. 50 kr.

II.c. F. 75 kr.

III.c. F. 80 kr.

İT A L Y A N E D E B İ Y A T I ........................ Halit Fahri Ozansoy F. 30 kr.

Ş A H E S E R L E R A N T O L O JİS İ Vasfî Mahir I. c. F. 70 kr.

II. c. B a
D A N T E V E D ÎV İN A K O M E D Y A N. Haşim Sinanoğlu F. 35 kr.

B E K T A Ş İ Ş A İR L E R İ Sadettin Nûzhet Ergun F. 155 kr.

S a tış yeri

K ültür B ak an lığ ı Y ayın Evi

Ç e m b e rlitaş, İstanbul, Telefon. 23803

F. 85 Kuruş