1D1 Giai

MỤC LỤC
Chương 1. HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC, PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC 1

§1 – HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC 1
A KIẾN THỨC CẦN NHỚ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1
B PHÂN LOẠI, PHƯƠNG PHÁP GIẢI TOÁN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Dạng 1: Tìm tập xác định của hàm số lượng giác . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
Dạng 2: Tính chẵn lẻ của hàm số . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
Dạng 3: Tìm giá trị lớn nhất - giá trị nhỏ nhất . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
C BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
§2 – PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC CƠ BẢN 12

A KIẾN THỨC CẦN NHỚ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12
B PHÂN LOẠI, PHƯƠNG PHÁP GIẢI TOÁN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Dạng 1: Giải các phương trình lượng giác cơ bản . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Dạng 2: Giải các phương trình lượng giác dạng mở rộng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14
Dạng 3: Giải các phương trình lượng giác có điều kiện xác định . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Dạng 4: Giải các phương trình lượng giác trên khoảng (a; b) cho trước . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
C BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
§3 – MỘT SỐ PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC THƯỜNG GẶP 21

A KIẾN THỨC CẦN NHỚ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
B PHÂN LOẠI, PHƯƠNG PHÁP GIẢI TOÁN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Dạng 1: Giải phương trình bậc nhất đối với một hàm số lượng giác . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
Dạng 2: Giải phương trình bậc hai đối với một hàm số lượng giác . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Dạng 3: Giải phương trình bậc nhất đối với sinx và cosx . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
Dạng 4: Phương trình đẳng cấp bậc hai đối với sinx và cosx . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Dạng 5: Phương trình chứa sin x ± cos x và sin x · cos x . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
C BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
§4 – MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIẢI PT LƯỢNG GIÁC 36

A PHÂN LOẠI, PHƯƠNG PHÁP GIẢI TOÁN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Dạng 1: Biến đổi đưa phương trình về dạng phương trình bậc hai, ba,... đối với một
hàm số lượng giác . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
Dạng 2: Biến đổi asinx + bcosx . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Dạng 3: Biến đổi đưa về phương trình tích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
Dạng 4: Một số bài toán biện luận theo tham số . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
i/53 p Tài liệu học tập môn Toán – Khối 11

ii
MỤC LỤC Kết nối tri thức với cuộc sống
B BÀI TẬP TỰ LUYỆN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
§5 – ĐỀ ÔN TẬP CUỐI CHƯƠNG 44

§6 – ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM CÁC CHỦ ĐỀ 53
A ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM BÀI 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
B ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM BÀI 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
C ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM BÀI 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
D ĐÁP ÁN ĐỀ ÔN TẬP CUỐI CHƯƠNG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
ii/53 p Tài liệu học tập môn Toán – Khối 11

ng
Chươ
1
HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC, PHƯƠNG
TRÌNH GIÁC,
HÀM SỐ LƯỢNG LƯỢNG GIÁC
PHƯƠNG
TRÌNH LƯỢNG GIÁC
§1. HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC

A. KIẾN THỨC CẦN NHỚ
1. Hàm số y = sin x
• Tập xác định: D = R. y
• Tập giác trị: [−1; 1], tức là − π2

−1 ≤ sin x ≤ 1, ∀x ∈ R.
−π π π x
2
• Hàm số y = sin x là hàm số lẻ nên đồ thị hàm
số nhận gốc tọa độ O làm tâm đối xứng. Đồ thị hàm số y = sin x
• Hàm số y = sin x tuần hoàn với chu kì T = 2π,
nghĩa là sin(x + k2π) = sin x, với k ∈ Z.
2. Hàm số y = cos x
• Tập xác định: D = R. y
• Tập giác trị: [−1; 1], tức là − π2

−π π
−1 ≤ cos x ≤ 1, ∀x ∈ R.
π x
2
• Hàm số y = cos x là hàm số chẵn nên đồ thị hàm
số nhận trục Oy làm trục đối xứng. Đồ thị hàm số y = cos x
• Hàm số y = cos x là hàm số tuần hoàn với chu
kì T = 2π, nghĩa là cos(x + k2π) = cos x, với
k ∈ Z.
y
3. Hàm số y = tan x
π
• Điều kiện cos x 6= 0 ⇔ x 6= + kπ, k ∈ Z.
nπ 2 o
Tập xác định: D = R\ + kπ, k ∈ Z .
2
• Tập giá trị: R. −π − π2
O π π x
2
• Là hàm số lẻ.
• Là hàm số tuần hoàn với chu kì T = π, nghĩa là

tan(x + kπ) = tan x, với k ∈ Z.
1/53 p Tài liệu học tập môn Toán – Khối 11

2
1. HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC Kết nối tri thức với cuộc sống
4. Hàm số y = cot x
y
• Điều kiện sin x 6= 0 ⇔ x 6= kπ, k ∈ Z.
Tập xác định: D = R \ {kπ, k ∈ Z} .
• Tập giá trị: R.
• Là hàm số lẻ.
3π
• Là hàm số tuần hoàn với chu kì T = π, nghĩa −π − π2 2
là cot(x + kπ) = cot x, với k ∈ Z. π x
O π
2
5. Một số trường hợp đặc biệt
Các trường hợp đặc biệt cho hàm y = sin x

sin sin sin
B
A0 A
O cos O cos cos
O
B0
π
sin x = 1 ⇔ x = 2 + k2π sin x = −1 ⇔ x = − π2 + k2π sin x = 0 ⇔ x = kπ
Các trường hợp đặc biệt cho hàm y = cos x

sin sin sin
B
A A0
cos cos O cos
O O
B0
π
cos x = 1 ⇔ x = k2π cos x = −1 ⇔ x = π + k2π cos x = 0 ⇔ x = 2 + kπ
B. PHÂN LOẠI, PHƯƠNG PHÁP GIẢI TOÁN
| Dạng 1. Tìm tập xác định của hàm số lượng giác

Ta chú ý một số điều kiện sau:
f (x)
a) y = xác định ⇔ g(x) 6= 0.
g(x)
b) y = 2n f (x) xác định ⇔ f (x) > 0, trong đó n ∈ N∗ .

p
π
c) y = tan [u(x)] xác định ⇔ u(x) xác định và u(x) 6= + kπ, k ∈ Z.
2
d) y = cot [u(x)] xác định ⇔ u(x) xác định và u(x) 6= kπ, k ∈ Z.

3
Chương 1. HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC, PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC Kết nối tri thức với cuộc sống
# Ví dụ 1. Tìm tập xác định của các hàm số sau đây:

2 sin x + 3 1 + cos x 2 + 3 cos 2x
a) y = b) y = c) y =
cos x 1 − cos x sin x
1 + cos x sin x − 3 2 sin x + 3
d) y = e) y = f) y =
1 + sin x cos x + 1 cos x + 2
2 sin x + 3 2 sin x − 3 x−1
g) y = h) y = i) y = sin .
sin x − 1 2 sin x + 3 x+2
√
√
…
cos x − 2 1 + cos x
j) y = 3 − 2 cos x. k) y = l) y =
1 + cos x 1 − cos x
# Ví dụ 2. Tìm tập xác định của các hàm số sau đây:

π

a) y = 2 tan x + 3 b) y = 2 tan 2x − 4 sin x c) y = cot x + +1
4
# Ví dụ 3. Tìm tất cả các giá trị của m để hàm số sau có tập xác định R.
√ √ sin x − 1
a) y = m − cos x b) y = 2 sin x − m c) y =
cos x + m
p
# Ví dụ 4. Tìm tất cả các giá trị của m để hàm số y = cos2 x − (2 + m) cos x + 2m có tập xác
định R.
| Dạng 2. Tính chẵn lẻ của hàm số

Ta thực hiện các bước sau:
a) Tìm tập xác định D của hàm số – Tập D phải đối xứng.
b) Tính f (−x) (chỗ nào có biến x, ta thay bởi −x) và thu gọn kết quả. Khi đó
• Nếu f (−x) = f (x): hàm số đã cho là hàm chẵn.

• Nếu f (−x) = − f (x): hàm số đã cho là hàm lẻ.
• Nếu không rơi vào 2 trường hợp trên, ta kết luận hàm số không chẵn, không lẻ.
GHI NHỚ
¬ Hàm số y = sin x là hàm số lẻ. Hàm số y = cos x là hàm số chẵn.
® Hàm số y = tan x là hàm số lẻ. ¯ Hàm số y = cot x là hàm số lẻ.
# Ví dụ 5. Xét tinh chẵn lẻ của hàm số

Å ã
9π
a) y = f (x) = sin 2x + ; b) y = f (x) = tan x + cot x.
2
Ê Lời giải.
a) Tập xác định D = ã tập đốixứng. Do đó ∀x ∈ Dthì −x ∈D.

Å R, là một
9π π π
Ta có f (x) = sin 2x + = sin 2x + + 4π = sin 2x + = cos 2x.
2 2 2
4
Có f (−x) = cos (−2x) = cos 2x = f (x).

Vậy hàm số f (x) là hàm số chẵn.

®
cos x 6= 0 x 6= π + kπ
b) Hàm số có nghĩa ⇔ ⇔ 2 (với k, l ∈ Z).
sin x 6= 0 x 6= lπ
nπ o
Tập xác định D = R\ + kπ, lπ |k, l ∈ Z , là một tập đối xứng.
2
Do đó ∀x ∈ D thì −x ∈ D. Ta có f (−x) = tan (−x)+cot (−x) = − tan x−cot x = − (tan x + cot x) =
− f (x).
Vậy hàm số f (x) là hàm số lẻ.

# Ví dụ 6. Xét tính chẵn lẻ của hàm số y = tan7 2x · sin 5x.
Ê Lời giải.
π π kπ
Hàm số có nghĩa khi cos 2x 6= 0 ⇔ 2x 6= + kπ ⇔ x 6= + , k ∈ Z.
2 4 2
ß ™
π kπ
• Tập xác định D = R\ + , k ∈ Z , là một tập đối xứng. Do đó ∀x ∈ D thì −x ∈ D.
4 2
• Ta có f (−x) = tan7 (−2x). sin(−5x) = tan7 2x. sin 5x = f (x).
Vậy hàm số f (x) là hàm số chẵn.
| Dạng 3. Tìm giá trị lớn nhất - giá trị nhỏ nhất
Ta thường dùng một trong 3 phương pháp sau:
Sử dụng các bất đẳng thức cơ bản
¬ −1 ≤ sin x ≤ 1, ∀x ∈ R; −1 ≤ cos x ≤ 1, ∀x ∈ R;
® 0 ≤ sin2 x, cos2 x ≤ 1, ∀x ∈ R; ¯ 0 ≤ | sin x|, | cos x| ≤ 1, ∀x ∈ R.
° Cô – si: ± Bunhiacopxki:
√
a + b ≥ 2 ab, với mọi a, b ≥ 0 (ab + cd)2 ≤ (a2 + c2 )(b2 + d 2 )
Dấu bằng xảy ra khi a = b. a c

Dấu bằng xảy ra khi = .
b d
Sử dụng điều kiện có nghiệm
¬ sin x = f (m) có nghiệm khi −1 ≤ f (m) ≤ 1.

cos x = f (m) có nghiệm khi −1 ≤ f (m) ≤ 1.
® sin x + b cos x = c có nghiệm khi a2 + b2 ≥ c2 .
Sử dụng bảng biến thiên: Lập bảng biến thiên của hàm số, từ đó, kết luận.
# Ví dụ 7. Tìm giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của các hàm số sau
1 − 2sin2 x √
a) y = 2 sin x + 3 b) y = c) y = 2 + cos x − 1
3
d) y = 4 sin x cos x + 1; e) y = 4 − 3 sin2 2x. f) y = (3 − sin x)2 + 1

5
g) y = sin4 x + cos4 x h) y = sin6 x + cos6 x
# Ví dụ 8. Tìm x để hàm số y = (sin x + 3)2 − 1 đạt giá trị nhỏ nhất.
√
# Ví dụ 9. Tìm x để hàm số y = 1 − 3 1 − cos2 x đạt giá trị nhỏ nhất.
# Ví dụ 10. Tìm giá trị lớn nhất và nhỏ nhất của hàm số sau
√
a) y = 3 sin x + cos x b) y = sin 2x − cos 2x c) y = 3 sin x + 4 cos x
# Ví dụ 11. Tìm giá trị lớn nhất và nhỏ nhất của hàm số sau
a) y = 2sin2 x − 3 sin x + 1 b) y = 2cos2 x + 3 cos x − 2 c) y = cos 2x − sin x + 3
√
# Ví dụ 12. Tìm giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất của hàm số y = 2 cos2 x − 2 3 sin x cos x + 1.
Ê Lời giải.
Ta có
√
y = 2 cos2 x − 2 3 sin x cos x + 1
√
= 2 cos2 x − 1 − 3 sin 2x + 2
√
= cos 2x − 3 sin 2x + 2 å
Ç √
1 3
= 2 cos 2x − sin 2x + 2
2 2
π
= 2 cos 2x + + 2.
3
π
Mặt khác −1 ≤ 2 cos 2x + + 2 ≤ 4, ∀x ∈ R
3
⇒ 0 ≤ y ≤ 4, ∀x ∈ R.
π
Giá trị lớn nhất của hàm số là 4 ⇔ x = − + kπ.
6
π
Giá trị nhỏ nhất của hàm số là 0 ⇔ x = + kπ.
3
sin x + 3 cos x + 1
# Ví dụ 13. Tìm giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của hàm số y = .
sin x − cos x + 2
Ê Lời giải.
Ta có sin x − cos x + 2 > 0, ∀x ∈ R.
sin x + 3 cos x + 1
Xét y = ⇔ (1 − y) sin x + (3 + y) cos x = 2y − 1.
sin x − cos x + 2
Ta có
[(1 − y) sin x + (3 + y) cos x]2 ≤ [(1 − y)2 + (3 + y)2 ] · [sin2 x + cos2 x]

⇔ (2y − 1)2 ≤ (1 − y)2 + (3 + y)2
√ √
2 4 − 34 4 + 34
⇔ 2y − 8y − 9 ≤ 0 ⇔ ≤y≤ .
2 2
√ √
4 − 34 4 + 34
Kiểm tra dấu bằng xảy ra, ta được min y = ; max y = .
2 2
6
C. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM
Câu 1. Tìm tậpnxác định D củao hàm số y = − tan x.

π
A. D = R \ + kπ, k ∈ Z . B. D = R \ {kπ, k ∈ Z}.
2 nπ o
C. D = R \ {k2π, k ∈ Z}. D. D = R \ + k2π, k ∈ Z .
2
Ê Lời giải.
π
Hàm số y = − tan x xác định khi x 6= + kπ, k ∈ Z.
2
Chọn đáp án A
Câu 2. Tìm tập
n xác o hàm số y = cot x.
định của
π
A. D = R\ k |k ∈ Z . B. D = R\{kπ|k ∈ Z}.
2 nπ o
C. D = R\{k2π|k ∈ Z}. D. D = R\ + kπ|k ∈ Z .
2
Ê Lời giải.
Hàm số xác định khi và chỉ khi sin x 6= 0 ⇔ x 6= kπ, k ∈ Z.
Vậy D = R\{kπ|k ∈ Z}.
Chọn đáp án B
1 − 3 cos x
Câu 3. Điều kiện xác định của hàm số y = là
sin x
π kπ
A. x 6= + kπ, k ∈ Z. B. x 6= k2π, k ∈ Z. C. x 6= , k ∈ Z. D. x 6= kπ, k ∈ Z.
2 2
Ê Lời giải.
Điều kiện xác định của hàm số đã cho là sin x 6= 0 ⇔ x 6= kπ, k ∈ Z.
Chọn đáp án D
2 sin x + 1
Câu 4. Với ký hiệu k ∈ Z, điều kiện xác định của hàm số y = là
1 − cos x
π π
A. x 6= k2π. B. x 6= kπ. C. x 6= + kπ. D. x 6= + k2π.
2 2
Ê Lời giải.
Hàm số xác định ⇔ 1 − cos x 6= 0 ⇔ cos x 6= 1 ⇔ x 6= k2π (k ∈ Z).
Vậy điều kiện xác định của hàm số đã cho là x 6= k2π (k ∈ Z).
Chọn đáp án A
π
Câu 5. Với ký hiệu k ∈ Z, điều kiện xác định của hàm số y = tan 2x − là
3
π π 5π π 5π π
A. x 6= + k . B. x 6= + kπ. C. x 6= + kπ. D. x 6= +k .
6 2 12 2 12 2
Ê Lời giải.
π π π 5π π
Hàm số xác định ⇔ cos 2x − 6= 0 ⇔ 2x − 6= + kπ ⇔ x 6= + k (k ∈ Z).
3 3 2 12 2
5π π
Vậy điều kiện xác định của hàm số đã cho là x 6= + k (k ∈ Z).
12 2
Chọn đáp án D
Câu 6. Tập giá trị của hàm số y = cos x là tập hợp nào sau đây?
A. R. B. (−∞; 0]. C. [0; +∞]. D. [−1; 1].
Ê Lời giải.
Với mọi x ∈ R thì −1 ≤ cos x ≤ 1.
Chọn đáp án D
Câu 7. Tập giá trị của hàm số y = sin 2x là
A. [−2; 2]. B. [0; 2]. C. [−1; 1]. D. [0; 1].
7
Ê Lời giải.
Tập giá trị của hàm số y = sin 2x là [−1; 1]
Chọn đáp án C
Câu 8. Mệnh đề nào dưới đây đúng?
A. Hàm số y = sin x là hàm số chẵn. B. Hàm số y = cos x là hàm số chẵn.
C. Hàm số y = tan x là hàm số chẵn. D. Hàm số y = cot x là hàm số chẵn.
Ê Lời giải.
Theo định nghĩa thì trong bốn hàm số đã cho, chỉ có hàm số y = cos x là hàm số chẵn.
Chọn đáp án B
Câu 9. Tìm hàm số lẻ trong các hàm số sau:
A. y = sin2 x. B. y = x cos 2x. C. y = x sin x. D. y = cos x.
Ê Lời giải.
Tất cả các hàm ở 4 đáp án đều có tập xác định là R, nên để kiểm tra tính lẻ, ta chỉ cần kiểm tra tính chất
f (−x) có bằng với f (x), ∀x ∈ R và hàm đó là y = x cos 2x.
Chọn đáp án B
Câu 10. Tìm điều kiện xác định của hàm số y = tan x + cot x.
π kπ
A. x 6= kπ, k ∈ Z. B. x 6= + kπ, k ∈ Z. C. x 6= , k ∈ Z. D. x ∈ R.
2 2
Ê Lời giải.
kπ
Hàm số xác định ⇔ sin 2x 6= 0 ⇔ x 6= , k ∈ Z.
2
Chọn đáp án C
2 cos 3x − 1
Câu 11. Tập xác định của hàm số y = là
cos x + 1
A. D = R \ {π + kπ; k ∈ Z}. B. D = R \ {k2π; k ∈ Z}.
π
C. D = R \ { + kπ; k ∈ Z}. D. D = R \ {π + k2π; k ∈ Z}.
2
Ê Lời giải.
Hàm số xác định khi và chỉ khi cos x + 1 6= 0 ⇔ cos x 6= −1 ⇔ x 6= π + k2π, k ∈ Z.
Vậy hàm số có tập xác định D = R \ {π + k2π; k ∈ Z}.
Chọn đáp án D
Câu 12. Mệnh đề nào dưới đây sai?
A. Hàm số y = tan x tuần hoàn với chu kì π. B. Hàm số y = cos x tuần hoàn với chu kì π.
C. Hàm số y = cot x tuần hoàn với chu kì π. D. Hàm số y = sin 2x tuần hoàn với chu kì π.
Ê Lời giải.
Hàm số y = cos x tuần hoàn với chu kì 2π, các hàm số y = tan x, y = cot x, y = sin 2x tuần hoàn với chu
kì π.
Chọn đáp án B
Câu 13. Hàm số y = sin 2x có chu kỳ là
π
A. T = 2π. B. T = . C. T = π. D. T = 4π.
2
Ê Lời giải.
2π
Chú ý với k là số nguyên dương hàm số y = sin kx có chu kỳ T = .
k
Chọn đáp án C
Câu 14. Hàmsố nàolà hàm số chẵn?
π π
A. y = sin x + . B. y = cos x + . C. y = sin 2x. D. y = tan x − sin 2x.
2 2
Ê Lời giải.

8
π
Xét y = sin x + có tập xác định D = R.
2
π
Mặt khác y = sin x + = cos x nên là hàm chẵn.
2
Chọn đáp án A
Câu 15. Đường cong trong hình dưới đây là đồ thị của một hàm số trong bốn hàm số được liệt kê ở
bốn phương án A,B,C,D. Hỏi hàm số đó là hàm số nào?
y
1
−π π
O 2π x
−1
A. y = 1 + sin x. B. y = 1 − sin x. C. y = sin x. D. y = cos x.

Ê Lời giải.
Ta thấy y(0) = 1, do đó loại đáp án C.
π π
Hàm số không đạt giá trị bằng 2 tại x = hay x = − , loại đáp án A và B.
2 2
Do đó, hàm số cần tìm phải là y = cos x.
Chọn đáp án D
Câu 16. Đường cong trong hình vẽ bên dưới là đồ thị của một trong bốn hàm số được liệt kê ở bốn
phương án A, B, C, D. Hỏi đó là hàm số nào?
y
2
1
−π π O π π x
−
2 2
A. y = cos x + 1. B. y = 2 − sin x. C. y = 2 cos x. D. y = cos2 x + 1.

Ê Lời giải.
Đồ thị hàm số đã cho đi qua điểm (0, π). Trong các hàm số đã cho chỉ có hàm số y = cos x + 1 thỏa
mãn.
Chọn đáp án A
√
Câu 17. Tìm giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của hàm số y = cos x + 2.
A. max y = 3 và min y = 1. B. max y = 3 và min y = 2.
C. max y = 3 và min y = −2. D. max y = 3 và min y = −1.
Ê Lời giải.
√ D = {x ∈ R, cos x ≥ 0}.√
Tập xác định:
Ta có 0 ≤ cos x ≤ 1, ∀x ∈ D ⇒ 2 ≤ cos x + 2 ≤ 3, ∀x ∈ D.
Ngoài ra khi cos x = 1 thì y = 3 và khi cos x = 0 thì y = 2. Vậy max y = 3 và min y = 2.
Chọn đáp án B
√
Câu 18. Tìm tập y = 2 sin x +√
√ giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất của hàm số sau √ 3.
A. max y = √5, min y = 1. B. max y = √5, min y = 2 5.
C. max y = 5, min y = 2. D. max y = 5, min y = 3.
Ê Lời giải.
√
Ta có 1 ≤ 2 sin x + 3 ≤ 5 ⇒ 1 ≤ y ≤ 5.
√ π π
Vậy max y = 5 khi sin x = 1 ⇔ x = + k2π và min y = 1 khi x = − + k2π.
2 2
Chọn đáp án A
9
π
Câu 19. Tìm tập giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất của hàm số sau y = 1 + 3 sin 2x − .
4
A. min y = −2, max y = 4. B. min y = 2, max y = 4.
C. min y = −2, max y = 3. D. min y = −1, max y = 4.
Ê Lời giải.
π
Ta có: −1 ≤ sin 2x − ≤ 1 ⇒ −2 ≤ y ≤ 4.
4
π π
• y = −2 ⇔ sin 2x − = −1 ⇔ x = − + kπ ⇒ min y = −2.
4 8
π 3π
• y = 4 ⇔ sin 2x − =1⇔x= + kπ ⇒ max y = 4.
4 8
Chọn đáp án A
Câu 20. Tìm tập giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất của hàm số sau y = 3 − 2 cos2 3x.
A. min y = 1, max y = 2. B. min y = 1, max y = 3.
C. min y = 2, max y = 3. D. min y = −1, max y = 3.
Ê Lời giải.
Ta có: 0 ≤ cos2 3x ≤ 1 ⇒ 1 ≤ y ≤ 3.
kπ
• y = 1 ⇔ cos2 3x = 1 ⇔ x = ⇒ min y = 1.
3
π kπ
• y = 3 ⇔ cos2 3x = 0 ⇔ x = + ⇒ max y = 3.
6 3
Chọn đáp án B
√
Câu 21. Tìm tập giá trị lớn nhất,
√ giá trị nhỏ nhất của hàm số sau y = 1 + 2 + sin
√ 2x.
A. min y = 2, max y = 1 + √3. B. min y = 2, max y = 2 + 3.
C. min y = 1, max y = 1 + 3. D. min y = 1, max y = 2.
Ê Lời giải.
√
Ta có −1 ≤ sin 2x ≤ 1 ⇒ 2 ≤ y ≤ 1 + 3.
π
• y = 2 ⇔ sin 2x = −1 ⇔ x = − + kπ ⇒ min y = 2.
4
√ π √
• y = 1 + 3 ⇔ sin 2x = 1 ⇔ x = + kπ ⇒ max y = 1 + 3.
4
Chọn đáp án A
4
Câu 22. Tìm tập giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất của hàm số sau y = .
1 + 2sin2 x
4 4
A. min y = , max y = 4. B. min y = , max y = 3.
3 3
4 1
C. min y = , max y = 2. D. min y = , max y = 4.
3 2
Ê Lời giải.
4
Ta có: 0 ≤ sin2 x ≤ 1 ⇒ ≤ y ≤ 4.
3
4 π 4
• y= ⇔ sin2 x = 1 ⇔ x = + kπ ⇒ min y = .
3 2 3
• y = 4 ⇔ sin2 x = 0 ⇔ x = kπ ⇒ max y = 4.
Chọn đáp án A
10
Câu 23. Tìm tập giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất của hàm số sau y = 2 sin2 x + cos2 2x.
3
A. max y = 4, min y = . B. max y = 3, min y = 2.
4
3
C. max y = 4, min y = 2. D. max y = 3, min y = .
4
Ê Lời giải.
Đặt t = sin2 x, 0 ≤ t ≤ 1 ⇒ cos 2x = 1 − 2t
1 2 3
Å ã
2 2
⇒ y = 2t + (1 − 2t) = 4t − 2t + 1 = 2t − + .
2 4
Å ã2
1 1 3 1 9 3
Do 0 ≤ t ≤ 1 ⇒ − ≤ 2t − ≤ ⇒ 0 ≤ 2t − ≤ ⇒ ≤ y ≤ 3.
2 2 2 2 4 4
π 3 2 1
Vậy max y = 3 khi x = + kπ và min y = khi sin x = .
2 4 4
Chọn đáp án D
Câu 24. Tìm tập giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất của hàm số sau y = 3 sin x + 4 cos x + 1.
A. max y = 6, min y = −2. B. max y = 4, min y = −4.
C. max y = 6, min y = −4. D. max y = 6, min y = −1.
Ê Lời giải.
Ta có: (3 sin x + 4 cos x)2 ≤ (32 + 42 )(sin2 x + cos2 x) = 25 ⇒ −5 ≤ 3 sin x + 4 cos x ≤ 5 ⇒ −4 ≤ y ≤ 6.
sin x 3 sin x 3
Vậy max y = 6 khi = tan x = và min y = −4 khi = tan x = − .
cos x 4 cos x 4
Chú ý: Với cách làm tương tự ta có được kết quả tổng quát sau
p p
− a2 + b2 ≤ a sin x + b cos x ≤ a2 + b2
p p
⇔ max(a sin x + b cos x) = a2 + b2 và min(a sin x + b cos x) = − a2 + b2 .
Chọn đáp án C
Câu 25. Tìm tập giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất của hàm số sau y = 3 sin x + 4 cos x − 1.
A. min y = −6; max y = 4. B. min y = −6; max y = 5.
C. min y = −3; max y = 4. D. min y = −6; max y = 6.
Ê Lời giải.
4

π  sin α =

Ta có y = 5 sin(x + α) − 1 trong đó α ∈ 0; thỏa 5
2  cos α = 3 .

5
Suy ra min y = −6; max y = 4.
Chọn đáp án A
Câu 26. Tìm giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất của hàm số y = 3 sin x + 4 cos x − 1.
Ê Lời giải.
4 3
Ta có y = 5 sin(x + α) − 1, trong đó α ∈ [0; 2π] thỏa sin α = , cos α = .
5 5
Với mọi x ∈ R, ta có −1 ≤ sin(x + α) ≤ 1 ⇒ −6 ≤ y ≤ 4 ⇒ max y = 4, min y = −6.
Chọn đáp án A
1 3
Câu 27. Gọi T là tập giá trị của hàm số y = sin2 x − cos 2x + 3. Tìm tổng các giá trị nguyên của
2 4
T.
A. 4. B. 6. C. 7. D. 3.
Ê Lời giải.
1 2 3 1 2 3 9
Ta có y = sin x − cos 2x + 3 = sin x − 1 − 2 sin2 x + 3 = 2 sin2 x + .

2 4 2 4 4
2 9 2 9 17
Do 0 ≤ sin x ≤ 1 nên ≤ 2 sin x + ≤ .
4 4 4
11
Suy ra T = {3; 4}.

Vậy tổng các giá trị nguyên của T là S = 3 + 4 = 7.
Chọn đáp án C
Câu 28. Hàm số y = cos2 x + sin x + 1 có giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất lần lượt bằng
9 9
A. 3; 1. B. 1; −1. C. ; 0. D. ; 2.
4 4
Ê Lời giải.
Biến đổi y = 1 − sin2 x + sin x + 1 = −t 2 + t + 2, với t = sin x.
Khảo sát hàm ẩn t trên đoạn [−1; 1], ta được kết quả
Chọn đáp án C
2
Câu 29. Giá√ trị lớn nhất của hàm số √y = 2 cos x − sin 2x√+ 5 là √
A. 6 + 2. B. 6 − 2. C. 2. D. − 2.
Ê Lời giải.
2
√ π
y = 2 cos x − sin 2x + 5 = cos 2x − sin 2x + 6 = 2 sin − 2x + 6.
π √ 4
Vì sin − 2x ∈ [−1; 1] nên y ≤ 6 + 2.
4 π π π π
Dấu bằng xảy ra khi sin − 2x = 1 ⇔ − 2x = + k2π ⇔ x = − − kπ.
4 4 2 8
Chọn đáp án A
sin x + 2 cos x + 1
Câu 30. Tìm giá trị lớn nhất M của hàm số y = .
sin x + cos x + 2
A. M = −2. B. M = −3. C. M = 3. D. M = 1.
Ê Lời giải.
sin x + 2 cos x + 1 cos x − 1
Ta có y = = 1+ .
sin x + cos x + 2 x + cos x + 2
sin®
cos x − 1 ≤ 0 cos x − 1
Vì −1 ≤ sin x ≤ 1; −1 ≤ cos x ≤ 1 ⇒ √ ⇒ ≤ 0.
sin x + cos x + 2 ≥ 2 − 2 sin x + cos x + 2
cos x − 1
Vậy y = 1 + ≤ 1.
sin x + cos x + 2
Đẳng thức xảy ra khi cos x = 1 ⇔ x = k2π, k ∈ Z.
Do đó max y = M = 1.
Chọn đáp án D
—HẾT—

12
2. PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC CƠ BẢN Kết nối tri thức với cuộc sống
§2. PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC CƠ BẢN

1. Phương trình sin x = a.

Trường hợp a ∈ {−1; 0; 1}.
sin sin sin
B
A0 A
O cos O cos cos
O
B0
π
sin x = 1 ⇔ x = 2 + k2π sin x = −1 ⇔ x = − π2 + k2π sin x = 0 ⇔ x = kπ
√
® √ ´
1 2 3
Trường hợp a ∈ ± ; ± ;± . Ta bấm máy SHIFT sin a để đổi số a về góc α hoặc β ◦
2 2 2
tương ứng.
¬ Công thức theo đơn vị rad: sin
ñ
x = α + k2π
sin x = a ⇔ ,k∈Z N M
x = π − α + k2π a
Công thức theo đơn vị độ: O
x = β ◦ + k360◦
ñ
sin x = a ⇔ ,k∈Z
x = 180◦ − β ◦ + k360◦
Trường hợp a ∈ [−1; 1] nhưng khác các số ở trên.

ñ
x = arcsin a + k2π
sin x = a ⇔ ,k∈Z
x = π − arcsin a + k2π
Công thức mở rộng cho hai hàm f (x) và g(x)

ñ
f (x) = g(x) + k2π
sin[ f (x)] = sin[g(x)] ⇔ ,k∈Z
f (x) = π − g(x) + k2π
2. Phương trình cos x = a.

Trường hợp a ∈ {−1; 0; 1}.
sin
sin B
A
cos O cos
O cos A0 O
B0
π
cos x = 1 ⇔ x = k2π cos x = −1 ⇔ x = π + k2π cos x = 0 ⇔ x = 2 + kπ

13
® √ √ ´
1 2 3
Trường hợp a ∈ ± ; ± ;± . Ta bấm máy SHIFT cos a để đổi số a về góc α hoặc β ◦
2 2 2
tương ứng.
¬ Công thức theo đơn vị rad:
ñ
x = α + k2π M
cos x = a ⇔ ,k∈Z
x = −α + k2π
cos
Công thức theo đơn vị độ: O a
x = β ◦ + k360◦
ñ
cos x = a ⇔ ,k∈Z N
x = −β ◦ + k360◦
Trường hợp a ∈ [−1; 1] nhưng khác các số ở trên.

ñ
x = arccos a + k2π
cos x = a ⇔ ,k∈Z
x = − arccos a + k2π
Công thức mở rộng cho hai hàm f (x) và g(x)

ñ
f (x) = g(x) + k2π
cos[ f (x)] = cos[g(x)] ⇔ ,k∈Z
f (x) = −g(x) + k2π
3. Phương trình tan x = a.

® √ ´
3 √
Trường hợp a ∈ 0; ± ; ±1; ± 3 . Ta bấm máy SHIFT tan a để đổi số a về góc α hoặc β ◦
3
tương ứng.
tang
¬ Công thức theo đơn vị rad: N a
tan x = a ⇔ x = α + kπ, k ∈ Z
O
Công thức theo đơn vị độ:
M
tan x = a ⇔ x = β ◦ + k180◦ , k ∈ Z
Trường hợp a khác các số ở trên thì
tan x = a ⇔ x = arctan a + kπ, k ∈ Z.
4. Phương trình cot x = a.

® √ ´
3 √
Trường hợp a ∈ ± ; ±1; ± 3 . Ta bấm máy SHIFT tan 1
a để đổi số a về góc α hoặc β ◦
3
π
tương ứng. Riêng a = 0 thì α =
2
14
a cotang
¬ Công thức theo đơn vị rad: N
cot x = a ⇔ x = α + kπ, k ∈ Z
O
Công thức theo đơn vị độ:
M
cot x = a ⇔ x = β ◦ + k180◦ , k ∈ Z
Trường hợp a khác các số ở trên thì
cot x = a ⇔ x = arccot a + kπ, k ∈ Z.
| Dạng 1. Giải các phương trình lượng giác cơ bản

• Nhận dạng (biến đổi) về đúng loại phương trình cơ bản, xem số a quy đổi về góc "đẹp" hay
xấu;
• Chọn và ráp công thức nghiệm.
# Ví dụ 1. Giải các phương trình sau:

√
3 π
a) sin 3x = − b) 2 sin −x = 1 c) 2 sin (x − 45◦ ) − 1 = 0
2 5
√
Å ã
2π
d) cos x − =1 e) 2 cos 2x − 1 = 0 f) 3 cos x − 1 = 0.
3

√
3 √ π
a) tan 3x = − b) 3 tan −x = 1 c) tan (x − 45◦ ) − 1 = 0
3 6
√ √
d) sin x − 3 cos x = 0 e) 3 cot x − 1 = 0 f) (tan x − 2)(cot x + 1) = 0.
# Ví dụ 3. (A.2014). Giải phương trình sin x + 4 cos x = 2 + sin 2x
| Dạng 2. Giải các phương trình lượng giác dạng mở rộng

• Biến đổi về một trong các cấu trúc sau
¬ sin u = sin v cos u = cos v ® tan u = tan v ¯ cot u = cot v
• Chú ý các công thức biến đổi lượng giác sau:
¬ − sin x = sin(−x). − cos x = cos (π − x).

π π
® sin x = cos −x . ¯ cos x = sin −x .
2 2

15
a) sin 3x = sin 2x b) sin 2x − sin x = 0 c) sin 5x + sin x = 0
d) cos 2x − cos x = 0 e) cos 8x + cos x = 0 f) cos 4x − sin x = 0
# Ví dụ 5. (B.2013). Giải phương trình sin 5x + 2 cos2 x = 1
| Dạng 3. Giải các phương trình lượng giác có điều kiện xác định
cos x cos2 x − sin2 x

a) =0 b) √ =0 c) tan x(1 − 2 sin2 x) = 0
1 − sin x 2 − sin x
π π
# Ví dụ 7. Giải phương trình tan 2x + + tan − x = 0.
6 3
−π
• Đáp số x = + kπ, k ∈ Z.
2
Ê Lời giải.
π mπ
 
π π
2x + 6= + mπ
 x 6= +

Điều kiện π 6 2 ⇔ 6 2 , m ∈ Z.
π π
 − x 6= + mπ
 x 6= − − mπ

3 2 6
π π π π −π
PT ⇔ tan 2x + = − tan − x ⇔ tan 2x + = tan − + x ⇔ x = + kπ, k ∈ Z.
6 3 6 3 2
−π
Kết hợp với điều kiện ta suy ra phương trình có một họ nghiệm x = + kπ, k ∈ Z.
2
x x
# Ví dụ 8. Giải phương trình cot − 1 cot + 1 = 0.
3 2
3π π
• Đáp số x = + k3π, x = − + k2π, (k ∈ Z).
4 2
Ê Lời giải.
 x x
 sin 6= 0  6= kπ ®
x 6= k3π
Điều kiện: 3 ⇔ 3x ⇔ , (k ∈ Z)
x
 sin 6= 0  6= kπ x 6= k2π
2  2 x
x x π 3π
  
cot − 1 = 0 cot = 1 = + kπ x = + k3π
(1) ⇔  3 ⇔ 3 ⇔
3 4
⇔
 4 , (k ∈ Z) .
x x
 x π  π
cot + 1 = 0 cot = −1 = − + kπ x = − + k2π
2 2 2 4 2
So với điều kiện các nghiệm này thỏa.
3π π
Vậy phương trình có nghiệm: x = + k3π, x = − + k2π, (k ∈ Z).
4 2
sin 2x + 2 cos x − sin x − 1
# Ví dụ 9. Giải phương trình √ =0
3 + tan x
π
• Đáp số x = + k2π.
3

16
| Dạng 4. Giải các phương trình lượng giác trên khoảng (a; b) cho trước
¬ Giải phương trình, tìm các họ nghiệm x = α + kπ
Vì x ∈ (a; b) nên a < α + kπ < b, chuyển vế tìm khoảng "dao động" của k.
® Kết hợp với k ∈ Z, ta chọn các giá trị k nguyên nằm trong khoảng vừa tìm được.
¯ Với mỗi giá trị k, ta thay vào tìm nghiệm tương ứng.
# Ví dụ 10. Tìm nghiệm của các phương trình lượng giác sau trên khoảng cho trước
√ √
b) 2 sin(x − 1) = −1 trên − 7π π

a) 3 tan x − 3 = 0 trên (0, 3π). 2 ,2 .
π √
c) 2 cos 3x − − 1 = 0 trên (−π, π). d) tan(3x + 2) − 3 = 0 trên − π2 , π2 .
3
√ π −π 2π
# Ví dụ 11. Giải phương trình 3 − 3 tan 2x − = 0 với <x< .
3 4 3
Ê Lời giải.
π √ π kπ
Phương trình tương đương với tan 2x − = 3 ⇔ x = + , k ∈ Z.
3 3 2
−π 2π −π π kπ 2π −7π kπ π −7 2
Vì <x< ⇔ < + < ⇔ < < ⇔ <k< .
4 3 4 3 2 3 12 2 3 6 3
Do k ∈ Z nên k ∈ {−1; 0}.
−π π
Với k = −1 thì x = , với k = 0 thì x = .
6 3
−π π
Vậy x = và x = thỏa mãn yêu cầu bài toán.
6 3
# Ví dụ 12. Giải phương trình tan (x + 30◦ ) + 1 = 0 với −90◦ < x < 360◦ .
Ê Lời giải.
Ta có:tan (x + 30◦ ) + 1 = 0 ⇔ tan (x + 30◦ ) = −1 = tan (−45◦ ) ⇔ x
= −75◦ + k180◦ .
Do −90◦ < x < 360◦ nên tập nghiệm của phương trình là S = {−75◦ , 105◦ , 285◦ }.
π π
# Ví dụ 13. Tìm x ∈ (−π; π) sao cho sin x − + 2 cos x + = 0.
3 6
Ê Lời giải.
π π
sin(x − ) + 2 cos(x + ) = 0
3 6
π π
⇔ − cos(x + ) + 2 cos(x + ) = 0
6 6
π
⇔ cos(x + ) = 0
6
π
⇔x = + kπ, k ∈ Z
3
2π π
Cho k = −1, 0 ta được x = − , .
3 3

17
π
Câu 1.√Với k ∈ Z thì phương trình 2 sin(x + D. x = − + k2π, k ∈ Z.
60◦ ) = 3 có nghiệm là 2
Ê Lời giải.
A. x = k.1800 ; x = 600 + k.1800 . −π −π
B. x = k.3600 ; x = −1200 + k.3600 . Ta có sin x = −1 ⇔ sin x = sin ⇔x= +
2 2
C. x = k.3600 ; x = 600 + k.3600 . k2π, k ∈ Z.
D. x = −300 + k.3600 ; x = 900 + k.3600 . Chọn đáp án D
Ê Lời giải. Câu 7. Tìm √ nghiệm của phương trình
√
◦ ◦ π 3
√ có 2 sin(x + 60 ) = 3 ⇔ sin(x + 60 ) =
Ta cot x − = .
3 3 3
⇔ x = −300 +k.3600 hoặc x = 900 +k.3600 . π
A. x = + kπ, k ∈ Z.
2 3
Chọn đáp án C 2π
B. x = + kπ, k ∈ Z.
Câu 2. Phương trình nào dưới đây có tập 3
π
nghiệm trùng với tập nghiệm của phương trình C. x = + k2π, k ∈ Z.
3
sin x = 0? D. x = kπ, k ∈ Z.
A. tan x = 0. B. cos x = −1. Ê Lời giải.
C. cot x = 1. D. cos x = 1.
Ta có: √
Ê
® Lời giải. π 3 π π
sin x = 0 cot x − = ⇔ x − = + kπ, k ∈ Z
Ta có sin x = 0 ⇔ ⇔ tan x = 0. 3 3 3 3
cos x 6= 0 2π
⇔x= + kπ, k ∈ Z.
Chọn đáp án A 3
Chọn đáp án B
Câu 3. Tìm m để phương trình cos 2x = 1 − m √
3
có nghiệm. Câu 8. Phương trình cos x = − có tập
A. −1 6 m 6 3. B. 0 6 m 6 2. 2
nghiệmßlà
C. m 6 2. D. m > 0.
™
5π
A. x = ± + k2π; k ∈ Z .
Câu 4. Phương trình nào sau đây vô 6
n π o
nghiệm? B. x = ± + kπ; k ∈ Z .
1 √ 3
A. sin x = . B. tan x = 3.
n π o
C. x = ± + k2π; k ∈ Z .
2 3
1 n π o
C. sin x = 3. D. cos x = − . D. x = ± + kπ; k ∈ Z .
2 6
Câu 5. Phương trình sin x = m vô nghiệm khi √Ê Lời giải. Å ã
3 5π
và chỉ khi Ta có cos x = − ⇔ cos x = cos ⇔x=
A. m > 1. B. ñm < −1. 2 6
m < −1 5π
± + k2π; k ∈ Z.
C. −1 ≤ m ≤ 1. D. 6
m > 1.
Chọn đáp án A
Ê Lời giải.
Câu 9. Tìm
√ tất cả các nghiệm của phương trình
Do tập giá trị của hàm số y = sin x là đoạn
3
[−1; 1], nên phương trình đã cho vô nghiệm khi sin 3x = .
và chỉ khi  2 π k2π
, k∈Z
ñ
m < −1 x= +
A. 
 9 3 .
m > 1. 2π k2π
x= + , k∈Z
9 3
Chọn đáp án D  π
x = + k2π, k ∈ Z
Câu 6. Nghiệm của phương trình sin x = −1 9
B.  .

2π
là x= + k2π, k ∈ Z
π 9
A. x = − + kπ, k ∈ Z.  π kπ
2 x= + , k∈Z
B. x = kπ, k ∈ Z. C. 
 9 3 .
3π 2π kπ
C. x = + kπ, k ∈ Z. x= + , k∈Z
2 9 3
18
 π k2π 2
x= + , k∈Z Câu 13. Phương trình sin x = có số nghiệm
D. 
 3 3 . 3
2π k2π thuộc (−π; π)
x= + , k∈Z A. 1. B. 3. C. 2. D. 4.
3 3
ÊLời giải. Ê Lời giải.
√ π
3x = + k2π, k ∈ Z Chọn đáp án C
3 3 √
sin 3x = ⇔  ⇔

2 2π 3
3x = + k2π, k ∈ Z Câu 14. Cho phương trình sin 2x = . Gọi n
3 2
 π k2π là số các nghiệm của phương trình trong đoạn
x= + , k∈Z [0; 3π] thì giá trị của n là
 9 3 .

2π k2π A. n = 8. B. n = 5.
x= + , k∈Z C. n = 6. D. n = 2.
9 3
Chọn đáp án A Ê Lời giải.
Ta có
Câu 10. Nghiệm của phương trình 2 sin x + 1 = √
0 là 3 π
11π −π sin 2x = ⇔ sin 2x = sin
A. x = + k2π và x = + k2π. 2 3
6 6
 π
π −7π 2x = + k2π
B. x = + k2π và x = + k2π. 3
⇔

6 6 2π
−π 7π 2x = + k2π
C. x = + kπ và x = + kπ. 3
6 6  π
−π 7π x = + kπ
D. x = + k2π và x = + k2π. 6
⇔

6 6 π
Ê Lời giải. x = + kπ.
1 3
2 sin x + 1 = 0 ⇔ sin x = − ⇔ sin x =
2 ß trên đoạn [0; 3π] có tất
Xét ™ cả 6 nghiệm là x =
π π 7π π 7π 13π π 4π 7π
sin − ⇔ x = − + k2π và x = + k2π , , , , , .
6 6 6 6 6 6 3 3 3
Chọn đáp án D Chọn đáp án C
Câu 11. Phương trình sin x − cos x = 1 có một Câu 15. Tìm tất cả các nghiệm của phương
nghiệm là trình sin x − cos x = 0.
π π 2π π
A. − . B. . C. . D. π. A. x = ± + k2π (k ∈ Z).
2 4 3 4
π 5π
Ê Lời giải. B. x = + k2π; x = + k2π (k ∈ Z).
4 4
Ta có π
C. x = + k2π (k ∈ Z).
4
π 1 5π
sin x − cos x = 1 ⇔ sin x − =√ D. x = + k2π (k ∈ Z).
4 2 4
Câu 16. Tìm số đo ba góc của một tam giác

π π 
π
x − = + k2π x = + k2π
⇔ 
 4 4 ⇔ 2 cân biết rằng số đo của một góc là nghiệm của
(k ∈ R).
π π 1
x − = π − + k2π x = π + k2π phương trình cos 2x = − .
4 4 n π π π o n π π2 π o
A. , , ; , , .
Vậy phương trình đã cho có một nghiệm là x = π. n π3 π3 π3 o ß 2π 4 4 2 ™
Chọn đáp án D π π
B. , , ; , , .
ß3 3 3 ™ 3 6 6
Câu 12. Tập nghiệm của phương trình sin 2x = 2π π π
1 là n C. , , .
π o n π3 π 6 π 6o
A. + 2kπ, k ∈ Z . D. , , .
n π4 o 3 3 3
B. + kπ, k ∈ Z . Ê Lời giải.
4
{kπ, k ∈ Z}.
C. n Điều kiện: 0 < x < π
π o 1 2π π
D. + 2kπ, k ∈ Z . cos 2x = − ⇔ 2x = ± + k2π ⇔ x = ± +
2 2 3 3
19
 π π
kπ, (k ∈ Z) 2x + = + k2π
π 2π
π 1  3 6
Từ điều kiện ta được x =
hay x = Ta có sin 2x + = ⇔ ⇔
3 3 2 π 5π
n π π3 π o 2x + = + k2π
Vậy ba góc của tam giác là , , hay  3 6
3 3 3 π
ß ™ x = − + kπ
2π π π 12
, , (k ∈ Z).

3 6 6
 π
x = + kπ
Chọn đáp án B 4
Mỗi họ nghiệm có hai điểm biểu diễn và điểm
Câu 17. Tìm tất cả các giá trị m để phương biểu diễn của họ này không trùng với điểm biểu
m diễn nghiệm thuộc họ còn lại nên có tất cả 4
trình sau có nghiệm: cos 2x = .
2 điểm biểu diễn.
A. m ≤ 1. Chọn đáp án A
B. −1 ≤ m ≤ 1. x
C. −2 ≤ m ≤ 2. Câu 22. Phương trình cos = −1 có tập
2
D. m ≤ −1 hoặc m ≥ 1. nghiệm là
Ê Lời giải. A. {2π + k4π|k ∈ Z}.
Chọn đáp án C B. {π + k2π|k ∈ Z}.
C. {k4π|k ∈ Z}.
Câu 18. Số nghiệm của phương trình D. {k2π|k ∈ Z}.
π
2 cos x − = 1 trong khoảng (0; π) là Ê Lời giải.
2 x x
A. 4. B. 1. C. 2. D. 3. cos = −1 ⇔ = π +k2π ⇔ x = 2π +k4π. (k ∈ Z).
2 2
Ê Lời giải.
Chọn đáp án A
Chọn đáp án C
Câu 23. Nghiệm của phương trình sin4 x −
Câu 19. Phương trình 2 cos x−1 = 0 có nghiệm cos4 x = 0 là
là A. x = π + k2π. B. x = kπ.
π π π π
A. x = ± + k2π, k ∈ Z. C. x = + kπ. D. x = + k .
6 2 4 2
π Ê Lời giải.
B. x = ± + kπ, k ∈ Z.
3 sin4 x−cos4 x = 0 ⇔ sin2 x + cos2 x sin2 x − cos2 x =

π
C. x = ± + 2π, k ∈ Z. 0
6 π π π
π ⇔ − cos 2x = 0 ⇔ 2x = + kπ ⇔ x = + k ,
D. x = ± + k2π, k ∈ Z. 2 4 2
3 k ∈ Z.
Ê Lời giải. Chọn đáp án D
1 π
2 cos x − 1 = 0 ⇔ cos x = ⇔ x = ± + k2π, Câu 24. Tìm tất cả nghiệm của phương trình
2 3
k ∈ Z. sin x. cos x. cos 2x = 0.
π
Chọn đáp án D A. k (k ∈ Z). B. kπ (k ∈ Z).
2
π π
Câu 20. Tập nghiệm của phương trình cos 2x = C. k (k ∈ Z). D. k (k ∈ Z).
4 8
−1 là Ê Lời giải.
A. −kπ,
n π k ∈ Z. o
B. − + kπ, k ∈ Z . sin x. cos x. cos 2x = 0
n π4 o 1
C. − + k2π, k ∈ Z . ⇔ sin 2x cos 2x = 0
2 2
D. {90◦ + k180◦ , k ∈ Z}. 1
⇔ sin 4x = 0
2
Câu 21. Số điểm biểu diễn các nghiệm của kπ
π 1 ⇔x = (k ∈ Z)
phương trình sin 2x + = trên đường tròn 4
3 2
lượng giác là Chọn đáp án C
A. 4. B. 6. C. 1. D. 2. Câu 25. Tính tổng các nghiệm x ∈ [0; 2018π]
Ê Lời giải. của phương trình sin 2x = 1.
20
4071315π 4071315π Ta có
A. S = . B. S = .
2 4
8141621π 8141621π sin 5x − sin x = 0 ⇔ sin
C. S =
2
. D. S =
4
. ñ 5x = sin x
5x = x + k2π
Ê Lời giải. ⇔
π 5x = π − x + k2π
sin 2x = 1 ⇔ x = + kπ, k ∈ Z.
4

π
π x=k
Do x ∈ [0; 2018π] nên 0 ≤ + kπ ≤ 2018π ⇔ ⇔
 2
4 π π
−0,25 ≤ k ≤ 2017,75. x = +k
Các nghiệm của phương trình lượng giác lập  6 3
π
thành một cấp số cộng với số hạng đầu ứng với x=k (k ∈ Z)
2
k = 0 và số hạng cuối ứng với kÅ= 2017.

5π
ã 
π 8069π ⇔ x =

+ mπ (m ∈ Z)
Tổng các nghiệm là S = 1009 · + =  6
4 4  π
4071315π x = + nπ (n ∈ Z) .
. 6
2
Chọn đáp án A

π

 − 2018π ≤ k ≤ 2018π
Câu 26. Tìm số nghiệm thuộc khoảng (−π; π)


 2
5π

của phương trình cos x + sin 2x = 0 Vì x ∈ [−2018π; 2018π] nên − 2018π ≤ + mπ ≤ 2018π
A. 1. B. 4. C. 2. D. 3.

 6

 π
Ê Lời giải.  − 2018π ≤ + nπ ≤ 2018π

 6
⇔ cos x = sin(−2x) ⇔ cos x =
cos x + sin 2x = 0   − 4036 ≤ k ≤ 4036
π 

x = − + k2π  12113
 12103
2 ⇔ − 6 ≤ m ≤ 6 . Do đó có 8073
π
cos + 2x ⇔  2π (k ∈ Z).

2 π
x = − +k

 − 12109 ≤ n ≤ 12107


6 3 
Vì x ∈ (−π; π) nên ta có các nghiệm 6 6
π π 5π π giá trị k, 4036 giá trị m, 4036 giá trị n, suy ra số
− ;− ;− ; . nghiêm cần tìm là 16145 nghiệm.
2 6 6 2
Chọn đáp án B Chọn đáp án A
Câu 27. Phương trình sin 5x − sin x = 0 có bao Câu 28. Tìm tất cả các giá trị nguyên của
nhiêu nghiệm thuộc đoạn [−2018π; 2018π]? tham số m để phương trình cos2 πx = m2 − 9 có
A. 16145. B. 20181. nghiệm.
C. 20179. D. 16144. A. 5. B. 2. C. 1 . D. 3 .
Ê Lời giải. —HẾT—

21
§3. MỘT SỐ PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC

THƯỜNG GẶP
1. Phương trình bậc nhất đối với một hàm số lượng giác
L Dạng phương trình
¬ a · sin x + b = 0 a · cos x + b = 0
® a · tan x + b = 0 ¯ a · cot x + b = 0
L Phương pháp giải: Chuyển vế, biến đổi về phương trình cơ bản.
b b
¬ a · sin x + b = 0 ⇔ sin x = − a · cos x + b = 0 ⇔ cos x = −
a a
b b
® a · tan x + b = 0 ⇔ tan x = − ¯ a · cot x + b = 0 ⇔ cot x = −
a a
2. Phương trình bậc nhất đối với sinx và cosx

• a sin x ± b cos x = c (1).
• Điều kiện có nghiệm a2 + b2 ≥ c2 .

√
L Phương pháp giải: Chia 2 vế phương trình cho a2 + b2 . Khi đó
a b c
(1) ⇔ √ sin x ± √ cos x = √
2
a +b 2 2
a +b 2 a + b2
2
c
⇔ cos φ · sin x ± sin φ · cos x = √
a + b2
2
c a b
⇔ sin (x ± φ ) = √ (2), với cos φ = √ và sin φ = √ .
2
a +b 2 2
a +b 2 a + b2
2
Phương trình (2) là phương trình cơ bản đã xét ở bài trước.

Chú ý hai công thức sau:
• sin a cos b ± cos a sin b = sin(a ± b).
• cos a cos b ± sin a sin b = cos(a ∓ b).
3. Phương trình bậc hai đối với một hàm số lượng giác
¬ a · sin2 x + b · sin x + c = 0 a · cos2 x + b · cos x + c = 0
® a · tan2 x + b · tan x + c = 0 ¯ a · cot2 x + b · cot x + c = 0

22
3. MỘT SỐ PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC THƯỜNG GẶP Kết nối tri thức với cuộc sống
L Phương pháp giải

• Đặt ẩn phụ t, chuyển phương trình về ẩn t.
• Bấm máy, tìm nghiệm t. Sau đó, giải tìm x.
• Chú ý với phương trình số ¬ và thì −1 ≤ t ≤ 1.
| Dạng 1. Giải phương trình bậc nhất đối với một hàm số lượng giác

√
a) 2 sin x + 1 = 0; b) 2 cos x − 1 = 0;
√ √
c) tan x + 3 = 0; d) 3 cot x − 1 = 0.

π √ π
a) 2 sin x − + 1 = 0. b) 2 cos 3x − − 1 = 0.
6 4
π √ √ π
c) tan − x + 3 = 0. d) 3 cot x + + 3 = 0.
3 6
# Ví dụ 3. Tìm tất cả các nghiệm của phương trình 2 sin 2x − 1 = 0 trong đoạn [−2π; 2π].
# Ví dụ 4. Giải phương trình (2 cos x − 1) (sin x + cos x) = sin 2x − sin x.
Ê Lời giải.
Ta có
(2 cos x − 1) (2 sin x + cos x) = sin 2x − sin x

⇔ cos x (2 cos x − 1) = 0
ñ
2 cos x − 1 = 0
⇔
cos x = 0
 π
x = + k2π
 3
 π
⇔ x = − 3 + k2π (k ∈ Z) .

π
x = + kπ
2
 π
x = + k2π
 3
 π
Vậy phương trình có 3 họ nghiệm x = − + k2π (k ∈ Z) .

 3
π
x = + kπ
2
BÀI TẬP TỰ LUYỆN

23
Bài tập 1. Giải các phương trình sau

√
a) 2 cos 2x + 3 = 0. b) 2 sin 3x + 1 = 0
√ √ π
c) 2 cos 2x − 2 = 0. d) 3 − 2 3 cos x + = 0.
4
√ √
Å ã
π 2π
e) 2 cos x − + 1 = 0. f) 2 2 sin x + = 6.
6 5
√ π
g) 3 sin(x − 1) + 2 = 0. h) 3 tan − 2x + 1 = 0.
6
√ √ π
i) (cos 2x + 2)(cot 3x − 1) = 0. j) 2 − 2 3 tan x + = 0.
3
Bài tập 2. Tìm nghiệm của các phương trình lượng giác sau trên khoảng cho trước
√ √
Å ã
7π π
a) 3 tan x − 3 = 0 trên (0, 3π). b) 2 sin(x − 1) = −1 trên − , .
2 2
Bài tập 3. Giải phương trình 2 sin2 2x + sin 7x − 1 = sin x.
Bài tập 4. Giải phương trình (cos x − sin x) sin x cos x = cos x cos 2x.
Bài tập 5. Giải phương trình (2 sin x − cos x)(1 + cos x) = sin2 x.
| Dạng 2. Giải phương trình bậc hai đối với một hàm số lượng giác
# Ví dụ 5. Giải các phương trình sau
a) 3 sin2 x − 5 sin x + 2 = 0; b) 4 cos2 x − 4 cos x − 3 = 0.

√ √
c) 3 sin2 2x + 7 cos 2x − 3 = 0; d) 3 tan2 x − 2 tan x + 3 = 0.
a) cos 2x + cos x + 1 = 0; b) 6 sin2 3x + cos 12x = 14;
c) cos 4x + 6 = 7 cos 2x; d) 7 tan x − 4 cot x = 12.

√
Ä √ ä 2 2 5
a) 1 − 2 + 2 sin x + = 0; b) tan2 x − + 7 = 0.
1 + cot2 x cos x
Ê Lời giải.
1
a) Đặt t = sin x, t ∈ {−1; 1} \ {0}. Ta có = t 2 , phương trình đã cho trở thành
1 + cot2 x
1

√ 2 Ä √ ä t=
2 2t − 2 + 2 t + 1 = 0 ⇔ 
 2.
1
t=
2
 π
x = + k2π
1 1 6
Với t = , ta có sin x = ⇔  (k ∈ Z).

2 2 5π
x=
 6 + k2π
π
x = + k2π
1 1 4
Với t = √ , ta có sin x = √ ⇔  (k ∈ Z).

2 2 3π
x= + k2π
4
24
1 1
b) Ta có tanx = x
− 1. Đặt t = , t ∈ {−1; 1} \ {0}. Phương trình đã cho trở thành
cos cos x
1

t=
t 2 − 1 − 5t + 7 = 0 ⇔ 
 2.
1
t=
3
1 1 π
Với t = , ta có cos x = ⇔ x = ± + k2π (k ∈ Z).
2 2 3
1 1 1
Với t = , ta có cos x = ⇔ x = ± arccos + k2π (k ∈ Z).
3 3 3

cos 2x + 3 cot 2x + sin 4x 4 sin2 2x + 6 sin2 x − 9 − 3 cos 2x

a) = 2; b) = 0.
cot 2x − cos 2x cos x
Ê Lời giải.
® ®
sin 2x 6= 0 sin 2x 6= 0 kπ
a) Điều kiện của phương trình ⇔ ⇔ x 6= .
cot 2x − cos 2x 6= 0 cos 2x 6= 0 4
Khi đó phương trình tương đương
cos 2x + 3 cot 2x + sin 4x = 2(cot 2x − cos 2x)
⇔3 cos 2x + cot 2x + sin 4x = 0
Å ã
1
⇔ cos 2x 3 + + 2 sin 2x = 0
sin 2x
⇔2 sin2 2x + 3 sin 2x + 1 = 0

sin 2x = −1 (loại)
⇔  1
sin 2x = −
2
 π
x = − + k2π
12
⇔ (k ∈ Z).

7π
x= + k2π
12
ß ™
π 7π
Vậy tập nghiệm của phương trình đã cho là S = − + k2π, + k2π, k ∈ Z .
12 12
π
b) Điều kiện của phương trình cos x 6= 0 ⇔ x 6= + kπ (k ∈ Z).
2
Phương trình đã cho tương đương
4 sin2 2x + 6 sin2 x − 9 − 3 cos 2x
⇔4(1 − cos2 2x) + 3(1 − cos 2x) − 9 − 3 cos 2x = 0
⇔2 cos2 2x + 3 cos 2x + 1 = 0

cos 2x = −1
⇔  1
cos 2x = −
 2
π
x = + kπ (loại)
⇔
 2 (k ∈ Z).
π
x = ± + kπ
3
n π o
Vậy tập nghiệm của phương trình đã cho là S = ± + kπ, k ∈ Z .
3
25

a) cos2 x + cos x − 2 = 0; b) 2 sin2 x − 5 sin x + 2 = 0;
√
c) 6 cos2 x + 5 sin x − 7 = 0; d) 3 tan2 x − 2 3 tan x + 1 = 0.
Bài tập 7. Giải các phương trình sau:
a) 2 tan x + cot x − 3 = 0 b) 5 sin x − 2 = 3(1 − sin x) tan2 x ;
x
c) 2 cos 2x. cos x = 1 + cos 2x + cos 3x; d) cos 2x + cos x = 4 sin2 −1
2
Bài tập 8. Tìm nghiệm x ∈ (0; 10π) của phương trình
√
3 √ x
− tan x − 2 3 = sin x 1 + tan x. tan .
cos2 x 2
| Dạng 3. Giải phương trình bậc nhất đối với sinx và cosx

√ √
a) sin x + 3 cos x = 1; b) 3 sin 2x − cos 2x = 2;
√
c) sin 2x − 3 cos 2x = 2; d) 3 sin x + cos x = 2.
√ √
Å ã
2π 6π
# Ví dụ 10. Tìm các nghiệm x ∈ ; của phương trình cos 7x − 3 sin 7x = − 2.
5 7
Ê Lời giải.
Ta có
√ √
√ √ 1 3 2
cos 7x − 3 sin 7x = − 2 ⇔ cos 7x − sin 7x = −
2 2 2
π π π
⇔ cos 7x cos − sin 7x sin = − cos
3 3  4
π 3π
π 3π  7x + 3 = 4 + k2π

⇔ cos 7x + = cos ⇔ π 3π
3 4 7x + = − + k2π
  3 4
5π 5π k2π
 7x = 12 + k2π  x = 84 + 7
⇔ 13π ⇔  13π k2π (k ∈ Z).
7x = − + k2π x=− +
12 84 7
Å ã
2π 6π
Do điều kiện x ∈ ; nên ta chỉ lấy các nghiệm
5 7
53π 59π 5π
x= ,x= ,x = .
84 84 12

26
x x 2 √
# Ví dụ 11. (D.2007). Giải phương trình sin + cos + 3 cos x = 2.
2 2
Ê Lời giải.
Ta có:
x x x x √
(∗) ⇔ sin2 + cos2 + 2 sin cos + 3 cos x = 2
2 √2 2 2 √
⇔ 1 + sin x + 3 cos x = 2 ⇔ sin x + 3 cos x = 1
√
1 3 1 π π 1
⇔ sin x + cos x = ⇔ cos x cos + sin x sin =
2 2 2 6 6 2
π π
⇔ cos x − = cos
6 3
 π π  π
x − = + k2π x = + k2π
⇔ 6 3 ⇔ 2π (k ∈ Z).
π π
x − = − + k2π x = − + k2π
6 3 6
π π
Nghiệm của phương trình là: x = + k2π, x = − + k2π (k ∈ Z).
2 6
(1 − 2 sin x) cos x √
# Ví dụ 12. Giải phương trình = 3.
(1 + 2 sin x)(1 − sin x)

√ √ √
a) cos x − 3 sin x = 1 b) 3 sin x + cos x = 2
√ √
c) 3 cos x − sin x = 0 d) sin 3x − 3 cos 3x = 2 sin 4x
π √
a) cos(π − 2x) − cos 2x + = 2;
2
√ π √
b) 3 cos 2x + sin 2x + 2 sin 2x − = 2 2;
6
√ √ √
c) sin x − 2 cos 3x = 3 cos x + 2 sin 3x;
√
d) cos 7x cos 5x − 3 sin 2x = − sin 5x sin 7x.
√
a) sin x − 3 cos x = 2 sin 5x
√
b) 3 sin 2x + 2sin2 x = 2
√
c) 3 cos 5x − 2 sin 3x cos 2x − sin x = 0
√
d) cos 7x cos 5x − 3 sin 2x = 1 − sin 7x sin 5x
√
e) sin x + cos x sin 2x + 3 cos 3x = 2 cos 4x + sin3 x

Ä √ ä
f) tan x − 3 cot x = 4 sin x + 3 cos x
π
Bài tập 12. Giải phương trình 2 sin(x + ) + sin x + 2 cos x = 3.
6
Bài tập 13. Giải phương trình (sin 2x + cos 2x) cos x + 2 cos 2x − sin x = 0.
Bài tập 14. Giải phương trình sin 2x − cos 2x + 3 sin x − cos x − 1 = 0.
27
| Dạng 4. Phương trình đẳng cấp bậc hai đối với sinx và cosx
• a sin2 x + b sin x cos x + c cos2 x = 0

• Tổng quát: a sin2 x + b sin x cos x + c cos2 x = d
L Phương pháp giải
• Trường hợp 1. Xét cos x = 0, khi đó sin x = ±1. Ta thay trực tiếp vào phương trình
π
Nếu thỏa mãn, suy ra x = + kπ là nghiệm và xét tiếp Trường hợp 2.
2
Nếu không thỏa mãn, ta bỏ qua và xét tiếp Trường hợp 2.
• Trường hợp 2. Xét cos x 6= 0, chia 2 vế phương trình cho cos2 x ta đưa phương trình đang
xét về dạng phương trình bậc hai theo tan x.
• Tổng hợp nghiệm ở 2 trường hợp.
Chú ý công thức

sin x 1
¬ = tan x. sin 2x = 2 sin x cos x ® = tan2 x + 1
cos x cos2 x
a) 2cos2 x − 3 sin x. cos x + sin2 x = 0 b) sin2 x − sin 2x − 3cos2 x + 2 = 0

√
c) 4sin2 x + 3 3 sin 2x − 2cos2 x = 4 d) 4cos2 x + sin 2x − 3 = 0

1
a) 2 sin2 x − 3 sin x cos x + cos2 x = 0. b) sin2 x + sin 2x − 2cos2 x = .
2
√
√ √ 3 + 2
c) 4sin2 x + 3 3 sin 2x − 2cos2 x = 4. d) sin2 x + 3 sin x cos x + 2cos2 x = .
2
Ä √ ä
e) 2sin2 x − 5 sin x cos x − cos2 x = −2. f) 3sin2 x + 8 sin x cos x + 8 3 − 9 cos2 x = 0.
| Dạng 5. Phương trình chứa sin x ± cos x và sin x · cos x

¬ a (sin x + cos x) + b sin x cos x + c = 0.

¬ a (sin x − cos x) + b sin x cos x + c = 0.
L Phương pháp giải:
• Đặt t = sin x + cos x hoặc t = sin x − cos x;

• Tính t 2 = (sin x ± cos x)2 = 1 ± 2 sin x · cos x. Từ đây ta tính được sin x · cos x.
• Thay trở lại phương trình, chuyển phương trình về ẩn t. Giải tìm t, sau đó tìm x.

28
Chú ý
√ √ √ π
¬ Điều kiện của t là − 2 ≤ t ≤ 2. sin x ± cos x = 2 sin x ± .
4
# Ví dụ 14. Giải các phương trình
a) sin x cos x + 2 (sin x + cos x) = 2 b) sin x − cos x + 4 sin x cos x + 1 = 0

√ √ π
c) 4 2 (sin x + cos x) + 3 sin 2x − 11 = 0 d) sin 2x + 2 sin x − =1
4
Bài tập 16. Giải các phương trình
a) sin x − cos x + 7 sin 2x = 1 b) cot x − tan x = sin x + cos x

1 1 10 3
c) sin x + cos x + + = d) 1 + sin3 x + cos3 x = sin 2x
sin x cos x 3 2

√
Câu 1. Phương trình 2 sin x − 3 = 0 có các nghiệm là 
π π
x = + k2π x = + k2π
3 3
A.  , k ∈ Z. B.  , k ∈ Z.
 
π 2π
x = − + k2π x= + k2π
3 3
 π  π
x = + k2π x = + kπ
3 3
C.  , k ∈ Z. D.  , k ∈ Z.
 
π 2π
x = − + k2π x= + kπ
3 3
Ê Lời giải.
√
 π
x = + k2π
3 3
Phương trình đã cho tương đương với sin x = ⇔ , k ∈ Z.

2 2π
x= + k2π
3
Chọn đáp án B
Câu 2. Cho phương trình sin x − (m + 1) cos x = 2. Tìm m để Äphương trình cóó nghiệm.
√ î √ ä
A. m ∈ [0; −2]. B. m ∈ −∞; −1 − 3 ∪ −1 + 3; +∞ .
î √ √ ó
C. m ∈ (−∞; −2] ∪ [0; +∞). D. m ∈ −1 − 3; −1 + 3 .
Ê Lời giải.
Điều kiện có nghiệm
Ä √ ó î √ ä
1 + (m + 1)2 − 4 ≥ 0 ⇔ m2 + 2m − 2 ≥ 0 ⇔ m ∈ −∞; −1 − 3 ∪ −1 + 3; +∞ .
Chọn đáp án B
Câu 3. Giải phương trình 2 cos x − 1 = 0.
π π
A. x = ± + k2π, k ∈ Z. B. x = ± + k2π, k ∈ Z.
3 6
π π
C. x = + k2π, k ∈ Z. D. x = ± + 2π, k ∈ Z.
3 3
29
Ê Lời giải.
1 π
2 cos x − 1 = 0 ⇔ cos x = ⇔ x = ± + k2π, k ∈ Z.
2 3
Chọn đáp án A
Câu 4. Nghiệm của phương trình cot 3x = −1 là
π π
A. x = + kπ với k ∈ Z. B. x = − + kπ với k ∈ Z.
12 12
π π π π
C. x = + k với k ∈ Z. D. x = − + k với k ∈ Z.
12 3 12 3
Ê Lời giải.
π π π
Ta có cot 3x = −1 ⇔ 3x = − + kπ ⇔ x = − + k với k ∈ Z.
4 12 3
Chọn đáp án D
Câu 5. Nghiệm của phương trình sin 2x = 1 là
π π kπ π
A. x = + k2π. B. x = + kπ. C. x = . D. x = + k2π.
4 4 2 2
Ê Lời giải.
π π
Ta có sin 2x = 1 ⇔ 2x = + k2π ⇔ x = + kπ.
2 4
Chọn đáp án B
Câu 6. Điều kiện cần và đủ để phương trình m sin x − 3 cos x = 5 có nghiệm là m ∈ (−∞; a] ∪ [b; +∞)
với a, b ∈ Z. Tính a + b.
A. −4. B. 4. C. 0. D. 8.
Ê Lời giải.
Điều kiện cần và đủ để phương trình có nghiệm là
m2 + (−3)2 ≥ 52 ⇔ m2 ≥ 16 ⇔ m ∈ (−∞; −4] ∪ [4; +∞) .
Suy ra a = −4, b = 4 nên a + b = 0.

Chọn đáp án C
Câu 7. Giải phương trình sin 2x = 1.
kπ π
A. x = , với k ∈ Z. + k2π, với k ∈ Z.
B. x =
2 2
π π
C. x = + kπ, với k ∈ Z. D. x = + k2π, với k ∈ Z.
4 4
Ê Lời giải.
π π
Ta có sin 2x = 1 ⇔ 2x = + k2π ⇔ x = + kπ với k ∈ Z.
2 4
Chọn đáp án C
Câu 8. Trong các phương trình sau phương trình nào vô nghiệm?
π 2017
A. tan x = π. B. sin x = . C. sin x + cos x = 2. D. cos x = .
4 2018
Ê Lời giải.
Phương trình a sin x +b cos x = c, với a, b không đồng thời bằng 0, có nghiệm khi và chỉ khi a2 +b2 ≥ c2 .
Xét đáp án D, ta có 12 + 12 < 22 . Do đó phương trình sin x + cos x = 2 vô nghiệm.
Chọn đáp án C
Câu 9. Nghiệm của phương trình sin 3x = cos x là
π π kπ π
A. x = ± + k2π; k ∈ Z. B. x = + , x = + kπ; k ∈ Z.
4 8 2 4
π π
C. x = − kπ; k ∈ Z. D. x = + kπ; k ∈ Z.
4 8
Ê Lời giải.

30
π kπ
 
π
3x = − x + k2π
x = +
π
sin 3x = cos x ⇔ sin 3x = sin −x ⇔ 
 2 ⇔ 8 2 ; k ∈ Z.
2 π  π
3x = + x + k2π x= + kπ
2 4
Chọn đáp án B
Câu 10. Tìm số điểm phân biệt biểu diễn các nghiệm của phương trình sin 2x − cos x = 0 trên đường
tròn lượng giác.
A. 1. B. 4. C. 3. D. 2.
Ê Lời giải.  π
x = ± + k2π

cos x = 0
 2
 π
Ta có sin 2x − cos x = 0 ⇔ cos x(2 sin x − 1) = 0 ⇔  1 ⇔
x = + k2π , k ∈ Z. Do đó có 4
sin x =  6
2  5π
x= + k2π
6
điểm trên đường tròn lượng giác biểu diễn nghiệm của phương trình.
Chọn đáp án B
Câu 11. Gọi x0 là nghiệm dương nhỏ nhất của phương trình 3 sin2 x + 2 sin x cos x − cos2 x = 0. Chọn
khẳng định đúng. Å ã Å ã
π 3π π 3π
A. x0 ∈ 0; . B. x0 ∈ ; 2π . C. x0 ∈ ;π . D. x0 ∈ π; .
2 2 2 2
Ê Lời giải.
Xét cos x = 0, khi đó sin x = ±1. Không thỏa mãn phương trình.
Xét cos x 6= 0, khi đó
3 sin2 x + 2 sin x cos x − cos2 x = 0 ⇔ 3tan2 x + 2 tan x − 1 = 0
tan x = −1
⇔  1
tan x =
3
 π
x = − + kπ
4
⇔ 

1
x = arctan + kπ.
3
1 π
Vậy nghiệm dương nhỏ nhất là x0 = arctan ≈ 0,32 ∈ 0; .
3 2
Chọn đáp án A
π
Câu 12. Nghiệm của phương trình 2 sin 4x − − 1 = 0 là
 3
x = k2π ñ
x = kπ
A.  π (k ∈ Z). B. (k ∈ Z).
x = + k2π x = π + k2π
2
  π π
x = π + k2π x = +k
8 2
C.  (k ∈ Z). D.  (k ∈ Z).

π 7π π
x=k x = + k
2 24 2
Ê Lời giải.
Ta có
π π π
2 sin 4x − − 1 = 0 ⇔ sin 4x − = sin
3 3 6
 π π  π π
4x − = + k2π x = +k
3 6 8 2
⇔  ⇔ (k ∈ Z).
 
π 5π 7π π
4x − = + k2π x= +k
3 6 24 2
31
Chọn đáp án D
Câu 13. Phương trình 2 sin x − 1 = 0 có bao nhiêu nghiệm x ∈ (0; 2π)?
A. 1 nghiệm. B. 4 nghiệm. C. Vô số nghiệm. D. 2 nghiệm.
Ê Lời giải.
 π
x = + k2π
1 6
Ta có: 2 sin x − 1 = 0 ⇔ sin x = ⇔  (k ∈ Z).

2 5π
x= + k2π
6
π 5π
Do x ∈ (0; 2π) nên ta có x = ; x = .
6 6
Chọn đáp án D
Câu 14. Giải phương trình cos 2x + 5 sin x − 4 = 0.
π π π
A. x = + kπ. B. x = k2π. C. x = + kπ. D. x = + k2π.
2 2 2
Ê Lời giải.
Ta có

sin x = 1
2 π
cos 2x + 5 sin x − 4 = 0 ⇔ 2 sin x − 5 sin x + 3 = 0 ⇔  3 ⇔ x = + k2π.
sin x = (loại) 2
2
Chọn đáp án D
1 π
Câu 15. Cho sin x + cos x = và 0 < x < . Tính giá tri của sin x.
√ 2 2
√ √ √
1− 7 1+ 7 1− 7 1+ 7
A. sin x = . B. sin x = . C. sin x = . D. sin x = .
4 4 6 6
Ê Lời giải.
1 1
Từ sin x + cos x = ⇔ cos x = − sin x (1).
2 2
Mặt khác sin2 x + cos2 x = 1 (2). Thế (1) vào (2) ta được
 √
1+ 7
 sin x =
Å ã2
1 3 4√
sin2 x + − sin x = 1 ⇔ 2 sin2 x − sin x − = 0 ⇔ 
2 4  1− 7
sin x = .
4
√
π 1+ 7
Vì 0 < x < nên sin x > 0 ⇒ sin x = .
2 4
Chọn đáp án B
Câu 16. Cho x0 là nghiệm của phương trình sin x cos x + 2(sin x + cos x) = 2. Khi đó, giá trị của P =
3 + sin 2x0 là √
2
A. P = 3 + . B. P = 2. C. P = 0. D. P = 3.
2
Ê Lời giải.
√
Đặt t = sin x + cos x, |t| ≤ 2.
Phương trình đã cho trở thành
ñ
t2 − 1 t = 1 (thỏa mãn)
+ 2t = 2 ⇔ t 2 + 4t − 5 = 0 ⇔
2 t = −5 (loại).
Với t = 1 ⇒ sin x + cos x = 1 (∗).
Do x0 là nghiệm của phương trình đã cho nên x0 là nghiệm của (∗).
Suy ra sin x0 + cos x0 = 1 ⇒ (sin x0 + cos x0 )2 = 1 ⇒ sin 2x0 = 0.
Vậy P = 3 sin 2x0 = 3 + 0 = 3.
Chọn đáp án D
32
√
Câu 17. Giải phương trình sin 3x + cos 3x = 2.
π 2π π π
A. x = + k , k ∈ Z. B. x = + k , k ∈ Z.
9 3 6 3
π π 2π
C. x = + kπ, k ∈ Z. D. x = + k , k ∈ Z.
3 12 3
Ê Lời giải.
√ π π π 2π
sin 3x + cos 3x = 2 ⇔ cos 3x − = 1 ⇔ 3x − = k2π ⇔ x = + k , k ∈ Z.
4 4 12 3
Chọn đáp án D
√ π
Câu 18. Số nghiệm của phương trình 2 cos x + = 1 với 0 ≤ x ≤ 2π.
3
A. 4. B. 3. C. 1. D. 2.
Ê Lời giải.
√
√ π π 2
2 cos x + = 1 ⇔ cos x + =
3 3 2
π π
⇔ cos x + = cos
 3 4
π π
x + = + k2π
⇔ 
 3 4
π π
x + = − + k2π
3 4
 π
x = − + k2π
12
⇔  (k ∈ Z).

7π
x = − + k2π
12
23 17
Vì 0 ≤ x ≤ 2π nên x = π; x = π.
12 12
Chọn đáp án D
Câu 19. Phương trình cos x = 0 có bao nhiêu nghiệm thuộc khoảng (−π; π)?
A. 3. B. 1. C. 2. D. 4.
Ê Lời giải.
π
Ta có cos x = 0 ⇔ x = + kπ, k ∈ Z.
2
π 3 1
Mặt khác x ∈ (−π; π) ⇔ −π < + kπ < π ⇔ − < k < .
2 2 2
Kết hợp k ∈ Z ta được k ∈ {−1; 0}.
Vậy phương trình đã cho có 2 nghiệm thuộc khoảng (−π; π).
Chọn đáp án C
1
Câu 20. Tổng 2 nghiệm dương liên tiếp nhỏ nhất của phương trình cos 4x + = 0 là
2
5π π π 7π
A. . B. . C. . D. .
6 6 2 6
Ê Lời giải.
1 1 π π
Xét cos 4x + = 0 ⇔ cos 4x = − ⇔ x = ± + k với k ∈ Z.
2 2 6 2
π π π π π
Khi đó 2 nghiệm dương liên tiếp nhỏ nhất của phương trình là và ⇒ S = + = .
6 3 6 3 2
Chọn đáp án C
Câu 21. Cho phương trình cos 2x + cos x = 2. Khi đặt t = cos x, phương trình đã cho trở thành phương
trình nào dưới đây?
A. 2t 2 + t − 3 = 0. B. 2t 2 − t − 1 = 0. C. 2t 2 − t − 3 = 0. D. 2t 2 + t − 1 = 0.
Ê Lời giải.

33
Ta có cos 2x + cos x = 2 ⇔ 2 cos2 x − 1 + cos x = 2 ⇔ 2 cos2 x + cos x − 3 = 0. Do đó phương trình trở

thành 2t 2 + t − 3 = 0.
Chọn đáp án A
sin 3x
Câu 22. Số nghiệm phương trình = 0 thuộc đoạn [2π; 4π] là
cos x + 1
A. 6. B. 2. C. 4. D. 5.
Ê Lời giải.
Điều kiện cos x + 1 6= 0 ⇔ x 6= π + k2π, k ∈ Z. Do x ∈ [2π; 4π] nên x 6= 3π.
sin 3x kπ
Khi đó ta có = 0 ⇔ sin 3x = 0 ⇔ x = .
cos x + 1  3
2π ≤ kπ ≤ 4π ®
6 ≤ k ≤ 12
Do x ∈ [2π; 4π] và x 6= 3π nên 3 ⇔

x 6= 3π k 6= 9.
Vậy có tất cả 6 nghiệm của phương trình đã cho thuộc [2π; 4π].
Chọn đáp án A
Câu 23. Tìm tất cả các giá trị của tham số m để phương trình cos2 x = m − 1 có nghiệm.
A. 1 ≤ m ≤ 2. B. m ≤ 2. C. 1 < m < 2. D. m ≥ 1.
Ê Lời giải.
1 + cos 2x
Ta có cos2 x = m − 1 ⇔ = m − 1 ⇔ cos 2x = 2m − 3.
2
Vì −1 ≤ cos 2x ≤ 1 ⇒ −1 ≤ 2m − 3 ≤ 1 ⇔ 1 ≤ m ≤ 2.
Chọn đáp án A
√
Câu 24. Điều kiện của tham số thực m để phương trình sin
ñ x + (m + 1) cos x = 2 vô nghiệm là
m≥0
A. m > 0. B. −2 < m < 0. C. . D. m < −2.
m ≤ −2
Ê Lời giải.
Phương trình đã cho vô nghiệm khi và chỉ khi
Ä√ ä2
1 + (m + 1)2 < 2 ⇔ −2 < m < 0.
Chọn đáp án B
Câu 25. Có bao nhiêu giá trị nguyên dương của m để phương trình m sin 2x − 3 cos 2x = 2m + 1 có
nghiệm?
A. 4. B. 2. C. 1. D. 10.
Ê Lời giải.
Ta có m2 + (−3)2 6= 0, ∀m ∈ R nên phương trình đã cho là phương trình bậc nhất đối với sin 2x, cos 2x.
Do đó phương trình có nghiệm khi và chỉ khi
ñ √ √ ô
2 2 2 2 −2 − 2 7 −2 + 2 7
m + (−3) ≥ (2m + 1) ⇔ 3m + 4m − 8 ≤ 0 ⇔ m ∈ ; .
3 3
Vậy có 1 giá trị nguyên dương của m thỏa mãn.

Chọn đáp án C
Câu 26. Tìm số đo góc của một tam giác cân biết rằng có số đo của một góc là nghiệm của phương
1
trình cos 2x = − .
nπ π π o 2 n
π π πo nπ π π o
A. ; ; , ; ; . B. ; ; .
n π3 π3 π3 o ß 2π
2 4 4 ™
π π
ß3 3 3 ™
2π π π
C. ; ; , ; ; . D. ; ; .
3 3 3 3 6 6 3 6 6
Ê Lời giải.

34
1 2π π
cos 2x = − ⇔ 2x = ± + k2π ⇔ x = ± + kπ.
2 3 3  π
x=
3
Vì x là số đo của một góc trong tam giác nên 0 < x < π ⇒  2π .

x=
3
Chọn đáp án C
π √ π √ π
Câu 27. Cho 0 < α < thỏa mãn sin α + 2 sin − α = 2. Tính tan α + .
√ 2 √ 2 √ 4 √
9+4 2 −9 + 4 2 9−4 2 9+4 2
A. − . B. . C. . D. .
7 7 7 7
Ê Lời giải.
π
Với 0 < α < , ta có:
√ 2 √ √ √ √ √
π
sin α + 2 sin − α = 2 ⇔ sin α + 2 cos α = 2 ⇔ sin α = 2 − 2 cos α
2 
cos α = 1 (loại)
2 2 2
⇔ sin α = 2 − 4 cos α + 2 cos α ⇔ 3 cos α − 4 cos α + 1 = 0 ⇔  1 .
cos α = (nhận)
3
√
…
1
Suy ra tan α = − 1 = 2 2 (do tan α > 0).
cos2 α √
π tan α + 1 9+4 2
Khi đó tan α + = =− .
4 1 − tan α 7
Chọn đáp án A
Câu 28. Tính tổng tất cả T các nghiệm thuộc đoạn [0; 200π] của phương trình cos 2x − 3 cos x − 4 =
0.
A. T = 10000π. B. T = 5100π. C. T = 5151π. D. T = 10100π.
Ê Lời giải.
Biến đổi phương trình về: 
cos x = 1
2 cos2 x − 3 cos x − 5 = 0 ⇔  5 ⇔ x = π + k2π, k ∈ Z.
cos x = − (Loại vì cos x ∈ [−1; 1])
3
1 199
Do 0 ≤ π + 2kπ ≤ 200π ⇔ − ≤ k ≤ , từ đó k ∈ {0, · · · , 99}.
2 2
99 (99 + 0) · 100
Vậy T = ∑ (π + 2kπ) = 100π + 2π(0 + 1 + 2 + · · · + 99) = 100π + 2 · π = 10000π.
k=0 2
Chọn đáp án A
√ π
Câu 29. Số nghiệm của phương trình cos2 x − sin 2x = 2 + cos2 + x trên khoảng (0; 3π) bằng
2
A. 4. B. 1. C. 3. D. 2.
Ê Lời giải.
Ta có √ π √
cos2 x − sin 2x = 2 + cos2 + x ⇔ cos2 x − sin 2x = 2 + sin2 x
2 √
⇔ cos 2x − sin 2x = 2
π .
⇔ sin −x = 1
4
π
⇔ x = − − kπ
4
Vậy ta có 0 < x < 3π ⇔ k ∈ {−1; −2; −3}, suy ra trong khoảng (0; 3π) phương trình đã cho có 3
nghiệm.
Chọn đáp án C
35
Câu 30. Số các giá trị thực của tham số m để phương trình (sin x−1)(2 cos2 x−(2m+1) cos x+m) = 0
có đúng 4 nghiệm thực thuộc đoạn [0; 2π] là
A. 1. B. 2. C. 3. D. Vô số.
Ê Lời
 giải.
sin x = 1 (1)
(sin x − 1)(2 cos2 x − (2m + 1) cos x + m) = 0 ⇔ 2 cos x − 1 = 0 (2)

cos x − m = 0 (3)
Tổng số nghiệm của các phương trình (1) và (2) bằng 3, cho nên phương trình (1) có đúng 1 nghiệm
thuộc [0; 2π] suy ra m = −1 hoặc m = 0 (khi đó cos x sẽ có hai nghiệm, nhưng 1 nghiệm trùng với
sin x = 1.).
Chọn đáp án B
—HẾT—

36
4. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIẢI PT LƯỢNG GIÁC Kết nối tri thức với cuộc sống
§4. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIẢI PT LƯỢNG GIÁC

A. PHÂN LOẠI, PHƯƠNG PHÁP GIẢI TOÁN
| Dạng 1. Biến đổi đưa phương trình về dạng phương trình bậc hai, ba,... đối với
một hàm số lượng giác
x 4 sin2 2x + 6 sin2 x − 9 − 3 cos 2x

a) cos 2x + 2 cos x = 2 sin2 b) Ç √ å = 0.
2 3
cos x sin x −
2
c) 2 tan2 x + cos 4x = 1 d) 2 sin3 x + 4 cos3 x = 3 sin x.
Đáp số:
π π 4π π
a) x = + k2π; x = − + k2π. b) x = + k2π; x = − + k2π.
3 3 3 3
π kπ π
c) x = + ; x = kπ. d) + kπ.
4 2 4
# Ví dụ 2. Cho phương trình cos 5x cos x = cos 4x cos 2x + 3 cos 2x + 1. Tìm các nghiệm của
phương trình thuộc (−π; π)
Đáp số:
π π 5π
• Nghiệm x = ± + kπ. • Do x ∈ (−π; π) nên x = ± ; x = ± .
6 6 6
Å ã Å ã
9π 15π
# Ví dụ 3. Phương trình sin 2x + − 3 cos x − = 1 + 2 sin x có tất cả bao nhiêu
ï ò 2 2
π 5π
nghiệm thuộc đoạn ; ?
6 6
15π Ê Lời giải.

Å ã Å ã
9π
sin 2x + − 3 cos x − = 1 + 2 sin x
2 2
π π
⇔ sin 2x + + 4π − 3 cos x + − 8π = 1 + 2 sin x
2 2
⇔ cos 2x + 3 sin x = 1 + 2 sin x
⇔  −2 sin2 x + sin x = 0
sin x = 0
⇔  1
sin x =
2
x = kπ

 π
x = + k2π
⇔  6 , k ∈ Z.
5π

x= + k2π
ï ò6
π 5π π 5π
Vì x ∈ ; nên x = ; x = .
6 6 6 6
37
ò
ï
π 5π
Vậy phuong trình đã cho có 2 nghiệm thuộc đoạn ; .
6 6
Đáp số:
ï ò
π 5π π 5π π 5π
• x = kπ; x = + k2π; x = + k2π. • Do x ∈ ; nên x = ; x = .
6 6 6 6 6 6
# Ví dụ 4. (A-2002). Tìm nghiệm thuộc khoảng (0; 2π) của phương trình
Å ã
cos 3x + sin 3x
5 sin x + = cos 2x + 3.
1 + 2 sin 2x
Đáp số:
π 5π
• Biến đổi phương trình về 5 cos x = • Nghiệm x = ;x= .
3 3
2 cos 2x + 3.
| Dạng 2. Biến đổi asinx + bcosx

√ π √
a) cos x − 3 sin x = 2 cos 2x − . b) 3 cos 5x − 2 sin 3x cos 2x − sin x = 0.
6
(1 − 2 sin x) cos x √ √
c) = 3 d) sin x + cos x. sin 2x + 3 cos 3x =
(1 + 2 sin x)(1 − sin x)
2 cos 4x + sin3 x .

Đáp số:
π π k2π π π π π
a) x = + k2π; x = − + . b) x = +k ; x = − +k .
2 18 3 18 3 6 2
π 2π π π 2π
c) x = − +k . d) x = − + k2π; x = +k .
18 3 6 42 7
# Ví dụ 6. (DB1-2008) Tìm nghiệm trên khoảng (0; π) của

Å phươngãtrình
x √ 3π
4sin2 − 3 cos 2x = 1 + 2cos2 x −
2 4
Đáp số:
5π 2π 7π
• Nghiệm x = + k ; x = − + k2π
18 3 6
5π 17π 5π
• Do x ∈ (0; π) nên x = ;x = ;x = .
18 18 6
| Dạng 3. Biến đổi đưa về phương trình tích

3
a) 2 sin2 2x + sin 7x − 1 = sin x b) cos2 x + cos2 2x + cos2 3x = .
2
c) sin x + sin 2x + 4 sin 3x + sin 4x + sin 5x = 0 d) sin2 3x − cos2 4x = sin2 5x − cos2 6x

38
Đáp số:
ß ™
π π π 2π 5π 2π π kπ π
a) +k , +k , +k ,k ∈ Z b) + ; ± + kπ (k ∈ Z)
8 4 18 3 18 3 8 4 3
kπ π π
c) x = d) x = k , x = k
3 9 2
a) (2 sin x − cos x)(1 + cos x) = sin2 x b) 2 cos x − sin 2x = 1 + cos 2x
c) (2 cos x − 1)(2 sin x + cos x) = sin 2x − sin x d) (2 sin x − 1) (2 sin 2x + 1) = 3 − 4 cos2 x.
Đáp số:
π 5π π
a) x = π + k2π; x = + k2π; x = + k2π. b) x = + kπ; x = k2π.
6 6 2
π π π π
c) x = ± + k2π; x = − + kπ. d) x = kπ, x = ± + k2π, x = + k2π, x =
3 4 3 6
5π
+ k2π.
6

Å ã
1 1 7π 1 1
a) + Å ã = 4 sin −x . b) sin 2x + sin x − − = 2 cot 2x
sin x 3π 4 2 sin x sin 2x
sin x −
2
c) (sin 2x + cos 2x) cos x + 2 cos 2x − sin x = 0 d) sin 2x − cos 2x + 3 sin x − cos x − 1 = 0
Đáp số:
π π 5π π π
a) x = − +kπ; x = − +kπ; x = +kπ. b) x = +k .
4 8 8 4 2
π π π 5π
c) x = +k . d) x = + k2π; x = + k2π
4 2 6 6
| Dạng 4. Một số bài toán biện luận theo tham số
# Ví dụ 10. Cho phương trình i 2x + 5 cos x + 5 − m = 0. Xác định tất cả các giá trị của m để
h π cos
phương trình có nghiệm x ∈ ;π .
2
Ê Lời giải.
Phương trình ban đầu htươngiđương 2 cos2 x + 5 cos x + 4 − m = 0.
π
Đặt t = cos x, với x ∈ ; π thì t ∈ [−1; 0].
2
Yêu cầu bài toán trở thành tìm m để phương trình 2t 2 + 5t + 4 − m = 0 có nghiệm t ∈ [−1; 0]
hay phương trình 2t 2 + 5t + 4 = m có nghiệm t ∈ [−1; 0].
Số nghiệm của phương trình trên bằng số giao điểm của parabol (P) : y = 2t 2 + 5t + 4 và đường thẳng
y = m xét trên đoạn [−1; 0].
Lập bảng biến thiên của parabol (P) trên [−1; 0] ta thấy phương trình có nghiệm trên đoạn [−1; 0] khi
m > 1.
39
5
x − −1 0
4
4
f (x) 1
7
8

Đáp số:
• Biến đổi cos 2x = 2 cos2 x − 1.
• Kết quả m > 1.

√ √
# Ví dụ 11. Biết rằng phương trình 2 sin x+ 2 cos x+m2 −m = 0 (với m là tham số) có nghiệm
khi m ∈ [a; b]. Tính giá trị biểu thức P = a2 + b2 .
Ê Lời giải.
π m − m2
Phương trình đã cho tương đương với sin x + = .
4 2
Điều kiện có nghiệm của phương trình trên là:

m − m2
≤ 1 ⇔ m − m2 ≤ 2

2
Trường hợp 1: m − m2 ≥ 0 ⇔ m ∈ [0; 1]. Bất phương trình trên trở thành:
m − m2 ≤ 2 ⇔ m2 − m + 2 ≥ 0 đúng ∀m ∈ R
Kết hợp với điều kiện ta được m ∈ [0; 1].

Trường hợp 2: m − m2 < 0 ⇔ m ∈ (−∞; 0) ∪ (1; +∞). Bất phương trình trên trở thành:
m2 − m ≤ 2 ⇔ −1 ≤ m ≤ 2
Kết hợp với điều kiện ta được m ∈ [−1; 0) ∪ (1; 2].

Kết hợp cả hai trường hợp ta được m ∈ [−1; 2]. Vậy P = 5.
Đáp số:
• Sử dụng điều kiện có nghiệm.
• Kết quả m ∈ [−1; 2]. Vậy P = 5.
# Ví dụ 12. Cho phương trình (sin x + 1)(sin 2x − m sin x)= mcos2 x. Tìm tập tất cả các giá trị
π
thực của tham số m để phương trình có nghiệm trên khoảng 0; .
6
Ê Lời giải.
Ta có
(sin x + 1)(sin 2x − m sin x) = m cos2 x

⇔ (sin x + 1)(sin 2x − m sin x) = m(1 − sin x)(1 + sin x)

ñ π
sin x = −1 x = − + k2π
⇔ ⇔ 2
sin 2x = m sin 2x = m. (∗)
40
π π
Vậy phương trình đã cho có nghiệm trên 0; khi và chỉ khi (∗) có nghiệm trên 0;
6 6
π
⇔ sint = m (t = 2x) có nghiệm trên 0;
√ 3
3
⇔ 0<m< .
2

Đáp số:
• Phân tích nhân tử;

√
3
• Kết quả 0 < m < .
2
2
# Ví dụ 13. Tìm tập các giá trị thực của
Å thamãsố m để phương trình m sin x − 3 sin x cos x − m −
3π
1 = 0 có đúng ba nghiệm thuộc khoảng 0; .
2
Ê Lời giải.
• Trường hợp cos x = 0 không thỏa mãn phương trình với mọi m.
1
• Trường hợp cos x 6= 0, chia hai vế của phương trình cho cos2 x, rút gọn với chú ý = 1 + tan2 x
cos2 x
và đặt t = tan x, ta được phương trình:
t 2 + 3t + m + 1 = 0 (∗).
Å ã
3π
Sử dụng đường tròn lượng giác ta có với mỗi một giá trị t > 0 cho hai nghiệm x ∈ 0; , với mỗi
Å ã Å ã 2
3π 3π
một giá trị t < 0 cho một nghiệm x ∈ 0; , t = 0 cho một nghiệm x ∈ 0; . Vậy phương trình
Å ã 2 2
3π
ban đầu có ba nghiệm thuộc 0; khi và chỉ khi (∗) có một nghiệm t = 0 và một nghiệm t > 0 (∗∗)
2
hoặc (∗) có hai nghiệm trái dấu (∗ ∗ ∗).
2
ñ Xét (∗∗): Với t = 0, (∗) trở thành m + 1 = 0 ⇔ m = −1. Với m = −1, (∗) trở thành t + 3t = 0 ⇔
+/
t =0
không thỏa mãn (**) ⇒ m = −1 không thỏa mãn.
t = −3
+/ Xét (∗ ∗ ∗): (∗) có hai nghiệm trái dấu khi và chỉ khi m + 1 < 0 ⇔ m < −1.
Vậy tập các giá trị m thỏa mãn là Sm = (−∞; −1).
Đáp số:
• Chia hai vế cho cos2 x.
• Kết quả m ∈ (−∞; −1).
# Ví dụ 14. Số các giá

ï trị nguyên
ò của m để phương trình (cos x + 1) (4 cos 2x − m cos x) = m sin2 x
2π
có đúng 2 nghiệm x ∈ 0; là
3
Ê Lời giải.
41
(cos x + 1)(4 cos 2x − m cos x) = m sin2 x

⇔(cos x + 1)(4 cos 2x − m cos x) = m(1 − cos2 x)
⇔(cos x + 1)(4 cos 2x − m cos x) = m(1 − cos x)(1 + cos x)
⇔(cos x + 1) (4 cos 2x − m cos x − m(1 − cos x)) = 0
⇔(cos x + 1)(4 cos 2x − m) = 0
ñ
cos x + 1 = 0
⇔
4 cos 2x − m = 0

x = π + k2π
⇔ m
cos 2x = (∗)
4
ï ò
2π
Xét nghiệm x = π + k2π(k ∈ Z) ∈ / 0; ∀k ∈ Z
3 ï ò
2π
Để phương trình ban đầu có đúng 2 nghiệm thuộc 0; thì phương trình (∗) có 2 nghiệm phân biệt
ï ò 3
2π
thuộc 0; .
3 ï ò
2π
Xét hàm số y = cos 2x trên 0; ta có
3
kπ
y0 = −2 sin 2x = 0 ⇔ sin 2x = 0 ⇔ 2x = kπ ⇔ x = ,k ∈ Z
2
Mà ï ò
2π π
x ∈ 0; ⇒x=
3 2
Bảng biến thiên
π 2π
x 0
2 3
f 0 (x) − 0 +
1 1
−
2
f (x)
−1
m 1
Để phương trình có 2 nghiệm phân biệt thì −1 < ≤ − ⇔ −4 < m ≤ −2
4 2
Do m ∈ Z nên m ∈ {−3; −2}
Đáp số:
• Phân tích nhân tử.
• Kết quả: m ∈ Z nên m ∈ {−3; −2}
# Ví dụ 15.

42
Cho hàm số bậc ba y = f (x) có đồ thị như hình vẽ. Số nghiệm thuộc đoạn y
[0; 5π] của phương trình f (cos x) = 1. 4
Đáp số:
2
• Giao của đồ thị với đường nằm ngang.

O
• Kết quả 5 nghiệm. −1 1 x
Ê Lời giải.
Đặt t = cos x, t ∈ [−1; 1] ta được f (t) = 1 ⇔ t = a với a ∈ (0; 1)
Xét hàm số g(x) = cos x trên đoạn [0; 5π]
Đồ thị của hàm số g(x) = cos x tên đoạn [0; 5π] là
Dựa vào đồ thị ta có cos x = a có 5 nghiệm trên [0; 5π]

Vậy phương trình f (cos x) = 1 có 5 nghiệm trên [0; 5π].
B. BÀI TẬP TỰ LUYỆN
Bài tập 1. Tìm x thuộc đoạn [0; 14] nghiệm đúng phương trình cos 3x − 4 cos 2x + 3 cos x − 4 = 0
π 3π 5π 7π
Đáp số: x = ;x = ;x = ;x =
2 2 2 2
x
Bài tập 2. Giải phương trình tan x + cos x − cos2 x = sin x 1 + tan x. tan .
2
Đáp số: x = k2π
2

2 − sin 2x sin 3x
Bài tập 3. Giải phương trình tan4 x + 1 = 4
cos x
π 2π 5π 2π
Đáp số: x = +k ;x = +k
18 3 18 3
sin4 x + cos4 x 1 1
Bài tập 4. Giải phương trình = cot 2x − .
5 sin 2x 2 8 sin 2x
π
Đáp số: x = ± + kπ.
6
x π x
Bài tập 5. Giải phương trình sin2 − tan2 x − cos2 = 0.
2 4 2
π
Đáp số: x = π + k2π; x = − + kπ.
4
Bài tập 6. Giải phương trình cos 2x + cos x 2tan2 x − 1 = 2

π
Đáp số: x = (2k + 1)π, x = ± + k2π
3
Bài tập 7. Giải phương trình 3 − tan x (tan x + 2 sin x) + 6 cos x = 0
π
Đáp số: x = ± + kπ
3
Bài tập 8. 3 cos 4x − 8cos6 x + 2cos2 x + 3 = 0.
π π
Đáp số: x = + k , x = kπ.
4 2
Ä √ ä x π
2 − 3 cos x − 2sin2 −
Bài tập 9. Giải phương trình 2 4 = 1.
2 cos x − 1
π
Đáp số: x = + (2k + 1)π.
3
43
cos2 x (cos x − 1)
Bài tập 10. Giải phương trình = 2(1 + sin x).
sin x + cos x
π
Đáp số: x = − + kπ, x = π + k2π.
2
2 cos 4x
Bài tập 11. Giải phương trình cot x = tan x +
sin 2x
π
3
Bài tập 12. Giải phương trình cos 3x. cos 2x − cos2 x = 0.
2
π
Đáp số: x = k
2
Bài tập 13. Giải phương trình 1 + sin x + cos x + sin 2x + cos 2x = 0.
π 2π
Đáp số: x = − + kπ; x = ± + k2π,
4 3
√
2 + 3 2
Bài tập 14. Giải phương trình cos 3x. cos3 x − sin 3x. sin3 x = .
8
π π
Đáp số: x = ± + k
16 2
Bài tập 15. Giải phương trình: (1 tan x)(1 + sin 2x) = 1 + tan x.
π
Đáp số: x = − + kπ; x = kπ.
4
2
Bài tập 16. Giải phương trình cot x − tan x + 4 sin 2x = .
sin 2x
π
3
cos 2x 1
Bài tập 17. Giải phương trình cot x − 1 = + sin2 x − sin 2x.
1 + tan x 2
π
Đáp số: x = + kπ.
4
2
√ √
Bài tập 18. Giải phương trình 2cos x + 2 3 sin x cos x + 1 = 3(sin x + 3 cos x).
2π
Đáp số: x = + kπ.
3
sin 2x cos 2x
Bài tập 19. Giải phương trình + = tan x − cot x.
cos x sin x
π
Đáp số: x = ± + k2π.
3
4 4 x + cos 4x + 2 sin 2x − m = 0(*) có ít nhất

Bài tập 20. Xác định m để
h πi phương trình 2 sin x + cos
một nghiệm thuộc đoạn 0; .
2
10
Đáp số: − ≤ m ≤ −2.
3

44
5. ĐỀ ÔN TẬP CUỐI CHƯƠNG Kết nối tri thức với cuộc sống
§5. ĐỀ ÔN TẬP CUỐI CHƯƠNG

1. Đề số 1
I. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM

Câu 1. Tìm tậpnxác định D củao hàm số y = − tan x.
π
A. D = R \ + kπ, k ∈ Z . B. D = R \ {kπ, k ∈ Z}.
2 nπ o
C. D = R \ {k2π, k ∈ Z}. D. D = R \ + k2π, k ∈ Z .
2
Ê Lời giải.
π
Hàm số y = − tan x xác định khi x 6= + kπ, k ∈ Z.
2
Chọn đáp án A
Câu 2. Tập giá trị của hàm số y = cos x là tập hợp nào sau đây?
A. R. B. (−∞; 0]. C. [0; +∞]. D. [−1; 1].
Ê Lời giải.
Với mọi x ∈ R thì −1 ≤ cos x ≤ 1.
Chọn đáp án D
Câu 3. Tập giá trị của hàm số y = sin 2x là
A. [−2; 2]. B. [0; 2]. C. [−1; 1]. D. [0; 1].
Ê Lời giải.
Tập giá trị của hàm số y = sin 2x là [−1; 1]
Chọn đáp án C
Câu 4. Mệnh đề nào dưới đây đúng?
A. Hàm số y = sin x là hàm số chẵn. B. Hàm số y = cos x là hàm số chẵn.
C. Hàm số y = tan x là hàm số chẵn. D. Hàm số y = cot x là hàm số chẵn.
Ê Lời giải.
Theo định nghĩa thì trong bốn hàm số đã cho, chỉ có hàm số y = cos x là hàm số chẵn.
Chọn đáp án B
Câu 5. Tìm hàm số lẻ trong các hàm số sau:
A. y = sin2 x. B. y = x cos 2x. C. y = x sin x. D. y = cos x.
Ê Lời giải.
Tất cả các hàm ở 4 đáp án đều có tập xác định là R, nên để kiểm tra tính lẻ, ta chỉ cần kiểm tra tính chất
f (−x) có bằng với f (x), ∀x ∈ R và hàm đó là y = x cos 2x.
Chọn đáp án B
2 cos 3x − 1
Câu 6. Tập xác định của hàm số y = là
cos x + 1
A. D = R \ {π + kπ; k ∈ Z}. B. D = R \ {k2π; k ∈ Z}.
π
C. D = R \ { + kπ; k ∈ Z}. D. D = R \ {π + k2π; k ∈ Z}.
2
Ê Lời giải.
Hàm số xác định khi và chỉ khi cos x + 1 6= 0 ⇔ cos x 6= −1 ⇔ x 6= π + k2π, k ∈ Z.
Vậy hàm số có tập xác định D = R \ {π + k2π; k ∈ Z}.
Chọn đáp án D
Câu 7. Hàm số y = sin 2x có chu kỳ là
π
A. T = 2π. B. T = . C. T = π. D. T = 4π.
2
45
Ê Lời giải.
2π
Chú ý với k là số nguyên dương hàm số y = sin kx có chu kỳ T = .
k
Chọn đáp án C
Câu 8. Đường cong trong hình dưới đây là đồ thị của một hàm số trong bốn hàm số được liệt kê ở bốn
phương án A,B,C,D. Hỏi hàm số đó là hàm số nào?
y
1
−π π
O 2π x
−1
A. y = 1 + sin x. B. y = 1 − sin x. C. y = sin x. D. y = cos x.

Ê Lời giải.
Ta thấy y(0) = 1, do đó loại đáp án C.
π π
Hàm số không đạt giá trị bằng 2 tại x = hay x = − , loại đáp án A và B.
2 2
Do đó, hàm số cần tìm phải là y = cos x.
Chọn đáp án D
√
Câu 9. Tìm giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của hàm số y = cos x + 2.
A. max y = 3 và min y = 1. B. max y = 3 và min y = 2.
C. max y = 3 và min y = −2. D. max y = 3 và min y = −1.
Ê Lời giải.
√ D = {x ∈ R, cos x ≥ 0}.√
Tập xác định:
Ta có 0 ≤ cos x ≤ 1, ∀x ∈ D ⇒ 2 ≤ cos x + 2 ≤ 3, ∀x ∈ D.
Ngoài ra khi cos x = 1 thì y = 3 và khi cos x = 0 thì y = 2. Vậy max y = 3 và min y = 2.
Chọn đáp án B
Câu 10. Tìm giá trị lớn nhất, giá trị nhỏ nhất của hàm số y = 3 sin x + 4 cos x − 1.
Ê Lời giải.
4 3
Ta có y = 5 sin(x + α) − 1, trong đó α ∈ [0; 2π] thỏa sin α = , cos α = .
5 5
Với mọi x ∈ R, ta có −1 ≤ sin(x + α) ≤ 1 ⇒ −6 ≤ y ≤ 4 ⇒ max y = 4, min y = −6.
Chọn đáp án A
Câu 11. Tập nghiệm của phương trình 2 cos 2x + 1 = 0 là ß ™
nπ π o 2π 2π
A. S = + k2π, − + k2π, k ∈ Z . B. S = + k2π, − + k2π, k ∈ Z .
n π3 π
3 o n π
3
π
3 o
C. S = + kπ, − + kπ, k ∈ Z . D. S = + kπ, − + kπ, k ∈ Z .
3 3 6 6
Ê Lời giải.
1 2π 2π π
cos 2x = − = cos ⇔ 2x = ± + k2π ⇔ x = ± + kπ.
2 3 3 3
Chọn đáp án C
π
Câu 12. Phương trình sin x − = 1 có nghiệm là
3
x 5π 5π π
A. x = + kπ. B. x = + k2π. C. x = + kπ. D. x = + k2π.
3 6 6 3
Ê Lời giải.
π π π 5π
sin x − = 1 ⇔ x − = + k2π ⇔ x = + k2π.
3 3 2 6
Chọn đáp án B
46
√
3
Câu 13. Nghiệm của phương trình tan x = − được biểu diễn trên y
3
đường tròn lượng giác ở hình bên là những điểm nào? B
A. Điểm F, điểm D. D C
B. Điểm C, điểm F.
C. Điểm C, điểm D, điểm E, điểm F.
D. Điểm E, điểm F. A0 O A x
E F
B0
Ê Lời giải.
π
Họ nghiệm của phương trình đã cho là x = − + kπ, k ∈ Z. Do đó nghiệm của phương trình đã cho
6
được biểu diễn bởi các điểm D và F.
Chọn đáp án A
Câu 14. Gọi S là tổng các nghiệm thuộc khoảng (0; 2π) của phương trình 3 cos x − 1 = 0. Tính S.
A. S = 0. B. S = 4π. C. S = 3π. D. S = 2π.
Ê Lời giải.
1 π
3 cos x − 1 = 0 ⇔ cos x = = cos α, α ∈ 0; .
3 2
Phương trình có 2 họ nghiệm x = α + k2π, x = −α + k2π.
Suy ra các nghiệm thuộc khoảng (0; 2π) là x = α và x = −α + 2π. Vậy tổng các nghiệm thuộc khoảng
(0; 2π) của phương trình 3 cos x − 1 = 0 là S = 2π.
Chọn đáp án D
1
Câu 15. Số nghiệm của phương trình cos x = thuộc đoạn [−2π; 2π] là
2
A. 4. B. 2. C. 3. D. 1.
Ê Lời giải.
Ta có
1 π
cos x = ⇔ x = ± + k2π, k ∈ Z.
2 3
π π
Suy ra phương trình có 4 nghiệm ± ; 2π ± thuộc đoạn [−2π; 2π] .
3 3
Chọn đáp án A
ï ò
3π
Câu 16. Số nghiệm thực của phương trình sin 2x + 1 = 0 trên đoạn − ; 10π là
2
A. 12. B. 11. C. 20. D. 21.
Ê Lời giải.
π π
sin 2x = −1 ⇔ 2x = − + k2π ⇔ x = − + kπ, k ∈ Z.
2 4
3π π
− ≤ − + kπ ≤ 10π ⇒ k = −1, 2, ..., 10.
2 4
Chọn đáp án A
√
Câu 17. Cho phương trình 2 sin x − 3 = 0. Tổng các nghiệm thuộc [0; π] của phương trình đã cho
là
π 2π 4π
A. π. B. . C. . D. .
3 3 3
Ê Lời
 giải.
√ π
√ x = + k2π
3 π 3 π 2π
Ta có 2 sin x − 3 = 0 ⇔ sin x = = sin ⇔  . Vì x ∈ [0; π] nên x = và x = .

2 3 2π 3 3
x= + k2π
3
Vậy tổng các nghiệm thuộc [0; π] của phương trình đã cho là π.
47
Chọn đáp án A
Câu 18. Phương trình sin x = cos x có bao nhiêu nghiệm thuộc đoạn [−π; π]?
A. 0. B. 1. C. 3. D. 2.
Ê Lời giải.
π π
pt ⇔ tan x = 1 ⇔ x = + kπ, để nghiệm thuộc [−π; π] thì −π ≤ x ≤ π ⇒ −π ≤ + kπ ≤ π
ñ 4 4
5 3 k = −1
⇔− ≤k≤ ⇒ .
4 4 k=0
Vậy phương trình có hai nghiệm thuộc đoạn [−π; π].
Chọn đáp án D
Câu 19. Phương trình cos2 x + cos x − 2 = 0 có bao nhiêu nghiệm trong đoạn [0; 2π].
A. 4. B. 3. C. 2. D. 1.
ñ Ê Lời giải.
cos x = 1
cos2 x + cos x − 2 = 0 ⇔ Suy ra cos x = 1 ⇔ x = k2π với k ∈ Z
cos x = −2
Trong đoạn [0; 2π] phương trình có nghiệm là x = 0, x = 2π.
Chọn đáp án C
√
Câu 20.n π Phương trình sin x −
o 3 cos x = 1 có tập nghiệmnlà π
π π o
A. − + k2π; + k2π , với k ∈ Z. B. − + k2π; − + k2π , với k ∈ Z.
ß 6 2 ™ n π6 2
7π π π o
C. + k2π; + k2π , với k ∈ Z. D. − + kπ; − + kπ , với k ∈ Z.
6 2 6 2
√ Ê Lời giải.
√ 1 3 1
Ta có : sin x − 3 cos x = 1 ⇔ sin x − cos x =
2 2 2
 π π π
x − = + k2π x = + k2π
π 1 3 6 2
⇔ sin x − = ⇔ ⇔ .
 
3 2 π π 7π
x − = π − + k2π x= + k2π
3 6 6
Chọn đáp án C
Câu 21. Tìm tất cả các giá trị của tham số m để phương trình cos2 x = m − 1 có nghiệm.
A. m ≤ 2. B. 1 < m < 2. C. m ≥ 1. D. 1 ≤ m ≤ 2.
Ê Lời giải.
1 + cos 2x
Ta có cos2 x = m − 1 ⇔ = m − 1 ⇔ cos 2x = 2m − 3.
2
Vì −1 ≤ cos 2x ≤ 1 ⇒ −1 ≤ 2m − 3 ≤ 1 ⇔ 1 ≤ m ≤ 2.
Chọn đáp án D
√
Câu 22.ñ Điều kiện của tham số thực m để phương trình sin x + (m + 1) cos x = 2 vô nghiệm là
m≥0
A. . B. m < −2. C. −2 < m < 0. D. m > 0.
m ≤ −2
Ê Lời giải.
Phương trình đã cho vô nghiệm khi và chỉ khi
Ä√ ä2
1 + (m + 1)2 < 2 ⇔ −2 < m < 0.
Chọn đáp án C
Câu 23. Số các giá trị thực của tham số m để phương trình (sin x−1)(2 cos2 x−(2m+1) cos x+m) = 0
có đúng 4 nghiệm thực thuộc đoạn [0; 2π] là
A. 1. B. 2. C. 3. D. Vô số.
Ê Lời giải.

48

sin x = 1 (1)
(sin x − 1)(2 cos2 x − (2m + 1) cos x + m) = 0 ⇔ 2 cos x − 1 = 0 (2)

cos x − m = 0 (3)
Tổng số nghiệm của các phương trình (1) và (2) bằng 3, cho nên phương trình (1) có đúng 1 nghiệm
thuộc [0; 2π] suy ra m = −1 hoặc m = 0 (khi đó cos x sẽ có hai nghiệm, nhưng 1 nghiệm trùng với
sin x = 1.).
Chọn đáp án B
Câu 24. Giả sử A, B là các điểm lần lượt nằm trên các y
đồ thị hàm số y = sin
Çx và√y =åcos x sao cho tam giác A
π 2 y = cos x
OAB nhận điểm G ; làm trọng tâm. Tính O π
3 3 x
diện tích S của tam giác OAB, biết xA ∈ [0; 2π].
B y = sin x
√ √ √ √
π 3 π 2 π 2 π 3
A. S = . B. S = . C. S = . D. S = .
6 8 6 8
Ê
® Lời giải.
xB = 3xG − xA − xO = π − t
Gọi A(t; sint). Do G là trọng tâm 4OAB nên √ .
yB = 3yG − yA − yO = 2 − sint
Điểm B thuộc đồ thị hàm y = cos x nên
√ √
2 − sint = cos(π − t) ⇔ sint − cost = 2
π π
⇔ sin t − =1⇒t = .
4 4
Ç √ å Ç √ å
π 3π 2 π 2
Với t = , suy ra A ; ,B ; .
4 4 2 4 2
√
1 î # » # »ó π 2
Diện tích tam giác OAB là S = OA, OB = .
2 8
Chọn đáp án B
Câu 25. Cho hai điểm A, B thuộc đồ thị hàm số y = sin x y

trên đoạn [0; π], các điểm C, D thuộc trục Ox thỏa mãn A B
2π O π x
ABCD là hình chữ nhật và CD = . Tính độ dài đoạn
3 D C
BC. √ √
2 1 3 y = sin x
A. . B. . C. 1. D. .
2 2 2
Ê Lời giải.
π π π
Theo hình vẽ thì OD = CK ⇒ 2OD = π −CD = ⇒ OD = ⇒ xD = .
π 1 3 6 6
Tung độ điểm D là yD = sin = = AD = BC.
6 2
Chọn đáp án B
II. BÀI TẬP TỰ LUẬN

Bài tập 1. Giải phương trình
a) 2 sin x − 1 = 0 b) 2 cos2 x − 3 sin x − 3 = 0

√
c) sin x + cos x = 2 cos 5x d) cos 3x + cos x + sin 2x = 0
49
Bài tập 2. Giải phương trình
4 sin4 x + cos4 x − 2 sin2 x − 1

a) 4 sin x cos x − 3 = 3(sin x + cos x) b) =0
1 − cos 4x
—HẾT—

50
2. Đề số 2
Ii. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM

Câu 1. Tìm
ï tập giáò trị T của hàm số y = sin 2x.
1 1
A. T = − ; . B. T = [−2; 2]. C. T = R. D. T = [−1; 1].
2 2
n πxác định D của
Câu 2. Tìm tập o hàm số y = tan 2x. nπ o
A. D = R\ + kπ, k ∈ Z . B. D = R\ + kπ, k ∈ Z .
2 n π4 kπ o
C. D = R\ kπ, k ∈ Z . D. D

= R\ + ,k ∈ Z .
4 2
π
Câu 3. Tìm tập xác định D của hàm số y = cot x − .
nπ o 3 nπ o
A. D = R \ + k2π, k ∈ Z . B. D = R\ + kπ, k ∈ Z .
n3π o ß3
5π
™
C. D = R \ − + k2π, k ∈ Z . D. D = R\ + kπ, k ∈ Z .
3 6
Câu 4. Chu kì tuần hoàn T của hàm số y = cos x là bao nhiêu?
π
A. T = 2π. B. T = π. C. T = 3π. D. T = .
2
sin x
Câu 5. Tìm tập xác định D của hàm số y = .
1 − cos x nπ o
A. D = R. B. D = R \ + kπ, k ∈ Z .
2
C. D = R \ {kπ, k ∈ Z}. D. D = R \ {k2π, k ∈ Z}.
Câu 6. Hình nào dưới đây là đồ thị của hàm số y = sin x?
y
y
O x
O x
A. B.
y y
O
O x x
C. D.
2 sin x − 1
Câu 7. Tìm giá trị nhỏ nhất m của hàm số y = .
3
1 2
A. m = − . B. m = − . C. m = −3. D. m = −1.
3 3
Câu 8. Tìm giá trị lớn nhất M của hàm số y = 2 − | cos x|.
A. M = 1. B. M = 3. C. M = 0. D. M = 2.
Câu 9. Tìm giá trị lớn nhất M của hàm số y = sin x − cos x. √
A. M = 0. B. M = 1. C. M = 2. D. M = 2.
π
Câu 10. Hỏi x = là nghiệm của phương trình nào sau đây?
4
1
A. sin x = 1. B. cos x = 1. C. sin x. cos x = . D. sin 2x = 0.
2
√
3
Câu 11. Tìm tập nghiệm S của phương trình sin 2x = − .
ß ™ 2 ß ™
π 2π π 4π
A. S = − + kπ, + kπ, k ∈ Z . B. S = − + k2π, + k2π, k ∈ Z .
ß 6 3 ™ ß 3 3 ™
π 5π π 5π
C. S = + k2π, + k2π, k ∈ Z . D. S = + k2π, + k2π, k ∈ Z .
6 6 12 12
51
π
Câu 12. Tìm tập nghiệm S của phương trình sin x. cos x − = 0.
4ß ™
3π
A. S = {kπ, k ∈ Z}. B. S = + kπ, k ∈ Z .
ß 4 ™
n π o 3π
C. S = − + kπ, k ∈ Z . D. S = kπ; + kπ, k ∈ Z .
4 4
√
Câu 13. Tìm tập nghiệm S của phương trình cos 2x = 2.
A. S = R.
√ √
ß ™
1 1
B. S = − arccos 2 + kπ; arccos 2 + kπ, k ∈ Z .
2 2
C. S = n
∅.
π π o
D. S = − + k2π; + k2π .
4 4
Câu 14. Tìm tất cả các giá trị của số thực a để phương trình cos x = a2 có nghiệm.
A. a ∈ R. B. a ∈ R \ {0}. C. a ∈ [0; 1]. D. a ∈ [−1; 1].
Câu 15. Phương trình tan 2x = 1 có họ nghiệm là
π kπ π
A. x = + , k ∈ Z. B. x = + kπ, k ∈ Z.
8 2 4
π π
C. x = + k2π, k ∈ Z. D. x = + k2π, k ∈ Z.
4 4
√
Câu 16. Họ nghiệm của phương trình cot x + 3 = 0 là
π π
A. x = − + kπ, k ∈ Z. B. x = − + kπ, k ∈ Z.
3 6
π π
C. x = + k2π, k ∈ Z. D. x = + kπ, k ∈ Z.
3 6
◦
Câu 17. Phương trình tan (2x + 12 ) = 0 có họ nghiệm là
A. x = −6◦ + k180◦ , k ∈ Z. B. x = −6◦ + k360◦ , k ∈ Z.
◦ ◦
C. x = −12 + k90 , k ∈ Z. D. x = −6◦ + k90◦ , k ∈ Z.
Câu 18. Cho phương trình a sin x + cos x = b. Tìm tất cả các giá trị thực của a, b để phương trình có
nghiệm.
A. b2 − a2 ≤ 1. B. b2 − a2 < 1. C. b2 + a2 ≤ 1. D. b2 + a2 ≥ 1.
√
Câu 19. Tìm tập nghiệm của phương trình sin x + 3 cos x =ß−2. ™
5π
A. S = ∅. B. S = − + k2π k ∈ Z .
ß 6 ™
nπ o 5π
C. S = + k2π k ∈ Z . D. S = − + kπ k ∈ Z .
6 6
Câu 20. Tìm số nghiệm thuộc khoảng (−π; π) của phương trình sin x + sin 2x = 0.
A. 3. B. 1. C. 2. D. 4.
Câu 21. Giải phương trình 2 sin2 x + 5 sin x + 3 = 0.
π π
A. x = − + kπ, k ∈ Z. B. x = − + k3π, k ∈ Z.
2 2
π π kπ
C. x = − + k2π, k ∈ Z. D. x = − + , k ∈ Z.
2 2 2
Câu 22. Giải phương trình cos 2x − 5 sin x − 3 = 0.
π 7π π 7π
A. x = − + kπ, x = + kπ, k ∈ Z. B. x = − + k3π, x = + k3π, k ∈ Z.
6 6 6 6
π 7π π 7π
C. x = − + k4π, x = + k4π, k ∈ Z. D. x = − + k2π, x = + k2π, k ∈ Z.
6 6 6 6
Câu 23. Giải phương trình tan x + 2 cot x − 3 = 0.
π π
A. x = ± + k2π, k ∈ Z. B. x = ± + kπ, k ∈ Z.
4 4
π π
C. x = + kπ, x = arctan 2 + kπ, k ∈ Z. D. x = ± + kπ, x = ± arctan 2 + kπ, k ∈ Z.
4 4
52
Câu 24. Tìm tất cả các giá trị thực của tham số m để phương trình m cos x + sin x = 1 − m có nghiệm.
A. m ≤ 0. B. m < 0. C. m ≥ 0. D. m < 1.
Câu 25. Có bao nhiêu giá trị nguyên của tham số m để phương trình cos 2x − cos x + m = 0 có
nghiệm?
A. 4. B. 3. C. 2. D. 1 .
Ê Lời giải.
Phương trình tương đương với 2 cos x − 1 − cos x + m = 0 ⇔ m = −2 cos2 x + cos x + 1.
2
Đặt t = cos x, với t ∈ [−1; 1]. Ta được m = −2t 2 + t + 1.

Xét hàm số bậc hai y = −2t 2 + t + 1 trên [−1; 1].
Bảng biến thiên
1
t −1 4 1
9
8
y
−2 0
Để phương trình có nghiệm thì −2 ≤ m ≤ 98 . Do m ∈ Z nên m ∈ {−2; −1; 0; 1}.

Chọn đáp án A
II. BÀI TẬP TỰ LUẬN

π
a) 2 cos x − = 0; b) sin 3x − cos 3x = −1;
4
√ π
c) 3 tan − x = 1; d) sin x + cos x − sin x cos x = 1.
3

Bài tập 2. Tính tổng các nghiệm x ∈ 0; 100 của phương trình
cos3 x − cos2 x + 1
= cos 2x + tan2 x.
cos2 x
—HẾT—

53
§6. ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM CÁC CHỦ ĐỀ

A. ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM BÀI 1
1. A 2. B 3. D 4. A 5. D 6. D 7. C 8. B 9. B 10. C
11. D 12. B 13. C 14. A 15. D 16. A 17. B 18. A 19. A 20. B
21. A 22. A 23. D 24. C 25. A 26. A 27. C 28. C 29. A 30. D
B. ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM BÀI 2
1. C 2. A 3. B 4. C 5. D 6. D 7. B 8. A 9. A 10. D
11. D 12. B 13. C 14. C 15. B 16. B 17. C 18. C 19. D 20. D
21. A 22. A 23. D 24. C 25. A 26. B 27. A 28. B
C. ĐÁP ÁN TRẮC NGHIỆM BÀI 3
1. B 2. B 3. A 4. D 5. B 6. C 7. C 8. C 9. B 10. B
11. A 12. D 13. D 14. D 15. B 16. D 17. D 18. D 19. C 20. C
21. A 22. A 23. A 24. B 25. C 26. C 27. A 28. A 29. C 30. B
D. ĐÁP ÁN ĐỀ ÔN TẬP CUỐI CHƯƠNG
1. Đề số 1
1. A 2. D 3. C 4. B 5. B 6. D 7. C 8. D 9. B 10. A
11. C 12. B 13. A 14. D 15. A 16. A 17. A 18. D 19. C 20. C
21. D 22. C 23. B 24. B 25. B
2. Đề số 2
1. D 2. D 3. B 4. A 5. D 6. D 7. D 8. D 9. D 10. C
11. A 12. D 13. C 14. D 15. A 16. B 17. D 18. A 19. B 20. A
21. C 22. D 23. C 24. C 25. A

1D1 Giai

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

1D1 Giai

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

1D1 Giai

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MỤC LỤC

Chương 1. HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC, PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC 1

§2 – PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC CƠ BẢN 12

§3 – MỘT SỐ PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC THƯỜNG GẶP 21

§4 – MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIẢI PT LƯỢNG GIÁC 36

i/53 p Tài liệu học tập môn Toán – Khối 11

B BÀI TẬP TỰ LUYỆN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

§5 – ĐỀ ÔN TẬP CUỐI CHƯƠNG 44

ii/53 p Tài liệu học tập môn Toán – Khối 11

§1. HÀM SỐ LƯỢNG GIÁC

• Tập giác trị: [−1; 1], tức là − π2

• Tập giác trị: [−1; 1], tức là − π2

• Là hàm số tuần hoàn với chu kì T = π, nghĩa là

1/53 p Tài liệu học tập môn Toán – Khối 11

5. Một số trường hợp đặc biệt

 Các trường hợp đặc biệt cho hàm y = sin x

 Các trường hợp đặc biệt cho hàm y = cos x

B. PHÂN LOẠI, PHƯƠNG PHÁP GIẢI TOÁN

| Dạng 1. Tìm tập xác định của hàm số lượng giác

b) y = 2n f (x) xác định ⇔ f (x) > 0, trong đó n ∈ N∗ .

2/53 p Tài liệu học tập môn Toán – Khối 11

# Ví dụ 1. Tìm tập xác định của các hàm số sau đây:

# Ví dụ 2. Tìm tập xác định của các hàm số sau đây:

| Dạng 2. Tính chẵn lẻ của hàm số

• Nếu f (−x) = f (x): hàm số đã cho là hàm chẵn.

¬ Hàm số y = sin x là hàm số lẻ. ­ Hàm số y = cos x là hàm số chẵn.

® Hàm số y = tan x là hàm số lẻ. ¯ Hàm số y = cot x là hàm số lẻ.

# Ví dụ 5. Xét tinh chẵn lẻ của hàm số

a) Tập xác định D = ã tập đốixứng. Do đó ∀x ∈ Dthì −x ∈D.

Có f (−x) = cos (−2x) = cos 2x = f (x).

Vậy hàm số f (x) là hàm số chẵn.

 Sử dụng các bất đẳng thức cơ bản

Dấu bằng xảy ra khi a = b. a c

¬ sin x = f (m) có nghiệm khi −1 ≤ f (m) ≤ 1.

4/53 p Tài liệu học tập môn Toán – Khối 11

g) y = sin4 x + cos4 x h) y = sin6 x + cos6 x

# Ví dụ 8. Tìm x để hàm số y = (sin x + 3)2 − 1 đạt giá trị nhỏ nhất.

a) y = 2sin2 x − 3 sin x + 1 b) y = 2cos2 x + 3 cos x − 2 c) y = cos 2x − sin x + 3

[(1 − y) sin x + (3 + y) cos x]2 ≤ [(1 − y)2 + (3 + y)2 ] · [sin2 x + cos2 x]

C. BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM

Câu 1. Tìm tậpnxác định D củao hàm số y = − tan x.

7/53 p Tài liệu học tập môn Toán – Khối 11

A. y = 1 + sin x. B. y = 1 − sin x. C. y = sin x. D. y = cos x.

A. y = cos x + 1. B. y = 2 − sin x. C. y = 2 cos x. D. y = cos2 x + 1.

Suy ra T = {3; 4}.

11/53 p Tài liệu học tập môn Toán – Khối 11

§2. PHƯƠNG TRÌNH LƯỢNG GIÁC CƠ BẢN

1. Phương trình sin x = a.

­ Công thức theo đơn vị độ: O

 Trường hợp a ∈ [−1; 1] nhưng khác các số ở trên.

 Công thức mở rộng cho hai hàm f (x) và g(x)

2. Phương trình cos x = a.

12/53 p Tài liệu học tập môn Toán – Khối 11

 Trường hợp a ∈ [−1; 1] nhưng khác các số ở trên.

 Công thức mở rộng cho hai hàm f (x) và g(x)

3. Phương trình tan x = a.

¬ Công thức theo đơn vị rad: N a

 Trường hợp a khác các số ở trên thì

Các trường hợp đặc biệt cho hàm y = sin x

Các trường hợp đặc biệt cho hàm y = cos x

¬ Hàm số y = sin x là hàm số lẻ. Hàm số y = cos x là hàm số chẵn.

a) Tập xác định D = ã tập đốixứng. Do đó ∀x ∈ Dthì −x ∈D.

Sử dụng các bất đẳng thức cơ bản

Công thức theo đơn vị độ: O

Trường hợp a ∈ [−1; 1] nhưng khác các số ở trên.

Công thức mở rộng cho hai hàm f (x) và g(x)

Trường hợp a ∈ [−1; 1] nhưng khác các số ở trên.

Công thức mở rộng cho hai hàm f (x) và g(x)

Trường hợp a khác các số ở trên thì

Trường hợp a khác các số ở trên thì

¬ sin u = sin v cos u = cos v ® tan u = tan v ¯ cot u = cot v

¬ − sin x = sin(−x). − cos x = cos (π − x).

¬ a · sin2 x + b · sin x + c = 0 a · cos2 x + b · cos x + c = 0

• Chú ý với phương trình số ¬ và thì −1 ≤ t ≤ 1.