Professional Documents
Culture Documents
3 - Kuvvet Yöntemi-3
3 - Kuvvet Yöntemi-3
Hiperstatik sistemlerde yerdeğiştirme hesabı için, izostatik sistemlerde olduğu gibi, Virtüel Đş
Teoreminden yararlanılabilir. Yerdeğiştirme aranan noktaya aranan yerdeğiştirme
doğrultusunda birim yükleme yapılarak virtüel iş teoremi uygulanır.
(m) (m)
δm 1 kN
Kesit Zorları : M, N, T M , N, T
Şekildeğiştirmeler : ∆ϕ M
=
ds EI
∆ds N
=
ds EF
∆v T
=
ds GF ′
ds ds ds
1. δ m = ∫ M M + ∫ NN + ∫TT
EI EF GF ′
Uzama ve kayma şekildeğiştirmeleri eğilme yanında ihmal edilirse 2. 3. terimler sıfır
alınabilir:
ds
1. δ m = ∫ M M
EI
l
δm = ∑ S S EF
çubuk
elde edilir. Buradaki kesit zorlarının her ikisi de hiperstatik sistemden alınan değerlerdir. Bu
işlemin oldukça uzun olmasına neden olur. Kısaltma Teoremi uygulanırsa işlemler oldukça
basitleşir.
Kısaltma teoremi:
ds ds ds
δm = ∫ MM0 + ∫ NN 0 + ∫ T T0
EI EF GF ′
veya
ds ds ds
δ m = ∫ M 0M + ∫ N0 N + ∫ T0T
EI EF GF ′
yazılabilir.
Kafes sistemlerde:
l
δm = ∑
çubuk
S S0
EF
veya
l
δm = ∑ S S EF
çubuk
0
ds ds ds
δm = ∫ MM + ∫ NN + ∫TT
EI EF GF ′
M = M 0 + M1X1 + M 2 X 2
N = N 0 + N1 X 1 + N 2 X 2
T = T0 + T1 X 1 + T2 X 2
ds ds ds ds ds ds
δ m = ∫ M 0M + ∫ N0 N + ∫ T0T + X 1 ∫ M 1 M + ∫ N1 N + ∫ T1T +
EI EF GF ′ EI EF GF ′
ds ds ds
+ X 2 ∫ M 2 M + ∫ N2 N + ∫ T2T
EI EF GF ′
⇓
0
(Kapalı Süreklilik Denklemi)
elde edilir. Bu durumda ,
ds ds ds
δ m = ∫ M 0M + ∫ N0 N + ∫ T0T yazılabilir.
EI EF GF ′
Hiperstatik sistemlerde dış etki olarak dış yükler, sıcaklık değişmesi ve mesnet çökmeleri
olması halinde, sistemdeki herhangi bir yerdeğiştirme aşağıdaki gibi hesaplanır.
ε ∆t
δ m + ∑ (R .ω ) = ∫ M M
ds ds ds
+ ∫ NN + ∫TT + ∫M ds + ∫ Nε tds
EI EF GF ′ d
Kısaltma Teoremine göre (M,N,T) veya ( M , N , T , R ) gruplarından biri hiperstatik sisteme ait
herhangi bir izostatik sistemden alınabilir
Bu mesnet veya birleşime etkiyen M momenti ile burada meydana gelen θ dönmesi
arasındaki oran sabittir. Pozitif olan bu orana mesnedin ve birleşimin dönme redörü adı
verilir. Rθ ile gösterilir.
Rθ : Elastik mesnedin redörü { mesnedi birim (1 radyan) döndürmek için gerekli
olan moment}
M
M θ=
Rθ
M
Rθ = = sabit (birim kNm)
θ
θ Rθ= ∝ ise ankastre mesnet ⇒
M M
M
θ=
Rθ
θ
M
Rθ = Elastik birleşimin redörü
θ
Bu mesnette meydana gelen Y tepkisi ile burada meydana gelen v çökmesi arasındaki oran
sabittir. Pozitif olan bu orana mesnedin çökme redörü adı verilir. Rv ile gösterilir.
Y
v=
Rv
Y
Rv = = Sabit (birimi kN/m)
v
Rv = ∞ ise sabit veya ankastre mesnet
Mesnetlerin elastik olarak ele alınmalarının en önemli nedeni, temel zemininin sonsuz rijit
olmamasıdır. Bu durumlarda temellerin üst yapıdan aktarılan kuvvet ve momentler ile orantılı
olarak çöktüğü ve döndüğü kabul edilir. Ayrıca duba üzerine inşa edilen temeller de elastik
mesnet olarak hesaplanmalıdır.
Elastik birleşimlerin başlıca örnekleri, çelik yapılardaki perçinli ve bulonlu birleşimler ile
prefabrike betonarme yapıların bazı düğüm noktalarıdır.
Elastik mesnet ve bağlantıların redörleri deneysel olarak veya hesapla belirlenebilir. Burada
redörlerin hesabında zemin mekaniği de verilen Winkler Hipotezi kullanılacaktır.
Winkler Hipotezi: Temel zeminin herhangi bir noktasındaki çökme (v) noktadaki zemin
gerilmesi (σz) ile orantılıdır. Bu orantı katsayısına Yatak Katsayısı denir. K ile gösterilir.
kN
σz m2 = m )
v= (
K kN
m3
K : Düşey Yatak Katsayısı (kN/m3 )
Kum: K=15000-20000 kN/m3
Kil: K=20000-60000 kN/m3
Kaya: K=400000-600000 kN/m3
σz
v=
K
M M
σz = →v=
W KW
v M M
θ= →θ = =
d /2 KWd / 2 KI
M
Tanım θ= → Rθ = KI
Rθ
I : Temel taban kesidi atalet momenti
W : Temel taban kesidi mukavemet momenti
Örnek:
2 x33 4
b=2.0 m, d=3.0 m, K=50000 kN/m3 , I t = m , Rθ=4.5*50000=225000 kNm
12
Elastik mesnetli ve birleşimli sistemlerin Kuvvet Yöntemi ile hesabında genel yol aynen
kullanılır. Ancak, elastik mesnet ve birleşimlerde meydana gelen şekildeğiştirmeler nedeni
ile ortaya çıkan ilave şekildeğiştirme işleri δij ve δi0 terimlerinin hesabında gözönünde
tutulmalıdır.
Ic I EI c
EI c δ ij = ∫ M i M j ds + ∫ N i N j c ds + ∫ Ti T j ds + EI c ∑ M iθ j + EI c ∑ Yi v j
I F GF ′
Ic I EI c
EI c δ io = ∫ M i M 0 ds + ∫ N i N 0 c ds + ∫ Ti T0 ds + EI c ∑ M iθ 0 + EI c ∑ Yi v 0
I F GF ′
Ic EI EI
EI c δ io = ∫ M i M 0 ds + ∑ M i M 0 c + ∑ Yi Y0 c
I Rθ Rv
Yerdeğiştirme hesabı:
ds
1, δ m = ∫ M ( M 0 ) + ⋯⋯⋯⋯ + ∑ M (θ 0 ) + ∑ Y (v0 )
EI
(θ 0 ), (v0 ) : (Kısaltma Teoremine göre) Hiperstatik sisteme ait herhangi bir izostatik
sistemde yerdeğiştirme aranan noktaya yerdeğiştirme yönünde yapılan birim
yüklemeden ötürü elastik mesnet ve birleşimlerde meydana gelen
yerdeğiştirmeler,
(M 0 ) (Y )
(θ 0 ) = , (v 0 ) = 0
Rθ Rv
M, Y : Verilen yüklemeden dolayı, hiperstatik sistemin elastik mesnet ve
birleşimlerinde meydana gelen moment ve kuvvetler
Kafes sistemler yalnız normal kuvvet taşıyan doğru eksenli çubukların, düğüm noktası olarak
isimlendirilen noktalarda sürtünmesiz bir mafsal ile birbirlerine bağlanmasıyla meydana gelen
sistemlerdir. Kafes sistemler dolu gövdeli sistemlere göre daha hafif oldukları için büyük
açıklıkların geçilmesinde, köprü kirişi, çatı makası gibi elemanlar olarak kullanılırlar.
X2 X3
Süreklilik Denklemleri :
δ 1t + δ 10 + δ 11 X 1 + δ 12 X 2 + ⋯⋯⋯ + δ 1n X n = J 1
δ 2t + δ 20 + δ 21 X 1 + δ 22 X 2 + ⋯⋯⋯ + δ 2 n X n = J 2
⋮ ⋮
⋮ ⋮
⋮ ⋮
δ nt + δ n 0 + δ n1 X 1 + δ n 2 X 2 + ⋯⋯⋯ + δ nn X n = J n
Fc
EFc δ ij = ∑ S i S j l
F
F
EFc δ i 0 = ∑ S i S 0 c l
F
EFc δ it = EFc ∑ S i ε tl
l
δ m = ∑ SS
EF
Kısaltma Teoremine göre S veya S kuvvetlerinden biri hiperstatik sistemden elde edilen
herhangi bir izostatik sistemden alınabilir.
Fark 0.540
Röl hata 0.00098
MiM j Si S j
δ i, j = ∫ ds + ∑ l
EI EF
V2 3 3 0 0 -1 0 0 3 0 0
∑ 11.78
11.78 5.92 13.58 -385.8 -200.1
1 1
δ 1,1 = 5*1.42 + 2 *1.42 + 2* 0.62 + 5*0.62 + 11.78 = 9.8 + 1.31 + 0.24 + 11.78 = 24.93
3 3
1 1
δ 1,2 = 5*1.4*0.6 + 2 *1.4*0.6 + 2 *0.6 *1.4 + 5*1.4 *0.6 + 5.92 = 4.2 + 0.56 + 4.2 + 5.92 = 15.44
3 3
1 1
δ 2,2 = 5* 0.62 + 2* 0.62 + 2*1.42 + 5*1.42 + 13.58 = 1.8 + 0.24 + 1.31 + 9.8 + 13.58 = 26.73
3 3
1 1 1
δ 1,0 = 5*1.4* (206 − 56) + 2*1.4 *(−56) + * 2* 0.6 *(−24) + 5*0.6 *(−24) − 385.8
2 3 3
= −917 − 52.2 − 9.6 − 72 − 385.8 = −1436.6
1 1 1
δ 2,0 = 5*0.6* (206 − 56) + 2 *0.6* (−56) + * 2*1.4* (−24) + 5*1.4 *(−24) − 200.1
2 3 3
= −393 − 22.4 − 22.4 − 168 − 200.1 = −805.9
ds
δ = ∫ M (M )δ
EI
1 1 67.75
δ= 5*5*5.42 =
EI 2 EI
MM 1 SS
∫ ds + ∑ 1 l = ?
EI EF
1 1 1
5*1.4* (−124 + 26) + 2*1.4 * 26 + 2*0.6 *5.42 + 5*5.42* 0.6
2 3 3
+3*(−13) *(−0.7) + 4* (−2.71) * (−0.3) + 3*(−2.71) *(−0.3) + 4.24*1*19
+5*(−12.9)* (0.5) + 4.24 *3.7 * 0.424 + 3*(−5.3) *(−0.7) + 4*13* 0.7
= 343.02 − 343
MM 2 SS
∫ ds + ∑ 2 l = ?
EI EF
1 1 1
5* 0.6* (−124 + 26) + 2*0.6 * 26 + 2*1.4*5.42 + 5*5.42*1.4 + 3* (−13) * (−0.3)
6 3 3
+4* (−2.71) * (−0.7) + 3* (−2.71)* (−0.7) + 4.24 *19* 0.424 + 5* (−12.9) *0.5
+4.24*1*3.7 + 3* (−53) *(−0.3) + 3*5* (−1) + 4*13* 0.3
= 191.56 − 194.25