p f-rtrrt) ;

E# -m M T7. obowiązkowy j
e flz w n p i- ^ ^ ^ '

O ni*— 1-*y

iN S T R tT łC t
ZBIORU ZIÓŁ LECZNICZYCH

o p ra c o w a n a i w y d a n a p rze z firm ę

R O L L A S
Handel krajowy i eksporł

p rc d u k łó w ro ln ych i leśnych

Sp. x o g r. o d p .

W I L N O

ul. M ic k ie w ic z a 22-a. ie l. 28-22.

 INSTRUKCJA ZBIORU ZIÓŁ LECZNICZYCH.
Ziołami leczniczym i nazyw am y rośliny i ich części, jak: pąki,
kwiaty, liście , kory lub korzenie, k tó re służą do leczenia różnych
dolegliwości.
Ziół leczniczych rośnie u nas wiele, lecz nie w szystkie m ają
zastosowanie, a stąd nie w szystkie m ożna zbierać i sprzedaw ać
w dużych ilościach.
W naszej instrukcji, przeznaczonej dla szerokich rzesz zb ie­
raczy — naszych dostaw ców , om aw iam y tylko te zioła, k tó re m ają
!ększe zastosow anie w lecznictw ie i znajdują zbyt w m asow ych
llościach.

OGÓLNE ZASADY ZBIORU.

Zioła należy zb ierać tak, by w łożone przygotow ania, trud i pra-
ca 2ostały należycie opłacone, tj. by za z e b ran e i dostarczone zioła
otrzym ać jak najw yższą cenę. W ysoką, zaś cenę m ożna otrzym ać
y*ko za dobry tow ar. Żeby m ieć dobry tow ar, należy zioła odpo­
wiednio zebrać, w łaściw ie w ysuszyć i dobrze przed w ysłaniem
"Pakować.
Pam iętając o pow yższych w ym aganiach, nie zbędnych do o trz y ­
mania dobrego tow aru, każdy zbieracz ziół w celu należytego ujęcia
e) dziedziny p racy w inien k ierow ać się następującym i zasadam i:
1) Z bierać należy te rośliny czy ich części, k tó re w ystępują
danej okolicy m asow o, a nie pojedynczo. D a to znacznie w iększą
Ofzyść zbierającem u, a rów nież kupujący chętniej odbierze w iększą
Pa rtję dobrego to w aru od jednego dostaw cy.
. 2) Z bierać należy poszczególne zioła tylko w odpow iednim dla
lch czasie, gdyż m a to bardzo w ielki w pływ na jakość surow ca.
Ogólnie biorąc zasad ą jest, by zb ierać kw iaty, gdy się już ro z­
d ę ł y , ale jeszcze nie przekw itły, przy czym lepiej z eb rać je za
wcześnie niż za późno.
, Gdy jest zap otrzebow anie na całe ziele, to należy je zbierać
P°dczas kw itnienia. Surow iec tak i oprócz łodyg i liści w inien mieć

3
rów nież i kw iaty, z k tó ry ch część m oże być w pąkach, a część
przekw itła.
W w ypadku zb ieran ia m ałych roślin m ogą być i korzonki.
Liście z b ierać należy, gdy są już norm alnej w ielkości (w yjątek
liście brzozy), niezbyt późno, by nie było dom ieszek liści żółtych,
brudnych i postrzępionych.
K orzenie zb iera się jesienią lub w czesną w iosną, gdy są pełne
i jędrne.
K ory są pro d u k tem w iosennym , gdyż w tej porze roku odcho­
dzą od drew na.
P ączki zb iera się zim ą lub w czesną wiosną.
N ajodpow iedniejszą p o rą dla zbioru jest słoneczne południe, ale
na ogół zb iera się od zejścia po ran n e rosy aż do zachodu słońca.
3) Z bierane zioła nie m ogą zaw ierać dom ieszek innych roślin
i m uszą być staran n ie oczyszczone z piasku, ziemi, śmieci, a n aw et
z nieodpow iednich części tych sam ych ziół. Późniejsze przebieranie
nigdy nie będzie d o k ładne i w ym aga bardzo dużo pracy. B rudno
ze b ran e zioła lub dom ieszka np. liści pożółkłych do zielonych znacz­
nie obniża cenę tow aru. Nie należy rów nież m ieszać złego tow aru
z dobrym , ażeby dom ieszką n a w e t m ałej ilości złego nie obniżyć
w artości całej dostaw y.
4) Z bierając zioła należy u w ażać, by nie łam ać i nie gnieść
roślin, gdyż w m iejscach zgniecionych lub połam anych — czernieją.
Za to w a r p o czerniały osiąga się niższą cenę niż za to w ar dobrze
zebrany.
P rzy racjonalnym z b ieran u po stęp o w ać należy jak następuje:
K w iaty u k ład ać luźno w koszyczkach i n aty ch m iast po przyniesieniu
do dom u rozłożyć do suszenia. P rzy zbieraniu ziela w ysokiego n a ­
leży ścinać c a łą górną część zieloną, pozostaw iając dolną część
zdrew niałą. J e śl ziele jest m ałe, to zb ierać należy całe rośliny n aw et
z drobnym i korzonkam i np. rd e st ptasi (podróżnik, św ińskie ziele)
lub połonicznik (sobacze myło).
Liście z b iera się odryw ając je od łodyżki. Je śli chodzi o m ałe
listki — m ożna z b ierać c a łą roślinę, a po w ysuszeniu osm ykać listki.
T ak sam o należy po stęp o w ać z pokrzyw ą, k tó ra po w yschnięciu
nie parzy.
K orzenie należy ko p ać jesienią lub w czesną w iosną, następnie
płu k ać je w w odzie i oczyszczać z n iepotrzebnych części nadziem ­
nych i drobnych korzonków .

4
 5) P rzed przystąpieniem do zbierania ziół należy przygotow ać
zaw czasu m iejsce do suszenia, by po zebraniu niezw łocznie rozłożyć
zioła cienką w arstw ą. N ierozłożone od razu zioła sp arzą się i sczer­
nieją i stra c ą na w artości lub w ogóle m ogą nie n ad aw ać się do
handlu.
W szystkie zielone części roślis. suszy się zasadniczo w cieniu,
gdyż w słońcu płow ieją. Źle działa słońce rów nież na w szystkie
zioła m ocno pachnące, gdyż zapach ich ulatnia się. Nie szkodzi
natom iast słońce praw ie w szystkim innym kw iatom , Czym surow iec
w ysycha szybciej, tym jest ładniejszy, dlatego też jeśli nie m ożna
suszyć w słońcu, to najlepiej — pod blaszanym dachem . W b rak u
budynku, z blaszanym dachem m ożna suszyć zioła na strychu, w szo-
Pie, na piecu, zaw ieszając pod dachem , lub rozkładając w cieniu.
C-zym w iększy jest przew iew , tym zioła szybciej w ysychają.
N ależy w ysuszyć zioła dobrze, by po tym przy przech o w y w a­
n y nie pleśniały i nie za p arz ały się.
. ] D obrze w ysuszony surow iec jest w m iarę kruchy i ma zapach
1 kolor zbliżony do naturalnego.
6) W ysuszone zioła należy przechow yw ać w suchym miejscu
np.: na strychu izb m ieszkalnych lub w stodole, a zaw sze zdała od
°bory lub chlew u, by nie przesiąk n ęły szkodliw ym zapachem .
7) D obrze zebranie i przygotow ane zioła należy odpow iednio
zapakow ać do w ysyłki, by nie zepsuć dobrego to w aru w czasie
ńostaw y.
D elikatne zioła i kw iaty najlepiej pak o w ać do sk rzynek z dykty.
G rubsze zioła, k o rę i korzenie m ożna p rzesy łać w w orkach.
Za porządne opakow anie zw rócone zo stan ą pieniądze, a zioła
zyskają na w artości, jeśli dojdą do m iejsca przeznaczenia nie pognie­
cione i nie pokruszone.
Przy przew ożeniu ziół należy je zabezpieczyć przed zam ocze­
niem i zakurzeniem .

D INSTRUKCJE SZCZEGÓŁOWE.
F *t c z k i,
. , Pączki brzozy (Gem m ae B etulae) — zbierać należy w zimie,
G n a ją c gałązki i w iążąc je w m iotły. G dy przem arzną, om łócić je
LePem i oczyścić z drobnych gałązek. C zyste już paczki dosuszać
w izbie.
Pączki sosnow e (Gem m ae Pini) — zbierać tylko z w yrębów .
osuszyć je w izbie lub w słońcu.

S
 Pączki topolow e (Gem m ae Popułi) — należy zbierać z t o p o l i
balsam icznych w czesną w iosną, gdy zaczynają pękać. Suszyć w izbie
lub na strychu.
Kory.
K orę kruszyny (Cort. Frangulae) — zdzierać należy z g a ł ą z e k
3— 5 letnich. R urki w iąże się w pęczki i dosusza w słońcu lub pod
dachem . D obry surow iec nie pow inien zaw ierać kory omszonej.
K orę dębow ą (Cort, Q uercus) — zb iera się ta k samo i r ó w n i e ż
z m łodych tylko gałązek.
Kwiaty.
K w iaty rum ianku (FI. Cham om illae vulg.). Z bierać należy
głów ki rum ianku, tzw . pachnącego lekarskiego, k tó ry tym się dóżm
od innych, że m a białe p łatk i naokoło główki, a jeśli przetniem y
głów kę na połow ę, to zobaczym y, że w ew n ątrz jest pusta. Należy
zb ierać sam e głów ki bez łodyżek, niep rzek w itłe, gdyż te po w ysu­
szeniu rozkruszają się. R um ianek należy suszyć w cieniu i pakow ać
w skrzynki z d y k ty lub tek tu ry , lek k o ugniatając, bv nie było luzu-
N a k w iat rum ianku jest zaw sze zap otrzebow anie i należy zbie­
rać duże ilości.
U p raw a rum ianku bardzo się opłaca,
K w iaty konw alii (FI. C onvallariae) — sprzedaje się św ieże WD
suszone. Św ieże d o starczać m ożna na specjalne zam ów ienie, suszone
zaś odbierać będziem y w każdej ilości. Z bierać należy całą łodyżkę
z kw iatkam i. Suszyć trz e b a szybko, by nie zbru n atn iały i wiązać
w pęczki. O pakow yw ać — w skrzynki.
K wiaty ostróżki polnej (FI. Delphini). — S ą to liliow e delikatne
kw iatki, w ystępujące w ozim inach. Z biera się kw iatk i rozkw itając2
z drobnym i szypułkam i. Suszyć należy w słońcu. P akow ać
w w orki.
K wiaty bław atka (FI. Cyjani) (chaber, w asilki), w ystępującego
rów nież jako chw ast w ozim inach. Z bierać należy całe koszyczki
(główki), uw ażając przy tym, żeby nie było przekw itających, gdyż te
po w ysuszeniu stają się białe i psują tow ar. Suszy się je w silny01
słońcu lub w niezbyt gorącym piecu. Gdy skruszeją, p rze trz e ć przez
sito i odw iać pod w iatr, by oddzielić sam e niebieskie kw iatki. O pa'
kow anie — w orki.
Surow ce, o m niejszym zapotrzebow aniu, znacznie niższej cei»2'
są całe główki, zb ieran e w po czątk u kw itn ien ia i dobrze w ysuszony
Kwiaty nieśm iertelnika czerw onego ( F I . G naphalii) ( s n a u d e j 2
czerw one. W ystępują na piaskach. Są suche i używ ane byw ają

6
bukietów zim ow ych i na palm y. Z bierać należy cały w ierzchołek
i dosuszać w słońcu. N ależy je zb ierać gdy są ciem no-czerw one, nie
Przekw itające i nie m ieszać z białym i. B iałe m ożna zb ierać osobno.
Kwiaty kocanki piaskowej (FI, Stoechados citr.) (snaudele żółte)
(żółty nieśm iertelnik). Zbiór jak wyżej czerw onego nieśm iertelnika.
K w iaty jasnoty białej (FI. Lamii albi) (głuchej, n ieparzącej p o ­
krzywy). W ystępują koło chat, dróg i ogrodów. Z bierać należy
bardzo delikatnie białe kw iatki, nie gniotąc w palcach. D osuszać
szybko w słońcu, by zachow ały swój kolor. Pożądane w każdej
dości.
Kwiaty borówki (FI. V itis Idaei) (brusznicy). P rzy zbieraniu
należy uw ażać, żeby surow iec nie był zanieczyszczony liśćmi lub
'głami sosny. D osuszać w słońcu. Pożądane w każdej ilości.
Kwiaty koniczyny czerwonej (FI. Trifolii rubr.) (dobeluk rau-
danas). Z bierać należy całe główki tylko w p o czątku kw itnienia,
gdyż p rzek w itłe po w ysuszeniu ro zk ru szą się. Suszyć należy je
^ cieniu. O pakow anie — w orki.
Kwiaty koniczyny białej — pełne główki (FI. Trifolii albi) (do­
beluk baltas). Zbiór jak wyżej.
Kwiaty lipy (FI. Tiliae). Z bierać należy kw iat nie p rzek w itły
licznie z p rzykw iatkiem — listkiem jasno-zielonym . Po dosuszeniu
w cieniu m usi m ieć przyjem ny zapach i kolor jasny listka, biaław y
zaś kw iatk a. M ożna ścinać w yższe gałązki i obryw ać z nich kw iaty.
^°żądane duże ilości.
K wiaty arniki (FI. A rnicae) (kupalnika, borow ej goździki). Zbie-
rać należy całe głów ki i po stęp o w ać ta k jak z kw iatam i b ław a tk a .
Kwiaty czarnego bzu (FI. Sam buci nigr.) (bzowiny). Z bierać
njdeży całe k w iato stan y a po w ysuszeniu p rz e trz e ć przez grube sito.
Kwiaty tawuły (FI. U lm ariae) (spirei błotnej). Z bierać jak k w ia ­
ty czarnego bzu.
Kwiaty czerem chy (FI. P runi padi). Z bierać należy całe kw ia-
ł°stany i suszyć w słońcu. P ożądane duże ilości.
Kwiaty pierwiosnka (FI. Prim ulae). M ożna zb ierać tylko tam ,
gdzie jest dużo i zostaw iać zaw sze nasienniki. Pożądane w każdej
dości, A rty k u łem handlu są rów nież liście i korzenie piorw iosnka.
Liście brzozy (Fo. B etulae) zb ierać należy w iosną, gdy ledw ie
SN rozw inęły i m ają jeszcze balsam iczny zapach, kiedy są zlekka
°bklejone. Suszyć należy w cieniu.
Liście wszystkich pozostałych roślin zbiera się w pełni ich roz-
' 7
woju, zielone, n iep rz esta rz a łe . Suszyć je należy zaw sze w cieniu.
O pakow anie stanow ią w orki.
Liście podbiału (Fo. F arfarae) (m atocznika). Rośnie na sk a r­
pach kolejow ych, przy drogach i row ach. Z bierać należy liście bez
ogonków w ciągu całego la ta dopóki m ają jednolitą barw ę. W czesną
w iosną m ożna z b ierać rów nież k w iaty podbiału.
Liście poziom ek, m alin leśnych i czarnych p o rzeczek (Fo. Fra-
gariae, Rubi Idaei, Ribis nigri) (sm arodiny) zb iera się z o g o n k a m i .
Suszyć je należy w cieniu.
Liście czernic (Fo. M yrthillorum (czarnych jagód). Należy
uw ażać, aby surow iec był czysty, odsiany od kurzu, igieł sosnowych
i łodyżek.
To sam o odnosi się do liści bororvek (brusznicy) i mącznicy
garbarskiej. Liście m ącznicy tym się różnią od borów ek, że są przy
nasadzie w ąskie, p o k ry te jak gdyby sia te cz k ą bez w yraźnych żyłek.
N ie m ają rów nież czarnych punkcików n a dolnej stronie. Ścina się
zw ykle gałązki sierpem i po w ysuszeniu om łaca się i odsiew a listki-
T rzeb a zw rócić uw agę, by nie zb ierać zeszłorocznej części ł o d y ż k i ;
gdyż listki jej są ciem niejsze, a surow iec niejednolity w barw ie mnie)
jest pokupny.
Liście przy laszczek (Fo. H epaticae) — z b ierać należy z r o ś l i n
k w itnących w czesną w iosną, m ałe z liliow ym i kw iatkam i. Zbiór jak
innych liści.
Liście lulka czarnego (Fo. Hyoscyam i) (blekotu) zbiera się z roś­
lin k w itnących oraz roślin bezłodygow ych, ale nie należy ich mie'
szać razem , lecz p rzechow yw ać i sprzed aw ać k ażde osobno. Sitszye
trz e b a staran n ie i szybko w jednej w arstw ie, m ożna w piecu niezby
gorącym lub lepiej na piecu. Po w ysuszeniu pow inny m ieć barw ę
szaro-zieloną.
Liście babki w ąskolistnej (Fo. Plantaginis) podłużne i l a n c e t o ­
w a t e . B abka w ystępuje koło płotów , dróg i na zapuszczonych ł ą k a c h -
Z bierać i suszyć — jak inne liście.
Liście konw alii m ajowej (Fo. C onvallar, maj.). Z bierać należy
m łode listki bez ogonków i suszyć, ro zk ład ając je jedną w a r s t w ą -
Liście b o b rk a trójlisinego (Fo. Trifolii fibrini) (bobownika)
z b ierać należy bez ogonków, obeschnięte z rosy czy deszczu, gdyz
w ilgotne w suszeniu sczernieją.
Z biera się rów nież liście piołunu, k rw aw nika, pięciornika gęsie"
go (srebrnik, gęsie łapki) żyw okostu, bielunia-dędery, kaliny i inne-

8 .
 Z ie la .
Ogólne zasady zbioru całego ziela są następujące: Z biera się
całą część zieloną w okresie kw itnienia. Części tw ardych, z d rew n ia­
łych nie nałgży ścinać. Suszyć trz e b a w szystkie ziela w cieniu; o p a ­
now yw ać w w orki.
Ziele poziewnika (Hb. G aleopsidis) (galeopsydy) jest chw astem
dość wysokim , rosnącym w zbożu, przew ażnie w jęczm ieniu. M a
W ia tk i żółto - liliowe, n ak ra p ian e ; kielich bardzo kłujący. Rośnie
również w ogródkach i koło domu. P ożądane duże ilości.
Ziele piołunu (Hb. A bsynthi) rośnie na śm ietniskach, koło dom u
1 ogrodu. J e s t biaław e, o sm aku w ybitnie gorzkim. Z bierać należy
W zdrew niałe, kw itnące gałązki.
Ziele rosiczki okrągłolistnej (Hb. D roserae). J e s t to m ała ro ś ­
linka czerw ono-brunatna; m a kilka listków przyziem nych i łodyżkę
2 takiego sam ego koloru kw iatkiem . Rośnie na torfow iskach i b ag ­
nach. Przy zbiorze należy w iązać w rów ne m ałe pączki i w pęczkach
suszyć w słońcu.
Ziele skrzypu (Hb. Equiseti) (bardziuk). Skrzyp w idełkow ato-
rozwidlony dla celów leczniczych, rosnący na polach, zbierać należy
Po żniw ach. N atom iast nie należy zbierać podobnego, rosnącego na
W a c h . Op rócz polnego jest bardzo poszukiw any skrzyp przezim o-
^ujący, rosnący na b ło tach łub czasem w lesie. S ą to p ro sto stojące,
bez rozgałęzień, tw ard e pałki zielone z czarniaw ym i okółkam i.
Ziele tysiącznika (Hb. C enturii). Roślina ta w ystępuje na łą ­
kach, m iedzach i daw no nie upraw ionych polach. J e s t jasno-zielona,
delikatna, k w itn ąca różowo.
P rzy zbieraniu należy uw ażać, by zostaw ić nasienniki.
Z biera się całą ulistw ioną część łodygi z kw iatem .
P ożądane duże ilości.
Ziele połonicznika (Hh. H erniariae) (sobaczego m yła). J e s t to
r°ślinka żółtaw o - zielona, m ała, ścieląca się przy ziemi. Z bierać
jiależy — w okresie kw itnienia całe roślinki, tylko bez w iększych
c°rzonków .
P ożółkłe p rzek w itające rośliny n aw et w m ałych ilościach bar-
psują tow ar.
Ziele dziurawca (Hb, H yperici) (Św iętojańskie ziele). Ścinać
nW ży 3/ 4 ziela. K w iaty m a żółto-pom arańczow e. Rośnie na łąkach,
^°d lasem oraz na polanach leśnych. Z asady zbioru jak innego ziela.
Ziele bratka polnego (Hb. V iolae trie.). Z bierać należy całe, bez

9
w iększych korzonków rośliny o k w iatk ach niebiesko-żółtych i nie
m ieszać z b ratk a m i o k w ia tk a c h ty lko żółto-białych.
Ziele lnicy (Hb. Linariae) rośnie zw ykle pod lasem . Ma kw iaty
żółte, podobne do ogrodow ych lw ich paszczek. L istki łodygow e ma
w ąskie, zielone. Z bierać — jak poprzednie.
Ziele krwawnika (Hb. Millefolii), Ścina się 3/4 rośliny. Kw iaty
m uszą być niep rzek w itłe, gdyż o kruszą się.
Z bierać m ożna rów nież ziele św ietlika lekarskiego, m a c i e r z a n k i ,
rd estu ptasiego (św ińskie ziele, podróżnik).
Ziele bagna (Hb. Ledi palustris) (bahun) zbiera się tylko w ierz­
chołki.
O w oce i jagody z b ierać należy w początkow ym stadium doj­
rzew ania, Suszy się je w słońcu, po czym dosusza w niezbyt gorą­
cym piecu.
D obry to w ar m a ładny zapach, k olor i nie zbija się w grudki-
N ajw iększe zap otrzebow anie jest na jagody czernic, malin, leś­
nych, poziom ek, jałow ca, dzikiej róży, głogu i jarzębiny.
Z nasion kupujem y czyste, dojrzałe nasiona km inku (kminek
może być dziki), p ietru szk i i innych.
K o r z e n i e .
Korzenie brodawnika (Rad. T araxaci) (mołoczaj).
Korzenie łopianu (Rad. B ardanae).
Korzenie żyw okostu (Rad. Consolidae).
Korzenie mydlnicy (Rad. Saponariae) (gaszty białej).
N a ogół korzenie należy w ykopyw ać w jesieni, gdy zaczynają
ginąć liście, obm yw ać w wodzie i dosuszać w słońcu. Poniew aż jed­
n ak w jesieni tru d n o suszyć w słońcu, należy suszyć korzenie w piecu
lub n aw et na przew iew nym strychu.
O pakow anie — w orki.
Kłącza.
Kłącza tataraku-ajeru (Rz. Calami) należą do n a jw a ż n ie jsz y c h
surow ców .
W yciągać je należy z wody w jesieni, gdy poziom wody jest
najniższy, Po dokładnym w ym yciu suszy się i sprzedaje w stanie
naturalnym . Po przełam aniu ta ta ra k musi być biały.
K łącza obrane z kory m ożna sp rzed ać osobno i po lepszej cenie.
W tym w ypadku k raje się ją podłużnie na cz te ry do sześciu części,
a potem poprzecznie w kostkę.
D osusza się w słońcu.
K rajanka pow inna m ieć jasną b arw ę i przyjem ny zapach.

10
 K orę po w ysuszeniu m ożna też sp rzed ać osobno.
Kłącza rdestu w ężow nika (Rz. B istortae). R oślina ta rośnie na
wilgotnych łąkach, na kępach. K łącza są grube, skręcone, ciem no­
brunatne. K orzeń po p rzełam aniu musi być w ew n ątrz różow y.
Kłącza pięciornika (Rz. T orm entillae) — kurzego śladu należą
do roślin, rosnących rów nież na łąk a c h i w lasach.
Rozłogi perzu (Rz. Gram inis) (pyrnika) zbiera się w jesieni i po
W ysuszeniu p rze c ie ra się drobne k orzonki n a sicie lub m łócąc cepem
1 n astęp n ie odsiew ając na m łynku lub pod w iatr.
Dobry surow iec jest jasno-żólty, bez korzonków i dość gruby.
Mech islandzki (Lichen Islandicus). J e s t to szaro-biały, suchy,
sztyw ny p orost n a suchych m iejscach i nieużytkach. Czym bielszy,
łym lepszy. M usi być czysty, bez dom ieszek innego mchu, czy też
jakichkolw iek roślin.
Z apotrzebow anie duże.
Gąbka słodkowodna (badiaga) (Spongile fluviatilis).
J e s t to zielony p o ro st w odny, oblepiający m osty, drzew a, k a ­
mienie lub w olno pływ ający.
Po zbiorze należy go dobrze wysuszyć.
Jem ioła — (Viscum album ). Są to k rzaczki — paso rzy ty ż ó łto ­
zielone, rosnące w ysoko na drzew ach brzozy, jodły, sosny i innych
drzew ach liściastych.
Z biera się całe gałązki z liśćmi, odrzucając tylko najgrubsze.
Sporysz (Secale cornutum ). J e s t to tzw. czarne żyto (różki).
J e s t trujący, p rze to należy go staran n ie oddzielać od dobrego
ziarna. Zbiera się zw ykle przy sprzęcie żyta łub oddziela się
na wialni.
Z apotrzebow anie na sporysz jest duże.
Cena — dobra.
Lycopodium (próchno) — diereza.
Ścina się sam e kłoski, rozsypując koniecznie na jednolitym p a ­
pierze czy też posklejanym poprzednio, gdyż pyłek, dla k tórego się
zbiera, przedostaje się p rzez najm niejsze n a w e t szczeliny. G dy
kłoski podeschną, próchno w ysypuje się. W ów czas należy je p rz e ­
l a ć p rzez sito jedw abne Nr, 14 lub bez p rzesiew ania ssypać do
Mocnych to re b e k papierow ych lub b u telek czystych i suchych.
Istnieje jeszcze n a naszych polach i łąk ach cały szereg ziół
eczniczych.
Inform acji o sposobach ich zbioru i m ożliw ościach zbytu udziela
hrjua „ R O L L A S " , W ilno, ul, M ickiew icza 22-a, skrz. poczt. 43.

11
 26. IX.'1938 t

Druk. A. Zwierjtynsłkśegti, Wiimo, ul. M oflow t ł

:■ s i