Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 791

CMYK

dqjk.kejkBh vuqokn

Hw$amU B©ídar¶ J§«W Amho. Vmo ‘yi Aa~r ^mfoV nyU©nUo gwa{jV Amho.
Aem J§«WmMo ^mfm§Va ‘yi J§«Wmer H$Xm{n ~amo~ar H$ê$ eH$V Zmhr.
nU ¶mMm AW© Agm H$Xm{n hmoUma Zmhr H$s, Omo ‘mUyg Aa~r ^mfm

dqjk.k
OmUV Zmhr, Vmo Hw$amU g‘Oy eH$V Zmhr. Hw$amU Oar Aa~r ^mfoV
Agbo Var, dñVwV… Vo ‘Zwî¶mÀ¶m ñdm^m{dH$ ^mfoV Amho.

dqjk.k
à˶oH$ J«§WmMm EH$ CÔoe AgVmo, Hw$amUmMm CÔoe ‘Zwî¶mbm

ejkBh vuqokn
B©ídamÀ¶m {Z{‘©Vr ¶moOoZoMr OmUrd H$ê$Z XoUo Amho, OoUoH$ê$Z
‘Zwî¶mg‘moa ho ñnï> hmoD$Z OmB©b H$s, B©ídamZo ho {díd H$m {Z‘m©U
Ho$bo, ‘Zwî¶mbm n¥Ïdrda dgdʶm‘mJo B©ídamMm H$m¶ hoVw Amho,
‘¥Ë¶wnyduÀ¶m OrdZmV B©ídambm ‘Zwî¶mH$Sy>Z H$m¶ Ano{jV Amho
Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV ‘Zwî¶mbm H$embm Vm|S> Úmdo bmJUma ejkBh vuqokn
Amho. ‘Zwî¶ B©ídamMr emídV {Z{‘©Vr Amho. ‘Zwî¶mMm OrdZ-àdmg
‘¥Ë¶wZ§Va XooIrb H$m¶‘ñdê$nr gwê$ AgVmo. Hw$amU ‘Zwî¶mÀ¶m g‘ñV
OrdZ-àdmgmgmR>r ‘mJ©Xe©H$ J§«W Amho.

The Quran-Marathi

GOODWORD
ISBN 978-93-5179-076-1
GOODWORD
www. cpsglobal.org
www.goodwordbooks.com 9 7 8 9351790761

CMYK
1

Hw$amU
‘amR>r AZwdmX

Aa~rVyZ CX©ÿV AZwdmX…


‘m¡bmZm dhrÔþÔrZ ImZ
CX©ÿVyZ ‘amR>rV AZwdmX…
AãXþa-ah‘mZ MmD$g

GOODWORD BOOKS
2 Hw$amU
First published 2015
This Marathi translation of the Quran is copyright free
Translation from Arabic to Urdu :
Maulana Wahiduddin Khan
Translation from Urdu to Marathi:
Abdur-rahman Chaus
Goodword Books
A-21, Sector 4, Noida-201301, India
Tel. 91120-4314871, +91-8588822674
email: info@goodwordbooks.com
www.goodwordbooks.com
Goodword Books, Hyderabad
2-48/182, Plot No. 182, Street No. 22
Telecom Nagar Colony, Gachi Bawli
Hyderabad-500032
Tel. 04023000131, Mob. 7032641415
email: hyd.goodword@gmail.com
Goodword Books, Chennai
324, Triplicane High Road, Triplicane, Chennai-600005
Tel. +9144-4352-4599
Mob. +91-9790853944, 9600105558
email: chennaigoodword@gmail.com
Printed in India
AZwH$« ‘{UH$m 3
gyah (àH$aUm§Mr) Zmdo n¥ð> H«$. gyah (àH$aUm§Mr) Zmdo n¥ð> H«$.
Hw$amU: EH$ n[aM¶ 05 29. Ac-AZ²H$~yV 516
1. Ac-µ’$m{Vhm 13 30. Aa-ê$‘ 526
2. Ac-~µH$ah 13 31. cwµH$‘mZ 533
3. Amco B‘amZ 69 32. Ag²-gOXm 539
4. AZ-{Zgm 101 33. Ac-AhµOm~ 543
5. Ac-‘mBXm 135 34. g~m 555
6. Ac-AZAm‘ 162 35. µ’$m{Va 564
7. Ac-Amamµ’$ 191 36. ¶m0 grZ0 572
8. Ac-AZµ’$mc 222 37. Ag-gmµâ’µ $mV 579
9. AV-Vm¡~m 235 38. gm°X 589
10. ¶yZgw 260 39. AµO-µO‘w a 597
11. hÿX 279 40. Ac-‘mo‘rZ 609
12. ¶yg’µw $ 299 41. hm0 ‘r‘0 Ag-gOXm 621
13. Aa-aAX 317 42. Ae-eyam 628
14. B~«mhr‘ 327 43. AµO-µOI w éµ’$ 637
15. Ac-{hO« 335 44. AX²-Xþ˜mZ 645
16. AZ-Zhc 343 45. Ac-Om{g¶m 649
17. ~Zr BòmB©c 362 46. Ac-AhµH$mµ’$ 653
18. Ac-H$hµ’$ 379 47. ‘whå‘X 660
19. ‘a¶‘ 395 48. Ac-µ’$V²h 665
20. Vm0 hm0 405 49. Ac-hþOaw mV 671
21. Ac-A§{~¶m 419 50. µH$mµ’$0 674
22. Ac-hO 432 51. AµO-µOm[a¶mV 678
23. Ac-‘mo{‘ZyZ 445 52. AV-Vya 682
24. AZ-Zya 455 53. AZ-ZÁ‘ 686
25. Ac-µ’w$aµH$mZ 467 54. Ac-µH$‘a 689
26. Ae-ewAam 477 55. Aa-ah‘mZ 693
27. AZ-Zåc 491 56. Ac-dm{µH$Am 697
28. Ac-µH$gg 502 57. Ac-hXrX 702
4 Hw$amU
58. Ac-‘wOmXcm 707 87. Ac-Amcm 774
59. Ac-hl 712 88. Ac-µJm{e¶h 775
60. Ac-‘wåV{hZm 716 89. Ac-’$O« 776
61. Ag-gµâ’µ $ 720 90. Ac-~cX 777
62. Ac-Ow‘A w m 722 91. Ae-eåg 778
63. Ac-‘wZm{µ’$µHy$Z 724 92. Ac-c¡c 779
64. AV-VµJm~yZ 725 93. AµO-µOhw m 779
65. AV-VcmµH$ 728 94. Ac-BZ{eamh 780
66. AV-Vhar‘ 731 95. AV-VrZ 780
67. Ac-‘wëH$ 733 96. Ac-AcµH$ 781
68. Ac-µH$c‘ 737 97. Ac-µH$Ð 782
69. Ac-hmµ³Hµ $m 740 98. Ac-~pæ¶Zh 782
70. Ac-‘Am[aO 743 99. AµO-{µOc²Oµ mc 783
71. Zyh 745 100. Ac-Am{X¶mV 784
72. Ac-{OÞ 748 101. Ac-µH$m[aAm 784
73. Ac-‘wÁµ O
µ på‘c 750 102. AV-VH$mgwa 785
74. Ac-‘wÔpñga 752 103. Ac-Aò 785
75. Ac-{µH$¶m‘h 755 104. Ac-hþ-‘-µOh 785
76. AX-Xh²a 757 105. Ac-µ’$sc 786
77. Ac-‘wagcmV 759 106. µHw$a¡e 786
78. AZ-Z~m 761 107. Ac-‘mD$Z 787
79. AZ-Zm{µOAmV 763 108. Ac-H$m¡ga 787
80. A~g 765 109. Ac-H$m{µ’$ê$Z 787
81. AV-VH$dra 767 110. AZ-Zò 788
82. Ac-BZ{µ’$Vma 768 111. Ac-ch~ 788
83. Ac-‘wVpâ’$µ’$sZ 769 112. Ac-B˜cmg 788
84. Ac-BZ{eµH$mµH$ 771 113. Ac-µ’$cµH$ 789
85. Ac-~wê$O 772 114. AZ-Zmg 789
86. AV-Vm[aµH$ 773
5
Hw$amU: EH$ n[aM¶
Hw$amU B©ídar¶ J«W§ Amho. gmVì¶m eVH$mÀ¶m nydm©Ym©V Hw$amU B©ídamH$Sy>Z
‘whå‘X {~Z AãXþ„mh {~Z AãXþc ‘wV{„~ ¶m§À¶mH$S>o àH$Q> Ho$cm Jocm.
Hw$amU Amnë¶m ‘yi Aa~r ^mfoV AmOnmdoVmo nyUn© Uo gwa{jV Amho. Hw$amU
gdm©Wm©Zo EH$ gwa{jV B©ídar¶ J«W§ Amho. Hw$amUmÀ¶m text ‘ܶo H$moU˶mhr
àH$mao Zm dmT> Pmcocr Amho, Zm KQ> Pmcocr Amho.
Hw$amUmMr ‘m§S>Ur Aer Amho H$s, ˶m‘ܶo ñdV: ‘mZdmMm {Z‘m©Vm WoQ>
(directly) ‘mZdmcm g§~mo{YV Amho. Am{U ñdV: Hw$amUmÀ¶m dmMH$mcmhr
AgmM AZw^d hmoVmo H$s, ˶mMm {Z‘m©Vm à˶j ˶mcm CÔoeZy Ago gm§JV
Amho, "ho ‘mZdm, ‘r VwPm {Z‘m©Vm d nmcZH$Vm© Amho. Am{U Vwcm g‘Ooc
Aem ^mfoV Vwcm g§~mo{YV Amho, Vy ‘m¶m g§Xeo m§Zm cjnydH© $ EoH$ Am{U
˶m§Mo AZwgaU H$a. H$maU ¶m‘ܶoM VwPo H$ë¶mU Amho. Am{U ¶mÛmaoM Vy
Amnë¶m OrdZmcm Iè¶m AWm©Zo gmW©H$ ~Zdy eH$Vmog.'
Hw$amUmV chmZ-‘moR>r EHy$U 114 àH$aUo AmhoV Am{U 6236 g§Xeo dMZo
AmhoV. à˶oH$ àH$aUmÀ¶m gwédmVrcm (’$º$ EH$ àH$aU AndmX dJiVm),
ho dm³¶ AgVo, "Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X`miy d H¥$nmiy Amho.'
AemàH$mao Hw$amUmÀ¶m à˶oH$ àH$aUmVyZ Am{U EH§$XarV g§nUy © Hw$amUmVyZ
hoM 춺$ hmoVo H$s, "Hw$amU' B©ídar¶ H¥$noMo àH$Q>rH$aU Amho. Hw$amU AdVrU©
hmoUo åhUOo B©ídar¶ H¥$nm AdVrU© hmoUo Amho. nU hr H¥$nm nmdgmgmaIr ZgVo
H$s, Á¶mnmgyZ à˶oH$ ór-nwéf AmnmoAmn cm^mpÝdV hmoBc© . Hw$amUmnmgyZ Iè¶m
AWm©Zo Ho$di Vmo ‘mUyg cm^mpÝdV hmoBc © , Omo nyUn© Uo EH$mJ«{MÎm hmoD$Z ˶mda
qMVZ H$aoc Am{U Aä¶mgy d¥ÎmrZo ˶mV ‘mJ©Xe©ZmMm emoY KoBc © .
6 Hw$amU
B©ídadmUr
dñVwpñWVr hr Amho H$s, Hw$amU B©ídamV’}$ gmdYmZVoMm Bemam XoUmam J«W§
Amho. VgoM Vmo ~moYna Jmoï>tZr d CnXoem§Zr AmoVàmoV Agm J«W§ Amho. Hw$amU
gd©gmYmaUnUo gm{hp˶H$ VèhoZo aMZm Ho$cocm J«W§ Zìho, Va Vmo ehmUnUmMo
YS>o (lessons of wisdom) XoUmam J«W§ Amho. Hw$amUmMm CÔoe Agm
Amho H$s, Hw$amUmMm dmMH$ ˶mVrc Ho$di EH$ n¥ð> Oar dmMoc qH$dm EH$
dm³¶ EoH$o c, VarXoIrc ˶mV ˶mcm EH$ qMVZ H$am¶cm cmdUmam g§Xeo
AmT>ic o .
Hw$amU EH$màH$mao H¥$nmd§VmH$Sy>Z àXmZ Ho$ë¶m OmUmè¶m H¥$nmàgmXm§Mr
AmR>dU H$ê$Z XoVmo. B©ídamZo ‘mZdmcm AndmXmË‘H$ JwUm§g{hV {Z‘m©U Ho$co
Amho. ‘J ˶mcm n¥Ïdrgma»¶m J«hmda dg{dco, {OWo ‘mZdmgmR>r Amdí¶H$
AerM OrdZXm¶r ì¶dñWm Amho. Hw$amUmMm CÔoe Agm Amho H$s, {ZgJm©Vrc
gd© H¥$nmàgmXm§Mm Cn^moJ H$aVmZm, ‘mZdmZo Vo XoUmè¶mMr OmU R>do mdr, VgoM
ho gd© XoUmè`mà{V ‘ZmnmgyZ Am^ma 춺$ H$amdm. ¶m gd© H¥$nmàgmXm§nmgyZ
cm^mpÝdV hmoVmZm, Am^ma ‘mZUo d Amnco H$V©ì¶ nyU© H$aUo åhUOoM emídV
ñdJm©V àdoemg nmÌ R>aUo hmo¶. nU ˶m§nmgyZ cm^mpÝdV hmoVmZm, ˶m XoUmè¶mH$S>o
Xþcj© H$aUo, ho H¥$˶ ‘mUgmcm ZaH$mV àdoemg nmÌ R>adVo. Hw$amU, IaoVa
¶mM gdm©V ‘moR>çm dmñVdmMr AmR>dU H$ê$Z XoUmam ‘mJ©Xe©H$-J«W§ Amho.
Hw$amUmVrc ‘mZdmcm CÔoeZy ~mocʶmMr nÕV EH$‘odm{ÛVr¶ AerM
Amho. ˶mg§~Y§ mZo Ago åhUUo AJXr Iao R>ac o H$s, ˶mVrc g§~moYZ nÕV
emhr ñdê$nmMr Amho. Hw$amUmMo Aܶ¶Z H$aVmZm dmMH$mcm Ago dmQy> cmJVo
7

H$s, Ogo Hw$amUmMm coIH$ EH$m gdm}ƒ Aem ñWmZr Amho, {OWyZ Vmo g§nUy ©
‘mZdOmVrda ZOa R>do Zy Amho, g§nUy © ‘mZdOmV ˶mMm {df¶ (concern)
Amho. Vmo Amnë¶m gdm}ƒ ñWmZmdê$Z g§nUy © ‘mZdOmVrg g§~mo{YV Amho, nU
g§~mo{YV AgVmZm ˶mMo g§~moYZ H$Yr EH$m g‘yhmcm CÔoeZy AgVo, Va H$Yr
Xþgè¶m g‘yhmcm.
Hw$amUmMo EH$ ‘hÎdmMo d¡{eîQ>ç åhUOo, ˶mMm dmMH$ H$moU˶mhr jUr
˶mÀ¶m coIH$mer g§nH©$ H$ê$ eH$Vmo. Hw$amUmMm coIH$ B©ída Amho. Vmo
{Od§V B©ída Amho. ˶mZo Amnë¶m kmZmZo d eº$sZo gd© cmoH$m§Zm doT>y Z
R>do coco Amho. Vmo àË`j[a˶m à˶oH$ ‘mUgmMo åhUUo EoH$Vmo Am{U ˶mÀ¶m
àíZmMo ˶mcm CÎma XoVmo. åhUyZM Hw$amUmÀ¶m dmMH$mgmR>r à˶oH$ jUr ho
e³¶ Amho H$s, Vmo B©ídamer g§nH©$ H$ê$ eH$Vmo. Am{U Vmo B©ídamcm àíZ
{dMmê$Z ˶mMo CÎma àmá H$ê$ eH$Vmo.
Hw$amU {dídmÀ¶m {Z‘m©Ë¶mMm n[aM¶ hmo¶. Hw$amU ho Xe©{dVmo H$s, EH$ B©ída
Amho, Á¶mZo ho {díd {Z‘m©U Ho$co Amho. Am{U VmoM ¶m {dídmMm gmV˶nydH© $
gm§^mi H$aV Amho. Ho$di VmoM gd©àH$mao gm‘϶©emcr Amho. ‘mZdmMo dV©‘mZ,
^yV d ^{dî¶ ’$º$ ˶mÀ¶mM AI˶marV Amho. Agm Ho$di VmoM Amho. ˶mÀ¶mgmaIm
Xþgam H$moUrM Zmhr. Vmo {Za§Va {Od§V Amho. ˶mÀ¶m {Z¶§ÌUm~mhoa H$moUrM Zmhr __
H$mhrM Zmhr.
B©ídamMr {Z‘m©U ¶moOZm
B©ídamÀ¶m n[aM¶mì¶{V[aº$ Hw$amUmV Á¶m Jmoï>rcm {deof ‘hÎd XoʶmV
Amcoco Amho, Vr åhUOo __ B©ídamMr {Z‘m©U ¶moOZm (The creation
plan of God) Amho. Or ‘mUgmgmR>r ñnï> H$aʶmV Amcocr Amho.
8 Hw$amU
AemàH$mao Hw$amU ‘mZdmcm ˶m Jmoï>rMr OmUrd H$ê$Z XoV Amho, Or ‘mZd
Ho$di Amnë¶m à¶ËZm§Ûmao OmUy eH$V Zmhr. Hw$amU ‘mZdmcm, ˶mÀ¶mer
g§~{§ YV gd© ‘yc^yV àíZm§Mr CÎmao XoVmo. Ogo ‘r H$moU Amho? ‘m¶m {Z{‘©VrMm
CÔoe H$m¶ Amho? ¶m OJmer ‘mPm g§~Y§ H$m¶ Amho, Á¶m‘ܶo ‘r Amho?
OrdZ H$m Amho? Am{U ‘¥Ë¶y H$m Amho? ‘¥Ë¶yndy u ‘cm H$m¶ H$amd¶mMo Amho?
Am{U ‘¥Ë¶yZV§ a ‘m¶mg‘moa H$m¶ ¶oUma Amho? Vr H$moUVr Jmoï> Amho, {OÀ¶mer
à{V~Õ hmoD$Z ‘r ¶eñdr hmoD$ eH$Vmo? Am{U ˶m H$moU˶m Jmoï>r AmhoV,
Á¶m ‘m¶m An¶emgmR>r H$maUr^yV R>aVrc? ¶m àíZm§Mm WoQ> g§~Y§ B©ídamÀ¶m
{Z‘m©U ¶moOZoer Amho. Am{U ¶mM B©ídar¶ {Z‘m©U ¶moOZoer ‘mZdmcm AdJV
H$aUo, hmM Hw$amUmMm CÔoe Amho.
¶mM AZwfJ§ mZo n¡J~§ amMmhr Hw$amUmer WoQ> g§~Y§ Amho. n¡J~§ a, ˶mcm
B©ídamH$Sy>Z àmá g§Xeo m§Zm nyU© O~m~XmarÀ¶m ^mdZoZo cmoH$m§n¶ªV nmoMdVmo.
Am{U Vmo ñdV: B©ídar¶ ‘mJ©Xe©ZmZwgma Amnco nyU© OrdZ AemàH$mao ì¶VrV
H$aVmo H$s, Vmo cmoH$m§gmR>r, Hw$amUmZwgma OrdZ ì¶VrV H$go H$am¶Mo, ¶mg§~Y§ mZo
EH$ ì`mdhm[aH$ CXmhaU (practical demonstration) ~ZVmo.
"Hw$amU' EH$ {dMmaYmam Agcocm J«W§ Amho, Va n¡J~§ a ñdV: ˶m {dMmaYmaoMm
ì`mdhm[aH$ Z‘wZm Amho. Hw$amUmg Mm§Jë¶màH$mao g‘OʶmgmR>r Hw$amUmÀ¶m
Aܶ¶Zmgh n¡J~§ amÀ¶m OrdZmMohr Aܶ¶Z H$aUo {VVHo$M Amdí¶H$ Amho.
Hw$amUmZwgma, ‘mZd EH$ AZ§VH$mcrZ OJUmam àmUr Amho. nU ˶mÀ¶m
OrdZmcm XmoZ ^mJm§‘ܶo {d^mJyZ Q>mH$ʶmV Amco Amho. ‘¥Ë¶yndy uMm OrdZH$mc
(pre-death period) Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aMm OrdZH$mc (post-death
period) Ago XmoZ ^mJ AmhoV. ‘¥Ë¶yndy uMo OrdZ, H$‘©ê$nr noaUr H$aʶmgmR>r
9

Amho Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aMo OrdZ Amnë¶m H$‘mªMm ‘mo~Xcm àmá H$aʶmgmR>r
Amho. ¶m OJmV ‘mZdmgmR>r ¶eñdr YmoaU ho Amho H$s, ˶mZo B©ídamÀ¶m ¶m
{Z‘m©U ¶moOZocm OmUyZ ¿¶mdo Am{U ˶mZwgmaM Amnë¶m OrdZmMo {Z¶moOZ
H$amdo.
gܶmÀ¶m OJmV ‘mZd nyUn© Uo ñdV§Ì Amho. nU ho ñdmV§Í¶ ~jrgê$nr
ZgyZ narjoê$nr Amho. ‘¥Ë¶yndy uÀ¶m H$mcI§S>mV hr narjm nm{hcr OmV Amho
H$s, H$moU Amnë¶m ñdmV§Í¶mMm gXþn¶moJ H$aVmo Am{U H$moU Xþén¶moJ H$aVmo.
Amnë¶m ñdmV§Í`mMm ¶mo½¶ Cn¶moJ H$aUo åhUOo, ñdoÀN>Zo o ñdV:cm B©ídar¶
{eñVrV ~m§YZy Q>mH$Uo hmo¶. AgoM cmoH$ ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV {MaH$mcrZ
gwIm§À¶m ñdJm©V ñWmZ àmá H$aVrc. Am{U Oo cmoH$ Amnë¶m ñdmV§Í¶mMm
Xþén¶moJ H$aVrc, ˶m§Zm ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV ZaH$mV ’o$Hy$Z {Xco OmB©c.
ñdJ© AZ§VH$mcrZ gwIm§Mo ñWmZ Amho, Am{U ZaH$ AZ§VH$mcrZ Xþ:Im§Mo
ñWmZ Amho.
gܶmMo OJ ‘mZdmH$[aVm gd© ~mOyZ§ r AZwH$y c Ago OJ Amho. ¶oWo n[anyU©
Aer OrdZXm¶r ì¶dñWm (Life Support System) ñWm{nV H$aʶmV
Amcocr Amho. nU Hw$amUmZwgma ho OJ AemMà‘mUo H$m¶‘ñdê$nr amhUma
Zmhr. Va ¶m OJmÀ¶m {Z‘m©Ë¶mZo, Á¶mà‘mUo à˶oH$ ór d nwéfmMo d¶
{ZpíMV Ho$coco Amho. ˶mMà‘mUo ¶m OJmMrhr EH$ {ZYm©[aV AdYr Amho.
n¥Ïdr ho J«h d gy¶‘© mcm (Solar System) AemMà‘mUo Zoh‘rgmR>r
amhUmao ZmhrV. Hw$amUmV ho ñnï> eãXm§V gm§{JVcoco Amho H$s, B©ídar¶ ¶moOZoZgw ma
Ooìhm R>amdrH$ H$mcmdYr g‘má hmoBc © , Voìhm ¶m OJmcm Am{U ¶m gd©
ì¶dñWocm g§nïw >mV AmUco OmB©c. Am{U ˶mZ§Va B©ída Amnë¶m gm‘϶m©Zo
10 Hw$amU
EH$ Zdo OJ {Z‘m©U H$aoc. ho Xþgao OJ, EH$ n[anyU© d {MaH$mcrZ OJ
Agoc ¶m Xþgè¶m OJmMo {Z¶‘, ¶m gܶmÀ¶m OJmnojm {^Þ AgVrc.
gܶmÀ¶m OJmV ‘mZdmcm ñdmV§Í¶ {‘imcoco Amho, nU ¶mZ§VaÀ¶m OJmV
B©ídamMo à˶j {Z¶§ÌU Agoc. ˶m OJmV B©ída nyUn© Uo ݶm¶ (Perfect
Justice) ñWm{nV H$aoc. ¶mZ§VaÀ¶m OJmV ˶m gd© h{H$JVr CKS> hmoVrc,
Á¶m§À¶mda narjoÀ¶m CÔoemZo gܶm nS>Xm R>do ʶmV Amcocm Amho.
Á¶m cmoH$m§Zm Hw$amUmÀ¶m gmhmæ¶mZo g˶mMr AZw^Vy r hmoV,o ˶m§Zm Hw$amU
{ÛgwÌr¶ H$m¶©H$« ‘ (two-point programme) XoVmo. n{hcm åhUOo,
Amnë¶m OrdZmV B©ídar¶ AmXoem§Mo H$mQ>Ho $moa nmcZ H$aUo Am{U Xþgam åhUOo,
BVam§Zm ¶m B©ídar¶ ‘mJ©Xe©ZmMr OmUrd H$ê$Z XoU.o B©ídar¶ ‘mJ©Xe©ZmZwgma
OrdZmMr gwédmV g˶mÀ¶m emoYmnmgyZ hmoV.o EImXm H$moUr Ooìhm Hw$amUmÀ¶m
gmhmæ¶mZo g˶mn¶ªV nmohmoMVmo, Voìhm ˶mÀ¶m‘ܶo EH$màH$mao ‘mZ{gH$ H«$m§Vr
KS>V,o ˶mMo {dMma ~XcVmV. ˶mÀ¶m AmdS>r-{ZdS>r g§~Y§ mZo ˶mMm Ñ{ï>H$moZM
~XcyZ OmVmo. ˶mMo OrdZ AmVyZ d ~mhoê$Z nyUn© Uo B©ídar¶ ¶moOZoer EH$ê$n
hmoV.o ˶mMr hrM B©ídam{df¶rMr OmU (Realization of God), {d{dY
ì`mdhm[aH$ ê$nm§V àH$Q> hmoV,o Ogo B©ídamMo ñ‘aU H$aUo, àmW©Zm H$aUo,
Z¡{VH$ ‘yë`m§Mo ^mZ R>do Uo d B©ídamH$S>o Om~ XoʶmMr OmUrd R>do Zy OrdZ
ì¶VrV H$aUo B.
g˶mMm emoY åhUOo EImXr ¶m§{ÌH$ KQ>Zm Zìho, Va g˶mMm emoY
åhUOo OrdZmMo g˶ OmUyZ KoUo hmo¶. Am{U Omo ‘mUyg OrdZmMo g˶ OmUyZ
KoVmo, Vmo ‘J Amnë¶m ñd^mdmÀ¶m ~imda EH$ ZdrZ ‘mUyg ~ZyZ g‘moa
¶oVmo. g˶mMm emoY EImÚm ‘mUgmgmR>r Amnë¶m OrdZmcm nyUn© Uo U-turn
11

XoʶmgmaIo Amho. Am{U {VWyZ EH$ Agm àdmg gwê$ hmoVmo, Ogo EH$ ZdrZ
CJdcocm d¥j Amho Á¶mMr Zoh‘r dmT> hmoV AgVo, Á¶mÀ¶m dmT>rMm àdmg
H$Yrhr g§nV Zmhr.
{OhmX: EH$ em§VVmnyU© d¡Mm[aH$ g§Kf©
Á¶m§Zm Hw$amUmÀ¶m gmhmæ¶mZo g˶mMo kmZ àmá Pmco Amho, Aem§Zm
ì`mdhm[aH$ nmVirda Oo H$V©ì¶ nma nmS>m¶Mo AgVo Vo, "cmoH$m§Zm B©ídamH$S>o
¶oʶmMo AmdmhZ H$aUo' ho Amho. åhUOo B©ídar¶ g˶mer BVam§Zm AdJV
H$aUo hmo¶. ho H$m¶© ’$ma J§^ra ñdê$nmMo H$m¶© Amho. Á¶mgmR>r g‘n©U^mdmMr
Amdí¶H$Vm Amho. Am{U åhUyZM Hw$amUmV ¶m H$m¶m©g "{OhmX' ¶m eãXmZo
n[a^m{fV Ho$coco Amho. Hw$amUmV, Hw$amUmda {dídmg R>do Umè¶m§Zm Aem eãXm§V
AmXoe XoʶmV Amcocm Amho H$s, ¶m Hw$amUmÀ¶m gmhmæ¶mZo Vwåhr BVam§er
{OhmX H$am __ gdm}Îm‘ {OhmX.
Hw$amUmZwgma, {OhmX nyUn© Uo EH$ AamOH$s` H$m¶© Amho. Oo gwédmVrnmgyZ
eodQ>n¶ªV nyUn© Uo em§VVmnyU© ‘mJm©Mm Adc§~ H$ê$ZM nma nmS>co OmVo. ˶mMo
ܶo¶ ‘mZdmMo öX¶n[adV©Z H$aUo Amho, Am{U öX¶n[adV©ZmMo H$m¶© em§VVmnyU©
AmdmhZmÛmaoM e³¶ Amho. O~aXñVr Am{U qhgoÀ¶m ‘mJm©Zo Vo H$Xm{n e³¶
Zmhr.
Hw$amUmV ¶wXY² mer g§~{§ YV H$mhr g§Xeo dMZo AmhoV. nU Hw$amUmZwgma,
¶wÕ Ho$di Aem àg§Jr ¶mo½¶ Amho, Ooìhm Vo ~MmdmV Ho$co OmUmao ¶wÕ Agob.
¶mì¶{V[aº$ H$moU˶mhr BVa H$maUmZo ¶wÕ H$aUo A{O~mV d¡Y Zmhr. Hw$amUmZwgma
¶wÕ H$aUo Ho$di ¹${MV AndmX Agy eH$Vo, na§Vw em§Vr ‘mÌ gX¡d BpÀN>V
Amho. Hw$amUmV ¶wÕmg§~Y§ r H$mhr g§Xeo dMZo AmhoV, Or nyU© Hw$amUmÀ¶m EH$
12 Hw$amU
à{VeV XoIrc ZmhrV. Vr dMZo H$m¶‘ñdê$nr AmXoe ZgyZ, Vo àmg§{JH$
AmXoe AmhoV. hr dMZo Voìhm àH$Q> Pmcocr AmhoV, Ooìhm lÕmd§V d {~Ja
lÕmd§Vm§Xaå¶mZ ¶wÕgÑe n[apñWVr (state of war) {Z‘m©U Pmcr hmoVr.
hr ¶wÕOݶ n[apñWVr {damoYH$m§H$Sy>Z Pmcoë¶m geó AmH«$‘Um‘wio {Z‘m©U
Pmcr hmoVr. n¡J~§ a gmho~m§Zr à˶oH$ doigo ¶m AmH«$‘Um{déÕ ¶wÕ Q>miʶmgmR>r
{d{dY àH$mao à¶ËZ Ho$co, Am{U ˶mV Vo AZoH$ doim ¶eñdr Pmco. nU Ago
¹${MVM KS>co H$s, ¶wÕ Q>miʶmMo gd© àH$maMo à¶ËZ A¶eñdr R>aco
Am{U eodQ>r ‘O~ya hmoD$Z ~MmdmË‘H$ (defensive) ¶wÕmMm n¶m©¶
ñdrH$mamdm cmJcm.
Am{U ho XoIrc g‘OUo Amdí¶H$ Amho H$s, ho ~MmdmË‘H$ ¶wÕXoIrc
ñWm{nV emgZmH$Sy>ZM Ho$co OmD$ eH$Vo. gwñWm{nV emgZm (Established
State) ì¶{V[aº$ BVa H$moU˶mhr N.G.O. cm ¶wÕmMm ‘mJ© Adc§{~ʶmMr
A{O~mV nadmZJr Zmhr.
Oo cmoH$ Media Ûmao Hw$amUm{df¶r OmUVmV, ˶m§Zm gd©gmYmaUnUo
dmQ>Vo H$s, Hw$amU {OhmX {eH$dUmam J«W§ Amho. Am{U {OhmX åhUOo qhgoÀ¶m
gmhmæ¶mZo Amnco BpÀN>V ܶo¶ gmܶ H$aUo hmo¶, Ago Vo g‘OVmV. nU hr
H$ënZm nyUn© Uo MyH$ Amho. Omo H$moUr Hw$amUmMo ñdV: Aܶ¶Z H$aoc, ˶mg ho
g‘Om¶cm doi cmJUma Zmhr H$s, Hw$amUmMm qhgoer H$moU˶mhr àH$mao g§~Y§
Zmhr, Hw$amU em§VrMo YS>o XoUmam J«W§ Amho, qhgoMo Zìho.

dhrXþÔrZ ImZ, Zdr {X„r.


skhan@goodwordbooks.com
13

gyah-01. Ac-’$m{Vhm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X`miy d H¥$nmiy Amho.
1
gd© ñVwVr ’$º$ A„mhgmR>rM Amho, Omo gd© g¥ï>rMm nmcZH$Vm©
Amho. 2 A˶§V X`miy d H¥$nmiy Amho. 3 ݶm¶mÀ¶m {XdgmMm ‘mcH$ Amho.
4
Amåhr ’$º$ VwPrM CnmgZm H$aVmo Am{U ’$º$ Vw¶mH$S>Mo gmhmæ`mMr
¶mMZm H$aVmo. 5 (ho à^y!) Amåhmcm gai ‘mJ© XmId. 6 Aem cmoH$m§Mm
‘mJ© Á¶m§À¶mda VwPm H¥$nmdfm©d Pmcm. 7 Amåhmcm ZH$mo ˶m§Mm ‘mJ© Á¶m§À¶mda
VwPm àH$mon Pmcm Am{U Oo ‘mJ©^ï« > Pmco.
gyah-02. Ac-~µH$ah
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X`miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 ‘r‘0 2 hm A„mhMm J«W§ Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m
Zmhr. ‘mJ©Xe©Z Amho A„mhMr OmU AgUmè¶m§gmR>r. 3 Oo lX²Ym R>do VmV
(‘mZdr AmH$cZmncrH$S>rc) AÑí¶mda, Am{U AT>inUo àmW©Zm H$arV
AgVmV, Am{U Oo H$mhr Amåhr ˶m§Zm {Xco Amho, ˶mVyZ (BVam§da) IM©
H$arV AgVmV. 4 Am{U (n¡J~§ a!) Omo J«W§ Vwåhmcm àXmZ H$aʶmV Amcm d
Oo J«W§ Vw‘À¶mnydu (BVa n¡J~§ am§Zm) àXmZ H$aʶmV Amco, gdmªda ÑT>
{dídmg R>do VmV Am{U ‘aUmoÎma OrdZmdahr AT>i lX²Ym R>do VmV. 5 hoM
cmoH$ Amnë¶m nmcZH$˶m©Zo XmIdcoë¶m gai ‘mJm©da AmhoV. hoM cmoH$
¶eñdr hmoUma AmhoV.
6
Oo g˶mMm AñdrH$ma H$aÊ`mda R>m‘ AmhoV, ˶m§À¶mgmR>r XmoÝhr Jmoï>r
gma»¶mM AmhoV H$s, Vwåhr ˶m§Zm gmdY H$am AWdm H$ê$ ZH$m, Vo (H$Xm{n)
lX²Ym YmaU H$aUma ZmhrV. 7 A„mhZo ˶m§À¶m ‘Zm§Zm, H$mZm§Zm grc Ho$co
14 Hw$amU
Amho, ˶m§À¶m S>mùo ¶m§da nS>Xm nS>cc o m Amho. ˶m§À¶mgmR>r ’$ma ‘moR>r {ejm
Amho.
8
Am{U cmoH$m§V Agohr AmhoV Oo åhUVmV, "Amåhr A„mh d (ݶm¶mÀ¶m)
A§{V‘ {Xdgmda {dídmg R>do Vmo.' nU dñVwV: Vo {dídmg R>do Umao ZmhrV. 9 Vo
A„mhMr d lX²Ymd§Vm§Mr ’$gdUyH$ H$ê$ nmhVmV, dñVwV: Vo ñdV:MrM
’$gdUyH$ H$aV AmhoV. nU ¶m Jmoï>rMr ˶m§Zm OmU Zmhr. 10 ˶m§À¶m
A§V:H$aUmV EH$ amoJ Amho Am{U A„mhZo ˶m§Mm amoJ AmUIr dmT>dcm.
˶m§À¶mgmR>r ¶mVZm‘¶r {ejm Amho, ¶mgmR>r H$s, Vo OmUrdnydH© $ ImoQ>o ~mocV
AmhoV. 11 Am{U Ooìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmVo, "n¥Ïdrda AamOH$Vm {Z‘m©U
H$aʶmcm H$maUr^yV R>ê$ ZH$m.' Voìhm Vo åhUVmV, "Amåhr Va em§VVoMo
àdV©H$ AmhmoV.' 12 gmdYmZ! hoM cmoH$ AZmMmar AmhoV. nU ˶m§Zm ¶m
Jmoï>rMr OmUrd Zmhr. 13 Am{U Ooìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmVo, "BVa
lX²Ymd§Vm§à‘mUoM Vwåhr gwXY² m lX²Ymd§V ~Zm.' Va Vo åhUVmV, "Amåhr ‘yI©
cmoH$m§à‘mUo lX²Ymd§V ~Zm¶Mo H$s H$m¶?' gmdYmZ! dñVwV: hoM cmoH$ ‘yI©
AmhoV, nU Vo (ñdV:À¶m ‘yI© Agʶm{df¶r) AZ{^k AmhoV. 14 Am{U
Ooìhm Vo lX²Ymd§Vm§Zm ^oQ>VmV, Voìhm åhUVmV Amåhrhr lX²Ym R>do Vmo, nU Ooìhm
Amnë¶m g¡VmZr gmWrXmam§Zm ^oQ>VmV, Voìhm Vo åhUVmV, "Amåhr Va Vw‘À¶m
gmo~VM AmhmoV. ˶m cmoH$m§~amo~a (åhUOo lX²Ymd§Vm§~amo~a) Va Amåhr Ho$di
WÅ>m H$arV AgVmo.' 15 A„mh ˶m§Zm ˶m§À¶m WÅ>m H$aʶmÀ¶m H¥$˶mMr {ejm
XoʶmgmR>r, ˶m§À¶m ~§S>Imoarcm dmd XoV Amho, AWm©VM Vo A§YH$mamV ^aH$Q>V
AmhoV. 16 ho Ago cmoH$ AmhoV Á¶m§Zr gÝ‘mJm©Edo Or Hw$‘mJm©Mm A§JrH$ma
Ho$cm, Zm ˶m§Mm hm ì¶dhma ’$cXm¶r R>acm, Zm ˶m§Zm (BVaÌ) ‘mJ©Xe©Z
àmá Pmco.
17
˶m§Mr AdñWm ˶m ‘mUgmgmaIr Amho __ Á¶mZo A¾r àÁd{cV
gyah-2. Ac-~µH$ah 15

Ho$cm, Am{U Ooìhm ˶m A¾r‘wio g^modVmcMm n[aga àH$me‘mZ Pmcm, Voìhm
A„mhZo ˶mÀ¶m S>mù o ¶mVrc Á¶moV H$mTy>Z KoVcr Am{U ˶m§Zm {ZImcg
A§YH$ma‘¶ AdñWoV gmoS>y Z {Xco, n[aUm‘r ˶m§Zm H$mhrhr {XgV Zmhr. 18 Vo
~{hao, ‘wH$o Am{U Am§Yio AmhoV, Vo (AmVm gÝ‘mJm©H$S>)o naVUma ZmhrV.
19
qH$dm ˶m§Mr AdñWm Aer Amho, Ogo AmH$memVyZ Vw’$mZ nO©Ý¶d¥ï>r hmoV
Amho, ^¶§H$a H$mimoI Amho, {dOm§Mm cIcImQ> d JS>JS>mQ> hmoV Amho.
{dOm§À¶m H$S>H$S>mQ>m‘wio ‘¥Ë¶yÀ¶m ^rVrnmoQ>r Vo Amncr ~moQ>o Amnë¶m H$mZmV
KmcVmV. nU A„mhZo g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm gd© ~mOyZ§ r doT>y Z R>do co Amho. 20
{dOoÀ¶m cIcImQ>m‘wio ˶m§Mr AdñWm Aer hmoV Amho H$s, Ogo ˶m§Mr Ñï>r
{hamdyZ KoVcr OmV Amho. Ooìhm drO ˶m§À¶mda M‘H$Vo, Voìhm Vo ˶m
àH$memV Mmcÿ cmJVmV Am{U Ooìhm g^modma A§Yma hmoVmo, Vo ñVãY C^o
amhVmV. A„mhZo BpÀN>c,o Va ˶m§Mr EoH$ʶmMr d nmhʶmMr j‘Vm Vmo
Zmhrer H$ê$ eH$Vmo. {Z…g§e` A„mhcm H$mhrhr H$aʶmMr eº$s àmá Amho.
21
cmoH$m§Zmo! Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr CnmgZm H$am, Á¶mZo Vwåhmcm {Z‘m©U
Ho$co Am{U ˶m§Zmhr {Z‘m©U Ho$co Oo Vw‘À¶m AmYr hmoD$Z Joc.o Á¶m‘wio Vwåhr
gXmMmar ìhmc. 22 VmoM Va Amho (Vw‘Mm nmcZH$Vm©), Á¶mZo n¥Ïdrcm
Vw‘À¶m gmR>r {dgmì¶mMo {R>H$mU ~Z{dco Am{U AmH$memcm N>V ~Z{dco,.
Am{U dê$Z T>Jm§Ûmao nmʶmMm dfm©d Ho$cm Am{U ˶mÛmao Vw‘À¶m CnOr{dHo$gmR>r
’$io {Z‘m©U Ho$cr. Va Vwåhr BVam§Zm A„mhMo gh^mJr R>ady ZH$m. 23 Am{U
Amåhr Am‘À¶m godH$mH$S>o (åhUOo n¡J~§ a ‘whå‘X ¶m§À¶mH$S>)o , Oo H$mhr
(B©e-g§Xeo ) nmR>{dco Amho ˶m{df¶r Vw‘À¶m ‘ZmV H$mhr e§H$m Agoc, Va
VemM JwUdÎmoMm EH$ Aܶm¶ Vwåhr V¶ma H$ê$Z àñVwV H$am, Oa Vwåhr Iao
Agmc Am{U ¶m H$m¶m©V ‘XV H$aʶmgmR>r A„mh{edm¶ H$moUmcmhr ~mocmdyZ
¿¶m. 24 Am{U Oa Vwåhr Vo H$ê$ eH$co Zmhr, Am{U Vwåhr Vo H$Xm{n H$ê$
16 Hw$amU
eH$Uma Zmhr, Va dmMdm ñdV:cm ˶m AmJrnmgyZ Á¶mMo B§YZ "‘mUgo d
XJS>' AmhoV. Or g˶mcm ZmH$maUmè`m§H$[aVm V¶ma H$ê$Z R>do cocr Amho.
25
Am{U Oo lX²Ym ~miJyZ AmhoV d gËH$‘} H$arV AmhoV Aem cmoH$m§Zm
ew^dmVm© X²¶m. ˶m§À¶mgmR>r Aem ~mJm AmhoV Á¶m§V nmʶmMo Pao àdm{hV
AgVrc. {VWo Ooìhm ˶m§Zm ImʶmgmR>r ’$io {Xco OmVrc, Vo åhUVrc, hr
Va VerM ’$io AmhoV, Oer ¶m nyduXoIrc Amåhmcm XoʶmV Amcr hmoVr.
˶m§Zm gma»¶m {XgUmè¶m dñVy {Xë¶m OmVrc. ˶m§À¶mgmR>r {VWo ew{M^yV©
OrdZgmWr AgVrc, Am{U Vo {VWo gX¡d {Zdmg H$aVrc.
26
{Z…g§e` A„mhcm ¶mV ‘wirM g§H$moM Zmhr H$s, Vmo ‘ÀN>amMo
CXmhaU XoVmo qH$dm ˶mnojmhr jwÐ {OdmMo. Oo lX²Ym ~miJVmV Vo OmUVmV
H$s, ho g˶ Amho ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z. nU Oo lX²YmhrZ AmhoV Vo
åhUVmV, "¶m CXmhaUmÛmao A„mhcm H$m¶ gm§Jm¶Mo Amho?' A„mh ¶mÛmao
AZoH$m§Zm gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa H$aVmo Am{U AZoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdVmo. Vmo
gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa H$aVmo Va Ho$di Adkm H$aUmè¶m§Zm. 27 Vo A„mher H$ama
ñWm{nV Pmë¶mZ§Vahr ˶mMo C„§KZ H$aVmV. Am{U Á¶m Jmoï>rcm A„mhZo
OmoS>ʶmMm AmXoe {Xcm, {VMo VwH$S>o VwH$S>o H$aVmV. Am{U n¥Ïdrda CËnmV
‘mO{dVmV. hoM Vo cmoH$ AmhoV Á¶m§À¶m dmQ>çmcm ZwH$gmZm{edm¶ Xþgao H$mhr
¶oUma Zmhr. 28 Vwåhr A„mhcm ‘mZʶmg ZH$ma H$gm H$m¶ XoD$ eH$Vm? (ho
Va Vwåhr OmUyZ AmhmV H$s), Vwåhr Va {ZOud AdñWoV hmoVm, Voìhm ˶mZo
Vwåhmcm OrdZ àXmZ Ho$co. Am{U VmoM Vw‘Mm ‘¥Ë¶y KS>dZy AmUoc, Am{U
‘¥Ë¶yZV§ a VmoM Vwåhmcm nwÝhm {Od§V H$aoc. Am{U Z§Va Vwåhmcm ˶mÀ¶mH$S>Mo
naV AmUco OmB©c. 29 VmoM Va Amho (Vw‘Mm nmcZH$Vm©), Á¶mZo ¶m n¥Ïdrda
Oo H$mhr Amho Vw‘À¶mgmR>r {Z‘m©U Ho$co. ˶mZ§Va Vmo AmH$memÀ¶m {Z{‘©VrH$S>o
dicm Am{U gmV AmH$mem§Mr aMZm Ho$cr. ˶mcmM à˶oH$ Jmoï>rMo n[anyU©
gyah-2. Ac-~µH$ah 17

kmZ Amho.
30
Ooìhm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo ñdJ©XVÿ m§Zm gm§{JVco H$s, ‘r n¥Ïdrda
CÎmam{YH$mar Zo‘Uma Amho. (n¥Ïdrda {OÞZ§Va ‘mZdmcm dgdʶmV Amco.)
Voìhm Vo åhUmco, "Vy n¥Ïdrda Aem§Zm dgdUma Amhog H$m Oo AZmMma
KS>dVrc Am{U aº$nmV H$aVrc? (ho à^y) Amåhr Va Vw¶m Agr‘ ‘hmZVoMo
d nm{dͶmMo JwUJmZ H$aVmo!' A„mhZo CÎma {Xco, "Vwåhr Vo OmUV Zmhr, Oo ‘r
OmUVmo.' 31 Am{U A„mhZo AmX‘cm gd© Jmoï>tMr Zmdo {eH${dcr. Am{U ˶m
gdmªZm ñdJ©XVÿ m§g‘moa CnpñWV Ho$co Am{U åhQ>c,o "Vw‘Mo åhUUo Iao Agoc,
Va ‘cm ¶m gdmªMr Zmdo gm§Jm.' 32 ˶m§Zr CÎma {Xco, "Agr‘ Amho VwPr
‘{h‘m! Oo kmZ Vy Amåhmcm àXmZ Ho$co ˶mì¶{V[aº$ Amåhmcm H$moUVohr kmZ
Zmhr. {Z…g§e` VyM gd© Jmoï>tMm OmUH$ma Am{U Añgc ~w{Õ‘mZ Amhog.'
33
Voìhm A„mhZo gm§{JVco, "ho AmX‘! ˶m§Zm ¶m§Mr Zmdo gm§J.' Ooìhm AmX‘Zo
(ñdJ©XVÿ m§Zm) ˶m§Mr Zmdo gm§{JVcr. Voìhm A„mhZo åhQ>c,o "‘r Vwåhmcm
gm§{JVc§ ZìhV§ H$m? H$s, Ho$di ‘rM OmUVmo, n¥Ïdr d AmH$memVrc gd©
Jw{nVo Am{U Vo gd© (‘rM) OmUVmo, Oo Vwåhr àH$Q> H$aVm Am{U Oo Vwåhr
cndVm.'
34
Am{U (Vr doihr AmR>dm) Ooìhm Amåhr ñdJ©XVÿ m§Zm åhQ>c,o "AmX‘g‘moa
(Omo n{hcm ‘mZd hmoVm) ZV‘ñVH$ ìhm,' Voìhm Vo gd© (AmkoMo nmcZ H$arV)
ZV‘ñVH$ Pmco, ’$º$ Bãcrg cm gmoS>y Z, Ah§H$mamnmoQ>r ˶mZo Vgo H$aʶmg
ZH$ma {Xcm. AemàH$mao ˶mZo ñdV:cm ˶m cmoH$m§V gm‘rc H$ê$Z KoVco Oo
g˶mcm ZmH$maVmV.
35
Am{U Amåhr åhUmcmo, "ho AmX‘, Vy Am{U VwPr nËZr ñdJm©V amhm
Am{U ˶mVyZ Vwåhmcm Oo H$mhr ImʶmMr BÀN>m hmoBc © , ‘wº$nUo Im. nU øm
EH$m d¥jmÀ¶m Odi (H$Xm{n) OmD$ ZH$m, AݶWm Vwåhr A˶mMmar ~Zmc.'
18 Hw$amU
36
nU g¡VmZmZo ˶m d¥jmMm ~hH$m{dʶmgmR>r gmYZê$nr dmna H$ê$Z, ˶mÛmao
XmoKm§Zm MyH$ H$am¶cm cmdcr. AemàH$mao ˶mZo ˶m§Zm Vo (Á¶m gwI‘¶r
AdñWoV) hmoV,o ˶m AdñWoVZy ~mhoa H$mT>ʶmg Vmo H$maUr^yV R>acm. Am{U
Amåhr ˶m§Zm åhUmcmo, "CVam BWyZ Imcr, Vwåhr (BWyZ nwT>)o EH$ Xþgè¶mMo
eÌÿ Agmc. Am{U EH$m {ZYm©[aV AdYrn¶ªV n¥Ïdrda Vwåhmcm dmñVì¶ d
{Zdm©h H$am¶Mm Amho.' 37 ˶mZ§Va AmX‘Zo Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z (àmW©ZMo )o
H$mhr eãX {eH$co, A„mhZo ˶mÀ¶m níMmÎmmnmMm ñdrH$ma Ho$cm. Vmo
níMmÎmmnmMm ñdrH$ma H$aUmam d Agr‘ H¥$nmd§V Amho. 38 (Voìhm) Amåhr
åhUmcmo, "Vwåhr gd©OU ¶oWZy Imcr CVam. Am{U Ooìhm Vwåhmcm ‘m¶mH$Sy>Z
‘mJ©Xe©Z àmá hmoBc© , ‘J Oo ‘m¶m ‘mJ©Xe©ZmMo nmcZ H$aVrc Va (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OrdZmV) Vo Zm H$Yr ^¶J«ñV hmoVrc, Zm Xþ:Ir hmoVrc. 39 nU Oo "g˶'
ZmH$maʶmda R>m‘ am{hco, Am{U Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dco, AgoM cmoH$
ZaH$mMo a{hdmgr ~ZUo AQ>i Amho, Am{U Vo Zoh‘rgmR>r VoWMo amhVrc.'
40
ho BòmB©cÀ¶m d§eOm§Zmo! AmR>dm, ‘r Vw‘À¶mda Ho$coë¶m CnH$mam§Zm,
Am{U ‘m¶mer Omo H$ama Vwåhr Ho$cm hmoVm ˶mMo nmcZ H$am. ‘mPm Vw‘À¶mer
Omo H$ama Amho ‘r ˶mMr nyVV© m H$arZ. Am{U Ho$di ‘mPoM ^¶ ~miJm.
41
Am{U ˶mda lX²Ym R>do m Oo ‘r Vw‘À¶mda àH$Q> Ho$co, ˶mÛmao ˶mMr
g˶Vm à‘m{UV hmoV Amho Oo AmYrnmgyZ Vw‘À¶mnmer Amho. (˶m‘ܶo ¶oUmè¶m
A§{V‘ n¡J~§ amMo ^mH$sV dV©dcoco hmoV.o ) Am{U åhUyZ Vwåhr gd©àW‘ g˶
ZmH$maUmao ~Zy ZH$m. Am{U ‘m¶m g§Xeo dMZm§À¶m ~Xë¶mV jw„H$ ‘yë` KoD$
ZH$m Am{U ‘mPoM ^¶ ~miJm. 42 Am{U OmUyZ~wOZy g˶ d Ag˶mMr
^ogi H$ê$ ZH$m Am{U g˶ cndy ZH$m. 43 {Z˶ àmW©Zm H$am (Z‘mµO n‹T>m)
Am{U Oµ H$mV X²¶m. Am{U (Z‘mµOm‘ܶo) Z‘Z H$am Z‘Z H$aUmè¶m§gmo~V.
44
Vwåhr cmoH$m§Zm Va gËH$‘} H$am¶cm gm§JVm, nU ñdV:À¶m ~m~VrV ‘mÌ
gyah-2. Ac-~µH$ah 19

Vwåhmcm {dga nS>Vmo. Vwåhr A„mhÀ¶m J«W§ mMo dmMZ H$aVm, Vwåhr ~wÕrMm
Cn¶moJ H$arV Zmhr H$m? 45 AT>i ghZercVm Am{U àmW©Zm (Z‘mµO) ¶m§Ûmao
(A„mhH$S>)o gmhmæ`mMr ¶mMZm H$am. IamoIa, hr {dZ¶erc cmoH$m§ì¶{V[aº$
BVa cmoH$m§gmR>r H$R>rU Jmoï> Amho. 46 Vo {dZ‘« cmoH$ R>m‘ {dídmg R>do Zy
AmhoV H$s, Vo Amnë¶m nmcZH$˶m©cm ^oQ>Uma AmhoV. Am{U ˶mÀ¶mH$S>Mo Vo
naVUma AmhoV.
47
ho BòmB©cÀ¶m d§eOm§Zmo! AmR>dm, ‘r Vw‘À¶mda Ho$coë¶m CnH$mam§Zm.
Am{U (˶mMrhr AmR>dU H$am) H$s, ‘r Vwåhmcm BVa gd© cmoH$m§nj o m A{YH$
48
Jm¡adnyU© ñWmZ {Xco hmoV.o Am{U ˶m {XdgmMo ^¶ (OmU) ~miJm, Ooìhm
H$moUVmhr Ord, Xþgè¶m {OdmÀ`m qH${MVhr Cn¶moJr nS>Uma Zmhr. Zm ˶m§À¶mH$Sy>Z
H$moUmMr ‘ܶñWr ñdrH$macr OmB©c, Zm ‘mo~Xcm KoD$Z H$moUmcm gmoS>co
OmB©c. ˶m§Zm H$moUVohr gmø cm^Uma Zmhr. 49 Am{U (Vr doi AmR>dm)
Ooìhm Amåhr {’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§nmgyZ Vw‘Mr gwQ>H$m Ho$cr. Á¶m§Zr Vw‘À¶m
‘wcm§Mr h˶m H$ê$Z Am{U Vw‘À¶m ‘wctZm {Od§V R>do Zy Vwåhmcm Ag§»¶
¶mVZm {Xë¶m. Am{U Vr Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo KoVcocr EH$ ‘moR>r gÎdnarjm
hmoVr. 50 Am{U (˶m doiMo r AmR>dU H$am) Ooìhm Amåhr Vw‘À¶mgmR>r g‘wÐ
Xþ^J§ cm d Vw‘Mr gwQ>H$m Ho$cr Am{U Vw‘À¶m Ñï>rg‘moa {’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§Zm
g‘wÐmV ~wS>dZy Q>mH$co. 51 Am{U (˶m doiMo r AmR>dU H$am) Ooìhm Amåhr
‘ygmcm ({gZmB© nd©Vmda) Mmirg amÌtMo dMZ {Xco. ˶mÀ¶m AZwnpñWVrV
Vwåhr (gmoݶmZo ~Z{dcoë¶m) ˶m dmgamcm Cnmñ¶ ~Z{dco. Ago H$ê$Z Vwåhr
‘moR>m JwÝhm H$aUmao ~ZcmV. 52 ‘J ˶mZ§Vahr Amåhr Vwåhmcm j‘m Ho$cr
¶mgmR>r H$s, Vwåhr H¥$Vk ~Zmdo. 53 Am{U (Vr doihr AmR>dm), Ooìhm Amåhr
‘ygmcm (Am‘Mm) J«W§ d (g˶ Am{U Ag˶m‘ܶo ’$aH$ H$aʶmgmR>r)
H$gmoQ>r àXmZ Ho$cr. AemgmR>r H$s, Vwåhmcm ¶mo½¶ ‘mJ©Xe©Z cm^mdo.
20 Hw$amU
54
Am{U Ooìhm ‘ygmZo Amnë¶m cmoH$m§Zm åhQ>c,o "ho ‘m¶m g‘mO~m§YdmZmo!
Vwåhr dmgamcm Cnmñ¶ ~ZdyZ IamoIaM ñdV:da A˶mMma Ho$cm AmhmV. Va
AmVm (níMmÎmmnX½Y hmoD$Z) Amnë¶m {Z‘m©Ë¶mH$S>o dim. ñdV:À¶m hmVmZo
ñdV:À¶m cmoH$m§‘Yrc Anamܶm§Mr h˶m H$am. Vw‘À¶m {Z‘m©Ë¶mÀ¶m Ñï>rZo
Ago H$aUo Vw‘À¶mgmR>r Mm§Jco Amho.' Voìhm A„mhZo Vw‘À¶m níMmÎmmnmMm
ñdrH$ma Ho$cm. {Z…g§e` Vmo dma§dma j‘m H$aUmam Am{U X`miy Amho.
55
Am{U (AmR>dm), Ooìhm Vwåhr åhUmcm hmoVm H$s, ho ‘ygm! Omon¶ªV Amåhr
A„mhcm à˶j nmhV Zmhr, Vmon¶ªV Amåhr Vw¶mda H$moU˶mhr àH$mao {dídmg
R>do Uma Zmhr. ˶mdoigo EH$m {dOoÀ¶m H$S>H$S>mQ>mZo Vwåhmcm JmR>co Am{U
Vwåhr nmhVM am{hcmV. 56 ‘J Vw‘À¶m ‘¥Ë¶yZV§ a Amåhr Vwåhmcm AemgmR>r
nwÝhm {Od§V H$ê$Z C^o Ho$co H$s, Vwåhr H¥$Vk ìhmdo. 57 Am{U Amåhr
Vw‘À¶mda ‘oKm§Mr gmdcr Ho$cr. Am{U Vw‘À¶mgmR>r ‘Þ d gcdm (A„mhZo
àXmZ Ho$coco AÞ) nmR>{dco. (d åhQ>c)o , "Im ˶m ñdÀN> d ewÕ dñVy Á¶m
Amåhr Vw‘À¶mgmR>r CncãY Ho$ë¶m.' ˶m§Zr Am‘Mo H$mhr ZwH$gmZ Ho$co Zmhr,
nU ˶m§Zr ñdV:MoM ZwH$gmZ H$ê$Z KoVco.
58
Am{U (Vr doihr AmR>dm), Ooìhm Amåhr Ago åhQ>co hmoVo H$s, ¶m
^y^mJmV XmIc ìhm. Am{U {VWo Vwåhmcm Oo H$mhr ImʶmMr BÀN>m hmoBc © Vo
^anya Im, nU ˶mÀ¶m àdoeÛmamVyZ Z‘«VmnydH© $ àdoe H$am, Am{U åhUm,
"(ho à^y!) Am‘À¶m nmnm§Mo AmoPo Am‘À¶mnmgyZ Xÿa H$a.' Voìhm ({ZpíMVM)
Amåhr Vw‘À¶m AnamYm§Zm j‘m H$ê$ Am{U gËH$‘} H$aUmè¶m§Zm ^anya ‘mo~Xcm
XoD$. 59 nU A˶mMmar cmoH$m§Zr ˶mV ~Xc Ho$cm d Ago dMZ gm§Jm¶cm
gwédmV Ho$cr H$s, Oo Amåhr ˶m§Zm gm§{JVcoë¶m dMZmer {^Þ hmoV.o åhUyZ
Amåhr ˶m A˶mMmar cmoH$m§da AmH$memVyZ {ejm nmR>{dcr. H$maU Vo Adkm
H$aUmao cmoH$ hmoV.o 60 Am{U (AmR>dm Vr doi) Ooìhm ‘ygmZo Amnë¶m
gyah-2. Ac-~µH$ah 21

cmoH$m§gmR>r nmUr ‘m{JVco. Voìhm Amåhr ˶mcm åhUmcmo, "VwPr H$mR>r (A‘wH$)
IS>H$mda ‘ma.' ‘J ˶mVyZ nmʶmMo ~mam òmoV CgiyZ ~mhoa nS>c.o ˶m‘wio
à˶oH$ OmVrg‘yhmcm Amnmnë¶m nmUdR>çmMr ‘m{hVr Pmcr. A„mhZo Oo
H$mhr {Xcoco Amho Vo Im Am{U ߶m Am{U n¥Ïdrda XþîH¥$˶ H$ê$Z AZmMma
‘mOdy ZH$m. 61 Am{U (Vr doi AmR>dm) Ooìhm Vwåhr åhUmcmV H$s, ho ‘ygm,
EH$mM àH$maÀ¶m ImÚnXmWm©Zo Am‘Mo A{O~mV g‘mYmZ hmoUma Zmhr. åhUyZ
Vy Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o àmW©Zm H$a H$s, O{‘ZrVyZ Á¶m dñVy {ZKVmV
˶m, ˶mZo Am‘À`mgmR>r {Z‘m©U H$amì¶mV. Ogo ^mÁ¶m, H$mH$S>r, Jhÿ, ‘gya
Am{U H$m§Xm. Voìhm ‘ygmZo åhQ>co loð> Aem dñVyÀ`m ~Xë¶mV Vwåhr {ZH¥$ï>
dñVy KoD$ BpÀN>Vm H$m? Va ‘J H$moU˶mVar ehamV Om, Vwåhr Oo ‘mJVm Vo
{VWo {‘ioc. Voìhm ˶m§Zm An‘mZ Am{U {ddeVoZo J«mgco Am{U ˶m§Zr
ñdV:daM A„mhMm H«$moY AmoT>dZy KoVcm. ¶mMo H$maU Ago hmoVo H$s, ˶m§Zr
A„mhÀ¶m g§Xeo dMZm§da lX²Ym R>do cr Zmhr. Am{U Aݶm¶H$maH$nUo n¡J~§ am§Mr
h˶m H$arV AgV. ¶mMo H$maU Vo {dÐmoh H$aUmao d ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmao
cmoH$ hmoV.o
62
B‘mZYmaH$ (‘wpñc‘), Á¶y, {¼íMZ d gm{~¶Z (¶m§nH¡ $s) Oo H$moUr
A„mhda Am{U (ݶm¶mÀ¶m) A§{V‘ {Xdgmda lÕm R>do Zy AgVrc Am{U
gËH$‘} H$aV AgVrc. {Z:g§e¶ ˶m§À¶mgmR>r ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o C{MV
‘mo~Xcm Amho. Am{U {VWo ˶m§Zm H$gcohr ^¶ AgUma Zmhr, H$gcohr Xþ:I
XoIrc ˶m§À¶m dmQ>çmcm ¶oUma Zmhr.
63
(BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zmo! Vr doi AmR>dm), Ooìhm Amåhr Vw‘À¶mH$Sy>Z
à{Vkm KoVcr hmoVr Am{U "Vya' nd©Vmcm Vw‘À¶mda CMcyZ Yaco hmoV.o
(Am{U åhQ>co hmoVo H$s), Amåhr Oo H$mhr Vwåhmcm {Xcoco Amho Vo ÑT>VmnydH© $>
Yê$Z R>do m Am{U ˶m‘ܶo Oo (A„mhMo dMZ) AmhoV, Vo Mm§Jë¶màH$mao
22 Hw$amU
cjmV R>do m. Ago H$ê$Z Vwåhr ñdV:cm (XþîH¥$˶m§nmgyZ) dmMdy eH$mc.
64
(¶m à{VkoZV§ a) Vwåhr ˶mH$S>o nmR> {’$adcrV Am{U Oa A„mhMr H¥$nmÑï>r
Am{U X¶m Vw‘À¶mda Pmcr ZgVr Va {ZpíMVM ‘moR>o ZwH$gmZ Vw‘À¶m
dmQ>çmcm Amco AgVo. 65 Am{U Vwåhmcm ˶m cmoH$m§Mr h{H$JV (Mm§Jë¶màH$mao)
‘mhrV Amho Oo Vw‘À¶mn¡H$sM hmoV,o Á¶m§Zr "g~V' À¶m ({Z¶‘mÀ¶m) ~m~VrV
A„mhMr Adkm Ho$cr, ˶mda Amåhr ˶m§Zm åhUmcmo, "VwÀN> ‘mH$S>mgmaIo
hmoD$Z Om!' 66 AemàH$mao Amåhr ¶m KQ>Zgo ˶m doiÀo ¶m cmoH$m§gmR>r Am{U
˶mZ§Va ¶oUmè¶m§gmR>r Bemam XoUmao CXmhaU ~Z{dco. Am{U A„mhMo ^¶
~miJUmè¶m§gmR>r CnXoemMo gmYZ ~Z{dco.
67
Am{U Ooìhm ‘ygm Amnë¶m cmoH$m§Zm åhUmcm, "A„mh Vwåhmcm EH$
Jm¶ (H$mcdS>) ~ir XoʶmMm AmXoe XoV Amho.' Vo åhUmco, "Vy Am‘Mr Moï>m
H$aV Amhog H$s H$m¶?' ˶mda ‘ygm åhUmcm, "‘r Agm AkmZr ~Zy Z¶o
¶mgmR>r ‘r A„mhH$S>o eaU BpÀN>Vmo.' 68 Vo åhUmco, "Vy Am‘À¶mgmR>r
Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o àmW©Zm H$a H$s, ˶mZo Amåhmcm ñnï> H$ê$Z gm§Jmdo
H$s, Vr Jm¶ H$er Agmdr?' (˶mda) ‘ygm åhUmcm, "A„mh åhUVmo, Vr
Jm¶ Aer Agmdr H$s, Vr åhmVmar hr Agy Z¶o d chmZ dmgê$hr Agy Z¶o.
Va Vr ¶m XmoÝhr AdñWm§À¶m ‘ܶo Agbobr Agm¶bm hdr. Va AmVm Vwåhmcm
Omo AmXoe XoʶmV Amcocm Amho ˶mMo nmcZ H$am.' 69 Vo åhUmco, "(Am‘À¶m
dVrZo) Vy Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o àmW©Zm H$a H$s, ˶mZo Amåhmcm ñnï>
H$ê$Z gm§Jmdo H$s, Vr H$moU˶m a§JmMr Agmdr?' ˶mda ‘ygm åhUmcm,
"A„mh åhUVmo H$s, Vr H$aS>çm {ndù¶m a§JmMr Agmdr {VMm a§J JS>X
Agmdm, Vr nmhUmè¶m§Zm AmZ§X XoUmar Agmdr.' 70 Vo åhUmco, "Am‘À¶m
dVrZo Vy Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o àmW©Zm H$a H$s, ˶mZo Amåhmcm ñnï>
H$ê$Z gm§Jmdo H$s, Vr Jm¶ H$er Agmdr? H$maU Amåhmcm Va Aem gd© JmB©
gyah-2. Ac-~µH$ah 23

EH$gma»¶mM {XgyZ ¶oVmV. ¶m g§~Y§ mZo Amåhr g§^‘« mÀ¶m AdñWoV gmnS>cmo
AmhmoV, Am{U Oa A„mhMr BÀN>m Agoc Va {ZpíMVM ¶m~m~VrV Amåhmcm
¶mo½¶ ‘mJ©Xe©Z cm^oc.' 71 ˶mda ‘ygmZo CÎma {Xco, "A„mhMo Ago åhUUo
Amho H$s, Vr Jm¶ Aer Agmdr {OÀ¶mnmgyZ H$m‘ KoVcoco Zgmdo, Vr O‘rZ
Zm§JaʶmgmR>r dmnacr OmUmar Zgmdr qH$dm {nH$m§Zm nmUr XoʶmgmR>r dmnacr
OmUmar Zgmdr. {VÀ¶mV Hw$R>cmhr Xmof Agy Z¶o, qH$dm H$moU˶mhr àH$mao Vr
Hw$cjUr Agy Z¶o.' Voìhm Vo åhUmco, "AmVm Vy g˶ CKS> Ho$co Amhog.'
˶mZ§Va ˶m§Zr {VMm ~ir {Xcm. nU Vgo H$aʶmMr ˶m§Mr BÀN>mM ZìhVr.
72
(BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zmo,) Vwåhr EH$m ì`º$sMr h˶m Ho$cr hmoVr. Am{U
h˶oMm Amamon EH$‘oH$m§da H$ê$ cmJcm hmoVmV. nU A„mhcm Vo (JwÝømMo
g˶) àH$memV AmUm¶Mo hmoVo Oo Vwåhr cndy BpÀN>V hmoVm. 73 ˶mda Amåhr
åhUmcmo, "˶m ‘¥VXohmcm JmB©À¶m EH$m ^mJmZo ‘mam.' AemàH$mao A„mh
‘¥Vmcm OrdZ XoVmo Am{U Vwåhmcm Amnë¶m {Zemʶm XmIdVmo, ho ¶mgmR>r H$s,
Vwåhr ~wÕrMm dmna H$aUmao ~Zm.
74
˶mZ§Va Vw‘Mr ‘Zo H$R>mao Pmcr, XJS>mgmaIr H$R>mao , qH$dm ˶mnojmhr
A{YH$ H$R>mao . XJS>mn§ H¡ $s H$mhr XJS> Ago AgVmV Á¶m‘YyZ nmʶmMo àdmh
CgiyZ ~mhoa ¶oVmV Am{U Ë`m§nH¡ $s H$mhr XJS> Agohr AgVmV H$s, Ooìhm Vo
’w$Q>VmV (qH$dm ’$moS>co OmVmV), Voìhm Ë`m§À`mVyZ nmʶmMo àdmh dmhÿ cmJVmV.
H$mhr XJS> Agohr AgVmV Oo A„mhÀ¶m ^¶mZo H$mogiyZ nS>VmV. Am{U Oo
H$mhr Vwåhr H$arV AmhmV ˶m~m~V A„mh AZ{^k Zmhr.
75
Vwåhr Aer Anojm ~miJyZ AmhmV H$m H$s, ho Á¶y cmoH$ Vw‘Mo åhUUo
EoH$y Z lÕmd§V ~ZVrc? ¶m§À¶mV Va H$mhr OU Ago AmhoV Oo A„mhMo dMZ
EoH$VmV Am{U Vo g‘OyZ KoVë¶mZ§Va OmUyZ~wOZy ˶mMm {dn¶m©g H$aVmV.
Am{U ¶m Jmoï>rMr ˶m§Zmhr nyU© OmUrd Amho. 76 nU Ooìhm Vo lÕmd§Vm§Zm
24 Hw$amU
^oQ>VmV, Voìhm Vo åhUVmV, "Amåhrhr (Vw‘À¶mà‘mUo) lÕm ~miJVmo.' Am{U
Ooìhm Vo EH$m§VmV nañnam§Zm ^oQ>VmV Voìhm Vo åhUVmV, "Vwåhr ¶m cmoH$m§Zm ˶m
Jmoï>r gm§JV AmhmV H$s H$m¶, Á¶m A„mhZo Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> Ho$coë¶m
AmhoV. ¶m AmYmao Vo Vw‘À¶m nmcZH$˶m©g‘moa (Vwåhr ˶m§Zm gm§{JVcoë¶m
Jmoï>rM) Vw‘À¶m {déÕ gmXa H$aVrc H$s, (Vwåhmcm n¡J~§ a ‘whå‘Xm§À¶m
AmJ‘Zm{df¶r Mm§Jco R>mD$H$ hmoV.o ) Va Vwåhr ~wÕrMm Cn¶moJ H$aUma Zmhr
H$m?' 77 ho ˶m§Zm ‘mhrV Zmhr H$s H$m¶, Oo H$mhr Vo cndrV AmhoV Am{U Oo
H$mhr àH$Q> H$aV AmhoV, Vo gd© A„mh OmUyZ Amho.
78
Am{U ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr cmoH$ {Zaja AmhoV, (ñdV:cm) nQ>Vrc
Aem H$ënZm d lÕoì¶{V[aº$ ˶m§Zm A„mhÀ¶m J«W§ mMo H$mhrhr kmZ Zmhr,
VgoM Ho$di AZw‘mZmMo AZwgaU H$aʶmì¶{V[aº$ Vo H$mhrhr H$aV ZmhrV.
79
{dZme Amho ˶m cmoH$m§gmR>r Oo ñdV:À¶m hmVmZo J«W§ {c{hVmV Am{U ‘J
Omhra H$aVmV H$s, hm A„mhH$Sy>Z {‘imcocm J«W§ Amho. Vo Ago Ho$di WmoS>go o
‘yë` àmá H$aʶmgmR>r H$aVmV. ˶m§À¶m hmVm§Zr Oo H$mhr {c{hco Amho,
˶m~Ôc ˶m§À¶mgmR>r H$R>mao {ejm Amho, ˶mnmgyZ Vo Or H$‘mB© H$aV AmhoV
˶mgmR>rhr ˶m§Zm {ejm hmoUma. 80 Am{U Vo åhUVmV H$mhr {Xdg gmoS>co Va
ZaH$mMr AmJ Amåhmcm H$Xm{n ñne© H$ê$ eH$Uma Zmhr. (Vwåhr ˶m§Zm)
gm§Jm, "Vwåhr A„mhH$Sy>Z dMZ KoVco Amho H$s H$m¶?' H$maU A„mh H$Yrhr
Amnco dMZ ‘moS>V ZgVmo. AWdm Vwåhr A„mhÀ¶m ~m~VrV Vo gm§JV AmhmV,
Oo Vwåhmcm ‘mhrV Zmhr. 81 hmo¶, Oo H$moUr XþîH¥$˶ H$aV AgVrc d
Mhÿ~mOyZ§ r Amnë¶m nmnH$‘m©Zo doT>co Joco AgVrc, Va AgoM cmoH$ ZaH$mÀ¶m
AmJrV amhUmao AmhoV. Vo Zoh‘rgmR>r VoWMo {Zdmg H$aVrc. 82 nU Oo lÕm
~miJyZ gËH$‘} H$aVmV, VoM ñdJm©Mo {Zdmgr AmhoV. Vo gX¡d VoWMo amhVrc.
83
Am{U (Vr doi AmR>dm) Ooìhm Amåhr BòmB©cÀ¶m ‘wcm§H$Sy>Z Agm
gyah-2. Ac-~µH$ah 25

H$ama H$ê$Z KoVcm hmoVm H$s, Vwåhr BVa H$moUmMr CnmgZm Z H$aVm ’$º$
A„mhMrM CnmgZm H$amc. Am{U Vw‘Mo AmB©dS>rc, ZmVcJ, AZmW d
J[a~m§er Mm§Jco dV©Z H$amc Am{U gdmªer Z‘«nUo g§^mfU H$amc Am{U
(Z‘mµOê$nr) {Z˶ àmW©Zm H$arV amhmc, Am{U XmZH$m¶© H$amc. na§Vw ˶mZ§Va
Vw‘À¶mn¡H$s H$mhr cmoH$ gmoS>co Va gdmªZr ˶mH$S>o nmR> {’$adcr. Vwåhr dMZ
XoD$Z dMZ^§J H$aUmè¶m§nH¡ $sM AmhmV.
84
Am{U (Vr doi AmR>dm) Ooìhm Amåhr Vw‘À¶mH$Sy>Z H$ama H$ê$Z
KoVcm hmoVm H$s, Vwåhr AmngmV aº$nmV H$aUma Zmhr Am{U Amnë¶m cmoH$m§Zm
Kam~mhoa H$mT>Uma Zmhr. Vwåhr ˶m H$amamcm ñdrH$macmV Am{U ˶mg Vwåhr
gmjr AmhmV. 85 nU VwåhrM Ago cmoH$ AmhmV H$s, Amnë¶mM ~m§Ydm§Mr
h˶m H$aVm Am{U nmn d A˶mMma ¶m§À¶m gmhmæ`mZo ˶m§Zm EH$‘oH$m{déÕ
C^o H$ê$Z Amnë¶mMn¡H$s H$mhr cmoH$m§Zm, Vwåhr ˶m§À¶m dñ˶m§‘YyZ ~mhoa
H$mT>Vm. nU Ooìhm Vo H¡$Xr hmoD$Z Vw‘À¶mH$S>o (‘XV ‘mJʶmgmR>r) ¶oVmV.
Voìhm Vwåhr ‘w{º$X§S> XoD$Z ˶m§Mr gwQ>H$m H$aVm. ‘wimV ˶m§Zm dñ˶m§~mhoa
H$mT>ʶmMr H¥$VrM {Z{fÕ hmoVr. Vwåhr A„mhÀ¶m J«W§ mVrc EH$m ^mJmda lÕm
R>do Vm Am{U EH$m ^mJmda A{dídmg Xe©{dVm, Vw‘Mo Ago Amho H$s H$m¶?
Vw‘À¶mn¡H$s Oo cmoH$ Ago H¥$˶ H$aV AmhoV ˶m§À¶mgmR>r Eo{hH$ OrdZmV
An‘mZOZH$ {ejo{edm` Xþgam H$moUVm ‘mo~Xcm Agy eH$Vmo? Am{U ݶm¶mÀ¶m
{Xder Va ˶m§À¶mgmR>r H$R>mao {ejm AQ>i Amho. Am{U Oo H$mhr Vwåhr H$aV
AmhmV, ˶m~Ôc A„mh ‘wirM AZ{^k Zmhr. 86 hoM Vo cmoH$ AmhoV Á¶m§Zr
‘¥Ë¶wníMmV (Agcoë¶m AZ§VH$mcrZ) OrdZmÀ¶m ‘mo~Xë¶mV gܶmMo (jU^§Jaw )
OrdZ ng§V Ho$co Amho. Am{U åhUyZ, Zm ˶m§Mr {ejm gm¡å¶ Ho$cr OmB©c, Zm
˶m§Zm H$moU˶mhr àH$maMo gmhmæ` {‘ioc.
87
Am{U Amåhr ‘ygmcm J«W§ àXmZ Ho$cm Am{U ˶mZ§Va gVV n¡J~§ am§Zm
26 Hw$amU
nmR>{dco. VgoM ‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grhcm, Amåhr g˶mMo gd© ñnï> à‘mU {Xco
Am{U n{dÌ AmËå¶mÛmao ˶mcm ~i àXmZ Ho$co. nU Ooìhmhr Vw‘À¶mH$S>o
n¡J~§ a Aer EImXr Jmoï> KoD$Z Amcm, Or Vwåhmcm ZH$mo hmoVr, Voìhm Vwåhr
‘JéarMo àXe©Z Ho$co. VgoM H$mhr (n¡J~§ am§Zm) ImoQ>o R>a{dco Am{U H$mhtMr
h˶m Ho$cr. 88 Vo åhUVmV, "Am‘À¶m ‘ZmMr H$dmS>o (Vw‘Mo åhUUo
EoH$ʶmgmR>r) ~§X AmhoV.' (nU dmñV{dH$Vm Ver) Zmhr, A„mhZoM ˶m§À¶m
lÕmhrZVo~Ôc ˶m§Mm {Y¸$ma Ho$cm Amho. Am{U Vo Or lÕm R>do VmV, Vr
A˶ën Amho. 89 Am{U Ooìhm ˶m§À¶mH$S>o A„mhH$Sy>Z EH$ J«W§ Amcm, Vmo
˶m§À¶mH$S>o Agcoë¶m J«W§ mMr g˶Vm {gÕ H$aUmam hmoVm, (˶m§À¶m J«W§ mV
A§{V‘ n¡J~§ amg§~Y§ mZo ^mH$sV hmoV)o . Am{U Vo g˶ ZmH$maUmè¶m lÕmhrZ
cmoH$m§da {dO¶ àmá H$aʶmgmR>r AmYrnmgyZ àmW©Zm H$arV AgV. Ago
AgyZhr ˶m§Zm kmV Agcoco g˶ Ooìhm ˶m§À¶mH$S>o Amco. Voìhm ˶m§Zr ˶mg
‘mZʶmg ZH$ma {Xcm. Am{U "g˶' ZmH$maUmè¶m gdmªMm A„mhH$Sy>Z {Y¸$ma
Amho. 90 {H$Vr dmB©Q> Amho Vr Jmoï>, Á¶mgmR>r ˶m§Zr Amnco AmË‘o {dH$co
AmhoV. Am{U Vr åhUOo A„mhZo Amnë¶m H¥$noZ,o Amnë¶m ^º$m§nH¡ $s ˶mg
Omo AmdS>c o ˶mÀ¶mda Amncm g§Xeo àH$Q> Ho$cm, ¶m Jmoï>rZo Vo éï> Pmco
AmhoV. Am{U åhUyZM Vo A„mhZo àH$Q> Ho$coë¶m g§Xeo mda A{dídmg XmIdV
AmhoV, Ho$di XþamJ«hmnmoQ>r. Ago H$ê$Z ˶m§Zr Amnë¶mda A„mhMm amJ
AmoT>dZy KoVcm Amho. Am{U Aem lÕmhrZm§gmR>r An‘mZmñnX {ejm {ZpíMV
Ho$cocr Amho.
91
Am{U Ooìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmVo H$s, A„mhZo Oo H$mhr g§Xeo àH$Q>
Ho$co Amho ˶mda lÕm R>do m. Voìhm Vo CÎma XoVmV, "Amåhr Ho$di ˶mÀ¶mdaM
lÕm R>do Vmo Oo Am‘À¶mda àH$Q> Pmcoco Amho.' Am{U ˶mZ§Va àH$Q> Pmcoë¶m
g§Xeo mda Vo {dídmg R>do V ZmhrV. nU ho Va "g˶' Amho. Am{U ¶m g˶mÛmao
gyah-2. Ac-~µH$ah 27

˶mMr g˶Vm {gÕ hmoV,o Oo ˶m§À¶mH$S>o Amho. (n¡J~§ a!) Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm,
"Vwåhr Oa Iao lÕmd§V hmoVm, Va AmYrÀ¶m n¡J~§ am§Mr h˶m H$m H$arV hmoVm?
92
Am{U ‘ygm Vw‘À¶mH$S>o g˶mMo ñnï> g§H$o V KoD$Z Amcm hmoVm, nU (ñnï>
g§H$o V AgVmZmhr) Vwåhr ˶mÀ¶m AZwnpñWVrV dmgamcm Cnmñ¶ ~Zdco.
Am{U Vwåhr A˶mMmar ~ZcmV.' 93 Am{U (Vr doi AmR>dm), Ooìhm Amåhr
"Vya' nd©Vmcm C§M Yê$Z Vw‘À¶mH$Sy>Z ÑT> dMZ KoVco hmoV.o Voìhm Amåhr
Vwåhmcm åhUmcmo hmoVmo, "Oo H$mhr Amåhr Vwåhmcm {Xcoco Amho ˶mda AT>i
amhm Am{U cjnydH© $ EoH$m.' ˶mda Vo åhUmco, "Amåhr EoH$co Amho, nU (¶m
AmkoM)o nmcZ Amåhr H$aV Zmhr.' Am{U ˶m§À¶m lÕmhrZVo‘i w o dmgamÀ¶m
ào‘mZo ˶m§À¶m ‘ZmV Ka Ho$co hmoV.o Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm, "Oa IamoIa Vwåhr
lÕmd§V Agmc, Va {H$Vr dmB©Q> Amho Vr Jmoï>, Oo H$aʶmMr "Vw‘Mr lÕm'
Vwåhmcm AmXoe XoV.o ' 94 ˶m§Zm gm§Jm, "‘¥Ë¶wníMmV OrdZmVrc A„mhH$S>o
Agcoco {R>H$mU BVa cmoH$m§gmR>r ZgyZ Ho$di Vw‘À¶mMgmR>r Amho. (Agm
Vw‘Mm Xmdm Agoc), Va ‘¥Ë`y àmár Mr BÀN>m ~miJm, Ago H$am Oa Vwåhr
(Vw‘À¶m Xmì¶mV) Iao Agmc.' 95 na§Vw ˶m§À¶m hmVm§Zr Oo H$mhr nwT>o
nmR>dcoco Amho, ˶m‘wio Vo ‘¥Ë¶yMr H$Xm{n BÀN>m ~miJUma ZmhrV. Am{U
A„mh XþamMmè¶m§Zm nyUn© Uo AmoiIyZ Amho. 96 Am{U {ZpíMVM Vwåhmcm Ago
{XgyZ ¶oBc© H$s, ˶m§Zm gd© cmoH$m§nj o m ¶m Eo{hH$ OrdZmMm A{YH$ cmo^
Amho, Am{U AZoH$o ídadmXr cmoH$m§nj o mhr A{YH$. ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$mMr
Aer BÀN>m AgVo H$s, Amnë¶mcm hOma dfmªMo Am¶wî¶ cm^mdo, nU ˶m§Zm
Oar Ago XrK© Am¶wî¶ {‘imco, Var ˶m§Mr (‘¥Ë¶wníMmV OrdZmVrc) {ejonmgyZ
gwQ>H$m e³¶ Zmhr. Am{U Vo Oo H$mhr H$aV AmhoV Vo gd© A„mh nmhV Amho.
97
(n¡J~§ a!) Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm, "Omo H$moUr (A„mhMm XÿV Agcoë¶m)
{O~«rcMm eÌÿ Amho. (˶mZo ho OmUyZ ¿¶m¶cm hdo) H$s, {O~«rcZo A„mhÀ¶m
28 Hw$amU
AmXoemZwgma hm g§Xeo Vw‘À¶m öX¶nQ>cmda AdVrU© Ho$cm Amho. Omo ¶m
AJmoXaÀ¶m (àH${Q>V g§Xeo m§nH¡ $s Oo Vw‘À¶mH$S>o Amho) ˶mMr g˶Vm à‘m{UV
H$aVmo. Am{U hm g§Xeo lÕmd§Vm§gmR>r ‘mJ©Xe©Z d ew^dmVm© Amho. 98 Omo H$moUr
A„mhMm Am{U ˶mÀ¶m ñdJ©XVÿ m§Mm Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ am§Mm Am{U {O~«rc d
{‘H$mB©cMm eÌÿ Amho. (˶m§Zr ZrQ> OmUyZ ¿¶mdo H$s,) A„mh Aem lÕmhrZm§Mm
eÌÿ Amho.' 99 Am{U {Z…g§e` Amåhr Vw‘À¶mH$S>o ñnï> g§H$o V nmR>dco AmhoV.
Am{U Adkm H$aUmè¶m§ì¶{V[aº$ Aݶ H$moUrhr ˶mda A{dídmg Xe©drV
Zmhr. 100 Ago ˶m§À¶m~m~VrV H$m hmoVo H$s, Ooìhmhr Vo (A„mhcm) dMZ
XoVmV, ˶m§À¶m‘Yrc EH$ JQ> Vo dMZ ‘moS>y Z Q>mH$Vmo? (H$maU) ˶m§À¶mn¡H$s
AZoH$OU {dídmg R>do Umao ZmhrV. 101 Am{U AmVm Ooìhm ˶m§À¶mH$S>o A„mhH$Sy>Z
EH$ n¡J~§ a Amcm, ˶mMr g˶Vm {gÕ H$aUmam, Oo ˶m§À¶mH$S>o (AmYrnmgyZ)
Amho. Voìhm J«W§ YmaH$ cmoH$m§nH¡ $s EH$m JQ>mZo A„mhÀ¶m J«W§ mcm nmR>r‘mJo
’o$Hy$Z XoʶmMr H¥$Vr Ho$cr (åhUOo nyUn© Uo ˶mH$S>o Xþcj © Ho$co), Ogo ˶m§Zm
H$mhr ‘mhrVM ZìhVo.
102
Am{U Vo ˶m Jmoï>rÀ¶m ‘mJo cmJco, Oo g¡VmZ gwc‘o mZÀ¶m emgZH$mimV
(ImoQ>no UmZo gwc‘o mZer) OmoS>yZ nR>U H$arV AgV. gwc‘o mZ AlÕmd§V ZìhVm Va ho
g¡VmZr cmoH$ AlÕmd§V hmoV.o Vo cmoH$m§Zm OmXÿQ>mUo m {eH$drV AgV Am{U Vo ˶m
Jmoï>rÀ¶m ‘mJo cmJco Oo ~°~rcmoZ‘ܶo XmoZ B©eXÿV hmê$V d ‘mê$V da àH$Q> H$aʶmV
Amco hmoV.o nU ˶m XmoKm§Zr Amåhr narjoÀ`m ñdê$nmV {Z¶wº$ AmhmoV Ago
gm§{JVë¶m{edm¶ H$moUmcmhr H$mhrhr {eH$dco Zmhr. Vo åhUV AgV H$s, Vwåhr
(B©ídar¶ ‘mJ©Xe©Zmcm) ZmH$mê$ ZH$m. nU ˶m cmoH$m§Zr ˶m§À¶mH$Sy>Z Vr {eH$dU
KoVcr Am{U ˶mÛmao nVr-nËZtV ‘V^oX {Z‘m©U H$ê$Z (g§gma CX²ÜdñV H$am¶Mo),
nU A„mhÀ¶m AZwk{o edm¶ Vo ˶mÛmao H$moUmcm BOm nmohmoMdy eH$V ZìhVo. CcQ>njr
Vo Aem Jmoï>r {eH$V hmoV,o Á¶m‘wio ˶m§Mo ñdV:MoM ZwH$gmZ hmoBc© , nU cm^ ‘mÌ
gyah-2. Ac-~µH$ah 29

hmoUma Zmhr. Vo ho Mm§Jë¶màH$mao OmUV hmoVo H$s, Omo H$moUr ho (OmXÿQ>mÊo ¶mMo) kmZ
àmá H$aoc ˶mÀ¶mgmR>r ‘¥Ë¶wníMmV OrdZmVrc (Mm§Jë¶m Jmoï>rV) H$moUVmhr dmQ>m
AgUma Zmhr. Am{U {ZpíMVnUo Vo dmB©Q> Amho, Á¶mgmR>r ˶m§Zr ñdV:À¶m AmËå¶m§Zm
{dH$co Amho. ˶m§Zm ¶mMr OmUrd AgVr Va {H$Vr ~ao Pmco AgVo. 103 Am{U Oa
Vo lÕmdmZ ~Zco AgVo Am{U A„mhMo ^¶ ~miJyZ AmMaU Ho$co AgVo Va
A„mhH$Sy>Z {ZpíMVM ˶m§Zm Mm§Jco ’$i {‘imco AgVo. ˶m§Zm ¶mMr OmUrd Pmcr
AgVr Va {H$Vr ~ao Pmco AgVo.
104
ho lÕmd§Vm§Zmo! (n¡J~§ am§er ~mocVmZm) "Amåhmcm EoH$m' (amBZm) Ago
åhUy ZH$m Va "Am‘À¶mH$S>o ~Km' (CÝOZm©) Ago åhUm. Am{U (nyU© cj
XoD$Z) EoH$m. Am{U {ZpíMVM lÕmhrZ cmoH$m§gmR>r ŠcoeXm`H$ {ejm Amho.
105
Á¶m cmoH$m§Zr "g˶' ZmH$maco ‘J Vo AmYrMo J«W§ YmaH$ AgmoV H$s,
AZoH$o ídadmXr cmoH$ AgmoV, ˶m§Zm dmQ>Vo H$s, Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
H$moUVrhr H$ë¶mUH$mar Jmoï> Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dcr OmD$ Z¶o. nU A„mhcm Omo
AmdS>Vmo, ˶mcm Vmo {ZdS>Vmo, Am{U ˶mÀ¶mda Amncm H¥$nmdfm©d H$aVmo.
Am{U A„mh H¥$noÀ¶m ~m~VrV A{Ve¶ XmZeya Amho. 106 Á¶m H$moU˶m
dMZm§Zm Amåhr aÔ H$aVmo qH$dm {dgam¶cm cmdVmo, Voìhm Amåhr ˶mnojmhr
CÎm‘ qH$dm ˶mgmaIo g§Xeo dMZ nmR>dVmo. A„mhcm gd© H$mhr H$aʶmMo gm‘϶©
àmá Amho, ho Vwåhr OmUV Zmhr H$m? 107 O‘rZ Am{U AmH$me ¶m§da Ho$di
A„mhMrM gÎmm Amho, ho Vwåhmcm ‘mhrV Zmhr H$m? Am{U A„mhì¶{V[aº$ Aݶ
H$moUrhr Vw‘Mm ajUH$Vm© qH$dm gmhmæ¶H$Vm© Zmhr. 108 (lÕmd§Vm§Zmo!) Vw‘À¶mH$S>o
nmR>{dʶmV Amcoë¶m n¡J~§ amcm Vwåhr ˶mM à‘mUo àíZ {dMmê$ BpÀN>Vm H$m,
Á¶mà‘mUo ¶mnydu ‘ygmcm àíZ {dMmaʶmV Amco? Á¶mZo lÕoMo ê$nm§Va AlÕo‘ܶo
Ho$co Vmo, {ZpíMVM gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa {ZKyZ Jocm.
109
J«W§ YmaH$m§nH¡ $s, AZoH$ cmoH$ Ago AmhoV Oo Ho$di ‘ËgamnmoQ>r
30 Hw$amU
Vw‘À¶m~Ôc Aer ^mdZm ~miJVmV H$s, Vwåhmcm AlÕoH$S>o (g˶
ZmH$maʶmH$S>)o naV AmUmdo Ooìhm H$s, Vwåhr g˶mMm A§JrH$ma Ho$coco
AmhmV Am{U Vohr g˶ ˶m§À¶mda Mm§Jë¶màH$mao CKS> Pmcoco AgVmZm.
Ago Agco Var Vwåhr ˶m§Zm j‘m H$am Am{U ghZercVm ~miJm BWn¶ªV
H$s, A„mh Amncm {ZU©¶ Omhra H$aoc. {Z…g§e` A„mhcm gd© H$mhr
H$aʶmMo gm‘϶© àmá Amho. 110 Am{U {Z˶ àmW©Zm H$am (Z‘mµO nT>m),
Am{U Oµ H$mV X²¶m Am{U ñdV:gmR>r Or H$mhr gËH$‘} Vwåhr nwT>o nmR>dmc Vr
gd© A„mhH$S>o AmT>iZy ¶oVrc. {Z…g§e` Vwåhr Oo H$mhr H$aV AgVm Vo gd©
A„mh nmhV AgVmo. 111 Am{U Vo Xmì¶mZo gm§JVmV, "Á¶y qH$dm {¼ñVr
¶m§À¶m{edm¶ Aݶ H$moUrhr H$Xm{n ñdJm©V OmUma Zmhr.' hr ˶m§Mr {XdmñdßZo
AmhoV. ˶m§Zm gm§Jm, "(Á¶mMm Vwåhr Xmdm H$arV AmhmV) ˶mgmR>r nwamdm
àñVwV H$am...... Oa Vw‘Mo åhUUo Iao Agoc.' 112 {ZpíMVM, Omo H$moUr
ñdV:cm g§nUy n© Uo A„mhÀ¶m ñdmYrZ H$aoc, Am{U gËH$‘} H$arV amhrc.
Aem 춺$sgmR>r ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©Odi ˶mMo ~jrg V¶ma Amho. Ago
cmoH$ H$moU˶mhr àH$maÀ¶m ^¶mZo J«ñV hmoUma ZmhrV Am{U H$moU˶mhr àH$maÀ¶m
Xþ:Imer ˶m§Mm H$Yr gm‘Zm hmoUma Zmhr.
113
Am{U Á¶y åhUVmV:"{¼ñVr cmoH$m§H$S>o ˶m§À¶m lÕocm H$moUVmhr d¡Y
AmYma Zmhr'. Am{U {¼ñVr åhUVmV: "Á¶y cmoH$m§À¶m lÕocm H$moUVmhr d¡Y
AmYma Zmhr'. Am{U Vo gd© B©ídar¶ J«W§ mMo dmMZ H$aVmV. Am{U Á¶m§À¶mH$S>o
J«W§ mMo kmZ Zmhr Vo XoIrc AgoM åhUVmV. na§Vw Á¶m~m~VrV ¶m§À¶mV ‘V^oX
AmhoV ˶m Jmoï>tMm {ZdmS>m A„mh nwZéËWmZmÀ¶m {Xder H$arc. 114 ˶mnojm
‘moR>m A˶mMmar H$moU Agy eH$Vmo? Omo A„mhÀ¶m ‘erXr‘Ü`o A„mhMo
Zm‘ñ‘aU H$aʶmg à{V~§Y H$aVmo Am{U ˶m§Mm {dÜd§g H$aʶmMm à¶ËZ
H$aVmo. ˶m§Mr AdñWm Va Aer ìhm¶cm nm{hOo hmoVr H$s, Vo A„mhÀ¶m
gyah-2. Ac-~µH$ah 31

‘erXr‘Ü`o ^rV-^rV àdoe H$arV AmhoV. ˶m§À¶mgmR>r ¶m OJmV AdhocZm


Amho Am{U ‘¥Ë¶wníMmV OrdZmV Va H$R>mao {ejm Amho. 115 nyd© Am{U npíM‘
(gd© {Xem) A„mhÀ¶mM AmhoV. ˶m‘wio Vwåhr {OH$S>o dimc {VH$S>o Vwåhr
A„mher gm‘moao ìhmc. {Z…g§e` A„mh gdmªda {Z¶§ÌU R>do Umam Am{U gd©k
Amho. 116 Am{U Vo åhUVmV A„mhZo (ñdV:gmR>r EH$) nwÌ ~Z{dcm Amho
(Agr‘ Amho ˶mMr ‘{h‘m!) Vmo Aem Jmoï>rnmgyZ n{dÌ Amho. AmH$me Am{U
O‘rZ ¶m§‘ܶo Oo H$mhr Amho Vo A„mhMoM Amho Am{U gd©OU ˶mMoM
AmkmYmaH$ AmhoV. 117 VmoM AmH$me Am{U O‘rZ ¶m§Mm AmÚàdV©H$ Amho.
Am{U Ooìhm Vmo H$moUVrhr Jmoï> ApñVËdmV AmUy BpÀN>Vmo. Voìhm Vmo {VÀ¶m~m~VrV
’$º$ Amkm XoVmo H$s, "ApñVËdmV ¶o.' Am{U Vr Jmoï> ApñVËdmV ¶oV.o
118
Am{U Á¶m§Zm kmZ Zmhr Vo cmoH$ åhUVmV, "A„mh Am‘À¶mer H$m
g§^mfU H$arV Zmhr, qH$dm ˶mMo (H$mhr M‘ËH$m[aH$) g§H$o V Am‘À¶mH$S>o
H$m ¶oV ZmhrV?' ˶m§À¶m AmYrMo cmoH$ XoIrc AJXr AemM àH$maÀ¶m Jmoï>r
~mocV hmoV.o ˶m gdmªMr A§V:H$aUo EH$ gmaIrM AmhoV, Amåhr {ZpíMVM
Am‘Mo g§H$o V CKS> Ho$coco AmhoV, Aem cmoH$m§gmR>r Oo AT>i lÕm ~miJyZ
AmhoV. 119 (n¡J~§ a!) Amåhr Vwåhmcm ew^dmVm© XoUmam d gmdYmZVoMr gyMZm
XoUmam ~ZdyZ, g˶mÀ¶m g§Xeo mgh nmR>{dco Amho. ZaH$mV OmUmè¶m cmoH$m§~Ôc
Vw‘À¶mer {dMmanyg Ho$cr OmUma Zmhr. 120 Á¶y qH$dm {¼ñVr Vw‘À¶mer
H$Xm{n g§Vïw > hmoUma ZmhrV, Omon¶ªV Vwåhr ˶m§Mm ‘mJ© AZwgaV Zmhr. Vwåhr
˶m§Zm Ago gm§Jm, {ZpíMVnUo A„mhMo ‘mJ©Xe©Z hoM Iao ‘mJ©Xe©Z Amho.
Am{U Vw‘À¶mH$S>o Amcoë¶m ¶m kmZmZ§Vahr Vwåhr ˶m§À¶m A{Zï> BÀN>mM§ o
AZwgaU Ho$co, Va A„mhnmgyZ dmMdUmam H$moUr {‘Ì qH$dm gmhmæ`H$Vm©
Vwåhmcm {‘iUma Zmhr. 121 Amåhr Á¶m cmoH$m§Zm J«W§ àXmZ Ho$cm Amho, Vo
cmoH$ ˶mMo Aem àH$mao AZwgaU H$arV AmhoV, Á¶m àH$mao ˶mMo AZwgaU
32 Hw$amU
H$am¶cm hdo. hoM Vo cmoH$ AmhoV, Oo ˶mda (Iè¶m AWm©Z)o lÕm ~miJyZ
AmhoV. Am{U Oo ˶m g˶mMm AñdrH$ma H$aUmao AmhoV, VoM cmoH$ ZwH$gmZ
àmá H$aUmao AmhoV.
122
ho BòmB©cÀ¶m d§eOm§Zmo! AmR>dm, ‘r Vw‘À¶mda Ho$coë¶m CnH$mam§Zm,
Am{U Vohr AmR>dm H$s, ‘r Vwåhmcm gd© OZg‘wXm¶m§da à{Vð>Mo o ñWmZ {Xco.
123
Am{U ˶m {XdgmMo ^¶ ~miJm (OmU R>do m), Á¶m {Xder H$moUVmhr Ord
Xþgè¶m {OdmÀ`m A{O~mV Cn¶moJr ¶oUma Zmhr qH$dm ˶mÀ¶mH$Sy>Z ˶mcm ‘wº$
H$aʶmgmR>r H$mhrhr ñdrH$maco OmUma Zmhr. Am{U H$moUmMrhr ‘ܶñWr
˶m§À¶m Cn¶moJr nS>Uma Zmhr, Zm ˶m§Zm gmhmæ` Ho$co OmUma. 124 Am{U Vr
doi AmR>dm, Ooìhm B~«mhr‘Mr ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©Zo H$mhr Jmoï>t‘ܶo narjm
KoVcr; Voìhm ˶mZo ˶m§Mo nyU© nmcZ Ho$co. ˶mda A„mhZo åhQ>co "‘r Vwcm
gd© cmoH$m§Mm Zm¶H$ (B‘m‘) ~ZdrZ, B~«mhr‘Zo {dMmaco: Am{U ‘m¶m
g§VVr‘YyZ? (gwÕm Vy Zm¶H$ ~Z{derc Zm?). A„mhZo CÎma {Xco, "‘mPm
dm`ÚmV XþamMmar cmoH$m§Mm g‘mdoe Zmhr.'
125
Am{U Vr doi AmR>dm, Ooìhm Amåhr H$m~mJ¥hmcm cmoH$m§gmR>r
(Am§Vaamï´>r¶ ñVamda) EH${ÌV ¶oD$Z àmW©Zm H$aʶmMo ñWmZ, VgoM em§VrñWmZ
åhUyZ {ZpíMV Ho$co, Am{U AmXoe {Xcm H$s, B~«mhr‘ Á¶m OmJoda C^m hmoVm
˶m OmJocm àmW©ZmñWmZ ~Zdm. Am{U Amåhr B~«mhr‘ d Bñ‘mB©c ¶m§Zm Aer
Amkm Ho$cr H$s, ¶m ‘m¶m Kamcm (AWm©V H$m~mcm) n[aH«$‘m H$aUmè¶m§gmR>r
Am{U ˶mV CnmgZm H$aʶmgmR>r ¶oD$Z Wm§~coë¶m§gmR>r Am{U àmW©ZVo dmHy$Z
Z‘Z H$aUmè`m§gmR>r Am{U ZV‘ñVH$ hmoUmè¶m§gmR>r ñdÀN> R>do m. 126 Am{U
B~«mhr‘Zo àmW©Zm Ho$cr, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ¶m ZJambm em§VrMo ZJa
~Zd, Am{U ¶mVrc Oo {Zdmgr A„mhda Am{U ݶm¶mÀ¶m A§{V‘ {Xdgmda
{dídmg R>do Vrc ˶m§À¶m CnOr{dHo$gmR>r ’$io àXmZ H$a.' ˶mda A„mhZo
gyah-2. Ac-~µH$ah 33

CÎma {Xco, "g˶ ZmH$maUmè`m§Zm XoIrc ‘r H$mhr H$mi cm^ XoBZ© , nU


eodQ>r ˶m§Zm A¾rÀ¶m {ejoH$S>o KoD$Z OmB©Z, Am{U IamoIaM Vo dmB©Q>
{R>H$mU Amho.'
127
Am{U Ooìhm B~«mhr‘ d Bñ‘mB©c (A„mhMo Ka = H$m~m) ¶m KamMm
nm¶m aMV hmoV.o d ho H$aVmZm Aer àmW©Zm H$arV hmoV,o "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©!
Am‘À¶mH$Sy>Z hr (godm) ñdrH$ma H$a. {Z…g§e`, VyM Amhog gd© H$mhr
EoH$Umam Am{U gd© H$mhr OmUUmam! 128 ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Amåhmcm
VwPm AmkmYmaH$ ~Zd, Am{U Am‘À¶m g§VVrnmgyZ XoIrc VwPm AmkmYmaH$
Agcocm g‘mO {Z‘m©U H$a. Am{U Amåhmcm Am‘Mo CnmgZoMo ‘mJ© XmId,
Am{U Am‘À¶mda VwPr H¥$nmÑï>r R>do . (Am{U Amåhmcm j‘m H$a) Am{U VyM
j‘m H$aUmam d X¶miy Amhog. 129 ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Vy ˶m§À¶m‘YyZM
EH$ Agm n¡J~§ a C^m H$a Omo VwPo g§Xeo ˶m§Zm EoH$drc Am{U ˶m§Zm J«W§
Am{U kmZ ¶m§Mr {eH$dU XoBc © Am{U ˶mÛmao ˶m§Mo {MÎm ewÕ H$ê$ eHo$c.
{Z…g§e` Vy gd©e{º$‘mZ Am{U ~w{Õd§V Amhog.'
130
Am{U Omo gd©ñdr ‘yI© Amho ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moU B~«mhr‘Mm
Y‘© gmoS>y eHo$c? ¶m OJmV Amåhr ˶mMr {ZdS> Ho$cr hmoVr, Am{U {ZpíMVnUo
‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV ˶mMo ñWmZ gÝ‘mJ© AZwgaUmè¶m§‘ܶo Agoc. 131
Ooìhm ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©Zo ˶mcm åhQ>c,o "eaU ¶o' (ñdV:cm g‘{n©V
H$a), ˶mda Vmo åhUmcm, "‘r gd© OJm§À¶m nmcZH$˶m©cm eaU Amcmo
Amho.' 132 B~«mhr‘Zo Amnë¶m nwÌm§Zm VgoM ¶mµH$y ~Zo XoIrc Amnë¶m nwÌm§Zm
(A„mhcm g‘{n©V OrdZ ì¶VrV H$aʶmMm) CnXoe Ho$cm, "ho ‘m¶m nwÌm§Zmo,
A„mhZo ¶mM Y‘m©Mr {ZdS> Vw‘À¶mgmR>r Ho$cr Amho. åhUyZ Vwåhr nyUn© Uo
A„mhcm g‘{n©V Agmc Aem AdñWoì¶{V[aº$ (åhUOoM Bñcm‘ {edm¶)
BVa AdñWoV ‘¥Ë¶y Vwåhmcm JmRy> Z¶o. ' 133 (ho BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zmo!)
34 Hw$amU
˶mdoir Vwåhr hOa hmoVm H$m, Ooìhm ¶mµH$y ~À¶m ‘¥Ë¶yMr doi Amcr hmoVr? d
Vmo Amnë¶m nwÌm§Zm åhUmcm, "‘m¶mZ§Va Vwåhr H$moUmMr CnmgZm H$amc?'
˶mda Vo CÎmaco, "Amåhr ˶mM Cnmñ¶mMr CnmgZm H$ê$, Á¶mMr Vwåhr d
Vw‘Mo nydO© B~«mhr‘ d Bñ‘mB©c Am{U BghmµH$ CnmgZm H$arV Amcoco AmhoV.
VmoM EH$‘od CnmgZo¶mo½¶ Amho, ˶mcmM Amåhr g‘{n©V Pmcocmo AmhmoV.'
134
hm Aem cmoH$m§Mm EH$ dJ© hmoVm, Omo ‘¥Ë`y nmdcm Amho. ˶m§Zr Or
(H$‘©ê$nr) H$‘mB© Ho$cr Vr ˶m§À¶mgmR>r Amho Am{U Vwåhr Or H$‘mB© Ho$cr Vr
Vw‘À¶mgmR>r Agoc. Am{U ˶m§Zr Oo H$mhr Ho$co ˶m~Ôc Vw‘À¶mH$S>o {dMmaUm
Ho$cr OmUma Zmhr.
135
Am{U Vo åhUVmV, "Vwåhr Á¶y AWdm {¼ñVr ìhm, åhUOo Vwåhmcm
gÝ‘mJ© {‘ioc.' (n¡J~§ a!) Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm, "H$Xm{n Zmhr, Amåhr Va
B~«mhr‘À`m Y‘m©Mo AZwgaU H$aVmo. Omo gX¡d A„mhcm g‘{n©V hmoVm. Vmo
AZoH$o ídadmXr cmoH$m§nH¡ $s ZìhVm'. 136 Vwåhr (˶m§Zm) gm§Jm H$s, Amåhr
A„mhda Am{U Am‘À¶mH$S>o Oo àH$Q> H$aʶmV Amco Amho ˶mda, Am{U
B~«mhr‘ d Bñ‘mB©c d BghmµH$ d ¶mµH$y ~ d ˶mMr ‘wco ¶m§À¶mH$S>o Oo àH$Q>
H$aʶmV Amco ˶mda, Am{U ‘ygm d B©gm (¶oe)y ¶m§Zm Oo H$mhr XoʶmV Amco
hmoVo ˶mda, Am{U BVa gd© n¡J~§ am§Zm ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Oo H$mhr
XoʶmV Amco hmoVo ˶mda lÕm R>do Vmo. ˶m gd© n¡J~§ am§Xaå¶mZ Amåhr H$moUVmM
^oX^md H$arV Zmhr. Am{U Amåhr ñdV:cm, A„mhcm g‘{n©V H$aVmo. 137
Am{U Vwåhr Ogo lÕmd§V AmhmV VgoM Vo lÕmd§V ~Zco VaM Vo gÝ‘mJu
cmJco. nU Oa ˶m§Zr nmR> {’$adcr, Va OmUyZ ¿¶m H$s, ˶m§Zr ^¸$‘
{damoYmMm ‘mJ© Adc§{~cm. A„mh {ZpíMVnUo Vw‘Mo ˶m§À¶mnmgyZ ajU
H$aʶmg g‘W© Amho. A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho .
138
gm§Jm, "Amåhr (Am‘À¶m OrdZmcm) A„mhÀ¶m a§JmV a§JdyZ KoVco,
gyah-2. Ac-~µH$ah 35

Am{U A„mhÀ¶m a§Jmnojm loð> a§J H$moUVm AgUma? Amåhr Ho$di ˶mMrM
CnmgZm H$aUmao AmhmoV.' 139 Vwåhr (Á¶y Am{U {¼ñVr cmoH$m§Zm) gm§Jm,
"A„mhg§~Y§ mZo Vwåhr Am‘À¶mer dmX KmcVm? "Vmo' Va Am‘Mmhr nmcZH$Vm©
Amho Am{U Vw‘Mmhr nmcZH$Vm© Amho. Am‘Mr H$‘} Am‘À¶mgmR>r AmhoV Am{U
Vw‘Mr H$‘} Vw‘À¶mgmR>r AmhoV. Am{U Amåhr (nyUn© Uo) ˶mcmM g‘{n©V
AmhmoVo .
140
B~«mhr‘ d Bñ‘mB©c d BghmµH$ d ¶mµH$y ~ d ˶mMr ‘wco Á¶y qH$dm {¼ñVr
hmoVr Ago Vw‘Mo åhUUo Amho H$m?' (Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhmcm OmñV
‘mhrV Amho H$s A„mhcm? Am{U ˶mnojm A{YH$ Xþï> AmUIr H$moU Agy
eH$Vmo, Omo A„mhH$Sy>Z Amcocr gmj XS>dZy R>do y BpÀN>Vmo? Am{U Vwåhr Oo
H$mhr H$arV AmhmV ˶m~Ôc A„mh AZ{^k Zmhr.' 141 hm Aem cmoH$m§Mm
EH$ dJ© hmoVm Omo Amncm H$m¶©H$mi nyU© H$ê$Z ‘¥Ë¶y nmdcm Amho. ˶m§Zr Oo
H$‘mdco Vo ˶m§À¶mgmR>r Amho Am{U Vwåhr Oo H$‘mdco Vo Vw‘À¶mgmR>r Amho.
Am{U ˶m§Zr Oo H$mhr Ho$co, ˶m~Ôc (n¡J~§ a) Vwåhmcm {dMmaUm Ho$cr OmUma
Zmhr.
142
AmVm ‘yI© cmoH$ Adí¶ Ago åhUVrc H$s, nydu Á¶m {XeoH$S>o
({µH$~ë¶mH$S>)o Vm|S> H$ê$Z ho cmoH$ AmÎmmn`ªV àmW©Zm H$arV Amco, Vr {Xem
¶m cmoH$m§Zm H$m ~Xcmdr cmJcr? (Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm, "nyd© Am{U npíM‘
(gd© {Xem) A„mhÀ`mM AmhoV. Á¶m§Zm gai ‘mJ© XmIdmdm Aer ˶mMr
BÀN>m AgVo ˶m§Zm Vmo Vgm ‘mJ© XmIdVmo.' 143 (lÕmd§Vm§Zmo!) AemàH$mao
Amåhr Vwåhmcm ‘ܶ‘ ñWmZ Agcoco OmVrg‘yh ~Z{dco. ho ¶mgmR>r H$s,
Vwåhr (‘mZdOmVrda B©ídamH$Sy>Z Amcoë¶m g˶mMr) gmj XoUmao ~Zm Am{U
36 Hw$amU
n¡J~§ a Vw‘À¶mda gmj XoUmam Agoc. (n¡J~§ a!) Or àmW©Zm-{Xem Vwåhr AZwgaV
hmoVm, Vr Amåhr ¶m CÔoemZo {ZpíMV Ho$cr hmoVr H$s, (Ooìhm Vr ~Xccr
OmB©c Voìhm) Amåhmcm ho nmhVm ¶oBc © H$s, H$moU n¡J~§ amMo AZwgaU H$aVmo
Am{U H$moU nmR> {’$a{dVmo. Am{U A„mhZo Á¶m§Zm gÝ‘mJ© XmIdcocm Amho,
˶m cmoH$m§ì¶{V[aº$ BVam§gmR>r ho ’$ma H$R>rU Amho. A„mh Agm Zmhr H$s, Vmo
Vw‘Mr lÕm ì¶W© OmD$ XoBc © . IamoIa A„mh hm cmoH$m§da H$éUm H$aUmam
(d) H¥$nmerc Amho.
144
(n¡J~§ a!) Amåhr Vwåhmcm Amncm Moham dma§dma AmH$memH$S>o {’$adVmZm
nmhV AmhmoV. åhUyZ Amåhr Vwåhmcm {ZpíMVnUo ˶m àmW©ZÀo ¶m {XeoH$S>o
didy Or Vwåhmcm A{YH$ {චAmho. Va AmVm Vwåhr Vw‘Mm Moham H$m~mÀ¶m
{XeoZo didm. Am{U Vwåhr (gd©) {OWo Hw$R>o Agmc Amnco Mohao (àmW©Zgo mR>r)
˶mM {XeoV didm. Am{U Á¶m§Zm J«W§ XoʶmV Amcocm Amho Vo Mm§Jë¶m àH$mao
OmUVmV H$s, ho ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoco g˶ Amho. Am{U Vo Oo
H$mhr H$aV AmhoV ˶m{df¶r A„mh ‘wirM AZ{^k Zmhr. 145 Am{U Á¶m§Zm
AmYr J«W§ XoʶmV Amcocm Amho ˶m cmoH$m§g‘moa Vwåhr gd© à‘mU àñVwV Ho$co
Var Vo Vw‘À¶m àmW©Zm {XeoMo AZwgaU H$aUma ZmhrV. Am{U Vwåhrhr ˶m§À¶m
àmW©Zm {XeoMo AZwgaU H$ê$ eH$V Zmhr. Am{U ˶m§À¶mn¡H$s H$moUrhr BVa
(JQ>mVrc) cmoH$m§À¶m "àmW©Zm {XeoM'o AZwgaU H$aV Zmhr. Am{U Vwåhmcm
kmZ àmá Pmë¶mZ§Va ˶m§À¶m Anojm§Mo AZwgaU H$amc Va {Z…g§e` Vwåhr
A˶mMmar cmoH$m§‘ܶo gm‘rc ìhmc. 146 (Vw‘À¶mnydu) Á¶m§Zm Amåhr J«W§
{Xcm hmoVm, Vo (¶m J«W§ mcmhr) Aem àH$mao (A„mhMm J«W§ Agë¶mMo)
AmoiIyZ AmhoV, Ogo Vo Amnë¶m nwÌm§Zm AmoiIVmV. na§Vw {ZpíMVM ˶m§À¶mn¡H$s
gyah-2. Ac-~µH$ah 37
147
H$mhr cmoH$ OmUyZ~wOZy ho "g˶' XS>nV AmhoV. Oo Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
Amcoco Amho, VoM "g˶' Amho. Va Vwåhr ˶m{df¶r e§H$m ~miJUmè¶m§nH¡ $s
hmoD$ ZH$m.
148
à˶oH$ ì`º$sMo EH$ cú¶ AgVo Am{U Vmo ˶m {XeoZo nwT>o OmVmo. Va
Vwåhr gËH$‘} H$aʶmÀ¶m ~m~VrV EH$‘oH$m§er ñnYm© H$am. Vwåhr Hw$R>ho r Agm,
A„mh Vwåhm gdmªZm Amnë¶mg‘moa EH$Ì AmUoc. {Z…g§e` A„mh Oo BpÀN>Vmo Vo
gd© H$aʶmMo gm‘϶© ˶mÀ¶mH$S>o Amho. 149 Vwåhr H$moU˶mhr {R>H$mUmhÿZ ~mhoa
nS>cmV Var Amncm Moham (àmW©ZÀo ¶m doigo ) n{dÌ ‘erX (H$m~mÀ¶m) {XeoZo
didm H$maU hm (AmXoe åhUOo) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoco g˶ Amho.
Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$arV AmhmV ˶m~m~VrV A„mh AZ{^k Zmhr. 150 Vwåhr
H$moU˶mhr {R>H$mUmhÿZ ~mhoa nS>cmV Var (àmW©ZÀo ¶m doigo ) Amncm Moham n{dÌ
‘erXrÀ¶m {XeoZo didm Am{U Vwåhr {OWo Hw$R>o Agmc Amnco Mohao {VH$S>Mo
didm. (¶m g§~Y§ mZo) A˶mMmar cmoH$m§ì¶{V[aº$ BVa cmoH$ Vw‘À¶m {déÕ
dmXmMm ‘wÔm {Z‘m©U H$aUma ZmhrV. Va Vwåhr ˶m§Mo ^¶ Z ~miJVm ‘mPoM ^¶
~miJm. ho ¶mgmR>r H$s, Vw‘À¶mda ‘cm ‘mPm AZwJh« nyU© H$aVm ¶mdm Am{U
Vwåhmcm gÝ‘mJ© àmá ìhmdm. 151 Á¶m àH$mao Amåhr Vw‘À¶m‘YyZM EH$ n¡J~§ a
Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dcm Amho, Omo Am‘Mm g§Xeo Vwåhmcm EoH$dVmo Amho, Vw‘Mo
(‘Z) ewÕ H$arV Amho, Am{U Vwåhmcm (A„mhÀ¶m) J«W§ mMr d {ddoH$mMr
{eH$dU XoV Amho. Vwåhmcm ˶m Jmoï>tMo {ejU XoV Amho Á¶m Vwåhr OmUV
ZìhVm. 152 åhUyZ Vwåhr ‘mPo ñ‘aU H$am Am{U ‘rhr Vw‘Mo ñ‘aU R>do rZ,
Am{U ‘mÂ`mà{V (Zoh‘r) H¥$Vk Agm d ‘mÂ`mà{V H¥$V¿Z hmoD$ ZH$m.
153
ho lÕmd§Vm§Zmo! ghZercVm Am{U àmW©Zm (Z‘mµO) ¶m§À¶mÛmao
(A„mhH$S>)o gmhmæ`mMr ¶mMZm H$am. {Z…g§e` A„mh ghZercVm ~miJUmè¶m
cmoH$m§~amo~a AgVmo. 154 Oo cmoH$ A„mhÀ¶m H$m¶m©V ‘maco OmVmV,
38 Hw$amU
˶m§À¶m~m~VrV Vo ‘¥V AmhoV Ago åhUy ZH$m. Vo Va {Od§V AmhoV, nU
Vwåhmcm ˶mMr OmUrd hmoV Zmhr. 155 Amåhr Adí¶ Vw‘Mr H$gmoQ>r nmhÿ __
^¶, ^yH$, Or{dV d {dÎm hmZr d ’$im§Mr hmZr ¶m§Ûmao, (¶m gd© AdñWoV) Oo
g§¶‘nyU© AmMaU H$aVrc ˶m§Zm ew^ g‘mMma Úm. 156 ˶m§Mr AdñWm Aer
Amho H$s, Ooìhm ˶m§À¶mda g§H$Q> ¶oVo Voìhm Vo åhUVmV, "Amåhr Va {ZpíMVnUo
A„mhMoM AmhmoV Am{U Amåhr ˶mÀ¶mH$S>Mo naVUma AmhmoV.' 157 hoM Vo
cmoH$ AmhoV Á¶m§À¶mda ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z H¥$nmdfm©d d X¶m Amho.
Am{U hoM cmoH$ gÝ‘mJ© cm^coco cmoH$ AmhoV.
158
{ZpíMVnUo g’$m d ‘adm A„mhZo ñWm{nV Ho$coë¶m {Zemʶm AmhoV
åhUyZ Or ì`º$s n{dÌ KamMr ¶mÌm (åhUOoM hO) H$arV Agoc qH$dm C‘«m
(hOÀ¶m R>acoë¶m H$mcmdYr{edm¶ BVa doiVo Ho$cocr Aën¶mÌm) H$arV
Agoc. Va ˶m ì`º$sZo ¶m§Mr n[aH«$‘m Ho$ë¶mg H$mhrhr Amjonmh© Zmhr. Am{U
Omo H$moUr Amdí¶H$ Agoc ˶mnojm A{YH$ ñdoÀN>Zo o gËH$‘} H$arc Va
{ZpíMVM A„mh JwUJ«mhr Am{U gd©k Amho. 159 Oo cmoH$ Amåhr àH$Q>
Ho$coë¶m g˶mÀ¶m CKS> g§H$o Vm§Zm Am{U Am‘À¶mH$Sy>Z Amcoë¶m ‘mJ©Xe©Zmcm
XS>nZy Q>mHy$ BpÀN>VmV, Ooìhm H$s, Amåhr Vo cmoH$m§gmR>r ñnï> H$ê$Z gm§{JVco
Amho. Va AemM cmoH$m§da A„mhMm emn Amho. Am{U BVam§Mmhr ˶m§À¶mda
emn Amho. 160 VWm{n Oo cmoH$ níMmÎmmn 춺$ H$aVmV Am{U (Amnë¶m
dV©ZmV) gwYmaUm H$aVmV Am{U ñnï>nUo (g˶) Kmo{fV H$aVmV Va ˶m§À¶mH$S>o
‘r j‘mÑï>rZo nmhVmo Am{U ‘r dma§dma j‘m H$aUmam d X`miy Amho. 161
{Z:g§Xho Oo cmoH$ lÕmhrZ AmhoV Am{U Oo lÕmhrZ AdñWoV ‘aU nmdVrc,
˶m§À¶mda A„mhMm Am{U ˶mÀ¶m XÿVm§Mm Am{U gd© cmoH$m§Mm emn Amho.
162
Vo gX¡d ˶mM em{nV AdñWoV amhVrc. ˶m§Mr {ejm Zm H$‘r Ho$cr
OmB©c, Zm ˶m§Zm Cg§V {Xcr OmB©c.
gyah-2. Ac-~µH$ah 39
163
(cmoH$m§Zmo!) Vw‘Mm Cnmñ¶ Ho$di A„mh Amho. ˶m H¥$nmiy d X¶md§Vm{edm¶
Xþgam H$moUrhr B©ída Zmhr. 164 {ZpíMVM n¥Ïdr Am{U AmH$memÀ¶m {Z{‘©Vr‘ܶo,
Am{U amÌ d {XdgmÀ¶m EH$mnmR>mno mR> ¶oʶm‘ܶo, Am{U ˶m Zm¡H$m§‘ܶo Á¶m
‘mZdmÀ¶m Cn¶moJr dñVy KoD$Z g‘wÐmV g§Mma H$aVmV. VgoM ˶m nmʶm‘ܶo
Á¶mMm A„mh AmH$memVyZ dfm©d H$aVmo, Am{U ˶mnmgyZ ‘¥Vàm¶ Pmcoë¶m
O{‘Zrcm nwZé‚mr{dV H$aVmo. Am{U ˶mZo n¥Ïdrda gd© àH$maÀ¶m neyZ§ m
dmT>rg cmdco ¶m‘ܶo, Am{U dmè¶m§À¶m ‘mJmª‘ܶo Am{U AmH$me d n¥Ïdr
¶m§À¶mXaå¶mZ Zo‘Zy {Xcoë¶m ‘mJm©da ‘mJ©ñW Agcoë¶m T>Jm§‘ܶo (¶m gdmª‘ܶo)
~wÕrMm dmna H$aUmè`m cmoH$m§gmR>r IamoIa g§Xeo Agcoë¶m AZoH$ IwUm
AmhoV.
165
Am{U H$mhr cmoH$ Ago AgVmV, Oo BVam§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo
R>a{dVmV Am{U ˶m§À¶m{df¶r Agm ào‘^md R>do VmV Ogm ào‘^md A„mh
g§~Y§ mZoM Agm¶bm hdm. nU Oo lÕmd§V AmhoV, ˶m§À¶m ào‘mMm ^md gdmªV
OmñV A„mhgmR>rM AgVmo. Am{U ho A˶mMmar cmoH$ ˶m§Zm Á¶m doigo
{ejm Pmcocr Agoc, Vr doi Oa AmVm nmhÿ eH$co AgVo, Va ˶m§Zm OmUrd
Pmcr AgVr H$s, gd© àH$mao {Z¶§ÌU Ho$di A„mhcmM àmá Amho Am{U
{ejm XoʶmÀ¶m ~m~VrV A„mh A{Ve¶ H$R>mao Amho. 166 (˶m {Xder) Vo
(ZoVo d nwT>mar) Á¶m§Mo AZwgaU Ho$co OmV hmoV.o Vo Amnë¶m AZw¶m¶m§er g§~Y§
VmoS>y Z Q>mH$Vrc. Am{U ˶m§À¶mgmR>r {ejm V¶ma Agë¶mMo Vo ñdV:À¶m
o ¶m§Zr nmhVrc. ˶m§Mo gd© g§~Y§ g§nïw >mV Amcoco AgVrc. 167 Am{U
S>mù
Voìhm AZwgaU H$aUmao cmoH$ åhUVrc, "{H$Vr ~ao Pmco AgVo Oa Amåhmcm
AmUIr EH$Xm OJm‘ܶo OmʶmMr g§Yr {‘imcr AgVr, Va Amåhr gwÕm
˶m§À¶mer g§~Y§ VmoS>y Z Q>mH$co AgVo. Ogo ˶m§Zr Am‘À¶mer g§~Y§ VmoS>y Z
40 Hw$amU
Q>mH$co.' A„mh ˶m§À¶m H¥$˶m§Zm Aem àH$mao XmIdoc (Oo nmhÿZ ˶m§Zm)
³coeXm¶H$ níMmÎmmn hmoBc © . Am{U Vo (ZaH$mÀ¶m) A¾rVyZ H$Xm{n ~mhoa nSy>
eH$Uma ZmhrV.
168
cmoH$m§Zmo! O{‘Zrda Oo H$mhr d¡Y Am{U Amamo½¶Xm¶r Amho, Vo Im.
Am{U g¡VmZmMm ‘mJ© AZwgê$ ZH$m. {Z…g§Xho Vmo Vw‘Mm CKS>-CKS> eÌÿ Amho.
169
Vmo Vwåhmcm Xþï> Am{U Aícrc Jmoï>tMrM àoaUm XoVmo Am{U A„mh{df¶r
Aem Jmoï>r gm§JʶmMr àoaUm XoVmo, Á¶mMo Vwåhmcm ‘wirM kmZ Zmhr. 170
Am{U Ooìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmVo H$s, A„mhZo Oo H$mhr àXmZ Ho$co ˶mMo
AZwgaU H$am, Voìhm Vo åhUVmV, "Zmhr, Amåhr Va ˶mMoM AZwgaU H$ê$
Á¶mMo AZwgaU Amåhr Am‘À¶m nydO© m§Zm H$aVmZm nm{hco.' Oa Vw‘À¶m nydO© m§Zr
~w{ÕMm dmna Ho$bobm Zgob VgoM Vo gÝ‘mJ©nmgyZ Xÿa am{hbo AgVrb Varhr
Vwåhr ˶m§MMo AZwgaU H$aUma H$m? 171 lÕmhrZ cmoH$m§Mr AdñWm ˶m
OZmdamgmaIr Amho. Á`mÀ`m‘mJo EH$ 춺$s hmH$ ‘maVmo. (Am{U Vo OZmda),
¶m hmH$ Am{U AmoaS> {edm¶ H$mhrhr EoH$y eH$V Zmhr. Vo ~{hao, ‘wH$o Am{U
Am§Yio AmhoV, H$maU Vo ~wÕrMm dmna H$arV ZmhrV.
172
lÕmd§Vm§Zmo! Amåhr Vw‘À¶mgmR>r Á¶m Mm§Jë¶m dñVyM§ m nwadR>m Ho$cocm
Amho, ˶m Im Am{U A„mhMoM Am^ma ‘mZm, Oa H$m Vwåhr ˶mMo (Iao)
CnmgH$ Agmc! 173 A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r {Z{fÕ R>a{dco Amho, ’$º$
(ñdV:hÿZ) ‘ocëo ¶m àmʶmcm Am{U aº$ d Sw>H$amMo ‘mg Am{U Vo, Á¶mda
A„mh{edm¶ Aݶ H$moUmMo Zmd KoVco Joco Agoc. nU EImXm H$moUr JaOonmoQ>r
(Ago H$aʶmg) {dde Pmcm Agoc, Am{U Zm Vmo ˶mMr A{^cmfm ~miJVmo,
Zm A˶mdí¶H$ JaOonj o m (nwT>o OmD$Z) ‘¶m©XMo o C„§KZ H$aVmo. Va Vo ˶mÀ¶mgmR>r
JwÝømMo H¥$˶ AgUma Zmhr. {Z…g§e` A„mh A{Ve¶ j‘m H$aUmam Am{U
H¥$nm H$aUmam Amho. 174 {Z…g§e` Oo cmoH$ J«W§ m§nH¡ $s ˶m Jmoï>tZm Xm~yZ Q>mHy$
gyah-2. Ac-~µH$ah 41

nmhVmV, Oo A„mhZo àH$Q> Ho$co Amho. Am{U ˶mÀ¶m ~Xë¶mV jw„H$ qH$‘V
KoV AmhoV, Vo Amnco nmoQ> BVa H$emZo Zìho Va Ho$di AmJrZo ^aV AmhoV.
A„mh nwZéËWmZmÀ¶m {Xder ˶m§À¶mer ~mocUma Zmhr, Zm ˶m§Mo ‘Z ewÕ
H$aoc. ˶m§À¶mgmR>r ¶mVZmXm¶r {ejm AQ>i Amho. 175 hoM Vo cmoH$ AmhoV
Á¶m§Zr ‘mJ©Xe©ZmEodOr ‘mJ©^ï« >Vm Am{U j‘oEdo Or {ejoMm gm¡Xm Ho$cm Amho.
Va Vo ZaH$mÀ¶m A¾rgmR>r {H$Vr ‘moR>o gmhg XmIdrV AmhoV. 176 ho ¶mgmR>r
H$s, A„mhZo Amncm J«W§ g˶mgh AdV[aV Ho$cm Amho. nU Á¶m cmoH$m§Zr
J«W§ mÀ¶m ~m~VrV ‘V{^ÞVm Xe©{dcr, Vo {ZpíMVM (Ho$di) XþamJ«hmnmoQ>r
g˶mnmgyZ Xÿa {ZKyZ Joc.o
177
Iao gXmMaU ho Zìho H$s, Vwåhr Amnco Vm|S> nydH} $So> qH$dm npíM‘oH$S>o
didmd, Va Iam gXmMaUr Vmo Amho, Omo lÕm R>do Vmo A„mhda Am{U
ݶm¶mÀ¶m A§{V‘ {Xdgmda Am{U ˶mÀ¶m XÿVm§da Am{U J«W§ mda Am{U n¡J~§ am§da
Am{U IM© H$aVmo Amnco YZ A„mhdarc ào‘mImVa- ZmVodmBH$m§da, AZmWm§da,
dmQ>gê$ d JaOy cmoH$m§da Am{U Oo (Y‘m©Xm¶ à¶moOZmgmR>r) ‘mJVmV ˶m§À¶mda
Am{U ~§XrdmZ cmoH$m§Zm (‘wº$ H$aʶmgmR>r). Am{U (Z‘mµOê$nr) {Z¶{‘V
àmW©Zm H$arV AgVmo. Am{U XmZ (µOH$mV) XoV AgVmo. (Am{U VoM Iao
gXmMaUr AmhoV) Oo dMZ {Xë¶mda Amnco dMZ nmiVmV. Am{U {dnÎmr d
Xþ:Im‘ܶo Oo ghZerc AgVmV Am{U ¶wÕmÀ¶m H$mimV Y¡¶e© rc amhVmV.
AemM cmoH$m§Zr ñdV:cm g˶{Zð> {gÕ Ho$co Amho, Am{U hoM cmoH$ dñVwV:
A„mhMo ^¶ ~miJUmao AmhoV.
178
lÕmd§Vm§Zmo! h˶m H$aʶmV Amcoë¶m cmoH$m§À¶m ~m~VrV, (IwZmMm
~Xcm KoʶmgmR>r) Vw‘À`mH$[aVm ݶm{¶H$ {ejm Zo‘Zy {Xcr OmV Amho. ñdV§Ì
ì`º$sZo h˶m Ho$cr Agoc Va ˶m ñdV§Ì 춺$sg Am{U Jwcm‘mZo h˶m Ho$cr
Agoc Va Jwcm‘mg ‘maco Omdo, Am{U órZo h˶m Ho$cr Agoc Va ˶m órMr
42 Hw$amU
h˶m H$amdr. na§Vw EImÚmcm ‘¥V 춺$sÀ¶m dmagXmamH$Sy>Z Oa H$moU˶mhr
àH$mao {ejoV gyQ> XoʶmV Amcr, Va (h˶oÀ¶m ZwH$gmZrMm ‘mo~Xcm KoʶmMr
~m~) ¶mo½¶ arVrZo hmVmiʶmV ¶mdr, Am{U (h˶m H$aUmè¶m 춺$sZo) h˶oÀ¶m
ZwH$gmZrMm ‘mo~Xcm åhUyZ ˶mg gT>i hmVm§Zr a¸$‘ Úmdr. hr Vw‘À¶m
nmcZH$˶m©H$Sy>Z XoʶmV Amcocr gdcV d X¶mnyU© ì¶dhma Amho. Am{U
˶mZ§Vahr Omo H$moUr A˶mMma H$aoc ˶mÀ¶mgmR>r ¶mVZm‘¶ {ejm {ZpíMV
H$aʶmV Amcocr Amho. 179 Am{U g‘§Og cmoH$m§Zmo! ݶm{¶H$ {ejm XoʶmÀ¶m
(¶m H$m¶ÚmV) Vw‘À¶mgmR>r OrdZ (åhUOo OrdZmMr h‘r) Amho. ho ¶mgmR>r
H$s, Vwåhr A„mhMr OmU R>do Umao ~Zm. 180 Vw‘À¶mda A{Zdm¶© Ho$co OmV
Amho H$s, Oa Vw‘À¶mn¡H$s H$moUmMr, ‘¥Ë`yMr doi Odi Amcr Agoc Am{U
˶mÀ¶m‘mJo g§nÎmr Agoc Va ˶mZo Amnco AmB©dS>rc Am{U Amnë¶m
ZmVodmBH$m§gmR>r ݶmæ¶ arVrZo ‘¥Ë`wnÌ H$amdo. A„mhMo ^¶ ~miJUmè¶m
cmoH$m§da ho ~§YZH$maH$ Amho. 181 ˶mZ§Va Omo H$moUr EH$Xm Vo ‘¥Ë`wnÌ
EoH$ë¶mZ§Va ˶mV ~Xc H$aoc Va Vmo ~Xc H$aUmam ˶mÀ¶m JwÝøm~Ôc
O~m~Xma amhrc. {Z:g§e¶ A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d OmUUmam Amho. 182
na§Vw Á¶mcm ‘¥Ë`wnÌ H$aUmè¶m~Ôc e§H$m Agoc H$s, ˶mÀ¶mH$Sy>Z MyH$
KS>cr qH$dm ˶mZo OmUyZ~wOZy Aݶm¶ Ho$cm, Va ˶mZo dmagXmam§Xaå¶mZ
g‘PmoVm KS>dZy AmUë¶mg (åhUOo e§H$m Agcoë¶m 춺$sZo Ago Ho$ë¶mg),
Vo ˶mÀ¶mgmR>r JwÝømMo H¥$˶ R>aUma Zmhr. {Z:g§e¶ A„mh j‘m H$aUmam d
X¶m H$aUmam Amho.
183
lÕmd§Vm§Zmo! Vw‘À¶mgmR>r "amoOµ m' (åhUOoM Cndmg R>do Uo)o A{Zdm¶©
H$aʶmV Amco Amho, Ogo Vw‘À¶mnydu hmoD$Z Jocëo ¶m cmoH$m§gmR>r A{Zdm¶©
H$aʶmV Amco hmoV.o ho ¶mgmR>r H$s, Vwåhr gXmMaUr ~Zmdo. 184 CndmgmMo
H$mhr R>amdrH$ {Xdg AmhoV. na§Vw Vw‘À¶mn¡H$s Oo AmOmar AgVrc qH$dm
gyah-2. Ac-~µH$ah 43

àdmgmV AgVrc, ˶m§Zr BVa doir Vo (amhÿZ Jocc o )o {Xdg nyU© H$amdo. Am{U
Á¶m cmoH$m§Zm Cndmg R>do ʶmgmR>r A{Ve¶ H$R>rU à¶mg H$amdo cmJV AgVrc
Va ˶m§Zr EH$m CndmgmÀ¶m ~Xë¶mV EH$m Jar~ ‘mUgmcm OodU Úmdo. Am{U
Omo H$moUr Amdí¶H$Vonj o m OmñV Mm§Jco H$m¶© H$aoc Va Vo ˶mÀ¶mgmR>rM
A{YH$ Mm§Jco Amho. nU Vwåhr (ñdV:) Cndmg R>do m Vo Vw‘À¶mgmR>r A{YH$
Mm§Jco Amho, Oa H$m Vwåhr ho g‘Omc. 185 "a‘OmZ' hm Vmo ‘{hZm Amho Á¶m
‘{hݶmV "Hw$amU' AdVrU© H$aʶmV Amcm, Oo ‘mJ©Xe©Z Amho ‘mZdOmVrgmR>r
Am{U ‘mJ©Xe©ZmMo gwñnï> à‘mU Am{U g˶ d Ag˶m‘ܶo ’$aH$ H$aUmar
H$gmoQ>r Amho. Va Vw‘À¶mn¡H$s Á¶mMr (Amnë¶m Am¶wî¶mV) ¶m ‘{hݶmer JmR>
nS>co ˶mZo ˶mV Cndmg H$amdm, nU Omo AmOmar Agoc qH$dm àdmgmV
Agoc ˶mZo BVa H$mimV {VVHo$ {Xdg Cndmg nmimdm. A„mh Vwåhmcm
gw{dYm XoD$ BpÀN>Vmo Am{U Vmo Vwåhmcm H$ï> XoD$ BpÀN>V Zmhr. (nU Vmo
BpÀN>Vmo H$s), Vwåhr ({Xdgm§Mr) g§»¶m nyU© H$amdr. A„mhZo Vwåhmcm gÝ‘mJ©
XmIdcocm Amho, Va Vwåhr ˶mMr ñVwVr H$aV amhm; ho ¶mgmR>r H$s, Vwåhr
˶mMo H¥$Vk ~ZyZ amhm.
186
Am{U Ooìhm ‘mPo ^º$ Vwåhmcm ‘m¶m {df¶r {dMmaVmV, Voìhm Vwåhr
˶m§Zm Ago gm§Jm H$s, ‘r (˶m§À¶m) OdiM Amho. Am{U hmH$ XoUmè¶mÀ¶m
hmHo$cm ‘r à{VgmX XoV AgVmo, Á¶m-Á¶mdoir Vmo ‘cm hmH$ ‘maVmo. Va
(‘m¶m ^º$m§gmR>rhr) Amdí¶H$ Amho H$s, ˶m§Zrhr ‘m¶m AmXoemcm à{VgmX
Úmdm, Am{U ‘m¶mda {dídmg R>do mdm, åhUOo Vo gXmMaUr ~ZVrc. 187
CndmgmÀ¶m amÌr Vw‘À¶m nËZtH$S>o OmUo Vw‘À¶mgmR>r d¡Y R>a{dʶmV Amco
Amho. ˶m Vw‘À¶mgmR>r nmofmImà‘mUo AmhoV Am{U Vwåhrhr ˶m§À¶mgmR>r
nmofmImà‘mUo AmhmV. Vwåhr ñdV:MrM ’$gdUyH$ H$arV hmoVm ¶mMr A„mhcm
OmUrd Amho, åhUyZ ˶mZo Vw‘À¶mda H¥$nmÑï>r Ho$cr Am{U Vwåhmcm j‘m
44 Hw$amU
Ho$cr. Va AmVm Vwåhr ˶m§À¶mH$S>o (nËZtH$S>)o Om Am{U A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r
Oo H$mhr Zo‘Zy {Xco Amho ˶mgmR>r à¶ËZaV amhm. Am{U Voìhmn¶ªV Im d ߶m
Ooìhmn¶ªV amÌrMm H$mimoI g§nïw >mV ¶oD$Z nhmQ> Pmë¶mMr {MÝho ñnï> {Xgy
cmJVmV. Am{U gy`m©ñV hmoD$Z {Xdo cmJʶmn¶ªV Cndmg gwê$ R>do m Am{U
Ooìhm Vwåhr ‘erXr‘ܶo EH$m§Vdmgr¶ CnmgZm H$arV Agmc (˶m H$mimV)
amÌr ˶m§À¶mH$S>o (nËZtH$S>)o OmD$ ZH$m. ¶m A„mhZo KmcyZ {Xcoë¶m ‘¶m©Xm
AmhoV, åhUyZ ˶m ‘¶m©Xm§À¶m Odihr {’$aHy$ ZH$m. AemàH$mao A„mh Amnco
AmXoe gwñnï>nUo XoV Amho, ¶mgmR>r H$s, cmoH$m§Zr XþîH¥$˶m§nmgyZ ñdV:cm Xÿa
R>odmdo. 188 Am{U Vwåhr AmngmV Amnco YZ Aݶm¶mZo {Ji§H$¥ V H$ê$ ZH$m.
Am{U Vwåhr BVa cmoH$m§À¶m g§nÎmrMm H$mhr ^mJ hoVnw aw ñga d Aݶm¶H$maH$nUo
hS>n H$aʶmgmR>r, ˶m g§nÎmrMm H$mhr ^mJ (cmM åhUyZ) àemgH$s¶ cmoH$m§Zm
XoD$ ZH$m.189 (n¡J~§ a!) cmoH$ Vwåhmcm ZdrZ M§Ðm{df¶r {dMmaVmV. Vwåhr
˶m§Zm gm§Jm H$s, (ZdrZ M§Ð d ˶mÀ¶m H$cm) cmoH$m§À¶m ({d{dY H$m‘m§gmR>r)
VgoM hO ¶mÌogmR>r H$mc‘mnZmMr gmYZo AmhoV. Vwåhr Kam§‘ܶo ˶m§À¶m
‘mJrc ~mOyZ§ r àdoe H$aUo ho H$mhr gËH$m¶© Zìho. Va Iam gXmMaUr Vmo Amho
Omo A„mhMo ^¶ ~miJVmo. Vwåhr Kam§‘ܶo ˶m§À¶m XadmOm§VZy àdoe H$am
Am{U A„mhMo ^¶ ~miJm, åhUOoo Vwåhr ¶eñdr ìhmc.
190
Am{U A„mhÀ¶m ‘mJm©V ˶m§À¶mer cTm Oo Vw‘À`m{déÕ cT>V
AmhoV, na§Vw A{VaoH$ H$ê$ ZH$m. A„mh A{VaoH$ H$aUmè¶m§Zm ng§V H$arV
Zmhr. 191 Am{U {OWo Hw$R>o Vo Vwåhmcm AmT>iVrc, ˶m§Zm R>ma H$am, (Oo
Vw‘À¶m{déÕ cT>VmV). Am{U {OWyZ ˶m§Zr Vwåhmcm ~mhoa H$mT>co Amho.
{VWyZ ˶m§Zm H$mTy>Z Q>mH$m; H$maU N>i H$aUo, h˶onj o mhr dmB©Q> H¥$˶ Amho.
Am{U n{dÌ ‘erXrÀ¶m Amgnmg Omon¶ªV Vo Vw‘À¶mer cT>V ZmhrV, Vmon¶ªV
VoWo Vwåhrhr ˶m§À¶mer cTy> ZH$m. na§Vw Oa ˶m§Zr {VWoM Vw‘À¶mer cT>mB©
gyah-2. Ac-~µH$ah 45

Ho$cr, Va {VWoM ˶m§À¶mer (cT>m d) ˶m§Zm R>ma H$am. hmM ‘mo~Xcm Amho
g˶ ZmH$maUmè¶m§Mm. 192 na§Vw Oa Vo (¶wÕ H$aUo) gmoS>y Z XoVrc, Va
{Z…g§e` A„mh A{Ve¶ j‘merc Am{U X¶miy Amho. 193 Am{U Omon¶ªV
(Ym{‘©H$) N>i Wm§~V Zmhr Am{U Ho$di A„mhgmR>rM Y‘m©Mo (‘wº$nUo
nmcZ) hmoV Zmhr, Vmon¶ªV ˶m§À¶mer cT>m. Am{U Z§Va Oa ˶m§Zr Vo (N>i)
Wm§~dco Vo a hr Jmoï> cjmV R>do m H$s, AmH«$‘H$m§ì¶{V[aº$ BVam§À¶m ~m~VrV
eÌwËd R>do ʶmMr nadmZJr Zmhr.
194
n{dÌ ‘{hݶm§‘ܶo ¶wÕmcm ‘ZmB© ¶m pñWVrV Amho, Ooìhm Vo gwÕm
n{dÌ ‘{hݶm§‘Yrc ‘ZmB©Mo nmcZ H$aVrc. Am{U ‘ZmB©À¶m ~m~VrV g‘mZ
{dMma Ho$cm OmB©c. åhUyZ Omo H$moUr Vw‘À¶mda A˶mMma H$arc ˶mg,
˶mZo Á¶m ‘¶m©Xno ¶ªV Vw‘À¶mda A˶mMma Ho$cm Amho ˶m ‘¶m©Xno ¶ªV {ejm
H$am. Am{U A„mhMo ^¶ ~miJm d OmUyZ Agm H$s, Oo A„mhMr OmU
R>do VmV, A„mh ˶m§À¶mM gmo~V AgVmo. 195 Am{U A„mhÀ¶m H$m¶m©V IM©
H$am, Am{U ñdV:À¶m hmVm§Zr ñdV:cm {dZmemV cmoQ>y ZH$m. Am{U gËH$‘}
H$am, {ZpíMVM A„mh gËH$‘} H$aUmè¶m§Zm ng§V H$aVmo.
196
Am{U "hO d C‘«m' A„mhgmR>r nyU© H$am. na§Vw Oa Vwåhmcm (ho
H$aʶmnmgyZ) amoIʶmV Amco Va ghO[a˶m Hµ $w ~m©ZrgmR>r Oo OZmda {‘ioc Vo
gmXa H$am. Am{U Omon¶ªV Vr Hµ $w ~m©Zr Amnë¶m {Z¶V ñWmZr nmohmoMV Zmhr
Vmon¶ªV Vwåhr Amnë¶m S>m³o ¶mMo ‘wS§ >U H$ê$ ZH$m. Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Omo H$moUr
AmOmar Agoc. qH$dm H$moUmÀ¶m S>m³o ¶mg H$mhr Ìmg Agoc Va ˶mZo Cndmg
H$ê$Z, qH$dm XmZ XoD$Z qH$dm ~{cXmZmÀ`m ñdê$nmV H$mhr ‘mo~Xcm XoD$Z
^anmB© H$amdr. Am{U Ooìhm Vwåhr gwa{jV Agmc Voìhm Omo H$moUr hO~amo~a
C‘«m Mm cm^ KoBc © , ˶mZo ghO[a˶m CncãY hmoD$ eHo$c Aer Hµ $w ~m©Zr
An©U H$amdr. Am{U Á¶m§Zm Vr CncãY hmoV Zgoc ˶m§Zr hOÀ¶m H$mimV
46 Hw$amU
VrZ {Xdg Am{U Kar Amë¶mda gmV {Xdg, AemàH$mao nyU© Xhm {Xdg
Cndmg H$amdm. hm AmXoe ˶mÀ¶mgmR>r Amho Á¶mMo Hw$Qw>~§ n{dÌ ‘erXrÀ¶m
Odi dmñVì¶ H$arV ZmhrV. Am{U A„mhMo ^¶ ~miJm, d ¶mMr OmUrd
R>do m H$s, A„mh H$R>mao {ejm H$aUmam Amho. 197 hOMo R>amdrH$ ‘{hZo
AmhoV. Va Omo H$moUr ¶m ‘{hݶmV hO H$aʶmMm g§H$ën H$arc. (˶mZo ho
cjmV R>do mdo H$s), hOÀ¶m H$mimV, A^Ð ~mocUo qH$dm H$moUVohr dmB©Q> dV©Z
qH$dm H$moU˶mhr àH$maMm ^m§S>U V§Q>m (Aem gd©) Jmoï>tnmgyZ (ñdV:cm) Xÿa
R>do Uo A˶mdí¶H$ Amho. Am{U Oo gËH¥$˶ Vwåhr H$amc, A„mh Vo OmUyZ
Amho. Am{U àdmgmMr gm‘J«r ~amo~a ¿¶m, Am{U gdm}Îm‘ gm‘J«r "A„mhMr
OmU AgUo' hr Amho. Am{U ~wÕr ~miJUmè¶m§Zmo! ‘mPoM ^¶ ~miJm!
198
(hOÀ¶m H$mimV) Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z H¥$nm àmá H$aʶmMm
à¶ËZ H$aUo ¶mV JwÝhm H$aʶmgmaIo H$mhr Zmhr. Am{U Ooìhm Vwåhr "Aa’$mV'
¶oWZy naVmc Voìhm ‘eAao ha‘ (n{dÌ ñWmZ) Odi ¶oD$Z A„mhMo ñ‘aU
H$am. Á¶mà‘mUo A„mhZo Vwåhmcm ‘mJ©Xe©Z Ho$co Amho, ˶mà‘mUo Vwåhr ˶mMo
ñ‘aU H$am. ¶m nydu Va Vwåhr ‘mJ©^ï« > Pmcoë¶m cmoH$m§nH¡ $s hmoVm. 199 Z§Va
OoWZy cmoH$ naV ¶oV AmhoV Vwåhrhr VoWZy M naV ¶m. Am{U A„mhH$S>o j‘oMr
¶mMZm H$am. {ZpíMVM A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho. 200 Vwåhr "hO'
Mo {d{hV H$aʶmV Amcoco {dYr nyU© Ho$ë¶mZ§Va A„mhMo JwUJmZ H$am, Ogo
JwUJmZ Vwåhr Amnë¶m nydO© m§Mo H$arV AmcmV; Va ˶mhrnojm A{YH$ A„mhMo
JwUJmZ H$am. H$mhr cmoH$ Ago AmhoV Oo åhUVmV, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©!
¶m OJmVM Amåhmcm (gd© H$mhr) Xo.' Va Aem cmoH$m§gmR>r ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OrdZmV (A„mhÀ¶m H¥$noV) H$moUVmhr dmQ>m Zmhr. 201 cmoH$m§V H$moUr Agm
Amho, Omo Aer àmW©Zm H$aVmo. "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©'! Amåhmcm ¶m OJmV
Oo Mm§Jco Amho Vo Xo Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmVhr Amåhmcm Oo Mm§Jco Amho Vo
gyah-2. Ac-~µH$ah 47
202
Xo. Am{U AmJrÀ¶m `mVZm§nmgyZ Amåhmcm gwa{jV R>do . AemM cmoH$m§Zm
˶m§Zr Ho$coë¶m (H$‘©ê$nr) H$‘mB©À¶m ‘mo~Xë¶mV (AmZ§X‘¶r OrdZmV ¶mo½¶)
dmQ>m {‘iUma Amho. Am{U A„mh {heo~ H$aʶmV ’$ma OcX Amho. 203
{ZpíMV H$ê$Z XoʶmV Amcoë¶m {Xdgm§V A„mhMo ñ‘aU H$am. nU Omo H$moUr
KmB© H$ê$Z XmoZ {XdgmV naV {’$aoc, Va Ago H$aUo JwÝhm Zmhr, Am{U Omo
H$moUr A{YH$ H$mi Wm§~Zy naV {’$aoc, Va Ago H$aUo XoIrc JwÝhm Zmhr. ho
˶mÀ¶mgmR>r Amho Omo A„mhMo ^¶ ~miJVmo. Am{U Vwåhr A„mhMo ^¶
(OmU) ~miJyZ amhm. Am{U Mm§Jë¶màH$mao ¶mMr OmUrd R>do m H$s, Vwåhmcm
EH$Ì H$ê$Z ˶mÀ¶mg‘moaM AmUco OmB©c.
204
cmoH$m§V H$moUr Agmhr Amho Á¶mMo ¶m (OJmVrc) OrdZmdarc
{dMma Vwåhmcm ’$ma AmH$f©H$ dmQVmV>. Am{U Vmo A„mhcm ˶mÀ¶m ‘ZmV Oo
Amho ˶mMm gmjrXma ~ZdV AgVmo, nU Vmo ({ZaW©H$) dmX KmcUmè¶m§nH¡ $s,
’$maM OmñV dmX KmcUmam Amho. 205 nU Ooìhm Vmo (g˶mH$S>)o nmR> {’$adVmo
Voìhm O{‘Zrda ˶mMr gd© Ymdni Ho$di AZmMma ‘mO{dʶmgmR>r, eoVrMm
Am{U (‘mZdOmVrÀ¶m) d§emMm {dZme H$aʶmgmR>r AgVo, nU A„mhcm
CËnmV ‘mO{dUo A{O~mV AmdS>V Zmhr. 206 Am{U Ooìhm ˶mcm gm§{JVco
OmVo H$s, A„mhMo ^¶ ~miJ, Voìhm Ah§H$ma ˶mg AmUIr nmn H$aʶmg
àd¥Îm H$aVmo. Aem ì`º$sÀ`m dmQ>çmcm ZaH$dmgM ¶oUma Amho. Am{U {H$Vr
dmB©Q> ñWmZ Amho Vo, {Zdmg H$aʶmgmR>r! 207 Am{U cmoH$m§‘ܶo H$moUr
Agmhr AgVmo, Omo A„mhcm àgÞ H$aʶmgmR>r, ñdV:cm PmoH$y Z Q>mH$Vmo.
Am{U A„mh Amnë¶m ^º$m§à{V ’$ma H$Zdmiy Amho.
208
lÕmd§Vm§Zmo! A„mhcm nyUn© Uo eaU Om (g‘{n©V ìhm). Am{U g¡VmZmÀ¶m
‘mJm©Mo AZwgaU H$ê$ ZH$m. {Z…g§e` Vmo Vw‘Mm CKS> eÌy Amho. 209 Am{U
Vwåhr g˶mMo gd© ñnï> g§H$o V àmá Pmë¶mZ§Vahr ‘mJ©^ï« > ìhmc, Va cjmV
48 Hw$amU
Agy Úm H$s, A„mh gm‘϶©dmZ d ~w{ÕdmZ Amho. 210 ho cmoH$ ¶m Jmoï>rMr
àVrjm H$arV AmhoV H$m¶? H$s, A„mh ‘oKm§À¶m N>m¶oImcr ñdV: ˶m§À¶mg‘moa
àH$Q> ìhmdm, gmo~V ˶mMo XÿV hr AgmdoV, Am{U (gd© ~m~tMm) {ZU©¶
H$aʶmV ¶mdm. Am{U gd© Jmoï>tZm A„mhH$S>Mo naVUo Amho. 211 BòmB©cÀ¶m
‘wcm§Zm {dMmam, Amåhr ˶m§Zm {H$Vr ñnï> g§Xeo {Xco hmoV!o nU Omo H$moUr
A„mhÀ¶m H¥$nm¶wº$ g§Xeo mcm ˶mÀ¶mH$S>o Amë¶mZ§Va ˶mV ~Xc H$aVmo.
(˶mZo OmUyZ ¿¶mdo) H$s, A„mh {ZpíMVM H$R>mao {ejm H$aUmam Amho. 212
Oo g˶mcm ZmH$maUmao AmhoV ˶m§À¶mgmR>r ¶mM OJmVrc OrdZ gwX§ a dmQ>mdo
Ago H$aʶmV Amco Amho. Am{U Vo (‘¥Ë`yZV§ aÀ`m OrdZmda) lÕm R>do Umè¶m§Mm
Cnhmg H$aVmV, nU Oo A„mhMo ^¶ ~miJyZ AmhoV Vo nwZéËWmZmÀ¶m {Xder
lÕmhrZ cmoH$m§njo m loð> R>aVrc. Am{U Á¶m§À¶m~Ôc A„mh BpÀN>Vmo ˶m§À¶mda
H$moU˶mhr {heo~m{dZm A‘¶m©X H¥$nmdfm©d H$aVmo.
213
gwadmVrcm g‘ñV ‘mZdOmV ({d{dY Y‘© d g§àXm¶m§Zr ‘wº$) Agm
EH$g§Y g‘mO hmoVm nU nwT>o ˶m§À¶mV ‘V^oX {Z‘m©U Pmco, Voìhm A„mhZo
ew^dmVm© XoUmao d gmdY H$aUmao n¡J~§ a nmR>dco. Am{U ˶m§À¶m~amo~a g˶
g§Xeo Agcocm J«W§ AdVrU© Ho$cm, Á¶mÛmao (g˶ d Ag˶mXaå¶mZ) {ZU©¶
Ho$cm Omdm, Á¶mV cmoH$ ‘V^oX H$arV hmoV.o Am{U ‘V^oX ˶mM cmoH$m§Zr Ho$cm
Á¶m§Zm (g˶ g§Xeo Agcocm) J«W§ XoʶmV Amcm hmoVm Am{U ˶m§Zm ñnï>
g§H$o Vhr àmá Pmco hmoV,o Ho$di nañnam§Vrc B©f‘} i
w o ˶m§Zr ‘V^oX Ho$cm. Voìhm
A„mhZo Amnë¶m H¥$noZo lÕmd§Vm§Zm g˶mÀ¶m ~m~VrV ‘mJ©Xe©Z Ho$co, Á¶m
~m~VrV BVam§Zr ‘V^oX Ho$cm hmoVm. Am{U A„mh Á¶mg BpÀN>Vmo (H$s gai ‘mJ©
XmIdmdo) ˶mg Vmo gai ‘mJ© XmIdVmo. 214 Vwåhmcm Ago dmQ>Vo H$s H$m¶,
Hw$R>ë¶mhr H$ï>‘¶ n[apñWVrVyZ Joë¶m{edm¶ Vwåhr ñdJm©V àdoemg AgoM nmÌ
R>amc? nU Vw‘À¶mda ˶m lÕmd§Vm§à‘mUo H$ï>‘¶ n[apñWVr AmcrM Zmhr Oo
gyah-2. Ac-~µH$ah 49

Vw‘À¶m AmYr hmoD$Z Joc.o ˶m§À¶mda g§H$Q> Am{U Xþ:ImMo àg§J Amco, Á¶m‘wio
Vo BVHo$ hmXaco H$s, n¡J~§ a Am{U ˶mÀ¶m~amo~a Agcoë¶m lÕmd§Vm§À¶m Vm|S>y Z
Ago eãX ~mhoa nS>c,o "A„mhH$Sy>Z gmhmæ` ¶oBc © Var Ho$ìhm?' {Z…g§e`
A„mhMo gmhmæ` AJXr Odi Amho.
215
(n¡J~§ a!) cmoH$ Vwåhmcm {dMmaVmV H$s, ˶m§Zr (BVam§da) H$m¶
IM© H$amdo? Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm, "Oo H$mhr YZ Vwåhr IM© H$amc, ˶mV
(gd©àW‘) AmB©-dS>rc Am{U OdiMo ZmVodmB©H$ Am{U AZmW d JaOy
Am{U dmQ>gê$ ¶m§À¶mgmR>r IM© H$am. Oo H$moUVo gËH$‘© Vwåhr H$aVm, A„mhcm
˶mMo nyU© kmZ Amho.' 216 (lÕmd§Vm§Zmo! ñdajUmV) ¶wÕ H$aUo ho Vw‘Mo
H$V©ì¶ R>adʶmV Amco Amho, Oar Vwåhmcm Vo H$aUo Zmng§V dmQ>V Agoc.
Ago Agy eH$Vo H$s, EImXr Jmoï> Vwåhmcm Zmng§V Amho nU Vr dñVwV:
Vw‘À¶mgmR>r Mm§Jcr Amho. Am{U Agohr Agy eH$Vo H$s, Vwåhmcm EImXr Jmoï>
ng§V Amho nU dñVwV: Vr Vw‘À¶mgmR>r dmB©Q> Amho. A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo
kmZ Amho, nU Vwåhmcm à˶oH$ Jmoï>rMo kmZ Zmhr.
217
(n¡J~§ a!) cmoH$ Vwåhmcm n{dÌ ‘{hݶmV ¶wÕ H$aʶmg§~Y§ r {dMmaVmV,
Vwåhr ˶m§Zm Ago gm§Jm, "¶m ‘{hݶm‘ܶo ¶wÕ H$aUo ho ’$ma ‘moR>o nmn Amho.
na§Vw A„mhÀ¶m ‘mJm©Zo Omʶmg cmoH$m§Zm à{V~§Y H$aUo, Am{U A„mhcm
‘mZʶmg ZH$ma XoU,o Am{U n{dÌ ‘erXrV (åhUOo H$m~mJ¥hmV) Omʶmg
cmoH$m§Zm à{V~§Y H$aUo Am{U ˶m‘Yrc cmoH$m§Zm VoWZy hþgHy$Z cmdUo, ¶m
(gd© Jmoï>r) A„mhÀ¶m ZOaoV ˶mhÿZhr ‘moR>o nmn Amho. H$maU N>i H$aUo __
h˶m H$aʶmnojmhr ^¶mZH$ dmB©Q> H¥$˶ Amho.'(ho bmoH$) Vw‘À`m{déÕ cT>mB©
H$aUo Wm§~dUma ZmhrV, ˶m§Zm e³¶ Pmë¶mg Vo Va Vwåhmcm Vw‘Mr lÕm
˶mJ H$am¶cm cmdʶmgmR>r CVmdri AmhoV. Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Omo H$moUr
Amnë¶m Y‘m©H$S>o nmR> {’$adrc Am{U g˶mcm ZmH$maUmam ~ZyZ ‘¥Ë`y nmdoc
50 Hw$amU
AemM cmoH$m§Mr H¥$˶o ¶m OJmV Am{U ‘¥Ë`yZV§ aÀ`m OJmV {Zî’$i R>aVrc.
hoM cmoH$ ZaH$mÀ¶m AmJrMo {Zdmgr AmhoV. Vo VoWMo gX¡d amhVrc. 218 Oo
cmoH$ lÕmd§V ~Zco Am{U Á¶m§Zr A„mhgmR>r ñdXoe ˶mJ Ho$cm Am{U
A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r Anma H$ï> Ho$co (åhUOo {OhmX Ho$cm). {Z…g§e` hoM Vo
cmoH$ AmhoV Oo A„mhÀ¶m H¥$noMr Amem R>do Zy AmhoV. Am{U A„mh ’$ma
j‘merc d X¶miy Amho.
219
(n¡J~§ a!) Vo Vwåhmcm Xmê$ d OwJmam{df¶r {dMmaVmV, Vwåhr ˶m§Zm
gm§Jm, "¶m Xmohm|‘ܶo ‘hmnmn Amho Am{U cmoH$m§gmR>r H$mhr cm^hr AmhoV, nU
˶m§À¶mnmgyZ hmoUmè¶m cm^m§nj o m ˶m§Mo ZwH$gmZ ’$ma ‘moR>o Amho.' Am{U Vo
Vwåhmcm {dMmaVmV H$s, ˶m§Zr (A„mhÀ¶m H$m¶m©V) H$m¶ IM© H$amdo? Vwåhr
˶m§Zm gm§Jm, "Vw‘À¶m JaOonj o m Oo A{YH$ Amho (Vo gd©).' AemàH$mao
A„mh, Vwåhr qMVZ H$amdo åhUyZ Amnco g§Xeo Vw‘À¶mgmR>r ñnï> H$aV
AgVmo, 220 ¶m Am{U ¶mZ§VaÀ¶m OJmg§~Y§ mZo (qMVZ H$amdo åhUyZ).
(n¡J~§ a!) cmoH$ Vwåhmcm AZmWm§{df¶r {dMmaVmV. ˶m§Zm gm§Jm, "˶m§À¶m
H$ë¶mUmg MmcZm XoUo ho ’$ma ‘moR>o gËH$m¶© Amho. Am{U Vwåhr d Vo EH$Ì
am{hcmV Va Vo Vw‘Mo ^mD$~§XM AmhoV. A„mh Mm§Jë¶màH$mao AmoiIyZ Amho
H$s, H$moU CnÐd ‘mOdUmam Amho Am{U H$moU gwYmaUmdmXr Amho. Am{U Oa
A„mhMr BÀN>m Pmcr AgVr Va ˶mZo Vwåhmcm H$ï> gmogm¶cm cmdco AgVo.
IamoIa A„mh gd©e{º$‘mZ d ~w{ÕdmZ Amho.'
221
(lÕmd§Vm§Zmo!) ˶m {ó`m§er {ddmh H$ê$ ZH$m Oo A„mhMo g‘H$j
R>adVmV, Vmon¶ªV Zmhr Omon¶ªV Vo A„mhda lÕm R>do Umao ~ZV ZmhrV.
A„mhMo g‘H$j R>adUmar (Vr AZoH$o ídadmXr) ór Vwåhmcm {H$Vrhr AmdS>V
Agcr, Var {VÀ¶mnojm lÕmd§V Jwcm‘ ór Mm§Jcr Amho. Am{U A„mhMo
g‘H$j R>adUmè¶m nwéfm§er lÕmd§V {ó`m§Mm {ddmh H$ê$ ZH$m, Omon¶ªV Vo
gyah-2. Ac-~µH$ah 51

(nwéf) lÕmd§V ~ZV ZmhrV. Oo nwéf A„mhMo g‘H$j R>adVmV ˶m§À¶mnojm


lÕmd§V Jwcm‘ A{YH$ Mm§Jcm Amho; ‘J Vmo (AZoH$o ídadmXr) nwéf Vwåhmcm
{H$Vr H$m AmdS>Zo m. ho (AZoH$o ídadmXr) cmoH$ Vwåhmcm ZaH$mÀ¶m AmJrH$S>o
~mocmdrV AmhoV Am{U A„mh ñdJm©H$S>o d j‘màmárH$S>o ~mocmdrV Amho. Vmo
Amnco g§Xeo cmoH$m§gmR>r ñnï> H$arV AgVmo, åhUOo Vo ˶m§Zr ZrQ> cjmV
R>odmdo. 222 Am{U Vo Vwåhmcm ({ó`m§À`m) ‘m{gH$ nmir{df¶r {dMmaVmV,
Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm, "Vmo EH$ AñdÀN> AdñWoMm H$mi Amho. åhUyZ ˶m
‘m{gH$ nmirÀ¶m H$mimV {ó`m§nmgyZ (ñdV:cm) Xÿa R>do m, Omon¶ªV ˶m
ñdÀN> d ewÕ hmoV ZmhrV. Am{U ˶m (‘m{gH$ nmir nyU© H$ê$Z) ñdÀN> d
ewÕ Pmë¶mda, Vwåhr A„mhZo Oer Vwåhmcm Amkm Ho$cocr Amho ˶mZwgma
˶m§À¶mH$S>o Om. {ZpíMVM A„mh ˶m§Zm ng§V H$aVmo Oo ˶mÀ¶mH$S>o níMmÎmmnmgh
diVmV, Am{U Oo ñdV:cm ñdÀN> d ewÕ R>do VmV ˶m§Zmhr Vmo ng§V H$aVmo.
223
Vw‘À¶m nËZr Vw‘À¶mgmR>r eoVO{‘Zrà‘mUo AmhoV, åhUyZ Vwåhmcm Ooìhm
d Ogo AmdS>c o Voìhm d Vgo Amnë¶m O{‘ZrH$S>o Om. Am{U ñdV:H$[aVm
(Mm§Jco H¥$˶) nwT>o nmR>dm Am{U A„mhMo ^¶ ~miJm. Am{U Vwåhmcm ˶mÀ¶m
g‘moa hOa ìhm¶Mo Amho, ho ZrQ> cjmV Agy Úm.' (n¡J~§ a!) Oo Amkm nmiV
AmhoV ˶m§Zm ew^dmVm© Úm.
224
A„mhÀ¶m ZmdmMm Cn¶moJ Aem enWm§gmR>r H$ê$ ZH$m H$s, Á¶m‘wio
Vwåhr gËH$‘} H$aUo, gXmMmamZo dmJUo Am{U cmoH$m§‘ܶo g‘oQ> KS>{dUo ¶m
H$m‘m§nmgyZ Xÿa Omc. A„mh gd© H$mhr EoH$Umam Am{U OmUUmam Amho. 225
A„mh Vw‘À¶m AhoVnw dy H© $ KoVcoë¶m enWm§~Ôc Vwåhmcm Om~ {dMmaUma
Zmhr. nU Oo OmUrdnydH© $ Vwåhr H$aVm ˶m~Ôc Vmo Vwåhmcm {ZpíMVM Om~
{dMmaoc. A„mh hm ’$ma j‘merc d g§¶‘r Amho. 226 Oo cmoH$ Amnë¶m
nËZter g§~Y§ Z R>do ʶmMr à{Vkm KoVmV, ˶m§À¶mgmR>r àVrjm H$aʶmMm
52 Hw$amU
H$mcmdYr Mma ‘{hZo BVH$m Amho. ˶mZ§Va ˶m§Zr Amncr à{Vkm ‘mJo KoVcr
Va {ZpíMVM A„mh hm ’$ma j‘merc d X¶miy Amho. 227 Am{U Oa ˶m§Zr
{ddmh-g§~Y§ g§nïw >mV AmUʶmMm (VcmµH$Mm) {ZU©¶ KoVcm Va {Z:g§e¶
A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho. 228 VcmµH$ XoʶmV
Amcoë¶m {ó¶m§Zr VrZ ‘m{gH$ nmù¶m nyU© hmoBn© ¶ªV ñdV:cm (Xþgam {ddmh
H$aʶmnmgyZ) amoImdo. Am{U ˶m Oa A„mhda Am{U ݶm¶mÀ¶m {Xdgmda
lÕm R>do V AgVrc Va ˶m§À¶mgmR>r ho C{MV Zmhr H$s, ˶m§Zr Vo cndmdo Oo
A„mhZo ˶m§À¶m J^m©e¶mV {Z‘m©U Ho$co Amho. ˶m§À¶m nVtZm ¶m H$mcmdYrV
nËZtÀ¶m ñdê$nmV ˶m§Zm naV KoʶmMm A{YH$ma Amho, Oa ˶m§À¶m nVtMr
g‘oQ> H$aʶmMr BÀN>m Agoc Va. Am{U nwéfm§Mo Ogo {ó¶m§À¶m ~m~VrV
A{YH$ma AmhoV VgoM A{YH$ma {ó¶m§Zm nwéfm§À¶m ~m~VrV AmhoV, (Am{U
A{YH$mamà‘mUo O~m~Xmè¶mXoIrc AmhoV) na§Vw nwéfm§Zm ˶m~m~VrV {ó¶m§nj o m
WmoS>go o daMo ñWmZ Amho. A„mh gd©e{º$‘mZ d ~w{ÕdmZ Amho.
229
VcmµH$Mr KmofUm XmoZ doim H$aVm ¶oV,o ˶mZ§Va EH$Va ˶m§Zm
(d¡dm{hH$ OrdZ nwT>o gwê$ R>do ʶmgmR>r) gÝ‘mZnydH© $ R>do Zy ¿¶m qH$dm ñZohnydH© $
˶m§Zm nmR>dZy Úm. Vwåhr Vw‘À¶m nËZtZm Oo H$mhr {Xcoco Amho Ë`m§nH¡ $s H$mhr
naV KoUo Vw‘À¶mgmR>r C{MV R>aUma Zmhr. nU Oa XmoKm§Zmhr A„mhZo R>adyZ
{Xcoë¶m ‘¶m©Xm§Mo nmcZ H$aVm ¶oUma Zmhr, Ago ^¶ Agoc Va (Aer
n[apñWVr AndmX Agy eH$Vo). Aer {^Vr Vwåhmcmhr dmQ>V Agoc H$s, Vo
XmoKo A„mhZo KmcyZ {Xcoë¶m ‘¶m©Xm§Mo nmcZ H$ê$ eH$Uma ZmhrV, Va Vr ór
ñdV:Mr (nVrnmgyZ) ‘wº$Vm H$ê$Z KoʶmgmR>r Oo H$mhr XoBc © , ˶m~Ôc
XmoKm§nH¡ $s H$moUmcmhr nmn cmJUma Zmhr. ¶m A„mhZo KmcyZ {Xcoë¶m ‘¶m©Xm
AmhoV; åhUyZ ˶mMo C„§KZ H$ê$ ZH$m. Am{U Omo H$moUr A„mhZo KmcyZ
{Xcoë¶m ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$arb, Va AgoM cmoH$ (Iè¶m AWm©Z)o A˶mMmar
gyah-2. Ac-~µH$ah 53
230
AmhoV. Am{U Oa ˶mZo {Vcm ({Vgè¶m§Xm) VcmµH$ {Xcm Va Vr ór
˶mÀ¶mgmR>r {Z{fÕ Agoc, Omon¶ªV Vr Xþgè¶m nVrer {ddmh H$arV Zmhr,
Am{U Oa ˶mZo (åhUOo Xþgè¶m nVrZo XoIrc) {Vcm VcmµH$ {Xcm Va ˶m
XmoKm§Zr, Oa ˶m§Zm ImÌr dmQ>V Agoc H$s, A„mhZo KmcyZ {Xcoë¶m ‘¶m©Xm§Mo
nmcZ H$aUo AmnUmg e³¶ hmoBc © Va nwÝhm {ddmh H$ê$Z EH${ÌV ¶oU,o
˶m§À¶mgmR>r nmn R>aUma Zmhr. ¶m A„mhZo KmcyZ {Xcoë¶m ‘¶m©Xm AmhoV, Á¶m
Vmo, ˶m cmoH$m§gmR>r ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho, Oo kmZr AmhoV. 231 Am{U
Ooìhm Vwåhr Vw‘À¶m nËZtZm VcmµH$ Úmc Am{U Ooìhm ˶m§Mm àVrjmH$mi
(BÔV) g§nm¶cm ¶oBc © Voìhm ˶m§Zm EH$Va C{MV[a˶m R>do Zy ¿¶m qH$dm
C{MV[a˶m ˶m§Zm {Zamon Úm. nU ˶m§Mm N>i H$aʶmMm hoVZy o (˶m§À¶m
‘OuÀ¶m {déÕ) ˶m§Zm Aݶm¶mZo R>do Zy KoD$ ZH$m. Omo H$moUr Ago H$aoc Va
˶mZo {ZpíMVM ñdV:da Aݶm¶ Ho$cm. A„mhÀ¶m AmXoem§er Ioi H$ê$
ZH$m. Am{U AmR>dm ˶m H¥$nocm Or A„mhZo Vw‘À¶mda Ho$cr Amho. Am{U Vo
gd© J«W§ d kmZ Oo ˶mZo Vwåhmcm CnXoe XoʶmgmR>r AdVrU© Ho$co. Am{U
A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U cjmV R>do m H$s, A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo n[anyU©
kmZ Amho.
232
Ooìhm Vwåhr {ó`m§Zm VcmµH$ Úmc Am{U ˶m àVrjoMm H$mcmdYr nyU©
H$aVrc, Voìhm ˶m§Zm BVa nwéfmgmo~V {ddmh H$aʶmg amoIy ZH$m, Ooìhm H$s,
Vo Mm§Jë¶m arVrZo AmngmV gh‘V Pmcoco AgVrc. Vw‘À¶mn¡H$s Omo A„mhda
Am{U eodQ>À¶m {Xdgmda {dídmg R>do Vmo, ˶mcm hr VmH$sX {Xcr OmV Amho
Am{U hr Jmoï> Vw‘À¶mgmR>r OmñV {hVH$a Am{U gÎderc Amho. A„mh (Vo)
OmUVmo, nU Vwåhr Vo OmUV Zmhr. 233 Am{U (KQ>ñ’$mo{Q>V) ‘mVm§Zr nyU© XmoZ
dfmªn¶ªV Amnë¶m ‘wcm§Zm A§Jmda XyY nmOmdo. hm CnXoe ˶m ‘mVm§gmR>r Amho,
Á¶m nyU© H$mcmdYrn¶ªV Amnë¶m ‘wcm§Zm A§Jmda XyY nmOy BpÀN>VmV. Am{U
54 Hw$amU
‘yc Á¶mMo Amho (˶m ‘wbmÀ¶m ~mnmda) {Z¶‘mZwgma ˶m§À¶m AÞ Am{U
dómMr O~m~Xmar Agoc. H$moUmdahr ˶mÀ¶m j‘Vonj o m A{YH$ O~m~Xmar
Q>mH$ʶmV ¶oV Zmhr. ‘mVocm ‘wcmÀ¶m ~mnmH$Sy>Z {VÀ¶m ‘wcm‘wio Ìmg {Xcm OmD$
Z¶o. Am{U (‘mVoZho r) ‘wcmÀ¶m ~mnmcm (˶mÀ¶m ‘wcm~Ôc) Ìmg XoD$ Z¶o.
Am{U (~mnmMm ‘¥Ë¶y Pmë¶mg) dmagmdahr AgoM H$aʶmMr O~m~Xmar Amho.
˶m XmoKm§Zr {dMma {d{Z‘` H$ê$Z nañnam§À`m g§‘VrZo ‘wcmMo A§Jmda XÿY {nUo
gmoS>dm¶Mo R>adco Va, Ago H$aʶmg H$mhr haH$V Zmhr. Am{U Vwåhmcm Vw‘À¶m
‘wcm§gmR>r XyY nmOUmar XmB© R>do m¶Mr Agoc, Va Ago Ho$ë¶mg H$mhr JwÝhm Zmhr.
nU ¶m AQ>rda H$s, Vwåhr {Vcm Oo Úm¶Mo H$~yc Ho$co Agmc, Vo amñV arVrZo
({Vcm) Úmdo. A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U cjmV R>do m, Vwåhr Oo H$mhr H$aV
AmhmV, Vo A„mh nmhV Amho.
234
Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Oo ‘aU nmdVmV d Amnë¶m nËZr ‘mJo gmoS>y Z
OmVmV. Voìhm ˶m nËZtZr ñdV: Mma ‘{hZo Xhm {Xdg àVrjm H$amdr (Voìhmn¶ªV
nwZ{d©dmh H$ê$ Z¶o). Am{U Ooìhm ˶m§Mm {Z¶V H$mcmdYr nyU© hmoBc © Voìhm
˶m ñdV:À¶m ~m~VrV ¶mo½¶ arVrZo Oo H$mhr H$aVrc, ˶m~Ôc Vwåhmcm
H$moUVohr nmn cmJUma Zmhr. Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$aV AmhmV ˶mMr
A„mhcm nyU© OmUrd Amho. 235 ¶m ({dYdm qH$dm KQ>ñ’$mo{Q>V) {ó¶m§Zm
{ddmhmMm àñVmd gyMH$ g§H$o VmÛmao {Xë¶mg AWdm (˶m§À¶mer {ddmh H$aʶmMr)
BÀN>m ‘ZmV ~miJë¶mg H$mhr JwÝhm Zmhr. A„mhcm R>mD$H$ Amho H$s, Vwåhr
(¶m g§~Y§ mV) ˶m§Mm {dMma H$amc. nU ({ddmhmg§~Y§ mZo) ˶m§À¶mer Nw>nm
H$ama H$ê$ ZH$m, Va Vwåhr ˶m§Zm amñV nÕVrZo ({ddmhmMm àñVmd) ~mocZy
XmIdy eH$Vm. Am{U {d{hV H$mcmdYr nyU© hmoV Zmhr Vmon¶ªV {ddmhmMm
g§H$ën H$ê$ ZH$m. Am{U ¶mMr OmUrd R>do m H$s, A„mh Vw‘À¶m ‘ZmVrc gd©
Jmoï>tZm OmUyZ Amho. Am{U åhUyZ ˶mMo ^¶ ~miJm Am{U ¶mMr OmUrd R>do m
55
gyah-2. Ac-~µH$ah
236
H$s, A„mh A{Ve¶ j‘merc d g§¶‘r Amho. Oa Vwåhr ˶m§Zm ñne©
Ho$cocm Zmhr qH$dm ‘ha {ZpíMV Ho$cocm Zmhr, Aem doigo VcmµH$ {Xcm Va
Vw‘À¶mda ‘ha g§~Y§ mZo H$mhr JwÝhm Zmhr (Aem n[apñWVrV ‘ha g§~Y§ mZo
Vwåhr O~m~Xma Zmhr). VarnU Mm§Jë¶m nÕVrZo ˶m§À¶mgmR>r H$mhr VaVyX
H$am. YZdmZmZo Amnë¶m EonVrZwgma Am{U J[a~mZo Amnë¶m EonVrZwgma H$mhr
{Zdm©h gm‘J«r Úmdr. Ago H$aUo ho gX²dV©Zr cmoH$m§Mo H$V©ì¶ R>a{dʶmV
Ambobo Amho.
237
Am{U Oa Vwåhr ˶m§Zm ñne© H$aʶmnyduM VcmµH$ {Xcm Am{U Vwåhr
˶m§À¶m ~m~VrV ‘ha {ZpíMV Ho$cocm Agoc, Va Or ‘haMr (a¸$‘)
{ZpíMV Pmcocr Agoc, ˶m aH$‘oMm AYm© ^mJ ˶m§Zm Úm, hr Jmoï> doJir
Amho H$s, órZoM ‘ha gmoS>y Z Úmdo. qH$dm ˶m nwéfmZo Á¶mÀ¶m hmVmV d¡dm{hH$
~§YZ Amho ˶mZo CXmaVm XmIdmdr (Am{U g§nUy © ‘ha Úmdm). gmoS>y Z XoUo (ho
H¥$˶) gXmMaUmÀ¶m A{YH$ Odi Amho. EH$‘oH$m§gmo~V ^conUmMm ì¶dhma
H$am¶cm {dgê$ ZH$m. IamoIa, A„mh Vo gd© nmhV Amho Oo Vwåhr H$arV
AmhmV.
238
Z‘mµOm§Mr (àmW©Zm) H$miOr ¿¶m, {deofV: ‘Yë¶m Z‘mµOmMr,
Am{U A„mhg‘moa nyU© {dZ‘«VZo o C^o amhm. 239 Oa Vwåhr ^¶J«ñV Agmc, Va
nm¶r àdmgmV qH$dm ñdma hmoD$Z àdmg H$aVmZm (O‘oc Voìhm) àmW©Zm H$am
(Z‘mµO nT>m), nU Ooìhm Vwåhr gwa{jV pñWVrV Agmc Voìhm A„mhMo ñ‘aU
H$am Ogo H$s, ˶mZo Vwåhmcm {eH${dco Amho, Oo AmYr Vwåhr OmUV ZìhVm.
240
Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Oo cmoH$ ‘aU nmdVrc Am{U Amnë¶m nËZtZm ‘mJo
gmoS>y Z OmVrc, Aem cmoH$m§Zr (Amnë¶m A§{V‘g‘¶r) ‘¥Ë`wnÌmÛmao Aer
ì¶dñWm H$amdr H$s, ˶m§Zm EH$ dfm©n¶ªV ˶m§À¶m KamVM amhÿ XoD$Z, ˶m§Zm
56 Hw$amU
CXa{Zdm©h {Xcm Omdm. na§Vw ˶m ñdV: hmoD$Z Ka gmoS>y Z {ZKyZ OmVrc Va
˶m§À¶m g§~Y§ mV, ˶m Or H$moUVrhr C{MV Jmoï> H$aVrc, ˶m~Ôc Vw‘À¶mda
H$mhrhr Xmof AgUma Zmhr, A„mh gd©e{º$‘mZ d ~w{ÕdmZ Amho. 241 Am{U
KQ>ñ’$mo{Q>V {ó¶m§gmR>r XoIrc ¶mo½¶ àH$mao CXa{Zdm©hmMr ì¶dñWm H$aUo Amdí¶H$
Amho. A„mhMo ^¶ ~miJUmè¶m cmoH$m§Mo ho H$V©ì¶ Amho. 242 AemàH$mao
A„mh Amnco g§Xeo ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho, (Ano{jV Amho) H$s, Vwåhr
~wÕrMm dmna H$amc.
243
Vwåhr ˶m cmoH$m§Zm nm{hco Zmhr H$s H$m¶? Oo ‘¥Ë`yÀ`m ^rVrZo
Amnë¶m Kam§Zm gmoS>y Z YmdV gwQ>c,o Am{U Vo hOmam|À¶m g§»¶oV hmoV.o Voìhm
A„mhZo ˶m§Zm åhQ>c,o "‘am'. ‘J ˶mZo ˶m§Zm {Od§V Ho$co. {ZpíMVM A„mh
cmoH$m§à{V A˶§V CXma Amho, nU ~hþg»§ ¶ cmoH$ H¥$VkVm 춺$ H$arV
ZmhrV. 244 Am{U A„mhÀ¶m ‘mJm©V cT>m (~MmdmË‘H$ cT>mB©). Am{U
cjmV R>do m A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho. 245
(Vw‘À¶mV) Agm H$moU Amho Omo A„mhcm CXmanUo H$O© XoBc © , (åhUOo
A„mhÀ¶m H$m¶m©V Amnco YZ ‘moR>çm à‘mUmda cmdoc). Am{U A„mh
˶mÀ¶mgmR>r {H$˶oH$ nQ>rZo dmT> H$ê$Z Vo naV H$aoc. Am{U A„mh (Hw$R>ë¶mhr
Jmoï>rV) KQ> qH$dm dmT> H$ê$ eH$Vmo. Am{U (eodQ>r) Vwåhmcm ˶mÀ¶mH$S>Mo
naV Om¶Mo Amho.
246
‘ygmZ§Va ~Zr BòmB©c (BòmB©cMr g§VVr) À¶m Zo˶m§Mr AdñWm
H$m¶ Pmcr, Vwåhmcm ‘mhrV Zmhr H$m? Ooìhm ˶m§Zr ˶m§À¶m EH$m n¡J~§ amH$S>o
‘mJUr KmVcr H$s, Am‘À¶mgmR>r EH$ amOm {Z¶wº$ H$am, åhUOo Amåhmcm
A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r ¶wÕ H$aVm ¶oBc © . n¡J~§ amZo CÎma {Xco, "Ago hmoD$ Z¶o
H$s, Vw‘À¶mda ¶wÕ H$aUo ~§YZH$maH$ Ho$co OmB©c Am{U Vwåhr ¶wÕ H$aʶmg
57
gyah-2. Ac-~µH$ah
ZH$ma Úmc.' (˶mda) Vo åhUmco, "ho H$go e³¶ hmoD$ eH$Vo H$s, Amåhr
A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r ¶wÕ H$aUma Zmhr? Ooìhm H$s, Amåhmcm Am‘Mo KaXma
gmoS>ʶmg ^mJ nmS>ʶmV Amco Am{U Amåhmcm Am‘À¶m ‘wcm~mim§nmgyZ Xÿa
Ho$co Joc'o . nU eodQ>r, Ooìhm ˶m§Zm ¶wÕmMm AmXoe XoʶmV Amcm, Voìhm
˶m§À¶mn¡H$s H$mhr cmoH$ dJiVm Aݶ gdmªZr ˶mH$S>o nmR> {’$adcr. A„mh
Aݶm¶r cmoH$m§Zm Mm§JcoM AmoiIyZ Amho. 247 Am{U ˶m§À¶m n¡J~§ amZo ˶m§Zm
åhQ>c,o "A„mhZo VmcyVcm Vw‘À¶mgmR>r amOm åhUyZ {Z¶wº$ Ho$co Amho.'
(˶mda) Vo åhUmco, "amOqghmgZmda ~gʶmMm ˶mÀ¶mnojm Am‘Mm A{YH$
h¸$ Amho. Am{U ˶mÀ¶mH$S>o Va ‘moR>r YZXm¡cVhr Zmhr. (Ago AgVmZm
Amåhmcm gmoS>y Z ˶mg amOqghmgZ H$go H$m¶ {‘iy eH$Vo).' ˶mda (n¡J~§ amZo)
CÎma {Xco, "A„mhZo Vw‘À¶mnojm ˶mcm loð> R>adyZ {ZdS>co Amho. Am{U
˶mcm (VmcyVcm) (Vw‘À¶m VwcZoV) OmñV à‘mUmV kmZ Am{U emar[aH$
gm‘϶© àXmZ Ho$co Amho. A„mh Á¶mÀ¶m ~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mg, Amnë¶m
‘wcImda amÁ¶ H$aʶmMm A{YH$ma àXmZ H$aVmo. A„mh A˶§V CXma Amho
Am{U à˶oH$ Jmoï> OmUUmam Amho.'
248
Am{U ˶m§À¶m n¡J~§ amZo, ˶m§Zm Ago gm§{JVco, VmcyVMr amOmnXr
{Z¶wº$ Pmë¶mMr EH$ IyU Vw‘À¶mnwT>o ñnï> hmoBc© , Vr åhUOo Vw‘À¶mOdi Vr
noQ>r ¶oBc
© {OÀ¶m‘ܶo Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mgmR>r ‘Z:em§VrMr
gm‘J«r Amho. Am{U ‘ygm d hmê$ZÀ¶m n[admamVrc cmoH$m§Zr Amnë¶m ‘mJo
gmoS>cco o Adeof AmhoV. (Vr noQ>r) (A„mhMo) XÿV KoD$Z ¶oVrc. ¶m‘ܶo
Vw‘À¶mgmR>r I{MVM EH$ ‘moR>r IyU Amho, nU Oa Vwåhr {dídmg R>do Umao
Agmc. 249 Am{U Ooìhm VmcyV Amncr goZm KoD$Z ~mhoa nS>cm, Voìhm Vmo
58 Hw$amU
Ago åhUmcm, "A„mh EH$m ZXrÛmao {ZpíMVM Vw‘Mr narjm KoBc © . Voìhm Omo
H$moUr ZXr‘Yrc nmUr {nB©c, ‘mPm ˶mÀ¶mer g§~Y§ amhUma Zmhr, Am{U Omo
Vo {nUma Zmhr ˶mÀ¶merM ‘mPm g§~Y§ amhrc. VWm{n EImÚmZo ˶mVyZ
Amnë¶m hmVm§Zr Ho$di Am|Oi^a nmʶmMo KmoQ> KoVë¶mg haH$V Zmhr.' na§Vw
˶m§À¶mn¡H$s H$mhr WmoS>o cmoH$ dJiVm Aݶ gdmªZr Vo nmUr nyU© V¥á hmoBn© ¶ªV
߶m¶co. Am{U Ooìhm VmcyV d ˶mMo (A„mhda) ÑT> {dídmg R>do Umao gmWrXma
ZXr Amocm§S>y Z Xþgè¶m ~mOycm nmohmoMco. Voìhm Vo (nmUr ß`m`coco cmoH$) åhUy
cmJco, "AmO Am‘À¶m‘ܶo OmcyV d ˶mÀ¶m g¡Ý¶mMm gm‘Zm H$aʶmMr
eº$s Zmhr.' nU ˶m§À¶mn¡H$s Oo cmoH$ Agm ÑT> {dídmg R>do Zy hmoVo H$s,
A„mher ˶m§Mr ^oQ> AQ>i Amho, Vo åhUmco, "{H$˶oH$ doigo chmZ g‘wXm¶mZo,
A„mhÀ¶m ‘XVrZo ‘moR>çm g‘wXm¶mda {dO¶ àmá Ho$co Amho. {ZpíMVM A„mh
˶m§À¶m gmo~V Amho Oo (à{VHy$c n[apñWVrV) AT>i ghZercVm ~miJVmV.'
250
Am{U Ooìhm ˶m§Mm gm‘Zm OmcyV d ˶mÀ¶m g¡Ý¶mer Pmcm Voìhm ˶m§Zr
àmW©Zm Ho$cr, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©, (à{VHy$c n[apñWVrV) ghZ H$aʶmMr
eº$s Amåhmcm àXmZ H$a, Am{U ˶m§À¶mg‘moa Amåhmcm ÑT>VZo o C^o H$a,
Am{U ¶m g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§{déÕ Amåhmcm gmhmæ` àXmZ H$a.' 251
Am{U eodQ>r A„mhÀ¶m AmkoZo ˶m§Zr ˶m§Mm nam^d Ho$cm. Am{U XmD$XZo
OmcyVcm R>ma Ho$co. Am{U A„mhZo XmD$Xcm (VmcyVMm CÎmam{YH$mar ~ZdyZ)
amOnX d {ddoH$ àXmZ H$ê$Z CnH¥$V Ho$co, Am{U Á¶m Á¶m Jmoï>rg§~Y§ mZo
Amdí¶H$ dmQ>co Vo kmZ àXmZ Ho$co. Am{U A„mhZo (dmB©Q>) cmoH$m§Zm EH$-
Xþgè¶m§H$adr {nQ>miyZ cmdʶmMr ì¶dñWm Ho$cr ZgVr Va ^yVcmda ^¶§H$a
AamOH$Vm ‘mOcr AgVr. na§Vw A„mh OJmVrc cmoH$m§da A˶§V H¥$nm H$aUmam
59
gyah-2. Ac-~µH$ah
Amho.
252
(n¡J~§ a!) ho A„mhMo g§Xeo AmhoV Oo Amåhr (g˶ CKS> H$aʶmgmR>r)
Vw‘À¶mnwT>o R>do V AmhmoV. {ZpíMVM Vwåhr ˶m cmoH$m§nH¡ $s AmhmV Á¶m§À¶mda
g§Xeo nmoM{dÊ`mMr O~m~Xmar gmondʶmV Amcocr Amho. 253 ¶m n¡J~§ am§Zm
Amåhr (doJdoJù¶m ~m~VrV) EH$-Xþgè¶mda loð>Ëd àXmZ Ho$co. ˶m§À¶mn¡H$s
H$moUr Agm hmoVm Á¶mÀ¶m~amo~a ñdV: A„mhZo g§^mfU Ho$co. Va H$mhtÀ¶m
XOm©V dmT> Ho$cr. Am{U ‘[a¶‘nwÌ (n¡J~§ a) B©gm ¶m§Zm ñnï> g§H$o V {Xco.
Am{U n{dÌ AmËå¶mÛmao ˶m§Zm gmhmæ` {Xco. Am{U Oa A„mhZo BpÀN>co
AgVo Va ˶m§À¶m Z§Va Amcoco cmoH$ ˶m§Zm ñnï> g§H$o V {‘imë¶mZ§Vahr
EH$‘oH$m§er PJS>co ZgVo. nU ˶m§À¶mV ‘V^oX {Z‘m©U PmcoM. ˶m§À¶mn¡H$s
H$mhr lÕmd§V ~Zco Am{U H$mhs¨Zr g˶mMm ñdrH$ma H$aʶmg ZH$ma {Xcm.
A„mhMr BÀN>m AgVr Va Vo EH$‘oH$m§er PJS>co ZgVo na§Vw A„mh VoM
H$aVmo Oo H$aʶmMr ˶mMr BÀN>m AgVo. 254 (A„mhda) {dídmg R>do Umè¶m§Zmo!
Amåhr Vwåhmcm Oo H$mhr {Xco Amho ˶mVyZ IM© H$am, Agm {Xdg ¶oʶmnydu,
Á¶m {Xder H$moUVrhr IaoXr d {dH«$s hmoUma Zmhr, H$moUVrhr ‘¡Ìr amhUma Zmhr
Am{U H$moUmMr ‘ܶñWr XoIrc MmcUma Zmhr. Am{U Oo A„mhda {dídmg
R>odV ZmhrV Vo (ñdV:MoM) ZwH$gmZ H$ê$Z KoV AmhoV. 255 "A„mh',
˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr. Vmo {Za§Va {Od§V d AmË‘{Z^©a Amho
(à˶oH$ Jmoï>rMm àma§^H$Vm© Am{U) à˶oH$ Jmoï>rMm gm§^miH$Vm© VmoM Amho.
Zm ˶mcm H$Yr PmonMo r Sw>cH$s ¶oV,o Zm Pmon ¶oV.o Vo gd© ˶mMoM Amho, Oo
AmH$memV Amho Am{U Oo n¥Ïdrda Amho. H$moU ˶mÀ¶m nadmZJr{edm¶
˶mÀ¶mH$S>o {e’$mag H$ê$ eH$Vmo. cmoH$m§g‘moa CKS> Agcoë¶m Am{U
60 Hw$amU
˶m§À¶mnmgyZ Nw>߶m Agcoë¶m gd© Jmoï>r Vmo OmUyZ Amho. Am{U Vmo BÀN>rc
˶mì¶{V[aº$ ˶mÀ¶m kmZmVyZ H$mhrM Vo àmá H$ê$ eH$V ZmhrV. ˶mÀ¶m
gÎmoê$nr qghmgZmZo n¥Ïdr Am{U AmH$me ¶m§Zm ì¶mnyZ Q>mH$coco Amho. Am{U
˶m§Mm gm§^mi H$aʶmZo Vmo H$Yr WH$V Zmhr. gdm}ƒ Amho Vmo! àM§S> ‘hmZVm
Amho ˶mMr!256 Y‘m©À¶m ~m~VrV H$moUVrhr O~aXñVr Zmhr. gXmMaUr ‘mJ©
Am{U XþamMaUr ‘mJ© ¶mVrc ’$aH$ AmVm (Mm§Jë¶màH$mao) ñnï> Pmcocm Amho.
Va Omo H$moUr g¡VmZr ‘mJ©Xe©ZmMm {Y¸$ma H$aVmo Am{U A„mhda {dídmg
R>do Vmo. ˶mZo {ZpíMVnUo EH$ ‘O~yV AmYma nH$Sy>Z R>do cm. Vmo H$Yrhr VwQ>y
eH$Uma Zmhr. Am{U A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d OmUUmam Amho. 257 A„mh
(˶mÀ¶mda), {dídmg R>do Umè¶m cmoH$m§Mm Aml¶XmVm Amho. Vmo ˶m§Zm
A§YH$mamVyZ ~mhoa H$mTy>Z àH$memH$S>o AmUVmo. Va CcQ>njr Oo g˶
ZmH$maʶmda R>m‘ AmhoV ˶m§Mm {‘Ì g¡VmZ Amho. Vmo ˶m§Zm àH$memVyZ ~mhoa
H$mTy>Z A§YH$mamH$S>o KoD$Z OmVmo. ˶m§Mo ZaH$mÀ¶m AmJrV OmUo AQ>i Amho.
Vo ˶mV gX¡d amhVrc.
258
(n¡J~§ a!) Vwåhr ˶m 춺$s ~Ôc EoH$co Zmhr H$m? Á¶mZo B~«mhr‘er
˶mÀ¶m nmcZH$˶m© g§~Y§ mZo dmX{ddmX Ho$cm, Vmo ho (Ho$di) ¶mgmR>r H$ê$
cmJcm, H$maU A„mhZo ˶mcm amÁ¶ {Xco hmoV.o Ooìhm B~«mhr‘Zo åhQ>c,o
"‘mPm nmcZH$Vm© Vmo Amho, Omo OrdZ XoVmo Am{U ‘aU XoVmo'. Voìhm Vmo (amOm)
CÎmacm, "‘r XoIrc OrdZ XoVmo Am{U ‘aU XoVmo.' (˶mda) B~«mhr‘Zo ˶mg
åhQ>c,o "Oa Ago Amho, Va A„mh gy`© nydc } m CJ{dVmo, Vy (AmVm) ˶mcm
npíM‘oH$Sy>Z CJdyZ XmId.' ˶mda (˶m g˶ ZmH$maUmè¶m) lÕmhrZmMr
~mocVrM ~§X Pmcr. Am{U A„mh (OmUyZ~wOZy ) A˶mMmar H¥$˶o H$aUmè¶m
61
gyah-2. Ac-~µH$ah
cmoH$m§Zm (H$Xm{n) gÝ‘mJ© XmIdrV Zmhr.
259
qH$dm (ho n¡J~§ a! Vwåhr) Aem ‘mUgmgmaIm (H$moUr nm{hcm AmhmV
H$m?) Omo EH$m Jmdm OdiyZ Jocm, Oo Amnë¶m N>namda H$mogicoco hmoV.o Vmo
åhUmcm, "¶mMm (nyU©) Zme Pmcocm AgVmZm, A„mh ho gd© naV {Od§V H$go
H$ê$ eH$Vmo?' Voìhm A„mhZo ˶mcm ‘¥Ë¶y {Xcm Am{U e§^a dfm©n¶ªV ˶mcm
‘¥V AdñWoV R>do co. ˶mZ§Va ˶mcm OrdZ àXmZ H$ê$Z CR>dco Am{U
{dMmaUm Ho$cr, "¶m AdñWoV Vy {H$Vr H$mi am{hcm Amhog?' ˶mda Vmo
CÎmacm, "‘r (¶m AdñWoV) EH$ {Xdg qH$dm {XdgmMm H$mhr ^mJ am{hcmo
Amho.' (˶mda) A„mhZo åhQ>c,o "Zmhr, (¶m AdñWoV) Vy e§^a df© am{hcm
Amhog'. AmVm Vy Amnë¶m Imʶm-{nʶmÀ¶m dñVyH§ $S>o nmhm, ˶m‘ܶo WmoS>mXoIrc
’$aH$ nS>cc o m Zmhr, (åhUOo ˶m gS>ë¶m ZmhrV) Am{U Amnë¶m JmT>dmH$S>ho r
nmhm. (Amåhr ho gd© ¶mgmR>r Ho$co) H$s, Vwcm cmoH$m§gmR>r EH$ CXmhaU åhUyZ
àñVwV H$aVm ¶mdo. Am{U ˶m (‘mUgm§À¶m d àmʶm§À¶m) hmS>mH§ $S>o nmhm,
Amåhr Vr H$er ì¶dpñWV OmoS>Vmo Am{U ˶mda ‘mgmMo AmdaU MT>dVmo.
AemàH$mao Ooìhm (ho gd©) ˶mÀ¶mg‘moa ñnï> Pmco Voìhm Vmo åhUmcm, "(‘cm
Vo C‘Oco Amho H$s), A„mh (Oo BpÀN>Vmo) Vo gd© H$aʶmMo gm‘϶© ˶mcm
àmá Amho!' 260 Am{U (Vmo àg§J AmR>dm!) Ooìhm B~«mhr‘Zo åhQ>c,o "ho ‘m¶m
nmcZH$˶m©, ‘¥Vm§Zm Vy OrdZ H$gm àXmZ H$aVmog Vo ‘cm XmId.' (˶mda)
A„mhZo åhQ>c,o "Vy {dídmg R>do V Zmhrg H$m?' Voìhm B~«mhr‘Zo CÎma {Xco,
"{ZpíMVnUo, ‘r ˶mda {dídmg R>do VmoM. (nU ‘cm Vo nmhÿ Xo) åhUOo ‘m¶m
‘Zmcm nyU© g‘mYmZ cm^oc.' ˶mda A„mhZo åhQ>c,o "Vy Mma njr Ko Am{U
˶m§Zm VwPr Amkm nmim`cm {eH$d (åhUOo AemàH$mao ˶m§Zm V¶ma H$a)
62 Hw$amU
Am{U Ë`m§nH¡ $s à˶oH$mcm (Vw¶m g^modVmcÀ¶m) à˶oH$ Q>Ho $S>rda R>do . Z§Va
˶m§Zm ~mocd. Vo Vw¶mH$S>o YmdV ¶oVrc Am{U (Mm§Jë¶màH$mao) OmUyZ Ko
H$s, A„mh gd©e{º$‘mZ d ~w{ÕdmZ Amho.'
261
Oo A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r Amnco YZ IM© H$aVmV, ˶m§Mr VwcZm
YmݶmÀ¶m EH$m Xmʶmer H$aVm ¶oBc © , (Á¶mcm noaë¶mZ§Va) ˶mcm gmV
H$Ugo ¶oVmV, Am{U à˶oH$ H$UgmV AgVmV e§^a XmUo, Am{U A„mh
Á¶mÀ¶m ~m~VrV BpÀN>Vmo (¶mo½¶ g‘OVmo) AZoH$ nQ>rZo d¥Õr H$aVmo. A„mh
A˶§V CXma d gd©k Amho. 262 Oo Amnco YZ A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r IM©
H$aVmV, Am{U IM© Ho$ë¶mZ§Va, ˶mg§~Y§ mZo Hw$Umcm {hUdrV ZmhrV, qH$dm
(˶m JaOy cmoH$m§À`m ^mdZm Á¶m§Zm ˶m§Zr gmhmæ` Ho$co) XþIdrV ZmhrV, Vo
Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o ~jrg àmá H$aVrc. Zm {VWo Vo ^¶^rV hmoVrc, Zm
Vo Xþþ:Ir hmoVrc. 263 EH$ ào‘mMo ~moc Am{U j‘mercVoZo dmJUo ˶m
XmZH$m¶m©nj o m loð> Amho Oo Ho$ë¶mZ§Va (H$moUmcmVar) XþIdco OmVo. A„mh
ñd¶§nUy © d g§¶‘r Amho.264 ho lÕm ~miJUmè¶m§Zmo! Vwåhr Amnco XmZH$m¶©,
{hUdyZ qH$dm (JaOy cmoH$m§À¶m ^mdZm) Xþ:IdyZ ˶m ‘mUgmà‘mUo ì¶W©
Kmcdy ZH$m, Omo Ho$di Amnco YZ cmoH$m§Zm XmIdʶmgmR>r (Am{U ˶m§À¶m
Vm|S>yZ àe§gm EoH$ʶmgmR>r) IM© H$aVmo. Am{U Vmo A„mhda Am{U (ݶm¶mÀ¶m)
A§{V‘ {Xdgmda {dídmg R>do V Zmhr. ˶mMo CXmhaU ˶m JwiJwirV XJS>mgmaIo
Amho, Á¶mda (WmoS>rer) Yyi ~gcocr Amho, ‘J ˶mda ^anya nmD$g nS>Vmo.
Am{U ˶m (XJS>mg) nwÝhm OgmÀ¶m Vgm, ñdÀN>, JwiJwirV d Q>UH$ H$ê$Z
Q>mH$Vmo. Aem cmoH$m§Zm ˶m§À¶m (Mm§Jë¶m) H$m¶m©nmgyZ H$mhrM àmá hmoV
Zmhr. Am{U A„mh g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma XoUmè¶m cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdV
63
gyah-2. Ac-~µH$ah
Zmhr.
265
Am{U Oo cmoH$ Amnco YZ A„mhÀ¶m àgÞVm àmárgmR>r Am{U
Amnë¶mcm ‘mZ{gH$ ñdmñ϶ cm^mdo åhUyZ IM© H$aVmV, ˶m§Mr VwcZm
C§Mmda Agcoë¶m ˶m ~mJoer H$aVm ¶oBc © {OWo ^anya nmD$g nS>cm Va
(’$im§M)o XþnQ>rZo CËnÞ àmá hmoV,o Am{U Oa ^anya nmD$g nS>cm Zmhr Va
({nH$mgmR>r) WmoS>mgm nmD$ghr nwago m hmoVmo. Am{U A„mh Vo gd© nmhV Amho, Oo
Vwåhr H$aV AmhmV. 266 Vw‘À¶mn¡H$s H$moUr Aer BÀN>m H$aoc H$m¶? H$s,
˶mMm IOwarMm d Ðmjm§Mm ‘im Agmdm. d ˶mImcr nmʶmMo H$mcdo dmhV
AgmdoV ˶m‘ܶo ˶mÀ¶mgmR>r gd© àH$maMr ’$io AgmdrV, Am{U dmY©³¶mZohr
˶mcm J«mgcoco Agmdo, Am{U (˶mMr H$miOr KoʶmgmR>r) H$‘Omoa ‘wco
Agmdr. Aem pñWVrV ˶m ‘ù¶mda AmJ AmoH$Umar ^¶§H$a dmdQ>i ¶mdr
Am{U {VZo ˶m ‘ù¶mcm OmoaXma VS>mIm Úmdm d Vmo ‘im g§nUy n© Uo OiyZ
^ñ‘gmV ìhmdm? AemàH$mao A„mh (OrdZmÀ¶m dmñVdm~Ôc) Vwåhr {dMma
H$amdm åhUyZ Amnco g§Xeo ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho.
267
(A„mhda) {dídmg R>do Umè¶m§Zmo! Oo (YZ) Vwåhr H$‘mdco Amho
Am{U Amåhr O{‘ZrVyZ Vw‘À¶mgmR>r Oo {Z‘m©U Ho$co Amho, Ë`m§nH¡ $s Mm§Jë¶m
dñVy (BVam§Zm) XmZ H$am. Am{U Aem {Zén`moJr qH$dm Q>mH$mD$ dñVy XmZ
åhUyZ XoʶmMm {dMma XoIrc H$ê$ ZH$m. Á¶m Vwåhr ñdV:gmR>r (H$moUr
{Xë¶mg) KoUma Zmhr. qH$dm (KoVë¶mg) ‘moR>çm ZmIwfrZo ¿¶mc. Am{U
cjmV R>do m H$s, A„mh ñd¶§nUy © d gXm ñVwVrg nmÌ Amho. 268 g¡VmZ
Vwåhmcm Xm[aÐçmMr {^Vr XmIdVmo, Am{U Vwåhmcm J{cÀN> H$m‘o H$aʶmMr
àoaUm XoVmo. CcQ>njr A„mh Vwåhmcm j‘m H$aʶmMo d H¥$nm H$aʶmMo dMZ
64 Hw$amU
XoVmo. Am{U A„mh ‘moR>m CXma d ‘moR>m kmZr Amho. 269 Vmo Á¶mg BpÀN>Vmo
˶mg {ddoH$ àXmZ H$aVmo, Am{U Á¶m H$moUmcm {ddoH$ àXmZ H$aʶmV Amco
Agoc, ˶mcm IamoIa ‘moR>r g§nÎmr àmá Pmcr. Am{U Ho$di VoM cmoH$
gXþnXoe J«hU H$aVmV, Oo ~w{Õ‘mZ AmhoV.
270
Am{U Oo H$mhr Vwåhr BVam§da IM© H$aVm qH$dm (nwT>o IM©
H$aʶmg§~Y§ mZo) Zdg H$aVm. {ZpíMVM A„mh Vo OmUyZ Amho. Am{U XþamMmar
cmoH$m§Mm H$moUrhr gmhmæ`H$ AgUma Zmhr. 271 Vwåhr XmZH$m¶© CKS>nUo H$am,
Vohr R>rH$ Amho. nU JwánUo Vwåhr JaOy cmoH$m§Zm XmZ Úmc, Va Vo Vw‘À¶mgmR>r
A{YH$ {hVmdh Amho. Am{U Ago H$aUo Vw‘À¶m H$mhr dmB©Q> H¥$˶m§Mr ^anmB©
o . Am{U A„mhcm Vw‘À¶m gd© H¥$˶m§Mr OmUrd Amho. 272 ho n¡J~§ a!
R>ac
Ë`m§Zm gÝ‘mJ© AZwgam¶cm cmdUo, hr (H$mhr) Vw‘Mr O~m~Xmar Zmhr. ho
Ho$di A„mhMo H$m‘ Amho H$s, Vmo Á¶mcm gÝ‘mJm©gmR>r ¶mo½¶ g‘OVmo, ˶mcm
gÝ‘mJ© XmIdVmo. Am{U Vwåhr Oo H$mhr YZ (BVam§da) IM© H$aVm, Vo Vw‘À¶m
ñdV:À¶mM Mm§Jë¶mgmR>r Amho. (Vw‘Mm ˶mV ñdV:Mm ’$m¶Xm Voìhm Amho),
Ooìhm Vwåhr Vo Ho$di A„mhMr ‘Ou g§nmXZ H$aʶmgmR>r IM© H$aVm. Am{U
Vwåhr Oo H$mhr YZ IM© H$amc Vo nwano ay Vwåhmcm naV H$aʶmV ¶oBc © . Am{U
273
Vw‘À¶mda (‘wirM) Aݶm¶ Ho$cm OmUma Zmhr. Aem JaOyZ§ m XmZ Úm,
Á¶m§Zr A„mhÀ¶m H$m¶m©V ñdV:cm nyUn© Uo dmhÿZ Q>mH$co Amho H$s, ˶m‘wio Vo
(CnOr{dHo$gmR>r) O{‘Zrda Ymdni H$ê$ eH$V ZmhrV. Vo (¶mMZm
H$aʶmnmgyZ) ñdV:cm Xÿa R>do VmV, Am{U åhUyZ ˶m§À¶m (Iè¶m) n[apñWVrMr
OmU Zgcocr ì`º$s, Vo (Am{W©H$ÑîQ>çm) gwpñWVrV AmhoV Ago g‘Oy eH$Vo.
nU Vwåhr ˶m§Zm ˶m§À¶m Mohè¶m§dê$Z AmoiIy eH$Vm. Vo cmoH$m§À¶m ‘mJo
gyah-2. Ac-~µH$ah 65

cmJyZ ‘mJV {’$aV ZmhrV. Am{U Oo H$mhr YZ Vwåhr IM© H$amc, {ZpíMVM
Vo A„mh nyUn© Uo OmUyZ Amho. 274 Oo cmoH$ Amnco YZ am̧{Xdg (A„mhÀ¶m
H$m¶m©V) OmhranUo Am{U ImOJrV IM© H$aVmV ˶m§À¶mgmR>r ˶mMm ‘mo~Xcm
˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o Amho. (˶m§Zm Ago OrdZ cm^oc) Zm (˶mV) ^¶
Agoc, Zm Xþ:I.
275
Oo cmoH$ ì¶mO ImVmV Vo ݶm¶mÀ¶m {Xder (A„mhg‘moa) Aem
AdñWoV ¶oVrc H$s, ˶m§Zm g¡VmZmZo Amnë¶m ñnem©Zo doS>m ~ZdyZ Q>mH$co
Amho. H$maU Vo åhUVmV H$s, IaoXr-{dH«$s Mm ì¶dgm¶ XoIrc ì¶mO
AmH$maʶmMmM EH$ àH$ma Amho, nU A„mhZo Va (IaoXr-{dH«$sÀ¶m)
ì¶dgm¶mcm d¡Y Am{U ì¶mO (AmH$maʶmcm) {Z{fÕ R>adco Amho. BWyZ nwT>o
Á¶mcm Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z (VmH$sXê$nr) CnXoe nmoMcm Am{U ˶mZwgma
Vmo (ì¶mOmÀ¶m ì¶dhmamnmgyZ) namd¥Îm Pmcm, Va ˶mcm nydu {‘imcoco Vo
(ì¶mO) ˶mMo Pmco. Am{U AmVm ˶mMo àH$aU A„mhÀ¶m gwnXy © Amho. Am{U
Oo cmoH$ nwÝhm (VoM H$m‘) H$aVrc, Va Vo ZaH$mÀ¶m AmJrMo a{hdmgr
~ZVrc. Vo Zoh‘rgmR>r VoWMo amhVrc. 276 A„mh ì¶mOmÀ¶m (gd© nÕVr) aÔ
R>adVmo, Va CcQ>njr XmZH$m¶m©À¶m (~jrgê$nr ‘mo~Xë¶mV Amnë¶m H¥$noZ,o
{H$˶oH$ nQ>rZo) dmT> H$aVmo. A„mh Aem cmoH$m§Zm ng§V H$arV Zmhr, Oo
H¥$V¿Z d XþamMmar AmhoV. 277 Oo cmoH$ lÕoMm A§JrH$ma H$ê$Z gËH$‘}
H$aVmV Am{U {Z˶ àmW©Zm H$aVmV (Z‘mµO nT>VmV) Am{U XmZH$m¶© H$aVmV
(µOH$mV XoVmV), Aem cmoH$m§Mm ‘mo~Xcm {ZpíMVM ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o
Amho. ˶m§Zm ^¶‘wº$ Am{U Xþ:Im§nmgyZ ‘wº$ OrdZ cm^oc.
278
(A„mhda) {dídmg R>do Umè¶m§Zmo! A„mhMo ^¶ ~miJm, Am{U Oo
66 Hw$amU
H$mhr ì¶mO Vwåhmcm (cmoH$m§H$Sy>Z) {‘iUo ~mH$s Amho, Vo gmoS>y Z Úm. (Ago
H$am) Oa Vwåhr IamoIa {dídmg R>do Umao Agmc. 279 nU Oa Vwåhr Ago
H$aUma Zgmc Va OmUyZ ¿¶m H$s, A„mh Am{U n¡J~§ amH$Sy>Z (Vw‘À`m{déÕ)
¶wÕmMr KmofUm Ho$cr OmV Amho. nU Oa Vwåhmcm (ì¶mO KoʶmÀ¶m Pmcoë¶m
ì¶dhmam~Ôc) níMmÎmmn hmoV Agoc Va Vw‘Mr ‘yi a¸$‘ KoʶmMm Vwåhmcm
A{YH$ma Amho. Vwåhr (BVam§da) Aݶm¶ H$ê$ ZH$m Am{U (BVam§Zrhr) Vw‘À¶mda
Aݶm¶ H$ê$ Z¶o. 280 Am{U Oa Vmo H$O©Xma H$R>rU n[apñWVrV Agoc Va
˶mMr n[apñWVr gwYmaon¶ªV (˶mcm H$O© ’o$S>rgmR>r) ‘wXV Úm. Am{U Vo Va
Vw‘À¶m ñdV:gmR>r A{YH$ {hVmdh Agoc H$s, Vwåhr (Vr g§nUy © H$Om©Mr a¸$‘
XmZ åhUyZ) ‘m’$ H$ê$Z Q>mH$mc. (ho Vw‘À¶mgmR>r Mm§Jco Amho) Oa H$m Vwåhr
g‘Omc. 281 Am{U ˶m {XdgmMo ^¶ ~miJm, (OmU R>do m), Ooìhm Vwåhmcm
A„mhH$S>o naV nmR>dco OmB©c. ˶m {Xder à˶oH$mg ˶mZo Or H$mhr (H$‘©ê$nr)
H$‘mB© Ho$cocr Agoc, {VMm nyU© ‘mo~Xcm XoʶmV ¶oBc © , Am{U H$moUmdahr
(A{O~mV) Aݶm¶ hmoUma Zmhr.
282
(A„mhda) {dídmg R>do Umè¶m§Zmo! Ooìhm Vwåhr EH$-Xþgè¶m~amo~a
R>amdrH$ ‘wXVrgmR>r CgZo Xoʶm-KoʶmMo ì¶dhma H$amc, Voìhm Vmo (ì¶dhma)
coIr ñdê$nmV H$am. Am{U {c{hUmè`mZo C^¶njm§Xaå¶mZ àm‘m{UH$nUo Vo
{chmdo. Am{U {c{hUmè`mZo (Á¶mcm {c{hVm ¶oVo) {c{hÊ`mg ZH$ma XoD$ Z¶o.
Va ˶mZo Oê$a {chmdo. H$maU A„mhZoM ˶mcm {eH$dco Amho. Am{U
Á¶mÀ¶mda (H$O© ’o$S>ʶmMr O~m~Xmar ¶oV)o ˶mZo ({chm¶Mm) ‘OHy$a gm§Jmdm.
Am{U (‘OHy$a gm§JUmè¶mZo) A„mhMo ^¶ ~miJmdo Omo ˶mMm nmcZH$Vm©
Amho. (Omo H$ama Pmcm Amho) ˶mV H$mhrhr H$‘r-OmñV H$ê$ ZH$m. nU Vr
gyah-2. Ac-~µH$ah 67

춺$s {OÀ¶mda H$O© ’o$S>ʶmMr O~m~Xmar Amho, H$‘r g‘O Agcocr qH$dm
Xþ~c © qH$dm ñdV: ‘OHy$a gm§Jʶmg Ag‘W© Agoc Va {VMo {hVg§~Y§
OnUmè¶m H$moU˶mhr ì`º$sZo ({chm¶Mm) ‘OHy$a ݶm¶nydH© $ gm§Jmdm. Am{U
Vw‘À¶m nwéfm§nH¡ $s XmoZ gmjrXma ~mocmdyZ ¿¶m. Am{U XmoZ nwéf CncãY hmoV
ZgVrc Va Vwåhmcm ‘mݶ Agcoc,o EH$ nwéf Am{U XmoZ {ó¶m gmjrXma
åhUyZ Agmì¶mV, ho AemgmR>r H$s, EImXrcm {dga nS>cm Va Xþgar {Vcm
AmR>dU H$ê$Z XoBc © . Am{U Ooìhm gmjrXmam§Zm ~mocm{dco OmB©c Voìhm ˶m§Zr
(gmj XoʶmgmR>r) ZH$ma XoD$ Z¶o. ì¶dhma N>mQo >m Agmo AWdm ‘moR>m, Vwåhr
˶mÀ¶m naV’o$S>rMr ‘wXV R>adyZ (Vo) coIr Z‘yX H$aʶmg H§$Q>mim H$ê$
ZH$m. hr Jmoï> A„mhÀ¶m Ñï>rZo A{YH$ ݶm¶nyU© Amho; (VgoM) gmj ({Q>H$dyZ)
R>do ʶmgmR>r OmñV {dídgZr` Amho, Am{U (Z§Va) Vw‘À¶m ‘Zm‘ܶo e§H$m-
Hw$e§H$m {Z‘m©U hmoʶmMr e³¶Vmhr CaV Zmhr. (Xoʶm-KoʶmMm à˶oH$ ì¶dhma
coIr ñdê$nmV H$aUo Amdí¶H$ Amho), nU Omo ì¶dhma Vm~S>Vmo~ hmVmohmV
hmoV Agoc, Am{U Or XodmU-KodmU Vwåhr nañna hmVmohmV H$aV Agmc, Va
Vwåhr Vo coIr Z‘yX Z Ho$ë¶mg, H$mhr haH$V Zmhr. nU (da C„o{IV AndmX
dJiVm) ì¶dgm¶mV nañna gm¡Xo H$arV AgVmZm gmjrXma R>do m. Am{U
(cjmV Agy Úm) H$s, (‘OHy$a) {c{hUmè`mcm qH$dm gmjrXmamcm H$moUVmhr
Ìmg hmoVm H$m‘m Z¶o. Am{U Oa Vwåhr Ago Ho$co (åhUOo ˶m§Zm Ìmg {Xco) Va
Vo (Vw‘À¶mH$Sy>Z) (‘moR>çm) JwÝømMo H¥$˶ R>ac
o . Am{U A„mhMo ^¶ (OmU)
~miJm, Am{U A„mh (ho gd©) Vwåhmcm {eH$drV Amho. Am{U A„mhcm
à˶oH$ Jmoï>rMo nyU© kmZ Amho. 283 Oa Vwåhr àdmg H$arV Agmc Am{U
Vwåhmcm {c{hUmam H$moUr {‘iV Zgoc, Va H$mhrVar dñVy JhmU R>do Zy ì¶dhma
68 Hw$amU
H$am. Am{U Vwåhr EH$‘oH$m§da {dídmg H$ê$Z, (EImÚmH$S>)o AZm‘V R>do cr
Agoc Va ˶mZo Vr AZm‘V (R>do Umè¶mg) (‘m{JVë`mda) VmËH$mi naV
H$amdr, Am{U (˶mZo) A„mhMo ^¶ ~miJmdo Omo ˶mMm nmcZH$Vm© Amho.
Am{U gmj H$Yrhr cndy ZH$m. Am{U Omo H$moUr (gmj) cndyZ R>do c o , Va
(Aer 춺$s) {ZpíMVM ‘ZmZo nmnr Amho, Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$aVm ˶mMo
A„mhcm nyU© kmZ Amho.
284
Oo H$mhr AmH$memV Amho Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho Vo gd©
A„mhMoM Amho. Am{U Vw‘À¶m ‘ZmV Oo H$mhr Amho Vo Vwåhr àH$Q> H$am,
AWdm ‘Zm‘ܶoM R>do m, A„mh Vw‘À¶mH$Sy>Z ˶mMm {heo~ KoBc © . Am{U
BÀN>rc ˶mg j‘m H$arc Am{U BÀN>rc ˶mg {ejm H$arc. Am{U A„mh
Oo BpÀN>Vmo, Vo gd© H$aʶmMo gm‘϶© ˶mÀ¶mH$S>o Amho. 285 n¡J~§ a ˶mda
{dídmg R>do Vmo, Oo H$mhr ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z ˶mcm àXmZ Ho$co Joco
Amho, VgoM lÕmd§Vhr (˶mda) {dídmg R>do VmV. Vo gd© (ÑT>) {dídmg
R>do VmV A„mhda, Am{U ˶mÀ¶m XyVm§da Am{U ˶mÀ¶m J«W§ m§da Am{U (gd©)
n¡J~§ am§da (Am{U åhUVmV), "Amåhr ˶mÀ¶m n¡J~§ am§nH¡ $s H$moUmÀ¶mhr ~m~VrV
^oX^md H$arV Zmhr.' Am{U Vo åhUVmV, "Amåhr EoH$Vmo Am{U Amkm nmiVmo,
ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©, Amåhr (Ho$di) VwPr j‘m BpÀN>Vmo. (Vy Amåhmcm
j‘m H$a) Am{U (Amåhmcm) Vw¶mH$S>Mo naVm¶Mo Amho!' 286 A„mh H$moU˶mhr
{Odmda ˶mÀ¶m j‘Vonj o m A{YH$ AmoPo Q>mH$sV Zmhr. ˶mÀ¶m (H$‘©ê$nr)
H$‘mB©Mm ‘mo~Xcm ˶mg {‘ioc. Am{U ˶mZo AmoT>dZy KoVcocr ({ejmhr)
˶mcm {‘ioc. (lÕmd§V cmoH$ Aer àmW©Zm H$aVmV), "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©,
Oa Am‘À¶mH$Sy>Z H$mhr {dgaco Joco qH$dm Amåhr H$mhr MyH$ Ho$cr Agoc Va
69

Amåhmcm {ejm H$ê$ ZH$mog. ho à^y! Am‘À¶m AmYr hmoD$Z Jocëo ¶m cmoH$m§da
Vy Á¶màH$mao ^ma Q>mH$cm hmoVmg, Vgm ^ma Vy Am‘À¶mda Q>mHy$ ZH$mog. ho
Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Omo nocʶmMr Am‘À¶mV eº$s Zmhr, Vmo ^ma Am‘À`mda
Q>mHy$ ZH$mog. (ho nmcZH$˶m©!) Amåhmcm j‘m H$a, Am‘Mo JwÝho nwgZy Q>mH$,
Am‘À¶mda X¶m H$a, VyM Am‘Mm ‘mcH$ Amhog, Va VyM Amåhmcm g˶
ZmH$maUmè¶m cmoH$m§{déÕ gmhmæ` H$a.'
gyah-03. Amco-B‘amZ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X`miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 ‘r‘0 2 A„mh{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr, Vmo
{Za§Va {Od§V Amho, ñdV: pñWa AgUmam Am{U gdmªZm ñW¡¶© XoUmam Amho. 3
˶mZo g˶mda AmYmacocm hm J«W§ Vw‘À¶mH$S>o nmR>dcm Amho. Omo AmYrÀ¶m
J«W§ m§nH¡ $s ˶m§À¶mH$S>o Oo Amho, ˶mMr g˶Vm {gÕ H$aVmo. Am{U ˶mZoM ¶m
AmYr Vm¡amV Am{U B§Orc ho J«W§ AdV[aV Ho$co hmoV,o 4 ¶mnydu cmoH$m§À¶m
‘mJ©Xe©ZmgmR>r. ˶mZo (g˶ Am{U Ag˶m Xaå¶mZ ’$aH$ H$aUmar) H$gmoQ>r
AdVsU© Ho$cr. Oo A„mhÀ¶m g§H$o Vm§Zm ZmH$maVmV ˶m§À¶mgmR>r H$R>mao {ejm
{ZpíMV Ho$cocr Amho. Am{U A„mh gd©e{º$‘mZ Amho d {ejm Xoʶmg g‘W©
Amho. 5 {ZpíMVM A„mhnmgyZ H$moUVrhr Jmoï> cncocr Zmhr, Zm n¥Ïdrda, Zm
AmH$memV. 6 VmoM Amho Omo Amnë¶m BÀN>ào ‘mUo Vwåhmcm AmB©À¶m J^m©e¶mV
AmH$ma XoVmo, ˶m gd©e{º$‘mZ d ~w{ÕdmZ A„mh{edm¶ Xþgam H$moUrhr B©ída
Zmhr.
7
VmoM Amho, Á¶mZo Vw‘À¶mH$S>o J«W§ nmR>dcm, Á¶mV gwñnï> g§Xeo AmhoV,
VmoM J«W§ mMm à‘wI (^mJ) Amho. VgoM H$mhr Jmoï>r ê$nH$mË‘H$ AmhoV. nU
70 Hw$amU
Á¶m§À¶m ‘ZmV {dH¥$Vr Amho Vo cmoH$, ‘V^oX emoYʶmÀ¶m CÔoemZo, Am{U
A§{V‘ AW© OmUʶmÀ¶m CÔoemZo ˶m ^mJmÀ¶m ‘mJo cmJVmV, Omo ê$nH$mË‘H$
^mJ Amho. nU ˶mMm A§{V‘ AW© A„mh{edm¶ H$moUrhr OmUV Zmhr. Am{U
Oo cmoH$ gImoc kmZ ~miJVmV, Vo åhUVmV, "Amåhr ˶mda {dídmg R>do Vmo,
ho gd© Am‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>ZM Amcoco Amho.' Am{U ~wÕrMm dmna H$aUmaoM
(¶mnmgyZ) ~moY KoVmV. 8 "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! (AmVm) Am‘À¶m ‘Zm§Zm
{dM{cV hmoD$ XoD$ ZH$mog, Ooìhm H$s, Vy Amåhmcm gai ‘mJ© XmI{dco
Amhog, Am{U Vy Am‘À¶mda H¥$nm H$a, IamoIa VyM ‘hmZ XmVm Amhog. 9 ho
Am‘À¶m nmcZH$˶m©! {ZpíMVM Vy g§nUy © ‘mZdOmVrcm ˶m {Xder EH$Ì
AmUerc, Á¶mÀ¶m ¶oʶm{df¶r H$moUVrhr e§H$m Zmhr. {ZpíMVM A„mh Amnco
dMZ nyU© H$aʶmnmgyZ H$Yrhr ‘mJo hQ>V Zmhr.'
10
Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ AmhoV, ˶m§Mr YZg§nÎmr Am{U
˶m§Mr ‘wco A„mhÀ¶m {déÕ H$moU˶mhr àH$mao ˶m§À¶m H$m‘r ¶oUma ZmhrV.
Am{U hoM cmoH$ (ZaH$mÀ¶m) AmJrMo B§YZ AgVrc. 11 ˶m§Mm eodQ> VgmM
hmoBc
© Ogm {’$aAm¡ZÀ¶m AZw¶m¶m§Mm Am{U ˶mÀ¶m AmYrÀ¶m cmoH$m§Mm Pmcm.
˶m§Zr Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dco. åhUyZ A„mhZo ˶m§Zm ˶m§À¶m nmnm§~Ôc
˶m§À¶m ‘wg³¶m Amdië¶m. Am{U A„mh {ejm XoʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma H$R>mao
Amho. 12 ˶m§Zm gm§Jm, Oo g˶ ZmH$maʶmgmR>r hÅ>mg noQ>cc o o AmhoV, "Vwåhmcm
{ZpíMVM nam{OV H$aʶmV ¶oBc © d EH$Ì H$ê$Z ZaH$mH$S>o ZoʶmV ¶oBc © .
Am{U {H$Vr dmB©Q> {R>H$mU Amho Vo amhʶmMo!' 13 {ZpíMVM Vw‘À¶mgmR>r
(~ÐÀ¶m ˶m KQ>Z‘o ܶo) EH$ g§Xeo ¶wº$ {ZemUr Amho, Ooìhm XmoZ JQ> ¶wÕ
H$aʶmgmR>r g‘moamg‘moa Amco hmoV.o EH$ JQ> A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r ¶wÕ H$arV
hmoVm, Va Xþgam (A„mhcm) Z ‘mZUmam hmoVm. Vo (Z ‘mZUmao) ˶m§Zm Amnë¶m
S>mù
o ¶m§Zr Amnë¶mnojm XþßnQ> (g§»¶oZ)o Agë¶mMo nmhV hmoV.o (AemàH$mao)
gyah-3. Amco B‘amZ 71

A„mh Á¶mg BpÀN>Vmo ˶mg, Amnco gmhmæ` XoD$Z eº$s àXmZ H$aVmo.
¶m‘ܶo ˶m§À¶mgmR>r ‘moR>m YS>m Amho, Á¶m§À¶mH$S>o (YS>m KoʶmMr) Xþ{ï> Amho.
14
cmoH$m§gmR>r AmH$f©H$ ~Z{dʶmV Amë¶m AmhoV (˶m gd© Jmoï>r),
Á¶m ¶m OJmV ‘mUgmcm ‘ZmnmgyZ AmdS>VmV. Ogo, {ó`m, ‘wc,o Am{U
gmoݶm-Mm§Xr (gma»¶m ‘m¡ë¶dmZ dñVy)§ Mo T>rJ, C‘Xo KmoS>,o JwaTo >mao o Am{U
eoVr, hr gd© ¶m OJmVrc OrdZmMr gm‘J«r Amho. nU gdm}Îm‘ {R>H$mU Va
(‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV) A„mhnmer Amho. 15 (n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, "‘r
Vwåhmcm ¶m (gd© BhcmoH$s¶ AmZ§XXm¶r) Jmoï>r nojm A{YH$ Mm§Jë¶m Jmoï>rMr
‘m{hVr XoD$ H$m? A„mhMo ^¶ (OmU) ~miJUmè¶m§gmR>r ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o
Aem ~mJm AmhoV, Á¶m‘ܶo nmʶmMo H$mcdo dmhV AgVrc, Vo VoWo Zoh‘rgmR>r
dmñVì¶ H$aVrc, Am{U VoWo (˶m§À¶mgmR>r) ew{M^yV© OrdZgmWr AgVrc,
Am{U A„mhMr àgÞVm ˶m§Zm cm^oc.' Am{U A„mh Amnë¶m ^º$m§da ZOa
R>odyZ Amho. 16 Oo åhUVmV, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Amåhr Vw¶mda
{dídmg R>do Vmo. åhUyZ Vy Am‘À¶m AnamYm§Mr Amåhmcm j‘m H$a. Am{U
AmJrÀ¶m {ejonmgyZ Amåhmcm dmMd.' 17 Oo ghZercVm ~miJUmao, g˶
~mocUmao, (AT>inUo) AmkmnmcZ H$aUmao, A„mhÀ¶m H$m¶m©V IM© H$aUmao,
Am{U amÌrÀ¶m ga˶m àhar j‘m¶mMZm H$aUmao AmhoV.
18
A„mh (ñdV:) gmj XoVmo H$s, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída
Zmhr, Am{U (˶mMo) XÿV d kmZr cmoH$hr AerM gmj XoVmV. VmoM Amho
ݶm¶ àñWm{nV H$aUmam, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM CnmgZo¶mo½¶ Zmhr. Vmo
gd©e{º$‘mZ d ~w{ÕdmZ Amho. 19 {ZpíMVM A„mhÀ¶m ZOaoV EH$‘od Iam
Y‘©, (‘mUgmMo) ˶mÀ¶mg‘moa "nyU© g‘n©U' (åhUOoM) "Bñcm‘' hm Amho.
Am{U Á¶m§Zm J«W§ XoʶmV Amcm hmoVm, ˶m§Zr kmZ àmárZ§Va gwÕm Ho$di
AmngmVrc XþamJ«hmnmoQ>r ‘V^oX Ho$cm. Am{U Omo H$moUr A„mhÀ¶m g§Xeo m(Ûmao
72 Hw$amU
àH$Q> Pmcoë¶m) g˶mcm ‘mZʶmg ZH$ma XoBc © (Va ˶mZo ho OmUyZ ¿¶mdo
H$s), A„mh {heo~ KoʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma OcX Amho. 20 n¡J~§ a! AmVm ¶m
cmoH$m§Zr Vw‘À¶mer Oa {ddmX KmVcm Va ˶m§Zm gm§Jm, "‘r ñdV:cm nyUn© Uo
A„mhcm g‘{n©V H$ê$Z Q>mH$co Amho Am{U ˶m§Mho r AgoM Amho Oo ‘mPo
AZw¶m¶r AmhoV.' Á¶m§Zm AmYr J«W§ XoʶmV Amcm hmoVm ˶m§Zm VgoM (gd©)
A{e{jV cmoH$m§Zm (åhUOo ‘¸$mdmgr¶m§Zm) XoIrc {dMmam, "Vwåhrhr ñdV:cm
(Am‘À¶mà‘mUoM) A„mhcm g‘{n©V H$aUma AmhmV H$m?' Oa ˶m§Zr ñdV:cm
(Vw‘À¶mà‘mUo) A„mhcm g‘{n©V H$ê$Z Q>mH$co Va Vo {ZpíMVM gÝ‘mJu
cmJco. Am{U Oa ˶m§Zr Vgo H$aʶmg ZH$ma Xe©{dcm, Va Vw‘Mo H$V©ì¶
Ho$di g§Xeo nmoMdUo EdT>Mo Amho. Am{U A„mh Amnë¶m g‘ñV {Z{‘©Vrda
nyUn© Uo ZOa R>do Zy Amho. 21 {ZpíMVM Vo cmoH$, Oo A„mhÀ¶m g§Xeo m§Ûmao àH$Q>
Pmcoë¶m g˶mcm ‘mZʶmg ZH$ma Xe©{dVmV Am{U n¡J~§ am§Mr Aݶm¶H$maH$nUo
h˶m H$aVmV, Am{U ݶm¶mMr {eH$dU XoʶmgmR>r nwT>o Amcoë¶m cmoH$m§Mr
(XoIrc) h˶m H$aVmV, ˶m§Zm Vwåhr Xþ:IXm¶r {ejoMr gyMZm Úm. 22 hoM Vo
cmoH$ AmhoV Á¶m§Mr H$‘} ¶m OJmV Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmV, XmoÝhr {R>H$mUr
eÿÝ`dV ({Zî’$i) R>aVrc.Am{U ˶m§Mm H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© AgUma ZmhrV.
23
Vwåhmcm ˶m cmoH$m§Mr ‘m{hVr Zmhr H$m? Á¶m§Zm AmYr A„mhÀ¶m
J«W§ m§nH¡ $s EH$ ^mJ àmá hmoVmo Am{U ˶m§Zm A„mhÀ¶m J«W§ mZwgma {ZU©¶mcm
ñdrH$ma H$aʶmgmR>r gm§JʶmV ¶oV,o Voìhm ˶m§À¶mVrc EH$ JQ> {VQ>H$mè¶mZo
Vm|S> {’$adVmo. 24 Vo Ago Ho$di ¶mgmR>r H$aV AmhoV H$s, Vo Xmì¶mZo gm§JVmV
H$s, "H$mhr ‘moOHo$ {Xdg gmoS>co Va AmJ Amåhmg ñne© H$ê$ eH$Uma Zmhr.'
Aem ImoQ>çm H$ënZm§Mm ¶m§Zr emoY cmdcm Amho, Am{U ¶m ImoQ>çm H$ënZm§Zr
Y‘m©À¶m ~m~VrV ˶m§Mr (‘moR>r) ’$gdUyH$ Ho$cr Amho. 25 ˶m {Xder Ooìhm
Amåhr ˶m§Zm EH$Ì H$ê$, Á¶mÀ¶m ¶oʶm{df¶r H$moUVrhr e§H$m Zmhr, Voìhm
gyah-3. Amco B‘amZ 73

˶m§Mr AdñWm H$m¶ hmoBc © ? à˶oH$mZo Oo H$mhr H$‘mdco Agoc, ˶m {Xder
˶mg ˶mÀ¶m H$‘mB©Mm nwano ay ‘mo~Xcm XoʶmV ¶oBc© . Am{U ˶m§À¶mda (A{O~mV)
Aݶm¶ hmoUma Zmhr. 26 Vwåhr Ago åhUm H$s, ho A„mh! gmd©^m¡‘ gÎmm VwPrM
Amho, Vy Á¶mg BpÀN>Vmog ˶mg gÎmm àXmZ H$ê$ eH$Vmog, Am{U Á¶mÀ¶mH$Sy>Z
BpÀN>Vmog gÎmm H$mTy>Z KoD$ eH$Vmog, BpÀN>Vmog ˶mg gÝ‘m{ZV H$ê$ eH$Vmog
Am{U BpÀN>Vmog ˶mg An‘m{ZV H$ê$ eH$Vmog, Vw¶mM hmVr Amho gd©
(àH$maMo) H$ë¶mU! IamoIa Vw¶mH$S>o gd© H$mhr H$aʶmMo gm‘϶© Amho. 27
Vy amÌrcm {Xdgm‘ܶo XmIc H$aVmog Am{U {Xdgmcm amÌr‘ܶo. (åhUOo Vy
g§nUy © gy`‘© mcmMo {Z¶§ÌU H$arV Amhog, ˶mcm A{Ve¶ g§V{w cV nÕVrZo
H$m‘mcm cmdco Amhog, Á¶mÛmao {Xdg Am{U amÌ KSy>Z ¶oVmV) Vy {Z{O©dmVyZ
gOrd {Z‘m©U H$aVmog Am{U gOrdmVyZ {ZOud {Z‘m©U H$aVmog. Am{U Vy
Á¶mg BpÀN>Vmog, A‘¶m©X CnOr{dHo$Mr gmYZo àXmZ H$aVmog.
28
lÕmd§Vm§Zr ‘¡Ìr H$aʶmÀ¶m ~m~VrV g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm
lÕmd§Vm§nj o m àmYmݶ XoD$ Z¶o. Am{U Omo H$moUr Ago H$arc, ˶mMm A„mher
H$moU˶mhr àH$mao g§~Y§ amhUma Zmhr. nU ˶m§À¶mnmgyZ ñdV:Mm ~Mmd
H$aʶmgmR>r Vgo H$aVm ¶oBc © . Am{U A„mh Vwåhmcm ˶mMo ^¶ ~miJʶmMr
VmH$sX XoVmo. gdmªZm A„mhH$S>Mo naVm¶Mo Amho.
29
(n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, "Vw‘À¶m ‘Zm‘ܶo Oo H$mhr Amho, Vo gd©
A„mhcm ‘mhrV Amho, ‘J Vwåhr Vo ‘Zm‘ܶoM R>do m qH$dm àH$Q> H$am. ' H$maU
˶mcmM Va ‘mhrV Amho Oo H$mhr AmH$memV Amho Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda
Amho Am{U A„mh gd© H$mhr H$aʶmMo gm‘϶© ~miJUmam Amho. 30 (˶m
{XdgmMr OmU R>do m), Á¶m {Xder à˶oH$ OU, ˶mZo Ho$cocr gËH¥$˶o Am{U
XþîH¥$˶o Amnë¶mg‘moa Agë¶mMo (ñdV:À¶m S>mù o ¶m§Zr) nmhrc, ~hþg»§ ¶
cmoH$m§Zm dmQ>c o , {H$Vr ~ao Pmco AgVo hm {Xdg ˶m§À¶mnmgyZ Iyn cm§~
74 Hw$amU
AgVm Va! Am{U A„mh Vwåhmcm ˶mMo ^¶ ~miJʶmMr VmH$sX XoV Amho.
Am{U A„mh Amnë¶m Xmgm§à{V A˶§V H$Zdmiy Amho. 31 n¡J~§ a! Vwåhr
gm§Jm, "Oa Vwåhr (IamoIa) A„mh~Ôb ào‘^md R>do Zy Agmc Va ‘mPo
AZwgaU H$am. (Am{U) A„mh (XoIrc) Vw‘À¶mda ào‘ H$arc Am{U Vw‘À¶m
AnamYm§Zm j‘m H$arc, H$maU A„mh A{Ve¶ j‘merc Am{U A˶§V
H¥$nmiy Amho.' 32 (Vwåhr) gm§Jm, "A„mhMo Am{U (˶mÀ¶m) n¡J~§ amMo AmkmnmcZ
H$am.' nU Oa ˶m§Zr nmR> {’$adcr Va (cjmV Agy Úm H$s), A„mh g˶
ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm ng§V H$arV Zmhr.
33
{ZpíMVM A„mhZo AmX‘ d Zyhcm Am{U B~«mhr‘ d B‘amZÀ¶m
g§VVrcm OJmVrc gd© cmoH$m§da àmYmݶ XoD$Z {ZdS>co hmoV.o 34 ho H$mhr-
H$mhr§Mo d§eO hmoVo Am{U A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam
Amho. 35 (Vr KQ>Zm AmR>dm) Ooìhm B‘amZÀ¶m nËZrZo àmW©Zm Ho$cr, "ho
‘m¶m nmcZH$˶m©! Oo H$mhr ‘m¶m J^m©e¶mV Amho, Vo ‘r nyUn© Uo Vw¶m
godgo mR>r An©U H$arV Amho. åhUyZ Vy ‘m¶mH$Sy>Z ˶mMm ñdrH$ma H$a.
{ZpíMVM Vy gd© H$mhr EoH$Umam d OmUUmam Amho.' 36 nU Ooìhm àgyVr
Pmcr, Voìhm {VZo åhQ>c,o "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©, ‘r Va ‘wcrcm OÝ‘ {Xcm.'
A„mh Mm§Jë¶màH$mao OmUyZ hmoVm H$s, Vr H$moUmcm OÝ‘ XoUma Amho. Am{U
(ho XoIrc A„mhcm nyUn© Uo ‘mhrV hmoVo H$s, {Vcm Va ‘wcJm Ano{jV hmoVm),
H$maU ‘wcJm Va ‘wcrgmaIm AgV Zmhr. (Vr åhUmcr), "‘r {VMo Zmd
"‘[a¶‘' R>do co Amho. Am{U (AmVm) ‘cm Vw¶mH$Sy>Z ho Ano{jV Amho H$s,
{Vcm Am{U {VÀ¶m g§VVrcm, {Y¸$macoë¶m g¡VmZmnmgyZ ajU ìhmdo åhUyZ
Vw¶m g§ajUmV R>do .' 37 Am{U {VÀ¶m nmcZH$˶m©Zo {VMm Mm§Jë¶màH$mao
ñdrH$ma Ho$cm, CÎm‘àH$mao {VMo nmcZnmofU ìhmdo ¶mMr g§nUy © ì¶dñWm Ho$cr,
VgoM Oµ H$[a¶mcm {VMm nmcH$ åhUyZ Zo‘co. Á¶m-Á¶mdoir Oµ H$[a¶m (‘R>mVrc)
gyah-3. Amco B‘amZ 75

{VÀ¶m ImocrV ¶m¶Mm, Voìhm ˶mcm {VWo, {VÀ¶mH$S>o (AmÜ`mpË‘H$) ImÚ


Agë¶mMo Xe©Z KS>V Ago, (ho nmhÿZ) ˶mZo {dMmaco, "¶m gd© AmÜ`mpË‘H$
ehmUnUmÀ¶m Jmoï>r Vwcm H$moR>y Z {‘iVmV? {VZo CÎma {Xco, "ho gd© A„mhH$Sy>Z
‘cm àmá hmoV'o A„mh Á¶mÀ¶m ~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mg (kmZ, YZ B.) Jmoï>r
A‘¶m©X XoVmo. 38 Voìhm Am{U VoWMo Oµ H$[a¶mZo Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o
àmW©Zm Ho$cr, åhUmcm, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ‘cmhr Vw¶m H¥$noZo gX²JUw r
g§VVr àXmZ H$a, IamoIa Vy àmW©Zm EoH$Umam Amhog.' 39 ˶mda A„mhÀ¶m
XyVm§Zr ˶mcm hmH$ {Xcr, Ooìhm Vmo ˶m ‘R>mÀ¶m ImocrV Z‘mµOê$nr àmW©Zm
H$arV hmoVm, Vo åhUmco, "A„mh Vwcm "¶h¶m'À¶m OÝ‘mMr ew^dmVm© XoV Amho,
Vmo A„mhMo eãX Iao H$aUmam, cmoH$m§‘ܶo loð>V‘ Agcocm, nyUn© Uo ewÕ
‘ZmMm Agcocm Am{U n¡J~§ a Agoc Am{U (A„mhOdi) gXmMmar cmoH$m§V
˶mMo ñWmZ Agoc.' 40 ˶mda Oµ H$[a¶m CX²Jmacm, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©!
‘cm nwÌ H$gm hmoD$ eH$Vmo? Ooìhm H$s, ‘r d¥Õ Pmcmo Amho Am{U ‘mPr nËZr
Va dm§P Amho.' ˶mda XyVmZo CÎma {Xco, "A„mhMr AerM BÀN>m Amho, Vmo Oo
BpÀN>Vmo Vo H$aVmo.' 41 Oµ H$[a¶mZo àmW©Zm Ho$cr, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©!
‘m¶mgmR>r EImXr IyU {ZpíMV H$a'. ˶mda XyVmZo (A„mhH$Sy>Z) CÎma
{Xco, "Vr IyU hr Amho H$s, Vy VrZ {Xdgm§n¶ªV hmd^md, hmVdmao ì`{V[aº$
cmoH$m§er ~mocy eH$Uma Zmhrg. Va Vy Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr A{daV AmR>dU
H$aV amhm Am{U ˶mÀ¶m Agr‘ ‘hmZVoMo gH$mi-g§Ü¶mH$mi JwUJmZ H$aV
amhm.' 42 (A„mhMo) XÿV åhUmco, "ho ‘[a¶‘! A„mhZo VwPr {ZdS> Ho$cr Amho
d Vwcm ewÕ Mm[aͶmMo ~Z{dco Amho, Am{U Vw¶m H$mimVrc gd© {ó`m§V
Vwcm loð> R>a{dco Amho. 43 ho ‘[a¶‘! Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr Iar AmkmYmaH$
~ZyZ amhm! Am{U àmW©ZVo ˶mÀ¶mg‘moa ZV‘ñVH$ hmo Am{U ˶mÀ¶mg‘moa
dmHy$Z Z‘Z H$a, Z‘Z H$aUmè¶m§gmo~V.' 44 ¶m ˶m AÑí¶ dmVm© hmoV, Á¶m
76 Hw$amU
Amåhr Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> H$arV AmhmoV. Vwåhr ˶m§À¶m~amo~a ZìhVm, Ooìhm Vo
‘[a¶‘Mm nmcH$ {ZdS>ʶmgmR>r {MR²>R>çm Q>mH$V hmoV.o Voìhmhr Vwåhr ˶m§À¶m~amo~a
ZìhVm, Ooìhm Vo AmngmV ^m§S>U H$arV hmoV.o
45
Am{U Ooìhm A„mhÀ¶m XyVm§Zr åhQ>c,o "ho ‘[a¶‘, A„mh Vwcm
Amnë¶m EH$m dMZmÛmao (EH$m nwÌmMr) ew^dmVm© XoV Amho. Omo "‘[a¶‘Mm nwÌ
¶oey ‘grh' ¶m ZmdmZo AmoiIcm OmB©c. ¶m OJmV Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmV
Vmo gÝ‘mZZr¶ cmoH$m§nH¡ $s Agoc Am{U A„mhMo gm{Þܶ cm^coë¶m cmoH$m§V
˶mMo ñWmZ Agoc. 46 Am{U Vmo nmiʶmVM cmoH$m§er ~mocc o , d àm¡T> d¶mV
47
XoIrc ~mocc o , Am{U Vmo gXmMaUr cmoH$m§nH¡ $s Agoc.' ˶mda ‘[a¶‘Zo
åhQ>c,o "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©, ‘cm nwÌ H$gm hmoD$ eH$Vmo, Ooìhm H$s, ‘cm
H$moU˶mhr nwéfmZo ñne© Ho$cocm Zmhr?' (A„mhÀ¶m XÿVmZo) CÎma {Xco,
"AgoM hmoBc © , Vmo Oo BpÀN>Vmo Vo {Z‘m©U H$aVmo. Ooìhm Vmo EImXr Jmoï> {Z‘m©U
H$aʶmMm {ZU©¶ KoVmo, Voìhm Vmo ˶m Jmoï>r~m~V Ho$di BVHo$M åhUVmo __
"ApñVËdmV ¶o' Am{U Vr Jmoï> ApñVËdmV ¶oV.o 48 Am{U A„mh ˶mcm J«W§
d XÿaXeunUm Am{U Vm¡amV d B§Orc ¶m§Mo {ejU XoBc © . 49 Am{U ˶mcm
BòmB©cÀ¶m g§VVrH$S>o n¡J~§ a ~ZdyZ nmR>drc.' (‘J Vmo ¶m g§Xeo mgh ˶m§À¶mH$S>o
Ambm Am{U åhUmbm), "‘r Vw‘À¶mH$S>o Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z EH$ g§Xeo
KoD$Z Amcmo Amho. ‘r Vw‘À¶mgmR>r {MIcmMm EH$ njr V¶ma H$aoZ, Am{U
˶mV ’w$§ H$a ‘maoZ Va A„mhÀ¶m AmXoemZo Vmo EH$ {Od§V njr ~Zoc. Am{U
‘r A„mhÀ¶m AmXoemZo OÝ‘OmV Am§Yù¶m cmoH$m§Zm d Hw$ð>amo½`m§Zm ~ao H$arZ.
Am{U A„mhÀ¶m AmXoemZo ‘r ‘¥Vm§Zm {Od§V H$arZ. Vwåhr H$m¶ ImUma AmhmV
Am{U H$m¶ gmR>m H$ê$Z R>do Uma AmhmV, ho ‘r Vwåhmcm gm§JZo . Oa Vwåhr
IamoIa {dídmg R>do Umao Agmc Va {ZpíMVM ¶m‘ܶo Vw‘À¶mgmR>r EH$ g§Xeo
Amho. 50 Am{U ‘m¶m AmYr Amcoë¶m Vm¡amV ¶m J«W§ m§nH¡ $s Oo H$mhr g˶
gyah-3. Amco B‘amZ 77

AÚmn {e„H$ Amho ˶mMr g˶Vm {gÕ H$aʶmgmR>r ‘r Amcocmo Amho, Am{U
H$mhr Jmoï>r Á¶m Vw‘À¶mgmR>r {Z{fÕ R>adʶmV Amë¶m hmo˶m ˶m§Zm d¡Y
R>adʶmgmR>r ‘r Amcmo Amho. Am{U ‘r Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mgmR>r
EH$ g§Xeo KoD$Z Amcmo Amho, Va Vwåhr A„mhMo ^¶ (OmU) ~miJm Am{U
‘mPr Amkm nmim. 51 {ZpíMVM, A„mh ‘mPm nmcZH$Vm© Amho Am{U Vw‘Mmhr
nmcZH$Vm© Amho, åhUyZ ˶mMrM CnmgZm H$am, hmM gÝ‘mJ© Amho.'
52
Am{U Vo g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma XoV AmhoV ¶mMr ¶oec y m Ooìhm
OmUrd Pmcr, Voìhm Vmo åhUmcm "A„mhÀ¶m H$m¶m©V ‘mPo H$moU gmhmæ`H$
~Zmc'? (˶mda, ˶mÀ¶m) AZw¶m¶m§Zr CÎma {Xco, "A„mhÀ¶m H$m¶m©V Vw‘Mr
‘XV H$aUmao Amåhr Agy! Amåhr A„mhda {dídmg R>do Vmo, Am{U Vwåhr ¶m
Jmoï>rg gmjr amhm H$s, Amåhr A„mhcm g‘{n©V Pmcmo AmhmoV. 53 ho Am‘À¶m
nmcZH$˶m©! Vy Amnë¶mH$Sy>Z Oo H$mhr Am‘À¶mH$S>o nmR>{dco Amho, ˶mda
Amåhr {dídmg R>do Vmo. Am{U Amåhr ¶m n¡J~§ amMo AZwgaU H$arV AmhmoV,
åhUyZ (g˶mMr) gmj XoUmè¶m§‘ܶo Am‘Mr Zmdo {chÿZ Ko.' 54 Z§Va (~Zr
BòmB©cÀ¶m cmoH$m§Zr ¶oey {déÕ) Jwá ¶moOZm AmIbr Am{U A„mhZohr ¶moOZm
AmIyZ (˶m§À¶m H$nQ>nUy © ¶moOZm§Zm) {Zî’$i ~Z{dbo. H$maU A„mh gdm}Îm‘
¶moOZmH$ma Amho. 55 A„mhZo åhQ>c,o "ho ¶oe,y {ZpíMVM ‘r Vwcm Amnë¶mH$S>o
naV KoBZ© Am{U ‘m¶mH$S>o à{V{ð>V ñWmZ àXmZ H$aoZ Am{U g˶ ZmH$maUmè¶m
cmoH$m§À¶m (ImoQ>çm Amamonm§VZy ) Vwcm ‘wº$ H$aoZ. Am{U Vw¶m AZw¶m¶m§Zm
nwZéËWmZmÀ`m {Xdgmn¶ªV g˶ ZmH$maUmè¶m (lÕmhrZm§)nojm loð> ñWmZr
R>do rZ. ‘J eodQ>r, Vwåhm gdmªZm ‘m¶mH$S>o naVm¶Mo Amho, Voìhm ‘r Á¶m
~m~VrV Vw‘À¶mV ‘V^oX hmoV,o ˶m Jmoï>tMm {ZU©¶ H$arZ. 56 Va Oo g˶
ZmH$maʶmda R>m‘ am{hco ˶m§Zm ¶m OJmV Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmV ‘r H$R>mao
{ejm XoBZ© , VgoM ˶m§Zm gmhmæ` H$aUmam H$moUrhr AgUma Zmhr.' 57 nU Oo
78 Hw$amU
cmoH$ lÕmd§V ~Zco Am{U gËH$‘} H$arV am{hco, ˶m§Zm A„mh ˶m§À¶m
H$m¶mªMm nwano ay ‘mo~Xcm XoBc
© . dmB©Q> H¥$˶o H$aUmè¶m cmoH$m§Zm A„mh H$Yrhr
58
ng§V H$arV Zmhr. ho g§Xeo Amåhr Vwåhmcm EoH$drV AmhmoV, Am{U ømV
{ddoH$nyU© CnXoe AmhoV.
59
A„mhÀ¶m Ñï>rV ¶oeÀy ¶m {Z{‘©Vr Mo CXmhaU AmX‘À¶m {Z{‘©Vr
à‘mUoM Amho. A„mhZo ˶mcm ‘mVrnmgyZ ~Z{dco Am{U ‘J (A„mh) ˶mcm
åhUmcm, "hmo', Am{U "Vmo Pmcm'. (˶mcm {Od§V ‘mZd ~ZʶmMr A„mhZo
Amkm Ho$cr Am{U cJoM Vmo A„mhÀ¶m AmkoZgw ma ApñVËdmV Amcm) 60 ho
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoco g˶ Amho. åhUyZ Vwåhr e§H$m ~miJUmè¶m§nH¡ $s
hmoD$ ZH$m. 61 Am{U AmVm Vw‘À¶mH$S>o kmZ Amë¶mZ§Va Omo H$moUr ¶m
(g˶m)~Ôc dmX Kmcoc, Va ˶m§Zm gm§Jm, "Mcm, AmnU Am‘À¶m ‘wcm§Zm
Am{U Vw‘À¶m ‘wcm§Zm ~mocmdy ¶m, Am‘À¶m {ó¶m§Zm Am{U Vw‘À¶m {ó¶m§Zm
~mocmdy ¶m Am{U ñdV: Amåhrhr ¶oVmo Am{U Vwåhrhr ¶m.‘J AmnU gd© OU
Z‘«VZo o d H$iH$irZo àmW©Zm H$ê$ ¶m, Am{U Amnë¶mn¡H$s ImoQ>o ~mocUmè¶m§da
A„mhMm àH$mon hmodmo Ago (A„mhcm) AmdmhZ H$ê$ ¶m. 62 {ZpíMVM hm
g˶ d¥Îmm§V Amho. Am{U A„mh{edm¶ Xþgam H$moUrhr CnmgZo¶mo½¶ Zmhr. A„mh
gd©e{º$‘mZ Am{U ~w{ÕdmZ Amho.' 63 Am{U ˶m§Zr Oa øm (g˶m)H$S>o nmR>
{’$a{dcr Va (cjmV R>do m), A„mh CnÐd ‘mO{dUmè¶m§Zm nyUn© Uo AmoiIyZ
Amho.
64
(n¡J~§ a!) (˶m§Zm) gm§Jm, AmYrÀ¶m J«W§ m§Mo AZwgaU H$aUmè¶m cmoH$m§Zmo!
Am‘À¶m d Vw‘À¶m‘ܶo Or Jmoï> g‘mZ Amho ˶m Jmoï>rH$S>o ¶m, Am{U Vr
åhUOo, AmnU A„mh{edm¶ H$moUmMrhr CnmgZm H$am¶Mr Zmhr Am{U AmnU
˶mÀ¶m~amo~a BVa H$moUmcmhr ^mJrXma R>adm¶Mo Zmhr, VgoM Amnë¶mn¡H$s
H$moUrhr A„mh{edm¶ Xþgè¶m§Zm nmcZH$˶m©Mm XOm© XoD$ Z¶o. ‘J Oa ˶m§Zr
gyah-3. Amco B‘amZ 79

¶mH$S>o nmR> {’$adcr Va ˶m§Zm gm§Jm, "Amåhr (A„mhcm) g‘{n©V Pmcmo


AmhmoV, ˶m Jmoï>rg Vwåhr gmjr amhm.' 65 nyduÀ¶m J«W§ mMo AZwgaU H$aUmè¶m§Zmo!
Vwåhr B~«mhr‘ {df¶r dmX H$m KmcVm? Ooìhm H$s, Vwåhr nmhVm, Vm¡amV d
B§Orc Va B~«mhr‘À`mZ§Va àH$Q> H$aʶmV Amco AmhoV. Vwåhr ~wÕrMm dmna
H$aV Zmhr H$m? 66 Vwåhr Va Vo cmoH$ AmhmV H$s, Vwåhmcm ˶m Jmoï>rMo kmZ
hmoV,o (åhUOo B~«mhr‘Mm Iam n§W H$moUVm hmoVm), Varhr Vwåhr ˶m~Ôc {ddmX
H$aV hmoVm. Va AmVm Vwåhr ˶m Jmoï>r~Ôc {ddmX H$m H$arV AmhmV Á¶mMo
Vwåhmcm ‘wirM kmZ Zmhr? A„mh Vo OmUVmo nU Vwåhr OmUV Zmhr? 67
B~«mhr‘ Zm Á¶y hmoVm, Zm {¼ñVr, Vmo Va (gd© ImoQ>çm Jmoï>tnmgyZ ñdV:cm
AcJ Ho$cocm) gƒm àm‘m{UH$ ‘mUyg hmoVm, Á¶mZo ñdV:cm A„mhÀ¶m
ñdmYrZ H$ê$Z Q>mH$co hmoV,o VgoM Vmo ˶m cmoH$m§nH¡ $s ZìhVm Oo A„mhMo
^mJrXma R>adVmV. 68 Iè¶m AWm©Zo B~«mhr‘Mo {ZH$Q>V‘ cmoH$ VoM AmhoV
Á¶m§Zr ˶mMo AZwgaU Ho$co Am{U (AmVm) Oo n¡J~§ a (‘whå‘X) ¶m§Mo AZwgaU
H$aVmV, Am{U ˶m§À¶mda {dídmg R>do VmV. A„mh lÕmd§Vm§Mm {‘Ì Amho. 69
AmYrÀ¶m J«W§ mcm AZwgaUmè¶m cmoH$m§nH¡ $s H$mhr cmoH$ Vwåhmcm gÝ‘mJm©nmgyZ
Xÿa H$ê$ BpÀN>VmV, nU Vo ñdV:M gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa OmV AmhoV. nU ˶m§Zm
¶mMr OmUrd Zmhr. 70 AmYrÀ¶m J«W§ mMo AZwgaU H$aUmè¶m§Zmo! A„mhÀ¶m
g§Xeo mÛmao àH$Q> Pmcoë¶m g˶mcm Vwåhr H$m ZmH$maVm? Ooìhm Vwåhr ñdV:M
˶mMo gmjr AmhmV. 71 AmYrÀ¶m J«W§ mcm AZwgaUmè¶m§Zmo! Vwåhr g˶mda
Ag˶mMo AmdaU MT>dZy g˶ H$m cn{dVm? Ooìhm Vwåhr (g˶ Mm§Jë¶màH$mao)
OmUVm?
72
Am{U nyduÀ¶m J«W§ Ymar cmoH$m§nH¡ $s H$mhr cmoH$ (EH$Xþgè¶mcm) åhUVmV
H$s, lÕmd§Vm§H$S>o Oo àH$Q> H$aʶmV Amco Amho, ˶mda Vwåhrhr lÕm R>do V
Agë¶mMo gH$mir Omhra H$am Am{U g§Ü¶mH$mi hmoVm-hmoVm (Vo Ag˶ Amho
80 Hw$amU
Ago XmIdyZ) ˶mcm ZmH$mam, åhUOo lÕmd§V (‘wgc‘mZ) XoIrc (Jm|YimnmoQ>r)
Amnë¶m lÕoMm ñdV:M ˶mJ H$ê$Z XoVrc. 73 (Am{U Vo åhUVmV), "Oo
Amnë¶m Y‘m©Mo AZw¶m¶r AmhoV Ho$di ˶m§À¶mdaM {dídmg H$am.' (Vwåhr
˶m§Zm) gm§Jm, Añgc ‘mJ©Xe©Z Va A„mhMoM ‘mJ©Xe©Z Amho. (nU Vwåhmcm
ho Ae³¶ dmQ>Vo H$s), Vwåhmcm J«W§ Ogo àXmZ H$aʶmV Amco hmoV,o VgoM
Xþgè¶mcmhr àXmZ Ho$co OmD$ eH$Vo. Va ‘J Vo Vw‘À¶m nmcZH$˶m©g‘moa
Vw‘À¶m {déÕ `w{º$dmX H$aVrc H$s H$m¶? (˶m§Zm) gm§Jm, "gd© àH$maMr
H¥$nm A„mhÀ¶mM hmVr Amho Am{U Vmo BÀN>rVmo ˶mda H¥$nm H$aVmo, Am{U
A„mh A{Ve¶ CXma Am{U gd© H$mhr OmUUmam Amho. 74 Vmo Á¶mcm ng§V
H$aVmo, ˶mg Amnë¶m H¥$nogmR>r Img {ZdS>Vmo, Am{U A„mh A‘¶m©X H¥$nm
H$aUmam Amho.' 75 AmYr J«W§ XoʶmV Amcoë¶m cmoH$m§V H$mhr Ago AmhoV H$s,
Vwåhr ˶m§À¶mH$S>o AZm‘V åhUyZ (gmoݶmMm) I{OZm Oar gmondcmV, Var Vo
Vwåhmcm (Oemg Vgo gm§^mi H$ê$Z) naV H$aVrc, nU ˶m§À¶mV H$mhr
Agohr AmhoV H$s, Vwåhr ˶m§À¶mH$S>o AZm‘V åhUyZ EImXo N>mQo >go o gmoݶmMo
ZmUo Oar gmondcmV Var Vo Vwåhr ˶m§À¶m ‘mZJwQ>rda ~gyZ dgyc Ho$ë¶m{edm¶
(ghOmghOr) naV XoUma ZmhrV. Ago H$aʶmMo H$maU Vo gm§JVmV, "{~Ja
Á¶y cmoH$m§g~§ Y§ mZo (Amåhr Oo H$mhr H$ê$) ˶mgmR>r Am‘À¶mda, H$moUVmM
Xmof ¶oD$ eH$V Zmhr.' AemàH$mao Vo A„mh~Ôc ImoQ>o ~mocV AmhoV Am{U
˶m§Zm ¶mMr nyU© OmUrd Amho. 76 nU (A„mhcm ˶m cmoH$m§Mr nyU© OmUrd
Amho) Oo Amnco dMZ ˶mÀ¶mer nyU© H$aVmV, Am{U ˶mMoM ^¶ ~miJVmV.
IamoIa, A„mhcm AgoM cmoH$ AmdS>VmV Oo ˶mMr OmU R>do Zy AmhoV.
77
Oo cmoH$ A„mher Ho$coë¶m H$amamcm Am{U Amnë¶m enWm§Zm jw„H$
’$m¶ÚmgmR>r {dH$VmV, ˶m§À¶mgmR>r ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV (A„mhÀ¶m H¥$noV)
H$moUVmhr dmQ>m AgUma Zmhr. Am{U ݶm¶mÀ¶m {Xder A„mh ˶m§À¶mer
gyah-3. Amco B‘amZ 81

~mocUmahr Zmhr Am{U ˶m§À¶mH$S>o nmhUmahr Zmhr, VgoM Vmo ˶m§Zm (˶m§À¶m
nmnm§nmgyZ) ewÕhr H$aUma Zmhr. Am{U ˶m§À¶mgmR>r H$R>mao {ejm (AQ>i)
Amho. 78 Am{U {ZpíMVM ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr cmoH$ Ago AmhoV, Oo J«W§ mV
(åhUOo ~m¶~c‘ܶo) {dn¶m©g H$aVmV nU Amnë¶m Vm|S>mZo J«W§ mcm AemàH$mao
dmMVmV OoUHo $ê$Z Vwåhmcm Ago ^mgmdo H$s, Vo Oo dmMV AmhoV, Vmo (Añgc)
J«W§ M Amho, nU Vo J«W§ m§nH¡ $s Zmhr. Am{U Vo åhUVmV, "ho A„mhH$Sy>ZM
Amho,' nU Vo A„mhH$Sy>Z Zmhr. AemàH$mao Vo A„mhg§~Y§ mZo ImoQ>o ~mocV
AmhoV Am{U ˶m§Zmhr ¶mMr nyU© OmUrd Amho, (H$s Vo ImoQ>o ~mocV AmhoV). 79
H$moUVmhr ‘mUyg Ago H$aUma Zmhr, Á¶mcm A„mhZo J«W§ {Xcm, {ddoH$ eº$s
àXmZ Ho$cr Am{U n¡J~§ a åhUyZ ˶mMr Zo‘UyH$ Ho$cr H$s, Vmo åhUm¶cm
cmJoc, "Vwåhr A„mhcm gmoS>y Z ‘mPo ^º$ ~Zm,' (Ago Vmo H$Xm{n åhUy eH$V
Zmhr), Vmo Va (cmoH$m§Zm) AgoM åhUoc H$s, A„mhMoM {Zð>mdmZ ^º$ ~Zm
Ogo (J«W§ mV Vwåhmcm {eH$dʶmV Amco Amho), Á¶mMo Vwåhr ñdV: Aܶ¶Z
H$aVm Am{U Xþgè¶m§Zm ˶mMo YS>o XoVm. 80 VgoM Vmo Agohr H$Xm{n åhUUma
Zmhr H$s, Vwåhr XÿVm§Zm Am{U n¡J~§ am§Zm Amncm nmcZH$Vm© ‘mZm. Vwåhr ñdV:cm
A„mhcm g‘{n©V H$ê$Z Q>mH$ë¶mZ§Va Vmo Vwåhmcm g˶ ZmH$maʶmMm AmXoe
XoBc © H$m?
81
Am{U (Vr doi AmR>dm) Ooìhm A„mhZo n¡J~§ am‘m’©$V Vw‘À¶mH$Sy>Z
AmYrÀ¶m J«W§ YmaH$m§H$Sy>Z à{Vkm KoVcr H$s, ‘r Va Vwåhmcm J«W§ Am{U
{ddoH$ àXmZ Ho$co Amho. nU Oa ¶mnwT>o Vw‘À¶mH$S>o EImXm n¡J~§ a ¶oBc© Am{U
Vw‘À¶mH$S>o Oo AmYrnmgyZ Amho ˶mMr g˶Vm à‘m{UV H$aoc, Va Vwåhr
˶mÀ¶mda {dídmg R>do Umao Am{U ˶mcm gmhmæ¶ H$aUmao ~Zm. (˶mda A„mh
åhUmcm) Vwåhmcm ho ‘mݶ Amho Zm? Am{U ¶m ~m~VrV Or O~m~Xmar ‘r
Vw‘À¶mda gmondrV Amho. Vr Vwåhr nma nmS>mc Zm? (˶mda) Vo åhUmco.
82 Hw$amU
"Amåhmcm Vo ({ZpíMVnUo) ‘mݶ Amho.' Voìhm A„mh åhUmcm, "Va ‘J
(AmVm Omo H$ama Pmcm ˶m~Ôc) gmjr amhm, ‘r XoIrc Vw‘À¶m~amo~a gmjr
Amho.' 82 Am{U Omoo H$moUr (¶m à{VkonmgyZ) nmR> {’$adrc, Va AgoM cmoH$
C„§KZ H$aUmao AmhoV. 83 ˶m§Zm A„mhÀ¶m Y‘m©ì¶{V[aº$ Xþgam H$moUVm Y‘©
hdm Amho H$m? Ooìhm H$s, Oo H$mhr AmH$memV Amho Am{U n¥Ïdrda Amho, Vo
gd© BÀN>Zo o qH$dm A{ZÀN>Zo o ˶mÀ¶mM ñdmYrZ Pmcoco AmhoV. Am{U gdmªZm
˶mÀ¶mH$S>Mo naV Om¶Mo Amho. 84 (Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm, "Amåhr A„mhda
lÕm R>do Vmo Am{U Oo H$mhr Am‘À¶mH$S>o nmR>dʶmV Amco Amho ˶mda, Am{U
˶mdahr Oo B~«mhr‘ d Bñ‘mB©c Am{U BghmµH$ d ¶mµH$y ~ Am{U Oo ¶mµH$y ~À¶m
d§eOm§da AdVsU© Pmco. VgoM Oo àXmZ Ho$co Joco ‘ygm, B©gm (¶oe)y Am{U
BVa n¡J~§ am§Zm ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z (¶m gdmªda Amåhr lÕm R>do Vmo).
Amåhr ¶m§À¶m Xaå¶mZ H$moUVmhr ’$aH$ H$aV Zmhr Am{U Amåhr ñdV:cm
A„mhÀ¶m hdmcr Ho$coco AmhmoV.' 85 Omo H$moUr Bñcm‘ (ñdV:cm nyUn© Uo
A„mhÀ¶m ñdmYrZ H$aʶmMm Y‘©) ì¶{V[aº$ BVa Y‘m©À¶m emoYmV cmJoc
Va ˶mcm (A„mhH$Sy>Z) A{O~mV ñdrH¥$Vr {‘iUma Zmhr. Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OJmV ˶mMo ñWmZ VmoQ>çmV amhUmè¶m§nH¡ $s Agoc. 86 A„mh ˶m cmoH$m§Zm
H$gm gÝ‘mJ© XmIdrc, (AmYrÀ¶m J«W§ YmaH$m§Zr) lÕm YmaU Ho$ë¶mZ§Vahr
g˶ ZmH$maʶmMm {ZíM¶ Ho$cm. ˶m§Zr Va hm n¡J~§ a Iam AgʶmMr gmj
{Xcr hmoVr Am{U ˶m§Zm (˶mg§~Y§ mZo) ñnï> à‘mUhr {‘imco hmoV.o (Varhr
˶m§Zr n¡J~§ a ‘whå‘X ¶m§À¶mda àH$Q> Pmcoco g˶ ‘mZʶmg ZH$ma {Xcm Ooìhm
H$s, Vo AmYrÀ¶m n¡J~§ am§Zm ‘mZV hmoV)o . Va A„mh Aem XþamMmar cmoH$m§Zm
gÝ‘mJ© XmIdrV Zmhr. 87 Aem cmoH$m§Mm ‘mo~Xcm hm Amho H$s, ˶m§Zm
A„mhH$Sy>Z d ˶mÀ¶m XyVm§H$Sy>Z Am{U gd© (gXmMmar) cmoH$m§H$Sy>Z {Y¸$maʶmV
© . 88 AemM {Y¸$macoë¶m AdñWoV Vo Zoh‘r amhVrc. ˶m§Mr {ejm H$‘r
¶oBc
gyah-3. Amco B‘amZ 83
89
Ho$cr OmUma Zmhr qH$dm ˶m§Zm Cg§V XoIrc {‘iUma Zmhr. nU Vo cmoH$
gmoS>y Z, Oo Z§Va níMmÎmmn H$aVrc Am{U ñdV:cm gwYmaVrc. Va A„mh
IamoIaM A{Ve¶ j‘merc Am{U H¥$nmerc Amho. 90 nU Oo cmoH$ {dídmg
R>do ë¶mZ§Va A{dídmg XmIdVrc Am{U (hÅ>mnmoQ>r) ˶m§Mm AmUIr A{dídmg
dmT>V OmB©c, Va ˶m§Mm níMmÎmmn H$Xm{n ñdrH$macm OmUma Zmhr. Am{U hoM
cmoH$ gÝ‘mJm©nmgyZ ’$ma Xÿa Jocco o AmhoV. 91 {ZpíMVM Oo cmoH$ g˶mcm
ZmH$maʶmda R>m‘ am{hco Am{U ˶mM AdñWoV ‘aU nmdco, Oar ˶m§Zr
({ejonmgyZ ñdV:Mr gwQ>H$m H$ê$Z KoʶmgmR>r) n¥Ïdr BVHo$ gmoZo {Xco Var Vo
˶m§À¶mH$Sy>Z ñdrH$mabo OmUma Zmhr. ˶m§À¶mgmR>r XþI:Xm¶r {ejm V¶ma Amho
Am{U ˶m§Mm H$moUrhr gmhmæ`H$ AgUma Zmhr.
92
(lÕmd§Vm§Zmo!) Omoda Vwåhr Vwåhmcm gdm©V {චAgcocr dñVy
(A„mhÀ¶m ‘mJm©V) IM© H$arV Zmhr, Vmoda Vwåhr (A„mhÀ¶m ZOaoV)
gXmMmar ~Zy eH$V Zmhr. Am{U Oo H$mhr Vwåhr IM© H$aVm, {ZpíMVM A„mh
Vo nyUn© Uo OmUyZ Amho. 93 gd© àH$maMo AÞnXmW© BòmB©cÀ¶m ‘wcm§gmR>r d¡Y
hmoV,o ’$º$ ˶m {edm¶ Oo Vm¡amV (hm J«W§ ) AdVaʶmnydu ˶m§ZrM ñdV:gmR>r
{Z{fÕ R>adco hmoV.o ˶m§Zm gm§Jm, "Vwåhr g˶ ~mocV Agmc, Va Vm¡amV
KoD$Z ¶m Am{U Vmo dmMm.' 94 ¶mZ§Vahr Oo cmoH$ Ag˶ Jmoï>r gm§JVrc Am{U
˶mMm g§~Y§ A„mher OmoS>Vrc Va AgoM cmoH$ XþamMmar AmhoV. 95 (Vwåhr
˶m§Zm) gm§Jm, "A„mhZo g˶ gm§{JVco Amho, Va AmVm B~«mhr‘À`m Y‘m©Mo
AZwgaU H$am,' Omo gd© ImoQ>çm Jmoï>tnmgyZ Xÿa hmoD$Z (A„mhcm) nyUn© Uo
g‘{n©V Pmcocm hmoVm. VgoM Vmo ˶m cmoH$m§nH¡ $s ZìhVm Oo A„mhMo ^mJrXma
R>adVmV, (åhUOo Vmo AZoH$o ídadmXr cmoH$m§nH¡ $s ZìhVm). 96 {ZpíMVM Vo
n{hco Ka Amho Oo cmoH$m§gmR>r ~m§Yco Joco Amho, Oo "‘¸$m' ¶oWo Amho,
(A„mhÀ¶m) H¥$noZo nmdZ Pmcoco Vo {R>H$mU Amho Am{U g‘ñV {dídmgmR>r
84 Hw$amU
97
‘mJ©Xe©ZmMo Vo CJ‘ñWmZ Amho. {VWo ñnï> g§Xeo Agcoë¶m IwUm AmhoV,
B~«mhr‘Mo àmW©Zm-ñWmZ Amho, Am{U Omo H$moUr ˶mV àdoe H$aVmo, ˶mg
‘Z:em§Vr cm^Vo. Oo cmoH$ ¶m (A„mhÀ¶m Kam)n¶ªV nmohmoMÊ`mg g‘W© AmhoV,
˶m§À¶mda ho ~§YZH$maH$ Amho H$s, ˶m§Zr A„mhgmR>r hO H$amdm. Va g˶
ZmH$maUmè¶m§Zr ho cjmV R>do mdo H$s, {ZpíMVnUo A„mh gd© OJdm{g¶m§nmgyZ
{Zanoj Amho. (åhUOo ˶mcm H$moUmMrM qH$dm H$emMrM JaO Zmhr). 98
(˶m§Zm) gm§Jm, AmYrÀ¶m J«W§ m§Mo AZwgaU H$aUmè¶m§Zmo! A„mhÀ¶m g§Xeo mÛmao
àH$Q> Pmcoco g˶ H$~yc H$aʶmg Vwåhr H$m ZH$ma XoVm, Ooìhm H$s, A„mh
˶mda cj R>do Zy Amho, Oo H$mhr Vwåhr H$arV AmhmV? 99 (˶m§Zm) gm§Jm,
"AmYrÀ¶m J«W§ mMo AZwgaU H$aUmè¶m§Zmo! Vwåhr(A„mhÀ¶m ¶m J«W§ mda) {dídmg
R>do Umè¶m cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ H$m amoIVm? Am{U ˶m‘ܶo Xmof
emoYʶmMm à¶ËZ Vwåhr H$m H$aVm, Ooìhm H$s, Vwåhr ñdV: gmjr AmhmV (H$s
Vmo gai ‘mJ© Amho)? Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$arV AmhmV ˶m{df¶r, A„mh
‘wirM AZ{^k Zmhr.'
100
lÕmd§Vm§Zmo! (AmYrÀ¶m) J«W§ YmaH$m§nH¡ $s H$mhr Ago AmhoV, Oa
Vwåhr ˶m§Mo åhUUo ‘mݶ Ho$co Va Vo Vwåhmcm "g˶mMm' ˶mJ H$am¶cm
cmdVrc, Ooìhm H$s, Vwåhr ˶mda lÕm R>do Vm. 101 Ooìhm A„mhMo g§Xeo
Vwåhmcm EoH${dco OmV AmhoV, Voìhm Vwåhr g˶ H$go ZmH$mê$ eH$Vm? Am{U
Vw‘À¶m‘ܶo ˶mMm n¡J~§ a XoIrc CnpñWV Amho. Am{U Á¶mZo A„mher
‘O~yV g§~Y§ àñWm{nV Ho$co, ˶mcmM gÝ‘mJ© àmá Pmcm. 102 lÕmd§Vm§Zmo!
A„mhMo ^¶ ~miJm, Ogo ^¶ ~miJUo Amdí¶H$ Amho. A„mhcm nyUn© Uo
g‘{n©V Agcoë¶m AdñWo{edm¶ BVa AdñWoV Vwåhmcm ‘aU ¶oD$ Z¶o. 103
Am{U Vwåhr gd©OU {‘iyZ A„mhÀ¶m Xmoarcm KÅ> Yam Am{U Vw‘À¶mV {d^mOZ
hmoD$ XoD$ ZH$m. Am{U A„mhZo Vw‘À¶mda Ho$coë¶m ˶m CnH$mamMr AmR>dU
gyah-3. Amco B‘amZ 85

H$am, Vwåhr Va EH$‘oH$m§Mo eÌy hmoVm. ‘J ˶mZo ñZoh {Z‘m©U H$ê$Z Vw‘Mr ‘Zo
EH$Ì AmUcr. ˶mÀ¶m H¥$noZMo Vwåhr ^mD$ ^mD$ PmcmV. Vwåhr EH$m A{¾Hw$§ S>mÀ¶m
H$mR>mda C^o hmoVm, A„mhZo ˶mnmgyZ Vwåhmcm dmMdco, AemàH$mao A„mh
Amnco g§Xeo Vwåhmcm ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho, Á¶m‘wio Vwåhmcm (gXmMmamMo)
‘mJ©Xe©Z hmoBc© .
104
Am{U Vw‘À¶m‘ܶo Aem bmoH$m§Mm EH$ JQ> Agm¶cm nm{hOo, Omo
cmoH$m§Zm gËH¥$˶o H$aʶmMo AmdmhZ H$arc Am{U gMmoQ>rMr {eH$dU XoBc ©
105
Am{U XþîH¥$˶m§nmgyZ namd¥Îm H$arc, Va AgoM bmoH$ ¶eñdr hmoVrc.
Am{U Vwåhr ˶m cmoH$m§gmaIo hmoD$ ZH$m Á¶m§À¶mH$S>o g˶mMo ñnï> à‘mU
Amë¶mZ§Vahr ˶m§À¶mV Xþ’$ir {Z‘m©U Pmcr Am{U ˶m§Zr AmnmngmV ‘V^oX
Ho$cm. AemM cmoH$m§gmR>r ’$ma ‘moR>r {ejm Amho. 106 (ݶm¶mÀ¶m) ˶m
{Xder H$mhr Mohè¶m§da (AmZ§X‘¶r) VoO Agoc Am{U H$mhr H$mhr Mohao
(Xþ:ImZo) H$mid§S>cc o o AgVrc. Á¶m§Mo Mohao H$mid§S>cc
o o AgVrc, ˶m§Zm
gm§{JVco OmB©c, "Vwåhr lÕoMm A§JrH$ma Ho$ë¶mZ§Va g˶mcm ZmH$maUmao
~ZcmV Zm? Va ‘J MmIm g˶ ZmH$maʶm~Ôc hr {ejm.' 107 Am{U Á¶m§Mo
Mohao (AmZ§XmZo) M‘H$V AgVrc, Vo A„mhÀ¶m H¥$nmN>ÌmImcr AgVrc,
{VWoM Vo gX¡d amhVrc. 108 ho A„mhMo g§Xeo AmhoV, Oo Amåhr Vwåhmcm nyU©
g˶m{Zer EoH$drV AmhmoV Am{U A„mh OJmVrc cmoH$m§da H$moU˶mhr àH$maMm
Aݶm¶ H$ê$ BpÀN>V Zmhr. 109 Am{U Oo H$mhr AmH$memV Amho Am{U Oo
H$mhr n¥Ïdrda Amho, Vo gd© A„mhMoM Amho Am{U gd© Jmoï>r A„mhH$S>Mo
naVUma AmhoV.
110
Vwåhr (n¡J~§ a ‘whå‘X ¶m§Mo AZw¶m¶r) EH$ gdm}Îm‘ O‘mV AmhmV,
Á¶m§Zm ‘mZdOmVrÀ¶m H$ë¶mUmgmR>r KS>dZy nwT>o AmUʶmV Amco Amho. Vwåhr
(cmoH$m§Zm) gËH$‘mªMr {eH$dU XoVm Am{U ˶m§Zm XþîH¥$˶ H$aʶmg ‘ZmB©
86 Hw$amU
H$aVm Am{U Vwåhr A„mhda lÕm R>do Vm. AmVm Oa nyduMo J«W§ YmaH$ gwÕm
(Vw‘À¶mà‘mUoM) lÕmdmZ ~Zco AgVo Va ˶m§À¶mgmR>r Vo {ZpíMVM Mm§Jco
Pmco AgVo. ˶m§À¶mn¡H$s ’$ma WmoS>go o Iao lÕmd§V AmhoV, nU ~hþVm§e
˶m§À¶mn¡H$s Amkm Z nmiUmao AmhoV. 111 WmoS>rer BOm nmohmoMdʶm ì¶{V[aº$
Vo Vw‘Mo H$moUVohr ZwH$gmZ H$ê$ eH$V ZmhrV. Am{U Oa Vo Vw‘À¶mer cT>mB©
H$aVrc, Va Vo nmR> XmIdyZ (niyZ OmVrc), Voìhm ˶m§Zm H$moUmMohr gmhmæ¶
{‘iUma Zmhr. 112 Vo {OWo Hw$R>o AmT>iVrc {VWo Vo {Y¸$macoM OmVrc, nU
’$º$ ¶m {edm¶ H$s, Oo A„mher (˶mÀ¶m n¡J~§ am‘m’©$V) qH$dm cmoH$m§er
(A^¶ àmárMm) H$ama Ho$coco AgVrc. ˶m§Zr Va ñdV:da A„mhMm H$mon
AmoT>dZy KoVcm Amho, (˶mgmR>r ñdV:cm nmÌ R>a{dco Amho). åhUyZM ˶m§Zm
An‘m{ZV H$ê$Z nyUn© Uo Ooarg AmUʶmV Amco Amho. ho gd© ˶m§À¶mda
¶mgmR>r AmoT>dco Joc,o H$maU Vo A„mhÀ¶m IwUm§Ûmao ñnï> Pmcoco g˶
ZmH$maʶmda R>m‘ am{hco Am{U ˶m§Zr Aݶm¶mZo n¡J~§ am§Mr h˶m Ho$cr. ho gd©
˶m§À¶m Amkm Z nmiʶmÀ¶m Am{U ‘¶m©Xm ^§J H$aʶmÀ¶m gd¶r‘wiMo
KS>c.o
113
nyduÀ`m J«W§ mMo AZwgaU H$aUmao gd© EH$gmaIo ZmhrV, ˶m§À¶mVrc
EH$ JQ> Amnë¶m H$amamer àm‘m{UH$ Amho, Vo amÌrÀ¶m doiVo A„mhÀ¶m
g§Xeo m§Mo nR>U H$aVmV Am{U (˶mÀ¶mg‘moa) ZV‘ñVH$ hmoVmV. 114 Vo
A„mhda Am{U (ݶm¶mÀ¶m) A§{V‘ {Xdgmda ÑT> {dídmg R>do VmV, Vo gËH$‘mªMr
{eH$dU XoVmV d XþîH¥$˶ H$aʶmnmgyZ amoIVmV Am{U gËH$‘} H$aʶmÀ¶m
~m~VrV AmngmV ñnYm© H$aVmV. hoM gXmMmar cmoH$ AmhoV. 115 Am{U Oo
H$mhr gËH$‘} Vo H$aVrc ˶m~ÔcMo C{MV ~jrg ˶m§Zm ZmH$maco OmUma
Zmhr, Am{U A„mh ˶mMo ^¶ ~miJUmè¶m cmoH$m§Zm Mm§Jë¶màH$mao AmoiIyZ
Amho. 116 nU Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ am{hco, ˶m§Mr g§nÎmr d
gyah-3. Amco B‘amZ 87

˶m§Mr g§VVr A„mhÀ¶m {damoYmV ˶m§À¶m H$mhr Cn¶moJr nS>Uma Zmhr. Vo cmoH$
(ZaH$mÀ¶m) AmJrMo a{hdmgr AmhoV, VoWMo Vo gX¡d amhVrc. 117 ¶m
OJmVrc OrdZmV, Vo Oo H$mhr IM© H$aVmV ˶m§Mo CXmhaU ˶m dmè¶mgmaIo
Amho, Á¶m‘ܶo JmaR>m AgVmo Am{U Vmo (dmam) ˶m cmoH$m§À¶m {nH$m§dê$Z
OmVmo, Á¶m§Zr ñdV:daM Aݶm¶ Ho$cm Amho Am{U ˶m§Mo nrH$ Zï> H$ê$Z
Q>mH$Vmo. A„mhZo ˶m§À¶mda Aݶm¶ Ho$cocm Zmhr Va Vo ñdV:M Amnë¶mda
Aݶm¶ H$arV AmhoV.
118
{dídmg R>do Umè¶m§Zmo! An[a{MV cmoH$m§nH¡ $s (H$moUmghr) Vwåhr Amncm
{dídmgy {‘Ì ~Zdy ZH$m. Vo Vwåhmcm Ìmg nmoM{dÊ`mgmR>r H$moUVrhr g§Yr
J‘mdV ZmhrV. Vwåhr g§H$Q>mV gmnS>ë¶mMo nmhÿZ ˶m§Zm AmZ§X hmoVmo. ˶m§À¶m
Vm|S>y Z Oo eãX {ZKVmV ˶m‘YyZ ˶m§Mm Ûof^md àH$Q> hmoVmo Am{U ˶m§À¶m
‘Zm§‘ܶo Oo H$mhr XS>cc o o Amho, Vo Va ¶mnojmhr ^¶§H$a dmB©Q> Amho. Amåhr
Am‘À¶m IwUm Vw‘À¶mgmR>r CKS> H$ê$Z Q>mH$coë¶m AmhoV. Va ‘J Vwåhr
~wÕrMm dmna H$aUma Zmhr H$m? 119 Vwåhr Va ˶m§À¶mer ào‘mZo dmJʶmgmR>r
V¶ma AmhmV, nU Vo Vw‘À¶mer ào‘ H$arV ZmhrV. Am{U Vwåhr Va gd©
A„mhÀ¶m J«W§ m§da {dídmg R>do Vm. (nU ˶m§Mo Va Ago Amho), Ooìhm Vo
Vwåhmcm ^oQ>VmV, Voìhm Vo åhUVmV, "Amåhrhr lÕm R>do Umao AmhmoV.' nU
Ooìhm Vo EH$m§VmV (Amnë¶m gmWrXmam§Zm) ^oQ>VmV, Voìhm Vo Vw‘À¶mda amJmZo
Amncr ~moQ>o Mmdy cmJVmV. ˶m§Zm gm§Jm, "Vwåhr Amnë¶m amJmVM ‘ê$Z Om'.
{ZpíMVM cmoH$m§À¶m ‘Zm§‘ܶo H$m¶ Amho, ¶mMo A„mhcm nyU© kmZ Amho. 120
Am{U Vw‘Mo H$mhr ^co hmoV Agoc Va Vo ˶m§Zm nmhdV Zmhr, Am{U Ooìhm
Vw‘Mo H$mhr dmB©Q> hmoV Agoc Va ˶mMm ˶m§Zm AmZ§X hmoVmo. nU Vwåhr Yra
Yamc Am{U A„mhMo ^¶ ~miJmc, Va ˶m§Mr H$mañWmZo Vw‘Mo H$moUVohr
ZwH$gmZ H$ê$ eH$Uma ZmhrV. Vo Oo H$mhr H$arV AmhoV ˶mg A„mhZo
88 Hw$amU
(Amnë¶m eº$sZo) doT>y Z R>do co Amho.
121
(n¡J~§ a! Vmo {Xdg AmR>dm) Ooìhm Vwåhr ^ë¶m nhmQ>o lÕmd§Vm§Zm
¶wÕmÀ¶m ‘moÀ¶m©da {Z¶wº$ H$aʶmgmR>r Amnë¶m Kê$Z {ZKmcm hmoVm. Am{U
A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho. 122 ˶mdoir Vw‘À¶mn¡H$s
XmoZ JQ> ‘ZmZo IMV hmoV,o nU A„mh ˶m§Mm ajUH$Vm© ~ZyZ C^m hmoVm Am{U
lÕmd§Vm§Zr A„mhdaM {dg§~Zy amhm`cm hdo. 123 Am{U A„mhZo ~ÐÀ¶m
(cT>mB©V) AmYrhr Vwåhmcm ‘XV Ho$cocr Amho, Ooìhm Vwåhr nyUn© Uo H$‘Omoa
hmoVm. Va A„mhMr OmU R>do m, åhUOo Vwåhr ˶mMo H¥$Vk ~Zy eH$mc. 124
(Am{U AmR>dm) Ooìhm Vwåhr lÕmd§Vm§Zm Ago åhUV hmoVm H$s, ho Vw‘À¶mgmR>r
nwago o Zmhr H$m H$s, Vw‘Mm nmcZH$Vm© VrZ hOma XyVm§Zm nmR>dZy Vw‘Mr ‘XV
H$aoc? 125 Vwåhr Oa ghZercVm ~miJUmao Am{U A„mhMo ^¶ ~miJUmao
~ZcmV (Va H$miOr H$aʶmMo H$mhr H$maU Zmhr). Oa eÌyZo Vw‘À¶mda
AMmZH$ MT>mB© Ho$cr, Va Vw‘Mm nmcZH$Vm© nmM hOma gwg‚m XyVm§Zm nmR>dZy
Vw‘Mr ‘XV H$aoc. 126 hr Jmoï> A„mhZo (Amnë¶m n¡J~§ amH$adr) ¶mgmR>r
gm§{JVcr H$s, Vr Vw‘À¶mgmR>r ew^dmVm© R>amdr, Am{U Vw‘Mr ‘Zo g§Vïw >
ìhmdrV. ‘XV Va A„mhH$Sy>ZM àmá hmoV,o Omo gd©e{º$‘mZ d ~w{ÕdmZ Amho.
127
(Vw‘Mr ‘XV) ¶mgmR>r Ho$cr OmB©c H$s, A„mh (Vw‘À¶mÛmao) ˶m
cmoH$m§Mm {~‘moS> H$aoc, Oo g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ AmhoV, Am{U ˶m§Zm
An‘m{ZV H$aoc, OoUHo $ê$Z Vo {Zame hmoD$Z ‘mKma KoVrc. 128 n¡J~§ a!
Vw‘Mm ¶m Jmoï>rer H$mhrhr g§~Y§ Zmhr H$s, A„mh ˶m§À¶m níMmÎmmnmMm
ñdrH$ma H$ê$Z (˶m§Zm j‘m H$arc) qH$dm ˶m§Zm {ejm H$arc, H$maU Vo
A˶mMmar AmhoV. 129 Am{U AmH$memV Oo H$mhr Amho d n¥Ïdrda Oo H$mhr
Amho Vo gd© A„mhÀ¶mM {Z¶§ÌUmV Amho. Vmo BÀN>rc ˶mg j‘m H$aVmo Am{U
BÀN>rc ˶mg {ejm H$aVmo. Am{U A„mh ’$ma j‘merc d H¥$nmerc Amho.
gyah-3. Amco B‘amZ 89
130
lÕmd§Vm§Zmo! ì¶mOmÛmao Amnë¶m g§nÎmrcm XþßnQ>, Mm¡nQ> H$ê$ ZH$m,
(åhUOo ì¶mO Am{U ì¶mOmda ì¶mO KoD$Z Amnë¶m g§nÎmrMr dmT> H$ê$
ZH$m) Am{U A„mhMo ^¶ ~miJm VaM Vwåhr ¶eñdr ìhmc. 131 ˶m
AmJrnmgyZ ñdV:Mm ~Mmd H$am, Vr V¶ma H$aʶmV Amcocr Amho, ˶m
cmoH$m§gmR>r Oo g˶ ZmH$maVmV. 132 A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amÀ¶m Amkm§Mo
nmcZ H$am åhUOo Vw‘À¶mda H¥$nm Ho$cr OmB©c. 133 Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
j‘màmárgmR>r Am{U ˶m ñdJm©À¶m àmárgmR>r AmngmV ñnYm© H$aUmao ~Zm,
Omo ñdJ© AmH$me Am{U O{‘Zrà‘mUo {demc Amho. Omo V¶ma H$aʶmV Amcm
Amho, A„mhMo ^¶ ~miJUmè¶m§gmR>r. 134 Oo (A„mhÀ¶m H$m¶m©V) IM©
H$aVmV, g§nÞ AdñWm AgVmZm Am{U hcmIrMr AdñWm AgVmZm XoIrc,
Oo Amnë¶m H«$moYmda {Z¶§ÌU R>do VmV Am{U cmoH$m§Zm j‘m H$aVmV. A„mhcm
(AgoM) gXmMmar cmoH$ {චAmhoV. 135 Am{U Ooìhm ˶m§À¶mH$Sy>Z H$moUVohr
XwîH¥$Ë` KS>Vo qH$dm ñdV:daM Vo Aݶm¶ H$ê$Z ~gVmV, Voìhm ˶m§Zm
A„mhMr AmR>dU hmoVo Am{U Amnë¶m nmnm§~Ôc j‘m¶mMZm H$ê$ cmJVmV.
(H$maU ˶m§Zm ¶m Jmoï>rMr nyU© OmUrd Amho H$s,) A„mh{edm¶ Xþgam H$moU
Amho Omo nmnm§Mr j‘m H$ê$ eH$Vmo? Am{U ˶m§À¶mH$Sy>Z Or H$mhr MyH$ KS>cr
˶m{df¶r Vo OmUyZ~wOZy AmJ«h YaV Zmhr. 136 AemM cmoH$m§Zm ~jrg
åhUyZ ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z j‘m Amho, Am{U ˶m§Zm Aem ~mJm {Xë¶m
OmVrc Á¶m§À¶mImcyZ nmʶmMo (‘Z àgÞ H$aUmao) àdmh dmhV AgVrc
Am{U {VWo Vo Zoh‘rgmR>r {Zdmg H$aVrc. {H$Vr O~aXñV ~jrg Amho
gËH$‘} H$aUmè¶m§gmR>r! 137 {d{dY àH$maMr OrdZnÕVr (Agcoco cmoH$)
Vw‘À¶m AmYr hmoD$Z Joco AmhoV. (˶m§À¶mV AZoH$ CXmhaU AmhoV.) Va
O{‘Zrda qhSy>Z nmhm H$s, H$gm eodQ> Pmcm ˶m cmoH$m§Mm Á¶m§Zr g˶mcm
Ag˶ R>a{dco? 138 ho Hw$amU cmoH$m§gmR>r gwñnï> {ZdoXZ Amho Am{U (A„mhMo)
90 Hw$amU
^¶ ~miJUmè¶m§gmR>r ‘mJ©Xe©Z Am{U gXþnXoe.
139
Yra IMy XoD$ ZH$m Am{U Xþ:Ir hmoD$ ZH$m, {ZpíMVnUo Vw‘MoM
nmaS>o OS> amhrc Oa Vwåhr Iao lÕmd§V Agmc. 140 Oa Vwåhmcm BOm
nmoMcocr Amho Va Vw‘À¶m eÌÿZ§ m XoIrc VemM àH$maMr BOm nmoMcocr Amho.
Am{U Amåhr Ago (gw:I-Xþ:ImMo) {Xdg cmoH$m§da AmcQy>Z nmcQy>Z AmUV
AgVmo. ho AemgmR>r H$s, A„mhZo lÕmd§Vm§Mr {MÝhm§{H$V H$ê$Z {ZdS>
H$amdr Am{U Vw‘À¶m‘YyZ H$mhr cmoH$m§Zm gmjrXma ~Zdmdo. Am{U A„mhcm
A˶mMmar cmoH$ {චZmhrV. 141 ho ¶mgmR>r H$s, A„mhZo lÕmd§Vm§Zm
(AlÕm§nmgyZ doJio H$ê$Z) ewÕ H$amdo Am{U ˶m g˶ ZmH$maUmè¶m
lÕmhrZm§Mm Zme H$amdm. 142 Vw‘À¶mn¡H$s H$moU-H$moU (A„mhÀ¶m ‘mJm©V)
à¶ËZerc am{hco Am{U H$moU-H$moU à{VHy$c n[apñWVrV Amnco Y¡¶© IMy Z
XoVm AT>i am{hco, (Aer Vw‘Mr H$gmoQ>r) A„mhZo nm{hcocr ZgVmZmM
Vwåhmcm ñdJ© {‘iyZ OmB©c, Ago Vwåhmcm dmQ>Vo H$s H$m¶? 143 (A„mhÀ¶m
‘mJm©V) Vwåhr ‘aUmMr BÀN>m, ˶mMr doi ¶oʶmnyduM H$aV hmoVm, nU Ooìhm
Vwåhr ˶mcm (¶oVmZm) CKS>çm S>mù o ¶m§Zr nm{hco Voìhm nmhVM am{hcmV.
144
‘whå‘X Va Ho$di EH$ n¡J~§ a AmhoV, Ë`m§À`mnydu AZoH$ n¡J~§ a
hmoD$Z Joco AmhoV. ‘J Oa ˶m§Mm ‘¥Ë¶y Pmcm qH$dm ˶m§Mr h˶m Pmcr, Va
Vwåhr (˶m§Mo AZwgaU H$aUo gmoS>y Z) ˶m§À¶mH$S>o nmR> {’$admc H$m¶? Am{U
Omo H$moUr nmR> {’$adoc, Vmo A„mhMo H$moUVohr ZwH$gmZ H$aUma Zmhr. Am{U
A„mh H¥$Vk cmoH$m§Zm Z¸$sM Mm§Jco ’$i XoBc © . 145 Am{U A„mhÀ¶m
nadmZJr{edm¶ H$moUVmhr Ord ‘aU nmdy eH$V Zmhr. nU (A„mhH$Sy>Z)
AJXr R>adcoë¶m doido aM (à˶oH$ Ord ‘aU nmdoc). Am{U Á¶mcm ¶m
OJmVM ’$i hdo Agoc, Va Vo Amåhr ˶mg XoD$ Am{U Á¶mcm ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OrdZmV ’$i hdo Agoc, Va Vo Amåhr ˶mg XoD$. Am{U H¥$Vk cmoH$m§Zm
gyah-3. Amco B‘amZ 91
146
Amåhr {ZpíMVM (Mm§Jco) ’$i XoD$. (AmYr hmoD$Z Jocëo ¶m) {H$VrVar
n¡J~§ am§Zm (A„mhÀ¶m ‘mJm©V) A„mhÀ¶m {Zð>mdmZ ^º$m§Zm gmo~V KoD$Z cT>mB©
H$amdr cmJcr. A„mhMo ‘mJ© AZwgaVmZm ˶m§À¶mda g§H$Q>o Amcr, nU Vo ‘ZmZo
IMco ZmhrV. Zm Vo (eÌÿg‘moa) X~co, Zm ˶m§Zr ninwQ>no UmMo àXe©Z Ho$co. Am{U
A„mhcm g§¶‘r cmoH$ {චAmhoV. 147 Am{U ˶m§À¶m Vm|S>yZ ¶m {edm¶ Xþgao eãX
{ZKmco ZmhrV H$s, ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Oo H$mhr AY‘© Am‘À¶m hmVyZ KS>co
˶mcm j‘m H$a. Am{U Omo H$mhr A{VaoH$ Am‘À¶mH$Sy>Z KS>cm ˶mcmhr j‘m H$a.
Am‘À¶m nm¶m§Zm S>J‘Jy XoD$ ZH$mog, g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§À¶m {déÕ Amåhmcm
gmhmæ` H$a. 148 Va A„mhZo ˶m§Zm ¶m OJmV nm[aVmo{fH$ {Xco Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OJmVhr E˶m§À¶mgmR>r ’$ma ‘moR>o nm[aVmo{fH$ Amho. H$maU A„mhcm gËH$‘} H$aUmao
cmoH$ (’$ma) {චAmhoV.
149
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Vwåhr Oa ˶m§Mo åhUUo EoH$mc, Oo
g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ AmhoV, Va Vo cmoH$ Vwåhmcm (Á¶m gÝ‘mJm©da Vwåhr
‘mJ©ñW AmhmV) {VH$S>o nmR> {’$adm¶cm cmdVrc. (Am{U Ago Pmë¶mg)
Vwåhr (‘moR>çm) ZwH$gmZmV amhUmè`m§nH¡ $s Agmc. 150 Ago Zmhr, Va A„mh
Vw‘Mm ajUH$Vm© Amho Am{U VmoM gdm}Îm‘ gmhmæ¶H$Vm© Amho. 151 Oo cmoH$
g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ AmhoV (˶m lÕmhrZm§À¶m) öX¶mV Amåhr Vw‘Mm
Xamam {Z‘m©U H$ê$, H$maU ¶m§Zr Aem§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo R>adco Amho,
Á¶m§À¶m~Ôc A„mhZo H$moUVohr à‘mU nmR>{dcoco Zmhr. ˶m§À¶m ‘w¸$m‘mMo
{R>H$mU ZaH$mMr AmJ Amho. {H$Vr dmB©Q> {R>H$mU Amho Vo A˶mMmar cmoH$m§gmR>r!
152
Am{U A„mhZo Vwåhmcm {Xcoco dMZ nyU© Ho$co, Ooìhm A„mhÀ¶m nadmZJrZo
Vwåhr Vw‘À¶m eÌÿMm Zm¶ZmQ> H$arV hmoVm. nU Z§Va Vwåhr Xþ~ionUm XmI{dcmV
Am{U n¡J~§ amÀ¶m AmXoemÀ¶m ~m~VrV AmngmV ‘V^oX Ho$cmV. Am{U
(n¡J~§ amÀ¶m) AmkoMo nmcZ Ho$cm ZmhrV. A„mhZo Vo (¶wÕmVrc {dO¶)
92 Hw$amU
Vw‘À¶m S>mù o ¶m§g‘moa AmUco hmoV,o Oo Vwåhmcm hdo hmoV.o (nU Vw‘À¶m Adko‘i
w o
A„mhZo Amncr ‘XV Wm§~dcr,) (H$maU) Vw‘À¶mn¡H$s H$mhr Ago hmoV,o
Á¶m§Mr Aer BÀN>m hmoVr H$s, Or H$mhr (YZgm‘J«r) ˶m§Zm {‘im¶Mr Amho,
Vr ¶m OJmVM {‘iyZ Omdr, Va H$mhr ‘mÌ ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmMo A{^cmfr
hmoV.o
Z§Va A„mhZo Vw‘Mr narjm KoʶmgmR>r Vw‘À¶m hmVyZ Vw‘À¶m eÌÿMm
nam^d hmoD$ {Xcm Zmhr. nU AmVm ˶mZo Vwåhmcm j‘m Ho$cr Amho. Am{U
A„mh lÕmd§Vm§da A{Ve¶ H¥$nm H$aUmam Amho. 153 (Vr doi AmR>dm) Ooìhm
Vwåhr (‘moMm© gmoS>y Z) niyZ OmV hmoVm d H$moUmH$S>ho r ‘mJo diyZ nmhV ZìhVm,
Am{U n¡J~§ a ‘mJyZ Vwåhmcm hmH$ ‘maV hmoVm, (Vw‘À¶m ¶m dmJUwH$s‘wio
n¡J~§ amcm Omo Ìmg Pmcm ˶mÀ¶m EodO) A„mhZo Vwåhmcm Xþ:Imda Xþ:I
nmoM{dco. åhUOo (Vwåhmcm ^{dî¶mV hm YS>m {‘imdm H$s), Vwåhr Oo J‘mdcoV
qH$dm Oo g§H$Q> Vw‘À¶mda Amco ˶m~Ôc Vwåhr {Zame hmoD$ Z¶o. Am{U Vwåhr
Oo H$mhr H$arV AmhmV, ˶mMr A„mhcm nyU© OmUrd Amho.
154
A„mhZo Xþ:ImZ§Va Vwåhmcm ‘Z:em§Vr àXmZ Ho$cr, Vw‘À¶mn¡H$s H$mhr§Zm
PmonMo r JwJ§ r XoD$Z. Vw‘À¶mn¡H$s H$mhr Ago hmoV,o Á¶m§Zm ’$º$ ñdV:Mr qMVm
hmoVr. Vo A„mhg§~Y§ mZo ‘Zmo‘Zr MwH$sÀ¶m ({ZamYma) H$ënZm ~miJyZ hmoV,o
nyUn© Uo AkmZmda AmYm[aV H$ënZm ˶m hmo˶m, Oem H$ënZm Bñcm‘nyd© H$mimV
hmo˶m. Vo {dMmaVmV, "¶m ~m~VrV Amåhmcmhr H$mhr ({ZU©¶ H$aʶmMm) A{YH$ma
Amho H$m?' (˶m§Zm) gm§Jm, "({ZU©¶ H$aʶmMm) g§nUy © A{YH$ma A„mhÀ¶mM
hmVr Amho'. (nU {OWn¶ªV ˶m§Mm g§~Y§ Amho). ˶m§À¶m ‘ZmV Oo Amho, (åhUOo
A„mhda ÑT> lÕoMm A^md) Vo Vw‘À¶mnmgyZ cndy nmhV AmhoV Am{U Vo
Vw‘À¶mg‘moa CKS> H$aUma ZmhrV. Vo (Vwåhmcm) åhUVmV, "Amåhmcmhr H$mhr
{ZU©¶ KoʶmMm A{YH$ma AgVm Va Am‘À¶m EdT>çm OmñV cmoH$m§Mo àmU
gyah-3. Amco B‘amZ 93

(dm¶m) Joco ZgVo.' (˶m§Zm) gm§Jm, "Oar Vwåhr Vw‘À¶m KarM Wm§~cm AgVm,
Var Á¶m§Mo ‘aU AQ>i hmoV,o Vo Amnë¶m ‘¥Ë¶wñWir Oê$a Joco AgVo.' ho gd©
¶mgmR>r KS>co H$maU, A„mhcm Vw‘À¶m ‘Zm§‘ܶo Oo H$mhr Amho ˶mMr narjm
nmhm¶Mr hmoVr Am{U Oo H$mhr Vw‘À¶m ‘Zm§‘ܶo Amho ˶mcm (narjoÛmao) ewÕ
H$am¶Mo hmoV.o Vw‘À¶m ‘Zm§‘ܶo H$m¶ Amho Vo A„mh nyUn© Uo OmUyZ Amho. 155
XmoÝhrH$S>rc g¡Ý¶ Ooìhm EH$‘oH$mcm {^S>co Voìhm Vw‘À¶mn¡H$s Á¶m§Zr (Amnë¶m
H$V©ì¶mH$S>)o nmR> {’$adcr hmoVr, (˶mMo H$maU åhUOo) ˶m§À¶m ñdV:À¶m
C{Udm§‘i w o g¡VmZmZo ˶m§Mo nm¶ S>i‘irV Ho$co hmoV.o nU AmVm A„mhZo ˶m§Zm
j‘m Ho$cr Amho. IamoIa, A„mh ’$ma j‘merc d g§¶‘r Amho.
156
lÕmd§Vm§Zmo! Vwåhr ˶m cmoH$m§gmaIo hmoD$ ZH$m, Oo g˶ ZmH$maʶmgmR>r
hÅ>mg noQ>cc o o AmhoV. Vo Amnë¶m ˶m ~m§Ydm§{df¶r åhUVmV, Oo àdmgmXaå¶mZ
qH$dm ¶wÕmV gm‘rc Pmco AgVmZm ‘¥Ë¶y nmdVmV, "Vo Oa Am‘À¶m~amo~a
am{hco AgVo, Va Vo ‘oco ZgVo qH$dm ‘maco Joco ZgVo.' (ho AemgmR>r KS>co
H$s), A„mhZo ˶m§À¶m Aem {dMmam§Zm ˶m§À¶m ‘ZmV IoX {Z‘m©U hmoʶmg
H$maUr^yV R>admdo. Va A„mhM OrdZ àXmZ H$aVmo Am{U ‘¥Ë¶y KS>dZy
AmUVmo Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$aV AmhmV, Vo gd© A„mh nmhV Amho. 157
Oa Vwåhr A„mhÀ¶m ‘mJm©V ‘maco JocmV qH$dm ‘¥Ë¶y nmdcmV Va A„mhH$Sy>Z
{‘iUmar j‘m d H¥$nm (¶m Jmoï>r) ˶m gd© dñVyn§ j o m {ZpíMVM loð> AmhoV,
158
Á¶m§Mm Vo (¶m OJmV) gmR>m H$arV AmhoV. Oar Vwåhr ‘¥Ë¶y nmdcmV qH$dm
‘maco JocmV Var Vwåhmcm {ZpíMVM A„mhH$S>o EH$Ì H$ê$Z AmUco OmB©c.
159
n¡J~§ a! hr Va A„mhMrM H¥$nm Amho H$s, Vwåhr Ë`m§À`mà{V ‘¥Xÿ ñd^md
Agcoco AmhmV, Am{U Vwåhr Oa CJ« ñd^mdmMo Am{U H$R>mao ‘ZmMo AgVm,
Va Vo cmoH$ {ZpíMVM Vwåhmcm gmoS>y Z {ZKyZ Joco AgVo. (n¡J~§ a!) ˶m§Zm
(Vwåhr) j‘m H$am Am{U (A„mhH$S>)o ˶m§À¶mgmR>r j‘oMr ¶mMZm H$am Am{U
94 Hw$amU
(‘hÎdmÀ`m àíZm§da) ˶m§À¶mer g„m‘gcV H$am. ‘J Ooìhm (EImÚm H¥$Vr
¶moOZo{df¶r) {ZU©¶ ¿¶mc Va A„mhda (ÑT>) {dídmg R>do m. Am{U Vo cmoH$
A„mhcm {චAmhoV, Oo ˶mÀ¶mda {dídmg R>do VmV. 160 Am{U Oa A„mhZo
Vwåhmcm ‘XV Ho$cr Va H$moUrhr Vwåhmcm ‘mV XoD$ eH$V Zmhr, nU Oa ˶mZo
Vw‘À¶mH$Sy>Z ˶mMr ‘XV H$mTy>Z KoVcr, Va ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moU Amho
Omo Vwåhmcm ‘XV H$ê$ eH$Vmo? åhUyZ {dídmg R>do Umè¶m§Zr A„mhdaM
{dídmg R>do m¶cm nm{hOo.
161
H$moUVmhr n¡J~§ a Ago H$aUo e³¶ Zmhr H$s, Vmo (A„mhÀ¶m g§Xeo m§nH¡ $s)
H$mhr ^mJ cndyZ R>do c o , Am{U Omo H$moUr cndyZ R>do ʶmMo Ago H¥$˶ H$aoc,
Vmo ˶m cn{dcoë¶m Jmoï>rcm nwZéËWmZmÀ¶m {Xder Amnë¶m ~amo~a KoD$Z
¶oBc
© . ‘J à˶oH$mcm, ˶mZo H$‘©ê$nr Or H$‘mB© Ho$cr Agoc, {VMm nwano ay
‘mo~Xcm {Xcm OmB©c, Am{U H$moUmdahr Aݶm¶ Ho$cm OmUma Zmhr. 162
A„mhÀ¶m ‘OuZwgma OrdZ ì¶VrV H$aUmam ‘mUyg, ˶m ‘mUgmgmaIm H$gm
hmoD$ eH$Vmo, Á¶mZo ñdV:da A„mhMm amJ AmoT>dZy KoVcm? ˶mMo {R>H$mU
Va ZaH$mV Amho. {H$Vr ^¶mdh {R>H$mU Amho Vo! 163 A„mhÀ¶m Ñï>rV ˶m§Mo
(nyUn© Uo) doJdoJio XO} AmhoV, Am{U A„mh Vo gd© nmhV Amho Oo H$mhr Vo
H$arV AmhoV. 164 IamoIa A„mhZo lÕmd§Vm§da ’$ma ‘moR>r H¥$nm Ho$cr H$s,
˶mZo ˶m§À¶m‘YyZM EH$m n¡J~§ amcm ({ZdS> H$ê$Z) C^o Ho$co, Omo ˶m§Zm
A„mhMo g§Xeo EoH$dVmo Am{U ˶m§Mo ‘Z ewÕ H$aVmo Am{U Vmo ˶m§Zm J«W§
VgoM ehmUnU {eH$dVmo. ¶mnydu {ZpíMVnUo Vo MwH$sÀ¶m ‘mJm©da hmoV.o
165
H$m¶! (ho Iao Zmhr?) Ooìhm Vw‘À¶mda EImXo g§H$Q> Amco Va Vwåhr
Ago åhUVm, "ho g§H$Q> H$moR>y Z Amco? nU ¶m AmYr Vw‘À¶m hmVyZ (Vw‘À¶m
eÌÿda) ¶m nojm XþßnQ> ‘moR>o g§H$Q> Amco hmoV.o ' (˶m§Zm) gm§Jm, "ho VwåhrM
ñdV:da AmoT>dZy KoVcoco Amho.' Am{U IamoIa, A„mh gd© H$mhr H$aʶmg
gyah-3. Amco B‘amZ 95
166
g‘W© Amho. Á¶m {Xder XmoÝhrH$S>rc g¡Ý¶o EH$‘oH$mcm {^S>cr, ˶m
{Xder Oo g§H$Q> Vw‘À¶mda Amco, Vo A„mhÀ¶m nadmZJrZoM Vw‘À¶mda Amco
hmoV.o Am{U ho AemgmR>r (KS>co H$s), A„mhcm gÀÀ¶m lÕmd§Vm§Mr {ZdS>
H$aVm ¶mdr. 167 Am{U ˶m§Zmhr {MÝhm§{H$V H$aVm ¶mdo Oo T>mJ| r hmoV.o Ooìhm
˶m§Zm Ago gm§JʶmV Amco hmoVo H$s, ¶m, A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r cT>m Am{U
eÌÿnmgyZ ñdV:Mm ~Mmd H$am. Voìhm Vo CÎmaco, "¶wÕ hmoBc © Ago Amåhmcm
‘mhrV AgVo, Va Amåhr Adí¶ Vw‘À¶m~amo~a Amcmo AgVmo.' ˶m {Xder Vo
lÕonj o m AlÕoÀ¶m A{YH$ Odi hmoV.o Am{U Oo ˶m§À¶m ‘ZmV Zmhr Vo
Amnë¶m Vm|S>mZo ~mocV AmhoV. Vo, Oo cn{dʶmMm à¶ËZ H$arV AmhoV,
A„mhcm Vo nyUn© Uo ‘mhrV Amho. 168 ho Va ñdV: ‘mJo ~gyZ am{hco (¶wÕmV
gm‘rc Pmco Zmhr). (Am{U ¶wÕmV R>ma Pmcoë¶m) Amnë¶m ~m§Ydm{df¶r
åhUmco, "˶m§Zr Oa Am‘Mo åhUUo EoH$co AgVo Va Vo ‘maco Joco ZgVo.'
(˶m§Zm) gm§Jm, "Vw‘Mo åhUUo Iao Agoc Va ‘¥Ë¶ycm ñdV:nmgyZ doJio
H$ê$Z XmIdm.'
169
Oo A„mhÀ¶m ‘mJm©V R>ma Pmco ˶m§Zm ‘¥V g‘Oy ZH$m. Vo Va {Od§V
AmhoV Amnë¶m nmcZH$˶m©Odi, Vo {VWoo CnOr{dH$m àmá H$arV AmhoV.
170
A„mhZo Amnë¶m H¥$noZo ˶m§Zm Oo {Xco Amho ˶mda Vo ’$ma AmZ§Xr AmhoV.
Am{U (˶m§M)o Oo (~m§Yd) ‘mJo am{hco AmhoV, Vo AOyZ ˶m§Zm ¶oD$Z
{‘imcoco ZmhrV, ˶m§À¶m{df¶r XoIrc ew^ dmVm© àmá H$ê$Z Vo AmZ§Xr hmoV
AmhoV. Vo (AmVm) H$Yrhr ^¶mZo J«ñV hmoUma ZmhrV qH$dm H$moU˶mhr àH$maÀ¶m
Xþ:Imcm Vo H$Yrhr gm‘moao OmUma ZmhrV. 171 Vo AmZ§Xr hmoV AmhoV ¶mgmR>r
H$s, A„mhZo ˶m§À¶mda CnH$ma Ho$co d ’$ma ‘moR>r H¥$nm Ho$cr. (˶m§Zm ‘mhrV
Amho H$s), A„mh lÕmd§Vm§À¶m (gËH$‘mªM)o ’$i dm¶m OmD$ XoV Zmhr. 172
Á¶m cmoH$m§Zr (˶m§Zm) AmKmV Pmcocm AgVmZm XoIrc, A„mh Am{U ˶mÀ¶m
96 Hw$amU
n¡J~§ amÀ¶m hmHo$cm à{VgmX {Xcm. Aem§nH¡ $s Á¶m§Zr gËH$‘} Ho$cr Am{U
A„mhMo ^¶ ~miJV am{hco. ˶m§À¶mgmR>r {ZpíMVM ’$ma ‘moR>o nwʶ’$i
Amho.
173
˶m§Zm (H$mhr) cmoH$m§Zr (Ago) gm§{JVco, "eÌÿZo Vw‘À`m{déÕ ’$ma
‘moR>m ’$m¡O’$mQ>m EH${ÌV Ho$cm Amho, Va ˶m§À¶mnmgyZ gmdY amhm.' (cmoH$m§H$Sy>Z
Ago EoH$y Z) Ë`m§Mm A„mhdaMm {dídmg AmUIr ÑT> Pmcm. ˶mda Vo (lÕmd§V)
åhUmco, "A„mh Am‘À¶mgmR>r nwago m Amho Am{U VmoM gdm}Îm‘ g§ajUH$Vm©
Amho'. 174 Am{U Vo ¶wÕ^y‘rhÿZ (Amnë¶m Kar) A„mhMm H¥$nmàgmX KoD$Z
Am{U ˶mMr ‘Ou g§nmXZ H$ê$Z naVco. ˶m§Zm H$moU˶mhr àH$maMm Ìmg
Pmcm Zmhr, H$maU Vo A„mhÀ¶m BÀN>Mo o AZwgaU H$arV hmoV.o Am{U A„mh
’$ma H¥$nm H$aUmam Amho. 175 Vmo Va g¡VmZ Amho, Omo Amnë¶m gmWrXmam§Mo ^¶
Vw‘À¶m‘ܶo {Z‘m©U H$ê$ nmhVmo. nU Vwåhr ˶m§Zm {^D$ ZH$m, Ho$di ‘mPoM
(A„mhMoM) ^¶ ~miJm, Oa Vwåhr gƒo lÕmd§V Agmc.
176
Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmgmR>r MT>mAmoT> H$arV AmhoV ˶m§À¶m ¶m
H¥$˶mZo (n¡J~§ a!) Vwåhr Xþ:Ir hmoD$ ZH$m. Vo A„mhcm H$moU˶mhr àH$maMo
ZwH$gmZ nmoMdy eH$V ZmhrV. ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV (A„mhÀ¶m H¥$noV)
˶m§Mm H$gcmhr dmQ>m Agy Z¶o, Aer A„mhMrM BÀN>m Amho. ^¶mdh {ejm
˶m§Mr dmQ> nmhV Amho. 177 IamoIaM Vo cmoH$ Á¶m§Zr lÕoÀ¶m {H$‘Vrda
AlÕm {dH$V KoVcr, Vo A„mhMo H$moUVohr ZwH$gmZ H$ê$ eH$V ZmhrV;
Am{U ˶m§Zm H$R>mao {ejm ^moJmdr cmJUma Amho. 178 Oo g˶ ZmH$maʶmda
R>m‘ AmhoV, ˶m§Zr Agm {dMma ‘ZmV AmUy Z¶o H$s, Amåhr Or gdcV ˶m§Zm
XoV AmhmoV Vr ˶m§À¶mgmR>r ’$ma Mm§Jcr Jmoï> Amho. Amåhr ˶m§Zm Ho$di
¶mgmR>r gdS> XoV AmhmoV H$s, ˶m§Zr (ñdV:gmR>r) nmnmMo Iyn ‘moR>o AmoPo
O‘m H$amdo. ˶m§À¶mgmR>r Va ’$ma ‘moR>r An‘mZOZH$ {ejm Amho.
gyah-3. Amco B‘amZ 97
179
(ho g˶ ZmH$maUmè¶m§Zmo!) lÕmd§V cmoH$ gܶm Á¶m AdñWoV AmhoV,
˶m AdñWoV A„mh ˶m§Zm H$Yrhr gmoS>Uma Zmhr. (nU ’$º$) Omon¶ªV Vmo
Mm§Jë¶m§Zm Xþï>mn§ mgyZ AcJ H$arV Zmhr. Am{U A„mhMr hr nÕV Zmhr H$s,
Vmo Vwåhmcm AÑí¶ Jmoï>r OmUʶmMr Ñï>r Úmdr. nU (˶m H$m‘mgmR>r) A„mh
Amnë¶m n¡J~§ am§nH¡ $s Á¶mcm BpÀN>Vmo ˶mMr {ZdS> H$aVmo. åhUyZ Vwåhr {dídmg
R>do m A„mhda Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ am§da, Am{U Oa Vwåhr (A„mhda) {dídmg
R>do Umao ~ZcmV Am{U XþîH¥$˶m§nmgyZ ñdV:cm Xÿa R>do cmV Va Vw‘À¶mgmR>r
’$ma ‘moR>o ~jrg Amho.
180
Am{U Á¶m cmoH$m§Zm A„mhZo Amnë¶m H¥$noZo Oo {Xco Amho ˶m
~m~VrV Vo Amnco hmV AmISy>Z KoVmV (H§$OyfnUm Xe©{dVmV) ˶m§Zr Ago
A{O~mV g‘Oy Z¶o H$s, Vo ˶m§À¶m {hVmMo Amho. Zìho, Vo Va ˶m§À¶mgmR>r
’$ma dmB©Q> Amho. Á¶m Jmoï>rÀ§ ¶m ~m~VrV Vo H§$OyfnUm XmIdrV AmhoV, Vo gd©
nwZéËWmZmÀ¶m {Xder EH$ Ji’$mg ~ZdyZ ˶m§À¶m Jù¶mV AS>H$dʶmV
¶oBc © . AmH$me Am{U n¥Ïdr Ho$di A„mhMrM {‘amg Amho. Am{U Vwåhr Oo
H$mhr H$arV AmhmV, ˶mMr A„mhcm nyU© OmUrd Amho. 181 {ZpíMVnUo
A„mhZo ˶m cmoH$m§Mo åhUUo EoH$co Amho, Á¶m§Zr åhQ>c,o "A„mh Va Jar~
Amho, nU Amåhr lr‘§V AmhmoV'! Amåhr ˶m§À¶m ¶m dº$ì¶mcm {chÿZ R>do ,y
VgoM (˶m§À¶m ˶m H¥$˶m§Mrhr Zm|X H$ê$Z R>do y H$s), ˶m§Zr n¡J~§ am§Mr
Aݶm¶mZo h˶m Ho$cr. Am{U (ݶm¶mÀ¶m {Xder) Amåhr ˶m§Zm gm§J,y "AmVm
MmIm ñdmX, AmJrÀ¶m ¶mVZm§Mm.' 182 hm Va (Vw‘À¶m H¥$˶m§Mm) ‘mo~Xcm
Amho, Oo Vwåhr Amnë¶m hmVm§Zr Ho$co Amho, H$maU A„mh Amnë¶m ^º$m§da
({Vi‘mÌgwÕm) Aݶm¶ H$arV Zmhr. 183 Oo cmoH$ åhUVmV, "A„mhZo
Amåhmcm AmXoe {Xcm Amho H$s, H$moU˶mhr n¡J~§ amda {dídmg R>do y ZH$m,
Omon¶ªV Vmo Am‘À¶mg‘moa Agm ~ir àñVwV H$arV Zmhr, Á¶mcm A¾r ImD$Z
98 Hw$amU
Q>mHo$c.' (n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, "‘m¶mAmYr gwÕm g˶mMo ñnï> nwamdo Am{U
Vwåhr åhUV AmhmV, Vr dñVy KoD$Z AZoH$ n¡J~§ a Vw‘À¶mH$S>o Amco hmoV.o Va
Voìhm Vwåhr ˶m§Mr h˶m H$m Ho$cr? Oa Vw‘Mo åhUUo Iao Agoc Va (¶m
àíZmMo CÎma Úm).' 184 Am{U Oa ho cmoH$ Vwåhmcm ImoQ>o R>adrV AmhoV Va
(¶mV H$mhr AmíM¶m©gmaIo Zmhr, H$maU) Vw‘À¶m AmYrhr AZoH$ n¡J~§ am§Zm
ImoQ>o R>a{dʶmV Amco Amho, Oo ˶m§À¶mH$S>o g˶mMo ñnï> nwamdo Am{U ~moYnyU© d
kmZnyU© J«W§ KoD$Z Amco hmoV.o 185 à˶oH$ ‘Zwî¶mcm ‘¥Ë¶yMr Md MmImdr
cmJUma Amho. Am{U nwZéËWmZmÀ¶m {Xder Vwåhmcm (Vw‘À¶m H¥$˶m§Mm) nwano ay
‘mo~Xcm {‘iUma Amho. Á¶mcm (ZaH$mÀ¶m) A¾rnmgyZ dmMdyZ ñdJm©V àdoe
{Xco OmB©c, VmoM Iè¶m AWm©Zo ¶eñdr R>ac o . ¶m OJmVrc OrdZ åhUOo Xþgao
{Vgao H$mhr ZgyZ, Ho$di ñdV:Mr ’$gdUyH$ H$aUmao gwI Amho.
186
{ZpíMVnUo Vw‘Mo YZ Am{U Vw‘Mo àmU ¶m g§~Y§ mZo Vw‘Mr narjm
KoʶmV ¶oBc © . Am{U Vw‘À¶mnydu Á¶m§Zm J«W§ XoʶmV Amcm hmoVm ˶m cmoH$m§H$Sy>Z,
Am{U Xþgao åhUOo A„mhMo ^mJrXma R>adUmao cmoH$, (øm gdmªH$Sy>Z) Vwåhmcm
{ZpíMVM AZoH$ Xþ:IXm¶H$ Jmoï>r EoH$m¶cm {‘iVrc. nU Oa Vwåhr g§¶‘
~miJmc Am{U A„mhMo ^¶ ~miJmc Va Ago H$aUo IamoIa ‘moR>o Y¡¶n© Uy ©
H$m¶© Amho. 187 Am{U (Vmo àg§J AmR>dm), Ooìhm A„mhZo AmYrÀ¶m
J«W§ YmaH$m§H$Sy>Z à{Vkm KoVcr hmoVr H$s, Vwåhr A„mhÀ¶m J«W§ mMm cmoH$m§‘ܶo
àgma H$amc Am{U Vmo Vwåhr H$moU˶mhr àH$mao XS>dZy R>do Uma Zmhr. nU ˶m§Zr
(¶m à{VkoH$S>o Xþbj © H$ê$Z) J«W§ mH$S>o nyUn© Uo nmR> {’$adbr Am{U jw„H$
’$m¶Xm àmá H$aʶmgmR>r ˶mMr {dH«$s Ho$cr. {H$Vr dmB©Q> gm¡Xm Ho$cm ˶m§Zr!
188
Oo cmoH$ Amnë¶m XþîH¥$˶m§da Iye AmhoV, Am{U Or (gËH$‘}) ˶m§Zr
Ho$cocrM ZmhrV ˶m§~Ôc ˶m§Zm lo¶ {Xco Omdo, Aer ˶m§Mr BÀN>m Amho Va
Ago cmoH$ {ejonmgyZ gwa{jV Pmcoco AmhoV Agm {dMma Vwåhr H$Xm{n H$ê$
99
gyah-3. Amco B‘amZ
ZH$m. ˶m§Zm (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m emídV OrdZmV) A{Ve¶ H$R>mao {ejm ^moJmdr
cmJUma Amho. 189 n¥Ïdr Am{U AmH$mem§Mm ‘mcH$ Ho$di A„mh Amho Am{U
A„mhcmM à˶oH$ Jmoï>rda {Z¶§ÌU àmá Amho.
190
AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§À¶m {Z{‘©Vr‘ܶo Am{U amÌ d {Xdg ¶m§À¶m
AmcQy>Z nmcQy>Z ¶oʶm‘ܶo, g‘OyVXma cmoH$m§gmR>r g§Xeo ñnï> H$aUmè¶m
IwUm AmhoV. 191 Oo A„mhMo ñ‘aU H$aVmV CR>Vm, ~gVm Am{U nhþS>cc o o
AgVmZm (¶m gd© pñWVrV), Vo AmH$me Am{U n¥ÏdrÀ¶m {Z{‘©Vrg§~Y§ mZo
qMVZ H$arV AgVmV, (Am{U ˶m gImoc qMVZmÛmao) ˶m§À¶m Vm|S>y Z Ago
CX²Jma ~mhoa nS>VmV, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Vy ho CÔoem{dZm ì¶W© {Z‘m©U
Ho$coco Zmhrg, Agr‘ Amho VwPr ‘hmZVm! (ho A„mh!) Vy Amåhmcm AmJrÀ¶m
{ejonmgyZ dmMd. 192 ho à^y! Á¶m H$moUmcm Vy (ZaH$mÀ¶m) A¾rV Q>mH$erc,
Vmo IamoIa ~oA~«y hmoBc© . Am{U Aݶm¶r cmoH$m§Mm H$moUrhr gmhmæ`H$Vm© AgUma
193
Zmhr. ho à^y! Amåhr EH$m hmH$ XoUmè¶mMr hmH$ EoH$cr, Vmo (cmoH$m§Zm)
g˶ Y‘m©H$S>o ~mocmdrV hmoVm, (Vmo åhUV hmoVm) Amnë¶m nmcZH$˶m©da
{dídmg R>do Umao ~Zm, (à^y! Amåhr ˶mMo Am‘§ÌU ñdrH$mê$Z) lÕmd§V
~Zcmo AmhmoV. Voìhm Vy AmVm Am‘À¶m nmnm§Zm j‘m H$a Am{U Am‘À¶m
XþîH¥$˶m§Zm nwgZy Q>mH$. Am{U Am‘Mm eodQ> gXmMmar cmoH$m§gmo~V H$a. 194 ho
à^y! Vy Amnë¶m n¡J~§ am‘m’©$V Oo dMZ Amåhmcm {Xcoco Amhog, ˶m§Mr Vy
nyVV© m H$a, ݶm¶mÀ¶m {Xder Amåhmcm An‘m{ZV H$ê$ ZH$mog. {ZpíMVM Vy
{Xcoco dMZ H$Yrhr ‘moS>V Zmhrg.'
195
Am{U Ë`m§À`m nmcZH$˶m©Zo ˶m§À¶m àmW©Zc o m øm eãXm§V ñdrH¥$Vr
{Xcr, "‘r Vw‘À¶mn¡H$s H$moUmÀ¶mhr l‘mMm ‘mo~Xcm ZmH$maUma Zmhr, ‘J Vmo
nwéf Agmo AWdm ór, Vwåhr gd© EH$ Xþgè¶m§er g§~{§ YV AmhmV. ‘r ˶m§Mr
dmB©Q> H¥$˶o {ZpíMVnUo ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$Z, Á¶m§Zr (‘m¶m H$m¶m©gmR>r)
100 Hw$amU
Amnë¶m KamXmamMm ˶mJ Ho$cm Am{U Á¶m§Zm Amnë¶m Kam§VZy ~mhoa H$mT>co
Joco Am{U Oo ‘m¶m ‘mJm©V N>ico Joco Am{U Oo (‘m¶m H$m¶m©gmR>r) cT>co
Am{U ‘maco Joc,o ˶m§Zm Aem ~mJm§V XmIc H$arZ, Á¶mImcyZ (nmʶmMo
Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AgVrc. ho ~jrg Agoc ˶m§À¶mgmR>r A„mhH$Sy>Z.
Am{U gdm}Îm‘ ~jrg Va A„mhH$S>Mo {‘iUma Amho. 196 g˶ ZmH$maUmao
cmoH$ O{‘Zrda Or Ymdni H$arV AmhoV, ˶mnmgyZ Vwåhr ñdV:Mr ’$gdUyH$
hmoD$ XoD$ ZH$m. 197 hr ‘m¡O H$mhr {Xdgm§Mr Amho. Z§Va Vo (Zoh‘r) ZaH$mVM
amhUma AmhoV, Am{U Vo {R>H$mU Va IynM dmB©Q> Amho! 198 na§Vw Oo cmoH$
Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo ^¶ ~miJVmV, ˶m§À¶mgmR>r ~mJm AmhoV, Á¶m§‘YyZ
(Z¶Zaå¶ nmʶmMo) àdmh dmhmV AgVrc, Vo H$m¶‘ VoWMo amhVrc. ho
A„mhH$Sy>Z {‘iUmao Am{VÏ` Agoc. Am{U Oo H$mhr A„mhH$S>o Amho Vo
gXmMmar cmoH$m§gmR>r gd©lðo > Amho. 199 AmYrÀ¶m J«W§ m§Zm AZwgaUmè¶m§‘ܶo
Ago H$mhr cmoH$ AmhoV, Oo A„mhda lÕm R>do VmV Am{U ˶m J«W§ mcm ‘mZVmV
Omo Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dcm Jocm Am{U ˶m J«W§ mcmhr ‘mZVmV, Omo ¶m nydu ñdV:
˶m§À¶mH$S>Mo nmR>{dcm Jocm hmoVm. Vo A„mhg‘moa {dZ‘« ~ZyZ amhVmV, Vo
jw„H$ ’$m¶ÚmgmR>r A„mhÀ¶m g§Xeo mMm gm¡Xm H$arV ZmhrV. ˶m§Mm ‘mo~Xcm
˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o {ZpíMV {‘iUma Amho. Am{U A„mh {heo~ KoʶmÀ¶m
~m~VrV ’$ma erK« Amho. 200 lÕm ~miJUmè¶m§Zmo! g§¶‘r ~Zm, gm‘Zm
H$aʶmgmR>r ÑT> Agm, Am{U (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r JaO nS>c o Voìhm)
cT>ʶmgmR>r V¶ma Agm. Am{U A„mhMr OmU R>do m åhUOoM Vwåhr ¶eñdr
ìhmc.
101

gyah-04. AZ-{Zgm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X`miy d H¥$nmiy Amho.
1
bmoH$m§Zmo! Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo ^¶ ~miJm, Á¶mZo Vwåhmcm EH$m
{OdmnmgyZ {Z‘m©U Ho$co Am{U ˶mVyZM ˶mMo OmoS>no {Z‘m©U Ho$co. Am{U ˶m
XmoKm§nmgyZ Ag§»¶ ór d nwéf {Z‘m©U H$ê$Z (OJ^a) ngadco. Va A„mhMo
^¶ ~miJm Á¶mÀ¶m ZmdmZo Vwåhr EH$Xþgè¶mH$S>o (Amnë¶m h¸$m§Mr) ‘mJUr
H$aVm. Am{U Zm˶mMr ~§YZo nmiʶmg§~Y§ mZo Xj amhm. {Z…g§Xho , A„mh
Vw‘À¶mda (nyU)© cj R>do Zy Amho. 2 Am{U AZmWm§Mr g§nÎmr ˶m§À¶m hdmcr
H$am, Mm§Jë¶m dñVye§ r dmB©Q> dñVyZ§ r AXcm~Xc H$ê$ ZH$m Am{U AZmWm§Mr
YZg§nÎmr, Vw‘À¶m YZg§nÎmr~amo~a {‘giyZ {Ji§H$¥ V H$ê$ ZH$m. (Ago H$aUo)
{ZpíMVM ’$ma ‘moR>o nmn Amho. 3 Am{U Oa Vwåhmcm e§H$m Agoc H$s, Vwåhr
AZmW (‘wctÀ¶m) ~m~VrV ݶm¶ H$ê$ eH$Uma Zmhr, Va (BVa) {ó`m§nH¡ $s
Amnë¶m ng§VrZwgma XmoZ, VrZ qH$dm Mma {ó`m§er {ddmh H$am. Am{U
(EH$mnojm OmñV nËZr AgVmZm) AmnU (à˶oH$scm) ݶmæ¶ dmJUyH$ XoD$
eH$Uma Zmhr, Aer Vwåhmcm e§H$m Agoc Va ‘J EH$mM órer {ddmh H$am.
qH$dm ˶m {ó¶m§nH¡ $s (H$moUmcmhr) Vwåhr Amnë¶m Xm§n˶ OrdZmV AmUm Á¶m
Vw‘À¶m Xmgr AmhoV. Aݶm¶ Q>miʶmgmR>r hm EH$ ¶mo½¶ ‘mJ© R>ê$ eH$Vmo. 4
{ó¶m§Zm ˶m§Mm ‘ha ñdIwerZo Úm. nU Oa ˶m ñdoÀN>Zo o ˶mVrc H$mhr ^mJ
Vwåhmcm naV XoV AgVrc, Va ˶mMm Vwåhr nyU© AmZ§XmZo Cn¶moJ H$ê$
eH$Vm.
5
A„mhZo Á¶m g§nÎmrcm Vw‘À¶m {Zdm©hmMo gmYZ ~Zdco Amho, Vr g§nÎmr
An[an³d cmoH$m§À¶m hdmcr H$ê$ ZH$m. nU ˶mVyZ ˶m§À¶mgmR>r AÞdómMr
ì¶dñWm H$am Am{U ˶m§Zm Mm§Jco CnXoe Úm. 6 (Vw‘À¶m nmcH$ËdmV Agcoë¶m)
102 Hw$amU
AZmWm§da {ddmh¶mo½¶ d¶ hmoBn© ¶ªV ~maH$mB©Zo ZOa R>do m. ˶m§Mr (nyU)© ‘mZ{gH$
dmT> Pmcr, Ago Vwåhmcm {XgyZ Amco, Va ˶m§Mr g§nÎmr ˶m§À¶m hdmcr H$am.
Vo ‘moR>o Pmë¶mZ§Va (˶m§Mr g§nÎmr ˶m§À¶m hdmcr H$amdr cmJoc ¶m ^rVrZo)
CYinÅ>r Am{U KmB© H$ê$Z Vr {Ji§H$¥ V H$ê$ ZH$m. Am{U Omo YZdmZ Amho,
˶mZo ¶m (AZmWmÀ¶m) g§nÎmrnmgyZ nyUn© Uo XÿaM amhmdo. nU Oa (Vmo nmcH$)
Jar~ Agoc Va ˶mZo ݶm¶nyU© arVrZo ˶mVyZ H$mhr ^mJ ¿¶mdm Am{U Vwåhr
Ooìhm ˶m§Mr g§nÎmr ˶m§À¶m hdmcr H$amc Voìhm ˶m§À¶m g‘j gmjrXma
~mocmdyZ ¿¶m. Am{U {heo~ KoʶmgmR>r A„mh nwago m (g‘W©) Amho. 7 AmB©dS>rc
Am{U OdiMo ZmVodmB©H$ (‘aU nmdë¶mZ§Va) Or ‘mc‘Îmm Amnë¶m ‘mJo
gmoS>y Z OmVmV, ˶m‘ܶo nwéfm§Mm dmQ>m Amho, VgoM AmB©dS>rc Am{U OdiMo
ZmVodmB©H$ (‘aU nmdë¶mZ§Va) Or ‘mc‘Îmm Amnë¶m ‘mJo gmoS>y Z OmVmV,
˶m‘ܶo {ó`m§Mmhr dmQ>m Amho. ‘J Vmo H$‘r Agmo AWdm OmñV, (A„mhZo)
{ZpíMV Ho$cocm dmQ>m Amho. 8 Am{U (dmagXmam§Xaå¶mZ d{S>cmonm{O©V ‘mc‘ÎmoMr)
dmQ>Ur hmoV AgVmZm (BVa) ZmVodmB©H$ qH$dm AZmW ì`º$s qH$dm Jar~
춺$s {VWo CnpñWV AgVrc Va ˶m (g§nÎmr) ‘YyZ ˶m§Zmhr H$mhr (^mJ)
Úm, Am{U ˶m§À¶mer ^conUmZo ~mocm. 9 cmoH$m§Zr (hm {dMma H$ê$Z A„mhMo)
^¶ ~miJco nm{hOo H$s, Oa Vo Amnë¶m ‘wcm~mim§Zm Xþ~c © AdñWoV Amnë¶m
‘mJo gmoSy>Z OmUma AgVo, Va (‘¥Ë`wg‘`r) ˶m§Zm (Amnë¶m Xþ~©c
‘wcm~mim§{df`r) {H$Vr H$miOr cmJcr AgVr (˶m§Zm BVa AZmWm§g~§ Y§ mZo
gwÕm VerM H$miOr Agm¶cm hdr). ˶m§Zr A„mhMo ^¶ ~miJm¶cm hdo,
Am{U (J[a~m§er, AZmWm§er), Z‘«nUo ~mocm¶cm hdo. 10 Oo cmoH$ AZmWm§Mr
‘mc‘Îmm Aݶm¶H$maH$nUo {Ji§H$¥ V H$aVmV, Vo Z¸$sM Amnë¶m nmoQ>mV AmJ
^arV AmhoV. Am{U cdH$aM ˶m§Zm ^S>H$˶m AmJrÀ¶m hdmcr Ho$co OmB©c.
11
Vw‘À¶m ‘wcm~mim§À¶m (dmagmh¸$m)g§~Y§ mZo A„mh Vwåhmcm Agm AmXoe
gyah-04. AZ-{Zgm 103

XoV Amho. XmoZ {ó¶m§ EdT>m dmQ>m EH$m nwéfmMm Agoc. nU (‘¶V 춺$scm)
XmoZnojm A{YH$ ‘wcr AgVrc, Va ‘¶V 춺$sZo ‘mJo gmoS>cëo ¶m ‘mc‘ÎmonH¡ $s
˶m§Zm XmoZ V¥Vr¶m§e ^mJ {‘imdm, Oa EH$M ‘wcJr Agoc Va {Vcm AYm©
^mJ {‘imdm, Oa ‘¥Vmg ‘yc~mi Agoc Va ˶mZo gmoS>cëo ¶m ‘mc‘ÎmonH¡ $s
˶mÀ¶m AmB©dS>cm§Zm à˶oH$s ghmdm ^mJ {‘ioc. Am{U Oa ‘¶V 춺$scm
‘yc~mi Zgoc Am{U {VMo AmB©dS>rc hoM dmag AgVrc, Va AmB©cm EH$
V¥Vr¶m§e ^mJ {‘imdm. Am{U Oa ‘¶V 춺$scm ~hrU ^mD$ (gwÕm) AgVrc,
Va {VÀ¶m AmB©cm ghmdm ^mJ {‘imdm, hr dmQ>Ur (‘¶V 춺$sZo) ‘¥Ë`wnÌmÛmao
(Xþgè¶m§Zm) {Xcocm {hñgm Am{U {VÀ¶mda H$O© (dJ¡ao Agoc Va) Vo XoD$Z
Cacoë¶m g§nÎmrV Ho$cr OmB©c. Vw‘Mo (AmB©) dS>rc qH$dm Vw‘Mr ‘wco ¶m§nH¡ $s
Vw‘À¶mH$Sy>Z cm^àmárÀ¶m Ñï>rZo H$moU OmñV ¶mo½¶ Amho, ho Vwåhr OmUV Zmhr
åhUyZM ho gd© ^mJ A„mhZo {ZpíMV Ho$coco AmhoV. IamoIa, A„mh à˶oH$
Jmoï> OmUUmam Am{U ~w{Õ‘mZ Amho. 12 Am{U Vw‘À¶m nËZr (˶m§À¶m ‘¥Ë¶yZV§ a)
Or H$mhr (‘mc‘Îmm) ‘mJo gmoS>y Z OmVrc Am{U ˶m§Zm ‘yc~mi Zgoc Va
˶mV Vwåhr Aܶm© ^mJmMo dmag AmhmV. Am{U Oa ˶m§Zm ‘yc~mi Agoc Va
˶m§Zr Amnë¶m ‘mJo gmoS>y Z Jocëo ¶m (‘mc‘ÎmoM)o Vwåhr EH$ MVwWmªe ^mJmMo
dmag AmhmV. nU hr dmQ>Ur (‘¶V órZo) ‘¥Ë`wnÌmVrc KmofUoÛmao Xþgè¶m§Zm
{Xcocm ^mJ XoD$Z Am{U ({VÀ¶mda) H$O© Agoc, Va Vo naV H$ê$Z {e„H$
am{hcoë¶m g§nÎmrV Ho$cr OmB©c. Am{U Oa Vwåhmcm ‘yc Zgoc Va Vwåhr Oo
H$mhr ‘mJo gmoS>y Z Omc, ˶m‘Yrc Mm¡Wm ^mJ ˶m§Zm {‘imdm (åhUOo nËZtZm
{‘imdm) . Am{U Oa Vwåhmcm ‘yc Agoc Va Vwåhr ‘mJo gmoS>cëo ¶m g§nÎmr‘Yrc
AmR>dm ^mJ ˶m§Zm (nËZtZm) {‘imdm. nU hr dmQ>Ur Vwåhr ‘¥Ë`wnÌmVrc
KmofUoÛmao Xþgè¶m§Zm {Xcocm ^mJ XoD$Z Am{U Vw‘À¶mda (H$mhr) H$O© Agoc,
Va Vo naV H$ê$Z {e„H$ am{hcoë¶m g§nÎmrV Ho$cr OmB©c. Am{U Oa EImXm
104 Hw$amU
nwéf qH$dm ór Aer Amho H$s, ˶m§Mm à˶j dmag H$moUrhr Zmhr, (Zm
‘yc~mi, Zm h¶mV AmB©dS>rc), nU ˶m§Mm EH$ ^mD$ qH$dm EH$ ~hrU
Agoc Va ˶m§Zm à˶oH$s ghmdm ^mJ {‘imdm. nU Oa Vo XmoZ nojm OmñV
AgVrc Va ˶m§Zm EH$ V¥Vr¶m§e ^mJmV g‘mZ {hñgo {‘iVrc, (Am{U hr
dmQ>Ur) ‘¥Ë`wnÌmÛmao Ho$coë¶m KmofUoÀ¶m nyVV© Zo V§ a qH$dm (‘¶V 춺$sda)
H$O© Agoc Va ˶mÀ¶m naV’o$S>rZ§Va, Ho$cr OmB©c. (¶m Jmoï>rMr XjVm
~miJUo Amdí¶H$ Amho) H$s, H$moUmMohr ZwH$gmZ hmoD$ Z¶o. hm AmXoe
A„mhH$Sy>Z {Xcm OmV Amho. A„mh à˶oH$ Jmoï> OmUUmam Am{U ’$ma ghZerc
Amho. 13 A„mhZo KmcyZ {Xcoë¶m ¶m ‘¶m©Xm AmhoV, Omo H$moUr A„mh d
˶mÀ¶m n¡J~§ amÀ¶m Amkm§Mo nmcZ H$aoc, A„mh ˶mg Aem ~mJm§V àdoe
XoBc
© Á¶mVyZ nmʶmMo àdmh dmhV AgVrc Am{U Zoh‘r Vo VoWMo amhVrc.
hoM gdm}Îm‘ ¶e Amho. 14 Omo H$moUr A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amMr Adkm
H$arc, VgoM ˶mZo KmcyZ {Xcoë¶m ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$arc, ˶mg Vmo
(ZaH$mÀ¶m) AmJrV ’o$Hy$Z XoBc © . ˶m‘ܶo Vmo Zoh‘rgmR>r {Zdmg H$arc. {VWo
˶mcm An‘mZH$maH$ {ejm ^moJmdr cmJoc.
15
Am{U Vw‘À¶m {ó¶m§nH¡ $s Á¶m§Zr AZ¡{VH$ H¥$˶ Ho$co Agoc, Va
˶mg§~Y§ mZo gmj XoʶmgmR>r Vw‘À¶mn¡H$s Aem Mma cmoH$m§Zm ~mocmdyZ ¿¶m,
(Á¶m§Zr ˶m§Zm AnamY H$aVmZm nm{hco Amho). Am{U Oa ˶m§Zr Ver gmj
{Xcr Va ˶m AnamYr {ó¶m§Zm ˶m§À¶m KamV H$m|S>y Z Q>mH$m, ¶oWnmdoVmo H$s,
˶m§Zm ‘¥Ë¶y ¶oBc
© qH$dm A„mh (˶m§À¶m níMmÎmmnm‘wi)o ˶m§À¶mgmR>r H$mhr
16
‘mJ© H$mT>rc. Am{U Hw$H¥$˶ H$aUmè¶m XmoÝhr njm§Zm (ór Am{U nwéf)
{ejm H$am, nU Oa ˶m XmoKm§Zr níMmÎmmn H$ê$Z Amnë¶m dV©ZmV gwYmaUm
Ho$cr, Va ˶m§Zm EH$Q>o gmoS>y Z Úm. IamoIa A„mh níMmÎmmnmMm ñdrH$ma
H$aUmam Am{U H¥$nm H$aUmam Amho. 17 A„mhda ’$º$ AemM cmoH$m§Mm
gyah-04. AZ-{Zgm 105

níMmÎmmn ñdrH$maʶmMr O~m~Xmar Amho, Á¶m§À¶m hmVyZ AOmUVonUo XþîH¥$˶


KS>co Am{U Vo ˶m~Ôc Vm~S>Vmo~ níMmÎmmn 춺$ H$aVmV. Am{U AemM
cmoH$m§da A„mh nwÝhm X¶m Ñï>r XmIdVmo. A„mh hm gd©k d ~w{ÕdmZ Amho. 18
Omo H$moUr ‘¥Ë¶y XmamV ¶oBn© ¶ªV XþîH¥$˶ H$arV AgVmo (Am{U Ooìhm ‘¥Ë¶yMr
Mmhÿc cmJVo) Voìhm åhUVmo, "AmVm ‘cm ‘m¶m XþîH¥$˶m§~Ôc níMmÎmmn
hmoVmo.' Aem cmoH$m§Mm níMmÎmmn ñdrH$macm OmUma Zmhr. VgoM ˶m§À¶mhr
níMmÎmmnmcm H$mhrM AW© Zmhr, Oo Aem AdñWoV ‘¥Ë¶ycm gm‘moao OmVmV H$s,
Vo g˶mcm ZmH$maV am{hco. ho Vo cmoH$ AmhoV Á¶m§À¶mgmR>r Amåhr ¶mVZm‘¶
{ejm V¶ma R>do cr Amho.
19
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! {ó¶m§À¶m BÀN>o{déÕ Ë¶m§Mo
(O~aXñVrZo) dmag ~ZUo Vw‘À¶mgmR>r d¡Y Zmhr. Am{U Vwåhr ˶m§Zm Oo H$mhr
{Xco Amho, ˶mn¡H$s H$mhr ^mJ ˶m§À¶mH$Sy>Z H$mTy>Z KoʶmÀ¶m CÔoemZo ˶m§Zm
Aݶm¶mZo S>m~§ Zy R>do y ZH$m, nU Oa ˶m§Zr H$mhr CKS> AZ¡{VH$ H¥$˶ Ho$co
Agë¶mg (Vwåhr ˶m§Zm S>m~§ Zy R>do y eH$Vm). ˶m§À¶mer Mm§Jcw nUmZo dmJm.
Oa ˶m Vwåhmcm ng§V ZgVrc Va cjmV Agy Úm H$s, Or Jmoï> (Vw‘À¶m
Ñï>rZo) Zmng§V H$aʶmOmoJr Amho, ˶mV A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r nwîH$i {hV
R>do coco Agy eH$Vo. A„mh ˶mM Zmng§Vr¶mo½¶ Jmoï>rcm Vw‘À¶mgmR>r ’$ma
{hVH$maH$ ~Zdy eH$Vmo. 20 Am{U Oa Vwåhr EH$m nËZrÀ¶m OmJr Xþgar nËZr
(Amnë¶m d¡dm{hH$ OrdZmV) AmUy BpÀN>V Agmc, Va n{hë¶m nËZrcm Oo
H$mhr YZ (qH$dm g§nÎmr) Vwåhr {Xcoco Agmc, ˶mVyZ H$mhrM naV KoD$
ZH$m. Vwåhr Vo YZ qH$dm g§nÎmr {VÀ¶mda ImoQ>o Amamon cmdyZ Am{U CKS>
XþîH¥$˶ H$ê$Z naV ¿¶mc H$m? 21 Am{U Vwåhr Vo H$go naV KoD$ eH$Vm
Ooìhm Vwåhr EH$Xþgè¶mgmo~V ór-nwéfmMo g§~Y§ àñWm{nV Ho$coco AmhmV.
VgoM {VZo Vw‘À¶mH$Sy>Z ÑT> dMZ XoIrc KoVcoco Amho. 22 ¶mAmYr Oo KS>co
106 Hw$amU
Vo KS>c.o ¶mnwT>o ‘mÌ Ë¶m {ó¶m§er H$Xm{n {ddmh H$ê$ ZH$m, Á¶m§À¶mer
Vw‘À¶m d{S>cm§Zr {ddmh Ho$cm hmoVm. IamoIa ho KmUoaS>o H¥$˶ Amho d
{VañH$maOZH$ Jmoï> Amho, Am{U ^¶§H$a dmB©Q> arV Amho.
23
Vw‘À¶mgmR>r {Z{fÕ R>a{dʶmV Amcoë¶m AmhoV, Vw‘À¶m ‘mVm, Vw‘À¶m
‘wcr, Vw‘À¶m ~{hUr, Vw‘À¶m Am˶m, Vw‘À¶m ‘mdí`m, Vw‘À¶m nwVʶm,
Vw‘À¶m ^mÀ¶m, Á¶m§Zr Vwåhmcm A§Jmda XyY nmOco Agoc Aem nmcH$ ‘mVm,
Vw‘À¶m XÿY ~{hUr, Vw‘À¶m gmgdm,Vw‘À¶m gmdÌ ‘wcr Á¶m Vw‘À¶m
nmcH$ËdmImcr AmhoV Am{U ˶m {ó¶m§nmgyZ OÝ‘mcm Amcoco AmhoV Á¶m§À¶mer
Vwåhr (gܶm) {ddmh~Õ AmhmV. nU Oa Vwåhr AÚmn ˶m§À¶mgmo~V d¡dm{hH$
OrdZ gwê$ Ho$coco Zgoc Va (˶m§À¶m ‘wctgmo~V) {ddmh Ho$ë¶mg H$mhr
haH$V Zmhr. Am{U Vw‘À¶mgmR>r {Z{fÕ R>a{dʶmV Amcoë¶m AmhoV Vw‘À¶m
g»»¶m ‘wcm§À¶m nËZr, VgoM EH$mM doir XmoZ ~{hUter {ddmh H$aʶmg
‘ZmB© Amho. ¶m AmYr Oo KS>co Vo KS>c,o ‘mÌ ¶mnwT>o H$Xm{n ZH$mo. IamoIa
A„mh A{Ve¶ j‘merc d X¶miy Amho. 24 Am{U ˶m {ó¶m§erhr {ddmh
H$aʶmg Vwåhmcm ‘ZmB© Amho, Á¶m Xþgè¶m§er {ddmh~Õ AmhoV. na§Vw ¶mcm
AndmX åhUOo ˶m {ó¶m AmhoV, Á¶m ¶wÕH¡$Úm§À¶m ê$nmZo Vw‘À¶m hmVr
Amcoë¶m AmhoV. hm Vw‘À¶mgmR>r A„mhMm A{Zdm¶© Agm AmXoe Amho. (da
Z‘yX Ho$coë¶m {ó¶m§ì¶{V[aº$) BVa H$moU˶mhr órer Vwåhmcm {ddmh H$aʶmg
AZw‘Vr Amho, nU ¶m AQ>rda H$s, Vwåhr ˶m§Zm Amnë¶m g§nÎmrÀ¶m gmhmæ`mZo
Am{U arVga ‘mJm©Zo {ddmh~§YZmV AmUm, ì¶{^MmamÛmao (A{O~mV) Zìho.
Am{U Ooìhm Vwåhr ˶m§À¶mgmo~V d¡dm{hH$ OrdZ Cn^moJm¶cm gwê$ H$amc,
Voìhm ˶m§Zm ˶m§À¶mgmR>r {ZpíMV Ho$cocm ‘ha Úm. ‘ha {ZpíMV Ho$ë¶mZ§Va
Vwåhr (˶mMr a¸$‘) nañna gh‘VrZo H$‘r OmñV Ho$ë¶mg Vwåhmcm H$moUVohr
nmn cmJUma Zmhr. IamoIa A„mh à˶oH$ Jmoï> OmUUmam Am{U ~w{Õ‘mZ Amho.
gyah-04. AZ-{Zgm 107
25
Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Oo H$moUr (H$mhr H$maUm‘wi)o ñdV§Ì lÕmd§V (åhUOo
EImÚmMr Xmgr Zgcoë¶m) {ó`m§er {ddmh H$aʶmÀ¶m pñWVrV ZgVrc, Va
˶m§Zm Vw‘À¶m Vmã¶mV arVga Amcoë¶m lÕmd§V Xmgr¶m§er {ddmh H$ê$ Úm,
A„mh Vw‘À¶m lÕocm nyUn© Uo OmUyZ Amho. Vwåhr (AmngmV) EH$Xþgè¶mer
g§~{§ YV AmhmV, Va ˶m§À¶m ‘mcH$mÀ¶m nadmZJrZo ˶m§À¶mer {ddmh H$am
Am{U ¶mo½¶ àH$mao ˶m§Mm ‘ha ˶m§Zm Úm. Aem àH$mao Vwåhr ˶m§À¶mer d¡Y
{ddmh g§~Y§ ñWm{nV H$ê$ eH$Vm, ¶mCcQ> ñdÀN>X§ ì¶{^MmamÛmao qH$dm Jwá
AZw{MV g§~Y§ mÛmao ˶m§À¶m g§nH$m©V ¶oʶmMm A{O~mV {dMma H$ê$ ZH$m. nU
Oa ˶m§Zr (åhUOo Xmgr {ó¶m§Zr) {ddmh~§YZmV AS>H$ë¶mZ§Va EImXo AZ¡{VH$
H¥$˶ Ho$ë¶mg (Xmgr Zgcoë¶m) ñdV§Ì {ó¶m§gmR>r Or {ejm {ZpíMV Amho,
˶mMr {Zå‘r {ejm ¶m§Zm XoʶmV ¶mdr. (Xmgr ‘wcter) {ddmh H$aʶmMr (hr
nadmZJr) Vw‘À¶mn¡H$s ˶m§Zm Amho Á¶m§Zm Amnë¶m hmVyZ AZ¡{VH$ H¥$˶ KSy>
eH$Vo, Aer {^Vr Amho. Oa Vwåhr ñdV:da g§¶‘ R>do mc Va ho Vw‘À¶mgmR>r
OmñV {hVH$maH$ Amho. A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho.
26
A„mh (¶m gd©) Jmoï>r Vw‘À¶mg‘moa ñnï> H$ê$ BpÀN>Vmo, VgoM
Vw‘À¶m AmYr hmoD$Z Jocëo ¶m ˶m (gXmMmar) cmoH$m§Mm ‘mJ© Vmo Vwåhmcm
XmIdy BpÀN>Vmo Am{U (AemàH$mao) Vw‘À¶mH$S>o ˶mÀ¶m H¥$noMr Ñï>r didy
BpÀN>Vmo. A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo kmZ Amho Am{U VgoM Vmo ~w{Õ‘mZhr Amho.
27
A„mh Vw‘À¶mda ˶mÀ¶m H¥$noMm dfm©d H$ê$ BpÀN>Vmo, nU Oo cmoH$
Amnë¶m BÀN>m-AmH$m§jm§Mo A§YmZwH$aU H$arV AmhoV, Vo (Vw‘À¶m~Ôc)
Aer BÀN>m ~miJyZ AmhoV H$s, Vwåhr ({XemhrZ hmoD$Z) gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa
{ZKyZ Omdo. 28 A„mh Vw‘À¶mdaMm ^ma hcH$m H$ê$ BpÀN>Vmo, H$maU ‘Zwî¶
hm Xþ~c © {Z‘m©U H$aʶmV Amcocm Amho.
29
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! AmngmV EH$‘oH$m§Mr g§nÎmr AZw{MV
108 Hw$amU
arVrZo {Ji§H$¥ V H$ê$ ZH$m. nU nañna g§‘VrZo ì¶mnma H$ê$Z Vwåhr (g§nÎmr)
àmá H$ê$ eH$Vm. åhUyZ AmngmV EH$-Xþgè¶mMr h˶m H$ê$ ZH$m. IamoIa
A„mh Vw‘À¶mda ’$ma ‘ohao ~mZ Amho. 30 Am{U Omo H$moUr Xþï> hoVZy o Am{U
Aݶm¶r ‘mJm©Zo Ago H$arc, Amåhr ˶mcm Oê$a AmJrV ’o$Hy$Z XoD$. (Ago
H$aUo) A„mhgmR>r ’$ma gmono Amho. 31 Oa Vwåhr {Z{fÕ R>adʶmV Amcoco
‘moR>‘moR>o JwÝho H$aʶmnmgyZ ñdV:cm Xÿa R>do mc, Va Amåhr Vw‘À¶m chmZghmZ
MwH$m ‘m’$ H$ê$Z Q>mHy$ Am{U Vwåhmcm gÝ‘mZmMr OmJm XoD$. 32 Á¶m Jmoï>rV§
A„mhZo Vw‘À¶mn¡H$s H$mhr OUm§Zm BVam§nj o m loð>Ëd {Xcoco Amho, ˶m Jmoï>tMr
Vwåhr A{^cmfm ~miJy ZH$m. nwéfm§Zm ‘mo~Xcm {‘ioc ˶m§À¶m H¥$˶m§Zgw ma
Am{U {ó¶m§Zm ‘mo~Xcm {‘ioc ˶m§À¶m H¥$˶m§Zgw ma. Va A„mhH$S>o ˶mÀ¶m
H¥$noMr ¶mMZm H$am. IamoIa, A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo n[anyU© kmZ Amho. 33
AmB©dS>rc Am{U OdiMo ZmVodmB©H$ Oo H$mhr Amnë¶m ‘mJo gmoS>y Z OmVmV,
˶m (g§nÎmr)Mo dmag Amåhr {ZpíMV Ho$coco AmhoV. Am{U Á¶m§À¶mer Vwåhr
(à{VkmnydH© $) H$ama Ho$co AmhoV, ˶m§Zm ˶m§Mm dmQ>m Úm. (cjmV Agy Úm)
A„mh à˶oH$ Jmoï>rda ZOa R>do Zy Amho.
34
nwéf {ó¶m§Mo à{VnmcH$ AmhoV. H$maU A„mhZo EH$mcm Xþgè¶mda
loð>Ëd àXmZ Ho$co Amho. ˶mMo (AmUIrZ) H$maU (åhUOo), nwéf {ó`m§da
Amnco YZ IM© H$aVmV. Va Á¶m gXmMmar {ó`m AmhoV, (Amnë¶m nVrÀ¶m)
AmkmYmaH$ AgVmV Am{U A„mhÀ¶m XoIaoIrV (åhUOo A„mhMr OmU
R>do Zy ) ˶m (Amnë¶m nVtÀ¶m) Jwá Jmoï>r gwa{jV R>do VmV.
Am{U Vwåhmcm Á¶m {ó¶m§H$Sy>Z Vw‘Mm {dídmgKmV hmoʶmMr e§H$m Agoc,
˶m§Zm (àW‘) VmH$sX Úm, Z§Va ˶m§Zm {~N>mݶmV EH$Q>çm gmoS>y Z Úm, (eodQ>r)
˶m§Zm (gm¡å¶nUo) ‘mam. ˶mZ§Va Oa ˶m Vw‘À¶m Amkm§Mo nmcZ H$aVrc Va
Ë`m§À`m{déÕ nwT>o H$moUVrhr H$madmB© H$ê$ ZH$m. (cjmV R>do m) A„mh hmM
gyah-04. AZ-{Zgm 109
35
gdm}ƒ d ‘hmZ Amho. {ddm{hV OmoS>߶mXaå¶mZ g§~Y§ {~KS>ʶmMr Vwåhmcm
{^Vr dmQ>V Agoc Va nVrÀ¶m ZmVodmBH$m§‘YyZ EH$ ‘ܶñW {Z¶wº$ H$am
Am{U nËZrÀ¶m ZmVodmBH$m§‘YyZ EH$ ‘ܶñW {Z¶wº$ H$am. ˶m XmoKm§Mr g‘oQ>
KS>dZy AmUʶmMr (‘ZmnmgyZ) BÀN>m Agoc Va A„mh ˶m§À¶mV g‘oQ>
KS>dZy AmUrc. (cjmV Agy Úm) IamoIa! A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo kmZ
Amho, à˶oH$ Jmoï>rMr nyU© OmU Amho.
36
(Ho$di) A„mhMr CnmgZm H$am Am{U BVa H$moUmcmhr (H$moU˶mhr
àH$mao ˶mÀ¶m B©ídaËdmV) ˶mMm ^mJrXma ~Zdy ZH$m Am{U Amnë¶m
AmB©dS>cm§er Mm§Jc w nUmZo dmJm, VgoM ZmVodmBH$m§er, AZmWm§er, J[a~m§er
Am{U ZmVodmB©H$ Agcoë¶m eoOmè¶m§er Am{U ZmVodmB©H$ Zgcoë¶m eoOmè¶m§er
d Vw‘À¶m gmo~˶m§er, dmQ>gê§$er (‘wgm{’$am§er) Am{U ˶m§À¶mer Oo (Xmg
qH$dm Xmgr åhUyZ) Vw‘À¶m Vmã¶mV AmhoV. J{d©ð> Am{U K‘|S>r cmoH$ A„mhcm
A{O~mV {චZmhrV.
37
Oo ñdV: H§$Oyf AmhoV Am{U BVam§Zmhr H§$OyfnUmMr àoaUm XoVmV.
A„mhZo Oo H$mhr Amnë¶m H¥$noZo ˶m§Zm {Xcoco Amho, Vo (Vr g§nÎmr) cn{dVmV.
åhUyZM Amåhr (Aem) g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§gmR>r An‘mZH$maH$ {ejm
V¶ma H$ê$Z R>do cr Amho.
38
(A„mhcm Ago cmoH$ {චZmhrV), Oo Amnco YZ Xþgè¶m§da, Ho$di
XmIdʶmgmR>r, IM© H$aVmV. (AgoM cmoH$) Zm A„mhda {dídmg R>do Umao
AmhoV, Zm eodQ>À¶m {Xdgmda. Am{U Á¶mMm gmo~Vr g¡VmZ ~Zcm, ˶mcm
{H$Vr dmB©Q> gmo~Vr àmá Pmcm! 39 Am{U Vo Oa A„mhda Am{U ݶm¶mÀ¶m
{Xdgmda {dídmg R>do Umao ~Zco AgVo, VgoM A„mhZo Oo H$mhr {Xco Amho
˶mVyZ ˶m§Zr (A„mhÀ¶m ‘mJm©V) IM© Ho$cm AgVm, Va ˶m§Mo H$m¶ ZwH$gmZ
Pmco AgVo? IamoIa A„mh ˶m§Zm Mm§Jco AmoiIyZ Amho. 40 {ZpíMVM
110 Hw$amU
A„mh H$moUmdahr {Vi‘mÌ (XoIrc) Aݶm¶ H$arV Zmhr. Am{U Oa H$moUVohr
gËH$‘© H$aʶmV Amco Va Vmo (˶m gËH$‘m©Mm) ‘mo~Xcm {H$˶oH$ nQ>rZo
dmT>dco . Am{U Amnë¶m H¥$noZo Vmo (gËH¥$˶m§Mm) ’$ma ‘moR>m ‘mo~Xcm XoBc
© .
41
(ݶm¶mÀ¶m {Xder JwÝhoJmam§Mr) H$m¶ AdñWm hmoBc © ? Ooìhm Amåhr
à˶oH$ OZg‘yhm‘YyZ EH$ gmjrXma KoD$Z ¶oD$, Am{U (n¡J~§ a!) Vwåhmcm
Ë`m§À`m{déÕ gmjrXma ~ZdyZ C^o H$ê$. 42 Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda R>m‘
am{hco Am{U Á¶m§Zr n¡J~§ amMr Adkm Ho$cr, VoM cmoH$ ˶m {Xder BÀN>m
H$aVrc H$s, n¥ÏdrZo Amåhmcm {JiyZ KoVco AgVo, (Va {H$Vr ~ao Pmco
AgVo). Vo A„mhnmgyZ H$moUVrhr Jmoï> cndyZ R>do y eH$Uma ZmhrV. 43 lÕoMm
A§JrH$ma Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! ZeoÀ¶m AdñWoV àmW©Zm H$ê$ ZH$m.Omon¶ªV Vwåhr
H$m¶ åhUV AmhmV ho Vwåhmcm H$iV Zmhr. VgoM Voìhmhr Zmhr (Ooìhm Vwåhr)
AñdÀN> AdñWoV Agmc d Omon¶ªV Vwåhr ñZmZ H$arV Zmhr. (Ago H$aʶmcm)
AndmX hm Amho H$s, Vwåhr àdmgmV AmhmV (Am{U ñZmZ H$aʶmg Ag‘W©
AmhmV).
Am{U Oa Vwåhr AmOmar Agmc qH$dm àdmgmV Agmc qH$dm Vw‘À¶mn¡H$s
H$moUr em¡M H$ê$Z Amcm Agoc qH$dm Vwåhr {ó¶m§er g§JV Ho$coco Agmc
Am{U Vwåhmcm nmUr {‘iV Zgoc, Va ñdÀN> ‘mVrcm ñne© H$ê$Z, Amnco
hmV Amnë¶m Mohè¶m§da d hmVm§da {’$adm. (Am{U cjmV Agy Úm) H$s,
IamoIa! A„mh A{Ve¶ H$Zdmiy d A{Ve¶ j‘merc Amho.
44
Vwåhmcm ˶m cmoH$m§Mr OmUrd Zmhr H$m, Á¶m§Zm (A„mhÀ¶m) J«W§ mMm
EH$ ^mJ XoʶmV Amcm hmoVm? (nU AmVm) Vo (gÝ‘mJm©À¶m ‘mo~Xë¶mV)
‘mJ©^ï« >Vm IaoXr H$aV AmhoV. VgoM Vwåhr XoIrc ‘mJ©^ï« > ìhmdo, AerM
˶m§Mr BÀN>m Amho. 45 A„mh Vw‘À¶m eÌÿZ§ m Mm§Jco AmoiIyZ Amho. Am{U
(Vw‘À¶mgmR>r) A„mhgmaIm {‘Ì Xþgam H$moUr Agy eH$V Zmhr. Am{U
gyah-04. AZ-{Zgm 111
46
A„mhgmaIr ‘XV H$moUrhr H$ê$ eH$V Zmhr. Á¶y cmoH$m§‘ܶo H$mhr OU
Ago AmhoV, Oo (A„mhH$Sy>Z àH$Q> Pmcoë¶m) eãXm§Zm (˶m§Mo g§X^© gmoS>y Z
H$mhrVar) {dH¥$V AW© XoVmV Am{U åhUVmV, "Amåhr EoH$co Amho, nU Amåhr
‘mZUma Zmhr.' qH$dm "EoH$ʶmMo ZmQ>H$ H$am nU EoH$y ZH$m.' Am{U åhUVmV
(ho ‘whå‘X!) Am‘Mo åhUUo cjnydH© $ EoH$m. Aem àH$mao (Vo) Amnë¶m
{O^oZo eãXm§Mo Ioi IoiV AmhoV. (¶m‘mJo ˶m§Mm CÔoe) g˶ Y‘m©cm ImoQ>o
Xe©{dʶmMm Amho. nU Oa ˶m§Zr Ago åhQ>co AgVo, "Amåhr EoH$co Amho
Am{U Amåhr AmkmnmcZ H$aUma' Am{U "Am‘Mo åhUUo EoH$m d Am‘À¶mH$S>o
(Oam) cj Úm,' Va Vo ˶m§À¶m ñdV:gmR>r Mm§Jco d C{MV R>aco AgVo. na§Vw
g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xë¶m‘wi,o A„mhZo ˶m§Mm {Y¸$ma Ho$cm Amho.
Am{U åhUyZ ˶m§À¶mn¡H$s A{Ve¶ WmoS>çm cmoH$m§{edm¶, (BVa gd©) lÕoMm
A§JrH$ma H$aUma ZmhrV.
47
(nydu) J«W§ XoʶmV Amcoë¶m cmoH$m§Zmo! (AmVm) Omo J«W§ Amåhr
(Vw‘À¶mH$S>)o nmR>{dcm Amho ˶mda {dídmg R>do m, (hm J«W§ ) Vw‘À¶mH$S>o
AmYrÀ¶m J«W§ m§nH¡ $s (Oo g˶ Amho) ˶mcm à‘m{UV H$aVmo. Va Vwåhr ¶mcm
‘mZUmao ~Zm, `mnydu H$s, Amåhr Vw‘Mo Mohao {dÐÿn H$ê$Z Q>mHy$ Am{U
An‘m{ZV H$ê$Z (Vw‘Mm) Vgm eodQ> H$ê$, Ogm "g~V'Mm {Z¶‘ ‘moS>Umè¶m
cmoH$m§Mm Amåhr Ho$cm hmoVm. Am{U A„mhMm AmXoe Zoh‘r A‘cmV
AmUʶmgmR>rM AgVmo.
48
{ZpíMVM A„mh Aem Jmoï>rcm A{O~mV j‘m H$aUma Zmhr H$s,
Aݶ H$moUmcmhr ˶mÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ {Xco Omdo. nU ¶mcm gmoS>y Z Or H$mhr
(BVa dmB©Q> H¥$˶o) AmhoV, Vmo Á¶mÀ¶m~m~VrV BÀN>rc, ˶mg j‘m H$arc.
Am{U Á¶mZo A„mhMm g‘H$j R>a{dcm, ˶mZo IamoIa ^¶§H$a ‘moR>m JwÝhm
Ho$cm. 49 Vwåhr ˶m cmoH$m§Zm nm{hco Zmhr H$m, Oo ñdV:cm (’$ma) n{dÌ
112 Hw$amU
g‘OVmV. (na§Vw Vgo) Zmhr, Va A„mh Á¶mÀ¶m ~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mg n{dÌ
H$aVmo Am{U H$moUmdahr OamgwÕm Aݶm¶ Ho$cm OmUma Zmhr. 50 nmhm, Vo
A„mh{df¶r H$em ImoQ>çm Jmoï>r a{MV AmhoV! Am{U ¶mnojm CKS> (d ‘moR>)o
nmn Xþgao H$moUVo Agy eH$Vo?
51
Vwåhmcm ˶m cmoH$m§Mr AdñWm ‘mhrV Zmhr H$m, Á¶m§Zm J«W§ mMm H$mhr
^mJ XoʶmV Amcm hmoVm? (nU AmVm) Vo {ZamYma Jmoï>tda Am{U dmB©Q>
eº$s¨da {dídmg R>do VmV Am{U Vo g˶ ZmH$maUmè¶m lÕmhrZm§{df¶r åhUVmV
H$s, Vo ¶m lÕmd§Vm§nj o m A{YH$ gÝ‘mJm©da AmhoV. 52 hoM Vo cmoH$ AmhoV
Á¶m§Zm A„mhZo {Y¸$maco Amho. Á¶mMm A„mh {Y¸$ma H$aVmo, ˶mMm H$moUrhr
gmhmæ¶H$Vm© Agy eH$V Zmhr. 53 A„mhÀ¶m gÎmoV ¶m§Mm H$mhr dmQ>m Amho
H$m? Ago AgVo Va ˶m§Zr cmoH$m§Zm {Vi‘mÌgwÕm H$mhr {Xco ZgVo. 54 ‘J Vo
A„mhZo Amnë¶m H¥$noZo cmoH$m§Zm Oo H$mhr {Xco Amho, ˶m~Ôc ˶m§Mm hodm
H$aVmV H$s H$m¶? Oa hr Jmoï> Agoc Va (˶m§Zm ho H$im¶cm hdo H$s, ¶m
AmYr) Amåhr B~«mhr‘À¶m Hw$Qw>~§ r`m§Zm J«W§ Am{U {ddoH$ XoD$Z ^yf{dco hmoV,o
VgoM ‘moR>o amÁ¶ hr àXmZ Ho$co hmoV.o 55 Am{U ˶m§À¶mn¡H$s H$mhtZr ˶mÀ¶mda
(ÑT>) {dídmg R>do cm, Va H$mhr ˶mÀ¶mnmgyZ Xÿa Joc.o (˶m Xÿa Jocëo ¶m
cmoH$m§gmR>r) ZaH$mMr YJYJVr AmJ nwaeo r Amho. 56 Oo cmoH$ Am‘À¶m
IwUm§Ûmao ñnï> hmoUmao g§Xeo ZmH$maʶmgmR>r AmJ«hr am{hco, ˶m§Zm Amåhr
(^¶mZH$) A¾r‘ܶo àdoe H$am¶cm cmdy. Ooìhm ˶m§Mr ËdMm OiyZ OmB©c,
Voìhm (nwÝhm nwÝhm) Amåhr ˶m§Zm Xþgar ZdrZ ËdMm ~XcyZ XoD$, ho ¶mgmR>r
H$s, (gmV˶nydH© $) ˶m§Zr {ejoMr Md MmIV amhmdr. {ZpíMVM A„mh
gd©e{º$‘mZ Amho, ~w{Õ‘mZ Amho. 57 Am{U Á¶m§Zr lÕoMm A§JrH$ma H$ê$Z
gËH¥$˶o Ho$cr, ˶m§Zm Amåhr Aem ~mJm§V àdoe XoD$ Á¶mV nmʶmMo àdmh
dmhV AgVrc, (Am{U) Vo H$m¶‘ VoWMo {Zdmg H$aVrc. VoWo ˶m§Zm gwerc
gyah-04. AZ-{Zgm 113

OrdZgmWr àmá hmoVrc Am{U Amåhr ˶m§Zm aå¶ d {dnwc N>m¶oÀ¶m {R>H$mUr
R>do .y
58
A„mh Vwåhmcm Agm AmXoe XoV Amho H$s, Vw‘À¶mH$S>o R>do ʶmV
Amcocr AZm‘V ˶m§À¶m h¸$Xmam§Zm (ì¶dpñWVnUo) naV H$am. Am{U Ooìhm
Vwåhr cmoH$m§Xaå¶mZ (˶m§À¶m AmngmVrc ~m~tda) {ZU©¶ H$amc, Va ݶm¶nydH© $
{ZU©¶ H$am. A„mh Vwåhmcm gdm}Îm‘ CnXoe XoV AgVmo. A„mh gd© H$mhr
EoH$Umam Am{U gd© H$mhr nmhUmam Amho. 59 lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo!
A„mhÀ¶m AmkoMo nmcZ H$am Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amÀ¶m AmkoMo nmcZ H$am
Am{U ˶m§À¶mhr AmkoMo nmcZ H$am, Oo Vw‘À¶m‘ܶo A{YH$manXmda AmhoV.
Am{U Oa H$moU˶mhr Jmoï>r~Ôc Vw‘Mo AmngmV ‘V^oX Pmë¶mg Vr Jmoï>
({ZU©¶mgmR>r) A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amda gmondm. (Ago H$am) Oa Vwåhr
(Iè¶m AWm©Z)o A„mhda Am{U A§{V‘ {Xdgmda {dídmg R>do Umao Agmc.
hrM Jmoï> (Vw‘À¶mgmR>r) gd©lðo > Amho Am{U {VMm eodQ>hr gdm}Îm‘ Amho. 60
Vwåhmcm ˶m cmoH$m§Mr OmUrd Zmhr H$m Oo (EH$sH$S>o ImoQ>)o Xmdo H$ê$Z
gm§JVmV H$s, Vw‘À¶mda Oo àH$Q> H$aʶmV Amco Am{U Vw‘À¶m AmYr(À¶m
n¡J~§ am§H$S>ho r) Oo àH$Q> H$aʶmV Amco, Amåhr ˶m gdmªda {dídmg R>do Umao
AmhmoV. (Va XþgarH$S>)o hoM cmoH$ Xþï> cmoH$m§H$Sy>Z (åhUOo g¡VmZmÀ¶m
AZw¶m¶m§H$Sy>Z AmngmVrc) {ddmXm§g~§ Y§ mZo {ZU©¶ H$ê$Z KoD$ BpÀN>VmV,
Ooìhm H$s, ˶m§Zm (˶m {dÐmohr) cmoH$m§Mr Amkm Z nmiʶmMm (A„mhH$Sy>Z)
AmXoe XoʶmV Amcm hmoVm. Am{U g¡VmZmMr Va Aer BÀN>m Amho H$s, ˶m§Zm
gÝ‘mJm©nmgyZ Iyn Xÿa KoD$Z Omdo. 61 Am{U Ooìhm ˶m§Zm Ago gm§JʶmV ¶oVo
H$s, ˶mÀ¶mH$S>o ¶m, Oo A„mhZo AdV[aV Ho$co Amho, Am{U ¶m ˶mÀ¶m
n¡J~§ amH$S>,o Voìhm Vwåhr nmhVm H$s, ho T>mJ| r cmoH$ {VQ>H$mè¶mZo Vw‘À¶mH$S>o
nmR> {’$adVmV. 62 nU Voìhm Ë`m§Mo H$m¶ hmoBc © , Ooìhm ˶m§À¶mda ˶m§À¶m
114 Hw$amU
hmVm§À¶m H$‘mB©‘iw o Amcocr AmnÎmr H$mogioc? ˶mdoir Vo Vw‘À¶mH$S>o ¶oD$Z
A„mhÀ¶m enWm KoD$Z gm§JVrc H$s, Amåhr Va Ho$di ^co BpÀN>V hmoVmo,
Am{U gcmoIm {Z‘m©U H$aʶmì¶{V[aº$, Am‘Mm Xþgam H$moUVmhr CÔoe ZìhVm.
63
˶m§À¶m ‘ZmV Oo Amho Vo gd© A„mhcm Mm§Jco R>mD$H$ Amho. Va Vwåhr
˶m§À¶m åhUʶmH$S>o Xþcj© H$am, Am{U ˶m§Zm g‘OmdyZ gm§Jm. Am{U ˶m§Zm
Aem nÕVrZo CnXoe Úm H$s, Vo ˶m§À¶m öX¶mV àdoe H$aoc.
64
Amåhr à˶oH$ n¡J~§ ambm ¶mM CÔoemgh nmR>{dco H$s, A„mhÀ¶m
AmXoemZo ˶mÀ¶m AmkoMo nmcZ Ho$co Omdo. Am{U Ooìhm ˶m§Zr (dmB©Q> H¥$˶
H$ê$Z) ñdV:da Aݶm¶ Ho$cm, Voìhm Oa Vo Vw‘À¶mH$S>o Amco AgVo Am{U
˶m§Zr A„mhH$S>o j‘m¶m MZm Ho$cr AgVr, Am{U n¡J~§ amZohr ˶m§À¶mgmR>r
j‘m¶mMZm Ho$cr AgVr, Va ˶m§Zm Z¸$sM Ago AmT>ico AgVo H$s, A„mh
Va A{Ve¶ ‘m’$ H$aUmam d ’$ma X¶miy Amho. 65 nU Zmhr, (n¡J~§ a!)
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mr enW, Vo Vmon¶ªV (Iao) lÕmd§V ~Zy eH$V ZmhrV,
Omon¶ªV Vo AmngmVrc gd© {ddmXm§g~§ Y§ mZo Vwåhmcm {ZU©¶ H$aUmam ~ZdrV
ZmhrV. ‘J Omo {ZU©¶ Vwåhr H$amc ˶m~Ôc ˶m§À¶m ‘ZmV H$gcrhr e§H$m
{Z‘m©U hmoVm H$m‘m Z¶o Am{U (˶m§Zr) Vw‘Mm {ZU©¶ ‘ZmnmgyZ ñdrH$mam¶cm
hdm. 66 Amåhr Oa ˶m§Zm AmXoe {Xcm AgVm, "Amnë¶m àmUm§Mr AmhþVr Úm
Am{U Amnë¶m Kam§Mm ˶mJ H$am' Va ˶m§À¶mVrc ’$ma WmoS>o cmoH$ dJiVm,
BVa (gdmªZr) Vgo Ho$co ZgVo. Oa ˶m§Zr Vo Ho$co AgVo, Á¶mMr ˶m§Zm
VmH$sX {Xcr OmVo, Va IamoIa Vo ˶m§À¶m ñdV:À¶mM {hVmMo R>aco AgVo.
Am{U (˶m§À¶m lÕocm) ˶mnmgyZ A{YH$ ~iH$Q>r àmá Pmcr AgVr. 67
VgoM Voìhm Amåhr ˶m§Zm Am‘À¶mH$Sy>Z ’$ma ‘moR>o ~jrg {Xco AgVo. 68
VgoM {ZpíMVM ˶m§Zm gai ‘mJ© XmIdcm AgVm. 69 Omo H$moUr A„mh
Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amÀ¶m AmkoMo nmcZ H$aoc, Vmo ˶m cmoH$m§gmo~V Agoc,
gyah-04. AZ-{Zgm 115

Á¶m§À¶mda A„mhZo Amnë¶m H¥$noMm dfm©d Ho$cm Amho, åhUOoM n¡J~§ a Am{U
Vo cmoH$ Oo g˶mda AT>inUo H$m¶‘ am{hco Am{U Vo, Á¶m§Zr Amnco OrdZ
g˶mMr gmj XoʶmgmR>r dmhÿZ Q>mH$co Am{U gXmMmar cmoH$. {H$Vr CÎm‘
gmo~Vr AmhoV ho! 70 hr Amho A„mhMr H¥$nm, Am{U A„mhcm Oo kmZ Amho, Vo
H$moUmcmM Zmhr.
71
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! (ñdV:À¶m ~MmdmV) Ymo³¶mÀ¶m
{déÕ nyUn© Uo g‚m amhm. ‘J Ogm àg§J Agoc, Vgo doJdoJù¶m VwH$S>çm§À¶m
ñdê$nmV qH$dm EH$Ì {ZKm. 72 (cjmV Agy Úm) Vw‘À¶mV H$moUr Agmhr
Amho, Omo ‘mJo a|JmiV amhrc, Am{U Oa Vw‘À¶mda EImXo g§H$Q> H$mogico Va
Vmo åhUoc, "hr A„mhMr ‘m¶mda H¥$nm Amho H$s, ‘r ˶m§À¶m~amo~a ZìhVmo.'
73
Am{U Vw‘À¶mda A„mhMr H¥$nm Pmë¶mg, Vmo Z¸$s Ago åhUoc H$s, OUy
Vw‘À¶m Am{U ˶mÀ¶m Xaå¶mZ H$gcmM ñZoh^md ZìhVm, "‘r XoIrc
˶m§À¶m~amo~a AgVmo, Va (˶m§À¶mà‘mUoM) ‘cmhr ‘moR>o ¶e àmá Pmco
AgVo.' 74 Va ˶m cmoH$m§Zr A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r cT>m¶cm nm{hOo, Oo
‘¥Ë`yZV§ aÀ`m ({MañWm¶r) OrdZmVrc `emgmR>r gܶmÀ¶m ¶m OJmVrc OrdZmcm
dmhÿZ Q>mH$VmV. Am{U Omo A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r cT>c o Am{U draJVr àmá
H$aoc qH$dm {dO¶ àmá H$aoc, Va ˶mg Amåhr ’$ma ‘moR>o ~jrg XoD$ 75
Vwåhmcm H$m¶ Pmco Amho H$s, Vwåhr cT>Uma Zmhr A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r VgoM
Xþ~c© nwéf, {ó¶m d ‘wco ¶m§À¶mgmR>r Oo ¶mMZm H$arV AmhoV H$s, ho à^y!
Amåhmcm ¶m dñVrVyZ ~mhoa H$mT>, Á¶m‘ܶo amhUmao A˶mMmar AmhoV. Am{U
Vw¶m H¥$noZo H$moUmcmVar Am‘Mm ajUH$Vm© ~Zd, VgoM Vw¶m H¥$noZo EH$
gmhmæ¶H$Vm©hr Amåhmcm CncãY H$adyZ Xo. 76 Oo lÕmd§V AmhoV, Vo A„mhÀ¶m
H$m¶m©gmR>r cT>VmV Am{U Oo g˶ ZmH$maUmao lÕmhrZ AmhoV, Vo g¡VmZmÀ¶m
H$m¶m©gmR>r cT>VmV. Va Vwåhr g¡VmZmÀ¶m {‘Ìm§er cT>m. Am{U g¡VmZmMo S>mdnoM
116 Hw$amU
IamoIa H$‘Omoa AmhoV.
77
Vwåhmcm ˶m cmoH$m§Mr OmUrd Zmhr H$m, Á¶m§Zm Ago gm§JʶmV Amco
hmoVo H$s, Amnë¶m hmVm§da {Z¶§ÌU R>do m Am{U Z‘mµOê$nr {Z¶{‘V àmW©Zm
H$aUmao ~Zm Am{U Oµ H$mV Úm? Am{U Ooìhm (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) cT>ʶmMm
˶m§Zm AmXoe {Xcm Jocm, Voìhm ˶m§À¶mn¡H$s EH$ JQ> Á¶mà‘mUo A„mhMo ^¶
~miJm¶cm hdo ˶mà‘mUo qH$dm ˶mnojmhr A{YH$, ‘mUgm§Zm {^D$ cmJcm.
Vo åhUy cmJco, " ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Vy Amåhmcm cT>mB© H$aʶmMm
AmXoe H$m {Xcmg, Vy AmUIr H$mhr H$mimgmR>r ¶wÕmcm nwT>o T>H$cco AgVo,
(Va {H$Vr ~ao Pmco AgVo)!' Vwåhr ˶m§Zm gm§JZy Q>mH$m, "¶m OJmVrc ’$m¶Xm
’$ma WmoS>m Amho Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aMo OrdZ A{YH$ Mm§Jco Amho, (nU)
˶m§À¶mgmR>r, Oo A„mhMo ^¶ ~miJyZ (OrdZ ì¶VrV H$aVmV). Am{U
Vw‘À¶mda OamgwÕm Aݶm¶ Ho$cm OmUma Zmhr. 78 Am{U Vwåhr {OWo Hw$R>o
Agmc (Vw‘Mr R>acocr doi Amë¶mda), ‘¥Ë¶y Vwåhmcm JmR>c o , ‘J Vwåhr
‘O~yV ~m§Ycoë¶m (‘moR>-‘moR>çm) dmS>çmV H$m AgoZm.' Am{U Ooìhm ˶m§Mm
’$m¶Xm hmoVmo, Voìhm Vo åhUVmV, "ho A„mhH$Sy>Z Amho.' Am{U ˶m§À¶mda
EImXr AmnÎmr Amcr Va Vo åhUVmV, "hr AmnÎmr Vw‘À¶m‘wio Amho.' (n¡J~§ a!)
Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm, "gd© H$mhr A„mhH$Sy>ZM Amho.' ¶m cmoH$m§Zm Pmco Amho
Var H$m¶? H$s, H$moUVrM Jmoï> ¶m§À¶m cjmV ¶oV Zmhr. 79 Vw‘Mo Oo H$mhr
Mm§Jco hmoV AgVo, Vo A„mhH$Sy>Z Amho Am{U Vw‘À¶mda Or H$mhr {dnÎmr ¶oV
AgVo, Vr Vw‘À¶m ñdV:‘wiMo ¶oV AgVo.
(n¡J~§ a!) Amåhr Vwåhmcm (g‘ñV) ‘mZdOmVrgmR>r g§Xeo dmhH$ ~ZdyZ
nmR>{dco Amho. ¶mgmR>r A„mh (ñdV:) gmjr Amho.
80
Omo H$moUr n¡J~§ amÀ¶m AmkoMo nmcZ H$aVmo, Vmo ({ZpíMVM) A„mhÀ¶m
AmkoMo nmcZ H$aVmo. Am{U Omo H$moUr ˶mH$S>o nmR> {’$adrc, Va (n¡J~§ a!)
gyah-04. AZ-{Zgm 117
81
Amåhr Vwåhmcm ˶m§À¶mda nhmaoH$ar ~ZdyZ nmR>{dcoco Zmhr. Am{U Vo
åhUVmV, "Amåhr Vw‘À¶m AmkoMo nmcZ H$aUmaM.' nU Ooìhm Vo Vw‘À¶mnmgyZ
Xÿa OmVmV, Voìhm ˶m§À¶mn¡H$s EH$ JQ> amÌrÀ¶m doigo Vwåhr Oo H$mhr gm§JVm,
Ë`mÀ`m{déÕ ¶moOZm AmIVmV. Vo Á¶m ¶moOZm AmIrV AmhoV ˶m§Mr A„mh
Zm|X H$arV Amho. Va Vwåhr ˶m§À¶mH$S>o Xþcj © H$am Am{U A„mhda (ÑT>)
{dídmg R>do m. Á¶mÀ¶mda {dídmg Ho$cm Omdm Agm A„mhgmaIm Xþgam H$moUrM
Zmhr.
82
Vo Hw$amUmda (J§^raVmnydH© $) {dMma H$arV ZmhrV H$m? Oa ho Hw$amU
A„mh{edm¶ Aݶ H$moUmH$Sy>Z Amcoco AgVo, Va ˶m§Zm {ZpíMVM ¶m‘ܶo
AZoH$ {dg§JV Jmoï>r AmT>iZy Amë¶m Ag˶m.
83
Am{U Ooìhm ˶m§À¶mH$S>o em§VrMr qH$dm ^¶mMr H$moUVrhr ~mV‘r ¶oV,o
Voìhm Vo Vr gd©Ì nga{dVmV. nU Oa ˶m§Zr Vr ~mV‘r n¡J~§ amH$S>o Am{U
˶m§À¶m‘Yrc Oo cmoH$ A{YH$manXmda AmhoV, ˶m§À¶mH$S>o nmoM{dcr AgVr,
Va ˶m§À¶mn¡H$s Oo JwáMa ¶§ÌUoer g§~{§ YV cmoH$ AmhoV, ˶m§Zr ˶m ~mV‘rMo
g˶ OmUyZ KoVco AgVo. Oa Vw‘À¶mda A„mhMr H¥$nm Am{U X¶m ZgVr, Va
(’$ma) WmoS>çm cmoH$m§ì¶{V[aº$ BVa gd©, g¡VmZmMo AZwgaU H$aUmao ~Zco
AgVo.
84
Va Vwåhr A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r cT>m, Vwåhr Ho$di ñdV:À¶m ~m~VrV
O~m~Xma AmhmV, (‘¥Ë`yÀ`m ^¶mcm ‘mV XoʶmMr) lÕmd§Vm§Zm àoaUm Úm.
Am{U A„mh g˶ ZmH$maUmè¶m lÕmhrZm§À¶m (qhgoMm) Omoa ‘moS>y Z H$mTob>
¶mV Zdc Zmhr, H$maU A„mh eº$sÀ¶m ~m~VrV A{YH$ ~cdmZ Amho Am{U
{ejm H$aʶmÀ¶m ~m~VrVhr A{YH$ H$R>mao Amho. 85 Omo H$moUr Mm§Jë¶m
H$m¶m©gmR>r {e’$mag H$arc, ˶mMm ˶m H$m¶m©À¶m (Mm§Jë¶m) n[aUm‘m§‘ܶo
dmQ>m Agoc Am{U Omo H$moUr dmB©Q> H$m¶m©gmR>r {e’$mag H$arc, ˶mMm ˶m
118 Hw$amU
H$m¶m©À¶m (dmB©Q>) n[aUm‘m§‘ܶo dmQ>m Agoc. Am{U A„mhÀ¶m eº$sÀ¶m
AYrZ Amho à˶oH$ Jmoï>. 86 Am{U Ooìhm H$moUr Vwåhmcm ew^qMVZmgh
A{^dmXZ H$aoc Va Vwåhrhr ˶mcm ˶mnojm A{YH$ qH$dm VgoM ew^qMVZmMo
~moc ~mocZy A{^dmXZ H$am. {ZpíMVM A„mh {heo~ KoʶmgmR>r à˶oH$
Jmoï>rMr Zm|X R>do rV Amho. 87 A„mhM CnmgZo`mo½` Amho, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam
H$moUrM CnmgZo`mo½` Zmhr. Vmo {ZpíMVM nwZéËWmZmÀ¶m {Xder Vwåhm§ gdmªZm
EH$Ì AmUoc, Á¶mÀ¶m ¶oʶm‘ܶo ‘wirM e§H$m Zmhr. Am{U A„mhÀ¶m eãXmnojm
A{YH$ g˶ H$moUmMm eãX Agy eH$Vmo?
88
Vwåhmcm Pmco Var H$m¶ H$s, Vwåhr (˶m) Xm§{^H$ cmoH$m§À¶m ~m~VrV
XmoZ JQ>mV {d^mJco OmV AmhmV, Ooìhm H$s, ñdV: A„mhZo ˶m§Zm ˶m§À¶m
XþîH¥$˶m§‘i
w o (AlÕoH$S>)o ’o$Hy$Z {Xco Amho. Vwåhr Aem§Zm gÝ‘mJm©da AmUy
BpÀN>Vm H$m, Á¶m§Zm (ñdV:) A„mhZo ‘mJ©^ï« > hmoʶmgmR>r gmoS>y Z {Xco Amho?
(Zmhr), Vwåhr Aem§Zm H$Xm{n gÝ‘mJ© XmIdy eH$V Zmhr Á¶m§Zm (ñdV:)
A„mhZo ‘mJ©^«ï> Ho$co Amho. 89 ˶m§Mr Va Aer BÀN>m Amho H$s, ˶m§Zr
Á¶mà‘mUo g˶mMm AñdrH$ma Ho$cm, Vwåhrhr Vgo H$amdo, åhUOo Vwåhr gd©
gmaIo hmoD$Z Omdo. Va Vwåhr ˶m§À¶mn¡H$s H$moUmerhr H$gë¶mhr àH$maMo
‘¡ÌrMo g§~Y§ A{O~mV R>do y ZH$m, Omon¶ªV Vo A„mhgmR>r Amnë¶m KamXmamMm
˶mJ H$arV ZmhrV, Am{U Oa ˶m§Zr ¶mH$S>o nmR> {’$adcr, Va ˶m§Zm nH$S>m
Am{U {OWo Vo gmnS>Vrc, {VWo ˶m§Zm R>ma H$am Am{U ˶m§À¶mn¡H$s H$moUmcmhr
Amncm {‘Ì d ‘XVZrg ~Zdy ZH$m.
90
øm AmXoemcm AndmX åhUOo Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Mm g§~Y§ ˶m
cmoH$m§er Amho, Á¶m§À¶mer Vw‘Mm H$ama Pmcocm Amho. Am{U Vo cmoH$hr
(AndmX AmhoV), Oo Vw‘À`mH$So> Aem AdñWoV ¶oVmV H$s, Vw‘À¶mer qH$dm
(lÕmd§Vm§nH¡ $s) Amnë¶mM cmoH$m§er ¶wÕ H$aʶmÀ¶m ({dMmamZo) ˶m§À¶m
gyah-04. AZ-{Zgm 119

öX¶m§Zm doXZm hmoVmV. nU Oa A„mhZo BpÀN>co AgVo, Va ˶mZo ˶m§Zm


Vw‘À¶mda à^wËd {Xco AgVo, Voìhm Vo Adí¶ Vw‘À¶mer cT>co AgVo. ‘J
Oa Vo Vw‘À¶mnmgyZ Xÿa amhVrc Am{U Vw‘À¶mer ¶wÕ H$aUma ZgVrc, Am{U
em§VVoMo YmoaU Adc§~Vrc Va A„mh Vwåhmcmhr ˶m§À¶m{déÕ AmH«$‘H$
^y{‘H$m KoʶmMr nadmZJr XoV Zmhr. 91 Vwåhmcm BVa H$mhr Agohr cmoH$
AmT>iVrc Oo Vw‘À¶mnmgyZ Am{U Amnë¶m cmoH$m§nmgyZ (ñdV:cm) gwa{jV
R>do y BpÀN>VmV. nU Ooìhmhr ˶m§Zm CnÐd ‘mO{dʶmMr g§Yr àmá hmoV,o Va Vo
˶m g§Yrcm A{O~mV J‘mdrV ZmhrV. Oa Vo Vw‘À¶mnmgyZ Xÿa amhUma ZgVrc,
Am{U Vw‘À¶mer em§VrMo YmoaU Adc§{~Uma ZgVrc Am{U Amnco hmV
(¶wÕmnmgyZ) AmdaVo KoUma ZgVrc Va Vwåhr ˶m§Zm nH$S>m Am{U Vo OoWo
gmnS>Vrc VoWo ˶m§Zm R>ma H$am. ho Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§À¶m{déÕ cT>ʶmMm
Amåhr Vwåhmcm nyU© A{YH$ma {Xcocm Amho.
92
EH$ lÕmd§V Xþgè¶m lÕmd§Vmcm R>ma H$ê$ eH$Vmo, ho H$ënZm
H$aʶmOmoJho r Zmhr, nU MwH$sZo Ago KS>ë¶mg àíZ doJim Amho. Am{U Or
춺$s EImÚm lÕmd§VmMr MwH$sZo h˶m H$ê$Z ~goc, Va ˶mZo (àm`píMÎm
åhUyZ) EH$m lÕmd§V XmgmMr ‘wº$Vm H$amdr Am{U R>ma Pmcoë¶m 춺$sÀ¶m
ZmVodmBH$m§Zm ZwH$gmZ ^anmB©nmoQ>r EH$ a¸$‘ AXm H$amdr, nU ˶mMo ZmVodmB©H$
(Vr a¸$‘) gmoS>y Z XoV AgVrc Va Vr Jmoï> doJir Amho. Vmo R>ma Pmcocm
lÕmd§V Oa ˶m cmoH$m§er g§~{§ YV Agoc Oo Vw‘À¶mer ¶wÕ H$aUmao eÌy
AmhoV, Va (R>ma ‘maUmè¶m 춺$sMo àm`píMÎm ’$º$ ho Agoc H$s), ˶mZo
EH$m lÕmd§V Xmgmcm Jwcm‘rVyZ ‘wº$ H$amdo. Am{U Oa Vmo (R>ma Pmcocm
lÕmd§V), Aem cmoH$m§er g§~{§ YV Agoc, Á¶m§À¶mer Vw‘Mm (em§Vr) H$ama
Pmcocm Amho, Va R>ma Ho$coë¶m 춺$sZo, R>ma Pmcoë¶m 춺$sÀ¶m ZmVodmBH$m§Zm,
120 Hw$amU
ZwH$gmZ ^anmB©nmoQ>r EH$ a¸$‘ AXm H$amdr Am{U gmo~V EH$m lÕmd§V
Xmgmcm Jwcm‘rVyZ ‘wº$ H$amdo. Am{U Omo ho H$aʶmg g‘W© Zgoc Va ˶mZo
XmoZ ‘{hZo {Za§Va Cndmg H$amdm. hm A„mhZo R>adcocm j‘oMm ‘mJ© Amho.
A„mh gd© H$mhr OmUUmam d ~w{Õ‘mZ Amho. 93 Am{U Omo H$moUr lÕmd§VmMr
OmUyZ~wOZy h˶m H$arc, Va ˶mMr {ejm ’$º$ ZaH$ (Am{U ZaH$M) Amho.
{OWo Vmo H$m¶‘ {Zdmg H$arc. Am{U ˶mÀ¶mda A„mhMr AdH¥$nm Am{U
{Y¸$ma Agoc Am{U A„mhZo ˶mÀ¶mgmR>r ’$ma ‘moR>r {ejm V¶ma R>do cr Amho.
94
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Ooìhm Vwåhr A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r
{ZKmc Voìhm ¶mo½¶àH$mao (eÌyÀ§ ¶m H$madm¶m g§~Y§ mZo) Vnmg H$ê$Z ¿¶m Am{U
Omo H$moUr ew^Ào N>m 춺$ H$aÊ`mgmR>r Vwåhmcm gcm‘ (àUm‘) H$arc, ˶mg
"Vy lÕmd§V Zmhrg' Ago åhUy ZH$m.
Vwåhmcm ¶mM OrdZmVrc j{UH$ gwIm§Mr ’$ma cmcgm Amho, nU A„mhH$S>o
(emídV ñdê$nmÀ¶m) gwIXm¶r Jmoï>r {dnwc à‘mUmV AmhoV. ¶m AmYr Vwåhr
XoIrc AgoM hmoVm. na§Vw A„mhZo Vw‘À¶mda ˶mMr ({deof) H¥$nm Ho$cr, Va
Vnmg H$aʶmÀ¶m ~m~VrV Xj amhm. Oo H$mhr Vwåhr H$arV AgVm ˶mMr
A„mhcm Zoh‘r OmUrd AgVo. 95 H$moUVohr ({deof) H$maU ZgVmZm Kar
~gyZ amhUmao lÕmd§V Am{U Vo lÕmd§V Oo Amnco YZ Am{U àmU nUmcm
cmdyZ A„mhÀ¶m ‘mJm©V g§Kf© H$aVmV, XmoKo H$Xm{n g‘mZ hmoD$ eH$V
ZmhrV. A„mhZo Amnco YZ d àmU nUmcm cmdyZ (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r)
g§Kf© H$aUmè¶m cmoH$m§Zm, ˶m cmoH$m§da loð> XOm© àXmZ Ho$cocm Amho. Oo
~gyZ amhUmao AmhoV. A„mhZo gd© (lÕmd§Vm§er) Mm§Jcm ‘mo~Xcm XoʶmMm
dm¶Xm Ho$cm Amho. nU ˶m§Mm ‘mo~Xcm ’$ma ‘moR>m Amho, Oo ˶mÀ¶m H$m¶m©gmR>r
g§Kf© H$arV AgVmV. 96 Ë`m§À`mgmR>r A„mhH$Sy>Z gÝ‘mZmMo ‘moR>‘moR>o ñWmZ
AmhoV, ˶mÀ¶mH$Sy>Z j‘m d H¥$nm (˶m§Zm àmá hmoBc © ). A„mh ’$ma ‘m’$
gyah-04. AZ-{Zgm 121

H$aUmam d X¶miy Amho.


97
˶m cmoH$m§Zr (dmB©Q> H¥$˶ H$ê$Z) ñdV:da Aݶm¶ Ho$cm Amho, (àmU
H$mT>Umao A„mhMo) XÿV Ooìhm ˶m§Mo àmU H$mT>Vrc, Voìhm Vo XÿV ˶m§Zm
{dMmaVrc, "Vwåhr (Ago XþîH¥$˶) H$m H$arV hmoVm?' Vo CÎma XoVrc, "Amåhr
XoemV Aghm¶ AdñWoV hmoVmo.' Vo {dMmaVrc, "A„mhMr n¥Ïdr BVH$s {demc
ZìhVr H$m H$s, Vwåhr ñWcm§Va H$ê$Z XþgarH$S>o OmD$ eH$cm AgVmV?' hoM
Vo cmoH$ AmhoV (‘¥Ë`yZV§ aÀ`m OrdZmV) Á¶m§Mo {ZdmgñWmZ ZaH$ Amho,
IamoIa {H$Vr dmB©Q> {R>H$mU Amho Vo! 98 nU Aghm¶ nwéf, {ó¶m Am{U
(chmZ) ‘wco Oo ñWcm§VamMr ¶moOZm AmIʶmg Ag‘W© AmhoV, ˶mgmR>r
˶m§Zm H$moUVmM ‘mJ© Am{U gmYZ gmnS>V Zmhr. 99 A„mh Aem cmoH$m§À¶m
(AnamYm§Zm) j‘m H$ê$ eH$Vmo, H$maU A„mh ’$ma ‘m’$ H$aUmam Am{U
j‘merc Amho. 100 Am{U Omo H$moUr A„mhgmR>r Amnë¶m KamXmamMm ˶mJ
H$arc, ˶mcm n¥Ïdrda Aml¶mgmR>r AZoH$ {R>H$mU Am{U {dnwc à‘mUmV
OrdZgm‘J«r AmT>ico . Am{U Omo H$moUr A„mh d ˶mÀ¶m n¡J~§ amÀ¶m H$m¶m©gmR>r
({‘eZgmR>r) Amnco Ka ˶mJ H$aoc Am{U Oa ˶mcm (A„mhÀ¶m ‘mJm©V)
‘¥Ë`y ¶oBc
© Va ˶mMm ‘mo~Xcm A„mhH$S>o V¶ma Amho. Am{U A„mh IamoIa
’$ma ‘m’$ H$aUmam Am{U X¶miy Amho.
101
(lÕmd§Vm§Zmo!) Ooìhm Vwåhr XoemV àdmg H$arV Agmc, Voìhm Z‘mµOmMr
‘mÌm H$‘r Ho$ë¶mg, Vwåhmcm H$moUVohr nmn cmJUma Zmhr, Ooìhm Vwåhmcm
Aer e§H$m gVmdrV Agoc H$s, lÕmhrZ cmoH$ AMmZH$nUo (¶oD$Z
Z‘mµOmXaå¶mZ) Vw‘À¶mda h„m H$ê$ eH$VmV. IamoIa, g˶mMm AñdrH$ma
H$aUmao Vo lÕmhrZ cmoH$ Vw‘Mo CKS> eÌy AmhoV. 102 (n¡J~§ a!) Ooìhm Vwåhr
lÕmd§Vm§~amo~a Agmc Am{U gm‘y{hH$ àmW©ZMo o (Z‘mµOmMo) ZoVË¥ d H$arV
Agmc, Voìhm ˶m§À¶mn¡H$s (H$mhr cmoH$m§À¶m) EH$m JQ>mcm (Z‘mµOmgmR>r)
122 Hw$amU
Vw‘À¶m~amo~a C^o amhÿ Úm, ˶m§Zr AmnAmncr eóo Odi R>do m¶cm hdr, ‘J
˶m§Zr (Z‘mµO‘ܶo) ZV‘ñVH$ hmoʶmMr ({dYr åhUOo gOXm) nyU© H$ê$Z
‘mJÀ¶m ~mOyg Omdo, (Am{U g§ajUmW©) C^o amhmdo. ‘J Xþgè¶m JQ>mZo, Á¶mZo
Z‘mµO AXm Ho$cr Zmhr, nwT>o ¶mdo Am{U Vw‘À¶mgmo~V Z‘mµO AXm H$amdr.
Am{U ˶m§Zr Hw$R>ë¶mhr Ymo³¶mÀ¶m {déÕ gmdY amhmdo Am{U AmnAmncr
eóo Odi ~miJmdrV. (H$maU) g˶ ZmH$maUmao (Vo) lÕmhrZ cmoH$ BpÀN>VmV
H$s, Vwåhr Vw‘À¶m eóm§H$S>o d (BVa) gm‘J«r ¶mH$S>o (H$mhr H$maUm‘wi)o
Xþcj
© H$amdo. åhUOo ˶m§Zm AMmZH$nUo Vw‘À¶mda AmH«$‘U H$aVm ¶mdo. nU
nmdgm‘wio Vwåhr AS>MUrV Amcm Agmc qH$dm AmOmar Pmco Agmc, Va
Z‘mµOmÀ`m doigo Vwåhr Vw‘Mo eó ~mOycm H$mTy>Z R>do ë¶mg (Vo) MwH$sMo
R>aUma Zmhr. VWm{n Vwåhr (H$moU˶mhr) Ymo³¶mnmgyZ ~Mmd H$aʶmgmR>r
(Zoh‘r) gmdY amhm. {ZpíMVM A„mhZo g˶mMm AñdrH$ma H$aUmè¶m
lÕmhrZm§gmR>r An‘mZmñnX {ejm V¶ma R>do cocr Amho. 103 Am{U Vw‘Mr
Z‘mµO nyU© Pmë¶mZ§Va A„mhMo ñ‘aU H$am. CR>Vm, ~gVm Am{U nhþS>co
AgVm. Am{U Ooìhm Vwåhmcm (gd© H$mhr) gwa{jV dmQ>c o , Voìhm (nyUn© Uo)
{d{YdV Z‘mµO AXm H$am. {ZpíMVnUo, Z‘mµO R>adyZ {Xcoë¶m doigo AXm
H$aUo, ho lÕmd§Vm§Mo A{Zdm¶© H$V©ì¶ Amho. 104 Am{U eÌÿMm nmR>cmJ
H$aVmZm Xþ~ionUm XmIdy ZH$m. Oa Vwåhmcm H$mhr Ìmg ghZ H$amdm cmJV
Agoc, Va Vo (eÌy)hr VgmM Ìmg ghZ H$arV AmhoV. nU (Vw‘À¶mgmR>r
O‘oMr ~mOy åhUOo) Vwåhr A„mhH$Sy>Z Á¶m Anojm R>do Vm, ˶m Anojm Vo R>do y
eH$V ZmhrV. A„mh gd© H$mhr OmUUmam d ~w{Õ‘mZ Amho.
105
{ZpíMVM Amåhr hm J«W§ Vw‘À¶mg‘moa "g˶' àñVwV H$aʶmgmR>r
nmR>{dcm Amho, ¶mgmR>r H$s, Vwåhr A„mhZo Vwåhmcm Oo {eH$dco Amho,
˶mÀ¶mZwgma cmoH$m§gmR>r {ZU©¶ H$amdm. Am{U Vwåhr {dídmgKmV H$aUmè¶m
gyah-04. AZ-{Zgm 123
106
cmoH$m§Mo g‘W©H$ ~Zy ZH$m. Am{U A„mhH$S>o j‘m¶mMZm H$am. A„mh,
IamoIa A{Ve¶ j‘merc Am{U X¶miy Amho. 107 Am{U Oo ñdV:erM
Aàm‘m{UH$ AmhoV, Vwåhr Aem cmoH$m§Mr ~mOy ‘m§S>y ZH$m. A„mhcm {dídmgKmV
H$aUmao Am{U XþamMmar cmoH$ A{O~mV AmdS>V ZmhrV. 108 ˶m§Zm AmnU
(Amnë¶m Hw$H¥$˶m§g~§ Y§ mZo) cmoH$m§g‘moa c{‚mV hmoV Agë¶mMm {dMma gVmdVmo,
nU ˶m§Zm AmnU A„mhg‘moa c{‚mV hmoV Agë¶mMm {dMma gVmdV Zmhr,
Omo ˶m§À¶mgmo~V (Zoh‘r) AgVmo. Am{U Vo amÌrÀ¶m A§YmamV Aem Jmoï>t{df¶r
nam‘e© H$aVmV, Á¶mcm A„mhMr ‘mݶVm Zmhr. Am{U Oo H$mhr Vo H$arV
AmhoV, A„mhZo Vo doT>cc o o Amho.
109
(ho OmUyZ Agm H$s), Vwåhr ¶m OJmVrc OrdZmV ˶m§Mm nj KoD$Z
dmX Kmcy eH$Vm, nU nwZéËWmZmÀ¶m {Xder ˶m§Mm nj KoD$Z A„mher
PJS>m H$ê$ eH$Vmo Agm H$moU Amho? Am{U (A„mhnmgyZ) H$moU ˶m§Mm
~Mmd H$ê$ eH$Vmo? 110 Omo H$moUr XþîH¥$˶ H$arc qH$dm ñdV:daM Aݶm¶
H$ê$Z ~goc, nU Z§Va Oa Vmo A„mhH$S>o j‘m¶mMZm H$arc, Va ˶mg
A„mh ({ZpíMVM) ’$ma j‘m H$aUmam Am{U X¶miy Agë¶mMo AmT>iZy
© . 111 Am{U Omo H$moUr XþîH¥$˶ H$aVmo, ñdV:À¶mM {déÕ H$aVmo. A„mh,
¶oBc
IamoIa à˶oH$ Jmoï> OmUUmam d ~w{Õ‘mZ Amho. 112 Am{U Omo H$moUr ñdV:
AnamY qH$dm nmn H$ê$Z, ˶mMm Xmof Xþgè¶mÀ¶m ‘mWr ‘maoc, Va Vmo
{ZpíMVM ImoQ>o Amamon Am{U ’$ma ‘moR>çm nmnmMo AmoPo Amnë¶m S>m³o ¶mda
KoB©c. 113 Oa Vw‘À¶mda A„mhMr H¥$nm Am{U X¶m ZgVr, Va ˶m§À¶mn¡H$s
EH$m JQ>mZo Vwåhmcm ‘mJ©^ï« > H$aʶmMm {ZpíMVnUo à¶ËZ Ho$cm AgVm H$maU
˶m§Zr Vgm g§H$ën Ho$cocm hmoVm, nU Vo Xþgè¶m H$moUmcm Zìho Va ñdV:cmM
‘mJ©^ï« > H$arV AmhoV. Am{U Vo Vw‘Mo H$moUVohr ZwH$gmZ H$ê$ eH$V ZmhrV.
A„mhZo Vw‘À¶mH$S>o hm J«W§ Am{U kmZ nmR>dco Amho Am{U Vwåhmcm {ddoH$eº$s
124 Hw$amU
àXmZ Ho$cr Amho, VgoM Vwåhmcm Vo (gd©) {eH$dco, Oo Vwåhmcm ‘mhrV
ZìhVo. Am{U IamoIaM hr A„mhMr Vw‘À¶mda ’$ma ‘moR>r H¥$nm Amho.
114
Á¶m Jwá MMm© Vo H$arV AmhoV, ˶m§nH¡ $s ~hþVm§e Aem AmhoV H$s,
Á¶m‘ܶo H$mhrM Mm§Jc w nUm Zmhr. Mm§Jcw nUm Va ˶mÀ¶m MM}V AgVmo Omoo
XmZY‘© qH$dm nwÊ`H$m¶© qH$dm cmoH$m§Xaå¶mZ g‘oQ> KS>{dUo (B.) {df¶r VmH$sX
XoVmo. Am{U Omo H$moUr A„mhMr ‘Ou g§nmXZ H$aʶmgmR>r Ago H$arc, ˶mg
Amåhr ’$ma ‘moR>o ~jrg XoD$. 115 Am{U Omo H$moUr (A„mhMr) {eH$dU ñnï>
Pmë¶mZ§Va XoIrc n¡J~§ amMm {damoY H$aVmo Am{U lÕmd§Vm§À¶m ‘mJm©ì¶{V[aº$
Aݶ ‘mJm©Mm Adc§~ H$aVmo, Va Amåhr ˶mcm ˶mM (dmB©Q>) ‘mJm©da
‘mJ©ñW R>do ,y Á¶mMr ˶mZo ñdV: {ZdS> Ho$cr Amho. Am{U (OrdZàdmg
g§në¶mZ§Va) ˶mcm ZaH$mV ’o$Hy$Z XoD$ Am{U {H$Vr dmB©Q> àdmgmMo eodQ>
Amho Vo!
116
A„mh {ZpíMVnUo ˶m Jmoï>rcm H$YrM j‘m H$aUma Zmhr H$s, ˶mMo
g‘H$j R>adco Omdo. ¶mì¶{V[aº$ (chmZghmZ) MwH$m Á¶mÀ¶m ~m~VrV Vmo
BÀN>rc, ˶mg j‘m H$arc. Am{U Á¶mZo (BVam§Zm) A„mhMo g‘H$j R>a{dco
Vmo (gÝ‘mJm©nmgyZ), ’$maM Xÿa ^aH$Q>V Jocm. 117 Vo (AZoH$o ídadmXr cmoH$)
A„mhcm gmoS>y Z Xodr-XodVm§Mm Ymdm H$aVmV (‘XVrgmR>r hmH$ XoVmV), (Ago
H$ê$Z) Vo Xþgè¶m H$moUmMm Zìho Va {dÐmohr g¡VmZmMm Ymdm H$arV AmhoV. 118
(Ago H$aUmè¶m 춺$sMm) A„mhZo {Y¸$ma Ho$cm Amho. g¡VmZmZo (A„mhcm)
Ago åhQ>co hmoVo H$s, ‘r Vw¶m godH$m§nH¡ $s EH$ {ZpíMV ^mJ Adí¶ KoBZ© .
119
(g¡VmZmZo åhQ>co hmoV)o , ‘r ˶m§Zm Adí¶ ~hH$mdrZ Am{U ˶m§À¶m
‘Zm§‘ܶo ì¶W© Amem OmJ¥V H$arZ. Am{U ‘r ˶m§Zm ào[aV H$arZ, Va Vo
OZmdam§Mo H$mZ H$mnVrc (~ir XoʶmgmR>r AZoH$o ídadmXr cmoH$m§Mr Hw$àWm),
Am{U ‘r ˶m§Zm AmXoe XoBZ© Va Vo A„mhÀ¶m aMZoV (AZ{YH¥$V) ~Xc
gyah-04. AZ-{Zgm 125

H$aVrc.
Am{U Omo H$moUr A„mhcm gmoS>y Z g¡VmZmcm Amncm gmhmæ¶H$Vm© ~Zdoc
Va Vmo (eodQ>r) nyUn© Uo ~a~mX hmoUma. 120 Vmo (g¡VmZ) ˶m§Zm AmídmgZo XoVmo
Am{U ˶m§À¶m‘Yo ì¶W© Amem OmJ¥V H$aVmo. nU g¡VmZmMr gd© AmídmgZo
’$gdUwH$s{edm¶ Xþgao H$mhrM Zmhr. 121 (eodQ>r) Aem cmoH$m§Mo {R>H$mU
’$º$ ZaH$ Amho. Am{U ˶m§Zm ˶mVyZ ~mhoa nS>ʶmMm H$moUVmhr ‘mJ© gmnS>Uma
Zmhr. 122 nU Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U gËH$‘} Ho$cr, Amåhr
˶m§Zm Aem ~mJm§‘ܶo àdoe XoD$, Á¶mVyZ nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh dmhV
AgVrc. Am{U Vo VoWo gX¡d {Zdmg H$aVrc, ho A„mhMo g˶ dMZ Amho.
Am{U A„mh{edm¶ Xþgam H$moU A{YH$ g˶dMZr Agy eH$Vmo.
123
(ñdJm©Mr àmár) Zm Vwåhm§ (lÕmd§Vm§À¶m) BÀN>do a Adc§~Zy Amho,
Zm ˶m§À¶m BÀN>do a Adc§~Zy Amho Oo AmYrMo J«W§ YmaH$ AmhoV. Omo H$moUr
XþîH¥$˶ H$aoc, ˶mcm ˶mMo ’$i {‘ioc. Am{U ˶mcm A„mhì`{V[aº$ Aݶ
H$moUrhr g‘W©H$ qH$dm gmhmæ`H$Vm© åhUyZ cm^Uma Zmhr. 124 Omo H$moUr
gËH$‘© H$arc, ‘J Vmo nwéf Agmo dm ór, nU Oa Vmo lÕmd§V Agoc Va
Aem bmoH$m§Zm ñdJm©V àdoe {‘ioc Am{U ˶m§À¶mda OamgwÕm Aݶm¶ hmoUma
Zmhr. 125 Y‘©lÕoÀ¶m ~m~VrV ˶mÀ¶mhÿZ A{YH$ Mm§Jcm H$moU Agy eH$Vmo,
Á¶mZo (nyUn© Uo) ñdV:cm A„mhÀ¶m ñdmYrZ Ho$co Am{U Vmo gËH$‘} H$aUmam
Amho. Am{U Vmo B~«mhr‘À¶m n§WmMo AZwgaU H$aVmo, Omo (B~«mhr‘), ñdV:cm
BVa gd© (ImoQ>çm Jmoï>ter) AcJ H$ê$Z nyUn© Uo A„mhMm ~Zcocm hmoVm.
Am{U A„mhZo ˶mcm (ñdV:Mm) {‘Ì åhUyZ {ZdS>co hmoV.o 126 Oo H$mhr
AmH$memV Amho Am{U Oo H$mhr O{‘ZrV Amho, Vo gd©À¶m gd© A„mhMoM Amho
Am{U IamoIa A„mhZo gd© dñVw‘mÌm§Zm doT>y Z R>do co Amho.
127
Vo Vwåhmcm {ó`m§{df`r (Y‘m©Mm) AmXoe {dMmaVmV, (Vwåhr ˶m§Zm)
126 Hw$amU
gm§Jm, "A„mh Vwåhmcm ˶m§À¶m{df¶r AmXoe XoV Amho. (VgoM ˶m AmXoem§Mo
ñ‘aU H$ê$Z XoV Amho), Oo Vwåhmcm øm J«W§ m‘ܶo AZmW ‘wcs¨À`m ~m~VrV
EoH${dco Joco Amho. ˶m§Zm Vwåhr Vo XoV Zmhr, Oo ˶m§À¶mgmR>r (˶m§Mm h¸$
åhUyZ) {ZpíMV H$aʶmV Amco Amho. nU ˶m§À¶mer {ddmh Va H$ê$ BpÀN>Vm.
VgoM {ZamYma (Aghm¶) ‘wcm§À`m ~m~VrVhr AmXoe XoʶmV Amcm Amho H$s,
Vwåhr AZmWm§À¶m g§~Y§ mV ݶm¶nyU© ì¶dhma H$am. Am{U Vwåhr Oo H$moUVo
gËH$‘© H$aVm, ˶mMr A„mhcm nyU© OmUrd Amho. 128 Am{U Oa EImÚm
órcm Amnë¶m nVrH$Sy>Z Amnë¶mda A˶mMma hmoʶmMo qH$dm ~ondm©B© XmIdcr
OmʶmMo ^¶ dmQ>V Agoc, Va ˶m órZo AmngmV gcmoIm {Z‘m©U H$aʶmgmR>r
à¶ËZ Ho$ë¶mg Vgo H$aUo, MwH$sMo R>aUma Zmhr. H$maU AmngmV gcmoIm
{Z‘m©U H$aUo, ho gdm}Îm‘ H¥$˶ Amho.
Am{U cmo^rnUm ‘mZdmÀ¶m àd¥Îmr‘ܶo AmhoM. nU Oa Vwåhr Mm§Jë¶màH$mao
dmJmc Am{U A„mhMr OmU R>do mc (Va ˶mV Vw‘Mo ^bo Amho). (Va cjmV
Agy Úm,) A„mhcm ˶m gd© Jmoï>tMr OmUrd Amho, Oo Vwåhr H$aVm. 129
Am{U Vw‘Mr {H$Vrhr BÀN>m Agcr Var Vwåhr Vw‘À¶m (gd©) nËZtZm nyUn© Uo
g‘mZ ݶm¶mMr dmJUyH$ H$Yrhr XoD$ eH$V Zmhr. Am{U åhUyZ Vwåhr EH$mM
nËZrMo AemàH$mao ({à¶) ~ZyZ OmD$ ZH$m H$s, XþgarH$S>o A{O~mV bj Z
XoD$Z {Vcm ({ddm[hV AgyZhr A{ddm{hVmà‘mUo) Xþb{© jV AdñWoV gmoS>y Z
Úmc. Am{U Oa Vwåhr (ñdV:‘ܶo) gwYmaUm H$amc Am{U (A„mhMr) OmU
R>do mc, Va {ZpíMVM A„mh ’$ma j‘merc (d) X¶miy Amho. 130 Oa nVr-
nËZr EH$‘oH$m§nmgyZ (H$m¶‘ñdê$nr) doJio hmoVrc Va A„mh Amnë¶m {dnwc
g‘¥ÕrVyZ ˶m XmoKm§Zm Amnë¶m nm¶m§da ñdV§Ì C^o H$arc. A„mh ’$ma CXma
d ~w{Õ‘mZ Amho.
131
Am{U Oo H$mhr AmH$memV Amho Vo gd© d Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho Vo
127
gyah-04. AZ-{Zgm
gd© A„mhMo Amho. Á¶m§Zm Vw‘À¶m AmYr J«W§ XoʶmV Amcm hmoVm, ˶m§Zm
Amåhr Agm AmXoe {Xcm Amho, Am{U Vwåhmcmhr Agm AmXoe {Xcm OmV Amho
H$s, A„mhMo ^¶ ~miJm. Am{U Oa Vwåhr A„mhMm AmXoe ‘mZʶmg ZH$ma
Úmc, Va (cjmV Agy Úm) AmH$memV Oo H$mhr Amho Vo gd© d n¥Ïdrda Oo
H$mhr Amho Vo gd© A„mhMoM Amho. A„mh ñd¶§nUy © Amho d (gX¡d) ñVwVrg
nmÌ Amho. 132 Am{U AmH$memV Oo H$mhr Amho Vo gd© d n¥Ïdrda Oo H$mhr
Amho Vo gd© (’$º$) A„mhMoM (Am{U A„mhMoM) Amho. Am{U A„mhgmaIm
{dídgZr¶ Xþgam H$moUrM Zmhr. 133 bmoH$m§Zmo! ˶mZo BpÀN>co Va Vmo Vwåhm
gdmªZm ~mOycm gmê$Z (Vw‘À¶m OmJr) Xþgè¶m§Zm AmUyZ dgdy eH$Vmo. Ago
H$aʶmMo ˶mcm nyU© gm‘϶© àmá Amho. 134 Omo H$moUr ¶m OJmVM ‘mo~Xcm
BpÀN>V Agoc Va (˶mZo ho cjmV R>do mdo H$s), A„mhH$S>o XmoÝhr {R>H$mUmMo
‘mo~Xco AmhoV ¶m OJmVrc, Am{U ‘¥Ë`yZV§ aÀ`m (AZ§VH$mcrZ) OJmVrc.
A„mh IamoIa gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr nmhUmam Amho.
135
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! ݶm¶mMr ~mOy KoʶmÀ¶m ~m~VrV
AT>i amhm Am{U A„mhgmR>r gmj XoUmao ~Zm, ‘J Vr (ݶm¶nydH© $ gmj)
Vw‘À¶m ñdV:À¶m qH$dm Vw‘À¶m AmB© d{S>cm§À`m qH$dm Vw‘À¶m ZmVodmBH$m§À`m
{déÕ H$m AgoZm. Am{U (Á¶mÀ¶m{déÕ gmj {Xcr OmV Amho), ‘J Vmo
lr‘§V Agmo dm Jar~. A„mh Vw‘À¶mnojm OmñV, ˶m XmoKm§Mm {hVqMVH$
Amho. åhUyZ Vwåhr jwÐ BÀN>mÀ§ ¶m AYrZ OmD$Z ݶm¶~wÕr J‘mdy ZH$m. Am{U
Oa Vwåhr g˶ XS>dZy R>do mc Am{U Vo (àH$Q> H$aʶmÀ¶m ~m~VrV), Q>mimQ>mi
H$amc Va (cjmV Agy Úm) H$s, Vwåhr Oo H$mhr H$arV AmhmV ˶mMr
A„mhcm nyU© OmUrd Amho.136 B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! (Iè¶m
AWm©Z)o {dídmg R>do Umao ~Zm, A„mhda d ˶mÀ¶m n¡J~§ amda d (˶mÀ¶m)
J«W§ mda, Omo (n¡J~§ a ‘whå‘Xm§da) AdV[aV Ho$cm Jocm, Am{U Omo J§W« ¶mnydu
128 Hw$amU
AdV[aV Ho$cm Jocm ˶mda. Am{U Omo H$moUr A„mhcm Am{U ˶mÀ¶m XyVm§Zm
Am{U ˶mÀ¶m J«W§ m§Zm Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ am§Zm Am{U (ݶm¶mÀ¶m) A§{V‘
{Xdgmcm ‘mZʶmg ZH$ma XoBc © , Va Vmo {ZpíMVnUo ^aH$Q>V (gÝ‘mJm©nmgyZ)
’$ma Xÿa {ZKyZ Jocm. 137 {ZpíMVM Vo cmoH$ Oo (g˶mda) {dídmg R>do VmV
Am{U Z§Va A{dídmg XmIdVmV. Z§Va nwÝhm {dídmg R>do VmV Am{U Z§Va naV
A{dídmg XmIdVmV, (˶m‘wi)o ˶m§À¶m A{dídmgmV (AlÕoV) dmT> hmoV.o
Aem§Zm A„mh H$Xm{n j‘m H$aUma Zmhr, Zm Vmo ˶m§Zm H$Yr gÝ‘mJ© XmIdoc.
138
Vwåhr Aem T>mJ| r cmoH$m§Zm ^¶§H$a {ejm hmoUma Agë¶mMo Omhra H$ê$Z
Q>mH$m. 139 Oo lÕmd§Vm§Zm gmoS>y Z g˶mMm AñdrH$ma H$aUmè¶m lÕmhrZm§Zm
{‘Ì åhUyZ ñdrH$ma H$aVmV. Vo ˶m§À¶mH$Sy>Z gÝ‘m{ZV hmoʶmMr Anojm R>do Zy
AmhoV H$s H$m¶? Va (‘J ˶m§Zr cjmV R>do mdo H$s), gd© gÝ‘mZmMm YZr
’$º$ A„mh Amho.
140
Am{U A„mhZo (Amnë¶m) J«W§ m‘ܶo ¶m AmYrM (Agm AmXoe)
{Xcocm Amho H$s, Ooìhmhr Vwåhr cmoH$m§Zm A„mhMm g§Xeo ZmH$maVmZm qH$dm
˶m§Mm Cnhmg H$aVmZm EoH$mc, Va Vwåhr Aem cmoH$m§gmo~V A{O~mV ~gy
ZH$m, Omon¶ªV Vo EImÚm Xþgè¶m Jmoï>rH$S>o diUma ZmhrV. AݶWm Vwåhrhr
˶m§À¶mgmaIoM ìhmc. (cjmV R>do m) g˶mMm AñdrH$ma H$aUmè¶m lÕmhrZm§Zm
Am{U Xm§{^H$ cmoH$m§Zm A„mh ZaH$m‘ܶo EH$Ì H$aUma Amho. 141 ho Xm§{^H$
cmoH$ Vw‘À¶m ~m~VrV H$m¶ KS>Vo Vo nmhʶmgmR>r àVrjm H$arV AgVmV.
Am{U Oa A„mhH$Sy>Z Vwåhmcm {dO¶ àmá Pmcm, Va Vo åhUVmV, "Amåhr
Vw‘À¶m~amo~a ZìhVmo H$m?' Am{U Oa lÕmhrZm§Mo nmaS>o OS> Pmco, Va Vo
˶m§Zm åhUVmV, "Amåhr qOH$ʶmgmR>r Vw‘Mr ‘XV Ho$cr Zmhr H$m, VgoM
Vw‘Mo (˶m) lÕmd§Vm§nmgyZ ajU Ho$co Zmhr H$m?' A„mh nwZéËWmZmÀ¶m
{Xder Vw‘À¶m Xaå¶mZ {ZU©¶ H$aoc. Am{U A„mh g˶ ZmH$maUmè¶m lÕmhrZm§Zm
129
gyah-04. AZ-{Zgm
H$Xm{n lÕmd§Vm§da dM©ñd àmá hmoD$ XoUma Zmhr.
142
T>mJ| r cmoH$ A„mhcm YmoH$m XoD$ nmhV AmhoV. (nU dmñV{dH$Vm hr
Amho H$s), A„mhZoM ˶m§Zm Ymo³¶m‘ܶo R>do coco Amho. Ooìhm Vo àmW©Zgo mR>r
(Z‘mµOmgmR>r) C^o amhVmV. Voìhm (‘moR>çm) ZmIwerZo C^o amhVmV. (H$maU)
Vo Ho$di cmoH$m§Zm XmIdʶmgmR>r C^o amhVmV Am{U Vo A„mhMo ñ‘aU
H$aVmV, nU ’$maM H$‘r. 143 ˶m§Mr AdñWm Aer Amho H$s, Vo Xmohm|À¶m‘ܶo
hocH$mdo ImV AmhoV, Zm BH$S>o AmhoV, Zm {VH$S>.o Á¶mcm A„mh ^Q>H$ʶmgmR>r
gmoS>y Z XoVmo ˶mÀ¶mgmR>r Vwåhmcm H$moUVmhr ‘mJ© gmnS>Uma Zmhr. 144 lÕm
YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! lÕmd§Vm§Zm gmoS>y Z (˶m) lÕmhrZm§Zm {‘Ì åhUyZ
ñdrH$mê$ ZH$m, (Oo Vw‘À¶mer ¶wÕ H$aʶmÀ¶m ^y{‘Ho$V AmhoV) Vwåhr ñdV:À¶m
{déÕ A„mhcm CKS> nwamdm XoD$ BpÀN>Vm H$s H$m¶? 145 {ZpíMVM, T>mJ| r
cmoH$ ZaH$mÀ¶m A¾rV AJXr ImcÀ¶m Vimer AgVrc, (åhUOo ZaH$mVrc
gdmªV dmB©Q> {ejm Vo ^moJVrc), Am{U Vwåhmcm ˶m§Mm H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm©
Agë¶mMo AmT>iUma Zmhr. 146 (ømV AndmX) ’$º$ ˶m cmoH$m§Mm Amho Oo
(Amnë¶m XþîH¥$˶m§~Ôc), níMmÎmmn H$ê$Z ñdV:cm gwYmaVrc Am{U A„mher
Amncm g§~Y§ ÑT> H$aVrc Am{U A„mhMr Amkm nmiʶmV àm‘m{UH$ ~ZVrc
(Amnë¶m lÕoV J§^ra AgVrc), Va AgoM cmoH$ ({MañWm¶r OrdZmV)
lÕmd§Vm§g‘doV AgVrc Am{U A„mh lÕmd§Vm§Zm ’$ma ‘moR>o ~jrg XoBc © .
147
Oa Vwåhr H¥$Vk ~Zmc Am{U lÕoMm A§JrH$ma H$amc Va A„mh Vwåhmcm
(Vw‘À¶m ^yVH$mcrZ AnamYm§~Ôc), H$m åhUyZ {ejm H$aoc? (Ooìhm H$s),
A„mh (Amnë¶m ^º$m§Zm) Zoh‘r à{VgmX XoUmam (JwUJ«mhH$) Amho, Am{U
gd© H$mhr OmUUmam Amho.
148
AneãXm§Mm Cn¶moJ H$aUo A„mhcm A{O~mV {චZmhr, nU ¶m
ì¶{V[aº$ H$s, EImÚmda A˶mMma Pmcocm Amho. IamoIa, A„mh gd© H$mhr
130 Hw$amU
EoH$Umam Am{U gd© H$mhr OmUUmam Amho. 149 EImXo gËH$‘© Vwåhr CKS> H$am
qH$dm cndyZ R>do m qH$dm XþîH¥$˶m§Zm j‘m H$am. {ZpíMVM A„mh (XþîH¥$˶m§Zm)
j‘m H$aUmam Amho Am{U Vmo gd©e{º$‘mZ Amho. (åhUOo {ejm XoʶmMo nyU©
gm‘϶© R>do Zy hr Vmo j‘m H$aVmo). 150 Oo cmoH$ A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ am§da
{dídmg R>do V ZmhrV. Am{U A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ am§Xaå¶mZ (lÕm
R>do ʶmÀ¶m ~m~VrV) ’$aH$ H$ê$ BpÀN>VmV Am{U åhUVmV, "Amåhr H$mhr
n¡J~§ am§da {dídmg R>do Vmo Am{U H$mhtda R>do V Zmhr.' Vo ¶mVrc ‘Ycm ‘mJ©
ñdrH$mê$ BpÀN>VmV. 151 AgoM cmoH$ g˶ ZmH$maUmao n¸o$ lÕmhrZ AmhoV,
¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. Aem lÕmhrZm§gmR>r Amåhr An‘mZmñnX {ejm V¶ma
R>do cr Amho. 152 Oo cmoH$ A„mhda Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ am§da {dídmg R>do VmV
Am{U ˶m§À¶mn¡H$s H$moUm‘ܶohr ’$aH$ H$arV ZmhrV. Aem§ZmM A„mh {ZpíMVnUo
(˶m§À¶m H¥$˶m§Mm) (nwano ay ) ‘mo~Xcm XoBc
© . A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy
Amho.
153
(n¡J~§ a!) AmYrÀ¶m J«W§ m§Zm AZwgaUmao cmoH$ Vw‘À¶mH$S>o ‘mJUr
H$arV AmhoV H$s, Vwåhr ˶m§À¶mgmR>r AmH$memVyZ EH$ J«W§ AmUmdm. ˶m§Zr
‘ygmH$S>o ¶mnojmhr ‘moR>çm Jmoï>rMr ‘mJUr Ho$cr hmoVr. ˶m§Zr ‘ygmcm åhQ>co
hmoV,o "Amåhmcm AJXr A„mh g‘moamg‘moa XmId.' Voìhm ˶m§À¶m ¶m AnamYm‘wio
˶m§À¶mda drOê$nr {dZmeH$mar {ejm AmoT>dcr. ˶mZ§Va, g˶mMo gd© à‘mU
˶m§À¶mH$S>o Amcoco AgVmZmhr, ˶m§Zr (gmoݶmnmgyZ ~Zdcoë¶m) dmgamMr
(CnmgZogmR>r) {ZdS> Ho$cr, na§Vw Amåhr ˶m Jmoï>rcmhr j‘m Ho$cr Am{U
‘ygmcm g˶mMo ñnï> nwamdo àXmZ Ho$co. 154 ˶m§À¶mH$Sy>Z à{Vkm KoʶmgmR>r
Amåhr ˶m§À¶mda "Vya' nd©Vmcm CMcyZ Yaco. Voìhm Amåhr ˶m§Zm åhUmcmo,
"XmamVyZ Z‘«VmnydH© $ àdoe H$am' Am{U Amåhr ˶m§Zm åhUmcmo, "g~VÀ¶m
(e{Zdmar àmW©Zm {Xdg nmiUo) ~m~VrV ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$ê$ ZH$m' Am{U
131
gyah-04. AZ-{Zgm
Amåhr ˶m§À¶mH$Sy>Z ÑT> à{Vkm KoVcr.
155
¶mgmR>r (Amåhr ˶m§Zm {ejm Ho$cr) H$s, ˶m§Zr (A„mher Ho$coë¶m)
à{VkoMm ^§J Ho$cm Am{U A„mhÀ¶m IwUm§Ûmao ñnï> hmoUmao g§Xeo ‘mZʶmg
˶m§Zr ZH$ma {Xcm Am{U ˶m§Zr n¡J~§ am§Mr Aݶm¶H$maH$nUo h˶m Ho$cr. Vo
(K‘|S>rZo) åhUm¶Mo, "Am‘Mr öX¶o AmYrnmgyZ kmZmZo nyU© ^acocr AmhoV',
(åhUOo Vw‘À¶m g§Xeo mcm {VWo AmVm OmJm Zmhr). nU Vgo Zmhr, ˶m§Zr g˶
ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xë¶m‘wio A„mhZoM ˶m§À¶m öX¶m§Zm grc H$ê$Z Q>mH$co
Amho. ’$ma WmoS>o cmoH$ dJiVm, Vo {dídmg R>do Umao ZmhrV. 156 (Vo ¶mgmR>r
{Y¸$maco Joco H$maU) ˶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm Am{U (¶oeMy r
AmB©) ‘[a¶‘da ’$ma ‘moR>m ImoQ>m Amamon Ho$cm. 157 Am{U ˶m§Zr (~T>mB©ImoanUo)
Omhra Ho$co H$s, Amåhr ‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grh, Omo A„mhMm n¡J~§ a (Agë¶mMm
Xmdm H$am¶Mm), ˶mMm dY Ho$cm Amho. nU dmñV{dH$Vm hr Amho H$s, Zm
˶m§Zr ˶mMm dY Ho$cm, Zm H«$y gmda MT>dZy ˶mcm R>ma Ho$co, Va ˶m§Zr Vgo
Ho$ë¶mMo ’$º$ ˶m§Zm dmQ>c.o Am{U Oo ¶m~m~VrV {^Þ ‘V 춺$ H$arV
AmhoV, Vo {ZpíMVM gme§H$ AdñWoV AmhoV. ˶m§Zm ¶m{df¶r {ZpíMV kmZ
Va Zmhr, nU Vo Ho$di AZw‘mZmMo AZwgaU H$arV AmhoV. (g˶ ho Amho
H$s), ˶m§Zr ˶mMr h˶m Ho$crM Zmhr. 158 (Va) A„mhZo (gÝ‘mZnydH© $)
˶mcm ñdV:H$S>o CMcyZ KoVco. IamoIa, A„mh gd©e{º$‘mZ d ~w{Õ‘mZ
Amho.
159
AmYrÀ¶m J«W§ m§Zm AZwgaUmè¶m§nH¡ $s Agm H$moUrhr Zmhr, Omo Amnë¶m
‘¥Ë`yÀ`m g‘¶r (¶oey g§~Y§ mZo Oo g˶ Amho) ˶mda {dídmg R>do Uma Zmhr.
Am{U nwZéËWmZmÀ¶m {Xder Vmo (¶oey ñdV:) ˶m§À¶m {déÕ g˶mMr ½dmhr
© . 160 Á¶y cmoH$m§Zr AnamY Ho$ë¶m‘wi,o H$mhr Mm§Jë¶m dñVy Amåhr
XoBc
˶m§À¶mgmR>r {Z{fÕ R>a{dë¶m, Á¶m§À¶m (Cn¶moJmMr) AmYr ˶m§Zm nadmZJr
132 Hw$amU
hmoVr. Am{U Amåhr ho ¶mgmR>r Ho$co H$maU, Vo cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m ‘mJm©H$S>o
¶oʶmnmgyZ amoIV AgV. 161 Am{U ¶mgmR>r H$s, {Z{fÕ AgVmZmhr Vo ì¶mO
¿¶m¶Mo, Am{U Vo cmoH$m§Mr g§nÎmr Aݶm¶mZo {Ji§H$¥ V H$am¶Mo, Va Amåhr
˶m§À¶mn¡H$s Aem lÕmhrZm§gmR>r ¶mVZm‘¶ {ejm V¶ma R>do cocr Amho. 162
nU ˶m§À¶mn¡H$s Á¶m cmoH$m§Zm gImoc kmZ Amho, Am{U Vo lÕmd§V, Oo Iè¶m
AWm©Zo {dídmg R>do Umao AmhoV, ˶mÀ¶mda Oo Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> H$aʶmV
Amco, Am{U ˶mdahr ({dídmg R>do VmV) Oo Vw‘À¶mAmYr àH$Q> H$aʶmV
Amco hmoV.o Am{U (˶m§Mo d¡{eï²>` åhUOo), Vo {Z˶ àmW©Zm (Z‘mµO AXm)
H$aUmao AmhoV Am{U Oµ H$mV (XmZ) XoUmao AmhoV. (Vo ho gd© H$m¶©), A„mh
Am{U A§{V‘ {Xdgmda {dídmg R>do Zy H$arV AgVmV. Aem§Zm Amåhr {ZpíMVM
’$ma ‘moR>o ~jrg XoD$.
163
Á¶màH$mao Amåhr (n¡J~§ a) ZyhH$S>o Am{U ˶mÀ¶mZ§VaÀ¶m n¡J~§ am§H$S>o
(Am‘Mm) g§Xeo nmR>{dcm hmoVm. (ho n¡J~§ a!) VemM àH$mao Amåhr Vw‘À¶mH$S>o
(Am‘Mm) g§Xeo nmR>{dcm Amho, Á¶mà‘mUo Amåhr B~«mhr‘ d Bñ‘mB©c Am{U
BghmµH$ d ¶mµH$y ~ Am{U ¶mµH$y ~Mo d§eO, VgoM ¶oey (B©gm), Aæ¶y~ d ¶wZgy
Am{U hmê$Z d gwc‘o mZ (¶m gd© n¡J~§ am§H$S>)o (Am‘Mm g§Xeo nmR>{dcm hmoVm).
Am{U Amåhr (n¡J~§ a) XmD$X ¶m§Zm "µO~ya' (ZmdmMm J«W§ ) {Xcm hmoVm. 164
Am{U Amåhr AmYr nmR>{dcoë¶m H$mhr n¡J~§ am§{df¶r Vwåhmcm gm§{JVco Amho,
(Vw‘À¶m g‘moa ˶m§Mo dU©Z Ho$co Amho). Am{U (Agohr AZoH$ n¡J~§ a AmhoV),
Á¶m§Mo dU©Z Amåhr Vw‘À¶mg‘moa Ho$coco Zmhr. Am{U ‘ygm (n¡J~§ am§nH¡ $s Ago
n¡J~§ a hmoV)o Á¶m§À¶mer A„mhZo à˶j g§^mfU Ho$co. 165 (Amåhr ¶m gd©)
n¡J~§ am§Zm ew^dmVm© XoʶmgmR>r VgoM (cmoH$m§Zm) gmdY H$aʶmgmR>r nmR>{dco
hmoV.o åhUOo (n¡J~§ am§À¶m ¶m H$m¶m©ZV§ a) A„mhg‘moa gmXa H$aʶmgmR>r cmoH$m§H$S>o
H$moUVrhr g~~ {e„H$ amhÿ Z¶o. Am{U IamoIa, A„mh gd©e{º$‘mZ d
133
gyah-04. AZ-{Zgm
~w{ÕdmZ Amho.
166
na§Vw A„mh (ñdV:) ˶mda gmjr Amho Oo ˶mZo Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dco
Amho. Vo ˶mZo Vw‘À¶mH$S>o Amnë¶m kmZmZo nmR>{dco Amho. Am{U ˶mgmR>r
˶mMo XÿV XoIrc gmjr AmhoV. Am{U A„mhgmaIm Xþgam gmjr H$moUrhr Agy
eH$V Zmhr. 167 {ZpíMVM Oo cmoH$ g˶ Z ‘mZʶmda (ñdV:) ASy>Z
am{hco Am{U (BVam§Zmhr) A„mhZo (XmIdcoc)o ‘mJ© AZwgaʶmnmgyZ amoIVmV,
o o AmhoV. 168 Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda
Vo gÝ‘mJm©nmgyZ ’$ma Xÿa {ZKyZ Jocc
ASy>Z am{hco, Am{U A˶mMmar H¥$˶o H$arV am{hco Aem§Zm A„mh H$Xm{n
j‘m H$aUma Zmhr, VgoM ˶m§Zm Vmo gÝ‘mJ©hr XmIdUma Zmhr. 169 Va ˶m§Zm
Ho$di ZaH$mMmM ‘mJ© XmIdrc. ˶mV Vo H$m`‘ {Zdmg H$aVrc. Am{U
(˶m§Zm ¶m n[aUm‘mn¶ªV nmoM{dUo) A„mhgmR>r ’$ma gmono Amho. 170 cmoH$m§Zmo!
hm n¡J~§ a Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z g˶mMm g§Xeo KoD$Z Amcm Amho. Va
Vwåhr ˶mda {dídmg R>do m, Vo Vw‘À¶m ^ë¶mMo Amho. Am{U Oa Vwåhr g˶mMm
AñdrH$ma H$arV Agmc Va (cjmV Agy Úm H$s), Vo gd© Oo AmH$memV Amho
Am{U Vo gd© Oo n¥Ïdrda Amho A„mhMoM Amho. Am{U A„mh gd© H$mhr
OmUUmam Am{U ~w{Õ‘mZ Amho.
171
AmYrÀ¶m J«W§ mcm AZwgaUmè¶m§Zmo! Y‘m©À¶m ~m~VrV A{VaoH$ H$aUmao
~Zy ZH$m. Am{U A„mhg§~Y§ mZo g˶ Jmoï>r{edm¶ H$mhr ~mocy ZH$m. ‘[a¶‘nwÌ
¶oe-y ‘grh (Xþgam-{Vgam H$moUr ZìhVm) Va Vmo Ho$di A„mhMm n¡J~§ a hmoVm.
Am{U ‘[a¶‘cm ˶mZo Or ew^dmVm© nmR>dcr hmoVr, ˶mMr nyVV© m hmoVr. Am{U
(¶oey ‘grh) A„mhZo {Z‘m©U Ho$cocm EH$ AmË‘m hmoVm. Voìhm Vwåhr A„mh
Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ am§da {dídmg R>do Umao ~Zm, Am{U Ago åhUy ZH$m H$s,
B©ída VrZ AmhoV. Ago åhUʶmnmgyZ namd¥Îm ìhm, ¶mVM Vw‘Mo (ñdV:Mo)
^co Amho. ¶mV ‘wirM g§e¶ Zmhr H$s, CnmgZo¶mo½¶ Va Ho$di A„mhM
134 Hw$amU
Amho,"˶mMm (H$moUr) An˶ Agmdm' ¶m Jmoï>rnmgyZ Vmo n{dÌ Amho. AmH$memV
Oo H$mhr Amho Am{U O{‘ZrV Oo H$mhr Amho, Vo gd© ˶mMoM Amho. Am{U
A„mhgmaIm H$m¶©gmYH$ Xþgam H$moUrM Zmhr. 172 ¶oey cm A„mhMm Xmg
Agë¶mMm H$Xm{n H$‘rnUm dmQ>Uma Zmhr. Am{U A„mhÀ¶m {ZH$Q> Agcoë¶m
XyVm§Zm XoIrc ˶mV H$gcmM H$‘rnUm dmQ>Uma Zmhr. Am{U Oo H$moUr A„mhMr
CnmgZm H$aʶmV H$‘rnUm g‘OVrc d Ah§H$mar ~ZVrc (Va ˶m§Zr ho
cjmV R>do m¶cm hdo H$s, ݶm¶mÀ¶m {Xder) A„mh {ZpíMVnUo ˶m gdmªZm
Amnë¶mg‘moa EH${ÌV H$arc. 173 Voìhm Vmo ˶m cmoH$m§Zm nwano ay ‘mo~Xcm
XoBc© , Á¶m§Zr lÕoMm A§JrH$ma Ho$cm hmoVm Am{U gËH$‘} Ho$cr hmoVr. (Vmo)
˶m§Zm Amnë¶m H¥$noZo A{YH$m{YH$ XoBc © . nU Á¶m§Zr (˶mMo Xmg ~ZÊ`mV)
H$‘rnUm ‘mZcm hmoVm d Ah§H$mar ~Zco hmoV,o ˶m§Zm Vmo ¶mVZm‘¶ {ejm
H$arc. Am{U A„mhnmgyZ ˶m§Mm ~Mmd H$aUmam H$moUrhr {‘Ì qH$dm gmhmæ¶H$
({VWo) ˶m§Zm gmnS>Uma Zmhr.
174
cmoH$m§Zmo! Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z (AmVm) Vw‘À¶mH$S>o g˶mMo ñnï>
à‘mU Amcoco Amho. Am{U (AemàH$mao) Amåhr Vw‘À¶mH$S>o (gÝ‘mJ© XmIdUmam)
C‚dc àH$me nmR>{dcm Amho.
175
Am{U Á¶m cmoH$m§Zr A„mhda lÕm R>do cr Amho Am{U ˶mÀ¶mer ÑT>
g§~Y§ àñWm{nV Ho$co Amho. Aem§Zm A„mh {ZpíMVM Amnë¶m X¶oÀ¶m d
H¥$noÀ¶m N>ÌmImcr KoBc © . VgoM ˶m§Zm Amnë¶mH$S>o ¶oUmam gai ‘mJ© XmIdrc.
176
Vo Vwåhmcm (à˶j dmag Zgcoë¶m cmoH$m§g~§ Y§ mZo A„mhMm), AmXoe
{dMmaVmV, n¡J§~a! (Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm, "A„mh Vwåhmcm Aà˶j
dmagmg§~Y§ mZo AmXoe XoV Amho H$s, Oa ‘mJo An˶ Zgcocr EImXr 춺$s
‘aU nmdoc, nU {Vcm Oa EH$ ~hrU Agoc Va ‘¶V 춺$s Oo H$mhr
Amnë¶m ‘mJo gmoS>y Z OmB©c, ˶mn¡H$s {VÀ`m ~{hUrcm AYm© ^mJ {‘ioc
135

Am{U (Oa ~hrU ‘aU nmdë¶mg d ^mD$ {Od§V Agë¶mg) Vmo ¶m ~{hUrMm
dmag Agoc, ¶m AQ>rda H$s, ˶m ~{hUrcm H$moUVrhr g§VmZ Zgmdr. Oa
~{hUr XmoZ AgVrc Va ˶m§Zm ‘¶V 춺$sZo Oo H$mhr ‘mJo gmoS>co Agoc
˶mMm XmoZ V¥Vr¶m§e ^mJ {‘ioc. Am{U Oa dmagm§V AZoH$ ^mD$-~{hUr
AgVrc Va nwéfmcm XmoZ {ó`m§À`m {híemEdT>m {hñgm {‘ioc. A„mh Vwåhmcm
ho (gd©) Vnercdma ¶mgmR>r (g‘OmdyZ) gm§JV Amho H$s, Vwåhr gÝ‘mJm©nmgyZ
^aH$Q>V Xÿa OmVm H$m‘m Z¶o. Am{U (cjmV Agy Úm) A„mhcm à˶oH$
Jmoï>rMo (nyU)© kmZ Amho.'
gyah-05. Ac-‘mBXm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Amnë¶m eãXm§er àm‘m{UH$ amhm,
(åhUOo Amnë¶m à{Vkm nyU© H$am). Vw‘À¶mgmR>r (nwT>)o dU©Z hmoUmè¶m
àmʶm§ì¶{V[aº$ BVa àmUr (Oo gmYmaUnUo JdV ImD$Z OJVmV) Vo Vw‘À¶mgmR>r
d¡Y R>adʶmV Amcoco AmhoV. ‘mÌ Ooìhm Vwåhr hOMm nmofmI n[aYmZ Ho$bobo
Agmb (åhUOo hO H$arV Agmc), Voìhm {eH$ma H$aUo d¡Y Amho Ago g‘Oy
ZH$m. {ZpíMVM A„mh Oo BpÀN>Vmo, ˶mMr Vmo Amkm XoVmo. 2 lÕm YmaU
Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! A„mhZo ñWm{nV Ho$coë¶m g§H$o V{MÝhm§Mm AZmXa H$ê$
ZH$m. VgoM Zm n{dÌ ‘{hݶm§Mm, Zm ~ir XoʶmgmR>r AmUcoë¶m neÿM§ m, Zm
˶m neÿM§ m Á¶m§À¶m Jù¶mV A„mhcm An©U Ho$ë¶mMr IyU åhUyZ nÅ>o KmVcoco
AmhoV. Zm ˶m§Mm AZmXa H$am Oo Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr H¥$nm Am{U ‘Ou
àmá H$aʶmgmR>r ˶mÀ¶m n{dÌ KamH$S>o ¶oVmV. Am{U Ooìhm (Vwåhr hOÀ¶m
gd© {dYr nyU© H$ê$Z), hOMm nmofmI (Bham‘) H$mTy>Z Q>mH$mc, Voìhm ‘mÌ
Vwåhr {eH$ma H$aʶmg ñdV§Ì AmhmV. Am{U EImÚm OmVrg‘yhmMo d¡a, Á¶m§Zr
136 Hw$amU
Vwåhmcm n{dÌ KamnmgyZ (H$m~mJ¥hmnmgyZ) amoIco hmoV,o AmVm Vwåhmcm AZmMma
H$aʶmg àd¥Îm H$ê$ Z¶o. Vwåhr gXmMma Am{U Y‘©{Zð>Ào ¶m ~m~VrV EH$‘oH$m§Zm
‘XV H$am, nU Vwåhr XþamMma Am{U A˶mMmamÀ¶m ~m~VrV EH$‘oH$m§Zm ‘XV
H$ê$ ZH$m. Am{U A„mhMo ^¶ ~miJm, {ZpíMVM A„mh {ejm H$aʶmÀ¶m
~m~VrV ’$ma H$R>mao Amho.
3
Vw‘À¶mgmR>r {Z{fÕ R>adʶmV Amco Amho, (ñdV:hÿZ) ‘aU nmdcoco
àmʶmMo (‘m§g), VgoM aº$ d Sw>H$amMo ‘m§g Am{U Vo OZmda Á¶mcm ~ir
XoVmZm A„mh{edm¶ Xþgè¶mMo Zmd KoVco Joco Agoc, Am{U Vo OZmda Oo
JwX‘ê$Z, qH$dm ‘ma cmJë¶m‘wio qH$dm C§Mrdê$Z Imcr nS>ë¶m‘wio (‘aU
nmdco Agoc). qH$dm (BVa àmʶmZo Amnë¶m) qeJmZo ^mogHy$Z R>ma Ho$co
Agoc qH$dm Ago àmUr Am{U Á¶mg O§Jcr OZmdam§Zr ’$mSy>Z Im„o Agoc,
(ho gd© {Z{fÕ AmhoV). nU Vmo àmUr Á¶mg Vwåhr ({Od§V àmá H$ê$Z) C{MV
arVrZo ˶mcm ~ir {Xcm Agoc Va (Vmo d¡Y Amho). Am{U Á¶mMr H$Îmc
doXrda H$aʶmV Amcr Agoc Va Vohr ({Z{fÕ Amho). (doXr=Vmo M~wVam {OWo
AZoH$o ídadmXr cmoH$, Xod-XodVm§À¶m ‘w˶mªg‘moa OZmdam§Mo ~ir XoVmV). VgoM
(ho H¥$˶hr {Z{fÕ R>a{dʶmV Amco Amho H$s), Vwåhr (‘m§gmMr) {d^mJUr
H$ê$Z Amncm {hñgm OmUʶmgmR>r (^{dî¶ XmIdUmè¶m) eHw$Zr ~mUm§Mm
Cn¶moJ H$amdm. H$maU Ago H$aUo nmnH¥$˶ Amho. g˶ ZmH$maUmao cmoH$,
AmO Vw‘À¶m Y‘m©cm hmZr nmoM{dÊ`mÀ¶m ~m~VrV {Zame Pmco AmhoV, åhUyZ
Vwåhr ˶m§Mo ^¶ ~miJy ZH$m. Va (Ho$di) ‘mPoM ^¶ ~miJm.
AmO ‘r Vw‘À¶m Y‘m©cm n[anyU© Ho$co Amho, (Zoh‘rgmR>r gwa{jV Ho$co
Amho). Am{U Ago H$ê$Z Vw‘À¶mda Zoh‘rgmR>r H¥$nm Ho$cr Amho. Am{U
Vw‘À¶mgmR>r Y‘© åhUyZ Bñcm‘Mr {ZdS> Ho$cr Amho. (Bñcm‘=A„mhÀ¶m
BÀN>co m ñdV:cm g‘{n©V H$ê$Z Q>mH$Uo)
gyah-5. Ac-‘mBXm 137

Va Omo H$moUr ^wH$o Zo ’$ma ì¶mHy$i Pmcm Agoc, nU JwÝhm H$aʶmMm


˶mMm ‘wirM CÔoe Zgoc (Va ˶mZo ‘ZmB© Ho$coë¶m dñVy§n¡H$s H$mhr
Imëë¶mg), ˶mcm A„mh ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c (H$maU Vmo ’$ma ‘m’$ H$aUmam
Am{U A˶§V X¶miy Amho).
4
Vo Vwåhmcm {dMmaVmV H$s, ˶m§À¶mgmR>r H$moU˶m Jmoï>r d¡Y R>a{dʶmV
Amë¶m AmhoV? Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm, "Vw‘À¶mgmR>r gd© ñdÀN> d ewÕ dñVy
d¡Y R>a{dʶmV Amcoë¶m AmhoV'. Am{U Á¶m {eH$mar OZmdam§Zm Vwåhr {eH$ma
nH$S>ʶmgmR>r à{e{jV Ho$co AmhmV, Á¶m§Zm Vwåhr A„mhZo Vwåhmcm {Xcoë¶m
kmZmÀ¶m AmYmao {eH$dVm, Vo ({eH$mar àmUr) Or {eH$ma Vw‘À¶mH$[aVm
amoIZy R>do Vrc Ë`mVyZ Vwåhr Im, nU ˶mda A„mhMo Zmd (Adí¶) ¿¶m.
Am{U A„mhMo ^¶ ~miJm. {ZpíMVM A„mh {heo~ H$aʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma
erK« Amho. 5 AmO Vw‘À¶mgmR>r gd© ñdÀN> d ewÕ dñVy d¡Y R>a{dʶmV
Amcoë¶m AmhoV. Am{U J«W§ YmaH$ cmoH$m§Mo AÞ Vw‘À¶mgmR>r d¡Y Amho, Am{U
Vw‘Mo AÞ Ë¶m§À¶mgmR>r d¡Y Amho. Am{U Mm[aͶdmZ ({ZîH$c§H$) lÕmd§V
{ó¶m, VgoM Á¶m§Zm AmYr J«W§ XoʶmV Amcm hmoVm, ˶m§À¶mVrc Mm[aͶdmZ
{ó`m§nH¡ $s (H$moU˶mhr órer), {ddmh H$aʶmMr Vwåhmcm nadmZJr {Xcr OmV
Amho. ’$º$ AQ> hr Amho H$s, Vwåhr ˶m§Zm ˶m§Mr ‘haMr a¸$‘ XoD$Z arVga
{ddmh H$amdm, Zm ˶m§À¶mer CKS>nUo AZ¡{VH$ g§~Y§ R>do mdm, Zm Jwá[a˶m
ì¶{^Mma H$amdm. Omo A„mhda, {dídmg R>do ʶmg ZH$ma XoBc © . ˶mMr (gd©)
H¥$˶o dm¶m OmVrc Am{U ‘¥Ë`yZV§ aÀ`m (emídV) OrdZmV ’$ma ‘moR>çm ZwH$gmZmer
˶mMm gm‘Zm hmoBc © .
6
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Ooìhm Vwåhr Z‘mµOmgmR>r OmVm, (Va
àmW©Zno dy u) Amnco Mohao, Am{U H$monamn¶ªV Amnco hmV (nmʶmZo) ñdÀN>
Ywdm, Am{U nmʶmMo (Amoc)o hmV Amnë¶m S>m³o ¶mdê$Z {’$adm. Am{U Amnco
138 Hw$amU
nm¶ KmoQ>çmn¶ªV nmʶmZo Ywdm. Am{U Oa Vwåhr (nËZrer) g‘mJ‘ Ho$coco
Agmc Va nyU© ñZmZ H$ê$Z ñdÀN> ìhm. nU Oa Vwåhr AmOmar Agmc qH$dm
àdmgmXaå¶mZ Agmc qH$dm Vw‘À¶mn¡H$s H$moUr em¡Mmg OmD$Z Amcm Agoc
qH$dm Amnë¶m OrdZgmWrer emar[aH$ g§nH$m©V Amcoco Agmc, Am{U Vwåhmcm
(ñdÀN> hmoʶmgmR>r) nmUr {‘iV Zgoc Va ñdÀN> ‘mVrcm ñne© H$ê$Z
Amnco hmV Mohè¶m§da d hmVm§da {’$adm. Amnco Mohao Am{U hmV nwgZy ¿¶m.
Vw‘À¶mda H$ï> cmXʶmMr A„mhMr BÀN>m Zmhr Va Vwåhmcm ñdÀN> d
(‘ZmZo) ewÕ H$aʶmMr VgoM Vwåhmcm nyUn© Uo Amnë¶m H¥$nmN>ÌmV KoʶmMr
˶mMr BÀN>m Amho. åhUOo Vwåhr ˶mMo Am^ma ‘mZmdo.
7
Am{U (Zoh‘r) A„mhZo Vw‘À¶mda Ho$coë¶m H¥$noMo ñ‘aU H$am. VgoM
˶mZo Vw‘À¶mH$Sy>Z KoVcoë¶m (˶m) à{VkoMmhr {dga nSy> XoD$ ZH$m. (à{VkoÀ¶m
doigo ) Vwåhr åhUmco hmoV,o "Amåhr EoH$co Amho Am{U Amåhr AmkmnmcZ
H$aUma.' Am{U åhUyZ A„mhMo ^¶ ~miJyZ amhm, {ZpíMVnUo A„mhcm
Vw‘À¶m ‘Zm‘ܶo H$m¶ Amho, Vo Mm§Jco ‘mhrV Amho. 8 g˶mMm ñdrH$ma
Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! (lÕmd§Vm§Zmo!) A„mher Amncr {Zð>m AT>i R>do m, Am{U
ݶm¶~wÕrZo (g˶mMr) gmj XoUmao ~Zm, Vw‘Mo BVam§er Agcoco eÌwËd
Vwåhmcm ¶mgmR>r ào[aV H$ê$ Z¶o H$s, Vwåhr (˶m§À¶mg§~Y§ mZo) ݶm¶~wÕrMm
˶mJ H$amdm. Va Zoh‘r ݶm¶nyU© ì¶dhma H$am, (H$maU ݶm¶mZo dmJUo) B©e-
^¶mÀ¶m AJXr Odi Amho. Va A„mhMr OmU R>do m, Vwåhr Oo H$mhr H$aVm, Vo
gd© A„mh {ZpíMVnUo OmUVmo. 9 Á¶m cmoH$m§Zr lÕoMm A§JrH$ma Ho$cm, Am{U
gËH$‘} H$arV am{hco, Aem§Zm A„mhZo j‘m H$aʶmMo Am{U ’$ma ‘moR>o ~jrg
XoʶmMo dMZ {Xco Amho. 10 ¶m CcQ> Oo cmoH$ g˶mMm AñdrH$ma H$arV
am{hco Am{U Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>adrV am{hco, ZaH$ Aem cmoH$m§Mo
AQ>i {R>H$mU Amho. 11 lÕoMm ñdrH$ma Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! A„mhZo Vw‘À¶mda
gyah-5. Ac-‘mBXm 139

Ho$coë¶m CnH$mam§Mr AmR>dU H$am, Ooìhm (Vw‘À¶mer eÌwËd R>do Umam) g‘yh
Vw‘À¶mda AmH«$‘U H$aUmaM hmoVm H$s, A„mhZo ˶m§Mo hmV Vw‘À¶mnmgyZ
amoIZy Yaco. Va (Vwåhr) A„mhMr OmU R>do m, Am{U lÕmd§Vm§Zr A„mhdaM
{dídmg R>do m¶cm hdo.
12
A„mhZo BòmB©cÀ¶m ‘wcm§H$Sy>Z à{Vkm KoVcr Am{U ˶m§À¶mXaå¶mZ
~mam {ZarjH$ {Z¶wº$ Ho$co. Voìhm A„mhZo gm§{JVco, (cjmV Agy Úm) "‘r
Vw‘À¶m ~amo~a Amho'. Oa Vwåhr {Z˶ àmW©Zm H$arV amhmc, Am{U Oµ H$mV
Úmc (XmZY‘© H$amc) Am{U ‘m¶m n¡J~§ am§da {dídmg R>do mc Am{U ˶m§Zm
gmhmæ¶ H$amc Am{U A„mhcm CÎm‘ H$O© Úmc, (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r
Amnco YZ IM© H$amc), Va ‘r {ZpíMVnUo Vw‘À¶m nmnm§Zm nwgZy Q>mHo$Z
Am{U Vwåhmcm Aem ~mJm§V àdoe XoBZ© , Á¶mVyZ nmʶmMo àdmh dmhV AgVrc,
nU Vw‘À¶mn¡H$s Omo H$moUr ho (g§Xeo àmá Pmë¶mZ§Va), g˶mMm AñdrH$ma
H$aoc Va Vmo {ZpíMVnUo ^aH$Qy>Z gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa {ZKyZ OmB©c. 13 ˶m§Zr
Amnë¶m dMZm§Mm ^§J Ho$ë¶m‘wi,o Amåhr ˶m§Mm {Y¸$ma Ho$cocm Amho Am{U
˶m§Mr öX¶o H$R>mao Ho$cr AmhoV. (åhUyZ) Vo (AmVm) (A„mhH$Sy>Z) àH$Q>
Pmcoë¶m eãXm§Mm ¶mo½¶ Vmo AW© Z cmdVm (˶m§À¶m g§X^m©cm gmoS>y Z), ˶m§Mm
{dn¶m©g H$arV AmhoV. Am{U ˶m§Zm Á¶m Jmoï>tMr {eH$dU XoʶmV Amcr
hmoVr, {VMm ‘hÎdmMm ^mJ Vo (AmVm) {dgacoco AmhoV. WmoS>çmem cmoH$m§Zm
gmoS>y Z, BVa gdmªH$Sy>Z Vwåhmcm Zoh‘r {dídmgKmVmMmM AZw^d ¶oV AgVmo.
nU Vwåhr ˶m§Zm j‘m H$am Am{U ˶m§À¶mer g§¶‘mZo dmJm. {ZpíMVM A„mhcm
namonH$ma H$aUmao cmoH$ {චAmhoV.
14
Am{U Oo cmoH$ åhUVmV, "Amåhr {¼ñVr AmhmoV' Amåhr ˶m§À¶mH$Sy>Zhr
à{Vkm KoVcr hmoVr. nU Vo XoIrc, ˶m§Zm Á¶mMr {eH$dU XoʶmV Amcr
hmoVr, ˶mMm ‘hÎdmMm ^mJ {dgacoco AmhoV. åhUyZ Amåhr nwZéËWmZmÀ¶m
140 Hw$amU
{Xdgmn¶ªV, ˶m§À¶m‘ܶo d¡‘Zñ¶ Am{U Ûof MoVdyZ R>do cocm Amho. Am{U
cdH$aM A„mh ˶m§Zm ˶mMr OmUrd H$ê$Z XoUma Amho. Oo Vo H$arV am{hco.
15
(nyduÀ¶m) J«W§ mMo AZwgaU H$aUmè¶m§Zmo! Vw‘À¶mH$S>o AmVm Am‘Mm
n¡J~§ a Amcocm Amho Am{U Vmo J«W§ m‘Yrc nwîH$iem Jmoï>r, Á¶m Vwåhr cndrV
am{hcmV, ˶mMm ~amMgm ^mJ Vwåhmcm ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho. Am{U
(Am‘Mm n¡J~§ a) Vw‘À¶m ~è¶mM Jmoï>tZm Xþcj © XoIrc H$arV Amho. (AmVm)
Vw‘À¶mH$S>o A„mhH$Sy>Z (gÝ‘mJ© XmIdUmam) àH$me d EH$ ñnï> J«W§ Amcocm
Amho. 16 ¶mÛmao A„mh ˶m cmoH$m§Zm em§VrMo ‘mJ© XmIdrV Amho, Oo ˶mMr
‘Ou g§nmXZ H$aʶmgmR>r à¶ËZaV AmhoV. Am{U Amnë¶m H¥$noZo ˶m§Zm gd©
(àH$maÀ¶m) A§YH$mamVyZ ~mhoa H$mTy>Z àH$memH$S>o AmUV Amho. Am{U ˶m§Zm
gÝ‘mJm©H$S>o ‘mJ©Xe©Z H$arV Amho. 17 {ZpíMVM ˶m cmoH$m§Zr g˶ ZmH$maʶmMo
H¥$˶ Ho$bo, Á¶m§Zr Ago åhQ>c,o "A„mh ‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grh Amho'. (n¡J~§ a!)
(˶m§Zm) gm§Jm, "A„mhZo ‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grhMm Am{U ˶mÀ¶m AmB©Mm
Am{U n¥Ïdrda Agcoë¶m à˶oH$mMm {dZme H$am¶Mo R>adco, Va H$moUmH$S>o
Ago gm‘϶© Amho H$s, A„mhcm Ago H$aʶmnmgyZ amoIy eHo$c? AmH$me
Am{U O‘rZ VgoM ˶m§À¶m‘ܶo Agcoë¶m g‘ñV g¥ï>rda A„mhMrM gÎmm
Amho. Vmo Oo BpÀN>Vmo Vo {Z‘m©U H$aVmo. A„mhcm H$mhrhr H$aʶmMo gm‘϶©
àmá Amho.'
18
Á¶y Am{U {¼ñVr Ago åhUVmV H$s, Amåhr A„mhMo nwÌ AmhmoV
Am{U ˶mMo cmS>H$o AmhmoV. (n¡J~§ a!) (Vwåhr ˶m§Zm) {dMmam, "‘J Vmo
Vwåhmcm Vw‘À¶m AnH¥$˶m§~Ôc {ejm H$m H$aVmo?' Zìho, Vwåhr gwÕm VgoM
‘Zwî¶ AmhmV, Ogo ˶mZo BVa ‘Zwî¶m§Zm {Z‘m©U Ho$co Amho. Vmo BpÀN>Vmo ˶mg
j‘m H$aVmo Am{U Vmo BpÀN>Vmo ˶mg {ejm H$aVmo. (g‘ñV) n¥Ïdrda Am{U
AmH$memV, VgoM ˶m§À¶m‘ܶo Oo H$mhr Amho, ˶mda (’$º$) A„mhMrM
gyah-5. Ac-‘mBXm 141
19
gÎmm Amho. Am{U gdmªZm ˶mÀ¶mH$S>Mo naV Om¶Mo Amho. AmYrÀ¶m J«W§ mMo
AZwgaU H$aUmè¶m§Zmo! ~amM H$mi n¡J~§ am§À¶m AmJ‘ZmV I§S> nS>ë¶mZ§Va
AmVm Am‘Mm, (hm) n¡J~§ a Vw‘À¶mH$S>o Amcocm Amho, Vmo (g˶mMm g§Xeo )
Vw‘À¶mg‘moa ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho. ho AemgmR>r H$s, Vwåhr Ago åhUy Z¶o
H$s, Am‘À¶mH$S>o H$moUrhr ew^dmVm© XoUmam qH$dm Amåhmcm gmdY H$aUmam
Amcocm Zmhr. Va AmVm Vw‘À¶mH$S>o (gËH$‘} H$aUmè¶m§Zm) ew^dmVm© XoUmam
Am{U (XþîH$‘} H$aUmè¶m§Zm) gmdY H$aUmam (Am‘Mm à{V{ZYr) Amcocm
Amho. Am{U A„mhcm H$mhrhr H$aʶmMo nyU© gm‘϶© àmá Amho.
20
Am{U (Vr doi AmR>dm) Ooìhm ‘ygm Amnë¶m cmoH$m§Zm åhUmcm,
"‘m¶m g‘mO~m§Ydm§Zmo! A„mhZo Vw‘À¶mda Ho$coë¶m CnH$mam§Mo ñ‘aU H$am
H$s, ˶mZo Vw‘À¶m‘YyZ n¡J~§ am§Mr {Z¶wº$s Ho$cr, Am{U Vw‘À¶m hmVmV gÎmm
{Xcr, Amåhr Vwåhmcm Vo (gd©) {Xco, Oo OJmVrc BVa H$moUmcmhr {Xco
ZìhVo. 21 ‘m¶m g‘mO~m§Ydm§Zmo! øm n{dÌ ^y‘rV àdoe H$am, Or A„mhZo
Vw‘À¶mgmR>r {ZpíMV Ho$cocr Amho Am{U ‘mJo {’$ê$ ZH$m, ZmhrVa (’$ma
‘moR>çm) An¶emcm Vm|S> Úmc.' 22 ˶m§Zr CÎma {Xco, "ho ‘ygm (Vwåhr gm§JV
AmhmV) ˶m ^y‘rV {ZX©¶r (Am{U e{º$emcr) cmoH$ AmhoV, Omon¶ªV Vo {VWyZ
{ZKyZ OmV ZmhrV, Vmon¶ªV Amåhr {VWo A{O~mV àdoe H$aUma Zmhr. nU Vo
Oa {VWyZ {ZKyZ Joc,o Va Amåhr Adí¶ {VWo àdoe H$ê$.' 23 (nU) XmoZ
OU Ago hmoV,o Oo A„mhMo ^¶ ~miJUmè¶m§nH¡ $s hmoV,o Am{U (˶m XmoKm§da)
A„mhZo H¥$nm Ho$cocr hmoVr, Vo åhUmco, "Vwåhr ˶m§À¶m {déÕ MT>mB© H$arV
ehamÀ¶m ÛmamVyZ ˶mV àdoe H$am, EH$Xm H$m Vwåhr {VWo àdoe Ho$cm H$s,
{ZpíMVnUo VwåhrM {dO¶r ìhmc. Am{U Vwåhr Oa gƒo lÕmd§V Agmc Va
Vwåhr A„mhda {dídmg R>do m¶cmM nm{hOo.' 24 Vo åhUmco, "ho ‘ygm Amåhr
{VWo H$Xm{n àdoe H$aUma Zmhr, Omon¶ªV Vo cmoH$ {VWo AmhoV. (Vwåhmcm MT>mB©
142 Hw$amU
H$am¶MrM Agoc) Va Vwåhr d Vw‘Mm nmcZH$Vm© XmoKo OmD$Z {VWo ¶wÕ H$am,
Amåhr Va BWoM ~gyZ amhUma.'
25
‘ygmZo A„mhH$S>o àmW©Zm Ho$cr, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©, ‘r ñdV:
Am{U ‘mPm ^mD$ (hmê$Z)À¶m ì¶{V[aº$ Aݶ H$moUmdahr ‘cm A{YH$ma àmá
Zmhr, Va (ho A„mh!) Vy Amåhmcm ¶m {dÐmohr cmoH$m§nmgyZ Xÿa H$a.' 26
A„mhZo CÎma {Xco, "{ZpíMVM Vr ^y‘r Mmirg dfmªn¶ªV, ˶m§À¶mgmR>r
à{V~§{YV amhrc, Vo ({Zame hmoD$Z) n¥Ïdrda ^Q>H$V amhVrc, Va Vwåhr ˶m
{dÐmohr cmoH$m§À¶m ~m~VrV Xþ:Ir hmoD$ ZH$m.'
27
˶m§Zm AmX‘À¶m XmoZ ‘wcm§Mr IarIwar Jmoï> gm§Jm, ˶m XmoKm§Zr
A„mhg‘moa ~{cXmZ àñVwV Ho$co, Va ˶m§À¶mn¡H$s EH$mMo ~{cXmZ ñdrH$maʶmV
Amco, Va Xþgè¶mMo ~{cXmZ ñdrH$maÊ`mV Amco Zmhr. Xþgè¶mZo (n{hë¶mcm,
Á¶mMo ~{cXmZ ñdrH$maco Joco ˶mcm) åhQ>c,o "‘r Vwcm Adí¶ R>ma H$arZ'
˶mda n{hë¶m ^mdmZo CÎma {Xco, "A„mh ’$º$ gXmMmar cmoH$m§H$Sy>ZM
(~{cXmZ) ñdrH$maVmo. 28 Oa Vy ‘cm R>ma H$aʶmgmR>r ‘m¶mda hmV CMcerc,
Var ‘r Vwcm R>ma H$aʶmgmR>r Vw¶mda hmV CMcUma Zmhr, ‘r Va A„mhMo
^¶ ~miJVmo, Omo g‘ñV g¥ï>rMm nmcZH$Vm© Amho. 29 ‘r Ago BpÀN>Vmo H$s,
Vy ‘m¶m nmnmMo VgoM Vw¶m nmnmMo AmoPo Vw¶m {eamda ¿¶mdog Am{U Vy
ZaH$mÀ¶m AmJrV ({IVnV nS>cëo ¶m) cmoH$m§V gm‘rc ìhmdog. A˶mMmar
cmoH$m§Mm hmM ‘mo~Xcm Amho.'
30
eodQ>r ˶mÀ¶m Ûof ^mdZoZ,o ˶mcm Amnë¶m ^mdmMr h˶m H$aʶmg
CÚwº$ (àd¥Îm) Ho$co, ˶mZo ˶mMr h˶m Ho$cr.Ago H$ê$Z ˶mZo Amnë¶mda
(’$ma ‘moR>)o ZwH$gmZ AmoT>dZy KoVco. 31 Voìhm A„mhZo EH$ S>m~| H$mdim
nmR>dcm, Vmo O‘rZ CH$ê$ cmJcm ho ¶mgmR>r H$s, (A„mhcm) ˶mg XmIdm¶Mo
hmoVo H$s, ˶mZo Amnë¶m ^mdmMo ed H$go cndmdo. (˶m H$mdù¶mcm Vgo
gyah-5. Ac-‘mBXm 143

H$aVmZm nmhÿZ) Vmo AmoaS>cm, "Aaoa,o H$m¶ hr ‘mPr AdñWm! ‘r ¶m


H$mdù¶mgmaIm XoIrc Zmhr H$s, Amnë¶m ^mdmMo ed cndyZ Q>mH$co AgVo?
Am{U Vmo (Amnë¶m H¥$˶mda) ’$ma níMmÎmmnX½Y Pmcm.'
32
¶m‘wiMo Amåhr BòmB©cÀ¶m d§eOm§gmR>r Agm {Z¶‘ H$ê$Z Q>mH$cm
hmoVm H$s, Omo H$moUr EImÚmMr h˶m H$aoc, ¶m H$maUm{edm¶ H$s, ˶mZo
EImÚmMm IyZ Ho$cocm Agoc qH$dm n¥Ïdrda CnÐd ‘mO{dʶmMo H¥$˶ Ho$coco
Agoc (Va ˶mg ‘¥Ë¶wXS§ > {Xë¶mg MwH$sMo Zmhr, nU ¶m ñnï> H$maUm§{edm¶
Oa EImÚm {Zînmn ‘mUgmMr h˶m Ho$cr Jocr), Va ˶mMo ho H¥$˶ (A„mhÀ¶m
Ñï>rV Ago Amho H$s), ˶mZo OUy g‘ñV ‘Zwî¶OmVrMr h˶m H$ê$Z Q>mH$cr,
(¶mCcQ>) EImÚmZo, EImÚmMo àmU dmM{dco, Va ˶mZo OUy g‘ñV
‘Zwî¶OmVrMo àmU dmM{dco.
Am{U Am‘Mo n¡J~§ a ˶m§À¶mH$S>o g˶mMo ñnï> nwamdo KoD$Z Amco, nU ~hþg»§ ¶
cmoH$ n¥Ïdrda Ago AmhoV, Oo A{VaoH$ H$arV AgVmV. 33 Oo cmoH$ A„mh
Am{U ˶mÀ¶m n¡J§~am{déÕ ¶wÕ H$aVmV, Am{U n¥Ïdrda AamOH$Vm
‘mO{dʶmgmR>r à¶ËZaV AgVmV, Aem§gmR>r ¶mo½¶ {ejm hrM Amho H$s,
˶m§Zm (EH$Va) R>ma ‘maʶmV ¶mdo qH$dm gwimda MT>{dco Omdo qH$dm ˶m§Mo
{déÕ ~mOyM§ o hmV d nm¶ H$mnyZ Q>mH$co Omdo qH$dm ˶m§Zm XoemVyZ hmH$cyZ
bmdbo Omdo, ˶m§À¶mgmR>r ¶m OJmVhr An‘mZmñnX {ejm Amho, nU ‘¥Ë`yZV§ aÀ`m
OrdZmV Va ¶mhÿZhr ^¶mdh {ejocm ˶m§Zm gm‘moao Omdo cmJUma Amho. 34
(nU ¶mcm AndmX åhUOo Vo cmoH$ AmhoV) Oo, Vwåhr ˶m§À¶mda {Z¶§ÌU
{‘i{dʶmnydu níMmÎmmn H$aVrc. Va ho cjmV Agy Úm H$s, A„mh A{Ve¶
j‘merc d X¶miy Amho. 35 lÕoMm A§JrH$ma Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! A„mhMo
^¶ ~miJm, Am{U ˶mÀ¶m g‘rn ¶oʶmMo ‘mJ© emoYm. Am{U ˶mÀ¶m H$m¶m©gmR>r
à¶ËZm§Mr namH$mð>m H$am, VaM Vwåhr ¶eñdr ìhmc. 36 {ZpíMVM Vo cmoH$,
144 Hw$amU
Oo g˶ Z ‘mZʶmda ASy>Z am{hco, ˶m§À¶mH$S>o n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho, Vo gd©
Am{U VodT>Mo AmUIr (YZ qH$dm g§nÎmr) AgVr Am{U Vo gd©, ˶m§Zr
nwZéËWmZmÀ¶m {Xder ^moJmì¶m cmJUmè¶m {ejonmgyZ (ñdV:Mr) gwQ>H$m H$ê$Z
KoʶmgmR>r ‘w{º$X§S> åhUyZ XoD$ Ho$co AgVo, Var Vo ˶m§À¶mH$Sy>Z (H$Xm{n)
ñdrH$maʶmV Amco ZgVo. Am{U ˶m§À¶mgmR>r H$R>mao {ejm AQ>i Amho. 37 Vo
(ZaH$mÀ¶m) A¾rVyZ ~mhoa nSy> BpÀN>Vrc, nU ˶m§Zm ˶mVyZ ~mhoa nS>Uo
H$Xm{n e³¶ hmoUma Zmhr Am{U ˶m§À¶mgmR>r H$m¶‘ ñdê$nmMr {ejm AQ>i
Amho. 38 Mmoar H$aUmè¶m§Mo hmV H$mnyZ Q>mH$m, ‘J Vr ór Agmo dm nwéf. hm
˶m§À¶m H$‘mB©Mm ‘mo~Xcm Amho Am{U BVam§gmR>r ~moY Agcocr A„mhH$Sy>Z
{ejm. Am{U A„mh gd©e{º$‘mZ Amho, ~w{Õ‘mZ Amho.
39
nU Omo H$moUr Amnë¶m AnamYmZ§Va níMmÎmmn H$arc Am{U ñdV:Mr
gwYmaUm H$arc, Va (Aem 춺$sda) A„mh {ZpíMVnUo X¶m H$arc. (Am{U
˶mÀ¶m níMmÎmmnmMm ñdrH$ma H$arc). IamoIa, A„mh ’$ma j‘merc d
X¶miy Amho. 40 Vwåhr OmUV Zmhr H$m H$s, A„mhMrM gÎmm Amho AmH$memV
d n¥Ïdrda? Vmo BpÀN>Vmo ˶mg {ejm H$aVmo Am{U BpÀN>Vmo ˶mg j‘m H$aVmo.
A„mhcm H$mhrhr H$aʶmMo gm‘϶© àmá Amho.41 n¡J~§ a! ˶m cmoH$m§‘i w o Vwåhr
Xþ:Ir hmoD$ ZH$m, Oo g˶ ZmH$maʶmgmR>r EH$‘oH$m§er MT>mAmoT> H$arV AmhoV.
Oo Vm|S>mZo Va åhUVmV, "Amåhr {dídmg R>do UmaoM AmhmoV' nU ˶m§À¶m öX¶mV
Vgo H$mhrM Zmhr, (Am{U) Á¶y cmoH$m§V XoIrc Ago AmhoV, Oo H$moU˶mhr
ImoQ>çm Jmoï>rcm ‘moR>çm CËgmhmZo EoH$VmV Am{U (˶m§À¶mV Agohr AmhoV), Oo
Vw‘Mo åhUUo (Amnë¶m Y‘©n{§ S>Vm§Zm) H$i{dʶmgmR>r EoH$VmV, Oo (Ho$di
Ah§H$mamnmoQ>r) Vw‘À¶mH$S>o ¶oV ZmhrV. (Am{U) ˶m§Mo Vo (Y‘©n§{S>V)
(A„mhH$Sy>Z) àH$Q> Pmcoë¶m eãXm§Mm g§X^m©{edm¶ AW© H$mTy>Z ˶mMm {dn¶m©g
H$aVmV (Am{U) Vo cmoH$m§Zm åhUVmV H$s, Vwåhmcm A‘wH$-A‘wH$ {eH$dU
gyah-5. Ac-‘mBXm 145

XoʶmV Amcr VaM {VMm Vwåhr ñdrH$ma H$am, Am{U Oa Ver {eH$dU XoʶmV
Z Amë¶mg, Vwåhr (ñdV:cm) ˶mnmgyZ Xÿa R>do m.
Am{U A„mh EImÚmMr narjm KoD$ BpÀN>V Agoc, Va ˶mÀ¶m ~m~VrV
A„mhnwT>o Vw‘Mo H$mhrhr Mmcy eH$Uma Zmhr. ho Ago cmoH$ AmhoV H$s,
(AmVm) A„mhhr ˶m§Mr öX¶o ewÕ H$ê$ BpÀN>V Zmhr. ˶m§Zm ¶m OJmV
An‘mZ ghZ H$amdm cmJUma Amho Am{U ‘¥Ë`yZV§ aÀ`m (emídV) OJmV Va
˶m§Zm H$R>mao {ejm ^moJmdr cmJUma Amho.
42
Vo ImoQ>çm Jmoï>r Zoh‘r ‘moR>çm CËgmhmZo EoH$VmV, VgoM Vo J¡a‘mJm©Zo
H$‘mdcoë¶m dñVy ’$ma AmdS>rZo ImVmV. Oa Vo Vw‘À¶mH$S>o (H$moU˶mhr
{ZU©¶mgmR>r) Amco Va Vwåhr ˶m§À¶m‘ܶo {ZU©¶ H$am qH$dm ˶m§À¶mnmgyZ Xÿa
amhm. Am{U Oa Vwåhr ˶m§À¶mnmgyZ Xÿa am{hcmV, Va Vo Vw‘Mo H$moUVohr
ZwH$gmZ H$ê$ eH$Uma ZmhrV. Am{U Oa Vwåhr ˶m§À¶m‘ܶo {ZU©¶ H$amc, Va
ݶm¶nydH© $ {ZU©¶ H$am. Oo ݶm¶nyU© ì¶dhma H$aVmV Vo A„mhcm {චAmhoV.
43
Vo (nyduMo J«W§ YmaH$) {ZU©¶ KoʶmgmR>r Vw‘À¶mH$S>o H$emcm ¶oVmV? Ooìhm
H$s, ˶m§À¶mH$S>o Vm¡amV (nyduMm B©ídar¶ J«W§ ) Amho Á¶mV A„mhMo AmXoe
AmhoV, Am{U Z§Va (Vw‘À¶m {ZU©¶mH$S>ho r) Vo nmR> {’$adVmV. (H$maU dñVwpñWVr
Aer Amho H$s), Vo gƒo lÕmd§V ZmhrVM.
44
Amåhr (AmYr) Vm¡amV (¶m J«W§ mcm) àH$Q> Ho$co hmoV.o Á¶mV (A„mhMm)
CnXoe Am{U (gÝ‘mJ© XmIdUmam) àH$me hmoVm. Am‘Mo AmkmYmaH$ n¡J~§ a
¶mÀ¶mM AmYmao, Á¶y cmoH$m§Xaå¶mZ {ZdmS>m H$arV AgV. VgoM (Z§Va)
Y‘m©Mmar d (Ym{‘©H$ H$m¶ÚmMo kmZ Agcoc)o {dÛmZ cmoH$hr (˶mÀ¶mM
AmYmao {ZU©¶ H$arV AgV). H$maU A„mhÀ¶m J«W§ mMo OVZ H$aʶmMr O~m~Xmar
˶m§À¶mda gmon{dʶmV Amcocr hmoVr d ¶mda Vo gmjr hmoV.o Va (BòmB©cÀ¶m
‘wcm§Zmo!) Vwåhr cmoH$m§Mo ^¶ ~miJy ZH$m, Va ‘mPoM ^¶ ~miJm. Am{U
146 Hw$amU
jw„H$ ’$m¶Xm àmá H$aʶmgmR>r ‘m¶m g§Xeo m§Mm gm¡Xm H$ê$ ZH$m. Am{U Omo
H$moUr A„mhZo nmR>dcoë¶m J«W§ m Zwgma {ZU©¶ H$aUma Zmhr, Va AgoM cmoH$
g˶ ZmH$maUmao AmhoV. 45 Amåhr Vm¡amV‘ܶo (n¡J~§ a ‘ygmH$S>o Amcoë¶m
A„mhÀ¶m J«W§ mV) ˶m§À¶mgmR>r Agm {Z¶‘ {ZpíMV Ho$cm hmoVm H$s, àmUmÀ¶m
~Xë¶mV àmU, S>mù o ¶mÀ¶m ~Xë¶mV S>mio m, ZmH$mÀ¶m ~Xë¶mV ZmH$, H$mZmÀ¶m
~Xë¶mV H$mZ, XmVmÀ¶m ~Xë¶mV XmV Am{U OI‘oÀ¶m ~Xë¶mV VerM
OI‘ (åhUOo Oemcm AJXr VgoM ZwH$gmZ ~Xcm KoVmZm nmoM{dVm ¶oBc © )
nU Omo H$moUr Amncm hm ~Xcm KoʶmMm A{YH$ma gmoS>y Z XoBc © , Va (‘m’$
H$aʶmMo ˶mMo) ho (H¥$˶) ˶mÀ¶m (ñdV:À¶m nmnm§M)o àm`píMÎm R>ac o .
Am{U Oo H$moUr A„mhZo nmR>dcoë¶m (J«W§ mZwgma) {ZU©¶ H$aUma ZmhrV, Va
VoM cmoH$ Iao XþamMmar AmhoV. 46 Am{U Amåhr ¶oey ‘grhcm (AmYrÀ¶m
n¡J~§ am§À¶m) nX{MÝhm§Mo AZwgaU H$aʶmgmR>r VgoM Vm¡amV(n¡H$s Oo H$mhr
cmoH$m§H$S>o {e„H$ hmoV)o , ˶mMr g˶Vm à‘m{UV H$aʶmgmR>r nmR>{dco hmoV.o
Amåhr ˶mcm Jm°ñnoc (~m¶~c) hm J«W§ àXmZ Ho$cm hmoVm, Á¶mV (A„mhMm)
CnXoe d (gÝ‘mJ© XmIdUmam) àH$me hmoVm. Am{U Vm¡amV (¶m J«W§ mn¡H$s) Oo
(cmoH$m§Odi) {e„H$ am{hco hmoVo ˶mMr g˶Vm à‘m{UV H$aUmao hmoV.o Am{U
˶m (J«W§ mV) A„mhMo ^¶ ~miJUmè¶m§gmR>r (nwano ay ) ‘mJ©Xe©Z d {hVmonXoe
hmoVo. 47 Am{U Jm°ñnocMo AZwgaU H$aUmè¶m§Zr (Jm°ñnoc ‘ܶo) A„mhZo Oo
H$mhr àH$Q> Ho$coco Amho, ˶mZwgma (AmngmVrc dmXmg§~Y§ mZo) {ZU©¶ H$amdoV.
Am{U Omo H$moUr A„mhZo àH$Q> Ho$coë¶m (‘mJ©Xe©H$ VÎdm§Zgw ma) {ZU©¶ H$aUma
Zmhr, Va AgoM cmoH$ {dÐmohr AmhoV.
48
(n¡J~§ a!) Amåhr Vw‘À¶mH$S>o g˶mda AmYm[aV hm J«W§ nmR>{dcm
Amho. Am{U (hm J«W§ ) AmYrÀ`m J«W§ mn¡H$s Oo H$mhr g˶ AÚmn {e„H$ Amho,
Vo à‘m{UV H$aUmam Amho, Am{U ˶mVrc g˶ CKS> H$aUmam Am{U ˶mMo
gyah-5. Ac-‘mBXm 147

ajU H$aUmam Amho. Am{U åhUyZ Vwåhr, A„mhZo Oo H$mhr àH$Q> Ho$co Amho,
˶mZwgmaM ˶m§À¶m‘ܶo {ZU©¶ H$am. Am{U Vw‘À¶mH$S>o Oo g˶ Amcoco Amho,
˶mcm gmoS>y Z Vwåhr ˶m§À¶m Xþï> àd¥ÎmtMo AZwgaU H$ê$ ZH$m.
Vw‘À¶mn¡H$s à˶oH$ g‘yhmH$[aVm Amåhr EH$ (doJim) H$m¶Xm d ‘mJ©
{ZpíMV Ho$cocm Amho.
A„mhZo BpÀN>co AgVo Va Vwåhm gdmªZm EH$mM g§àXm¶mMo cmoH$ ~Zdco
AgVo. (nU ˶mZo Ago ¶mgmR>r Ho$co Zmhr H$maU,) Vmo ˶mV Vw‘Mr narjm
nmhÿ BpÀN>Vmo, Oo ˶mZo Vwåhmcm {Xcoco Amho. (Va) Vwåhr gËH¥$˶o H$aʶmÀ¶m
~m~VrV EH$‘oH$mÀ¶m nwT>o OmʶmMm à¶ËZ H$am. Vwåhm gdmªZm A„mhH$S>Mo
naV Om¶Mo Amho. Voìhm Vmo Á¶m~m~VrV Vwåhr ‘V^oX H$arV hmoVm, ˶m gd©
Jmoï>tMr (dñVwpñWVr) Vw‘À¶mg‘moa ñnï> H$aoc.
49
Am{U (n¡J~§ a!) (A„mhH$Sy>Z Vwåhmcm Agm AmXoe {Xcm OmV Amho
H$s), Oo H$mhr A„mhZo Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dco Amho, ˶mAmYmao Vwåhr ˶m§À¶m‘ܶo
{ZU©¶ H$am. ˶m§À¶m Xþï> àd¥ÎmtMo AZwgaU H$ê$ ZH$m, VgoM ˶m§À¶mnmgyZ
gmdY amhm, (åhUOo Ago A{O~mV hmoD$ Z¶o) H$s, Oo H$mhr A„mhZo Vw‘À¶mH$S>o
nmR>{dco Amho, ˶mÀ¶m EImÚm ^mJmnmgyZ (AmXoemnmgyZ) ˶m§Zr Vwåhmcm Xÿa
ݶmdo. Am{U Oa Vo Vw‘À¶m {ZU©¶mH$S>o nmR> {’$adVrc, (Omo Vwåhr A„mhÀ¶m
‘mJ©Xe©ZmÀ¶m AmYmao Ho$cm AmhmV), Va cjmV R>do m H$s, (AmVm) A„mh
˶m§Zm ˶m§À¶m nmnm§Mr {ejm H$ê$ BpÀN>V Amho. {ZpíMVM (cmoH$m§‘ܶo)
~hþg»§ ¶ cmoH$ Amkm Z nmiUmao AmhoV. 50 (hm A„mhMm J«W§ àH$Q> hmoʶmnydu
AZoH$o ídadmXr cmoH$) Á¶m H$m¶Úm§À¶m AmYmao ({ZU©¶ H$am¶Mo) ˶m AmYmao
(AmVm) ho {ZU©¶ H$adyZ KoD$ BpÀN>VmV H$s H$m¶? nU Oo cmoH$ ÑT> {dídmg
R>do Umao AmhoV, ˶m§À¶mgmR>r A„mhnojm loð> Xþgam H$moU ݶm¶mYre Agy
eH$Vmo?
148 Hw$amU
51
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Á¶y Am{U {¼ñVr ¶m§À¶mer {‘ÌËdmMo
g§~Y§ àñWm{nV H$ê$ ZH$m. Vo EH$‘oH$m§Mo {‘Ì AmhoV. Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Omo
H$moUr ˶m§À¶mer {‘ÌËdmMo g§~Y§ àñWm{nV H$aoc, Va Vmo {ZpíMVM ˶m§À¶mn¡H$s
hmoBc
© . A„mh Aݶm¶r cmoH$m§Zm H$Xm{n ‘mJ© XmIdrV Zmhr.
52
Am{U Vwåhr nmhmc Á¶m§À¶m öX¶mV {dH¥$Vr Amho (åhUOo Oo Iao
lÕmd§V ZmhrV), Vo (Bñcm‘er d¡a R>do Umao Á¶y d {¼ñVr ¶m§Mr ‘Ou g§nmXZ
H$aʶmgmR>r) EH$‘oH$m§er MT>mAmoT> H$arV AmhoV. Am{U åhUVmV, "(Amåhr
lÕmd§Vm§gmo~V am{hcmo Va) Am‘À¶mda {dnÎmr ¶oBc © , Ago Amåhmcm ^¶
dmQ>V.o ' nU A„mh lÕmd§Vm§gmR>r {ZUm©¶H$ {dO¶ KS>dZy AmUrc qH$dm
Amnë¶mV’}$ EImXr AZwH$y c KQ>Zm àH$Q> H$arc. Voìhm ˶m§Zr Amnë¶m ‘ZmV
Oo cndco hmoV,o ˶m~Ôc ˶m§Zm níMmÎmmn hmoBc © . 53 Voìhm lÕm YmaU Ho$coco
cmoH$ (EH$‘oH$m§Zm) åhUVrc, "hoM Vo cmoH$ AmhoV H$m, Oo ‘moR>çm CËgmhmZo
A„mhÀ¶m enWm KoD$Z, ImÌr nQ>dZy Úm¶Mo H$s, Amåhr Vw‘À¶m~amo~a
AmhmoV?' ˶m§Mo H$‘© dm¶m OmUma AmhoV, Am{U ˶m§À¶m dmQ>çmcm (’$º$)
ZwH$gmZM ¶oUma Amho.
54
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Vw‘À¶mn¡H$s Omo H$moUr Amnë¶m lÕoMm
˶mJ H$arc Va (˶mZo ho cjmV R>do mdo H$s), A„mh (Vw‘À¶m OmJr) cdH$aM
Aem cmoH$m§Zm KoD$Z ¶oBc© H$s, Oo A„mhcm {චAgVrc Am{U ˶m§Zmhr A„mh
{චAgoc. Vo lÕmd§Vm§À¶m ~m~VrV Z‘«^md ~miJUmao AgVrc, Va g˶
ZmH$maUmè¶m lÕmhrZm§À¶m ~m~VrV I§~ra AgVrc, (åhUOo ˶m§À¶m lÕmhrZVoMm
à^md ñdrH$maUmao ZgVrc). Vo A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r Amnco àmU nUmcm
cmdVrc, Am{U H$moUr {Q>H$m (qH$dm qZXm) H$arV Agoc Va ˶mMr ˶m§Zm
(A{O~mV) ndm© Zgoc. hr A„mhMr H¥$nm Amho, Vmo BpÀN>Vmo ˶mg Vr àXmZ
H$aVmo. A„mh A{Ve` CXma Amho, gd© H$mhr OmUUmam Amho. 55 Vw‘Mo {‘Ì
gyah-5. Ac-‘mBXm 149

(gmhmæ¶H$) Va Ho$di A„mh Am{U ˶mMm n¡J~§ a Am{U Vo (cmoH$) AmhoV


Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Amho, Oo (Z‘mµOê$nr) {Z˶ àmW©Zm H$aUmao AmhoV,
Am{U Oµ H$mVê$nr (XmZH$m¶© H$aUmao) AmhoV, Am{U Vo (A„mhg‘moa Z‘mµOm‘ܶo)
Z‘Z H$aUmao AmhoV. 56 Am{U Omo H$moUr A„mhcm Am{U (˶mMm à{V{ZYr
Agcoë¶m) n¡J~§ amcm Am{U lÕmd§Vm§Zm {‘Ì ~Zdrc, Va (˶mZo ho OmUyZ ¿¶mdo
H$s), A„mhMmM nj {ZpíMVnUo {dO¶r hmoUma Amho.
57
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Vw‘À¶mnydu Á¶m§Zm J«W§ XoʶmV Amcm
hmoVm ˶m§À¶mn¡H$s Á¶m cmoH$m§Zr Vw‘À¶m Y‘m©cm WÅ>Mo m d H$a‘UwH$sMm {df¶
~Z[dcm Amho ˶m cmoH$m§er, VgoM (AZoH$o ídadmXr) lÕmhrZ cmoH$m§er {‘ÌËdmMo
g§~Y§ àñWm{nV H$aʶmMm (A{O~mV) à¶ËZ H$ê$ ZH$m. Am{U (Zoh‘r)
A„mhÀ¶m (CnpñWVrMr) OmU R>do m, Oa Vwåhr (gƒo) lÕmd§V Agmc. 58
Am{U Ooìhm Vwåhr (cmoH$m§Zm) Z‘mµOmgmR>r ~mocmdVm, Voìhm Vo cmoH$ ˶mg
WÅ>Mo m d H$a‘UwH$sMm {df¶ ~ZdVmV. ¶mMo gmYo H$maU åhUOo Vo Amnë¶m
~wÕrMm dmna H$arV ZmhrV. 59 (Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm, "(nyduÀ¶m) J«W§ m§Zm
‘mZUmè¶m§Zmo! Vwåhmcm Am‘Mm Ho$di ¶mgmR>r g§Vmn ¶oVmo H$m H$s, Amåhr
A„mhda Am{U Am‘À¶mH$S>o Oo nmR>{dʶmV Amco Amho ˶mda, Am{U ¶mnydu
Oo nmR>{dʶmV Amco hmoVo ˶mda {dídmg R>do Umao AmhmoV? Am{U (dmñV{dH$Vm
hr Amho H$s), Vw‘À¶mn¡H$s ~hþg»§ ¶ cmoH$ Amkm Z nmiUmaoM AmhoV.' 60
(Vwåhr ˶m§Zm) {dMmam, "‘r Vwåhmcm Vo gm§Jy H$m H$s, A„mhH$S>o ¶mhÿZhr
A{YH$ dmB©Q> ‘mo~Xcm H$moUmcm {‘iUma Amho? ˶m§Zm, Á¶m§Zm A„mhZo
{Y¸$maco Amho, Á¶m§À¶mda Vmo H«$moYrV Pmcocm Amho Am{U Á¶m§À¶mVyZ H$mhtZm
˶mZo ‘mH$S> Am{U Sw>¸$a ~Zdco Amho, H$maU ˶m§Zr g¡VmZmMr CnmgZm
Ho$cr, ˶m§Mr IamoIaM ’$ma dmB©Q> AdñWm Amho Am{U Vo gÝ‘mJm©nmgyZ ’$ma
150 Hw$amU
Xÿa Jocco o AmhoV.'
61
Am{U Ooìhm Vo Vw‘À¶mH$S>o ¶oVmV, Voìhm Vo åhUVmV, "Amåhr Va
lÕmd§Vm§nH¡ $sM AmhmoV.' nU Vo Va Vw‘À¶mH$S>o g˶mMm ñdrH$ma Z H$aʶmÀ¶m
{ZíM¶mZo ¶oVmV, Am{U g˶ ZmH$maV {ZKyZ OmVmV. Am{U Vo Oo H$mhr
cndrV AmhoV, Vo gd© A„mhcm Mm§Jco R>mD$H$ Amho. 62 Am{U ˶m§À¶mn¡H$s
AZoH$m§Zm Vwåhr Aem AdñWoV nmhmc H$s, Vo nmn Am{U A˶mMma ¶m§À¶m
~m~VrV EH$Xþgè¶mnojm OmñV CËgmh XmIdrV AmhoV. VgoM Oo {Z{fÕ Amho,
Vo {Ji§H$¥ V H$aʶmgmR>r (‘moR>r VËnaVm XmIdrV AmhoV). IamoIa, {H$Vr
dmB©Q> H¥$˶ AmhoV, Oo Vo H$arV AmhoV! 63 ˶m§Mo Y‘©n{§ S>V Am{U OmUH$ma
cmoH$ ˶m§Zm A^Ð eãXm§Mm Cn¶moJ H$aʶmnmgyZ, VgoM à{V~§{YV Jmoï>r
{Ji§H$¥ V H$aʶmnmgyZ H$m amoIV ZmhrV? {ZpíMVM {H$Vr dmB©Q> H¥$˶ AmhoV,
Oo Vo H$arV AmhoV!
64
Am{U Á¶y åhUVmV, "A„mhMo hmV ~m§Ycoco AmhoV.' ˶m§MMo hmV
~m§Yco Omdmo! Am{U ˶m§À¶mda A„mhH$Sy>Z {Y¸$ma hmodmo, ˶mgmR>r H$s, Vo
A„mhg§~Y§ mZo AZw{MV eãX Amnë¶m (Vm|S>yZ) ~mocV AmhoV. IamoIa, A„mhMo
hmV nyUV© : Iwco AmhoV. Vmo Á¶mà‘mUo BpÀN>Vmo ˶mà‘mUo Amncr (H¥$nm
cmoH$m§da) H$aVmo. (n¡J~§ a!) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o Oo H$mhr
nmR>{dʶmV Amcoco Amho, ˶m‘wio ˶m§À¶mn¡H$s AZoH$m§À¶m ‘ZmV {dÐmohmMr d
AlÕoMr ^mdZm {ZpíMVnUo dmT>rg cmJUma Amho. Am{U Amåhr nwZéËWmZmÀ`m
{Xdgmn¶ªV ˶m§À¶m‘ܶo d¡‘Zñ¶mMr d ÛofmMr ^mdZm (¶m§À¶m g˶ ZmH$maʶmÀ¶m
hÅ>mnmoQ>r) {Z‘m©U Ho$cr Amho.
Á¶m-Á¶mdoir Vo ¶wÕmMr AmJ ^S>H$dVmV, ˶m-˶mdoir A„mh Vr
{dPdyZ Q>mH$Vmo. Am{U Vo n¥Ïdrda AamOH$Vm ‘mO{dʶmMm à¶ËZ H$arV
AgVmV. Am{U Oo cmoH$ AamOH$Vm {Z‘m©U H$aVmV, Vo A„mhcm (A{O~mV)
151
gyah-5. Ac-‘mBXm
{චZmhrV.
65
AmYr J«W§ XoʶmV Amcoco cmoH$, Oa (g˶) lÕoMm A§JrH$ma Ho$co
AgVo Am{U A„mhMo ^mZ R>do Zy OrdZ ì¶{VV Ho$co AgVo, Va {ZpíMVM
Amåhr ˶m§À¶mH$Sy>Z (AmYr KS>cc o r) dmB©Q> H¥$˶o nwgZy Q>mH$cr AgVr. Am{U
Amåhr ˶m§Zm AWm©VM {Z^}i AmZ§XmÀ¶m ~mJm§V àdoe {Xcm AgVm. 66 Am{U
Oa ˶m§Zr (A„mhH$Sy>Z nydu Amcoco J«W§ ) Vm¡amV Am{U B§Orc Am{U (AmVm) Oo
H$mhr ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z nmR>{dʶmV Amco, ˶m§Mo AZwnmcZ Ho$co AgVo,
Va ˶m§Zm AmH$me d n¥Ïdrdarc (A„mhÀ¶m) H¥$nmàgmXm§VZy Imʶm-{nʶmgmR>r
(^anya dmQ>m) àmá Pmcm AgVm. ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr OU gÝ‘mJ© cm^coco
AmhoV. nU ˶m§À¶mn¡H$s ~hþg»§ ¶ cmoH$ Oo H$mhr H$arV AmhoV, Vo IamoIa (’$ma)
dmB©Q> Amho.
67
n¡J~§ a! Oo H$mhr Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dʶmV
Amco Amho, Vo (cmoH$m§n¶ªV) nmoMdm. Am{U Oa Vwåhr Ago Ho$co Zmhr Va Vwåhr
A„mhMm g§Xeo nmoM{dʶmMr O~m~Xmar nma nmS>crM Zmhr, (Agm ˶mMm
{ZîH$f© Agoc, åhUOo Vo nmoM{dUo Vw‘Mo AQ>i H$V©ì¶ Amho, ˶mMgmR>r
Vwåhmcm {Z¶wº$ H$aʶmV Amcoco Amho). (Am{U ¶m H$m¶m©V) A„mh Vw‘Mo
cmoH$m§nmgyZ g§ajU H$aoc. {ZpíMVM A„mh g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma XoUmè¶m
cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdrV ZgVmo.
68
(Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm, nyduÀ¶m J«W§ m§Zm ‘mZUmè¶m§Zmo! Vw‘À¶m lÕocm
Vmon¶ªV Hw$R>cmhr d¡Y AmYma àmá hmoUma Zmhr. Omon¶ªV Vwåhr Vm¡amV d B§Orc
¶m§Mo VgoM Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z (¶m n¡J~§ am‘m’©$V AmVm) Oo H$mhr
nmR>{dʶmV Amcoco Amho, ˶mMo AZwnmcZ H$arV Zmhr.
(n¡J~§ a!) Oo H$mhr Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mda àH$Q> H$aʶmV
Amco Amho, ˶m‘wio ˶m§À¶mn¡H$s AZoH$m§À¶m ‘ZmV {ZpíMVnUo {dÐmohmMr d
152 Hw$amU
AlÕoMr ^mdZmM dmT>rg cmJUma Amho. Voìhm Vwåhr g˶ ZmH$maUmè¶m
cmoH$m§À¶m ~m~VrV Xþ:Ir hmoD$ ZH$m. 69 (¶m J«W§ mda) lÕm R>do Umao (åhUOo
‘wgc‘mZ) VgoM Á¶y d gm~r Am{U {¼ñVr ¶m§À¶mn¡H$s Oo H$moUr A„mhda d
A§{V‘ {Xdgmda {dídmg R>odVrc Am{U gËH$‘} H$aVrc Va Aem§Zm
(‘¥Ë`yZV§ aÀ`m Zoh‘rÀ¶m OrdZmV) H$gcohr ^¶ qH$dm Xþ:I (H$Yrhr) nmohmoMUma
Zmhr.
70
Amåhr BòmB©cÀ¶m ‘wcm§H$Sy>Z à{Vkm KoVcr. Am{U ˶m§À¶mH$S>o AZoH$
n¡J~§ a nmR>{dco. nU Ooìhmhr n¡J~§ a ˶m§À¶mH$S>o Aer {eH$dU KoD$Z Amcm
H$s, Or ˶m§À¶m ‘Zmcm AmdS>V ZìhVr. Voìhm (˶m§Zr {dÐmohr ^y{‘H$m KoD$Z)
H$mhtZm ImoQ>o R>a{dco, Va H$mhr n¡J~§ am§Mr ˶m§Zr h˶m Ho$cr. 71 Am{U ˶m§Zm
dmQ>co H$s, (Ago Ho$ë¶m‘wi)o ˶m§Zm H$moUVrhr {ejm hmoUma Zmhr. AemàH$mao
Vo (‘ZmZo) Am§Yio d ~{hao ~Zco. Z§Va A„mhZo (˶m§À¶mda X¶mÑï>r XmIdyZ)
˶m§À¶m níMmÎmmnmMm ñdrH$ma Ho$cm. Varhr nwÝhm ˶m§À¶mn¡H$s AZoH$ (OmUyZ~wOZy )
Am§Yio d ~{hao ~Zco. A„mhcm ˶m§À¶m gd© H¥$˶m§Mr nyU© OmUrd Amho.
72
{ZpíMVnUo "g˶' ZmH$maV AmhoV Vo cmoH$, Oo åhUVmV, "‘[a¶‘nwÌ
¶oey ‘grhM A„mh Amho.' nU ñdV: ¶oey ‘grhZoM Agm g§Xeo {Xcm hmoVm,
"BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zmo! (Ho$di) A„mhMr CnmgZm H$am, Omo ‘mPmhr nmcZH$Vm©
Amho Am{U Vw‘Mmhr nmcZH$Vm© Amho.' (Am{U cjmV Agy Úm), Omo H$moUr
BVam§Zm A„mhMm g‘H$j R>adoc, Aem 춺$scm A„mh ñdJm©V H$Xm{n
àdoe XoUma Zmhr Am{U Aem 춺$sMo {R>H$mU (Va Ho$di ZaH$mMr) AmJ
Amho. A˶mMmar cmoH$m§Mm H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© AgUma Zmhr. 73 {ZpíMVnUo
Vo(hr) g˶ ZmH$maUmao AmhoV, Oo åhUVmV, "A„mh {VKm§nH¡ $s EH$ Amho.'
(nU g˶ EH$M Am{U EH$M Amho, Am{U Vo åhUOo) A„mh{edm¶ Xþgam
H$moUrhr B©ída Zmhr. Am{U Vo Oo åhUVmV, ˶mnmgyZ Oa Vo namd¥Îm Pmco
gyah-5. Ac-‘mBXm 153

ZmhrV, Va ˶m§À¶mn¡H$s g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ Agcoë¶m ˶m lÕmhrZm§da


’$ma ‘moR>o g§H$Q> ({ejm) AmoT>dc o . 74 Vo (Amnë¶m ^yVH$mim~Ôc) níMmÎmmn
H$arV A„mhH$S>o H$m diV ZmhrV? VgoM ˶mÀ¶mH$S>o ‘m’$sgmR>r ¶mMZm H$m
H$arV ZmhrV? (Ooìhm H$s), A„mh (Va) A{Ve¶ j‘merc d X¶miy Amho.
75
‘[a¶‘nwÌ ¶oe‘y grh hm (A„mhÀ¶m) g§Xeo dmhH$mì¶{V[aº$ Aݶ H$moUrhr
ZìhVm. ˶mÀ¶m gmaIo AZoH$ n¡J~§ a AmYr hmoD$Z Joc.o Am{U ˶mMr AmB©
(‘[a¶‘) (g˶mnmgyZ H$Yrhr Z T>iUmar) EH$ gXmMmar ór hmoVr. (Aݶ
cmoH$m§à‘mUoM) Vo XmoKho r (¶oey d ˶mMr AmB©) OodU H$arV AgV.
nmhm, Amåhr ˶m§À¶m ^ë¶mgmR>r ¶m g§Xeo m§Zm ˶m§À¶mg‘moa ñnï> H$ê$Z
gm§JV AmhmoV. Am{U nmhm, ˶m§Mr ~wÕr H$emàH$mao ‘macr OmV Amho. 76
(˶m§Zm) gm§Jm, "A„mhcm gmoS>yZ Vwåhr AemMr CnmgZm H$amc H$m, Á¶mÀ¶mH$S>o
Vwåhmcm Zm ZwH$gmZ nmoM{dʶmMr eº$s Amho, Zm cm^ nmoM{dʶmMr.
(dmñV{dH$Vm hr Amho H$s), Ho$di A„mh gd© H$mhr EoH$Umam Am{U gd©
H$mhr OmUUmam Amho.'
77
(˶m§Zm) gm§Jm, "nyduÀ¶m J«W§ m§Zm ‘mZUmè¶m§Zmo! Y‘m©À¶m ~m~VrV
A{VaoH$ H$ê$ ZH$m, Am{U ˶m cmoH$m§À¶m Xþï> àd¥ÎmtMo AZwgaU H$ê$ ZH$m,
Oo ¶mnydu (ñdV:) gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa Joc,o VgoM ˶m§Zr BVa AZoH$m§Zmhr
gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa Zoco Am{U AÚmn gÝ‘mJm©nmgyZ (^aH$Q>V) XÿaM OmV
AmhoV.'
78
BòmB©cÀ¶m ‘wcm§nH¡ $s Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ am{hco ˶m§Zm
(n¡J~§ a) XmD$X Am{U (n¡J~§ a) ‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grh ¶m§Zr emn {Xcocm Amho.
ho ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr Adkm Ho$cr Am{U Vo ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmao hmoV.o 79
Or nmnH¥$˶o Vo H$arV AgV ˶mnmgyZ EH$‘oH$m§Zm Vo amoIV ZgV. {H$Vr dmB©Q>
hmoVo Vo, Oo Vo H$arV hmoV!o 80 (Am{U AmVm) Vwåhr ˶m§À¶mV AZoH$ cmoH$ Ago
154 Hw$amU
nmhÿ eH$Vm, Oo g˶ ZmH$maUmè¶m lÕmhrZm§gmo~V {‘ÌËdmMo g§~Y§ R>do VmV.
Am{U ’$ma dmB©Q> Amho Vo, Oo ˶m§Zr ñdV:gmR>r nwT>o nmR>{dcoco Amho. (AemàH$mao)
˶m§Zr A„mhÀ¶m H«$moYmcm (ñdV:da) AmoT>dZy KoVco. Am{U Vo Zoh‘rgmR>r
{ejm ^moJV amhVrc. 81 Am{U Oa Vo A„mhda VgoM n¡J~§ amda Am{U
˶mdahr Oo n¡J~§ amH$S>o (cmoH$m§À¶m ‘mJ©Xe©ZmgmR>r) nmR>{dco Joc,o (Iè¶m
AWm©Zo) {dídmg R>odUmao ~Zco AgVo, Va ˶m§Zr g˶ ZmH$maUmè¶m
lÕmhrZm§gmo~V {‘ÌËdmMo g§~Y§ àñWm{nV Ho$coM ZgVo. (nU g˶ ho Amho
H$s), ˶m§À¶mV AZoH$ Amkm Z nmiUmaoM AmhoV.
82
Vwåhmcm {ZpíMVM Ago AmT>iZy ¶oBc © H$s, Á¶y cmoH$ Am{U BVam§Zm
(A„mhMo) g‘H$j R>adUmao (AZoH$o ídadmXr) cmoH$, lÕmd§Vm§À¶m ~amo~a
d¡‘Zñ¶ R>do ʶmÀ¶m ~m~VrV gdm©V A{YH$ H$Å>a AmhoV. Am{U {ZpíMVM, ho
hr Vwåhmcm AmT>ic o H$s, ñdV:cm {¼ñV åhUdUmao cmoH$, lÕmd§Vm§er ‘¡Ìr
H$aʶmÀ¶m ~m~VrV gdm©V A{YH$ OdiMo AmhoV. ˶mMo H$maU ˶m§À¶m‘ܶo
Y‘©n{§ S>V d Vnñdr cmoH$ AmhoV Am{U Vo Ah§H$mar ZmhrV. 83 Am{U Ooìhm Vo
¶m n¡J~§ amH$S>o Oo àH$Q> H$aʶmV Amco Amho Vo EoH$VmV, Voìhm Vwåhr nmhmc
˶m§À¶m S>mùo `m§VZy Aly dmhV AmhoV. (¶m H$maUmñVd ˶m§Mr Aer AdñWm
Pmcr Amho H$s), ˶m§Zm g˶mMr (nyUn© Uo) AmoiI nQ>cr Amho. (Voìhm)
˶m§À¶m Vm|S>y Z Ago CX²Jma ~mhoa nS>VmV, "ho à^y! Amåhr lÕoMm A§JrH$ma
Ho$cm Amho, Vy Am‘Mm ˶m cmoH$m§V g‘mdoe H$a, Oo g˶mMr gmj XoVmV. 84
Am{U Amåhr A„mhda Am{U Am‘À¶mH$S>o Oo g˶ Amcoco Amho, ˶mda H$m
åhUyZ {dídmg R>do y Z¶o? Am‘Mr Va ‘ZmnmgyZ hr BÀN>m Amho H$s, Am‘À¶m
nmcZH$˶m©Zo Am‘Mm g‘mdoe gXmMaUr cmoH$m§V H$amdm.' 85 Va A„mh
˶m§Zm ˶m§À¶m lÕoÀ¶m ‘mo~Xë¶mV Aem ~mJm àXmZ H$aoc, Á¶mVyZ nmʶmMo
(Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AgVrc. ˶m§‘ܶo Vo H$m¶‘ {Zdmg H$aVrc. Am{U
155
gyah-5. Ac-‘mBXm
86
hmM Amho ‘mo~Xcm gXmMmar cmoH$m§Mm. nU Oo cmoH$ g˶mMm AñdrH$ma
H$aʶmda R>m‘ am{hco, Am{U Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dco. Va AgoM
cmoH$ ZaH$dmgr AmhoV.
87
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Á¶m (Amamo½¶dY©H$) Mm§Jë¶m dñVy
A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r d¡Y R>adcoë¶m AmhoV, ˶m Vwåhr Ad¡Y R>adyZ (˶m§nmgyZ
ñdV:cm d§{MV H$ê$ ZH$m). Am{U ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$ê$ ZH$m. ‘¶m©Xm§Mo
C„§KZ H$aUmao cmoH$ A„mhcm (A{O~mV) {චZmhrV. 88 Am{U A„mhZo
Vwåhmcm Á¶m (Amamo½¶Xm¶r) Mm§Jë¶m dñVy {Xcoë¶m AmhoV ˶mVyZ Im, Am{U
A„mhMo ^¶ ~miJm, Á¶mÀ¶mda Vwåhr {dídmg R>do Vm. 89 A„mh Vw‘À¶m
{ZaW©H$ enWm§~Ôc Vwåhmcm Om~ {dMmaUma Zmhr, nU {ZíM¶nydH© $ KoVcoë¶m
enWm§~Ôc ‘mÌ Vmo Vwåhmcm Adí¶ Om~ {dMmarc. Va ¶mMo n[a‘mO©Z ho Amho
H$s, Vwåhr Xhm J[a~m§Zm Vo ^moOZ Úmdo, Oo gmYmaUnUo Vwåhr Vw‘À¶m Hw$Qw>~§ r¶m§Zm
XoVm, qH$dm ˶m§Zm dó nwadmdo qH$dm Jwcm‘{JarVyZ EH$m ‘mUgmcm ‘wº$
H$amdo. na§Vw Á¶m H$moUmMr ho H$aʶmMr (EonV) Zgoc ˶mZo VrZ {Xdg
Cndmg H$amdm. ho Vwåhr KoVcoë¶m enWm§Mo n[a‘mO©Z Amho, (Ooìhm Vwåhr ˶m
‘moS>mc). nU Vwåhr Amnë¶m enWm nmim.
Aem àH$mao A„mh ˶mMo g§Xeo Vwåhmcm ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho. Vo
¶mgmR>r H$s, Vwåhr ˶mÀ¶m CnH$mam§Mr OmU R>do mdr.
90
lÕoMm A§JrH$ma Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! ‘mXH$ Ðì¶o, OwJma, ‘yVu Am{U
eHw$Zr ~mUm§Mm (Cn¶moJ) hr gd© J{cÀN> d g¡VmZmMr H$m‘o AmhoV. åhUyZ Vwåhr
¶m gd© Jmoï>tnmgyZ Xÿa amhm, åhUOo Vw‘Mm CËH$f© hmoBc© . 91 g¡VmZ Va Xmê$
Am{U OwJma ¶m§À¶m gmhmæ¶mZo Vw‘À¶m‘ܶo d¡‘Zñ¶ Am{U Ûof {Z‘m©U H$ê$
BpÀN>Vmo Am{U A„mhMo ñ‘aU Am{U Z‘mµO (àmW©Zm)nmgyZ Vmo Vwåhmcm namd¥Îm
H$ê$ BpÀN>Vmo. ‘J Vwåhr ¶m Jmoï>tnmgyZ A{cá amhUma H$m? 92 (Va Vwåhr)
156 Hw$amU
A„mhÀ¶m AmkoMo nmcZ H$am Am{U n¡J~§ amÀ¶m AmkoMo nmcZ H$am Am{U Xþï>
eº$s¨À¶m {déÕ Zoh‘r gmdY amhm. nU Oa Vwåhr ¶mH$S>o nmR> {’$admc Va cjmV
Agy Úm H$s, Am‘À¶m n¡J~§ amMo H$V©ì¶, g§Xeo ñnï> H$ê$Z nmoMdUo EdT>Mo
Amho. 93 Oo cmoH$ (g˶) lÕoMm A§JrH$ma H$ê$Z gËH$‘} H$arV AmhoV, Aem§Zm
˶m§Zr (^yVH$mimV) (d¡Y, Ad¡Y Oo H$mhr) ^jU Ho$co Agoc ˶m~Ôc (AmVm
lÕmd§V ~Zë¶mZ§Va) ˶m§À¶mda Xmof AgUma Zmhr. (H$maU AmVm) Vo A„mhMo
^¶ ~miJVmV Am{U ˶mÀ¶mda {dídmg R>do VmV Am{U gËH$‘} H$aVmV. (Am{U
nwT>o A{YH$ àH$fm©Z)o A„mhMo ^¶ ~miJVmV Am{U ÑT> {dídmg R>do VmV.
(åhUOo g˶ ˶m§Zm C‘Oë¶m‘wio ˶m§À¶mV Agm ~Xc Amcocm Amho. Am{U
˶m§Mo OrdZ Aem àH$mao gwê$ Amho H$s), Vo ^¶ ~miJVmV Am{U gËH$‘}
H$aVmV. Am{U gËH$‘} H$aUmao cmoH$ A„mhcm {චAmhoV.
94
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! (Vwåhr hOÀ¶m àdmgmV AgVmZm, Ooìhm
{eH$ma H$aUo à{V~§{YV Amho) A„mh Vw‘Mr Aem {eH$mamÛmao narjm KoBc © ,
Á¶mÀ¶mn¶ªV Vw‘Mo hmV Am{U ^mco nmoMy eH$VmV. åhUOo A„mhcm ho nmhVm
¶mdo H$s, (Vw‘À¶mn¡H$s) H$moU ˶mbm Z nmhVm ˶mMo ^¶ ~miJVmo. ‘J
¶mZ§Vahr Omo H$moUr ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$arc, ˶mg ¶mVZm‘¶r {ejm {Xcr OmB©c.
95
B‘mZYmaH$m§Zmo! Vwåhr hOMm nmofmI n[aYmZ Ho$bobo AgVmZm (åhUOo hO
H$arV AgVmZm) {eH$ma ‘mê$ ZH$m, Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Omo H$moUr OmUyZ~wOZy
{eH$ma ‘marc, Va ˶mg ^anmB© åhUyZ VgmM àmUr Úmdm cmJoc, Oem
àmʶmcm ˶mZo R>ma Ho$co Amho. d ¶mMm {ZU©¶ Vw‘À¶m ‘Yrc XmoZ ݶm¶r 춺$s
H$aVrc. Am{U ˶m àmʶmcm (~ir XoʶmgmR>r) H$m~mJ¥hmH$S>o nmoMdmdo. qH$dm
(˶m à{V~§{YV H¥$˶mMo) n[a‘mO©Z åhUyZ H$mhr JaOy cmoH$m§Zm ^moOZ Úmdo
cmJoc. qH$dm ˶m à‘mUmV Cndmg H$amdm, Á¶m¶moJo ˶mcm ˶mÀ¶m H¥$˶mMr
{ejm ^moJVm ¶mdr. AmYr Pmcoë¶m (MwH$m§~Ôc) A„mhZo j‘m Ho$cocr Amho.
157
gyah-5. Ac-‘mBXm
na§Vw Omo H$moUr nwÝhm Ago H$arc, Va (˶m AnamYm~Ôc) A„mh ˶mg {ejm
H$aoc. A„mh gd©e{º$‘mZ Amho Am{U (AnamYm§~Ôc) ~Xcm KoUmam Amho.
96
g‘wÐmVrc ‘mgo nH$S>Uo Am{U Vo ImUo Vw‘À¶mgmR>r d¡Y Amho (à{V~§{YV
Zmhr). Vw‘À¶mgmR>r (åhUOo ñWm{ZH$m§gmR>r) Am{U g‘wÐr ‘mJm©Zo ¶mÌm
H$aUmè¶m§gmR>r {Zdm©hmMr VaVyX åhUyZ, (Vo d¡Y R>a{dʶmV Amco Amho). nU
Ooìhm Vwåhr hO H$arV Agmc, Voìhm (hOÀ¶m R>amdrH$ H$mcmdYr‘ܶo)
O{‘Zrdarc {eH$ma (H$aUo) Vw‘À¶mgmR>r à{V~§{YV Amho. Am{U A„mhMo
^¶ ~miJm Á¶mÀ¶mg‘moa Vwåhmcm hOa Ho$co OmUma Amho. 97 A„mhZo,
(‘¸$mpñWV) H$m~m ¶m A^oX¶² Kamcm, cmoH$m§gmR>r gmhmæ¶mMo d CÞVrMo
gmYZ ~Z{dco. VgoM n{dÌ ‘{hZo d ~irÀ¶m OZmdam§Zm Am{U (A„mhcm
An©U H$aʶmgmR>r Jù¶mV nÅ>o KmcyZ {MÝhm§{H$V Ho$coë¶m) OZmdam§Zm. ho
¶mgmR>r H$s, Vwåhmcm hr OmUrd ìhmdr H$s, O{‘ZrV Am{U AmH$memV Oo H$mhr
Amho, ˶mMr A„mhcm nyU© OmUrd Amho. ˶mcm à˶oH$ Jmoï>rMo (n[anyU)© kmZ
Amho. 98 cjmV R>do m H$s, A„mh {ejm XoʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma H$R>mao Amho
Am{U (VgoM) A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy (XoIrc) Amho. 99 n¡J~§ amMo
EH$‘od H$V©ì¶ Ho$di g§Xeo nmoMdUo EdT>Mo Amho. Am{U Vwåhr Oo H$mhr CKS>
H$aVm d Oo H$mhr cn{dVm Vo (gd©) A„mhcm ‘mhrV Amho. 100 (˶m§Zm)
gm§Jm, "dmB©Q> Am{U Mm§Jco ho g‘mZ Agy eH$V Zmhr. ‘J dmB©Q> Jmoï>r {dnwc
à‘mUmV AgUo Vwåhmcm {H$VrH$m Mm§Jco dmQ>Zo m. Va ~wÕr ~miJUmè¶m cmoH$m§Zmo,
A„mhMo ^¶ ~miJm, VaM Vwåhr ¶eñdr ìhmc.'
101
lÕmd§Vm§Zmo! Aem Jmoï>t{df¶r àíZ {dMmê$ ZH$m, Á¶m Vw‘À¶mH$S>o
àH$Q> H$aʶmV Amë¶m, Va ˶m Vwåhmcm AmdS>Uma ZmhrV. Am{U Ooìhm
Vw‘À¶mH$S>o Hw$amU nmR>{dʶmMr (à{H«$¶m) gwê$ Amho, Voìhm Oa Vwåhr ˶m§{df¶r
{dMmaco Va ˶m (Jmoï>r) Vw‘À¶mg‘moa ñnï> H$ê$Z Q>mH$ʶmV ¶oVrc. (åhUOo
158 Hw$amU
˶m Jmoï>r A„mhMm AmXoe åhUyZ nmimì¶mM cmJVrc). (nU) A„mhZo ¶m
Jmoï>r ~mOycm R>do Zy (Vw‘À¶mda H¥$nm Ho$cocr Amho). Am{U A„mh ’$ma j‘merc
d g{hîUy Amho. 102 Vw‘À¶mnydu XoIrc BVa cmoH$m§Zr Aem Jmoï>t{df¶r àíZ
{dMmaco hmoV.o nU Ooìhm ˶m Jmoï>r ˶m§À¶mda CKS> H$aʶmV Amë¶m, Voìhm
˶m§Zr ˶m A‘cmV AmUʶmg ZH$ma {Xcm. 103 hm A„mhMm AmXoe (A{O~mV)
Zìho H$s, {d{eï> àH$maÀ¶m àmʶm§Zm ~{ham, gm¶~m, dgrcm Am{U hm‘ Aer
Zmdo Úm (Am{U ˶m§Zm n{dÌ g‘OyZ cmoH$m§À¶m Cn¶moJmnmgyZ Xÿa R>do m). nU
g˶ ZmH$maUmao cmoH$ A„mhÀ¶m Zmdmda ImoQ>çm Jmoï>r aMyZ gm§JV AmhoV.
Am{U ˶m§À¶mn¡H$s ~hþVm§e cmoH$ ~wÕrMm dmna H$aVM ZmhrV. 104 Am{U
Ooìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmVo H$s, A„mhZo Oo H$mhr àH$Q> Ho$coco Amho, ˶mH$S>o
Am{U n¡J~§ amH$S>o ¶m, Va Vo åhUVmV, "Am‘Mo nydO© Á¶m ar{V[admOmda
Amåhmcm AmT>iZy Amco, Vo Am‘À¶mgmR>r n¶m©á Amho.' H$m¶? Oar ˶m§À¶m
nydO© m§Zm kmZ d ‘mJ©Xe©Z àmá Pmcoco ZìhVo (Varhr Vo ˶m§À¶mM ‘mJm©Zo
OmUma AmhoV?) 105 lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! ñdV:Mr H$miOr ¿¶m.
(H$maU Vwåhr Amnë¶m H¥$˶m§{df¶r O~m~Xma AmhmV). Vwåhr Ooìhmn¶ªV ñdV:
gÝ‘mJm©da AmhmV, Voìhmn¶ªV ‘mJ©^ï« > Pmbobo (cmoH$) Vw‘Mo H$moUVohr ZwH$gmZ
H$ê$ eH$Uma ZmhrV. Vwåhm gdmªZm A„mhH$S>Mo naV Om¶Mo Amho. Voìhm Vmo
Vwåhmcm (˶m Jmoï>tMr) OmUrd H$ê$Z XoBc © , Á¶m Vwåhr H$arV hmoVm.
106
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Ooìhm Vw‘À¶mn¡H$s EImÚmMm ‘¥Ë¶y
Odi Amcocm Agoc (åhUOo Vgo g§H$o V àmá hmoV Agë¶mg), Voìhm ‘¥Ë¶wnÌ
H$aVodi o r gmj AemàH$mao Agmdr H$s, Vw‘À¶m‘Yrc (Vw‘À¶m O‘mVrMo)
XmoZ {dídgZr¶ 춺$s gmjrXma åhUyZ AgmdoV. qH$dm Oa Vwåhr àdmgmV
Agmc d Vw‘À¶mda ‘¥Ë¶yMo g§H$Q> ¶oBc © Va BVa O‘mVrMo XmoZ gmjrXma
~ZdmdoV. nU Oa Vwåhmcm ˶m§À¶m{df¶r g§e¶ Amë¶mg, àmW©ZZo V§ a (gmj
gyah-5. Ac-‘mBXm 159

XoʶmgmR>r) Vwåhr ˶m§Zm Wm§~dyZ R>do m. Am{U ˶m XmoKm§Zrhr A„mhMr enW
KoD$Z Ago åhUmdo H$s, Amåhr H$moUVohr ‘yë` KoD$Z "gmj' {dH$Uma Zmhr,
¶m ~m~VrV (H$moU˶mhr) ZmVodmBH$mMrhr ndm© H$aUma Zmhr. Am{U A„mhg‘moa
{Xcocr gmjhr cn{dUma Zmhr. Oa Amåhr Ago Ho$co Va Am‘Mm g‘mdoe
{ZpíMVM nmnr cmoH$m§‘ܶo hmoBc © . 107 Oa AmYrMo XmoZ (gmjrXma) ho ImoQ>r
gmj XoD$Z (H$mhr cm^) hS>n Ho$ë¶mMo Xmofr AmT>iZy Amco, Va Á¶m§Zm
˶m§À¶m h¸$mnmgyZ d§{MV H$aʶmV Amcoco Agoc, ˶m§À¶m‘YyZ XmoZ gmjrXmam§Zr
gmj XoʶmgmR>r nwT>o ¶mdo. Am{U ˶m§Zr A„mhMr enW KoD$Z gm§Jmdo H$s,
Am‘Mr gmj ¶m XmoKm§À¶m gmjrnojm A{YH$ g˶ Amho. Am{U Amåhr Hw$R>ë¶mhr
àH$mao Aݶm¶ Ho$cocm Zmhr, Amåhr Vgo Ho$ë¶mg Am‘Mm g‘mdoe A˶mMmar
cmoH$m§V hmoB©c. 108 ¶m nÕVrZo Aer Amem ~miJcr OmD$ eH$Vo H$s, Vo
¶Wm¶mo½¶ gmj XoVrc. qH$dm Vo ¶m Jmoï>rnmgyZ ^¶ ~miJVrc H$s, (Oa ˶m§Zr
ImoQ>r gmj {Xë¶mg) BVam§À¶m enWm§Ûmao ˶m§Zr enWoda {Xcocr (gmj) ImoQ>r
R>ac
o . Va A„mhMo ^¶ ~miJm, Am{U (˶mMo åhUUo cjnydH© $) EoH$m.
A„mh Amkm Z nmiUmè¶m cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdrV Zmhr.
109
(˶m {XdgmMr H$ënZm H$am), Á¶m {Xder A„mh (gd©) n¡J~§ am§Zm
EH${ÌV H$ê$Z {dMmaoc, "Vwåhmcm (cmoH$m§H$Sy>Z) H$m¶ à{VgmX {‘imcm
hmoVm?' Vo CÎma XoVrc, "(ho à^y!) Amåhmcm ˶mMo kmZ Zmhr, nU Ho$di
VwcmM ˶m gd© Jmoï>tMo n[anyU© kmZ Amho, {OWn¶ªV H$moUmMrhr ~wÕr nmohmoMy
eH$V Zmhr.' 110 Á¶mdoir A„mh åhUoc, "ho ‘[a¶‘nwÌ ¶oe!y ‘r Vw¶mda d
Vw¶m AmB©da Or H¥$nm Ho$cocr Amho, ˶mMo ñ‘aU H$a. Ooìhm ‘r n{dÌ
AmËå¶mÛmao Vwcm gmhmæ¶ Ho$co hmoV.o (Á¶m¶moJ)o Vy ~mcnUr (AmB©À¶m Hw$erV)
Am{U ‘moR>no Urhr cmoH$m§er (AmÜ`mpË‘H$) Jmoï>r H$arV hmoVmg. Am{U Ooìhm ‘r
Vwcm J«W§ Am{U kmZmÀ¶m Jmoï>r {eH$dë¶m hmo˶m, VgoM Vm¡amV d B§Orc
160 Hw$amU
{eH$dco hmoV.o Am{U Vy ‘m¶m AmkoZo ‘mVrnmgyZ nú¶mMr AmH¥$Vr ~ZdyZ
˶mV ’w$§ H$a ‘maV Ago Va Vr ‘m¶m AmkoZo ({Od§V) njr ~ZV Ago. Am{U
‘m¶m nadmZJrZo Vy Am§Yù¶mcm d ‘hmamo½¶mcm ~ao H$arV Ago. Am{U Vy
‘m¶m nadmZJrZo ‘ocëo ¶m§Zm {Od§V H$ê$Z C^o H$arV Ago. Am{U ‘r BòmB©cÀ¶m
‘wcm§Zm Vwcm BOm nmoM{dÊ`mnmgyZ amoIco hmoV,o Ooìhm Vy ˶m§À¶mH$S>o g˶mMo
ñnï> à‘mU KoD$Z Amcm hmoVmg. Am{U ˶m§À¶m‘ܶo Oo lÕmhrZ hmoV,o ˶m§Zr
Ago åhQ>co H$s, ho Xþgao H$mhr Zmhr Va CKS> CKS> EH$ OmXÿ Amho.'
111
Am{U (Vr doi AmR>dm) Ooìhm ‘r (¶oeÀy ¶m) {eî¶m§Zm ‘m¶mda
Am{U ‘m¶m n¡J~§ amda (ÑT>) {dídmg R>do ʶmMr àoaUm {Xcr, Voìhm ˶m§Zr
åhQ>c,o "Amåhr lÕm YmaU H$aVmo, Vy (¶mg) gmjr amhm H$s, Amåhr eaU
OmV AmhmoV.' 112 Ooìhm {eî¶m§Zr åhQ>c,o "ho ‘[a¶‘nwÌ ¶oe!y VwPm nmcZH$Vm©
AmH$memVyZ Am‘À¶mgmR>r OodUmMo EH$ (‘moR>)o VmQ> nmR>dy eH$Vmo H$m?'
˶mda ˶mZo CÎma {Xco, "Oa Vwåhr (gƒo) lÕmd§V Agmc Va A„mhMo ^¶
~miJm.' 113 Vo åhUmco, "Amåhmcm ˶mVyZ H$mhr Imdogo dmQ>V.o Am{U
Á¶mÛmao Am‘À¶m ‘Zm§Zm em§Vr cm^oc. Am{U Amåhmcm {dídmg hmoBc © H$s, Vy
Am‘À¶mer g˶ ~moccm Amhog, Am{U ˶mg Amåhr gmj Agy.' 114
‘[a¶‘nwÌ ¶oeZy o A„mhH$S>o àmW©Zm Ho$cr, "ho A„mh, Am‘À¶m nmcZH$˶m©,
Am‘À¶mH$S>o AmH$memVyZ AÞmZo ^acoco Ago EH$ VmQ> nmR>d, Oo Am‘À¶mgmR>r
(Zoh‘r cjmV Agmdr) Aer ‘oOdmZr R>ac o . Am‘À¶m AJ«Ur (cmoH$m§gmR>r)
Am{U Z§VaÀ¶m (cmoH$m§gmR>r) Am{U (Vo VmQ> Am‘À¶mgmR>r) Vw¶mH$Sy>Z àH$Q>
Pmcocr EH$ IyU Agoc. Am{U Am‘À¶m CnOr{dHo$Mr VaVyX H$a, H$maU
VyM gd©lðo > à~§YH$ Amhog.' 115 A„mhZo CÎma {Xco, "‘r {ZpíMVM Vw‘À¶mH$S>o
Vo (AÞmZo ^acoco ‘moR>o VmQ>) nmR>drZ. nU ˶mZ§Va Vw‘À¶mn¡H$s Omo H$moUr
g˶mMm AñdrH$ma H$arc, ˶mcm (‘mÌ) ‘r Aer {ejm H$arZ, Oer
gyah-5. Ac-‘mBXm 161

({ejm) ‘r AÚmn OJm‘ܶo H$moUmcmhr Ho$cocr Zmhr.'


116
Am{U Ooìhm A„mh {dMmaoc, "ho ‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grh! Vy cmoH$m§Zm
Ago åhUmcm hmoVm H$m H$s, A„mh{edm¶ ‘mPr d ‘m¶m AmB©Mr CnmgZm
H$am, (Amåhm XmoKm§Zm CnmgZo`mo½` ‘mZm)?' ˶mda Ago CÎma XoBc © , "(ho
à^y!) Agr‘ Amho VwPr ‘{h‘m! ‘r Vr Jmoï> H$er H$m¶ gm§Jy eH$Vmo, Or
gm§JʶmMm ‘cm ‘wirM A{YH$ma Zmhr, Oa ‘r Aer Jmoï> gm§{JVcr Agoc
Va {VMo kmZ Vwcm {ZpíMVnUo AgUmaM, ‘m¶m ‘ZmV Oo Amho Vo Vy
OmUVmog, nU Vw¶m ‘ZmV Oo Amho Vo ‘r OmUV Zmhr. AÑí¶ Jmoï>tMm
OmUUmam Ho$di VyM Amhog. 117 BVa H$moUVrhr Zìho Va Vy Á¶m (Jmoï>tMr)
‘cm Amkm {Xcr hmoVrg, Ho$di VrM Jmoï> ‘r ˶m§Zm gm§{JVcr hmoVr; Vr Aer
H$s, (˶m) A„mhMr CnmgZm H$am Omo ‘mPm nmcZH$Vm© Amho Am{U Vw‘Mmhr
nmcZH$Vm© Amho; Am{U Omon¶ªV ‘r ˶m§À¶m‘ܶo am{hcmo Vmon¶ªV ˶m§Zr Oo
H$mhr Ho$co ˶mda ‘r gmjr hmoVmo; nU Z§Va Ooìhm Vy ‘cm Vw¶mH$S>o ~mocmdyZ
KoVco, ˶mZ§Va VyM ˶m§Mm {ZarjH$ hmoVmg Am{U à˶oH$ Jmoï>rda Ho$di VyM
gmjr Amhog. 118 Oa Vy ˶m§Zm {ejm H$aerc, Va Vo VwPMo ^º$ AmhoV
Am{U Oa Vy ˶m§Zm j‘m H$aerc, Va IamoIa Ho$di VyM gd©e{º$‘mZ Am{U
~w{Õ‘mZ Amhog.' 119 (Am{U ݶm¶mÀ¶m {Xder) ˶mda A„mh Ago åhUoc,
"AmO Agm {Xdg Amho H$s, Ooìhm Ho$di g˶dMZr cmoH$m§Zm ˶m§À¶m
g˶dMZrnUm~Ôc cm^ {‘ioc. ˶m§À¶mgmR>r Aem ~mJm AmhoV H$s, Á¶mVyZ
nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AmhoV. VoWo Vo gX¡d {Zdmg H$aVrc. A„mh
˶m§À¶mda àgÞ Amho Am{U Vohr (A„mhMo ~jrg àmá H$ê$Z) ˶mÀ¶mda
Iyn Iye AmhoV. hoM Amho gd©lðo > ¶e.' 120 AmH$me Am{U O‘rZ Am{U ¶m
Xmohm|‘ܶo Oo H$mhr Amho ˶mda Ho$di A„mhMrM gÎmm (amÁ¶) Amho. Am{U
˶mcm H$mhrhr H$aʶmMo gm‘϶© àmá Amho.
162 Hw$amU
gyah-06. Ac-AZAm‘
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
gd© àH$maÀ¶m ñVwVrMm h¸$ Ho$di A„mhcmM àmá Amho, Á¶mZo
AmH$me Am{U n¥Ïdrcm {Z‘m©U Ho$co; Am{U (Á¶mZo) H$mimoI Am{U àH$me
{Z‘m©U Ho$cm. Va (Aer AW©nUy © g¥ï>r CKS> AgVmZm) gwÕm g˶mMm AñdrH$ma
H$aʶmda R>m‘ Agcoco cmoH$ BVam§Zm Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ~amo~arMo
ñWmZ XoVmV. 2 VmoM Amho (A„mh), Á¶mZo Vw‘Mr ‘mVrnmgyZ {Z{‘©Vr Ho$cr,
Am{U ˶mZo (OrdZmMm) EH$ AdYr {ZpíMV Ho$cm Am{U ˶m {ZpíMV
Ho$coë¶m AdYrMo kmZ ’$º$ ˶mcmM Amho. VarXoIrc Vwåhr e§H$m ~miJVm.
3
VmoM Amho A„mh, n¥Ïdrda Am{U AmH$memV, (Vmo) Vo gd© OmUVmo Oo Vwåhr
Jwá R>do Vm Am{U Vohr gd©, Oo Vwåhr àH$Q> H$aVm. Am{U Oo (Mm§Jco-dmB©Q>)
Vwåhr H$‘{dVm, (Vohr) Vmo OmUyZ Amho.
4
Am{U Ooìhmhr ˶m§À¶mg‘moa ˶m§À¶m nmcZH$˶m©Mm g§Xeo ñnï> H$aUmar
IyU ¶oV,o (Voìhm g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ Agcoco cmoH$) ˶mH$S>o Amncr
nmR> {’$a{dVmV. 5 Ooìhmhr g˶ ˶m§À¶mH$S>o Amco, ˶m§Zr ˶mMm ñdrH$ma
H$aʶmg ZH$ma {Xcm. Vo Á¶m Jmoï>rMr WÅ>m H$arV hmoV,o ˶m Jmoï>t{df¶rMr
dmVm© cdH$aM ˶m§À¶mH$S>o ¶oUma Amho. 6 ˶m§Zm ¶mMr OmUrd Zmhr H$m H$s,
˶m§À¶m AmYr (doJdoJù¶m H$mimVrc) {H$˶oH$ OZg‘yh Amåhr Zï> Ho$co
AmhoV? ˶m§Zm Va Amåhr n¥Ïdrda Ago ^¸$‘ ñWm{¶Ëd {Xco hmoV,o Ogo
Vwåhmcm (‘wirM) {Xcoco Zmhr. Am{U AmH$memVyZ ˶m§À¶mda ’$ma ‘moR>çm
à‘mUmda H¥$nmdfm©d Ho$cm hmoVm, Am{U ˶m§À¶m ImcyZ nmʶmMo àdmh dmhʶmMr
ì¶dñWm Ho$cr hmoVr, (nU) Z§Va ˶m§À¶m XþîH¥$˶m§‘iw o Amåhr ˶m§Zm Zï> Ho$co
Am{U ˶m§À¶mZ§Va Xþgao cmoH$ C^o Ho$co.
163
gyah-06. Ac-AZAm‘
7
(n¡J~§ a!) Oar Amåhr M‘©nÌmda (AmYrÀ¶m H$mimVrc H$mJX) {c{hcocm
EH$ J«W§ (XoIrc) Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dcm AgVm, Am{U ˶mg ˶m§Zr Amnë¶m
hmVm§Zr ñne© H$ê$Zhr nm{hco AgVo Var (Vo) g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ Agcoco
lÕmhrZ cmoH$ Ago {ZpíMVnUo åhUmco AgVo, "ho Xþgao H$mhr ZgyZ (’$gdUyH$
H$aUmam) OmXÿMm àH$ma Amho.' 8 Am{U Vo åhUVmV H$s, ˶mÀ¶mH$S>o
(n¡J~§ amH$S>)o EImXm (A„mhMm) XÿV (Ñí¶ ê$nmV) H$m nmR>{dʶmV Amcm
Zmhr? nU Oa Amåhr (Am‘À¶m) XÿVmcm nmR>{dco AgVo Va gd© Jmoï>tMm
{ZU©¶ Pmcm AgVm Am{U ˶m§Zm (ñdV:cm gwYmaʶmgmR>r ‘wirM) gdS>
{Xcr Jocr ZgVr. 9 Am{U Oa Amåhr (ñdJm©Vrc) XÿVmcm n¡J~§ a ~ZdyZ
nmR>{dco AgVo, Va Amåhr ˶mcm ‘Zwî¶mMo ê$n XoD$ZM nmR>{dco AgVo.
Am{U (˶mÛmao) ˶m§À¶m g§e¶mV A{YH$ ^a Q>mH$cr AgVr, Á¶mV Vo gܶm
AmhoV. 10 Am{U Vw‘À¶mnydu XoIrc Oo n¡J~§ a hmoD$Z Joc,o ˶m§Zm CnhmgmMo
cj H$aʶmV Amco. Va ˶m§À¶mn¡H$s Oo cmoH$, Á¶m Jmoï>r~Ôc Cnhmg H$arV
am{hco, (eodQ>r) VrM Jmoï> ˶m§À¶mda MmcyZ Amcr, (Am{U {VZo ˶m§Zm
Koaco). 11 (˶m§Zm) gm§Jm, "n¥Ïdrda g§Mma H$am (àdmg H$am) Am{U nmhm
H$s, ˶m cmoH$m§Mm eodQ> H$gm Pmcm, Á¶m§Zr g˶mcm Ag˶ R>a{dʶmMm
à¶ËZ Ho$cm.'
12
(˶m§Zm) {dMmam, "AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho Vo H$moUmMo
Amho?' gm§Jm, "gd© H$mhr A„mhMoM Amho.' ˶mZo X¶m d H¥$noMr ZrVr
ñdV:gmR>r ~§YZH$maH$ R>a{dcr Amho. ¶m{df¶r {Vi‘mÌ e§H$m Zmhr H$s, Vmo
nwZéËWmZmÀ¶m {Xder Vwåhm gdmªZm EH${ÌV H$aoc. nU Á¶m cmoH$m§Zr ñdV:cm
ZwH$gmZmV cmoQ>c,o Vo lÕm YmaU H$aUmao ZmhrV. 13 amÌrÀ¶m (A§YmamV)
Am{U {XdgmÀ¶m (àH$memV) Oo H$mhr pñWamdVo, Vo gd© A„mhMoM Amho.
Am{U Vmo gd© H$mhr EoH$Umam Am{U gd© H$mhr OmUUmam Amho. 14 gm§Jm, "‘r
164 Hw$amU
A„mh{edm¶ Xþgè¶m H$moUmcm ‘mPm H¡$dmar ~Zdy H$m? Omo AmH$me Am{U
n¥Ïdr ¶m§Mm {Z‘m©Vm Amho. Vmo gdmªZm ^adVmo, nU ˶mcm ñdV:cm H$moUrhr
^adʶmMr JaO Zmhr. gm§Jm, "‘cm Aer Amkm H$aʶmV Amcocr Amho H$s,
‘r gdm©V àW‘ ñdV:cm ˶mÀ¶m gwnXy © H$aUmam ~Zmdo, Am{U (n¡J~§ a!) Vwåhr
H$Xm{n ˶m cmoH$m§nH¡ $s hmoD$ ZH$m, Oo A„mhMo g‘H$j R>a{dVmV.' 15 gm§Jm,
"‘r Oa ‘m¶m nmcZH$˶m©Mr Adkm Ho$cr Va ‘cm H$R>mao {ejoÀ¶m {XdgmMo
^¶ Amho.' 16 ˶m {Xder Omo {ejonmgyZ dmM{dcm Jocm, ˶mda A„mhZo
IamoIa ’$ma ‘moR>r X¶m Ho$cr. hoM gd©lðo > ¶e Amho.
17
A„mhZo Vwåhmcm Xþ:I {Xco Va Vo Xþ:I ˶mÀ¶m{edm¶ Aݶ H$moUrhr
Xÿa H$ê$ eH$V Zmhr. Am{U Oa A„mhZo Vw‘Mo ^co Ho$co (Va cjmV Agy Úm
Amnë¶m BÀN>ào ‘mUo) gd© H$mhr H$aʶmMo gm‘϶© ˶mcm àmá Amho. 18 Am{U
˶mÀ¶m ^º$m§da ˶mMrM gÎmm Amho. Vmo Amho Añgc kmZr Am{U ˶mcmM
Amho à˶oH$ Jmoï>rMr OmUrd. 19 ˶m§Zm (Vwåhr) {dMmam, "(gmj XoʶmÀ¶m
~m~VrV) gdm©V loð> gmj Hw$UmMr Amho?' ˶m§Zm gm§Jm, "Ho$di A„mhMr!
‘m¶m Am{U Vw‘À¶m‘ܶo Vmo gmjr Amho Am{U ho Hw$amU ‘m¶mH$S>o AemgmR>r
àH$Q> H$aʶmV Amco Amho H$s, ˶mÛmao ‘r Vwåhmcm Am{U Á¶m§À¶mn¶ªV ho
nmoMco , ˶m gdmªZm gmdY H$amdo.' H$m¶! Vwåhr ¶m Jmoï>rMr gmj XoVm H$s,
A„mhì¶{V[aº$ Xþgao XoIrc CnmgZo`mo½` AmhoV? (n¡J~§ a!) Vwåhr ˶m§Zm
gm§Jm, "‘r Aer gmj A{O~mV XoV Zmhr!' gm§Jm, "VmoM Amho EH$‘od B©ída!
Am{U Vwåhr BVam§Zm A„mhMo g‘H$j R>a{dʶmMo Oo (Xþî)H¥$˶ H$arV AmhmV,
˶mÀ¶mer ‘mPm ‘wirM g§~Y§ Zmhr.'
20
Á¶m cmoH$m§Zm Amåhr AmYr J«W§ {Xcocm Amho Vo ¶m (J«W§ mcm-A„mhMm
J«W§ åhUyZ, VgoM n¡J~§ amcm) AemàH$mao AmoiIVmV, Ogo Amnë¶m (nmoQ>À¶m)
‘wcm§Zm AmoiIVmV. nU Á¶m§Zr ñdV:cm ZwH$gmZmV cmoQ>co Amho, Vo ˶mcm
165
gyah-06. Ac-AZAm‘
21
‘mZUma ZmhrV. Am{U ˶mhÿZ ‘moR>m A˶mMmar H$moU Agy eH$Vmo? Omo
ñdV:hÿZ aMcoë¶m ImoQ>çm Jmoï>tMm A„mher g§~Y§ OmoS>Vmo Am{U ˶mÀ¶m
IwUm§Ûmao ñnï> hmoUmè¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dVmo. IamoIa Ago Aݶm¶r cmoH$
H$Yrhr ¶eñdr hmoUma ZmhrV. 22 Am{U ˶m {Xder Amåhr ˶m gdmªZm
EH${ÌV H$ê$, Voìhm Á¶m§Zr BVam§Zm (A„mhMo) g‘H$j R>a{dco hmoVo ˶m§Zm
Amåhr {dMmê$, "Oo (Am‘Mo) g‘H$j Agë¶mMm Vwåhr Xmdm H$arV hmoV,o Vo
AmVm Hw$R>o AmhoV?' 23 Voìhm Vo nyUn© Uo Jm|Yicoë¶m AdñWoV AgVrc, Vo
Ho$di BVHo$M åhUy eH$Vrc H$s, A„mhMr enW, Omo Am‘Mm nmcZH$Vm©
Amho, Amåhr (A„mhMo) g‘H$j H$Yrhr R>adcoco Zmhr. 24 nmhm, ho H$go
ñdV: {déÕM ImoQ>o ~mocy cmJco, Am{U ˶m§Zr (A„mh{df¶r) ñdV:hÿZ Á¶m
ImoQ>çm Jmoï>r aMë¶m hmo˶m, ˶m gd© ˶m§À¶mnmgyZ Zmhrem Pmcoë¶m AgVrc.
25
Am{U ˶m§À¶mV Ago H$mhr (T>mJ| r) cmoH$ AmhoV Oo Vw‘Mo åhUUo H$mZ
XoD$Z EoH$VmV, nU (n¡J~§ a!) Amåhr ˶m§Zm Vo (g˶) g‘Oy Z¶o ¶mgmR>r,
˶m§À¶m ‘Zmda nS>Xo KmVco AmhoV. Am{U ˶m§À¶m H$mZm§‘ܶo ~YraVm {Z‘m©U
Ho$cr Amho. Am{U ˶m§Zr (g˶ ñnï> H$aUmar) à˶oH$ IyU Oar nm{hcr, Var
Vo ˶mda {dídmg R>do Uma ZmhrV. Ooìhm ho g˶ ZmH$maUmao (lÕmhrZ) Vw‘À¶mH$S>o
{ddmX KmcʶmgmR>r ¶oVmV, Voìhm åhUVmV, "ho Xþgao H$mhr ZgyZ Ho$di
nydO© m§nmgyZ MmcV Amcoë¶m H$Wm AmhoV.' 26 Am{U Vo BVam§Zm ˶mda lÕm
R>do ʶmg à{V~§Y H$aVmV Am{U AmnU ñdV:XoIrc ˶mnmgyZ Xÿa amhVmV.
Am{U (Ago H$ê$Z) Vo Xþgè¶m H$moUmcm Zìho Va ñdV:cmM {dZmemV cmoQ>V
AmhoV, nU ˶m§Zm ¶mMr OmUrd Zmhr. 27 Am{U Ooìhm ˶m§Zm (ZaH$mÀ¶m)
AmJrg‘moa C^o Ho$co OmB©c, Va ˶mdoigo Vwåhr ˶m§Zm nmhmc, Va (Vwåhmcm
{Xgoc) Vo (Amnë¶m AmYrÀ¶m OrdZm~Ôc níMmÎmmn H$arV) åhUV AgVrc,
"Amåhmcm naV EH$Xm (g§Yr XoD$Z) (AmYrÀ¶m OJmV) nmR>{dco Joë¶mg
166 Hw$amU
{H$Vr ~ao hmoBc © , Am{U ¶mZ§Va Amåhr H$Yrhr Am‘À¶m nmcZH$˶m©À¶m
(g§Xeo Agcoë¶m) IwUm§H$So> Xþcj © H$aUma Zmhr. Am{U Amåhr lÕmd§Vm§nH¡ $sM
28
hmoD$Z amhÿ.' nU Zmhr, (Vo Ho$di ¶mgmR>r Ago åhUVrc H$maU),
˶m§À¶mg‘moa g˶ CKS> Pmcoco Agoc, Oo AmYr Vo cndrV AgV. Am{U
¶m§Zm Oar naV nmR>{dco Joco Va nwÝhm VoM H$aVrc, Á¶m Jmoï>tMr ˶m§Zm ‘ZmB©
hmoVr. {ZpíMVM ho ImoQ>maS>o AmhoV.
29
Am{U Vo åhUVmV, "OrdZ Va ’$º$ ¶mM OJmVrc OrdZ Amho. (¶m
OrdZmncrH$So> OrdZ dJ¡ao H$mhr Zmhr). Am{U (‘¥Ë¶yZV§ a) nwÝhm CR>dco OmʶmMm
àíZM Zmhr.' 30 Am{U Oa Vwåhr Vo Ñí¶ nmhÿ eH$mc, Ooìhm ˶m§Zm ˶m§À¶m
nmcZH$˶m©g‘moa C^o Ho$co OmB©c, Vmo ˶m§Zm {dMmarc, "ho (Xþgao OrdZ) g˶
Zmhr H$m?' Vo CÎma XoVrc, "hmo¶! Am‘À¶m nmcZH$˶m©Mr enW, ho g˶ Amho.'
˶mda A„mh åhUoc, "Va ‘J AmVm MmIm (Vr) {ejm Or g˶ ñdrH$maʶmg
ZH$ma {Xë¶m‘wio Vw‘À¶m dmQ>r Amcocr Amho.' 31 {ZpíMVM ZwH$gmZmV gmnS>co
Vo cmoH$ Á¶m§Zr A„mher (hmoD$ KmVcoë¶m AQ>i) ^oQ>rcm ImoQ>o R>a{dco. Am{U
Ooìhm AMmZH$ ˶m§À¶mda Vr doi ¶oBc © , Voìhm Vo AmoaS>Vrc, "H$m¶ ho Am‘Mo
XþXd£ ! ¶m doiMo o ^mZ Amåhr R>do co Zmhr.' Am{U Vo Amnë¶m nmnm§Mo AmoPo
Amnë¶m nmR>rdaM dmhVrc, Oo AmoPo Vo dmhVrc, {ZpíMVM {H$Vr dmB©Q> Amho
Vo!
32
Am{U ¶m OJmVrc OrdZ BVa H$mhr ZgyZ, Ho$di Ioi Am{U (j{UH$
AmZ§X XoUmam) V‘mem Amho. Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aMo (AZ§VH$mcrZ) OrdZ A„mhMr
OmU AgUmè¶m cmoH$m§gmR>r, {ZpíMVM gdm}Îm‘ Amho. Va ‘J Vwåhr ~wÕrMm
Cn¶moJ H$aUma Zmhr H$m?
33
(n¡J~§ a!) Amåhmcm nyU© OmUrd Amho H$s, Vo Oo H$mhr åhUVmV,
˶m‘wio Vwåhmcm IamoIa Xþ:I hmoV.o nU Vo Vwåhmcm ImoQ>o R>adrV ZmhrV, Va Vo
167
gyah-06. Ac-AZAm‘
34
XþamMmar cmoH$ A„mhÀ¶m (g§Xeo Agcoë¶m) IwUm§Zm ZmH$maV AmhoV. Am{U
Vw‘À¶mnyduhr BVa n¡J~§ a ZmH$maco Joc,o Va ˶m§Zr ˶m§À¶m ZmH$maʶmda (’$ma)
g§¶‘ XmIdcm Am{U ˶m§Mm (n¡J~§ am§Mm) N>i Ho$cm Jocm ˶mda Vo ghZerc
am{hco, ¶oWnmdoVmo H$s, Am‘Mo gmhmæ¶ Ë¶m§Zm nmoMco. A„mhÀ¶m dMZmV ~Xc
H$ê$ eHo$c Agm H$moUrhr Zmhr. Am{U (nydu hmoD$Z Jocëo ¶m) H$mhr n¡J~§ am§À¶m
dmVm© Vw‘À¶mn¶ªV AmYrM nmoMcoë¶m AmhoV. 35 Am{U ˶m§Mo (lÕmhrZ cmoH$m§M)o
Vw‘À¶mH$S>o nmR> {’$adUo Vwåhmcm Agø hmoV Agoc Am{U Oa Vw‘À¶m‘ܶo
gm‘϶© Agoc Va O{‘ZrV ^w¶ma H$ê$Z qH$dm AmH$memV EImXr {eS>r cmdyZ
˶m§À¶mgmR>r (A{YH$ ImÌrcm¶H$) IyU emoYZy AmUm. A„mhZo BpÀN>co AgVo
Va (˶m) gdmªZm gÝ‘mJm©da EH$Ì AmUco AgVo. åhUyZ Vwåhr AkmZr cmoH$m§nH¡ $s
hmoD$ ZH$m. 36 Oo (A§V…H$aUmVyZ) EoH$VmV VoM, hmHo$cm à{VgmX XoD$ eH$VmV.
Am{U Oo ‘¥V AmhoV, A„mh ˶m§Zm OrdZ àXmZ H$ê$Z (C^o H$arc). ‘J Vo
˶mÀ¶mH$S>Mo naV{dco OmVrc.
37
Am{U Vo åhUVmV, "n¡J~§ amH$S>o ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z (H$mhr
M‘ËH$m[aH$) IyU H$m nmR>{dʶmV Amcr Zmhr?' (˶m§Zm) gm§Jm, "Amnë¶mH$Sy>Z
(M‘ËH$m[aH$) IyU nmR>{dʶmg A„mh {ZpíMVnUo g‘W© Amho.' nU AZoH$m§Zm
(A„mhÀ¶m gm‘϶m©Mr) OmUrd Zmhr. 38 Am{U O{‘Zrda MmcUmam H$moUVmhr
àmUr Agmo qH$dm Amnë¶m XmoZ n§Imda CS>Umam Hw$R>cmhr njr Agmo, (¶m{edm¶
Xþgao H$mhr Zmhr H$s), Vo gd© Vw‘À¶mà‘mUoM (A„mhZo {Z‘m©U Ho$coë¶m)
àm{U‘mÌm§nH¡ $s ({d{dY) g‘yh AmhoV. Amåhr J«W§ mV Hw$R>ë¶mhr Jmoï>rH$S>o Xþcj©
Ho$coco Zmhr. ‘J gdmªZm ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o EH${ÌV H$ê$Z ZoʶmV
¶oBc© . 39 Am{U Á¶m§Zr Am‘À¶m (g§Xeo àH$Q> H$aUmè¶m) IwUm§Zm ImoQ>o
R>a{dco, Vo ~{hao d ‘wH$o AmhoV. Am{U Vo Kmoa A§YH$mamV {IVnV nS>cc o o
AmhoV. A„mh Á¶mÀ¶m~Ôc BpÀN>Vmo ˶mg gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa ^aH$Q>V OmD$
168 Hw$amU
XoVmo Am{U Á¶mÀ¶m~Ôc BpÀN>Vmo, ˶mg gÝ‘mJu cmdVmo.
40
gm§Jm, "Vwåhmcm H$m¶ dmQ>V?o Oa Vw‘À¶mda A„mhH$Sy>Z (¶m OJmV)
(EImXr) {ejm Amcr qH$dm Vr eodQ>Mr KQ>H$m (µH$¶m‘V) Vw‘À¶mda Amcr,
Voìhm Vwåhr A„mhcm gmoS>y Z Aݶ H$moUmMm (‘XVrgmR>r) Ymdm H$aVm H$m?
(‘cm) ¶mMo CÎma Úm, Oa Vwåhr Iao Agmc.' 41 Zmhr, Vwåhr Va Ho$di
˶mMmM Ymdm H$aVm, Voìhm ˶mMr BÀN>m Pmë¶mg Vmo ˶m (Xþ:ImMo) {ZdmaU
H$aVmo, Á¶mgmR>r Vwåhr ˶mcm hmH$ XoVm. Am{U ˶mdoigo ‘mÌ Vwåhmcm ˶m§Mm
{dga nS>Vmo, Á¶m§Zm Vwåhr ˶mMo g‘H$j R>adVm.
42
(n¡J~§ a!) Vw‘À¶m AmYr hmoD$Z Jocëo ¶m cmoH$m§H$S>o Amåhr (AZoH$
n¡J~§ a) nmR>dco hmoV.o ‘J Amåhr ˶m§Zm Xþ:I Am{U H$ï> {Xco ¶mgmR>r H$s,
˶m§Zr {dZ‘«VMo m A§JrH$ma H$amdm. 43 ‘J Ooìhm Am‘À¶mH$Sy>Z ˶m§Zm Xþ:I
nmoMco, Voìhm Vo {dZ‘« H$m ~Zco ZmhrV? Va CcQ> ˶m§Mr ‘Zo AmUIr H$R>mao
Pmcr. Am{U g¡VmZ ˶m§Zm {Xcmgm XoV am{hcm H$s, Vwåhr Oo H$mhr H$arV
AmhmV, Vo CÎm‘M H$arV AmhmV. 44 Á¶m CnXoena Jmoï>tZr ˶m§À¶m öX¶mV
dmñVì¶ H$am¶cm nm{hOo hmoV,o ˶m gd© Jmoï>tMm ˶m§Zm {dga nS>cm. Voìhm
Amåhr ˶m§À¶mgmR>r (Ë`m§Zm hì¶m Agcoë¶m) gd© dñVyM§ r Xmao Iwcr Ho$cr.
(Am{U ¶oWn¶ªV Vr Iwcr R>do cr H$s), ˶m§Zm {Xë¶m Jocëo ¶m gwIg‘¥ÕrV Vo
Iyn ‘¾ Pmco, Voìhm Amåhr ˶m§Zm AMmZH$nUo nH$S>co Am{U Vo ’$ma ‘moR>çm
Z¡amí¶mV gmnS>c.o 45 Aem àH$mao (eodQ>r) ˶m cmoH$m§Mo g‘yi CƒmQ>Z
H$aʶmV Amco, Oo XþîH¥$˶o H$aʶmda R>m‘ hmoV.o gd© àH$maÀ¶m ñVwVrMm
A{YH$mar Ho$di A„mh Amho, Omo gd© OJm§Mm nmcZH$Vm© Amho.
46
(˶m§Zm) gm§Jm, "H$Yr Vwåhr ¶m~Ôc {dMma Ho$cm AmhmV H$m? H$s,
Oa A„mhZo Vw‘Mr ldUeº$s Am{U Vw‘Mr Ñï>r {hamdyZ KoVcr Am{U Vw‘Mr
‘Zo ‘mohmoa~§X Ho$cr Va Voìhm A„mh{edm¶ Xþgam H$moU Cnmñ¶ (nyOZr`)
169
gyah-06. Ac-AZAm‘
Amho, Omo ¶m Jmoï>r Vwåhmcm naV XoD$ eHo$c?' nmhm, {H$Vr doJdoJù¶m àH$mao
Amåhr Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ñnï> H$ê$Z gm§JV AmhmoV. Varhr Vo ˶mH$S>o
({VQ>H$mè¶mZo) nmR> {’$adrV AmhoV. 47 gm§Jm, "Vwåhr H$ënZm H$ê$ eH$Vm
H$m H$s, Oa A„mhMm àH$mon Vw‘À¶mda AMmZH$ qH$dm OmhranUo MmcyZ
Amë¶mg, Voìhm Vw‘Mr H$m¶ AdñWm hmoBc © ? (Am{U Voìhm) A˶mMmar
cmoH$m§{edm¶ Xþgam H$moU Agoc Á¶m§Mm {dZme hmoBc © .' 48 Am{U Amåhr
n¡J~§ am§Zm Ho$di (cmoH$m§Zm) ew^dmVm© XoʶmgmR>r Am{U gmdY H$aʶmgmR>r
nmR>dVmo. ‘J Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U ñdV:Mr gwYmaUm Ho$cr (gXmMmar
~Zco) Vo H$Yrhr ^¶J«ñV hmoUma ZmhrV, Zm ˶m§Zm H$Yr Xþ:I nmoMc o . 49
CcQ>njr Á¶m§Zr Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dco ˶m§À¶mda Am‘Mr {ejm
AmoT>dc o , ¶mgmR>r H$s, Vo Amkm^§J H$arV AgV. 50 (n¡J~§ a!) (˶m§Zm)
gm§Jm, "‘r Vwåhmcm Ago åhUV Zmhr H$s, ‘m¶mH$S>o A„mhMo I{OZo AmhoV.
Am{U (‘r Agohr åhUV Zmhr H$s), ‘cm ‘mZdr AmH$cZeº$s ncrH$S>rc
Jmoï>tMo (åhUOo AÑí¶mMo) kmZ Amho. VgoM ‘r Vwåhmcm Agohr åhUV Zmhr
H$s, ‘r ñdJ©XVÿ Amho. ‘r Va Ho$di ˶mMoM AZwgaU H$aVmo, Oo ‘m¶mH$S>o
àH$Q> H$aʶmV Amco Amho.' (˶m§Zm) gm§Jm, "Am§Yim Am{U Ñï>r Agcocm
‘mUyg XmoKo g‘mZ Agy eH$VmV H$m? ‘J Vwåhr {dMma H$aV Zmhr H$m?'
51
Am{U Vwåhr ¶m (A„mhÀ¶m) g§Xeo mÛmao ˶m cmoH$m§Zm gmdY H$am,
Á¶m§Zm Ago ^¶ dmQ>Vo H$s, ˶m§Zm EH${ÌV H$ê$Z ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o
ZoʶmV ¶oBc © . Am{U Voìhm A„mh{edm¶ Xþgam H$moUrhr ˶m§Mm gmhmæ¶H$ dm
g‘W©H$ AgUma Zmhr. Aer Amem Amho H$s, (¶m CnXoemZo gmdY hmoD$Z) Vo
A„mhMo ^¶ ~miJUmao ~ZVrc. 52 Vwåhr ˶m cmoH$m§Zm Amnë¶mnmgyZ Xÿa
H$ê$ ZH$m, Oo Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr Amnë¶mda H¥$nmÑï>r ìhmdr åhUyZ
gH$mi d g§Ü¶mH$mi ˶mMm Ymdm H$arV AgVmV, ˶m§À¶m H$moU˶mhr Jmoï>r~Ôc
170 Hw$amU
Vwåhr O~m~Xma Zmhr Am{U Vw‘À¶m H$moU˶mhr Jmoï>r~Ôc Vo O~m~Xma ZmhrV.
Am{U Vwåhr ˶m§Zm Xÿa H$amc Va Vw‘Mm g‘mdoe Aݶm¶r cmoH$m§V hmoBc © . 53
Am{U Aem àH$mao Amåhr ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr cmoH$m§Mr BVam§H$adr Aer narjm
KoVcr Amho H$s, ˶m§Zr åhUmdo, "Am‘À¶mn¡H$s ¶mM cmoH$m§da A„mhZo H¥$nm
Ho$cr Amho H$s H$m¶?' A„mhcm H$moU H¥$Vk AmhoV, ho Mm§Jë¶màH$mao R>mD$H$
Zmhr H$s H$m¶?
54
Am{U Ooìhm Vo cmoH$ Vw‘À¶mH$S>o ¶oVrc, Oo Am‘À¶mH$Sy>Z àH$Q>
Pmcoë¶m g§Xeo m§da {dídmg R>do VmV, Voìhm (Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm, Vwåhmcm
(‘Z) em§Vr cm^mo, (Vwåhmcm gcm‘)! Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Vw‘À¶mda X¶m
d H¥$nm H$aUo ho ñdV:Mo Xm{¶Ëd åhUyZ {ZpíMV Ho$co Amho. Vw‘À¶mn¡H$s Omo
H$moUr AOmUVonUo XþîH¥$˶ H$arc Am{U Z§Va níMmÎmmn H$ê$Z Amnë¶mV
gwYmaUm H$arc Va (˶mÀ¶m~m~VrV) Vmo A˶§V j‘merc d X¶miy Amho. 55
AemàH$mao Amåhr Am‘Mo g§Xeo ñnï> H$ê$Z gm§JV AmhmoV. ho ¶mgmR>r H$s,
(g˶ ñnï> ìhmdo Am{U) nmnr cmoH$m§Mm ‘mJ© CKS> ìhmdm.
56
(lÕmhrZ cmoH$m§Zm) gm§JZy Q>mH$m, "Vwåhr A„mhì¶{V[aº$ Á¶m§Mm
Ymdm H$aVm ˶m§Mr CnmgZm H$aʶmg ‘cm ‘ZmB© H$aʶmV Amcocr Amho.
(VgoM ho XoIrc) gm§JZy Q>mH$m H$s, ‘r Vw‘À¶m BÀN>mM§ o AZwgaU (H$Xm{n)
H$ê$ eH$V Zmhr; Am{U Oa ‘r Ago Ho$co Va ‘r ‘mJ©^ï« > hmoBZ© Am{U gÝ‘mJu
cmoH$m§‘ܶo ‘cm ñWmZ Zgoc.' 57 (˶m§Zm) gm§Jm, "‘m¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
{‘imcoë¶m ñnï> à‘mUmÀ¶m AmYmao ‘r ‘mPr ^y{‘H$m R>adrV AgVmo. Am{U
Vwåhr (åhUOo) Vo ñnï> à‘mU ZmH$maVm. Vwåhr Á¶m Jmoï>rH$[aVm KmB© H$arV
AmhmV, Vr ‘m¶m A{YH$mamV Zmhr. {ZU©¶ H$aʶmMm A{YH$ma Ho$di A„mhH$S>o
Amho. VmoM g˶ ñnï> H$ê$Z gm§JVmo Am{U VmoM gdm}Îm‘ Ý`m`mYre Amho.' 58
(˶m§Zm) gm§Jm, "Á¶m Jmoï>rH$[aVm Vwåhr EdT>r KmB© H$arV AmhmV, Vr Oa
171
gyah-06. Ac-AZAm‘
‘m¶m A{YH$mamV AgVr Va ‘m¶m d Vw‘À¶m‘ܶo Ho$ìhmM {ZU©¶ Pmcm
AgVm, nU A„mh A˶mMmar cmoH$m§Zm Mm§Jë¶màH$mao AmoiIyZ Amho.' 59
AÑí¶mÀ¶m {H$ëë¶m ˶mÀ¶mMH$S>o AmhoV, ˶mÀ¶m{edm¶ ˶m§Zm (åhUOo
‘mZdmgmR>r AÑí¶ Agcoë¶m Jmoï>r) H$moUrhr OmUV Zmhr. Am{U O{‘Zrda d
g‘wÐm‘ܶo Oo H$mhr Amho, Vo A„mhbmM ‘mhrV Amho. PmS>mdê$Z JiyZ nS>Umao
EH$hr nmZ Ago Zmhr, Á¶mMo ˶mcm kmZ Zmhr. Am{U EH$ XmUm hr Agm
Zmhr, Omo O{‘ZrÀ`m A§YH$mamV gm‘mdVmo qH$dm H$moUVrhr Amocr qH$dm gwH$s
dñVy Aer Zmhr, Á¶mMr (˶mÀ¶m) Zm|X H$am¶À¶m a{OñQ>a ‘ܶo Zm|X AgV
Zmhr.
60
Am{U VmoM Amho Omo amÌrÀ¶m doir Vwåhmcm AMoVmdñWm (‘¥Ë¶yg‘mZ
AdñWm) XoVmo, Am{U Or H$m‘o Vwåhr {Xdgm H$aVm, Vo (gd©) OmUVmo. Vmo
{Xdgm Vwåhmcm OmJo H$arV AgVmo, (Ago XaamoO gwê$ AgVo ¶oWnmdoVmo)
OrdZmMr (˶mZo) {ZpíMV Ho$cocr ‘wXV nyU© ìhmdr. eodQ>r Vwåhmcm ˶mÀ¶mH$S>Mo
naVm¶Mo Amho. Voìhm Vmo Vw‘À¶mg‘moa CKS> H$arc, Oo Vwåhr H$arV hmoVm. 61
Am{U ˶mMo Amnë¶m ^º$m§da g§nUy © {Z¶§ÌU Amho. Am{U Vw‘À¶mda cj
R>do ʶmgmR>r Vmo (ñdJ©XVÿ m§Zm) {ZarjH$ ~ZdyZ nmR>dVmo, (Oo Vw‘Mo {ZarjU
H$arV AgVmV), ¶oWnmdoVmo Vw‘À¶mn¡H$s H$moUm EH$mMr ‘¥Ë¶yMr doi ¶oV.o
Voìhm Am‘Mo nmR>{dcoco XÿV ˶mMo àmU H$mTy>Z KoVmV. Am{U Vo Amnë¶m
H$V©ì¶mV H$Yrhr H$gya H$arV ZmhrV. 62 ‘J gd© (‘¥Ë¶y nmdcoc)o A„mhH$S>o
naV AmUco OmVrc, Omo ˶m§Mm IamIwam ‘mcH$ Amho. OmUyZ ¿¶m, {ZU©¶mMo
gd© A{YH$ma ˶mcmM àmá AmhoV, Am{U Vmo gdm©V OcX {heo~ H$aUmam
Amho.
63
(n¡J~§ a!) ¶m§Zm {dMmam, "Vmo H$moU Amho, Omo O‘rZ Am{U g‘wÐmÀ¶m
(^¶mdh) A§YmamV Vw‘Mo ajU H$ê$Z (~mhoa AmUVmo). Voìhm Vwåhr ’$ma Z‘«
172 Hw$amU
~ZyZ ˶mcm hmH$ ‘maVm Am{U ‘ZmVë¶m ‘ZmV ˶mÀ¶mer Aem Jmoï>r H$ê$
cmJVm H$s, Oa ˶mZo ¶m (g§H$Q>m)VyZ Am‘Mr gwQ>H$m Ho$cr Va {ZpíMVM
Amåhr ˶mMo H¥$Vk (^º$) ~Zy?' 64 (˶m§Zm) gm§Jm, "Vmo A„mh Amho, Omo
Vwåhmcm ¶mnmgyZ Am{U Xþgè¶m à˶oH$ g§H$Q>mnmgyZ dmMdVmo. Varhr Vwåhr
BVam§Zm ˶mMo gh^mJr R>adVm.' 65 gm§Jm, "A„mhcm ho gm‘϶© àmá Amho
H$s, Vmo Vw‘À¶mgmR>r Vw‘À¶m dê$Z qH$dm Vw‘À¶m nm¶mImcyZ EImXo g§H$Q>
nmR>dy eH$Vmo, qH$dm (Vmo Agohr H$ê$ eH$Vmo H$s), Vw‘À¶m‘ܶo AmngmV
Xþ’$ir {Z‘m©U H$ê$Z Vwåhmcm EH$Xþgè¶mÀ¶m e³VrMr Md MmImd¶mg cmdy
eH$Vmo.' nmhm, ˶m§Zm g‘Omdo åhUyZ Amåhr ho à‘mU H$go doJdoJù¶m àH$mao
ñnï> H$ê$Z gm§JV AgVmo. 66 Am{U Vo g˶ AgVmZmhr Vw‘À¶m cmoH$m§Zr
˶mcm ZmH$maco Amho. (Vwåhr ˶m§Zm) gm§JZy Q>mH$m, "‘r Vw‘À¶mda nhmaoH$ar
Zmhr.' 67 à˶oH$ ^{dî¶dmUr nyU© hmoʶmMr EH$ {ZYm©[aV doi Amho, Am{U
cdH$aM Vwåhmcm ho H$iyZ MwHo$c.
68
Am{U Ooìhm Vwåhr ˶m cmoH$m§Zm nmhmc Oo Am‘À¶m g§Xeo m{df¶r
dm¶’$i Jmoï>r H$aʶmV JwV§ coco AmhoV, Va Vwåhr ˶m§À¶mnmgyZ Vmon¶ªV Xÿa
amhm, Omon¶ªV Vo cmoH$ ˶mì¶{V[aº$ BVa {df¶m§da ~mocy cmJV ZmhrV. Am{U
(EImÚm doigo ) g¡VmZmZo Oa Vwåhmcm {dgam¶cm cmdco Va Á¶m jUr
Vwåhmcm ¶m MwH$sMr OmUrd hmoBc © Voìhm ¶m Aݶm¶r cmoH$m§~amo~a ~gy ZH$m.
69
Am{U Oo A„mhMo ^¶ (OmU) ~miJVmV ˶m§À¶mda AnamYr cmoH$m§À¶m
~m~VrV H$moUVrhr O~m~Xmar Zmhr. VWm{n ˶m§Zr (åhUOo AnamYr cmoH$m§Zr)
(A„mhMo) ^¶ ~miJmdo åhUyZ, ˶m§Zm CnXoe H$aUo ho (gXmMmar cmoH$m§M)o
H$V©ì¶ Amho. 70 ˶m cmoH$m§Zm gmoS>y Z Úm Á¶m§Zr Amnë¶m Y‘m©g Ioi d
H$a‘UwH$sMo gmYZ ~Zdco Amho, Am{U ¶m OJmVrc OrdZmZo ˶m§Zm Ymo³¶mV
Q>mH$co Amho. nU (Vwåhr ˶m§Zm) ¶m Hw$amUmÛmao CnXoe H$aUo gwê$ R>do m H$s,
173
gyah-06. Ac-AZAm‘
(‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV) à˶oH$ ‘mUgmcm ˶mZo Ho$coë¶m (MwH$sÀ¶m) H$m‘m~Ôc
O~m~Xma Yaco OmB©c. ˶m§Mr pñWVr Aer Agoc H$s, A„mhnmgyZ ajU
H$aUmam Am{U ˶m§À¶mgmR>r ‘ܶñWr H$aUmam H$moUrhr AgUma Zmhr. Am{U
˶m§Zr (ñdV:Mr gwQ>H$m H$ê$Z KoʶmgmR>r) {H$Vrhr ‘moR>çm à‘mUmV ‘w{º$X§S>
{Xcm, Var Vmo ˶m§À¶mH$Sy>Z ñdrH$macm OmUma Zmhr. ho Ago cmoH$ AmhoV
Á¶m§Zm ˶m§À¶mM Hw$H¥$˶m§Zr (Mhÿ~mOyZ§ r) doT>co Amho. ˶m§Zm {nʶmgmR>r CH$iVo
nmUr Agoc d ˶m§Zm Xþ:IXm¶H$ {ejm ^moJmdr cmJoc, ho ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr
g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm.
71
(˶m§Zm) {dMmam, "Amåhr A„mhcm gmoS>y Z ˶mMr AmamYZm H$amdr
H$m¶, Omo Amåhmcm H$moUVmhr cm^ nmoMdy eH$V Zmhr Am{U Am‘Mo H$moUVohr
ZwH$gmZ H$ê$ eH$V Zmhr.
A„mhZo Amåhmcm gÝ‘mJ© XmI{dë¶mZ§Va XoIrc Amåhr ˶m 춺$sgmaIo
CcQ>çm nmdcm§Zr naV {’$amdo H$m, {Ocm g¡VmZm§Zr dmid§Q>mV ^aH$Q>m¶cm
cmdco Am{U Vmo g§^{« ‘V AdñWoV {’$aV Agmdm? Am{U ˶mMo gmo~Vr ˶mcm
"Am‘À¶mH$S>o ¶o' åhUyZ gai ‘mJm©H$S>o ~mocmdV AgmdoV.' gm§Jm, "A„mhZo
XmI{dcocm ‘mJ© hmM Iam ‘mJ© Amho, Am{U Amåhmcm Aer Amkm {Xcr Jocr
Amho H$s, Amåhr gd© OJm§À¶m nmcZH$˶m©cm ñdV:cm g‘{n©V H$ê$Z Q>mH$mdo.
72
Am{U (Amåhmcm Aer Amkm XoʶmV Amcocr Amho H$s), {Z˶ àmW©Zm
H$am (Z‘mµO nT>m) Am{U A„mhMo ^¶ ~miJm.' H$maU ˶mÀ¶mH$S>Mo Vwåhmcm
EH${ÌV H$ê$Z ZoʶmV ¶oBc © . 73 Am{U VmoM hmo¶, Á¶mZo AmH$me d n¥Ïdrcm
ghoVHw $nUo {Z‘m©U Ho$co. Am{U ˶m {Xder Vmo åhUoc, "ApñVËdmV ¶o' Voìhm
(Vr Jmoï>) ApñVËdmV ¶oBc © , ˶mMo dMZ hoM g˶ Amho, Am{U Á¶m {Xder
(åhUOo nwZéËWmZmÀ¶m {Xder) VwVmarV ’w$§ H$a ‘macr OmB©c, Voìhm ˶mMoM
amÁ¶ (g§nUy © {Z¶§ÌU) Agoc. Ñí¶ Am{U AÑí¶ gdmªMm OmUUmam Vmo Amho.
174 Hw$amU
VmoM Añgc ~w{Õ‘mZ Amho d à˶oH$ Jmoï>rMr OmUrd Agcocm Amho. 74
Am{U (Vr doi AmR>dm), Ooìhm B~«mhr‘Zo Amncm {nVm AmµOa ¶mg åhQ>c,o
"Vwåhr ‘yVvZm nyOZr` R>adVm H$m? I{MVM ‘r Vwåhmcm Am{U Vw‘À¶m
O‘mVrÀ¶m cmoH$m§Zm ñnï>[a˶m gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa Joë¶mMo nmhV Amho.'
75
Am{U Aem àH$mao Amåhr B~«mhr‘cm (gÝ‘mJm©Mr g‘O cm^mdr)
Am{U ˶mZo ÑT> {dídmg R>do Umè¶m cmoH$m§nH¡ $s ìhmdo åhUyZ, ˶mcm AmH$memV
Am{U n¥Ïdrda Agcoë¶m Am‘À¶m amÁ¶mMo Xe©Z KS>{dco. 76 Am{U Ooìhm
˶mÀ¶mda amÌrMm H$mimoI XmQ>cm, Voìhm ˶mcm EH$ Vmam {Xgcm, Vmè¶mcm
nmhÿZ Vmo åhUmcm, "hm Amho ‘mPm nmcZH$Vm©!' na§Vw Ooìhm Vmo Vmam AñV
nmdcm, Voìhm Vmo åhUmcm, "Oo AñV nmdVmV Vo ‘cm {චZmhrV.' 77 Z§Va
Ooìhm ˶mZo àH$me ngadrV CX¶ nmdUmam M§Ð nm{hcm, Voìhm Vmo åhUmcm,
"hm Amho ‘mPm nmcZH$Vm©!' nU Ooìhm M§Ð AñV nmdcm, Voìhm Vmo åhUmcm,
"Oa ‘m¶m nmcZH$˶m©Zo ‘cm gÝ‘mJ© XmIdcm Zmhr Va ‘r {ZpíMVnUo dmQ>
MwH$coë¶m cmoH$m§V gm‘rc hmoBZ© .' 78 Z§Va (nwÝhm) Ooìhm ˶mZo gy`m©cm
àH$me‘mZ hmoVmZm nm{hco, Voìhm Vmo åhUmcm, "hm ‘mPm nmcZH$Vm© Amho;
Am{U hm gdm©V ‘moR>m Amho.' nU Ooìhm gy`m©Mm AñV Pmcm, Voìhm Vmo Amnë¶m
cmoH$m§Zm åhUmcm, "cmoH$m§Zmo! ‘r ˶m gdmªnmgyZ ñdV:cm doJim Kmo{fV
H$aVmo, Á¶m§Zm Vwåhr A„mhMo g‘H$j R>adVm. 79 (AmVm) ‘r EH$mJ«{MÎm
hmoD$Z (nyU)© {Zð>Zo o ˶mÀ¶mH$S>o dicmo Amho, Á¶mZo AmH$mem§Zm Am{U n¥Ïdrcm
{Z‘m©U Ho$co. Am{U ‘r ˶m§À¶mV gm‘rc Zmhr, Oo BVam§Zm A„mhMo g‘H$j
R>adVmV.' 80 Am{U ˶mÀ¶m O‘mVrÀ¶m cmoH$m§Zr ˶mÀ¶mer dmX{ddmX Ho$cm.
Voìhm Vmo åhUmcm, "Vwåhr A„mh{df¶r ‘m¶mer dmX KmcVm H$m, Ooìhm H$s,
˶mZo ‘cm gÝ‘mJ© XmI{dcocm Amho. Am{U ‘r ˶m§Zm (A{O~mV) ^rV Zmhr,
Á¶m§Zm Vwåhr A„mhMo gh^mJr R>adVm, hmo¶ Oa ‘m¶m nmcZH$˶m©ZMo BpÀN>co
175
gyah-06. Ac-AZAm‘
Va ‘mÌ ‘cm Adí¶ ZwH$gmZ nmoMy eH$Vmo. ‘m¶m nmcZH$˶m©Zo gd© Jmoï>tZm
Amnë¶m kmZmV gm‘mdyZ KoVco Amho. Va ‘J Vwåhr ¶mda {dMma H$ê$Z ~moY
KoUma Zmhr H$m?'
81
Am{U ‘r ˶m§Mo H$m åhUyZ ^¶ ~miJmdo, Á¶m§Zm Vwåhr A„mhMo
g‘H$j ‘mZVm, Ooìhm Vwåhmcm BVam§Zm A„mhMo g‘H$j R>adVmZm ^¶ dmQ>V
Zmhr. Á¶mgmR>r ˶mZo Vw‘À¶mH$S>o H$moUVohr à‘mU nmR>dcoco Zmhr. ‘J Vwåhmcm
Oa IamoIaM H$mhr kmZ Agoc Va (‘cm gm§Jm) H$s, XmoZ njm§nH¡ $s H$moUmV
A{YH$ gwajoMr ^mdZm Amho. (EHo$ídadmXr H$s, AZoH$o ídadmXr) 82 Á¶m
cmoH$m§Zr (g˶) lÕoMm A§JrH$ma Ho$cm Am{U ˶m lÕo‘ܶo AnH¥$˶m§Mr
^ogi Ho$cr Zmhr, Aem§ZmM ‘Z…em§Vr cm^oc Am{U VoM gÝ‘mJm©da AmhoV.
83
hm Amho Am‘Mm `w{º$dmX Omo B~«mhr‘cm Amåhr ˶mÀ¶m O‘mVrÀ¶m {damoYmV
{Xcm hmoVm. Amåhr BpÀN>Vmo ˶mÀ¶m XOm©V dmT> H$aVmo. VwPm nmcZH$Vm©
~w{Õ‘mZ d kmZr Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 84 Amåhr B~«mhr‘cm BghmµH$
d ¶mµH$y ~ {Xco hmoV.o Am{U à˶oH$mcm gÝ‘mJ© XmIdcm hmoVm. Am{U ˶mAmYr
Amåhr Zyhcm gÝ‘mJ© XmIdcm hmoVm. Am{U ˶mÀ¶m d§emVrc XmD$X, gwc‘o mZ,
Aæ¶y~, ¶yg’w $, ‘ygm Am{U hmê$Z ¶m§Zm XoIrc (Amåhr gÝ‘mJ© XmIdcm
hmoVm). Am{U Amåhr gXmMmamMo dV©Z A§JrH$maUmè¶m cmoH$m§Zm AemàH$mao
‘mo~Xcm XoV AgVmo.
85
Am{U Amåhr Oµ H$[a¶m d ¶h¶m Am{U B©gm (¶oe)y d B{c¶mg ¶m§Zm
XoIrc gÝ‘mJ© XmIdcm hmoVm. ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$ OU gËàd¥Îm hmoVm. 86
Am{U Amåhr Bñ‘mB©c d Ac¶gAm Am{U ¶yZgw d cyV ¶m§ZmXoIrc gÝ‘mJ©
XmIdcm hmoVm Am{U ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$mg Amåhr gd© cmoH$m§da loð>Ëd àXmZ
Ho$co hmoV.o 87 VgoM Amåhr ˶m§À¶m H$mhr nydO© m§Zm Am{U d§eOm§Zm d ^mD$~§Xm§Zm
loð>Ëd àXmZ Ho$co hmoV.o Am{U Amåhr ˶m gdmªMr (n¡J~§ a åhUyZ) {ZdS> Ho$cr
176 Hw$amU
hmoVr Am{U ˶m§Zm gai ‘mJm©da cmdco hmoV.o 88 ho Amho A„mhMo ‘mJ©Xe©Z,
¶mÛmao Vmo Amnë¶m ^º$m§nH¡ $s Á¶m§Zm BpÀN>Vmo ˶m§Zm gÝ‘mJu cmdVmo. Am{U Oa
˶m§Zr ˶mMo gh^mJr R>a{dbo AgVo, Va ˶m§Zr Oo H$mhr Ho$co (Or gËH$‘}
Ho$cr), Vo gd© {Zî’$i R>aco AgVo. 89 (nU) ho Ago cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zm
Amåhr J«W§ Am{U {ddoH$ àXmZ Ho$co Am{U (Am‘Mo) n¡J~§ a åhUyZ {Z¶wº$s
Ho$cr. AmVm Oa ho ‘¸$mdmgr ¶mcm ‘mZʶmg ZH$ma XoVrc Va (H$mhr ndm©
Zmhr). H$maU Amåhr Vo (gÝ‘mZ) Aem cmoH$m§Zm gmondco Amho, Oo ˶mcm
ñdrH$maʶmg H$Xm{n ZH$ma XoUma ZmhrV. 90 n¡J~§ a! hoM Vo cmoH$ (åhUOo
AmYr Amcoco n¡J~§ a) AmhoV, Á¶m§Zm A„mhZo gÝ‘mJu cmdco hmoV,o Va
Vwåhrhr ¶m§Mo AZwgaU H$am. (Am{U) gm§JZy Q>mH$m H$s, ‘r ¶mgmR>r Vw‘À¶mH$Sy>Z
H$moUVmhr ‘mo~Xcm ‘mJV Zmhr. ho Aݶ H$mhr ZgyZ g‘ñV ‘mZdOmVrgmR>r
EH$ CnXoe Amho. 91 ˶m§Zm A„mhÀ¶m loð>ËdmMr Iar g‘OM Zmhr, (åhUyZ)
Vo åhUVmV, "A„mhZo H$moU˶mhr ‘Zwî¶mH$S>o H$mhrhr àH$Q> Ho$coco Zmhr'
(˶m§Zm) gm§Jm, "Vmo J«W§ Á¶mcm ‘ygm KoD$Z Amcm hmoVm, H$moUr àH$Q> Ho$co
hmoV,o Á¶mV cmoH$m§Zm (gÝ‘mJ© XmIdUmam) àH$me Am{U ‘mJ©Xe©Z hmoV.o
Á¶mcm Vwåhr {d{dY ^mJmV {d^mJyZ Q>mH$cmV, Ë`m§nH¡ $s H$mhr ^mJ (cmoH$m§Zm)
XmIdVm nU ~amMgm ^mJ cndyZ R>do Vm. Vwåhmcm Va (˶mÛmao) ˶m Jmoï>r
{eH$dʶmV Amë¶m Á¶m Zm Vwåhr, Zm Vw‘Mo nydO© OmUV hmoV,o (Va Vmo J«W§
àH$Q> H$aUmam H$moU hmoVm?)' gm§Jm, "A„mh hmoVm Vmo.' Am{U ‘J (Vwåhr)
˶m§Zm, ˶m§À¶m ì¶W© g§^mfUmV ‘¾ AdñWoV gmoS>y Z Úm H$s, ˶mV Vo IoiV
amhmdo.
92
Am{U hm J«W§ XoIrc Am‘À¶m H¥$noZo g‘¥Õ Agm Amho, Á¶mcm
AmåhrM àH$Q> Ho$co Amho, (hm J«W§ ) ˶m§Mr g˶Vm à‘m{UV H$aVmo, Oo (J«W§ )
¶mÀ¶m AmYr Amco hmoV,o åhUOo Vwåhr à‘wI ehamVrc cmoH$m§Zm (åhUOo
gyah-06. Ac-AZAm‘ 177

‘¸$mdmgr¶m§Zm) Am{U ˶mÀ¶m g^modma amhUmè¶m gd© cmoH$m§Zm gmdY H$ê$Z


Q>mH$m. Am{U Oo ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmda ÑT> {dídmg R>odVmV VoM ¶m
(J«W§ mdaXoIrc) {dídmg R>do VmV. Am{U VoM Amnë¶m Z‘mµOm§Mr gX¡d H$miOr
KoVmV (åhUOo {Z¶{‘VnUo àmW©Zm H$aVmV). 93 Am{U ˶mÀ¶mnojm A{YH$
Aݶm¶r H$moU Agy eH$Vmo H$s, Omo A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r aMyZ gm§JVmo?
qH$dm (ImoQ>m) Xmdm H$aVmo H$s, ho ‘m¶mda (A„mhH$Sy>Z) àH$Q> H$aʶmV
Amco Amho, Ooìhm H$s, ˶mÀ¶mH$S>o H$mhrhr àH$Q> H$aʶmV Amcoco AgV
Zmhr, qH$dm Omo Ago åhUVmo, "A„mhZo Oo AdV[aV Ho$coco Amho, VgoM ‘r
XoIrc AdV[aV H$ê$ eH$Vmo.' Am{U Vwåhr ¶m A˶mMmar cmoH$m§Zm ˶m doigo
nmhÿ eH$co Va (Vwåhmcm ˶m§Mr X¶Zr¶ AdñWm nmhm¶cm {‘ioc), Ooìhm
(¶m§À¶mg‘moa ‘¥Ë¶y C^m Agoc) Am{U ho ‘¥Ë¶yÀ¶m ¶mVZm ^moJV AgVrc,
Am{U Voìhm (àmU H$mT>Umao) XÿV Amnco hmV nwT>o H$ê$Z åhUVrc H$s, Mcm
AmUm Amnco àmU, AmO Vwåhmcm An‘mZOZH$ {ejm {Xcr OmB©c, Am{U Vr
¶mgmR>r H$s, Vwåhr A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r aMyZ gm§JV hmoVm, Am{U ˶mÀ¶m
g§Xeo Agcoë¶m IwUm§H$So> (‘moR>çm) K‘|S>rZo nmR> {’$adrV hmoVm.
94
(Am{U A„mh åhUoc) "AmVm Vwåhr Am‘À¶mH$S>o Vo gd© gmoS>y Z AJXr
EH$Q>o AmcmV, Oo Amåhr Vwåhmcm (Vw‘À¶m OrdZH$mimV) {Xco hmoV.o ' (åhUOo
Ogo EH$Q>)o Vwåhr AJXr gwédmVrcm hmoVm, Ooìhm Amåhr Vwåhmcm {Z‘m©U Ho$co
hmoV.o Am{U (AmO) Amåhmcm Vw‘À¶mgmo~V Vo Vw‘Mo ‘ܶñW {XgV ZmhrV
Á¶m§À¶m{df¶r Vwåhr Ago g‘OV hmoVm H$s, Vw‘Mo H$m¶© {gÕrg ZoʶmV
(A„mhgh) ˶m§Mmhr dmQ>m Amho. Vw‘Mo Am{U Vw‘À¶m n¥Ïdrdarc OrdZmMo
gd© g§~Y§ AmVm g§nïw >mV Amcoco AmhoV. Am{U Vw‘À¶m AmYrÀ¶m gd© gwX§ a
H$ënZm§Zr (AmVm) Vw‘Mm gmW gmoS>cc o m Amho. 95 IamoIa, VmoM Amho A„mh
Omo (YmݶmÀ¶m) Xmʶm§Zm Am{U ’$im§À¶m (Q>UH$) JwR>ircm ’$mS>Vmo. Vmo
178 Hw$amU
{Z{O©dmVyZ gOrd ~mhoa H$mT>Vmo. Am{U VmoM gOrdmVyZ {ZOud ~mhoa H$mT>Umam
Amho. Agm Amho Vw‘Mm A„mh, Va ‘J Vwåhr g˶mnmgyZ Xÿa Hw$R>o ^aH$Q>V
OmV AmhmV?
96
VmoM {XdgmMm CX¶ KS>dZy AmUVmo, Am{U ˶mZoM {dlm§VrgmR>r amÌ
~Z{dcr. Am{U gy¶© d M§Ðmcm EH$m R>amdrH$ H$joV H$m‘mcm cmdco. gd©e{º$‘mZ
d gd©k Agcoë¶m (A„mhZo) ho R>adyZ {Xcoco Amho. 97 Am{U VmoM Amho
Á¶mZo Vw‘À¶mgmR>r (AmH$memV) Vmè¶m§Zm ñWm{nV Ho$co, åhUOo ˶m§À¶m
gmhmæ¶mZo Vwåhmcm O‘rZ Am{U g‘wÐmÀ¶m Kmoa A§YH$mamV ‘mJ© àmá ìhmdm.
Amåhr ho à‘mU g‘Oy BpÀN>Umè¶m cmoH$m§gmR>r ñnï> H$ê$Z gm§{JVco Amho. 98
Am{U ˶mZoM Vwåhm (gdmªZm) EH$m {OdmnmgyZ {Z‘m©U Ho$co Amho, Z§Va
(˶mZo) Vw‘À¶mn¡H$s à˶oH$mcm (n¥Ïdrda R>amdrH$ H$mcmdYrn¶ªV) ‘w¸$m‘
H$aʶmgmR>r OmJm {Xcr Am{U (‘¥Ë¶yZV§ a) {dlm§VrMo {R>H$mU (hr {Xco).
IamoIa, Amåhr ho à‘mU ˶m cmoH$m§gmR>r (g{dñVa) ñnï> H$ê$Z gm§{JVco
Amho, Oo qMVZ H$aUmao AmhoV.
99
VmoM Amho (A„mh) Omo AmH$memVyZ (T>Jm§Ûmao) nmʶmMm dfm©d H$aVmo,
Am{U ˶mnmgyZ Amåhr gd© àH$maMo dZñnVr CJdVmo. ‘J Amåhr ˶m§Zm
{haì¶mJma nmcì¶m ’$moS>Vmo, (nwT>)o ˶mnmgyZ Amåhr YmݶmMr H$Ugo {Z‘m©U
H$aVmo. Am{U IOwarÀ`m (PmS>mÀ¶m) Jmä¶mVyZ IOwarMo cQ>H$Umao KS> (Amåhr
~mhoa H$mT>Vmo). Am{U ~mJm Ðmjm§À¶m d O¡VZy À¶m Am{U S>mqiã¶mÀ¶m
(AmåhrM ’w$cdVmo d) {nH$dVmo, Á¶m§Mr (’$io {Xgm¶cm) EH$ gmaIrhr
AmhoV d {^Þ àH$maMrhr AmhoV, Ooìhm ¶m§Zm ’$i ¶oV,o Voìhm ˶m§À¶m ˶m
’$imH$S>o Am{U {nH$ʶmÀ¶m AdñWoH$So> nmhm. ¶m gdmª‘ܶo {dídmg R>do Umè¶m§gmR>r
g§Xeo Agcoë¶m IwUm AmhoV. 100 H$mhr cmoH$m§Zr (A„mhMr EH$ AÑí¶
{Z{‘©Vr Agcoë¶m) {OÞm§Zm A„mhMo g‘H$j R>a{dco. (nU dmñV{dH$Vm Va
179
gyah-06. Ac-AZAm‘
hr Amho H$s), A„mhZoM ˶m§Zm {Z‘m©U Ho$co. Am{U Vo (cmoH$) ˶m§Zm H$mhrM
kmZ ZgVmZmhr ˶mMo nwÌ d nwÌr Agë¶mMo Xe©dVmV. Agr‘ Amho ˶mMr
‘{h‘m Am{U ’$ma CXmÎm Amho Vmo ˶mnojm, Á¶m Jmoï>tMo ho dU©Z H$aVmV.
101
Vmo AmH$me Am{U n¥ÏdrMm àma§^H$Vm© (AmÚàdV©H$) Amho. ˶mcm
nËZrM Zmhr Va ˶mcm ‘yc H$gm Agy eHo$c? ˶mZoM à˶oH$ dñVw‘mÌmMr
{Z{‘©Vr Ho$cocr Amho, Am{U ˶mcmM à˶oH$ dñVw‘mÌmMo kmZ Amho. 102
Agm Amho A„mh, Vw‘Mm nmcZH$Vm©, ˶mÀ¶m{edm¶ (Xþgam) H$moUrM B©ída
Zmhr. VmoM gd© dñVw‘mÌm§Mm {Z‘m©Vm Amho. åhUyZ (Vwåhr) Ho$di ˶mMrM
CnmgZm H$am. VmoM à˶oH$ dñVyMm H¡$dmar (gm§^miH$Vm©) Amho. 103 Ñï>r
˶mÀ¶mn¶ªV nmoMy eH$V Zmhr, na§Vw Vmo gdmªÀ¶m Ñï>rn¶ªV nmoMVmo (gdmªÀ¶m
ZOam ˶mÀ¶m Amdm³¶mV AmhoV) VmoM EH$Q>m (Agm) Amho Omo AWm§J Amho,
à˶oH$ Jmoï>rMm OmUH$ma Amho. 104 AmVm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o
(¶m J«W§ mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ) {Xì¶Ñï>rMo gmYZ Amcoco Amho. ‘J Omo H$moUr
S>mi
o gnUo (H$m¶© H$aʶmMm) n¶m©¶ {ZdS>c o , Va (Ago H$aUo) ˶mÀ¶mM
^ë¶mMo Agoc Am{U Omo H$moUr Am§YimM amhÿ BÀN>rc, Va Vmo ñdV:MoM
ZwH$gmZ H$ê$Z KoBc © . Am{U (gm§JZy Q>mH$m), ‘r Vw‘À¶mda H$mhr nhmaoH$ar
105
Zmhr. Am{U AemàH$mao Amåhr Am‘Mo g§Xeo {d{dY àH$mao ñnï> H$ê$Z
gm§JV AmhmoV, (OoUHo $ê$Z g˶ àñWm{nV ìhmdo) Am{U (n[aUm‘V:) ˶m§Zr
Ago åhUmdo H$s, Vwåhr CÎm‘ àH$mao Am‘À¶mg‘moa nR>U H$ê$Z XmIdco Amho.
åhUOo Oo OmUʶmg CËgwH$ AmhoV, ˶m§À¶mg‘moa Amåhr ho ñnï> H$ê$Z Q>mH$mdo
(H$s, hoM g˶ Amho).
106
Vwåhr ’$º$ ˶mMoM AZwgaU H$am Oo Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> H$aʶmV Amco Amho. ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrhr B©ída
Zmhr, (CnmgZo`mo½` Zmhr). Am{U (Vwåhr) AZoH$o ídadmÚm§nmgyZ Xÿa amhm. 107
180 Hw$amU
Am{U A„mhZo BpÀN>co AgVo Va ˶m§Zr BVam§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ
{Xco ZgVo. Am{U Amåhr Vwåhmcm ˶m§À¶mda nhmaoH$ar åhUyZ {Z¶wº$ Ho$coco
Zmhr. Am{U ˶m§À¶m dmJUwH$s~Ôc Vwåhr O~m~Xmahr Zmhr. 108 Am{U Vo
A„mhì¶{V[aº$ Á¶m§Mr àmW©Zm H$aVmV (Ymdm H$aVmV), ˶m§Zm Vwåhr AneãX
~mocy ZH$m, åhUOo (˶mÀ¶m à{V{H«$¶oV) Ago hmoD$ Z¶o H$s, Vo ‘¶m©XMo o
C„§KZ H$ê$Z, AkmZVonmoQ>r A„mh{df¶r AneãX ~mocy cmJVrc.
AemàH$mao Amåhr à˶oH$ g‘mOmcm ˶mMo H$‘© Mm§Jë¶m ê$nmV Xe©{dco
Amho. eodQ>r ˶m gdmªZm ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o naV Om¶Mo Amho. Voìhm
A„mh ˶m§À¶m g‘moa ˶m§À¶m gd© H¥$˶m§Mo g˶ CKS> H$arc. 109 Am{U Vo
‘moR>çm ÑT>VZo o A„mhMr enW KoD$Z gm§JVmV, Oa ˶m§Zm EImXm M‘ËH$ma
XmIdcm Jocm Va Vo {ZpíMVM (¶m J«W§ mda) {dídmg R>do Vrc. (˶m§Zm)
gm§Jm, "M‘ËH$ma Ho$di A„mhÀ¶m AI˶marV AmhoV.' Am{U (n¡J~§ a!)
Vwåhr H$go gm§Jy eH$Vm H$s, (H$mhr) M‘ËH$ma XmIdë¶mZ§Va Vo {ZpíMVnUo
˶mda {dídmg R>do Umao ~ZVrc? Zmhr, Voìhmhr Vo {dídmg R>do Uma ZmhrV.
110
Am{U Amåhr ˶m§Mr ‘Zo Am{U Ñï>r g˶mnmgyZ {dÝ‘wI H$ê$Z Q>mHy$.
H$maU n{hë¶m doigo ¶m§Zr ˶mda {dídmg R>do ʶmg ZH$ma {Xcm. Am{U
Amåhr ˶m§Zm gmoS>y Z XoD$ åhUOo Vo ˶m§À¶m {dÐmohmV Am§Yù¶mà‘mUo ^Q>H$V
amhVrc. 111 Am{U Oar Amåhr ˶m§À¶mH$S>o ñdJ©XVÿ nmR>dco AgVo, Am{U
‘¥Vm§Zr ˶m§À¶mer g§^mfU Ho$co AgVo Am{U (g˶ {gÕ H$aʶmgmR>r Oar
Amåhr) gd© Jmoï>r Ë`m§À`mnwT>o g‘moamg‘moa AmUë¶m Ag˶m Varhr A„mhMr
BÀN>m Agë¶m{edm¶ Vo ˶mda lÕm R>do Umao ~Zco ZgVo. nU ˶m§À¶mn¡H$s
~hþVm§e cmoH$ (nyUn© Uo) AkmZr AmhoV. 112 Am{U AemàH$mao Amåhr Xþï>
àd¥Îmr Agcoë¶m ‘mUgm§Zm Am{U {OÞm§Zm (AÑí¶ {Z{‘©Vr) à˶oH$ n¡J~§ amMo
eÌy ~Z{dco Amho. ’$gdUyH$ H$aʶmÀ¶m CÔoemZo, Vo EH$‘oH$m§Zm dmB©Q> gyMZm
181
gyah-06. Ac-AZAm‘
H$arV AgVmV. Am{U Oa Vw¶m nmcZH$˶m©Zo BpÀN>co AgVo Va ˶m§Zr Ago
Ho$co ZgVo. Va Vwåhr ˶m§Zm gmoS>y Z Úm H$s, ˶m§Zr ImoQ>çm Jmoï>r aMʶmMm Ioi
IoiV amhmdm.
113
Am{U (ho gd© H$mhr Amåhr ˶m§Zm ¶mgmR>r H$ê$ XoV AmhmoV H$s), Oo
‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmda {dídmg R>do V ZmhrV, ˶m§Mr ‘Zo ¶m (’$gdUwH$sH$S>)o
AmH${f©V ìhmdrV, Am{U ˶mnmgyZ (˶m§Zr) Iyf ìhmdo, Am{U Vo Oo H$mhr
H$‘drV AmhoV, Vo ˶m§Zr H$‘dyZ ¿¶mdo. 114 (Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm), "‘r
A„mhì¶{V[aº$ Xþgè¶mcm ݶm¶XmVm åhUyZ emoYmdo H$m¶? Ooìhm H$s, ˶mZo
Va gwñnï> dU©Z Agcocm J«W§ Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dcm Amho.' Am{U Á¶m§Zm
Amåhr AmYr J«W§ {Xcm hmoVm, ˶m§Zm Mm§Jco R>mD$H$ Amho H$s, hm J«W§ hr
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>ZM g˶mgh nmR>{dʶmV Amcocm Amho. åhUyZM Vwåhr
e§H$m ~miJUmè¶m§nH¡ $s hmoD$ ZH$m.
115
Am{U Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mo dMZ (eãX) g˶ d ݶm¶mÀ¶m Ñï>rZo
n[anyU© R>acoco Amho, H$moUrhr ˶mÀ¶m eãXm§V ~Xc H$ê$ eH$V Zmhr. Am{U
’$º$ VmoM gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho. 116 ¶m OJmV
amhUmè¶m ~hþg»§ ¶ cmoH$m§À¶m åhUʶmMo Vwåhr AZwgaU H$amc Va Vo Vwåhmcm
A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ Xÿa KoD$Z OmVrc. Vo Xþgao H$mhr Zmhr Va Ho$di (BVam§À¶m)
AZw‘mZmMo AZwgaU H$aVmV. Am{U Vo ñdV:(hr) Ho$di H$ënZm {dcmg H$aVmV.
117
{ZpíMVnUo Vw‘Mm nmcZH$Vm© ˶m§Zm Mm§Jë¶màH$mao OmUVmo, Oo ˶mÀ¶m
‘mJm©nmgyZ Xÿa Jocco o AmhoV. Am{U Á¶m§Zm gÝ‘mJ© àmá Pmcocm Amho, ˶m§Zmhr Vmo
Mm§Jë¶màH$mao OmUVmo. 118 (Vwåhr) ˶mVyZ Im, Á¶mda A„mhMo Zmd KoʶmV
Amco Amho, Oa Vwåhr ˶mÀ¶mH$Sy>Z àH$Q> Pmcoë¶m g§Xeo mda IamoIa {dídmg
R>do Umao Agmc.
119
Am{U H$m åhUyZ Vwåhr ˶mVyZ ImD$ Z¶o, Á¶mda A„mhMo Zmd
182 Hw$amU
KoʶmV Amco Amho? Ooìhm H$s, A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r {Z{fÕ R>adʶmV Amcoë¶m
Jmoï>r AmYrM g{dñVa ñnï> H$ê$Z gm§{JVco Amho. nU Oa n[apñWVrZwgma
({Z{fÕ dñVy ^jU H$aʶmg) Vwåhmcm {dde ìhmdo cmJco (Va Vo jå¶
Agoc) Am{U kmZmÀ¶m A^mdr AZoH$ cmoH$ ˶m§À¶m dmB©Q> BÀN>Zo gw ma (BVam§Zm)
~hH$mdrV AgVmV. {ZpíMVnUo Vw‘Mm nmcZH$Vm© ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmè¶m
cmoH$m§Zm Mm§Jco OmUVmo. 120 Vwåhr gd© àH$maÀ¶m nmnm§nmgyZ Xÿa amhm, ‘J Vo
nmnH¥$˶ CKS> Agmo qH$dm cnyZ Ho$co OmUmao Agmo. Oo cmoH$ nmnm§Mr H$‘mB©
H$arV AmhoV, ˶m§Zr Oo H$mhr Ho$co Agoc ˶mMm, ˶m§Zm cdH$aM ‘mo~Xcm
{‘iyZ OmB©c. 121 Am{U Á¶mda A„mhMo Zmd KoʶmV Amcoco Zgoc ˶mVyZ
Vwåhr H$mhrhr ImD$ ZH$m, H$maU (Vgo H$aUo åhUOo) ñnï> Amkm^§J Amho.
Am{U g¡VmZr àd¥ÎmrMo cmoH$ Amnë¶m AZw¶m¶m§Zm Vw‘À¶mer {ddmX KmcʶmgmR>r
àd¥Îm H$arV AgVmV. Am{U Oa Vwåhr ˶m§Mo åhUUo EoH$co Va Vw‘Mm g‘mdoe
{ZpíMVnUo ˶m cmoH$m§V hmoBc © , Oo BVam§Zm A„mhMo gh^mJr R>adVmV. 122
Vmo ‘mUyg Omo (‘ZmZo) ‘occ o m hmoVm, ˶mcm Amåhr OrdZ {Xco Am{U (gÝ‘mJ©
XmIdUmam) àH$me {Xcm Á¶mgh Vmo cmoH$m§À¶m Xaå¶mZ MmcVmo Va Agm
춺$s ˶m ‘mUgmgmaIm hmoD$ eH$Vmo H$m, Omo Kmoa A§YH$mamV {IVnV
nS>cc o m Amho, ˶mVyZ Vmo H$Yrhr ~mhoa nSy> eH$V Zmhr? Va AemàH$mao g˶
ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mr dmB©Q> H¥$˶o, ˶m§Zm gËH¥$˶o {XgmdrV Ago H$aʶmV
Amco Amho.
123
AemàH$mao à˶oH$ dñVrV Amåhr ˶mVrc à‘wI Anamܶm§Zm nadmZJr
{Xcr H$s, ˶m§Zr fS²>`̧ aMmdrV. Am{U Oo fS²>`̧ Vo aMV AgVmV, dñVwV:
ñdV:À¶mM {déÕ aMV AgVmV, na§Vw ˶m§Zm Vo H$iV Zmhr. 124 Am{U
Ooìhm ˶m§À¶mH$S>o g§Xeo Agcocr EImXr IyU ¶oV,o Voìhm Vo åhUVmV, "Amåhr
Vmon¶ªV {dídmg R>do Uma Zmhr, Omon¶ªV Amåhmcmhr VoM {Xco OmV Zmhr, Oo
183
gyah-06. Ac-AZAm‘
A„mhÀ¶m (BVa) n¡J~§ am§Zm XoʶmV Amco Amho.' Amncm g§Xeo dmhH$ H$moUmcm
{Z¶wº$ H$amdo ho A„mhcm Mm§Jco R>mD$H$ Amho. (Am{U) Oo cmoH$ AnamYr
AmhoV, ˶m§Zm {ZpíMVnUo A„mhH$S>o (åhUOo ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV) An‘mZ
d H$R>mao {ejocm Vm|S> Úmdo cmJoc. ho ¶mgmR>r H$s, Vo Hw${Q>c H$mañWmZo
H$aUmao cmoH$ hmoV.o 125 (Am{U) A„mh Á¶mg gÝ‘mJ© XmIdy BpÀN>Vmo ˶mÀ¶m
‘ZmMr Xmao Bñcm‘gmR>r (åhUOo ˶mÀ¶m BÀN>c o m nyUn© Uo g‘{n©V hmoʶmgmR>r)
Iwco H$aVmo. Am{U Á¶mg gÝ‘mJm©nmgyZ (^aH$Q>V) Xÿa OmD$ XoD$ BpÀN>Vmo,
˶mÀ¶m ‘ZmMr Xmao g§H$w {MV H$ê$Z Q>mH$Vmo, åhUOo ˶mcm Ago dmQ>mdo H$s,
(gÝ‘mJm©Mm A§JrH$ma H$aUo) OUy AmH$memV MT>ʶmgmaIo (H$m¶©) Amho.
AemàH$mao Oo {dídmg R>do ʶmg ZH$ma XoVmV A„mh ˶m§À¶mda Zm‘wîH$sMm
dfm©d H$aVmo.
126
Am{U hm Amho WoQ> Vw¶m nmcZH$˶m©H$S>o KoD$Z OmUmam ‘mJ©. qMVZ
H$aUmè¶m cmoH$m§gmR>r Amåhr g§Xeo Agcoë¶m IwUm CKS> H$ê$Z Q>mH$coë¶m
AmhoV. 127 ˶m§À¶mgmR>r ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o em§VrMo {ZdmgñWmZ Amho.
Am{U Vmo ˶m§Mm ajUH$Vm© Agoc ˶m H$‘mªÀ¶m ‘mo~Xë¶mV Oo Vo H$aV
AmcoV. 128 Am{U Á¶m {Xder A„mh ˶m gdmªZm EH${ÌV H$arc, (Voìhm)
Vmo åhUoc, "ho {OÞ g‘wXm¶! Vwåhr ‘mZdOmVrVrc ’$ma ‘moR>m dJ© Amnë¶mH$S>o
didcm!' Am{U ‘mUgm§nH¡ $s ˶m§Mo {‘Ì åhUVrc, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©!
Amåhr EH$‘oH$m§nmgyZ (OJmVrc OrdZmV) cm^mpÝdV hmoV am{hcmo. Am{U
(eodQ>r AmVm) Vy Am‘À¶mgmR>r Omo AdYr {ZpíMV Ho$cm hmoVmg ˶m AdYrn¶ªV
Amåhr ¶oD$Z nmoMcmo AmhmoV.' (˶mda) A„mh åhUoc, AmVm Vw‘À¶m (H$m¶‘)
‘w¸$m‘mMo {R>H$mU ZaH$mMr AmJ Amho, Vwåhr H$m¶‘ {VWoM amhmc; nU Oo
A„mh BÀN>rc. IamoIa Vw‘Mm nmcZH$Vm© ~w{ÕdmZ Amho, gd©k Amho.
129
Am{U AemàH$mao Amåhr (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV) XþamMmar cmoH$m§Zm,
184 Hw$amU
BVa XþamMmar cmoH$m§À¶m Odi AmUy, (Am{U Ago Amåhr) ˶m§Zr Ho$coë¶m
(dmB©Q>) H¥$˶m§Mm n[aUm‘ åhUyZ H$ê$. 130 (Am{U A„mh nwT>o åhUoc) ho
{OÞ d ‘mZd g‘wXm¶! Vw‘À¶m‘YyZM Vw‘À¶mH$S>o n¡J~§ a Amco ZìhVo H$m,
Á¶m§Zr ‘mPo g§Xeo Vwåhmcm dmMyZ XmIdco hmoV,o Am{U AmOÀ¶m ¶m {Xdgmcm
Vwåhmcm gm‘moao Omdo cmJUma Agë¶mMm Bemam XoV hmoV.o Vo åhUVrc, "Amåhr
(AmO) ñdV:, ñdV:{déÕ gmjrXma AmhmoV.' Am{U gm§gm[aH$ OrdZmZo ˶m§Mr
’$gdUyH$ Ho$cr. Am{U Vo ñdV:{déÕM Aer gmj XoVrc H$s, Vo g˶
ZmH$maV am{hco. 131 Vw‘Mm nmcZH$Vm© dñ˶m§Zm (åhUOo dñ˶m§V amhUmè¶m
cmoH$m§Zm) ˶m§À¶m A˶mMmamnmoQ>r ¶m AdñWoV CÜdñV H$aV Zmhr H$s, VoWrc
cmoH$ (AÚmn) AZ{^k AmhoV (åhUOo ˶m§Zm gmdY Ho$co Joco Zmhr). 132
Am{U à˶oH$ 춺$sMo AmnAmnë¶m H$‘mªZgw ma (A„mhH$S>)o XOm©{Zhm¶ ñWmZ
Agoc. Am{U Vw‘Mm nmcZH$Vm© cmoH$m§À¶m H$‘mªnmgyZ (A{O~mV) AZ{^k
Zmhr.
133
Am{U (’$º$) Vw‘Mm nmcZH$Vm©M ñd¶§nUy © d Agr‘ X¶mdmZ Amho.
˶mZo BpÀN>ë¶mg Vmo Vwåhmcm (n¥Ïdrdê$Z ~oXIc) H$ê$Z Xÿa ZoD$ eH$Vmo
Am{U Á¶mÀ¶m ~m~VrV BÀN>rc ˶m§Zm Vw‘Mo ñWmZ ~hmc H$ê$ eH$Vmo.
Á¶mà‘mUo ˶mZo Vwåhmcm BVa OmVrÀ¶m d§emVyZ C^o Ho$co. 134 Á¶m Jmoï>rMo
Vwåhmcm dMZ {Xco OmV Amho, Vr Jmoï> IamoIa hmoUma Amho, (åhUOo H$`m‘V
{ZpíMVnUo ¶oUma Amho). Am{U Vwåhr (A„mhÀ¶m {déÕ C^o amhÿZ) Vr
(H$Xm{n) amoIy eH$V Zmhr. 135 (Vw‘À¶m g‘mOmVrc lÕm Z R>do Umè¶m
cmoH$m§Zm) gm§Jm, "ho ‘m¶m g‘mO~m§Ydm§Zmo! Vwåhr Vw‘À¶m nÕVrZo H$m¶© H$aV
amhm, ‘r XoIrc (‘m¶m nÕVrZo A„mhÀ¶m ‘mJm©V) H$m¶© H$arV Amho. Am{U
cdH$aM Vwåhmcm H$iyZ MwH$o c, (eodQ>r) H$moUmMo ^{dî¶ C‚dc Amho.
XþamMmar cmoH$ {ZpíMVnUo ¶eñdr hmoUma ZmhrV.' 136 Am{U A„mhZo Or {nHo$
185
gyah-06. Ac-AZAm‘
d JwaTo >mao o {Z‘m©U Ho$cocr AmhoV, Ë`m§nH¡ $s ˶m§Zr A„mhgmR>r EH$ ^mJ {ZpíMV
Ho$cocm Amho. Am{U Vo Amnë¶m H$ënZoZgw ma åhUVmV, "hm ^mJ A„mhMm
Amho. Am{U hm ^mJ Amåhr Á¶m§Zm A„mhMo g‘H$j ‘mZVmo ˶m§À¶mgmR>r
Amho.' Omo ^mJ ˶m§À¶m Cnmñ¶m§gmR>r AgVmo Vmo A„mhcm nmoMy eH$V Zmhr,
nU Omo ^mJ A„mhgmR>r Amho, Vmo ‘mÌ Ë¶m§À¶m Cnmñ¶m§Zm nmoMy eH$Vmo.
IamoIa, {H$Vr dmB©Q> {ZU©¶ Amho, Omo Vo H$aVmV!
137
Am{U AemM àH$mao AZoH$o ídadmXr cmoH$m§À¶m Ñï>rV, ˶m§À¶m
R>adcoë¶m Cnmñ¶m§Zr Amnë¶mM An˶m§Mr h˶m H$aʶmcm, ¶mo½¶ H¥$˶ Ago
^mgdco Amho, AemgmR>r H$s, ˶m§Mm gd©Zme H$amdm Am{U ˶m§À¶m Y‘m©À¶m
~m~VrV ˶m§À¶mV g§^‘« {Z‘m©U H$amdm. Am{U Oa A„mhZo BpÀN>co AgVo Va
˶m§Zr Ago Ho$co ZgVo. åhUyZ Vwåhr ˶m§Zm gmoS>y Z Úm H$s, Vo Amnë¶m c~mS>
H¥$˶m§V {cá amhmdoV. 138 Am{U Vo åhUVmV, "ho àmUr Am{U hr {nHo$ {Z{fÕ
AmhoV, Á¶m§Zm Amåhr ImD$ Úmdo ˶m§À¶m ì¶{V[aº$ ho H$moUrhr ImD$ eH$V
ZmhrV.' Vo Agm (ImoQ>m) Xmdm H$aVmV Am{U (Ago Omhra H$aVmV H$s),
H$mhr àmUr Ago AmhoV Á¶m§À¶m nmR>r (~gʶmgmR>r qH$dm AmoPo cmXʶmgmR>r)
{Z{fÕ AmhoV. Am{U H$mhr àmUr Ago AmhoV H$s, Á¶m§À¶mda Vo A„mhMo Zmd
KoV ZmhrV. AemàH$mao Vo A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r aMyZ gm§JV AmhoV.
˶m§Zr Oo H$mhr ImoQ>o aMyZ gm§{JVco Amho, ˶m~Ôc ˶m§Zm A„mh cdH$aM
{ejm H$arc.
139
Am{U Vo åhUVmV, "A‘wH$-A‘wH$ àmʶmÀ¶m J^m©V Oo H$mhr Amho,
Vo Ho$di Am‘À¶m nwéfm§gmR>r amIyZ R>do coco Amho Am{U Vo Am‘À¶m {ó¶m§gmR>r
{Z{fÕ Amho. nU Oa Vo ‘¥VmdñWoV OÝ‘mcm Amco Va ˶mÀ¶m ^jUmV gd©
gh^mJr hmoD$ eH$VmV.' A„mh ˶m§Zm cdH$aM ¶m ImoQ>çm Jmoï>r ~mocë¶m~Ôc
{ejm H$aoc. (cjmV R>do m) Vmo ~w{Õ‘mZ Amho, gd©k Amho. 140 IamoIa, Vo
186 Hw$amU
cmoH$ (’$ma ‘moR>m) VmoQ>m àmá H$aUmao ~Zco, Á¶m§Zr ‘yIn© UmZo (d) kmZmÀ¶m
A^mdr Amnë¶m An˶m§Mr h˶m Ho$cr. Am{U A„mhZo Or CnOr{dH$m ˶m§Zm
àXmZ Ho$cr hmoVr, Vr ˶m§Zr A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r aMyZ (ñdV:gmR>r)
Ad¡Y R>a{dcr. Vo IamoIaM ‘mJ©^ï« > Pmcoco AmhoV Am{U Vo gXmMaUr ~Zco
ZmhrV. 141 Vmo A„mh Amho, Á¶mZo ~mJm {Z‘m©U Ho$ë¶m, H$mhr Ago AmhoV
(Ogo Ðmjm§À¶m ~mJm) Á¶m§À¶m docr ‘m§S>dmda MT>{dë¶m OmVmV. Am{U H$mhr
Á¶m§Zm (‘m§S>dmda) MT>{dco OmV Zmhr. VgoM IOwamMo d¥j d ({d{dY)
Ymݶm§Mr eoVo {Z‘m©U Ho$cr. Á¶m§Mr ’$io ñdmXmV {d{^Þ àH$maMr AmhoV.
Am{U ˶mZo EH$m àH$maMo Am{U {^Þ àH$maMo O¡VZy d S>mqi~ {Z‘m©U Ho$co.
Im ˶m§Mr ’$io Ooìhm Vr ’$imcm ¶oVrc, nU nrH$ H$mnUrÀ¶m (’$i
H$mT>ʶmÀ¶m) {Xder A„mhMm h¸$ ˶mcm XoD$Z Q>mH$m, (åhUOo J[a~m§Zm
XoD$Z). Am{U (A„mhZo {Xcoë¶m dñVyM§ m) An춶 H$ê$ ZH$m (H$maU)
An춶 H$aUmao (cmoH$) A„mhcm A{O~mV {චZmhrV.
142
Am{U JwamT>mao m§nH¡ $s ˶mZo H$mhtZm AmoPo dmhʶmgmR>r Am{U H$mhtZm
(‘mUgmMo) AÞ åhUyZ {Z‘m©U Ho$co. Va A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r Á¶mMr VaVyX
Ho$cocr Amho, ˶mVyZ Im. Am{U g¡VmZmÀ¶m nX{MÝhm§Mo AZwgaU H$ê$ ZH$m,
IamoIa Vmo Vw‘Mm Omhra eÌy Amho. 143 Am{U A„mhZo AmR> Za-‘mÚm
{Z‘m©U Ho$ë¶m AmhoV; XmoZ OmoS>çm ‘|T>çm§À¶m Am{U XmoZ ~H$è¶m§À¶m. Vwåhr
˶m§Zm {dMmam, "˶mZo ˶m XmoZ Zam§Zm {Z{fÕ R>adcoco Amho H$s, XmoZ ‘mÚm§Zm
AWdm ˶m XmoZ ‘mÚm§À¶m J^m©V Oo H$mhr Amho ˶m§Zm? ‘cm kmZmÀ¶m AmYmao
à‘mU XmIdm, Oa Vw‘À¶m ~mocʶmV g˶Vm Amho.'
144
Am{U Vo ¶mMà‘mUo C§Q>mÀ¶m XmoZ Am{U ~¡cmÀ¶m XmoZ (Za d ‘mXr
Aem OmoS>çm Á¶m A„mhZo {Z‘m©U Ho$coë¶m AmhoV, ˶m§Zm Ad¡Y Kmo{fV
H$aVmV). (Vwåhr) ˶m§Zm {dMmam, "˶mZo ˶m XmoZ Zam§Zm {Z{fÕ R>adcoco
187
gyah-06. Ac-AZAm‘
Amho H$s, XmoZ ‘mÚm§Zm AWdm ˶m XmoZ (C§Q> d Jm¶) ‘mÚm§À¶m J^m©V Oo H$mhr
Amho Vo? A„mhZo ¶m Jmoï>rMm Ooìhm Vwåhmcm AmXoe {Xcm hmoVm, Voìhm Vwåhr
ñdV: CnpñWV hmoVm H$m?' Va ‘J ˶m ‘mUgmnojm A{YH$ Xþï> H$moU Agy
eH$Vmo, Omo Hw$R>ë¶mhr kmZnyU© AmYmam{edm¶ A„mh{df¶r (ñdV:) ImoQ>çm
Jmoï>r aMyZ cmoH$m§Zm gm§JVmo, åhUOo ˶mÛmao cmoH$m§Zm gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa H$amdo.
IamoIa, A„mh Aem A˶mMmar cmoH$m§Zm gai ‘mJ© XmIdrV Zmhr. 145
n¡J~§ a! ˶m§Zm Vwåhr gm§Jm, "‘m¶mH$S>o Oo H$mhr àH$Q> H$aʶmV Amcoco Amho.
˶mV ‘cm Aer H$moUVrhr dñVy AmT>iV Zmhr, Or ImUmè¶m§gmR>r {Z{fÕ
Amho, nU ’$º$ ¶m ì¶{V[aº$ H$s, Vo àmUr Oo ñdV: ‘aU nmdco AgVrc
qH$dm dmhUmao aº$ qH$dm Sw>H$amMo ‘mg, (H$maU) ho gd© AñdÀN> (AewÕ)
AmhoV. qH$dm Vmo An{dÌ ~ir Á¶mda A„mhì¶{V[aº$ Aݶ H$moUmMo Zmd
KoʶmV Amco Agoc.' nU Omo H$moUr ^wH$o Zo ì¶mHy$i hmoD$Z ˶m {Z{fÕ dñVy
ImʶmgmR>r {dde Pmcm Agoc, Am{U Amkm ^§J H$aʶmMm ˶mMm hoVy Zgoc
d Vmo ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmam Zgoc Va (Aem 춺$sÀ¶m ~m~VrV) VwPm
nmcZH$Vm© {ZpíMVnUo j‘merc d X¶miy Amho. 146 Am{U (’$º$) Á¶y
cmoH$m§gmR>r Amåhr ZIXma n§Oo AgUmar gd© OZmdao {Z{fÕ R>a{dcr hmoVr.
VgoM Jm¶-~¡c d eoù¶m‘|T>çm ¶m§Mr Ma~r XoIrc {Z{fÕ hmoVr, nU ’$º$
¶m ì¶{V[aº$ H$s, Vr (Ma~r) nmR>rcm dm AmVS>çm§da cmJyZ Agoc qH$dm
hmS>mZ§ m {MH$Q>cco r Agoc (Va {Z{fÕ ZìhVr). ˶m§Zr Ho$coë¶m Ðmohm~Ôc
Amåhr ˶m§Zmhr {ejm Ho$cr hmoVr. Am{U Amåhr g˶dMZr AmhmoV, ¶mV
‘wirM e§H$m Zmhr.
147
Oa AmVmXoIrc Vo Vwåhmbm ImoQ>o R>adV AgVrc Va Vwåhr ˶m§Zm
gm§Jm H$s, Vw‘Mm nmcZH$Vm© AZ§V H$éUoMm gmJa Amho. nU AnamYr cmoH$m§dê$Z
˶mMr {ejm Q>micr OmD$ eH$V Zmhr. 148 Oo cmoH$ A„mhMo g‘H$j
188 Hw$amU
R>a{dʶmda R>m‘ AmhoV, Vo åhUVrc, "A„mhMr BÀN>m AgVr Va Amåhr
qH$dm Am‘À¶m nydO© m§Zr A„mhMo g‘H$j R>a{dcoM ZgVo, qH$dm (A„mhÀ¶m
Ñï>rV d¡Y Agcocr) H$moUVrhr dñVy Amåhr {Z{fÕ R>a{dcr ZgVr.' AJXr
AemMàH$mao ¶m§À¶m AmYrMo cmoH$ Vmon¶ªV ImoQ>m dmX{ddmX H$arV am{hco,
Omon¶ªV ˶m§Zm Am‘À¶m {ejoMr JmoS>r MmImdr cmJcr Zmhr. ˶m§Zm gm§Jm,
"Vw‘À¶mH$S>o H$moUVohr (ImÌrcm¶H$) kmZ Amho H$m? Agë¶mg Vo Am‘À¶m
g‘moa àñVwV H$am. Vwåhr Va Ho$di ^«‘mMo AZwgaU H$aV AmhmV Am{U ’$º$
VH©$ cT>drV AmhmV.'
149
(˶m§Zm) gm§Jm, (¶m Jmoï>rMr OmU R>do m H$s), Ho$di A„mhMmM
(g˶m{df¶rMm) `w{º$dmX A§{V‘ (Am{U {ZUm©¶H$) Amho. Oa ˶mZo ˶mMr
BÀN>m cmXcr AgVr Va {ZpíMVM Vwåhm gdmªZm gÝ‘mJ© XmIdcm AgVm
(nU ˶mcm Va Vw‘Mr narjm ¿¶m¶Mr Amho). 150 (˶m§Zm) gm§Jm H$s,
"A„mhZo ho {Z{fÕ R>adcoco Amho,' Aer gmj XoUmao Vw‘Mo gmjrXma nwT>o
AmUm. Am{U Oar ˶m§Zr nwT>o ¶oD$Z Aer ImoQ>r gmj {Xcr Var Vwåhr
˶m§À¶m~amo~a amhÿZ (˶m§À¶m g‘W©ZmV) gmj XoD$ ZH$m. Am{U Vwåhr ˶m§À¶m
Xþï>àd¥ÎmrMo AZwgaU H$ê$ ZH$m, Á¶m§Zr Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dco Am{U
Oo ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmda {dídmg R>do V ZmhrV Am{U Á¶m§Zr BVam§Zm Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m ~amo~arMo ñWmZ {Xco. 151 (˶m§Zm) gm§Jm H$s, ¶m, Vw‘À¶m
nmcZH$˶m©Zo Á¶m Jmoï>r Vw‘À¶mgmR>r (IamoIa) {Z{fÕ R>adë¶m AmhoV ˶m
‘r Vw‘À¶mg‘moa R>do Vmo. ˶m åhUOo, Vwåhr H$moU˶mhr àH$mao BVam§Zm ˶mÀ¶m
~amo~arMo ñWmZ XoD$ ZH$m (˶mMo g‘H$j R>ady ZH$m) Am{U Amnë¶m
AmB©dS>cm§er ^conUmZo dmJm Am{U J[a~rÀ`m ^rVrZo Vwåhr Amnë¶m An˶m§Mr
h˶m H$ê$ ZH$m. H$maU AmåhrM Vwåhmcmhr CnOr{dH$m àXmZ H$aVmo Am{U
˶m§Zmhr. Aícrc H¥$˶ H$aʶmnmgyZ ñdV:cm Xÿa R>do m, ‘J Vo CKS> Agmo dm
189
gyah-06. Ac-AZAm‘
Jwá. Am{U Á¶m {Odmcm A„mhZo n{dÌ R>a{dcoco Amho, ˶mMr h˶m H$ê$
ZH$m, nU ’$º$ ¶mì¶{V[aº$ H$s, Vgo H$aUo ݶm¶mo{MV Agoc. øm AmhoV,
˶mZo Vwåhmcm {Xcoë¶m Amkm. åhUOo Vwåhr Vw‘À¶m ~wÕrMm Cn¶moJ H$amdm
(hr Vw‘À¶mH$Sy>Z Anojm).
152
AZmWmÀ¶m g§nÎmrnmgyZ nyUn© Uo Xÿa amhm (åhUOo Odihr {’$aHy$
ZH$m), nU ’$º$ ¶m{edm¶ H$s, ˶mg§~Y§ mZo Vw‘Mo Mm§Jco hoVy AmhoV, Omon¶ªV
(AZmW) gkmZ hmoV Zmhr Vmon¶ªV. Am{U (Vw‘À¶m gd© ì¶dhmamV) ‘mn Am{U
dOZ XoʶmÀ¶m ~m~VrV ݶm¶mMo nmcZ H$am. Amåhr H$moU˶mhr 춺$sda
{VÀ`m j‘Vonj o m OmñV ^ma Q>mH$V Zmhr. Ooìhm Vwåhr (H$moU˶mhr Jmoï>r~m~V)
‘V Úmc Va ݶm¶mMo nmcZ H$am, ‘J Vr Jmoï> Vw‘À¶m OdiÀ¶m ZmVodmBH$m§er
g§~{§ YV H$m AgoZm. Am{U (Vwåhr) A„mher Ho$coë¶m à{Vkoer (Zoh‘r)
~m§Yrc amhm. ¶m ˶m Jmoï>r AmhoV Á¶mMr A„mhZo Vwåhmcm Amkm Ho$cocr
Amho, Va ¶m Jmoï>r (Zoh‘r) cjmV R>do m.
153
A„mhZo Agm AmXoe {Xcm Amho H$s, hmM ‘m¶mH$S>o ¶oUmam gai
‘mJ© Amho. Va ¶mM ‘mJm©Mo AZwgaU H$am Am{U BVa ‘mJmªZr OmD$ ZH$m. Vo
Vwåhmcm ˶mÀ¶m (A„mhÀ¶m) ‘mJm©nmgyZ Xÿa KoD$Z OmVrc. hm Amho ˶mZo
Vwåhmcm {Xcocm AmXoe, åhUOo Vwåhr ñdV:cm (‘mJ©^ï« > hmoʶmnmgyZ) dmMdmdo.
154
‘J Amåhr gX²dV©Zr cmoH$m§da (Am‘À¶m H¥$noMr) nyVV© m H$aʶmgmR>r
(n¡J~§ a) ‘ygmcm J«W§ àXmZ Ho$cm hmoVm. Á¶mV gd© Jmoï>tMo ñnï>rH$aU Am{U
‘mJ©Xe©Z d H¥$nm hmoVr. åhUOo (˶m§Zr) Amnë¶m nmcZH$˶m©er hmoUmè¶m
^oQ>rda ÑT> {dídmg R>do mdm.
155
Am{U AemMàH$mao hm J«W§ hr Amåhr àH$Q> Ho$cm Amho, Omo Am‘À¶m
H¥$nm-AmeudmXmZo g§nÞ Agm J«W§ Amho. Va ¶mMo AZwgaU H$am. Am{U
A„mhMo ^¶ ~miJm, åhUOo Vw‘À¶mda ˶mMm H¥$nmdfm©d hmoBc © . 156 (hm
190 Hw$amU
J«W§ Vwåhmcm ¶mgmR>r XoʶmV Amcm Amho) åhUOo Vwåhr Ago åhUy Z¶o H$s, J«W§
Va Ho$di Am‘À¶m AmYrÀ¶m XmoZ O‘mVtH$S>Mo nmR>{dʶmV Amcm hmoVm.
Am{U Amåhr ˶m§À¶m {eH$dUwH$snmgyZ IamoIa AZ{^k hmoVmo. 157 H$Xm{MV
Vwåhr Agohr åhUy Z¶o H$s, Oa Am‘À¶mH$S>o J«W§ nmR>{dʶmV Amcm AgVm Va
Amåhr {ZpíMVnUo ˶m§À¶mnojm A{YH$, ˶m ‘mJ©Xe©ZmMo nmcZ Ho$co AgVo.
AmVm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o g˶mMo gwñnï> à‘mU Am{U CnXoena
g§Xeo Am{U H¥$nm (Agcocm J«W§ ) nmoMcocm Amho. (AmVm) ˶mÀ¶mnojm A{YH$
A˶mMmar> ‘mUyg H$moU Agy eH$Vmo, Omo A„mhÀ¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dVmo Am{U
{VañH$mamZo ˶mH$S>o nmR> {’$adVmo? (Va) Oo cmoH$ Am‘À¶m g§Xeo mH$S>o {VañH$manydH© $
Xþcj © H$aVrc, Aem§Zm Amåhr ˶m§À¶m ¶m H¥$˶mÀ¶m ‘mo~Xë¶mV ’$ma H$R>mao
{ejm XoD$. 158 Vo ¶m àVrjoV AmhoV H$m H$s, ˶m§À¶mH$S>o ñdJ©XVÿ ¶mdoV qH$dm
(ñdV:) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©ZMo ˶m§À¶mg‘moa àH$Q> ìhmdo qH$dm Vw‘À¶m
nmcZH$˶m©À¶m IwUm§nH¡ $s EImXr (‘moR>r) IyU àH$Q> ìhmdr. (nU) Á¶m {Xder
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©À¶m IwUm§nH¡ $s EImXr IyU àH$Q> hmoBc © , Voìhm g˶mMm
ñdrH$ma H$aUo Aem 춺$scm cm^Xm¶H$ R>aUma Zmhr, Á¶mZo ˶mAmYr lÕm
YmaU Ho$cocr Zgoc Am{U ˶m lÕoZgw ma H$mhr gËH$‘} Ho$cocr Zgoc. (˶m§Zm)
gm§Jm, "Vwåhr (˶m {XdgmMr) àVrjm H$am Am{U Amåhr XoIrc àVrjm H$arV
AmhmoV.' 159 ˶m§À¶mer Vw‘Mm H$mhrhr g§~Y§ Zmhr, Á¶m§Zr Amnë¶m Y‘m©V
doJdoJio ‘mJ© H$mT>co d AZoH$ n§Wm‘ܶo {d^m{OV Pmco. ˶m§Mo àH$aU A„mhÀ¶mM
hdmcr Amho Am{U Vmo (cdH$aM) ˶m§Zm XmIdyZ XoBc © , Oo Vo H$arV am{hco.
160
Omo H$moUr gËH$‘© H$ê$Z (A„mhg‘moa) ¶oBc © Va ˶mg ˶mÀ¶m
H¥$˶mÀ¶m XhmnQ> (‘mo~Xcm) {‘ioc. nU Omo H$moUr XþîH¥$˶ H$ê$Z ¶oBc © Va
˶mg VodT>mM ‘mo~Xcm {Xcm OmB©c. Am{U H$moUmdahr (A{O~mV) Aݶm¶
Ho$cm OmUma Zmhr. 161 (˶m§Zm) gm§Jm, "‘m¶m nmcZH$˶m©Zo ‘cm gai ‘mJ©
191

XmIdcocm Amho, gMmoQ>rÀ¶m Y‘m©Mm ‘mJ©, (g˶{Zð>) B~«mhr‘Mm ‘mJ©, Á¶mZo


gd© ImoQ>çm Jmoï>tnmgyZ ñdV:cm nyUn© Uo Xÿa Ho$co hmoV.o ' Am{U Vmo ˶m cmoH$m§nH¡ $s
‘wirM ZìhVm, Á¶m§Zr BVam§Zm A„mhMo g‘H$j R>a{dco hmoV.o
162
(˶m§Zm) gm§Jm, ‘mPr àmW©Zm (Z‘mµO) VgoM ‘m¶m gd© àH$maÀ¶m
CnmgZm, gd© àH$maMm ˶mJ VgoM ‘mPo OJUo Am{U ‘mPo ‘aUo (gd©) Ho$di
{dídmMm nmcZH$Vm© Agcoë¶m A„mhgmR>rM Amho. 163 ˶mÀ¶m ~amo~arMm
H$moUrM Zmhr, Am{U ‘cm AgmM AmXoe àmá Pmcm Amho. Am{U ‘r ˶mcm
g‘{n©V hmoUmè¶m cmoH$m§V (Zoh‘r) AJ«Ur amhrZ. 164 (˶m§Zm) gm§Jm, "Ooìhm
A„mh gd© dñVw‘mÌm§Mm nmcZH$Vm© Amho Va ‘r nmcZH$Vm© åhUyZ ˶mÀ¶m{edm¶
Xþgè¶mcm H$m ~ao emoY?y Am{U à˶oH$mcm ˶mÀ¶m H$‘m©Mm n[aUm‘ ^moJmdmM
cmJUma Amho. Am{U AmoPo dmhUmar H$moUVrhr 춺$s Xþgè¶mMo AmoPo Amnë¶m
{eamda KoV Zmhr. ‘J Vwåhmcm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$S>Mo naV Om¶Mo Amho.
Am{U Voìhm Vmo Vw‘À¶mg‘moa ˶m Jmoï>rMo g˶ CKS> H$aoc, Á¶m~Ôc Vw‘Mo
‘V^oX hmoVo. 165 Am{U VmoM Amho, Á¶mZo ¶m ^yVcmda Vwåhmcm (BVam§M)o
dmag ~Z{dco Am{U Vw‘À¶mn¡H$s H$mhtZm BVam§nj o m loð> XOm© ¶mgmR>r àXmZ
Ho$cm H$s, ˶mZo Oo H$mhr Vwåhmcm {Xcoco Amho ˶mÛmao ˶mcm Vw‘Mr narjm
KoVm ¶mdr. Am{U Vw‘Mm nmcZH$Vm© IamoIa {ejm H$aʶmV erK« Amho. Am{U
Vmo {ZpíMVM A{Ve¶ j‘merc d X¶miy Amho.
gyah-07. Ac-Amamµ’$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 ‘r‘0 gm°X0 2 hm (A„mhMm) J«W§ Amho, Omo Vw‘À¶mH$S>o
àH$Q> H$aʶmV Amcocm Amho. (Va AmVm) Vw‘À¶m ‘ZmV ¶m g§~Y§ mZo H$moU˶mhr
àH$mao e§H$m CX²^dy Z¶o. (hm J«W§ AemgmR>r àH$Q> H$aʶmV Amcm Amho) H$s,
192 Hw$amU
Vwåhr ¶mÛmao cmoH$m§Zm gmdY H$am. Am{U (hm J«W§ ) lÕmd§Vm§gmR>r AmR>dUna
CnXoe Amho. 3 Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o Oo nmR>{dʶmV Amco
Amho, ˶mMo AZwgaU H$am. Am{U ˶mÀ¶mì¶{V[aº$ Xþgè¶m H$moUmcmhr nmcZhma
‘mZyZ ˶mMo AZwgaU H$ê$ ZH$m. nU Vwåhr Iyn H$‘r CnXoe J«hU H$aVm! 4
Am{U {H$VrVar ({dÐmohr) dñ˶m§Zm Amåhr Zï> H$ê$Z Q>mH$co. Am‘Mr {ejm
˶m§À¶mda amÌrÀ¶m doir qH$dm XþnmaÀ¶m doir MmcyZ Amcr, Ooìhm Vo Amam‘
H$arV hmoV.o 5 Am{U Ooìhm Am‘Mr {ejm ˶m§À¶mda MmcyZ Amcr, Voìhm Vo
¶mì¶{V[aº$ Aݶ H$mhrM ~mocy eH$co Zmhr H$s, IamoIa Amåhr nmnr hmoVmo! 6
(Am{U ݶm¶mÀ¶m {Xder) Amåhr ˶m cmoH$m§Zm Adí¶ Om~ {dMmaUma AmhmoV,
Á¶m§À¶mH$S>o Am‘Mm g§Xeo nmR>{dʶmV Amcm hmoVm. Am{U Amåhr g§Xeo dmhH$m§Zm
(n¡J~§ am§Zm) XoIrc {ZpíMVnUo Om~ {dMmaUma AmhmoV. 7 Am{U Voìhm Amåhr
Am‘À¶m kmZmZo ˶m§Zm ˶m§Mr H¥$˶o H$WZ H$ê$, H$maU Amåhr ˶m§À¶mnmgyZ
H$Yrhr Xÿa ZìhVmo (J¡ahOa ZìhVmo). 8 Am{U ˶m {Xder g˶mMoM nmaS>o OS>
Agoc. Va ˶mdoir Á¶m§Mo (gËH$‘mªM)o nmaS>o OS> AgVrc VoM (cmoH$) ¶e
àmá H$aUmao R>aVrc. 9 CcQ>njr Á¶m§Mo nmaS>o hcHo$ AgVrb, Va hoM Vo
cmoH$ AgVrc Á¶m§Zr ñdV:Mo OrdZ dm¶m Kmc{dco. (˶m§Mr Aer AdñWm
¶mgmR>r Pmcr), H$maU ˶m§Zr OmUyZ~wOZy Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ZmH$maco.
10
(cmoH$m§Zmo!) AmåhrM Vwåhmcm ^yVcmda OmJm {Xcr. {OWo (Am‘À¶m
H¥$noZ)o Vw‘À¶mgmR>r OrdZXm¶r ì¶dñWm ñWm{nV Ho$cr. nU Vwåhmcm ¶mMr
’$maM H$‘r OmU Amho (åhUyZ Vwåhr ’$ma H$‘r Am^ma ‘mZUmao AmhmV). 11
Am{U AmåhrM Vwåhmcm {Z‘m©U Ho$co Am{U ‘J Amåhr Vwåhmcm AmH$ma {Xcm.
Z§Va Amåhr ñdJ©XVÿ m§Zm åhQ>c,o "AmX‘nwT>o ZV‘ñVH$ ìhm' Voìhm Vo gd©
˶mÀ¶m nwT>o ZV‘ñVH$ Pmco, nU Bãcrg gmoS>y Z, Vmo ZV‘ñVH$ hmoUmè¶m§‘ܶo
gm‘rc Pmcm Zmhr. 12 Am{U A„mhZo åhQ>c,o "‘r Vwcm AmXoe {Xcocm
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 193

AgVmZm H$moU˶m Jmoï>rZo Vwcm ZV‘ñVH$ hmoʶmnmgyZ amoIco?' ˶mda Bãcrg


åhUmcm, "‘r ˶mÀ¶mnojm loð> Amho. Vy ‘cm A¾rnmgyZ {Z‘m©U Ho$co Amhog,
Va AmX‘cm ‘mVrnmgyZ {Z‘m©U Ho$co Amhog.' 13 (A„mhZo) åhQ>c,o "¶oWZy
Imcr CVa, Vy ‘JéarMo àXe©Z H$amdog, Aer hr OmJm Zmhr. ¶oWZy MmcVm
hmo! IamoIa Vy ZrM Amhog!' 14 Voìhm g¡VmZ åhUmcm, "Á¶m {Xder gd©
cmoH$ CR>{dco OmVrc ˶m {Xdgmn¶ªV (åhUOo nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmn¶ªV)
‘cm g§Yr Xo.' 15 Am{U A„mhZo CÎma {Xco, "Vwcm g§Yr XoʶmV Amcr!' 16
Voìhm g¡VmZ åhUmcm, "AmVm Ooìhm Vy ‘cm Zï>àm¶ R>adcoco Amhog (åhUOo
‘mPo ~a~mX hmoUo AmVm AQ>i Amho) Va ‘rhr Vw¶m gai ‘mJm©V ˶m§À¶mgmR>r
AS>ga {Z‘m©U H$aoZ. 17 ‘r {ZpíMVM ˶m§À¶m g‘moê$Z, ˶m§À¶m ‘mJyZ Am{U
Ë`m§À`m COì¶m d S>mì¶m ~mOyZo ˶m§À¶mH$S>o ¶oBZ© (Am{U ˶m§Zm ‘mJ©^ï« >
H$ê$Z gmoS>Zo ).n[aUm‘r ˶m§À¶mV Vwcm ~hþg»§ ¶ cmoH$ H¥$Vk Zgë¶mMoM
AmT>ic o . 18 (Am{U A„mhZo) åhQ>c,o "MmcVm hmo `oWZy , hmH$cyZ cmdcoë¶m
Am{U {VañH¥$V Aem (g¡VmZm)! ˶m§À¶mn¡H$s Oo H$moUr VwPo AZwgaU H$aVrc
Va ‘r Vwåhm gdmªZr ZaH$ ^ê$Z Q>mH$sZ.'
19
Am{U (A„mh) AmX‘cm åhUmcm, "ho AmX‘ Vy Am{U VwPr nËZr ¶m
~mJoV amhm Am{U hdo VoWZy Vwåhmcm nm{hOo Vo Im, ‘mÌ ¶m EH$m d¥jmÀ¶m
{ZH$Q> {’$aHy$ ZH$m, AݶWm Vwåhr XþamMmar cmoH$m§nH¡ $s ìhmc.' 20 nU Z§Va
g¡VmZmZo ˶m§Zm ‘mohmV Q>mH$co, ¶mgmR>r H$s, ˶m§Mr c‚mmñWmZo, Or ˶m§À¶mnmgyZ
cn{dcr Jocr hmoVr (åhUOo ˶m§Zm ˶m§Mr OmUrdM ZìhVr), ˶m§À¶mda CKS>
H$aVm ¶mdr, g¡VmZ ˶m§Zm åhUmcm, "Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Vwåhmcm ¶m d¥jmnmgyZ
Ho$di ¶mgmR>r ‘ZmB© Ho$cr Amho H$s, Vwåhr XmoKo ñdJ©XVÿ m§à‘mUo hmoD$ Z¶o
qH$dm Vwåhmcm A‘aËd àmá hmoD$ Z¶o.' 21 Am{U (˶m T>mJ| r) g¡VmZmZo ˶m§Zm
enW KoD$Z gm§{JVco H$s, ‘r Vw‘Mm (Iam) {hVqMVH$ Amho.
194 Hw$amU
22
AemàH$mao ˶mZo (‘moR>çm) YyVn© Uo ˶m§Zm MwH$sMo nmD$c Q>mH$ʶmg
àd¥Îm Ho$co. Am{U Ooìhm ˶m XmoKm§Zr d¥jmÀ¶m ’$imMr Md MmIcr, Voìhm
˶m§À¶m c‚mmñWmZm§Mr ˶m§Zm OmUrd Pmcr Am{U ˶m Jmoï>r ˶m§À¶mda CKS>
Pmë¶m, Vo ~mJoVrc nmZo KoD$Z Amnë¶m c‚mmñWmZm§da PmHy$ cmJco. Voìhm
˶m§À¶m nmcZH$˶m©Zo hmH$ {Xbr Am{U åhUmbm, "‘r Vwåhmcm ˶m d¥jmH$S>o
(Omʶmg) ‘ZmB© Ho$cr ZìhVr H$m? Am{U Vwåhmcm Ago åhQ>co ZìhVo H$m
H$s, g¡VmZ hm Vw‘Mm CKS> eÌy Amho? (Vmo eÌy{edm¶ Xþgam H$moUrM Zmhr)
23
˶mda ˶m XmoKm§Zr CÎma {Xco, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Amåhr ñdV:da
’$ma ‘moR>m A˶mMma H$ê$Z ~gcmo AmhmoV Am{U Vy Oa Amåhmcm j‘m Ho$cr
Zmhrg Am{U Am‘À¶mda X¶m XmIdcr Zmhrg Va IamoIa Am‘Mm gd©Zme
© .' 24 A„mhZo åhQ>c,o "CVam ¶oWZy Imcr! (¶m ~mJoVZy ) Am{U (¶oWZy nyT>)o
hmoBc
Vwåhr (n¥Ïdrda) EH$‘oH$m§Mo eÌy Agmc. Am{U {d{eï> H$mimn¶ªV Vw‘À¶mgmR>r
^yVcmda dmñVì¶mMo {R>H$mU d H$mhr H$mi (OrdZmVrc Jmoï>tMm) Cn^moJ
H$aVm ¶oUma Amho.' 25 (A„mhZo åhQ>c)o , "¶mM ^yVcmda Vwåhr (AmVm)
OrdZ ì¶VrV H$amc Am{U ¶oWMo Vwåhr ‘aU ¶oBc © Am{U (nwZéËWmZmÀ¶m
{Xder) ¶oWZy M Vwåhmcm CR>{dʶmV ¶oBc © .'
26
ho AmX‘À¶m ‘wcm§Zmo! Amåhr Vwåhmcm nmofmI àXmZ Ho$cm (åhUOo dóo
~Z{dʶmMo Vwåhmcm kmZ {Xco) åhUOo ˶mÛmao Vwåhr Amncr c‚mmñWmZo
PmH$mdrV d Vo nmhUmè¶m S>mù o ¶m§Zmhr gwX§ a {Xgmdo. nU gXmMaUr d¥ÎmrMm
A§JrH$ma hoM gdm}Îm‘ dó Amho. hr IyU A„mhÀ¶m IwUm§nH¡ $s EH$ Amho.
¶mgmR>r H$s, cmoH$m§Zr ¶mnmgyZ YS>m ¿¶mdm. 27 ho AmX‘À¶m ‘wcm§Zmo! Ago
hmoD$ Z¶o H$s, g¡VmZmZo Vw‘Mr (nwÝhm) VerM ’$gdUyH$ H$amdr Á¶mà‘mUo
˶mZo Vw‘À¶m AmB©d{S>cm§Zm ñdJm©VyZ ~mhoa H$mT>co hmoVo Am{U ˶m§Zm
(EH$‘oH$m§Mr) c‚mmñWmZo XmIdʶmgmR>r {ddó ìhm¶cm cmdco hmoV.o Vmo
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 195

Am{U ˶mMo gmWrXma Vwåhmcm VoWZy nmhVmV, OoWZy Vwåhr ˶m§Zm nmhÿ eH$V
Zmhr. Amåhr g¡VmZm§Zm ˶m cmoH$m§Mo {‘Ì ~Zdco Amho, Oo lÕmd§V ZmhrV. 28
Am{U Ooìhm Vo {Zc©‚mVoMo EImXo H¥$˶ H$aVmV, Voìhm Vo åhUVmV, "Amåhr
Am‘À¶m nydO© m§Zm Ago H$aVmZm nm{hco Amho. Am{U A„mhZoM Amåhmcm Ago
H$aʶmMr Amkm Ho$cocr Amho.' (˶m§Zm) gm§Jm, "A„mh H$Yrhr AnH¥$Ë`o
H$aʶmMr Amkm XoV Zmhr. Vwåhr A„mh{df¶r Aem Jmoï>tMm g§~Y§ OmoS>Vm H$m,
Á¶mMo Vwåhmcm ‘wirM kmZ Zmhr?' 29 (n¡J~§ a! ˶m§Zm) gm§Jm, "‘m¶m
nmcZH$˶m©Zo ݶm¶mZo dmJʶmMr Amkm Ho$cr Amho; à˶oH$ doigo Am{U
à˶oH$ {R>H$mUr àmW©Zm H$arV AgVmZm (Z‘mµO nT>VmZm) Amnco Mohao (nyU©
cj H|${ÐV H$ê$Z) ˶mÀ¶mH$S>Mo didm. Am{U Y‘m©À¶m ~m~VrV nyU© g‘n©U^md
~miJyZ ˶mMmM Ymdm H$am. Á¶mà‘mUo ˶mZo Vwåhmcm n{hë¶m doigo {Z‘m©U
Ho$co, ˶mMà‘mUo Vwåhmcm Xþgè¶m doigo hr {Z‘m©U H$aʶmV ¶oBc © , (åhUOo
30
‘¥Ë¶yZV§ a nwÝhm {Od§V Ho$co OmB©c).' (Vw‘À¶mn¡H$s) H$mhr cmoH$m§Zm ˶mZo
gÝ‘mJ© XmIdcm Amho. Va H$mhr§gmR>r gÝ‘mJm©nmgyZ ^Q>H$Uo AQ>i R>aco,
(˶m§À¶m H$‘mB©nmoQ>r). ˶m§Zr A„mhcm gmoS>y Z g¡VmZm§Mr Amnco {‘Ì åhUyZ
{ZdS> Ho$cr. Am{U (Vo) g‘OVmV H$s, AmnU gÝ‘mJm©da AmhmoV.
31
ho AmX‘À¶m ‘wcm§Zmo! Z‘mµOmÀ`m à˶oH$ doir C{MVàH$mao dó YmaU
H$am Am{U (Z§Va ‘wº$nUo) Im d ߶m, nU An춶 H$ê$ ZH$m. {ZpíMVM
A„mhcm An춶 H$aUmao cmoH$ (A{O~mV) {චZmhrV. 32 (n¡J~§ a! ˶m§Zm)
gm§Jm, "A„mhZo Amnë¶m ^º$m§gmR>r {Z‘m©U Ho$coë¶m emo^Ào ¶m dñVyZ§ m, VgoM
CXa{Zdm©hmÀ¶m ñdÀN> ewÕ dñVyZ§ m {Z{fÕ R>adUmam H$moU Amho?' (˶m§Zm)
gm§Jm, "¶m gd© Mm§Jë¶m dñVy ¶m OJmVrc OrdZmVhr lÕmd§Vm§gmR>r (d¡Y)
AmhoV Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV Va Ho$di ˶m§À¶mgmR>rM AgVrc.'
AemàH$mao Amåhr Am‘Mo g§Xeo kmZ AgUmè¶m cmoH$m§gmR>r ñnï> H$ê$Z gm§JV
196 Hw$amU
33
AmhmoV. (˶m§Zm) gm§Jm, "‘m¶m nmcZH$˶m©Zo Va Ho$di {Zc©‚mVoMr
H¥$˶o H$aʶmg ‘ZmB© Ho$cr Amho, ‘J Vr H¥$˶o Iwcr AgmoV dm Nw>nr, VgoM
(gd© àH$maMr) nmnH¥$˶o d (EImÚmMm) Aݶm¶mZo N>i Am{U A„mhZo
H$moUVohr à‘mU (nwamdm) nmR>{dcoco ZgVmZm ˶mÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ BVam§Zm
XoʶmÀ¶m H¥$˶mcm, Am{U Aem Jmoï>tMm g§~Y§ Vwåhr A„mher OmoS>mdm, Á¶mMo
Vwåhmcm H$mhrhr kmZ Zmhr. (¶m gd© Jmoï>r ham‘ AmhoV, {Z{fÕ AmhoV).'
34
à˶oH$ OZg‘yhmgmR>r EH$ AdYr {ZpíMV Amho. Am{U Ooìhm ˶m§À¶m
AdYrMm (eodQ>) ¶oBc © , Voìhm Vo EH$m jUmZohr ‘mJo amhÿ eH$Uma ZmhrV
qH$dm nwT>ho r OmD$ eH$Uma ZmhrV. 35 ho AmX‘À¶m ‘wcm§Zmo! Oa Vw‘À¶mH$S>o
Vw‘À¶m‘YyZM n¡J~§ a ¶oVrc, Oo Vwåhmcm ‘mPo g§Xeo EoH$dVrc Va Oo H$moUr
‘mPo ^¶ ~miJVrc d ñdV:‘ܶo gwYmaUm H$ê$Z KoVrc Va ˶m§Zm (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OrdZmV) H$moUVohr ^¶ nmoMUma Zmhr, Am{U Vo (H$Yr) Xþ:Irhr hmoUma
ZmhrV. 36 Am{U Oo cmoH$ Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>adVrc Am{U ‘JéarZo
˶m§H$S>o nmR> {’$adVrc Va AgoM cmoH$ ZaH$mÀ¶m AmJrMo {Zdmgr ~ZVrc,
Vo H$m¶‘ VoWMo amhVrc. 37 Va ‘J ˶m ‘mUgmnojm A{YH$ Xþï> H$moU Agy
eH$Vmo, Omo A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r aMyZ gm§JVmo. qH$dm ˶mÀ¶m g§Xeo m§Zm
ImoQ>o R>a{dVmo. ˶m§À¶mgmR>r (¶m OJmV) Omo H$mhr dmQ>m {ZpíMV Pmcocm Amho,
Vmo ˶m§Zm Adí¶ {‘iob, ¶oWnmdoVmo H$s, Am‘Mo XÿV ˶m§Mo àmU H$mT>ʶmgmR>r
˶m§À¶mH$S>o ¶oVrc Voìhm Vo (‘¥Ë¶wXVÿ ) ˶m§Zm {dMmaVrc, "A„mhcm gmoS>y Z
Á¶m§Mm Vwåhr Ymdm H$arV hmoVm Vo (AmVm) H$moR>o AmhoV?' (˶mda) Vo
(AnamYr) CÎma XoVrc, "Vo Am‘À¶mgmR>r AmVm hancoco AmhoV.' Am{U Vo
ñdV:À¶mM{déÕ Aer gmj XoVrc H$s, Vo g˶ ZmH$maUmao lÕmhrZM
AmhoV.
38
˶mda A„mh åhUoc, "gm‘rc ìhm ˶m {OÞ Am{U ‘mZdmÀ¶m g‘yhmV
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 197

Oo Vw‘À¶m AmYr ZaH$mÀ¶m AmJrV à{dï> Pmco.' H$moUVmhr g‘yh Ooìhm


ZaH$mV àdoe H$aoc Va Vmo Amnë¶m gmo~VÀ¶m g‘yhmMr {Z^©Ëg©Zm H$aoc
(Am{U) Ooìhm Vo gd© {VWo EH$Ì Amcoco AgVrc, Voìhm gdm©V eodQ>r àdoe
Ho$coë¶m g‘yhmVrc cmoH$ ˶m§À¶mAmYr àdoe Ho$coë¶m~Ôc åhUVrc, "ho
Am‘À¶m nmcZH$˶m©! hoM Vo (cmoH$) AmhoV, Á¶m§Zr Amåhmcm gÝ‘mJm©nmgyZ
Xÿa Zoc,o Va Vy ¶m§Zm AmJrMr XþßnQ> {ejm H$a.' ˶mda A„mh åhUoc,
"(AmVm) gdmªgmR>rM XþßnQ> {ejm Amho, nU Vwåhmcm Vgo àVrV hmoV Zmhr.'
39
Am{U ˶m§À¶mn¡H$s (˶mV) AmYr Jocco o Amnë¶m Z§Va Amcoë¶m§Zm åhUVrc,
"Am‘À¶mnojm Vwåhr H$moU˶mhr àH$mao loð> Zmhr, Voìhm AmVm MmIm {ejoMr
JmoS>r, Amnë¶m Ho$coë¶m H$‘mB©nmoQ>r.'
40
Á¶m cmoH$m§Zr Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dco Am{U (‘moR>çm) {VañH$mamZo
˶mH$S>o nmR> {’$a{dcr, {ZpíMVM ˶m§À¶mgmR>r AmH$memMr Xmao H$Xm{n CKS>cr
OmUma ZmhrV Am{U ˶m§Zm ñdJm©V àdoe {‘iUma Zmhr, Omon¶ªV C§Q> gwBÀ© ¶m
{N>ÐmVyZ nma OmV Zmhr (åhUOo ˶m§Zm ñdJm©V àdoe {‘iUo AJXr Ae³¶
Amho). Anamܶm§Zm Amåhr AemM àH$mao ‘mo~Xcm XoV AgVmo. 41 ˶m§À¶mgmR>r
ZaH$mMoM A§Wê$U Agoc Am{U dê$Z ˶mMoM (AmJrMoM) nm§Kê$U Agoc.
Amåhr AemM àH$mao Aݶm¶r cmoH$m§Zm ‘mo~Xcm XoVmo. 42 nU Á¶m§Zr lÕoMm
A§JrH$ma Ho$cm, d gËH$‘} Ho$cr, Amåhr H$moUmdahr ˶mÀ¶m j‘Vonj o m OmñV
^ma Q>mH$V Zmhr. hoM cmoH$ ñdJm©V dmñVì¶ H$aUmao AmhoV. Vo VoWMo H$m¶‘
dmñVì¶ H$aVrc. 43 Am{U Amåhr ˶m§À¶m ‘Zm§‘ܶo Omo H$mhr (EH$ Xwgè`mà{V)
Ûof^md (qH$dm AZw{MV {dMma) AgVrc, Vo H$mTy>Z Q>mHy$, ˶m§À¶m ImcyZ
(nmʶmMo Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AgVrc, Am{U Vo åhUVrc, "gd© ñVwVrMm
A{YH$mar A„mh Amho, Á¶mZo Amåhmcm gÝ‘mJ© XmIdyZ BWn¶ªV nmohmoM{dco.
Oa A„mhZo Amåhmcm gai ‘mJ© XmI{dcm ZgVm Va Amåhmcm ‘mJ©Xe©Z àmá
198 Hw$amU
hmoD$ eH$co ZgVo. Am‘À¶m nmcZH$˶m©Mo n¡J~§ a IamoIa g˶mMm (g§Xeo )
KoD$Z Amco hmoV.o ' Am{U EH$ nwH$mam H$ê$Z ˶m§Zm gm§JʶmV ¶oBc
© , "hm Amho
ñdJ©, Á¶mMo dmag Vwåhmcm R>a{dʶmV Amco Amho, Vwåhr Ho$coë¶m H$‘mªÀ¶m
‘mo~Xë¶mV.'
44
Am{U ñdJm©Mo {Zdmgr, ZaH$dmgr¶m§Zm hmH$ XoD$Z åhUVrc H$s,
Am‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Amåhmcm Oo dMZ {Xco hmoV,o Vo (AmVm) Am‘À¶mgmR>r
à˶jmV Amco Amho. Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Vwåhmcm {Xcoco dMZhr à˶jmV
Amco Amho H$m? Vo (ZaH$dmgr) CÎma XoVrc, "hmo¶'. ‘J ˶m§À¶m Xaå¶mZ
EH$ nwH$mam H$aUmam, nwH$mam H$ê$Z gm§Jc o H$s, A„mhH$Sy>Z {Y¸$ma Amho
XþamMmar cmoH$m§da. 45 Oo cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ amoIV AgV Am{U
˶mV (H$mhr) dmH$S>no Um H$mT>ʶmgmR>r à¶ËZ H$arV AgV Am{U Vo ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OrdZmcm ZmH$marV AgV. 46 Am{U ˶m XmoKm§À¶m‘ܶo (åhUOo ñdJ© Am{U
ZaH$ ¶m§À¶m‘ܶo) EH$ (C§M) {d^mOH$ (Amamµ’$) Agoc Am{U ˶mda H$mhr
‘mUgo AgVrc, Or gdmªZm ˶m§À¶m IwUm§Zr AmoiIV AgVrc Am{U Vr
ñdJm©Vrc cmoH$m§Zm nwH$mam H$ê$Z gm§JVrc H$s, Vw‘À¶mda em§Vr hmodmo! ˶m§Zr
AÚmn ñdJm©V àdoe Ho$cocm Zgoc, nU ˶mV àdoe H$aʶmMr Anojm
~miJyZ AgVrc. 47 Am{U Ooìhm ˶m§À¶m ZOam ZaH$dmgr cmoH$m§H$S>o diVrc,
Voìhm Vo åhUVrc, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Amåhmcm ¶m A˶mMmar cmoH$m§V
gm‘rc H$ê$ ZH$mog.' 48 ˶m C§Mmda Agcoco cmoH$ ˶m cmoH$m§Zm hmH$
‘maVrc, Á¶m§Zm Vo ˶m§À¶m IwUm§Zr AmoiIyZ KoVrc, Vo (Amam’$dmco) åhUVrc,
"Vw‘Mm OZg‘wXm¶ Vw‘À¶m H$m‘r Amcm Zmhr, Zm Vw‘Mm ImoQ>m A{^‘mZ
(AmO) Vw‘À¶m H$m‘r Amcm. 49 hoM Vo cmoH$ AmhoV H$m, Á¶m§À¶m{df¶r
Vwåhr enWm KoD$Z gm§JV hmoVm H$s, ˶m§Zm A„mh Amnë¶m H¥$noZo H$Yrhr
CnH¥$V H$aUma Zmhr.' (nU AmO ˶m§Zm gm§{JVco Joco H$s), ñdJm©V àdoe
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 199

H$am, {VWo Vwåhmcm H$moUVohr ^¶ nmoMUma Zmhr, Zm Vwåhr {VWo H$Yr Xþ:Ir
hmoUma.
50
Am{U ZaH$dmgr ñdJ©{Zdmgr¶m§Zm hmH$ ‘mê$Z åhUVrc, "H$mhr nmUr
qH$dm A„mhZo (ñdJm©V {Zdm©hmgmR>r) Vwåhmcm Oo H$mhr {Xco Amho, ˶m‘Yrc
H$mhrVar Amåhmcm Úm.' ˶mda ñdJ©{Zdmgr CÎma XoVrc, "¶m XmoÝhr dñVy
A„mhZo g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§da {Z{fÕ R>adcoë¶m AmhoV.' 51 (˶m§À¶mgmR>r)
Á¶m§Zr Amnë¶m Y‘m©cm H$a‘UwH$sMm d IoimMm {df¶ ~Zdcm hmoVm d Á¶m§Zm
(¶m) OJmVrc OrdZmZo Ymo³¶mV Q>mH$co hmoV.o (A„mh åhUoc) "Va AmO
Amåhrhr ˶m§Zm {dgê$Z OmD$, Ogo Vo ¶m (’¡$gë¶mÀ¶m) {XdgmÀ¶m ^oQ>rg
{dgaco Am{U Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ZmH$marV am{hco.'
52
Am{U Amåhr {ZpíMVM ˶m§Zm EH$ Agm J«W§ àXmZ Ho$cm Amho d ˶mV
Amåhr kmZmÀ¶m AmYmao g{dñVa dU©Z Ho$coco Amho d Vmo (J«W§ ) lÕm R>do Umè¶m
cmoH$m§gmR>r ‘mJ©Xe©Z d H¥$nm Amho. 53 Vo (AlÕmd§V cmoH$) ˶m‘ܶo {Xcocm
Bemam à˶jmV ¶oʶmMr àVrjm H$arV AmhoV H$s H$m¶? Á¶m {Xder Vmo (Bemam)
à˶jmV ¶oBc© ˶m {Xder, nydu Á¶m§Zm ˶mMm {dga nS>cm hmoVm, Vo åhUVrc,
"Am‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoco n¡J~§ a IamoIa g˶mMm g§Xeo KoD$Z Amco
hmoV,o Va AmVm Amåhmcm Am‘Mr ‘ܶñWr H$aUmao H$moUr ‘ܶñW cm^Vrc H$m?
qH$dm Amåhmcm OJmV naV nmR>dUo e³¶ Amho H$m, åhUOo Amåhr nydu Or (dmB©Q>)
H¥$˶o H$arV hmoVmo, ˶mnojm doJir H¥$˶o Amåhmcm H$aVm ¶mdr?' ˶m§Zr IamoIaM
ñdV:À¶m {OdmMo ZwH$gmZ H$ê$Z KoVco Amho Am{U Á¶m ImoQ>çm Jmoï>r ˶m§Zr aMë¶m
hmo˶m, (AmVm) ˶m§À¶mnmgyZ Zmhrem Pmcoë¶m AmhoV.
54
¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, Vw‘Mm nmcZH$Vm© A„mh Amho Á¶mZo ghm
{XdgmV (åhUOo ghm H$mcI§S>mV) AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Mr {Z{‘©Vr Ho$cr.
‘J Vmo qghmgZmda {damO‘mZ Pmcm. Vmo amÌrZo {Xdgmcm PmHy$Z Q>mH$Vmo, (Vo)
200 Hw$amU
EH$‘oH$mÀ¶m ‘mJo doJmZo ¶oV AgVmV. Am{U ˶mZo gy¶© d M§Ð Am{U Vmao
{Z‘m©U Ho$co. gd© ˶mÀ¶m AmkoÀ¶m AYrZ AmhoV. cjmV R>do m, (gd©)
˶mMrM {Z{‘©Vr Amho åhUyZ (gdmªda) AmXoe ˶mMmM AgUma Amho. ’$ma
g‘¥Õemcr Amho A„mh, Omo gd© OJm§Mm nmcZH$Vm© Amho. 55 A{Ve¶
crZVoZo Am{U JwánUo (AmËå¶mÀ¶m AmdmOmZo) Amnë¶m nmcZH$˶m©g‘moa
{dZdUr H$am. {ZpíMVM ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmao cmoH$ ˶mcm {චZmhrV.
56
(bmoH$m§Zmo!) gwì¶dñWm Agcoë¶m ^yVcmda CËnmV ‘mOdy ZH$m. Am{U
‘ZmV ^¶ d Amem R>do Zy ˶mMmM Ymdm H$am. {ZpíMVM A„mhMr H¥$nm
gËH$‘} H$aUmè¶m cmoH$m§À¶m Zoh‘r g‘rn Amho.
57
Am{U Vmo A„mhM Amho, Omo Amnë¶m H¥$noAmYr ew^dmVm© åhUyZ (‘mog‘r)
dmao nmR>drV AgVmo Am{U Ooìhm ho dmao Amnë¶mgmo~V (nmʶmZo ^acoc)o T>J KoD$Z
¶oVmV, Voìhm Amåhr ˶m T>Jm§Zm ‘¥V O{‘ZrÀ`m {XeoZo didVmo. ‘J ˶mÛmao Amåhr
O{‘Zrda nmʶmMm dfm©d H$aVmo. Am{U ˶mnmgyZ Amåhr gd© àH$maMr ’$io {Z‘m©U
H$aVmo. AJXr AemM àH$mao Amåhr ‘¥Vm§Zm {Od§V H$ê$Z ~mhoa H$mTy>. H$Xm{MV Vwåhr
(¶m {ZarjUmnmgyZ) YS>m ¿¶mdm, (hr Anojm). 58 Or O‘rZ Mm§Jcr Amho, {VMo
(^anya) nrH$ {VÀ¶m nmcZH$˶m©À¶m AmkoZo ¶oV.o Va CcQ>njr Or O‘rZ {ZH¥$ï>
Amho {VÀ¶m‘ܶo Xþgao H$mhr Zmhr Va ’$º$ {Zén`moJr Ago nrH$ ¶oV.o AemàH$mao
Amåhr Am‘À¶m g§Xeo m§Mo {d{dY n¡cy ñnï> H$ê$Z XmIdV AgVmo, (˶m§À¶m ^ë¶mgmR>r)
Oo Am^ma 춺$ H$aUmao AmhoV.
59
Amåhr "Zyh' cm ˶mÀ¶m cmoH$m§H$S>o nmR>dco, Am{U Vmo åhUmcm, "ho
‘m¶m g‘mO~m§Ydm§Zmo! Ho$di A„mhMr CnmgZm H$am, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam
H$moUrhr Vw‘À¶mgmR>r CnmgZo¶mo½¶ Zmhr. ‘cm Vw‘À¶m ~m~VrV ˶m ^¶§H$a
{XdgmÀ¶m {ejoMr {^Vr dmQ>V.o ' 60 ˶mÀ¶m g‘mOmVrc à‘wIm§Zr åhQ>c,o
"Amåhr Va nmhV AmhmoV H$s, Vy CKS>nUo dmQ> MwH$cocm Amhog.' 61 (˶mda)
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 201

Zyh åhUmcm, "‘m¶m g‘mO ~m§Ydm§Zmo! ‘r dmQ> MwH$cocmo Zmhr, ‘r Va g§nUy ©


{dídmÀ¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z nmR>{dʶmV Amcocm EH$ g§Xeo dmhH$ Amho. 62
‘r ‘m¶m nmcZH$˶m©Mo g§Xeo Vw‘À¶mn¶ªV nmoMdrV Amho, Am{U ‘r Vw‘Mm
{hVqMVH$ Amho. H$maU A„mhH$Sy>Z ‘cm Aem (Jmoï>r) ‘mhrV Pmcoë¶m
AmhoV, Á¶m Vwåhmcm ‘mhrV ZmhrV. 63 Vwåhmcm ¶mMo Zdc dmQ>Vo H$m H$s,
Vw‘À¶m‘YrcM EH$m 춺$sÛmao Vw‘À¶mH$S>o Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mo g§Xeo ¶mdoV,
¶mgmR>r H$s, ˶mÛmao ˶mZo Vwåhmcm gmdY H$amdo, åhUOo Vwåhr A„mhMo ^¶
~miJmdo, Am{U Vw‘À¶mda (˶mMr) H¥$nm ìhmdr. (¶mVrc H$moUVrhr Jmoï>
AmíM¶© dmQ>ʶmgmaIr Zmhr).' 64 nU ˶m§Zr ˶mcm ImoQ>o R>adco, åhUyZ
Amåhr ˶mg Am{U Zm¡H$o V ˶mÀ¶m~amo~a Agcoë¶m cmoH$m§Zm dmMdco. Am{U
Á¶m§Zr Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dco hmoV,o ˶m§Zm Amåhr ~wS>dco; IamoIa Vo
Am§Yio cmoH$ hmoV.o
65
Am{U "AmX' (¶m O‘mVrH$S>)o Amåhr ˶m§Mm ^mD$ hÿX ¶mg nmR>dco.
Vmo åhUmcm, "ho ‘m¶m cmoH$m§Zmo! Ho$di A„mhMrM CnmgZm H$am, ˶mÀ¶m{edm¶
Vw‘Mm H$moUrhr Cnmñ¶ Zmhr, Va ‘J Vwåhr A„mhMo ^¶ ~miJV Zmhr H$m?
66
˶mÀ¶m O‘mVrVrc à‘wI bmoH$ Oo g˶ ZmH$maUmè¶m§nH¡ $s hmoV,o åhUmbo,
"Amåhr Va Vwcm ‘yI© Agë¶mMo nmhV AmhmoV. Am{U Amåhmcm (Agohr)
dmQ>Vo H$s, Vy ImoQ>maS>m Amhog.' 67 (˶mda) hÿX åhUmcm, "ho ‘m¶m
g‘mO~m§Ydm§Zmo! ‘m¶m‘ܶo H$gcmhr ‘yIn© Um Zmhr. CcQ> ‘r Va g§nUy ©
{dídmÀ¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcocm g§Xeo dmhH$ (n¡J~§ a) Amho. 68 ‘r ‘m¶m
nmcZH$˶m©Mo g§Xeo Vw‘À¶mn¶ªV nmoMdrV Amho. Am{U ‘r Vw‘Mm {hVqMVH$ d
àm‘m{UH$ (g§Xeo dmhH$) Amho. 69 Vwåhmcm ¶m Jmoï>rMo AmíM¶© dmQ>Vo H$m H$s,
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶m‘YrcM EH$m 춺$sÛmao Vw‘À¶mH$S>o EH$
CnXoe Amcm Amho ¶mgmR>r H$s, (˶m CnXoemÛmao) ˶mZo Vwåhmcm gmdY
202 Hw$amU
H$amdo. Va (Vr doi) AmR>dm, Ooìhm ˶mZo Vwåhmcm ZyhÀ¶m cmoH$m§ZV§ a CÎmam{YH$mar
~Zdco, VgoM Vwåhmcm O~aXñV emar[aH$ ~i àXmZ Ho$co. Va Vwåhr A„mhÀ¶m
H¥$nmàgmXm§Mo ñ‘aU H$am åhUOo Vw‘Mo ^co hmoBc © .'
70
hÿXÀ¶m cmoH$m§Zr åhQ>c,o "Vy Am‘À¶mH$S>o Ho$di ¶mgmR>rM Amcm
Amhog H$m H$s, Amåhr Ho$di A„mhMrM CnmgZm H$amdr Am{U Am‘Mo
dmS>dS>rc Á¶m§Mr CnmgZm H$arV AgV, ˶m§Zm gmoS>y Z Úmdo? Á¶m {ejoMr
Y‘H$s Vy Amåhmcm XoVmog, Vr {ejm Am‘À¶mH$S>o KoD$Z ¶o, Oa Vy Vw¶m
~mocʶmV Iam Amhog Va.' 71 (˶mda) hÿX åhUmcm, "Vwåhr AmYrM Vw‘À¶m
nmcZH$˶m©H$Sy>Z {Y¸$mamZo Am{U g§VmnmZo doT>co Jocc o o AmhmV. Vwåhr ˶m
(nmoH$i) Zmdm§À¶m ~m~VrV ‘m¶mer {ddmX KmcV AmhmV H$m, Or Zmdo Vwåhr
Am{U Vw‘À¶m dmS>d{S>cm§Zr R>do cr AmhoV d Á¶m§À¶mg§~Y§ mV A„mhZo H$moUVohr
à‘mU nmR>dcoco Zmhr? Va ‘J àVrjm H$am, ‘rhr Vw‘À¶m~amo~a àVrjm
H$arV Amho.' 72 ‘J Amåhr Am‘À¶m H¥$noZo hÿXcm d ˶mÀ¶m~amo~a Agcoë¶m
cmoH$m§Zm dmMdco Am{U ˶m§Zm g‘yi Zï> H$ê$Z Q>mH$co Oo Am‘À¶m g§Xeo m§Zm
ImoQ>o R>adrV hmoVo Am{U Vo {dídmg R>do Umao (cmoH$) ZìhVo.
73
VgoM g‘yX (¶m O‘mVr)H$S>o Amåhr ˶m§Mm ^mD$ gmcohcm nmR>dco.
Vmo åhUmcm, "ho ‘m¶m g‘mO~m§Ydm§Zmo! Ho$di A„mhMrM CnmgZm H$am,
˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam Vw‘Mm H$moUrhr Cnmñ¶ Zmhr. AmVm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
Vw‘À¶mH$S>o g˶mMo ñnï> à‘mU Amcoco Amho. hr A„mhMr gm§S>Ur Vw‘À¶mgmR>r
EH$ IyU Amho. Va A„mhÀ¶m O{‘Zrda MaʶmgmR>r {Vcm gmoS>y Z Úm. {Vcm
H$gcrhr BOm nmoMdy ZH$m, AݶWm Vwåhmcm ’$ma ‘moR>çm {ejocm gm‘moao Omdo
cmJoc.' 74 Am{U AmR>dm, Ooìhm ˶mZo Vwåhmcm "AmX' (¶m O‘mVr) Z§Va
˶m§Mo CÎmam{YH$mar ~Z{dco. Am{U (¶m) n¥Ïdrda Vwåhmcm dg{dco, Vwåhr
{VÀ¶m ‘¡XmZmda ñdV:gmR>r ‘hmc C^o H$aVm Am{U nd©Vm§Zm H$moê$Z ˶mV Kao
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 203

~Z{dVm. Va A„mhÀ¶m H¥$nmàgmXm§Mo ñ‘aU H$am Am{U O{‘Zrda CËnmV


‘mOdy ZH$m.
75
nU ˶mÀ¶m O‘mVrVrc J{d©ð> à‘wI, ˶m lX²Ymd§Vm§Zm åhUmco Oo
(g‘mOmV) Xþ~c © ‘mZco Om¶Mo, "gmcoh, Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcocm
n¡J~§ a Agoc Agm {dídmg (IamoIa) Vwåhmcm dmQ>Vmo H$m?' ˶m§Zr CÎma
{Xco, "Á¶m g§Xeo mgh ˶m§Zm nmR>{dʶmV Amco Amho ˶mda Amåhr {ZpíMVnUo
{dídmg R>odVmo.' 76 (˶mda) Vo J{d©ð> cmoH$ åhUmco, "nU Amåhr Va (Vmo
g§Xeo ) ZmH$maV AmhmoV, Á¶mda Vwåhr {dídmg R>do Vm.' 77 Am{U ‘J ˶m§Zr
(H«$y a[a˶m) ˶m gm§S>UrMr H$Îmc Ho$cr Am{U ‘moR>çm ‘JéarZo Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m AmXoemcm AmìhmZ {Xco. åhUmco, "ho gmcoh, Vy Oa IamoIaM
n¡J~§ a Agerc Va Vy Á¶m {ejoMr Amåhmcm Y‘H$s XoV hmoVmg, Vr ({ejm)
Am‘À¶mda KoD$Z ¶o.' 78 ˶mZ§Va (AMmZH$) ^yH$§ nmMo g§H$Q> ˶m§À¶mda
MmcyZ Amco, Am{U Vo (˶m gH$mir) Amnë¶m Kam§V nmcWo nSy>Z am{hco. 79
Am{U (n¡J~§ a) gmcoh, Ago åhUV ˶m§À¶mnmgyZ Xÿa {ZKyZ Jocm H$s, ‘m¶m
g‘mO ~m§Ydm§Zmo! ‘r ‘m¶m nmcZH$˶m©Mm g§Xeo Vw‘À¶mn¶ªV nmoM{dcm Amho.
Am{U Vw‘Mo (Iyn Iyn) {hV qM{Vco, nU (Vwåhr cmoH$ Ago AmhmV H$s),
Vwåhr {hVqMVH$m§Zm ng§V H$arV Zmhr.
80
Am{U (AmR>dm) Ooìhm Amåhr (n¡J~§ a) cyVcm nmR>{dco, Voìhm Vmo
Amnë¶m cmoH$m§Zm åhUmcm, "OJmV Vw‘À¶mnydu H$moUrhr Ho$co Zmhr, Ago CKS>
{Zb©‚mVoMo H¥$˶ Vwåhr H$arV AmhmV? 81 Vwåhr {ó¶m§Zm gmoS>y Z nwéfm§H$S>o
H$m‘dmgZoÀ¶m nyVugmR>r OmVm. (EdT>Mo ) Zìho Va, Vwåhr gd© àH$maÀ¶m
‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmao cmoH$ AmhmV.' 82 nU ˶mÀ¶m cmoH$m§Zr ¶m {edm¶
Xþgao CÎma {Xco Zmhr, (åhUmco), "¶m§Zm Amnë¶m dñVrVyZ ~mhoa hmH$cyZ
cmdm, ho ñdV:cm ‘moR>o n{dÌ g‘OV AmhoV.' 83 eodQ>r Amåhr "cyV' cm
204 Hw$amU
Am{U ˶mÀ¶m Hw$Qw>~§ mVrc gdmªZm dmMdco, ’$º$ ˶mÀ¶m nËZrcm gmoS>y Z, Or
‘mJo amhUmè¶m§nH¡ $s hmoVr. 84 Am{U Amåhr ({dZmeH$mar) nmdgmMm ˶m§À¶mda
dfm©d Ho$cm, Va nmhm, nmnr cmoH$m§Mm eodQ>r A§V H$gm Pmcm!
85
Am{U ‘{X¶Z (ZmdmÀ¶m O‘mVrH$S>)o Amåhr ˶m§Mm ^mD$ ewE~o ¶m
(n¡J~§ amcm) nmR>{dco, Vmo åhUmcm, "ho ‘m¶m cmoH$m§Zmo! ’$º$ A„mhMr
CnmgZm H$am, ˶mÀ¶m{edm¶ Vw‘Mm Xþgam H$moUrhr Cnmñ¶ Zmhr. AmVm Vw‘À¶mH$S>o
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z g˶mMo ñnï> à‘mU Amcoco Amho. Va Vwåhr (Vw‘À¶m
gd© ì¶dhmamV) dOZ Am{U ‘mn (AJXr) ~amo~a Úm Am{U cmoH$m§Zm Úmd¶mÀ¶m
(˶m§À¶m h¸$m§À¶m) dñVy‘§ YyZ H$moUVmhr ^mJ ˶m§Zm H$‘r H$ê$Z XoD$ ZH$m.
VgoM YaVrda AamOH$Vm ngady ZH$m, Ooìhm H$s, BWo gd© gwì¶dñWm
àñWm{nV H$aʶmV Amcocr Amho. ho (gd© CnXoe) Vw‘À¶m {hVmMo AmhoV, Oa
Vwåhr gƒo lÕmd§V Agmc. 86 Am{U lÕmd§Vm§Zm ^¶^rV H$aʶmÀ¶m hoVZy o
Am{U ˶m§Zm A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ Xÿa ZoʶmgmR>r VgoM A„mhÀ¶m ‘mJm©V
dmH$S>no Um H$mT>ʶmgmR>r añ˶m§da X~m Yê$Z ~gy ZH$m, (Q>nZy ~gy ZH$m).
Am{U (Vr doi) AmR>dm Ooìhm Vwåhr ’$ma Aën g§»¶oV hmoVm. Voìhm (H$emàH$mao)
˶mZo Vw‘À¶m g§»¶oV dmT> Ho$cr. Va g‘OyZ ¿¶m H$s, Á¶m§Zr AamOH$VmnyU©
H¥$˶o Ho$br, ˶m§Mm eodQ> H$gm Pmcm! 87 Am{U Oa Vw‘À¶m‘ܶo EImXm JQ>
Agm Agoc H$s, Á¶mMm ‘m¶m~amo~a Oo g§Xeo nmR>dʶmV Amco Amho, ˶mda
{dídmg Amho Am{U EImXm JQ> ˶mda {dídmg R>do V Zmhr. Va A„mh
Am‘À¶m‘ܶo {ZU©¶ H$arn¶ªV Yra Yam. Am{U Vmo gdm©V loð> {ZU©¶ H$aUmam
Amho.'
88
˶mÀ¶m g‘mOmVrc à‘wI, Oo CÕQ> hmoV,o åhUmco, "ho ewE~o Vwcm
Am{U Vw¶m~amo~a Agcoë¶m lÕmd§Vm§Zm Amåhr {ZpíMVnUo Am‘À¶m dñVrVyZ
~mhoa KmcdyZ XoD$. qH$dm Vwcm Am‘À¶m Y‘m©V naV ¶mdo cmJoc.' ˶mda
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 205

ewE~o åhUmcm, "Amåhmcm Vw‘À¶m Y‘m©Mm {VQ>H$mam Agcm Var XoIrc


(Amåhr ˶mV naV ¶mdo) H$m? 89 Amåhr AmVm Vw‘À¶m ‘mJm©da naV Amcmo
Va Amåhr A„mh{déÕ (OmUyZ~wOZy ) ImoQ>çm Jmoï>r aMUmao R>ê$, Ooìhm H$s,
A„mhZo Amåhmcm (˶m ImoQ>çm Jmoï>tnmgyZ) ‘wº$s {Xcr. Amåhr AmVm ˶m
‘mJmªda naVmdo, hr H$ënZmhr H$adV Zmhr, nU Am‘À¶m nmcZH$˶m© A„mhMrM
Ver BÀN>m Pmë¶mg (Jmoï> doJir Amho). à˶oH$ dñVycm Am‘À¶m
nmcZH$˶m©À¶m Amnë¶m kmZmZo doT>cc o o Amho. Amåhr Am‘À¶m nmcZH$˶m©da
{dídmg R>do Vmo. ho à^y! g˶ CKS> H$ê$Z Am‘À¶m d Am‘À¶m cmoH$m§‘ܶo Vy
{ZU©¶ H$a. Vy gdm©V loð> {ZU©¶ H$aUmam Amhog.' 90 ˶mÀ¶m O‘mVrVrc
à‘wI Oo g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ hmoV,o åhUmco, "Oa Vwåhr ewE~o Mo AZwgaU
H$amc Va Vwåhr {ZpíMVM Zme nmdmc.' 91 ˶mZ§Va (eodQ>r) Vo ^yH$§ nmÀ`m
VmdS>rV gmnS>c.o (Am{U Ooìhm) gH$mi Pmcr Vo Amnë¶m Kam§V nmc϶m
AdñWoV nS>coco hmoVo. 92 Á¶m§Zr ewE~o cm ImoQ>o R>a{dco hmoV,o (˶m§Mr Aer
AdñWm Pmcr) H$s, OUy H$mhr Vo VoWo H$Yr dmñVì¶ H$arVM ZìhVo. Á¶m§Zr
ewE~o cm ImoQ>o R>a{dco VoM (eodQ>r) gd© J‘mdUmao ~Zco. 93 Am{U ewE~o
Ago åhUV ˶m§À¶mnmgyZ Xÿa {ZKyZ Jocm, "‘m¶m g‘mO~m§Ydm§Zmo! ‘r ‘m¶m
nmcZH$˶m©Mo g§Xeo Vw‘À¶mn¶ªV nmoMdco Amho. Am{U nyU© H$iH$irZo Vwåhmcm
CnXoe Ho$cm Amho, (AemàH$mao J§^raVmnydH© $ ‘r ‘mPr O~m~Xmar nyU© Ho$cocr
Amho). Va AmVm ‘r ˶m cmoH$m§~Ôc H$emcm emoH$ H$ê$ Á¶m§Zr g˶
ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm?'
94
Ooìhmhr Amåhr H$moU˶mhr dñVrV EImXm n¡J~§ a nmR>{dcm, ˶m
dñVrVrc cmoH$m§Zm Amåhr H$ï> Am{U {dnÎmrZo J«mgyZ Q>mH$co, ¶m hoVZy o H$s,
˶m§Zr {dZ‘« hmoD$Z (A„mhg‘moa) eaU ¶mdo. 95 Am{U ‘J Amåhr ˶m§À¶m
dmB©Q> pñWVrcm gwpñWVrV n[ad{V©V Ho$co, Á¶mÛmao ˶m§Mr ’$ma ^a^amQ> Pmcr
206 Hw$amU
d Vo åhUy cmJco, "Aem àH$maMr gwI-Xþ:Io Am‘À¶m dmS>d{S>cm§À`m XoIrc
dmQ>çmcm Amcr hmoVr.' ‘J Amåhr ˶m§À¶m AMmZH$ ‘wg³¶m Amdië¶m.
Am{U ¶mMr ˶m§Zm (Oamerhr) H$ënZm ZìhVr. 96 Am{U ˶m dñ˶m§‘Yrc
cmoH$m§Zr Oa lÕoMm A§JrH$ma Ho$cm AgVm Am{U (A„mhMo) ^¶ ~miJco
AgVo, Va Amåhr {ZpíMVM AmH$me d YaVrVyZ ˶m§À¶mda H¥$nmdfm©d Ho$cm
AgVm (Am{U Am‘À¶m H¥$nmàgmXm§Mr Xmao ˶m§À¶mgmR>r Iwcr Ho$cr AgVr),
na§Vw ˶m§Zr g˶ ZmH$maco, åhUyZ Amåhr ˶m§Zm ˶m§À¶m H$‘mB©À¶m ‘mo~Xë¶mV
’¡$cmda KoVco. 97 ¶m dñ˶m§Vrc cmoH$ ¶mnmgyZ ñdV:cm gwa{jV g‘OVmV
H$m H$s, Am‘Mr {ejm amÌrÀ¶m doir ˶m§À¶mda MmcyZ ¶oD$ eH$Vo, Ooìhm Vo
Pmoncoco AgVrc. 98 qH$dm Vo ¶mnmgyZ (ñdV:cm) gwa{jV g‘OVmV H$m,
(åhUOo Vo Ago g‘OyZ AmhoV H$m) H$s, Am‘À¶m {ejoMo (g§H$Q>) ˶m§À¶mda
^a{Xdgm ¶oD$ eH$V Zmhr, Ooìhm Vo IoiV AgVrc. (åhUOo ˶m§Zr ñdV:cm
H$Yrhr gwa{jV g‘Oy Z¶o). 99 Va ho cmoH$ A„mhÀ¶m ¶w³Ë¶m§nmgyZ ñdV:cm
gwa{jV g‘OVmV H$m? A„mhÀ¶m ¶w³Ë¶m§nmgyZ VoM cmoH$ ñdV:cm gwa{jV
g‘OVmV, Oo ~a~mX hmoUmao AmhoV.
100
˶m cmoH$m§Zm H$mhr ~moY cm^cm Zmhr H$m, Oo nydu hmoD$Z Jocëo ¶m
cmoH$m§À¶m OmJr O{‘ZrMo dmag ~Zco H$s, Amåhr BpÀN>co Va ˶m§À¶m
nmnm§À¶m {ejonmoQ>r Amåhr ˶m§Zm VmdS>rV KoD$, nU Amåhr ˶m§À¶m öX¶mMr
H$dmS>o AemàH$mao ~§X H$ê$ eH$Vmo, Á¶m‘wio ˶m§Zm ‘mJ©Xe©ZmMo ~moc EoH$y
¶oUma ZmhrV. 101 (nyduÀ¶m) ¶m Aem H$mhr dñ˶m hmo˶m, Á¶m§Mo d¥Îmm§V
Amåhr Vwåhmcm EoH$drV AmhmoV. ˶m§Mo n¡J~§ a g˶mMo gd© ñnï> à‘mU KoD$Z
˶m§À¶mH$S>o Amco hmoV,o nU Á¶mcm ˶m§Zr EH$Xm ImoQ>o R>a{dco hmoV,o ˶mda Vo
(H$Yrhr) {dídmg R>do Umao ZìhVo. AemàH$mao A„mh A{dídmg XmIdUmè¶m§À¶m
öX¶mMr H$dmS>o (g˶mgmR>r) ~§X H$ê$Z Q>mH$Vmo. (åhUOo ˶mZ§Va ˶m§À¶m
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 207
102
öX¶mV "g˶' H$Yr XmIc hmoV Zmhr). Am{U Amåhmcm ˶m§À¶mn¡H$s
~hþVHo $ Amnë¶m dm¶Úmer B‘mZ Z amIUmaoM AmT>ico AmhoV. VgoM ~hþVHo $
Amkm ^§J H$aUmao ({dÐmohr) Agë¶mMoM AmT>ico AmhoV.
103
Am{U ˶m§À¶mZ§Va Amåhr ‘ygmcm Am‘Mo g§Xeo XoD$Z {’$aAm¡Z (˶m
H$mimVrc amOm) d ˶mMo gaXma ¶m§À¶mH$S>o nmR>{dco. nU ˶m§Zr (Am‘À¶m
g§Xeo m§Zm) OmUyZ~wOZy ZH$ma {Xcm. Va nmhm, ¶m CnÐdr cmoH$m§Mm eodQ> H$gm
Pmcm. 104 ‘ygm åhUmcm, "ho {’$aAm¡Z! ‘r g‘ñV {dídmÀ¶m nmcZH$˶m©Mm
g§Xeo dmhH$ åhUyZ Amcmo Amho. 105 ‘cm A„mh{df¶r g˶m{edm¶ Aݶ
H$mhr ~mocUo e³¶M Zmhr. ‘r Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o ñnï> à‘mU
KoD$Z Amcmo Amho. Va Vy ~Zr BòmB©c (¶m O‘mVrcm) ‘m¶m gmo~V OmD$ Xo.'
106
˶mda {’$aAm¡Z (amOm) åhUmcm, "Vy (EImXo) g§H$o V{MÝh KoD$Z
Amcm Amhog. Am{U Vy Oa g˶dMZr Amhog Va Vo (Am‘À¶mg‘moa) àñVwV
H$a.' 107 (n¡J~§ a) ‘ygmZo Amncr cmR>r O{‘Zrda Q>mH$cr, Am{U nmhmdo Va
H$m¶ Vr (cmR>r) gmnmÀ¶m ê$nmV àH$Q> Pmcr. 108 Am{U ˶mZo Amncm hmV
~mhoa H$mT>cm Va nmhUmè¶m§Zm Vmo A{Ve¶ MH$MH$sV {Xgy cmJcm. 109
{’$aAm¡ZÀ¶m O‘mVrÀ¶m à‘wIm§Zr (åhUOo gaXmam§Zr) åhQ>co H$s, hm ’$ma
Hw$ec OmXÿJma Amho. 110 Vmo Vwåhmcm Vw‘À¶m Xoem~mhoa KmcdyZ cmdy BpÀN>Vmo,
({’$aAm¡ZZo Amnë¶m gaXmam§Zm åhQ>c)o "Va (¶m~Ôc) AmVm Vw‘Mo H$m¶ ‘V
Amho?' 111 Vo åhUmco, "‘ygmcm Am{U ˶mÀ¶m ^mdmcm WmoS>m doi g§Yr Úmdr
Am{U gd© eham§V Xd§S>rdmco nmR>dmdoV. 112 ˶m§Zr gd© nma§JV OmXÿJmam§Zm
Vw‘À¶mH$S>o KoD$Z ¶mdo.'
113
Am{U Vo (gd©) OmXÿJma {’$aAm¡ZH$S>o Amco Am{U åhUmco, "Amåhr
¶eñdr Pmcmo Va Amåhmcm ~jrg {‘iUma Zm?' 114 (˶mda) {’$aAm¡Z
åhUmcm, "hmo Adí¶ {‘ioc Am{U VgoM Vwåhmcm ‘m¶m {ZH$Q>dVu`m§‘Ü`ohr
208 Hw$amU
115
ñWmZ {‘ioc.' OmXÿJma åhUmco, "ho ‘ygm! EH$Va Vy (VwPr cmR>r) àW‘
’o$H$erc H$s, Amåhr (àW‘) ’o$H$mdo.' 116 ‘ygmZo åhQ>c,o "VwåhrM (AmYr)
’o$H$m.' Am{U Ooìhm ˶m§Zr Amnë¶m (Xmoè¶m d cmR>çm) ’o$H$ë¶m, Voìhm ˶m§Zr
cmoH$m§À¶m S>mùo ¶m§Zm ^wai nmS>cr. Am{U ˶m§Zr cmoH$m§Zm ^¶M{H$V Ho$co d
OmXÿMm ’$ma ‘moR>m Ioi gmXa Ho$cm 117 Am{U Amåhr ‘ygmcm (Am‘À¶mH$Sy>Z)
àoaUm XoD$Z åhQ>c,o "VwPr cmR>r Imcr ’o$H$,' Am{U Voìhm nmhmdo Va H$m¶?
˶m§Zr gm|J H$ê$Z Cä¶m Ho$coë¶m Jmoï>r, {VZo {JiyZ Q>mH$ë¶m. 118 AemàH$mao
g˶ à~i R>aco (g˶mMm {dO¶ Pmcm) Am{U ˶m§Zr Oo H$mhr ~Z{dco hmoV,o Vo
gd© g§nïw >mV Amco. 119 AemàH$mao {’$aAm¡Z Am{U ˶mMr ‘mUgo (nyUn© Uo)
nam^yV d An‘m{ZV Pmcr. 120 Am{U OmXÿJma (cJoM) ZV‘ñVH$ Pmco. 121
Am{U åhUmco, "Amåhr (AmVm) g‘ñV {dídmÀ¶m nmcZH$˶m©da {dídmg R>do Umao
~Zcmo AmhmoV. 122 ‘ygm d hmê$ZÀ¶m nmcZH$˶m©da.'
123
(ho gd© nmhÿZ) {’$aAm¡Z åhUmcm, "‘r Vwåhmcm nadmZJr XoʶmnyduM
Vwåhr ˶mÀ¶mda {dídmg 춺$ H$arV AmhmV, hm Z¸$sM (Vwåhr gdmªZr)
aMcocm H$Q> Amho, (Vmo H$Q>) ¶m ehamV Vwåhr ¶m hoVZy o aMcm Amho H$s,
¶mVrc a{hdmem§Zm ¶oWZy ~mhoa Kmcdmdo. nU Vwåhmcm (¶mMm n[aUm‘) cdH$aM
{XgyZ ¶oBc © . 124 ‘r {ZpíMVnUo Vw‘Mo hmV Am{U nm¶ {déÕ ~mOyZ§ r H$mnyZ
Q>mH$sZ, (åhUOo COdm hmV Va S>mdm nm¶), ˶mZ§Va Vwåhm gdmªZm EH${ÌV
gwimda MT>drZ.' 125 ˶m§Zr CÎma {Xco, "Va ‘J Amåhr {ZpíMVM Am‘À¶m
nmcZH$˶m©H$S>o naV OmD$.' 126 (ho {’$aAm¡Z!) Vy Am‘À¶mda Ho$di ¶mM
H$maUmdê$Z gyS> CJdy BpÀN>Vmog H$s, Am‘À¶m nmcZH$˶m©Mo g§Xeo Ooìhm
Am‘À¶mg‘moa Amco, Voìhm ˶mMm Amåhr ñdrH$ma Ho$cm. ho à^y! Amåhmcm
Y¡¶© (ghZeº$s) àXmZ H$a Am{U Amåhmcm Vwcm eaU Amcoë¶m pñWVrVM
‘aU ¶oD$ Xo.
gyah-07. Ac-Amamµ’$ 209
127
{’$aAm¡ZÀ¶m O‘mVrVrc gaXma (à‘wI) ({’$aAm¡Zcm) åhUmco, "Vy
‘ygm Am{U ˶mÀ¶m cmoH$m§Zm amÁ¶mV AZmMma ‘mO{dʶmgmR>r, VgoM Vy d
Vw¶m Cnmñ¶m§nmgyZ (Vw¶m cmoH$m§Zm) Xÿa H$aʶmgmR>r, ‘moH$mQ> gmoS>y Z XoUma
Amhog H$s H$m¶?' (˶mda) {’$aAm¡Z åhUmcm, "Amåhr (‘ygmÀ¶m O‘mVrVrc)
nwÌm§Mr h˶m H$ê$ Am{U ˶m§À¶m {ó`m§Zm {Od§V R>do .y Amåhmcm ˶m§À¶mda nyU©
gm‘϶© àmá Amho.' 128 ‘ygm Amnë¶m cmoH$m§Zm åhUmcm, "A„mhH$S>o gmhmæ¶mMr
¶mMZm H$am Am{U Y¡¶© ~miJm, g§nUy © O‘rZ A„mhMrM Amho, Vmo Amnë¶m
^º$m§n¡H$s BpÀN>Vmo ˶mg {VMm dmag ~ZdVmo. Am{U A„mhMo ^¶
~miJUmè¶m§MMo eodQ>r ^co hmoUma Amho.' 129 ‘ygmÀ¶m cmoH$m§Zr (‘ygmcm)
åhQ>c,o "Vy Am‘À¶mH$S>o ¶oʶmnyduhr Am‘Mm N>i Ho$cm Jocm, Vy Am‘À¶mH$S>o
Amë¶mZ§Vahr Am‘Mm N>i hmoV Amho.' ‘ygm åhUmcm, "cdH$aM Vw‘Mm
nmcZH$Vm© Vw‘À¶m eÌyMm Zm¶ZmQ> H$aoc Am{U Vwåhmcm O{‘ZrMm dmag
~Zdoc, ‘J nmhrc H$s, Vwåhr H$em àH$maMo H$‘© H$aVm.'
130
Am{U Amåhr {’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§Zm XþîH$mi Am{U ’$im§Mr Q>M§ mB©
{Z‘m©U H$ê$Z {ejm {Xcr, åhUOo Á¶m¶moJo ˶m§Zr ~moY ¿¶mdm. 131 nU Ooìhm
˶m§Zm gwImMo {Xdg ¶oV, Voìhm Vo åhUV H$s, ho Va Am‘Mo h¸$M Amho.
Am{U Ooìhm ˶m§À¶mda EImXo g§H$Q> H$mogiV Ago, Va Vo ˶mg ‘ygm d
˶mÀ¶mgh Agcoë¶m cmoH$m§Mm Aew^nUm åhUV. Iao Va ˶m§À¶m Aew^nUmMo
à¶moOZ A„mhH$S>o Amho, nU ˶m§À¶mn¡H$s AZoH$OU OmUV ZmhrV. 132
Am{U Vo (‘ygmcm) åhUmco, "Am‘À¶mda ^wai nmS>ʶmgmR>r Vy H$moUVrhr
{ZemUr Am‘À¶mg‘moa àñVwV Ho$cmg, Var Amåhr Vw¶mda (H$Xm{n) {dídmg
R>do Uma Zmhr.'
133
‘J Amåhr ˶m§À¶mda dmXi, Q>mio , Cdm Am{U ~oS>y H$ d (nmʶmnmgyZ
n[ad{V©V Pmcoc)o aº$ (B.) àH$maÀ¶m doJdoJù¶m IwUm (gmdY H$aʶmgmR>r)
210 Hw$amU
nmR>{dë¶m. VargwÕm ˶m§Zr Jd© Ho$cm, Vo hmoVMo nmnr cmoH$. 134 Am{U Ooìhm
˶m§À¶mda EImXo g§H$Q> H$mogiV Ago, Voìhm Vo åhUm¶Mo, "ho ‘ygm, Vy
Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o Am‘À¶mgmR>r àmW©Zm H$a, ˶m dMZmÀ¶m AmYmao,
Oo ˶mZo Vwcm {Xco Amho.'Oa Vy ho Am‘À¶mdaMo g§H$Q> Xÿa H$aerc Va Amåhr
{ZpíMVM Vw¶mda {dídmg R>do Umao ~Zy Am{U BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm (åhUOoM
O‘mVrcm) Vw¶m~amo~a Adí¶ OmD$ XoD$.' 135 nU Ooìhmhr, Amåhr ˶m§À¶mda
¶oUmao {ejoMo g§H$Q>, ˶m§Zm Omo H$mcmdYr nyU© H$amd¶mMm hmoVm, ˶m H$mcmdYr
nwaVo Xÿa Ho$co, Voìhm cJoM Vo Amnë¶m dMZm§Mm ^§J H$arV AgV.
136
eodQ>r Amåhr ˶m§Zm {ejm Ho$cr Am{U ˶m§Zm g‘wÐmV ~wS>dZy Q>mH$co,
H$maU ˶m§Zr Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dco hmoVo Am{U ˶m§À¶mH$S>o ˶m§Zr
Xþc©j Ho$co hmoVo. 137 Am{U Amåhr Xþ~c © g‘Oë¶m OmUmè¶m cmoH$m§Zm,
O{‘ZrÀ`m nyd© d npíM‘ ^mJmMo dmag ~Zdco, Á¶mcm Amåhr (Am‘À¶m
H¥$noZ)o g‘¥Õ d g§nÞ Ho$co hmoV.o Am{U AemàH$mao BòmB©cÀ¶m ‘wcm§À`m
~m~VrV Vw¶m nmcZH$˶m©Zo {Xcoco Mm§Jco dMZ nyU© Pmco, H$maU ˶m§Zr
g§¶‘ ~miJcm hmoVm, Am{U Amåhr {’$aAm¡Z d ˶mÀ¶m cmoH$m§Zr Oo H$mhr
~Zdco hmoVo Am{U C^maco hmoV,o Vo gd© Zï> H$ê$Z Q>mH$co.
138
Am{U Amåhr BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm g‘wÐ nma H$ê$Z AmUco, ‘J Vo Aem
cmoH$m§À¶m g§nH$m©V Amco, Oo Amnë¶m ‘yVvÀ¶m CnmgZoV ‘¾ Pmcoco hmoV.o Voìhm
Vo (~Zr BòmB©c) åhUmco, "ho ‘ygm, ¶m§À¶m ‘yVvà‘mUoM Am‘À¶m CnmgZogmR>r
XoIrc EH$ ‘yVu V¶ma H$a.' (˶mda) ‘ygm åhUmcm, "IamoIaM Vwåhr AkmZr
cmoH$ AmhmV.' 139 Vo Á¶m H$m‘mV JwV§ coco AmhoV, Vo (H$m‘) Zï> hmoUo AQ>i
Amho. Am{U Vo Oo H$mhr H$arV AmhoV, Vo {Zî’$i R>aUma Amho. 140 (Am{U) Vmo
åhUmcm, "‘r Vw‘À¶mgmR>r A„mh{edm¶ Xþgam EImXm Cnmñ¶ emoYy H$s H$m¶,
Ooìhm ˶mZoM Vwåhmcm gd© cmoH$m§da loð>Ëd àXmZ Ho$co Amho?' 141"Amåhr
211
gyah-07. Ac-Amamµ’$
Vwåhmcm {’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§nmgyZ ‘wº$s {Xcr, Oo Vw‘Mm ’$ma N>i H$arV hmoV,o Vo
Vw‘À¶m nwÌm§Mr h˶m H$arV hmoVo Am{U Vw‘À¶m {ó`m§Zm {Od§V R>do V AgV. ¶mV
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘Mr ’$ma ‘moR>r narjm hmoVr.'
142
Am{U Amåhr ‘ygmcm ({gZmB© nd©Vmda) Vrg amÌtMo dMZ {Xco hmoV,o
(nU) ˶mV AmUIr XhmMr ^a KmVcr. AemàH$mao ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©Zo
Zo‘Zy {Xcocm H$mcmdYr Mmirg amÌrV nyU© Pmcm. ({gZmB© nd©VmH$S>o OmVmZm)
‘ygm, Amncm ^mD$ hmê$Zcm åhUmcm, "(‘m¶m AZwnpñWVrV) ‘m¶m cmoH$m§‘ܶo
‘mPr OmJm Ko, (‘mPo à{V{Z{YËd H$a), Am{U (˶m§À¶mXaå¶mZ) gwYmaUoMo
H$m¶© H$arV amhm, Am{U AZmMma KS>{dUmè¶m§À¶m ‘mJm©Mm Adc§~ H$ê$
ZH$mog.' 143 Am{U Ooìhm ‘ygm ({gZmB© nd©Vmda) Am‘À¶m {ZYm©[aV Ho$coë¶m
doir nmohmoMcm. Am{U ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©Zo ˶mÀ¶mer g§^mfU Ho$co, Voìhm
Vmo åhUmcm, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! Vy ‘cm ñdV:Mo Xe©Z KS>d, åhUOo ‘r
Vwcm nmhÿ eHo$Z.' ˶mda (A„mh) åhUmcm, "Vy ‘cm H$Xm{n nmhÿ eH$V
Zmhrg, nU Vy ˶m nd©VmH$S>o nmhm, Vmo Oa Amnë¶m {R>H$mUr pñWa am{hcm
VaM, Vy ‘cm nmhÿ eH$erc.' Ooìhm ˶mMm nmcZH$˶m©Mo {Xì¶ VoO àH$Q>
Pmco, Voìhm ˶m nd©VmMo VwH$S>-o VwH$S>o hmoD$Z YwirV ê$nm§Va Pmco. Am{U (Vo
nmhÿZ) ‘ygm ~oeÕw hmoD$Z Imcr nS>cm. Am{U Ooìhm Vmo ewÕrda Amcm Voìhm
åhUmcm, "Agr‘ Amho VwPr ‘{h‘m, ‘r Vw¶mH$S>o j‘m¶mMZm H$aVmo Am{U
Vw¶mda {dídmg R>do Umè¶m cmoH$m§V ‘r (Zoh‘r) gd©àW‘ AgoZ.'
144
(˶mda A„mhZo) åhQ>c,o "ho ‘ygm ‘r ‘m¶m g§Xeo m§Zr, Oo ‘r Vwcm
gmondco Amho, VgoM ‘r Vw¶mer Ho$coë¶m g§^mfUmÛmao Vwcm gd© cmoH$m§‘ܶo
loð>Ëd àXmZ Ho$co Amho. Va ‘r Vwcm Oo H$mhr {Xcoco Amho, Vo ÑT>VmnydH© $
nH$Sy>Z R>do Am{U ‘mPo Am^ma 춺$ H$aUmè¶m cmoH$m§nH¡ $s hmo.' 145 Am{U
Amåhr ˶mÀ¶mgmR>r coI{ecm§da à˶oH$ Jmoï>rMo ñnï>rH$aU d gd© àH$maMo
212 Hw$amU
CnXoe, (gd© àH$maMo H$m¶Xo) {chÿZ {Xco. (Am{U Amåhr åhUmcmo), "Vy
(Amnë¶m) nyU© eº$s{Zer ˶m§Zm ÑT>VmnydH© $ nH$Sy>Z R>do , Am{U Amnë¶m
cmoH$m§Zm Amkm Xo H$s, (˶m§Zr) ¶mÀ¶m CËH¥$ï> AWm©Mo AZwgaU H$amdo.
cdH$aM ‘r Vwcm XþamMmar cmoH$m§Mo {R>H$mU XmIdUma Amho.'
146
Oo cmoH$ AH$maU O{‘Zrda K‘|S>rZo dmJVmV, ˶m cmoH$m§Zm ‘r
(cdH$aM) ‘m¶m g§Xeo m§nmgyZ (d§{MV H$ê$Z) Xÿa H$aUma Amho. Am{U Oar
˶m§Zr (g˶ CcJS>Umar) à˶oH$ IyU nm{hcr, Var Vo ˶mda {dídmg R>do Uma
ZmhrV. Am{U Oar ˶m§Zr gXmMaUmMm ‘mJ© nm{hcm, Var ˶mMm Vo Adc§~
H$aUma ZmhrV. nU CcQ>njr ˶m§Zr Oa MwH$sMm ‘mJ© nm{hcm Va Vo Amncm
‘mJ© åhUyZ ˶mMm (Adí¶) Adc§~ H$aVrc. ˶mMo H$maU Ago H$s, ˶m§Zr
Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dco Am{U ˶mH$S>o (nyU)© Xþcj© H$arV am{hco.
147
Á¶m§Zr Am‘Mo g§Xeo Agcoë¶m IwUm§Zm ImoQ>o R>a{dco, VgoM A§{V‘ {XZr
(Am‘À¶m g‘moa) hOa hmoʶmcmhr ImoQ>o ‘mZco, ˶m§Mr (gd©) H¥$˶o dm¶m
Jocr. Am{U ˶m§Zm VmoM ‘mo~Xcm {‘ioc, Omo Vo H$arV am{hco.
148
Am{U (n¡J~§ a) ‘ygmÀ¶m cmoH$m§Zr ˶mÀ¶m AZwnpñWVrV Amnë¶m
Xm{Jݶm§nmgyZ EH$ dmgê$ Mr AmH¥$Vr V¶ma Ho$cr. (˶mMr Aer g§aMZm
Ho$cr H$s), ˶mVyZ (dmam Joë¶mg) (JmB©-~¡cmÀ¶m) h§~aʶmMm AmdmO ¶oV
Ago. ˶m§Zr ho nm{hco Zmhr H$m H$s, Vmo ˶m§À¶mer Zm ~mocV Amho, Zm ˶m§Zm
H$moU˶mhr àH$mao ‘mJ© XmIdrV Amho? (VargwÕm) ˶m§Zr ˶mcm Cnmñ¶
‘mZco, Vo ’$maM A˶mMmar cmoH$ hmoV.o 149 Am{U (Z§Va) Ooìhm Ë`m§Zm
níMmÎmmn Pmcm Am{U AmnU IamoIaM MwH$cmo AmhmoV ¶mMr OmUrd Pmcr,
Voìhm Vo åhUmco Oa Am‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Am‘À¶mda X¶m XmIdyZ Amåhmcm
‘m’$ Ho$co Zmhr Va {ZpíMVM Amåhr Zme nmdUma. 150 Am{U Ooìhm n¡J~§ a
‘ygm H«$moYrV d Xþ:Ir hmoD$Z Amnë¶m cmoH$m§H$S>o naVcm, Voìhm Vmo åhUmcm,
213
gyah-07. Ac-Amamµ’$
"Vwåhr ‘m¶m AZwnpñWVrV Á¶m ‘mJm©Mm Adc§~ Ho$cm Vmo ’$ma dmB©Q> Amho.
Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m AmXoemMr àVrjm Z H$aVm (ñdV:M ‘mJ©
emoYʶmMr) KmB© Ho$cr H$m?' Voìhm ˶mZo ˶m (B©ídar¶ AmXoemÀ¶m) coI{ecm
Imcr Q>mHy$Z {Xë¶m Am{U (amJmÀ¶m ^amV) Amnë¶m ^mdmMo Ho$g nH$Sy>Z
ñdV:H$S>o IoMy cmJcm. (Voìhm) hmê$Z åhUmbm, "ho ‘m¶m ‘mVoÀ¶m nwÌm!
cmoH$m§Zr ‘cm Xþ~c© g‘Oco Am{U Vo ‘cm R>ma ‘maʶmÀ¶m ~oVmV hmoV.o åhUyZ
Vy eÌyZ§ m ‘m¶mda hgʶmMr g§Yr XoD$ ZH$mog. Am{U ‘cm A˶mMmar cmoH$m§‘ܶo
gm‘rc H$ê$ ZH$mog.' 151 (˶mda) ‘ygm åhUmcm, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©!
‘cm Am{U ‘m¶m ^mdmcm j‘m H$a, Am{U Amåhmcm Vw¶m H¥$nmN>ÌmImcr
OmJm Xo Am{U Vy gd© X¶m XmIdUmè¶m§‘ܶo gdm©V OmñV X¶miy Amhog.'
152
Á¶m cmoH$m§Zr dmgamcm Cnmñ¶ ~Zdco Amho, ˶m§À¶mda ˶m§À¶m
nmcZH$˶m©Mm (Adí¶) àH$mon hmoUma Am{U ¶m OJmVrc OrdZmVhr An‘m{ZV
hmoU,o ˶m§M§ Zer~ Amho. H$maU ImoQ>çm Jmoï>r aMUmè¶m§Zm Amåhr AerM
{ejm H$arV AgVmo. 153 nU Á¶m§Zm XþîH¥$˶o Ho$ë¶mZ§Va níMmÎmmn Pmcm, ‘J
˶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr. (Va Aem cmoH$m§À¶m ~m~VrV) VwPm nmcZH$Vm©
A˶§V j‘merc d X¶miy Amho.
154
Am{U Ooìhm ‘ygmMm amJ e‘cm, Voìhm ˶mZo ˶m coI{ecm CMcë¶m,
Am{U ˶mV Oo H$mhr {c{hcoco hmoV.o ˶mV Aem cmoH$m§gmR>r ‘mJ©Xe©Z Am{U
H¥$noMm (g§Xeo ) hmoVm, Oo Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo ^¶ ~miJVmV. 155 Am{U
‘ygmZo Amåhr R>adcoë¶m ({R>H$mUr d) R>adcoë¶m doido a gmo~V KoD$Z OmʶmgmR>r
Amnë¶m cmoH$m§nH¡ $s gÎma OUm§Mr {ZdS> Ho$cr. nU Ooìhm O~aXñV ^yH$§ nmZo
˶m§Zm JmR>c,o Voìhm ‘ygmZo (A„mhH$S>)o àmW©Zm Ho$cr. "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©!
VwPr BÀN>m AgVr Va ¶mAmYrM ˶m§Zm d ‘cm Vy Zï> H$ê$ eH$cm AgVm,
Am‘À¶mVrc ‘yI© cmoH$m§Zr Oo H$mhr Ho$co, ˶mMr {ejm åhUyZ, Vy Amåhmcm
214 Hw$amU
Zï> H$ê$Z Q>mH$erc H$m? hr Va Vw¶mH$Sy>Z KoVcr OmUmar EH$ narjm Amho,
˶mÛmao Vy BÀN>rc ˶mg ‘mJ©^ï« > H$ê$ eH$Vmog Am{U BÀN>rc ˶mg gÝ‘mJu
bmdy eH$Vmog. VyM Am‘Mm ajUH$Vm© Amhog. Va Vy Amåhmcm j‘m H$a
Am{U Am‘À¶mda X¶m H$a, H$maU VyM gd©lðo > j‘m H$aUmam Amhog. 156
Am{U Vy ¶m OJmV d VgoM ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmVhr Amåhmcm Mm§Jë¶m Jmoï>r
àXmZ H$a, (Am‘Mo ^co H$a). Amåhr (níMmÎmmnX½Y) hmoD$Z Vw¶mH$S>Mo
dicmo AmhmoV. ˶mda A„mhZo CÎma {Xco, "‘r Á¶mÀ¶m~Ôc BpÀN>Vmo
˶mÀ¶mdaM ‘mPr {ejm cmXVmo. nU ‘m¶m X¶oMo N>Ì gd© dñVw‘mÌm§da Amho.
Va ‘r (‘mPr H¥$nm) Aem cmoH$m§da {ZpíMV H$arZ, Oo gXmMmamZo dmJVmV,
Am{U XmZH$m¶© H$aVmV (µOH$mV XoVmV) Am{U Am‘À¶m g§Xeo m§da {dídmg
R>do VmV.'
157
Am{U Oo cmoH$ (¶m) {Zaja Agcoë¶m n¡J~§ amMo AZwgaU H$aVrc,
Á¶mMo dU©Z ˶m§À¶mH$S>o Agcoë¶m Vm¡amV d B§Orc ‘ܶo ˶m§Zm AmT>iZy ¶oV.o
Vmo (n¡J~§ a) ˶m§Zm ^co H¥$˶ H$aʶmMm AmXoe XoVmo Am{U dmB©Q> H¥$˶mnmgyZ
˶m§Zm amoIVmo, VgoM Vmo OrdZmon`moJr Mm§Jë¶m dñVy ˶m§À¶mgmR>r d¡Y R>adVmo,
Am{U dmB©Q> dñVy ˶m§À¶mgmR>r {Z{fÕ R>adVmo. (Vmo) Ë`m§À`mda Agcoco AmoPo
Xÿa H$aVmo d AmYr Á¶m ~§YZmV Vo OIS>cc o o hmoV,o ˶mVyZ ˶m§Zm ‘wº$ H$aVmo.
‘J Oo cmoH$ ˶mÀ¶mda {dídmg R>do Vrc Am{U ˶mcm (A„mhMm à{V{ZYr
åhUyZ) gÝ‘mZ XoVrc Am{U ˶mMo g‘W©Z H$aVrc d ˶mcm ‘XV H$aVrc
Am{U ˶mÀ¶mH$S>o nmR>{dʶmV Amcoë¶m àH$meÁ¶moVrMo AZwgaU H$aVrc,
Va AgoM cmoH$ ¶eñdr hmoUma AmhoV.
158
(ho ‘whå‘X!) Vwåhr Ë`m§Zm gm§Jm, "cmoH$m§Zmo! ‘r g‘ñV ‘mZdOmVrgmR>r
A„mhMm n¡J~§ a (g§Xeo dmhH$) Amho, Á¶mMr gÎmm AmH$me Am{U n¥Ïdrda
(gd©Ì) Amho. ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr, VmoM OrdZ XoVmo
215
gyah-07. Ac-Amamµ’$
Am{U VmoM ‘¥Ë¶y XoVmo. Va (Vwåhr) A„mhda {dídmg R>do Umao ~Zm Am{U
˶mÀ¶m n¡J~§ amda, Omo Cå‘r Amho, (Am{U) Omo A„mhda Am{U ˶mÀ¶m
dMZm§da {dídmg R>do Vmo. Am{U ˶mMoM (n¡J~§ amMoM) AZwgaU H$am, åhUOo
Vwåhmcm gÝ‘mJ© cm^oc.'
159
Am{U ‘ygmÀ¶m O‘mVr‘ܶo cmoH$m§Mm EH$ JQ> Agmhr Amho Omo
(cmoH$m§Zm) g˶mMm CnXoe H$aVmo Am{U ˶mZwgmaM ݶm¶ H$arV AgVmo.
160
Amåhr ˶m§Mr ~mam O‘mVrV {d^mJUr H$ê$Z ˶m§Mo doJdoJio JQ>
~Zdco. Am{U Ooìhm ‘ygmÀ¶m cmoH$m§Zr nmUr ‘m{JVco, Voìhm Amåhr ‘ygmH$S>o
g§Xeo nmR>{dcm H$s, A‘wH$ IS>H$mda Amnë¶m H$mR>rZo àhma H$am. (Ooìhm
‘ygmZo Vgo Ho$co), Voìhm ˶mVyZ nmʶmMo ~mam òmoV ~mhoa Amco. à˶oH$ g‘yhmZo
Amnco nmUr KoʶmMo {R>H$mU OmUyZ KoVco Am{U Amåhr ˶m§À¶mda T>Jm§Ûmao
gmdcr Ho$cr Am{U ˶m§Zm (ImÚ åhUyZ) ‘Þ d gcdm nmR>dco (Am{U Amåhr
åhUmcmo) Im Vo ñdÀN> d ewÕ nXmW©, Oo Amåhr Vwåhmcm Vw‘À¶m CnOr{dHo$gmR>r
{Xcoco Amho. (˶m§Zr Or H$mhr XþîH¥$˶o Ho$cr ˶mÛmao) ˶m§Zr Am‘Mo H$mhrhr
ZwH$gmZ Ho$coco Zmhr, Va Vo ñdV:daM Aݶm¶ H$arV AgV. 161 Am{U
(AmR>dm) Ooìhm ˶m§Zm Ago gm§{JVco Joco H$s, ˶m dñVrV OmD$Z dmñVì¶
H$am Am{U OoWZy Vw‘Mr ImʶmMr BÀN>m hmoBc © VoWZy Im. Am{U åhUm, "(ho
A„mh!) Am‘À¶m nmnmMo AmoPo (Am‘À¶mnmgyZ) Xÿa H$a.' Am{U {dZ‘«
^mdmZo XadmOmVyZ àdoe H$am. Va Amåhr Vw‘À¶m nmnm§Zm ‘m’$ H$ê$Z Q>mHy$
Am{U Oo ^co H¥$˶ H$aUmao AmhoV, ˶m§Zm A{YH$ àXmZ H$ê$. 162 nU
˶m§À¶mn¡H$s Oo cmoH$ A˶mMmar H¥$˶ H$aʶmda AmJ«hr hmoVo ˶m§Zr, ˶m§Zm Oo
H$mhr gm§{JVco Joco hmoV,o ˶mcm ~XcyZ doJioM ê$n {Xco. Voìhm Amåhr
˶m§À¶m A˶mMmamnm¶r ˶m§À¶mda AmH$memVyZ {ejm nmR>{dcr.
163
Am{U ˶m§Zm ˶m eham~Ôc {dMmam Oo g‘wÐ {H$Zmè¶mda hmoV,o Ooìhm Vo
216 Hw$amU
"g~V' (e{ZdmaÀ¶m {XdgmÀ¶m) {Z¶‘mMo C„§KZ H$arV hmoV.o Ooìhm ‘mgo "g~V'À¶m
{Xder n¥ð>^mJmH$S>o nmʶmda ¶m¶Mr, nU BVa {Xder Ooìhm "g~V' Zgm¶Mm Va Vr
˶m§À¶mOdi ¶oV ZgV. AemàH$mao Amåhr ˶m§Mr narjm KoVcr, H$maU Vo Amkm^§J
H$arV hmoV.o 164 Am{U Ooìhm ˶m§À¶mVrc H$mhr cmoH$m§Zr åhQ>c,o "Vwåhr Aem
cmoH$m§Zm H$emcm CnXoe H$aVm, Á¶m§Zm A„mh Zï> H$aUma Amho qH$dm ^¶§H$a
{ejoZo X§{S>V H$aUma Amho?' Voìhm ˶m (CnXoe H$aUmè¶m gXmMmar cmoH$m§Zr) CÎma
{Xco, "(EH$ Va) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©g‘moa Xmof‘wº$ hmoʶmgmR>r Am{U (Xþgam CÔoe
Agm) H$s, ˶m§Zr (CnXoe J«hU H$ê$Z) ˶mMo ^¶ ~miJmdo.'
165
Am{U Z§Va Ooìhm Vo (AnamYr cmoH$), ˶m gd© CnXoem§Zm {dgê$Z
~gco, Oo ˶m§Zm (Zoh‘r cjmV R>do ʶmgmR>r) H$aʶmV Amco hmoV.o Voìhm
Amåhr ˶m cmoH$m§Zm dmM{dco Oo dmB©Q> H¥$˶ H$aUmè¶m§Zm ˶mnmgyZ amoIV
AgV.
Am{U Oo cmoH$ A˶mMmar H¥$˶ H$aʶmda AmJ«hr am{hco ˶m§Zm ^¶§H$a
{ejoZo JmR>c.o H$maU Vo {dÐmohr cmoH$ hmoV.o 166 Am{U Ooìhm Vo nyU© {eaOmoarZo,
VrM H¥$˶o H$arV am{hco, Á¶mnmgyZ ˶m§Zm ‘ZmB© H$aʶmV Amcr hmoVr.
(Voìhm) Amåhr ˶m§Zm åhUmcmo, "Vwåhr VwÀN> ‘mH$S>o ìhm!'
167
Am{U (Vr doi AmR>dm), Ooìhm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo KmofUm Ho$cr
H$s, Vmo nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmn¶ªV ˶m§À¶mda (åhUOo Á¶y cmoH$m§da) Aem
cmoH$m§Zm {Z¶wº$ H$aV amhrc, Oo ˶m§Zm A{Ve¶ ¶mVZm‘¶ Xþ:I XoV amhVrc.
{ZpíMVM Vw‘Mm nmcZH$Vm© {ejm H$aʶmÀ¶m ~m~VrV A{V erK« Amho.
Am{U Vmo A{Ve¶ j‘merc d X¶miy(hr) Amho. 168 Am{U Amåhr ˶m§Zm
doJdoJù¶m (AZoH$) g‘yhmV g§nUy © n¥Ïdrda {dIwê$Z Q>mH$co. ˶m§À¶mV H$mhr
cmoH$ gXmMaUr AmhoV Va H$mhr ¶mhÿZ {^Þ AmhoV. Am{U Amåhr ˶m§Mr
narjm KoVcr Mm§Jë¶m Am{U dmB©Q> XmoÝhr àH$maÀ¶m pñWVrÛmao, åhUOo ˶m§Zr
217
gyah-07. Ac-Amamµ’$
gÝ‘mJm©H$S>o dimdo (hr Anojm).
169
‘J ˶m§À¶mZ§Va Aem XþamMmar {nT>çm nwT>o Amë¶m, Á¶m J«W§ mÀ¶m
dmag ~Zë¶m, (nU) Vo ¶mM OJmÀ¶m jw„H$ Jmoï>tÀ¶m ‘mJo YmdVmV. Am{U
åhUVmV, "Amåhmcm {ZpíMVM j‘màmár hmoUma.' nU Oa AemM VwÀN>
’$m¶ÚmÀ¶m dñVy ˶m§À¶mg‘moa nwÝhm Amë¶m Va ˶m Vo cJ~JrZo KoD$ cmJVrc.
¶m§À¶mH$Sy>Z J«W§ mÛmao à{Vkm KoʶmV Amcr ZìhVr H$m H$s, ˶m§Zr A„mh{df¶r
g˶m{edm¶ Aݶ H$moUVrhr Jmoï> ~mocy Z¶o? Am{U Oo J«W§ mV {c{hcoco Amho.
¶m§Zr (ñdV: nwÝhm-nwÝhm) Aܶ¶Z Ho$co Zmhr H$m? (A„mhMo) ^¶
~miJUmè¶m§gmR>rM ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV CÎm‘ ñWmZ Amho. ‘J Vwåhr Amnë¶m
~wÕrMm Cn¶moJ H$aUma Zmhr H$m? 170 Am{U Á¶m cmoH$m§Zr (A„mhÀ¶m)
J«W§ mMm ÑT>VmnydH© $ A§JrH$ma Ho$cm d (Oo) {Z˶ àmW©Zm H$aVmV (Z‘mµO
nT>VmV) Va Amåhr (Aem) gXmMaUr cmoH$m§Zm ˶m§Mm ‘mo~Xcm H$Xm{n ZmH$maV
Zmhr. 171 Am{U Ooìhm ({gZmB©) nd©Vmcm Amåhr ˶m§À¶mda (åhUOo BòmB©cÀ¶m
‘wcm§da) AemàH$mao CMcyZ Yaco H$s, OUy H$mhr Vmo EH$ ‘§S>n Amho, Am{U
˶m§Zm dmQy> cmJco H$s, Vmo ˶m§À¶mda H$mogiy eH$Vmo. (Voìhm Amåhr ˶m§Zm
åhUmcmo) "nyU© ÑT>VZo o Vo (gd©) nH$Sy>Z R>do m, Oo Amåhr Vwåhmcm {Xcoco Amho.
Am{U ˶mV Oo H$mhr Amho, Vo (Zoh‘r) cjmV R>do m, åhUOo Vwåhr A„mhMr
OmU R>do Umao ~Zmc.'
172
Am{U Ooìhm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo (àW‘ ‘mZd) AmX‘À¶m ‘wcm§À`m
nm¶ Am{U H$‘aoÀ¶m ‘Yë¶m ^mJmVyZ ˶m§À¶m g§VVrcm ~mhoa H$mT>co Am{U
˶m§Zm ñdV:~Ôc gmj Úm¶cm cmdcr. (Voìhm A„mhZo ˶m§Zm {dMmaco). ‘r
Vw‘Mm nmcZH$Vm© Zmhr H$m? (˶mda gdmªZr) CÎma {Xco, "hmo¶! ({ZpíMVnUo
Vy Am‘Mm nmcZH$Vm© Amhog) ¶m Jmoï>rg Amåhr gmjr AmhmoV.' ho (A„mhZo)
AemgmR>r Ho$co H$s, nwZéËWmZmÀ¶m {Xder Vwåhr Ago åhUy Z¶o H$s, Amåhr
218 Hw$amU
173
¶m{df¶r IamoIa AZ{^k hmoVmo. qH$dm Vwåhr Ago H$maUhr nwT>o H$ê$ Z¶o
H$s, Am‘À¶m nydO© m§Zr BVam§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ {Xco Am{U Amåhr
˶m§À¶mZ§Va ˶m§Mo d§eO ~Zcmo (Am{U ˶m§Mo AZwgaU H$aV am{hcmo) Va Vy
Amåhmcm ˶m cmoH$m§À¶m H¥$˶m§nm¶r Zï> H$ê$Z Q>mH$erc H$s H$m¶, Á¶m§Zr
(Vw¶m {df¶r) ImoQ>çm Jmoï>r aMë¶m?
174
Am{U AemàH$mao Amåhr Am‘Mo ho g§Xeo ñnï> H$ê$Z gm§JV AmhmoV.
ho ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr Am‘À¶mH$S>o naV ¶mdo.
175
Am{U ¶m§À¶mg‘moa ˶m ‘mUgmÀ¶m pñWVrMo dU©Z H$am, Á¶mcm
Amåhr Am‘Mo g§Xeo àXmZ Ho$co hmoV,o nU Vmo ˶mnmgyZ Xÿa {ZKyZ Jocm. ‘J
g¡VmZ ˶mÀ¶m ‘mJo cmJcm. Am{U Vmo ‘mJ©^ï« > Pmboë¶m cmoH$m§V gm‘rc
Pmcm. 176 Am{U Oa Amåhr BpÀN>co AgVo Va ˶mcm ˶m g§Xeo mÛmao AË`wƒ
ñWmZ àXmZ Ho$co AgVo. nU O{‘Zrdarc (åhUOo ¶m OJmVrc BÀN>m-
AmH$m§jm§H$So>M) ˶mMm Zoh‘r H$c hmoVm. Am{U Amnë¶m Xþï>àd¥ÎmrMo ˶mZo
AZwgaU Ho$co. åhUyZ ˶mMo CXmhaU ˶m Hw$ͶmgmaIo Amho; Oa Vwåhr ˶mcm
hmH$cyZ cmdco, Var Vmo Or^ ~mhoa H$mTy>Z Ymnm Q>mH$sV AgVmo Am{U Oa
Vwåhr ˶mcm gmoS>y Z {Xco Var XoIrc, Vmo Ymnm Q>mH$sV AgVmo. ˶m cmoH$m§Mr
XoIrc AerM AdñWm Amho, Á¶m§Zr Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dco. Va
Vwåhr ˶m§Zm ho gm§JZy Q>mH$m, åhUOo ˶m§Zr (¶mÛmao) qMVZ H$amdo. 177 {H$Vr
dmB©Q> CXmhaU Amho ˶m cmoH$m§M,o Oo Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dʶmda
AmJ«hr am{hco. (nU) Vo ñdV:MoM ZwH$gmZ H$arV am{hco. 178 A„mh Á¶mcm
‘mJ© XmI{dVmo, Ho$di ˶mcmM gÝ‘mJ© àmá hmoVmo. CcQ>njr Á¶m§Zm Vmo
^Q>H$ʶmgmR>r gmoS>y Z XoVmo Va AgoM cmoH$ {d’$c hmoUmao AmhoV.
179
{OÞ Am{U ‘Zwî`m§nH¡ $s ~hþg»§ ¶ Amåhr ZaH$mgmR>rM {Z‘m©U Ho$co
AmhoV (åhUOo ˶m§Mm eodQ> ZaH$M Agoc). Á¶m§Zm öX¶ (‘Z) AmhoV nU
219
gyah-07. Ac-Amamµ’$
˶m§Ûmao ˶m§Zm g˶mMo AmH$cZ hmoV Zmhr. ˶m§Zm S>mi o o AmhoV nU ˶m§Ûmao Vo
nmhV ZmhrV. ˶m§Zm H$mZ AmhoV nU ˶m§Ûmao Vo EoH$V ZmhrV. Vo JwamT>mao m§gmaIo
AmhoV, EdT>Mo Zìho Va ˶m§À¶mnojmhr OmñV ~hH$coco AmhoV. Vo ’$maM
~ogmdY pñWVrV nS>coco AmhoV. 180 Am{U gd© JwU{deofUo Ho$di
A„mhgmR>rM AmhoV. Va AemM Zmdm§Zr ˶mMm Ymdm H$am. Am{U ˶m
cmoH$m§Zm gmoS>y Z Úm, Oo ˶mÀ¶m Zmdm§{df¶r {dn¶m©g H$ê$ nmhVmV. Am{U Vo Oo
H$arV AmhoV. ˶m§Zm ˶m§À¶m H$‘mªMm ‘mo~Xcm Adí¶ {‘iUma. 181 Am{U
Amåhr {Z‘m©U Ho$coë¶m§‘ܶo H$mhr cmoH$ Agohr AmhoV, Oo (BVam§Zm) g˶mMm
‘mJ© XmIdVmV d ˶mZwgma ݶm¶ XoIrc H$aVmV. 182 nU Oo cmoH$ Am‘À¶m
g§Xeo Agcoë¶m IwUm§Zm ImoQ>o R>a{dʶmda AmJ«hr am{hco, ˶m§Zm H$iUmahr
Zmhr AemàH$mao Amåhr ˶m§Zm hiy-hiy ({dZmemH$S>)o KoD$Z OmD$. 183
Am{U ‘r ˶m (AnamYr cmoH$m§Zm H$mhr H$mimgmR>r ^anya) Cg§V XoV AgVmo.
nU ‘mPr aUZrVr ’$maM ^¸$‘ Amho.
184
Amnë¶m gmWrXmamcm H$moU˶mhr àH$maMo doS> Zmhr, ¶mMm ˶m§Zr
(H$Yr) {dMma Ho$cm Zmhr H$m? Vmo Va Ho$di ñnï>nUo gmdY H$aUmam Amho.
185
AmH$me d n¥Ïdrda (gd©Ì gm‘϶©emcr A„mhMr) gÎmm Agë¶mMo
˶m§Zm (H$Yr) AmT>ico Zmhr H$m? VgoM A„mhZo Á¶m H$mhr dñVy {Z‘m©U
Ho$ë¶m AmhoV (˶m§Zm {XgV ZmhrV H$m?) Am{U Amncm eodQ> Odi ¶oD$Z
R>no cm Agoc, (¶m~Ôc Vo H$Yr {dMma H$arV ZmhrV H$m?) ‘J ¶mZ§Va
H$moU˶m Jmoï>rda Vo {dídmg R>do Uma AmhoV? 186 Á¶mcm A„mh ^Q>H$ʶmgmR>r
gmoS>y Z XoVmo, ˶mcm H$moUrhr (gÝ‘mJm©H$S>)o ‘mJ©Xe©Z H$ê$ eH$V Zmhr. Am{U
Vmo ˶m§Zm ˶m§À¶m CÔm‘nUoV ^Q>H$V amhʶmgmR>r gmoS>y Z XoVmo. 187 (ho n¡J~§ a!)
Vo Vwåhmcm H$`m‘Vr {df¶r {dMmaVmV H$s, Vr Ho$ìhm ¶oBc © ? (˶m§Zm) gm§Jm,
˶mMo kmZ Ho$di ‘m¶m nmcZH$˶m©cmM Amho. Am{U Ho$di VmoM {Vcm
220 Hw$amU
{VÀ¶m {Z¶V doido a àH$Q> H$aUma Amho. AmH$me Am{U O{‘ZrV Vr AmoPo
~Zcr Amho.
Am{U Ooìhm Vr (K{Q>H$m) Vw‘À¶mda ¶oBc © Va (AJXr) AMmZH$ ¶oBc © .
Vo Vwåhmcm AemàH$mao {dMmaVmV Ogo ({VMr) nyU© Mm¡H$er H$ê$Z Vwåhr
({VMo) kmZ OmUyZ KoVco. ¶mMo kmZ ’$º$ A„mhcmM Amho, nU A{YH$m§e
cmoH$m§Zm ¶mMr OmU Zmhr. 188 (n¡J~§ a! ˶m§Zm) gm§Jm, "ñdV:Mo ^co qH$dm
dmB©Q> H$aʶmMm A{YH$ma ‘m¶mH$S>o (A{O~mV) Zmhr. ‘mÌ A„mh BÀN>rc
˶mà‘mUoM (^co AWdm dmB©Q>) KS>c o . Am{U Oa ‘cm AÑí¶mMo kmZ AgVo
Va ‘r ‘mPo ^anya H$ë¶mU H$ê$Z KoVco AgVo, Am{U Xþ:Im§Mm ‘cm ñne©hr
Pmcm ZgVm. ‘r Va Ho$di gmdY H$aUmam Am{U ew^dmVm© XoUmam Amho, ˶m
cmoH$m§Zm Oo (‘m¶m åhUʶmda) {dídmg R>do Vrc.'
189
VmoM Amho (A„mh) Á¶mZo Vwåhm gdmªZm EH$m {OdmnmgyZ {Z‘m©U Ho$co
Amho Am{U ˶mnmgyZM ˶mMm OmoS>rXma ~Z{dcm, OoUHo $ê$Z ˶mg {VÀ¶m
ghdmgmV g§Vmof àmá ìhmdm. Am{U Ooìhm Vmo (nwéf) {Vcm PmHy$Z Q>mH$Vmo,
Voìhm Vr hcHo$go AmoPo YmaU H$aVo Am{U Vo (AmoP)o KoD$Z Vr {’$aV AgVo.
Am{U Ooìhm Vr (J^m©‘i w )o AmUIr OS> hmoVo Voìhm Vo XmoKo (nVr-nËZr)
Amncm nmcZH$Vm© Agcoë¶m A„mhH$S>o àmW©Zm H$ê$ cmJVmV, "Vy Oa Amåhmcm
gwÑT> ~mcH$ {Xë¶mg Amåhr VwPo Am^mar amhÿ.' 190 nU Ooìhm A„mh ˶m§Zm
gwÑT> An˶ àXmZ H$aVmo, Voìhm Vo ˶mZo ˶m§Zm Oo {Xcoco AgVo ˶mÀ¶mg§~Y§ mV
BVam§Zm ˶mMo gh^mJr R>a{dVmV.
nU Vo Á¶m§Zm ˶mÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoVmV. ˶m§À¶mnojm A„mh {H$VrVar
loð> Amho! 191 Vo Aem§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoV AmhoV H$m, Oo
H$emMrhr {Z{‘©Vr H$arV ZmhrV? Va (dñVwpñWVr hr Amho H$s), Vo ñdV:M
{Z‘m©U Ho$co Jocco o AmhoV. 192 Vo ˶m§Zm H$moUVohr gmhmæ¶ H$aʶmg g‘W© Va
221
gyah-07. Ac-Amamµ’$
ZmhrVM Am{U Vo ñdV:cmhr gmhmæ¶ H$aʶmg ({VVHo$M) Ag‘W© AmhoV.
193
Am{U Oa Vwåhr ˶m§Zm gÝ‘mJm©H$S>o ¶oʶmMo AmdmhZ H$amc Va Vo Vw‘À¶m
AmdmhZmcm à{VgmX XoUma ZmhrV. Vwåhr ˶m§Zm AmdmhZ H$am qH$dm Jßn amhm
(¶m XmoÝhr Jmoï>r AJXr) gma»¶mM AmhoV. 194 Á¶m§Mm Vwåhr A„mhì¶{V[aº$
Ymdm H$aVm, Vo Vw‘À¶mà‘mUoM {Z‘m©U Ho$co Jocc o o (˶mMo) Xmg AmhoV. ‘J
Vwåhr Vw‘À¶m Xmì¶mV gƒo Agmc Va ˶m§Mm Ymdm H$am (˶m§Zm hmH$ Úm),
Am{U ˶m§Zm Vw‘À¶m hmHo$Mo CÎma XoD$ Úm.
195
Á¶m (à{V‘m§Mr A„mhcm gmoS>y Z Vwåhr nyOm H$aVm) ˶m§Zm nm¶ AmhoV
H$m, Á¶mÛmao Vo MmcVmV qH$dm ˶m§Zm hmV AmhoV H$m, Á¶mÛmao Vo (H$mhr)
nH$S>VmV qH$dm ˶m§Zm S>mio o AmhoV H$m, Á¶mÛmao Vo nmhVmV qH$dm ˶m§Zm H$mZ
AmhoV H$m, Á¶mÛmao Vo EoH$VmV? (n¡J~§ a!) (˶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhr Á¶m§Zm
A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ {Xco Amho, ˶m§Zm ~mocdm, Am{U ‘J Vwåhr gd©
OU ‘m¶m{déÕ (dmQ>c o Vr) e¸$c cT>dm Am{U ‘cm ‘wirM gdS> XoD$
196
ZH$m. {ZpíMVM ‘mPm ajUH$Vm© A„mh Amho, Á¶mZo hm J«W§ àH$Q> Ho$cm
Amho. VmoM (Amnë¶m) gXmMmar ^º$m§Mo ajU H$aVmo. 197 Va CcQ>njr Vwåhr
˶mÀ¶mì¶{V[aº$ Á¶m§Mm Ymdm H$aVm ˶m§À¶mH$S>o Zm Vwåhmcm ‘XV H$aʶmMo
gm‘϶© Amho, Zm Vo ñdV:Mr ‘XV H$ê$ eH$VmV. 198 Am{U Oa Vwåhr ˶m§Zm
gÝ‘mJm©H$S>o ~mocdmc Va Vo Vw‘Mo åhUUo EoH$Uma ZmhrV. Am{U Vwåhmcm Ago
dmQ>Vo (^mg hmoVmo) H$s, Vo Vw‘À¶mH$S>o Q>H$ cmdyZ nmhV AmhoV, nU dñVwV:
Vo H$mhrM nmhV ZmhrV.'
199
(n¡J~§ a!) (Vwåhr ˶m§À¶mer) j‘mercVmnydH© $ ì¶dhma H$am, Am{U
^co H¥$˶ H$aʶmMr VmH$sX Úm, Am{U Aem cmoH$m§nmgyZ Xÿa amhm, Á¶m§Zr
ñdV:cm AkmZr R>do UoM ng§V Ho$co. 200 Am{U Oa g¡VmZr {dMmamZo Vw‘Mo
‘Z {dM{cV Ho$co Va A„mhH$S>o eaU ‘mJm, {ZpíMVM Vmo gd© H$mhr
222 Hw$amU
EoH$Umam Am{U gd© H$mhr OmUUmam Amho. 201 Am{U Oo cmoH$ A„mhÀ¶m
CnpñWVrMr OmU R>do Umao AmhoV, ˶m§Zm Ooìhm g¡VmZr {dMmam§Mm ñne© hmoVmo
Voìhm Vo Vm~S>Vmo~ gVH©$ hmoVmV Am{U cJoM ˶m§Mo S>mi o o CKS>VmV.
202
nU Oo g¡VmZmMo (AZwgaU H$aUmao) ^mD$~§X AmhoV, Vo dm‘‘mJm©H$S>o
IoMco OmVmV. Am{U Vo ˶mV H$gcrhr H$ga ~mH$s R>do V ZmhrV.
203
Am{U (n¡J~§ a!) Ooìhm Vwåhr ˶m§À¶mg‘moa EImXo M‘ËH$ma gmXa H$arV
Zmhr (åhUyZ) H$mhr (cmoH$) åhUVmV, "Vwåhr (A„mhH$Sy>Z) Vo àmá H$aʶmgmR>r
(åhUOo EImXo M‘ËH$ma àmá H$aʶmgmR>r), à¶ËZ H$m H$arV Zmhr?' (˶m§Zm)
gm§Jm, "‘r Va Ho$di ˶mMoM AZwgaU H$aVmo, Oo ‘m¶mH$S>o ‘m¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
àH$Q> Ho$co OmVo. hm J«W§ åhUOo Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoco à~moYZ Amho.
Am{U gÀÀ¶m lÕmd§Vm§gmR>r (˶mV) ‘mJ©Xe©Z d H¥$nm Amho. 204 Am{U Ooìhm
Hw$amUmMo nR>U Ho$co OmB©c, Voìhm Vo (A{Ve¶) cjnydH© $ EoH$m Am{U (Vo EoH$V
AgVmZm) (nyU)© em§VVm nmim, ho AemgmR>r H$s, Vw‘À¶mda H¥$nm Ho$cr Omdr.'
205
Am{U Amnë¶m ‘ZmV Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo gH$mir d g§Ü¶mH$mir nyU©
Z‘« ^mdmZo d ˶mMo ^¶ ~miJyZ hiy AmdmOmV ñ‘aU H$arV amhm. Am{U
Jm’$sc cmoH$m§nH¡ $s hmoD$ ZH$m. 206 Oo (ñdJ©XVÿ ) Vw¶m nmcZH$˶m©À¶m gm{ÞÜ`mV
AmhoV, Vo ˶mÀ¶m CnmgZoH$S>o CÕQ>nUo nmR> {’$adrV ZmhrV, Va Vo ˶mÀ¶m
Agr‘ nm{dÍ`mMo JwUJmZ H$aVmV Am{U ˶mÀ¶m g‘moaM ñdV: ZV‘ñVH$
hmoVmV.
gyah-08. Ac-AZµ’$mc
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vo Vwåhmcm ¶wÕmV eÌynmgyZ hmVr cmJcoë¶m g§nÎmr{df¶r {dMmaVmV,
(˶m§Zm) gm§Jm, "¶wÕmV eÌynmgyZ hmVr Amcocm (gd©) ‘mc A„mh Am{U
gyah-08. Ac-AZµ’$mc 223

n¡J~§ amMm Amho.' åhUyZ Vwåhr A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U AmngmVrc g§~Y§
gwYmaʶmgmR>r à¶ËZ H$am, Am{U A„mh d ˶mÀ¶m n¡J~§ amÀ¶m Amkm§Mo nmcZ
H$am, Oa Vwåhr gƒo lÕmd§V Agmc. 2 Iao lÕmd§V Va Vo (cmoH$) AmhoV,
Ooìhm (˶m§À¶mnwT>)o A„mhMm C„oI hmoVmo, Voìhm (^rVr¶wº$ AmXamZo) ˶m§À¶m
öX¶m§Mm WaH$mn CS>Vmo. Am{U Ooìhm A„mhMr g§Xeo (dMZo) ˶m§À¶m H$mZr
nS>VmV, Voìhm ˶m§Mr lÕm A{YH$ ~iH$Q> hmoV.o Am{U Vo Amnë¶m nmcZH$˶m©da
ÑT> {dídmg R>do VmV. 3 Oo (Z‘mµOê$nr) {Z˶ àmW©Zm H$aVmV Am{U Or (H$mhr
YZg§nÎmr) Amåhr ˶m§Zm {Xcr Amho, ˶mVyZ (BVam§da) IM© H$aVmV. 4 hoM
cmoH$ Añgc lÕmd§V AmhoV. ˶m§À¶mgmR>r ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o AË`wƒ
ñWmZ d j‘mercVm Amho Am{U gÝ‘mZnydH© $ ({Xcr OmUmar) OrdZgm‘J«r
Amho.
5
(Am{U ~ÐÀ¶m ¶wÕmÀ¶m doigo ) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Vwåhmcm C{MV
CÔoemgh Vw‘À¶m KamVyZ ~mhoa AmUco. Oar (¶wÕ H$aUo) lÕmd§Vm§nH¡ $s
H$mhtZm ’$ma OS> OmV hmoVo (Varhr ˶mZo Vw‘Mo gmhmæ¶ H$ê$Z Vwåhmcm ¶wÕ
H$aʶmgmR>r Kam~mhoa H$mT>c)o . 6 g˶ CKS> Pmë¶mZ§Vahr Vo ˶m{df¶r
Vw‘À¶mer dmX KmcrV hmoV.o OUy H$mhr ˶m§Zm ‘¥Ë¶yÀ¶m XmamV cmoQ>co OmV Amho
Am{U (˶m§Mr Aer AdñWm Pmcr H$s, OUy Vo) CKS> S>mù o ¶m§Zr ‘¥Ë¶ycm
nmhV AmhoV. 7 Am{U (Vmo àg§J AmR>dm) Ooìhm A„mhZo Vwåhmcm dMZ {Xco
hmoVo H$s, (eÌyÀ¶m) ˶m XmoZ JQ>mn§ H¡ $s EH$ JQ> Vwåhmcm {‘ioc Am{U Vw‘Mr
Aer BÀN>m hmoVr H$s, H$‘r e{º$emcr JQ> ({Z:eó JQ>) Vwåhmcm {‘imdm.
nU A„mhMr Aer BÀN>m hmoVr H$s, ˶mZo Amnë¶m eãXm§Zr g˶ àñWm{nV
H$amdo, (CKS> H$amdo). Am{U g˶ ZmH$maV am{hcoë¶m lÕmhrZm§Zm g‘yi Zï>
H$amdo. 8 åhUOo "g˶' g˶ {gÕ ìhmdo Am{U Oo "Ag˶' Amho Vo Ag˶
{gÕ ìhmdo. ‘J AnamYr cmoH$m§Zm (Vo) {H$Vr H$m A{චAgoZm.
224 Hw$amU
9
Ooìhm Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o gmhmæ¶mgmR>r {dZdUr H$arV
hmoVm, Voìhm ˶mZo Vw‘À¶m {dZdUrcm AemàH$mao à{VgmX {Xcm, "‘r {ZpíMVnUo
EH$m nmR>mno mR> EH$, Aem EH$ hOma ñdJ©XVÿ m§Zm Vw‘À¶m ‘XVrgmR>r nmR>drV
Amho.' 10 Am{U A„mhZo ho Ho$di ¶mgmR>r Ho$co H$s, Vo Vw‘À¶mgmR>r ew^dmVm©
R>amdr, OoUHo $ê$Z Vw‘Mr ‘Zo g§Vïw > ìhmdrV. Am{U gmhmæ¶ Va ’$º$ A„mhH$Sy>ZM
¶oV AgVo. A„mh IamoIa gm‘϶©emcr d ~w{Õ‘mZ Amho. 11 (AmR>dm Vo H$go
KS>c)o Ooìhm A„mhZo Vwåhmcm ˶mÀ¶mH$Sy>Z ‘Z:em§Vr cm^mdr ¶mgmR>r PmonMo r
JwJ§ r Vw‘À¶mda CVa{dcr.
Am{U ˶mZo AmH$memVyZ Vw‘À¶mda nmʶmMm dfm©d Ho$cm, ¶mgmR>r H$s,
˶mÛmao Vwåhmcm ñdÀN> H$amdo d Vw‘À¶mnmgyZ g¡VmZmMr ‘{cZVm Xÿa H$ê$Z
Q>mH$mdr. Am{U Vw‘À¶m ‘Zmcm ~iH$Q>r Úmdr Am{U AemàH$mao Vw‘Mr nmdco
ÑT> H$aVm ¶mdrV. 12 Am{U (Vmo àg§Jhr AmR>dm) Ooìhm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo
ñdJ©XVÿ m§Zm (hm g§Xeo lÕmd§Vm§n¶ªV nmoM{dʶmgmR>r) Amkm Ho$cr H$s, "‘r
Vw‘À¶mgh Amho' (VgoM ˶mZo ñdJ©XVÿ m§Zm hr XoIrc Amkm Ho$cr H$s, hm
‘mPm g§Xeo XoD$Z) Vwåhr lÕmd§Vm§Zm ÑT>Vm àXmZ H$am. ‘r ˶m g˶ ZmH$maʶmda
AmJ«hr Agcoë¶m lÕmhrZ cmoH$m§À¶m ‘ZmV XheV {Z‘m©U H$arZ. Va
(lÕmd§Vm§Zmo!) Vwåhr ˶m§À¶m ‘mZoda àhma H$am. Am{U ˶m§À¶m ~moQ>mM§ r gm§Yo
N>mQy>Z Q>mH$m. 13 hr ({ejm ˶m§Zm ¶mgmR>r Amho) H$s, ˶m§Zr A„mh Am{U
˶mÀ¶m n¡J~§ amcm AmìhmZ {Xco. Am{U Omo H$moUr A„mh Am{U ˶mÀ¶m
n¡J~§ amcm AmìhmZ XoVmo Va A„mh (Aem§Zm) {ejm XoʶmÀ¶m ~m~VrV {ZpíMVM
’$ma H$R>mao Amho. 14 (ho A„mhÀ¶m eÌyZ§ mo!) hr ({ejm) Amho (Vw‘À¶mgmR>r),
Vr Vwåhr AmVm MmIm. Am{U cjmV R>do m g˶ ZmH$maUmè¶m§gmR>r ZaH$mÀ¶m
AmJrMr {ejm (AQ>i) Amho.
15
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Ooìhm ¶wÕ^y‘rV Vw‘Mm gm‘Zm g˶
gyah-08. Ac-AZµ’$mc 225

ZmH$maUmè¶m lÕmhrZm§er hmoBc © , Voìhm ˶m§Zm (A{O~mV) Amncr nmR> XmIdy


ZH$m. 16 Am{U Aem àg§Jr Omo H$moUr Amncr nmR> XmIdrc, nU ’$º$ ho
H$s, Vgo H$aUo ¶wÕmÀ¶m aUZrVrMm EH$ ^mJ Agoc qH$dm (lÕmd§Vm§À¶m)
Xþgè¶m goZmg‘yhmV gm‘rc hmoʶmMm à¶ËZ Agoc (¶m ì¶{V[aº$ Omo H$moUr
nmR> XmIdrc) Va Vmo Amnë¶mda {ZpíMVnUo A„mhMm H$mon AmoT>dZy KoBc © .
Va Aem 춺$sMo {ZdmgñWmZ ZaH$ Amho. Am{U {H$Vr dmB©Q> ñWmZ Amho Vo
(amhʶmgmR>r)!
17
(lÕmd§Vm§Zmo! ho OmUyZ ¿¶m) eÌycm Vwåhr R>ma Ho$co Zmhr Va A„mhZoM
˶m§Zm R>ma Ho$co. Am{U (n¡J~§ a!) Ooìhm Vwåhr ˶m§À¶mH$S>o (dmiyMo H$U)
’o$H$co ˶mÛmao (˶m§À¶m ‘ZmV) Vwåhr (XheV) {Z‘m©U Ho$cr Zmhr Va A„mhZo
Ho$cr. (åhUOo dñVwV: dmiyMo H$U Vwåhr ’o$H$co Zmhr Va A„mhZoM ’o$H$co).
˶mZo ho gd© ¶mgmR>r Ho$co H$s, ˶mÀ¶mH$Sy>Z lÕmd§Vm§da ^anya H¥$nmdfm©d
H$aVm ¶mdm. {ZpíMVM A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam
Amho. 18 hr (hmoVr A„mhMr ¶moOZm) ho (XmIdyZ XoʶmgmR>r) H$s, A„mh
g˶ ZmH$maUmè¶m lÕmhrZm§Mo H$Q>-H$mañWmZ H$emàH$mao {Zî’$i R>adVmo.
19
(lÕmd§Vm§Zmo!) Vwåhr {dO¶ àmá H$ê$ BpÀN>V hmoVm, Va Vmo {dO¶ AmVm
Vwåhmcm àmá Pmcocm Amho. Am{U Oa Vwåhr (ñdV:cm XþîH¥$˶m§nmgyZ) Xÿa
R>do mc Va Vo Vw‘À¶m {hVmMo Agoc. nU Oa Vwåhr nwÝhm VrM (Adkm)
H$am¶cm cmJmc Va Amåhr XoIrc (Am‘À¶m ‘XVrMo hmV) ‘mJo KoD$. Am{U
Vw‘Mm g‘yh {H$VrH$m ‘moR>m AgoZm Vmo ‘wirM Vw‘À¶m H$m‘r ¶oUma Zmhr. Am{U
cjmV R>do m A„mh {ZpíMVnUo lÕmd§Vm§À¶m gmo~V Amho.
20
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amÀ¶m
AmkoMo nmcZ H$am, Am{U AmXoe EoH$ë¶mZ§Va ˶mÀ¶mH$S>o nmR> {’$ady ZH$m.
21
Am{U ˶m cmoH$m§gmaIo hmoD$ ZH$m Oo åhUVmV, "Amåhr EoH$V AmhmoV, nU
226 Hw$amU
22
dñVwV: Vo H$mhrM EoH$V ZmhrV. {ZpíMVM A„mhÀ¶m Ñï>rV, àm{U‘mÌmV
gdm©V dmB©Q> Vo cmoH$ AmhoV, Oo (H$mZ AgyZ) ~{hao AmhoV, (Vm|S> AgyZ)
‘wH$o AmhoV, (åhUOo) Oo Amnë¶m ~wÕrMm dmnaM H$arV ZmhrV. 23 Oa
A„mhcm ˶m§À¶m‘ܶo qH${MVhr ^conUm {XgyZ Amcm AgVm Va ˶mZo
{ZpíMVM ˶m§Zm EoH$ʶmMr gX²~Õ w r àXmZ Ho$cr AgVr. Am{U Oa ˶mZo
˶m§Zm (Amnco g§Xeo ) EoH${dco Va Vo {VañH$mamZo ˶mH$S>o nmR> {’$adVrc.
24
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amÀ¶m
hmHo$cm (nyUn© Uo) à{VgmX Úm, (Ooìhm n¡J~§ a Vwåhmcm hmH$ XoBc © ), Vmo
Vwåhmcm Aem Jmoï>rH$S>o ~mocmdrV Amho Á¶mÛmao Vwåhmcm (Zdo) OrdZ àmá
hmoUma Amho. Am{U ¶mMr OmU R>do m H$s, A„mh, ‘Zwî¶ Am{U ˶mÀ¶m
öX¶mÀ¶m‘ܶo C^m Amho (åhUOo ‘mZdmÀ¶m gd© BÀN>m-AmH$m§jm ¶m§Mo ˶mcm
nyU© kmZ Amho). Am{U (eodQ>r) Vwåhm gdmªZm ˶mÀ¶mg‘moa EH${ÌV Ho$co
OmUma Amho. 25 Am{U ˶m {dnÎmrMo ^¶ ~miJm, Or Vw‘À¶mVrc Ho$di
XþamMmar cmoH$m§da àhma H$aUma Zmhr, (åhUyZ Vwåhr dmB©Q>mÀ`m ‘mohmnmgyZ
gmdY amhm). Am{U ¶m Jmoï>rMr OmUrd R>do m H$s, A„mh {ejm XoʶmÀ¶m
~m~VrV ’$ma H$R>mao Amho.
26
Am{U Vr doi AmR>dm Ooìhm Vwåhr g§»¶oZo H$‘r hmoVm Am{U XoemV
Xþ~c© g‘Oco OmV hmoVm. Am{U Vwåhmcm Zoh‘r ho ^¶ gVmdV hmoVo H$s, Vw‘Mo
eÌy AMmZH$ Vw‘À¶mda PS>n Va KmcUma ZmhrV Zm? ‘J A„mhZo Vwåhmcm
amhʶmgmR>r Aml¶ àXmZ Ho$cm. Am{U Amnco gmhmæ¶ XoD$Z Vwåhmcm g‘W©
Ho$co Am{U CnOr{dHo$gmR>r Mm§Jë¶m dñVy {Xë¶m. (ho gd© ¶mgmR>r H$s), Vwåhr
˶mMo Am^ma ‘mZmdo. 27 (Va) ho lÕmd§Vm§Zmo! A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amer
{dídmgKmV H$ê$ ZH$m. Am{U OmUyZ~wOZy Amnë¶m {dídmgmh©Vm Ywirg {‘iy
XoD$ ZH$m.
gyah-08. Ac-AZµ’$mc 227
28
Am{U cjmV R>do m H$s, Vw‘Mr g§nÎmr Am{U g§VVr Ho$di Vw‘À¶m
narjogmR>r AmhoV Am{U A„mhH$S>Mo ’$ma ‘moR>m ‘mo~Xcm (àmá hmoUma) Amho.
29
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Oa Vwåhr A„mhMr OmU R>do Umao
~Zmc, Va Vmo Vwåhmcm ¶mo½¶ Am{U A¶mo½¶ ‘ܶo ’$aH$ H$aʶmMr eº$s (Aer
H$gmoQ>r) àXmZ H$aoc Am{U Vw‘À¶m dmB©Q> H¥$˶m§Zm Vw‘À¶mnmgyZ Xÿa H$arc
Am{U Vw‘À¶m AnamYm§Zm ‘m’$ H$arc. Am{U A„mh Agr‘ H¥$nm H$aUmam
Amho. 30 (n¡J~§ a! Vr doi AmR>dm) Ooìhm g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoco
lÕmhrZ cmoH$ Vw‘À¶m{déÕ H$Q> a{MV hmoV.o (Vo åhUOo) Vwåhmcm (Vw‘À¶m
H$m¶m©nmgyZ amoIʶmgmR>r) H¡$X H$amdo qH$dm Vwåhmcm R>ma H$amdo qH$dm Vwåhmcm
Xoem~mhoa KmcdyZ Úmdo. (¶m {d{dY n¶m©¶m§da Vo {dMma H$arV hmoV)o . Va
(XþgarH$S>)o A„mhhr Amnë¶m ¶moOZm AmIV hmoVm. Am{U A„mh gd© ¶moOZm
AmIUmè¶m§V gd©lðo > Amho.
31
Am{U Ooìhm ˶m§À¶mg‘moa Am‘Mo g§Xeo dmMyZ EoH${dco OmVmV, Voìhm
Vo åhUVmV, "Amåhr (Vo gd©) AmYr EoH$co AmhmoV, Amåhr BpÀN>co Va
Amåhr XoIrc ¶mgmaIr dMZo gmXa H$ê$ eH$Vmo. ¶m (gd© Jmoï>r) nydO© m§À¶m
H$Wm§{edm¶ Xþgao H$mhrM Zmhr.' 32 ˶m§Zr Ago XoIrc åhQ>c,o "ho A„mh!
Vw¶mH$Sy>Z Amcoco IamoIa hoM g˶ Agoc Va Am‘À¶mda AmH$memVyZ
XJS>mM§ m dfm©d H$a qH$dm BVa EImXr ^¶mZH$ {dnÎmr Am‘À¶mda nmR>d.' 33
nU (n¡J~§ a!) Vwåhr ˶m§À¶m‘ܶo AgVmZm A„mh ˶m§Zm {ejm H$aUma ZìhVm.
VgoM A„mhMr Aer arV Zmhr H$s, cmoH$ j‘m¶mMZm H$aV AgVrc Am{U
Vmo ˶m§Zm {ejm H$aoc. 34 nU (AmVm) A„mhZo ˶m§Zm {ejm H$m H$ê$ Z¶o?
Ooìhm H$s, Vo (lÕmd§Vm§Zm) n{dÌ ‘erX (H$m~m) nmgyZ amoIVmV. Vo Va ˶m
(H$m~mJ¥hmMo) (Iao) {dídñVhr ZmhrV. ˶mMo {dídñV Va A„mhMo ^¶
~miJUmao (cmoH$M) Agy eH$VmV. nU AZoH$m§Zm ¶mMr OmU Zmhr. 35 Am{U
228 Hw$amU
H$m~mJ¥hmOdirc ˶m§Mr àmW©Zm (Z‘mµO) åhUOo Xþgao H$mhr ZgyZ,Ho$di
{eQ>çm Am{U Q>mù¶m dmO{dUo Amho. Va AmVm MmIm (g˶ ZmH$maUmè¶m§Zmo)
Amnë¶m g˶ ZmH$maʶmMr {ejm.
36
{ZpíMVM Oo cmoH$ "g˶' ZmH$maʶmda R>m‘ AmhoV, Vo Amnco YZ
cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ Xÿa H$aʶmgmR>r IM© H$arV AgVmV. Am{U Vo
AemM àH$mao Amnco YZ IM© H$arV amhVrc, ¶oWnmdoVmo H$s, VoM YZ
˶m§À¶mgmR>r Vrd« níMmÎmmnmMo gmYZ ~Zoc. Am{U eodQ>r ˶m§Mm nmS>md Ho$cm
OmB©c. Am{U Oo cmoH$ (Amnë¶m ‘¥Ë¶yn¶ªV) g˶ ZmH$maV am{hco ˶m§Zm
ZaH$mV EH$Ì Ho$co OmB©c. 37 Vo AemgmR>r H$s, A„mhcm dmB©Q> (cmoH$m§Zm)
Mm§Jë¶mnmgyZ doJio H$aVm ¶mdo. Am{U Vmo, Xþï> (cmoH$m§Zm) EH$mda Xþgao
R>do Zy T>rJ V¶ma H$aoc Am{U ˶m gdmªZm ZaH$mV ’o$Hy$Z XoBc © . hoM cmoH$
Iè¶m AWm©Zo Zme nmdUmao AmhoV.
38
g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm gm§Jm, Oa ˶m§Zr (gܶm ‘mJ©ñW Agboë¶m
‘mJm©bm) gmoS>y Z {Xë¶mg ˶m§À¶m ^yVH$mimVrc (gd© AnamY) ‘m’$ H$ê$Z
Q>mH$ʶmV ¶oVrc. nU Oa Vo nwÝhm ˶mM ‘mJm©H$S>o diVrc Va (Ë`m§Zr Zoh‘r
cjmV Agy Úmdo H$s), ˶m§À¶m AmYr hmoD$Z Jocëo ¶m (AnamYr cmoH$m§À¶m
~m~VrV) Am‘Mm H$m¶ {ZU©¶ Pmcm. 39 Am{U ˶m§À¶mer Vmon¶ªV ¶wÕ H$am,
Omon¶ªV (Ym{‘©H$) N>i nyUn© Uo Wm§~V Zmhr Am{U Y‘© g§nUy n© Uo A„mhgmR>rM
hmoV Zmhr, (åhUOo nyUn© Uo Ym{‘©H$ ñdmV§Í¶ àmá hmoV Zmhr). Am{U Oa ˶m§Zr
(Ym{‘©H$ N>i) H$aUo Wm§~{dco Va Vo Oo H$mhr H$aVrc ˶mH$S>o A„mhMr
{ZpíMVnUo Ñï>r Agoc. 40 nU Oa ˶m§Zr (gXmMmamH$S>)o nmR> {’$adcr Va
cjmV R>do m A„mh Vw‘Mm g§ajUH$Vm© Amho. ({ZpíMVM) gd©lðo > g§ajUH$Vm©
d gd©lðo > gmhmæ¶H$Vm©!
41
Am{U ¶mMr OmUrd R>do m H$s, ¶wÕmV Oo H$mhr YZ Vwåhmcm àmá hmoBc©
gyah-08. Ac-AZµ’$mc 229

˶mMm nmMdm {hñgm A„mh Am{U ˶mMm n¡J~§ a d (n¡J~§ amMo) ZmVodmB©H$
Am{U AZmW, JaOy Am{U dmQ>gê$ (‘wem’$a) ¶m§Mm Agoc. Oa Vwåhr A„mhda
Am{U Oo (g§Xeo ) Amåhr Am‘Mm ^º$ (‘whå‘X) ¶m§À¶mH$S>o ˶m {ZUm©¶H$
{Xder nmR>{dco, Ooìhm XmoÝhrH$S>rc g¡Ý¶ EH$‘oH$m§Zm {^S>co hmoV,o ˶mda
{dídmg R>do Umao Agmc, Va (¶mda H¥$Vr H$aUo ho Vw‘À¶mgmR>r Amdí¶H$
Amho). (Am{U Zoh‘r cjmV R>do m) A„mhcm gd© H$mhr H$aʶmMo gm‘϶© àmá
Amho.
42
(Vmo ~XaÀ¶m ¶wÕmMm {Xdg AmR>dm) Ooìhm Vwåhr XarÀ¶m OdiÀ¶m
H$mR>mda hmoVm Am{U Vo XÿaÀ¶m H$mR>mda hmoV.o Am{U (‘¸$mdmgr ì¶mdgm{¶H$m§Mm)
H$m{’$cm Vw‘À¶m ImcÀ¶m ~mOyg (H$mhr A§Vamda) hmoVm. Am{U Oa Vwåhmcm
(¶wÕmMr) doi ‘mhrV AgVr Va ˶mMo AmìhmZ ñdrH$maʶmÀ¶m ~m~VrV
Vw‘À¶mV (Adí¶) ‘V^oX Pmco AgVo. nU Oo KS>co Vo ¶mgmR>r KS>co H$s,
A„mhZo ˶m Jmoï>rMm {ZU©¶ H$ê$Z Q>mH$mdm H$s, Or Jmoï> (¶wÕ) hmoUo AQ>i
hmoV.o (Am{U åhUyZM XmoZ g¡Ý¶m§Mr g‘moamg‘moa JmR> nmS>ʶmV Amcr). åhUOo
Á¶mcm Zï> ìhm¶Mo Amho, ˶mZo g˶mMo ñnï> à‘mU nmhÿZ Zï> ìhmdo Am{U Omo
{Od§V amhUma Amho, ˶mZo g˶mÀ¶m ñnï> à‘mUmgh {Od§V amhmdo. {ZpíMVM
A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho. 43 A„mh ˶m§Mr
(eÌyMr) g§»¶m Vwåhmcm (Y¡¶© XoʶmgmR>r) Vw‘À¶m ñdßZmV H$‘r (Agë¶mMo)
XmIdV hmoVm. Am{U Oa ˶mZo Vwåhmcm ˶m§Mr g§»¶m OmñV XmI{dcr AgVr
Va {ZpíMVM Vw‘Mo Y¡¶© IMco AgVo. Am{U ˶m{df¶r Vwåhr AmngmV dmX
Ho$cm AgVm. nU A„mhZo Vwåhmcm ¶mnmgyZ dmM{dco. {ZpíMVM (‘mZdmÀ¶m)
‘ZmV H$m¶ Amho, ¶mMr ˶mcm nyU© OmUrd AgVo. 44 Am{U ¶wÕmÀ¶m
EoZdoigo A„mhZo (eÌy) Aëng§»¶oV AmhoV, Ago Vwåhmcm Xe©dco Am{U
(eÌycmhr) Vwåhr (lÕmd§V) Aëng§»¶oV AmhmV Ago Xe©dco. ho ¶mgmR>r
230 Hw$amU
H$s, A„mhcm ˶m Jmoï>rMm {ZU©¶ H$aVm ¶mdm, Or Jmoï> KSy>Z ¶oUo (AJXr)
{ZpíMV hmoVr. Am{U gd© Jmoï>r (A§{V‘ {ZU©¶mgmR>r) A„mhH$S>Mo nmR>{dë¶m
OmVmV.
45
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Ooìhm (¶wÕmV) EImÚm g¡Ý¶mer
Vw‘Mm gm‘Zm Pmcm Va Vwåhr (nyU© Y¡¶m©{Zer) ÑT> amhm, Am{U A„mhMo Iyn
ñ‘aU H$am, åhUOo Vwåhr ¶eñdr ìhmc. 46 Am{U A„mh d ˶mÀ¶m n¡J~§ amÀ¶m
Amkm§Mo nmcZ H$am Am{U AmngmV dmX{ddmX H$aUo Q>mim, AݶWm Vw‘Mo Y¡¶©
IMoc d Vw‘Mm Xamam Zmhrgm hmoBc © . Voìhm g§¶‘ R>do m, {ZpíMVM A„mh
g§¶‘ ~miJUmè¶m cmoH$m§gh Amho. 47 Vwåhr ˶m cmoH$m§gmaIo hmoD$ ZH$m, Oo
Amnë¶m Kê$Z (‘moR>çm EoQ>rZo) Vmoam {‘adrV d (cmoH$m§Zm) S>m‘S>mc
¡ XmIdrV
~mhoa nS>c.o Am{U Oo (BVam§Zm) A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ amoIVmV. nU Vo Oo
H$mhr H$arV AmhoV, ˶mg A„mhZo doT>cc o o Amho.
48
Am{U g¡VmZmZo ˶m§Mr (dmB©Q>) H¥$˶o ˶m§Zm Mm§Jë¶m ñdê$nmV Xe©{dcr
Am{U Vmo åhUmcm, "AmO cmoH$m§‘ܶo Agm H$moUrhr Zmhr, Omo Vw‘À¶mda
{dO¶ àmá H$ê$ eH$Vmo Am{U ‘r Vw‘Mm ajUH$Vm© Amho!' nU Ooìhm XmoÝhrH$S>rc
g¡Ý¶o EH$‘oH$m§g‘moa Amcr Voìhm Vmo (g¡VmZ) ({VWyZ) CcQ>çm nmdcr naV
{’$acm, Am{U åhUmcm, "{ZpíMVM ‘mPo Vw‘À¶mer H$mhr XoU-o KoUo Zmhr, ‘r
Vo nmhV Amho, Oo Vwåhmcm {XgV Zmhr, ‘r (Va) A„mhMo ^¶ ~miJVmo Am{U
A„mh H$R>mao {ejm H$aUmam Amho.' 49 Xm§{^H$ cmoH$ Am{U Á¶m§À¶m ‘Zm‘ܶo
{dH¥$Vr Amho, Ago cmoH$ åhUV hmoV,o "¶m (lÕmd§Vm§Mr) ˶m§À¶m Y‘m©Zo
’$gdUyH$ Ho$cr Amho.' nU Omo H$moUr A„mhda {dídmg R>do rc ˶mcm {ZpíMVM
(¶m Jmoï>rMr AZw^Vy r hmoBc
© H$s), A„mh hm gm‘϶©emcr d ~w{Õ‘mZ Amho.
50
Am{U Vwåhr Oa ˶m pñWVrcm nmhÿ eH$co AgVo, Ooìhm (Am‘Mo) XÿV
g˶ ZmH$maʶmda (Am`wî`^a) AmJ«hr am{hcoë¶m cmoH$m§Mo (‘¥Ë¶wg‘¶r) àmU
gyah-08. Ac-AZµ’$mc 231

H$mT>VmV, Voìhm Vo XÿV ˶m§À¶m Mohè¶m§da Am{U nmR>tda àhma H$ê$Z åhUVmV,
"AmVm OiʶmMr {ejm MmIm!' 51 hr ˶m (H$‘mªMr) {ejm Amho, Or Vwåhr
Amnë¶m hmVm§Zr Ho$cr hmoVr. A„mh Amnë¶m ^º$m§da H$Xm{n Aݶm¶ H$arV
Zmhr. 52 (˶m§Mr AdñWm) {’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§à‘mUo Am{U Ë`m§À`m nyduÀ¶m
cmoH$m§à‘mUo hmoBc© . ˶m§Zr A„mhÀ¶m g§Xeo mÛmao àH$Q> Pmcoë¶m g˶mMm AñdrH$ma
Ho$cm, n[aUm‘r A„mhZo ˶m§Zm ˶m§À¶m nmnH¥$˶m~Ôc ˶m§À¶m ‘wg³¶m
Amdië¶m. IamoIa! A„mh gm‘϶©emcr Amho Am{U {ejm H$aʶmÀ¶m
~m~VrV ’$ma H$R>mao Amho. 53 ho AemgmR>r Pmco H$s, A„mhZo EImÚm
OZg‘yhmda Amncr Or H¥$nm àXmZ Ho$cocr AgVo, Vmo Vr H¥$nm Vmon¶ªV ‘mJo
KoV Zmhr, Omon¶ªV Vo cmoH$ ñdV:À¶m AdñWoV ~Xc H$arV ZmhrV. Am{U
(cjmV R>do m) A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho. 54
(˶m Anamܶm§Mr AdñWm VerM hmoUma) Oer {’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§Mr d ˶m
nyduÀ¶m cmoH$m§Mr Pmcr. ˶m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dco.
Am{U åhUyZ Amåhr ˶m§À¶m AnamYm§nmoQ>r ˶m§Zm Zï> Ho$co. Am{U {’$aAm¡ZÀ¶m
cmoH$m§Zm Amåhr ~wS>dZy Q>mH$co, H$maU Vo gd© nmnH¥$˶ H$aUmao cmoH$ hmoV.o
55
{ZpíMVM A„mhÀ¶m Ñï>rV, gdm©V dmB©Q> àmUr Vo AmhoV Oo g˶mMm
AñdrH$ma H$aʶmda AmJ«hr AmhoV Am{U Oo g˶ ‘mݶ H$aUmao ZmhrV. 56 Oo
Vw‘À¶mer H$ama~Õ AgyZhr Amnë¶m H$amamMm à˶oH$ doigo ^§J H$aVmV
Am{U Vo (A„mhMo) ^¶ ~miJV ZmhrV. 57 Ago cmoH$ ¶wÕmV Vw‘À¶m hmVr
cmJco Va ˶m§Zm Aer {ejm H$am H$s, Oo cmoH$ ˶m§À¶m ‘mJo AmhoV, ˶m§Zr
Vo nmhÿZ {VWyZ ni H$mT>mdm (åhUOo ˶m§Zr Amnë¶m H$Q>H$mañWmZmÀ¶m
H$madm`m§nmgyZ namd¥Îm ìhmdo) OoUHo $ê$Z ˶m§Zm YS>m {‘imdm. 58 Am{U Oa
Vwåhmcm ˶m O‘mVrH$Sy>Z (Á¶m§À¶mer Vwåhr H$ama Ho$coco Amho), {dídmgKmVmMo
^¶ dmQ>V Agoc Va ˶m§Mm H$ama ˶m§À¶mH$S>o (¶Wm¶mo½¶ arVrZo) ’o$Hy$Z Úm.
232 Hw$amU
åhUOo Vo Am{U Vwåhr H$ama‘wº$ hmoD$Z Omc. A„mhcm dMZ^§J H$aUmao
cmoH$ (A{O~mV) {චZmhrV.
59
Am{U g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zr (H$Xm{n) Agm {dMma ‘ZmV AmUy
Z¶o H$s, Vo (A„mhÀ¶m) VmdS>rVyZ (ñdV:Mr) gwQ>H$m H$ê$Z KoD$ eH$Vrc.
Vo (A„mhÀ¶m ¶moOZocm H$Xm{n) {d’$c H$ê$ eH$V ZmhrV. (H$maU) ˶m§Zm
Ago H$aʶmMo (‘wirM) gm‘϶© àmá Zmhr. 60 Am{U ˶m§Zm cT>m XoʶmgmR>r
Vwåhmcm e³¶ Agoc VodT>o g¡Ý¶~c Am{U ¶wÕmgmR>r gwg‚m Agcoco KmoS>o ¶m
gdmªMr O‘dmO‘d H$ê$Z R>do m, Á¶mÛmao Vwåhmcm A„mhÀ¶m eÌyÀ¶m Am{U
(ñdV:) Vw‘À¶m eÌyÀ¶m ‘ZmV ^¶ {Z‘m©U H$aVm ¶mdo. VgoM (gܶm g‘moa
Cä¶m Agcoë¶m eÌy ì¶{V[aº$) BVam§dahr Xamam {Z‘m©U ìhmdm, Á¶m§Mr
Vwåhmcm OmUrd Zmhr. (nU) A„mhcm ˶m§Mr OmUrd Amho.
Am{U Vwåhr A„mhÀ¶m H$m¶m©V Oo H$mhr (YZ d doi) IM© H$amc ˶mMm
nwano ay ‘mo~Xcm Vwåhmcm XoʶmV ¶oUma. Am{U Vw‘À¶mda ‘wirM Aݶm¶ hmoUma
Zmhr. 61 Am{U Oa Vo em§VVmH$ama H$aʶmMr BÀN>m Xe©dVrc, Va Vwåhr
XoIrc ˶mgmR>r nwT>o ¶m Am{U A„mhda (nyU)© {dídmg R>do m. IamoIa! VmoM
gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho. 62 Am{U Vo Oa (em§Vr
ñWm{nV H$aʶmMo ZmQ>H$ H$ê$Z) Vwåhmcm YmoH$m XoʶmMo CÔoe ~miJyZ AgVrc
Va {ZpíMVM A„mh Vw‘À¶mgmR>r nwago m Amho. ˶mZoM Va Vwåhmcm Amncr
‘XV nwadyZ Am{U {dídmgy AZw¶m¶r àXmZ H$ê$Z Vwåhmcm ~iH$Q>r {Xcr. 63
Am{U ˶mZoM ˶m§À¶m ‘ZmV (åhUOo lÕmd§Vm§À`m ‘ZmV) nañnam§{df`r
ào‘mMr ^mdZm {Z‘m©U Ho$cr. n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho, Vwåhr Vo gd© IM©
H$ê$Zhr ˶m§À¶m ‘ZmV nañnam§{df`r ào‘mMr ^mdZm (H$Xm{n) {Z‘m©U H$ê$
eH$co ZgVo. nU A„mhZo ˶m§À¶m ‘ZmV nañnam§{df`r ào‘mMr ^mdZm {Z‘m©U
Ho$cr Amho. Vmo {ZpíMVM gm‘϶©emcr Amho, ~w{ÕdmZ Amho.
gyah-08. Ac-AZµ’$mc 233
64
n¡J~§ a! A„mh Vw‘À¶mgmR>r Am{U Vw‘Mo AZwgaU H$aUmè¶m lÕmd§Vm§gmR>r
nwago m Amho. 65 n¡J~§ a! lÕmd§Vm§Zm (AmVm ~MmdmË‘H$) ¶wÕ H$aʶmgmR>r
ào[aV H$am. Oa Vw‘À¶mn¡H$s drg ‘mUgo Y¡`m©{Zer (¶wÕ ^y‘rda) {Q>H$md
YaVrc Va Vr XmoZeo cmoH$m§da ‘mV H$aVrc Am{U Oa Vw‘À¶mn¡H$s e§^a
‘mUgo Aer AgVrc Va Vr ˶m g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m hOma
lÕmhrZ cmoH$m§da ‘mV H$aVrc, H$maU Vo g‘O Zgcoco cmoH$ AmhoV.
66
AmVm A„mhZo Vw‘Mm ^ma hcH$m Ho$cm Amho, H$maU ˶mcm ‘mhrV
Amho H$s, Vw‘À¶mV H$mhr H$‘Omoar Amho. (Am{U) åhUyZ Oa Vw‘À¶mn¡H$s
e§^a ‘mUgo Y¡¶e© rc amhÿZ (¶wÕ^y‘rda {Q>H$md YaVrc) Va Vr XmoZeo
cmoH$m§da ‘mV H$aVrc Am{U Oa Vw‘À¶mn¡H$s hOma ‘mUgo Aer AgVrc Va
Vr A„mhÀ¶m AmkoZo XmoZ hOma cmoH$m§da ‘mV H$aVrc. Am{U A„mh (à{VHy$c
n[apñWVrV) AT>i amhUmè¶m cmoH$m§~amo~a AgVmo.
67
n¡J~§ amH$[aVm ho C{MV Zmhr H$s, ˶mZo eÌycm H¡$Xr ~Zdmdo, (˶mÀ¶mgmR>r
Va Amdí¶H$ Amho H$s), ˶mZo n¥Ïdrda (A„mhÀ¶m ¶moOZo{déÕ noQ>yZ CR>cëo ¶m
eÌyM§ m nyUn© Uo) {~‘moS> Ho$ë¶m{edm¶ Wm§~Vm H$m‘m Z¶o. Vwåhr ¶m OJmVrc
cm^m§Mr Anojm H$aVm, nU A„mh ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV (Vw‘Mo H$m¶‘gmR>r
^co) BpÀN>Vmo. A„mh gd©e{º$‘mZ Amho, ~w{Õ‘mZ Amho. 68 Am{U A„mhZo
(eodQ>À¶m n¡J~§ amg§~Y§ mZo Amncr ¶moOZm) AmYrnmgyZ {chÿZ Q>mH$cocr ZgVr,
Va Á¶m ‘mJm©Mm Vwåhr Adc§~ Ho$cm, ˶mMo n[aUm‘ åhUyZ Vw‘À¶mda ’$ma
‘moR>r AmnÎmr MmcyZ Amcr AgVr. 69 (¶wÕ qOH$ë¶mZ§Va eÌyH$Sy>Z) Á¶m
H$mhr dñVy Vw‘À¶m hmVr Amcoë¶m AmhoV, Ë`m§nH¡ $s d¡Y Am{U Mm§Jë¶m
(dñVyM§ m) Vwåhr Cn^moJ H$am. Am{U (Zoh‘r) A„mhMo ^¶ ~miJm. {ZpíMVM
A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho.
70
n¡J~§ a! Á¶m§Zm Vwåhr H¡$Xr ~Z{dco AmhmV ˶m§Zm gm§Jm, "A„mhcm
234 Hw$amU
Vw‘À¶m ‘ZmV Oamgmhr ^conUm Agë¶mMo AmT>iZy Amë¶mg, Vw‘À¶mH$Sy>Z
Oo H$mhr KoʶmV Amco Amho ˶mnojm A{YH$ Mm§Jco, Vwåhmcm Vmo àXmZ H$arc.
Am{U Vw‘À¶m (AnamYm§Zm) Vmo ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c. H$maU A„mh AmhoM ’$ma
j‘merc d X¶miy.' 71 Am{U Oa ˶m§Mr Vw‘À¶mer {dídmgKmV H$aʶmMr
¶moOZm Agoc Va (¶mV AmíM¶©H$maH$ H$mhrM Zmhr H$maU), ˶m§Zr ¶m AmYr
(ñdV:) A„mher {dídmgKmV Ho$cocm Amho. Am{U åhUyZ (A„mhZo ˶mMrM
˶m§Zm {ejm Ho$cr d) ˶m§À¶mda Vwåhmcm Am{YnË` {Xco. Am{U A„mhcm
à˶oH$ Jmoï>rMr OmUrd Amho d Vmo ~w{Õ‘mZ Amho.
72
{ZpíMVM Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U (A„mhgmR>r) Amnë¶m
KamXmamMm ˶mJ Ho$cm Am{U A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r Amnco YZ d àmU nUmcm
cmdco. Am{U Vo cmoH$(hr) Á¶m§Zr (A„mhgmR>r Amnë¶m KamXmamMm ˶mJ
H$ê$Z Amcoë¶m cmoH$m§Zm) Aml¶ {Xcm d (nyU)© gmhmæ¶ {Xco. (Va) ho cmoH$
EH$‘oH$m§Mo (gƒo) {‘Ì ({hVqMVH$) d ajUH$V} AmhoV. Am{U Vo cmoH$
Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr, nU (n¡J~§ a d BVa lÕmd§Vm§~amo~a) KamXmamMm
˶mJ Ho$cm Zmhr. Va Aem cmoH$m§À¶m g§ajUmMr O~m~Xmar Vw‘À¶mda Vmon¶ªV
‘wirM ¶oUma Zmhr, Omon¶ªV Vo KamXmamMm ˶mJ H$ê$Z (Vw‘À¶mH$S>)o ¶oV
ZmhrV. nU Ym{‘©H$ (N>imÀ¶m {déÕ) Vo Vw‘Mr ‘XV ‘mJV AgVrc Va
Vwåhr ˶m§Mr ‘XV H$aUo A˶mdí¶H$ Amho. nU ¶m Jmoï>rcm AndmX åhUOo Vo
cmoH$ AmhoV, Á¶m§À¶mer Vw‘Mm H$ama Pmcocm Amho (åhUOo Vwåhr H$ama ‘moS>y Z
lÕmd§Vm§Mr ‘XV H$ê$ eH$V Zmhr).Am{U Oo H$mhr Vwåhr H$aV AmhmV Vo gd©
A„mh nmhV Amho. 73 ¶mgmo~V (hohr cjmV Agy Úm) H$s, Oo cmoH$ g˶
ZmH$maʶmda AmJ«hr AmhoV, Vo EH$‘oH$m§Mo {‘Ì ({hVqMVH$) AmhoV. Am{U
Oa Vwåhr Ago Ho$co Zmhr Va n¥Ïdrda (Vwåhm cmoH$m§V) ’$ma ‘moR>m CËnmV d
CnÐd ‘mOoc.
235
74
Am{U Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U (A„mhgmR>r) KamXmamMm
˶mJ Ho$cm. Am{U A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r à¶ËZm§Mr namH$mð>m Ho$cr (åhUOoM
{OhmX Ho$cm). VgoM Á¶m cmoH$m§Zr (Amnë¶m KamXmamMm ˶mJ Ho$coë¶m
cmoH$m§Zm) Aml¶ {Xcm d gmhmæ¶ Ho$co, VoM cmoH$ Añgc lÕmd§V AmhoV.
(A„mhnmer) ˶m§À¶mgmR>r j‘m Am{U gd©lðo > CnOr{dH$m Amho. 75 Am{U
Á¶m cmoH$m§Zr C{eam lÕm YmaU Ho$cr Am{U Amnë¶m KamXmamMm ˶mJ Ho$cm
Am{U Vw‘À¶mgmo~V {‘iyZ (A„mhÀ¶m H$m¶m©V) à¶ËZm§Mr namH$mð>m Ho$cr.
Va ho XoIrc Vw‘À¶mn¡H$sM AmhoV (åhUOo A„mhÀ¶m ZOaoV lÕmd§V AmhoV).
Am{U aº$mMo ZmVog~§ Y§ Agcoco cmoH$ ho A„mhÀ¶m J«W§ mZwgma Xwgè`m
cmoH$m§nj
o m A{YH$ {ZH$Q>Mo AmhoV, (h¸$Xma AmhoV). IamoIa A„mhcm
à˶oH$ Jmoï>rMo nyU© kmZ Amho.
gyah-09. AV-Vm¡~m
1
hr KmofUm Amho A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amV’}$ H$s, (¶mnwT>)o (A„mh
Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amMm) ˶m cmoH$m§er H$mhrhr g§~Y§ AgUma Zmhr, Oo
BVam§Zm A„mhMo g‘H$j R>adVmV, Á¶m§À¶mer (AmYr) Vwåhr H$ama Ho$co
hmoV.o (nU AmVm ˶m§À¶m gd© Xm{`Ëdm§VZy ‘wº$ Pmë¶mMr hr KmofUm Amho). 2
(˶m§Zm ho ñnï> gm§JZy Q>mH$m H$s) AmVm Vwåhr Xoem‘ܶo Mma ‘{hZo qhS>m-{’$am,
nU ho OmUyZ ¿¶m H$s, Vwåhr A„mhMr ¶moOZm H$Xm{n {d’$c H$ê$ eH$V Zmhr.
Am{U A„mh g˶mMm ñdrH$ma H$aʶmg ZH$ma XoUmè¶m lÕmhrZm§Zm An‘m{ZV
H$ê$Z gmoS>Uma Amho. 3 A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amV’}$ ‘moR>çm hOÀ¶m
{Xder gd© cmoH$m§g‘moa hr Omhra KmofUm Ho$cr OmV Amho H$s, A„mh d VgoM
˶mMm n¡J~§ a (A„mhMo g‘H$j R>adV am{hcoë¶m ˶m) AZoH$o ídadmXr cmoH$m§À¶m
(gd©) Xm{`Ëdm§‘YyZ ‘wº$ Pmcoco AmhoV. Oa AmVmhr Vwåhr níMmÎmmn 춺$
H$amc, Va Vo Vw‘À¶mM ñdV:À¶m {hVmMo Amho. nU Oa Vwåhr ˶mH$S>o nmR>
236 Hw$amU
{’$admc Va ¶mMr OmUrd Agy Úm H$s, Vwåhr A„mhÀ¶m ¶moOZocm H$Xm{n
{d’$c H$ê$ eH$V Zmhr. (n¡J~§ a!) Vwåhr ˶m g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr
Agcoë¶m lÕmhrZm§Zm ^¶mdh {ejoMr ~mV‘r EoH$dyZ Q>mH$m (H$s, ^¶mdh
{ejm ˶m§Mr dmQ> nmhV Amho). 4 nU ¶mg Vo AZoH$o ídadmXr cmoH$ AndmX
AmhoV Oo Vw‘À¶mer Ho$coë¶m H$amamMm gÝ‘mZ H$aV am{hco, (åhUOo ˶mMo
nmcZ H$aʶmV H$moUVrhr H$ga Ho$cocr Zmhr) Am{U Vw‘À¶m {damoYmV H$moUmcmhr
‘XV Ho$cr Zmhr. Va Vw‘Mm Aem cmoH$m§er Pmcocm H$ama, ˶mMr ‘wXV nyU©
hmoBn© ¶ªV nmcZ H$am. IamoIa, A„mhcm Vo cmoH$ {චAmhoV Oo (à˶oH$ H$m¶©
H$aVmZm) ˶mÀ¶m CnpñWVrMr OmU R>do VmV.
5
(¶w Õ mgmR> r ) {Z{fÕ Agco c o ‘{hZo CcQy > Z Jo ë ¶mZ§ V a ˶m
AZoH$o ídadmÚm§Zm (Á¶m§Zr Vw‘À¶mer ¶wÕ N>So >co Amho), {OWo-Hw$R>o Vo gmnS>Vrc
R>ma H$ê$Z gmoS>m Am{U ˶m§Zm nH$S>m d ˶m§Zm doT>m Kmcm d h„m hmoʶmÀ¶m
à˶oH$ OmJr ˶m§À¶m nmiVrda amhm. (˶m§À¶mdVrZo EdT>o gd© Pmë¶mZ§Vahr)
Oa Vo níMmÎmmn H$aVrc Am{U (Z‘mµOê$nr) {Z˶ àmW©Zm H$ê$ cmJVrc d
Oµ H$mV (XmZ) XoVrc Va ˶m§Mm añVm ‘moH$im gmoS>m. IamoIa! A„mh ’$ma
j‘merc d X¶miy Amho. 6 Am{U Oa AZoH$o ídadmÚm§nH¡ $s H$moUr Vw‘À¶mH$S>o
g§ajU ‘m{JVco Va ˶mcm g§ajU Úm. OoUHo $ê$Z ˶mcm (Vw‘À¶mH$Sy>Z)
A„mhMr dmUr EoH$Vm ¶mdr. Z§Va ˶mcm ˶mÀ¶m gwa{jV {R>H$mUr nmohmoMdm.
H$maU ho Ago cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zm (g˶mMo) kmZ Zmhr.
7
¶m AZoH$o ídadmXr cmoH$m§er A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amMm H$ama H$em
àH$mao H$m¶‘ amhÿ eH$Vmo. ‘mÌ Ë¶m cmoH$m§ì¶{V[aº$ Á¶m§À¶mer Vwåhr (AmYr
‘¸$mpñWV) n{dÌ ‘erXrOdi H$ama Ho$cocm hmoVm (åhUOo Vmo H$ama Amnë¶m
‘wXVrn¶ªV nyU© H$am). (Á¶m§À¶mer H$ama Pmcocm Amho), Vo Omon¶ªV IaonUmZo
dmJVrc Vwåhrhr ˶m§À¶mer IaonUmZo dmJm. {ZpíMVM A„mhcm gXmMmar
237
gyah-09. AV-Vm¡~m
(nmn^rê$) cmoH$ {චAmhoV.
8
H$emàH$mao (H$ama H$m¶‘ amhrc), Ooìhm ˶m§Mr AdñWm Aer Amho
H$s, Oa ˶m§Zm Vw‘À¶mda {Z¶§ÌU àmá Pmco Va Vo Vw‘À¶m~m~VrV H$moU˶mhr
ZmVog~§ Y§ mMo qH$dm H$amamMo nmcZ H$arV ZmhrV? Vo ’$º$ Amnë¶m Vm|S>À¶m
Jmoï>tZr Vwåhmcm Iye H$ê$ nmhVmV, nU ˶m§À¶m ‘Zm‘ܶo Vw‘À¶m{df¶r
˶mCcQ> (^mdZm) AmhoV. ˶m§À¶mn¡H$s A{YH$m§e cmoH$ {dídmgKmVH$s AmhoV.
9
˶m§Zr A„mhÀ¶m g§Xeo m§Zm jw„H$ {H$‘VrÀ`m ‘mo~Xë¶mV {dHy$Z Q>mH$co
Amho. VgoM BVam§Zm ˶m§Zr A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ à{V~§Y Ho$cm. ’$maM dmB©Q>
Amho, Oo Vo H$arV AmhoV. 10 Vo H$moU˶mhr lÕmd§Vm§À`m ~m~VrV ZmVog~§ Y§ mMo
qH$dm H$amamÀ¶m ~§YZmMo (‘wirM) nmcZ H$arV ZmhrV. hoM ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ
H$aUmao cmoH$ AmhoV. 11 (ho gd© Pmë¶mdahr) Oa Vo níMmÎmmn 춺$ H$aVrc
Am{U (Z‘mµOê$nr) {Z˶ àmW©Zm H$ê$ cmJVrc d Oµ H$mV (XmZ) XoD$ cmJVrc,
Va Voìhm ‘mÌ Vo Vw‘Mo Y‘©~m§ Yd AmhoV. Amåhr (Am‘À¶m) ¶m g§Xeo m§Zm ñnï>
H$ê$Z gm§JV AgVmo, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo ~moY KoUmao AmhoV.
12
Am{U à{Vkm KoVë¶mZ§Vahr Oa Vo Amnë¶m enWm§Mm ^§J H$aVrc
Am{U Vw‘À¶m Y‘m©{df¶r AneãXm§Mm à¶moJ H$aVrc Va Aem lÕmhrZm§À¶m
¶m nwT>mè¶m§er cT>m. Vo ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr ˶mnmgyZ namd¥Îm ìhmdo, H$maU
˶m§Zm ˶m§À¶m enWm§~Ôc A{O~mV AmñWm Zmhr. 13 Vwåhr Aem cmoH$m§er
cT>Uma Zmhr H$m, Á¶m§Zr Amnë¶m H$amam§Mm ^§J Ho$cm Am{U Á¶m§Zr n¡J~§ amcm
˶mÀ¶m (‘mV¥^‘y rVyZ) KmcdyZ cmdʶmMm H$Q> Ho$cm Am{U ˶m§ZrM Vw‘À¶m{déÕ
¶wÕmMr gwédmV Ho$cr. Vwåhmcm ˶m§Mo ^¶ dmQ>Vo H$m? Vwåhr Oa IamoIa
lÕmd§V Agmc, Vwåhmcm ¶mMr OmUrd Agm¶cm hdr H$s, A„mh ¶m Jmoï>rg
gdm©{YH$ nmÌ Amho H$s, Vwåhr ˶mMoM ^¶ ~miJmdo. 14 ˶m§À¶mer ¶wÕ
H$am, A„mh ˶m§Zm Vw‘À¶m hmVyZ {ejm H$arc Am{U ˶m§Zm An‘m{ZV H$arc
238 Hw$amU
Am{U ˶m§À¶mda {dO¶ àmá H$aʶmgmR>r Vwåhmcm gmhmæ¶ H$arc Am{U
lÕmd§Vm§Mo H$mirO W§S> H$arc. 15 VgoM ˶m§À¶m ‘ZmVyZ H«$moY H$mTy>Z
Q>mH$sc Am{U A„mh ˶mÀ¶mda Amncr H¥$nmÑï>r Q>mHo$c, Á¶mÀ¶m~m~VrV Vmo
BÀN>rc. A„mh gd© H$mhr OmUUmam d ~w{Õ‘mZ Amho.
16
(lÕmd§Vm§Zmo!) Vwåhr Ago g‘OyZ AmhmV H$m H$s, Vwåhmcm AgoM
gmoS>y Z XoʶmV ¶oBc© . H$maU A„mhZo AÚmn ˶m cmoH$m§Zm {MÝhm§{H$V Ho$coM
Zmhr, Á¶m§Zr (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) à¶ËZm§Mr namH$mð>m Ho$cr (åhUOo {OhmX
Ho$cm) Am{U ˶m§Zr A„mh d ˶mMm n¡J~§ a Am{U lÕmd§V cmoH$ ¶m§À¶mì¶{V[aº$
BVam§er {‘ÌËdmMo g§~§Y ñWm{nV Ho$co Zmhr (åhUOoM ¶m§À¶mì¶{V[aº$
H$moUmH$Sy>Zhr gmhmæ¶ KoVco Zmhr). Vwåhr Oo H$mhr H$arV AmhmV, Vo gd©
A„mh OmUyZ Amho.
17
AZoH$o ídadmXr cmoH$m§gmR>r ho C{MV Zmhr H$s, ˶m§Zr A„mhÀ¶m
‘erXtZm (nwÝhm-nwÝhm) ^oQ> Úmdr qH$dm ˶m§Mr XoI^mc H$amdr.
nU (˶m§À¶m ~m~VrV dmñV{dH$Vm Va hr Amho H$s, Amnë¶m H¥$˶m§Ûmao)
Vo ñdV:{déÕ gmjr AmhoV H$s, Vo g˶ ZmH$maUmè¶m§nH¡ $s AmhoV. ho Ago
cmoH$ AmhoV, Á¶m§Mr H$‘} {Zî’$i R>aUma AmhoV. Am{U Vo AmJrV gX¡d
dmñVì¶ H$aVrc. 18 A„mhÀ¶m CnmgZmñWim§Zm (åhUOo ‘erXtZm) ˶mZoM
^oQ> Úm¶cm nm{hOo Am{U ˶m§Mr XoI^mc H$am¶cm nm{hOo Omo A„mhda Am{U
A§{V‘ {Xdgmda {dídmg R>do Vmo d {Z˶ àmW©Zm H$aVmo Am{U XmZH$m¶© H$aVmo,
(µOH$mV XoVmo) Am{U Xþgè¶m H$moUmMo Zìho Va Ho$di A„mhMoM ^¶ ~miJVmo.
AemM cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© cm^coë¶m cmoH$m§‘ܶo ñWmZ {‘iy eH$Vmo. 19 (‘¸$m
¶oW)o hOgmR>r ¶oUmè¶m cmoH$m§Zm nmUr nmOUo d (H$m~m) ¶m n{dÌ ‘erXrMr
XoI^mc H$aUo (hr H$m‘o) Vwåhr (lÕmd§Vm§À¶m ˶m H$m‘mg‘mZ) g‘OVm H$s
H$m¶, Omo A„mhda Am{U A§{V‘ {Xdgmda (ÑT>) {dídmg R>do Vmo Am{U
gyah-09. AV-Vm¡~m 239

A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r à¶ËZm§Mr namH$mð>m H$aVmo. A„mhÀ¶m ZOaoV Vo XmoKo


g‘mZ Agy eH$V ZmhrV. Am{U A„mh Aݶm¶r cmoH$m§Zm (H$Yrhr) gÝ‘mJ©
XmIdrV Zmhr. 20 Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r)
Amnë¶m KamXmamMm ˶mJ Ho$cm Am{U Amnco YZ d àmU nUmcm cmdyZ
A„mhÀ¶m H$m¶m©V à¶ËZm§Mr namH$mð>m Ho$cr. A„mhÀ¶m ZOaoV ˶m§Mo ñWmZ
(’$ma) ‘moR>o Amho. Am{U (eodQ>r) hoM cmoH$ (’$ma ‘moR>)o ¶e àmá H$aUmao
AmhoV. 21 ˶m§Mm nmcZH$Vm© ˶m§Zm ew^dmVm© XoVmo Amho, (ew^dmVm©) ˶mÀ¶mH$Sy>Z
hmoUmè¶m H¥$noMr Am{U ˶mÀ¶m àgÞVoMr d (˶m§Mr dmQ> nmhV Agcoë¶m)
Z§XZdZm§Mr Á¶m§V gX¡d gwIg‘mYmZ Agoc. 22 ˶mV Vo gX¡d {Zdmg
H$aVrc. IamoIa, A„mhH$S>Mo (Amnë¶m ^º$m§gmR>r) ’$ma ‘moR>m ‘mo~Xcm
Amho.
23
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Amnco dS>rc d ^mD$ ¶m§À¶mer
{‘ÌËdmMo g§~Y§ ñWm{nV H$ê$ ZH$m, Oa ˶m§Zm lÕm A§JrH$ma H$aʶmnojm,
g˶ ZmH$maUo OmñV {චAmho. Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Oo ˶m§À¶mer ‘¡Ìr H$aVrc
Va {ZpíMVM Ago cmoH$ A˶mMmar AmhoV. 24 (n¡J~§ a!) ˶m§Zm (ñnï>)
gm§JZy Q>mH$m, "Oa Vw‘Mo dS>rc Am{U Vw‘Mr ‘wco Am{U Vw‘Mo ^mD$ Am{U
Vw‘Mo OrdZgmWr (åhUOo nVr qH$dm nËZr) Am{U Vw‘Mo JmoÌ d Vo YZ Oo
Vwåhr H$‘{dco Amho Am{U Vmo ì¶mnma Á¶mÀ¶m ‘§XrMo Vwåhmcm ^¶ dmQ>Vo Am{U
(Vr) Vwåhmcm {චAgcocr Kao (Á¶m§V Vwåhr AmZ§X Cn^moJVm) ho gd© Oa
Vwåhmcm A„mh d ˶mMm n¡J~§ a ¶m§À¶mnojm Am{U ˶mÀ¶m H$m¶m©V à¶ËZm§Mr
namH$mð>m H$aʶmnojm (åhUOo {OhmX H$aʶmnojm) A{YH$ {චAgVrc Va
‘J (AmVm) ’$º$ A„mh Amncm {ZU©¶ Omhra H$aʶmMr àVrjm H$am Am{U
(cjmV R>do m) A„mh Amkm ^§J H$aUmè¶m ({dÐmohr) cmoH$m§Zm (H$Yrhr)
gÝ‘mJ© XmIdrV Zmhr.'
240 Hw$amU
25
IamoIa, A„mhZo Vwåhmcm AZoH$ àg§Jr gmhmæ¶ Ho$coco Amho. (Ooìhm
Vwåhr g§»¶oÀ¶m Ñï>rZo ’$ma H$‘r hmoV)o Am{U hþZZ¡ À¶m {Xder XoIrc (˶mZoM
Vw‘Mr ‘XV Ho$cr) Ooìhm Vw‘Mr g§»¶m A{YH$ Agë¶mMm Vwåhmcm Jd© hmoVm,
nU Vo (~hþg»§ ¶ cmoH$) Vw‘À¶m H$mhr H$m‘r Amco Zmhr. Am{U ^y‘r {demc
AgyZXoIrc Vw‘À¶mgmR>r (’$ma) AmHw$§ {MV Pmcr Am{U Vwåhr ‘mKma KoV ni
H$mT>cmV. 26 ‘J A„mhZo Amnë¶mH$Sy>Z Amnë¶m n¡J~§ amda Am{U lÕmd§Vm§da
(H¥$noÀ¶m ñdê$nmV) ‘Z:em§Vr AdVrU© Ho$cr Am{U Aem g¡Ý¶mcm (Vw‘À¶m
‘XVrgmR>r) nmR>dco, Oo Vwåhr nmhÿ eH$V ZìhVo. Am{U A„mhZo ˶m g˶
ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m lÕmhrZm§Zm {ejm Ho$cr. Am{U lÕmhrZm§gmR>r
hmM ‘mo~Xcm Amho. 27 nU ˶mZ§Vahr A„mh BÀN>rc ˶mÀ¶mH$S>,o Vmo
Amncr H¥$nmÑï>r didy eH$Vmo, (åhUOo ˶mcm níMmÎmmnmMr gX²~Õ w r XoD$
eH$Vmo). A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho. 28 lÕm YmaU Ho$coë¶m
cmoH$m§Zmo! (ho OmUyZ ¿¶m H$s), AZoH$o ídadmXr (åhUOo BVam§Zm A„mhÀ¶m
~amo~arMo ñWmZ XoUmao) cmoH$ (AmÜ`mpË‘H$ Ñï>rZo nyUn© Uo) An{dÌ AmhoV.
Am{U åhUyZ ¶m dfm©ZV§ a ˶m§Zr (‘¸$mpñWV H$m~m ¶m) n{dÌ ‘erXrÀ¶m
{ZH$Q> ¶oD$ Z¶o. Am{U Vwåhmcm Oa J[a~rMo ^¶ dmQ>V Agoc Va A„mhZo
BpÀN>ë¶mg Vmo Amnë¶m H¥$noZo Vwåhmcm g‘¥Õ ~ZdyZ Q>mHo$c, {ZpíMVM
A„mh gd© H$mhr OmUUmam Amho, ~w{Õ‘mZ Amho.
29
Va AmYrÀ¶m ˶m J«W§ YmaH$m§er cT>m, Oo Zm A„mhda lÕm R>do VmV,
Zm A§{V‘ {Xdgmda, VgoM A„mh d ˶mÀ¶m n¡J~§ amZo Á¶m Jmoï>r {Z{fÕ
åhUyZ Omhra Ho$ë¶m AmhoV, ˶m§Zm {Z{fÕ ‘mZV ZmhrV Am{U g˶ Y‘m©Mo
nmcZ H$arV ZmhrV (Á¶mMo nmcZ H$aʶmMo A„mhZo ˶m§Zm AmXoe {Xco
Amho). (˶m§À¶mer Vmon¶ªV cT>m) Omon¶ªV Vo (Vw‘À¶mg‘moa) eaUmJVr nËH$ê$Z,
ñdoÀN>Zo o (Vw‘Mo amOH$s¶ dM©ñd ñdrH$mê$Z) gaH$mar H$a (åhUOo {OµO¶m)
gyah-09. AV-Vm¡~m 241
30
XoV ZmhrV. Am{U Á¶y åhUVmV H$s, CO¡a A„mhMm nwÌ Amho. Va {¼ñVr
åhUVmV H$s, ¶oey A„mhMm nwÌ Amho. Vo ˶m§À¶m Vm|S>M,o (H$mhrM AmYma
Zgcoc)o eãX AmhoV. ho (Ago åhUUmao cmoH$) ¶m§À¶mnydu hmoD$Z Jocëo ¶m ˶m
g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mr Ho$di Z¸$c H$arV AmhoV. "A„mh ˶m§Zm Zï>
H$amo!' Vo (dmñVdmnmgyZ) H$go Xÿa OmV AmhoV. 31 ˶m§Zr A„mhcm gmoS>y Z
Amnë¶m Y‘©n{§ S>Vm§Zm Am{U g§Ý`mem§Zm VgoM ‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grhcm Amncm
{dYmVm åhUyZ ‘mݶ Ho$co Amho. ˶m§Zm Va Ho$di EH$m A„mhMr CnmgZm
H$aʶmMm AmXoe XoʶmV Amcm hmoVm. ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM CnmgZo¶mo½¶
Zmhr (Oo cmoH$) BVam§Zm A„mhMo g‘H$j R>a{dVmV ˶m§À¶m ¶m H¥$˶mer
˶mMm H$mhrM g§~Y§ Zmhr. (Vmo ˶mnmgyZ nyUn© Uo n{dÌ Amho).
32
Vo (Va) A„mhÀ¶m (gÝ‘mJ© XmIdUmè¶m) àH$meÁ¶moVrcm Amnë¶m
Vm|S>À¶m ’w$H§ $aoZo {dPdyZ Q>mHy$ BpÀN>VmV, (nU A„mh Ago H$Yrhr hmoD$ XoUma
Zmhr), Vmo Va Amnë¶m àH$meÁ¶moVrcm n[anyU© arVrZo (gd©Ì) nga{dë¶m{edm¶
amhUma Zmhr, ‘J g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm (A„mhMr àH$me-Á¶moV gd©Ì ngaV
Agë¶m~Ôc) {H$VrH$m dmB©Q> dmQ>Zo m. 33 ˶mZoM Va Amnë¶m n¡J~§ amcm
‘mJ©Xe©Z Am{U g˶ Y‘© XoD$Z nmR>dco, Vo ¶mgmR>r H$s, g˶ (d gwa{jV)
Y‘m©cmM (d¡Mm[aH$ ÑîQ>çm Zoh‘r) BVa gd© Y‘mªda dM©ñd àmá ìhmdo, ‘J
(˶m~Ôc) AZoH$o ídadmÚm§Zm {H$VrH$m dmB©Q> dmQ>Zo m.
34
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! (AmYrÀ¶m J«W§ YmaH$m§‘ܶo) Ago
AZoH$ Y‘©n{§ S>V d gmYy AmhoV, Oo cmoH$m§Mr YZg§nÎmr AZw{MV ‘mJm©Zo
{Ji§H$¥ V H$arV AgVmV Am{U cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ Xÿa H$arV
AgVmV. Am{U Oo cmoH$ gmoZo d Mm§XrMm gmR>m H$ê$Z R>do VmV Am{U Vo
A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r IM© H$arV ZmhrV. ˶m§Zm (‘¥Ë¶yZV§ a ¶oUmè¶m OrdZmV)
^¶mdh {ejoMr dmVm© EoH$dm. 35 ˶m {Xder Ooìhm (˶m§À¶m gmR>dZy R>do coë¶m
242 Hw$amU
g§nÎmrcm) ZaH$mÀ¶m AmJrV Vmndco OmB©c Am{U ˶mÛmao ˶m§Mo H$nmi
˶m§À¶m ~mOy Am{U ˶m§À¶m nmR>r S>mJë¶m OmVrc. (Am{U ˶m Anamܶm§Zm
gm§{JVco OmB©c) "hmM Vmo Vw‘Mm I{OZm Amho, Omo Vwåhr ñdV:gmR>r gmR>dZy
R>do cm hmoVm. Va (AmVm) MmIm ˶mMm ñdmX, Oo Vwåhr gmR>dZy R>do V hmoVm.'
36
Á¶m {Xder A„mhZo AmH$me d n¥Ïdrcm {Z‘m©U Ho$co, ˶m {XdgmnmgyZ
˶mZo Amnë¶m J«W§ mV ‘{hݶm§Mr g§»¶m "~mam' {ZpíMV H$ê$Z Q>mH$cr Amho.
Am{U ¶m§nH¡ $s Mma ‘{hZo n{dÌ AmhoV. Am{U (A„mhMm AmXoeM) Amho __
"g˶ Y‘©'. ¶m (Mma ‘{hݶm§V) Vwåhr ñdV:da A˶mMma H$ê$ ZH$m. Am{U
(lÕmd§Vm§Zmo!) AZoH$o ídadmXr cmoH$m§er EH$Ì {‘iyZ cT>m, Ogo Vo EH$Ì
{‘iyZ Vw‘À¶mer cT>VmV. Am{U cjmV R>do m A„mh ˶m cmoH$m§~amo~a Amho
Á¶m§Zm ˶mÀ¶m (CnpñWVrMr Zoh‘r) OmU AgVo. 37 (n{dÌ ‘{hݶm§Zm) nwT>o
T>H$cʶmMo H¥$˶, g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma XoʶmMoM EH$ H¥$˶ Amho. ¶mÛmao
g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoco cmoH$ gÝ‘mJm©nmgyZ (AmUIr) Xÿa OmVmV.
Vo EImÚm dfu ˶m ‘{hݶm§Zm d¡Y R>a{dVmV Am{U Xþgè¶m dfu Ad¡Y R>a{dVmV.
Vo ¶mgmR>r H$s, A„mhZo n{dÌ R>a{dcoë¶m (‘{hݶm§Mr) g§»¶m (dada) nyU©
H$ê$Z, ˶mZo Oo Ad¡Y R>a{dcoco Amho, ˶m§Zm d¡Y R>admdo (Agm ˶m§Mm CÔoe
AgVmo). ˶m§Mr nmnH¥$˶o ˶m§Zm gËH¥$Ë`o {Xgy cmJVmV. Am{U A„mh g˶
ñdrH$maʶmg ZH$ma XoUmè¶m cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdV Zmhr.
38
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Vwåhmcm H$m¶ Pmco Amho H$s, Ooìhm
Vwåhmcm gm§JʶmV ¶oVo H$s, A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r ~mhoa nS>m. Voìhm (Vw‘Mm
Agm à{VgmX AgVmo H$s), Vwåhr O{‘Zrer {IiyZ ~gVm. Vwåhr ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
(A‘¶m©X OrdZm)nojm ¶m OJmVrc (jU^§Jaw ) OrdZmcmM àmYmݶ XoV AmhmV
H$s H$m¶? nU (dmñV{dH$Vm hr Amho H$s), ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmÀ¶m VwcZoV
¶m OJmÀ¶m OrdZmVrc cm^ ’$maM jw„H$ Amho. 39 Oa Vwåhr (A„mhÀ¶m
gyah-09. AV-Vm¡~m 243

H$m¶m©gmR>r) nwT>o Amcm ZmhrV Va Vmo Vwåhmcm ¶mVZm‘¶r {ejm H$aoc Am{U
Vw‘À¶m OmJr BVa cmoH$m§Zm (˶m H$m¶m©gmR>r) nwT>o AmUoc. Am{U Vwåhr A„mhcm
H$mhrhr ZwH$gmZ nmoMdy eH$V Zmhr. Am{U A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rda nyU©
gm‘϶© àmá Amho. 40 Oa Vwåhr n¡J~§ amcm ‘XV H$aUma Zgmc Va (cjmV
Agy Úm, A„mh ñdV: ˶mMr ‘XV H$aoc Ogo) ˶mZo ˶mMr Voìhm ‘XV
Ho$cocr Amho, Ooìhm g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m ˶m lÕmhrZ cmoH$m§Zr
˶mcm (‘¸o$VyZ) ~mhoa KmcdyZ {Xco hmoV.o Am{U (˶mdoigo ) Vmo ’$º$
XmoZn¡H$s Xþgam hmoVm. Ooìhm Vo XmoKo (˶m) JwhVo hmoV;o Voìhm (n¡J~§ a) Amnë¶m
gmWrXmamer åhUV hmoVm. H$miOr H$ê$ ZH$mog, H$maU A„mh Amnë¶m~amo~a
Amho. Voìhm A„mhZo ˶mÀ¶mH$S>o Amnë¶mH$Sy>Z ‘Z:em§Vr AdVsU© Ho$cr.
Am{U Ago g¡Ý¶ nmR>dZy ˶mcm gmhmæ¶ àXmZ Ho$co, Oo Vwåhmcm {XgV ZìhVo.
Am{U g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m ˶m lÕmhrZm§Mm eãX Imcr
nS>cm (åhUOo ˶m§Mo ‘Zgw~o ’$moc R>aco), H$maU A„mhMoM eãX gdm}ƒ
AmhoV. Am{U A„mh gm‘϶©emcr Amho, ~w{Õ‘mZ Amho.
41
(A„mhÀ¶m ‘mJm©V cT>ʶmgmR>r) {ZKm, ‘J (Vw‘À¶mgmR>r) Vo gmono
Agoc qH$dm AdKS> Agoc, Am{U Amnco YZ Am{U àmU ¶m§gh A„mhÀ¶m
‘mJm©V à¶ËZm§Mr namH$mð>m H$am. Oa Vwåhmcm Vo H$ië`mg, (Ago H$aUo)
Vw‘À¶mgmR>r ’$ma Mm§Jco Amho. 42 Oa cm^ Vm~S>Vmo~ hmoUma AgVm Am{U
àdmghr AënH$mcrZ AgVm Va Vo Adí¶ Vw‘À¶m ~amo~a Amco AgVo. nU
(n¡J~§ a!) Vmo àdmg ˶m§Zm ’$maM cm§~ nëë¶mMm (d IS>Va) dmQ>V hmoVm.
AmVm Vo A„mhMr enW KoD$Z gm§JVrc, "Amåhmcm Oa e³¶ AgVo, Va
Amåhr Adí¶ Vw‘À¶m~amo~a {ZKmcmo AgVmo.' (Am{U Vo ImoQ>çm enWm KoD$Z)
ñdV:cmM Ho$di {dZmemV cmoQ>V AmhoV. Am{U Vo IamoIa ImoQ>maS>o AmhoV,
ho A„mhcm (Mm§Jco) R>mD$H$ Amho.
244 Hw$amU
43
(n¡J~§ a!) A„mh Vwåhmcm j‘m H$amo! Vwåhr ˶m§Zm (‘mJo amhʶmMr)
nadmZJr H$m ~ao {Xcr? (Vwåhr ˶m§Zm nadmZJr {Xcr ZgVr Va) Vw‘À¶mg‘moa
¶m Jmoï>rMm CcJS>m Pmcm AgVm H$s, H$moU-H$moU g˶dmXr AmhoV Am{U
ImoQ>o ~mocUmao H$moU-H$moU AmhoV, ˶m§Mrhr Vwåhmcm (Adí¶) AmoiI nQ>cr
AgVr. 44 Oo cmoH$ A„mhda Am{U A§{V‘ {Xdgmda (Iè¶m AWm©Z)o
{dídmg R>do VmV, Vo Amnco YZ d àmU ¶mgh A„mhÀ¶m ‘mJm©V à¶ËZm§Mr
namH$mð>m (åhUOo {OhmX) H$aʶmnmgyZ Amnë¶mcm (dJimdo), Aer Vwåhmcm
H$Yrhr {dZ§Vr H$aUma ZmhrV. A„mh ˶m cmoH$m§Zm Mm§Jco OmUyZ Amho, Oo
˶mÀ¶m CnpñWVrMr (Zoh‘r) OmUrd ~miJVmV. 45 Amnë¶mcm ¶mVyZ dJimdo
Aer Vwåhmcm {dZ§Vr Ho$di VoM cmoH$ H$aVmV, Oo A„mhda d A§{V‘
{Xdgmda (Iè¶m AWm©Z)o {dídmg R>do Umao ZmhrV Am{U ˶m§Mr ‘Zo g§e¶J«ñV
Pmcocr AmhoV Am{U Amnë¶m g§e¶m‘wio ˶m§Mr AdñWm S>i‘irV Pmcocr
Amho. 46 Am{U Oa ˶m§Mr (IamoIa) (Vw‘À¶m~amo~a) {ZKʶmMr BÀN>m
AgVr Va ˶m§Zr ˶mgmR>r H$mhrVar V¶mar {ZpíMV Ho$cr AgVr. nU A„mhcm
˶m§Mo {ZKUo ng§V ZìhVo, åhUyZ ˶mZoM ˶m§Zm ‘mJo R>do co. Am{U (˶m§Zm)
Ago gm§{JVco Joco H$s, (Amnë¶m Kar) ~gyZ amhm, Kar amhUmè¶m§gmo~V.
47
Oa Vo (T>mJ| r cmoH$) Vw‘À¶m~amo~a {ZKmco AgVo Va (ho lÕmd§Vm§Zmo!)
˶m§Zr Vw‘À¶m ÌmgmV ^a Kmcʶm{edm¶ Xþgao H$mhr Ho$co ZgVo. Am{U ˶m§Zr
Vw‘À¶m‘ܶo (AmngmV) ’$mQ>m’y$Q> {Z‘m©U H$aʶmÀ¶m hoVZy o (^anya) Ymdni
Ho$cr AgVr. Vw‘À¶m‘ܶo Agohr (H$mhr) cmoH$ AmhoV, Oo ˶m§Mo åhUUo
EoH$ʶmV ag KoVmV. Am{U A„mh XþamMmar cmoH$m§Zm Mm§Jco AmoiIyZ Amho.
48
(n¡J~§ a!) ˶m§Zr nyduXoIrc ’$mQ>m’y$Q> {Z‘m©U H$aʶmMo à¶ËZ Ho$coco
AmhoV. Am{U Vw‘À¶m{déÕ Vo Vmon¶ªV H$Q>-H$mañWmZo H$arV am{hco, ¶oWnmdoVmo
H$s, g˶ àH$Q> Pmco, Am{U A„mhMr BÀN>m à~i R>acr, Iao nmhVm Ago
245
gyah-09. AV-Vm¡~m
KS>Uo ˶m§Zm A{à¶M hmoV.o
49
Am{U ˶m§À¶m‘ܶo H$mhr Agohr AmhoV, Oo åhUVmV, "Amåhmcm (Kar
Wm§~ʶmMr) nadmZJr XoD$Z Q>mH$m, Am{U Amåhmcm H$R>rU narjoV cmoQ>y
ZH$m.' (nU g˶ dñVwpñWVr hr Amho H$s), (Aer {dZ§Vr H$ê$Z) ˶m§Zr
(ñdV:cm) AmYrM narjoV cmoQ>co Amho. {ZpíMVM ZaH$mZo g˶ ñdrH$maʶmg
ZH$ma XoUmè¶m (cmoH$m§Zm) doT>y Z R>do co Amho. 50 (n¡J~§ a!) Vw‘Mo H$mhr ^co
hmoV Agë¶mMo (nmhÿZ) ˶m§Zm Xþ:I hmoV.o nU Oa Vw‘À¶m ~m~VrV EImXr
Xþ:IX KQ>Zm KS>ë¶mg, Vo åhUVmV, "(~ao Pmco!) Amåhr AmYrnmgyZM
gmdY{Jar ~miJcr hmoVr.' Am{U Vo AmZ§X 춺$ H$arV {ZKyZ OmVmV. 51
(˶m§Zm) gm§Jm, A„mhZo Am‘À¶m~m~VrV Oo (KS>U)o {ZpíMV H$ê$Z R>do coco
Amho, ˶mì¶{V[aº$ Am‘À¶m~m~VrV H$mhrhr KSy> eH$V Zmhr. VmoM Am‘Mm
(EH$‘od) ‘mcH$ Amho, (VmaUhma Amho). Am{U lÕmd§Vm§Zr A„mhdaM
{dídmg R>do m¶cm nm{hOo. 52 (˶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhr Am‘À¶m ~m~VrV H$mhrVar
(dmB©Q>) KS>ʶmMr àVrjm H$arV AmhmV, nU Am‘À¶m~m~VrV Or Jmoï> KS>c o
Vr XmoZ Mm§Jë¶m Jmoï>tn¡H$s EH$ Mm§Jcr Jmoï> ({ZpíMVnUo) Agoc. (n{hcr
Jmoï> åhUOo ¶m OJmV {dO¶ qH$dm Xþgar Jmoï> åhUOo ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmV
ñdJ©àmár ¶mì¶{V[aº$ Xþgao H$mhr KS>Uma Zmhr) nU Amåhr ‘mÌ Vw‘À¶m~m~VrV
Aer àVrjm H$arV AmhmoV H$s, A„mh EH$Va ñdV: hmoD$Z qH$dm Am‘À¶m
hmVyZ Vwåhmcm {ejm H$arc. Va ‘J Vwåhr àVrjm H$am, Amåhr XoIrc Vw‘À¶m
~amo~a àVrjm H$arV AmhmoV.'
53
(˶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhr (Amnco YZ) ñdoÀN>Zo o IM© H$am qH$dm
A{ZÀN>Zo ,o Vwåhr Oo H$mhr IM© H$amc, Vo A„mhH$Sy>Z A{O~mV ñdrH$maco
OmUma Zmhr. H$maU Vwåhr Amkm ^§J H$aUmao cmoH$ AmhmV.' 54 Ho$di ¶mgmR>r
˶m§Mo ¶moJXmZ ñdrH$mamh© Zmhr, H$maU ˶m§Zr A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amcm
246 Hw$amU
‘mZÊ`mg ZH$ma {Xcm. Am{U Z‘mµOmH$[aVm OmUo ˶m§À¶m ’$ma {Odmda ¶oV,o
Am{U AJXr VgoM Vo H$moUVohr XmZH$m¶© H$arV ZmhrV, Ho$coM Va ’$ma
ZmIwerZo H$aVmV. 55 Vwåhr ˶m§Mr (AdmT>ì¶) g§nÎmr Am{U ˶m§Mr g§VVr
nmhÿZ à^m{dV hmoD$ ZH$m, (åhUOo ˶mg A{O~mV ‘hÎd XoD$ ZH$m). A„mhMr
BÀN>m Va Aer Amho H$s, ¶mÛmao ˶m§Zm ¶m OJmVrc OrdZmVM {ejm H$amdr,
Am{U ˶m§Mo àmU Aem AdñWoV {ZKmdoV H$s, Vo g˶ ZmH$maV AgVrc. 56
Am{U Vo A„mhMr enW KoD$Z gm§JVmV H$s, Vo Vw‘À¶mà‘mUoM lÕm R>do Umao
AmhoV. nU dñVwV: Vo Vw‘À¶mà‘mUo lÕm R>do Umao ZmhrV. (dñVwpñWVr hr Amho
H$s), Vo Ago cmoH$ AmhoV, Oo A{Ve¶ ä¶mS> AmhoV.
57
Oa ˶m§Zm EImXo Aml¶ñWmZ qH$dm Jwhm qH$dm (Xþgao) H$moUVohr
cnʶmMo {R>H$mU {‘imco, Var Vo ({VWo OmD$Z cnʶmgmR>r) doS>çmgmaIo
YmdV gwQ>Vrc.
58
(n¡J~§ a!) ˶m§À¶m‘ܶo H$mhr Agohr cmoH$ AmhoV, Oo XmZ dmQ>nmÀ¶m
g§X^m©V Vw‘À¶mdahr R>nH$m R>do VmV, (åhUOo Vwåhr Ý`m`mo{MV dmQ>n Ho$co
Zmhr, Ago ˶m§Mo åhUUo AgVo). Oa ˶m§Zm ˶m‘Yrc H$mhr ^mJ XoʶmV
Amcm Va ‘mÌ Vo g§Vïw > hmoVmV. nU ˶m§Zm ˶mVyZ H$mhrM {Xco Joco Zmhr Va
Vo cJoM Ag§Vïw > hmoVmV. 59 A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amZo ˶m§Zm Oo H$mhr
{Xco, ˶mda Vo g§Vïw > Pmco AgVo, Va {H$Vr ~ao Pmco AgVo. d åhUmco AgVo
H$s, A„mh Am‘À¶mgmR>r n¶m©á Amho, A„mh Amåhmcm Amnë¶m H¥$noZo (Oo
H$mhr BÀN>rc) Vo Amåhmcm XoBc © , VgoM Amnë¶m n¡J~§ amcm XoIrc (Amåhmcm
Úm¶cm cmdoc). Amåhr Amem (Am{U Anojgo h) ’$º$ A„mhH$S>Mo diVmo
AmhmoV (Amåhmcm Va ˶mMr à«gÞVm hdr Amho) 60 XmZ (µOH$mVrMr a¸$‘)
’$º$ Jar~ d JaOy ¶m§Zm XoʶmgmR>r Amho, VgoM Oo cmoH$ (µOH$mVrMr a¸$‘)
Jmoim H$aʶmgmR>r {Z¶wº$ Ho$coco AmhoV ˶m§À¶mgmR>r, d Á¶m§À¶m ‘ZmV
gyah-09. AV-Vm¡~m 247

(g˶ Y‘m©{df¶r) gcmo»¶mMr ^mdZm {Z‘m©U H$amd¶mMr Amho Aem cmoH$m§gmR>r,


Am{U Jwcm‘m§Zm ‘wº$ H$aʶmgmR>r, d H$Om©V ~wS>mcoë¶m cmoH$m§À¶m ‘XVrgmR>r,
Am{U A„mhÀ¶m H$m¶m©V hmoUmè¶m (à˶oH$ à¶mgmgmR>r) Am{U JaOy dmQ>gê§$gmR>r
(¶m§nH¡ $s H$moUmdahr Oµ H$mVrMr a¸$‘ IM© Ho$cr OmD$ eH$Vo). hm A„mhH$Sy>Z
AmXoe Amho. Am{U A„mh gd© H$mhr OmUUmam Amho, ~w{Õ‘mZ Amho.
61
Am{U (g˶mÀ¶m {damoYH$m§‘ܶo) Agohr cmoH$ AmhoV, Oo Amnë¶m
eãXm§Zr n¡J~§ amg Xþ:I XoVmV, åhUVmV, "hm ‘mUyg Agm Amho, Omo à˶oH$mMo
’$ma cj XoD$Z EoH$Vmo' ˶m§Zm gm§Jm, "Vmo Vw‘À¶m ^ë¶mgmR>r à˶oH$mMo ’$ma
cj XoD$Z EoH$Vmo.' Vmo A„mhda lÕm R>do Vmo Am{U lÕmd§Vm§À¶m (Jmoï>tda)
{dídmg R>do Vmo, Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Oo (Iao) lÕmd§V AmhoV ˶m§À¶mgmR>r "Vmo'
(n¡J~§ a) åhUOo (A„mhH$Sy>Z àXmZ Ho$cocr) H¥$nm Amho.
Am{U Oo cmoH$ A„mhÀ¶m n¡J~§ amcm Ìmg XoVmV, ˶m§À¶mgmR>r (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OrdZmV) ^¶mdh {ejm Amho. 62 Vo (T>mJ| r cmoH$) Vwåhmcm Iyf H$aʶmgmR>r
A„mhÀ¶m ZmdmZo enWm KoD$Z gm§JVmV (H$s Vohr BVam§à‘mUo lÕm ~miJUmao
AmhoV). nU (lÕmd§Vm§Zmo!) A„mh Am{U ˶mMm n¡J~§ a ¶mgmR>r gdm©{YH$ nmÌ
AmhoV H$s, ˶m§Zr (A„mh d ˶mÀ¶m n¡J~§ amg) àgÞ H$amdo, Oa Vo IamoIa
lÕm R>do Umao AgVrc. 63 Vo ho OmUV ZmhrV H$m H$s, Omo H$moUr A„mhMm d
˶mÀ¶m n¡J~§ amMm {damoY H$aVmo, ˶mÀ¶mgmR>r ZaH$mMr AmJ Amho, Á¶mV Vmo
H$m¶‘ dmñVì¶ H$aoc, hr ^¶§H$a ‘moR>r AdhocZm Amho.
64
Xm§{^H$m§(n¡H$s H$mhr cmoH$m§Zm) Ago ^¶ dmQ>V Amho H$s, (Hw$amUmV)
˶m§Mo Am§V[aH$ g˶ (˶m§Mm Añgc Moham) CKS> H$aUmam EImXm Aܶm¶
AdVsU© hmoBc © H$s H$m¶? (˶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhr WÅ>m H$arV amhm, A„mh Vr
Jmoï> {ZpíMVM àH$Q> H$arc {OMo Vwåhmcm ^¶ dmQ>V Amho.' 65 Am{U Oa
Vwåhr ˶m§Zm {dMmamc Va Vo Adí¶ Ago CÎma XoVrc, "Amåhr Va Ho$di
248 Hw$amU
JßnmJmoï>r d WÅ>m H$arV hmoVmo.' (˶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhr A„mh d ˶mMo g§Xeo
Am{U ˶mMm n¡J~§ a ¶m§À¶m{df¶r WÅ>m‘ñH$ar H$arV hmoVm H$m? 66 (AmVm)
g~~ gm§Jy ZH$m, Vwåhr g˶mMm ñdrH$ma Ho$ë¶mZ§Vahr (Amnë¶m H¥$VrZo)
g˶mcm ZmH$maco Amho.' Oar Amåhr Vw‘À¶mVrc EH$m JQ>mcm j‘m Ho$cr,
Var Xþgè¶m JQ>mcm ‘mÌ Amåhr Adí¶ {ejm H$ê$; H$maU Vo AnamYr cmoH$
AmhoV.
67
Xm§{^H$ nwéf Am{U Xm§{^H$ {ó¶m gd© AJXr gmaIo AmhoV; Vo dmB©Q>
H¥$˶ H$aʶmMm AmXoe XoVmV Am{U Mm§Jco H¥$˶ H$aʶmnmgyZ amoIVmV Am{U
(A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r IM© H$aʶmMr Ooìhm ˶m§À¶mg‘moa g§Yr ¶oV)o , Voìhm Vo
H§$OyfnUm XmIdVmV. ˶m§Zr A„mhH$S>o Xþcj © Ho$coco Amho, (Am{U) åhUyZ
A„mhZohr ˶m§À¶mH$S>o Xþcj © Ho$co Amho. IamoIa (ho) Xm§{^H$ cmoH$ ’$ma ‘moR>o
AdkmH$mar AmhoV. 68 A„mhZo Xm§{^H$ nwéf d Xm§{^H$ {ó¶m Am{U g˶
ZmH$maʶmda AmJ«hr Agbobo cmoH$, ¶m§Zm ZaH$mÀ¶m AmJrMo dMZ {Xco
Amho, Á¶mV Vo H$m`‘ñdê$nr {Zdmg H$aVrc, hr ˶m§À¶mgmR>r nwaeo r ({ejm)
Amho. Am{U A„mhZo ˶m§Mm {Y¸$ma Ho$cm Amho Am{U ˶m§Zm emídV ñdê$nr
{ejm {‘iUma Amho. 69 (˶m§Zm gm§JZy Q>mH$m H$s), Vwåhr AJXr ˶mà‘mUoM
(Xm§{^H$ AmhmV) Á¶mà‘mUo Vw‘À¶m nyduMo cmoH$ (Xm§{^H$) hmoV,o Vo Vw‘À¶mnojm
A{YH$ gm‘϶©emcr Am{U g§nÎmr d g§VVrÀ¶m Ñï>rZo Vw‘À¶mnojm A{YH$
g‘¥Õ hmoV.o ¶m OrdZmV ˶m§À¶mgmR>r Omo dmQ>m ({ZpíMV) hmoVm, Vmo ˶m§Zr
Cn^moJcm Am{U VwåhrXoIrc AJXr ˶mMà‘mUo Vw‘À¶mgmR>r ({ZpíMV)
Agcocm dmQ>m Cn^moJV AmhmV, Á¶mà‘mUo Vw‘À¶m nyduÀ¶m cmoH$m§Zr Cn^moJcm
hmoVm, Vwåhr ì¶W© Jmoï>r ˶mMà‘mUo H$arV AmhmV Á¶mà‘mUo Vo (Vw‘À¶m nyduMo
Xm§{^H$ cmoH$) ì¶W© Jmoï>r H$arV AgV. hoM Vo cmoH$ hmoV, Á¶m§Zr Ho$co
gdacoco (gd© eodQ>r) dm¶m Joc,o ¶m OJmV d ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmVhr. Am{U
gyah-09. AV-Vm¡~m 249
70
hoM cmoH$ Zme nmdUmao AmhoV. ¶m (Xm§{^H$ d g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zr)
˶m§Mr H$hmUr H$Yr EoH$cr Zmhr H$m, Oo ˶m§À¶mnydu hmoD$Z Joc?o (Ogo)
ZyhÀ¶m cmoH$m§Mr (H$hmUr) Am{U AmX d g‘yX ¶m O‘mVtMr d B~«mhr‘À¶m
cmoH$m§Mr d ‘{X¶ZÀ¶m OZg‘yhmMr Am{U CcWdyZ Q>mH$coë¶m dñ˶m§Mr. ˶m
gdmªH$S>o ˶m§Mo n¡J~§ a g˶mMo ñnï> à‘mU KoD$Z Amco hmoV.o (nU ˶m gdmªZr
n¡J~§ am§Zm ZmH$maco) A„mh Va ˶m§À¶mda Aݶm¶ H$aUmam ZìhVm, nU ˶m§ZrM
ñdV:da Aݶm¶ Ho$cm.
71
Am{U ({OWn¶ªV lÕmd§Vm§Mm g§~Y§ Amho), lÕmd§V nwéf d {ó¶m ho
EH$‘oH$m§Mo {‘Ì (d gmhmæ¶H$) AmhoV, Vo (EH$‘oH$mcm) Mm§Jco H¥$˶ H$aʶmg
ào[aV H$aVmV Am{U dmB©Q> H¥$˶ H$aʶmnmgyZ amoIVmV, VgoM Vo ({Z˶)
àmW©Zm H$aVmV (Z‘mµO nT>VmV) d XmZ (µOH$mV) XoVmV. Am{U A„mh d
˶mÀ¶m n¡J~§ amÀ¶m AmkoMo nmcZ H$aVmV. hoM cmoH$ (¶mgmR>r nmÌ) AmhoV
H$s, ˶m§À¶mda A„mhH$Sy>Z H¥$nmdfm©d Ho$cm OmB©c, IamoIa A„mh gm‘϶©emcr
Amho, ~w{Õ‘mZ Amho. 72 lÕmd§V nwéf Am{U lÕmd§V {ó¶m ¶m§À¶mer A„mhZo
~mJm§Mm dm¶Xm Ho$cocm Amho. Á¶m§V nmʶmMo (‘Z àgÞ H$aUmao) àdmh dmhV
AgVrc, ˶m§V Vo H$m¶‘ {Zdmg H$aVrc. VgoM ˶m§À¶mgmR>r dm¶Xm Amho
H$s, ˶m§Zm AZ§VH$mcrZ ñdJm©‘ܶo gwX§ a Kao amhʶmgmR>r CncãY Ho$co
OmVrc. Am{U {VWo ˶m§Zm gdm©V ‘moR>r Jmoï> cm^oc, Vr åhUOo A„mhMr
àgÞVm hmo¶. Am{U hoM Amho gdm}Îm‘ ¶e!
73
n¡J~§ a! g˶ ZmH$maUmao d Xm§{^H$ cmoH$ ¶m§À¶m{déÕ cT>m Am{U
˶m§À¶mer H$R>mao VmnydH© $ ì¶dhma H$am. Am{U (Oa ˶m§Zr ‘aʶmnydu níMmÎmmn
Ho$cm Zmhr Va) ˶m§Mo {ZdmgñWmZ ZaH$ hoM Amho, (IamoIa) {H$Vr dmB©Q>
Amho Vo {R>H$mU! 74 (Vo Xm§{^H$ cmoH$) A„mhMr enW KoD$Z gm§JVmV H$s,
˶m§Zr H$mhrhr (MyH$) åhQ>cc o o Zmhr. nU (dñVwpñWVr ¶mÀ¶m {dnarV Amho).
250 Hw$amU
(g˶Y‘©) Bñcm‘Mm A§JrH$ma Ho$ë¶mZ§Vahr, g˶ ZmH$maʶmMr ^mfm dmnê$Z
Vo AlÕ ~Zco. Vo Aem Jmoï>rMm ~oV H$arV hmoV,o Á¶mcm A‘cmV AmUUo
˶m§À¶mgmR>r e³¶ ZìhVo. Vo A„mhÀ¶m ~m~VrV Ho$di Ûof^mdZm¶wº$ à{VgmX
XoV hmoV,o Á¶mZo ˶m§Zm Amnë¶m H¥$noZo g‘¥Õ Ho$co hmoVo Am{U n¡J~§ amÀ¶m
~m~VrVhr ˶m§Mo AgoM hmoV.o Am{U Oa Vo (Amnë¶m XþîH¥$˶m§~Ôc) níMmÎmmn
H$aVrc Va Vo ˶m§À¶m {hVmMo Agoc. nU Oa ˶m§Zr nmR> {’$adcr Va A„mh
˶m§Zm ¶m OJmV Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmVhr Xþ:IXm¶H$ {ejm H$arc. Am{U
¶m ^yVcmda ˶m§Mm H$moUrhr g‘W©H$ qH$dm gmhmæ¶H$Vm© AgUma Zmhr.
75
Am{U ˶m§À¶m‘ܶo H$mhr OU Agohr AmhoV, Á¶m§Zr A„mher à{Vkm
Ho$cr hmoVr, (d åhQ>co hmoVo H$s), Oa ˶mZo Amnë¶m H¥$noZo Amåhmcm (H$mhr)
{Xco Va {ZpíMVM Amåhr XmZY‘© H$ê$ __ Am{U gXmMmar ~ZyZ amhÿ. 76 nU
Ooìhm A„mhZo Amnë¶m H¥$noZo ˶m§Zm {Xco, Voìhm Vo H§$Oyf ~Zco Am{U (˶m§Zr
Ho$coë¶m à{Vkoer) Vo {d‘wI Pmco. 77 åhUyZ A„mhZo ˶m§À¶m ‘Zm‘ܶo
T>mJ| rnUocm Ka H$ê$ {Xco, (Am{U hm T>mJ| rnUm ˶m§À¶m ‘ZmV Vmon¶ªV Ka
H$ê$Z amhrc), Omon¶ªV ˶m§Zm ˶m {Xder ˶mÀ¶mg‘moa AmUʶmV ¶oBc © . ho
¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr A„mhcm {Xcoë¶m dMZm§Mm ^§J Ho$cm, Am{U Vo ImoQ>o
~mocUmao cmoH$ hmoV.o 78 ˶m§Zm ho ‘mhrV Zmhr H$m H$s, A„mh ˶m§Mr (gd©)
ahñ¶o Am{U ˶m§À¶m (gd©) Jwá dmVm© OmUVmo. Am{U A„mh (‘mZdmgmR>r
AÑí¶ Agcoë¶m) gd© Jmoï>tZm OmUVmo. 79 (Xm§{^H$ cmoH$) ˶m lÕmd§Vm§Mr
{I„r CS>{dVmV, Oo (A„mhMr ‘Ou g§nmXZ H$aʶmgmR>r) ‘moR>çm ‘ZmZo ^anya
XmZH$m¶© H$aVmV, Am{U ˶m§Mr WÅ>m H$aVmV, Oo Ho$di Amnë¶m n[al‘mZo
{‘idcoë¶m H$‘mB©VZy XmZH$m¶© H$aVmV. A„mh ˶m§À¶m WÅ>c o m ˶m§À¶mdaM
CcQ>drc Am{U ˶m§À¶mgmR>r Xþ:IXm¶H$ {ejm ({ZpíMV) Amho. 80 (n¡J~§ a!)
Vwåhr ˶m§À¶mgmR>r j‘oMr ¶mMZm H$am qH$dm H$ê$ ZH$m (AJXr) gmaIo Amho.
gyah-09. AV-Vm¡~m 251

Vwåhr ˶m§À¶mgmR>r gÎma doim Oar j‘oMr ¶mMZm Ho$cr, Var A„mh ˶m§Zm
(A{O~mV) ‘m’$ H$aUma Zmhr. ho AemgmR>r H$s, Vo A„mh Am{U ˶mÀ¶m
n¡J~§ amcm ZmH$maʶmda AmJ«hr AmhoV. A„mh Adkm H$aUmè¶m cmoH$m§Zm
H$Yrhr gÝ‘mJ© XmIdrV Zmhr.
81
A„mhMm n¡J~§ a (Amnë¶m gmWrXmam§gmo~V A„mhÀ¶m ‘mJm©V cT>ʶmgmR>r
admZm Pmë¶mZ§Va), Oo (Xm§{^H$ cmoH$) KarM ~gyZ am{hco, Vo (˶m~Ôc) ’$ma
AmZ§Xr Pmco (H$s Vo n¡J~§ amgmo~V Z OmVm ¶wÕmnmgyZ gwa{jV amhÿ eH$co). ˶m
Jmoï>rMr ˶m§Zm (’$ma) MrS> Amcr H$s, ˶m§Zr Amnco YZ Am{U àmU ¶m§gh
A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r à¶ËZm§Mr namH$mð>m H$amdr (åhUOo {OhmX H$amdm). Am{U
˶m§Zr (BVam§Zmhr) gm§{JVco hmoV.o ¶m (^¶§H$a) CÝhmù¶mV (¶wÕmgmR>r) OmD$
ZH$m. (n¡J~§ a!) (˶m§Zm) gm§Jm, "ZaH$mMr CîUVm ¶mhÿZhr {H$VrVar ^¶§H$a
Amho.' H$Xm{MV ˶m§Zm ho g˶ C‘Oco AgVo! 82 ˶m§Zm WmoS>o hgy Úm, H$maU Vo
Amnë¶m H$‘mB©À¶m ‘mo~Xë¶mV Iyn-(Iyn) aS>Uma AmhoV. 83 (n¡J~§ a!) (¶mnwT>)o
Oa (H$Yr) A„mhZo (nwÝhm) Vwåhmcm Am{U ˶m§À¶mn¡H$s H$mhtZm g‘moamg‘moa
AmUco Am{U Voìhm ˶m§Zr Oa Vw‘À¶mgmo~V ¶oʶmMr nadmZJr ‘m{JVcr, Va
(Vwåhr ˶m§Zm) gm§JZy Q>mH$m, AmVm Vwåhr H$Yrhr ‘m¶m~amo~a {ZKy eH$V Zmhr
Am{U ‘m¶mgmo~V amhÿZ eÌyer H$Yrhr Vwåhr cT>Uma Zmhr. AmYrXoIrc Vwåhmcm
(Kar) ~gyZ amhUoM {චhmoV,o Va AmVmhr ‘mJo amhUmè¶m§~amo~a ~gyZ amhm. 84
Am{U ˶m§À¶mn¡H$s Omo H$moUr ‘aU nmdoc, ˶mÀ¶mgmR>r Vwåhr A§Ë¶g§ñH$mamMr
àmW©Zm H$Yrhr H$ê$ ZH$m, Zm H$Yr ˶mÀ¶m H$~arOdi C^o amhm. H$maU ˶m§Zr
A„mhcm Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amcm ZmH$maco. Am{U {dÐmohr AdñWoV ‘¥Ë¶ycm
gm‘moao Joc.o
85
Am{U ˶m§Mr ({dnwc) g§nÎmr Am{U g§VVr nmhÿZ Vwåhr AmíM¶©M{H$V
hmoʶmMo H$maU Zmhr, A„mh Va Ho$di ho BpÀN>Vmo H$s, ¶m§Ûmao ˶m§Zm ¶m OJmV
252 Hw$amU
{ejm H$amdr, Am{U ˶m§Mo àmU Aem AdñWoV {ZKmdoV H$s, Vo g˶
ZmH$maV AmhoV. 86 Am{U Ooìhm (Hw$amUmV) EImXo àH$aU àH$Q> Ho$co OmVo,
(Á¶mV åhQ>cc o o AgVo H$s), A„mhda lÕm R>do Umao ~Zm, Am{U ˶mÀ¶m
n¡J~§ am~amo~a (A„mhÀ¶m H$m¶m©V) à¶ËZm§Mr namH$mð>m H$am, Voìhm ˶m§À¶m‘Yrc
g§nÞ cmoH$ Vw‘À¶mH$S>o nadmZJr ‘mJy cmJVmV, åhUVmV, "Amåhmcm ¶oWMo
˶m§À¶mgmo~V Wm§~ʶmMr nadmZJr Úm, Oo KarM Wm§~Umao AmhoV.' 87 ˶m§Zr
‘mJo am{hcoë¶m {ó`m§~amo~a amhʶmcmM àmYmݶ {Xco, ˶m§À¶m ‘ZmMr Xmao
(A„mhMm g§Xeo J«hU H$aʶmgmR>r) ~§X Pmcocr AmhoV, åhUyZ (AmVm) Vo
g˶mMm g§Xeo J«hU H$ê$ eH$Uma ZmhrV. 88 nU n¡J~§ a Am{U Vo cmoH$,
Á¶m§Zr n¡J~§ am~amo~a A„mhda (ÑT>) {dídmg R>do cm (Am{U) ˶m§Zr Amnco
YZ d àmU ¶mgh (A„mhÀ¶m H$m¶m©V) à¶ËZm§Mr namH$mð>m Ho$cr. (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OrdZmV) gd© àH$maÀ¶m Mm§Jë¶m Jmoï>r ˶m§ZmM àmá hmoVrc Am{U IamoIa
hoM cmoH$ ¶e àmá H$aUmao AmhoV. 89 ˶m§À¶mgmR>r A„mhZo Aem ~mJm V¶ma
R>do coë¶m AmhoV Á¶m§À¶m‘YyZ nmʶmMo (‘Z àgÞ H$aUmao) àdmh dmhV
AgVrc. ˶m§V Vo H$m¶‘ {Zdmg H$aVrc. hoM Amho gdm©V ‘moR>o ¶e!
90
Am{U (n¡J~§ amH$S>)o dmid§Q>r ^mJmV (amhUmè`m) Aa~ cmoH$m§nH¡ $s
H$mhr, g~~r KoD$Z Amco, åhUOo ˶m§Zm (¶wÕmV gm‘rc hmoʶmnmgyZ) gyQ>
{‘imdr Agm ˶m§Mm hoVy Am{U Oo A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amer ImoQ>o ~mocco
hmoV,o Vo Kar ~gyZ am{hco. (Am{U) ˶m§À¶mn¡H$s Oo g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr
am{hco. ˶m§Zm (cdH$aM) Xþ:IXm¶H$ {ejocm Vm|S> Úmdo cmJoc. 91 nU Oo
Xþ~c © AmhoV, AmOmar AmhoV Am{U Á¶m§À¶mH$S>o IM© H$aʶmgmR>r H$mhrhr
Zmhr, ˶m§À¶mda H$moUVmhr Xmof ¶oUma Zmhr, nU Vo A„mh Am{U ˶mMm n¡J~§ a
¶m§À¶m{df¶r àm‘m{UH$ AgVmV, VgoM Mm§Jco H¥$˶o H$aUmè¶m§dahr H$gcmhr
Xmof AgUma Zmhr. A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho. 92 (n¡J~§ a!)
gyah-09. AV-Vm¡~m 253

˶m§À¶mdahr H$gcmhr Xmof AgUma Zmhr, Oo Vw‘À¶mH$S>o ¶oD$Z, gdmargmR>r


(EImXm KmoS>m ˶m§Zm {‘imdm åhUyZ) {dZ§Vr H$arV hmoV,o Am{U Ooìhm Vwåhr
˶m§Zm åhUmco hmoV,o "Vwåhmcm Á¶mda ‘r ~gdyZ Úmdo, Ago ‘m¶mH$S>o H$mhr
Zmhr', Voìhm Vo Aem AdñWoV naV Joco H$s, ˶m§À¶m S>mù o ¶m§VZy Aly dmhV
hmoV,o H$maU ˶m§Zm ¶m Jmoï>rMo Xþ:I hmoV hmoVo H$s, (A„mhÀ¶m H$m¶m©V)
¶moJXmZ XoʶmgmR>r ˶m§À¶mH$S>o H$moUVohr gmYZ Zmhr. 93 (A„mhÀ¶m H$m¶m©V
gm‘rc Z Pmë¶m~ÔcMm) Xmof Va Ho$di ˶m cmoH$m§daM AgUma Amho, Oo
lr‘§V AgyZhr (Kar) amhʶmMr nadmZJr Vwåhmcm ‘mJVmV. Vo ¶mda g§Vïw >
Pmcoco AmhoV H$s, ‘mJo amhUmè¶m {ó`m§~amo~a ‘mJo amhmdo. A„mhZo ˶m§À¶m
‘ZmMr Xmao ~§X H$ê$Z Q>mH$cr AmhoV, (Vo H$m¶ H$arV AmhoV ho) ˶m§Zm
g‘OV Zmhr.
94
(Am{U) Ooìhm Vwåhr (‘mo{h‘odê$Z) naVyZ ˶m§À¶mH$S>o ¶mc, (Voìhmhr)
Vo g~~r gm§JV AgVrc (åhUOo ˶m§Zm ˶m§À¶m H¥$˶mMm níMmÎmmn Pmcocm
Zgoc). (˶m§Zm) gm§Jm, "nmoH$i g~~r gm§Jy ZH$m, H$maU Amåhr (AmVm)
Vw‘À¶mda {dídmg H$aUma Zmhr.' A„mhZo AmYrM Amåhmcm Vw‘À¶m AdñWoMr
‘m{hVr {Xcr Amho, Am{U AmVm A„mh Vw‘À¶m AmMaUmda cj R>do Uma
Amho, VgoM ˶mMm n¡J~§ ahr. ‘J eodQ>r Vwåhmcm ˶mÀ¶mH$S>o naV AmUʶmV
¶oBc
© , Á¶mcm Ñí¶ Am{U AÑí¶ (XmoÝhr Jmoï>tMo) nyU© kmZ Amho Am{U Vmo
Vwåhmcm Vo gd© H$mhr gm§JZy Q>mHo$c, Oo Vwåhr H$arV AgV. 95 Ooìhm Vwåhr
naV Amcoco Agmc Voìhm Vo Vw‘À¶mg‘moa A„mhÀ¶m (ZmdmÀ¶m) enWm KoD$
cmJVrc, (¶m hoVZy o H$s), Vwåhr ˶m§Zm gmoS>y Z Úmdo. Va Vwåhr ˶m§Zm gmoS>y Z
Úm, {ZpíMVM Vo (’$ma) An{dÌ cmoH$ AmhoV. Am{U Amnë¶m (H$‘©ê$nr)
H$‘mB©À¶m ‘mo~Xë¶mV, ZaH$ hoM ˶m§Mo {ZdmgñWmZ hmo¶. 96 Vo Vw‘À¶mg‘moa
enWm KoVrc (¶m hoVZy o H$s), Vwåhr ˶m§À¶mda àgÞ ìhmdo, nU Vwåhr
254 Hw$amU
˶m§À¶mda àgÞ PmcmV, Var A„mh ‘mÌ Aem {dÐmohr cmoH$m§da H$Yrhr àgÞ
hmoUma Zmhr.
97
J«m‘rU ^mJmV amhUmao Aa~ cmoH$ (ehar ^mJmVrc cmoH$m§À¶m VwcZoV)
g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma XoʶmÀ¶m ~m~VrV d Xm§{^H$nUmÀ¶m ~m~VrV ’$ma
XþamJ«hr AmhoV (Am{U åhUyZM) A„mhZo Amnë¶m n¡J~§ amH$S>o Oo H$mhr ‘¶m©Xm
ñnï> H$aUmao (AmXoe) àH$Q> Ho$co AmhoV, Vo g‘OʶmMr ˶m§Mr cm¶H$s
Zmhr. A„mh gd© H$mhr OmUUmam Amho, ~w{Õ‘mZ Amho. 98 Am{U J«m‘rU Aa~
cmoH$m§‘ܶo H$mhr Agohr AmhoV, Vo (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) Oo H$mhr IM©
H$aVmV ˶mg X§S> XoʶmgmaIo g‘OVmV Am{U Vo Vw‘À¶mda (EImXr) {dnÎmr
H$mogiʶmMr dmQ> nmhV AmhoV, (nU ho lÕmd§Vm§Zmo!) {dnÎmr Va ˶m§À¶mdaM
H$mogioc! A„mh gd© H$mhr EoH$Umam, gd© H$mhr OmUUmam Amho. 99 Am{U
J«m‘rU ^mJmVrc Aa~m§‘ܶo H$mhr Agohr cmoH$ AmhoV, Oo A„mhda d A§{V‘
{Xdgmda {dídmg R>do VmV Am{U Oo H$mhr (YZ) Vo (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r)
IM© H$aVmV, Vo ˶mg A„mhMo gm{Þܶ àmá H$aʶmMo d n¡J~§ amH$Sy>Z
Amerdm©X àmá H$aʶmMo gmYZ g‘OVmV. hmo¶! {ZpíMVM Vo ˶m§À¶mH$[aVm
(A„mhMo) gm{Þܶ àmá H$aʶmMo gmYZ Amho. A„mh (Adí¶) ˶m§Zm
Amnë¶m H¥$nmN>ÌmImcr (OmJm) XoBc © . IamoIa! A„mh ’$ma j‘merc d
X¶miy Amho.
100
Am{U (A„mhgmR>r) ñdXoe ˶mJ H$ê$Z Amcoco (lÕmd§V) Am{U
˶m§Zm gmhmæ¶ H$aUmao d Aml¶ XoUmao (ñWm{ZH$ lÕmd§V) (gXmMmamÀ¶m
~m~VrV) AJ«Ur d gdm©V nwT>o Agcoco cmoH$ AmhoV. Am{U Vo cmoH$hr Á¶m§Zr
CËH¥$ï>nUo gÝ‘mJm©da Agcoë¶m§Mo AZwgaU Ho$co. A„mh ¶m§À¶mda (A˶§V)
àgÞ Pmcm Amho Am{U Vohr ˶mÀ¶mda àgÞ AmhoV. Am{U A„mhZo ˶m§À¶mgmR>r
Aem ~mJm V¶ma Ho$coë¶m AmhoV, Á¶mVyZ nmʶmMo (‘Z àgÞ H$aUmao) àdmh
gyah-09. AV-Vm¡~m 255

dmhV AgVrc. Vo ˶mV H$m¶‘ {Zdmg H$aVrc Am{U hoM Amho gdm©V ‘moR>o
¶e! 101 Vw‘À¶m Amgnmg Oo J«m‘rU Aa~ cmoH$ amhVmV, ˶m§À¶m‘ܶo
(H$mhr) Xm§{^H$ AmhoV. Am{U (n¡J~§ amMo eha Agcoë¶m) ‘{XZoÀ¶m cmoH$m§‘ܶohr
(H$mhr) Xm§{^H$ AmhoV, Vo Xm§{^H$nUoÀ`m ~m~VrV n¸o$ Pmcoco AmhoV. Vwåhr
˶m§Zm AmoiIV Zmhr, Amåhr ˶m§Zm AmoiIVmo. Amåhr ˶m§Zm (¶m OJmV)
XþnQ>rZo {ejm H$ê$. (eodQ>r) ˶m§Zm (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV) ’$ma ‘moR>çm
{ejoH$S>o ZoʶmV ¶oBc
© .
102
Am{U Aݶ H$mhr Ago (cmoH$) AmhoV, Á¶m§Zr Amnë¶m dmB©Q>
H¥$˶m§Mr H$~wcr {Xcr Amho. Á¶m§Zr H$mhr dmB©Q> Am{U H$mhr Mm§Jcr H$m‘o
Ho$cocr AmhoV. Amem Amho H$s, A„mh ˶m§À¶m~m~VrV AZwH$§ nm XmIdrc.
{ZpíMVM, A„mh hm A{Ve¶ j‘merc d X¶miy Amho. 103 (n¡J~§ a!) Vwåhr
˶m§À¶m g§nÎmrVyZ (Oo) XmZ (Vo XoV AmhoV ˶mMm) ñdrH$ma H$am. åhUOo Vwåhr
˶mÀ¶m gmhmæ¶mZo ˶m§Mo {MÎm ewÕ d n{dÌ H$amc. Am{U Vwåhr ˶m§À¶mgmR>r
àmW©Zm H$am. Vw‘Mr àmW©Zm ˶m§À¶mgmR>r IamoIaM ‘Z:em§VrMo gmYZ ~Zoc.
A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho. 104 ˶m§Zm ho ‘mhrV
Zmhr H$m H$s, A„mh Amnë¶m ^º$m§À¶m níMmÎmmnmMm ñdrH$ma H$aVmo. Am{U
Ë`m§À`m XmZmg ñdrH¥$Vr àXmZ H$aVmo. Am{U (Vmo) Ho$di A„mh Amho (Omo)
níMmÎmmnmMm ñdrH$ma H$aVmo. Am{U (Vmo) H¥$nmiy Amho. 105 (˶m§Zm) gm§Jm,
"(Oer Vwåhmcm H$am¶Mr AmhoV Ver) H$m‘o H$am, A„mh Vw‘À¶m AmMaUmda
cj R>do co , VgoM ˶mMm n¡J~§ a d lÕmd§Vm§Mho r (Vw‘À¶m AmMaUmda) cj
Agoc. Am{U (eodQ>r) Vwåhmcm ˶mÀ¶m g‘moaM hOa Ho$co OmB©c, Omo Ñí¶ d
AÑí¶mMo g§nUy © kmZ ~miJVmo. Voìhm Vmo Vwåhmcm Oo H$mhr Vwåhr H$arV hmoVm,
˶m{df¶r AdJV H$aoc.' 106 Am{U H$mhr Aݶ Ago AmhoV Á¶m§Mo àH$aU
A„mhMm {ZU©¶ ¶oBn© ¶ªV cm§~Urda Q>mH$ʶmV Amcoco Amho. EH$Va Vmo ˶m§Zm
256 Hw$amU
{ejm H$aoc qH$dm (˶m§À¶m níMmÎmmnmMm ñdrH$ma H$ê$Z), ˶m§Zm (nwÝhm)
Amnë¶m H¥$nmN>ÌmImcr OmJm XoBc © . A„mh gd© H$mhr OmUUmam Amho, ~w{Õ‘mZ
Amho.
107
Am{U H$mhr (Xm§{^H$) Agohr AmhoV, Á¶m§Zr EH$ (doJir) ‘erX
~Z{dcr, ¶m hoVZy o H$s, ˶mÛmao (lÕmd§Vm§Xaå¶mZ) CnÐd ‘mOdVm ¶mdo,
VgoM cmoH$m§Zm (g˶Y‘m©Mm) ˶mJ H$aʶmg ào[aV H$aVm ¶mdo. Am{U
lÕmd§Vm§Xaå`mZ AmngmV ’y$Q> nmS>ʶmÀ¶m hoVZy ,o Am{U ˶mg X~m Yê$Z
~gʶmMo ñWmZ CncãY H$ê$Z XoʶmgmR>r, Omo nydunmgyZ A„mh Am{U ˶mÀ¶m
n¡J~§ amer cT>V Amho. (lÕmd§Vm§Zmo!) Vo (Vw‘À¶mg‘moa) enWm KoD$Z gm§JVrc
H$s, Am‘Mm hoVy Ho$di Mm§Jco H$aʶmMmM hmoVm, nU A„mh (ñdV:) ¶m
Jmoï>rg gmjr Amho H$s, Vo ImoQ>o ~mocUmao cmoH$ AmhoV. 108 ˶m {R>H$mUr Vwåhr
H$Yrhr nm¶ R>do y ZH$m, (åhUOo {VWo àmW©Zgo mR>r C^o amhUo Vw‘À¶mgmR>r H$Xm{n
C{MV Zmhr) nU Á¶m ‘erXrMm nm¶m n{hë¶mM {XdgmnmgyZ B©e-^¶mda
R>do ʶmV Amcocm Amho, Ho$di VrM ‘erX ¶mgmR>r A{YH$ ¶mo½¶ Amho H$s,
{VÀ¶m‘ܶo Vwåhr (àmW©Zgo mR>r) C^o amhmdo. {VÀ¶mV Ago cmoH$ AmhoV Oo
(‘ZmZo) ñdÀN> d ewÕ amhUo ng§V H$aVmV, Am{U (AgoM) ñdÀN> d ewÕ
amhUmao cmoH$ A„mhcm {චAmhoV. 109 ‘J (XmoKm§V) H$moU loð> Amho? Á¶mZo
Amnë¶m B‘maVrMm nm¶m A„mhÀ¶m ^¶mda Am{U ˶mÀ¶m àgÞVoda aMcm
Vmo ‘Zwî¶, H$s, Á¶mZo Amnë¶m B‘maVrMr C^maUr (nmʶmZo) ^wg^werV
Pmcoë¶m Aem (XarÀ¶m) H$mR>mda Ho$cr H$s, ˶mÀ¶mgh Vr (B‘maV) gai
ZaH$mÀ¶m AmJrV OmD$Z H$mogiUma Amho. A„mh (OmUyZ~wOZy ) dmB©Q> H¥$˶o
H$aUmè¶m§Zm gÝ‘mJ© XmIdrV Zmhr. 110 Am{U Or B‘maV ˶m§Zr C^r Ho$cr,
˶m§À¶m ‘Zm‘ܶo gX¡d {ÛYm ‘Z…pñWVrMo H$maU ~ZyZ amhrc, ¶oWnmdoVmo H$s,
˶m§À¶m ‘ZmMo VwH$S>-o VwH$S>o hmoD$Z OmVrc, (åhUOo Vo ‘aU nmdVrc Vmon¶ªV
gyah-09. AV-Vm¡~m 257

Vo g§^‘« mÀ¶m AdñWoV amhVrc). Am{U A„mh gd© H$mhr OmUUmam Amho,
~w{Õ‘mZ Amho.
111
IaoVa, A„mhZo lÕmd§Vm§Mo àmU Am{U (˶m§Mr) g§nÎmr ñdJm©À¶m
‘mo~Xë¶mV IaoXr Ho$cr Amho.
Vo A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r cT>VmV, R>ma H$aVmV Am{U R>ma hmoVmV, ho
(A„mhZo) ñdV:Mo H$V©ì¶ ‘mZcoco EH$ Ago g˶ dMZ Amho. Oo Vm¡amV,
B§Orc d Hw$amU (¶m gd© ˶mÀ¶m J«W§ m§V Z‘yX Amho). Am{U H$moU Agm Amho,
Omo A„mhnojm A{YH$ Amnë¶m dMZmer nyVV© m H$ê$ eH$Vmo. ‘J Vwåhr Omo
gm¡Xm ˶mÀ¶mer Ho$cocm Amho, ˶m~Ôc AmZ§X gmOam H$am. H$maU hoM Amho
gd©lðo > ¶e! 112 (ho ¶e ˶m§Zm àmá hmoBc
© ), Oo (Amnë¶m dmB©Q> H¥$˶m§~Ôc)
níMmÎmmnX½Y hmoD$Z (A„mhH$S>)o diVmV, (VgoM Oo) ˶mMr CnmgZm H$aVmV
d ˶mMo ñVw{VJmZ H$aVmV, (˶mcm àgÞ H$aʶmgmR>r) ˶mÀ¶m ‘mJm©V àdmg
H$arV AgVmV, Oo ˶mÀ¶mg‘moa Z‘Z H$aVmV d Oo ˶mÀ¶mnwT>o ZV‘ñVH$
hmoVmV, Oo Mm§Jcr H$m‘o H$aʶmMo AmXoe XoVmV Am{U dmB©Q> H$m‘m§nmgyZ
amoIVmV. Am{U Oo A„mhZo KmcyZ {Xcoë¶m ‘¶m©Xm§Mo nmcZ H$aVmV, (åhUOo
¶m Jmoï>r A§Jr Agcocm ‘mUyg ñdJm©gmR>r nmÌ R>ac o ), (n¡J~§ a!) Vwåhr
lÕmd§Vm§Zm (¶m A„mhÀ¶m dm¶ÚmMr) ew^dmVm© Úm.
113
n¡J~§ a Am{U lÕmd§V cmoH$ ¶m§À¶mgmR>r ho C{MV Zmhr H$s, ˶m§Zr
AZoH$o ídadmXr cmoH$m§À¶m j‘màmárgmR>r (A„mhH$S>)o àmW©Zm H$amdr, ‘J Vo
˶m§Mo OdiMo ZmVcJ H$m AgoZmV. Ooìhm H$s, ˶m§À¶mg‘moa ho ñnï> H$aʶmV
Amcoco Amho H$s, ¶m (AÅ>c JwÝhoJmam§Mm) ZaH$àdoe AQ>i Amho. 114 Am{U
B~«mhr‘Zo Amnë¶m (AZoH$o ídadmXr) {n˶mgmR>r (A„mhH$S>)o j‘m¶mMZm Ho$di
¶mgmR>r Ho$cr hmoVr H$s, ˶mZo ˶mg Vgo H$aʶmMo eãX {Xco hmoV.o nU Ooìhm
B~«mhr‘cm ho H$iyZ Amco H$s, ˶mMm {nVm A„mhMm eÌy Amho, Voìhm Vmo
258 Hw$amU
˶mÀ¶mnmgyZ doJim Pmcm. IamoIa! B~«mhr‘ A{Ve¶ H$mo‘c ‘ZmMm d
ghZerc hmoVm. 115 A„mhMr hr nÕV Zìho H$s, EImÚm OmVrg‘yhmg
‘mJ©Xe©Z Ho$ë¶mZ§Va, ˶m§Zm Vmon¶ªV ‘mJ©^ï« > H$aV Zmhr, Omon¶ªV ˶m§Zm,
˶m§Zr Á¶m Jmoï>tnmgyZ ñdV:cm A{cá R>do m¶Mo Amho, ˶m Jmoï>r ñnï> H$ê$Z
Vmo gm§JV Zmhr. IamoIa, A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo nyU© kmZ Amho. 116
{ZpíMVM, AmH$me Am{U n¥Ïdrda (åhUOo g‘ñV {dídmda) Ho$di A„mhMrM
gÎmm Amho. VmoM OrdZ XoVmo Am{U VmoM ‘¥Ë¶yhr XoVmo. Am{U A„mh{edm¶ Xþgam
H$moUrM Vw‘Mm ajUH$Vm© qH$dm gmhmæ¶H$Vm© Zmhr.
117
A„mhZo n¡J~§ a d Amnë¶m KamXmamMm ˶mJ H$ê$Z Amcoco (lÕmd§V)
d Amcoë¶m§Zm gmhmæ¶ H$aUmao ñWm{ZH$ (lÕmd§V) ¶m gdmªda Amncr H¥$nmÑï>r
Q>mH$cr Amho. Á¶m§Zr H$R>rU n[apñWVrV n¡J~§ amcm gmW {Xcr. Aer AdñWm
AgVmZmhr, (gmW {Xcr) H$s, ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr lÕmd§Vm§Mr ‘Zo S>i‘irV
Pmcocr hmoVr, Am{U nwÝhm EH$Xm A„mhZo ˶m§À¶mda H¥$nmÑï>r Q>mH$cr. {ZpíMVM
A„mh ˶m§À¶m~m~VrV H$Zdmiy d j‘merc Amho. 118 Am{U (˶mZo Amncm
H¥$nmdfm©d) ˶m {VKm§dahr Ho$cm, Á¶m§Mm {ZU©¶ cm§~Urda Q>mH$ʶmV Amcm
hmoVm. Ooìhm (˶m§Mr AdñWm Aer Pmcr hmoVr H$s), n¥Ïdr ’$ma {dñV¥V AgyZ
XoIrc, ˶m§À¶mgmR>r (’$ma) AmHw$§ {MV ~Zcr hmoVr Am{U ˶m§Mo Ord ˶m§À¶mgmR>r
AmoPo ~Zco hmoV,o (åhUOo ˶m§Zm OJmdogo dmQ>V ZìhVo). Am{U (eodQ>r)
˶m§Mr (nyU)© ImÌr nQ>cr hmoVr H$s, (AmVm) A„mhÀ¶m àH$monmnmgyZ dmMʶmgmR>r
(ñdV:) A„mh{edm¶ Xþgao H$moUVohr Aml¶ñWmZ Zmhr. ‘J A„mh (Amnë¶m
X¶ogh) ˶m§À¶mH$S>o dicm, ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr níMmÎmmnX½Y hmoD$Z ˶mÀ¶mH$S>o
dimdo. IamoIa! A„mh ˶mÀ¶mH$S>o naV ¶oUmè¶m§Zm gX¡d ‘m’$ H$aUmam Am{U
’$ma X¶miy Amho.
119
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U g˶dMZr
gyah-09. AV-Vm¡~m 259
120
cmoH$m§À¶m nmR>rer C^o amhm. (n¡J~§ amMo) eha ‘{XZm ¶oWrc cmoH$m§gmR>r
VgoM (‘{XZoÀ¶m) Amgnmg J«m‘rU ^mJmV amhUmè¶m Aa~ cmoH$m§gmR>r ho
C{MV ZìhVo H$s, A„mhÀ¶m n¡J~§ amcm gmoS>y Z ‘mJo (Kar) ~gyZ amhmdo. Am{U
ho H$s, ˶mÀ¶m (åhUOo n¡J~§ amÀ¶m) {Odmnojm ñdV:À¶m {Odmcm àmYmݶ
Úmdo. ho AemgmR>r H$s, A„mhÀ¶m ‘mJm©V Ooìhmhr ˶m§Zm VhmZ cmJVo, WH$dm
OmUdVmo Am{U ^wH$o Zo ì¶mHy$i hmoVmV (åhUOo B˶mXr àH$maÀ¶m g‘ñ`m§Zm
˶m§Zm Vm|S> Úmdo cmJVo) Am{U Ooìhmhr, g˶ ZmH$maUmè¶m§ (eÌyd§ a) Amncm
dMH$ ~g{dUmao nmD$c (Vo) CMcVmV d eÌycm H$moU˶mhr àH$mao ZwH$gmZ
nmoM{dVmV, ˶mÀ¶m ’$cñdê$n ˶m§À¶m Zmdo Mm§Jë¶m H$m‘mMr Zm|X Ho$cr
OmVo. {ZpíMVM Oo gËH$‘© H$aVmV, ˶m§Mo ’$i A„mh (H$Yrhr) dm¶m OmD$
XoV Zmhr. 121 Am{U Ooìhmhr Vo H$‘r qH$dm OmñV à‘mUmV (A„mhÀ¶m
H$m¶m©gmR>r) IM© H$aVmV Am{U Ooìhmhr Vo (A„mhÀ¶m ‘mJm©V) Oo H$mhr A§Va
nma H$aVmV, ˶mMr ˶m§À¶m Zmdo Zm|X Ho$cr OmVo. ¶mgmR>r H$s, A„mhZo
˶m§À¶m H$‘mªMm ˶m§Zm nwano ay ‘mo~Xcm Úmdm.
122
(¶wÕmÀ¶m doir) gd© lÕmd§Vm§Zr {‘iyZ {ZKmdo ho Bï> ZìhVo. ‘J
Ago H$m KS>co Zmhr H$s, ˶m§À¶m à˶oH$ JQ>mVyZ H$mhr cmoH$ (n¡J~§ amH$S>)o
¶oD$Z, Y‘m©Mr Mm§Jcr OmU àmá H$ê$Z, naV Amnë¶m cmoH$m§V OmD$Z,
˶m§Zm gmdY Ho$co AgVo, ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr (ñdV:cm XþîH¥$˶m§nmgyZ)
dmMdmdo.
123
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! ˶m g˶ ZmH$maUmè¶m (lÕmhrZm§er)
¶wÕ H$am, Oo Vw‘À¶m g^modVmcr AmhoV. (Am{U) ˶m§À¶mer H$R>mao VmnydH© $
ì¶dhma H$am. Am{U cjmV Agy Úm H$s, A„mh gXmMmar cmoH$m§À¶m ~amo~a
Amho. 124 Am{U Ooìhm (Hw$amUmV) EImXo àH$aU (Aܶm¶) àH$Q> Ho$co
OmVo, Voìhm ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr cmoH$ (Ago) åhUVmV, "¶m àH$aUmVrc
260 Hw$amU
(g§Xeo mZo) Vw‘À¶mn¡H$s H$moUmMr lÕm (A{YH$) ~iH$Q> Ho$cr?'
{ZpíMVM Oo lÕmd§V AmhoV, ˶m§À¶m lÕo‘ܶo ˶m (àH$aUmÛmao) dmT>
Pmcr Amho. Am{U Vo ˶m ew^dmV}~Ôc Iye hmoV AmhoV, (Or A„mhZo ˶m§Zm
{Xcr Amho). 125 nU Á¶m§À¶m ‘ZmV {dH¥$Vr Amho, Va (˶mÛmao) ˶m§À¶mV
(AmYrnmgyZ Agcoë¶m) ‘{cZVo‘Ü`o AmUIr ‘{cZVoMr ^a nS>cr Amho.
Am{U Vo g˶ ZmH$maV Agcoë¶m AdñWoV ‘¥Ë¶ycm gm‘moao OmVmV. 126 ˶m§Zm
ho {XgV Zmhr H$m H$s, à˶oH$ dfu EH$Xm qH$dm XmoZXm ˶m§Mr narjm KoVcr
OmVo. VargwÕm Zm Vo níMmÎmmnX½Y hmoVmV, Zm ˶mnmgyZ ~moY KoVmV. 127
Am{U Ooìhm (Hw$amUmV) EImXo àH$aU àH$Q> Ho$co OmVo, Voìhm Vo EH$‘oH$m§H$S>o
nmhVmV, Am{U ({dMmaVmV H$s), Vwåhmcm H$moUr nmhV Va Zmhr Zm? ‘J Vo
(˶mH$S>o nmR> {’$adyZ) {ZKyZ OmVmV, A„mhZo (g˶mnmgyZ) ˶m§Mr ‘Zo
(XþgarH$S>)o di{dcr AmhoV, ˶mMo H$maU åhUOo, Vo Ago cmoH$ AmhoV, Oo
g‘OV ZmhrV.
128
Vw‘À¶mH$S>o EH$ n¡J~§ a Amcocm Amho, Omo Vw‘À¶mn¡H$sM Amho.
(‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV) Vwåhr (’$ma) ‘moR>çm g§H$Q>mV gmnSy> eH$Vm (¶m
{dMmamZo) Vmo Xþ:Ir hmoVmo. Vw‘Mo ^co ìhmdo, Aer ˶mMr (‘ZmnmgyZ) BÀN>m
Amho Am{U lÕmd§Vm§gmR>r Vmo A{Ve¶ ào‘i d H$Zdmiy Amho. 129 (Ago
AgyZhr) Oa ¶m cmoH$m§Zr nmR> {’$adcr Va (˶m§Zm) gm§JZy Q>mH$m, "A„mh
‘m¶mgmR>r n¶m©á Amho, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrhr CnmgZo¶mo½¶ ZmhrM. ‘r
˶mÀ¶mdaM (ÑT>) {dídmg R>do Vmo, Am{U VmoM ‘mcH$ Amho ‘hmZ qghmgZmMm!'
gyah-10. ¶yZwg
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 am0 ho g§Xeo AmhoV Aem J«W§ mMo, Omo kmZmZo n[anyU©
gyah-10. ¶yZgw 261
2
Amho. cmoH$m§Zm ho {d{MÌ dmQ>Vo H$m H$s, Amåhr ˶m§À¶mVrcM EH$m 춺$sH$S>o
(Am‘Mm) g§Xeo àH$Q> Ho$cm? (H$s, ˶mÛmao g‘ñV) ‘mZdOmVrcm gmdY
H$am. Am{U lÕm YmaU H$aUmè¶m§Zm ew^dmVm© EoH$dm H$s, ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o
˶m§À¶mgmR>r gÝ‘mZmMo Iao ñWmZ Amho. (¶mda) g˶ ZmH$maUmao cmoH$ åhUVmV
H$s, hr 춺$s EH$ CKS>CKS> OmXÿJma Amho.
3
{ZpíMVM, Vw‘Mm nmcZH$Vm© A„mh Amho, Á¶mZo ghm {Xdgm§V (åhUOo
ghm Q>ß߶m§V) AmH$me Am{U n¥ÏdrMr {Z{‘©Vr Ho$cr, ‘J Vmo (g‘ñV g¥ï>rMm
‘mcH$ åhUyZ) qghmgZmda {damO‘mZ Pmcm, VmoM à˶oH$ Jmoï>rMo Am¶moOZ
H$aVmo. ˶mÀ¶m g‘j ˶mÀ¶m nadmZJr{edm¶ H$moUrhr (H$moUmMrhr) {e’$mag
H$ê$ eH$V Zmhr, Agm Amho A„mh, Vw‘Mm nmcZH$Vm©. åhUyZ Vwåhr (Ho$di)
˶mMrM CnmgZm H$am, Vwåhr ¶mH$S>o cj XoUma Zmhr H$m? 4 ˶mÀ¶mH$S>Mo
Vwåhm gdmªZm naV Om¶Mo Amho, ho A„mhMo n¸o$ dMZ Amho. {Z:g§Xho VmoM
{Z{‘©VrMr gwédmV H$aVmo Am{U VmoM (Vr {Z{‘©Vr g§nïw >mV Amë¶mZ§Va) {Vcm
nwZ:ñWm{nV H$aoc. ho ¶mgmR>r H$s, Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U gËH$‘}
Ho$cr ˶m§Zm ݶm¶nydH© $ ’$i XoVm ¶mdo. Am{U Á¶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma
{Xcm (Va ˶m§À¶m) ˶m ZH$mamnmoQ>r ˶m§Zm ({nʶmgmR>r) CH$iVo nmUr d
¶mVZm‘¶r {ejm {‘ioc.
5
VmoM Amho A„mh, Á¶mZo gy`m©cm VoOñdr àH$memMo òmoV ~Z{dco Am{U
M§Ðmcm (à{Vq~{~V) àH$memMo gmYZ ~Z{dco Am{U (M§ÐmÀ¶m) AdñWm
{ZpíMV Ho$ë¶m, åhUOo (˶mÛmao) Vwåhmcm dfmªMr JUZm Am{U H$mc JUZm
H$aVm ¶mdr. A„mhZo ho gd© hoV{y dZm {Z‘m©U Ho$coco Zmhr. Vmo (˶m cmoH$m§gmR>r)
ho g§Xeo ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho, Oo g‘OyVXmanUm ~miJUmao AmhoV. 6
{ZpíMVM, amÌ d {Xdg ¶m§À¶m AmcQy>Z-nmcQy>Z ¶oʶmV Am{U A„mhZo
AmH$me d n¥Ïdr ¶m§‘ܶo Oo H$mhr {Z‘m©U Ho$co Amho. ˶m gdmªV (A„mhÀ¶m)
262 Hw$amU
g§Xeo CcJS>Umè¶m IwUm AmhoV. ˶m cmoH$m§gmR>r Oo (A„mhMr) OmU R>do Umao
AmhoV.
7
{ZpíMVM Oo cmoH$ Am‘À¶m ^oQ>rda {dídmg R>do Zy ZmhrV, Am{U ¶m
OJmVrc OrdZmdaM g§Vïw > d g‘mYmZr Pmcoco AmhoV, Am{U Am‘À¶m g§Xeo
Agcoë¶m IwUm§H$S>o Xþcj © Ho$coco AmhoV. 8 (eodQ>r) ˶m§Mo {R>H$mU (ZaH$mMr)
AmJ Amho, ˶m H$‘mB©nmoQ>r Oo Vo H$arV am{hco. 9 nU Á¶m cmoH$m§Zr lÕm
YmaU Ho$cr Am{U gËH$‘} Ho$cr. ˶m§Mm nmcZH$Vm© ˶m§À¶m lÕonmoQ>r ˶m§Zm
(‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV ¶emo{eIamda) nmoMdoc. na‘ gwImÀ¶m Z§XZdZmV,
˶m§À¶m nm¶mImcyZ nmʶmMo (‘Z àgÞ H$aUmao) àdmh dmhV AgVrc. 10
˶m (AmZ§XXm`r AdñWoV) ˶m§À¶m Vm|S>y Z Ago eãX ~mhoa nS>Vrc, ho A„mh!
Vy Agr‘ H$s{V©dmZ Amhog! Am{U VoWo ˶m§Mo (EH$‘oH$m§Zm) A{^dmXZ Agoc
__
"gcm‘'! (em§Vr!) Am{U à˶oH$ Jmoï>rMm eodQ> Vo ¶m eãXm§Zr H$aVrc,
"gd© ñVwVrMm A{YH$mar g§nUy © {dídmMm (Mm) ‘mcH$ Agcocm "A„mh' hmM
hmo¶!'
11
Oa A„mhZo cmoH$m§Zm ˶m§À¶m (H$‘mªÀ¶m) H$‘mB©nmoQ>r {ejm H$aʶmV
KmB© Ho$cr AgVr, Á¶mà‘mUo Vmo ˶m§À¶mda H¥$nm H$aʶmMr KmB© H$aVmo, Va
˶m§À¶m Am¶wî¶mMr H$mcmdYr Ho$ìhmM g§nïw >mV Amcr AgVr. nU Oo Am‘À¶mer
(˶m§Mr) ^oQ> hmoUo AQ>i Amho, ho OmUyZ ZmhrV, ˶m§Zm Amåhr ‘moH$io gmoS>y Z
XoVmo, (Vo ¶mgmR>r) H$s, ˶m§Zr Amnë¶m {dÐmohmV ^Q>H$V amhmdo. 12 Am{U
Ooìhm ‘Zwî¶mg nrS>m nmoMVo, Voìhm Vmo CR>Vm-~gVm qH$dm nhþS>cm AgVm
Am‘Mm Ymdm H$aVmo. nU Ooìhm Amåhr ˶mÀ¶mnmgyZ ˶mMm Ìmg Xÿa H$aVmo,
Voìhm Vmo (Am‘À¶mH$S>o nmR> {’$adyZ) AemàH$mao {ZKyZ OmVmo, OUy H$mhr
˶mZo Amnë¶m dmB©Q> AdñWoV Am‘Mm H$Yr Ymdm Ho$cmM ZìhVm. AemàH$mao
‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmè¶m cmoH$m§Zm (˶m§Mr dmB©Q>) H¥$˶o Mm§Jcr ~ZdyZ
gyah-10. ¶yZgw 263

XmI{dʶmV Amcr Amho.


13
Am{U Amåhr Vw‘À¶mnydu hmoD$Z Jocëo ¶m {H$VrVar {nT>çm§Zm Zï> Ho$co
Amho, Ooìhm ˶m§Zr (gmV˶nydH© $) dmB©Q> H¥$˶o Ho$cr. ˶m§À¶mH$S>o nmR>{dʶmV
Amcoco n¡J~§ a g˶mMo gd© ñnï> à‘mU KoD$Z ˶m§À¶mH$S>o Amco hmoVo VargwÕm
˶m§Zr (n¡J~§ am§Zm) ‘mZʶmg ZH$ma {Xcm. AemMàH$mao Anamܶm§Zm Amåhr
(˶m§À¶m H$‘mªMm) ~Xcm XoV AgVmo. 14 ‘J ˶m§À¶mZ§Va Amåhr Vwåhmcm
n¥Ïdrda (˶m§M)o CÎmam{YH$mar ~Zdco, åhUOo Amåhmcm ho nmhVm ¶mdo H$s,
Vwåhr H$go AmMaU H$aVm.
15
Am{U Ooìhm Am‘Mo ñnï> g§Xeo ˶m§Zm EoH${dco OmVmV. Voìhm Vo cmoH$
Oo Am‘À¶mer hmoUmè¶m ^oQ>rcm AQ>i ‘mZV ZmhrV, Vo åhUVmV, "¶m ì¶{V[aº$
Xþgao EImXo Hw$amU AmUm qH$dm ¶mV ~Xc H$ê$Z Q>mH$m.' (n¡J~§ a! ˶m§Zm)
gm§Jm, "‘m¶mV’}$ ˶mV H$mhr ~Xc H$aʶmMr ‘r H$ënZmhr H$ê$ eH$V
Zmhr. ‘r Va Ho$di ˶mMoM AZwgaU H$aVmo, Oo ‘m¶mH$S>o àH$Q> Ho$co OmVo;
Oa ‘r ‘m¶m nmcZH$˶m©Mr Adkm H$aoZ Va ‘cm ˶m H$R>mao {XdgmÀ¶m
{ejoMo ^¶ dmQ>Vo.' 16 (˶m§Zm) gm§Jm, "Oa A„mhZo Vgo BpÀN>co AgVo Va
Zm ‘r Vwåhmcm Vo H$WZ Ho$co AgVo, Zm ˶mZo Vwåhmcm ˶mMr OmUrd H$ê$Z
{Xcr AgVr. ‘r ¶m AJmoXa (åhUOo ho g§Xeo àH$Q> hmoʶmnydu), ‘m¶m
Am`wî`mMm EH$ ‘moR>m ^mJ Vw‘À¶m‘ܶo ì¶VrV Ho$cm Amho. Va ‘J, Vwåhr
Amnë¶m ~wÕrMm Cn¶moJ H$aUma Zmhr H$m?' 17 ˶m ‘mUgmnojm A{YH$ Xþï>
H$moU Agy eH$Vmo, Omo A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r aMyZ gm§JVmo qH$dm Omo
A„mhÀ¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dVmo. {Z:g§Xho , AnamYr cmoH$ H$Yrhr ¶e àmá
H$ê$ eH$Uma ZmhrV.
18
Am{U Vo A„mhcm gmoS>y Z Aem§Mr CnmgZm H$aVmV, Oo (˶m§Zm) Zm
cm^ nmoMdy eH$VmV, Zm hmZr. Am{U Vo åhUVmV H$s, Vo A„mhH$S>o Am‘Mr
264 Hw$amU
{e’$mag H$aUmao AmhoV. (n¡J~§ a! ˶m§Zm) gm§Jm, Vwåhr A„mhcm Aem Jmoï>r{df¶r
‘m{hVr XoV AmhmV H$m H$s, Or Jmoï> AmH$mem‘ܶo qH$dm n¥Ïdrda Amho, (nU)
Vr (Jmoï>) ˶mcm ‘mhrV Zmhr? Agr‘ Amho ˶mMr ‘{h‘m! Vo Á¶m§Zm ˶mMo
(A„mhMo) g‘H$j R>adVmV ˶m§À¶mnojm {H$VrVar Vmo loð> Amho. 19 Am{U (ho
OmUyZ ¿¶m H$s), g‘ñV ‘mZdOmV (àma§^r) EH$M O‘mV hmoVr, Z§Va
˶m§À¶mV ‘V^oX Pmco. Am{U Oa Vw¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z AmYrnmgyZ EH$
Jmoï> {ZpíMV Ho$cocr ZgVr, Va Á¶m Jmoï>rV Vo nañna ‘V^oX H$arV AmhoV
(˶m§Mo ‘V^oX cJoM) {ZH$mcr cmdco AgVo.
20
AmVm Vo (g˶ ZmH$maUmao cmoH$) {dMmaVmV, "n¡J~§ amH$S>o ˶mÀ¶m
nmcZH$˶m©H$Sy>Z EImXr (M‘ËH$m[aH$) IyU H$m nmR>{dʶmV Amcr Zmhr?'
(˶m§Zm) gm§Jm, "AÑí¶mMo kmZ Ho$di A„mhcmM Amho. åhUyZ (AmVm)
Vwåhr cmoH$ (A„mhMm hoVy CKS> hmoBn© ¶ªV) àVrjm H$am, Am{U ‘r XoIrc
Vw‘À¶m~amo~a àVrjm H$arV Amho.' 21 Am{U Ooìhm Amåhr cmoH$m§Zm, ˶m§Zm
nmohmoMcoë¶m Xþ:ImZ§Va Amnë¶m H¥$noMr JmoS>r MmI{dVmo, Voìhm Vo cJoM
Am‘À¶m g§Xeo m§À¶m {déÕ ImoQ>o `w{º$dmX emoYm¶cm cmJVmV. (n¡J~§ a!)
˶m§Zm gm§Jm, "A„mh à{V¶moOZm H$aʶmV (Vw‘À¶mnojm) A{YH$ erK« Amho.'
{Z…g§Xho , Am‘Mo XÿV Vwåhr Á¶m ¶moOZm aMVm, ˶m§Mr Zm|X H$arV AgVmV.
22
Vmo (Xþgam H$moUr ZgyZ) A„mh Amho, Omo O{‘Zrda d g‘wÐmda àdmg
H$aUo Vw‘À¶mgmR>r e³¶ ~ZdVmo. Am{U Ooìhm Vwåhr Zm¡H$m§‘ܶo ñdma hmoD$Z
àdmg H$aVmZm (nmhVm) H$s, (˶m Zm¡H$m) AZwH$y c dmè¶m§À¶m gmhmæ¶mZo
Mmcy cmJVmV d (˶mVrc àdmgr) AmëhmXXm¶H$ dmè¶m§À¶m (ñnem©Z)o
AmZ§{XV hmoV AgVmV, VmoM (AMmZH$) dmXir dmao dmhÿ cmJVmV Am{U
à˶oH$ ~mOyZo ˶m§À¶mda cmQ>m MmcyZ ¶oVmV. Am{U ˶mdoigo ˶m§Zm dmQy>
cmJVo H$s, (‘¥Ë¶yZ)o Mhÿ~mOyZ§ r ˶m§Zm doT>co Amho. Voìhm Vo Y‘m©à{V ‘moR>o
gyah-10. ¶yZgw 265

g‘n©U^md XmIdyZ, A„mhH$S>o ¶mMZm H$ê$ cmJVmV, åhUVmV, "(ho A„mh!)


Oa Vy ¶m (g§H$Q>mVyZ) Amåhmcm ‘wº$ Ho$cog Va {ZpíMVM Amåhr VwPo Am^ma
춺$ H$aUmao Xmg ~Zy.' 23 nU Ooìhm Vmo ˶m (g§H$Q>mVyZ) ˶m§Zm ‘wº$s XoVmo,
Va Vo cJoM n¥Ïdrda AZmMma ‘mO{dʶmgmR>r (nwT>)o gagmdVmV. cmoH$m§Zmo!
Vw‘Mo A˶mMmar H¥$˶ (eodQ>r) Vw‘À¶mdaM CcQ>Uma AmhoV. (Vwåhmcm
e³¶ Agoc VodT>m) ¶m OrdZmMm j{UH$ cm^ Amnë¶m nXar nmSy>Z ¿¶m.
(nU ho cjmV R>do m,)eodQ>r Vwåhmcm Am‘À¶mH$S>Mo naV ¶m¶Mo Amho. ˶mdoigo
Amåhr Vwåhmcm Vo gd© XmIdyZ XoD$ Oo Vwåhr (Am`wî`mV) H$arV am{hco.
24
¶m OJmVrc OrdZmMo CXmhaU ˶m nmʶmgmaIo Amho, Á¶mMm Amåhr
T>Jm§VZy Imcr dfm©d H$aVmo, Voìhm O{‘Zrdarc dZñnVr (Vo nmUr) emofZy
KoVmV, (Am{U ˶m nmʶmÛmao Amcoco nrH$) ‘Zwî¶ d Jwao ImV AgVmV. nU
O‘rZ (ñdV:da gd© ~mOyZ§ r) Ac§H$ma MT>dZy Ooìhm gwX§ a {Xgy cmJVo, Voìhm
{VMo {Zdmgr g‘OVmV H$s, Vr (O‘rZ) AmVm nyUn© Uo ˶m§À¶m {Z¶§ÌUmV
Amho, (Am{U {VMr H$mnUr H$ê$Z Ymݶ {‘i{dʶmgmR>r, Vo gj‘ AmhoV).
Voìhm AMmZH$ amÌrÀ¶m qH$dm {XdgmÀ¶m doir ({VÀ¶mgmR>r) Am‘Mm AmXoe
¶oVmo Am{U {VMm Agm g’$m¶m hmoVmo, OUy ˶m {Xdgmnydu {VWo H$mhrM
ApñVËdmV ZìhVo. AemàH$mao Amåhr Am‘Mo g§Xeo (˶m cmoH$m§gmR>r) ñnï>
H$ê$Z gm§JV AmhmoV, Oo qMVZ H$aVmV.
25
Am{U (ho OmUyZ ¿¶m H$s), A„mh (‘mZdmcm) em§{VJ¥hmH$S>o ~mocm{dVmo
Amho. Am{U Vmo BpÀN>Vmo ˶mg gai ‘mJ© XmI{dVmo.
26
Oo cmoH$ Mm§Jco H¥$˶ H$aVmV, ˶m§À¶mgmR>r Mm§Jco ’$i Va AmhoM,
{edm¶ ˶mnojm ~aoM H$mhr (AmUIr) ˶m§Zm {‘ioc. (ݶm¶mÀ¶m {Xder
gXmMmar cmoH$m§À¶m) Mohè¶m§da Zm {Zamem ngaoc, Zm Vo An‘m{ZV Ho$co
OmVrc, hoM ñdJm©Mo {Zdmgr AmhoV. Vo ˶mV gX¡d dmñVì¶ H$aVrc. 27 nU
266 Hw$amU
Á¶m§Zr dmB©Q> H¥$˶o Ho$cr Va (Aem cmoH$m§Zm ˶m§À¶m) dmB©Q> H¥$˶m§Mm, ˶mM
à‘mUmV (dmB©Q>) ‘mo~Xcm {‘ioc Am{U Zm‘wîH$sV Vo ~wS>mcoco AgVrc.
˶m§Zm A„mhÀ¶m ({ejonmgyZ) dmM{dUmam H$moUrhr Zgoc. (˶m§Mo Mohao Ago
{XgVrc) H$s, OUy H$mhr ˶m§À¶m Mohè¶m§da amÌrÀ¶m H$miom»¶m nS>Úm§Zr
AmdaU KmVcoco Amho. hoM cmoH$ AmJrMo {Zdmgr AmhoV, (åhUOo AmJrMo
{Zdmgr ~ZUo ˶m§Mo AQ>i Zer~ Amho). ˶mV Vo gX¡d dmñVì¶ H$aVrc.
28
Am{U Á¶m {Xder (åhUOo ݶm¶mÀ¶m {Xder) Amåhr ˶m gdmªZm
EH${ÌV H$ê$, ‘J Á¶m§Zr BVam§Zm A„mhMo g‘H$j R>a{dco hmoV,o Ë`m§Zm
Amåhr gm§J,y "{VWoM Wm§~m {OWo Vwåhr AmhmV, Vwåhr Am{U Vo, Á¶m§Zm (Vwåhr)
A„mhMo g‘H$j R>a{dco hmoV.o ' ‘J Amåhr ˶m§Zm EH$‘oH$m§nmgyZ doJio H$ê$.
(Voìhm) Vo (cmoH$) Á¶m§Zm (OJm‘ܶo) A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoʶmV
Amco hmoV,o (Amnë¶m ˶m CnmgH$m§Zm) åhUVrc, "Vwåhr (A{O~mV) Am‘Mr
CnmgZm H$arV ZìhVm. 29 A„mh Am‘À¶m d Vw‘À¶m Xaå¶mZ gmj åhUyZ
n¶m©á Amho. Vw‘À¶m CnmgZoMr Amåhmcm (‘wirM) OmUrd ZìhVr.' 30
˶mdoir à˶oH$mcm (^yVH$mimV) ˶mZo (H$m¶-H$m¶) Ho$co hmoV,o ˶mMr nyU©
OmUrd hmoBc © . Am{U gd© cmoH$m§Zm ˶m§Mm Iam ñdm‘r Agcoë¶m A„mhH$S>o
naV AmUʶmV ¶oBc © . Á¶m-Á¶m Ag˶ Jmoï>r ˶m§Zr aMë¶m hmo˶m, ˶m gd©
(˶m§À¶mnmgyZ) Zmhrem hmoVrc.
31
(˶m§Zm) {dMmam, "Vmo H$moU Amho, Omo Vwåhmcm AmH$me d O‘rZ
¶m§VZy CnOr{dH$m àXmZ H$aVmo? Vmo H$moU Amho, Á¶mcm (Vw‘À¶m) H$mZm§da
Am{U S>mù o ¶m§da nyU© {Z¶§ÌU Amho? Vmo H$moU Amho, Omo ‘¥VmVyZ gOrdmg Am{U
gOrdmVyZ ‘¥Vmg ~mhoa H$mT>Vmo? Vmo H$moU Amho, Omo (ApñVËdmV Agcoë¶m)
gd© Jmoï>tÀ¶m ì¶dñWmnZmda {Z¶§ÌU R>do Zy Amho?' Vo ({ZpíMVnUo) CÎma
XoVrc, "(Vmo) "A„mh' Amho.' (˶m§Zm) gm§Jm, "‘J Vwåhr A„mhMr OmU
gyah-10. ¶yZgw 267
32
R>do Zy (OrdZ ì¶VrV H$arV) Zmhr H$m? Va hm Amho "A„mh' Vw‘Mm
IamIwam nmcZH$Vm©, (ho Amho ˶mÀ¶m g§~Y§ rMo A§{V‘ g˶). H$maU g˶mMm
˶mJ Ho$ë¶mZ§Va ‘mJ©^ï« >V{o edm¶ H$m¶ ~mH$s amhUma? ‘J Vwåhr (g˶mnmgyZ)
Xÿa H$go ~ao OmD$ eH$Vm?' 33 AemàH$mao {dÐmohr cmoH$m§À¶m ~m~VrV Vw¶m
nmcZH$˶m©Mm eãX Iam R>acm H$s, Vo (H$Xm{n) lÕmd§V ~ZUma ZmhrV.
34
(Ë`m§Zm) {dMmam, "A„mhMo gh^mJr R>adʶmV Amcoë¶m Vw‘À¶m
Cnmñ¶m§‘ܶo H$moUr Agm Amho H$m, Omo {Z{‘©VrMm àma§^ H$ê$ eH$Vmo Am{U
˶mMr nwZamd¥Îmr XoIrc H$ê$ eH$Vmo?' (˶m§Zm) gm§JZy Q>mH$m, "Vmo Ho$di
"A„mh' Amho, Omo (H$moU˶mhr Jmoï>rcm eÿÝ`mnmgyZ) àma§^ H$aVmo, Am{U
˶mMr nwZamd¥Îmr XoIrc H$aVmo. ‘J Vwåhr (¶m g˶mnmgyZ) Xÿa ^Q>H$V Hw$R>o
OmV AmhmV?' 35 (n¡J~§ a!) (˶m§Zm) {dMmam, "A„mhMo g‘H$j R>adʶmV
Amcoë¶m Vw‘À¶m Cnmñ¶m§V H$moUr Agm Amho H$m, Omo g˶mH$S>o ‘mJ©Xe©Z H$ê$
eH$Vmo?' (˶m§Zm) gm§JZy Q>mH$m, "Vmo Ho$di A„mh Amho Omo g˶mMm ‘mJ©
XmI{dVmo. Va ‘J Omo g˶mMm ‘mJ© XmI{dVmo, Vmo AZwgaU Ho$cm Omʶmg
A{YH$ nmÌ Amho H$s, Vmo Á¶mg ñdV:cm (BVamZo) ‘mJ© XmIdë¶m{edm¶
‘mJ© gmnS>V Zmhr? ‘J Vwåhmcm Pmco Var H$m¶? Vwåhr {H$Vr MwH$sMm {ZU©¶
H$aVm!' 36 ˶m§À¶mn¡H$s AZoH$ OU Ho$di AZw‘mZmMo AZwgaU H$arV AmhoV.
Am{U AZw‘mZ H$Yrhr g˶mMm n¶m©¶ Agy eH$V Zmhr. {Z:g§Xho , A„mhcm,
Vo Oo H$mhr H$arV AmhoV, ˶mMr nyU© OmUrd Amho.
37
Am{U ho Hw$amU Aer dñVy Zìho Á¶mMr aMZm A„mh{edm¶ Aݶ
H$moUr H$ê$ eHo$c. ho (Hw$amU) ˶m (^{dî¶dmʶm§Mr) nyVV© m Amho, Á¶m ¶m
nyduÀ¶m J«W§ mV H$aʶmV Amcoë¶m AmhoV. Am{U ¶mV (B©ídar¶) J«W§ mMo ñnï>
{ddaU Amho. ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, Vo {dídmÀ¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
Amcoco Amho. 38 (˶m g˶ ZmH$maUmè¶m§M)o Ago åhUUo Amho H$s H$m¶? "¶m
268 Hw$amU
춺$sZo (åhUOo n¡J~§ amZo) ñdV: hmoD$Z Vo aMco Amho?' (n¡J~§ a! Vwåhr
˶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhr Vw‘À¶m åhUʶmV àm‘m{UH$ Agmc Va AerM JwUdÎmm
Agcocm EImXm Aܶm¶ (aMyZ ‘m¶mH$S>)o KoD$Z ¶m, Am{U (¶m H$m¶m©gmR>r)
A„mhcm gmoS>y Z H$moUmcmhr Vw‘À¶m ‘XVrgmR>r ~mocmdyZ ¿¶m, Á¶m§Zm ~mocmdUo
e³¶ Amho.' 39 nU (dñVwpñWVr Aer Amho H$s), Vo Aem Jmoï>rcm ImoQ>o
R>a{dʶmda AmJ«hr AmhoV, Or ˶m§À¶m AmH$cZm ncrH$S>Mr Amho. Am{U
˶mMr dmñV{dH$Vmhr ˶m§À¶mda AÚmn CKS> Pmcocr Zmhr. AemMàH$mao
˶m§À¶m nydu hmoD$Z Jocëo ¶m cmoH$m§Zrhr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm. Va
nmhm, ˶m XþamMmè¶m§Mm eodQ> H$gm Pmcm?
40
Am{U ˶m§À¶mV Ago H$mhr cmoH$ AmhoV, Oo Hw$amUmda {dídmg R>do Umao
AmhoV, Am{U ˶m§À¶m‘ܶo H$mhr Agohr AmhoV, Oo ¶mda {dídmg R>do V
ZmhrV. Am{U VwPm nmcZH$Vm© AZmMma ‘mOdUmè¶m§Zm Mm§Jco AmoiIyZ Amho.
41
Am{U (n¡J~§ a!) Oa Vo Vwåhmcm ImoQ>o R>adrV AgVrc Va Vwåhr (˶m§Zm)
gm§JZy Q>mH$m, "‘m¶m H$‘mª{df¶r ‘r CÎmaXm¶r Amho Am{U Vw‘À¶m H$‘mª{df¶r
Vwåhr CÎmaXm¶r AmhmV. ‘r Oo H$mhr H$arV Amho, ˶m~Ôc Vwåhmcm O~m~Xma
Yaco OmUma Zmhr. Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$arV AmhmV, ˶m~Ôc ‘cm
O~m~Xma Yaco OmUma Zmhr.' 42 Am{U ˶m§À¶mV H$mhr Ago AmhoV Oo Vw‘À¶m
Jmoï>r H$mZ XoD$Z EoH$V AgVmV, Va Vwåhr ~{hè¶m§Zm EoH$dmc H$s H$m¶?
H$maU Vo (cjnydH© $ EoH$ʶmMm {XImD$nUm H$aUmao, Oo EoH$VmV ˶mg§~Y§ mZo)
~wÕrMm dmna H$arV ZmhrV. 43 Am{U ˶m§À¶mV H$mhr cmoH$ Ago AmhoV, Oo
Vw‘À¶mH$S>o nmhV Agë¶mMo (gm|J H$aVmV), Va Vwåhr ˶m Am§Yù¶m§Zm ‘mJ©
XmIdmc H$s H$m¶? Oa ˶m§Zm ˶m nmhʶmnmgyZ H$mhrhr C‘OV Zgco Var?
(Vwåhr ‘mJ© XmIdy eH$mc?) 44 (dñVwpñWVr hr Amho H$s), A„mh cmoH$m§da
‘wirM Aݶm¶ H$arV Zmhr, nU cmoH$M ñdV:À¶m {Odmda Aݶm¶ H$arV
269
gyah-10. ¶yZgw
AgVmV.
45
Am{U Á¶m {Xder A„mh ˶m§Zm EH$Ì H$arc, ˶m {Xder (˶m§Zm
dmQ>m¶cm cmJoc) OUy Ho$di KQ>H$m^aM, (‘¥Ë¶yndy uÀ¶m) OJm‘ܶo Vo am{hco.
Vo ({VWo) EH$‘oH$m§Zm AmoiIVrc. IamoIa Ag’$c hmoUmao Vo cmoH$ AmhoV,
Oo A„mher hmoUmè¶m (AQ>i) ^oQ>rcm (Amnë¶m Am`wî`mV) ZmH$maV am{hco.
Am{U (AemàH$mao) gÝ‘mJ© A§JrH$maʶmg An¶er R>aco. 46 Am{U Á¶m
Jmoï>rMo (åhUOo Á¶m {ejoM)o Amåhr ˶m§Zm dMZ {Xco Amho, Ë`m§nH¡ $s H$mhr
(åhUOo ˶mMr PcH$) Amåhr Vwåhmcm (¶m OJmVM) XmI{dcr Va (Vwåhmcm
{XgyZ ¶oBc © H$s, Amåhr g˶ ZmH$maUmè¶m§gmR>r H$m¶ VaVyX H$ê$Z R>do cr
Amho). qH$dm Agohr hmoD$ eH$Vo H$s, Amåhr (˶m {ejoMr PcH$ XmI{dʶmnydu)
Vwåhmcm ‘¥Ë¶y XoD$ eH$Vmo. nU (cjmV R>do m eodQ>r) ˶m§Zm Am‘À¶mH$S>Mo
naV ¶m¶Mo Amho. Am{U Vo Oo H$mhr H$arV AmhoV, ˶m gdmªg (ñdV:) A„mh
gmjr Amho. 47 Am{U à˶oH$ OZg‘wXm¶mgmR>r EH$ n¡J~§ a Amho. Am{U Ooìhm
˶m§Mm n¡J~§ a ˶m§À¶mH$S>o ¶oVmo, (d Am‘Mm g§Xeo ˶m§Zm nmoMdVmo). Voìhm
(nyU© ݶm¶m{Zer) ˶m§Mm {ZU©¶ cmdcm OmVmo. Am{U ˶m§À¶mda {Vi‘mÌ
XoIrc Aݶm¶ Ho$cm OmV Zmhr.
48
Am{U Vo (g˶ ZmH$maUmao cmoH$) {dMmaVmV, "(nwZéËWmZ d ݶm¶mÀ¶m
{XdgmMm) dm¶Xm Ho$ìhm nyU© Ho$cm OmB©c? (Amåhmcm ¶m àíZmMo CÎma Úm)
Oa Vwåhr g˶dMZr Agmc.' 49 (n¡J~§ a) (˶m§Zm) gm§Jm, "‘mPm ñdV:Mm
’$m¶Xm qH$dm ZwH$gmZhr ‘m¶m AI˶marV Zmhr. nU KS>Uma VoM, Oo A„mh
BÀN>rc.' à˶oH$ OZg‘yhmH$[aVm EH$ AdYr {ZpíMV Ho$cocm Amho. Am{U
Ooìhm ˶m§À¶m R>acoë¶m AdYrMm eodQ> ¶oVmo, Voìhm Zm EH$ jU Vo ‘mJo amhÿ
eH$VmV, Zm EH$ jU nwT>o OmD$ eH$VmV (åhUOo ˶mV jUmMmhr ~Xc H$ê$
eH$V ZmhrV). 50 (˶m§Zm) gm§Jm, "(¶m~Ôc Vwåhr H$Yr {dMma Ho$cm Amho
270 Hw$amU
H$m?) Oa A„mhMr {ejm (AMmZH$nUo) amÌr qH$dm {Xdgm Vw‘À¶mda ¶oD$Z
R>no cr, Va AnamYr cmoH$ ˶mnmgyZ (ñdV:Mr gwQ>H$m H$aʶmMo {H$Vrhr à¶ËZ
Ho$co Var), gwQ>H$m H$er H$ê$Z KoVrc,Á¶mgmR>r Vo KmB© H$arV AmhoV. 51 ‘J
Ooìhm Vr {ejm (Vw‘À¶mda) ¶oD$Z R>no c o , Voìhm Vwåhr {VÀ¶mda {dídmg
R>do Uma AmhmV? (ݶm¶mÀ¶m {Xder Ooìhm {ejm g‘moa Agoc Voìhm Vwåhmcm
{dMmaco OmB©c), AmVm ¶mda {dídmg R>do Vm! (H$maU ¶m AmYr Va) Vwåhr Vr
cdH$a ¶mdr Ago åhUV hmoVm.' 52 Voìhm ˶m cmoH$m§Zm gm§{JVco OmB©c, Oo
(Amnë¶m Am`wî`mV) nmnH¥$˶o H$aʶmg noQ>y Z CR>co hmoV.o "AmVm MmIm
AZ§VH$mcrZ {ejoMr Md. hm Ho$di Vw‘À¶m H$‘mB©MmM ‘mo~Xcm Amho, Or
H$‘mB© Vwåhr (Amnë¶m hmVm§Zr H$arV am{hcmV).'
53
Am{U H$mhr cmoH$ Vwåhmcm {dMmaVmV, "ho gd© g˶ Amho H$m?'
(˶m§Zm) gm§Jm, "hmo¶ ‘m¶m nmcZH$˶m©Mr enW! Vo AJXr g˶ Amho,
Am{U Vwåhr Vo (A§{V‘ {heo~) Amnë¶mdê$Z (H$Xm{n) Q>miy eH$V Zmhr. 54
Am{U (Amnë¶m Am`wî`mV) dmB©Q> H¥$˶o H$arV am{hcoë¶m à˶oH$ 춺$scm
(ݶm¶mÀ¶m {Xder Ago dmQy> cmJoc H$s), n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho, Vo gd©
{Vcm àmá Pmco, Va Vo (gd©) Amnë¶m gwQ>H$o À¶m ‘mo~Xë¶mV XoD$Z Q>mHy$
BÀN>rc. (nU dñVwV: H$moUmH$S>ho r Voìhm H$mhrM AgUma Zmhr). Am{U Ooìhm
Vo Vr {ejm nmhVrc, Voìhm Vo Amncm níMmÎmmn 춺$ H$aʶmg Ag‘W©
AgVrc. Am{U ˶m§À¶mXaå¶mZ ݶm¶nydH© $ {ZU©¶ H$aʶmV ¶oBc © . Am{U
˶m§À¶mda (‘wirM) Aݶm¶ Ho$cm OmUma Zmhr. 55 cjmV Agy Úm, AmH$memV
Am{U n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho, Vo gd© A„mhÀ¶mM ‘mcH$sMo Amho. cjmV R>do m
H$s, A„mhMo dMZ {Z:g§Xho g˶ Amho. nU ~hþg»§ ¶ cmoH$m§Zm ¶mMr OmU
Zmhr. 56 VmoM Amho Omo OrdZ àXmZ H$aVmo Am{U ˶mÀ¶mM (AmXoemZo)
Vwåhmcm ‘¥Ë¶y ¶oVmo. Am{U (eodQ>r) Vwåhm gdmªZm ˶mÀ¶mH$S>Mo naV Om¶Mo
271
gyah-10. ¶yZgw
Amho.
57
bmoH$m§Zmo! (AmVm) Vw¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw¶mH$S>o CnXoe Amcocm
Amho, d (hm CnXoenyU© J«W§ ), A§V:H$aUm‘ܶo Oo H$mhr ({dH$ma) AmhoV,
˶mda EH$ Cnm¶ Amho. Am{U {dídmg R>do Umè¶m§gmR>r ‘mJ©Xe©Z d H¥$nm Amho.
58
(˶m§Zm) gm§Jm, "hm (J«W§ ) A„mhMr H¥$nm d ˶mÀ¶m X¶oZo AdV[aV
Pmcocm Amho. Va (lÕmd§Vm§Zr) ¶m~Ôc AmZ§{XV ìhmdo, (H$maU) hm (J«W§
OJmVrc) ˶m gd© Jmoï>tnojm loð> Amho, Oo Vo Jmoim H$aʶmÀ¶m ‘mJo cmJcoco
AmhoV.' 59 (n¡J~§ a!) (˶m§Zm) {dMmam, "Vwåhr ¶m{df¶r H$Yr {dMma Ho$cm
Amho H$m? H$s, A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r CnOr{dHo$Mr (gd©) VaVyX Ho$cr hmoVr,
‘J Vwåhr (ñdV:hÿZ) ˶mVyZ H$mhr (dñVy) {Z{fÕ R>adë¶m Am{U H$mhr d¡Y.'
(˶m§Zm) {dMmam, "A„mhZo Vwåhmcm (Ago H$aʶmMr) nadmZJr {Xcr hmoVr
H$m H$s, Vwåhr (ñdV:) ImoQ>çm Jmoï>r aMyZ ˶mMm g§~Y§ A„mher OmoS>V
AmhmV?' 60 Vo cmoH$, Oo A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r aMVmV, nwZéËWmZmÀ¶m
{Xdgm~Ôc H$m¶ YmaUm ~miJyZ AmhoV? {Z:g§Xho , A„mh cmoH$m§à{V Agr‘
H¥$nmerc Amho, nU cmoH$m§V ~hþg»§ ¶ (A„mhMo) Am^ma ‘mZUmao ZmhrV.
61
(n¡J~§ a!) Vwåhr Á¶m H$moU˶m AdñWoV AgVm Am{U (cmoH$m§Zm)
Hw$amUmMm Omo H$moUVm ^mJ EoH$drV AgVm Am{U Oo H$mhr H$m¶© Vwåhr (gd©
OU) H$arV AgVm. (Va cjmV Agy Úm H$s), Ooìhm Vwåhr ˶mV ‘¾ AgVm,
Amåhr Vwåhmcm nmhV AgVmo. AmH$memV d n¥Ïdrda (åhUOo g‘ñV {dídmV)
AJXr H$UmBVH$s dñVy XoIrc Vw‘À¶m nmcZH$˶m©À¶m Ñï>rnmgyZ cnyZ amhÿ
eH$V Zmhr. Am{U ˶mnojm chmZ qH$dm ‘moR>r Aer H$moUVrhr dñVy Zmhr Or
EH$m gwñnï> J«W§ mV Z‘yX Ho$cocr Zmhr. 62 (ho OmUyZ ¿¶m H$s), Oo A„mhMo
{‘Ì AmhoV, ˶m§Zm H$gcohr ^¶ nmoMUma Zmhr, Zm Vo (H$Yr) Xþ:Ir hmoUma.
63
H$maU hoM Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U (Zoh‘r)
272 Hw$amU
A„mhMr OmU R>do Zy (˶m§Zr OrdZ ì¶VrV Ho$co). 64 ˶m§À¶mgmR>r ew^dmVm©
Amho, ¶m OrdZmV Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmVhr. A„mhÀ¶m eãXm§V (H$Yrhr)
~Xc hmoV ZgVmo. Am{U hoM Amho gd©lðo > ¶e! 65 (g˶ ZmH$maUmè¶m
cmoH$m§À¶m) eãXm§Zr Vwåhr Xþ:Ir hmoD$ ZH$m. {Z:g§Xho , gd© eº$s Am{U
H$sVuMm ‘mcH$ Ho$di A„mh Amho. Am{U VmoM gd© H$mhr EoH$Umam d gd©
H$mhr OmUUmam Amho.
66
(¶m Jmoï>rMr OmU R>do m H$s), Oo H$mhr AmH$memV Amho d Oo H$mhr
O{‘Zrda Amho, Vo gd© A„mhMoM Amho. Am{U Oo cmoH$ A„mhcm gmoS>y Z,
˶m§Mm Ymdm H$aVmV, Á¶m§Zm ˶mÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ {Xco OmVo, Va Ago
cmoH$ H$emMo AZwgaU H$arV AmhoV? Vo Ho$di (BVam§À¶m) ^«m‘H$ H$ënZm§Mo
AZwgaU H$arV AmhoV. Am{U Vo Ho$di AQ>H$ir ~m§YrV AmhoV. 67 A„mh
Va Vmo Amho, Á¶mZo Vw‘À¶mgmR>r amÌ ~Zdcr, ¶mgmR>r H$s, Vwåhmcm {dlm§Vr
cm^mdr. Am{U {Xdgmcm àH$me‘¶ ~Z{dco. {ZpíMVM ¶m‘ܶo ˶m cmoH$m§gmR>r
g§Xeo Agcoë¶m IwUm AmhoV, Oo (J§^raVmnydH© $) EoH$VmV.
68
(A„mhMr ‘{h‘m CKS> AgVmZmhr) Vo åhUVmV, "A„mhZo ñdV:gmR>r
nwÌ ~Z{dcm Amho!' Vmo Agr‘ ‘{h‘mdmZ Amho! Vmo AmË‘{Z^©a Amho (ñd¶§nUy ©
Amho). AmH$memV Oo H$mhr Amho d n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho, Vo gd© ˶mMoM
Amho. (¶m dº$ì¶mg§~Y§ mZo) Vw‘À¶mH$S>o H$moUVmM nwamdm Zmhr. Vwåhr A„mher
Aem Jmoï>rMm g§~Y§ OmoS>Uma H$m, Á¶mMo Vwåhmcm (‘wirM) kmZ Zmhr? 69
(n¡J~§ a!) gm§JZy Q>mH$m, "Oo cmoH$ A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r aMVmV, Vo
H$YrM ¶eñdr hmoD$ eH$V ZmhrV.' 70 ˶m§Zm (¶m) OJmV H$mhr j{UH$
cm^ àmá hmoVrc, (nU) Z§Va ˶m§Zm Am‘À¶mH$S>Mo naV ¶m¶Mo Amho. Am{U
Voìhm Amåhr ˶m§Zm g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hë¶m~Ôc H$R>mao {ejoMr
Md MmIm¶cm cmdy.
273
gyah-10. ¶yZgw
71
(Vwåhr) ˶m§Zm (n¡J~§ a) ZyhMr H$hmUr EoH$dm, Ooìhm ˶mZo Amnë¶m
cmoH$m§Zm åhQ>co hmoV,o "‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! Vw‘À¶m Xaå¶mZ ‘mPr CnpñWVr
VgoM A„mhÀ¶m g§Xeo m§Ûmao Vwåhmcm Vw‘À¶m H$V©ì¶m§Mr OmUrd H$ê$Z XoʶmMo
‘mPo H$m¶© Vwåhmcm Agø hmoV Agoc Va (ho OmUyZ ¿¶m H$s), ‘r Ho$di
A„mhdaM {dídmg R>do Vmo. ‘J Vwåhr (AmVm ‘m¶m {déÕ) H$m¶ H$aUma
AmhmV, ho nyU© gh‘VrZo (AmYr) R>adyZ ¿¶m, Am{U (¶m H$m¶m©V ‘XVrgmR>r)
˶m§Zmhr ~mocmdyZ ¿¶m, Á¶m§Zm Vwåhr A„mhMo g‘H$j R>adVm. Am{U Vwåhr
H¥$Vr-¶moOZm ~Z{dë¶m Z§Va ˶mV H$moUVrhr g§{X½YVm amhÿ XoD$ ZH$m. Am{U
‘J ‘m¶m {déÕÀ¶m Vw‘À¶m ¶moOZm A‘cmV AmUm. Am{U ‘cm qH${MVhr
gdS> XoD$ ZH$m. 72 Oa Vwåhr (‘r Vwåhmcm EoH$drV Agcoë¶m g§Xeo mH$S>)o
nmR> {’$admc Va (ñdV:MoM ZwH$gmZ H$ê$Z ¿¶mc). ‘r Vw‘À¶mH$S>o H$moUVmhr
‘mo~Xcm ‘m{JVcocm Zmhr. ‘cm ‘mPm ‘mo~Xcm Va Ho$di A„mhH$S>Zy àmá
hmoUma Amho. Am{U ‘cm Amkm XoʶmV Amcocr Amho H$s, ‘r (nyUn© Uo)
ñdV:cm A„mhÀ¶m ñdmYrZ H$ê$Z Q>mH$mdo.' 73 ‘J ˶m§Zr ˶mcm (åhUOo
n¡J~§ a Zyhcm) ImoQ>o R>a{dco. Voìhm Amåhr Zyhcm d ˶m cmoH$m§Zm Oo ˶mÀ¶m~amo~a
Zm¡H$o V hmoV,o dmM{dco Am{U ˶m§Zm (n¥Ïdrda) CÎmam{YH$mar ~Zdco. Am{U
˶m cmoH$m§Zm ~wS>dZy Q>mH$co, Á¶m§Zr Am‘À¶m g§Xeo Agcoë¶m IwUm§Zm ImoQ>o
R>a{dco. Va nmhm, ˶m cmoH$m§Mm eodQ> H$gm Pmcm, Á¶m§Zm gmdY H$aʶmV
Amco hmoV.o
74
‘J Amåhr ZyhÀ¶m Z§Va (BVa) AZoH$ n¡J~§ am§Zm ˶m§À¶m cmoH$m§H$S>o
nmR>dco, Vo ˶m§À¶mH$S>o g˶mMo ñnï> à‘mU KoD$Z Amco. nU (˶m cmoH$m§Zr)
g˶mMm ñdrH$ma H$aʶmg ZH$ma {Xcm, H$maU ˶m§Zr AmYrhr g˶ ZmH$maco
hmoV.o AemàH$mao Amåhr ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmè¶m§À¶m ‘Zm§Mr (H$dmS>)o
grc~§X H$ê$Z Q>mH$sV AgVmo (åhUOo Vo g˶mMm g§Xeo H$Xm{n J«hU H$aUma
274 Hw$amU
ZmhrV).
75
‘J ˶m§À¶mZ§Va Amåhr ‘ygm d hmê$Z ¶m§Zm {’$aAm¡Z d ˶mMo gaXma
¶m§À¶mH$S>o Am‘Mo g§Xeo XoD$Z nmR>{dco. nU ˶m§Zr ‘JéarMo dV©Z Ho$co.
H$maU Vo nmnr cmoH$ hmoV.o 76 Am{U Ooìhm Am‘À¶mH$Sy>Z ˶m§À¶mH$S>o g˶mMm
(g§Xeo ) nmoMcm, Voìhm Vo åhUmco, "hr Va gm’$ OmXÿ Amho.' 77 ‘ygmZo åhQ>c,o
"Vwåhr (A„mhH$Sy>Z) Vw‘À¶màV Amcoë¶m (CKS>) g˶mcm OmXÿ åhUVm? hr
OmXÿ Agy eH$Vo H$m? dñVwV: OmXÿJma H$YrM ¶eñdr hmoD$ eH$V ZmhrV.'
78
(˶mda) ˶m§Zr CÎma {Xco, "Vwåhr Am‘À¶mH$S>o ¶mgmR>r Amcm AmhmV H$m
H$s, Am‘Mo dmS>dS>rc Á¶mMo AZwgaU H$aVmZm Amåhmcm AmT>iZy Amco ˶m
‘mJm©nmgyZ Amåhmcm Xÿa ݶmdo? (Vw‘Mm Agm hoVy Amho H$m H$s), Vwåhm XmoKm§Zm
¶m XoemV ‘moR>no Um àmá ìhmdm? nU Amåhr Vw‘Mo åhUUo (A{O~mV) ‘mݶ
H$aUma Zmhr.'
79
Voìhm {’$aAm¡Z åhUmcm, "(XoemVrc) gd© {ZîUmV OmXÿJmam§Zm ‘m¶mH$S>o
KoD$Z ¶m' 80 Am{U Ooìhm OmXyJma VoWo Amco, Voìhm ‘ygmZo ˶m§Zm åhQ>c,o
"Vwåhmcm Oo H$mhr ’o$H$m¶Mo Amho, ’o$H$m.' 81 Am{U Ooìhm OmXÿJmam§Zr Amnë¶m
cmR>çm d Xmoè¶m ’o$Hy$Z (cmoH$m§Mr ZOa~§Xr Ho$cr) Voìhm ‘ygmZo åhQ>c,o "Vwåhr
ho Oo H$mhr gmXa Ho$co Amho, Vr Ho$di OmXÿ Amho, {Ocm A„mh {ZpíMVnUo
{Zî’$i R>adrc. H$maU A„mh AZmMma ‘mO{dUmè¶m§Mr H$m‘o H$Yrhr g’$c
hmoD$ XoV Zmhr.' 82 Am{U A„mh Amnë¶m AmXoemZo g˶mcm g˶ åhUyZ
àñWm{nV H$aVmo, ‘J ˶m~Ôc XþamMmar cmoH$m§Zm {H$VrH$m dmB©Q> dmQ>Zo m.
83
VWm{n ‘ygmMo åhUUo, ˶mÀ¶m cmoH$m§nH¡ $s H$mhr VéUm§Iao rO H$moUrhr
‘mݶ Ho$co Zmhr. H$maU ˶m§Zm (amOm) {’$aAm¡Z d ˶mÀ¶m gaXmam§Mo ^¶
dmQ>V hmoVo H$s, H$Xm{MV Vo ˶m§Mm (H«$y a[a˶m) N>i H$aVrc. {ZpíMVM
{’$aAm¡Z XoemV A{Ve¶ Owc‘r (amOmà‘mUo dmdaV hmoVm). Am{U Vmo ˶m
275
gyah-10. ¶yZgw
84
cmoH$m§nH¡ $s hmoVm, Á¶m§Zr gd© ‘¶m©Xm§Mm ^§J Ho$cm. Am{U ‘ygm åhUmcm,
"‘m¶m g‘mO~m§Ydm§Zmo! Oa Vwåhr A„mhda (gƒr) lÕm R>do Umao Agmc d
Vwåhr (IamoIa) ñdV:cm ˶mcm g‘{n©V Ho$coco Agmc Va Ho$di ˶mÀ¶mdaM
(ÑT>) {dídmg R>do m. 85 ˶mda ˶m§Zr CÎma {Xco, "Amåhr A„mhdaM {dídmg
R>do cocm Amho, ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Amåhmcm A˶mMmar cmoH$m§gmR>r
N>imMo gmYZ ~Zdy ZH$mog. 86 Am{U Vw¶m H¥$noZo Amåhmcm g˶ ZmH$maUmè¶m
cmoH$m§nmgyZ ‘wº$ H$a.'
87
Am{U (AemàH$mao) Amåhr ‘ygm d ˶mMm ^mD$ (hmê$Z) ¶m§À¶mH$S>o
(Am‘Mm AmXoe) nmR>{dcm H$s, Amnë¶m cmoH$m§gmR>r ehamV H$mhr Kam§Mr
{ZdS> H$am Am{U ˶m Kam§Zm àmW©ZmJ¥h ~Zdm, d (˶mV) {Z˶ àmW©Zm H$am
(åhUOo Z‘mµO nT>m)Am{U (ho ‘ygm!) lÕmd§Vm§Zm (A„mhÀ¶m H¥$noMr) ew^dmVm©
X¶m.
88
Am{U ‘ygmZo (A„mhH$S>)o àmW©Zm Ho$cr, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Vy
{’$aAm¡Z d ˶mÀ¶m gaXmam§Zm ¶m OJmVrc OrdZmV (^anya) WmQ>m‘mQ>mMr
gmYZo Am{U YZ-Xm¡cV XoD$Z R>do cr Amhog. (nU) ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©!
˶mMm n[aUm‘ Agm Pmcocm Amho H$s, Vo cmoH$m§Zm Vw¶m ‘mJm©nmgyZ Xÿa ZoV
AmhoV. ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! ˶m§À¶m YZ-Xm¡cVrMm g‘yi Zme H$a,
Am{U ˶m§À¶m öX¶m§Zm nmfmUmgmaIo H$ê$Z Q>mH$, åhUOo ˶m§Zr Vmon¶ªV lÕm
YmaU H$ê$ Z¶o, Omon¶ªV Vo ˶m Xþ:IXm¶r {ejocm (Amnë¶m S>mù o ¶m§Zr) nmhV
ZmhrV.'
89
(A„mhZo) CÎma {Xco, "Vwåhm XmoKm§À¶m àmW©Zco m ({dZ§Vrcm) ñdrH¥$Vr
XoʶmV Amcr Amho. Va (AmVm) Vwåhr XmoKo Y¡¶e© rc amhm. Am{U ˶m cmoH$m§À¶m
‘mJm©Mo (A{O~mV) AZwgaU H$ê$ ZH$m, Á¶m§Zm kmZ Zmhr.'
90
Am{U Amåhr BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm g‘wÐ nma H$aʶmg gmhmæ¶ Ho$co.
276 Hw$amU
Voìhm {’$aAm¡Z d ˶mÀ¶m g¡Ý¶mZo ‘moR>çm K‘|S>rZo Am{U AmH«$‘H$VoZo ˶m§Mm
nmR>cmJ Ho$cm. (d) Vmon¶ªV (nmR>cmJ H$arV am{hco) H$s, Ooìhm {’$aAm¡Z
(hV~c Pmcm d) ~wS>y cmJcm, Voìhm (‘mÌ) ˶mZo CX²Jmaco, "‘r (g˶)
lÕoMm A§JrH$ma H$aVmo H$s, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr, Á¶mÀ¶mda
BòmB©cMr ‘wco {dídmg R>do VmV. (AmVm) ‘r hr Ë`m§À`mV gm‘rc hmoVmo Amho
Oo ˶mg eaU Jocc o o AmhoV.' 91 (nU A„mhZo CÎmamXmIc åhQ>c)o ,
"AmVm.....? (Vy lÕmd§V ~ZUma Amhog?) ¶m AmYr Va Vy Zoh‘r (Am‘À¶m
{déÕ) {dÐmoh H$arV am{hcmg. Am{U (Vy) ˶m cmoH$m§nH¡ $s hmoVmg Oo (n¥Ïdrda)
CËnmV ‘mOdVmV. 92 Va AmO Amåhr VwPo Ho$di eara dmMdy, åhUOo Vy
Vw¶mZ§Va ¶oUmè¶m§gmR>r ~moYna {MÝh ìhmdog. IamoIa ~hþVm§e cmoH$ Am‘À¶m
g§Xeo 춺$ H$aUmè¶m IwUm§H$S>o Xþcj © H$arV AgVmV.'
93
Am{U (˶mZ§Va) Amåhr BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm n{dÌ ^y‘rV (åhUOo
Á¶mda A„mhMr {deof H¥$nm Pmcr- dmñVì¶ H$aʶmgmR>r OmJm {Xcr. Am{U
˶m§Zm gdm}Îm‘ CnOr{dH$m àXmZ Ho$cr. Am{U ˶m§À¶màV (A„mhH$Sy>Z àH$Q>
Pmcoc)o kmZ nmohmoMco Vmon¶ªV, ˶m§Zr ‘V^oX Ho$cm Zmhr. (åhUOo A„mhH$Sy>Z
àH$Q> Pmcoco kmZ nmoMë¶mZ§Va ˶m§Zr ‘V^oX H$am¶cm gwédmV Ho$cr). VwPm
nmcZH$Vm© nwZéËWmZmÀ¶m {Xder ˶m§À¶m Xaå¶mZ Adí¶ ’¡$gcm H$arc,
Á¶m~m~VrV Vo ‘V^oX H$arV hmoV.o
94
Am{U Oa Vwåhmcm Vw‘À¶mH$S>o nmR>dʶmV Amcoë¶m ¶m J«W§ m{df¶r
(Oamerhr) e§H$m Agoc Va Vw‘À¶mnydu àH$Q> Pmcoë¶m J«W§ mMo nR>U H$aUmè¶m§Zm
{dMmam. (Am{U Vwåhmcm AmT>ic o H$s), {Z:g§Xho , Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
Vw‘À¶mH$S>o "g˶' Amcoco Amho, åhUyZ Vwåhr e§H$m KoUmè¶m§nH¡ $s hmoD$ ZH$m.
95
Am{U Vwåhr ˶m cmoH$m§nH¡ $s hmoD$ ZH$m, Oo A„mhÀ¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o
R>a{dʶmda AmJ«hr am{hco. AݶWm Vw‘Mm g‘mdoe Zme nmdUmè¶m cmoH$m§V
277
gyah-10. ¶yZgw
hmoBc
© .
96
{Z:g§Xho , Á¶m§À¶m~m~VrV Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mm ’¡$gcm Pmcm (H$s
Vo lÕmd§V ~ZUma ZmhrV), Va (Ago cmoH$) H$Xm{n lÕm YmaU H$aUma
ZmhrV. 97 ‘J ˶m§À¶mH$S>o "g˶m' Mm g§Xeo Agcoë¶m gd© àH$maÀ¶m IwUm
H$m ¶oV ZmhrV. Omon¶ªV Vo ^¶mZH$ {ejocm (˶m§À¶mH$S>o ¶oVmZm) nmhUma
ZmhrV (Vmon¶ªV Vo H$Xm{n lÕm YmaU H$aUma ZmhrV). 98 ‘J (‘mZdmÀ¶m
B{VhmgmV Ago) H$Yrhr KS>co Zmhr H$s, EImÚm OZg‘yhmZo (A„mhÀ¶m)
àH$monmcm nmhÿZ lÕm YmaU Ho$cr Am{U ˶m§Mr lÕm ˶m§À¶mgmR>r ’$m¶ÚmMr
R>acr. ¶mcm AndmX ’$º$ (n¡J~§ a) ¶yZgw Mm OZg‘yh Amho. Ooìhm ˶m§Zr
(A„mhÀ¶m àH$monmcm AmoiIyZ) lÕm YmaU Ho$cr, Voìhm Amåhr ¶m OJmV
(˶m§À¶mda H$mogiUmar) AdhocZoMr {ejm (˶m§À¶mnmgyZ) Xÿa Ho$cr. Am{U
Amåhr ˶m§Zm EH$m H$mcmdYrn¶ªV OrdZmMm Cn^moJ H$aʶmMr g§Yr {Xcr.
99
Am{U Oa Vw¶m nmcZH$˶m©Zo BpÀN>co AgVo, Va n¥Ïdrda {Zdmg
H$aUmè¶m gd©À¶m gd© cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr AgVr. Va ‘J Vwåhr
cmoH$m§Zm lÕm YmaU H$aʶmgmR>r {dde H$aUma H$s H$m¶? (åhUOo Vw¶m
nmcZH$˶m©Mr narjm nmhʶmMr ¶moOZm Amho).
100
A„mhÀ¶m BÀN>{o edm¶ lÕmd§V ~Zmdo ho H$moUmgmR>rhr e³¶ Zmhr,
Am{U A„mh ~wÕrMm dmna Z H$aUmè¶m cmoH$m§Zm (e§H$m-Hw$e§H$o À¶m) KmUrV
cmoQ>y Z XoVmo.
101
(˶m§Zm) gm§Jm, "AmH$memV d n¥Ïdrda Oo H$mhr ApñVËdmV Amho
˶mH$S>o nmhm (˶mda {dMma H$am).' nU g§Xeo Agcoë¶m IwUm d gmdY
H$aUmao Bemao, ˶m cmoH$m§gmR>r (A{O~mV) cm^Xm¶r R>aV ZmhrV, Oo {dídmg
R>do Umao ZmhrV. 102 Á¶m àH$maMo {Xdg ¶m§À¶mnyduÀ¶m cmoH$m§da Amco hmoV,o
˶mM àH$maMo {Xdg ˶m§À¶mdahr ¶oʶmMr Vo (Amnë¶m AmMaUm§Ûmao) àVrjm
278 Hw$amU
H$arV AmhoV H$s H$m¶? (åhUOo {dZmemMo Oo {Xdg g˶ ZmH$maUmè¶m
cmoH$m§da Amco hmoV)o . (˶m§Zm) gm§Jm, "‘J àVrjm H$am, ‘r XoIrc Vw‘À¶mgh
àVrjm H$aUmè¶m§‘ܶo gm‘rc Amho.' 103 Voìhm Amåhr Am‘À¶m n¡J~§ am§Zm
Am{U lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zm dmMdVmo (Am{U ˶m gdmªZm Oo g˶
ZmH$maVmV d Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>adVmV, Zï> H$ê$Z Q>mH$Vmo). lÕmd§Vm§Zm
dmMdUo ho Am‘Mo H$V©ì¶ Amho.
104
(n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, "cmoH$m§Zmo! Oa Vwåhr ‘m¶m Y‘m©~m~V
gme§H$ Agmc Va (cjmV R>do m), Vwåhr A„mhcm gmoS>y Z Á¶m§Mr CnmgZm
H$aVm, ˶m§Mr CnmgZm ‘r H$arV Zmhr. Va ‘r ’$º$ (EH$m) A„mhMrM CnmgZm
H$aVmo, Omo Vwåhmcm ‘¥Ë¶y XoVmo. Am{U ‘cm Aer Amkm H$aʶmV Amcocr Amho
H$s, ‘r lÕmd§Vm§nH¡ $s ìhmdo.' 105 Am{U Amnco ܶmZ gX¡d (g˶) lÕoH$S>o nyU©
EH$mJ«VmnydH© $ R>do m (åhUOo AT>inUo g˶ lÕoda H$m¶‘ amhm). Am{U Aem
cmoH$m§V (A{O~mV) gm‘rc hmoD$ ZH$m, Oo BVam§Zm A„mhMo gh^mJr R>adVmV.
106
Am{U A„mh{edm¶ Aݶ H$moUmMmhr Ymdm H$ê$ ZH$m Oo Zm Vwåhmcm cm^
nmoMdy eH$V, Zm ZwH$gmZ nmoMdy eH$V. Am{U Oa Vwåhr Ago H$amc Va Vw‘Mm
g‘mdoe XþamMmar cmoH$m§V hmoBc© . 107 Am{U (¶mMr OmU R>do m H$s,) Oa A„mhZo
Vw‘À¶mda EImXo g§H$Q> nmR>dco Va ˶mÀ¶m{edm¶ Agm Xþgam H$moUrhr Zmhr, Omo
Vo Xÿa H$ê$ eHo$c. VgoM Oa ˶mZo Vw‘Mo ^co H$aʶmMo R>adco Va ˶mÀ¶m
H¥$nog amoIy eHo$c Agm H$moUrhr Zmhr. Vmo Amnë¶m ^º$m§nH¡ $s Á¶mÀ¶m ~m~VrV
BpÀN>Vmo, ˶mg Vr H¥$nm àXmZ H$aVmo. Vmo ’$ma j‘merc d X¶miy Amho.
108
(n¡J§~a!) (cmoH$m§Zm) gm§JyZ Q>mH$m, "cmoH$m§Zmo! AmVm Vw‘À¶m
nmcZH$˶m©H$Sy>Z g˶ Vw‘À¶màV ¶oD$Z nmoMco Amho. Voìhm Omo H$moUr Amcoë¶m
‘mJ©Xe©ZmMm A§JrH$ma H$aVmo, Va ñdV:À¶mM ^ë¶mgmR>r H$aVmo. Am{U Omo
H$moUr ˶mnmgyZ ñdV:cm Xÿa ZoBc © Va ñdV:cmM g§H$Q>mV cmoQ>c o . Am{U ‘r
279
109
Vw‘À¶m AmMaUmgmR>r O~m~Xma Zmhr.' Am{U (ho n¡J~§ a!) Vwåhr ’$º$
˶mMoM AZwgaU H$am Oo Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> H$aʶmV ¶oV Amho. Am{U A„mh
Amncm {ZU©¶ gwZmdʶmn¶ªV g§¶‘ R>do m. Am{U Vmo gd©lðo > ݶm¶mYre Amho.
gyah-11. hÿX
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 am0 hm Amho A„mhMm J«W§ Á¶mVrb g§Xeo -dMZ (gd©
~mOyZ§ r) ñnï> AmhoV. VgoM ˶mMo Vnercdma ñnï>rH$aU Aem OmUH$mamÛmao
H$aʶmV Amcoco Amho, Omo ~w{Õd§V Amho, gd© H$mhr OmUUmam Amho. 2 (hm
J«W§ Vwåhmcm, hr {eH$dU XoVmo H$s), Vwåhr A„mh{edm¶ BVa H$moUmMrhr
CnmgZm H$ê$ Z¶o. (n¡J~§ a! ˶m§Zm gm§Jm), ‘r ˶mÀ¶mH$Sy>Z Vwåhmcm gmdY
H$aʶmgmR>r Am{U ew^dmVm© XoʶmgmR>r Amcocmo Amho. 3 Am{U Vwåhr Amnë¶m
nmcZH$˶m©H$S>o j‘m¶mMZm H$am Am{U Amnë¶m (^yVH$mim~Ôc) níMmÎmmn
춺$ H$arV ˶mÀ¶mH$S>o dim. (Va) Vmo Vwåhmcm EH$m {ZYm©[aV H$mcmdYrn¶ªV
(¶m OrdZmV) Mm§Jcr OrdZgm‘J«r XoBc © Am{U (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV) Vmo
à˶oH$mcm ˶mÀ¶m JwUdÎmoZgw ma ^anya ‘mo~Xcm XoBc © . nU Oa Vwåhr nmR>
{’$admc, Va I{MVM ‘cm ˶m ^¶mdh {Xder Vw‘À¶m ~m~VrV ‘moR>çm
{ejoMo ^¶ dmQ>Vo. 4 (cjmV R>do m) Vwåhm gdmªZm A„mhH$S>Mo naV Om¶Mo
Amho Am{U gd© dñVw‘mÌm§da ˶mMoM (nyU)© {Z¶§ÌU Amho.
5
nmhm, Vo cmoH$ (Oo ¶m J«W§ mVrc g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr AmhoV)
ñdV:cm PmH$ʶmMo à¶ËZ H$arV AmhoV, åhUOo (Amnë¶m {dMmam§Zm)
(A„mhnmgyZ) cndmdo. Ooìhm Vo dóm§Zr ñdV:g PmHy$Z KoVmV, Voìhm XoIrc
A„mh OmUVmo, Oo H$mhr Vo cndrV AgVmV, Am{U Oo Vo CKS> H$arV
AgVmV. {ZpíMVM ˶m§À¶m ‘ZmV Oo H$mhr Amho, ˶mMohr ˶mcm nyU© kmZ
280 Hw$amU
6
Amho. Am{U n¥Ïdrda g§Mma H$aUmam Agm H$moUVmhr Ord Zmhr, Á¶mÀ¶m
CnOr{dHo$Mr O~m~Xmar A„mhda Zmhr. Am{U Vmo OmUVmo (n¥Ïdrdarc) ˶mÀ¶m
(OrdZH$mcmMm) {ZYm©[aV AdYr Am{U ˶mMo (‘¥Ë¶yZV§ aMo A§{V‘) dmñVì¶mMo
{R>H$mU(hr). Am{U ho gd© EH$m ñnï> J«W§ mV Z‘yX H$ê$Z R>do coco Amho.
7
Am{U VmoM Amho (A„mh), Á¶mZo AmH$me d n¥Ïdr cm ghm {XdgmV
(åhUOo ghm H$mcI§S>mV) {Z‘m©U Ho$co. ˶mMo qghmgZ nmʶmda hmoV.o
({Z{‘©Vr‘mJMm hoVy Agm Amho H$s), Vw‘Mr narjm ¿¶mdr d nmhmdo H$s,
Vw‘À¶mn¡H$s H$moU CÎm‘ AmMaU H$aUmam R>aVmo. Am{U Ooìhm Vwåhr åhUVm
H$s, ‘¥Ë¶yZV§ a Vwåhmcm Adí¶ nwÝhm {Od§V Ho$co OmB©c, Voìhm g˶ ZmH$maÊ`mda
AmJ«hr Agcoco cmoH$, Z¸$s ho CÎma XoVrc, "hr Va {Zìdi OmXÿ (’$gdUyH$)
Amho.' 8 Am{U Oa Amåhr ˶m§Mr {ejm EH$m {ZYm©[aV AdYrn¶ªV cm§~Urda
Q>mH$cr, Va Vo Adí¶ Ago åhUVrc, "Vr H$moUVr Jmoï> Amho Or (Am‘À¶m
{ejocm) cm§~Urda Q>mH$V Amho?' (cjmV R>do m {ZYm©[aV ‘wXV g§në¶mZ§Va)
Ooìhm Vr ({ejm) ˶m§À¶mda H$mogioc, Voìhm ˶m§À¶mnmgyZ ˶m {Xder Vr
H$moUrhr amoIy eH$Uma Zmhr. Vr Jmoï> ˶m§Zm doT>y Z Q>mHo$c, {OMr Vo WÅ>m H$arV
AgV.
9
Ooìhm Amåhr ‘mZdmcm Am‘À¶m H¥$noMr JmoS>r MmIdVmo Am{U Z§Va
Ooìhm Vr H¥$nm ˶mÀ¶mH$Sy>Z H$mTy>Z KoVmo Va Vmo Voìhm hVme d H¥$V¿Z ~ZVmo.
10
Am{U Oa Amåhr ˶mÀ¶mda AmnÎmr Amë¶mZ§Va ˶mcm gwImMr JmoS>r
MmIdVmo, Va Vmo Ago åhUy cmJVmo H$s, AmVm ‘m¶mdaMo gd© g§H$Q> Xÿa
Pmco. (Ago åhUV) Vmo eoIr {‘ady cmJVmo d K‘|S> H$ê$ cmJVmo. 11 nU Oo
g§¶‘r d gËH$‘} H$aUmao AmhoV ˶m§Zm j‘m d ’$ma ‘moR>m ‘mo~Xcm àmá hmoUma.
12
(n¡J~§ a!) Ago hmoD$ Z¶o H$s, A„mhÀ¶m g§Xeo mMm EImXm ^mJ Vwåhr
gmoS>y Z Úmdo, Omo Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> H$aʶmV Amcm Amho (¶m ^rVrZo H$s, g˶
gyah-11. hÿX 281

ZmH$maUmao cmoH$ ˶mcm ng§V H$aUma ZmhrV). (Am{U Agohr hmoD$ Z¶o H$s),
˶m§À¶m Aem åhUʶmZo Vw‘À¶m ‘Zmcm doXZm ìhmì¶mV H$s, ¶m (n¡J~§ amda
A„mhH$Sy>Z) EImXm I{OZm H$m nmR>{dcm Jocm Zmhr? qH$dm ˶mÀ¶mgh
EImXm (gdmªZm {Xgoc Agm) ñdJ©XVÿ H$m nmR>{dcm Jocm Zmhr? (n¡J~§ a!
˶m§Zm hr gmYr Jmoï> H$iV Zmhr H$s), Vwåhr Va ’$º$ I~aXma H$aUmao
AmhmV, (Am{U) à˶oH$ Jmoï>rMm gm§^miH$Vm© (à{VnmcH$) Ho$di A„mh
Amho. 13 ˶m§Mo Ago åhUUo Amho H$m H$s, n¡J~§ amZo ñdV: ¶m Hw$amUmMr aMZm
Ho$cr Amho? (Vwåhr ˶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhrhr AgoM (åhUOo AemM JwUdÎmoM)o
Xhm àH$aU (Aܶm¶) aMZm H$ê$Z AmUm. (Am{U ¶m H$m¶m©V) Vw‘Mr ‘XV
H$aʶmgmR>r A„mhcm gmoS>y Z Á¶m§Zm Vwåhr ~mocmdy eH$Vm, ~mocmdyZ ¿¶m
(Am{U Ago Vwåhr H$amM Oa) Vwåhr Amnë¶m åhUʶmV Iao Agmc.' 14
Am{U Oa ˶m§Zr (Á¶m§Zm Vwåhr ‘XVrgmR>r ~mocdmc) (Vo) Vw‘Mr ‘XV H$aʶmV
Ag‘W© R>aco, Va OmUyZ ¿¶m H$s, (ho Hw$amU) (A„mhH$Sy>Z) ˶mÀ¶m
kmZmgh àH$Q> H$aʶmV Amco Amho. (Vmo A„mh) Á¶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrhr
B©ída Zmhr. ‘J AmVm Vwåhr ñdV:cm ˶mÀ¶m hdmcr H$aUma Zm?
15
Omo H$moUr ¶mM OJmVrc OrdZmMr d ˶mÀ¶m WmQ>m‘mQ>mMr BÀN>m
~miJVmo, Aem§Zm Amåhr ˶m§À¶m H$‘mªMo ’$i ¶mM OrdZmV XoD$Z Q>mH$Vmo.
Am{U ¶m ~m~VrV ˶m§À¶m C{MV h¸$mV ‘wirM H$‘VaVm Ho$cr OmUma Zmhr.
16
(Am{U) hoM Ago cmoH$ AmhoV, Á¶m§À¶m dmQ>çmcm (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV)
AmJr{edm¶ Xþgao H$mhrhr ¶oUma Zmhr. Am{U ˶m§Zr ¶m OJmV Oo H$mhr Ho$co
Agoc, Vo ì¶W© R>ac o Am{U Or H$‘} Ho$cr, Vr gd© {Zî’$i R>aVrc.
17
Vmo ‘Zwî¶ Á¶mcm ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z gwñnï> à‘mU {‘imcoco
Amho. (AmUIr ˶mV ^a åhUOo) ˶mÀ¶mZ§Va A„mhH$Sy>Z g˶mMr gmj
XoUmam XoIrc Amcm Amho (åhUOo J«W§ ), Ogo (¶mnydu) n¡J~§ a ‘ygmcm J«W§
282 Hw$amU
XoʶmV Amcm hmoVm, ˶mV (cmoH$m§gmR>r) ‘mJ©Xe©Z Am{U H¥$nm hmoVr, (Va
Aem 춺$sMr VwcZm ˶m lÕmhrZ cmoH$m§er H$er hmoD$ eH$Vo?) Ago
cmoH$M ˶mda {dídmg R>do VmV. Am{U Oo (cmoH$m§M)o g‘yh ˶mda A{dídmg
XmIdVrc, ˶m§Mo AQ>i {R>H$mU ZaH$mMr AmJ Amho. åhUyZ Vwåhr ˶m{df¶r
e§H$m KoD$ ZH$m. {ZpíMVM Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoco ho g˶ Amho.
nU ~hþg»§ ¶ cmoH$ {dídmg R>do V ZmhrV.
18
Am{U ˶mnojm A{YH$ Xþï> H$moU Agy eH$Vmo, Omo A„mh{df¶r ImoQ>çm
Jmoï>r aMyZ gm§JVmo? Aem cmoH$m§Zm (ݶm¶mÀ¶m {Xder) ˶m§À¶m nmcZH$˶m©g‘moa
gmXa Ho$co OmB©c, Am{U (˶m§À¶m~Ôc) gmj XoʶmgmR>r Á¶m§Zm ~mocm{dco
OmB©c, Vo åhUVrc, "hoM Vo cmoH$ AmhoV Á¶m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©{df¶r
ImoQ>çm ({ZamYma) Jmoï>r ngadë¶m.' EoH$m! A„mhH$Sy>Z {Y¸$maco Omʶmg
nmÌ AmhoV, Ago A˶mMmar cmoH$. 19 ({Y¸$ma Amho) ˶m§À¶mda Oo cmoH$m§Zm
A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ amoIVmV, Am{U ˶mV (H$mhrVar) dmH$S>no Um {Z‘m©U
H$ê$ nmhVmV, hoM Vo cmoH$ AmhoV Oo ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmbm ZmH$maVmV. 20
Ago cmoH$ n¥Ïdrda A„mh(À¶m ¶moOZo)bm {d’$c H$ê$ eH$V ZmhrV. Am{U
A„mhnmgyZ dmMdUmam ˶m§Zm H$moUrhr AmT>iUma Zmhr. Am{U (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OrdZmV) ˶m§Zm XþßnQ> {ejm {Xcr OmB©c, H$maU (g˶mMm g§Xeo ) EoH$ʶmMr
¶mo½¶Vm Vo J‘mdyZ ~gco hmoV,o VgoM (˶mÀ¶m IwUm§V, ˶mMo g§Xeo ) ˶m§Zm
{XgV ZìhVo. 21 hoM Vo cmoH$ AmhoV Á¶m§Zr ñdV:cm {dZmemV cmoQ>co Amho
(Am{U nwZéËWmZmÀ¶m {Xder) Vo gd©, Oo ˶m§Zr aMco hmoVo ˶m§À¶mnmgyZ
hadcoco Agoc. 22 ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, hoM cmoH$ ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OrdZmV gdm©V OmñV dmB©Q> AdñWoV AgVrc.
23
nU Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U Á¶m§Zr gËH$‘} Ho$cr, Am{U
Amnë¶m nmcZH$˶m©cm (nyU)© Z‘«VZo o (g‘{n©V) Pmco. hoM cmoH$ ñdJm©Vrc
gyah-11. hÿX 283
24
dmñVì¶mg nmÌ R>aVrc. Am{U Vo ˶mV gX¡d dmñVì¶ H$aVrc. ¶m XmoZ
JQ>mM§ o CXmhaU Ago Amho, OUy EH$ Am§Yim d ~{ham, Va Xþgam S>mi o gd
EoH$Umam Amho. ho XmoZ JQ> g‘mZ hmoD$ eH$VmV H$s H$m¶? (¶m CXmhaUm§nmgyZ)
Vwåhr ~moY KoUma Zmhr H$m?
25
Am{U Amåhr (n¡J~§ a) Zyhcm (hmM g§Xeo XoD$Z) ˶mÀ¶m cmoH$m§H$S>o
nmR>{dco hmoV.o Vmo (˶m§Zm åhUmcm), "‘r Vw‘À¶mH$S>o EH$ ñnï> I~aXma
H$aUmam åhUyZ Amcmo Amho.' 26 "Va Vwåhr A„mh{edm¶ Xþgè¶m H$moUmMrhr
CnmgZm H$ê$ ZH$m, ‘cm Vw‘À¶m ~m~VrV EH$m Xþ:IXm¶r {XdgmÀ¶m {ejoMo
^¶ dmQ>V.o ' 27 ¶mda ˶mÀ¶m g‘mOmVrc (˶m) à‘wIm§Zr CÎma {Xco, Á¶m§Zr
g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm hmoVm, "Amåhr Va Vwcm Am‘À¶mà‘mUoM EH$
‘mUyg Agë¶mMo nmhV AmhmoV. VgoM Amåhr hohr nmhV AmhmoV H$s, VwPo
AZwgaU Aݶ H$moUr Zìho Va Ho$di Am‘À¶mVrc (’$ma) X[aÐr (Am{U
{Z~wÕ © ) cmoH$m§Zr Ho$co Amho. VgoM Amåhmcm Vw¶m‘ܶo Am‘À¶m VwcZoV
H$moUVohr loð>Ëd Agë¶mMo {XgyZ ¶oV Zmhr. CcQ>njr Am‘Mm (Vw¶m{df¶r)
Agm {dMma Amho H$s, Vy ImoQ>maS>m (‘mUyg) Amhog.'
28
˶mda ZyhZo åhQ>c,o "ho ‘m¶m g‘mO~m§Ydm§Zmo! ‘cm gm§Jm, ‘r (Oo
åhUVmo Vo) ‘m¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z (Amcoë¶m) ñnï> à‘mUmda AmYm[aV
Amho. Am{U ˶mZo ‘m¶mda Amncr Agr‘ H¥$nm Ho$cocr Amho. (nU) Vwåhmcm
ho {XgV Zgoc Va Am{U Vwåhmcm ˶mMm {VañH$ma dmQ>V Agoc Va (Vmo
g§Xeo ) Amåhr Vw‘À¶mda O~aXñVrZo WmoS>Mo cmXÿ eH$Vmo. 29 ho ‘m¶m
g‘mO~m§Ydm§Zmo! ¶m (g§Xeo mÀ¶m) ‘mo~Xë¶mV ‘r Vw‘À¶mH$S>o H$moU˶mhr YZ-
g§nÎmrMr ‘mJUr H$arV Zmhr. ‘cm ‘mPm ‘mo~Xcm Ho$di A„mhH$Sy>ZM àmá
hmoUma Amho. ‘r ˶m cmoH$m§nH¡ $s (H$moUmcmhr) Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr
Amnë¶mnmgyZ H$Xm{n hmH$cyZ cmdUma Zmhr. Vo {ZpíMVM Amnë¶m
284 Hw$amU
nmcZH$˶m©cm ^oQ>Uma AmhoV. nU ‘r nmhVmo Amho H$s, Vwåhr AkmZJ«ñV cmoH$
AmhmV. 30 Am{U ho ‘m¶m g‘mO~m§Ydm§Zmo! Oa ‘r (˶m A„mhÀ¶m ^º$m§Zm)
hmH$cyZ cmdco Va ‘cm A„mhÀ¶m (AdH¥$nonmgyZ) dmM{dʶmg H$moU ‘XV
H$aoc? hr (gmYr Jmoï>) Vwåhmcm g‘OV Zmhr? 31 Am{U ‘r Vwåhmcm Ago
gm§JV Zmhr H$s, ‘m¶mH$S>o A„mhMo I{OZo AmhoV. VgoM (‘r Agohr åhUV)
Zmhr H$s, ‘cm AÑí¶mMo kmZ Amho. VgoM ‘r Agohr åhUV Zmhr H$s, ‘r Va
ñdJ©XVÿ Amho. VgoM Oo Vw‘À¶m ZOaoV VwÀN> AmhoV ˶m§À¶m~m~VrV ‘r Ago
åhUy eH$V Zmhr H$s, A„mh ˶m§Mo H$moUVohr H$ë¶mU H$aUma Zmhr. ˶m§À¶m
‘ZmV H$m¶ Amho, Vo A„mhcm Mm§Jco R>mD$H$ Amho, ‘r (Ë`m§À`m ~m~VrV)
Ago {dYmZ H$aoZ Va {ZpíMVnUo ‘mPm g‘mdoe A˶mMmar cmoH$m§V hmoBc © .'
32
(˶mÀ¶m g‘mOmVrc à‘wIm§Zr) åhQ>c,o "ho Zyh, Vy Am‘À¶mer (~amM
H$mi) {ddmX KmcV am{hcmg, AmVm Vo A{V Pmco. Vy Vw¶m ~mocʶmV
àm‘m{UH$ Agerc Va AmVm Am‘À¶mda Vr Jmoï> (åhUOo B©ídar¶ AmnÎmr)
KoD$Z ¶o, {OMo Vy Amåhmcm ^¶ XmIdrV am{hcmg.' 33 (n¡J~§ a) ZyhZo CÎma
{Xco, "Oa A„mh BÀN>rc Va VmoM Vo (g§H$Q>) Vw‘À¶mda AmUoc. Am{U
Voìhm ˶mVyZ Vwåhr (ñdV:Mr) gwQ>H$m (H$Xm{n) H$ê$Z KoD$ eH$Uma Zmhr. 34
(Am{U ho OmUyZ ¿¶m H$s), ‘m¶m CnXoe H$aʶmZo Vwåhmcm H$mhrhr ’$m¶Xm
hmoUma Zmhr, ‘J ‘r ({H$Vrhr Vi‘irZo) Vwåhmcm Mm§Jco CnXoe H$m H$arV
Zmhr, H$maU Ooìhm (ñdV:) A„mhMrM (Aer) ‘Ou Agoc H$s, Vwåhr
gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa OmD$Z ^Q>H$V amhmdo (Voìhm ‘m¶m CnXoemZo Vwåhmcm gÝ‘mJ©
H$gm cm^Uma?) VmoM Amho Vw‘Mm nmcZH$Vm©, Am{U (eodQ>r) ˶mÀ¶mH$S>Mo
Om¶Mo Amho Vwåhmcm naVyZ.'
35
(g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§M)o Ago åhUUo Amho H$m? H$s, ho gd©
n¡J~§ amZoM (ñdV: hmoD$Z) aMco Amho. (˶m§Zm) gm§Jm, "Oa (ho gd©) ‘r
gyah-11. hÿX 285

aMco AgoZ Va ‘m¶m nmnmMo AmoPo ‘m¶mdaM AgUma (nU ho cjmV


R>do m), Oo nmnH¥$˶ Vwåhr H$arV AmhmV, ˶mnmgyZ ‘r ‘wº$ Amho.'
36
Am{U (A„mhH$Sy>Z) (n¡J~§ a) ZyhH$S>o (eodQ>r) Agm g§Xeo nmR>{dʶmV
Amcm H$s, AmVm (¶mnwT>)o Vw¶m cmoH$m§nH¡ $s H$moUrhr lÕm YmaU H$aUma Zmhr,
˶m§À¶m ì¶{V[aº$ Oo AmYrM lÕmd§V ~Zcoco AmhoV. Va (AmVm) Vy ˶m~Ôc
Xþ:Ir hmoD$ ZH$mog, Or (nmnH¥$˶o) Vo H$arV AmhoV. 37 Am{U (AmVm) Vy
Am‘À¶m ZOaog‘moa Am{U Amåhr Vw¶mH$S>o nmR>{dcoë¶m ‘mJ©Xe©ZmZwgma
(EH$) Zm¡H$m V¶ma H$a (Á¶mÛmao VwPo Am{U Vw¶m AZw¶m¶m§Mo ajU Ho$co
OmB©c). Am{U XþamMmar cmoH$m§{df¶r ‘m¶mH$S>o H$mhrhr ¶mMZm H$ê$ ZH$mog.
{ZpíMVM ˶m§Mo ~wS>Uo AmVm AQ>i Amho. 38 Am{U (AemàH$mao) ZyhZo Zm¡H$m
~Z{dʶmg gwédmV Ho$cr, Am{U ˶mÀ¶m g‘mOmVrc à{V{ð>V g‘Oco OmUmao
cmoH$ Ooìhm VoWZy Om¶Mo, Voìhm Vo (n¡J~§ a Zyhda) hgV AgV. (˶mda)
ZyhZo åhQ>c,o "(AmO) Vwåhr Am‘À¶mda hgV AmhmV (nU cdH$aM) Amåhr
Vw‘À¶mda hgV Agy, Ogo Vwåhr Am‘À¶mda hgV AmhmV. 39 Oo g§H$Q>
¶oʶmg (AJXr) V¶ma Amho, (Am{U Á¶mda AmO Vwåhr hgV AmhmV),
Vwåhmcm cdH$aM H$iyZ MwH$o c H$s, Vo H$moUmda ¶oD$Z H$mogioc, Am{U
H$moUmcm An‘m{ZV H$ê$Z gmoS>c o . VgoM (ho hr cdH$aM ñnï> hmoD$Z OmB©c
H$s, ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m) AZ§VH$mcrZ (OrdZmV) H$moUmda H$m¶‘À¶m {ejoMr
AmnÎmr ¶oUma Amho.'
40
(‘J Ago KS>c)o Á¶mjUr Am‘Mm {ZU©¶ Pmcm, cJoM nmʶmMo
(n¥ÏdrVrc) òmoV CgiyZ dmhÿ cmJco. Amåhr Zyhcm åhQ>c,o "à˶oH$ àH$maÀ¶m
àmʶmMr EH$-EH$ OmoS>r (åhUOo Za d ‘mXr) Zm¡H$o V ~gdyZ Ko Am{U
Amnë¶m Hw$Qw>~§ r`m§Zm XoIrc, nU ’$º$ ˶m§Zm gmoS>y Z Á¶m§À¶m{df¶r (A„mhÀ¶m
{ejoMm) AmYrM {ZU©¶ Pmcocm Amho. VgoM gd© lÕmd§Vm§Zm XoIrc (Zm¡H$o V
286 Hw$amU
ñdma H$adyZ Ko).' Am{U (˶mÀ¶m cmoH$m§nH¡ $s) (’$maM) WmoS>o cmoH$ hmoV,o Oo
˶mÀ¶mgmo~V lÕmd§V ~Zco hmoV.o 41 Am{U ZyhZo (Amnë¶m AZw¶m¶m§Zm)
åhQ>c,o "Zm¡H$o V ~gyZ ¿¶m! A„mhÀ¶mM ZmdmZo Vr Mmcoc Am{U Wm§~ʶmgmR>r
Zm§Ja Q>mHo$c. {Z:g§Xho , ‘mPm nmcZH$Vm© ’$ma j‘merc d X¶miy Amho.' 42
Am{U (Vr) Zm¡H$m nd©Vm§gma»¶m cmQ>mX§ aå¶mZ ˶m§Zm KoD$Z Mmcy cmJcr,
Am{U (˶mjUr) (n¡J~§ a) ZyhZo Amnë¶m nwÌmcm hmH$ ‘macr, Omo (˶mÀ¶mnmgyZ)
Xÿa C^m hmoVm, (d åhUmcm), ho ‘m¶m ‘wcm! Am‘À¶m~amo~a Zm¡H$o V ¶o, Am{U
˶m cmoH$m§~amo~a amhÿ ZH$mog, Oo g˶ ZmH$maUmao AmhoV. 43 (nU ‘wcmZo)
CÎma {Xco, "‘r EImÚm nd©Vmda MTy>Z OmB©Z, Omo ‘cm ~wS>ʶmnmgyZ dmMdoc.'
(¶mda) ZyhZo åhQ>c,o "AmO A„mhÀ¶m {ZU©¶mnmgyZ H$moUrhr dmMdy eH$V
Zmhr, nU ’$º$ VmoM dmM{dcm OmB©c, Á¶mda (ñdV:) A„mh H¥$nm H$aoc.'
(˶mZ§Va) EH$ (àM§S>) cmQ> ˶m XmoKm§‘ܶo Amcr Am{U (n¡J~§ a ZyhMm
‘wcJm) ~wS>Umè¶m cmoH$m§V gm‘rc Pmcm. 44 Am{U (‘J) (n¥Ïdr d AmH$memcm
˶m§Mm ‘mcH$ Agcoë¶m A„mhH$Sy>Z) Amkm Pmcr, "ho YaVr! (Vy) VwPo
nmUr emofZy Ko, Am{U ho AmH$me! (Vy) nmʶmMm dfm©d ~§X H$a' Am{U (gd©)
nmUr Amogê$Z Joc.o (AemàH$mao) (A„mhÀ¶m) {ZU©¶mMr A§‘c~OmdUr
Pmcr, Am{U Vr Zm¡H$m OyXr (¶m) nd©Vmda ¶oD$Z Wm§~cr, Am{U Ago gm§JʶmV
Amco, "XþamMmè¶m§Zmo Xÿa ìhm.'
45
Voìhm ZyhZo Amnë¶m nmcZH$˶m©cm hmH$ ‘macr, åhUmcm, "ho ‘m¶m
nmcZH$˶m©! ‘mPm ‘wcJm ‘m¶m Hw$Qw>~§ mMmM EH$ KQ>H$ Amho, (à^w!) VwPo
A{^dMZ {Z:g§e` Iao Amho, VgoM ݶm¶ H$aUmè¶m§‘ܶo Vy gdm}Îm‘ ݶm¶mYre
Amhog.' 46 (A„mhZo) CÎma {Xco, "ho Zyh! Vmo Vw¶m n[admamVrc ‘wirM
Zmhr, ˶mMo AmMaU ’$ma dmB©Q> Amho. åhUyZ Vy ‘m¶mH$S>o Ago H$mhr ‘mJy
ZH$mog, Á¶mMo Vwcm kmZ Zmhr, (VgoM) ‘r Vwcm, hr VmH$sX XoVmo H$s, Vy
gyah-11. hÿX 287
47
AkmZr cmoH$m§nH¡ $s hmoD$ ZH$mog.' (˶mda) ZyhZo åhQ>c,o "ho ‘m¶m
nmcZH$˶m©! (nwÝhm H$Yr) ‘r Vw¶mH$S>o Aer Jmoï> ‘mJʶmnmgyZ ‘mPo ajU
H$a, Á¶mMo ‘cm kmZ Zmhr. Am{U Oa Vy ‘cm ‘m’$ Ho$co Zmhrg, d ‘m¶mda
X¶m Ho$cr Zmhrg Va ‘r {ZpíMVnUo ~a~mX hmoD$Z OmB©Z.'
48
A„mhZo åhQ>c,o "ho Zyh Zm¡H$o VyZ Imcr CVa, Am‘À¶mH$Sy>Z Vwcm
Am{U Vw¶m~amo~a Agcoë¶m§Zm em§Vr d g‘¥Õr cm^Uma. Am{U ˶m
(gXmMmè¶m§Zmhr Oo ¶m§À¶mnmgyZ) OÝ‘mcm ¶oVrc, Amåhr (˶m gdmªZm) ’$m¶Xm
nmoMdy. nU ({OWn¶ªV dmB©Q> H¥$˶o H$aUmè¶m§Mm g§~Y§ Amho, Oo ¶m§À¶mV
OÝ‘mcm ¶oD$ eH$VmV) ˶m§Zmhr Aën H$mimn¶ªV Amåhr OrdZmMm Cn^moJ
H$ê$ XoD$, nU (eodQ>r) ˶m§À¶mgmR>r Xþ:IXm¶r {ejm (AQ>i) Amho.' 49
(n¡J~§ a!) ¶m AÑí¶mÀ¶m dmVm© AmhoV, Á¶m Amåhr Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> Ho$ë¶m
AmhoV. ¶mnydu ˶m (dmVm©) Zm Vwåhr, Zm Vw‘Mo cmoH$ OmUV hmoV,o Va (Zyh
à‘mUo) Vwåhrhr g§¶‘ R>do Umao ~Zm, H$maU (eodQ>r C‚dc ^{dî¶) A„mhMr
OmU R>do Zy OJUmè¶m§gmR>rM Amho.
50
Am{U AmX ¶m OZg‘yhmH$S>o Amåhr ˶m§Mm ^mD$ hÿX ¶mg (n¡J~§ a
~ZdyZ nmR>dco), Vmo åhUmcm, "ho ‘m¶m cmoH$m§Zmo! Ho$di A„mhMrM CnmgZm
H$am, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM Agm Zmhr H$s, Á¶mMr CnmgZm Vwåhr
H$amdr. Vwåhr Va Ho$di ImoQ>çm Jmoï>r aMUmao (cmoH$) AmhmV. 51 ‘m¶m
~m§Ydm§Zmo! ‘r ¶m (g§Xeo nmoM{dʶmÀ¶m H$m¶m©nmoQ>r) Vw‘À¶mH$S>o H$moU˶mhr
‘mo~Xë¶mMr ‘mJUr H$arV Zmhr, ‘mo~Xcm Va ‘cm ‘m¶m {Z‘m©Ë¶mH$Sy>ZM
{‘iUma Amho. Va ‘J Vwåhr Vw‘À¶m ~wÕrMm Cn¶moJ H$m H$arV Zmhr?'
52
"‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o (Amnë¶m AnamYm§~Ôc)
j‘m ¶mMZm H$am, VgoM níMmÎmmnX½Y hmoD$Z ˶mÀ¶mH$S>Mo dim, Vmo Vw‘À¶mda
^anya H¥$nmdfm©d H$aoc. Am{U Vwåhmcm A{YH$m{YH$ gm‘϶© àXmZ H$aoc.
288 Hw$amU
Am{U nmnr cmoH$m§à‘mUo ˶mÀ¶mH$S>o nmR> {’$ady ZH$m.'
53
(˶mda) Vo åhUmco, "ho hÿX! Vy Am‘À¶mH$S>o H$moUVohr gwñnï> à‘mU
KoD$Z Amcocm Zmhr Amhog, Am{U Amåhr Ho$di Vw¶m åhUʶmdê$Z Am‘À¶m
Cnmñ¶m§Mm ˶mJ H$aUma Zmhr. Amåhr Vw¶mda H$Xm{n {dídmg R>do y eH$V
Zmhr. 54 "(Vw¶m{df¶r) Amåhr Va Ho$di Ago åhUy eH$Vmo H$s, Am‘À¶m
Cnmñ¶m§nH¡ $s EImÚmMm Vw¶mda emn Pmcocm Amho.' (˶mda) (n¡J~§ a hÿXZo)
CÎma {Xco, "‘r A„mhcm gmjr ‘mZVmo Am{U Vwåhrhr ¶m Jmoï>rg gmjr Agm
H$s, ‘r ˶m§À¶mer ‘mPo H$mhrM g§~Y§ Zgë¶mMo ñnï> H$aVmo, Á¶m§Zm Vwåhr
(cmoH$) A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoVm. 55 A„mhcm gmoS>y Z, Vwåhr gd©OU
{‘iyZ (Vw‘Mr Oer BÀN>m Agoc ˶mà‘mUo) ‘m¶m{déÕ, ¶moOZm AmIm
Am{U H$moU˶mhr àH$mao ‘cm gdS> XoD$ ZH$m. 56 ‘mPm A„mhda (nyU)©
{dídmg Amho, Omo ‘mPm nmcZH$Vm© Amho Am{U Vw‘Mm nmcZH$Vm© XoIrc.
Agm H$moUVmhr Ord (n¥ÏdrVcmda) Zmhr, Á¶mMr e|S>r ˶mÀ¶m hmVmV Zmhr
(åhUOo à˶oH$ Ord nyUn© Uo A„mhda Adc§~Zy Amho, VgoM A„mhMo ˶mda
nyU© {Z¶§ÌU Amho). {Z:g§Xho ‘m¶m nmcZH$˶m©MmM ‘mJ© __ gai ‘mJ©
Amho.'
57
"nU Oa Vwåhr nmR> {’$adʶmMmM n¶m©¶ {ZdS>mc, Va (cjmV R>do m)
‘r Vmo g§Xeo Vw‘À¶màV (nyUn© Uo) nmohmoMdcocm Amho Omo XoD$Z ‘cm nmR>{dco
Joc.o (¶mV Zdc Zmhr) H$s, ‘mPm nmcZH$Vm© Xþgè¶m cmoH$m§Zm (Vw‘Mm)
CÎmam{YH$mar ~Zdoc, nU Vwåhr ˶mMo H$mhrhr dmB©Q> H$ê$ eH$V Zmhr.
{Z:g§Xho ‘mPm nmcZH$Vm© gd© dñVw‘mÌm§Mm ajUH$Vm© Amho.' 58 Am{U Ooìhm
Am‘Mm {ZU©¶ ¶oD$Z YS>H$cm, Voìhm Amåhr Amnë¶m H¥$noZo (n¡J~§ a) hÿX d
˶mÀ¶mgh Agcoë¶m ˶m cmoH$m§Zm dmM{dco, Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr hmoVr.
VgoM Amåhr ˶m§Zm (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmVrc) ^¶§H$a {ejonmgyZhr dmM{dco.
289
gyah-11. hÿX
59
Am{U Agm Pmcm AmX (ZmdmÀ¶m O‘mVrMm eodQ>), Á¶m§Zr Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m (g§Xeo Agcoë`m) IwUm§H$So> ({VañH$manydH© $) Xþcj © Ho$co
hmoV.o Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ am§{déÕ {dÐmoh Ho$cm hmoVm, VgoM (g˶mÀ¶m)
à˶oH$ CÔm‘ eÌyÀ¶m AmkoMo nmcZ Ho$co. 60 Am{U (A„mhÀ¶m) {Y¸$mamZo
¶m OJmVM ˶m§Mm nmR>cmJ Ho$cm Am{U nwZéËWmZmÀ¶m {Xder (Va Vo nyUn© U)o
Zoh‘rgmR>r {Y¸$manmÌ R>aVrc. IamoIa! AmX (ZmdmÀ¶m ¶m OZg‘yhmZo)
Amnë¶m nmcZH$˶m©cm ZH$ma {Xcm. {ZpíMVM! Xÿa hmo (ho) AmX, Omo
(n¡J~§ a) hÿXMm OZg‘yh hmoVm.
61
Am{U g‘yX (ZmdmÀ¶m O‘mVrH$S>)o Amåhr ˶m§Mm ^mD$ gmcoh ¶mg
(n¡J~§ a {Z¶wº$ H$ê$Z) nmR>dco. Vmo åhUmcm, "‘m¶m (O‘mV) ~m§Ydm§Zmo!
Ho$di A„mhMrM CnmgZm H$am, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM Agm Zmhr,
Á¶mMr Vwåhr CnmgZm H$amdr. ˶mZoM Vwåhmcm ‘mVrnmgyZ (åhUOo ‘mVrVrb
amgm¶{ZH$ KQ>H$m§nmgyZ) {Z‘m©U Ho$co Am{U n¥Ïdrda Vwåhmcm dg{dco. Va
(Vwåhr) ˶mÀ¶mH$S>o j‘m ¶mMZm H$am, (Am{U) níMmÎmmnX½Y hmoD$Z ˶mÀ¶mH$S>o
dim, {Z:g§Xho , ‘mPm nmcZH$Vm© Zoh‘r Odi AgVmo Am{U (˶mcm hmH$
XoUmè¶mcm) à{VgmX XoV AgVmo.' 62 (˶mda) Vo åhUmco, "ho gmcoh! ¶mnydu
Va Amåhmcm Vw¶mH$Sy>Z ^anya Anojm hmo˶m! Vy Amåhmcm ˶m§À¶m CnmgZonmgyZ
amoIVmog, Á¶m§Mr CnmgZm Am‘Mo dmS>dS>rc H$arV am{hco? Am{U Á¶m
Jmoï>rH$S>o Vy Amåhmcm ¶oʶmgmR>r gm§JV Amhog ˶m{df¶r Amåhr ’$ma g§e¶r
AmhmoV,˶m g§e¶mZo Amåhmbm Iyn Jm|YidyZ gmoS>bo Amho.' 63 ˶mda (n¡J~§ a
gmcohZo åhQ>c)o , ‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! (‘cm gm§Jm), Vw‘Mo (¶m{df¶r) H$m¶ ‘V
Amho? H$s, ‘r ‘m¶mH$S>o ‘m¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoë¶m ñnï> à‘mUmda
C^m Amho d ˶mZo ‘cm Amnë¶mH$Sy>Z (Agr‘) H¥$nm àXmZ Ho$cocr Amho.
(AmVm) ‘r Oa ˶mMr Adkm Ho$cr, (˶mÀ¶m{déÕ {dÐmoh Ho$cm) Va
290 Hw$amU
˶mÀ¶mnmgyZ ‘mPo H$moU ajU H$ê$ eH$Vmo? (AWm©VM H$moUrM Zmhr). (Va
Vwåhr Or Jmoï> ‘cm XoD$ H$arV AmhmV), ˶m‘wio Vwåhr Aݶ H$mhr Zìho Va
Ho$di ‘m¶m {dZmemV ^a Kmcmc.
64
‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! hr A„mhMr C§Q>rU Amho, Or Vw‘À¶mgmR>r (A„mhMr
EH$) IyU Amho. Va {Vcm ‘moH$ir gmoS>y Z Úm OoUHo $ê$Z ({VZo) A„mhÀ¶m
^y‘rda MaV amhmdo. {Vcm H$moU˶mhr àH$mao Ìmg XoD$ ZH$m, AݶWm Vw‘À¶mda
(B©ídar¶) {ejm YmdyZ ¶oBc © . 65 nU ˶m§Zr (‘moR>çm) H«$y aVoZo {VÀ¶m nm¶mÀ¶m
{eam H$mnyZ Q>mH$ë¶m. ˶mda gmcoh åhUmcm, "(AmUIr) (’$º$) VrZ {Xdg
Amnë¶m Kam§V ‘m¡O‘Om H$ê$Z ¿¶m. hm Agm {ZU©¶ Amho, Omo ImoQ>m R>aUma
Zmhr.' 66 Ooìhm Am‘Mm {ZU©¶ A‘cmV Amcm, Voìhm Amåhr Amnë¶m H¥$noZo
(n¡J~§ a) gmcoh cm d ˶m cmoH$m§Zm dmM{dco Á¶m§Zr ˶mÀ¶m~amo~a lÕm YmaU
Ho$cr hmoVr. VgoM (Amåhr ˶m§Zm) (nwZéËWmZmÀ¶m) ˶m (^¶§H$a) {XdgmÀ¶m
An‘mZmnmgyZhr (dmM{dUma). IamoIa, Ho$di VwPm nmcZH$Vm©M gm‘϶©emcr
d e{º$emcr Amho. 67 Am{U Oo cmoH$ A˶mMmar H¥$ζo H$arV am{hco, ˶m§Zm
(B©ídar¶ {ejoÀ¶m) O~aXñV ñ’$moQ>mZo J«mgyZ Q>mH$co Am{U Vo Amnë¶m Kam§V
Vm|S>Ker nSy>Z am{hco. 68 (˶m§Mr Aer AdñWm Pmcr H$s), OUy H$mhr ˶mV
Vo H$Yr am{hcoM ZìhVo. nmhm, g‘yX (¶m O‘mVrZo) Amnë¶m nmcZH$˶m©Mm
(g§Xeo ) ‘mZʶmg ZH$ma {Xcm, (åhUOoM H¥$V¿ZVoMo dV©Z Ho$co). Va nmhm,
{Y¸$macr Jocr g‘yX (ZmdmMr hr O‘mV).
69
Am{U Am‘Mo g§Xeo dmhH$ (åhUOo ñdJ©XVÿ ) B~«mhr‘H$S>o ew^dmVm©
KoD$Z Amco hmoV.o (Voìhm) ˶m§Zr ˶mcm "gcm‘' gm§{JVcm. (gcm‘ åhUOo
Vwåhmcm em§Vr cm^mo) B~«mhr‘Zohr (CÎmamXmIc) "gcm‘' åhQ>c.o Voìhm
(B~«mhr‘Zo Amcoë¶m nmhþÊ`m§gmR>r) Cera Z H$aVm cJoM EH$ ^mOcocm
dmgê$ ImʶmgmR>r àñVwV Ho$cm.
291
gyah-11. hÿX
70
nU Ooìhm B~«mhr‘Zo nm{hco H$s, Vo ImʶmgmR>r Amnco hmV nwT>o H$arV
ZmhrV, ¶mdê$Z ˶mcm ˶m§Mo dV©Z H$mhrgo g§e¶mñnX dmQ>co Am{U ˶mÀ¶m
‘ZmV ˶m§À¶m{df¶r (KoVcoë¶m e§H$o nmoQ>r) ^¶ {Z‘m©U Pmco. (Vo nmhÿZ), Vo
ñdJ©XVÿ åhUmco Km~aʶmMo H$mhr H$maU Zmhr, Amåhmcm n¡J~§ a cyV À¶m
cmoH$m§H$S>o nmR>{dʶmV Amco Amho. 71 {VWo B~«mhr‘Mr nËZrXoIrc C^r hmoVr,
Ooìhm Amåhr {Vcm (Am‘À¶m XÿVm§H$adr) (nwÌ) BghmµH$ d (nwT>)o BghmµH$Z§Va
(ZmVy) ¶mµH$y ~À¶m OÝ‘mMr ew^dmVm© gm§{JVcr, Voìhm Vr (AmZ§XmZo) hgy
cmJcr. 72 Vr åhUmcr, N>!o ‘mPo Xþ^m©½¶! ‘cm (AmVm) ‘yc hmoUma? Ooìhm
H$s, ‘r åhmVmar Pmco Amho, Am{U ‘mPo nVrXoIrc åhmVmao AmhoV. IamoIa, hr
Va ’$ma {d{MÌ Jmoï> dmQ>V!o 73 (˶mda) ñdJ©XVÿ m§Zr CÎma {Xco, "Vwåhmcm
A„mhÀ¶m AmXoemMo AmíM¶© dmQ>Vo H$m? B~«mhr‘À¶m Hw$Qw>~§ r¶m§Zmo! Vwåhm§da
A„mhMr H¥$nm hmodmo d ˶mÀ¶m H¥$nmàgmXm§Mmhr Vw‘À¶mda (dfm©d) hmodmo!
{Z:g§Xho , A„mh (gXm) ñVwVrg nmÌ Amho, Jm¡ademcr Amho.'
74
Am{U Ooìhm (Amcoco nmhþU,o A„mhH$Sy>Z Amcoco ñdJ©XVÿ AmhoV, ho
ñnï> Pmë¶mZ§Va) B~«mhr‘Mo ^¶ Xÿa Pmco. Am{U (˶m XÿVm§‘m’©$V) ˶mg
ew^dmVm© àmá Pmcr. (Am{U ñdJ©XVÿ m§Mm nwT>rc H$m¶©H$« ‘ cyVÀ¶m cmoH$m§Zm
g‘yi Zï> H$aUo ho Amho, ho OmUyZ) Vmo Am‘À¶mH$S>o cyVÀ¶m cmoH$m§gmR>r
AmO©d H$ê$ cmJcm. 75 H$maU, B~«mhr‘ ’$ma g§¶‘r, H$Zdmiy Am{U gXm-
gd©Xm B©ídam{^‘wI Agcocm (‘mUyg) hmoVm (åhUOo H$m¶‘ A„mhMrM AmoT>
Agcocm Agm hmoVm B~«mhr‘)! 76 (¶mda) Amåhr åhUmcmo, "ho B~«mhr‘,
(Aer {dZdUr) H$aUo Wm§~d, H$maU, (cyVÀ¶m cmoH$m§{df¶r) Vw¶m
nmcZH$˶m©Mm {ZU©¶ AmYrM Pmcocm Amho. Am{U (AmVm) ˶m§À¶mda Aem
{ejoMo g§H$Q> Adí¶ H$mogiUma Amho. Oo H$moU˶mhr àH$mao Q>mico OmUo
e³¶ Zmhr (åhUOo A„mhMm EH$Xm Pmcocm {ZU©¶ aÔ H$YrM hmoV Zmhr).'
292 Hw$amU
77
Am{U Ooìhm Am‘Mo XÿV (n¡J~§ a) cyVH$S>o nmohmoMco, Voìhm ˶m§À¶m
¶oʶmZo Vmo (’$ma) qM{VV Pmcm, VgoM (Amcoë¶m nmhþʶm§Mo Amnë¶m nmnr
cmoH$m§nmgyZ AmnU) ajU H$aʶmg Ag‘W© Agë¶mMo ˶mcm OmUdco. Vmo
CX²Jmacm, "AmOMm {Xdg Va g§H$Q>mMm {Xdg Amho!'
78
(¶m nmhþʶm§Mo AmJ‘Z hmoVmM) cyVMo cmoH$ (Xþï>-dmgZoÀ¶m hoVZy )o
˶mÀ¶mH$S>o YmdV Amco, H$maU Vo (Xþï>-dmgZoZo ào[aV) nmnH¥$˶o nydunmgyZ
H$arV Amcoco hmoV.o cyVZo åhQ>c,o "‘m¶m cmoH$m§Zmo! ¶m ‘m¶m ‘wcr AmhoV,
(Vwåhr ¶m§Zm {ddmh~§YZmV AmUy eH$Vm) ¶mM Vw‘À¶mgmR>r n{dÌV‘ AmhoV.
åhUyZ Vwåhr A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U ‘m¶m A{VWtg‘moa (cm{OadmUo
dV©Z H$ê$Z) ‘cm An‘m{ZV H$ê$ ZH$m. Vw‘À¶mV gX²~Õ w r Agcocm EH$ hr
‘mUyg Zmhr H$m?'
79
˶m (dmgZm§Y cmoH$m§Zr) CÎma {Xco, "Vwcm ho Mm§Jco R>mD$H$ Amho
H$s, Amåhmcm Vw¶m ‘wctMr A{O~mV JaO Zmhr. VgoM Amåhmcm H$m¶ hdo
Amho, hohr Vwcm Mm§Jco R>mD$H$ Amho.' 80 (˶mda) cyVZo åhQ>c,o "Vwåhmcm
{nQ>miyZ cmdʶmMr eº$s (H$Xm{MV) ‘m¶mVM AgVr qH$dm ‘cm EImXo
e{º$emcr Aml¶ñWmZ cm^co AgVo. (Va hr doi ‘m¶mda Amcr ZgVr).'
81
(˶mda) Vo ñdJ©XVÿ åhUmco, "ho cyV! Amåhr Vw¶m nmcZH$˶m©Mo nmR>{dcoco
XÿV AmhmoV, (VwP)o Vo (eÌy) Vw¶mn¶ªV H$Xm{n nmohmoMy eH$Uma ZmhrV. åhUyZ
Vy (nhmQ> hmoʶmnydu) amÌrÀ¶m A§YmamVM Amnë¶m n[admamcm KoD$Z (¶oWZy )
{ZKyZ Om. Am{U Vw‘À¶mn¡H$s H$moUrhr ‘mJo diyZ nmhÿ Z`o. (Amnë¶m g§nUy ©
Hw$Qw>~§ mcm gmo~V Ko), nU ’$º$ Vw¶m nËZrcm gmoS>y Z. (H$maU) Oo (g§H$Q>) ¶m
gd© (nmnr) cmoH$m§da ¶oUma Amho, VoM (g§H$Q>) {VÀ`mdahr ¶oUma. ¶m§À¶m
(~a~mXrMr) R>acocr doi gH$miMr Amho, Am{U (AmVm) gH$mi Odi
Zmhr Amho H$m?' 82 Am{U Ooìhm Am‘Mm {ZU©¶ ¶oD$Z nmohmoMcm, Voìhm Amåhr
293
gyah-11. hÿX
(˶m AnamYr cmoH$m§Mr) dñVr CcWyZ Q>mH$cr. Am{U Amåhr {VÀ¶mda
‘mVrÀ¶m XJS>mM§ m {Za§Va dfm©d Ho$cm. 83 (Vo XJS>) nmcZH$˶m©À¶m ZOaoV
(AnamYr cmoH$m§gmR>r) {MÝhm§{H$V Ho$coco hmoVo Am{U hr dñVr (‘¸o$Vrc)
XþamMmè¶m§nmgyZ ’$maer Xÿa Zmhr (åhUOo ho ~moY-ñWi ˶m§À¶mnmgyZ OdiM
Amho).
84
Amåhr "‘{X`Z' ¶m O‘mVrH$S>o ˶m§Mm ^mD$ ewE~o ¶mg (n¡J~§ a
~ZdyZ) nmR>{dco. Vmo åhUmcm, "‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! Ho$di A„mhMrM CnmgZm
H$am, ˶mÀ¶m{edm¶ Xwgam H$moUrM CnmgZo¶mo½¶ Zmhr, Á¶mMr Vwåhr CnmgZm
H$amdr. (Ooìhmhr Vwåhr cmoH$m§er ì¶dhma H$amc) dOZ Am{U ‘mn H$‘r
H$ê$Z XoD$ ZH$m. ‘r Vwåhmcm (gܶm Vwåhr) Mm§Jë¶m AdñWoV Agë¶mMo
nmhV Amho. nU ‘cm Vw‘À¶m~m~VrV EH$m {dZmeH$mar {XdgmMo ^¶ dmQ>V,o
Omo (cdH$aM) Vwåhmcm Amnë¶m Amdm³¶mV KoBc © . 85 Am{U ho ‘m¶m
~m§Ydm§Zmo! (ì¶dhmamV Zoh‘r) ݶm¶mo{MV nÕVrZo nyU© ‘mn d nyU© dOZ Úm.
cmoH$m§Zm ˶m§À¶m h¸$mÀ¶m dñVy H$‘r H$ê$Z XoD$ ZH$m Am{U ^yVcmda CnÐd
‘mOdy ZH$m. 86 Oa Vwåhr (IamoIa) lÕmd§V Agmc Va Oo H$mhr A„mhZo
Vw‘À¶mH$S>o eof R>odcoco Amho, VoM Vw‘À¶mgmR>r gdm}Îm‘ Amho. ‘cm H$mhr
Vw‘À¶mda aIdmcXma åhUyZ {Z¶wº$ H$aʶmV Amcoco Zmhr.'
87
(˶mda) Vo åhUmco, "ho ewE~o ! VwPr Z‘mµO Vwcm Aer {eH$dU XoVo
H$m H$s, Amåhr ˶m gd© Cnmñ¶m§Zm gmoS>y Z Úmdo, Á¶m§Mr Am‘Mo dmS>-dS>rc
CnmgZm H$arV AgV. VgoM Amåhr Am‘À¶m YZg§nÎmrÀ¶m ~m~VrV ({VMm)
hdm Vgm Cn^moJ H$aUo ~§X H$ê$Z Q>mH$mdo (Ago åhUm¶Mo H$s H$m¶ Vwcm)?
~ao; VyM EH$‘od ~w{Õ‘mZ d gXmMmar Amhog! (Ago Amåhr ‘mZm¶Mo?)'
88
(n¡J~§ a) ewE~o Zo CÎma {Xco, "‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! ‘cm gm§Jm H$s, Oa ‘r
(IamoIa) ‘m¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z (àmá Pmcoë¶m) ñnï> à‘mUmda C^m
294 Hw$amU
Amho. VgoM ˶mZo ‘cm Amnë¶mH$Sy>Z CÎm‘ CnOr{dH$m àXmZ Ho$cocr Amho.
(Voìhm ‘r Vwåhmcm ˶mÛmao ‘mJ©Xe©Z H$am¶cm ZH$mo H$m?) ‘r Ago (A{O~mV)
BpÀN>V Zmhr H$s, ‘r (ñdV:) ˶mM Jmoï>r H$amì¶mV, Á¶mnmgyZ ‘r Vwåhmcm
amoIV Amho. ‘r Va Ho$di e³¶ VodT>r gwYmaUm H$ê$ BpÀN>Vmo. ‘bm gX²~{w Õ
Va A„mhH$Sy>ZM àmá hmoBb © , ‘r ˶mÀ¶mdaM (ÑT>) {dídmg R>do Vmo Am{U
˶mÀ¶mH$S>Mo ‘mPr (Zoh‘r) AmoT> AgUma. 89 ‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! ‘m¶m~ÔcMr
Vw‘Mr eÌwËdmMr ^mdZm Vwåhmcm Aer H¥$˶o H$aʶmg ào[aV Z H$amo H$s,
Á¶m‘wio Vw‘À¶mda ˶m AmnÎmr gmaIr AmnÎmr ¶mdr, Or ZyhÀ¶m cmoH$m§da
qH$dm hÿXÀ¶m cmoH$m§da qH$dm gmcohÀ¶m cmoH$m§da Amcr hmoVr. Am{U cyVÀ¶m
cmoH$m§da AmnÎmr ¶oD$Z ’$ma H$mihr cmoQ>cc o m Zmhr. 90 Va (Vwåhr) Amnë¶m
nmcZH$˶m©H$S>o j‘oMr ¶mMZm H$am, Am{U (Amnë¶m ^yVH$mim~Ôc) níMmÎmmn
H$arV ˶mÀ¶mH$S>Mo dim. (H$maU) ‘mPm nmcZH$Vm© ’$ma X¶miy d ào‘i
Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr.'
91
˶mÀ¶m cmoH$m§Zr CÎma {Xco, "ho ewE~o ! Vy Oo H$mhr gm§JV Amhog,
˶mVco ’$mago Amåhmcm H$iVM Zmhr, CcQ>njr Amåhr Va ho CKS>[a˶m
nmhV AmhmoV H$s, Vy Am‘À¶mXaå¶mZ Ho$di EH$ Aghm¶ 춺$s Amhog. Oa
Vw¶m O‘mVrMo cmoH$ ZgVo, Va Amåhr Vwcm {ZpíMVM XJS>mZ§ r ‘mê$Z R>ma
H$ê$Z Q>mH$co AgVo. H$maU Vy Am‘Mo H$mhrhr {~KS>dy eH$V Zmhrg.' 92
(¶mda) ewE~o Zo åhQ>c,o "‘m¶m cmoH$m§Zmo! ‘mPr O‘mV Vw‘À¶m ZOaoV A„mhnojm
A{YH$ e{º$emcr Amho H$s H$m¶? (H$maU) Vwåhr A„mhH$S>o Xþcj © H$ê$Z,
˶mÀ¶mH$S>o nmR> Ho$coco AmhmV, (åhUOo A„mhcm nyUn© Uo {dgê$Z ~gcoco
AmhmV). (nU dmñV{dH$Vm Va hr Amho H$s), Vwåhr Oo H$mhr H$arV AmhmV
˶mcm ‘m¶m nmcZH$˶m©Zo doT>y Z R>do coco Amho. 93 ‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! Vwåhr
(‘m¶m ~m~VrV) Oo H$ê$ eH$Vm Vo H$am, ‘r Va (A„mhÀ¶m ‘mJm©V) H$m¶©
295
gyah-11. hÿX
H$arV amhrZ. cdH$aM Vwåhmcm H$iyZ MwH$o c H$s, An‘m{ZV H$ê$Z gmoS>Umar
{ejm (Am‘À¶mn¡H$s) H$moUmda ¶oUma. (VgoM hohr CKS> hmoB©c H$s,
Am‘À¶mn¡H$s) H$moU ImoQ>o ~mocUmam Amho. Va ‘J àVrjm H$am, ‘r XoIrc
Vw‘À¶m~amo~a àVrjm H$arV Amho.'
94
Am{U Ooìhm Am‘À¶m ({ejoMm) {ZU©¶ ¶oD$Z nmohmoMcm, Voìhm Amåhr
Amnë¶m H¥$noZo ewE~o cm d ˶mÀ¶mgmo~V lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zm dmM{dco
Am{U Oo cmoH$ dmB©Q> H¥$˶o H$aʶmda AmJ«hr hmoV,o Aem§Zm (Am‘À¶m {ejoÀ¶m)
ñ’$moQ>mZo doT>c,o Ooìhm ˶m§À¶mda {Xdg COmS>cm Voìhm Vo Amnë¶m Kam§V (‘¥V
AdñWoV) Vm|S>Ker nS>cc o o hmoV.o 95 OUy H$mhr Vo ˶m§V H$Yr dgcoM ZìhVo.
nmhm, {Y¸$macr Jocr "‘{X`Z' hr O‘mV, Oer (¶mnydu) "g‘yX' (hr O‘mV)
{Y¸$macr Jocr hmoVr.
96
Am{U Amåhr (n¡J~§ a) ‘ygmcmhr Amnë¶m g§Xeo m§gh Am{U ñnï>
à‘mUmgh nmR>{dco hmoV.o 97 (B{OáMm amOm) {’$aAm¡Z d ˶mÀ¶m gaXmam§H$S>,o
nU ˶m§Zr {’$aAm¡ZÀ¶mM AmXoemMo nmcZ Ho$co, {’$aAm¡ZMm AmXoe (g˶mcm)
Yê$Z ZgVmZm XoIrc. 98 Vmo nwZéËWmZmÀ¶m (åhUOo Hµ $¶m‘VrÀ¶m) {Xder
Amnë¶m cmoH$m§À¶m AJ«ñWmZr Agoc. d Vmo ˶m§Zm ZaH$mÀ¶m AmJrV KoD$Z
OmB©c. {H$Vr dmB©Q> {R>H$mU Amho Vo, Á¶mH$S>o (Vmo) ˶m§Mo ZoVË¥ d H$aoc! 99
¶m OJmVhr (A„mhH$Sy>Z) {Y¸$ma ˶m§Mm nmR>cmJ H$arV amhrc Am{U
nwZéËWmZmÀ¶m {Xder XoIrc. {H$Vr dmB©Q> ~jrg Amho, Oo ˶m§Zm àmá hmoBb © !
100
hm (àmMrZ) dñ˶m§nH¡ $s H$mhtMm (WmoS>³¶mV) d¥Îmm§V hmoVm, Á¶mMo
Amåhr Vw‘À¶mg‘moa H$WZ Ho$co Amho (åhUOo Vwåhr ¶mnmgyZ ~moY ¿¶mdm).
¶m§nH¡ $s AÚmn H$mhr Cä¶m AmhoV Va H$mhr Zï> Pmcoë¶m AmhoV. 101 Amåhr
˶m§À¶mda Aݶm¶ Ho$cm Zmhr, Va ˶m§ZrM ñdV:da Aݶm¶ Ho$cm hmoVm.
Ooìhm Vw¶m nmcZH$˶m©À¶m ({ejoMm) {ZU©¶ (˶m§À¶mH$S>)o nmoMcm, Voìhm
296 Hw$amU
˶m§Mr Vr Cnmñ¶o, ˶m§À¶m H$mhrM H$m‘r Amcr ZmhrV, Á¶m§Mm Vo A„mhì¶{V[aº$
Ymdm H$arV AgV, (˶m§À¶m Cnmñ¶m§Zr) ˶m§À¶m {dZmemV ^a Kmcʶm{edm¶
Xþgao H$mhrM Ho$co Zmhr.
102
Vw¶m nmcZH$˶m©Mr {ejm AerM AgVo. Ooìhmhr Vmo nmnH¥$˶m§V
~wS>mcoë¶m dñ˶m§Zm {ejm H$aVmo. {ZpíMVM ˶mMr {ejm H$aʶmMr nÕV
Xþ:IXm¶r d H$R>mao AgVo. 103 ¶m (KQ>ZVo ) ˶m cmoH$m§gmR>r g§Xeo XS>cc o m
Amho, Oo ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmVrc {ejoMo ^¶ ~miJVmV. Vmo Agm {Xdg
Amho, Ooìhm g‘ñV ‘mZdOmVrcm EH$Ì AmUco OmB©c. ˶m (ݶm¶mÀ¶m)
{Xder gd©OU hOa AgVrc. 104 Am{U Amåhr Vmo {Xdg (Am‘À¶mH$Sy>Z)
{ZYm©[aV Ho$coë¶m AdYrÀ¶m nwT>o T>H$cUma Zmhr. 105 Ooìhm Vmo {Xdg ¶oBc © ,
Voìhm H$moUrhr ˶mÀ¶m (åhUOo A„mhÀ¶m) nadmZJr{edm¶ ~mocy eH$Uma
Zmhr. ‘J ({VWo EH${ÌV Pmcoë¶m cmoH$m§)n¡H$s H$mhr cmoH$ A^mJr R>aVrc
Am{U H$mhr (A„mhÀ¶m) H¥$nmàgmXmg nmÌ R>aVrc.
106
Á¶m§À¶m dmQ>çmcm (Amnë¶m H¥$˶m§nmoQ>r) A^mJrnUm Amcocm Agoc.
Vo ZaH$mÀ¶m AmJrV {Zdmg H$aVrc, {VWo Vo {dcmn H$aVrc d (Xþ:ImZo)
{dìhiV AgVrc. 107 ˶mV Vo gX¡d amhVrc, Omon¶ªV AmH$me d n¥Ïdr
ApñVËdmV AmhoV. ‘mÌ Ë¶m ì¶{V[aº$ Oo VwPm {dYmVm BÀN>rc. {ZpíMVM
VwPm nmcZH$Vm© Oo BpÀN>Vmo Vo H$aVmo. 108 nU Oo (Amnë¶m H¥$˶m§‘i
w )o gwXd¡ r
R>aVrc, Vo ñdJm©V AgVrc. VoWo Vo gX¡d amhVrc Omon¶ªV AmH$me d n¥Ïdr
ApñVËdmV AmhoV, ‘mÌ Ë¶mì¶{V[aº$ Oo VwPm nmcZH$Vm© BÀN>rc. hm Agm
H¥$nmàgmX Amho, Omo H$Yrhr I§{S>V hmoUma Zmhr. 109 (n¡J~§ a!) Vo (‘mJ©^ï« >
cmoH$) Á¶m§Mr CnmgZm H$arV AmhoV, ˶m~m~VrV Vwåhr Hw$R>ë¶mhr e§H$o V nSy>
ZH$m. Vo Va (nyUn© Uo A{dMmanydH© $) Oer CnmgZm ˶m§Mo dmS>dS>rc H$arV
hmoVo VerM CnmgZm H$arV AmhoV. Amåhr ˶m§Zm ˶m§À¶m (XþîH¥$˶m§À¶m
297
gyah-11. hÿX
‘mo~Xë¶mV) ˶m§Mm {hñgm {ZpíMVnUo nwano ay XoD$. ˶mV ‘wirM H$‘VaVm
Ho$cr OmUma Zmhr.
110
Am{U (Voìhmhr AgoM KS>co hmoVo Ooìhm) Amåhr (n¡J~§ a) ‘ygmcm J«W§
{Xcm hmoVm. nU ˶mÀ¶m cmoH$m§nH¡ $s H$mhtZr ˶mV ‘V^oX {Z‘m©U Ho$co. Am{U Oa
Vw¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z EH$ Jmoï> AmYrnmgyZ {ZpíMV Ho$cr Jocr ZgVr Va
˶m§À¶m~m~VrV cJoM {ZU©¶ gwZmdcm Jocm AgVm (Á¶m ~m~VrV Vo ‘V^oX
H$arV hmoV)o . Am{U AmVm ho (cmoH$) ˶mg§~Y§ mV AñdñW H$aUmè¶m g§e¶mV
AmhoV. 111 Am{U Vw‘Mm nmcZH$Vm© à˶oH$mg ˶mZo (Ho$coë¶m Mm§Jë¶m qH$dm
dmB©Q>) H$‘mª~Ôc nwano ay ‘mo~Xcm Adí¶ XoBc © . (Am{U) ˶mcm à˶oH$mÀ¶m
H¥$˶m§Mr nyU© OmUrd Amho.
112
Va Vwåhr nyU© ÑT>VZo o gÝ‘mJm©da H$m¶‘ amhm, Ogm AmXoe (A„mhZo)
Vwåhmcm {Xcocm Amho. (VgoM) ˶m§Zrhr (gÝ‘mJm©da H$m¶‘ amhmdo), Oo j‘m
¶mMZm H$ê$Z Vw‘À¶mgmo~V Amco AmhoV.Va ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$ê$ ZH$m.
H$maU Vmo (Vo gd©) nmhV Amho, Oo H$mhr Vwåhr H$arV AmhmV. 113 Am{U
AnamYr cmoH$m§H$S>o H$Xm{n Vw‘Mm H$c Agy Z¶o, AݶWm (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OrdZmV Anamܶm§gmR>r Agcocr) ZaH$mMr AmJ Vwåhmcmhr Amnë¶m Amdm³¶mV
KoBc© . Voìhm A„mhnmgyZ Vwåhmcm dmM{dUmam H$moUrhr AgUma Zmhr, VgoM
Vwåhmcm (H$moUmH$Sy>Zhr H$moU˶mhr àH$maMo) gmhmæ¶ àmá hmoUma Zmhr. 114
gH$mir d g§Ü¶mH$mir VgoM amÌrÀ¶m H$mhr ^mJmV ({Z¶{‘VnUo) àmW©Zm
H$am (Z‘mµO nT>m). {ZpíMVM gËH¥$˶o XþîH¥$˶m§Mm Zm¶ZmQ> H$aVmV. ~moY
KoUmè¶m§gmR>r (hm g§Xeo åhUOo EH$) ñ‘aUnÌ Amho. 115 Am{U (à{VHy$c
n[apñWVrV) ghZercVm ~miJm, H$maU A„mh gËH$‘} H$aUmè¶m§Mm ‘mo~Xcm
H$Yrhr dm¶m OmD$ XoV Zmhr.
116
Ago H$m ~ao Pmco Zmhr H$s, Vw‘À¶mAmYr hmoD$Z Jocëo ¶m {nT>çm§‘ܶo
298 Hw$amU
Ago H$mhr gX²~wÕr cm^coco cmoH$ Pmco AgVo, Oo O{‘Zrda CnÐd
‘mO{dUmè¶m§Zm amoIʶmgmR>r nwT>o gagmdco AgVo. nU ’$º$ ’$maM WmoS>o Ago
hmoV,o Á¶m§Zm Amåhr dmM{dco. Am{U A˶mMmar H¥$˶o H$aUmè¶m cmoH$m§Zr VmoM
‘mJ© AZwgacm, Á¶mZo ˶m§Zm gwI g‘mYmZ {‘idyZ {Xco. ho cmoH$ hmoVMo
nmnr. 117 VwPm nmcZH$Vm© Aݶm¶mZo dñ˶m H$Yrhr Zï> H$arV Zmhr, Ooìhm
˶m§‘Yrc cmoH$ (EH$‘oH$m§Mr) gwYmaUm H$arV AgVrc.
118
Vw¶m nmcZH$˶m©Zo BpÀN>co AgVo Va g‘ñV ‘mZdOmVrcm EH$M
O‘mV ~Z{dco AgVo. nU Vo ‘V^oX H$aV amhVrc. (H$maU ˶mÀ¶m ¶moOZoZgw ma
˶mcm ‘mZdmMr narjm ¿¶md¶mMr Amho).
119
nU ˶m‘ܶo ˶m§Mm g‘mdoe Zgoc, Á¶m§À¶mda Vw¶m nmcZH$˶m©Zo
H¥$nm Ho$cocr Agoc. ˶mZo gdmªZm ¶mgmR>rM {Z‘m©U Ho$co. (åhUOo ¶m narjogmR>r
H$s, H$moU ñdV:cm ˶mÀ¶m H¥$nog nmÌ ~ZdVmo d H$moU ~ZdV Zmhr). nU Oo
cmoH$ (B©ídar¶ ‘mJ©Xe©Z ñdrH$maʶmg ZH$ma XoVmV, Aem§gmR>r) Vw¶m
nmcZH$˶m©Mo (ho) eãX à˶jmV ¶oVrc H$s, "‘r {OÞ Am{U ‘mUgo ¶m gdmªZr
ZaH$ ^ê$Z Q>mH$sZ.'
120
(n¡J~§ a!) Amåhr Vwåhmcm (AmYrÀ¶m) n¡J~§ am§À¶m dmVm© ¶mgmR>r
EoH$drV AmhmoV, ˶m§Ûmao Vw‘À¶m ‘Zmcm I§~ra H$aUo (hm CÔoe Amho). Am{U
¶m d¥Îmm§VmVyZ Vw‘À¶mH$S>o g˶ (hr) àH$Q> Pmcoco Amho, VgoM (˶m§V)
lÕmd§Vm§gmR>r CnXoe d ñ‘aU H$ê$Z XoUmè¶m Jmoï>r AmhoV. 121 Am{U Oo
{dídmg R>do Umao ZmhrV, ˶m§Zm gm§Jm, "(Vwåhmcm A„mhMm ‘mJ© ZH$moM Agoc
Va R>rH$ Amho) Vwåhr Vw‘À¶m ‘mJm©Zo H$m¶© H$arV amhm Am{U Amåhr Am‘À¶m
‘mJm©Zo (åhUOo A„mhÀ¶m ‘mJm©Z)o H$m¶© H$arV AmhmoV. 122 Am{U (A„mhH$Sy>Z
Oo ¶oUma Amho) ˶mMr àVrjm H$am. Amåhr XoIrc àVrjm H$arV AmhmoV.'
123
AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§À¶mV Agcocr gd© ahñ¶o Ho$di A„mhcmM
299

‘mhrV AmhoV. (H$maU Oo H$mhr ApñVËdmV Amho, ˶m§Mr gwédmV H$aUmam VmoM
Amho) Am{U gd© Jmoï>r eodQ>r ˶mÀ¶mH$S>Mo naV{dë¶m OmVrc. åhUyZ Vwåhr
˶mMrM CnmgZm H$am Am{U ˶mÀ¶mdaM {dídmg R>do m. Am{U Vwåhr Oo H$mhr
H$arV AmhmV ˶mnmgyZ, Vw‘Mm nmcZH$Vm© ‘wirM AZ{^k Zmhr.
gyah-12. ¶ygwµ’$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 am0 ho (A„mhH$Sy>Z àH$Q> Pmcoc)o ñnï> g§Xeo AmhoV.
2
Amåhr (hm J§^ra g§Xeo ) Aa~r ^mfoV Agcoë¶m Hw$amUmÀ¶m ñdê$nmV
àH$Q> Ho$cm Amho. åhUOo Vwåhr ˶mnmgyZ ~moY J«hU H$amdo (hm CÔoe). 3
(n¡J~§ a!) Amåhr Vwåhmcm ¶m Hw$amUmÛmao, Oo Amåhr Vw‘À¶mH$S>o nmR>drV AmhmoV,
˶mV (AmYrÀ¶m) gdm}Îm‘ d¥Îmm§Vm§nH¡ $s EH$ d¥Îmm§V EoH$drV AmhmoV. ¶mnydu
{ZpíMVM Vwåhr ¶mnmgyZ AZ{^k hmoVm.
4
Ooìhm ¶yg’w $Zo Amnë¶m {n˶mg åhQ>c,o "ho ‘m¶m {n˶m! ‘r Ago ñdßZ
nm{hco Amho H$s, AH$am Vmao Am{U gy¶© d M§Ð AmhoV, d Vo ‘cm d§XZ H$arV
AmhoV.' 5 (ho EoH$y Z n¡J~§ a ¶mµH$y ~Zo) åhQ>b,o "‘m¶m ‘wcm! ho ñdßZ Amnë¶m
^mdm§g‘moa gm§Jy ZH$mog, ZmhrVa Vo (‘ËgamnmoQ>r) Vw¶m{déÕ EImXm H$Q>
aMVrc. H$maU g¡VmZ hm ‘Zwî¶m{déÕ noQ>y Z CR>cc o m eÌy Amho. 6 H$maU
(Ogo Vwcm ñdßZmV XmIdʶmV Amco) ˶mà‘mUo VwPm nmcZH$Vm© VwPr {ZdS>
H$arc Am{U Vwcm KQ>Zm§Mo AmVrc g˶ OmUʶmg {eH$drc. Vmo Vw¶mda d
¶mµH$y ~À¶m d§eOmda Amncr nyU© H¥$nm H$arc Á¶mà‘mUo ˶mZo VwPo nydO© -
B~«mhr‘ d BghmµH$ ¶m§À¶mda Amncr nyU© H¥$nm Ho$cocr Amho. {Z:g§Xho VwPm
nmcZH$Vm© gd© H$mhr OmUUmam Amho, ~w{Õ‘mZ Amho.'
7
Iao nmhVm, ¶yg’w $ Am{U ˶mÀ¶m ^mdm§À¶m KQ>ZVo {dMmaUmè¶m§gmR>r
300 Hw$amU
8
g§Xeo Agcoë¶m IwUm AmhoV. (¶yg’w $Mo) ^mD$ EH$‘oH$m§Zm åhUy cmJco,
"¶yg’w $ Am{U ˶mMm ^mD$ (~|Om‘rZ) hoM Am‘À¶m {n˶mg Am‘À¶mnojm
A{YH$ {චAmhoV; Oar Amåhr EH$ ‘moR>m g‘yh Agcmo Var (Vo XmoKMo
˶m§Zm OmñV {චAmhoV). {ZpíMVM (¶m ~m~VrV) Am‘Mo dS>rc CKS>-
CKS> MyH$ H$arV AmhoV.' 9 (˶m§À¶mn¡H$s EH$ OU åhUmcm) ¶yg’w $cm
g§ndyZ Q>mH$m qH$dm ˶mcm XÿaÀ¶m EImÚm {R>H$mUr (ZoD$Z) ’o$Hy$Z Úm.
åhUOo (˶mZ§Va) {n˶mMo cj ’$º$ Vw‘À¶mH$S>Mo amhrc. EH$Xm ho H$m‘
CaHy$Z (VgoM ˶m~Ôc níMmÎmmn 춺$ H$ê$Z) Vwåhr gXmMmar cmoH$m§à‘mUo
OrdZ OJm. 10 ˶m§À¶mn¡H$s Xþgè¶m EH$mZo åhQ>c,o "ZH$m, ¶yg’w $Mr h˶m
H$ê$ ZH$m. nU Oa Vwåhr H$mhr H$aʶmMo R>a{dcocMo Agoc Va ˶mcm
EImÚm (Imoc) H$moaS>çm {d{harÀ`m Vimer ’o$Hy$Z Úm, åhUOo EImXm
OdiyZ OmUmam àdmem§Mm OWm ˶mcm ~mhoa H$mTy>Z (gmo~V) ZoBc © .'
11
(¶mda Vo gh‘V Pmco, Z§Va EHo$ {Xder) Vo Amnë¶m d{S>cmg
åhUmco, "ho Am‘À¶m {n˶m, ¶yg’w $À¶m ~m~VrV Vy Am‘À¶mda {dídmg H$m
R>do V Zmhrg? Amåhr Va Ho$di ˶mMo (‘ZmnmgyZ) {hVqMVH$ AmhmoV.
(Ago AgVmZmhr Vy Ago H$m H$aVmog?) 12 CÚm ˶mcm Am‘À¶m~amo~a
nmR>dZy Xo, åhUOo Vmo (amZmVrc ’$io dJ¡a)o ImB©c, (Oam) a‘oc, Ioic o .
(˶mÀ¶m~m~VrV Vy AJXr {ZpíM¨V amhm) Amåhr ˶mMm Mm§Jë¶màH$mao gm§^mi
H$ê$.' 13 (¶mµH$y ~Zo) CÎma {Xco, "Vwåhr ˶mg (Amnë¶m~amo~a) KoD$Z
OmʶmÀ¶m ({dMmamZoM) ‘cm Xþ:I hmoV.o Am{U ‘cm (¶m Jmoï>rMohr) ^¶
dmQ>V,o (Ago hmoD$ Z¶o) H$s, Vw‘Mo ˶mÀ¶mH$S>o cj ZgVmZm, EImXm
cm§S>Jm ˶mcm ImD$Z Q>mHo$c.' 14 (˶mda) ˶m§Zr åhQ>c,o "Amåhr EdT>m
‘moR>m g‘yh AgVmZmhr Oa IamoIa cm§S>½¶mZo ˶mcm ImD$Z Q>mH$co Va
Amåhr AJXrM {ZH$m‘r R>ê$!'
gyah-12. ¶yg’µw $ 301
15
AemàH$mao Ooìhm Vo ¶yg’w $cm gmo~V KoD$Z Joc.o Am{U ˶m§Zr Agm
{ZíM¶ Ho$cocm hmoVm H$s, ˶mcm EH$m (Imoc) H$moaS>çm {d{harÀ`m Vimer
Q>mH$m¶Mo. (AemàH$mao ˶m§Zr Amncr Xþï> ¶moOZm nma nmS>cr) Voìhm Amåhr
¶yg’w $cm {Xì¶ àH$Q>ZmÛmao ho H$i{dco H$s, ({dídmg R>do , EH$ {Xdg Agm
¶oBc
© ) Ooìhm Vy ˶m§Zm ˶m§À¶m ¶m H¥$˶mMr OmUrd H$ê$Z Xoerc, nU Vo Vwcm
AmoiIUma XoIrc ZmhrV. 16 Am{U Vo g§Ü¶mH$mir Amnë¶m {n˶mH$S>o aS>V-
aS>V Amco (AWm©VM aS>ʶmMo ZmQ>H$ H$aV). 17 (Am{U) åhUmco, "ho
Am‘À¶m {n˶m! Amåhr ¶yg’w $cm Am‘À¶m gm‘mZmOdi gmoS>y Z EH$‘oH$m§er
YmdʶmMr ñnYm© H$arV hmoVmo. VoìhmM (Zo‘H$s hr XþXd£ r KQ>Zm KS>cr H$s,)
cm§S>½¶mZo ¶oD$Z ˶mg ImD$Z Q>mH$co. (Amåhmcm ‘mhrV Amho) Vwåhr Am‘À¶mda
{dídmg R>do UmaM Zmhr, ‘J Amåhr {H$VrH$m Iao åhUV Zmhr.' 18 ˶m§Zr
¶yg’w $À¶m eQ>d© a ImoQ>Zo mQ>o aº$hr cmdyZ AmUco hmoV.o (˶mda ¶mµH$y ~Zo)
CX²Jmaco, "Zmhr! Ago Zmhr! Va Vw‘À¶m ‘ZmZo ¶m (^¶mZH$) H$Q>mÀ¶m
KQ>Zc o m Vw‘À¶mgmR>r EH$m N>mQo >çmem KQ>ZMo o ñdê$n {Xcoco Amho. nU (‘r Va
hoM ‘mZVmo H$s, à{VHy$c n[apñWVrV) g§¶‘nydH© $ dV©Z H$aUo, hoM (A„mhÀ¶m
ZOaoV) Mm§Jco (H¥$˶) Amho. Vwåhr Oo H$mhr gm§JV AmhmV ˶m~m~VrV AmVm
Ho$di A„mhH$S>Mo ‘XVrMr ¶mMZm H$aVmo.'
19
Am{U {VH$S>o EH$ (àdmem§Mm) H$m{’$cm Amcm Am{U ˶m§Zr Amnë¶m
nmU³¶mcm nmUr AmUʶmgmR>r {VWo nmR>dco. ˶m nmU³¶mZo nmUr H$mT>m¶Mo
^m§S>o {d{harV gmoS>c.o VmoM, Vmo åhUmcm, "Ahmo! {H$Vr ew^ Jmoï>! ¶oWo Va EH$
(XoIUm) ‘wcJm Amho.' (˶m H$m{në¶m dmë¶m§Zr) ˶m ‘wcmcm ì¶mnmamMr
dñVy Agë¶mà‘mUo ñdV:H$S>o (gwa{jV) R>do Zy KoVco. Vo Oo H$mhr H$arV
hmoV,o ˶mMr A„mhcm nyU© OmUrd hmoVr. 20 Z§Va ˶m§Zr ˶mg AJXr jw„H$
{H$‘VrV (åhUOoM) H$mhr Mm§XrÀ¶m {Xah‘À¶m ‘mo~Xë¶mV {dHy$Z Q>mH$co.
302 Hw$amU
˶m§Zm ˶mÀ¶mnmgyZ H$moUVmhr cm^ {‘idʶmV ñdmañ¶ ZìhVo.
21
Am{U B{OáÀ¶m Á¶m ‘mUgmZo ˶mg {dH$V KoVco hmoV,o Vmo Amnë¶m
nËZrcm åhUmcm, "hm (Am‘À¶m~amo~a) gÝ‘mZmZo amhrc ¶mMr H$miOr Ko,
AmnU Aer Amem H$ê$ ¶m H$s, Vmo Amnë¶mgmR>r cm^Xm¶r {gÕ hmoBc © .
qH$dm AmnU (nwT>)o ˶mcm Amncm nwÌ åhUyZhr ñdrH$mê$ eH$Vmo.' AemàH$mao
Amåhr ¶yg’w $Mo nm¶ ˶m ^y‘rda pñWamdco. Am{U (Amåhr ho ¶mgmR>r Ho$co
H$s), Amåhr ˶mg KQ>Zm§Mo AmVrc g˶ OmUʶmg {eH$dmdo. A„mh Amnco
ܶo¶ VS>rg ZoʶmÀ¶m ~m~VrV Zoh‘r à^wËdemcr Amho, nU AZoH$m§Zm ¶mMr
OmU Zmhr. 22 Am{U Ooìhm Vmo (‘ZmZo) n[an¹$ Pmcm, Voìhm Amåhr ˶mg
{ZU©¶ eº$s d kmZ àXmZ Ho$co. Am{U Amåhr Mm§Jco H$m¶© H$aUmè¶m§Zm
AgmM ‘mo~Xcm XoV AgVmo.
23
Am{U (nwT>o Ago KS>co H$s), Á¶m órÀ¶m KamV Vmo amhV hmoVm, {VZo
˶mg Hw$H$‘m©g àd¥Îm H$aʶmMm {dMma Ho$cm Am{U EHo$ {Xder Xma ~§X H$ê$Z
åhUmcr, "¶o ‘m¶mOdi.' ˶mda ˶mZo åhQ>c,o "A„mh ‘mPo (˶mnmgyZ)
ajU H$amo! (Á¶mgmR>r Vy ‘cm ~mocmdrV Amhog). Vmo (VwPm nVr) ‘mPm
‘mcH$ Amho, ˶mZo ‘cm BWo (¶m KamV) Mm§Jë¶màH$mao R>do coco Amho (‘r
˶mMm {dídmgKmV H$ê$ eH$V Zmhr). H$maU A˶mMmar H¥$˶o H$aUmao
H$Yrhr g’$c hmoV ZmhrV.' 24 Am{U {VZo Va ¶m Jmoï>rMm {ZíM¶ Ho$cocmM
hmoVm. Am{U Vmo XoIrc (åhUOo ¶yg’w $hr) {VÀ`mH$So> gagmdcm AgVm, Oa
˶mZo Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m g˶mMo ñnï> à‘mU nm{hco ZgVo. Amåhr ho
¶mgmR>r Ho$co H$s, XþîH$‘© d {Zc©‚mVm Ë`mÀ`mnmgyZ Xÿa R>do mdr. IamoIa Vmo
Am‘À¶m {ZdS>H$ ^º$m§nH¡ $s (EH$) hmoVm.
25
‘J Vo XmoKho r XadmOmH$S>o Ymdco. Voìhm {VZo ¶yg’w $Mm eQ>© (nH$S>cm
d) ‘mJÀ¶m ~mOyZo ’$mSy>Z Q>mH$cm. (nmhVm Va H$m¶,) {VMm nVr Xmamda C^m
gyah-12. ¶yg’µw $ 303

hmoVm. Vr (~XMcZ, T>mJ| r) ór åhUmcr, "Omo Vw¶m nËZrer AZo{¡ VH$ H$‘©
H$aʶmMr BÀN>m ~miJVmo ˶mMr {ejm ¶m{edm¶ AmUIr H$moUVr Agm¶cm
hdr H$s, EH$Va ˶mg H¡$XoV Q>mHy$Z {Xco Omdo qH$dm ˶mg (H$R>mao ) Xþ:IXm¶r
{ejm Ho$cr Omdr?' 26 ¶yg’w $Zo åhQ>c,o "{VZoM (ñdV:) ‘cm AZ¡{VH$
H¥$˶mgmR>r àd¥Îm H$aʶmMm à¶ËZ Ho$cm.' Voìhm {VÀ¶mM Hw$Qw>~§ mVrc EH$m
춺$sZo Ago gyMH$ dº$ì¶ Ho$co, "Oa ˶mMm eQ>© nwT>À¶m ~mOyZo ’$mQ>cm
Agoc Va (ho g‘Omdo H$s), Vr Iao ~mocV Amho d Vmo ImoQ>o ~mocV Amho. 27
nU Oa ˶mMm eQ>© ‘mJÀ¶m ~mOyZo ’$mQ>cm Agoc Va (ho g‘Omdo H$s), ór
ImoQ>o ~mocV Amho d Vmo g˶ ~mocV Amho.' 28 Ooìhm ({VÀ¶m nVrZo) nm{hco
H$s, ˶mMm eQ>© ‘mJÀ¶m ~mOyZo ’$mQ>cc o m Amho, (Vo nmhÿZ) Vmo åhUmcm, "ho
Va Vwåhm {ó`m§Mo H$mañWmZ Amho (åhUOo Vwåhm {ó¶m§À¶m XwJU©w m§M,o ho EH$
CXmhaU hmo¶). IamoIa Vw‘Mr H$mañWmZ§ (’$ma) ‘moR>r AgVmV. 29 (‘J Vmo
¶yg’w $cm åhUmcm), "¶yg’w $, ¶mH$S>o Xþcj© H$a, (Am{U Vy ho ór¶o!) Amnë¶m
AnamYm~Ôc j‘m ‘mJ, H$maU MyH$ IamoIa VwPrM Amho.'
30
AmVm ehamVrc {ó¶m§Xaå¶mZ (AmngmV ¶m {df¶mda) MMm© gwê$
Pmcr, "C‘amdmMr ~m¶H$mo Amnë¶m Vê$U Jwcm‘mg (ñdV:H$S>)o AmH${f©V
H$aʶmÀ¶m ‘mJo cmJcr Amho, ˶mÀ¶mgmR>r Vr ào‘mV Am§Yir Pmcr Amho.
Amåhr nmhVmo AmhmoV H$s, Vr Va CKS>nUo dm‘‘mJm©cm cmJcr Amho.' 31 Z§Va
Ooìhm {Vcm (BVa {ó¶m Amncr) Hw$Moï>m H$arV Agë¶mMo H$imco, Voìhm
{VZo (˶m {ó`m§Zm) (Amnë¶m ¶oWo ¶oʶmgmR>r) ~mocmdUo nmR>{dco. Am{U
˶m§À¶mgmR>r EH$m ‘oOdmZrMr V¶mar Ho$cr. ‘J (’$i dJ¡ao H$mnyZ ImʶmgmR>r)
à˶oH$mÀ¶m hmVmV EH$-EH$ gwar {Xcr. Voìhm Vr ¶yg’w $cm åhUmcr, "¶m§À¶mg‘moa
¶o'. Am{U Ooìhm (˶m {ó¶m§Zr) ˶mg nm{hco, Voìhm (˶mMo XoIUo ì¶{º$‘Îd
nmhÿZ) ˶m AmíM¶m©Zo (BV³¶m) X§J Pmë¶m H$s, ˶m§Zr (’$i H$mnVm-
304 Hw$amU
H$mnVm) Amncr ~moQ>o H$mnyZ KoVcr. ˶m åhUmë¶m, "A„mh Am‘Mo ajU
H$amo! hm H$moUr gmYmaU ‘mUyg Zìho, hm Va EH$ Wmoa ñdJ©XVÿ dmQ>Vmo.' 32 Vr
åhUmcr, "hmM Amho Vmo, Á¶mÀ¶m~m~VrV Vwåhr ({ó¶m) ‘mPr qZXm H$arV
hmo˶m. hmo¶ ‘r ˶mcm Amnë¶mH$S>o AmH¥$ï> H$aʶmMm à¶ËZ Ho$cm hmoVm, nU
Vmo ñdV:cm ˶mnmgyZ dmMdrV am{hcm. AmVm Oa ˶mZo, ‘r Ogo gm§JV Amho
Vgo Ho$co Zmhr Va Vmo {ZpíMVnUo H¡$XImݶmV OmD$Z nS>c o , Am{U An‘m{ZV
Ho$cm OmB©c. 33 ¶yg’w $Zo (A„mhH$S>o àmW©Zm Ho$cr,) åhUmcm, "ho ‘m¶m
ñdm‘r! Á¶m Jmoï>rH$S>o ˶m ‘cm ~mocmdrV AmhoV ˶m Jmoï>rnojm ‘cm VwéJ§ mV
amhUoM A{YH$ AmdS>c o . Vy ‘m¶mda ˶m§À¶m ‘mo{hZr KmcʶmÀ¶m H$mañWmZm§Zm
Xÿa gmaco Zmhrg Va ‘r ˶m§À¶m ‘mo{hZrcm ~ir nSy> eH$Vmo. (n[aUm‘V:)
‘mPm g‘mdoe ZmXmZ cmoH$m§V hmoBc © .' 34 Voìhm ˶mÀ¶m ñdm‘rZo ˶mMr àmW©Zm
EoH$cr Am{U ˶m ({ó`m§À`m) ^wai KmbUmè¶m§ ¶moOZm§nmgyZ ˶mcm ‘wº$
Ho$co. IamoIa, Vmo gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho.
35
‘J (Vmo C‘amd Am{U VoWrc BVa cmoH$m§Zr ¶yg’w $À¶m {ZîH$c§H$VoM)o
gd© à‘mU nm{hë¶mZ§Va XoIrc, Vo (gd©) ¶mdaM gh‘V Pmco H$s, H$mhr
H$mimgmR>r ¶mcm VwéJ§ dmgmVM R>do Zy Úmdo (åhUOo Vmo ¶m {ó`m§À`m ZOaonmgyZ
Xÿa amhrc). 36 ˶mÀ¶m~amo~aM ˶m H$mamJ¥hmV Aݶ XmoZ VéUhr XmIc
Pmco. (EHo$ {Xder) ˶m§À¶mVrc EH$ OU åhUmcm, "‘r EH$ ñdßZ nm{hco
(˶mV nmhVmo Va H$m¶ H$s), ‘r (Ðmjm§nmgyZ) Xmê$ {niyZ H$mT>V Amho' Am{U
Xþgam åhUmcm, "‘r ñdßZmV Ago nm{hco H$s, ‘r ‘m¶m S>m³o ¶mda R>do Zy
^mH$ar KoD$Z OmV Amho Am{U njr ˶mVyZ ImV AmhoV.' (˶m XmoKm§Zr
¶yg’w $cm {dZdUr Ho$cr) H$s, Amåhmcm ˶m§Mm AW© g‘OmdyZ gm§Jm, H$maU
Amåhr nmhV AmhmoV H$s, Vwåhr EH$ gXmMmar 춺$s AmhmV.
37
¶yg’w $Zo åhQ>c,o "¶oWo (XaamoO) Vwåhmcm Oo ^moOZ {Xco OmVo, Vo
gyah-12. ¶yg’µw $ 305

¶oʶmnyduM ‘r Vwåhmcm ˶m (ñdßZm§Mm) AW© gm§JZy Q>mHo$Z. ho ˶m kmZm§nH¡ $s


hmo¶ Oo ‘m¶m nmcZH$˶m©Zo ‘cm {eH$dco Amho. ‘r ˶m cmoH$m§Mm Y‘© gmoS>y Z
{Xcocm Amho, Oo A„mhda {dídmg R>do V ZmhrV Am{U Vo ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmdahr
{dídmg R>do V ZmhrV. 38 Am{U ‘r Va ‘mPo dmS>dS>rc B~«mhr‘ d BghmµH$
Am{U ¶mµH$y ~ ¶m§À¶m Y‘m©Mm Adc§~ Ho$cocm Amho. Am‘À¶mgmR>r ho (‘wirM)
C{MV Zmhr H$s, Amåhr (BVam§Zm) A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ Úmdo. (A„mhMo
ho ‘mJ©Xe©Z) Am‘À¶mda Am{U ‘Zwî¶OmVrda A„mhMr H¥$nm Amho. nU
~hþg»§ ¶ cmoH$ H¥$Vk ZmhrVM. 39 H$mamJ¥hmVrc ‘m¶m {‘Ìm§Zmo! (H$moUVr
lÕm ~wÕrcm OmñV nQ>Umar Amho) AZoH$ doJdoJù¶m Cnmñ¶m§da lÕm R>do Uo
Mm§Jco H$s, EH$ gd©e{º$‘mZ A„mhda lÕm R>do Uo Mm§Jco? (Vmo gd©e{º$‘mZ
Á¶mÀ¶m {Z¶§ÌUmV Vo gd© Amho, Oo ApñVËdmV Amho). 40 EH$m (gd©e{º$‘mZ)
A„mh{edm¶ Á¶m§Mrhr Vwåhr CnmgZm H$aVm, Vo Aݶ H$mhr ZgyZ Vwåhr Am{U
Vw‘À¶m dmS>d{S>cm§Zr aMcocr Ho$di (H$mën{ZH$) Zmdo AmhoV. ˶mg§~Y§ mZo
A„mhZo H$moUVohr à‘mU nmR>dcoco Zmhr. (MyH$ H$m¶ Am{U ~amo~a H$m¶?) ho
R>adʶmMm A{YH$ma Ho$di A„mhMmM Amho. ˶mZo Vwåhmcm Agm AmXoe
{Xcocm Amho H$s, ˶mÀ¶m{edm¶ H$moUmMrM CnmgZm H$ê$ ZH$m.(Zoh‘rgmR>r)
hrM EH$‘od g˶ lÕm Amho. nU ~hþg»§ ¶ cmoH$ ho OmUV ZmhrV.
41
H$mamJ¥hmVrc ‘m¶m {‘Ìm§Zmo! (Vw‘À¶m ñdßZm§Mm AW© hm Amho H$s,)
Vw‘À¶mn¡H$s Á¶mZo (ñdßZmV ñdV:cm Xmê$ {niVmZm nm{hco Vmo) Amnë¶m
Yݶmg (åhUOo amOmcm nwÝhm) ‘ÚnmZ H$adrc. nU Xþgam gwimda MT>dcm
OmB©c d Á¶m‘wio njr ˶m§À¶m S>m³o ¶mMo ‘m§g ImVrc. Á¶m Jmoï>rÀ¶m g§~Y§ mV
Vwåhr {dMmarV hmoVm, ˶mMm {ZU©¶ (A„mhH$Sy>Z AmYrM) Pmcocm Amho.' 42
‘J ¶yg’w $ ˶m (H¡$Úmcm) åhUmcm Á¶mMr gwQ>H$m hmoUma, Ago ˶mcm dmQ>co
hmoV,o "(Ooìhm Vy gwQ>y Z Omerc) Voìhm Vw¶m YݶmH$S>o (åhUOo amOmH$S>)o ‘mPm
306 Hw$amU
C„oI H$a.' nU g¡VmZmZo (˶m gwQ>y Z Jocëo ¶m ‘mUgmcm) ˶mÀ¶m Yݶmg‘moa
(¶yg’w $Mm) C„oI H$aʶmMm {dga nmS>cm. ˶m‘wio (¶yg’w $cm) (AmUIr)
H$mhr df© H$mamJ¥hmVM amhmdo cmJco.
43
Am{U (EHo$ {Xder) amOm (Amnë¶m Xa~mè¶m§Zm) åhUmcm, "‘r EH$
ñdßZ nm{hco (ñdßZmV nmhVmo Va H$m¶?) gmV Yï>nïw > JmB© AmhoV. Á¶m§Zm
gmV Xþ~ù¶m JmB© ImV AmhoV. (VgoM Xþgar Jmoï> ‘r nm{hcr) YmݶmMr gmV
{hadr H$Ugo AmhoV Am{U gmV gwH$cocr H$Ugo AmhoV.' ho Xa~mar cmoH$m§Zmo!
Vwåhmcm ñdßZm§Mr AW© {ZînÎmr H$aVm ¶oV Agoc Va ‘cm ‘m¶m ñdßZm§Mm
AW© g‘OmdyZ gm§Jm. 44 (˶mda) ˶m§Zr CÎma {Xco, "hr Va Jm|YiyZ
Q>mH$Umar ñdßZo AmhoV, Am{U Aem ñdßZm§Mm Iam AW© Amåhr cmdy eH$V
Zmhr.' 45 ˶m XmoZ H¡$Úm§nH¡ $s Á¶mMr gwQ>H$m Pmcr hmoVr, ˶mcm EH$m XrK©
H$mcmdYrZ§Va (AMmZH$ ¶yg’w $Mr) AmR>dU Amcr. Vmo åhUmcm, "‘r Vwåhmcm
¶m ñdßZmMm Iam AW© gm§Jy eH$Vmo, nU ˶mgmR>r ’$º$ ‘cm (VwéJ§ mV
¶yg’w $H$S>)o OmʶmMr nadmZJr X²¶m.'
46
(Am{U Vmo ¶yg’w $cm ^oQ>ʶmgmR>r VwéJ§ mV Amcm Am{U åhUmcm) ho
¶yg’w $! ho g˶{Zð> ‘mUgm! ‘cm ¶m ñdßZm§Mm AW© g‘OmdyZ gm§J H$s, gmV
Yï>nïw > JmBªZm gmV Xþ~ù¶m JmB© ImV AmhoV Am{U YmݶmMr gmV {hadr H$Ugo
AmhoV d Xþgar gmV gwH$cocr AmhoV, ¶mdê$Z H$m¶ AW© A{^àoV Amho.
åhUOo ‘r naV OmD$Z (VwPo ñnï>rH$aU) (Xa~mamVrc) cmoH$m§Zm gm§JZo ,
åhUOo ˶m§Zm H$ioc (H$s Vy H$gm ‘mUyg Amhog)! 47 (˶mda ¶yg’w $Zo) CÎma
{Xco, "(˶m ñdßZm§Mm AW© Agm Amho,) Vwåhr (cmoH$) gVV gmV dfmªn¶ªV
Zoh‘rà‘mUo eoVr H$amc, ¶m AdYrV Vwåhr Or {nHo$ H$mnmc (˶mVrc gd©
Ymݶ) ˶m§À¶m H$Ugm§VM amhÿ Úm, nU ’$º$ Oo Vwåhmcm ImʶmgmR>r cmJoc
({VVHo$M H$Ugm§VZy Ymݶ H$mTy>Z ¿¶m). 48 ‘J (^a^amQ>rÀ¶m ˶m gmV
307
gyah-12. ¶yg’µw $
dfm©ZV§ a) ^¶§H$a XþîH$mimMr Aer gmV df} ¶oVrc H$s, Oo H$mhr Vwåhr Jmoim
H$ê$Z R>do coco Agoc, Vo gd© (åhUOo Vmo gd© AÞgmR>m) g§nZy OmB©c, nU
’$º$ VoM WmoS>go o Ymݶ Caoc Oo ({~¶mʶmÀ¶m CÔoemZo) Vwåhr OVZ H$ê$Z
R>do co Agmc. 49 ‘J ˶mZ§Va EH$ df© Ago ¶oBc © H$s, Á¶mV ^anya
(cm^Xm¶r) nO©Ý¶d¥ï>r hmoBc © . Voìhm naV cmoH$ (AmYrà‘mUo) ‘Ú (d Voc)
JmiVrc.
50
‘J (Ooìhm ¶yg’w $Zo gm§{JVcocm ñdßZm§Mm AW© amOmcm H$i{dʶmV
Amcm Voìhm) amOm åhUmcm, "˶mcm ‘m¶mH$S>o KoD$Z ¶m' Va Ooìhm (amOmMm)
XÿV (¶yg’w $cm amOmH$S>o ZoʶmgmR>r) ¶yg’w $nmer nmohmoMcm. Voìhm ¶yg’w $ ˶mbm
åhUmcm, "Vy Vw¶m YݶmH$S>o naV Om Am{U ˶mcm gm§J H$s, Á¶m {ó`m§Zr
(‘cm nmhÿZ) ñdV:Mo hmV H$mnyZ KoVco hmoVo (˶m§À¶m~ÔcMo g˶ AmYr
g‘moa AmUmdo). ‘m¶m nmcZH$˶m©cm {ZpíMVM ˶m§À¶m H$mañWmZm§Mr nyU©
OmUrd Amho.' 51 (‘J amOmZo ˶m {ó`m§Zm Xa~mamV ~mocmdyZ) {dMmaco,
"˶m KQ>ZMo r H$m¶ h{H$JV Amho, Á¶mV Vwåhr ¶yg’w $cm ‘mo{hV H$aʶmMm
à¶ËZ Ho$cm hmoVmV?' ˶m {ó¶m åhUmë¶m, "A„mh Am‘Mo ajU H$amo! (g˶
ho Amho H$s), Amåhmcm ˶mÀ¶m A§Jr dmB©Q> Aer H$moUVrhr Jmoï> AmT>icr
Zmhr.' (˶m) C‘amdmMr ~m¶H$mo åhUmcr, "AmVm Ooìhm g˶ àH$memV
AmcocMo Amho! (Va ‘r Iao Vo gm§JZy Q>mH$Vo) ‘rM ˶mcm ‘m¶mH$S>o AmH¥$ï>
H$aʶmMm à¶ËZ Ho$cm hmoVm. (nU ˶mZo ñdV:cm ˶m AZ¡{VH$ H$‘m©nmgyZ
dmM{dco!) IamoIa Vmo EH$ àm‘m{UH$ ‘mUyg Amho.'
52
(amOmÀ¶m Xa~mamV Pmcoë¶m ¶m Mm¡H$er~Ôc Ooìhm ¶yg’w $cm H$imco,
Voìhm Vmo åhUmcm), "‘r (Mm¡H$er H$aʶmMr ‘mJUr Ho$di ¶mgmR>r Ho$cr
hmoVr) H$s, ‘m¶m Yݶmg‘moa ho ñnï> ìhmdo H$s, ˶mÀ¶m J¡ahOoarV ‘r ˶mMm
{dídmgKmV Ho$cocm Zmhr. H$maU A„mh {dídmgKmV H$aUmè¶m§Mo H$mañWmZ
308 Hw$amU
53
H$Yrhr ¶eñdr hmoD$ XoV Zmhr. ‘r ‘m¶m ‘Zmcm (nyUn© Uo) {ZXm}f R>adrV
Zmhr. (gmYmaUnUo) ‘ZmMm H$c Va dmB©Q> Jmoï>tH$S>Mo AgVmo, nU ’$º$ (Vr
춺$s dmB©Q> H¥$˶ H$aʶmnmgyZ dmMy eHo$c) {OÀ¶mda A„mhMr H¥$nm hmoBc © .
{Z:g§Xho , ‘mPm {dYmVm ’$ma j‘merc d H¥$nmiy Amho.'
54
‘J amOm åhUmcm, "˶mcm ‘m¶mH$S>o KoD$Z ¶m, åhUOo ‘r ˶mÀ¶mH$Sy>Z
‘mPr {deof godm H$adyZ KoBZ© ,' ‘J Ooìhm amOmMo ¶yg’w $er ~mocUo Pmco,
(Voìhm amOmcm ¶yg’w $À¶m ¶mo½¶VoMr OmUrd Pmcr) Vmo åhUmcm, "AmOnmgyZ
Vw¶mgmR>r Am‘À¶mH$S>o gÝ‘mZmMo ñWmZ Agoc, Am{U Vy Am‘Mm (Img)
{dídmgy nXm{YH$mar Agerc.' 55 (˶mda) ¶yg’w $Zo åhQ>b,o "(Va ‘J)
XoemÀ¶m I{Oݶmda ‘mPr Zo‘UyH$ H$ê$Z Q>mH$m, H$maU ‘r I{OݶmMm gm§^mi
Mm§Jë¶màH$mao H$ê$ eH$Vmo Am{U ‘cm (˶mMo ~è¶mn¡H$s) kmZ Amho.' 56
AemàH$mao Amåhr ¶yg’w $cm (B{Oá ¶m) Xoem‘ܶo gÎmm{YH$mamgh ñWm{nV
Ho$co, Vmo VoWo BÀN>rc ˶m {R>H$mUr amhÿ eH$V hmoVm. (AemàH$mao) Amåhr
BpÀN>Vmo ˶mda Am‘Mr H¥$nm H$aV AgVmo. Amåhr Mm§Jcr H¥$˶o H$aUmè¶m
cmoH$m§Mm ‘mo~Xcm H$Yrhr ì¶W© OmD$ XoV Zmhr. 57 ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmVrc
‘mo~Xcm Va ˶m cmoH$m§H$[aVm (¶m OJmVrc ‘mo~Xë¶mnojm) {H$VrVar nQ>rZo
Mm§Jcm Amho, Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U Zoh‘r A„mhMr OmU R>do Zy
(OrdZ ì¶VrV Ho$co).
58
Am{U (H$mhr dfm©Z§Va) ¶ygw’$Mo (gmdÌ) ^mD$ (Ymݶ IaoXr
H$aʶmgmR>r) B{Oábm Amco Am{U ¶yg’w $g‘moa Vo hOa Pmco. ¶yg’w $Zo ˶m§Zm
(nmhVmjUr) AmoiIco, nU ˶m§Zr ¶yg’w $cm AmoiIco Zmhr. 59 ‘J Ooìhm
˶mZo ˶m§Zm (Ymݶ dJ¡a)o XoʶmMo H$m¶© AmQ>mno co Voìhm ˶m§Zm åhUmcm,
"(nwT>À¶m doigo Vwåhr BWo ¶mc Va) Amnë¶m gmdÌ ^mdmcm XoIrc ~amo~a
KoD$Z ‘m¶mH$S>o ¶m, Vwåhr nmhV Zmhr H$m H$s, ‘r ‘mn nwano ay ^ê$Z XoVmo,
309
gyah-12. ¶yg’µw $
VgoM ‘r CÎm‘ nmhþUMma H$aUmamXoIrc Amho.
60
nU Oa Vwåhr ˶m (gmdÌ ^mdmg) ‘m¶mH$S>o KoD$Z Amcm ZmhrV Va
Vwåhmcm ‘m¶mH$Sy>Z ‘wirM Ymݶ {‘iUma Zmhr. (˶mcm Oa Vwåhr AmUUma
Zgmc) Va ‘m¶mH$S>o (nwÝhm) ¶oD$hr ZH$m.'
61
(˶mda) ˶m§Zr CÎma {Xco H$s, "Amåhr ˶mcm Am‘À¶m~amo~a
nmR>{dʶmgmR>r, ˶mÀ¶m {n˶mg amOr H$aʶmMm (nyU)© à¶ËZ H$ê$. Am{U
Amåhr ho H$m‘ Adí¶ H$ê$.'
62
Am{U (¶yg’w $Zo) Amnë¶m godH$m§Zm åhQ>c,o "(YmݶmgmR>r) ˶m§Zr
{Xcoco ‘yë`, ˶m§À¶m gm‘mZmV R>do Zy Úm.' H$maU Ooìhm Vo Amnë¶m Kar
naVVrc, VoìhmM ˶m§Zm H$imdo (H$s ˶m§Mo n¡go XoIrc naV XoD$Z Q>mH$ʶmV
Amco AmhoV). (hm Am¡Xm¶m©Mm ì¶dhma nmhÿZ) H$Xm{MV Vo nwÝhm ¶oVrc. 63
Am{U Ooìhm Vo Amnë¶m {n˶mH$S>o naV Amco, Voìhm (Amnë¶m {n˶mg)
åhUmco, "ho Am‘À¶m {n˶m! (¶mnwT>)o Amåhmcm Ymݶ Xoʶmg ZH$ma XoʶmV
Amcocm Amho (Omon¶ªV Amåhr Am‘À¶m~amo~a Am‘Mm ^mD$ ~|Om‘rZ cm ZoV
Zmhr). Va (Vy) Am‘À¶m~amo~a Am‘À¶m ^mdmcm nmR>d, åhUOo Amåhr (¶mnwT>ho r)
Ymݶ AmUy eHy$. VgoM Amåhr ˶mMm Mm§Jë¶màH$mao gm§^mi H$ê$.' 64
(˶mda) (n¡J~§ a ¶mµH$y ~Zo) åhQ>b,o "‘r ¶mÀ¶m~m~VrVhr Vw‘À¶mda ˶mMà‘mUo
{dídmg H$ê$ H$s H$m¶, Á¶mà‘mUo ¶mÀ¶m ^mdmÀ¶m ~m~VrV ¶m AmYr, ‘r
Vw‘À¶mda {dídmg Ho$cm hmoVm? nU (‘r Va hoM ‘mZVm H$s,) A„mh gdm}Îm‘
gm§^mi H$aUmam Amho. (d VmoM Amho) gdm©{YH$ H¥$nm H$aUmam.'
65
Z§Va Ooìhm ˶m§Zr Amnco gm‘mZ gmoS>c,o Voìhm ˶m§Zm Ago AmT>ico
H$s, ˶m§Zr (YmݶmgmR>r {Xcoc)o ‘yë`hr naV H$aʶmV Amcoco Amho. (ho
nmhÿZ) Vo (Amnë¶m {n˶mg) åhUmco, "ho Am‘À¶m {n˶m! ¶mnojm AmUIr
Amåhmcm H$m¶ hdo? Am‘Mo YZXoIrc Amåhmcm naV H$aʶmV Amcoco Amho.
310 Hw$amU
Amåhr nwÝhm (Adí¶) OmD$, Am{U Amnë¶m Hw$Qw>~§ r¶mgmR>r {eYmgm‘J«r KoD$Z
¶oD$. (nU ho {n˶m! ho VoìhmM e³¶ Amho Ooìhm Vy Am‘À¶m~amo~a ~|Om‘rZcm
nmR>derc). (Amåhr Vwcm ImÌrnydH© $ gm§JV AmhmoV H$s,) Amåhr Amnë¶m
^mdmMm H$miOrnydH© $ gm§^mi H$ê$ Am{U Amåhmcm EH$m C§Q>mÀ¶m (~moOmMo)
Ymݶ OmñV {‘ioc, Vo Amåhr AmUy. (¶m doigo Oo Ymݶ Amåhr AmUco Amho)
Vo ’$ma WmoS>o Amho.' 66 (˶mda ¶mµH$y ~Zo) åhQ>c,o "Omon¶ªV Vwåhr A„mhÀ¶m
ZmdmZo ‘cm Ago n¸o$ dMZ XoV Zmhr H$s, Vwåhr ˶mcm {ZpíMVnUo ‘m¶mH$S>o
naV AmUmc, Vmon¶ªV ‘r ˶mcm Vw‘À¶m~amo~a H$Xm{n nmR>{dUma Zmhr. nU Oa
Vwåhr gd©M OU EImÚm AZno{jV g§H$Q>mcm gm‘moao Omc Va ‘mÌ Jmoï> doJir
Amho.' ‘J Ooìhm ˶m§Zr ˶mg n¸o$ dMZ {Xco, Voìhm ˶mZo åhQ>c,o "Amåhr Oo
H$mhr åhUV AmhmoV, ˶mg A„mh gmjr Amho.'
67
‘J ˶mZo åhQ>c,o "‘m¶m ‘wcm§Zmo, (ehamV) àdoe H$aVmZm (gd© OU
EH$Ì) EH$mM XadmOmZo àdoe H$ê$ ZH$m, Va doJdoJù¶m XadmOm§Zr àdoe
H$am. (nU hr dmñV{dH$Vm Zoh‘r cjmV R>do m, ‘r Vw‘Mm {hVqMVH$ Agcmo
Var) A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r Oo H$mhr (R>a{dcoco Agoc) ˶m~m~VrV ‘r Vw‘Mr
H$moU˶mhr àH$mao ‘XV H$ê$ eH$V Zmhr. (H$m¶ KS>Uma ¶m g§~Y§ mZo) {ZU©¶
Va A„mhMmM AgUma Amho. ‘r Ho$di ˶mÀ¶mdaM {dídmg R>do cocm Amho
Am{U {dídmg R>do Umè¶m§Zr ˶mÀ¶mdaM {dídmg R>do m¶cm hdm.' 68 Am{U
˶m§À¶m {n˶mZo Oer Amkm Ho$cr hmoVr, ˶mMàH$mao Vo (¶yg’w $À¶m ehamV)
(gwa{jV[a˶m) XmIc Pmco. A„mhZo {ZYm©[aV Ho$coë¶m Jmoï>rÀ¶m {déÕ
OmD$Z, Vmo ˶m§Mm (A{O~mV) ~Mmd H$ê$ eH$V ZìhVm. Vr Ho$di ¶mµH$y ~À¶m
‘ZmVcr EH$ BÀN>m hmoVr, Or ˶mZo AemàH$mao ~mocZy XmI{dcr. IamoIa,
Amåhr ˶mcm {Xcoë¶m kmZm‘wiMo Vmo kmZr hmoVm. nU ~hþVHo $ cmoH$m§Zm ¶mMr
OmUrd hmoV Zmhr.
311
gyah-12. ¶yg’µw $
69
Am{U Ooìhm Vo ¶yg’w $nmer nmohmoMco, Voìhm ˶mZo Amnë¶m ^mdmg
Amnë¶mOdi ~mocmdyZ ~g{dco. (Am{U) Vmo ˶mcm åhUmcm, "‘r VwPm ^mD$
¶yg’w $ Amho. åhUyZ Vy (AmVm) Vo Oo H$mhr (MwH$sMo dV©Z) H$arV Amcoco
AmhoV, ˶m~Ôc ì¶{WV hmoD$ ZH$mog.' 70 ‘J Ooìhm ˶mZo ˶m§Zm ˶m§Mr
{eYmgm‘J«r {Xcr, Voìhm ˶mZo (Amncm) nmUr ߶m¶Mm EH$ ߶mcm Amncm
(chmZ ^mD$ ~|Om‘rZÀ¶m) gm‘mZmV R>do Zy {Xcm. Am{U (Ooìhm Vo eha gmoS>y Z
OmV hmoV,o Voìhm AMmZH$nUo) EH$ Xd§S>r XoUmam AmoaS>cm, "(Wm§~m!) ho
H$m{’$codmë¶m§Zmo! Vwåhr cmoH$ Mmoa AmhmV.' 71 (Xd§S>r XoUmè¶mH$S>)o diyZ Vo
åhUmco, "Vw‘Mr H$moUVr dñVy hadcr Amho?' 72 ˶mda (amOdmS>çmVrc
H$‘©Mmè¶m§Zr) CÎma {Xco, "Amåhmcm amOmMm ‘mn gmnS>V Zmhr¶o. Omo H$moUr Vmo
AmUyZ XoBc © , ˶mg (EH$m) C§Q>mda (OodT>o Ymݶ cmXco OmVo) VodT>o Ymݶ
(~jrg åhUyZ) XoʶmV ¶oBc © . ‘r ˶mMr h‘r KoV Amho.' 73 (Vo ^mD$)
åhUmco, "A„mhMr enW! Vwåhmcm Mm§Jco ‘mhrV Amho H$s, Amåhr ¶m XoemV
CnÐd ‘mO{dʶmgmR>r Amcocmo Zmhr AmhmoV. VgoM (¶mnyduhr H$Yr) Amåhr
Mmoar Ho$cocr Zmhr.' 74 (˶mda amOdmS>çmVrc H$‘©Mmar) åhUmco, "Vwåhr
ImoQ>o ~mocV AmhmV, ho {gÕ Pmë¶mg Vwåhmcm H$moUVr {ejm {Xcr Omdr?' 75
(˶m ^mdm§Zr) CÎma {Xco, "˶mMr {ejm hr Agmdr H$s, Á¶mÀ¶m gm‘mZmV
(Vr hadcocr dñVy) gmnS>c o , Va ˶mcm ñdV:cmM ˶mÀ¶m {ejonm¶r (Jwcm‘
~ZdyZ amoIZy ) R>do co Omdo. A˶mMmar> H¥$˶o H$aUmè¶m§Zm Amåhr AemMàH$mao
{ejm H$arV AgVmo.'
76
‘J ˶m§Zm (VnmgmgmR>r ¶yg’w $g‘moa AmUʶmV Amco Am{U Vnmg
H$aUmè¶mZo) ˶mÀ¶m (chmZ) ^mdmÀ¶m AmYr, ˶mÀ¶m (gmdÌ) ^mdm§À¶m
W¡ë¶m§Mm Vnmg gwê$ Ho$cm. ‘J eodQ>r ¶yg’w $À¶m (chmZ) ^mdmÀ¶m W¡crVyZ
Vmo ~mhoa H$mT>cm. AemàH$mao Amåhr ¶yg’w $gmR>r ¶wº$s ¶mo{Ocr. (H$maU)
312 Hw$amU
(B{OáÀ¶m) amOmÀ¶m {Z¶‘mà‘mUo Vmo Amnë¶m ^mdmcm (Amnë¶mnmer) R>do Zy
KoD$ eH$V ZìhVm. nU (˶mMo amoIco OmUo) A„mhcm ‘§Oay hmoVo (åhUyZM
Ago KS>c)o . Amåhr Á`mÀ`mH$[aVm BpÀN>Vmo ˶mg loUrV daMo ñWmZ XoV
AgVmo. Am{U gd© kmZr cmoH$m§da Aem EH$m eº$sMo ({Z¶§ÌU Amho) Or na‘
kmZr Amho. 77 (˶mda) ˶m§Zr åhQ>c,o "Oa ¶mZo Mmoar Ho$cr Agoc Va (¶mV
AmíM¶© dmQ>ʶmgmaIo H$mhr Zmhr) H$maU ¶mnydu ¶mÀ¶m ^mdmZo XoIrc Mmoar
Ho$cr hmoVr.' nU ¶yg’w $Zo (ho EoH$ë¶mZ§Vahr Amnë¶m ‘ZmVrc Jmoï>) Amnë¶m
‘ZmVM R>do cr, Vr ˶m§À¶mg‘moa àH$Q> Ho$cr Zmhr. ˶mZo (ñdV:cm ‘ZmVë¶m
‘ZmV) Ho$di EdT>Mo åhQ>c.o "Vwåhr ñdV:M dmB©Q> cmoH$ AmhmV. Am{U Oo
H$mhr Vwåhr Amamon H$arV AmhmV, ˶mMr h{H$JV A„mhcm Mm§Jë¶màH$mao
R>mD$H$ Amho.' 78 Vo åhUmco, "ho ‘mݶda! ¶mMo {nVm ’$maM d¥Õ Pmcoco
AmhoV, åhUyZ Vwåhr ¶mÀ¶mOmJr Am‘À¶mn¡H$s H$moUmcmhr Vmã¶mV ¿¶m. AmnU
Amåhmcm ’$maM namonH$mar (gËnwéf) {XgVm.' 79 ¶yg’w $Zo CÎma {Xco, "A„mh
(Vgo H$aʶmnmgyZ) Am‘Mo ajU H$amo! Am‘Mr dñVy Á¶mÀ¶mH$S>o gmnS>cr
Amho, ˶mg gmoS>y Z Aݶ H$moUmcmhr Vmã¶mV KoUo (Am‘À¶mgmR>r e³¶ Zmhr).
Vgo Amåhr Ho$ë¶mg (A„mhÀ¶m ZOaoV) A˶mMmar R>ê$.'
80
Ooìhm Vo ˶mÀ¶m (CÎmamZo) {Zame Pmco, Voìhm (WmoS>go )o ~mOycm
hmoD$Z AmngmV {dMma{d‘e© H$ê$ cmJco. ‘J ˶m§À¶mVrc Omo gdm©V ‘moR>m
(^mD$) hmoVm Vmo åhUmcm, "Vwåhmcm ho AmR>dV Zmhr H$m H$s, Vw‘À¶m {n˶mZo
A„mhÀ¶m ZmdmZo (~|Om‘rZ g§~Y§ mZo) Vw‘À¶mH$Sy>Z n¸o$ dMZ KoVco Amho,
¶mnyduhr ¶yg’w $À¶m ~m~VrVhr (Vw‘À¶m hmVyZ) A˶mMmar H¥$˶ KS>co (ho
Vwåhr {dgacmV H$s H$m¶)? åhUyZ ‘r Va ¶oWZy hmcUma Zmhr, Omon¶ªV ‘mPm
{nVm ‘cm nadmZJr XoV Zmhr qH$dm A„mh ‘m¶m~m~VrV EImXm {ZU©¶ H$arV
Zmhr. H$maU VmoM gdm}Îm‘ {ZU©¶ H$aUmam Amho.' 81 (Am{U ~mH$s Vwåhr
313
gyah-12. ¶yg’µw $
cmoH$) Amnë¶m {n˶mH$S>o naV Om Am{U ˶mcm gm§Jm H$s, ho Am‘À¶m {n˶m!
Vw¶m ‘wcmZo Mmoar Ho$cr Amho, Amåhmcm Oo ‘mhrV Pmco Amho, ’$º$ VoM
Amåhr Vwcm gm§JV AmhmoV. (Iao Amho H$s, Amåhr ˶mMm gm§^mi H$aʶmMo
Vwcm dMZ {Xco hmoV)o , nU Oo Am‘À¶mgmR>r AÑí¶ Amho ˶mda Va Am‘Mo
{Z¶§ÌU Zmhr. 82 Am{U Amåhr Á¶m ehamV Wm§~cmo hmoVmo VoWrc cmoH$m§Zm
Am{U Á¶m H$m{’$ë¶mgmo~V àdmg H$ê$Z Amåhr Amcmo, ˶m§À¶mer Vy {dMmanyg
H$a. Amåhr AJXr g˶ ~mocV AmhmoV.
83
(Am{U Ooìhm Vo Amnë¶m {n˶mH$S>o naVco Am{U Oo KS>co hmoV,o Vo
gd© ˶mg gm§{JVco, Vo EoH$y Z) {n˶mZo åhQ>c,o "Zmhr, (Ago Zmhr) qH$~hþZm
Vwåhr Vw‘À¶m ‘ZmZo EH$ Jmoï> aMyZ AmUcr Amho. ‘r Va g~warÀ¶mM ‘mJm©Mm
Adc§~ H$aoZ.' (‘cm nyU© {dídmg Amho) H$s, A„mh (¶yg’w $gh) ˶m gdmªZm
‘m¶mH$S>o naV KoD$Z ¶oBc © . {Z:g§Xho , VmoM gd© H$mhr OmUUmam Amho,
(Añgc) ~w{Õ‘mZ Amho. 84 Am{U ˶mZo ˶m§À¶mH$S>o nmR> {’$adcr d
åhQ>c,o "Aaoao ¶yg’w $!' (dfm©Zdw fmªÀ`m) Xþ:ImZo ˶mMo S>mi
o o nm§T>ao Pmco hmoV.o
Am{U ‘ZmVë¶m ‘ZmV ˶mcm Xþ:I XmQy>Z ¶oV hmoVo (Aem AdñWoV ˶mMo
OrdZ ì¶VrV hmoV hmoV)o . 85 ({n˶mMr Aer pñWVr nmhÿZ ˶mMr ‘wc)o
åhUmcr, "A„mhMr enW! Vy AemMàH$mao ¶yg’w $Mr AmR>dU H$arV amherc,
¶oWnmdoVmo H$s, VwPo Amamo½¶ ~a~mX hmoD$Z OmB©c qH$dm Vy g§nZy Omerc.' 86
(˶mda) Vmo CÎmacm, "‘r Va ‘m¶m ÌmgmMo d Xþ:ImMo JmèhmUo Ho$di
A„mhg‘moaM ‘m§S>V AgVmo Am{U ‘r A„mhH$Sy>Z ˶m Jmoï>r OmUV AgVmo,
Á¶m Vwåhr OmUV Zmhr. 87 ho ‘m¶m ‘wcm§Zmo! (naV B{Oácm) Om d OmD$Z,
¶yg’w $ d ˶mÀ¶m ^mdmMm emoY ¿¶m Am{U A„mhÀ¶m H¥$nonmgyZ {Zame H$Yrhr
hmoD$ ZH$m. H$maU A„mhÀ¶m H¥$noÀ¶m ~m~VrV Aݶ H$moUr Zìho Va Ho$di
g˶ ZmH$maUmaoM cmoH$ {Zame hmoVmV.'
314 Hw$amU
88
Am{U Ooìhm Vo (B{Oá XoemV) ¶yg’w $nmer Amco, Voìhm Vo ({dZdUr
H$arV) åhUmco, "ho ‘mݶda! Amåhr d Am‘Mo Hw$Qw>~§ r¶ (XþîH$mim‘wi)o ’$ma
ì¶{WV Pmcoco AmhmoV. Amåhr WmoS>rer a¸$‘ KoD$Z Amcmo AmhmoV, nU Vwåhr
Amåhmcm nwano ay {eYmgm‘J«r Úm, VgoM Amåhmcm Y‘©XmZ (åhUyZ Oo XoUo e³¶
Amho Vohr) Úm. {ZpíMVM A„mh Y‘©XmZ H$aUmè¶m§Zm Mm§Jcm ‘mo~Xcm XoVmo.'
89
˶mZo åhQ>c,o "Vwåhr ZmXmZrÀ¶m AdñWoV AgVmZm ¶yg’w $ d ˶mÀ¶m
^mdmer H$emàH$mao dV©Z Ho$cmV, ho Vwåhmcm AmR>dVo H$m?' 90 Vo åhUmco,
"AmnUM ¶yg’w $ AmhmV H$m?' ˶mZo CÎma {Xco, "hmo¶, ‘rM ¶yg’w $ Amho Am{U
hm ‘mPm ^mD$ Amho. IamoIa! A„mhZo Am‘À¶mda (Anma) H¥$nm Ho$cocr
Amho. (g˶ ho Amho H$s), Omo H$moUr ˶mMo ^¶ ~miJVmo Am{U (à{VHy$c
n[apñWVrV) Y¡¶e© rc amhVmo, Va A„mh (Aem) gËH$‘u cmoH$m§Mm ‘mo~Xcm
H$Yrhr dm¶m OmD$ XoV Zmhr.'
91
(¶yg’w $Mo ^mD$) åhUmco, "A„mhMr enW! A„mhZo Vwåhmcm Am‘À¶mda
loð>Ëd àXmZ Ho$co Amho. IamoIa, AmåhrM MwH$sÀ¶m (‘mJm©da) hmoVmo.' 92
(˶mda) ¶yg’w $Zo åhQ>c,o "(‘m¶mH$Sy>Z) AmO Vw‘À¶m{déÕ H$moUVmhr Xmofmamon
Ho$cm OmUma Zmhr, A„mh Vwåhmcm j‘m H$amo, VmoM X¶m H$aUmè¶m§V gdm©{YH$
X¶miy Amho. 93 ‘mPm hm eQ>© KoD$Z Om Am{U ‘m¶m {n˶mÀ¶m Mohè¶mda
Q>mH$m. ˶mMr Jocc o r Ñï>r (A„mhÀ¶m H¥$noZ)o naV ¶oBc
© . ‘J Vwåhr ghHw$Qw>~§
‘m¶mH$S>o naV ¶m.'
94
‘J Ooìhm H$m{’$cm (B{OáhÿZ) admZm Pmcm, Voìhm BH$S>o (H$ZmZ‘ܶo)
˶m§À¶m {n˶mZo (cmoH$m§Zm) åhQ>c,o "Vwåhr Ago g‘Oy eH$Vm H$s, ‘cm
åhmVmaMi cmJë¶m‘wio ‘r ~hH$coë¶mà‘mUo Jmoï>r H$aVmo, nU ‘cm ¶yg’w $Mm
gwJY§ ¶oV Amho.' 95 ˶mda (˶mÀ¶m AmgnmgMo cmoH$) åhUmco, "A„mhMr
enW! Vwåhr AÚmn Amnë¶m nyduÀ¶mM ^«‘mV J«ñV AmhmV!' 96 Am{U Ooìhm
315
gyah-12. ¶yg’µw $
ew^dmVm© XoUmam (VoW)o nmohmoMcm, ˶mZo (¶yg’w $Mm) eQ>© ¶mµH$y ~À¶m Mohè¶mda
KmVcm, (cJoM) ˶mMr Ñï>r naV Amcr. Voìhm ¶mµH$y ~Zo åhQ>c,o "‘r Vwåhmcm
gm§JV ZìhVmo H$m H$s, ‘r A„mhH$Sy>Z ˶m Jmoï>r OmUVmo, Á¶m Vwåhr OmUV
Zmhr?' 97 (¶mµH$y ~Mr ‘wco Amnë¶m {n˶mg) åhUmcr, ho Am‘À¶m {n˶m!
A„mhH$S>o Am‘À¶mgmR>r Am‘À¶m nmnm§Mr j‘m ‘mJ. IamoIa Amåhr nmnr
hmoVmo! 98 ¶mµH$y ~Zo åhQ>c,o "‘r Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o Vw‘À¶mgmR>r Adí¶
j‘m¶mMZm H$arZ. {Z:g§Xho Vmo ’$ma j‘merc d X¶miy Amho.'
99
Ooìhm ho gd© (B{Oá‘ܶo) ¶yg’w $nmer nmohmoMco; Voìhm ˶mZo Amnë¶m
AmB©d{S>cm§g Amnë¶mOdi ~gdyZ KoVco. (Vmo ˶m§Zm) åhUmcm, "B{Oá‘ܶo
Amnco ñdmJV Amho, A„mhZo BpÀN>ë¶mg em§Vr d g‘mYmZmZo amhm.' 100 Am{U
(¶yg’w $Zo) Amnë¶m AmB©d{S>cm§g (gÝ‘mZnydH© $) Cƒ AmgZm§da ~g{dco Am{U
Vo gd© (gmï>mJ§ Z‘ñH$ma KmcrV) ˶mÀ¶mg‘moa ZV‘ñVH$ Pmco. Voìhm ¶yg’w $Zo
åhQ>c,o "ho ‘m¶m {n˶m! hm Amho AW© ‘m¶m ˶m ñdßZmMm, Oo ‘r nydu nm{hco
hmoV.o Á¶mcm ‘m¶m nmcZH$˶m©Zo (AmO) dmñVdmV n[ad{V©V Ho$co. ˶mZoM
‘m¶mda H¥$nm H$ê$Z ‘cm H$mamJ¥hmVyZ ~mhoa H$mT>c.o g¡VmZmZo ‘m¶mV d ‘m¶m
^mdm§V ~o~Zmd {Z‘m©U H$ê$Z (EH$‘oH$m§nmgyZ Xÿa) Ho$ë¶mZ§Vahr (A„mhZoM
AmO) Vwåhm gdmªZm dmid§Q>mVyZ (‘m¶mH$S>)o AmUco. {ZpíMVM ‘mPm nmcZH$Vm©
Oo (H$ê$) BpÀN>Vmo, ˶mgmR>r ’$ma Mm§Jcr ¶moOZm AmIVmo. Ho$di VmoM Amho gd©
H$mhr OmUUmam d (VmoM Amho) IamoIa ~w{Õ‘mZ!'
101
‘J ¶yg’w $Zo (A„mhH$S>)o àmW©Zm Ho$cr, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! VyM
‘cm gÎmm{YH$ma àXmZ Ho$cog, VgoM ‘cm ñdßZm§À¶m AWm©Mm CcJS>m H$aʶmg
{eH$dcog. ho AmH$me Am{U n¥ÏdrÀ¶m {Z‘m©Ë¶m! ¶m OJmV Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OJmVhr VyM ‘mPm nmR>ramIm, CÕmaH$Vm© Amhog. ‘r (nyUn© Uo) Vwcm g‘{n©V
hmoD$Z OrdZ OJV AgVmZmM ‘cm ‘¥Ë¶y Xo, (åhUOo Aem AdñWoVM ‘cm
316 Hw$amU
‘¥Ë¶y ¶mdo) Am{U ‘mPm g‘mdoe (Vw¶m) gXmMmar ^º$m§‘ܶo H$a!'
102
(n¡J~§ a!) ho (d¥Îmm§V) AÑí¶mÀ¶m dmVmªnH¡ $s Amho, Oo Amåhr Vw‘À¶mH$S>o
àH$Q> H$arV AmhoV. (H$maU) Vwåhr Voìhm ¶yg’w $À¶m ^mdm§Odi (CnpñWV)
ZìhVm, Ooìhm ¶yg’w $À¶m ^mdm§Zr ¶yg’w ${déÕ H$Q> aMcm Am{U (˶mcm VS>rg
Zoʶmg§~Y§ mZo) EH$m ¶moOZoda EH$‘V Pmco. 103 (cmoH$m§Zr g˶ lÕoMm
A§JrH$ma H$amdm åhUyZ) Vwåhr {H$VrH$m Vrd« BÀN>m ~miJV Zmhr, (˶mgmR>r
{H$VrH$m à¶ËZ H$arV Zmhr) nU ~hþg»§ ¶ cmoH$ lÕm YmaU H$aUmaM ZmhrV.
104
Am{U Vwåhr (¶m ‘mJ©Xe©ZmnmoQ>r) ˶m§À¶mH$Sy>Z H$moUVmhr ‘mo~Xcm ‘mJV
Zmhr. ho Va Ho$di (A„mhMo) CnXoe AmhoV g‘ñV ‘mZdOmVrH$[aVm.
105
Am{U AmH$memV d n¥Ïdrda {H$VrVar (g§Xeo Agcoë¶m) IwUm
(ngacoë¶m) AmhoV. Á¶m§À¶m OdiyZ Vo cmoH$ OmV AgVmV, nU ˶m§À¶mH$S>o
A{O~mV cj XoV ZmhrV. 106 ~hþVHo $ cmoH$ Ago AmhoV, Oo A„mhda lÕm
R>do VmV, nU (˶mM~amo~a) BVam§Zmhr A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoVmV.
(åhUOo Aer ^ogi d ~ZmdQ>r lÕm ~miJyZ AmhoV, ~hþg»§ ¶ cmoH$).
107
ho cmoH$ (ñdV:cm) gwa{jV g‘OyZ ~gcoV H$s H$m¶? H$s, ˶m§À¶mda
A„mhÀ¶m {ejoMo EImXo ^rfU g§H$Q> ¶oD$ eH$V Zmhr, qH$dm Vr ^¶mZH$
KQ>H$m (åhUOoM H$`m‘V) ˶m§À¶mda AH$ñ‘mVnUo ¶oUma Zmhr, Ooìhm H$s, Vo
{VÀ¶m ¶oʶmMr H$ënZm XoIrc H$arV ZgVrc. 108 (n¡J~§ a!) (˶m§Zm)
gm§Jm, "hm ‘mPm ‘mJ© Amho, (åhUOo ho ‘mPo H$m‘ Amho H$s), ‘r cmoH$m§Zm
A„mhH$S>o ~mocmdrV AgVmo, (Am{U ‘mPo cmoH$m§Zm A„mhH$S>o ¶oʶmMo AmdmhZ
H$aUo) {ZpíMV kmZmda AmYm[aV Amho. ‘rhr d ‘mPo AZw¶m¶rhr (ho AmdmhZ-
H$m¶© H$arV AgVmV). (gm§Jm), Agr‘ Amho A„mhMr ‘{h‘m! Am{U ‘r ˶m
cmoH$m§nH¡ $s Zmhr, Oo A„mhMo g‘H$j R>a{dVmV.'
109
(n¡J~§ a!) Amåhr Vw‘À¶mnydu nmR>{dcoco n¡J~§ a ‘mUygM hmoV,o Vo
317

doJdoJù¶m dñ˶m§À¶m {Zdm{gVm§nH¡ $sM hmoV.o Á¶m§À¶mH$S>o Amåhr (Am‘Mo


g§Xeo ) àH$Q> Ho$co hmoV.o Va ho cmoH$ O{‘Zrda qhS>c-o {’$aco AgVo Va Vo nmhÿ
eH$co AgVo H$s, ¶m§À¶mnyduÀ¶m (g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mm) eodQ> H$gm
Pmcm?
(˶m§Zm ho ‘mhrV Zmhr H$m?) Oo cmoH$ A„mhMr OmU R>do Zy (OrdZ
ì¶VrV H$arV AmhoV) ˶m§Zm (¶m OJmnojm {H$VrVar nQ>rZo) Mm§Jco OrdZ
‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmV cm^Uma Amho. Vwåhr cmoH$ ~wÕrMm dmna H$arV Zmhr H$m?
110
(AmYr Amcoë¶m n¡J~§ am§Zm XrK© H$mimn¶ªV N>i ghZ H$amdo cmJco)
Am{U eodQ>r Ooìhm Vo (Amnë¶m cmoH$m§À¶m ~m~VrV) AJXr {Zame Pmco,
Am{U ˶m§Zm dmQy> cmJco, (H$s Amåhr ¶m cmoH$m§Zm EoH${dcoë¶m Y‘³¶m)
ImoQ>çm R>aUma H$s H$m¶? Voìhm Am‘Mo gmhmæ¶ Ë¶m§À¶mH$S>o nmoMco.
Á¶m§À¶m~m~VrV Amåhr BpÀN>co hmoV,o Vo dmM{dco Joco (Am{U g˶ ZmH$maUmao
gd© OU Zï> Ho$co Joc)o H$maU AnamYr cmoH$m§dê$Z Am‘Mr {ejm (H$Xm{n)
Q>micr OmD$ eH$V Zmhr.
111
IamoIa, ˶m§À¶m AhdmcmV ~w{Õ‘mZ cmoH$m§gmR>r ~moY Amho. ({OWn¶ªV)
¶m (Hw$amUmMm g§~Y§ Amho) hr H$mhr EImÚm 춺$sZo aMcocr H$mën{ZH$
H$hmUr Zìho. Va hm (gwa{jV B©ídar¶ J«W§ Amho Omo) AmYrÀ¶m J«W§ mn¡H$s Oo
H$mhr {e„H$ am{hcoco Amho ˶m§Mr g˶Vm à‘m{UV H$aUmam Amho. ¶mV gd©
(Amdí¶H$) Jmoï>tMo ñnï>rH$aU Amho. VgoM (¶mV) ‘mJ©Xe©Z d H¥$nm Amho
{dídmg R>do Umè¶m§gmR>r.
gyah-13. Aa-aAX
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 ‘r‘0 am0 (A„mhH$Sy>Z) àH$Q> H$aʶmV Amcoco ho
318 Hw$amU
g§Xeo AmhoV. (n¡J~§ a!) Oo H$mhr Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dʶmV
Amco Amho, Vo "g˶' Amho. nU AZoH$ cmoH$ ¶mda {dídmg R>do V ZmhrV. 2
Vmo A„mh Amho Á¶mZo AmH$mem§Zm H$moU˶mhr AmYmam{edm¶ C§M C^o Ho$co,
Á¶m§Zm Vwåhr nmhÿ eH$mc (åhUOo Vwåhmcm Agm H$moUVmhr AmYma {XgV Zmhr,
Á¶mda AmH$me C^m Amho). Vmo (‘hme{º$‘mZ) {ghm§gZmda Amê$T> Pmcm
(åhUOo g‘ñV g¥ï>rMo {Z¶§ÌU Amnë¶mH$S>o KoVco). ˶mZoM gy¶© Am{U
M§Ðmcm (Amnë¶m) {Z¶‘m§À¶m AYrZ Ho$co. (˶mZo) {ZYm©[aV Ho$coë¶m
AdYrà‘mUo à˶oH$ Amnë¶m H«$‘mZwgma MmcV AgVmo. Oo Oo ApñVËdmV Amho
˶m§Zm A„mhM {Z¶§{ÌV H$arV AgVmo.o Vmo ho g§Xeo ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho, Vo
¶mgmR>r H$s, Vwåhr (ݶm¶mÀ¶m {Xder) Amnë¶m nmcZH$˶m©er ^oQ> (AQ>i)
Amho, ¶mda ÑT> {dídmg R>do mdm.
3
VmoM Amho (A„mh) Á¶mZo n¥Ïdrcm {dñV¥V Ho$co Am{U {VÀ¶mV nd©V
ñWm{nV Ho$co d ZÚm (àdm{hV Ho$ë¶m) Am{U ¶mda gd© àH$maÀ¶m ’$im§Zm
(d dZñnVtZm) OmoS>rÀ¶m ê$nmZo (åhUOo Za d ‘mXr Ago) {Z‘m©U Ho$co. Vmo
{Xdgmda amÌrMo AmdaU KmcVmo (d amÌrda {XdgmMo). IamoIa, ¶m gd©
(àH$maÀ¶m {Z{‘©Vr ‘ܶo g§Xeo Agcoë¶m) IwUm AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r, Oo
qMVZ H$aVmV.
4
Am{U n¥Ïdrda EH$‘oH$m§g cmJyZ Agcoco {H$˶oH$ ^yàXoe AmhoV,
VgoM Ðmjm§À¶m ~mJm d YmݶmZo ^acocr eoV,§ IOwarMr PmS>o AmhoV.
(Ë`m§À¶mn¡H$s H$mhtMr ’$io) EH$-EH$ AgVmV Va H$mhr KmogXma AgVmV,
Vo gd© EH$mM àH$maÀ¶m nmʶmZo V¥á hmoVmV. VargwÕm MdrÀ¶m ~m~VrV
Amåhr H$mhtZm Xþgè¶m§njo m loð>Ëd XoVmo. IamoIa, (¶m gdmª‘ܶo g§Xeo Agcoë¶m)
IwUm AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo Amnë¶m ~wÕrMm dmna H$aVmV.
5
Am{U (n¡J~§ a!) Vwåhmcm Oa H$emda AmíM¶© dmQ>m¶cm nm{hOo Va
319
gyah-13. Aa-aAX
¶m§À¶m ¶m åhUʶmda AmíM¶© dmQ>m¶cm nm{hOo, "H$m¶! Ooìhm Amåhr (‘oë¶mZ§Va)
‘mVr hmoD$Z OmD$, Voìhm Amåhmcm naV Zì¶mZo {Z‘m©U Ho$co OmUma?' (Ago
dº$ì¶ H$aUmao) hoM Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©cm ‘mZʶmg
ZH$ma {Xcm. hoM Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§À¶m ‘mZoda (˶m§À¶m H$‘©ê$nr H$‘mB©nmoQ>r)
OmoIS> nS>cc o o AgVrc. hoM ZaH$mÀ¶m AmJrMo {Zdmgr AmhoV. Vo ˶mV gX¡d
dmñVì¶ H$aVrc.
6
(n¡J~§ a! ho g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoco cmoH$) ^ë¶m Jmoï>tMr
Amem H$aUo gmoS>y Z, dmB©Q>mcm ˶m§À¶mda AmUʶmgmR>r KmB© H$aʶmMo, Vo
Vwåhmcm AmìhmZ XoV AmhoV. dñVwV: ¶m§À¶mnydu (AemàH$maÀ¶m) cmoH$m§Zm
(A„mhH$Sy>Z) {ejm H$aʶmV Amë¶mMr AZoH$ CXmhaUo AmhoV. IamoIa,
Vw‘Mm nmcZH$Vm© cmoH$m§Zm (˶m§À¶mH$Sy>Z) XþamMmar H¥$˶o KS>ë¶mZ§Vahr j‘m
H$aUmam Amho (AWm©VM j‘ogmR>r ¶mMZm H$aUmè¶m§Zm j‘m H$aUmam Amho).
VgoM ¶mVhr ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, Vmo {ejm H$aʶmÀ¶m ~m~VrVhr ’$ma
H$S>H$ Amho.
7
g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoco cmoH$ åhUVmV, "¶m ‘mUgmH$S>o
˶mÀ¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z EImXr M‘ËH$m[aH$ {ZemUr H$m nmR>{dʶmV Amcr
Zmhr?' (n¡J~§ a!) Vwåhr (cmoH$m§Zm) ’$º$ gmdY H$aʶmgmR>r AmhmV. Am{U
à˶oH$ OZg‘yhmH$[aVm (A„mhH$Sy>Z) EH$ ‘mJ©Xe©H$ nmR>{dʶmV Amcocm
Amho.
8
Or ór (Amnë¶m nmoQ>mV) J^© YmaU H$aVo Am{U J^m©e¶mV Oo H$mhr
KQ>Vo d Oo H$mhr dmT>Vo ˶mg A„mh (nyUn© Uo) OmUVmo. ({Z‘m©U H$amd¶mÀ¶m)
à˶oH$ Jmoï>rgmR>r ˶mÀ¶mOdi ¶mo½¶ Vo à‘mU {ZpíMV Amho. 9 VmoM Ñí¶
Am{U AÑí¶mMm OmUH$ma Amho, (VmoM Amho) AVwcZr¶ ‘hmZ d gdm}ƒ
Agm. 10 (˶mÀ¶mgmR>r) ho gmaIo Amho H$s, Vw‘À¶mn¡H$s H$moUr Amncr Jmoï>
320 Hw$amU
cndrV Agoc qH$dm CKS>nUo gm§JV Agoc (˶mcm H$mhr ’$aH$ nS>V Zmhr).
(AemM àH$mao) Omo H$moUr Vw‘À¶mn¡H$s amÌrÀ¶m A§YmamV cnyZ ~gcocm
Agoc qH$dm H$moUr {XdgmT>dù¶m dmQ>Zo o (amOamognUo) MmcV OmV Agoc.
A„mhgmR>r XmoKho r AJXr g‘mZ AmhoV.
11
(‘Zwî¶ H$moU˶mhr pñWVrV Agmo) ˶mÀ¶m nwT>o d ‘mJo Ago {ZarjH$
XÿV {Z¶wº$ AmhoV, Oo A„mhÀ¶m AmkoZo ˶mÀ¶mda XoIaoI H$arV AgVmV.
{ZpíMVM A„mh cmoH$m§À¶m pñWVrV ~Xc H$aV Zmhr, Omon¶ªV Vo ˶m§À¶m
‘ZmV Oo Amho, ˶mV (ñdV:) ~Xc H$arV ZmhrV. VgoM Ooìhm A„mh
cmoH$m§da(˶m§À¶m XþîH¥$˶m§nmoQ>r) EImXo dmB©Q> àg§J AmUy BpÀN>V Agoc, Va
Voìhm ˶mcm H$moUrhr Xÿa gmê$ eH$V Zmhr. Voìhm ˶m§Zm Agm H$moUrhr
gmhmæ¶H$Vm© cm^Uma Zmhr, Omo A„mhnmgyZ ˶m§Mo ajU H$ê$ eHo$c.
12
VmoM Amho Omo Vwåhmcm (AmH$memV) {dOm H$S>mS>V (Agë¶mMo Ñí¶)
XmIdVmo, Á¶mÛmao ^¶ dmQy> cmJVo, VgoM Amemhr OmJ¥V hmoV.o VmoM Amho
(A„mh), Omo nmʶmZo ^acoë¶m T>Jm§Zm C§Mmda ZoVmo. 13 ‘oKJO©Zm ˶mMr
ñVwVr H$arV, ˶mÀ¶m nm{dͶmMo JwUJmZ H$arV AgVmV. ñdJ©XVÿ XoIrc
^rVr`wº$ AmXamg{hV (˶mMo JwUJmZ H$arV AgVmV). Vmo H$mogiUmè¶m
{dOm nmR>{dVmo Am{U BpÀN>Vmo ˶mda ˶mÛmao àhma H$aVmo. Varhr Vo A„mhÀ¶m
~m~VrV Ho$di hÅ>mnmoQ>r dmX{ddmX H$arV AmhoV. (ho CKS> AgVmZmXoIrc
H$s,) Ho$di VmoM O~aXñV e{º$emcr Amho.
14
Ho$di ˶mMmM Ymdm H$aUo, hoM g˶mcm Yê$Z Amho. ˶mcm gmoS>y Z
Á¶m§Mm cmoH$ Ymdm H$aVmV, Vo ˶m§Zm H$moU˶mhr àH$mao à{VgmX XoD$ eH$V
ZmhrV. ˶m§Mm Ymdm H$aUo Ago Amho H$s, EImÚm ‘mUgmZo nmʶmH$S>o Amnco
hmV ngadyZ ˶mcm ({dZ§Vr H$amdr) H$s, Vo ˶mÀ¶m Vm|S>mn¶ªV ¶mdo, nU Vo
VoWn¶ªV H$Xm{n nmoMUma Zmhr. g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mm Ymdm AJXrM
321
gyah-13. Aa-aAX
ì¶W© Amho.
15
AmH$memV d O{‘Zrda Agcoco gd© ñdoÀN>Zo o qH$dm A{ZÀN>Zo o
A„mhnwT>Mo ZV‘ñVH$ hmoV AgVmV. VgoM ˶m§À¶m gmdë¶m XoIrc, gH$mi-
g§Ü¶mH$mi (˶mÀ¶mM g‘moa ZV‘ñVH$ hmoV AgVmV). 16 (n¡J~§ a! ˶m§Zm)
{dMmam, "AmH$me d n¥ÏdrMm (ñdm‘r Am{U) nmcZH$Vm© H$moU Amho?' (˶m§Zm)
gm§Jm, "(Vmo) A„mh Amho.' Va (˶m§Zm) {dMmam, "‘J Vwåhr ˶mcm gmoS>y Z
Aem§Zm Amnco H$m¶©gmYH$ H$m ~Z{dco, Á¶m§Zm IwÔ ñdV:À¶mM ~m~VrV, Zm
Zâ¶mMm, Zm VmoQ>çmMm A{YH$ma àmá Amho?' (˶m§Zm) gm§Jm, "Am§Yim Am{U
S>mi
o g XmoKo gmaIo hmoD$ eH$VmV H$m? VgoM A§Yma d àH$me gmaIo Agy
eH$VmV H$m? Á¶m§Zm cmoH$m§Zr A„mhMo gh^mJr R>a{dco Amho, ˶m§Zr XoIrc
A„mhà‘mUoM {Z{‘©Vr Ho$cocr Amho H$m? H$s, XmoÝhr {Z{‘©Vr ¶m§Zm EH$g‘mZ
^mgV AmhoV, åhUyZ Vo Jm|YimV nS>co Agmdo, (Ago Va Pmco Zmhr Zm)?'
(n¡J~§ a!) (˶m§Zm) gm§Jm, "Ho$di A„mh Amho à˶oH$ dñVyMm {Z‘m©Vm, VmoM
EH$Q>m Amho, gdmªda à^wËd R>do Umam Amho.'
17
(Ooìhmhr) A„mh AmH$memVyZ nmʶmMm dfm©d H$aVmo, ˶mÛmao AmoT>o
Amnmnë¶m ì¶márZwgma dmhÿ cmJVmV. ‘J nwamMm àdmh nmʶmÀ¶m n¥ð>^mJmda
C’$miUmam ’o$g dmhÿZ AmUVmo. AemM àH$maMm ’o$g Voìhmhr da ¶oV AgVmo,
Ooìhm cmoH$ Xm{JZo qH$dm ^m§S>r (dJ¡a)o ~Z{dʶmgmR>r {dñVdmV (YmVy)
{dVi{dVmV. AemàH$mao A„mh g˶ Am{U Ag˶mMo CXmhaU (Vw‘À¶mg‘moa)
àñVwV H$aVmo Amho. (A„mhMm ¶m OJmgmR>r Agm {Z¶‘M Amho H$s,) Omo ’o$g
AgVmo, Vmo Q>mH$mD$ åhUyZ ’o$Hy$Z {Xcm OmVmo, ‘J cmoH$m§À¶m cm^mÀ¶m Á¶m
dñVy AmhoV ˶m ^y‘rda {Q>H$y Z amhVmV. AemàH$mao A„mh ({d{dY) CXmhaUm§Ûmao
g‘OmdyZ gm§JVmo.
18
Á¶m cmoH$m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©cm `mo½` Vmo à{VgmX {Xcm,
322 Hw$amU
˶m§À¶mgmR>r H$ë¶mU (Am{U H$ë¶mUM) Amho Am{U Á¶m cmoH$m§Zr ˶mcm
à{VgmX {Xcm Zmhr, ˶m§À¶mH$S>o n¥Ïdrda Oo-Oo Amho, Vo gd© Agoc d
AmUIr VodT>Mo OmñV XoIrc Agoc, Va Vo gd© {ejonmgyZ Amncr gwQ>H$m
H$ê$Z KoʶmgmR>r (‘wº$s-X§S>) åhUyZ XoD$ BpÀN>Vrc (VarXoIrc ˶m§Mr
gwQ>H$m hmoUma Zmhr). (ݶm¶mÀ¶m {Xder) ¶m§Zm ’$ma H$R>mao > ñdê$nmÀ¶m {heo~mcm
Vm|S> Úmdo cmJoc. ˶m§À¶m {ZdmgmMo {R>H$mU ZaH$ hoM Agoc. {H$Vr dmB©Q>
Amho Vo {R>H$mU amhʶmMo!
19
EH$ ‘Zwî¶, Omo ho OmUVmo H$s, Oo H$mhr Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> H$aʶmV Amcoco Amho, Vo "g˶' Amho, ˶m ‘mUgmgmaIm
Agy eH$Vmo H$m, Omo Am§Yim Amho? CnXoe Va ~wÕrMr XoUJr cm^coco
cmoH$M J«hU H$aVmV.
20
ho Ago cmoH$ AmhoV H$s, Vo A„mher Ho$coë¶m (˶mMm ^º$ hmoʶmÀ¶m)
H$amamda Iao R>aVmV, VgoM (Vo) Amnë¶m H$amamcm H$Xm{n ‘moS>V ZmhrV. 21
VgoM Oo (g§~Y§ ) A„mhZo OmoS>ʶmMr Amkm Ho$cocr Amho, Vo OmoS>VmV. Am{U
Amnë¶m nmcZH$˶m©{df¶r (Zoh‘r) CÎmaXm{¶ËdmMm ^md ~miJyZ AgVmV,
VgoM (nwZéËWmZmÀ¶m {Xder Amnë¶mH$Sy>Z) H$R>mao nUo {heo~ KoVcm OmD$
eH$Vmo, Aer {^Vrhr ~miJyZ AgVmV 22 Am{U Oo Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr
‘Ou g§nmXZ H$aʶmgmR>r ghZercVoMo dV©Z A§JrH$maVmV d {Z˶ àmW©Zm
H$aVmV Am{U Oo H$mhr Amåhr ˶m§Zm {Xcoco Amho, ˶mVyZ (A„mhÀ¶m
H$m¶m©gmR>r) OmhranUo d JwánUo IM© H$aVmV. VgoM Oo Mm§Jë¶m H¥$˶m§Ûmao
dmB©Q> H¥$˶m§Mo {ZagZ H$aVmV. hoM Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§À¶mgmR>r ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OJmV Mm§Jco ñWmZ Amho. 23 H$m¶‘ amhʶmÀ¶m ~mJm, Á¶mV Vo XmIc
hmoVrc, ˶m§À¶m~amo~a ˶m§Mo dmS>dS>rc, ˶m§À¶m nËZr d ˶m§Mr ‘wco ¶m§À¶mn¡H$s
Oo gXmMaUr AgVrc (˶mV XmIc hmoVrc). ñdJ©XVÿ à˶oH$ ÛmamVyZ ˶m§À¶mH$S>o
323
gyah-13. Aa-aAX
24
¶oVrc (d åhUVrc), "Vwåhmcm em§Vr cm^mo, H$maU Vwåhr (A„mhImVa)
AT>inUo (gd© H$mhr) ghZ H$arV am{hcmV. (IamoIa) {H$Vr CÎm‘ Amho
˶m§Mo (Zoh‘r amhʶmMo) {R>H$mU!'
25
Am{U Oo cmoH$ A„mher n¸o$ H$ama Ho$ë¶mZ§Va ‘moS>y Z Q>mH$VmV Am{U
Á¶mcm OmoS>ʶmMr A„mhZo Amkm Ho$cr Amho, Vo VmoS>y Z Q>mH$VmV Am{U
YaVrda CnÐd ‘mO{dVmV. Aem cmoH$m§da (A„mhMm) emn Amho Am{U
˶m§À¶mgmR>r (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmV) ’$ma dmB©Q> ñWmZ Amho. 26 A„mh
Á¶mÀ¶m~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mcm {dnwc à‘mUmV CnOr{dH$m àXmZ H$aVmo.
VgoM Á¶mÀ¶m~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mcm VwQ>nÁ§w ¶m à‘mUmV àXmZ H$aVmo. (Á¶m§Zm
{dnwc à‘mUmV CnOr{dH$m àmá Pmcocr Amho) Vo ¶mM OJmVrc OrdZm~Ôc
AJXr Iyf AmhoV. (nU dñVwpñWVr Aer Amho H$s), ho OrdZ ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OrdZmÀ¶m VwcZoV jU^§Jaw gwImÀ¶m ncrH$S>o H$mhrM Zmhr.
27
Am{U Vo cmoH$, Oo (n¡J~§ amÛmao nmR>{dʶmV Amcoë¶m g§Xeo mcm) ‘mZʶmg
V¶ma ZmhrV. Vo åhUVmV, "¶m ‘mUgmH$S>o ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z EImXr
M‘ËH$m[aH$ {ZemUr H$m nmR>{dʶmV Amcr Zmhr?' (˶m§Zm) gm§Jm, "{ZpíMVM
A„mh Á¶mÀ¶m ~m~VrV BpÀN>Vmo, ˶mg nW^«ï> hmoD$ XoVmo. Vmo ˶m§Zm Amnë¶mH$S>o
¶oʶmMm ‘mJ© XmI{dVmo, Oo ñdV:hÿZ ˶mÀ¶mH$S>o diVmV (˶mMr AmoT>
~miJVmV). 28 Oo {dídmg R>do Umao AmhoV, ˶m§À¶m ‘Zm§g A„mhÀ¶m ñ‘aUmZo
em§Vr cm^Vo. (hmo¶!) OmUyZ Agm! A„mhÀ¶mM ñ‘aUmZo ‘Zmcm g‘mYmZ
cm^Vo. 29 Oo cmoH$ lÕm YmaU H$aVmV Am{U Mm§Jcr H$m‘o H$aVmV,
˶m§À¶mgmR>r ew^dmVm© Amho Am{U (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m emídV OJmV ’$ma) Mm§Jco
ñWmZ Amho.
30
(ho ‘whå‘X!) AemàH$mao Amåhr Vwåhmcm Aem cmoH$m§VZy Am‘Mm
n¡J~§ a ~ZdyZ C^o Ho$co, (Oo lÕmhrZ hmoV)o . ¶mnyduhr (Aem àH$maMo) AZoH$
324 Hw$amU
cmoH$g‘yh hmoD$Z Joc.o (Vwåhmcm n¡J~§ a åhUyZ {Z¶wº$ H$aʶmMm CÔoe hm Amho
H$s,) Amåhr Vw‘À¶mH$S>o Oo H$mhr àH$Q> Ho$co Amho, Vo Vwåhr cmoH$m§g‘moa
àñVwV H$ê$Z Q>mH$mdo. (Vo Ho$di Vwåhr n¡J~§ a Agʶmcm ZmH$maV AmhoV,
Ago Zmhr Va ‘wimV) H¥$nmd§V A„mhda lÕm YmaU H$aʶmg ZH$ma XoV
AmhoV. (˶m§Zm) gm§Jm, "VmoM ‘mPm nmcZH$Vm© Amho, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam
H$moUrM B©ída Zmhr. ‘r ˶mÀ¶mdaM ÑT> {dídmg R>do Zy Amho Am{U ‘cm
˶mÀ¶mH$S>Mo naV Om¶Mo Amho.'
31
Oa EImXo Ago Hw$amU (A„mhH$Sy>Z) àH$Q> Pmco AgVo. (Á¶mÀ¶m
à^mdmZo) nd©V Mmcÿ cmJco AgVo qH$dm n¥ÏdrMo VwH$S>-o VwH$S>o Pmco AgVo.
qH$dm ‘¥Ë¶y nmdcoco cmoH$ ~mocm¶cm cmJco AgVo. nU H$m¶ KS>mdo, ho
R>a{dʶmMm A{YH$ma Ho$di A„mhcmM Amho. Va Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU
Ho$cocr Amho, ˶m§Zm (AmUIr) ¶m Jmoï>rMr OmUrd Pmcocr Zmhr H$m H$s, Oa
A„mhZo BpÀN>co AgVo Va gd© cmoH$m§Zm gai ‘mJ© XmI{dcm AgVm? nU
{OWn¶ªV g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m cmoH$m§Mm g§~Y§ Amho, ˶m§À¶mda
˶m§Zr Ho$coë¶m dmB©Q> H¥$˶m§nmoQ>r H$moUVr Zm H$moUVr AmnÎmr AMmZH$nUo Zoh‘r
¶oV amhrc. qH$dm ˶m§À¶m Kam§À¶m Odinmg {VMm àhma hmoV amhrc. (Am{U
ho Voìhmn¶ªV gwê$ amhrc) ¶oWnmdoVmo H$s, A„mhMo (A§{V‘) dMZ nyUË© dmg
nmoMco . A„mh H$Yrhr Amnë¶m dMZmÀ¶m CcQ> H$arV ZgVmo. 32 Vw‘À¶mnyduhr
BVa n¡J~§ am§Mr WÅ>m H$aʶmV Amcr, nU Oo (AemàH$mao) g˶ ZmH$maʶmda
AmJ«hr hmoV,o ˶m§Zm ‘r H$mhr H$mi Cg§V {Xcr. ‘J Z§Va ‘r ˶m§À¶m ‘wg³¶m
Amdië¶m. Va nmhm, {H$Vr ^¶§H$a hmoVr ‘mPr {ejm!
33
Vmo (gd©e{º$‘mZ) Omo à˶oH$ ‘Zwî¶mÀ¶m (à˶oH$) H¥$˶mda ZOa
R>do Zy Amho, (Am{U ˶mÀ¶m à˶oH$ H¥$˶mMm {heo~ KoUma Amho. Vmo BVam§gmaIm
Agy eH$Vmo H$m?) (Varhr) cmoH$m§Zr BVam§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ {Xco
325
gyah-13. Aa-aAX
Amho. (˶m§Zm) åhUm, "Oam ˶m§Mr Zmdo gm§Jm, (nU Vwåhmcm Ago ‘wirM
dmQ>m¶cm ZH$mo) H$s, Vwåhr A„mhcm Aem Jmoï>r~Ôc ‘m{hVr XoV AmhmV, Or
n¥Ïdrda AgyZhr ˶mcm ‘mhrV Zmhr. qH$dm ho gd© Vw‘À¶m eãXm§Mm Ioi
Amho?' Zìho! Va dñVwpñWVr Aer Amho, Oo g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr
AmhoV, ˶m§Zm Amncr H$Q>H$mañWmZo Mm§Jcr H¥$˶o Agë¶mMo àVrV hmoV
AgVo, ˶m§Zm gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa R>do ʶmV Amcoco Amho. ˶m§Zm H$moUrhr ‘mJ©Xe©H$
cm^y eH$V Zmhr, Á¶m§Zm A„mh ‘mJ©^ï« > H$aVmo. 34 Aem§Zm ¶m OJmVrc
OrdZmV(hr) {ejm hmoUma Amho, nU ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV {Xcr OmUmar
{ejm ¶mnojm ({H$VrVar nQ>rZo) ^¶§H$a Amho. ˶m§Zm A„mhnmgyZ dmMdUmam
H$moUrhr AgUma Zmhr. 35 "ñdJ©' Á¶mMo dMZ A„mhMr OmU R>do Zy OrdZ
OJUmè¶m§Zm XoʶmV Amco Amho, Vo Ago Amho H$s, ˶mVyZ nmʶmMo (‘Z àgÞ
H$aUmao) àdmh dmhV AgVrc. (n¥Ïdrdarc ~mJm§nj o m doJir) ˶mMr ’$io
gXm~hma AgVrc Am{U (AemM VèhoMr) ˶mMr gmdcr Agoc. hm ˶m§Mm
‘mo~Xcm Amho, Oo A„mhMr OmU R>do Zy AmhoV. Va g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mo
Zer~ ZaH$mMr AmJ Amho.
36
Á¶m cmoH$m§Zm Amåhr nydu J«W§ {Xcm hmoVm, (˶m§nH¡ $s H$mhr Ago AmhoV
H$s), Vo ¶mda AmZ§X 춺$ H$arV AmhoV, Oo Vw‘À¶mda àH$Q> H$aʶmV Amco
Amho, nU ({d{^Þ) JQ>mV Agohr H$mhr cmoH$ AmhoV, Oo ˶mVrc H$mhr Jmoï>r
‘mZʶmg ZH$ma XoV AmhoV. (˶m§Zm) gm§Jm, "(Vwåhmcm ‘mZUo qH$dm Z ‘mZUo
¶mMo ñdmV§Í¶ Amho nU) ‘cm Va AerM Amkm H$aʶmV Amcocr Amho H$s,
‘r Ho$di A„mhMrM CnmgZm H$amdr Am{U H$moUmcmhr ˶mMm gh^mJr R>ady
Z¶o. ‘r (gd© cmoH$m§Zm) ˶mÀ¶mH$S>Mo ~mocmdrV Amho Am{U ‘cm ˶mÀ¶mH$S>Mo
naV Om¶Mo Amho.' 37 Am{U AemàH$mao Amåhr hm (J«W§ ) ñnï> AmXoemÀ¶m
ñdê$nmV Aa~r ^mfoVZy àH$Q> Ho$cm Amho. AmVm ho kmZ Vw‘À¶mn¶ªV ¶oD$Z
326 Hw$amU
nmoMcoco AgVmZm XoIrc, Oa Vwåhr ˶m§À¶m BÀN>m-AmH$m§jm§Mo AZwgaU
H$amc Va Agm H$moUrhr AgUma Zmhr, Omo A„mh{déÕ Vw‘Mr ‘XV H$aoc
qH$dm ˶mÀ¶mnmgyZ Vwåhmcm dmMdoc.
38
Vw‘À¶mnydu Amåhr {H$˶oH$ n¡J~§ a nmR>{dco Am{U Amåhr ˶m§Zm nËZr
d An˶o {Xcr. H$moU˶mhr n¡J~§ amgmR>r ho e³¶ ZìhVo H$s, A„mhÀ¶m
Amko{dZm EImXm M‘ËH$ma AmUyZ XmIdmdm. à˶oH$ `wJmH$[aVm EH$ {c{IV
Amho (åhUOo à˶oH$ H$mcI§S>mH$[aVm ˶mMo {ZU©¶ J«W§ ñdê$n AgV). 39
(˶mVyZ) A„mh BpÀN>Vmo, Vo ImoS>y Z Q>mH$Vmo Am{U BpÀN>Vmo Vo H$m¶‘ R>do Vmo.
gd© H$mhr Z‘yX Ho$coc§ Añgc J«W§ ˶mÀ¶mnmerM Amho.
40
Am{U Amåhr ˶m§Zm (Á¶m {ejoM)o dMZ {Xco Amho, {VMr (EImXr)
PcH$ Amåhr Vwåhmcm (Vw‘À¶m h¶mVrV) XmIdy qH$dm (Agohr hmoD$ eH$Vo
H$s, ˶mnyduM) Amåhr Vwåhmcm ‘aU XoD$.
(n¡J~§ a!) Vw‘Mr O~m~Xmar Va Ho$di g§Xeo nmoM{dUo hrM Amho. (˶m§Mm)
{heo~ KoUo ho Am‘Mo H$m‘ Amho.
41
(g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm) ho {XgV Zmhr H$m H$s, Amåhr (˶m§Mm) ^y^mJ
˶mÀ¶m Mhÿ~mOyZ§ r H$emàH$mao KQ>drV AmhmoV? Am{U A„mh {ZU©¶ XoV
AgVmo, ˶mMm {ZU©¶ aÔ H$ê$ eHo$c Agm H$moUrhr Zmhr. VgoM Vmo {heo~
KoʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma erK« Amho! 42 Am{U ¶m§À¶m AmYrÀ¶m cmoH$m§Zrhr
(n¡J~§ am§À¶m {damoYmV) ¶moOZm AmIë¶m hmo˶m. nU ¶eñdr hmoUmè¶m ¶moOZoMr
AmIUr H$aUo Va A„mhÀ¶mM hmVmV Amho. VmoM OmUVmo H$s, à˶oH$ ‘mUyg
H$m¶ H$arV Amho (Am{U H$emg nmÌ R>aUma Amho). g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm
cdH$aM H$iyZ MwH$o c H$s, ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV (C‚dc) ^{dî¶ H$moUmMo
Amho?
43
g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ Agcoco lÕmhrZ cmoH$ (Vwåhmcm) åhUVmV,
327

"Vwåhr (A„mhMo) n¡J~§ a Zmhr.' (˶m§Zm) gm§Jm, "‘m¶m d Vw‘À¶m Xaå¶mZ


A„mhMr gmj n¶m©á Amho, VgoM Vohr gmjr AmhoV Oo (A„mhÀ¶m) J«W§ mMo kmZ
~miJyZ AmhoV.'
gyah-14. B~«mhr‘
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 am0 (n¡J~§ a!) hm A„mhMm J«W§ Amho, Omo Amåhr
Vw‘À¶mH$S>o ¶mgmR>r àH$Q> Ho$cm Amho H$s, Vwåhr g‘ñV ‘mZdOmVrcm {VÀ¶m
nmcZH$˶m©À¶m AmkoZo (gd© àH$maÀ¶m) A§YH$mamVyZ ~mhoa H$mTy>Z àH$memH$S>o
AmUmdo. AWm©VM ˶m ‘mJm©H$S>,o Omo gd©e{º$‘mZ A„mhH$S>o OmVmo, (Vmo
gd©e{º$‘mZ) Omo gd© ñVwVrg nmÌ Amho. 2 ˶m A„mhÀ¶m (‘mJm©H$S>)o Omo, Oo
H$mhr AmH$memV Amho d Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho, ˶m§Mm ‘mcH$ Amho. nU ’$ma
^¶§H$a A[aï> H$mogiUma Amho, ˶m cmoH$m§da Oo g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma
XoV AmhoV. 3 Oo ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m (AZ§VH$mcrZ) OrdZmnojm ¶mM OJmVrc
OrdZmcm gd© H$mhr g‘OyZ àmYmݶ XoVmV. VgoM Vo (cmoH$m§Zm) A„mhÀ¶m
‘mJm©nmgyZ amoIVmV Am{U ˶mV H$mhr {dH¥$V emoYZy H$mT>ʶmgmR>r à¶ËZaV
AgVmV. hoM Vo cmoH$ AmhoV, Oo gÝ‘mJm©nmgyZ ’$ma Xÿa ^Q>H$V Jocco o AmhoV.
4
Amåhr nmR>dcoë¶m à˶oH$ n¡J~§ amZo (Am‘Mm g§Xeo ) cmoH$m§Zm ˶m§À¶m
‘mV¥^mfoVZy M g§dmX gmYyZ nmoM{dcocm Amho. ho ¶mgmR>r H$s, ˶m§À¶màV
(g˶mMm) g§Xeo ñnï>nUo nmoMZy Omdm. ‘J A„mh BÀN>rc ˶mg ^Q>H$V amhÿ
XoBc
© Am{U BÀN>rc ˶mg gÝ‘mJ© XmIdrc. VmoM Amho gd©e{º$‘mZ d
Añgc ~w{Õ‘mZ.
5
(n¡J~§ a) ‘ygmcm Amåhr Am‘À¶m g§Xeo mgh nmR>{dco hmoVo (Am{U Aer
Amkm Ho$cr hmoVr H$s), Amnë¶m cmoH$m§Zm gd© àH$maÀ¶m A§YH$mamVyZ ~mhoa
328 Hw$amU
H$mTy>Z àH$memH$S>o AmU Am{U ˶m§Zm A„mhÀ¶m {Xdgm§Mr AmR>dU H$ê$Z Xo.
IamoIa, ¶m (ñ‘a{UHo$V) ˶m à˶oH$mgmR>r g§Xeo Agcoë¶m IwUm AmhoV, Omo
g§¶‘ ~miJUmam d H¥$VkVm 춺$ H$aUmam Amho.
6
‘ygm Amnë¶m cmoH$m§Zm åhUmcm, "A„mhZo Vw‘À¶mda Ho$coë¶m ˶m
CnH$mam§Mr AmR>dU H$am, Ooìhm ˶mZo Vwåhmcm {’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§nmgyZ
dmMdco, Oo Vw‘Mm dmB©Q> arVrZo N>i H$arV hmoV,o Am{U Vo Vw‘À¶m ‘wcm§Mr
h˶m H$arV AgV Am{U ’$º$ Vw‘À¶m ‘wcs¨Zm {Od§V R>do rV AgV, ¶mV
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z (Vw‘À¶m ghZercVoMr) ‘moR>r narjm hmoVr.' 7 (Vr
doi AmR>dm) Ooìhm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo ~OmdyZ {Xco hmoV,o "Oa Vwåhr
(‘mÂ`mà{V) H¥$VkVm 춺$ H$amc Va ‘r {ZpíMVnUo Vw‘À¶mda AmUIr
A{YH$m{YH$ (CnH$ma) H$arZ, nU Oa Vwåhr H¥$V¿Z ìhmc Va (cjmV R>do m)
‘mPr {ejm IamoIa ’$ma H$R>mao Amho!' 8 ‘ygmZo åhQ>c,o "Oar Vwåhr Am{U ¶m
n¥Ïdrda Agcoë¶m gdmªZr A„mhda lÕm R>do ʶmg ZH$ma {Xcm (åhUOoM
Ë`mÀ`mà{V H¥$V¿ZVm 춺$ Ho$cr Var) A„mhcm ¶mMr ¶pËH¨${MVhr ndm©
Zmhr, (H$maU Vmo ñdV:hÿZ ‘hmZ Amho), gXm ñVwVrg nmÌ Amho.
9
Vw‘À¶m AmYr hmoD$Z Jocëo ¶m (˶m lÕmhrZ) cmoH$m§À¶m dmVm© Vw‘À¶mn¶ªV
nmohmoMë¶m ZmhrV H$m? Ogo ZyhMo cmoH$, AmX d g‘yX (¶m O‘mVr) Am{U Oo
cmoH$ ¶m§À¶mZ§Va hmoD$Z Joc.o ˶m§Zm AmVm A„mh{edm¶ Xþgam H$moUrhr OmUV
Zmhr. ˶m§À¶mH$S>o n¡J~§ a g˶mMo gd© ñnï> à‘mU KoD$Z Amco hmoV.o (Voìhm
˶m§À¶m cmoH$m§Mm à{VgmX Agm hmoVm) ˶m§Zr Amnco hmV Amnë¶m Vm|S>mda,
Ago åhUV R>do Zy KoVco, "Omo g§Xeo XoD$Z Vwåhmcm nmR>{dʶmV Amco Amho, Vmo
Amåhr (H$Xm{n) ‘mZUma Zmhr. VgoM Á¶m Jmoï>rH$S>o Vwåhr Amåhmcm ~mocdV
AmhmV, ˶m~Ôc Amåhr ’$ma Jm|Yicoë¶m AdñWoV AmhmoV.'
10
(˶mda) ˶m§À¶m n¡J~§ am§Zr CÎma {Xco, "Vwåhr A„mh{df¶r gme§H$
329
gyah-14. B~«m« hr‘
AmhmV H$m, Omo AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Mm A{dîH$maH$ (àma§^H$Vm©) Amho.
Vmo Vwåhmcm ¶mgmR>r ~mocmdV Amho H$s, Vw‘À¶m(H$Sy>Z ^yVH$mimV KS>cëo ¶m)
AnamYm§Zm ‘m’$ H$ê$Z Q>mH$mdo Am{U Vw‘À¶mgmR>r {ZYm©[aV Agcoë¶m AdYrn¶ªV
Vwåhmcm Cg§V Úmdr.' (nU ˶mda) ˶m§Zr CÎma {Xco, "Vwåhr Va Am‘À¶m
gmaIrM ‘mUgo AmhmV, ˶mnojm doJio H$mhr Zmhr. Am‘Mo dmS>dS>rc Á¶m§Mr
CnmgZm H$arV hmoV,o ˶m§nmgyZM Vwåhr Amåhmcm Xÿa H$ê$ BpÀN>Vm, Va ‘J
(Vwåhr A„mhMo g§Xeo dmhH$ Agë¶mMo) ñnï> à‘mU Am‘À¶mH$S>o KoD$Z ¶m.'
11
(˶mda) ˶m§À¶m n¡J§~am§Zr CÎma {Xco, "Iao Amho, Amåhr
Vw‘À¶mgmaIrM ‘mUgo AmhmoV, nU A„mh Amnë¶m ^º$m§nH¡ $s Á¶m§Mr {ZdS>
H$aVmo ˶m§À¶mda Amncr H¥$nm H$aVmo. A„mhÀ¶m nadmZJr{edm¶ Vw‘À¶mH$S>o
EImXo M‘ËH$ma AmUyZ XmIdUo, hr Jmoï> Am‘À¶m AIË`marV ‘wirM Zmhr.
Va lÕmd§Vm§Zr A„mhdaM {dídmg R>do cm nm{hOo. 12 Amåhr H$m åhUyZ
A„mhda {dídmg R>do y Z¶o, Ooìhm ˶mZoM Amåhmcm Am‘Mo ‘mJ© XmI{dco
AmhoV (Á¶mda Amåhr ‘mJ©ñW AmhmoV). Vwåhr Omo H$mhr Ìmg Amåhmcm
nmoMdmc, Vmo Amåhr (nyU)© g§¶‘mZo ghZ H$ê$. Va {dídmg R>do Umè¶m§Zr
A„mhdaM {dídmg R>do m¶cm nm{hOo.'
13
nU Á¶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm, Vo Amnë¶m n¡J~§ am§Zm
(AemàH$mao) åhUmco, "Vwåhr Am‘À¶m ‘mJm©da (åhUOo Am‘À¶m g§àXm¶mV)
naV Amcm ZmhrV Va Amåhr Vwåhmcm {ZpíMVnUo Am‘À¶m Xoem~mhoa KmcdyZ
XoD$.' Voìhm ˶m§À¶m nmcZH$˶m©Zo Amnë¶m n¡J~§ am§H$S>o (hm g§Xeo nmR>{dcm
H$s), Amåhr ¶m {eaOmoa cmoH$m§Zm Adí¶ JmaX H$ê$Z Q>mHy$. 14 ‘J ˶m§À¶mZ§Va
^yVcmda Vwåhmcm dgdy. ho (‘mPo dMZ) ˶mÀ¶mgmR>r Amho Omoo ‘m¶m ^oQ>rMo
^¶ ~miJVmo, VgoM ‘m¶m Bemè¶m§Zm {^Vmo (åhUOo A„mhg‘moa Om~ Úmdo
cmJUma, Aer qMVm ˶m§Zm gVmdrV AgVo).
330 Hw$amU
15
eodQ>r ˶m§Zr g˶mMm {dO¶ ìhmdm ¶mgmR>r (A„mhH$S>)o àmW©Zm
Ho$cr. Voìhm (˶mÀ¶m n[aUm‘r g˶mMm) à˶oH$ {eaOmoa eÌy {d’$c R>acm.
16
˶mÀ¶mnwT>o ZaH$ ˶mMr dmQ> nmhV Amho, {OWo ˶mcm ny (gmaIo XwJYª r`wº$)
nmUr ߶m¶cm ^mJ nmS>ʶmV ¶oBc © . 17 Vmo (Vo nmUr) KmoQ>-KmoQ> H$ê$Z {nB©c
Am{U ˶mcm Vo ghOnUo {JiVm ¶oUma Zmhr. Mhÿ~mOyZ§ r ‘¥Ë¶yZo ˶mg doT>cc o o
Agoc, nU Vmo (H$Yrhr) ‘aUma Zmhr (åhUOo Vmo ^¶mZH$ ñdê$nmÀ¶m
JwX‘ê$Z Q>mH$Umè¶m AdñWoV Agoc) Am{U nwT>o ˶mcm A˶§V H$R>mao {ejocm
Vm|S> Úmdo cmJoc.
18
Oo cmoH$ Amnë¶m nmcZH$˶m©cm ‘mZrV ZmhrV, ˶m§Mo CXmhaU Ago
Amho H$s, ˶m§Mr H¥$˶o ˶m amIogmaIr AmhoV, {Ocm dmXir {XdgmMm dmam
PnmQ>çmgaer CS>dZy cmdVmo. (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV) ˶m§Zr Oo H$mhr H$‘mdco
Agoc, Ë`m§nH¡ $s H$mhrhr ˶m§À¶m hmVr ¶oUma Zmhr. Aem àH$mao H¥$Vr H$aUo
åhUOo (IamoIa) namH$moQ>rMr ‘mJ©^ï« >Vm Amho. 19 Vwåhmcm ¶mMr OmUrd Zmhr
H$m H$s, A„mhZo AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Mr {Z{‘©Vr ghoVHw $nUo Ho$cocr Amho?
˶mZo R>a{dco Va Vmo Vwåhmcm Zï> H$ê$Z, Vw‘À¶mOmJr EH$ ZdrZ ‘mZdOmV
AmUyZ (dgdy) eH$Vmo. 20 Ago H$aUo A„mhgmR>r ‘wirM H$R>rU Zmhr.
21
(ݶm¶mÀ¶m {Xder) g‘ñV ‘mZdOmV A„mhg‘moa hOa hmoBc © . Voìhm Oo
(¶m OJmV Z¡{VH$ÑîQ>çm) Xþ~c© hmoV,o Vo Ah§H$mamZo dmJcoë¶m cmoH$m§Zm åhUVrc.
"Amåhr Va Ho$di Vw‘Mo AZwgaU H$aUmao hmoVmo, Va (AmO) Vwåhr A„mhÀ¶m
{ejonmgyZ H$mhr à‘mUmV Var dmMdy eH$mc H$m?' (˶mda) Vo CÎma XoVrc,
"Oa A„mhZo Amåhmcm (‘wº$s) ‘mJ© XmI{dcm AgVm Va Amåhr Vwåhmcm XoIrc
Adí¶ (Vmo) ‘mJ© XmI{dcm AgVm. AmVm (Am‘À¶m H$‘m©‘i w o Oo dmQ>çmcm
Amcoco Amho) Vo ‘wH$mQ>çmZo ghZ H$arV amhmdo. qH$dm CVmdrinUo AmH«$moe
H$arV amhmdo, XmoÝhr Jmoï>r Amnë`mH$[aVm gma»¶mM AmhoV. ¶mVyZ Am‘Mr gwQ>H$m
331
gyah-14. B~«m« hr‘
hmoBc
© Agm (AmVm) H$moUVmhr ‘mJ© Zmhr!'
22
‘J Ooìhm ’¡$gcm gwZmdyZ Q>mH$cm OmB©c, Voìhm g¡VmZ åhUoc,
"A„mhZoM Vwåhmcm g˶ dMZ {Xco hmoVo (Oo AmO nyU© Pmco), ‘r XoIrc
Vwåhmcm dMZ {Xco hmoV,o nU ‘r ˶mMm ^§J Ho$cm (H$maU ‘mPo dMZ åhUOo
Ho$di ’$gdUyH$ hmoVr). (IaoVa) ‘cm Vw‘À¶mda H$moU˶mhr àH$mao {Z¶§ÌU
àmá ZìhVo. nU (Pmco Ago) ‘r Vwåhmcm ~mocmdco Am{U Vwåhr ‘mPo åhUUo
‘mݶ Ho$co. åhUyZ AmVm ‘cm Xmof XoD$ ZH$m. Va ñdV:cmM Xmof Úm. AmVm
Zm ‘r Vw‘Mr (H$mhr) ‘XV H$ê$ eH$Vmo, Zm Vwåhr ‘mPr H$mhr ‘XV H$ê$
eH$Vm. Vwåhr (AmYr) ‘cm A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ {Xco hmoV,o ‘cm Vo
H$Yrhr ‘mݶ ZìhVo. (‘r Vw‘À¶m ˶m H¥$˶mMm {Y¸$ma H$aVmo).' (gd©)
XþamMmè¶m§H$[aVm {ZpíMVM ’$ma H$R>mao {ejm Amho.
23
nU Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr hmoVr Am{U gËH$‘} Ho$cr hmoVr,
˶m§Zm (ñdJm©À¶m Aem) ~mJm§V XmIc Ho$co OmB©c, Á¶m§VZy nmʶmMo (‘Z
àgÞ H$aUmao) àdmh dmhV AgVrc. Vo VoWo Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m nadmZJrZo
H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. {VWo Ooìhm Vo EH$‘oH$m§er ^oQ>Vrc Voìhm Vo EH$
Xþgè¶mcm gcm‘ H$aVrc.
24
Vwåhr ¶mda H$Yr qMVZ Ho$co Zmhr H$m H$s, H$emàH$mao A„mhZo
Mm§Jë¶m dMZmMr (g˶mda AmYm[aV dMZmMr) VwcZm Mm§Jë¶m PmS>mer
Ho$cocr Amho. Á¶mMo ‘yi O{‘ZrV ^¸$‘ amodcoco Amho Am{U ˶mÀ¶m ’$m§Úm
AmH$memcm {^S>cëo ¶m AmhoV. 25 Vmo (d¥j) Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m nadmZJrZo
gXm gd©H$mc Amncr ’$io XoV AgVmo. A„mh (¶m CÔoemZo) cmoH$m§H$[aVm
CXmhaUo àñVwV H$aVmo H$s, ˶m§Zr (¶mda) qMVZ H$ê$Z ~moY ¿¶mdm. 26
VgoM (g˶mda AmYm[aV Zgcoc)o dmB©Q> dMZ, ˶m dmB©Q> d¥jmgmaIo Amho,
Oo O{‘ZrÀ`m n¥ð>mdê$Z (ghO) CnQy>Z ’o$Hy$Z Q>mH$co OmVo. ˶mÀ¶m (‘wimV)
332 Hw$amU
H$gcrhr nH$S> ZgVo.
27
(AemàH$mao) A„mh lÕmd§Vm§Zm ÑT> dMZmÛmao ¶m OrdZmV Am{U
‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV ~iH$Q>r XoVmo. VgoM Vmo XþamMmè¶m§Zm ‘mJ©^ï« > hmoD$ XoVmo.
A„mh Oo BpÀN>Vmo Vo H$aVmo.
28
Vwåhr ˶m cmoH$m§À¶m pñWVrMo AdcmoH$Z Ho$co Zmhr H$m, Á¶m§Zr
A„mhÀ¶m daXmZm§Zm H¥$V¿ZVoZo à{VgmX {Xcm? (AemàH$mao) Amnë¶m cmoH$m§Zm
{dZmemÀ¶m KamV cmoQ>c.o 29 (AWm©VM) ˶m ZaH$m‘ܶo, Á¶mV Vo àdoe
H$aVrc. {H$Vr dmB©Q> {R>H$mU Amho, Vo dmñVì¶mgmR>r! 30 ˶m§Zr BVam§Zm
A„mhÀ¶m ~amo~arMo R>a{dco (¶m CÔoemZo) H$s, cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ
Xÿa ݶmdo. (˶m§Zm) gm§Jm, "H$mhr H$mi (¶m OJmV) ‘m¡O H$ê$Z ¿¶m, eodQ>r
Vw‘Mo {R>H$mU ZaH$ Amho.'
31
(n¡J~§ a!) ‘m¶m Á¶m ^º$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr, ˶m§Zm gm§Jm H$s,
˶m§Zr {Z˶ àmW©Zm H$amdr (Z‘mµO nT>mdr) Am{U Oo H$mhr Amåhr ˶m§Zm {Xco
Amho ˶mVyZ Omhra[a˶m d Jwá[a˶m (Am‘À¶m ‘mJm©V ˶m§Zr) IM© H$amdm; Vmo
{Xdg ¶oD$Z R>no ʶmnydu Á¶m {Xder Zm Hw$R>cr gm¡X~o mOr hmoBc
© , Zm H$moUVr ‘¡Ìr
H$m‘r ¶oBc © .
32
VmoM Amho A„mh Á¶mZo AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Mr {Z{‘©Vr Ho$cr Am{U
AmH$memVyZ (T>Jm§Ûmao) nmʶmMm dfm©d Ho$cm (Am{U ˶m nmʶmÛmao) Vw‘À¶m
CnOr{dHo$gmR>r (gd© àH$maMr) ’$io CnO{dcr, (˶mZoM) g‘wÐmV Zm¡H$m
Mmc{dUo Vw‘À¶mgmR>r e³¶ ~Z{dco H$s, ˶mÀ¶m AmXoemZo (g‘wÐmda) (Zm¡H$m)
g§Mma H$amì¶mV. ˶mZoM ZÚm§Zmhr (Aem {Z¶‘m§À¶m AYrZ Ho$co Amho H$s,
Á¶mÛmao ˶m) Vw‘À¶m Cn¶moJr R>amì¶mV. 33 ˶mZoM gy¶© d M§Ð ¶m§Zmhr Aem
{Z¶‘m§V ~m§YZy Q>mH$co Amho H$s, Vo Vw‘À¶mgmR>r Cn¶moJr R>aV AmhoV, Vo
gmV˶ ñdê$n Amnë¶m ‘mJmªda ‘mJ©ñW AmhoV. VgoM ˶mZo amÌ d {Xdg
333
gyah-14. B~«m« hr‘
34
¶m§Zmhr Vw‘À¶m godVo cmdco Amho. Vwåhr Oo Oo ˶mÀ¶mH$S>o ‘m{JVco, Vo
gd© ˶mZo Vwåhmcm {Xco.
Oa Vwåhr A„mhÀ¶m CnH$mam§Mr JUVr H$ê$ nmhmc Va Vwåhr H$Xm{n ˶m§Mr
JUVr H$ê$ eH$Uma Zmhr. (VargwÕm) ‘Zwî¶ IamoIa, ’$ma Aݶm¶r Am{U ’$ma
H¥$V¿Z Amho.
35
(Vr doi AmR>dm) Ooìhm B~«mhr‘Zo (A„mhH$S>)o àmW©Zm Ho$cr. "ho
‘m¶m nmcZH$˶m©! ¶m ehamcm em§VrMo eha ~Zd Am{U ‘cm d ‘m¶m
‘wcm§Zm ‘yVvÀ¶m nyOno mgyZ (H$m¶‘) Xÿa R>do . 36 ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ˶m
‘yVvZr AZoH$m§Zm gÝ‘mJm©nmgyZ (’$ma) Xÿa ZoD$Z gmoS>c.o Va Omo H$moUr ‘m¶m
(lÕoM)o AZwgaU H$aoc, (Ho$di) VmoM Iè¶m AWm©Zo ‘m¶m gmo~V Amho.
Am{U Á¶mZo ‘mPo AmkmnmcZ Ho$co Zmhr Va - ˶mÀ¶m~m~VrV, (Vwcm {ZU©¶
H$am¶Mm Amho). IamoIa Vy ’$ma j‘merc d X¶miy Amhog.
37
ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ‘r ‘m¶m An˶m§nH¡ $s H$mhtZm, Vw¶m n{dÌ
KamOdi, EH$m ZmnrH$ Imoè¶mV dgdco Amho. Vo ¶mgmR>r H$s, ho à^y, ˶m§Zr
{ZË` Z‘mµO nT>mdr. Vy Ago H$a H$s, OoUHo $ê$Z cmoH$m§À¶m ‘ZmV Ë`m§À`mà{V
AmoT> {Z‘m©U ìhmdr. VgoM ˶m§Zm ’$im§Mr CnOr{dH$m àXmZ H$a, åhUOo Vo
VwÂ`mà{V Am^ma 춺$ H$aUmao ~ZVrc.
38
ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Oo H$mhr Amåhr (Am‘À¶m ‘ZmV) XS>dZy
R>do Vmo Am{U Oo H$mhr àH$Q> H$aVmo Vo, Vy gd© OmUVmog. Am{U A„mhnmgyZ
H$moUVrhr Jmoï> cncocr Zmhr, ‘J Vr n¥Ïdrda Agmo dm AmH$memV. 39 Am^ma
˶m A„mhMo! (gd© ñVwVr ˶mÀ¶mgmR>rM Amho) Á¶mZo ‘cm d¥ÕmnH$mi
AgVmZmhr Bñ‘mB©c d BghmµH$ (hr ‘wc)o {Xcr. IamoIa! ‘mPm nmcZH$Vm©
(Amnë¶m ^º$m§Mr) àmW©Zm EoH$Umam Amho. 40 ho à^y! ‘cm {Z˶ Z‘mµOmMo
nmcZ H$aUmam ~Zd Am{U ‘m¶m ‘wcm§Zm XoIrc. ho à^y! ‘m¶m àmW©ZMo m
334 Hw$amU
41
ñdrH$ma H$a. ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! ‘cm ‘m’$ H$a! ‘m¶m AmB©dS>cm§Zm
‘m’$ H$a Am{U gd© lÕmd§Vm§Zm ‘m’$ H$a, ˶m {Xder, Á¶m {Xder (Vy)
{heo~ Koerc.'
42
Am{U ho A˶mMmar cmoH$ Oo H$mhr H$arV AmhoV, ˶mMr A„mhcm OmUrd
Zmhr, Agm {dMma H$Xm{n ‘ZmV ¶oD$ XoD$ ZH$m. Vmo ˶m§Zm Ho$di ˶m {Xdgmn¶ªV
gdS> XoV Amho, Á¶m {Xder ˶m§Mo S>mio o (^¶m‘wi)o CKS>o Vo CKS>Mo amhVrc. 43
(Voìhm ˶m§Mr AdñWm Aer Agoc H$s), Vo Amnë¶m ‘mZm da H$ê$Z ^¶J«ñV
AdñWoV (BH$S>o {VH$S>)o YmdV gwQ>cco o AgVrc. ({OH$S>o Q>H$ cmdyZ nmhV
AgVrc ˶mnmgyZ) ˶m§Mr Ñï>r ˶m§À¶mH$S>o naV ¶oV Zgoc, ˶m§Mr ‘Zo ‘aUmgÞ
Pmcocr AgVrc.
44
(n¡J~§ a!) cmoH$m§Zm ˶m {Xdgmg§~Y§ mZo gmdYmZVoMr gyMZm XoD$Z
Q>mH$m, Á¶m {Xder ({Z¶V Ho$coë¶m) {ejoMo g§H$Q> ˶m§À¶màV ¶oD$Z R>no c o ,
˶mdoir Vo cmoH$, Á¶m§Zr (Amnë¶m OrdZH$mimV) dmB©Q> H¥$˶o Ho$cocr
AgVrc, åhUVrc, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Amåhmcm H$mhr H$mimgmR>r
gdS> Xo, åhUOo Amåhr Vw¶m ~mocmdʶmcm à{VgmX XoD$ Am{U n¡J~§ am§Mo
AZwgaU H$ê$.' (˶m§Zm CÎma {‘ioc), ¶mnydu XoIrc Vwåhr enWm KoD$Z
gm§{JVco ZìhVo H$m¶ H$s, Vw‘Mo H$Yrhr nVZ hmoUma Zmhr? 45 Am{U Vwåhr
Aem cmoH$m§À¶m dñVrV dmñVì¶ Ho$co hmoV,o Á¶m§Zr ñdV:M ñdV:da Aݶm¶
Ho$cm hmoVm. Vwåhmcm ho hr ñnï>nUo H$iyZ MwH$co hmoVo H$s, Amåhr ˶m§À¶mer
H$emàH$mao ì¶dhma Ho$cm hmoVm. VgoM Amåhr Vw‘À¶mgmR>r (AZoH$) ~moYna
CXmhaUo g‘moa R>do cr AmhoV. 46 Vo gd© àH$maMr H$Q> H$mañWmZo H$arV
AgV, nU ˶m§Mr hr gd© H$mañWmZo A„mhcm R>mD$H$ hmoVr, Oar Vr nd©Vm§Zm
hmcdÊ`mOmoJrhr (‘moR>r) AgVr, Var A„mh ˶m§Zm eÿÝ`dV H$aʶmg (g‘W©
Amho).
335
47
Vwåhr Agm {dMma ‘ZmV H$Xm{n ¶oD$ XoD$ ZH$m, A„mh Amnë¶m
n¡J~§ am§Zm {Xcoco Amnco dMZ nmiUma Zmhr. ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s,
A„mh hm gd©e{º$‘mZ Amho, {ejm H$aʶmg g‘W© Amho. 48 ˶m {Xder hr
n¥Ïdr ~XcyZ Xþgar n¥Ïdr (g‘moa) AmUʶmV ¶oBc © , VgoM AmH$me XoIrc.
Voìhm gd© cmoH$ ˶m A„mhg‘moa hOa hmoVrc, Á¶mcm g‘ñV {Z{‘©Vrda g§nUy ©
{Z¶§ÌU àmá Amho. 49 ˶m {Xder Vwåhr Anamܶm§Zm ~oS>çm‘ܶo OIS>cëo ¶m
AdñWoV nmhmc. 50 ˶m§Mo H$nS>o S>m~§ amMo AgVrc Am{U A¾r ˶m§À¶m
Mohè¶m§Zm cnoQ>çmV KoBc© . 51 (˶m {Xder gdmªZm A„mhÀ¶m ݶm¶mc¶mV
gmXa Ho$co OmB©c) ho ¶mgmR>r H$s, A„mhZo à˶oH$ ‘Zwî¶mg ˶mÀ¶m (H$‘©ê$nr)
H$‘mB©Mm ‘mo~Xcm Úmdm. IamoIa, A„mh {heo~ KoʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma erK«
Amho.
52
hm (A„mhH$Sy>Z) g‘ñV ‘mZdOmVrgmR>r g§Xeo Amho. Á¶mÛmao cmoH$m§Zm gmdY
H$ê$Z Q>mH$ʶmV ¶mdo, åhUOo ˶m§Zr ho (Mm§Jë¶màH$mao) OmUyZ ¿¶mdo H$s, VmoM
EH$‘od B©ída Amho. åhUOo ~wÕrMr XoUJr cm^coë¶m§Zr (¶mda) qMVZ H$amdo.
gyah-15. Ac-{hO«
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 am0 hr (A„mhH$Sy>Z) àH$Q> Pmcoë¶m J«W§ mVrc g§Xeo dMZo
AmhoV, åhUOo Hw$amUmMr, Á¶mV g˶mMo ñnï> dU©Z Amho. 2 EH$ doi
{ZpíMVnUo ¶oBc © Ooìhm, g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoco cmoH$ Aer
BÀN>m H$aVrc H$s, AmnU A„mhcm g‘{n©V (OrdZ OJcmo) AgVmo (Va
{H$Vr ~ao Pmco AgVo) 3 Va ˶m§Zm gmoS>y Z Úm H$s, ˶m§Zr Imdo (߶mdo),
‘m¡O‘Om H$amdr, Am{U ì¶W© Ameogh Jm’$sc amhmdo, H$maU cdH$aM (Iao
H$m¶ Amho,) ho ˶m§Zm H$iyZ MwH$o c. 4 Amåhr ¶mnydu Á¶m H$moU˶m dñVrcm
336 Hw$amU
Zï> Ho$co Amho {VÀ¶m~m~VrV AmYrM {ZU©¶ Pmcocm hmoVm. 5 (nU ho cjmV
R>do m H$s), H$moUVmhr OZg‘yh Amnë¶m {ZYm©[aV H$mimÀ¶m Zm nwT>o OmD$
eH$Vmo, Zm ‘mJo amhÿ eH$Vmo.
6
Vo (g˶ ZmH$maUmao cmoH$) åhUVmV, "ho ‘mUgm! Vw¶mda Or hr
ñ‘a{UH$m (åhUOo Hw$amU) àH$Q> H$aʶmV Amco Amho, Vy IamoIa doS>m Amhog! 7
Oa Vy g˶dMZr (춺$s) Amhog Va Am‘À¶mg‘moa ñdJ©XVÿ m§Zm H$m KoD$Z ¶oV
Zmhrg?' 8 Amåhr ñdJ©XVÿ m§Zm Ho$di Am‘À¶m ’¡$gë¶mgh nmR>dVmo,‘J EH$Xm
(˶m§Zm nmR>dë¶mZ§Va, Á¶m§À¶mH$S>o nmR>{dʶmV Amco ˶m cmoH$m§Zm) ‘wirM
gdS> {Xcr OmV Zmhr.
9
IamoIa! ¶m ñ‘a{UHo$cm (åhUOo ¶m Hw$amUmcm) AmåhrM àH$Q> Ho$co
Amho Am{U AmåhrM ˶mcm gwa{jV R>do Uma.
10
(n¡J~§ a!) Amåhr Vw‘À¶m AmYrÀ¶m cmoH$m§H$S>ho r (Am‘Mo AZoH$
n¡J~§ a) nmR>{dco hmoV.o 11 Va Ago H$Yrhr Pmco Zmhr H$s, ˶m§À¶mH$S>o EImXm
n¡J~§ a Amcm, nU ˶m§Zr ˶mMr {I„r CS>{dcr Zgoc. 12 AemàH$mao Amåhr
nmnr cmoH$m§À¶m ‘ZmV (WÅ>m‘ñH$ar H$aʶmÀ¶m àd¥Îmrcm) Ka H$ê$ XoVmo. 13 Vo
¶mda {dídmg R>do UmaM ZmhrV, Oar ˶m§À¶mg‘moa nydu hmoD$Z Jocëo ¶m (AnamYr)
cmoH$m§Mr AerM CXmhaUo AmhoV. 14 Amåhr Oa ˶m§À¶mgmR>r AmH$memMo
EImXo Ûma CKS>co AgVo d Vo ˶mVyZ da MTy>Z OmD$ cmJco AgVo. 15
Voìhmhr ˶m§Zr {ZpíMVnUo Ago åhQ>co AgVo, "Am‘Mr Va ZOa~§Xr H$aʶmV
Amcocr Amho. Zmhr, Am‘À¶mda Va OmXÿ H$aʶmV Amcr Amho.'
16
Am{U IamoIa, Amåhr AmH$memV ZjÌm§Mo g‘yh ~Zdco. Am{U
nmhUmè¶m§gmR>r Vo gwemo{^V Ho$co. 17 ˶mg à˶oH$ em{nV g¡VmZmnmgyZ Amåhr
gwa{jV Ho$coco Amho. 18 nU Oa EImXm H$moUr Mmoê$Z-cnyZ EoH$ʶmMm
à¶ËZ H$arV Agoc Va EH$ noQ>Vr CëH$m ˶mMm nmR>cmJ H$aVo.
337
19
gyah-15. Ac-{hO«
Amåhr n¥ÏdrMm {dñVma Ho$cm Am{U {VÀ¶m‘ܶo ^¸$‘ nd©V amodZy
Q>mH$co Am{U {VÀ¶mV à˶oH$ àH$maMo (OrdZ) g§V{w cV à‘mUmV dmT>rg
cmJʶmMr ì¶dñWm Ho$cr. 20 ‘J (ho ‘mZdm!) Amåhr Vw¶mgmR>r (n¥Ïdrda)
CXa{Zdm©hmMo (gd© Amdí¶H$) gmYZ CncãY H$ê$Z {Xco. VgoM ˶m§À¶mhr
CXa{Zdm©hmMr ì¶dñWm Ho$cr, Á¶m§Zm Vwåhr {Zdm©hmMr gm‘J«r XoV Zmhr (åhUOo
‘mZdmIoarO gd© àm{U‘mÌm§gmR>r).
21
H$maU, Aer EH$hr dñVy Zmhr {OMo I{OZo ({OÀ¶m Agr‘ ImUr)
Am‘À¶mOdi Zgmì¶mV. nU Amåhr Vr EH$m {ZpíMV à‘mUmVM nmR>drV
AgVmo. 22 AmåhrM ˶m dmè¶m§Zm nmR>dVmo Oo nmʶmZo ^acoë¶m T>Jm§Zm
(Amåhr BpÀN>Vmo {VH$S>)o dmhÿZ ZoVmV. ‘J Amåhr T>Jm§VZy nmʶmMm dfm©d
H$aVmo, d ˶mÛmao Vwåhmcm V¥á H$aVmo. ho Vw‘À¶mgmR>r e³¶ ZìhVo H$s, Vwåhr
Vo gmR>dZy R>do y eH$co AgVo.
23
IamoIa, AmåhrM OrdZ àXmZ H$aVmo Am{U AmåhrM ‘¥Ë¶y KS>dZy
AmUVmo Am{U gdmªMo dmag Ho$di AmåhrM Agy. 24 Amåhr Oo Vw‘À¶mnydu
hmoD$Z Joc,o ˶m§Zmhr OmUVmo Am{U Oo Vw‘À¶mZ§Va ¶oUmao AmhoV, ˶m§Zmhr
OmUVmo. 25 ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, Vw‘Mm nmcZH$Vm© (ݶm¶mÀ¶m
{Xder) ˶m gdmªZm EH${ÌV H$arc. VmoM Añgc ~w{Õ‘mZ Amho, gd© H$mhr
OmUUmam Amho.
26
Amåhr ‘mZdmcm IUIUUmè¶m ‘mVrÀ¶m gS>cëo ¶m {MIcmnmgyZ
{Z‘m©U Ho$co Amho
27
Am{U (‘mZdmnydu) Amåhr {OÞ (ZmdmMr) EH$ AÑí¶ {Z{‘©Vr
YJYJUmè¶m AmJrnmgyZ {Z‘m©U Ho$cr.
28
(Vr doi AmR>dm) Ooìhm Vw¶m nmcZH$˶m©Zo ñdJ©XVÿ m§Zm åhQ>c,o "‘r
gS>cëo ¶m {MIcmÀ¶m IUIUrV ‘mVrnmgyZ ‘mZdmMr {Z{‘©Vr H$aUma Amho.'
338 Hw$amU
29
Ooìhm ‘r ˶mcm nyU© AmH$ma XoD$Z, ˶mV ‘m¶m AmËå¶mMr ’w$§ H$a ‘maoZ,
Voìhm Vwåhr ˶mÀ¶mg‘moa ZV‘ñVH$ ìhm. 30 Voìhm gd© ñdJ©XVÿ (gmï>mJ§ Z‘ñH$ma
KmcrV) ZV‘ñVH$ Pmco. 31 nU BãcrgZo Vgo Ho$co Zmhr. ˶mZo ZV‘ñVH$
hmoUmè¶m§‘ܶo gh^mJr hmoʶmg ZH$ma {Xcm. 32 A„mhZo ˶mcm {dMmaco, "ho
Bãcrg! (Bãcrg-g¡VmZmMo Zmd) Vy ZV‘ñVH$ hmoUmè¶m§‘ܶo gh^mJr Z hmoʶmMo
H$maU H$m¶?' 33 ˶mZo CÎma {Xco, "‘r Agm Zmhr H$s, Aem ‘mZdmg‘moa
ZV‘ñVH$ ìhmdo, Á¶mcm Vy IUIUUmè¶m ‘mVrÀ¶m gS>cëo ¶m Jmè¶mnmgyZ
{Z‘m©U Ho$co Amhog.'
34
A„mhZo åhQ>c,o "Vy ¶oWZy MmcVm hmo, (åhUOo ñdJu¶ n[agamVyZ),
Am{U (cjmV R>do ), Vy (`oWZy nyT>)o emnJ«ñV Agerc. 35 Am{U ݶm¶mÀ¶m
{Xdgmn¶ªV (‘mPm) emn Vw¶mda amhrc.' 36 (˶mda) g¡VmZ åhUmcm, "ho
‘m¶m nmcZH$˶m©! Vy ‘cm nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmn¶ªV Cg§V Xo.' 37 (˶mda)
A„mhZo åhQ>c,o "Vwcm Cg§V {Xcr OmV Amho. 38 ˶m {Xdgmn¶ªV Á¶mMr doi
R>acocr Amho.'
39
(˶mda) g¡VmZ åhUmcm, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! Á¶màH$mao Vy ‘cm
gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa Ho$cog Va ‘rhr n¥Ïdrda (Oo Oo dmB©Q> Amho) ˶m§Zm Vo Mm§Jco
dmQ>m¶cm cmdrZ Am{U gdmªMr (dmB©Q>[a˶m) ’$gdUyH$ H$ê$Z gmoS>rZ. 40
’$º$ ˶m§Zm gmoS>y Z, Oo VwPo gƒo ^º$ AmhoV.'
41
A„mhZo åhQ>c,o "hm ‘m¶mH$S>o ¶oʶmMm gai ‘mJ© Amho. 42 {ZpíMVM
Oo ‘mPo gƒo ^º$ AmhoV, ˶m§À¶mda VwPo H$mhr MmcUma Zmhr. nU ’$º$ Oo
{~KS>cc o o AmhoV, Vo ‘mÌ Vw¶m ‘mJm©Mo AZwgaU H$aVrc. 43 Am{U Aem
gdmªgmR>r ZaH$ hoM dMZ {Xcoco {R>H$mU Amho. 44 ˶mMo gmV XadmOo AmhoV.
à˶oH$ XadmOmVyZ àdoe H$aUmè¶m (ZaH$dmgr cmoH$m§À¶m) Q>mù o ¶m {d^mJcoë¶m
AmhoV.'
339
45
gyah-15. Ac-{hO«
{Z:g§Xoh, A„mhMr OmU R>odyZ (OrdZ ì¶VrV Ho$coco) cmoH$
(‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV) ~mJm§‘ܶo d (‘Z àgÞ H$aUmè¶m) àdmhm§À¶m
gm{ÞܶmV AgVrc. 46 (˶m§Zm gm§{JVco OmB©c) em§Vr Am{U gwa{jVVogh
¶mV XmIc ìhm. 47 Amåhr ˶m§À¶m A§V:H$aUmV Or H$mhr (Ûof^mdZm qH$dm)
Oo H$mhr AZw{MV {dMma AgVrc, Vo gd© Amåhr H$mTy>Z Q>mHy$. Vo {VWo ^mdm-
^mdmà‘mUo dmdaVrc. Vo (EH$‘oH$m§à{V ewÕ ‘Z KoD$Z) EH$‘oH$m§g‘moa AmgZm§da
~gcoco AgVrc. 48 VoWo ˶m§Zm (˶m AmZ§Xr AdñWoV) Zm H$moU˶mhr
àH$maMm Ìmg OmUdoc, Zm H$Yr ˶m§Zm VoWZy ~mhoa H$mT>ʶmV ¶oBc © . 49
‘m¶m ^º$m§Zm gm§JZy Q>mH$m H$s, ‘r ’$ma j‘merc d X¶miy Amho, ¶mV
‘wirM e§H$m Zmhr. 50 VgoM Or {ejm ‘r (Anamܶm§Zm) XoBZ© . Vr IamoIa
’$maM H$R>mao Amho.
51
˶m§Zm (nwÝhm EH$Xm) B~«mhr‘À¶m A{VWtMr H$hmUr EoH$dm. 52 Ooìhm
Vo ˶mÀ¶mH$S>o Amco, Voìhm åhUmco, "Vwåhm§g Am‘Mm gcm‘.' (˶mda)
B~«mhr‘Zo CÎma {Xco, "Amåhmg Vw‘Mo ^¶ dmQ>V.o ' 53 (˶mda) Vo åhUmco,
"{^ʶmMr (‘wirM) JaO Zmhr, Amåhr Vwåhmcm Aem ‘wcmÀ`m (OÝ‘mMr)
ew^dmVm© XoʶmgmR>r Amcmo AmhmoV, Á¶mcm gImoc kmZmMr XoUJr cm^cocr
Agoc.' 54 (˶mda) B~«mhr‘Zo åhQ>c,o "Vwåhr ‘cm Aem d¥ÕmdñWoV hr
ew^dmVm© XoV AmhmV? {H$Vr ({d{MÌ) Amho Vr (Jmoï>) Á¶mMr Vwåhr ‘cm
ew^dmVm© XoV AmhmV!' 55 ˶m§Zr CÎma {Xco, "Amåhr Vwåhmcm Aer ew^dmVm©
XoV AmhmoV, Or dmñVdmV n[ad{V©V hmoUo AQ>i Amho. åhUyZ Vwåhr Amem
gmoS>Umè¶m§nH¡ $s hmoD$ ZH$m.' 56 (˶mda) B~«mhr‘ CX²Jmacm, "gÝ‘mJm©nmgyZ
nyUn© Uo Xÿa Jocëo ¶m cmoH$m§ì¶{V[aº$ Xþgam H$moU Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m
H¥$nonmgyZ {Zame hmoD$ eH$Vmo!'
57
Z§Va ˶mZo {dMmaco, "ho ñdJ©XVÿ m§Zmo! AmVm Vw‘À¶mnwT>o (AmUIr)
340 Hw$amU
58
H$moUVo H$m¶©H$« ‘ Amho?' ˶m§Zr CÎma {Xco, "Hw$H$‘m©V J«ñV Pmcoë¶m
cmoH$m§H$S>o Amåhmcm nmR>{dʶmV Amco Amho (Oo Am‘À¶mÛmao Zï> Ho$co OmUma
AmhoV).' 59 ’$º$ cyVMo Hw$Qw>~§ r¶ gmoS>y Z, ˶m gdmªZm Amåhr dmMdy. 60 nU
(˶mÀ¶m Hw$Qw>§~r¶m§V) ˶mÀ¶m nËZrg gmoSy>Z (Amåhr gdmªZm dmMdy).
({OÀ¶m~m~VrV A„mh åhUVmo) "Amåhr Agm {ZU©¶ Ho$cm Amho H$s, Vr
Adí¶ ‘mJo amhUmè`m AnamYr cmoH$m§nH¡ $s Agoc.'
61
Ooìhm ho (A„mhMo) nmR>dcoco XÿV cyVÀ¶m Hw$Qw>~§ r¶m§H$S>o Amco, 62
Voìhm ˶mZo åhQ>c,o "Vwåhr (BWo) AZmoiIr cmoH$ dmQ>Vm.' 63 (Voìhm) ˶m§Zr
CÎma {Xco, "Zmhr, nU Amåhr Va Vw‘À¶mH$S>o Vr Jmoï> KoD$Z Amcmo AmhmoV,
{OÀ¶m~m~VrV ho cmoH$ Zoh‘r g§e¶ KoV am{hco. 64 VgoM Amåhr Vw‘À¶mH$S>o
(˶m Jmoï>rÀ¶m nyVV© go mR>r A„mhMm) {ZU©¶ KoD$Z Amcmo AmhmoV Am{U Amåhr
AJXr Iao ~mocUmao AmhmoV. 65 Va Vwåhr (nhmQ> hmoʶmnydu) amÌ AgVmZmM
Amnë¶m Hw$Qw>~§ r¶m§Zm KoD$Z (dñVr gmoS>y Z) {ZKyZ Om. ‘J Vwåhr ñdV: ˶m§À¶m
‘mJmo‘mJ amhm. Vw‘À¶mn¡H$s H$moUrhr ‘mJo diyZ nmhÿ Z¶o. OoWo OmʶmMr
Vwåhmcm Amkm XoʶmV Amcr, Va Vwåhr VoWo {ZKyZ Om.' 66 Amåhr (Am‘À¶m
XÿVm§H$adr) (n¡J~§ a) cyVH$S>o hm AmXoe nmR>{dcm H$s, gH$mi hmoVm-hmoVm
(˶m Anamܶm§Mr) nmio‘i w o H$mnyZ Q>mH$cr OmVrc.
67
Voìhm ehamVrc cmoH$ AmZ§X{d^moa hmoD$Z (cyV) H$S>o Amco. 68 Vmo
åhUmcm, "ho nmhm! ho ‘mPo A{VWr AmhoV, åhUyZ ‘cm c{‚mV ìhmdo cmJoc
Ago H$mhr H$ê$ ZH$m. 69 Vwåhr A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U ‘cm cm§N>Z cmdy
ZH$m.' 70 Vo åhUmco, "Amåhr Vwcm AZmoiIr cmoH$m§Zm (Aml¶) Xoʶmg
‘ZmB© Ho$cr ZìhVr H$m¶?' 71 cyV åhUmcm, "Oa Vwåhr (Hw$H$‘©) H$aʶmÀ¶m
hoVZy o Amcm Agmc Va (ho nmhm!) ¶m ‘m¶m ‘wcr AmhoV, (¶m§À¶mer d¡Y
{ddmh g§~Y§ ñWm{nV H$am).'
341
gyah-15. Ac-{hO«
72
Vw¶m {OdmMr enW, ho cmoH$ Amnë¶m H$m‘wH$VoÀ¶m ZeoV Am§Yio
Pmcoco hmoVo. 73 ‘J {Xdg COiVmM (Am‘À¶m {ejoÀ¶m) ñ’$moQ>mZo ˶m§Zm
OISy>Z Q>mH$co. 74 ‘J Amåhr (˶m AnamYr cmoH$m§À¶m dñ˶m§Zm) ImcMm
^mJ da Am{U daMm ^mJ Imcr Ago H$ê$Z Q>mH$co Am{U ˶m§À¶mda
‘mVrÀ¶m XJS>mM§ m dfm©d Ho$cm. 75 IamoIa, ¶m gd© (KQ>Zm§‘ܶo) g§Xeo
Agcoë¶m IwUm AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo ~moY àmá H$aUmao AmhoV. 76 Vr
(AmogmS>) dñVr AÚmn ahXmarÀ¶m ‘mJm©À¶m ~mOycmM Amho. 77 IamoIa, ¶mV
g§Xeo Agcocr EH$ IyU Amho, ˶m§À¶mgmR>r Oo (A„mhda) {dídmg R>do Umao
AmhoV.
78
(cyVÀ¶m cmoH$m§à‘mUoM, ‘{X`Z Odirc) AaʶmV amhUmao cmoH$
(hr) A˶mMmar hmoV.o 79 åhUyZM Amåhr ˶m§Mm gyS> KoVcm. (AnamYr
cmoH$m§À¶m) ˶m XmoÝhr dñ˶m, AmOhr ahXmarÀ¶m ‘mJm©À¶m ~mOycm, (O{‘ZrV
nwacoë¶m AdñWoV) AmhoV. 80 AemM àH$mao Ac-{hO« À¶m cmoH$m§Zrhr
n¡J~§ am§Zm ImoQ>o R>a{dco. 81 Amåhr ˶m§Zm Am‘À¶m g§Xeo Agcoë¶m IwUm
àXmZ Ho$ë¶m, nU Vo ˶m§H$S>o nmR> {’$adrV am{hco. 82 Vo nd©Vm§‘ܶo H$moê$Z
Amncr Kao ~ZdrV AgV, åhUOo ˶m§Zm gwa{jV amhVm ¶mdo. 83 gH$mi
Pmë¶m-Pmë¶m, ˶m§Zm (Am‘À¶m {ejoÀ¶m) ñ’$moQ>mZo OISy>Z Q>mH$co. 84
n[aUm‘r Oo H$mhr ˶m§Zr H$‘{dco hmoV,o ˶m§À¶m H$mhr H$m‘r Amco Zmhr.
85
(cjmV R>do m H$s), Amåhr AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Zm Am{U ˶m Xmohm|À¶m‘ܶo
Oo H$mhr Amho, Vo gd© Ho$di g˶ (CÔoemg{hV) {Z‘m©U Ho$coco Amho. Vr
KQ>H$m (åhUOoM H$`m‘V) ¶oUma ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr, (Ooìhm, ho gd©
gdmªg‘moa CKS> hmoD$Z OmB©c). åhUyZ Vwåhr Mm§Jë¶m arVrZo ˶m§À¶m (MwH$m§H$S>)o
Xþcj © H$am. 86 {Z:g§Xho Vw‘Mm nmcZH$Vm©, gdmªMm nmcZH$Vm© Amho, VgoM
Vmo gdmªÀ¶m (pñWVrMr nyU)© OmUrd R>do Zy Amho.
342 Hw$amU
87
(n¡J~§ a!)Amåhr Vwåhmcm dma§dma nR>U Ho$cr OmUmar gmV dMZo Am{U
hm AË`wƒ Agm Hw$amU àXmZ Ho$cocm Amho. 88 Va ¶m OJmVrc (j{UH$)
Cn^moJmMr Or H$mhr gm‘J«r Amåhr (˶m g˶ ZmH$maUmè¶m) cmoH$m§nH¡ $s
H$mhtZm XoD$Z R>do cr Amho, ˶mH$S>o Vwåhr (A{^cmfoZ)o Amnë¶m ZOam (H$Xm{n)
didy ZH$m. VgoM ˶m§À¶m~m~VrV Xþ:Irhr hmoD$ ZH$m (H$s, Vo Vw‘À¶m
åhUʶmH$S>o cj XoV ZmhrV). nU lÕmd§Vm§Zm Amnë¶m ‘m¶oÀ¶m n§ImV gm‘mdyZ
¿¶m. 89 Am{U gm§Jm, "‘r Va Ho$di CKS>-CKS> gmdY H$aUmam Amho.' 90
AemM àH$mao Amåhr ˶m cmoH$m§dahr (J«W§ ) AdV[aV Ho$cm hmoVm, (Á¶m§Zr
Z§Va) ˶mMr (AZoH$) ^mJmV {d^mJUr H$ê$Z Q>mH$cr. 91 Á¶m§Zr (AmVm)
¶m Hw$amUmMo (AW©{ZînÎmrÀ¶m ~m~VrV) VwH$S>-o VwH$S>o H$ê$Z Q>mH$co.
92
Voìhm Vw¶m nmcZH$˶m©Mr enW, Amåhr (ݶm¶mÀ¶m {Xder) Adí¶
˶m gdmªZm Om~ {dMmaUma. 93 Oo H$mhr Vo H$arV hmoV,o ˶m{df¶r (Om~
{dMmaUma).
94
Voìhm (ho n¡J~§ a!) Or Jmoï> ˶m§Zm ñnï>nUo (gm§JZy Q>mH$ʶmMm) Vwåhmcm
AmXoe XoʶmV Amcm Amho, Vr Vwåhr gm§JZy Q>mH$m Am{U BVam§Zm A„mhMo
g‘H$j R>a{dUmè¶m cmoH$m§nmgyZ Xÿa amhm. 95 {ZpíMVM, Amåhr Vw‘À¶mV’}$
(¶m g§Xeo mMr) {I„r CS>{dUmè¶m cmoH$m§Mm (g‘mMma Koʶmg) n¶m©á AmhmoV.
96
Oo A„mh{edm¶ BVa Cnmñ¶ Agë¶mMo R>mgyZ gm§JVmV, nU ˶m§Zm
cdH$aM (g˶) H$iyZ MwH$o c. 97 Amåhr Mm§Jë¶màH$mao OmUyZ AmhmoV H$s,
Vo Oo H$mhr (B©e-qZXoÀ¶m Jmoï>r) ~mocVmV, ˶mÛmao Vw‘À¶m ‘Zmcm BOm nmoMVo.
98
Voìhm Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo ñVdZ H$arV ˶mMo JwUJmZ H$am Am{U
˶mÀ¶mg‘moa ZV‘ñVH$ hmoUmè¶m§nH¡ $s ìhm 99 Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr
CnmgZm (^º$s) H$arV amhm, ¶oWnmdoVmo H$s, Vr doi ¶oD$Z R>no mdr, {OMo ¶oUo
AJXr {ZpíMV Amho, (åhUOoM ‘¥Ë¶yMr doi).
343

gyah-16. AZ-Zhc
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
A„mhMm {ZU©¶, ~g ¶oʶmdaM Amho. Voìhm Vwåhr ˶mgmR>r (’$ma) KmB©
H$ê$ ZH$m. Agr‘ Amho ˶mMr ‘{h‘m! Am{U Á¶m§Zm cmoH$ A„mhÀ¶m ~amo~arMo
ñWmZ XoVmV, ˶m§À¶mnojm Vmo {H$VrVar loð> Amho. 2 Vmo Amnë¶m ^º$m§nH¡ $s
Á¶mÀ¶m~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mÀ¶mH$S>o Amnë¶m AmXoemZo ñdJ©XVÿ m§Zm (Amncm)
g§Xeo XoD$Z nmR>{dVmo. (V‘m‘ cmoH$m§Zm) gmdY H$am H$s, ‘m¶m{edm¶ Xþgam
H$moUrM B©ída Zmhr (CnmgZo¶mo½¶ Zmhr). åhUyZ ‘mPrM OmU R>do Zy (OrdZ
ì¶VrV H$am). 3 ˶mZoM AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Zm ¶mo½¶ CÔoemg{hV {Z‘m©U Ho$co
Amho. (Am{U) Á¶m§Zm Vo A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoVmV, ˶m§À¶mnojm Vmo
{H$VrVar loð> Amho.
4
˶mZoM ‘mZdmcm (Ho$di) EH$m dr`m©À`m W|~mnmgyZ {Z‘m©U Ho$co. nU
hmM (VwÀN> W|~mnmgyZ {Z{‘©V ‘mZd) EH$X‘ YS>YS>rV ^m§S>Imoa ~Zcm. 5
˶mZoM newYZmMrhr {Z{‘©Vr Ho$cr, Vwåhr ˶m§À¶mnmgyZ (C~Xma) dóo Am{U
BVa (AZoH$) cm^hr àmá H$aVm. ˶m§À¶mn¡H$s H$mhtMo (Vwåhr AÞ åhUyZ)
^jUXoIrc H$aVm. 6 VgoM (˶m Ñí¶mV) Vw‘À¶mgmR>r Z¶Zaå¶Vm XoIrc
Amho. Ooìhm Vwåhr gm¶§H$mir ˶m§Zm (Mmê$Z) Kar KoD$Z ¶oVm d gH$mir
MaʶmgmR>r gmoS>y Z XoVm. 7 Vo Vw‘Mr AmoPr ({d{dY) {R>H$mUr dmhÿZ ZoVmV,
{OWo Vwåhmcm (ñdV:) dmhÿZ ݶm¶Mo Agoc Va Vwåhr ’$ma H$ï> gmogë¶m{edm¶
dmhÿZ ZoD$ eH$Uma Zmhr. {Z:g§Xho Vw‘Mm nmcZH$Vm© ’$ma H$Zdmiy d X¶miy
Amho. 8 ˶mZoM KmoS>,o IoMao Am{U JmT>do {Z‘m©U Ho$cr AmhoV. ¶mgmR>r H$s,
Vwåhr ˶m§À¶mnmgyZ ñdmarMo H$m‘ ¿¶mdo, VgoM Vr Vw‘À¶m emo^Mo r gmYZo
ìhmdrV. Vmo Aem§Mrhr {Z{‘©Vr H$aVmo, Á¶m§À¶m~Ôc Vwåhmcm (gܶm) kmZ
344 Hw$amU
Zmhr.
9
(Vmo Vw‘Mm {Z‘m©Vm Agë¶mH$maUmZo) Ho$di VmoM Vwåhmcm ˶mÀ¶mH$S>o
nmoMUmam gai ‘mJ© XmIdy eH$Vmo. (EH$m gai ‘mJm©cm gmoS>y Z), AZoH$ ‘mJ©
Agohr AmhoV, Oo gai ‘mJm©nmgyZ Xÿa OmVmV. Oa A„mhZo BpÀN>co AgVo Va
Vwåhm gdmªZmM gÝ‘mJu cmdco AgVo. 10 VmoM Amho Á¶mZo AmH$memVyZ
(T>Jm§Ûmao) nmʶmMm dfm©d Ho$cm, ˶mVyZM Vwåhmcm {nʶmMo nmUr {‘iVo
Am{U ˶mnmgyZM PmS>mPwS>nm§Mr dmT> hmoV,o Á¶mV Vwåhr (Amncr JwaTo >mao )o
MmaVm. 11 Vmo ˶mnmgyZM Vw‘À¶mgmR>r Ymݶ, O¡VZy , IOya, Ðmjo d gd©
àH$maMr ’$io {Z‘m©U H$aVmo. {ZpíMVM ¶m‘ܶo g§Xeo Agcocr IyU Amho,
˶m§À¶mgmR>r Oo IamoIa qMVZ H$aVmV.
12
˶mZoM amÌ d {Xdg Am{U gy¶© d M§Ð ¶m§Zm Vw‘À¶m godVo H$m¶©aV
Ho$coco Amho. VgoM VmaoXI o rc ˶mÀ¶m AmkoÀ¶m AYrZ AmhoV. {ZpíMVM
¶mV g§Xeo Agcoë¶m IwUm AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo Amnë¶m ~wÕrMm dmna
H$aUmao AmhoV. 13 ˶mZoM ¶m n¥Ïdrda Vw‘À¶mgmR>r Á¶m {d{dY àH$maÀ¶m
dñVy {Z‘m©U Ho$ë¶m. {ZpíMVM ˶mV ˶m cmoH$m§gmR>r g§Xeo Agcocr IyU
Amho, Oo ~moY KoD$ BpÀN>VmV.
14
VmoM Amho, Á¶mZo g‘wÐmcm Vw‘À¶m godVo cmdco, åhUOo Vwåhmcm
˶mVyZ VmÁ¶m ‘m§gmMo ^jU H$aVm ¶mdo, VgoM ˶mVyZ OS>Odmhra, Oo Vwåhr
cmoH$ n[aYmZ H$arV AgVm, Vohr H$mT>Vm ¶mdo. (g‘wÐmda) Vwåhmcm (hohr)
nmhm¶cm {‘iVo H$s, Zm¡H$m H$emàH$mao g‘wÐmcm ’$mSy>Z nwT>o OmV AmhoV. (hr
gd© ì¶dñWm Vw‘À¶m AYrZ Amho) åhUOo Vwåhr ˶mÀ¶m H¥$noMm emoY ¿¶mdm
Am{U (Vwåhr ˶mMo) Am^ma ‘mZmdo.
15
˶mZoM nd©Vm§Zm n¥Ïdrda ^¸$‘[a˶m ñWm{nV Ho$co. åhUOo Vr Vwåhmcm
KoD$Z S>mco m¶cm cmJy Z¶o. (˶mZoM) ZÚm d ‘mJ© ~Z{dco AmhoV, åhUOo
gyah-16. AZ-Zhc 345

Vwåhmcm ¶mo½¶ ‘mJ© gmnS>mdm (åhUOo Vwåhr Amnë¶m ܶo¶mn¶ªV nmohmoMmdo). 16


VgoM (˶mZo BVa AZoH$) {XemXe©H$ gmYZohr ({Z‘m©U Ho$cocr AmhoV),
¶mÛmao Am{U ZjÌm§Ûmaohr cmoH$ (àdmgmV) ‘mJ© {ZpíMV H$aVmV.
17
Va ‘J Omo {Z‘m©U H$aVmo, Vmo ˶mÀ¶m g‘mZ hmoD$ eH$Vmo H$m, Omo
H$mhrM {Z‘m©U H$arV Zmhr? ‘J Vwåhr (¶mda) qMVZ H$aUma Zmhr H$m? 18
Oa Vwåhr A„mhÀ¶m H¥$nmàgmXm§Mr JUZm H$aʶmMm à¶ËZ H$amc Va Vwåhr
˶m§Mr JUZm H$Yrhr H$ê$ eH$Uma Zmhr. A„mh, IamoIa ’$ma j‘merc d
X¶miy Amho. 19 A„mh (Vo gd©) nyUn© Uo OmUyZ Amho, Oo H$mhr Vwåhr cndVm
Am{U Oo H$mhr CKS> H$aVm.
20
(nU) Á¶m§Mm cmoH$ A„mh{edm¶ Ymdm H$aVmV Vo H$mhrM {Z‘m©U
H$ê$ eH$V ZmhrV. H$maU Vo ñdV:M {Z‘m©U Ho$co Jocc o o AmhoV. 21 Vo ‘¥V
AmhoV, {Od§V Zìho, VgoM ˶m§Zm ho XoIrc ‘mhrV Zmhr H$s, ˶m§Mo nwZéËWmZ
Ho$ìhm Ho$co OmUma Amho. 22 Vw‘Mm Cnmñ¶, Ho$di A„mh Amho, nU Oo cmoH$
‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m (emídV) OrdZmda {dídmg R>do V ZmhrV. ˶m§Mr ‘Zo g˶m{df¶r
{VQ>H$mè¶mZo (^acocr) AmhoV. VgoM Vo (’$ma) Ah§H$mar AmhoV. 23 {Z:g§Xho ,
A„mhcm Vo gd© ‘mhrV Amho, Oo H$mhr Vo cndrV AgVmV d Oo H$mhr Vo àH$Q>
H$arV AgVmV. I{MVM Ah§H$mar cmoH$ ˶mcm {චZmhrV.
24
Ooìhm ˶m§Zm {dMmaco OmVo, "Vo H$m¶ Amho Oo Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo
AdVrU© Ho$co Amho?' Voìhm Vo CÎmaVmV, "AmYr hmoD$Z Jocëo ¶m cmoH$m§À¶m
H$Wm AmhoV.' 25 (¶m§À¶m Ah§H$mamMm n[aUm‘ Agm hmoBc © ) H$s, nwZéËWmZmÀ¶m
(åhUOoM Hµ $¶m‘VrÀ¶m) {Xder ñdV:Mm ^ma Va nyUn© Uo ˶m§Zm CMcmdmM
cmJoc Am{U gmo~V ˶m cmoH$m§Mmhr H$mhr ^ma CMcmdm cmJoc, Á¶m§Zm ˶m§Zr
ñdV:cm kmZ ZgVmZmhr ‘mJ©^ï« > Ho$co. (Mm§Jë¶màH$mao) OmUyZ ¿¶m, {H$Vr
346 Hw$amU
dmB©Q> AmoPo Amho Vo, Oo ˶m§À¶mda cmXco OmB©c.
26
˶m§À¶mnydu hmoD$Z Jocëo ¶m cmoH$m§Zr XoIrc H$Q>-H$mañWmZo aMcr
hmoVr, nU A„mhZo ˶m§Zr (aMcoë¶m ImoQ>çm Jmoï>tÀ¶m) B‘maVrMr, ‘yi
nm¶mnmgyZM I~a KoVcr. ˶m‘wio dê$Z ˶mMo (åhUOo ˶m§À¶m ‘Zgwã¶m§À¶m
B‘maVrMo) N>ßna ˶m§À¶mda H$mogico. {ejoMr AmnÎmr ˶m§À¶mda ˶m {XeoZo
Amcr, Á¶mMr ˶m§Zr H$Yr H$ënZmXoIrc Ho$cr ZìhVr. 27 ‘J Hµ $¶m‘VrÀ¶m
{Xder A„mh ˶m§Zm An‘m{ZV H$aoc Am{U åhUoc, Á¶m§Zm Vwåhr ‘m¶m
~amo~arMo ñWmZ {Xco hmoVo Vo ‘mPo gh^mJr AmVm H$moR>o AmhoV, Á¶m§À¶mgmR>r
Vwåhr ñdV:cm (‘m¶m ‘mJ©Xe©ZmnmgyZ) doJio nmSy>Z KoVcmV? Á¶m§Zm kmZ
àXmZ H$aʶmV Amco hmoV,o Vo åhUVrc H$s, AmO g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm
An‘m{ZV Ho$co OmB©c d ˶m§Zm (’$ma ‘moR>r) nrS>m nmoMco .
28
Á¶m cmoH$m§Mo àmU ñdJ©XVÿ Aem pñWVrV H$mTy>Z KoVrc H$s, Vo
ñdV:À¶m {OdmdaM A˶mMma H$arV hmoV.o ˶mdoir Vo ˶m§À¶mg‘moa g§nUy ©
eaUmJVr nËH$ê$Z åhUVrc, Amåhr Va H$moUVohr dmB©Q> H¥$˶ H$arV ZìhVmo.
Zmhr H$go? Vwåhr Oo H$mhr H$arV hmoVm, Vo A„mhcm Mm§Jco ‘mhrV Amho. 29
(Amnë¶m XþîH¥$˶m§À¶m ‘mo~Xë¶mV) AmVm XmIc ìhm ZaH$mV, H$m¶‘ VoWMo
amhʶmgmR>r. IamoIa {H$Vr dmB©Q> {R>H$mU Amho, Ah§H$mar cmoH$m§M!o
30
Ooìhm A„mhMr OmU R>do Zy Agcoë¶m cmoH$m§Zm {dMmaco OmVo H$s,
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Oo nmR>{dco Amho, Vo H$m¶ Amho? Voìhm ˶m§Mo CÎma
AgVo, "gd©lðo > Jmoï>.' Oo cmoH$ Mm§Jcr H¥$˶o H$aVmV, ¶m OJmV XoIrc
˶m§M§ ^c§ hmoBc© . nU ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m emídV OrdZmVrc (˶m§M)o ñWmZ
{H$VrVar nQ>rZo Mm§Jco Agoc. IamoIa {H$Vr CËH¥$ï> {R>H$mU Amho, A„mhMr
OmU Agcoë¶m cmoH$m§gmR>r. 31 {Ma§VZ AmZ§XmÀ¶m ~mJm§V Vo àdoe H$aVrc,
˶mVyZ nmʶmMo (‘Z àgÞ H$aUmao) àdmh dmhV AgVrc. ˶m§Zm {VWo Vo gd©
gyah-16. AZ-Zhc 347

H$mhr {‘ioc, Á¶mMr Vo BÀN>m 춺$ H$aVrc. AemàH$mao A„mh ˶mMr OmU
R>do Zy (OrdZ ì¶VrV H$aUmè¶m) cmoH$m§Zm ‘mo~Xcm XoV AgVmo. 32 Aem
cmoH$m§Mo àmU ñdJ©XVÿ Voìhm H$mT>VmV, Ooìhm Vo ‘ZmZo n{dÌ AdñWoV AgVmV,
(Voìhm) ñdJ©XVÿ (˶m§Zm) åhUVmV, "Vwåhmcm gcm‘, (åhUOo Vwåhmcm em§Vr
cm^mo). XmIc ìhm ñdJm©V, Vwåhr (Amnë¶m OrdZmV) Or gËH$‘} Ho$cr
˶m§À¶m ‘mo~Xë¶mV.'
33
(g˶ ZmH$maUmao ho cmoH$) ¶m Jmoï>rMr àVrjm H$arV AmhoV H$m H$s,
˶m§À¶mH$S>o ñdJ©XVÿ ¶mdoV qH$dm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mm {ZU©¶ CKS> ìhmdm.
¶m§À¶mnyduÀ¶m cmoH$m§ZrXoIrc AgoM Ho$co hmoV.o A„mhZo ˶m§À¶mda Aݶm¶
Ho$cocm Zmhr, Va ˶m§ZrM ñdV:da Aݶm¶ Ho$cm. 34 åhUyZ ˶m§Zm ˶m§À¶m
XþîH¥$˶m§Mr {ejm {‘imcr. Á¶m Jmo{ï>Mr Vo {I„r CS>drV AgV ˶mM Jmoï>rZo
˶m§Zm doT>c.o
35
Á¶m cmoH$m§Zr BVam§Zm A„mhMo gh^mJr R>a{dco, (AmVm) Vo åhUVmV,
"A„mhZo Vgo BpÀN>co AgVo Va Amåhr ˶mÀ¶m{edm¶ Aݶ H$moUmMrhr
CnmgZm Ho$crM ZgVr, Zm Amåhr, Zm Am‘À¶m dmS>d{S>cm§Zr. VgoM Amåhr
˶mÀ¶m AmXoem{edm¶ H$moUVrhr Jmoï> {Z{fÕhr R>a{dcr ZgVr.' ˶m§À¶m
nyduMo (AnamYr) cmoH$ XoIrc AgoM ~mocco hmoV.o nU n¡J~§ am§da (˶m§Zm
gmondcocm) g§Xeo ñnï>[aË`m nmoM{dʶm{edm¶ Aݶ H$moUVrhr O~m~Xmar Zmhr.
36
Amåhr à˶oH$ OZg‘yhm‘ܶo (¶m g§Xeo mgh) EH$m n¡J~§ amcm C^o
Ho$co, "Ho$di A„mhMr CnmgZm H$am Am{U g¡VmZmnmgyZ Xÿa amhm.' Va
(AmYr hmoD$Z Jocëo ¶m {nT>çm§V) H$mhr Ago {ZKmco, Á¶m§Zm A„mhMo ‘mJ©Xe©Z
cm^co Am{U Xþgao H$mhr Agohr hmoV,o Oo Zï> hmoʶmg nmÌ R>aco. Va YaVrda
àdmg H$ê$Z nmhm H$s, Á¶m§Zr n¡J~§ am§Zm ImoQ>o R>a{dco, ˶m§Mm eodQ> H$gm
Pmcm! 37 (n¡J~§ a!) Vwåhr (g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m cmoH$m§À¶m
348 Hw$amU
~m~VrV) ’$ma BÀNw>H$ Agmc H$s, ˶m§Zm ‘mJ©Xe©Z cm^mdo Va (cjmV R>do m
H$s), A„mh Aem§Zm ‘mJ©Xe©Z H$arVM ZgVmo, Á¶m§À¶m~Ôc ˶mZo Ago
R>a{dcoco Amho H$s, Vo ‘mJ©^© ï« > hmoUma. Voìhm Aem§Zm H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm©
cm^Uma Zmhr.
38
¶m§Mo Va Ago Amho H$s, Vo A„mhÀ¶m ZmdmZo enWm KoD$Z gm§JVmV,
ÑT>VmnydH© $ enWm, H$s, "Omo ‘ê$Z OmVmo ˶mcm A„mh nwÝhm (H$Yr) CR>dZy
C^m H$aUma Zmhr!' nU Ago Zmhr (‘occ o m à˶oH$ OU CR>dZy C^m Ho$cm
OmUma), ho EH$ Ago dMZ Amho Á¶mMr nyVV© m H$aUo, ˶mZo ñdV:da ~§YZH$maH$
Ho$coco Amho. nU AZoH$ cmoH$ (hr Jmoï> {dídmgnydH© $) OmUV ZmhrV. 39 ho
¶mgmR>r hmoUma H$s, Vmo ˶m§À¶mg‘moa ˶m gd© Jmoï>tMo (g˶) CcJSy>Z Q>mH$Uma
Amho, Á¶m Jmoï>t{df¶r Vo doJdoJio Ñ{ï>H$moZ ~miJyZ AmhoV. VgoM g˶
ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m cmoH$m§Zmhr, ho H$iyZ MwH$o c H$s, Vo ImoQ>o
~mocV hmoV.o 40 Ooìhmhr Amåhr EImXr Jmoï> ApñVËdmV AmUy BpÀN>Vmo, Voìhm
{VÀ¶m ~m~VrV EdT>Mo åhUVmo, "ApñVËdmV ¶o', Am{U Vr ApñVËdmV ¶oV.o
41
Á¶m (lÕmd§Vm§Zr) Amnë¶mda A˶mMma Pmë¶mZ§Va A„mhÀ¶m
H$m¶m©gmR>r Amnë¶m KamXmamMm ˶mJ Ho$cm. Amåhr ˶m§Zm ¶m OJmVhr Adí¶
Mm§Jco ñWmZ XoD$ Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV Va ˶m§À¶mgmR>r I{MVM ’$ma
‘moR>m ‘mo~Xcm Amho. (g˶ ZmH$maUmè¶m§Zrhr) ho OmUco AgVo Va! 42 Vo
(à{VHy$c n[apñWVrVhr) g§¶‘ R>do Umao AmhoV. VgoM Vo Amnë¶m nmcZH$˶m©da
(ÑT>) {dídmg R>do Umao AmhoV.
43
(n¡J~§ a!) Vw‘À¶mnydu XoIrc Amåhr (‘˶© Agcoë¶m) ‘mUgm§‘YyZM
(Am‘Mo) n¡J~§ a ({Z¶wº$ H$ê$Z cmoH$m§H$S>)o nmR>{dco. Á¶m§À¶mH$S>o Amåhr (Am‘Mm)
g§Xeo àH$Q> H$arV hmoVmo. Vwåhmcm (AÚmn) ¶m~m~VrV OmUrd Pmcocr Zgoc Va
(AmYrÀ¶m) J«W§ m§Mo AZwgaU H$aUmè¶m kmZr cmoH$m§Zm {dMmê$Z nmhm. 44 Amåhr
gyah-16. AZ-Zhc 349

˶m§Zm nmR>{dco hmoVo g˶mÀ¶m ñnï> à‘mUmg{hV Am{U {ddoH$nyU© J«W§ mg{hV.
AemM à‘mUo Vw‘À¶mH$S>ho r Amåhr hr ñ‘a{UH$m ¶mMgmR>r nmR>{dcr H$s, Vwåhr
cmoH$m§Zm Vr Jmoï> ñnï> H$ê$Z gm§Jmdr, Or ˶m§À¶mH$S>o nmR>{dʶmV Amcr Amho.
åhUOo ˶m§Zr ˶mda qMVZ H$amdo.
45
Oo cmoH$ dmB©Q> H$mañWmZo H$aʶmV JwV§ coco AmhoV, Vo ¶m Jmoï>rnmgyZ
ñdV:cm AJXr gwa{jV g‘OVmV H$m H$s, A„mh ˶m§Zm O{‘ZrV JmSy>Z Q>mH$y
eH$V Zmhr, qH$dm Aer {ejmhr ˶m§À¶mda ¶oUma Zmhr, Á¶mMr ˶m§Zr H$Yr
H$ënZm Ho$cocr Zmhr. 46 qH$dm Vmo ˶m§Zm AMmZH$nUo ’¡$cmdahr KoUma Zmhr,
Ooìhm Vo Amnë¶m amoOÀ¶m H$m‘m§‘ܶo JwV§ coco AgVrc (˶m§Zr A„mh{df¶r
ñdV:hÿZM Agm g‘O H$ê$Z KoVcocm Amho). (nU) Vo ˶mÀ¶m ¶moOZocm
H$Xm{n {d’$c H$ê$ eH$Uma ZmhrV. 47 qH$dm (Agohr hmoD$ eH$Vo H$s), Vo
A„mhÀ¶m {ejoMo ^¶ ~miJyZ AgVmZmM, Vmo ˶m§Zm hiy-hiy Zme nmdʶmÀ¶m
nÕVrZo OISy>Z Q>mHy$ eH$Vmo. IamoIa Vw‘Mm nmcZH$Vm© ’$maM H$Zdmiy d
X¶miy Amho.
48
(g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zr) ¶m Jmoï>rMo H$Yr {ZarjU Ho$co Zmhr H$m
H$s, A„mhZo Oo H$mhr {Z‘m©U Ho$coco Amho, ˶m§À¶m N>m¶m COdrH$S>o qH$dm
S>mdrH$S>,o dmHy$Z (H$emàH$mao) A„mhg‘moa nyU© Z‘« ^mdmZo ZV‘ñVH$ hmoV
AmhoV. 49 H$maU AmH$memVrc à˶oH$ dñVy qH$dm n¥Ïdrdarc gd© àm{U‘mÌ
A„mhg‘moaM ZV‘ñVH$ hmoV AgVmV, VgoM ñdJ©XVÿ XoIrc (˶mÀ¶mMg‘moa)
ZV‘ñVH$ AmhoV Am{U Vo (H$Yrhr) Ah§H$manydH© $ dV©Z H$arV ZmhrV. 50 Vo
Amnë¶mda (ZOa R>do Zy ) Agcoë¶m, Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo (Zoh‘r) ^¶ ~miJyZ
AgVmV. Ho$di VoM H$aVmV Á¶mMr ˶m§Zm Amkm {Xcr OmVo. 51(cmoH$m§Zmo!)
A„mhZo ’$‘m©{dco Amho, "XmoZ (qH$dm ˶mhÿZ A{YH$) Cnmñ¶m§Mr CnmgZm
H$ê$ ZH$m, VmoM EH$‘od B©ída Amho (CnmgZo¶mo½¶ Amho). åhUyZ (cmoH$m§Zmo!)
350 Hw$amU
Ho$di ‘mPoM (Am{U ‘mPoM) ^¶ ~miJm.' 52 Oo H$mhr AmH$memV Amho d Oo
H$mhr n¥Ïdrda Amho, VmoM Amho ˶m§Mm ‘mcH$. (gdmªZr) Zoh‘r ˶mMoM
AmkmnmcZ H$aUo Amdí¶H$ Amho. Va ‘J Vwåhr A„mhcm gmoS>y Z BVam§Mo ^¶
~miJVm H$s H$m¶?
53
Or H$moUVr Mm§Jcr Jmoï> Vwåhmcm cm^Vo, Vr A„mhH$Sy>ZM Amho.
Ooìhm Vwåhmcm EImXo Xþ:I nmohmoMVo, Voìhm Vwåhr ‘XVrgmR>r ˶mMmM Ymdm
H$ê$ cmJVm. 54 ‘J Ooìhm Vmo Vw‘Mo Xþ:I Xÿa H$aVmo, Voìhm Vw‘À¶mn¡H$s H$mhr
OU BVam§Zm Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo g‘H$j R>ady cmJVmV. 55 AemgmR>r
H$s, Amåhr ˶m§Zm Oo H$mhr {Xcoco Amho, ˶m~Ôc H¥$V¿ZVm 춺$ H$amdr. Va
¶m (AënH$mcrZ) OrdZmV H$mhr H$mi ‘m¡O‘Om H$ê$Z ¿¶m. nU cdH$aM
(g˶) Vwåhmcm H$iyZ ¶oBc © . 56 Amåhr ˶m§Zm Oo H$mhr {Xcoco Amho, ˶mMm
EH$ ^mJ Vo Amnë¶m (˶m ImoQ>çm Cnmñ¶m§H$[aVm) doJim H$mTy>Z R>do VmV,
Á¶m§Mo ˶m§Zm H$gcohr kmZ Zmhr. A„mhMr enW! Á¶m H$mhr ImoQ>çm Jmoï>r
Vwåhr a{MV AmhmV, ˶m{df¶r Vwåhmcm Adí¶ Om~ {dMmaʶmV ¶oBc © .
57
Vo (ñdJ©XVÿ m§Zm) A„mhÀ¶m ‘wcr R>a{dVmV, Agr‘ Amho ˶mMo nm{dͶ!
nU ¶mCcQ> ñdV:gmR>r Vo {ZdS>VmV, Á¶mMr BÀN>m Vo ‘Zm‘ܶo ~miJyZ
AgVmV, (åhUOo ‘wc)o . 58 ˶m§À¶mn¡H$s EImÚmcm Ooìhm ‘wcrÀ`m (OÝ‘mMr)
dmVm© {Xcr OmVo, Voìhm Xþ:Im‘wio ˶mMm Moham H$mim nS>Vmo Am{U ‘ZmVë¶m
‘ZmV ˶mMo àmU JwX‘aë¶mgmaIo hmoV.o 59 (‘wcrÀ`m OÝ‘mMr) dmB©Q> dmVm©
{‘imë¶mZ§Va Vmo ñdV:cm c‚monmoQ>r cmoH$m§nmgyZ cndrV AgVmo. (Vmo ¶m
{dMmamV AgVmo H$s,) hm An‘mZ ghZ H$arV amhm¶Mo H$s, {Vcm ‘mVrV
JmSy>Z Q>mH$m¶Mo. {H$Vr dmB©Q> {ZU©¶ Amho Vmo, Omo Vo H$arV AgVmV! 60 Oo
cmoH$ ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmda {dídmg R>do V ZmhrV, ˶m§Mo CXmhaU A{Ve¶
dmB©Q> Amho. Va A„mhMo à˶oH$ JwU gdm}ËH¥$ï> Amho. VmoM à^wËdemcr Amho,
gyah-16. AZ-Zhc 351

Añgc ~w{ÕdmZ Amho.


61
Am{U Oa A„mhcm cmoH$m§Zm ˶m§À¶m dmB©Q> H¥$˶m§~Ôc (Vm~S>Vmo~)
˶m§À¶m ‘wg³¶m Amdim¶À¶m Ag˶m Va (˶mZo) n¥ÏdrVcmda EH$mcmhr gmoS>co
ZgVo. nU Vmo cmoH$m§Zm EH$m {ZYm©[aV H$mcmdYrn¶ªV Cg§V XoV AgVmo. ‘J Ooìhm
¶m H$mcmdYrMm eodQ> ¶oD$Z R>no Vmo, Voìhm Vo ˶mÀ¶m EH$ jU^a Zm ‘mJo amhÿ
eH$V, Zm nwT>o OmD$ eH$V.
62
Vo A„mher ˶m Jmoï>tMm g§~Y§ OmoS>VmV, Á¶m Jmoï>r ˶m§Zm ñdV:gmR>rhr
{චZmhrV. Vo Amnë¶m Vm|S>y Z ImoQ>çm Jmoï>r ~mocV AgVmV H$s, gd© Mm§Jë¶m
Jmoï>r ˶m§À¶mMgmR>r AmhoV. ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, (ZaH$mMr) AmJ
˶m§Mr dmQ> nmhV Amho. Am{U ˶m§Zm Adí¶ Ë¶mV nmoM{dco OmB©c.
63
(n¡J~§ a!) A„mhMr enW, Amåhr Vw‘À¶mnydu ({d{dY) OZg‘yhm§H$S>o
n¡J~§ a nmR>{dco hmoV.o nU (g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m cmoH$m§Zr,
Am‘À¶m g§Xeo m§H$S>o Zoh‘rM Xþcj © Ho$co H$maU) g¡VmZmZo ˶m§Mr (dmB©Q>)H¥$˶o
˶m§Zm Mm§Jcr H¥$˶o dmQ>Vrc Ago gwemo{^V H$ê$Z XmI{dcr Am{U AmOhr
VmoM ˶m§Mm {‘Ì Amho. ˶m§Zm Xþ:IXm¶H$ {ejm hmoUo AQ>i Amho. 64 Amåhr
hm J«W§ Vw‘À¶mH$S>o Ho$di ¶mgmR>r nmR>{dcm Amho H$s, Vwåhr, Vo Á¶m
(lÕm{df`H$) Jmoï>tÀ¶m ~m~VrV ‘V^oX ~miJyZ AmhoV, ˶m Jmoï>r ˶m§Zm
ñnï> H$ê$Z gm§Jmì¶mV. lÕmd§V cmoH$m§gmR>r (Vmo J«W§ åhUOo) ‘mJ©Xe©Z d
H¥$nm Amho.
65
A„mhM AmH$memVyZ (T>Jm§Ûmao) nmUr d{f©Vmo Am{U O‘rZ ‘¥Vàm¶
Pmë¶mZ§Va ˶m (nmʶm)Ûmao {Vcm OrdZ àXmZ H$aVmo. IamoIa, ¶mV g§Xeo
Amho ˶m§À¶mgmR>r Oo cjnydH© $ EoH$ʶmgmR>r (BÀNw>H$) AmhoV.
66
VgoM JwamT>mao m§‘ܶohr {ZpíMVnUo Vw‘À¶mgmR>r ~moY Amho. ˶m§À¶m
nmoQ>mV§ Agcoë¶m eoU d aº$ ¶m§À¶m‘YyZ ~mhoa H$mTy>Z Vwåhmcm {nʶmgmR>r
352 Hw$amU
ewÕ XÿY CncãY H$a{dVmo. {nUmè¶m§gmR>r ñdm{Xï> Ago XÿY. 67 VgoM (Amåhr
Vwåhmcm nm¡{ï>H$ Amhma àXmZ H$arV AmhmoV) IOya Am{U Ðmjm§À¶m ê$nmZo
XoIrc. Vwåhr ¶m§nmgyZ H¡$’$ AmUUmao no¶ VgoM Amamo½¶Xm¶r AÞ àmá H$aVm.
IamoIa ¶m‘ܶohr g§Xeo Agcocr (IyU) Amho, ˶m§À¶mgmR>r __ Oo Amnë¶m
~wÕrMm dmna H$aVmV.
68
Va (nmhm H$emàH$mao) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo ‘Y‘mercm A§V:àoaUm
{Xcr H$s, S>mJ| amV, PmS>m‘§ ܶo Am{U (cmoH$) C^maVmV ˶m ‘m§S>dmV Vy
Amncr Kao ~Zd. 69 ‘J gd© àH$maÀ¶m ’$im§Mo (d ’w$cm§M)o ag emo{fV
amhm. Am{U Vw¶m nmcZH$˶m©Zo Vw¶mgmR>r {ZpíMV Ho$coë¶m ‘mJmªda g§Mma
H$arV amhm. {VÀ`m nmoQ>mVyZ {d{dYa§Jr no¶ ~mhoa nS>Vo (åhUOoM ‘Y). Oo
cmoH$m§gmR>r Amamo½¶Xm¶r Amho (åhUOo ˶mV Vgo JwUY‘© AmhoV). IamoIa
¶m‘ܶohr EH$ g§Xeo Agcocr IyU Amho, qMVZ H$aUmè¶m cmoH$m§gmR>r.
70
(bmoH$m§Zmo!) A„mhZoM Vwåhmcm {Z‘m©U Ho$co, ‘J VmoM Vwåhmcm ‘aU
XoVmo. VgoM Vw‘À¶m‘ܶo H$mhr Agohr AmhoV, Oo dmY©³¶mÀ¶m (’$ma eodQ>À¶m
åhUOoM) cmMmarÀ¶m AdñWon¶ªV Zoco OmVmV. (˶m§Mr AdñWm Aer hmoVo
H$s), EHo$H$mir Oo ˶m§Zm Mm§Jë¶màH$mao g‘Om¶Mo, Vo (AmVm) H$mhrhr
g‘OV Zmhr. IamoIa A„mh à˶oH$ Jmoï>rMm OmUH$ma Amho Am{U gm‘϶©emcr
Amho.
71
A„mhZo CnOr{dHo$À`m ~m~VrV, H$mhtZm H$mhtda Am{Y³¶ àXmZ
Ho$co Amho. ‘J Á¶m§Zm Am{Y³¶ àXmZ H$aʶmV Amcoco Amho, Vo Ago Va
H$arV ZmhrV H$s, Amnë¶m gmYZgm‘J«rVyZ (H$mhr) dmQ>m Amnë¶m godH$m§Zm
XoD$Z Q>mH$ʶmg V¶ma AmhoV, ¶mgmR>r H$s, Vo gd© (CnOr{dHo$À`m) ~m~VrV
g‘mZ hmoD$Z OmdoV. ‘J Vo A„mhÀ¶m CnH$mam§Zm ZmH$marV AmhoV H$m?
72
A„mhZo Vw‘À¶m‘YyZM Vw‘À¶mgmR>r nËZr ~Z{dë¶m AmhoV Am{U Vw‘À¶m
353
gyah-16. AZ-Zhc
nËZtnmgyZ nwÌ d (nwT>)o ZmVy {Z‘m©U Ho$co. VgoM CnOr{dHo$À`m CÎm‘ dñVy
Vwåhmcm CncãY H$ê$Z {Xë¶m. (ho gd© A„mhZo Ho$coco AgVmZm) ho cmoH$
Ag˶ d ì¶W© Jmoï>tda {dídmg R>do Zy AmhoV? Am{U A„mhÀ¶m H¥$nocm
ZmH$maV AmhoV? 73 Vo A„mhcm gmoS>y Z Aem Jmoï>tMr CnmgZm H$arV AmhoV,
Oo Zm AmH$memVyZ, Zm O{‘ZrVyZ (Amnë¶m CnmgH$m§Zm) H$moUVrhr CnOr{dH$m
àXmZ H$aʶmMo gm‘϶© ~miJVmV. VgoM ˶m§À¶mH$S>o Ago gm‘϶© AgUo
H$Xm{n e³¶ Zmhr. 74 åhUyZ Vwåhr A„mhMr VwcZm H$moUmerhr H$ê$ ZH$m.
{Z:g§e¶, A„mh (gd© H$mhr) OmUVmo, nU Vwåhr OmUV Zmhr.
75
A„mh Vw‘À¶mg‘moa EH$ VwcZmË‘H$ CXmhaU àñVwV H$arV Amho H$s,
EH$ Jwcm‘ Amho, Á¶mÀ¶mda Xþgè¶mMo ñdm{‘Ëd Amho, nU ˶m Jwcm‘mcm
H$moU˶mhr àH$maMo A{YH$ma àmá Zmhr. Va (XþgarH$S>)o EH$ (ñdV§Ì Agcocm)
‘mUyg Amho, Á¶mcm Amåhr Am‘À¶mH$Sy>Z (XoUJrÀ¶m ñdê$nmV) {dnwc à‘mUmV
CnOr{dHo$Mr gmYZo {Xcocr AmhoV. Vmo ˶mVyZ Jwá[a˶m d Omhra[a˶m (Am‘À¶m
H$m¶m©gmR>r) IM© H$arV AgVmo. Va ho (XmoK)o g‘mZ hmoD$ eH$VmV H$m?
ñVwVr Ho$di A„mhgmR>rM Amho. nU AZoH$ cmoH$m§Zm ho g‘OV Zmhr.
76
AemMàH$mao A„mh (Vw‘À¶mg‘moa) AmUIr EH$ VwcZmË‘H$ CXmhaU
àñVwV H$arV Amho. XmoZ ‘mUgo AmhoV, Ë`m§nH¡ $s EH$ ‘wH$m Amho. Omo H$mhrM
H$ê$ eH$V Zmhr. Va Vmo Amnë¶m ‘mcH$mcm EH$m àH$mao ^ma ~Zcocm Amho.
(‘mcH$mZo) ˶mcm H$moR>ho r nmR>dco, Var Vmo H$moUVohr H$m‘ ZrQ> H$ê$Z ¶oV
Zmhr. Va Vmo d Agm ‘mUyg Omo, Oo ݶmæ¶ Amho VoM H$aʶmMm AmXoe XoVmo
Am{U Vmo ñdV: gÝ‘mJm©da ‘mJ©ñW Amho, (ho XmoK)o g‘mZ hmoD$ eH$VmV H$m?
77
AmH$me Am{U n¥ÏdrÀ¶m AÑí¶ Jmoï>tMo kmZ Ho$di A„mhcmM Amho.
ݶm¶mÀ¶m {XdgmMo (åhUOoM Hµ $¶m‘VrMo) AmJ‘Z AemàH$mao (AMmZH$)
hmoBc© H$s, OUy S>mùo ¶m§À¶m nmnUtMo cdUo, qH$~hþZm ˶mhÿZhr cdH$a. {Z:g§Xho ,
354 Hw$amU
A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rda nyU© {Z¶§ÌU àmá Amho. 78 A„mhZoM Vwåhmcm
Vw‘À¶m ‘mVm§À¶m CXam§VZy ~mhoa H$mT>c,o Voìhm Vwåhmcm H$moU˶mhr Jmoï>rMo kmZ
ZìhVo. ˶mZoM Vwåhmcm H$mZ, S>mi o o Am{U ‘Z (åhUOo ~wÕr) ¶m Jmoï>r àXmZ
Ho$ë¶m, ¶mgmR>r H$s, Vwåhr Ë`mÀ`mà{V (åhUOo {Z‘m©Ë`mà{V) Am^ma 춺$
H$arV amhmdo.
79
(g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zr) AmH$memV ¶m Jmoï>rMo H$Yr {ZarjU
Ho$co Zmhr H$m? H$s, (A„mhZo) nú¶m§Zm H$emàH$mao (AmH$memÀ¶m) dmVmdaUmV
CS>ʶmMo gm‘϶© àXmZ Ho$coco Amho. ˶m§Zm A„mh{edm¶ Xþgao H$moUrhr amoIZy
Yacoco Zmhr. IamoIa, ¶mV ˶m cmoH$m§gmR>r g§Xeo Agcoë¶m IwUm AmhoV, Oo
{dídmg R>do Umao (lÕmd§V) AmhoV. 80 Am{U A„mhZoM Vwåhmcm Aer Kao
(~m§YʶmMr ¶mo½¶Vm) {Xcr Amho, Or (Kao) Vw‘À¶mgmR>r {dlm§{VñWmZ R>aVmV.
(˶mZoM) Vwåhmcm OZmdam§À`m H$mVS>çm§nmgyZ Kao ~Z{dʶmMo (H$m¡eë¶)
àXmZ Ho$co Amho. Vr dmnamgmR>r (XmoÝhr n[apñWVrV) gmo¶rñH$a AmhoV, àdmgmV
gmo~V ZoʶmgmR>r hcH$s qH$dm ‘w¸$m‘ H$arV AgVmZm Cn¶moJr. VmoM Vwåhmcm
nwadR>m H$aVmo, ˶m§Mr cmoH$a, cd Am{U Ho$g, ¶m§nmgyZ ({Za{Zamù¶m VèhoÀ¶m)
cm^Xm¶H$ dñVy d gm‘mZ ~Z{dco OmVo. Á¶m EH$m H$mcmdYrn¶ªV H$m‘r
¶oVmV.
81
VgoM A„mhZo {Z‘m©U Ho$coë¶m ~è¶mMem dñVyn§ H¡ $s H$mhtZm (˶mZo)
Vwåhmcm g§ajU nwadʶmMo gmYZ ~Z{dco Amho. Ogo ˶mZo nd©Vm§Zm Vw‘À¶mgmR>r
Aml¶ñWmZ ~Z{dco. VgoM ˶mZo Vwåhmcm dóo (~Z{dʶmMr ¶mo½¶Vm) àXmZ
Ho$cr, Or (dóo) Vw‘Mo Ja‘rnmgyZ (VgoM W§S>rnmgyZ) ajU H$aVmV Am{U
Aerhr dóo AmhoV (åhUOo {McIVr d A§JaIo) Oo cT>m¶m§‘ܶo Vw‘Mo ajU
H$aVmV. AemàH$mao Vmo Vw‘À¶mda nwano ay à‘mUmV Amncr H¥$nm H$aVmo. åhUOo
Vwåhr ˶mMo nyUn© Uo AmkmYmaH$ ~Zmdo.
355
gyah-16. AZ-Zhc
82
¶mZ§Vahr Oa Vo nmR> {’$adVrc Va (n¡J~§ a! Vwåhr cjmV ¿¶m H$s,
Vwåhmcm gmondʶmV Amcocm) g§Xeo ˶m§À¶màV nmoM{dUo EdT>Mo Vw‘Mo H$V©ì¶
Amho. 83 ¶m (nmR> {’$adUmè¶m cmoH$m§Zm) A„mhÀ¶m CnH$mam§Mr nyU© OmUrd
Amho. VargwÕm Vo ZH$ma XoVmV. ˶m§À¶mn¡H$s AZoH$ cmoH$ AmhoVM H¥$V¿Z.
84
nU Á¶m {Xder Amåhr à˶oH$ OZg‘yhmVyZ EH$ gmj XoUmam C^m
H$ê$. Voìhm g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hcoë¶m cmoH$m§Zm, Zm g~~r nwT>o
R>do ʶmMr nadmZJr {Xcr OmB©c, Zm ˶m§Zm gwYmaUm H$aʶmMr g§Yr {Xcr
OmB©c. 85 ‘J Ooìhm A˶mMmar H¥$˶o H$aʶmda AmJ«hr am{hcoco cmoH$ Vr
{ejm (à˶jmV) nmhVrc, Voìhm Vr {ejm Zm gm¡å¶ H$aʶmV ¶oBc © , Zm
˶m§Zm H$moU˶mhr àH$mao AdH$me {Xcm OmB©c.
86
VgoM (ݶm¶mÀ¶m {Xder) Ooìhm AZoH$o ídadmXr cmoH$ ˶m§Zm (g‘moa)
nmhVrc, Á¶m§Zm ˶m§Zr A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ {Xco hmoV.o Voìhm Vo CX²JmaVrc,
"ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! hoM AmhoV Vo, Á¶m§Zm Amåhr VwPo gh^mJr R>a{dco
hmoV,o Amåhr Vwcm gmoS>y Z ¶m§Mm Ymdm H$arV hmoVmo. nU Vo (gh^mJr Cnmñ¶)
˶m§À¶m eãXm§Zm ˶m§À¶mdaM CcQ>dVrc (Am{U Ago gUgUrV CÎma XoVrc
H$s), "VwåhrM ImoQ>maS>o AmhmV, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr.' 87 ˶m {Xder Vo,
(Oo AemàH$mao nmnH¥$˶ H$arV am{hco hmoV)o , A„mhg‘moa ZV‘ñVH$ hmoVrc
Am{U Oo Oo, Vo ImoQ>o a{MV am{hco hmoV,o Vo gd© ˶m§À¶mnmgyZ Zmhrgo hmoD$Z
OmB©c. 88 Á¶m§Zr g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hnydH© $ ^y{‘H$m KoVcr hmoVr Am{U
cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ Xÿa H$aʶmgmR>r à¶ËZaV am{hco, Amåhr ˶m§À¶m
{ejo‘ܶo AmUIr {ejoMr ^a Kmcy, ˶m CnÐdmnmoQ>r Oo Vo OJmV ngadrV
am{hco.
89
Amåhr ˶m {Xder à˶oH$ OZg‘yhmVrc EH$ gmjr ˶m§À¶m{déÕ
˶m§À¶m‘YyZM C^m H$ê$ Am{U (n¡J~§ a!) Amåhr Vwåhmcmhr ˶m cmoH$m§~Ôc
356 Hw$amU
gmj XoʶmgmR>r nwT>o AmUy (Á¶m§À¶mn¶ªV Vw‘Mm g§Xeo nmoMcocm Agoc).
Amåhr Vw‘À¶mH$S>o hm J«W§ àH$Q> Ho$cm Amho. ¶mgmR>r H$s, Vwåhr à˶oH$ Jmoï>
ñnï> H$ê$Z gm§JZy Q>mH$mdr. Vmo ‘mJ©Xe©Z Am{U H¥$nm d ew^dmVm© Amho,
A„mhMo AmkmnmcZ H$aUmè¶m§gmR>r.
90
{ZpíMVM A„mh ݶm¶ H$aʶmMo, ^co H¥$˶ H$aʶmMo Am{U OdiÀ¶m
ZmVodmBH$m§Zm ˶m§Mm C{MV h¸$ XoʶmMo (Vwåhmcm) AmXoe XoVmo Amho. VgoM
A„mh Vr gd© H¥$˶o H$aʶmg ‘ZmB© H$aVmo Amho, Or {Zc©‚mnUmMr AmhoV.
VgoM Vrhr gd© H¥$˶o Or A§V‘©Zmcm nQ>Umar ZmhrV, VgoM {dÐmohr dV©Z
H$aʶmg XoIrc (Vmo ‘ZmB© H$aVmo). Vmo Vwåhmcm (nwÝhm-nwÝhm) ¶mgmR>r VmH$sX
XoV Amho H$s, Vwåhr (ho gd©) cjmV R>do mdo.
91
Á¶mAWu Vwåhr A„mhcm dMZ {Xcoco Amho, Voìhm Vo nyU© H$am. VgoM
Vwåhr A„mhcm gmjr R>do Zy KoVcoë¶m Vw‘À¶m ÑT> enWm ‘moS>y ZH$m. Vwåhr Oo
H$mhr H$aVm Vo gd© A„mh OmUVmo.
92
(enWm ‘moS>ʶmÀ¶m) ~m~VrV Vwåhr ˶m (doS>çm) órgmaIo hmoD$
ZH$m, {OZo Amnco ‘moR>çm ‘ohZVrZo H$mVcoco gyV, ‘O~yV nri {Xë¶mZ§Vahr
(Amnë¶mM hmVmZo) VwH$S>o VwH$S>o H$ê$Z Q>mH$co. VgoM Vwåhrhr Amnë¶m
enWm§Zm AmngmV EH$ Xþgè¶mer {dídmgKmV H$aʶmMo gmYZ ~Z{dVm,
Ho$di ¶m ^rVrnmoQ>r H$s, EH$ g‘yh Xþgè¶mnojm A{YH$ e{º$emcr ~Zoc. ¶m
gd© (pñW˶§Vam)Ûmao A„mh Vwåhm cmoH$m§g H$gyZ nmhV Amho. ‘J nwZéËWmZmÀ¶m
{Xder A„mh Á¶m Jmoï>tV Vwåhr ‘V^oX H$arV AmcmV, ˶mMr h{H$JV
Vw‘À¶mg‘moa ñnï> H$ê$Z Q>mHo$c.
93
A„mhZo BpÀN>co AgVo Va ˶mZo Vwåhm gdmªZm EH$M OZg‘yh ~ZdyZ
Q>mH$co AgVo. nU Vmo, Omo (nW^«ï>) hmoD$ BpÀN>Vmo ˶mg nW^«ï> hmoD$ XoVmo
Am{U ˶mcm gÝ‘mJm©H$S>o ‘mJ©Xe©Z H$aVmo (Omo gÝ‘mJm©H$S>o ¶oD$ BpÀN>Vmo).
357
gyah-16. AZ-Zhc
Am{U Vwåhr Or-Or H¥$˶o Ho$cr ˶mg§~Y§ mZo Vwåhmcm Adí¶ Om~ {dMmaʶmV
¶oBc
© .
94
Vwåhr Amnë¶m enWm§Zm AmngmV EH$Xþgè¶mMr ’$gdUyH$ H$aʶmMo
‘mܶ‘ ~Zdy ZH$m. ˶mÛmao Ago hmoVm H$m‘m Z¶o H$s, (EImÚmZo) ÑT>VmnydH© $
gÝ‘mJm©Mm A§JrH$ma Ho$ë¶mZ§VaXoIrc (˶mMo) nm¶ S>J‘JV AmhoV. n[aUm‘V:
Vwåhmcm ¶mgmR>r {ejm MmImdr cmJoc H$s, Vwåhr (˶m 춺$sg) A„mhÀ¶m
‘mJm©nmgyZ Xÿa H$aʶmg H$maUr^yV R>acmV Am{U (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmVhr)
Vwåhmcm H$R>moa {ejm ^moJmdr cmJoc. 95 jw„H$ cm^àmárgmR>r, A„mher
Ho$coë¶m dm¶ÚmMm gm¡Xm H$ê$ ZH$m.Oo H$mhr A„mhnmer Amho Vo IamoIa,
A{YH$ Mm§Jco Amho. Vwåhmcm ho g‘Oco AgVo Va! (’$ma ~ao Pmco AgVo).
96
Oo H$mhr Vw‘À¶mOdi Amho, Vo gd© g§nïw >mV ¶oUo AQ>i Amho. nU Oo
H$mhr A„mhH$S>o Amho, Vo H$YrM g§nïw >mV ¶oUma Zmhr. Va Oo ghZercVmnydH© $
dV©Z H$aVrc, Amåhr ˶m§À¶m Mm§Jë¶m H$m¶mªMm ‘mo~Xcm ˶m§Zm Adí¶ XoD$.
97
Omo H$moUr Mm§Jco H$m¶© H$aoc, ‘J Vmo nwéf Agmo dm ór, Vmo Oa lÕmd§V
Amho; Va Amåhr ˶mcm Adí¶ (¶m OJmVhr) Mm§Jco OrdZ àXmZ H$ê$. ‘J
˶m§Zm (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m {MañWm¶r OrdZmVhr) CÎm‘moÎm‘ ‘mo~Xcm àXmZ H$ê$
__
˶m (Mm§Jë¶m) H$m¶mªnmoQ>r, Oo Vo H$arV am{hco.
98
Ooìhmhr Vwåhr Hw$amUmMo nR>U H$amc, Voìhm ˶m {Y¸$macoë¶m g¡VmZmnmgyZ
(ñdV:Mm) ~Mmd H$aʶmgmR>r A„mhMo g§ajU ‘mJm. 99 Vmo ˶m§À¶mda
Amncm A{YH$ma JmOdy eH$V Zmhr, Oo gƒo lÕmd§V AmhoV Am{U Amnë¶m
nmcZH$˶m©da (ÑT>) {dídmg R>do VmV. 100 ˶mMm A{YH$ma, Vmo ˶m cmoH$m§da
JmOdVmo, Oo ˶mMo AZwgaU H$aʶmg BÀNw>H$ AgVmV, Am{U Vo, Oo (BVam§Zm)
A„mhMo g‘H$j R>a{dVmV.
101
Am{U Ooìhm Amåhr EH$m g§Xeo dMZmÀ¶m OmJr Xþgao g§Xeo dMZ
358 Hw$amU
àH$Q> H$aVmo. A„mhcm nyU© OmUrd Amho H$s, Vmo H$m¶ àH$Q> H$arV Amho. Voìhm
Vo (g˶ ZmH$maUmao cmoH$) åhUVmV, "Vwåhr Va Ho$di ImoQ>çm Jmoï>r aMUmao
AmhmV (åhUOo Am‘À¶mg‘moa A„mhMm g§Xeo åhUyZ Oo àñVwV H$aVm, ˶m
Ho$di ImoQ>çm aMcoë¶m Jmoï>r AmhoV).' nU (dñVwpñWVr Aer Amho H$s),
˶m§À¶mn¡H$s ~hþVHo $m§Zm (‘wimV) kmZM Zmhr. 102 (n¡J~§ a! Vwåhr ˶m§Zm)
gm§Jm, (g˶ ho Amho H$s), n{dÌ AmËå¶mZo (åhUOo {O~«rc ¶m ñdJ©XVÿ mZo)
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z hm (J«W§ ) ¶m g˶ CÔoemg{hV AmUcocm Amho H$s,
˶mÛmao lÕmd§Vm§Zm ˶m§À¶m (lÕoÀ¶m~m~VrV) A{YH$ ÑT>Vm cm^mdr. VgoM
hm (J«W§ ) ‘mJ©Xe©Z d ew^dmVm© Amho AmkmnmcZ H$aUmè¶m§gmR>r.
103
AWm©VM Amåhmcm nyU© OmUrd Amho H$s, Vo åhUVmV, "¶m (n¡J~§ amg)
ho (gd©) EH$ 춺$s {eH$dVmo.' nU Á¶m 춺$sH$S>o ({eH$dʶmMm Amamon
H$ê$Z) Vo IwUmdV AmhoV, ˶mMr ^mfm Va Aa~r Zmhr. nU hm Hw$amU Va
ñnï> Aa~r ^mfoV Amho. 104 {ZpíMVM Oo cmoH$ A„mhÀ¶m g§Xeo mda {dídmg
R>do Umao ZmhrV, Aem§Zm A„mh gÝ‘mJm©H$S>o ‘mJ©Xe©Z H$aUma Zmhr. (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OrdZmV) ˶m§À¶mgmR>r H$R>mao {ejm Amho. 105 (IaoVa), ImoQ>çm Jmoï>r Va Vo
cmoH$ a{MV AmhoV, Oo A„mhÀ¶m g§Xeo mda {dídmg R>do Umao ZmhrV. (Va
A„mhÀ¶m ZOaoV), hoM cmoH$ ImoQ>maS>o AmhoV.
106
Omo ‘mUyg EH$Xm A„mhda lÕm YmaU Ho$ë¶mZ§Va (nwÝhm) AlÕoH$S>o
diVmo, (Aem ‘mUgmgmR>r H$R>mao {ejm Amho), ’$º$ ¶m AndmXm{edm¶ H$s
˶mcm lÕoMm ˶mJ H$aʶmg {dde H$aʶmV Amcoco Agoc, nU Vmo ‘Zmo‘Zr
ÑT> lÕm ~miJyZ Agoc (Va ˶mg {ejm hmoUma Zmhr). ¶mCcQ> Á¶m ‘mUgmÀ¶m
‘ZmV AlÕm ^acocr Agoc, Va Aem cmoH$m§da A„mhMm àH$mon Amho Am{U
˶m§Zm ’$ma ‘moR>r {ejm Ho$cr OmB©c. 107 (˶m§À¶mda A„mhMm àH$mon) ¶mgmR>r
hmoBc© , H$maU ˶m§Zr ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m ({MañWm¶r) OrdZmÀ¶m VwcZoV ¶mM (jU^§Jaw )
359
gyah-16. AZ-Zhc
OrdZmcm àmYmݶ {Xco. A„mh g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm gÝ‘mJm©H$S>o ‘mJ©Xe©Z
H$arV Zmhr. 108 hoM Vo cmoH$ AmhoV Á¶m§Mr ‘Zo, H$mZ d S>mi o o A„mhZo grc
H$ê$Z Q>mH$co AmhoV. Va ho AJXr ~ogmdY AdñWoV AmhoV. 109 hoM cmoH$
‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV AQ>inUo VmoQ>çmV amhVrc!
110
‘J Á¶m cmoH$m§Mm (Ho$di) ¶mgmR>r N>i Ho$cm Jocm H$s, ˶m§Zr
(g˶Y‘m©Mm A§JrH$ma Ho$cm). Voìhm ˶m§Zr Amnë¶m KamXmamMm ˶mJ Ho$cm
Am{U (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) à¶ËZm§Mr namH$mð>m Ho$cr (åhUOoM {OhmX
Ho$cm) Am{U (g˶ lÕoda) AT>inUo H$m¶‘ am{hco. Va Aem cmoH$m§À¶m
(^yVH$mimVrc MwH$m) A„mh Adí¶ (‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c), Vmo ’$ma ‘m’$
H$aUmam d X¶miy Amho. 111 (˶m {XdgmMr OmUrd R>do m,) Á¶m {Xder
à˶oH$ ‘mUyg Ho$di ñdV:À¶mM ~MmdmgmR>r {dZdUr H$arV hOa hmoBc © .
à˶oH$mg ˶mZo Ho$coë¶m H$‘mªMm nwano ay ‘mo~Xcm {Xcm OmB©c Am{U H$moUmdahr
Aݶm¶ Ho$cm OmUma Zmhr.
112
Am{U A„mh Vw‘À¶mg‘moa EH$m dñVrMo CXmhaU àñVwV H$arV Amho.
Or EHo$H$mir gwa{jV d g‘¥Õ AdñWoV hmoVr. VoWrc (a{hdmem§Zm) Mhÿ~mOyZ§ r
{dnwc à‘mUmV OrdZgm‘J«r àmá hmoV hmoVr. ‘J (nwT>)o Ago Pmco (Vo)
A„mhÀ¶m CnH$mam§à{V H¥$V¿Z ~Zco. Voìhm A„mhZo (˶m§À¶m Xþî)H¥$˶m§nmoQ>r
Cnmg‘ma Am{U ^¶ ¶m§Mr Md MmIm¶cm cmdcr. 113 Am{U ˶m§À¶mH$S>o
EH$ n¡J~§ a ˶m§À¶m‘YyZM Amcm, Voìhm ˶m§Zr ˶mcm ImoQ>o R>a{dco, n[aUm‘r
(A„mhÀ¶m) {ejoZo ˶m§Zm doT>c.o H$maU Vo hmoVMo A˶mMmar cmoH$.
114
Va (lÕmd§Vm§Zmo!) Á¶m d¡Y Am{U ewÕ dñVy A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r
CncãY Ho$coë¶m AmhoV, ˶mVyZ Im. Am{U A„mhÀ¶m CnH$mam§à{V ˶mMo
Zoh‘r Am^ma 춺$ H$am, Oa Vwåhr IamoIa ˶mMr ^º$s H$aUmao Agmc.....
115
˶mZo Va Vw‘À¶mgmR>r Ho$di ñdV:hÿZ ‘occ o o (àmUr) Am{U aº$ Am{U
360 Hw$amU
Sw>H$amMo ‘m§g, VgoM Á¶mda A„mh{edm¶ BVam§Mo Zmd KoʶmV Amco Agoc
(ho gd©) {Z{fÕ R>a{dcoco Amho. nU Omo H$moUr ^¶§H$a ^wH$o Zo ì¶mHy$i Pmcocm
Agoc, nU Vmo {Z{fÕ Jmoï>rMo godZ Zm BÀN>no moQ>r H$aUmam Agoc, Zm ˶mÀ¶m
A˶mdí¶H$ JaOonj o m OmñV H$aUmam Agoc. (Va {dde Pmcoë¶m AdñWoVM
˶mZo Ago Amåhr Ho$ë¶mg) A„mh {ZpíMVM j‘merc d X¶miy Amho.
116
ñdV:hÿZ aMcoë¶m Jmoï>tÀ¶m AmYmao, Ago Omhra H$ê$ ZH$m H$s, "ho
d¡Y Amho Am{U Vo Ad¡Y Amho' Ago Ho$ë¶mg Vo WoQ> A„mh{df¶rM ImoQ>çm
Jmoï>r aMyZ gm§{JVë¶m gmaIo hmoBc © . Oo cmoH$ ImoQ>çm Jmoï>tMm g§~Y§ A„mher
OmoS>VmV, Vo H$Yrhr ¶eñdr hmoD$ eH$V ZmhrV. 117 ˶m§Zr (¶m OJmV) H$mhr
H$mi ‘m¡O‘Om H$ê$Z ¿¶mdr, nU ˶m§Zm (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV AZ§VH$mcrZ)
{ejm ^moJmdr cmJUma Amho.
118
Á¶y cmoH$m§gmR>r Amåhr ˶m Jmoï>r {Z{fÕ R>adë¶m hmo˶m, Á¶m§Mo dU©Z
Amåhr AmYrM Vw‘À¶mg‘moa Ho$coco Amho. Amåhr ˶m§À¶mda Aݶm¶ Ho$cm
Zmhr, nU ˶m§ZrM ñdV:da Aݶm¶ Ho$cm hmoVm.
119
Vw‘Mm nmcZH$Vm© {ZpíMVM A˶§V j‘merc Am{U A˶§V X¶miy
Amho, ˶m cmoH$m§à{V Á¶m§Zr, AOmUVonUo dmB©Q> H¥$˶ Ho$co Am{U Z§Va cJoM
níMmÎmmnX½Y Pmco Am{U ñdV:Mr gwYmaUm H$ê$Z KoVcr (Va Aem§Zm Vw‘Mm
nmcZH$Vm© {ZpíMVnUo ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c).
120
IamoIa, B~«mhr‘ Agm 춺$s hmoVm, gd© gX²JUw ˶mÀ¶m‘Yo EH$dQ>cco o
hmoVo (Oo {d{dY gX²JUw ) EH$m gX²JUw r O‘mVrV Agy eH$VmV, A„mhMm
(gƒm) AmkmYmaH$, gX¡d ˶mcmM g‘{n©V Agcocm Agm hmoVm B~«mhr‘
(Am‘Mm ^º$), VgoM Vmo ˶m cmoH$m§nH¡ $s ‘wirM ZìhVm Oo BVam§Zm A„mhÀ¶m
~amo~arMo ñWmZ XoVmV. 121 Vmo (gX¡d) ˶mÀ¶m CnH$mam§~Ôc Am^ma 춺$
H$aUmam hmoVm. A„mhZo ˶mMr {ZdS> Ho$cr hmoVr, Am{U ˶mcm gai ‘mJm©H$S>o
361
gyah-16. AZ-Zhc
122
‘mJ©Xe©Z Ho$co hmoVo. Amåhr ¶m OJmVhr ˶mÀ¶mda H¥$nm Ho$cr hmoVr,
Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmVhr Vmo gXmMmar cmoH$m§nH¡ $s Agoc. 123 (ho n¡J~§ a
‘whå‘X!) (AmVm) Amåhr Vw‘À¶mH$S>o hm g§Xeo nmR>{dcm Amho H$s: "B~«mhr‘À¶m
‘mJm©Mo AZwgaU H$am, Omo gd© ImoQ>çm Jmoï>tnmgyZ ñdV:cm doJio H$ê$Z
(A„mhcm) nyUn© Uo g‘{n©V Pmcocm hmoVm. VgoM Vmo ˶m cmoH$m§nH¡ $s H$Xm{n
ZìhVm, Oo BVam§Zm A„mhMo g‘H$j R>a{dVmV.'
124
(ho OmUyZ ¿¶m H$s,) "g~V'À¶m {Z¶‘mMo (nmcZ) H$aUo, ˶mM
cmoH$m§gmR>r ~§YZH$maH$ H$aʶmV Amco hmoV,o Á¶m§Zr ˶mÀ¶m{df¶r ‘V^oXm§Mm
‘mJ© A§JrH$macm hmoVm. {Z:g§Xho Vw‘Mm nmcZH$Vm© nwZéËWmZmÀ¶m {Xder Vo
Á¶m~m~VrV ‘V^oX H$arV hmoVo ˶m~m~VrV (g˶mMm CcJS>m H$aUmam) ’¡$gcm
gwZmdyZ Q>mHo$c.
125
(n¡J~§ a! g‘ñV ‘mZdOmVrcm) Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ‘mJm©H$S>o
¶oʶmMo AmdmhZ H$am, g‘OyVXmanUo Am{U Mm§Jë¶m CnXoemÛmao. d ˶m§À¶mer
CÎm‘àH$mao {dMma{d{Z‘¶ H$am. {ZpíMVM A„mhcm Mm§Jë¶màH$mao ‘mhrV
Amho. H$moU ˶mÀ¶m ‘mJm©nmgyZ T>icm Amho. VgoM Vmo ˶m§Zmhr Mm§Jë¶màH$mao
OmUyZ Amho Oo gÝ‘mJm©da (AT>inUo) ‘mJ©ñW AmhoV.
126
Oa Vwåhmcm gyS> ¿¶m¶Mm Agoc Va VodT>çmM à‘mUmV ¿¶m, Á¶m
à‘mUmV Vwåhmcm Ìmg XoʶmV Amcocm Amho. nU Oa (Aemàg§Jr) Vwåhr
g§¶‘mMr ^y{‘H$m ¿¶mc Va g§¶‘mMr ^y{‘H$m A§JrH$maUo ho (A„mhÀ¶m Ñï>rZo)
OmñV Mm§Jco Amho (H$maU Oo à{VHy$c n[apñWVrV pñWa{MÎm amhVmV, A„mh
˶m§Mm gmhmæ¶H$Vm© AgVmo). 127 (n¡J~§ a!) pñWa{MÎm amhÿZ ghZ H$arV amhm
(Am{U ho cjmV Agy Úm), hr ghZercVoMr eº$r Vwåhmcm A„mhH$Sy>ZM
àmá hmoV Amho. Vwåhr ˶m§À¶m{df¶r Xþ:Ir hmoD$ ZH$m. VgoM ˶m§À¶m H$Q>-
H$mañWmZm§‘i w o ‘Z IMy XoD$ ZH$m. 128 {ZpíMVM A„mh ˶m§À¶m~amo~a
362 Hw$amU
Amho, Oo ˶mMr OmU R>do Zy (OrdZ ì¶{VV H$arV AmhoV), VgoM Oo, Mm§Jco
H¥$˶ H$aUmao AmhoV.
gyah-17. ~Zr BòmB©c
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Agr‘ ‘{h‘mdmZ Amho Vmo, Á¶mZo Amnë¶m godH$mcm EH$m amÌr
(‘¸$mpñWV) n{dÌ ‘erXrnmgyZ, XÿadaÀ¶m ˶m ‘erXrn¶ªV (åhUOo
¶oê$eco‘pñWV ‘erXrn¶ªV) àdmg KS>dZy AmUcm. OoWrc n[aga Am‘À¶m
H¥$noZo g‘¥Õ Pmcoco Amho. (hm àdmg ¶mgmR>r KS>dZy AmUcm) H$s, Amåhr
Am‘À¶m IwUm§Mo ˶mcm Xe©Z KS>dmdo. IamoIa Vmo gd© H$mhr EoH$Umam d gd©
H$mhr nmhUmam Amho.
2
Amåhr (AemMàH$mao) n¡J~§ a ‘ygm ¶mg (hr) J«W§ àXmZ Ho$cm hmoVm
Am{U ˶mg BòmB©cÀ¶m ‘wcm§H$[aVm ‘mJ©Xe©ZmMo gmYZ ~Z{dco hmoV.o (˶mV
˶m§Zm Aer Amkm Ho$cr hmoVr H$s), "‘m¶m{edm¶ Aݶ H$moUmcmhr Amncm
à{VnmcH$ ~Zdy ZH$m.' 3 Vwåhr ˶m cmoH$m§Mo d§eO AmhmV, Á¶m§Zm Amåhr
(n¡J~§ a) Zyh gmo~V Zm¡H$o V ñdma Ho$co hmoV.o Vmo IamoIa Am‘Mo Am^ma
‘mZUmam EH$ ^º$ hmoVm.
4
Am{U Amåhr BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm, J«W§ mÛmao ho AmYrM H$i{dco hmoVo
H$s, Vwåhr O{‘Zrda XmoZ doim CnÐd ‘mOdmc Am{U ‘moR>çm {dÐmohmMo àXe©Z
H$amc. 5 ‘J Á¶m XmoZ KQ>ZÀo ¶m ~m~VrV AmYrM Bemam {Xcocm hmoVm,
Ë`m§nH¡ $s Ooìhm n{hë¶m KQ>ZMo r doi Amcr, Voìhm Amåhr Am‘À¶m ^º$m§nH¡ $s
Aem H$mhr ^º$m§Zm Vw‘À¶m{déÕ nmR>dco, Oo ¶wÕmÀ¶m ~m~VrV ’$ma e{º$emcr
Ago hmoV,o Oo Vw‘À¶m Kam§V (Kwgco d) ˶m§Mo dmQ>mi o o Ho$co. AemàH$mao
6
AmYrnmgyZ dV©dcoco ^mH$sV nyUË© dmg nmohmoMco. ‘J EH$ H$mi cmoQ>ë¶mZ§Va
gyah-17. ~Zr BòmB©c 363

Amåhr nwÝhm EH$Xm ˶m§À¶m {damoYmV Vwåhmcm dM©ñd àXmZ Ho$co. VgoM
YZg§nÎmr d g§VVrÛmao Amåhr Vw‘Mr ‘XV Ho$cr Am{U g§»¶oÀ¶m ~m~VrVhr
Vwåhmcm Am{Y³¶ àXmZ Ho$co.
7
(Voìhm Amåhr åhUmcmo), "Oa Vwåhr Mm§Jcr H¥$˶o H$amc, ñdV:À¶mM
^ë¶mgmR>r H$amc. ¶mMà‘mUo Oa Vwåhr dmB©Q> H¥$˶o H$amc, Va ˶mMm
n[aUm‘hr Vwåhm ñdV:cmM ^moJmdm cmJUma Amho.' ‘J Ooìhm Bemam {Xcoë¶m
Xþgè¶m KQ>ZMo r doi Amcr, Voìhm (Amåhr Vw‘À¶m {damoYmV Ago ZdrZ eÌy
C^o Ho$co Am{U ˶m§Zm nadmZJr {Xcr H$s,) ˶m§Zr Vw‘Mo Mohao {dÐÿn H$ê$Z
Q>mH$mdoV Am{U (~¡Vc w ‘H${Xg) n{dÌ ‘erXrV àdoe H$amdm, Ogm ˶m§À¶m
(AmYrÀ¶m cmoH$m§Zr) Ho$cm hmoVm. ‘J Oo-Oo {dÜd§g H$aUo e³¶ Amho, Vo gd©
{dÜd§g H$ê$Z Q>mH$mdo. 8 Amåhr åhUmcmo, "(ho gd© Pmë¶mZ§Vahr) Vw‘À¶m
nmcZH$˶m©gmR>r ho A{O~mV Ae³¶àm¶ Zmhr H$s, Vmo Vw‘À¶mda X¶m H$aUma
Zmhr. nU Oa Vwåhr nwÝhm (AnamYm§H$S>)o dimc Va Amåhr nwÝhm VoM H$ê$
(åhUOo {ejm H$ê$). Va (hr gdm©V ‘moR>r Jmoï>hr cjmV R>do m H$s,) Amåhr
g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§gmR>r ZaH$mcmM H$mamJ¥h ~ZdyZ Q>mH$co Amho.'
9
IamoIa, ho Hw$amU Vmo ‘mJ© XmI{dVmo, Omo AJXr gai Amho. Vmo ew^dmVm©
XoVmo Amho, lÕoMm A§JrH$ma Ho$coë¶m cmoH$m§Zm, Oo Mm§Jcr H$m¶} H$aVmV H$s,
˶m§À¶mgmR>r ’$ma ‘moR>o ~jrg Amho. 10 VgoM ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmcm ZmH$maUmè¶m
cmoH$m§Zm gmdYmZVoMm Bemamhr XoVmo Amho H$s, ˶m§À¶mgmR>r Xþ:IXm¶H$ {ejm
V¶ma Amho.
11
‘mUgmMo Va Ago Amho H$s, Vmo ’$ma CËgwH$Vogh dmB©Q> Jmoï>rg§ mR>r
àmW©Zm H$arV AgVmo, (nU ìhm¶cm Va Ago nm{hOo hmoVo H$s), ˶mZo ˶mM
CËgwH$Vogh Mm§Jë¶m Jmoï>tgmR>r àmW©Zm Ho$cr AgVr. IamoIa, ‘mUyg (Amnë¶m
{ZU©¶m§À¶m ~m~VrV) ’$maM CVmdri Amho. 12 Am{U Amåhr amÌ d {Xdg
364 Hw$amU
¶m§Zm XmoZ g§H$o V{MÝhm§à‘mUo ñWm{nV Ho$co Amho. ‘J Amåhr amÌrÀ¶m {MÝhmg
nwgZy Q>mH$co Am{U (˶mÀ¶m OmJr) {XdgmÀ¶m {MÝhmg àH$me‘mZ Ho$co, ho
¶mgmR>r H$s, Vwåhmcm Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr H¥$nm emoYʶmMm ‘mJ© cm^mdm,
VgoM Vwåhmcm df©JUZm Am{U H$mcJUZm ¶m§Mm {heo~ R>do Vm ¶mdm. Amåhr
à˶oH$ Jmoï>rcm Vw‘À¶mg‘moa ñnï> H$ê$Z àñVwV Ho$co Amho.
13
Amåhr à˶oH$ ‘Zwî¶mMo àmaãY ˶mÀ¶m Jù¶mV ~m§YZy Q>mH$co Amho.
‘J nwZéËWmZmÀ¶m {Xder Amåhr ˶mÀ¶m (H$‘mªM)o aoH$m°S>© H$mTy>Z, ˶mÀ¶mg‘moa
àñVwV H$ê$. Oo ˶mg ñnï>nUo CKS>cc © . 14 (Voìhm ˶mcm
o o {XgyZ ¶oBc
gm§{JVco OmB©c) "dmM hr Amho VwPr H$‘©dhr AmO ñdV:Mm {heo~ H$aʶmg
Vy ñdV:M n¶m©á Amhog.' 15 Omo H$moUr gÝ‘mJm©Mm A§JrH$ma H$aoc Va
ñdV:À¶mM ^ë¶mgmR>r H$aoc, AJXr AgoM Omo H$moUr dmB©Q> ‘mJ© nËH$aoc Va
ñdV:À¶mM ~a~mXrÀ¶m {H$‘Vrda nËH$aoc. H$moUrhr AmoPo dmhUmam Xþgè¶mÀ¶m
(nmnmMo) AmoPo dmhUma Zmhr. Amåhr (H$moU˶mhr OZg‘yhmcm ˶m§À¶m dmB©Q>
H¥$˶m§nmoQ>r) Vmon¶ªV {ejm H$arV Zmhr, Omon¶ªV Amåhr ˶m§À¶mH$S>o gmdY
H$aUmam n¡J~§ a nmR>drV Zmhr.
16
‘J Ooìhm Amåhr EImÚm dñVrMm {dZme H$aʶmMm {ZU©¶ H$aVmo,
Voìhm {VÀ`mVrc g‘¥Õ cmoH$m§Zm eodQ>Mm Bemam XoVmo, Am{U Oa ˶m§Zr
AnamYr H¥$˶o H$aUo (VgoM gwê$ R>do co Va {ejoMm) {ZU©¶ ˶m§À¶mgmR>r
ݶm¶mo{MV R>aVmo. ‘J Voìhm Amåhr ˶m dñVrMm nyUn© Uo gd©Zme H$ê$Z
Q>mH$Vmo. 17 n¡J~§ a ZyhÀ¶m H$mimZ§Vahr Amåhr {H$VrVar OZg‘yhm§Mm Zme
Ho$cm. H$maU Amnë¶m ^º$m§À¶m AnamYm§Mr OmUrd Agcocm Am{U ˶mda
ZOa R>do Zy Agcocm Vw¶m nmcZH$˶m©gmaIm Xþgam H$moUrhr Agy eH$V Zmhr.
18
Omo H$moUr ¶mM OJmVrc jU^§Jaw gwIm§Mm BÀNw>H$ AgVmo, ˶mcm
Amåhr ˶mVyZ Oo XoD$ BpÀN>Vmo, Vo XoD$Z Q>mH$Vmo. nU eodQ>r Amåhr ˶mÀ¶mgmR>r
gyah-17. ~Zr BòmB©c 365

ZaH$mMo (Xþ:IXm¶r) ñWmZ {ZpíMV Ho$coco Amho. Á¶mV Vmo àdoe H$aoc,
An‘m{ZV d {Y¸$macoë¶m AdñWoV. 19 nU Omo H$moUr ‘¥Ë¶wníMmV OrdZmVrc
(¶e àmárMm) A{^cmfr Agoc Am{U ˶mgmR>r Ogo à¶ËZ H$am¶cm nm{hOoV,
Vgo à¶ËZ ˶mZo Ho$coco AgVrc, VgoM ho gd© à¶ËZ lÕm ~miJyZ Ho$coco
AgVrc, VaM Aem cmoH$m§Mo à¶ËZ ¶eñdr R>aVrc.
20
(n¡J~§ a!) Amåhr ˶m§À¶mn¡H$s gdmªZm, åhUOo ¶m§Zmhr Am{U ˶m§Zmhr
(åhUOo Oo ¶mM OJmMr A{^cmfm ~miJyZ AmhoV Am{U Oo AZ§VH$mcrZ
OJmMr A{^cmfm ~miJyZ AmhoV) Vw¶m nmcZH$˶m©À¶m H¥$noZo OrdZgm‘J«r
XoV AmhmoV. Vw¶m nmcZH$˶m©Mo XmZ H$moUmcmhr ZmH$maco OmV Zmhr. 21
nmhm, Amåhr (¶m OrdZmV) H$mhtZm H$mhtda loð>Ëd àXmZ Ho$coco Amho. (nU
ho cjmV R>do m H$s,) ‘¥Ë¶yZV§ aMo OrdZ, XOm© Am{U CËH¥$ï>VÀo `m ~m~VrV
A{YH$ Mm§Jco Amho.
22
A„mhÀ¶m ~amo~arZo Xþgao EImXo Cnmñ¶ ~Zdy ZH$m AݶWm Vwåhr
An‘m{ZV d Aghm¶ AdñWoV gmoS>yZ {Xcoco ~ZyZ Omc. 23 Vw¶m nmcZH$˶m©Zo
Aer Amkm Ho$cocr Amho H$s, Aݶ H$moUmMr Zìho Va Ho$di ˶mMrM
CnmgZm H$a Am{U Amnë¶m AmB©dS>cm§er Mm§Jc w nUmZo dmJ. ˶m§À¶mn¡H$s
EImXm qH$dm XmoKho r, Vy gm§^mi H$arV AgVmZm, d¥ÕmdñWoV nmohmoMco Va
˶m§Zm CÔoeZy , {VQ>H$mam 춺$ H$aUmam EH$ eãX XoIrc, Vm|S>mVyZ H$mTy>
ZH$mog, VgoM ˶m§Mr H$mZCKmS>Ur H$aʶmMm H$Xm{n ({dMma) H$ê$ ZH$mog,
Va ˶m§À¶mer (Zoh‘r) AmXanydH© $ g§^mfU H$a. 24 Am{U ˶m§À¶mda Z‘«^mdmZo
Amnë¶m H$éUoMo n§I ngadyZ Q>mH$ Am{U (˶m§À¶mgmR>r A„mhH$S>)o Aer
àmW©Zm H$arV amhm, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ¶m XmoKm§da VwPr H¥$nm H$a, Ogo
˶m§Zr ‘m¶m chmZnUr H$éUm^mdmZo ‘mPo nmcZnmofU Ho$co Amho.' 25 Vw‘Mm
nmcZH$Vm© Mm§Jco AmoiIyZ Amho H$s, Vw‘À¶m A§V:H$aUmV H$m¶ Amho. Oa
366 Hw$amU
Vwåhr gX²dV©Zr Agmc Va Vmo níMmÎmmn H$arV ˶mÀ¶mH$S>o naV ¶oUmè¶m§Zm
{ZpíMVnUo j‘m H$aUmam Amho.
26
ZmVodmB©H$, XrZXþ~io Am{U dmQ>gê$ (‘wem’$sa) ¶m§Zm ˶m§Mm h¸$ Úm.
VgoM CYinÅ>r H$ê$Z (Amnco YZ) ~a~mX H$ê$ ZH$m. 27 {ZpíMVM
CYinÅ>r H$aUmao g¡VmZmMo ^mD$ AmhoV Am{U g¡VmZ Va Amnë¶m nmcZH$˶m©er
’$ma H¥$V¿Z Amho. 28 Oa (JaOy ZmVodmB©H$, Jar~ d dmQ>gê$ B˶mXtZm)
Vwåhmcm Q>mimd¶mMo Agoc, H$maU Vwåhr ñdV: Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
H¥$nm àmá H$aʶmMr Amem ~miJyZ Agmc (åhUOo Vwåhr ˶m§Zm H$mhr
XoʶmÀ¶m pñWVrV Zgmc Va) H$‘rV H$‘r ˶m§À¶mer Z‘« ^mdmZo ~mocm.
29
Ago hmoVm H$m‘m Z¶o H$s, H§$OwfrZo Amncm hmV BVH$mhr AmIS>Vm
KoD$ ZH$m H$s, OUy Vmo ‘mZoer KÅ> ~m§Ycocm Amho qH$dm (Agohr hmoD$ Z¶o
H$s,) Vmo g§nUy n© Uo BVH$m ngadyZ Q>mH$m H$s, (Vw‘À¶mda Adc§~Zy Agcoë¶m
cmoH$m§Zr) Vwåhmcm Xmof Úmdm qH$dm Vwåhr AJXr H§$Jmc hmoD$Z Omdo. 30
{ZpíMVM, VwPm nmcZH$Vm© Á¶mÀ¶m ~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mg {dnwc à‘mUmV
CnOr{dH$m àXmZ H$aVmo Am{U Á¶mÀ¶m ~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mg VwQ>nÁ§w ¶m
à‘mUmV àXmZ H$aVmo. {Z:g§Xho ˶mcm Amnë¶m ^º$m§À¶m (JaOm§Mr) nyU©
OmUrd Amho, Vmo ˶m§À¶mda (nyUn© Uo) ZOa R>do Zy Amho.
31
Amnë¶m An˶m§Mr, J[a~rÀ¶m ^rVrnmoQ>r h˶m H$ê$ ZH$m. H$maU
AmåhrM ˶m§Zmhr Am{U Vwåhmcmhr CnOr{dH$m àXmZ H$arV AgVmo. ˶m§Mr
h˶m H$aUo, IamoIa ’$ma ‘moR>m JwÝhm Amho. 32 ì¶{^MmamÀ¶m Odinmg
{’$aHy$ ZH$m (åhUOo ‘ZmV Vem {dMmamcm H$Xm{n ¶oD$ XoD$ ZH$m). H$maU Vr
’$maM {Zc©‚mnUoMr Jmoï> Amho Am{U A˶§V dmB©Q> ‘mJ© Amho.
33
VgoM Á¶m {Odmcm (‘mê$Z Q>mH$Uo) A„mhZo {Z{fÕ R>a{dcoco Amho,
Aem {OdmMr h˶m H$ê$ ZH$m, nU ’$º$ ݶmæ¶ H$maUmgmR>r Agoc Va (Vgo
gyah-17. ~Zr BòmB©c 367

H$aVm ¶oBc © ). ‘J Omo H$moUr A˶mMmamZo ‘macm OmB©c Va Amåhr ˶mÀ¶m


dmagmg (C{MV ~Xcm KoʶmMm) A{YH$ma {Xcocm Amho. nU ~Xcm KoUmè¶mZo
~Xcm KoVmZm {ZYm©[aV ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ ‘mÌ H$ê$ Z¶o. ˶m~m~VrV ˶mcm
{ZpíMVM (H$m¶ÚmMo) gmhmæ¶ {‘ioc.
34
Vwåhr AZmWmÀ¶m g§nÎmrcm ñne©hr H$ê$ ZH$m, nU ’$º$ ¶mo½¶ CÔoemg{hV
Vgo H$aVm ¶oBc © , Omon¶ªV Vmo àJë^VoÀ¶m AdñWocm nmoMV Zmhr. Amnë¶m
dMZm§Mo nmcZ H$am. H$maU (ݶm¶mÀ¶m {Xder) Vwåhr {Xcoë¶m à˶oH$
dMZm{df¶r Vwåhmcm Om~ {dMmaco OmB©c. 35 Ooìhm Vwåhr ‘mnyZ Úmc, ‘mn
nyU© ^ê$Z XoV Om. VgoM dOZ H$ê$Z XoVmZmhr à‘m{UV VamOyZMo dOZ H$ê$Z
Úm. hr ì¶dhmamMr CÎm‘ arV Amho Am{U eodQ>r (Agm ì¶dhma H$aʶmVM)
Vw‘Mo (ñdV:Mo) ^co Amho.
36
VgoM Á¶m JmoïrMo Vwåhmcm (ImÌrcm¶H$) kmZ Zmhr, (Ho$di
AQ>H$irÀ¶m AmYmao) ˶m Jmoï>rMo AZwgaU H$ê$ ZH$m. H$maU H$mZ, S>mi o o
Am{U ‘Z ¶m g§~Y§ mZo (ݶm¶mÀ¶m {Xder) à˶oH$mg Om~ {dMmaʶmV ¶oBc © .
37
VgoM O{‘Zrda EoQ> {‘adrV Mmcÿ ZH$mog, H$maU (ho ‘mZdm) Vy O{‘Zrcm
’$mSy>Z Q>mHy$ eH$V Zmhrg, Zm Vy (EoQ>rZo MmcyZ) nd©Vm§À¶m C§Mrg‘mZ hmoD$
eH$Vmog. 38 ¶m gd© dmB©Q> Jmoï>tMm Vw¶m nmcZH$˶m©cm {VQ>H$mam Amho.
39
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Vw‘À¶mH$S>o Á¶m {ddoH$s Jmoï>r àH$Q> Ho$ë¶m
AmhoV Ë`m§nH¡ $s ho hmoV. Va A„mhÀ¶m ~amo~arZo Xþgam EImXm Cnmñ¶ ~Zdy
ZH$m, AݶWm Vwåhmcm ZaH$mV ’o$Hy$Z {Xco OmB©c, (Aem AdñWoV ˶mV
Vwåhr àdoe H$amc H$s,) (ñdV:M ñdV:Mr) qZXm H$arV Am{U (A„mhH$Sy>Z)
{Y¸$macoë¶m AdñWoV.
40
Va ‘J H$m¶ Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Vwåhmcm nwÌ XoʶmgmR>r {ZdS>co
Am{U ñdV:gmR>r ñdJ©XVÿ m§nH¡ $s ‘wcr ~ZdyZ KoVë¶m? IamoIa, Vwåhr ^¶mZH$
368 Hw$amU
(Ag˶) Jmoï> Amnë¶m Vm|S>y Z CƒmaV AmhmV. 41 {ZpíMVM Amåhr ¶m
Hw$amUmV (Am‘Mo g§Xeo ) {d{dY àH$mao g‘OmdyZ gm§{JVco Amho, åhUOo
(g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zr ˶mH$S>o cj XoD$Z) CnXoe J«hU H$amdo. (nU
¶mÛmao Zo‘Ho$ ¶mÀ¶m CcQ> KS>Vo Amho H$s,) ˶m§Mm XþamJ«h AmUIr dmT>V
Amho. 42 (n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, A„mh~amo~a AmUIr H$mhr Cnmñ¶ AgVo,
Ogo H$mhr cmoH$ Vgm Xmdm H$aVmV, Voìhm ˶m§Zr ‘hmqghmgZmÀ¶m ‘mcH$mH$S>o
(B©eqghmgZmda Amncm h¸$ gm§JʶmgmR>r) ‘mJ© emoYcm AgVm, (˶mgmR>r
Adí¶ à¶ËZ Ho$co AgVo). 43 Agr‘ ‘{h‘mdmZ Amho Vmo Am{U VmoM Amho
gdm}ƒ, Oo ho cmoH$ gm§JV AmhoV, ˶mÀ¶mer (˶mMm H$mhrM g§~Y§ Zmhr).
44
gmV AmH$me d O‘rZ Am{U Oo H$mhr ˶m§‘ܶo Amho, Vo gd© ˶mÀ¶mM
‘hmZVoMo JwUJmZ H$arV AmhoV. Aer EH$hr dñVy Zmhr, Or ˶mÀ¶m àe§ggo h
˶mMo nm{dͶJmZ H$arV Zmhr. nU (ho ‘mZdm) Vwcm ˶m§À¶m JwUJmZmMo
AmH$cZ hmoV Zmhr. {Z:g§Xho , Vmo ’$ma g{hîUy d A˶§V j‘merc Amho.
45
Ooìhm Vwåhr Hw$amUmMo nR>U H$aVm, Voìhm Amåhr Vw‘À¶m Am{U Oo
‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmda {dídmg R>do rV ZmhrV ˶m cmoH$m§À¶m Xaå¶mZ, EH$
AÑí¶ nS>Xm Q>mHy$Z XoVmo. 46 Amåhr ˶m§À¶m ‘Zmda AmdaU Q>mHy$Z XoVmo,
¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr Vo g‘Oy Z¶o. VgoM ˶m§À¶m H$mZm§V ~{YanUmhr {Z‘m©U
H$aVmo. (n¡J~§ a!) Vwåhr Ooìhm Hw$amUmMo nR>U H$aVmZm Amnë¶m EH$M Am{U
EH$‘od Aem nmcZH$˶m©Mm C„oI H$aVm, Voìhm Vo {VQ>H$mè¶mZo nmR> {’$a{dVmV.
47
Amåhr Vo nyUn© Uo OmUyZ AmhmoV H$s, Ooìhm Vo Vw‘Mo H$WZ EoH$ʶmgmR>r
Vw‘À¶mH$S>o H$mZ cmdVmV, Voìhm ˶m§Zm H$m¶ EoH$m¶Mo AgVo. VgoM Ooìhm
ImgJrV Vo EH$Xþgè¶mer g§^mfU H$aVmV, Voìhm ho A˶mMmar cmoH$ åhUVmV,
"Vwåhr Oa (n¡J~§ a ‘whå‘X) Mo AZwgaU Ho$co Va Vwåhr OmXþJñ« V ‘mUgmMo
AZwgaU Ho$co.' 48 (n¡J~§ a!) nmhm, Vo Vw‘À¶m{df¶r H$emH$em Cn‘m a{MV
369
gyah-17. ~Zr BòmB©c
AmhoV. Vo (nyUn© Uo) dmQ> MwH$coco cmoH$ AmhoV, AmVm ¶m§Zm (g˶mMm) ‘mJ©
gmnS>Uo e³¶ Zmhr.
49
Vo åhUVmV, "Ooìhm Amåhr hmS>o d Mwam-Mwam hmoD$Z OmD$, Va ˶m
AdñWoVZy Amåhmcm nwÝhm Zì¶mZo {Z‘m©U H$ê$Z C^o Ho$co OmB©c?' 50 (˶m§Zm)
gm§Jm, "(AWm©VM!) Vwåhr XJS> qH$dm cmoIS§ > ìhm (VoìhmXoIrc Vwåhmcm Adí¶
{Od§V H$ê$Z C^o Ho$co OmB©c). 51 qH$dm EImXm Agm nXmW© hmoD$Z Om,
Á¶m{df¶r Vwåhmcm dmQ>Vo H$s, {OMo {Od§V hmoUo Ae³¶àm¶ Amho.' ‘J Vo
Vwåhmcm {dMmaVrc, "Vmo H$moU Amho, Omo Amåhmcm nwÝhm {Od§V H$aoc?' (˶m§Zm)
gm§Jm, "VmoM Á¶mZo Vwåhmcm n{hë¶m doigo {Z‘m©U Ho$co.' ‘J Vo Vw‘À¶mH$S>o
nmhÿZ Amncr S>mHo $s hmcdVrc Am{U {dMmaVrc, "nU ho Ho$ìhm hmoUma Amho?'
Vwåhr (˶m§Zm) gm§Jm, "e³¶ Amho H$s, Vr KQ>H$m Odi ¶oD$Z R>no cocr Agy
eH$Vo.' 52 Á¶m {Xder A„mh Vwåhmcm ~mocmdrc, Voìhm Vwåhr ˶mMr ñVwVr
H$arV (˶mÀ¶m ~mocmdʶmcm) à{VgmX Úmc. Voìhm Vwåhmcm dmQ>m¶cm cmJoc
H$s, (n¥Ïdrda) Vwåhr ’$maM AënH$mi ‘w¸$m‘ Ho$cm hmoVm.
53
(n¡J~§ a!) ‘m¶m ^º$m§Zm gm§Jm H$s, ˶m§Zr Zoh‘r VoM ~mocmdo, Oo
C{MV Amho. g¡VmZ cmoH$m§Xaå¶mZ {dg§dmX {Z‘m©U H$aʶmgmR>r Zoh‘r V¶ma
AgVmo. H$maU g¡VmZ ‘mZdmgmR>r eÌy{edm¶ Xþgam H$moUrM Zmhr.
54
Vw‘Mm nmcZH$Vm© Vwåhmcm Mm§Jco AmoiIyZ Amho (H$s, Vwåhr H$m¶
AmhmV Am{U H$emgmR>r nmÌ AmhmV). Vmo BÀN>rc Va Vw‘À¶mda H¥$nm H$arc
qH$dm Oa Vmo BÀN>rc Va Vwåhmcm {ejm H$arc. (n¡J~§ a!) Amåhr Vwåhmcm
(cmoH$m§H$S>)o ˶m§Mm aIdmbXma ~ZdyZ nmR>{dcoco Zmhr. 55 Oo AmH$memV
AmhoV Am{U Oo n¥Ïdrda AmhoV, Vw‘Mm nmcZH$Vm© Vo gd© Mm§Jë¶màH$mao
OmUyZ Amho. Amåhr H$mhr n¡J~§ am§Zm, BVam§À¶m VwcZoV H$mhr Jmoïr A{YH$
{Xcoë¶m AmhoV. Ogo Amåhr (n¡J~§ a) XmD$Xcm "µO~ya' (ZmdmMo) J«W§ àXmZ
370 Hw$amU
Ho$co hmoVo.
56
(˶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhr Á¶m§Zm A„mh{edm¶ Cnmñ¶ g‘OyZ ~gco
AmhmV, ˶m§Zm (EImÚm àg§Jr) ~mocmdyZ nmhm, (Voìhm Vwåhmcm AmT>iZy
¶oBc
© H$s,) ˶m§À¶mH$S>o Vw‘Mo Xþ:I Xÿa H$aʶmMo H$moU˶mhr àH$mao gm‘϶©
Zmhr qH$dm ˶mV Vo H$moU˶mhr àH$mao ~XcXoIrc H$ê$ eH$V ZmhrV.' 57
Á¶m§Mm ho cmoH$ (A„mhcm gmoS>y Z) Ymdm H$arV AgVmV, Vo (nra, ’$H$sa)ñdV:
Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m {ZH$Q> OmʶmMm ‘mJ© emoYV AgVmV. Vo ˶mÀ¶m
A{YH$m{YH$ g‘rn nmohmoMÊ`mgmR>r AmngmV MT>mAmoT> H$arV AgVmV, Vo
˶mÀ¶m H¥$noMr Anojm ~miJyZ AgVmV VgoM Vo ˶mÀ¶m {ejoMo ^¶XoIrc
~miJyZ AgVmV. IamoIa, Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mr {ejm, ^¶ ~miJmdo
AerM Amho.
58
(ho cjmV R>do m) Aer H$moUVrhr dñVr AgUma Zmhr, Or Amåhr
nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmnydu Zï> Ho$cocr Zgoc qH$dm H$R>mao {ejm Ho$cocr Zgoc
(AWm©VM AnamYr cmoH$m§Mr dñVr) ho gd© Am‘À¶m AmXoeZmå¶mV AmYrM
{chÿZ R>do coco Amho.
59
M‘ËH$m[aH$ IwUm nmR>{dʶmÀ¶m ~m~VrV Am‘À¶mgmR>r H$moUVrhr Jmoï>
AS>Wim R>ê$ eH$V Zmhr, nU dñVwpñWVr Aer Amho H$s, AmYrÀ`m cmoH$m§Zr
(M‘ËH$m[aH$ IwUm g‘moa nmhÿZ XoIrc) ZH$maM {Xcm hmoVm. g‘yX (ZmdmÀ¶m
O‘mVrH$S>)o Amåhr EH$ ñnï> {ZemUrÀ¶m ñdê$nmV C§Q>rU nmR>{dcr hmoVr,
(CÔoe Agm hmoVm H$s, Vr ˶m§À¶m ~wÕrda àH$me Q>mH$ʶmMo ‘mܶ‘ R>amdo)
nU ˶m§Zr {VÀ¶mda A˶mMma Ho$co. Amåhr Aem IwUm Ho$di gmdYmZVoMm
Bemam XoʶmgmR>rM nmR>drV AgVmo.
60
(n¡J~§ a! Vr doi AmR>dm,) Ooìhm Amåhr Vwåhmcm åhQ>co hmoVo H$s,
Amåhr (Am‘À¶m kmZmZo d eº$sZo) g‘ñV ‘mZdOmVrcm doT>y Z R>do coco Amho,
371
gyah-17. ~Zr BòmB©c
Amåhr Omo gmjmËH$ma Vwåhmcm KS>{dcm, Vmo cmoH$m§Mr H$gmoQ>r nmhʶmgmR>rM
hmoVm, AJXr VgoM ˶m (ZaH$mÀ¶m) PmS>mÀ¶m ~m~VrVhr Amho, Á¶mMm
Hw$amUmV em{nV d¥j åhUyZ C„oI Ho$cocm Amho. (AemàH$mao) Amåhr ˶m§Zm
gmdYmZVoMm Bemam XoV AgVmo, nU ¶mÛmao ˶m§À¶m CÔm‘nUoV dmT>M hmoV
Amho. 61 (Vr doi AmR>dm) Ooìhm Amåhr ñdJ©XVÿ m§Zm åhQ>co hmoV,o "AmX‘nwT>o
ZV‘ñVH$ ìhm,' Voìhm Vo gd© ZV‘ñVH$ Pmco, nU Bãcrg Pmcm Zmhr. Vmo
åhUmcm, "Á¶mcm Vy ‘mVrVyZ {Z‘m©U Ho$coco Amhog, ‘r Aemg‘moa ZV‘ñVH$
hmoD$ H$m?' 62 (AmX‘H$S>o {VañH$ma~wÕrZo nmhÿZ A„mher) Vmo åhUmcm,
"~K, hmM Zm Vmo, Á¶mcm Vy ‘m¶mda àmYmݶ {Xco Amhog? Oa Vy ‘cm
nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmn¶ªV Cg§V {Xë¶mg ‘r, ’$ma WmoS>o cmoH$ gmoS>y Z, ¶mÀ¶m
g§nUy © d§eOm§Zm ‘m¶m ‘mJu Mmcm¶cm cmdrZ.'
63
(˶mda) A„mhZo åhQ>c,o "Om, (˶m ‘mJm©Zo Omo, Vy {ZdS>cm Amhog),
˶m§À¶mn¡H$s Omo H$moUr Vw¶m ‘mJm©Mo AZwgaU H$aoc Va ZaH$ Vwåhm gdmªgmR>r
n¶m©á AgmM ‘mo~Xcm Amho. 64 ˶m§À¶mn¡H$s Á¶m§Zmhr Vy Amnë¶m ‘mohH$
ñdamZo ~hH$mdy eH$erc, ˶m§Zm ~hH$mdyZ Q>mH$. ‘J ˶m§À¶mda Amnco
KmoS>Xi d nm¶Xi ¶m§À¶m gmhmæ¶mZo MT>mB© H$a. VgoM ˶m§À¶m YZg§nÎmrV d
g§VVrV ˶m§Mm ^mJrXma (åhUOoM nmnm§Mm dmQ>Ho $ar) hmo, ‘J ˶m§À¶mer
(’$gdUyH$ H$aUmao) dm¶Xo H$a. nU g¡VmZ Oo dm¶Xo H$aVmo, Vo ’$gdUwH$s
{edm¶ Xþgao H$mhrM Zmhr. 65 {Z…g§e¶! Oo ‘mPo (gƒo) ^º$ AmhoV,
˶m§À¶mda VwPo H$mhrhr MmcUma Zmhr. (n¡J~§ a!) Vw‘Mm nmcZH$Vm©, ˶m§Mm
gm§^miH$Vm© åhUyZ n¶m©á Amho.'
66
Vw‘Mm nmcZH$Vm© Va Vmo Amho, Omo Vw‘À¶mgmR>r g‘wÐm‘ܶo Zm¡H$m
Mmc{dVmo, åhUOo Vwåhmcm ˶mÀ¶m H¥$noMm emoY KoUo e³¶ ìhmdo, IamoIa, Vmo
Vw‘À`mà{V ’$ma X¶miy Amho.
372 Hw$amU
67
Am{U g‘wÐmV Ooìhm Vw‘À¶mda EImXo g§H$Q> ¶oV,o Voìhm Vwåhmcm ˶m
Cnmñ¶m§Mm AJXr {dga nS>Vmo, Á¶m§Mm Vwåhr A„mhcm gmoS>y Z Ymdm H$arV
AgV. nU Ooìhm Vmo (g‘wÐmMm ‘mcH$) Vwåhmcm g‘wÐ{H$Zmè¶mda gwa{jV
nmohmo{MVmo, Voìhm Vwåhr naV ˶mÀ¶mH$S>o nmR> {’$a{dVm (Voìhm Vwåhmcm Amnë¶m
Iè¶mIwè¶m g§H$Q>‘moMH$ A„mhMmM {dga nS>Vmo). IamoIa, ‘mUyg AmhoM
’$ma H¥$V¿Z!
68
(AmVm ^y^mJmda AmnU nyUn© Uo gwa{jV AmhmoV, AmVm Amnë¶mcm
A„mhMr JaOM H$m¶? ¶m {dMmamZo) Vwåhr {ZYm©ñV AmhmV H$s H$m¶? H$s,
Vmo Vwåhmcm O{‘ZrV JmSy>Z Q>mHy$ eH$V Zmhr? qH$dm Vmo Vw‘À¶mda ^¶§H$a
dmiyMm dfm©d H$aUmao dmXi AmUy eH$V Zmhr? (Ooìhm Vmo Vw‘À¶m~m~VrV
Agm {ZU©¶ H$aoc), Voìhm Vwåhmcm ˶mÀ¶mnmgyZ dmMdUmam H$moUrhr AgUma
Zmhr. 69 qH$dm Ago {dMma H$ê$Z Vwåhr {ZYm©ñV Pmcoco AmhmV H$m H$s, Vmo
Vwåhmcm Xþgè¶m§Xm g‘wÐmV ZoD$ eH$V Zmhr, VgoM nwÝhm ^¶§H$a dmXimMo
g§H$Q> Vw‘À¶mda H$Yr nmR>dy eH$V Zmhr. ‘J Vw‘À¶m H¥$V¿ZVonmoQ>r Vwåhmcm
~wS>dZy Q>mHy$ eH$V Zmhr. (Ooìhm Amåhr Vw‘À¶m~m~VrV Agm {ZU©¶ H$ê$),
Voìhm Am‘À¶mnmgyZ dmMdy eHo$c Agm H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© Vwåhmcm {‘iUma
Zmhr.
70
Amåhr AmX‘À¶m ‘wcm§Zm (åhUOo ‘mZdmg) gÝ‘mZ {Xcm Am{U
O{‘Zrda d g‘wÐmda (àdmg H$aʶmMo) H$m¡eë¶ àXmZ Ho$co. VgoM ˶m§Zm
CnOr{dHo$gmR>r Mm§Jë¶m d ewÕ dñVy CncãY H$adyZ {Xë¶m. VgoM Amåhr
{Z‘m©U Ho$coë¶m AZoH$m§da ˶m§Zm {deof loð>Ëd àXmZ Ho$co.
71
Vmo {Xdg {ZpíMVnUo ¶oUma Amho, Á¶m {Xder Amåhr à˶oH$ OZg‘yhmg
˶mÀ¶m nwT>mè¶mg‘doV (Am‘À¶mg‘moa hOa hmoʶmgmR>r) ~mocmdy. Voìhm Á¶m§Mr
H$‘©dhr ˶m§À¶m COì¶m hmVmV XoʶmV ¶oBc © , Vo (AmZ§XmZo d CËgmhmZo)
373
gyah-17. ~Zr BòmB©c
Amncr H$‘©dhr dmMm¶cm cmJVrc. H$moUmdahr {Vi‘mÌXoIrc Aݶm¶ Ho$cm
OmUma Zmhr.
72
Omo H$moUr ¶m OJmV (‘ZmZo) Am§Yim am{hcm, Vmo ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmV
XoIrc Am§YimM amhrc d (‘wº$s) ‘mJm©nmgyZ ’$maM Xÿa ^aH$Qy>Z {ZKyZ
Jocco m Agoc.
73
(n¡J~§ a!) ho (^aH$Q>cco )o cmoH$ ¶m à¶ËZmV hmoVo H$s, Vwåhmcm
EImÚm ‘mohmV Q>mHy$Z (Oo g˶) Amåhr Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> Ho$co Amho, ˶mnmgyZ
Xÿa ^c˶mM ‘mJm©H$S>o didmdo. ¶m§Mm CÔoe Agm hmoVm H$s, Vwåhr Am‘À¶m
ZmdmZo XþgaoM H$mhrVar aMmdo, Voìhm ˶m§Zr Vwåhmcm Amncm {OdcJ {‘Ì
Adí¶ ~Z{dco AgVo. 74 nU Amåhr Oa (lÕoÀ¶m ~m~VrV) Vwåhmcm ÑT>Vm
àXmZ Ho$cr ZgVr, Va Vwåhr H$mhr à‘mUmV Adí¶ Ë¶m§À¶mH$S>o H$c XmI{dcm
AgVm. 75 (Am{U) Oa Vgo KS>co AgVo, Va ¶m OrdZmVhr XþßnQ> {ejm
Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmVhr XþßnQ> {ejm Amåhr Vwåhmcm MmIm¶cm cmdcr
AgVr. Voìhm Am‘À¶m{déÕ ‘XV H$aʶmgmR>r Vwåhmcm H$moUrM gmnS>cm
ZgVm.
76
(Ooìhm ˶m§Zr nm{hco H$s, Vwåhr Amnë¶m ‘mJm©nmgyZ T>iʶmgmR>r
A{O~mV V¶ma Zmhr Voìhm) Vo Vwåhmcm Vw‘À¶m (OÝ‘) ^y‘rVyZM ~mhoa
KmcdyZ XoʶmÀ¶m CÔoemZo Vw‘Mo nm¶ ApñWa H$aʶmgmR>r à¶ËZaV Pmco. nU
Oa Vgo Pmco AgVo Va Vw‘À¶mZ§Va Vohr ’$ma XrK©H$mi {VWo am{hco ZgVo. 77
Ogo H$s, ˶m gd© n¡J~§ am§À¶m ~m~VrV Am‘Mm AgmM {Z¶‘ am{hcm Amho.
Á¶m§Zm Amåhr Vw‘À¶m AmYr nmR>{dco hmoV.o Vwåhmcm Am‘À¶m {Z¶‘mV H$moUVmhr
~Xc AmT>iZy ¶oUma Zmhr.
78
Z‘mµOmÀ¶m ~m~VrV {Z¶{‘VVm ~miJm, gy¶© T>ië¶mnmgyZ Va amÌrMm
H$mimoI hmoBn© ¶ªV ({ZYm©[aV doido a) Z‘mµO nT>m, VgoM nhmQ>Ào ¶m doir
374 Hw$amU
(Z‘mµOm‘Ü`o Hw$amUmMo) nR>U H$aʶm{df¶r (H$miOr ¿¶m), H$maU nhmQ>Ào ¶m
doir Ooìhm Hw$amUmMo nR>U Ho$co OmVo, Voìhm gmjr amhʶmgmR>r ñdJ©XVÿ
({deof) hOoar cmdVmV.
79
Am{U amÌrÀ¶m doir CR>m Am{U amÌrÀ¶m eodQ>À¶m ^mJmV "Vh‚myX'
hr A{V[aº$ Z‘mµO nT>m (Oar hr Z‘mµO {XdgmVrc BVa nmM Z‘mµOmà‘mUo
~§YZH$maH$ Zgcr Var) Vw‘À¶mH$Sy>Z H$V©ì¶mnojm A{YH$ H$mhr Ho$ë¶mgmaIo
Agoc. Zdc Zìho H$s, Vw‘Mm nmcZH$Vm© (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV) Vwåhmcm
Ago ñWmZ àXmZ H$aoc, Oo ’$ma àe§gZr¶ Agoc.
80
Va (Aem eãXm§V) àmW©Zm H$am, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ‘cm (Á¶m
{R>H$mUr) XmIc H$a, g˶mgh XmIc H$a Am{U ({OWyZhr) ‘cm ~mhoa
H$mT>, g˶mgh ~mhoa H$mT>. VgoM Amnë¶m H¥$noZo ‘cm {Q>H$dyZ R>do Umar eº$s
àXmZ H$a.' 81 (n¡J~§ a!) gm§JZy Q>mH$m, "AmVm g˶ (àH$me‘mZ) Pmcoco
Amho Am{U Ag˶ Zmhrgo Pmcoco Amho. H$maU Ag˶ Zï> hmoʶmgmR>rM
AgVo.'
82
Amåhr Hw$amUmV (Oo H$mhr) Q>ß߶mQ>ß߶mZo àH$Q> H$arV AmhmoV, ˶mV
(AmpË‘H$) Amamo½¶ d H¥$nm Amho lÕmd§V cmoH$m§gmR>r, nU {OWn¶ªV
XþamMmè¶m§Mm g§~Y§ Amho, Va ¶mÛmao ˶m§À¶m ZwH$gmZmV ^aM nS>V.o
83
(‘mUgmMo Ago Amho) Ooìhm Amåhr ˶mÀ¶mda AZwJh« H$aVmo, Voìhm
Vmo nmR> {’$adyZ Ah§H$mamZo {ZKyZ OmVmo (åhUOo ˶mÀ¶m ‘ZmV AZwJh«
H$aUmè¶mMm {dMma XoIrc ¶oV Zmhr). nU Ooìhm ˶mg EImXr nrS>m nmohmoMVo,
Voìhm Vmo gd© àH$maMr Amem gmoS>y Z ~gVmo. 84 (n¡J~§ a! ˶m§Zm) gm§Jm,
"à˶oH$OU AmnAmnë¶m nÕVrZo H$m¶© H$arV AgVmo. Voìhm Vw‘À¶m
nmcZH$˶m©cm Mm§Jco R>mD$H$ Amho H$s, H$moUr gÝ‘mJm©Mr {ZdS> Ho$cocr
Amho.'
375
gyah-17. ~Zr BòmB©c
85
Vo Vwåhmcm AmËå¶m{df¶r àíZ H$aVmV, (˶m§Zm) gm§Jm, "AmË‘m
‘m¶m nmcZH$˶m©À¶m AmkoZo (ApñVËdmV) Amho, (nU ho ‘mZdm! Vy ˶mMo
ñdê$n g‘Oy eH$V Zmhrg H$maU) Vwcm A˶ën kmZ àXmZ Ho$coco Amho
({VMo AmH$cZ Vw¶m Amdm³¶m~mhoaMr Jmoï> Amho).'
86
Oa Amåhr BpÀN>co Va Vo gd© Vw‘À¶mH$Sy>Z {hamdyZ KoD$ eH$Vmo, Oo
Amåhr Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> Ho$coco Amho. (Am{U) Vgo Pmë¶mg Vwåhmcm
Am‘À¶mg‘moa Vw‘Mr {e’$mag H$aʶmgmR>r H$moUrhr AmT>iUma Zmhr. 87 nU
hr Ho$di Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mr X¶m Amho (H$s, Vmo Ago H$arV Zmhr).
{Z:g§Xho , Vw‘À¶mda ˶mMr Anma H¥$nm Amho. 88 gm§Jm, "g‘ñV ‘mZdOmV
Am{U (AÑí¶ Agcoc)o gd© {OÞ ¶m gdmªZr {‘iyZ ¶m Hw$amUmgmaIm J«W§
{Z‘m©U H$aʶmMo à¶ËZ Ho$co, Var Vo H$Xm{n Agm J«W§ {Z‘m©U H$ê$ eH$V
ZmhrV, ‘J Vo ¶m H$m¶m©gmR>r EH$‘oH$m§Mr gd© eº$s{Zer ‘XV H$m H$aoZmV.'
89
Amåhr ¶m Hw$amUmV cmoH$m§gmR>r, gd© àH$maMr CXmhaUo {d{dY àH$mao
àñVwV Ho$cocr AmhoV. VargwÕm ~hþg»§ ¶ cmoH$m§Zr g˶ ZmH$maʶmMrM ^y{‘H$m
AmJ«hnydH© $ ñdrH$macocr Amho. 90 Vo åhUVmV, "(ho ‘whå‘X!) Amåhr Vmon¶ªV
Vw‘À¶mda {dídmg R>do Uma Zmhr (åhUOo Vwåhr A„mhMo n¡J~§ a AmhmV Ago
‘mZUma Zmhr), Omon¶ªV Vwåhr Am‘À¶mgmR>r O{‘ZrVyZ nmʶmMm CgiUmam
Pam H$mTy>Z àdm{hV H$arV Zmhr. 91 qH$dm Vw‘À¶mH$S>o IOya d Ðmjo ¶m§Mo
EImXo ~mJ Var Agmdo Am{U ‘J Vwåhr ˶m ~mJoÀ¶m ‘ܶ^mJmVyZ AZoH$
àdmh àdm{hV H$ê$Z XmIdm. 92 qH$dm Oer Y‘H$s Vwåhr Amåhmcm gwZmdrV
AmhmV, ˶mZwgma AmH$memMo VwH$S>o H$ê$Z Am‘À¶mda H$mogiyZ (XmIdm).
qH$dm A„mh d ñdJ©XVÿ ¶m§Zm AmUyZ Am‘À¶m g‘moamg‘moa C^o H$am. 93 qH$dm
Vw‘À¶mH$S>o gmoݶmnmgyZ ~Zcoco EImXo Ka Agmdo qH$dm Vwåhr AmH$memV
MTy>Z Om, nU Amåhr Vw‘Mo AmH$me MTy>Z Omʶmdahr Vmon¶ªV {dídmg
376 Hw$amU
R>do Uma Zmhr, Omon¶ªV {VWyZ Am‘À¶mgmR>r Imcr Vwåhr (Ago) EImXo J«W§
AmUrV Zmhr, Á¶mcm Amåhr (ñdV:) dmMy eHy$.' (n¡J~§ a! ˶m§Zm) gm§Jm,
"Agr‘ H$s{V©dmZ Amho ‘mPm nmcZH$Vm©! ‘r Va Ho$di EH$ (Vw‘À¶mgmaImM)
‘Zwî¶ Amho (Am{U) ‘cm (’$º$) n¡J~§ a åhUyZ nmR>{dʶmV Amcoco Amho.'
94
‘J Ooìhm ˶m§À¶mH$S>o (n¡J§~amÛmao A„mhMo) ‘mJ©Xe©Z ¶oD$Z
nmohmoMë¶mdahr, ˶mda {dídmg R>do ʶmg ˶m§Zm ¶m {edm¶ Aݶ H$moUVrhr
Jmoï> ~mYH$ ~Zcr Zmhr H$s, Vo åhUy cmJco, "H$m¶! A„mhZo EH$m ‘Zwî¶mg
Amncm n¡J~§ a ~ZdyZ nmR>{dco Amho?' 95 (˶m§Zm) gm§Jm, "Oa n¥Ïdrda
ñdJ©XVÿ dgcoco AgVo Am{U ˶mda Vo g§Mma H$arV AgVo Va Voìhm ‘mÌ
Amåhr AmH$memVyZ ˶m§À¶mH$S>o ñdJ©XVÿ mcmM Am‘Mm n¡J~§ a ~ZdyZ nmR>{dco
AgVo.' 96 (˶m§Zm) gm§Jm, "A„mh Vw‘À¶m Am{U ‘m¶m Xaå¶mZ gmj åhUyZ
n¶m©á Amho. {Z:g§Xho , ˶mcm Amnë¶m ^º$m§Mr nyU© OmUrd Amho, VgoM (Vo
H$m¶ H$arV AmhoV d ˶m§À¶m ‘ZmV H$m¶ Amho) ¶mda (Vmo) nyUn© Uo ZOa R>do Zy
Amho.'
97
Á¶m§Zm A„mh ‘mJ©Xe©Z H$aVmo, ˶m§ZmM gÝ‘mJ© àmá hmoVmo. AJXr
AgoM Á¶m§Zm Vmo ^Q>H$ʶmgmR>r gmoS>y Z XoVmo, Voìhm Vwåhmcm ˶m§Mm A„mh{edm¶
Xþgam gmhmæ¶H$Vm© Agë¶mMo AmT>iUma Zmhr. Amåhr nwZéËWmZmÀ¶m {Xder
˶m§Zm Vm|S>Ker ’$a’$Q>V AmUy. ‘J Amåhr ˶m§Zm Aem AdñWoV EH${ÌV
H$ê$ H$s, (Vo) Am§Yio, ‘wH$o , ~{hao AgVrc. (˶m gdmªMo A§{V‘) {R>H$mU
ZaH$ hoM hmo¶. Ooìhm-Ooìhm ZaH$mMr AmJ ‘§X hmoBc © , Voìhm Amåhr {Vcm
98
˶m§À¶mgmR>r nwÝhm (nwÝhm) ^S>H$mdyZ XoD$. hr (ZaH$mMr AmJ) Amho
˶m§Mm ‘mo~Xcm, ¶m H$maUmñVd H$s, Vo Am‘À¶m g§Xeo Agcoë¶m IwUm
ZmH$marV am{hco Am{U Agm àíZ H$arV AgV, "Ooìhm Amåhr hmS>o d Mwam-
Mwam hmoD$Z OmD$, Voìhm Amåhmcm Ia§M Zì¶mZo {Z‘m©U H$ê$Z CR>{dco
377
gyah-17. ~Zr BòmB©c
OmB©c?'
99
¶m cmoH$m§Zm ho {XgV Zmhr H$m H$s, Á¶m A„mhZo AmH$me Am{U
n¥ÏdrMr {Z{‘©Vr Ho$cr, Vmo ¶mgmR>rhr (nyUn© Uo) g‘W© Amho H$s, Vmo OgoÀ¶m
Vgo ˶m§Zm Zì¶mZo {Z‘m©U H$ê$ eH$Vmo, ˶mZo ˶m§À¶m nwZéËWmZmgmR>r EH$
AdYr {ZpíMV Ho$cocr Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. nU XþamMmar cmoH$
g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr amhʶmMrM ^y{‘H$m A§JrH$maVmV.
100
(n¡J~§ a! ˶m§Zm) gm§Jm, Oa ‘m¶m nmcZH$˶m©À¶m H¥$noMo I{OZo
Vw‘À¶m Vmã¶mV AgVo, Va Vwåhr IM© hmoD$Z (g§nZy OmVrc) ¶m ^rVrZo
Amnco hmV {ZpíMVnUo AmIS>Vo KoVco AgVo. H$maU ‘mUyg ‘ZmZo AmhoM
H§$Oyf (¶mCcQ> A„mh Agr‘ H¥$nm H$aUmam Amho).
101
Amåhr (n¡J~§ a) ‘ygmcm ZD$ ñnï> {Zemʶm àXmZ Ho$ë¶m hmo˶m.
Vwåhr BòmB©cÀ¶m ‘wcm§H$So> Mm¡H$er H$ê$ eH$Vm (H$s Voìhm Zo‘Ho$ H$m¶ KS>co
hmoV)o . Ooìhm Vmo ˶m§À¶mH$S>o Amcm (Am{U ˶mZo gmo~V AmUcocm A„mhMm
g§Xeo EoH${dcm) Voìhm {’$aAm¡Z ˶mcm åhUmcm, "ho ‘ygm! ‘cm Va dmQ>Vo
H$s, Vw¶mda Adí¶ OmXÿQ>mUo m H$aʶmV Amcocm Amho.' 102 ‘ygmZo CÎma
{Xco, "Vy Mm§Jë¶màH$mao OmUVmog H$s, ¶m {Zemʶm AmH$me Am{U n¥ÏdrÀ¶m
nmcZH$˶m©{edm¶ Aݶ H$moUmÛmao nmR>{dcoë¶m ZmhrV, Á¶mV S>mi o o CKS>Umao
à‘mU AmhoV. ho {’$aAm¡Z! (Ooìhm Vy ˶m§Zm ZmH$maʶmMoM R>a{dcoco Amhog)
Va ‘cm dmQ>V,o Vy Zme nmdUmè¶m cmoH$m§nH¡ $s Amhog! (åhUOo VwPo Zï> hmoUo
AQ>i dmQ>V.o)' 103 ‘J {’$aAm¡ZZo {ZíM¶ Ho$cm H$s, (BòmB©cÀ¶m ‘wcm§M)o
n¥Ïdrdê$Z g‘yi CƒmQ>ZM H$ê$Z Q>mH$m¶Mo, (Á¶mV n¡J~§ a ‘ygmhr AmhoV).
nU eodQ>r Amåhr ˶mcmM Am{U ˶mÀ¶m~amo~a Agcoë¶m gdmªZm ~wS>dZy
Q>mH$co. 104 ˶mZ§Va Amåhr BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm åhUmcmo, "AmVm n¥Ïdrda
gwa{jVnUo amhm. (nU cjmV Agy Úm H$s), Ooìhm A§{V‘ {XdgmÀ¶m dMZnyVuMr
378 Hw$amU
doi ¶oD$Z R>no co , Voìhm Amåhr Vwåhm gdmªZm EH$Ì H$ê$Z AmUy.'
105
Amåhr ho Hw$amU g˶mgh (åhUOo g˶ CÔoemgh) nmR>{dco Amho
Am{U Vo g˶mgh (‘mZdmH$S>)o Amco Amho. Amåhr Vwåhmcm Va Ho$di
ew^dmVm© EoH${dUmam Am{U gmdYmZVoMr gyMZm XoUmam ~ZdyZ nmR>{dco Amho.
106
Amåhr ¶m Hw$amUmcm WmoS>-o WmoS>o H$ê$Z (Q>ß߶mQ>ß߶mZo) àH$Q> Ho$co Amho,
åhUOo Vwåhr Vo cmoH$m§Zm Wm§~Zy -Wm§~Zy dmMyZ XmIdmdo, åhUyZM Va Amåhr Vo
Q>ß߶mQ>ß߶mZo àXmZ Ho$co Amho.
107
(n¡J~§ a! ˶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhr ¶mda lÕm R>do m qH$dm R>do y ZH$m, Vo
cmoH$ Á¶m§Zm AmYr kmZ àXmZ H$aʶmV Amco hmoV,o Ooìhm ˶m§À¶mg‘moa ho
EoH${dco OmVo, Voìhm Vo (cJoM) Amnco Mohao O{‘Zrda Q>Ho $dyZ (A„mhg‘moa)
ZV‘ñVH$ hmoVmV (åhUOo ˶m g§Xeo mMmM à^md ˶m§À¶mda AemàH$mao hmoVmo).
108
Vo åhUVmV, "Agr‘ H$s{V©dmZ Amho, Am‘Mm nmcZH$Vm©! {Z:g§Xho ,
Am‘À¶m nmcZH$˶m©À¶m dMZmMr nyVu hmoUo AJXr AQ>i Amho. 109 Va Vo
aS>V-aS>V Amnco Mohao (O{‘Zrda) Q>Ho $dyZ (A„mhg‘moa ZV‘ñVH$ hmoVmV).
‘J (¶m Hw$amUmVrc g§Xeo mMm ˶m§À¶m ‘Zmda Agm n[aUm‘ hmoVmo H$s), ¶mÛmao
˶m§À¶m {dZ‘«VVo AmUIr dmT> hmoV OmVo.'
110
(˶m§Zm) gm§Jm, "(Vwåhr A„mhMm Ymdm H$aVmZm) "A„mh' ¶m
ZmdmZo Ymdm H$am (Ogo "ho A„mh!') qH$dm "ah‘mZ' åhUyZ Ymdm H$am
(åhUOo "ho X¶mdmZ'!) ˶mMr gd©M Zmdo ’$ma gwX§ a AmhoV. Voìhm Vwåhr
Amncr àmW©Zm (åhUOo Z‘mµO) Zm ’$ma ‘moR>çmZo AmoaSy>Z H$am, Zm AJXrM
‘§X AmdmOmV H$am, Va ˶m§À¶m ‘Yë¶m ‘mJm©Mm Adc§~ H$am. 111 Va åhUm,
"gd© àH$maMr ñVwVr Ho$di A„mhgmR>rM Amho. Á¶mZo ñdV:H$[aVm Zm An˶
~Z{dco, Zm (˶mÀ¶m Agr‘) amÁ¶mV H$moUr ˶mMm ^mJrXma Amho. Vmo
H$moU˶mhr àH$mao Aeº$ Zgë¶m‘wio ˶mMm H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© Zmhr.
379

åhUyZ Vwåhr {d{dY àH$mao ({d{dY àg§Jr) ˶mÀ¶mM ñVwVrMo JwUJmZ H$arV
amhm.'
gyah-18. Ac-H$hµ’$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
gd© àH$maMr ñVwVr A„mhgmR>rM Amho, Á¶mZo Amnë¶m ^º$mda hm J«W§
àH$Q> Ho$cm Amho. Omo gd© àH$mao g§{X½YVoZo ‘wº$ Amho. 2 AJXr gai-gai
{Xem{ZX}e Agcocm (J«W§ ), ¶mgmR>r H$s, ¶mÛmao A„mhH$Sy>Z H$R>mao {ejo{df¶r
gmdYmZVoMm Bemam {Xcm Omdm. VgoM Mm§Jcr H¥$˶o H$aUmè¶m lÕmd§Vm§Zm
ew^dmVm© {Xcr Omdr H$s, ˶m§À¶mgmR>r CËH¥$ï> ~jrg Amho. 3 (åhUOo ñdJ©),
˶mV Vo gX¡d dmñVì¶ H$aVrc. 4 VgoM ˶m cmoH$m§Zm gMoV hmoʶmMm Bemam
Úm, Oo AmJ«hnydH© $ gm§JVmV H$s, A„mhZo ñdV:gmR>r nwÌ ~Zdcm Amho. 5
˶m§Zm ¶m Jmoï>rMo A{O~mV kmZ Zmhr, Zm ˶m§À¶m dmS>d{S>cm§Zm hmoV.o hr ’$ma
^¶mZH$ Jmoï> Amho, Or ˶m§À¶m Vm|S>y Z {ZKV Amho. (VgoM) ˶m§À¶m Vm|S>y Z
(hr Or Jmoï>) {ZKV Amho, Vr Ag˶m{edm¶ Aݶ H$mhr Zmhr.
6
(n¡J~§ a!) Vo ¶m g§Xeo mda lÕm YmaU H$aʶmg V¶ma ZmhrV, ¶m
Xþ:ImZo H$Xm{MV Vwåhr ñdV:cmM g§ndyZ ¿¶mc.
7
Amåhr n¥Ïdrcm AmH$f©H$ dñVyZ§ r gO{dco Amho, (¶mMm hoVy Agm H$s,
¶mÛmao) ‘mZdOmVrMr Amåhmcm narjm KoVm ¶mdr Am{U ho nmhVm ¶mdo H$s,
cmoH$m§‘ܶo H$moU gdm}Îm‘ AmMaU H$aUmam Amho. 8 Am{U (EH$ {Xdg)
n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho Vo gd© g§ndyZ {Vcm gnmQ> ^yàXoe ~ZdyZ Q>mHy$.
9
(Ooìhm ¶m OJmVrc OrdZ Ho$di narjogmR>r Amho ho CKS> AgVmZmhr)
Vwåhmcm Ago dmQ>Vo H$m H$s, JwhVo dmñVì¶ H$aUmao (H$h’$dmco) Am{U Vo
{ecmcoI, Am‘À¶m {Zemʶm§nH¡ $s AX²^Vw {Zemʶm hmo˶m?
380 Hw$amU
10
Ooìhm ˶m VéUm§Zr JwhVo Aml¶ KoVcm d ˶m§Zr (A„mhH$S>)o àmW©Zm
Ho$cr, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Am‘À¶mda VwPr {deof H¥$nm H$a Am{U
Am‘À¶m H$m¶m©V Amåhmcm ¶mo½¶ Vo ‘mJ©Xe©Z Xo. 11 Voìhm Amåhr ˶m§Zm JwhVo
{H$˶oH$ dfmªH$[aVm JmT> Pmon XoD$Z (~mø OJVmer ˶m§Mm g§nH©$ VmoS>y Z
Q>mH$cm). 12 ‘J Amåhr (XrK© H$mcmdYr Z§Va) ˶m§Zm OmJo Ho$co, (Amåhr ho
gd©) ¶mgmR>r Ho$co H$s, Amåhmcm ho nmhVm ¶mdo H$s, XmoZ JQ>mn§ H¡ $s H$moUVm JQ>
Amnë¶m JwhVo rc {ZÐmdñWoV Ho$coë¶m dmñVì¶mÀ¶m H$mcmdYrMo A{YH$
¶mo½¶àH$mao AmH$cZ H$ê$ eH$Vmo.
13
(Am{U AmVm) Amåhr Vwåhmcm ˶m§Mr g˶ H$Wm H$WZ H$aVmo: Vo
H$mhr VéU cmoH$ hmoV,o Á¶m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©da lÕm YmaU Ho$cr hmoVr.
‘J ˶m§Zm Oo ‘mJ©Xe©Z cm^co hmoV,o ˶mV AmUIr ^a nS>ʶmgmR>r Amåhr
˶m§À¶m J«hUeº$sV AmUIr dmT> Ho$cr. 14 VgoM Amåhr ˶m§À¶m öX¶m§Zm
‘O~wVr {Xcr (åhUOoM ‘mZ{gH$ ÑT>Vm àXmZ Ho$cr). Ooìhm Vo CR>co d
åhUmco, "Am‘Mm nmcZH$Vm© VmoM Amho, Omo AmH$me d n¥ÏdrMm nmcZH$Vm©
Amho. Amåhr ˶mÀ¶mì¶{V[aº$ Aݶ H$moUmMm Ymdm H$Xm{n H$aUma Zmhr. Oa
Amåhr Vgo Ho$co Va {ZpíMVM Amåhr AJXr AZw{MV H¥$˶ Ho$ë¶mà‘mUo
hmoB©c. 15 Am‘Mo cmoH$ Va ˶mcm gmoS>y Z BVam§À¶m CnmgZoV JwV§ coco AmhoV
‘J, Vo ˶m§À¶mg§~Y§ mZo (åhUOoM ˶m Cnmñ¶m§g~§ Y§ mZo, Amnë¶m lÕoÀ¶m
g‘W©ZmW©) ñnï> à‘mU H$m àñVwV H$arV ZmhrV? ‘J ˶mnojm A{YH$ nmnr
H$moU Agy eH$Vmo, Omo A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r aMyZ gm§JVmo?
16
(Vo EH$‘oH$m§er åhUy cmJco) "AmVm Ooìhm Vwåhr ˶m cmoH$m§nmgyZ d
VgoM ˶m§À¶m ˶m Cnmñ¶m§nmgyZ, Á¶m§Mr Vo A„mhcm gmoS>y Z CnmgZm H$aVmV,
ñdV:cm doJio H$ê$Z KoVco Amho. Va ‘J Mcm AmnU (A‘wH$) JwhVo OmD$Z
{VWo Aml¶ KoD$. Vw‘Mm nmcZH$Vm© Vw‘À¶mda Amnë¶m {deof H¥$noMo Ûma
gyah-18. Ac-H$hµ’$ 381

CKS>c o Am{U n[apñWVrZwê$n ¶mo½¶ Vr VaVyX Vw‘À¶mgmR>r (Adí¶) H$aoc.'


17
Vwåhr (dfm©Zdw f}) gy`© CJdVmZm nmhV Amco AmhmV (nU JwhÀo ¶m
~m~VrV Ago hmoV)o Ooìhm Vmo CJdVmo, Voìhm Jwhc o m gmoS>y Z COì¶m ~mOycm
MT>Vmo Am{U Ooìhm ‘mdiVmo, Voìhm ˶m§Zm MwH$dyZ S>mì¶m ~mOycm {ZKyZ OmVmo
(åhUOo CJdVmZm d ‘mdiVmZm gy¶à© H$me {VWo nmoMV ZìhVm). Vo ˶m
JwhÀo ¶m AmV EH$m {dñV¥V OmJoV hmoV.o hr KQ>Zm åhUOo A„mhÀ¶m g§Xeo
Agcoë¶m IwUm§nH¡ $s EH$ IyU Amho. A„mh Á¶mcm gÝ‘mJ© XmIdoc, ˶mcmM
gÝ‘mJ© àmá hmoUma Amho. VgoM Á¶mcm A„mh ‘mJ©^ï« > hmoʶmgmR>r gmoS>y Z
XoBc
© , ˶mMm H$moUrhr (Xþgam) ‘mJ©Xe©H$ qH$dm gmhmæ¶H$Vm© Agë¶mMo Vwåhmcm
AmT>iUma Zmhr.
18
Vwåhr (¶m§Zm Vo JwhVo AgVmZm) nm{hco AgVo Va (Vwåhmcm) Ago
dmQ>co AgVo H$s, Vo OmJo AmhoV. nU dñVwV: Vo Pmoncoco hmoV.o Amåhr
(Pmoncoë¶m AdñWoVM) nwÝhm nwÝhm ˶m§À¶m S>mì¶m d COì¶m Hw$er didrV
am{hcmo. ˶m§Mm Hw$Ìm JwhÀo ¶m àdoeÛmamda Amnco nm¶ ngadyZ ~gcocm hmoVm.
Oa Vwåhr (JwhVo ) S>mHo $mdyZ ˶m§À¶mH$S>o nm{hco AgVo Va {ZpíMVnUo ^¶J«ñV
hmoD$Z {VWyZ ni H$mT>cm AgVm Am{U ˶m Ñí¶mZo Vw‘À¶m ‘ZmV XheV
{Z‘m©U H$ê$Z gmoS>cr AgVr.
19
AemàH$mao (EH$ XrK© H$mcmdYr cmoQ>ë¶mZ§Va) Amåhr ˶m§Zm OmJo
Ho$co Am{U Vo EH$‘oH$mcm {dMmê$ cmJco. ˶m§À¶mn¡H$s EH$mZo {dMmaco,
"Vwåhr {H$Vr H$mi (Aem AdñWoV) BWo ‘w¸$m‘ Ho$cm AgUma'? Vo åhUmco,
"Amåhr BWo EH$ {Xdg qH$dm EH$ {Xdgmnojm H$‘rM ‘w¸$m‘ Ho$cocm AgUma.'
nU (˶m§À¶mn¡H$s) Xþgao åhUmco, "Vw‘Mm nmcZH$Vm©M AMyH$nUo OmUVmo H$s,
Vwåhr BWo Zo‘H$m {H$Vr H$mi Wm§~coco Agy eH$Vo. Va AmVm Amnë¶mn¡H$s
EImÚmcm hr Mm§XrMr ZmUr XoD$Z ehamV nmR>dy ¶m, ˶mZo {VWo OmD$Z nmhmdo
382 Hw$amU
H$s, AJXr ñdÀN>-ewÕ Ago ^moOZ Hw$R>o {‘ioc? ‘J ˶mZo ˶mVyZ H$mhr
ImʶmMo nXmW© (Amnë¶mgmR>r) BWo KoD$Z ¶mdo. ˶mZo ho H$m‘ nyU© Xj amhÿZ
H$am¶cm hdo, H$maU H$moUmcmhr Vw‘À¶m{df¶r H$mhrhr H$iVm H$m‘m Z¶o. 20
H$maU, Oa ˶m§Zm Vw‘À¶m{df¶r H$imco (H$s, Vwåhr BWo Aml¶ KoVcoco
AmhmV) Va Vo Vwåhmcm XJS>mZ§ r R>Mo Zy ‘mê$Z Q>mH$Vrc qH$dm Vwåhmcm Amnë¶m
Y‘m©V (~iO~arnydH© $) naV ZoVrc. Oa Ago Pmco Va Vw‘Mo (OrdZ) H$Xm{n
gmW©H$ R>aUma Zmhr.'
21
AemàH$mao Amåhr (cmoH$m§M)o ˶m§À¶m ~m~VrV KS>cëo ¶m KQ>ZHo $S>o
cj do{Yco, H$maU ˶m§Zm hr OmUrd ìhmdr H$s, A„mhMo (nwZéËWmZm{df¶rMo)
dMZ g˶ Amho. VgoM ho H$s, Vr KQ>H$m (åhUOoM ݶm¶mMm {Xdg) ¶oʶmg§~Y§ mV
e§H$m KoʶmgmaIo H$mhrM Zmhr. cmoH$ (H$h’$dmë¶m VéUm§À`m ~m~VrV)
AmngmV dmX{ddmX H$arV AgV, Vo åhUm¶Mo, "˶m§À¶m ˶m ñWmZmda ˶m§À¶m
ñ‘aUmW© EH$ B‘maV C^r H$am,' ˶m§Mo H$m¶ Pmco Agoc, ho ˶m§À¶m
nmcZH$˶m©cmM Mm§Jco R>mD$H$ Amho.' eodQ>r Á¶m§Mo åhUUo à~c R>aco, Vo
åhUmco, "Amåhr ˶m§À¶m Jwhdo a ˶m§À¶m ñ‘aUmW© EH$ àmW©ZmJ¥h C^mê$.'
22
(AmJm‘r H$mimV H$h’$dmë¶mg§~Y§ mZo) H$mhr cmoH$ åhUVrc, "Vo
{VKo OU hmoVo d Mm¡Wm ˶m§Mm Hw$Ìm hmoVm.' BVa H$mhr OU åhUVrc, "Vo nmM
OU hmoVo d ghmdm ˶m§Mm Hw$Ìm hmoVm.' ho cmoH$ AgoM {ZamYma VH©$-{dVH©$
cT>drV AmhoV. VgoM AmUIr H$mhr OU åhUVrc, "Vo gmV OU hmoVo Am{U
AmR>dm ˶m§Mm Hw$Ìm hmoVm.' (˶m§Zm) gm§Jm, "‘mPm nmcZH$Vm©M Mm§Jë¶màH$mao
OmUVmo H$s, ˶m§Mr {ZpíMV g§»¶m {H$Vr hmoVr?' ˶m§À¶m {df¶r H$mhr
(‘m{hVr) ’$maM WmoS>çm cmoH$m§Zm Amho, åhUyZ Vwåhr ˶m§À¶m{df¶r {ddmXmñnX
‘wÚmV hmV Kmcy ZH$m, Zm ˶m§À¶mn¡H$s H$moUmH$S>o ˶m§À¶m{df¶r (åhUOo
H$h’$dmë¶m§{df¶r) H$mhr {dMmanyg H$am.
gyah-18. Ac-H$hµ’$ 383
23
(nU hr Jmoï> cjmV ¿¶m) H$s, Ago H$Xm{n åhUy ZH$m, "‘r ho
{ZpíMVnUo CÚm H$ê$Z Q>mHo$Z.' 24 (Amnë¶m åhUʶmV ¶m eãXm§Mm g‘mdoe
H$ê$Z Ago åhUm H$s), "Oa A„mhZo BpÀN>co VaM (‘r ho H$ê$ eHo$Z). nU
Ooìhm (Ago åhUm¶Mo) Vwåhr {dgê$Z Omc (Am{U Oer Vwcm ¶m Jmoï>rMr
OmUrd hmoBc © ) Voìhm Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo ñ‘aU H$am Am{U åhUm, "‘cm
{dídmg Amho H$s, ‘mPm nmcZH$Vm© ‘cm gÝ‘mJm©H$S>o OmUmam ¶mhÿZhr A{YH$
{ZH$Q>Mm ‘mJ© XmIdrc.'
25
(H$mhr OU) åhUVmV H$s, Vo JwhVo VrZeo df} am{hco Am{U H$mhtZr
˶m (g§»¶oV) AmUIr ZD$ df} A{YH$ OmoS>cc o r AmhoV. 26 (˶m§Zm) gm§Jm,
"A„mh ˶m§À¶m ‘wXVrcm V§VmoVV§ nUo OmUVmo.' AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§À¶mVrc
gd© Jw{nVm§Mo Ho$di ˶mcmM kmZ Amho. {H$Vr Mm§Jë¶màH$mao nmhVmo Vmo Am{U
{H$Vr Mm§Jë¶màH$mao EoH$Vmo Vmo! (åhUOoM ˶mMr EoH$ʶmMr d nmhʶmMr
{H$Vr Agr‘ j‘Vm Amho). ˶mÀ¶m{edm¶ ‘mZdmMm Xþgam H$moUrM gm§^miH$Vm©
Zmhr! A„mh Amnë¶m gÎmoV H$moUmcmhr ^mJrXma ~ZdrV Zmhr.
27
(n¡J~§ a!) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©À¶m J«W§ mn¡H$s Omo H$mhr ^mJ Vw‘À¶mH$S>o
àH$Q> H$aʶmV Amcocm Amho, Vmo (cmoH$m§Zm) EoH$dm. ˶mÀ¶m g§Xeo - dMZmV
~Xc H$ê$ eHo$c Agm H$moUrhr Zmhr. VgoM ˶mÀ¶m{edm¶ Aݶ H$moUmMohr
Aml¶ Vwåhmcm {‘iy eH$V Zmhr. 28 Vwåhr Aem cmoH$m§Mr g§JV R>do m, Oo
Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr àgÞVm àmá H$aʶmgmR>r, gH$mi-g§Ü¶mH$mi ˶mMm
Ymdm H$arV AgVmV Am{U ¶m OJmÀ¶m OrdZmVrc Eoíd¶m©À¶m Jmoï>tÛmao ‘mo{hV
hmoD$Z Vw‘À¶m ZOam ˶m§À¶mnmgyZ {dM{cV hmoVm H$m‘m Z¶o. VgoM Vwåhr
Aem ‘mUgmMo åhUUo EoH$y ZH$m, Á¶mÀ¶m öX¶mg Amåhr Am‘Mo ñ‘aU
H$aʶmnmgyZ Jm’$sc H$ê$Z Q>mH$coco Amho. AmVm Vmo Amnë¶m (VwÀN>)
‘ZmoH$m‘ZmMo A§YmZwH$aU H$arV AgVmo. gÝ‘mJ© ˶mJʶmÀ¶m ~m~VrV ˶mZo
384 Hw$amU
gd© ‘¶m©Xm Amocm§S>cëo ¶m AmhoV.
29
(n¡J§~a! ˶m§Zm) gm§Jm, "ho "g˶' (åhUOo ho Hw$amU) Vw‘À¶m
nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoco Amho, ‘J Á¶mcm dmQ>c o ˶mZo ˶mda {dídmg
R>do mdm Am{U Á¶mcm dmQ>c o ˶mZo ‘mZʶmg ZH$ma Úmdm (åhUOo à˶oH$mcm
¶m Jmoï>rMo nyU© ñdmV§Í¶ Amho).'
Amåhr A˶mMmar cmoH$m§gmR>r Aer AmJ V¶ma H$ê$Z R>do cocr Amho,
{OÀ¶m Ádmcm ˶m§Zm gd© ~mOyZ§ r (ñdV:‘ܶo) gm‘mdyZ KoVrc. Am{U Oa
˶m§Zr (VhmZ ^mJdʶmgmR>r) nmʶmMr ¶mMZm Ho$cr Va ˶m§Zm Ago Ja‘
nmUr {Xco OmB©c, Oo {dVicoë¶m {eemgmaIo Agoc, Oo ˶m§Mo Mohao ^mOyZ
H$mT>rc. (IamoIa!) {H$Vr ^¶§H$a no¶ Agoc Vo! Am{U {H$Vr dmB©Q> amhʶmMo
{R>H$mU!
30
(nU) Oo cmoH$ lÕm YmaU H$aVrc Am{U gËH$‘} H$aVrc (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OrdZmV ˶m§Mo H$ë¶mU Am{U H$ë¶mUM Amho) H$maU Omo H$moUr gËH$‘}
H$aVmo, ˶mMm ‘mo~Xcm Amåhr {ZpíMVM dm¶m OmD$ XoV Zmhr. 31 ˶m§À¶mgmR>r
{MañWm¶r AmZ§X àXmZ H$aUmè¶m ~mJm AmhoV, Á¶mVyZ nmʶmMo (‘Z àgÞ
H$aUmao) àdmh dmhV AgVrc. {VWo ˶m§Zm gmoݶmÀ¶m ~m§JS>çm (qH$dm H$S>)o
KmcyZ gO{dco OmB©c. Vo Vc‘ aoe‘mMo {hado H$nS>o n[aYmZ H$aVrc, (C§M)
AmgZmda Q>Ho $ cmdyZ (’$ma Amam‘Xm¶r) AdñWoV ~gcoco AgVrc, {H$Vr
CËH¥$ï> ‘mo~Xcm Amho hm! {H$Vr CÎm‘ {dlm§{VñWmZ!
32
¶m cmoH$m§Zm ˶m XmoZ ‘mUgm§Mr ~moYH$Wm EoH$dm! ˶m§À¶mn¡H$s EH$mcm
Amåhr XmoZ Ðmjm§À¶m ~mJm {Xcoë¶m hmo˶m. VgoM ˶m§À¶m g^modVmcr IOwamMr
PmS>o Hw$§ nUmà‘mUo hmoVr Am{U XmoZ (~mJm§À¶m) ‘ܶ^mJmV YmݶmMo eoV hmoV.o
33
XmoÝhr ~mJm§V Mm§Jco nrH$ Amcoco hmoV.o (gwnrH$VoÀ¶m ~m~VrV) H$moUVrhr
385
gyah-18. Ac-H$hµ’$
CUrd am{hcocr ZìhVr. H$maU XmoÝhr ~mJm§À¶m (AJXr) ‘YyZ Amåhr EH$m
ZXrcm àdm{hV Ho$coco hmoV.o 34 AemàH$mao (eoVrnmgyZ) ˶mcm ^anya CËnmXZ
àmá hmoV hmoV.o (EHo$ {Xder) Vmo Amnë¶m gmo~˶mer dm½¶wÕ H$arV AgVmZm
åhUmcm, "g§nÎmrÀ¶m ~m~VrV ‘r Vw¶mnojm lr‘§V Amho Am{U g§»¶oÀ¶m
~m~VrVhr ‘rM daMT> Amho (åhUOo ‘m¶mM AZw¶m¶m§Mr g§»¶m A{YH$
Amho). 35 (Ago ~mocV-~mocV åhUOoM A„mhà{V H¥$V¿ZVoMr ^mdZm ~miJyZ)
ñdV:daM A˶mMma H$arV ˶mZo Amnë¶m ~mJoV àdoe Ho$cm. Voìhm Vmo
åhUmcm, "‘cm Zmhr dmQ>V H$s, ho H$Yr Zme nmdoc.' 36 Am{U ¶m OJmMm
H$Yr eodQ> hmoBc© , Agohr ‘cm Zmhr dmQ>V. nU (g‘Om) Vgo PmcoM Am{U
‘cm Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o naV OmdoM cmJco Va ‘cm ¶mhrnojm A{YH$
Mm§Jco ñWmZ Adí¶ {‘ioc.
37
˶m§Mo g§^mfU gwê$ AgVmZm, ˶mMm {‘Ì Ë¶mcm åhUmcm, "Vy
˶mcmM ‘mZʶmg ZH$ma XoV Amhog H$m, Á¶mZo Vwcm ‘mVrnmgyZ d Z§Va
dr`m©À`m EH$m W|~mnmgyZ {Z‘m©U Ho$coco Amho? AemàH$mao Vwcm nyU© ‘Zwî¶
~Z{dco. 38 nU {OWn¶ªV ‘m¶m ‘mZʶmMm àíZ Amho, VmoM A„mh Amho,
‘mPm nmcZH$Vm©! Am{U ‘r H$moUmcmhr ˶mÀ¶m ~amo~arMm R>ady eH$V Zmhr.
39
Am{U (Vmo nwT>o åhUmcm) Ooìhm Vy ~mJoV àdoe Ho$cmg, Voìhm Vy Ago H$m
åhUmcm Zmhrg, "A„mh BpÀN>Vmo VoM KS>Vo' A„mhH$S>o Agcoë¶m
gm‘϶m©ì¶{V[aº$ Aݶ H$moUVohr gm‘϶© ZmhrM! Oa Vy ‘cm g§nÎmr d g§VVrÀ¶m
~m~VrV Vw¶mnojm H$‘r g‘OVmog__ 40 Va Zdc Zìho H$s, ‘mPm nmcZH$Vm©
‘cm Vw¶m ~mJonj o mhr A{YH$ Mm§Jco H$mhr àXmZ H$aoc. (Am{U Agohr hmoD$
eH$Vo H$s,) Vw¶m ~mJoda AmH$memVyZ EImXr Am’$V nmR>dy eH$Vmo, Á¶mÛmao
Vmo ~mJ nS>rV O{‘ZrMo ê$n YmaU H$ê$ eH$Vmo. 41 qH$dm (Agohr hmoD$ eH$Vo
H$s), ˶mMo nmUr AmQy>Z OmD$ eH$Vo, (‘J A„mhH$Sy>ZM Ago H$aʶmV
386 Hw$amU
Amë¶mZ§Va) Vo H$moU˶mhr àH$mao nwÝhm àmá hmoUma Zmhr.'
42
‘J (Ago KS>co H$s,) ’$im§Zr ^acoë¶m Aem ~mJm Zï> H$ê$Z
Q>mH$ʶmV Amë¶m. Am{U (Ðmjm§À¶m) ~mJm Amnë¶m ‘m§S>dmda Imcr H$mogië¶m.
˶m§Mm ‘mcH$ (ho {dZmemMo Ñí¶ nmhÿZ), ˶mZo ˶mda Omo IM© Ho$cocm hmoVm,
˶m~Ôc emoH$ H$aV hmV Mmoiy cmJcm. Voìhm Vmo åhUy cmJcm, "Aaoa!o {H$Vr
Mm§Jco Pmco AgVo, Oa ‘r BVam§Zm ‘m¶m nmcZH$˶m©Mo gh^mJr R>a{dco
ZgVo Va!' 43 A„mhÀ¶m {déÕ (OmD$Z) H$moUVmhr OWm, ˶mMr ‘XV H$ê$
eH$cm Zmhr, VgoM Vmo ñdV:hr ñdV:À¶m ~MmdmgmR>r H$mhrhr H$ê$ eH$cm
Zmhr. 44 Aem n[apñWVrV g§ajU (qH$dm gmhmæ¶) àXmZ H$aʶmMm A{YH$ma
Ho$di Am{U Ho$di A„mhgmR>rM Amho. VmoM IamIwam B©ída! VmoM gd©lðo >
‘mo~Xcm XoUma, Am{U VmoM gd©lðo > n[aUm‘ R>a{dUma.
45
¶m OJmÀ¶m OrdZmMo CXmhaU ˶m§À¶mg‘moa {dMmamW© R>do m. (Vo Ago
Amho H$s), Amåhr AmH$memVyZ (T>Jm§Ûmao) nmʶmMm dfm©d H$aVmo Am{U ˶m
(nmʶm)Ûmao n¥Ïdrdarc dZñnVtMr ’$ma Omo‘mZo dmT> hmoV.o ‘J (H$mhr
H$mcmdYrZ§Va) ˶m§À¶m dmicoë¶m JdVmÀ¶m H$mS>çm hmoVmV, Á¶m§Zm dmam
CS>dZy ZoV AgVmo. Va Vmo Ho$di A„mh Amho Á¶mcm à˶oH$ Jmoï>rda nyU©
{Z¶§ÌU àmá Amho. 46 YZg§nÎmr Am{U g§VVr ¶m Jmoï>r ¶m OJmVrc OrdZmMo
Ac§H$ma AmhoV, nU Vw¶m nmcZH$˶m©À¶m ZOaoV Vr gËH$‘} A{YH$ CÎm‘
AmhoV, Á¶m§Mm ‘mo~Xcm {MaH$mc {Q>H$Umam Amho. VgoM (Vr gËH$‘}) AmeoMrhr
CÎm‘ ‘mܶ‘ AmhoV.
47
Á¶m {Xder Amåhr nd©Vm§Zm Mmcm¶cm cmdy Am{U Vwåhr nmhmc H$s,
n¥Ïdr AJXr [aH$m‘r Pmcocr Amho (åhUOo {VZo Amnë¶mV Oo Oo Amho,
A„mhÀ¶m AmkoZo ~mhoa H$mTy>Z Q>mH$coco Agoc) Am{U Amåhr (˶m {Xder
gd© ‘ocëo ¶m§Zm {Od§V H$ê$Z) EH$Ì Jmoim H$ê$. Voìhm Amåhr ˶m§À¶mn¡H$s
387
gyah-18. Ac-H$hµ’$
48
EH$mcmhr ‘mJo gmoS>Uma Zmhr. gdmªZm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©g‘j am§JZo o gmXa
H$aʶmV ¶oBc © .Vmo ˶m§Zm åhUoc, "Vwåhr AmVm ˶mMà‘mUo Am‘À¶mg‘moa
Amcoco AmhmV, Á¶mà‘mUo Amåhr Vwåhmcm àW‘ {Z‘m©U Ho$co hmoV.o nU Vwåhr
Ago g‘OyZ ~gcm hmoVmV H$s, Amåhr Vw‘Mr (Am‘À¶mg‘moa hOoarMr) doi
{ZpíMV H$aUma Zmhr.
49
nU Ooìhm (˶m§À¶mg‘j) ˶m§Mr H$‘©dhr gmXa H$aʶmV `oBc © , Voìhm
Vwåhr Anamܶm§Zm nmhmc H$s, Oo H$mhr ˶mV Zm|Xcoco Amho, ˶m‘wio Vo
^¶^rV AdñWoV AgVrc Am{U åhUVrc, "Am‘Mo XþXd£ ! hr H$er (AO~)
H$‘©dhr Amho! H$s, ˶mV Aer H$moUVrhr chmZ AWdm ‘moR>r Jmoï Zmhr, {OMr
˶mV Zm|X Ho$cocr Zmhr.' Oo Oo H$‘© Ë`m§Zr Ho$coco AgVrc, Vo gd© ˶m§À¶mg‘moa
Vo nmhVrc. Voìhm (à˶oH$mcm H$ioc) H$s, Vw‘Mm nmcZH$Vm© H$moUmdahr
Aݶm¶ H$arV Zmhr.
50
(Vr doi AmR>dm), Ooìhm Amåhr ñdJ©XVÿ m§Zm åhQ>co hmoVo H$s, AmX‘
g‘moa ZV‘ñVH$ ìhm, Voìhm Vo (cJoM) ZV‘ñVH$ Pmco, nU BãcrgZo Vgo
Ho$co Zmhr. Vmo {OÞm§nH¡ $s hmoVm, AemàH$mao ˶mZo Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr
Adkm Ho$cr. AmVm Vwåhr ˶mg Am{U ˶mÀ¶m g§VVrg, ‘cm gmoS>y Z Amncm
gmhmæ¶H$Vm© ~Z{dUma H$m? Ooìhm Vw‘À¶mg‘moa ho CKS> Amho H$s, Vo Vw‘Mo
eÌy AmhoV. (Vgo Ho$ë¶mg) XþamMmar cmoH$m§Zr {ZdS>cc o m Vmo ’$ma dmB©Q> n¶m©¶
R>ac
o .
51
‘r Zm ˶m§Zm AmH$me d n¥Ïdr {Z‘m©U H$aVo doigo gmjr amhʶmgmR>r
~mocm{dco hmoV,o Zm ñdV: ˶m§À¶m {Z{‘©VrÀ¶m doir. ‘r H$mhr (Agm Xþ~c ©
ZìhVmo) H$s, (cmoH$m§Zm) ~hH$m{dUmè¶m§Zm, Amncm gmhmæ¶H$Vm© ~Z{dʶmMr
‘cm JaO hmoVr.
52
Á¶m {Xder A„mh ˶m§Zm åhUoc, "Á¶m§Zm Vwåhr ‘mPo gh^mJr g‘OV
388 Hw$amU
hmoVm, ˶m§Zm (AmVm) ~mocdm.' Voìhm Vo ˶m§Zm nwH$maVrc, nU Vo ˶m§Zm
H$moUVmhr à{VgmX XoUma ZmhrV. Voìhm Amåhr ˶m§À¶m Xaå¶mZ eÌwËdmMr Xar
{Z‘m©U H$ê$Z Q>mHy$. 53 Voìhm AnamYr cmoH$, ZaH$mMr AmJ (Amnë¶m
S>mù
o ¶m§Zr) nmhVrc Am{U Voìhm ˶m§Zm ho g‘Ococo Agoc H$s, AmVm AmnU
¶mV nS>Uma AmhmoV. ˶m§Zm ˶mnmgyZ H$moU˶mhr àH$mao gwQ>H$o Mm ‘mJ© gmnS>Uma
Zmhr.
54
AemàH$mao Amåhr ¶m Hw$amUmV cmoH$m§À¶m ^ë¶mgmR>r AZoH$ àH$maMr
CXmhaUo, {d{dY àH$mao ñnï> H$ê$Z gm§{JVcr AmhoV. nU ‘Zwî¶ Zoh‘rM
^m§S>Imoa R>acm Amho. 55 cmoH$m§Zm ˶m§À¶mH$S>o ‘mJ©Xe©ZmMo (gmYZ) ¶oD$Z
nmohmoMë¶mZ§Vahr, lÕm YmaU H$aʶmg Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o
(^yVH$mimVrc MwH$m§{df¶r) j‘m¶mMZm H$aʶmg (¶m{edm¶) H$moUVrhr Jmoï>
~mYH$ R>acr Zmhr H$s, nyduÀ¶m cmoH$m§À¶m ~m~VrV Oo KS>c,o Vo ¶m§À¶m~m~VrVhr
KS>mdo. qH$dm {ejoMr {dnÎmr à˶j ˶m§À¶mg‘moa ¶mdr (åhUOo g˶mMo
à‘mU ñnï> Pmë¶mZ§Vahr, Vo ‘mZʶmg V¶ma Pmco ZmhrV).
56
Amåhr n¡J~§ am§Zm ’$º$ ew^dmVm© XoʶmgmR>r Am{U gmdYmZVoMm Bemam
XoʶmgmR>r nmR>drV AgVmo. (nU) g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoco cmoH$
ImoQ>çm Jmoï>tÀ¶m AmYmao (n¡J~§ am§À¶m {déÕ) dmX KmcrV AgVmV, ¶m hoVZy o
H$s, g˶mcm n[aUm‘eyݶ H$ê$Z Q>mH$mdo. ˶m§Zr ‘m¶m g§Xeo m§Zm Am{U MoVmdUrcm
Amnë¶m WÅ>Mo m {df¶ ~Z{dcm. 57 ˶mnojm A{YH$ Xþï> Xþgam H$moU Agy
eH$Vmo, Á¶mcm ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©À¶m g§Xeo mÛmao CnXoe Ho$cm OmVmo, ‘J Vmo
˶mH$S>o nmR> {’$a{dVmo Am{U ˶mcm ˶mÀ¶m hmVm§Zr Ho$coë¶m (Xþî)H¥$˶m§Mm
{dga nS>Vmo. Aem cmoH$m§À¶m öX¶m§da Amåhr {ZpíMVnUo nS>Xo Q>mHy$Z {Xcoco
AmhoV. ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zm g˶mMo AmH$cZ hmoD$M Z¶o. VgoM ˶m§À¶m
H$mZmV EH$m àH$maMo OS>Ëd {Z‘m©U H$ê$Z R>do coco Amho. Aem§Zm Oar Vwåhr
389
gyah-18. Ac-H$hµ’$
gÝ‘mJm©H$S>o ~mocdmc, Var Vo H$Yrhr gÝ‘mJm©Mm A§JrH$ma H$aUma ZmhrV.
58
Vw‘Mm nmcZH$Vm© IamoIa j‘merc d Agr‘ X¶mdmZ Amho. Oa
˶mcm ˶m§À¶m dmB©Q> H¥$˶m§‘iw ,o ˶m§Zm (cJoM) ’¡$cmda ¿¶m¶Mo AgVo Va
˶mZo ˶m§À¶mda erK« {ejoMr AmnÎmr (˶mM doir, ˶mM OmJr) nmR>dZy
{Xcr AgVr. nU Zmhr, ˶m§À¶mgmR>r EH$ doi {ZYm©[aV Amho, Á¶mZ§Va ‘mÌ
(ñdV:À¶m ~MmdmgmR>r) ˶m§Zm H$moUVmhr gwQ>H$o Mm ‘mJ© gmnS>Uma Zmhr. 59
˶m gd© dñ˶m§Mr h{H$JV AerM hmoVr H$s, Amåhr ˶m§Zm VoìhmM Zï> Ho$co,
Ooìhm ˶m§Zr nmnH¥$˶ H$arV-H$arV ‘¶m©Xm JmR>cr. H$maU ˶m§À¶m {dZmemMr
Amåhr doi {ZpíMV Ho$cocr hmoVr.
60
(Vr doi AmR>dm) Ooìhm ‘ygm Amnë¶m godH$mg åhUmcm, (Ooìhm Vo
XmoKo ^Q>H$˶m AdñWoV hmoV)o "‘r Vmon¶ªV MmcV amhrZ, Omon¶ªV XmoZ g‘wÐm§À¶m
g§J‘ñWmZr nmohmoMV Zmhr, ‘J ‘cm ˶mgmR>r {H$˶oH$ df} H$m cmJV ZmhrV?'
61
nU eodQ>r Ooìhm Vo ˶m {R>H$mUr nmohmoMco, {OWo XmoZ g‘wÐ ¶oD$Z AmngmV
{‘iVmV. Voìhm ˶m§Zm Amnë¶m ‘memMm {dga nS>cm Am{U Vmo ‘mgm doJmZo
g‘wÐmV Amnë¶m ‘mJm©da ‘mJ©ñW hmoD$Z ˶m§À¶m ZOaonmgyZ Zmhrgm Pmcm. 62
Ooìhm Vo {VWyZ H$mhr A§Va nwT>o Joc,o Voìhm ‘ygm Amnë¶m godH$mcm åhUmcm,
"Am‘Mr Ý`mhmar Amåhmcm Xo, ¶m àdmgmZo Amåhmcm ’$ma WH${dco Amho.'
63
(˶mda Vmo godH$) CÎmacm, "Vwåhr nm{hcm ZmhrV H$m, AmnU Ooìhm
IS>H$mOdi Amam‘ H$arV hmoVmo, Voìhm ‘cm ‘mem{df¶r {dga nS>cm, g¡VmZmZoM
Vwåhmcm ˶m{df¶r AmR>dU H$ê$Z XoʶmMm {dga nmS>cm. Vmo ‘mgm AO~
àH$mao {ZKyZ g‘wÐmV XmIc Pmcm.' 64 (˶mda) ‘ygmZo åhQ>c,o "hoM Vo
({R>H$mU) Amho, Á¶mMm AmnU emoY KoV hmoVmo. ‘J Vo XmoKo Amnë¶m
nmD$cIwUm§Mm ‘mJmodm KoV, Á¶m ‘mJm©Zo Amco hmoV,o ˶mM ‘mJm©Zo naV {’$aco.
65
Voìhm ˶m§Zm Am‘À¶m ^º$m§n¡H$s EH$ ^º$ ^oQ>cm. Á¶mda Amåhr
390 Hw$amU
Am‘À¶mH$Sy>Z H¥$nm àXmZ Ho$cocr hmoVr. VgoM Á¶mcm Amåhr Am‘À¶mH$Sy>Z
(Img) kmZ {Xcoco hmoV.o
66
‘ygmZo ˶mcm åhQ>c,o "‘r Vw‘À¶m~amo~a ¶oD$ eH$Vmo H$m, ¶m CÔoemgmR>r
H$s, Oo Vwåhmcm {eH$dʶmV Amcoco Amho, ˶mVyZ Vwåhr ‘cm {eH$dmdo? 67
(˶mda) ˶mZo CÎma {Xco, "Vwåhr ‘m¶m~amo~a AgVmZm Yra Yê$Z amhÿ
eH$Uma Zmhr. 68 Am{U ˶m Jmoï>r~Ôc Vwåhr Yra H$m ~ao Yê$ eH$mc, Or
Vw‘À¶m AmH$cZmncrH$S>Mr Jmoï> Amho. 69 ‘ygmZo åhQ>c,o "A„mhZo BpÀN>ë¶mg,
‘r Yra R>do Umam Agë¶mMo Vwåhmcm AmT>iZy ¶oBc © . VgoM ‘r H$moU˶mhr
70
~m~VrV Vw‘Mr Adkm H$aUma Zmhr.' (˶m gwk ‘mUgmZo) åhQ>c,o "R>rH$
Amho, Oa Vwåhmcm ‘m¶m~amo~a ¶m¶Mo Agoc Va (EH$ Jmoï> ZrQ> cjmV ¿¶m
H$s,) ‘cm H$moU˶mhr Jmoï>r{df¶r àíZ H$ê$ ZH$m, Omon¶ªV ‘rM ñdV:
˶m{df¶r Vwåhmcm gm§JV Zmhr.
71
AemàH$mao Vo XmoKo {ZKmco, nU Ooìhm Vo (dmQ>Vo ) EH$m Zm¡H$o V ~gco
(Am{U g‘wÐ {H$Zmè`mda nmohmoMco d Zm¡H$o VyZ Vo CVaVmZm) ˶m ‘mUgmZo ˶m
Zm¡H$o V ^moH$ nmS>c.o (˶mda) ‘ygmZo åhQ>c,o "Vwåhr ¶m Zm¡H$o V, ¶m hoVZy o ^moH$
nmS>cm AmhmV H$m H$s, {VÀ`mV àdmg H$aUmao ~wS>y Z OmdoV?' hr Va ’$ma
^¶§H$a Jmoï> Vwåhr Ho$cm AmhmV (H$maU Vr Zm¡H$m {Z¶{‘VnUo cmoH$m§Zm Zo-
AmU H$arV Ago). 72 Vmo åhUmcm, "‘r Vwåhmcm AmYrM gm§{JVco ZìhVo H$m
H$s, Vwåhr ‘m¶mgmo~V Yra Yê$Z amhÿ eH$Uma Zmhr.' 73 ‘ygmZo åhQ>c,o "‘r
(MwH$cmo, H$maU) ‘cm {dga nS>cm, åhUyZ Vwåhr ˶m{df¶r ‘cm AmVm
’¡$cmda KoD$ ZH$m Am{U ‘m¶mH$Sy>Z Or MyH$ KS>cr ˶m{df¶r H$R>mao
^y{‘H$m KoD$ ZH$m.' 74 ‘J Vo nwT>o {ZKmco, ˶m§Mr (dmQ>Vo ) EH$m ‘wcmer JmR>
nS>cr, Voìhm ˶m ‘mUgmZo ˶m ‘wcmcm R>ma H$ê$Z Q>mH$co, (˶mda) ‘ygmZo
åhQ>c,o "Vwåhr EH$m {Zînmn {Odmcm R>ma H$ê$Z Q>mH$co, ˶mZo Va H$moUmMrhr
391
gyah-18. Ac-H$hµ’$
h˶m Ho$cocr ZìhVr, (‘J Vwåhr Ago H$m ~ao Ho$cmV?) Vwåhr ho ’$maM
^¶§H$a H¥$˶ Ho$co AmhmV!
75
(˶mda) Vmo ‘mUyg åhUmcm, "‘r Vwåhmcm AmYrM gm§JZy Q>mH$co
ZìhVo H$m H$s, Vwåhr ‘m¶m~amo~a Yra Yê$Z H$Xm{n amhÿ eH$Uma Zmhr? 76
‘ygmZo CÎma {Xco, "Oa ¶mnwT>o ‘r Vwåhmcm H$em~Ôchr àíZ Ho$cm Va Vwåhr
‘cm Amnë¶m~amo~a R>do y ZH$m. H$maU (Voìhm) g~~r gm§JʶmMr ‘mPr hÔ
Amcocr Agoc. 77 ˶mZ§Va Vo AmUIr nwT>o Joc,o ¶oWn¶ªV H$s, Vo EH$m
JmdmV OmD$Z nmohmoMco. ˶m§Zr VoWrc cmoH$m§H$S>o H$mhr AÞnmUr ‘m{JVco, nU
˶m§Zr H$moU˶mhr àH$mao ˶m§Mm nmhþUMma H$aʶmg ZH$ma {Xcm. (˶m JmdmV)
˶m§Zr EH$ q^V nm{hcr, Or H$mogiʶmÀ¶m ‘mJm©da hmoVr. (‘ygmÀ¶m) gmo~VrZo
Vr (q^V nwZ~mªYUr H$ê$Z) gai H$ê$Z Q>mH$cr. (˶mda) ‘ygmZo åhQ>c,o
"Vwåhr BpÀN>co AgVo, Va ¶m (H$m‘mnmoQ>r) H$mhr ‘ohZVmZm KoD$ eH$co
AgVo.' 78 (˶mda) Vmo åhUmcm, "AmVm ‘r Am{U Vwåhr EH$‘oH$m§nmgyZ Xÿa
hmoʶmMr hr doi Amho, ‘r Vwåhmcm ˶m Jmoï>tMr h{H$JV gm§JZy Q>mH$Vmo
Á¶m{df¶r Vwåhr Yra Yê$ eH$cm ZmhrV.'
79
˶m Zm¡H$o Mo Ago hmoVo H$s, Vr H$mhr Jar~ cmoH$m§Mr Zm¡H$m hmoVr, Oo
g‘wÐmV (˶mÛmao) amoOX§ marMo H$m‘ H$arV AgV. ‘cm ˶m Zm¡H$o V ¶mgmR>r
{~KmS> H$ê$Z Q>mH$mdogo dmQ>c,o H$maU (‘cm ‘mhrV hmoVo H$s,) ˶m§À¶m ‘mJyZ
EH$ amOm ¶oV hmoVm, Omo à˶oH$ (Mm§Jcr) Zm¡H$m ~iO~arZo {hamdyZ KoV hmoVm.
80
{OWn¶ªV ˶m ‘wcmMm g§~Y§ Amho, ˶mMr h{H$JV Aer Amho H$s,
˶mMo AmB©dS>rc (gƒo) lÕmd§V hmoV.o Amåhmcm ¶m Jmoï>rMr XmQ> e³¶Vm
dmQ>V hmoVr H$s, Vmo ‘moR>m hmoD$Z ˶m§À¶mer CÔm‘nUmMo Am{U H¥$V¿ZVmnydH© $
dV©Z H$ê$Z, ˶m§Zm ÌñV H$arc. 81 åhUyZ Amåhmcm dmQ>co H$s, ˶m§À¶m
nmcZH$˶m©Zo ˶mÀ¶m EodOr ˶m§Zm Ago ‘yc àXmZ H$amdo, Oo ewÕ Mm[aͶmÀ¶m
392 Hw$amU
~m~VrV ˶mÀ¶mnojm A{YH$ Mm§Jco Agmdo, VgoM (AmB©dS>cm§à{V) H$éUm^md
R>do Umao Agmdo.
82
Am{U ˶m q^VrMr h{H$JV Aer Amho H$s, Vr JmdmVrc XmoZ AZmW
‘wcm§À`m (KamMr) q^V hmoVr. ˶m q^VrImcr ˶m§Mm EH$ I{OZm nwê$Z
R>do cocm hmoVm. ˶m§Mm ~mn EH$ gXmMmar ‘mUyg hmoVm.åhUyZ Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mr
Aer BÀN>m hmoVr H$s, XmoKo n[an¹$VoÀ¶m d¶mV nmohmoMë¶mZ§VaM ˶m§Mm
I{OZm ˶m§À¶m hmVr cmJmdm. (˶m§À¶mda) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mr hr H¥$nm
hmoVr, ‘r (Oo H$mhr Ho$co Vo) ‘m¶mdVrZo Ho$co Zmhr (Va A„mhÀ¶m AmkoZgw ma
Ho$co). hr Amho h{H$JV ˶m Jmoï>tMr, Á¶m§À¶m{df¶r Vwåhr Yra Yê$ eH$co
Zmhr.
83
(n¡J~§ a!) Vo Vwåhmcm Oµ c
w Hµ $aZ¡Z{df¶r {dMmaVmV, (˶m§Zm) gm§Jm,
"‘r Vwåhmcm ˶mMm H$mhr d¥Îmm§V EoH$drZ.' 84 ˶mcm Amåhr n¥Ïdrda (àM§S>)
gm‘϶© àXmZ Ho$co hmoV.o VgoM ˶mcm Amåhr gd© H$mhr àmá H$aʶmgmR>r
cmJUmar gmYZo {Xcr hmoVr.
85
‘J (˶mZo Oo H$mhr Ho$co,) ˶mgmR>r ¶mo½¶ gmYZm§Mr {ZdS> Ho$cr. 86
(˶mZo npíM‘oH$S>rc ‘mo{h‘oH$So> Amncm ‘moMm© di{dcm) d Vmo gy`m©ñVmÀ`m
{R>H$mUmn¶ªV ¶oD$Z nmohmoMcm (åhUOo ^y^mJmÀ¶m eodQ>À¶m Q>mHo $mda), Voìhm
gy¶© JTy>i nmʶmÀ¶m Hw$§ S>mV ~wS>V Agë¶mgmaIo ˶mcm {Xgco. {VWo OdiM
EH$ OZg‘yh ˶mcm AmT>icm. Amåhr (˶mcm) åhUmcmo, "ho Oµ c w Hµ $aZ¡Z!
Vwcm hdo Agoc Va ˶m§Zm {ejm H$a qH$dm ˶m§À¶mer Mm§Jco dV©Z H$a.' 87
Vmo åhUmcm, "Amåhr ˶mcm {ZpíMVnUo {ejm H$ê$, Omo (BVam§er) Aݶm¶mZo
dmJVmo, ‘J ˶mcm ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©H$S>o naV{dco OmB©c, Voìhm Vmo (åhUOo
˶mMm nmcZH$Vm©) ˶mcm ’$ma H$R>mao {ejm H$aoc. 88 Va Omo H$moUr lÕmd§V
~Zoc Am{U gËH$‘} H$arc Va (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV) ˶mÀ¶mgmR>r CÎm‘
393
gyah-18. Ac-H$hµ’$
‘mo~Xcm {ZpíMV Amho. AmåhrXoIrb Ë`mÀ`mà{V (AJXr)‘dmi ^y{‘H$m
KoD$.'
89
‘J ˶mZo nwÝhm EH$Xm (Amncm ‘moMm© Xþgè¶m EH$m) ‘mo{h‘oH$S>o
di{dcm. 90 ¶oWn¶ªV H$s, Vmo gy¶© {ZKʶmÀ¶m {R>H$mUmn¶ªV ¶oD$Z nmohmoMcm,
(åhUOo nydH} $S>rc ^y^mJmÀ¶m Q>mHo $mda), Voìhm ˶mZo gy¶m©cm Aem EH$m
OZg‘yhmda CX¶ nmdV Agë¶mMo nm{hco, Á¶m§À¶mgmR>r Amåhr CÝhmnmgyZ
~MmdmMr H$moUVrhr ì¶dñWm Ho$cocr ZìhVr. 91 AemàH$mao (Amåhr ˶mcm
¶m OZg‘yhmdahr dM©ñd àXmZ Ho$co) Am{U ˶mÀ¶m à˶oH$ Jmoï>rMr Amåhmcm
nyU© OmUrd hmoVr.
92
‘J ˶mZo (AmUIr EH$m ‘mo{h‘oM)o Am¶moOZ Ho$co. 93 ¶oWn¶ªV H$s,
Vmo XmoZ nd©Vm§À¶m Xaå¶mZ ¶oD$Z nmohmoMcm, {VWo EH$ OZg‘yh (amhV)
Agë¶mMo ˶mcm AmT>ico. Vo cmoH$ (¶mÀ¶m ^mfoMm) EImXm eãX ‘moR>çm
H$ï>mZoM g‘Oy eH$V hmoV.o 94 Vo åhUmco, "ho Oµ c w Hµ $aZ¡Z! ¶mOyO Am{U
‘mOyO Am‘À¶m ^yàXoemV ’$ma CËnmV ‘mO{dVmV. Va Amåhr Vwcm ¶mgmR>r
H$mhr ‘hgyc (Jmoim H$ê$Z) Úmdo H$m H$s, Vy ¶m§À¶m Am{U Am‘À¶m Xaå¶mZ
(Amåhmcm) EImXm VQ> C^mê$Z Úmdog?'
95
Oµ c
w Hµ $aZ¡Z Zo CÎma {Xco, "Oo H$mhr ‘cm ‘m¶m nmcZH$˶m©Zo àXmZ
Ho$coco Amho (H$moU˶mhr ‘mZYZmnojm) loð> Amho. Vwåhr ‘mPr ’$º$ emar[aH$
l‘mÛmao ‘XV H$am. ‘r Vw‘À¶m Am{U ˶m§À¶m Xaå¶mZ EH$ VQ> C^mê$Z XoBZ© .
96
Vwåhr cmoIS§ >r R>mHo $io AmUyZ (‘cm) Úm.' ‘J Ooìhm ˶mZo nd©Vm§À¶m XmoÝhr
Q>mHo $m§‘Yrc nmoH$ir ^ê$Z H$mT>cr, Voìhm Vmo åhUmcm, "AmVm AmJ noQ>{dʶmgmR>r
Vwåhr Amnco ^mVo ’w$§ H$m,' Ooìhm cmoIS§ >r R>mHo $io AmJrgmaIo cmc Pmco, Vmo
åhUmcm, "AmUm, AmVm ‘r ¶mda {dVicoco Vm§~o AmoVrZ.' 97 AemàH$mao
(Aer C§M d ‘O~yV) VQ>~X§ r V¶ma Pmcr H$s, ¶mOyO d ‘mOyO ˶mda Zm
394 Hw$amU
MTy> eH$V hmoV,o Zm ^JXmS> nmSy> eH$V hmoV.o 98 Vmo (amOm) åhUmcm, "hr
‘m¶m nmcZH$˶m©Mr H¥$nm hmo¶. nU Ooìhm ‘m¶m nmcZH$˶m©À¶m dMZmÀ¶m
nyVV© Mo r doi (Odi) ¶oD$Z R>no c o , Voìhm Vmo (‘r Or VQ>~X§ r {Z‘m©U Ho$cocr
Amho) CX²ÜdñV H$ê$Z gnmQ> ‘¡XmZ H$ê$Z Q>mHo$c. ‘m¶m nmcZH$˶m©Mo dMZ
AJXr g˶ Amho.'
99
˶m {Xder Amåhr (Ooìhm g‘ñV ‘mZdOmVrcm ~mocmdy) ˶m§Zm
EH$‘oH$m§da cmQ>mৠ‘mUo AmXiʶmgmR>r gmoS>y Z XoD$.Voìhm qeJ ’w$§ H$co OmB©c.
Amåhr gdmªZm EH$Ì Jmoim H$ê$.
100
˶m {Xder Amåhr g˶ ZmH$maV am{hcoë¶m cmoH$m§g‘moa à˶j ZaH$mg
gmXa H$ê$. 101 ‘m¶m ñ‘a{UHo$À¶m ~m~VrV, Á¶m§À¶m S>mù o ¶m§da (J’$cVrMm)
nS>Xm nS>cc o m hmoVm, VgoM ‘mPm gmdYmZVoMm Bemam EoH$ʶmÀ¶m ~m~VrV, Vo
~{hao ~Zcoco hmoV.o
102
g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoco cmoH$ Ago g‘OyZ ~gcoV H$m
H$s, Vo ‘cm gmoS>y Z ‘m¶m godH$m§Zm Amnco ajUH$V} ~Zdy eH$VmV? Amåhr
Aem lÕmhrZm§À¶m ñdmJVmgmR>r ZaH$ V¶ma R>do cm Amho.
103
(n¡J~§ a!) ˶m§Zm åhUm, "‘r Vwåhmcm ˶m cmoH$m§{df¶r gm§Jy H$m, Oo
Amnë¶m H¥$Ë`m§‘i w o gdm©V OmñV VmoQ>çmV amhUmao AmhoV?' 104 Vo cmoH$,
Á¶m§Mr ‘ohZV ¶m OJmVrc OrdZmVM dm¶m Jocr, nU ˶m§Zm Va dmQ>V am{hco
H$s, Vo Mm§Jcr H$m¶} H$arV AmhoV. 105 hoM Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zr Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m g§Xeo Agcoë¶m IwUm§H$S>o nyUn© Uo Xþcj © Ho$co. ˶mÀ¶mer
hmoUmè¶m AQ>i ^oQ>rcm ‘mZʶmg ZH$ma {Xcm. åhUyZ ˶m§Zr Ho$co gdacoco
gd© dm¶m Joc.o ‘J nwZéËWmZmÀ¶m {Xder Amåhr ˶m§Zm H$moU˶mhr àH$mao
‘hÎd XoUma Zmhr. 106 ZaH$ hmM ˶m§Mm ‘mo~Xcm Amho __ H$maU ˶m§Zr g˶
ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm Am{U ‘m¶m g§Xeo m§Mr d ‘m¶m g§Xeo dmhH$m§Mr
395

{I„r CS>{dcr.
107
(nU ¶mCcQ>) Oo cmoH$ B‘mZ YmaU H$ê$Z gËH$‘} H$aVmV Aem
cmoH$m§Mo ñdJm©À¶m ~mJm§V ñdmJV Ho$co OmB©c. 108 ˶mV Vo H$m¶‘ dmñVì¶
H$aVrc (Am{U ñdJm©À¶m ~mJm§VZy ) BVaÌ Hw$R>ho r OmD$ BpÀN>Uma ZmhrV.
109
(n¡J~§ a! cmoH$m§Zm) gm§Jm, "‘m¶m nmcZH$˶m©À¶m eãXm§Zm {c{hʶmgmR>r
g‘wÐm§Zm emB© ~Z{dco Joc,o Var ‘m¶m nmcZH$˶m©Mo eãX g§nʶmnyduM
(g§nUy )© g‘wÐm§Mr emB© g§nZy OmB©c (nU ‘m¶m nmcZH$˶m©Mo eãX g§nUma
ZmhrV) Oar Amåhr g‘wÐmda g‘wÐ AmUUo gwê$ R>do co Var (g‘wÐ g§nV
OmVrc, nU Agr‘ ‘hmZ Agcoë¶m nmcZH$˶m©À¶m JwUm§Mo dU©Z H$Yr g§ny
eH$V Zmhr).'
110
(n¡J~§ a! cmoH$m§Zm) gm§Jm, "‘r AJXr Vw‘À¶mgmaImM EH$ ‘mUyg
Amho. nU (‘m¶mV d Vw‘À¶mV ’$aH$ EdT>mM Amho H$s,) ‘m¶mH$S>o hm
(B©ídar¶) g§Xeo ¶oVmo H$s, Vw‘Mm B©ída EH$M Am{U "EH$M B©ída' Amho.
Voìhm Omo H$moUr Amnë¶m nmcZH$˶m©er (ݶm¶mÀ¶m {Xder) ^oQ>rMr Amem
~miJyZ Amho, ˶mZo gËH$‘} H$am¶cm hdr. Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m
CnmgZoV H$moUmcmhr ˶mMm g‘H$j R>ady Z¶o.'
gyah-19. ‘a`‘
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Hµ $mµ’$0 hm0 ¶m0 ABZ0 gm°X0 2 hm ˶m H¥$noMm d¥Îmm§V Amho, Or Vw¶m
nmcZH$˶m©Zo Amncm ^º$ Oµ H$[a¶m ¶mÀ¶mda Ho$cr. 3 Ooìhm ˶mZo Amnë¶m
nmcZH$˶m©cm öX¶mÀ¶m ñdam§Zr hmH$ {Xcr.
4
åhUmcm, "ho à^y! ‘mPr hmS>o H$‘Hw$dV Pmcocr AmhoV. VgoM ‘m¶m
S>m³o ¶mMo Ho$g dmY©³¶m‘wio nm§T>ao Pmcoco AmhoV. nU ho à^y! Ago H$Yrhr Pmco
396 Hw$amU
Zmhr H$s, ‘r Vw¶mH$S>o H¥$nogmR>r àmW©Zm H$ê$Z {Zame Pmcmo AgoZ. 5 AmVm,
‘cm ‘m¶mZ§Va ‘m¶m ^mD$~§Xm§H$Sy>Z hr ^rVr dmQ>Vo (H$s, Vo ‘m¶m {‘eZcm
nwT>o Mmcy R>do Uma ZmhrV). H$maU ‘mPr nËZr Va dm§P Amho. åhUyZ Vy ‘cm
Amnë¶m {deof H¥$noZo EH$ dmag àXmZ H$a. 6 Omo ‘mPm dmag ìhmdm Am{U
n¡J~§ a ¶mµH$y ~À¶m d§emMmhr dmag ìhmdm. ho à^y! ˶mg Amncm AmdS>Vm
~Zd.'
7
(˶mZ§Va A„mhH$Sy>Z à{VgmX Amcm) ho Oµ H$[a¶m! Amåhr Vwcm EH$m
(Aem) ‘wcmÀ`m (OÝ‘mMr) ew^dmVm© XoV AmhmoV, Á¶mMo Zmd "¶h¶m' Agoc.
Amåhr ¶mAmYr ho Zmd H$moUmcmhr {Xcoco Zmhr. 8 Oµ H$[a¶m CX²Jmacm, ho à^y!
‘cm ‘yc H$go hmoBc © , Ooìhm ‘mPr nËZr Va dm§P Amho Am{U ‘r XoIrc
dmY©³¶m‘wio nyUn© Uo Aeº$ Pmcocmo Amho.
9
(ñdJ©XVÿ mZo) CÎma {Xco, "AgoM hmoBc © , VwPm nmcZH$Vm© åhUVmo, "hr
‘m¶mgmR>r gmonr Jmoï> Amho, ‘r ¶mnydu Vwcmhr {Z‘m©U Ho$coco Amho, Ooìhm Vy
H$mhrM ZìhVmg.' 10 (˶mda) Oµ H$[a¶mZo åhQ>c,o "ho à^y!' (˶mg§~Y§ mZo)
‘m¶mgmR>r EImXr IyU {ZpíMV H$ê$Z Q>mH$,' (ñdJ©XVÿ mZo) CÎma {Xco,
"Vw¶mgmR>r IyU Aer Agoc H$s, Vy gma»¶m VrZ amÌr d {Xdg cmoH$m§er ~mocy
eH$Uma Zmhrg, Oar Vy ñdñW Agerc. 11 ‘J Oµ H$[a`m (Zoh‘rà‘mUo)
CnmgZoÀ¶m H$joVZy ~mhoa Amnë¶m cmoH$m§g‘moa Amcm Am{U hmd^mdm§Ûmao ˶m§Zm
åhUmcm, "Vwåhr gH$mi g§Ü¶mH$mi A„mhMo ñVw{VJmZ H$arV amhm.'
12
(Am{U Ooìhm ¶h¶mMm OÝ‘ Pmcm Am{U Vmo ‘moR>m Pmcm, Voìhm) Amåhr
˶mcm åhUmcmo, "ho ¶h¶m! (Amåhr àXmZ Ho$boë¶m) J«W§ mcm ÑT>VmnydH© $ Yê$Z
R>do (åhUOo ˶mVrc dMZm§da ÑT> lÕm R>do Am{U ÑT>VmnydH© $ nmcZ H$a).'
˶mcm Amåhr chmZnUrM Y‘m©À¶m ~m~VrV {ddoH$s Ñ{ï>H$moZ àXmZ Ho$cocm
hmoVm. 13 VgoM Am‘À¶mH$Sy>Z (‘ZmMm) H$ZdmiynUm Am{U ewÕVm ho JwU
397
gyah-19. ‘a¶‘
˶mÀ¶m A§Jr {Z‘m©U Ho$co hmoV.o Vmo Zoh‘r (A„mhMr) OmU R>do Umam hmoVm. 14
Vmo Amnë¶m AmB©dS>cm§à{V nyUn© Uo H$V©ì¶{Zð> hmoVm Am{U A{O~mV CÕQ> d
{dÐmohr (ñd^mdmMm) ZìhVm. 15 (A„mhH$Sy>Z) ˶mÀ¶mda em§Vr Amho, Á¶m
{Xder Vmo OÝ‘cm Am{U Á¶m {Xder Vmo ‘aU nmdoc Am{U ˶m {Xderhr
˶mÀ¶mda em§VrM Agoc Ooìhm ˶mcm ‘¥Ë¶yZV§ a nwÝhm {Od§V H$ê$Z CR>{dco
OmB©c.
16
(n¡J~§ a!) ¶m J«W§ mÛmao ‘[a¶‘Mr AmR>dU H$am, Vr H$emàH$mao Amnë¶m
cmoH$m§nmgyZ AcJ hmoD$Z nydH} $S>rc EH$m {R>H$mUr {ZKyZ Jocr. 17 ‘J {VZo
ñdV:cm (cmoH$m§nmgyZ Xÿa ZoD$Z) EH$m§VdmgmV dmñVì¶ Ho$co, Voìhm Amåhr
{VÀ¶mH$S>o Am‘Mm ñdJ©XVÿ nmR>{dcm, Omo {VÀ¶mg‘moa nyUn© Uo ‘mZdr ê$nmV
àH$Q> Pmcm. 18 Ooìhm {VZo ˶mcm nm{hco, Vr CX²Jmacr "‘r H¥$nmd§V A„mhMo
(Vw¶mnmgyZ ñdV:Mo ajU H$aʶmgmR>r) eaU ‘mJVo, "Vy Oa IamoIa,
A„mhMr OmU R>do Umam ‘mUyg Agerc (Va ‘m¶m Odi ¶oD$ ZH$mog)!' 19
Vmo ñdJ©XVÿ CÎmacm, "‘r Ho$di Vw¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z nmR>{dcocm XÿV Amho.
‘r Vwcm EH$ Agm nwÌê$nr (Cnhma) àXmZ H$aʶmgmR>r Amcocmo Amho, Omo
ewÕ (Mm[aͶmMm) Agoc.' 20 (˶mda) Vr åhUmcr, ‘cm ‘yc H$gm hmoD$
eH$Vmo, Ooìhm H$moU˶mhr ‘mUgmZo ‘cm ñne© Ho$cocm Zmhr. Zm ‘r H$Yr
AewÕ Mm[aͶmMr ór hmoV.o 21 (Vmo ñdJ©XVÿ ) åhUmcm, "Vo AgoM hmoBc © ,
VwPm nmcZH$Vm© åhUVmo, hr ‘m¶mgmR>r gmYr Jmoï> Amho.' Amåhr ˶mcm
(åhUOo Vw¶m nwÌmcm) cmoH$m§gmR>r EH$ {ZemUr ~Zdy Am{U Am‘À¶mH$Sy>Z
EH$ H¥$nm. hr (A„mhH$Sy>Z) AmYrM {Z¶V Pmcocr EH$ Jmoï> Amho.
22
‘J AemàH$mao {VZo ˶mMm J^© YmaU Ho$cm Am{U ˶mgh Vr EH$m
XÿaÀ¶m {R>H$mUr {ZKyZ Jocr. 23 ‘J Ooìo hm àgyVrÀ¶m doXZm (gwê$ Pmë¶m) d
Vr MmcV IOwarÀ`m ~wܧ ¶mn¶ªV Amcr. Vr åhUmcr, "Aaoa!o ‘r ¶mnyduM ‘aU
398 Hw$amU
nmdco AgVo Am{U {dñ‘¥VrÀ¶m nS>ÚmAmS> Jocc o r Jmoï> ~Zco AgVo Va {H$Vr
~ao Pmco AgVo!'
24
Voìhm (ñdJ©XVÿ mZo) ImcÀ¶m ~mOyZo {Vcm hmH$ {Xcr (åhUmcm),
"Xþ:Ir hmoD$ ZH$mog, Vw¶m nmcZH$˶m©Zo Vw¶m nm¶Ï¶mer EH$ Pam àdm{hV
Ho$cm Amho. 25 Vy IOwarÀ`m ImoS>mg Yê$Z Amnë¶mH$S>o hmcd, ˶m‘wio
Vw¶mda VmOr, {nH$cocr IOyar nS>Vrc. 26 Va Vo Im d nmUr nr d Amnco
S>mi
o o W§S> H$a (åhUOo ‘Zmcm em§Vr cm^y Xo). Oa Vwbm EImXm ‘Zwî¶ X¥ï>rg
nS>cm Va ˶mcm (Bemè¶mZo) gm§JZy Q>mH$ H$s, ‘r H¥$nmd§V (A„mhgmR>r
ñVãYVoÀ¶m) CndmgmMo d«V KoVcoco Amho, åhUyZ ‘r AmO H$moUmerhr ~mocUma
Zmhr.
27
‘J Vr ˶m ‘wcmcm KoD$Z Amnë¶m cmoH$m§H$S>o Amcr, Voìhm ({VÀ¶mgh
˶m ‘wcmcm nmhÿZ) Vo åhUmco, "ho ‘[a¶‘! {ZpíMVnUo, Vy H$mhrVar ^¶§H$a
H¥$˶ Ho$co Amhog.' 28 "ho hmê$ZÀ¶m ^{JZr, Zm VwPm ~mn dmB©Q> ‘mUyg hmoVm,
Zm VwPr AmB© dmB©Q> Mm[aÍ`mMr ór hmoVr.'
29
‘[a¶‘Zo ˶m (‘wcmH$So>) ~moQ> XmI{dco, Voìhm Vo åhUmco, "Amåhr
˶mÀ¶mer H$go ~mocUma, Oo AOyZ nmiʶmVco ~mi Amho?' 30 (nU) Vo ~mi
~mocy cmJco, ‘r A„mhMm ^º$ Amho, ˶mZo ‘cm J«W§ àXmZ Ho$co Am{U ‘cm
n¡J~§ a ~Zdco Amho. 31 ‘r {OWoH$w R>o AgoZ, ˶mZo ‘cm Ameudm{XV Ho$co Amho.
Omon¶ªV ‘r {Od§V AgoZ ˶mZo ‘cm Z‘mµO nT>ʶmMr d XmZH$m¶© H$aʶmMr
VmH$sX {Xcocr Amho. 32 ˶mZo ‘cm ‘m¶m AmB©À¶mà{V H$V©ì¶{Zð> ~Z{dco
Amho, ‘cm CÕQ> d Xþï> ~Z{dcoco Zmhr. 33 (A„mhH$Sy>Z) ‘m¶mda em§Vr
hmoVr, Á¶m {Xder ‘r OÝ‘cmo Am{U (em§Vr Agoc ‘m¶mda) Á¶m {Xder ‘r
‘aoZ Am{U Á¶m {Xder nwÝhm {Od§V H$ê$Z ‘cm CR>{dʶmV ¶oBc © ˶m {Xder
XoIrc ‘m¶mda em§Vr AgUma.
399
gyah-19. ‘a¶‘
34
Agm hmoVm ‘[a¶‘nwÌ ¶oe,y ho Amho ˶mÀ¶m {df¶rMo g§nUy © g˶,
Á¶m{df¶r cmoH$ AmngmV Vrd« ‘V^oX R>do Zy AmhoV. 35 ho A„mhÀ¶m à{Vð>c o m
emo^Umao Zmhr H$s, ˶mZo Amnë¶mgmR>r nwÌ ~Zdmdo. Agr‘ Amho ˶mMr ‘{h‘m!
Ooìhm Vmo EImXr Jmoï> H$aʶmMm {ZU©¶ KoVmo, Voìhm Vmo ˶m Jmoï>rg AmXoe XoVmo,
"hmo'! ‘J Vr "hmoV'o !
36
(¶oeZy o Zoh‘r AgoM åhQ>co hmoVo H$s,) A„mh ‘mPm nmcZH$Vm© Amho
Am{U Vw‘Mmhr nmcZH$Vm© Amho. åhUyZ Ho$di ˶mMrM CnmgZm H$am. hmM
gai ‘mJ© Amho. 37 nU Z§Va (~m`~cMo AZwgaU H$aUmè¶m) {d{dY g‘yhm§V
(¶oey g§~Y§ mZo) AmngmV ‘V^oX {Z‘m©U Pmco. Á¶m cmoH$m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg
ZH$ma {Xcm. ˶m§À¶mgmR>r ˶m ^¶§H$a {XdgmMo AmJ‘Z, {H$Vr ^¶mZH$ Jmoï>
Agoc! 38 Á¶m {Xder Vo Am‘À¶mg‘moa hOa hmoVrc, Voìhm Vo ’$ma J§^raVmnydH© $
EoH$Vrc Am{U ’$ma J§^raVmnydH© $ nmhVrc. nU AmO ho A˶mMmar cmoH$
(Am§Yio d ~{hao ~ZyZ) CKS> ‘mJ©^ï« >VVo hadcoco AmhoV.
39
(n¡J~§ a!) ˶m§Zm ˶m níMmÎmmnmÀ¶m {XdgmÀ¶m (AmJ‘Zm{df¶r)
gmdYmZVoMm Bemam Úm, Ooìhm à˶oH$ Jmoï> {ZH$mcr cmdcr OmB©c. nU gܶm
Vo J’$cVrÀ¶m AdñWoV AmhoV Am{U Vo lÕm YmaU H$arV ZmhrV. 40
{Z:g§Xho , AIoa AmåhrM n¥Ïdr Am{U ˶mda {Zdmg H$aUmè¶m§Mo dmag hmoD$
Am{U gdmªZm Am‘À¶mH$S>Mo naV AmUco OmB©c.
41
¶m J«W§ mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ n¡J~§ a B~«mhr‘Mr AmR>dU (S>m³o ¶mV) VmOr
H$am. ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, Vmo g˶dmXr ‘mUyg hmoVm d n¡J~§ a hmoVm. 42
(EH$Xm) ˶mZo Amnë¶m {n˶mg åhQ>c,o "ho ‘m¶m {n˶m! Vy Aem Jmoï>tMr
CnmgZm H$m H$aVmog, Á¶m Zm H$mhr EoH$VmV, Zm H$mhr nmhVmV Am{U Zm
H$moU˶mhr àH$mao Vw¶m H$m‘r ¶oD$ eH$VmV. 43 ho ‘m¶m {n˶m! ‘cm
(A„mhH$Sy>Z) Ago kmZ àmá Pmco Amho, Ogo kmZ Vw¶mH$S>o Zmhr. åhUyZ Vy
400 Hw$amU
‘mPo AZwgaU H$a. ‘r Vwcm gai ‘mJ© XmIdoZ. 44 ho ‘m¶m {n˶m!
g¡VmZmMr CnmgZm H$ê$ ZH$mog, H$maU g¡VmZ H¥$nmd§V (A„mhMr) Adkm
H$aUmam Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 45 ho ‘m¶m {n˶m! ‘cm Ago ^¶
dmQ>Vo H$s, H¥$nmd§V (A„mhMr) {ejm Vwcm Amnë¶m Vmã¶mV KoBc © . ‘J Vwcm
(H$m¶‘ñdê$nr) g¡VmZmMm gmo~Vr ~ZyZ amhmdo cmJoc.'
46
(˶mÀ¶m {n˶mZo) CÎma {Xco, "ho B~«mhr‘! Vy ‘m¶m Cnmñ¶m§Mm
{Y¸$ma H$arV Amhog H$m? Vy ¶mnmgyZ namd¥Îm Pmcm Zmhrg Va ‘r {ZpíMVnUo
Vw¶mda XJS>mM§ m dfm©d H$ê$Z Vwcm R>ma H$aoZ. Vy ‘m¶mnmgyZ H$m¶‘Mm
MmcVm hmo.' 47 B~«mhr‘Zo CÎma {Xco, "Vwcm em§Vr cm^mo! ‘r ‘m¶m
nmcZH$˶m©H$S>o Vw¶mH$[aVm j‘m¶mMZm H$arZ, IamoIa Vmo ‘m¶mda ’$ma
‘ohao ~mZ Amho. 48 ‘r Vwåhm cmoH$m§Zm gmoS>y Z Xÿa OmV Amho Am{U ˶m§Zmhr
gmoSy>Z, Á¶m§Mm Vwåhr A„mh{edm¶ Ymdm H$aVm. ‘r Ho$di Amnë¶m
nmcZH$˶m©MmM Ymdm H$arZ Am{U (‘cm nyU)© Amem Amho H$s, ˶mMm Ymdm
H$ê$Z (˶mcm hmH$ XoD$Z) ‘m¶m hmVr {Zamem H$Yr ¶oUma Zmhr.'
49
‘J Ooìhm Vmo ˶m cmoH$m§nmgyZ d Vo A„mhcm gmoS>y Z Á¶m§Mr CnmgZm
H$arV AgV, ˶m§À¶mnmgyZhr doJim Pmcm. (nwT>)o Amåhr ˶mcm (nwÌ)
BghmµH$ d (ànm¡Ì) ¶mµH$y ~ àXmZ Ho$co Am{U ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$mcm Amåhr
n¡J~§ a ~Z{dco. 50 VgoM Amåhr Am‘Mr ({d{dYê$nr) H¥$nm ˶m§Zm àXmZ
Ho$cr Am{U Iè¶m AWm©Zo ˶m§Zm Wmoadr àXmZ Ho$cr.
51
Va ¶m J«W§ mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ n¡J~§ a ‘ygmMr AmR>dU (S>m³o ¶mV) VmOr H$am.
{ZpíMVM Vmo (Am‘À¶mH$Sy>Z) {ZdS>cm Jocco m hmoVm. Vmo n¡J~§ a d ào{fV hmoVm. 52
(AmR>dm H$emàH$mao) Amåhr ˶mcm {gZmB© nd©VmÀ¶m COì¶m ~mOyZo hmH$ {Xcr.
Amåhr Img g§Xeo XoʶmgmR>r ˶mcm Odi ~mocmdyZ KoVco. 53 VgoM (H$emàH$mao)
Amnë¶m H¥$noZo ˶mMm ^mD$ hmê$Z ¶mg ˶mÀ¶m ‘XVrgmR>r n¡J~§ a ~ZdyZ ˶mcm
401
gyah-19. ‘a¶‘
àXmZ Ho$co.
54
¶m J«W§ mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ Bñ‘mB©cMr AmR>dU (S>m³o ¶mV) VmOr H$am.
Vmo Zoh‘r Amnë¶m eãXmMm n¸$m hmoVm, VgoM n¡J~§ a d ào{fV hmoVm. 55 Vmo
Amnë¶m cmoH$m§Zm Z‘mµO d Oµ H$mV (XmZH$m¶© H$aUo) ¶m§Mm AmXoe XoV Ago. Vmo
Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ZOaoV {ච(^º$) R>acocm hmoVm. 56 VgoM ¶m
J«W§ mÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ n¡J~§ a BXargMr AmR>dU (S>m³o ¶mV) VmOr H$am. {Z…g§e`
Vmo EH$ g˶dmXr ‘Zwî¶ hmoVm d ào{fV hmoVm. 57 Amåhr ˶mcm Cƒ XOm© àXmZ
Ho$cm hmoVm.
58
ho n¡J~§ am§nH¡ $s H$mhr cmoH$ AmhoV, A„mhZo Á¶m§Zm Amncr H¥$nm àXmZ
Ho$cr hmoVr. Vo AmX‘Mo d§eO hmoV Am{U ˶m§Mo (d§eO), Á¶m§Zm Amåhr ZyhÀ¶m
~amo~a Zm¡H$o V ñdma Ho$co hmoV.o VgoM B~«mhr‘ d BòmB©cMo d§eO. d (ho gd©)
Aem cmoH$m§nH¡ $s AmhoV Á¶m§Zm Amåhr ‘mJ©Xe©Z àXmZ Ho$co d Á¶m§Mr {ZdS> Ho$cr
hmoVr. (˶m§Mo Ago hmoV)o H$s, Ooìhm ˶m§Zm H¥$nmd§V (A„mhMo) g§Xeo EoH${dco
OmV AgV, Voìhm ˶m§À¶m S>mùo ¶m§VZy Aly dmhÿ cmJV Am{U (AlwqM~ S>mùo `m§g{hV)
Vo (˶mÀ¶mg‘moa) ZV‘ñVH$ hmoV.
59
‘J ¶m§À¶m ‘mJyZ Ago (dmB©Q>) cmoH$ ˶m§Mo CÎmam{YH$mar ~Zco,
Á¶m§Zr Z‘mµOmH$S>o (nyUn© Uo) Xþcj © Ho$co. Am{U Amnë¶m dmB©Q> BÀN>mnyVuÀ¶m
‘mJo cmJco. Va cdH$aM Vo {ZpíMVnUo {dZmemcm Vm|S> XoVrc. 60 ¶mV
AndmX Vo cmoH$ AgVrc, Oo níMmÎmmn H$aVmV Am{U lÕm YmaU H$aVmV
Am{U gËH$‘} H$aVmV. Va AgoM cmoH$ ñdJm©V àdoe H$aVrc. Am{U ˶m§À¶mda
{Vi‘mÌXoIrc Aݶm¶ Ho$cm OmUma Zmhr.
61
˶m§À¶mgmR>r gX¡d amhʶmÀ¶m AmZ§XXm¶r ~mJm AmhoV. Á¶m~Ôc H¥$nmd§V
(A„mhZo) Amnë¶m ^º$m§Zm ˶m ~mJm AÑí¶ R>do Zy dMZ {Xcoco Amho, ¶mV
‘wirM e§H$m Zmhr H$s, ˶mMo dMZ nyU© hmoUma. 62 {VWo ˶m§Zm ñdJm©V H$moUVrhr
402 Hw$amU
{ZaW©H$ Jmoï> ˶m§À¶m H$mZmda nS>Uma Zmhr. nU ’$º$ em§VrMo A{^dmXZ (åhUOo
gcm‘-gcm‘ Ago ˶m§Zm EoH$m¶cm {‘ioc). {VWo ˶m§Zm gH$mi-g§Ü¶mH$mi
{Zdm©hmMr gm‘J«r {‘iV amhrc. 63 Agm Amho Vmo ñdJ©, Á¶mMo dmag Amåhr
Am‘À¶m ^º$m§nH¡ $s ˶m§Zm ~Zdy, Oo Am‘Mr OmU R>do Zy (OrdZ ì¶VrV H$aUmao
AmhoV).
64
(ñdJ©XVÿ åhUVmV), "Amåhr Vw‘À¶m nmcZH$˶m©À¶m AmXoem{edm¶
(n¥Ïdrda) ¶oV ZgVmo. Oo H$mhr Am‘À¶mnwT>o Amho Am{U Oo H$mhr Am‘À¶m ‘mJo
Amho Am{U Oo H$mhr ¶m§À¶m‘ܶo Amho, ˶mMoM Amho. Vw‘Mm nmcZH$Vm©
H$Yrhr (H$mhrhr) {dgaV ZgVmo..' 65 "Vmo nmcZH$Vm© Amho AmH$me Am{U
n¥ÏdrMm d ˶m§À¶m‘ܶo Oo H$mhr Amho ˶m§MmXo{Ib, Va Vwåhr Ho$di ˶mMrM
CnmgZm H$am Am{U AT>inUo ˶mMrM CnmgZm H$arV amhm. ˶mÀ¶mgmaIm
JwUg§nÞ Xþgam H$moUr Agë¶mMo Vwåhmcm ‘mhrV Amho H$m?'
66
(Ago AgVmZmhr) ‘Zwî¶ hm àíZ H$arV AgVmo, "H$m¶! ‘r EH$Xm ‘aU
nmdë¶mZ§Va, nwÝhm {Od§V H$ê$Z ‘cm CR>{dco OmB©c?' 67 ‘Zwî¶mcm hr (gmYr
Jmoï>) AmR>dV Zmhr H$m, Amåhr ˶mcm ¶mAmYrhr {Z‘m©U Ho$co, Ooìhm Vmo H$mhrM
ZìhVm?
68
Vw¶m nmcZH$˶m©Mr enW, (ݶm¶mÀ¶m {Xder) Amåhr ˶m§Zm {ZpíMVnUo
EH$Ì H$ê$ Am{U g¡VmZm§Zm XoIrc. ‘J ˶m§Zm Amåhr Aem AdñWoV ZaH$mOdi
AmUy H$s, Vo JwS>Ko KmgrV ¶oVrc.
69
‘J Amåhr (Anamܶm§À¶m) à˶oH$ JQ>mVyZ Aem§Zm Adí¶ doJio
H$mTy>, Oo H¥$nmd§V (A„mhÀ¶m) {déÕ ’$maM {ZíM¶nydH© $ ~§S>ImoarMo àXe©Z
H$arV AgV. 70 H$maU Amåhr Aem§Zm Mm§Jë¶màH$mao AmoiIVmo, Oo ZaH$m‘ܶo
àdoemg A{YH$ nmÌ AmhoV. 71 Vw‘À¶mV Agm H$moUrhr Zgoc, Á¶mcm
ZaH$mÀ¶m AmJr OdiyZ Omdo cmJUma Zmhr. VwPm nmcZH$˶m©Mm Agm hm
403
gyah-19. ‘a¶‘
72
AmXoe Amho, Á¶mMr A§‘c~OmdUr hmoUmaM. Voìhm Amåhr ˶m cmoH$m§Zm
(ZaH$mnmgyZ) dmMdy, Á¶m§Zr Am‘Mr OmU R>do Zy (OrdZ ì¶VrV Ho$coco
AgUma). ‘J A˶mMmar cmoH$m§Zm JwS>Ko KmgrV (˶mV XmIc hmoʶmgmR>r)
gmoS>y Z XoD$.
73
Am{U Ooìhm Am‘Mo g§Xeo gwñnï>[a˶m ˶m§Zm EoH${dco OmVo, Voìhm
g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoco cmoH$, lÕmd§Vm§Zm åhUVmV, "Am‘À¶m
XmoZ JQ>mn§ H¡ $s à{Vð>Ào ¶m Ñï>rZo H$moUVm JQ> A{YH$ loð> Amho, Am{U H$moUmMm
g‘yh A{YH$ à^mdr Amho.' 74 (nU) Amåhr ˶m§À¶mnydu {H$˶oH$ OZg‘yhm§Zm
Zï> H$ê$Z Q>mH$co Amho. Oo ^m¡{VH$ g§gmYZmÀ¶m ~m~VrV Am{U WmQ>m‘mQ>mÀ¶m
~m~VrV ¶m§À¶mhÿZ ’$ma nwT>o hmoV.o
75
(n¡J~§ a cmoH$m§Zm) gm§Jm, "Omo ‘Zwî¶ MwH$sÀ¶m ‘mJm©da Amho, ˶mcm
H¥$nmd§V (A„mh) Cg§V XoV AgVmo, ¶oWn¶ªV H$s, Ago cmoH$ Vr Jmoï> (Amnë¶m
S>mù
o ¶m§Zr à˶j) nmhÿZ KoVrc, Á¶m{df¶r ˶m§Zm dMZ {Xco OmV Amho. (¶m
OJmVM) {ejm qH$dm ˶m A§{V‘ KQ>H$o Mo (AmJ‘Z). Voìhm ˶m§Zm H$iyZ
MwH$o c H$s, à{Vð>Ào ¶m Ñï>rZo dmB©Q> AdñWm H$moUmMr Amho. Am{U gmYZgm‘J«rÀ¶m
~m~VrV H$moUmMm g‘yh H$‘Omoa Amho.'
76
Oo gÝ‘mJm©Mm A§JrH$ma H$aVmV, A„mh ˶m§Zm ˶mV A{YH$ àJë^Vm
àXmZ H$aVmo. Aer gËH$‘} Á¶m§Mo ’$i {MaH$mc {Q>H$Umao Amho Am{U Or
CÎm‘ ‘mo~Xë¶mg nmÌ AmhoV, Vw¶m nmcZH$˶m©À¶m ZOaoV loð> AmhoV.
77
˶m ‘mUgm~Ôc Vwåhr H$Yr {dMma Ho$cm Amho H$m, Omo Am‘À¶m
g§Xeo mÛmao àH$Q> hmoUmao g˶, ZmH$maʶmda AmJ«hr Amho. Vmo åhUVmo, "‘cm
{ZpíMVnUo g§nÎmr d g§VVr àmá hmoUma.' 78 ˶mZo AÑí¶ (Agcoë¶m ^{dî¶mV)
S>mHo $mdyZ nm{hco Amho H$s, ˶mZo A„mhH$Sy>Z dMZ KoVco Amho? 79 H$Xm{n
Zmhr! Vmo Oo H$mhr ~mocV Amho, ˶mMr Amåhr Zm|X H$ê$Z R>do y Am{U ˶mÀ¶m
404 Hw$amU
80
{ejoV AmUIr dmT> H$ê$. VgoM Á¶m Jmoï>r~Ôc Vmo Xmdm H$arV Amho,
AmåhrM ˶mMo dmag hmoD$. ‘J Vmo Am‘À¶mnmer AJXr EH$Q>m ¶oBc © .
81
˶m§Zr A„mhcm gmoS>y Z (BVa) Cnmñ¶ ~Zdco AmhoV, ¶m CÔoemZo
H$s, Vo ˶m§À¶mgmR>r nmR>ramIo ~ZVrc. 82 nU Ago H$Xm{n e³¶ Zmhr!
(CbQ >ݶm¶mÀ¶m {Xder) Or ˶m§Mr CnmgZm Ho$cr Jocr, ˶mcmM Vo
{PS>H$maVrc Am{U (Á¶m§Zr ˶m§Mr CnmgZm Ho$cr hmoVr) ˶m§MMo {damoYH$
~ZVrc.
83
Vwåhmcm ¶m Jmoï>rMr OmUrd Zmhr H$m H$s, Amåhr (gd© àH$maÀ¶m)
g¡VmZr eº$s¨Zm g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§da gmoS>y Z {Xcoco Amho. Vo ˶m§Zm
(nmn H¥$˶m§gmR>r) ^anya àd¥Îm H$arV AgVmV. 84 åhUyZ Vwåhr ˶m§À¶mda
(A„mhH$Sy>Z) cdH$a ({ejm ¶mdr) ¶mgmR>r KmB© H$ê$ ZH$m. Amåhr ˶m§Mo
{Xdg ‘moOV AmhmoV (åhUOo ˶m§À¶m nmnmMr KmJa ^aV Amho). 85 Vmo {Xdg
{ZpíMVnUo ¶oUma Amho, Ooìhm Amåhr A„mhMr OmU R>do Zy Agcoë¶m§Zm
gÝ‘mZZr¶ A{VWrà‘mUo H¥$nmd§V (A„mh) g‘moa EH${ÌV H$ê$. 86 VgoM
Anamܶm§Zm ZaH$mH$S>o VhmZcoë¶m OZmdam§À¶m H$inmà‘mUo hmH$cV ZoD$.
87
(˶m {Xder) H$moUmcmM ‘ܶñWr H$aʶmMm A{YH$ma AgUma Zmhr, nU
’$º$ ˶m§Zm, Á¶m§Zm H¥$nmd§V (A„mhH$Sy>Z) nadmZJr àmá Pmcocr Agoc.
88
H$mhr cmoH$ åhUVmV, "H¥$nmd§V (A„mhZo) ñdV:gmR>r nwÌ ~Z{dcm
89
Amho.' (Ago eãX Vm|S>mVyZ H$mTy>Z, ~mocUmè¶m§Zmo!) IamoIa, Vwåhr {H$Vr
‘hm^¶mZH$ Jmoï> ~moccm AmhmV! 90 (ho EdT>o ^¶mZH$ eãX AmhoV H$s,
˶mÀ¶m à{V{H«$`oV) AmH$me ’$mQy> eH$VmV, n¥ÏdrMo VwH$S>-o VwH$S>o hmoD$ eH$VmV
Am{U nd©V MH$ZmMya hmoD$ eH$VmV. 91 ¶m H$maUmñVd H$s, cmoH$ H¥$nmd§V
(A„mher) An˶mMm g§~Y§ OmoS>VmV. 92 H¥$nmd§V (A„mhMr hr) emZ Zìho
H$s, ˶mZo (EImÚmg) nwÌ ~Zdmdm.
405
93
AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Agm H$moUrhr Zmhr, Omo nmcZH$˶m©g‘moa
Xmg åhUyZ hOa hmoUma Zmhr (åhUOo ˶mZo Oo-Oo {Z‘m©U Ho$coco AmhoV Vo gd©
˶mMo Xmg AmhoV) 94 {Z:g§Xho , ˶mZo gdmªMr XIc KoVcocr Amho d
à˶oH$mMr JUZm H$ê$Z R>odcocr Amho. 95 ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$ OU
nwZéËWmZmÀ¶m {Xder ˶mÀ¶mg‘moa EH$Q>m hOa hmoBc © . 96 Á¶m cmoH$m§Zr lÕm
YmaU Ho$cr Am{U gËH$‘} Ho$cr ˶m§À¶m ‘ZmV H¥$nmd§V A„mh (EH$‘oH$m§à{V)
ào‘ {Z‘m©U H$arc.
97
(n¡J~§ a!) Amåhr ¶m Hw$amUmg Vw‘À¶m ^mfoV g‘OʶmgmR>r gmono H$ê$Z
Q>mH$co Amho. ¶m CÔoemZo H$s, Vwåhr gXmMmar cmoH$m§Zm ew^dmVm© EoH$dm Am{U
XþamJ«hr cmoH$m§Zm gmdYmZVoMm Bemam Úm. 98 H$maU Amåhr ¶m§À¶mnydu {H$˶oH$
OZg‘yh Zï> H$ê$Z Q>mH$coco AmhoV. Va ‘J (AmVm) Vwåhmcm ˶m§À¶mn¡H$s
H$moUr {Od§V AmT>iVmo H$m, qH$dm ˶m§Mr Hw$O~wO Var Vwåhmcm (AmVm) EoH$y
¶oVo H$m?
gyah-20. Vm0 hm0
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vm0 hm0 2 Amåhr ho Hw$amU Vw‘À¶mH$S>o Vwåhr H$ï> ^moJmdo ¶mgmR>r àH$Q>
Ho$coco Zmhr. 3 Va ho Aem ‘mUgmgmR>r CnXoe Amho, Omo (A„mhMo) ^¶
~miJVmo. 4 ho (Hw$amU) ˶mÀ¶mH$Sy>Z àH$Q> H$aʶmV Amco Amho, Á¶mZo n¥Ïdr
Am{U C§M AmH$memMr {Z{‘©Vr Ho$cr Amho. 5 VmoM Amho H¥$nmd§V (A„mh),
(g‘ñV {dídmÀ`m) qghmgZmda {damO‘mZ. 6 Oo H$mhr AmH$memV Amho Am{U
Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho d Oo H$mhr ¶m§À¶m‘ܶo Amho d Oo H$mhr O{‘ZrÀ`m
Imcr Amho ˶m gdmªMm (Añgc) ‘mcH$ VmoM Amho.
406 Hw$amU
7
Vwåhr Amnco åhUUo ‘moR>çmZo ~mocm (qH$dm AJXr hiy AmdmOmV) Vmo
gd© EoH$Vmo, H$maU Vmo Va Vw‘À¶m ahñ¶m§Zm d ˶mhrnojm A{YH$ Nw>߶m Jmoï>tZm
OmUVmo. 8 (Agm Amho) A„mh, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM CnmgZo¶mo½¶
Zmhr. gdm}ËH¥$ï> Zmdo ˶mMrM AmhoV.
9
n¡J§~a ‘ygmMr Jmoï> Vw‘À¶mn¶ªV nmoMcr Amho H$m? 10 (EH$m
àdmgmXaå¶mZ) Ooìhm AmJ ˶mÀ¶m Ñï>rg nS>cr, Voìhm ˶mZo Amnë¶m Hw$Qw>~§ r`m§Zm
åhQ>c,o "Vwåhr BWo Wm§~m, ‘cm EH$ AmJ {Xgcr Amho, H$Xm{MV ‘r Vw‘À¶mgmR>r
{VWyZ H$mhr {dñVd KoD$Z ¶oBZ© qH$dm ˶m AmJrÀ¶m {R>H$mUr ‘cm H$mhr
‘mJ©Xe©Z {‘iy eHo$c.'
11
Ooìhm Vmo ˶m (AmJrÀ¶m) Odi nmohmoMcm, Voìhm EH$ AmdmO EoH$y
Amcm, "ho ‘ygm!' 12 "‘rM Amho VwPm nmcZH$Vm©! Amncr nmXÌmUo nm¶mVyZ
H$mTy>Z Q>mH$, H$maU Vy "Vwdm' À¶m n{dÌ Imoè¶mV (C^m) Amhog.' 13 "‘r
Vwcm (‘mPm g§Xeo dmhH$ åhUyZ) {ZdS>co Amho, Va Oo (Vw¶mH$S>)o àH$Q> Ho$co
OmV Amho, Vo cjnydH© $ EoH$. 14 "‘rM A„mh Amho, ‘m¶m{edm¶ Xþgam
H$moUrM B©ída Zmhr. åhUyZ ‘mPrM CnmgZm H$a Am{U ‘mPo ñ‘aU H$aʶmgmR>r
{Z˶ Z‘mµO nT> (àmW©Zm H$a).' 15 Hµ $¶m‘VrMr Vr KQ>H$m ¶oUma, ¶mV ‘wirM
e§H$m Zmhr. ‘r {VMr doi (cmoH$m§nmgyZ) Jwá R>do ʶmMo R>a{dco Amho. Vo
¶mgmR>r H$s, à˶oH$mg ˶mÀ¶m H$‘mªMm (C{MV) ‘mo~Xcm {‘imdm. 16 Va Omo
{VÀ¶m AmJ‘Zmda {dídmg R>do V Zmhr Am{U Ho$di Amnë¶m ‘ZmoH$m‘Zm§À¶m
‘mJo YmdVmo, Agm 춺$s Vwcm (‘¥Ë¶wníMmV OrdZm{df¶r) Jm’$sc H$aVm
H$m‘m Z¶o. AݶWm Vy Zme nmderc.
17
ho ‘ygm! Vw¶m COì¶m hmVmV H$m¶ Amho? 18 ˶mZo CÎma {Xco, "hr
gyah-20. Vm0 hm0 407

‘mPr H$mR>r Amho, ‘r {VMm AmYma KoVmo, Am{U {VÀ¶m gmhmæ¶mZo ‘m¶m
eoù¶m§gmR>r PmS>mM§ m nmcm PmoS>nVmo. (hr H$mR>r) ‘m¶mgmR>r BVa AZoH$ àH$mao
Cn¶moJr Amho.' 19 A„mhZo åhQ>c:o ho ‘ygm! Vr (H$mR>r) Imcr ’o$Hy$Z Xo. 20
‘J ˶mZo Vr Imcr ’o$H$cr Am{U nmhVmo Va H$m¶, Vr doJmZo YmdUmè¶m
gmnmV n[ad{V©V Pmcr. 21 Voìhm A„mhZo åhQ>c,o ˶mg nH$S> Am{U {^D$
ZH$mog. Amåhr {Vcm nwÝhm {VÀ¶m nydp© ñWVrda AmUy.
22
AmVm Amncm hmV Amnë¶m H$mIoV Xm~. (Ooìhm Vy Vmo ~mhoa H$mT>erc)
Voìhm Vmo nm§T>amew^« M‘H$V Agoc, H$moU˶mhr S>mJm{edm¶, hr Xþgar {ZemUr Amho.
23
(gܶm ¶m XmoZ {Zemʶm ¶mgmR>r AmhoV H$s, nwT>)o Amåhr Vwcm Am‘À¶m
(gm‘϶m©À¶m) ‘moR>‘moR>çm {Zemʶm§nH¡ $s H$mhr {Zemʶm XmIdy. 24 Vy (B{OáMm
amOm) {’$aAm¡ZH$S>o Om, IamoIa ˶mZo gd©àH$mao ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ Ho$coco Amho.
25
‘ygmZo åhQ>c:o ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! (Vw¶mH$Sy>Z àH$meàmárgmR>r)
‘m¶m A§V:H$aUmMr (Xmao) CKS> 26 Am{U ‘mPo H$m¶© ‘m¶mgmR>r gmono H$a
27
Am{U ‘m¶m {O^oMm Xmof Xÿa H$a. 28 åhUOo ‘mPo ~mocUo cmoH$m§Zm nyUn© Uo
g‘Omdo. 29 VgoM ‘m¶m n[admamVyZ ‘m¶mgmR>r EH$ gmhmæ¶H$ {Z¶wº$ H$a.
30
hmê$Zcm, Omo ‘mPm ^mD$ Amho 31 (Am{U) ˶mÀ¶mÛmao ‘mPo hmV ~iH$Q>
H$a. 32 VgoM ˶mcm ‘m¶m H$m¶m©V gh^mJr H$a. 33 åhUOo Amåhmcm VwPo
^anya ñVw{VJmZ H$aVm ¶mdo. 34 Am{U VwPo Iyn-Iyn ñ‘aU H$amdo. 35 Vy
Amåhmcm {ZpíMVnUo nmhV Amhog! 36 A„mhZo åhQ>c,o "ho ‘ygm! Vw‘Mr
{dZ§Vr ‘mݶ H$aʶmV Amcr Amho.'
37
Amåhr ¶mnydu XoIrc Vw¶mda CnH$ma Ho$cocm Amho. 38 Ooìhm Amåhr
Vw¶m AmB©H$S>o Am‘Mm g§Xeo nmR>{dcm hmoVm Á¶mV Ago åhQ>cc o o hmoVo H$s, 39
408 Hw$amU
˶mcm (åhUOoM ‘ygmcm) EH$m noQ>rV R>do Am{U Vr noQ>r ZXr‘ܶo gmoS>y Z Xo.
‘J ZXr ˶m noQ>rg (EHo$ {R>H$mUr) {H$Zmè¶mH$S>o KoD$Z OmB©c. Am{U {VWo
EH$ Agm ‘mUyg Vr noQ>r CMcyZ KoBc © , Omo ‘mPm eÌy Amho Am{U ˶m
(~mimMmhr). Voìhm ‘r ‘m¶mH$Sy>Z Vw¶mda ào‘mMo Ago nm§Kê$U KmVco
(H$s, Omo H$moUr Vwcm nmhrc Va ào‘ H$ê$ cmJoc). ho ¶mgmR>r Ho$co H$s, VwPo
g§JmonZ ‘m¶m ZOaog‘moa ìhmdo.
40
(Vr doi AmR>d, ho ‘ygm!) Ooìhm VwPr ~hrU (˶m noQ>rÀ¶m) nmR>mno mR>
Jocr (Am{U Ooìhm Vr noQ>r amO‘hmcmV AmUʶmV Amcr, Vr {’$aAm¡ZÀ¶m
cmoH$m§Zm) åhUmcr, "‘r Vwåhmcm ˶m ~mB©Mm nÎmm XoD$ H$m, Or ¶m ‘wcmMr
Mm§Jë¶màH$mao H$miOr KoD$ eHo$c?' AemàH$mao Amåhr Vwcm Vw¶m AmB©H$S>o
naV{dco, ho ¶mgmR>r H$s, (Vwcm nmhÿZ) {Vcm ZoÌgwI cm^mdo Am{U (Vy
Xþamdcmg åhUyZ) Vr Xþ:Ir amhm`cm ZH$mo. (nwT>o ‘moR>m Pmë¶mZ§Va) ho ‘ygm! Vy
EH$m 춺$scm ‘mê$Z Q>mH$cog, ‘J Amåhr Vwcm ¶m Xþ:ImVyZhr ‘wº$ Ho$co.
(AemàH$mao) Amåhr {d{dYàH$mao VwPr narjm nm{hcr. ‘J Vy AZoH$ df}
‘{X¶ZÀ¶m cmoH$m§V am{hcmg. Am{U AmVm Vy (n[an¹$VoÀ¶m) ¶mo½¶ AdñWon¶ªV
nmohmoMcmg, ho ‘ygm!
41
‘r Vwcm ‘m¶m H$m‘mgmR>r {ZdS>co Amho. 42 Vy Am{U VwPm ^mD$ ‘mPo
g§Xeo KoD$Z Om, Vwåhr XmoKo ‘m¶m ñ‘aUmnmgyZ H$Yrhr Jm’$sc amhÿ ZH$m. 43
Vwåhr XmoKho r {’$aAm¡ZH$S>o Om, H$maU Vmo gd©àH$mao ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$ê$Z,
{dÐmohr ~Zcm Amho. 44 nU Vwåhr ˶mÀ¶mer Z‘«VmnydH© $ g§^mfU H$am,
H$Xm{MV Vmo CnXoe J«hU H$aoc qH$dm (‘m¶m H$monmg) {^D$Z OmB©c.
45
Vo XmoKo åhUmco, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Amåhmcm Aer {^Vr dmQ>Vo
409
gyah-20. Vm0 hm0
H$s, Vmo Am‘À¶m{déÕ EImXo A˶mMmar H¥$˶ H$aoc qH$dm Amnë¶m {dÐmohr
^y{‘Ho$daM (H$m¶‘) amhrc.' 46 A„mhZo åhQ>c,o "Vwåhr {^D$ ZH$m, ‘r
Vwåhm XmoKm§~amo~a Amho, gd© H$mhr EoH$V Amho, gd© H$mhr nmhV Amho.' 47 Va
Vwåhr XmoKo ˶mÀ¶mH$S>o Om Am{U gm§Jm, "Amåhm XmoKm§Zm Vw¶m nmcZH$˶m©Zo
nmR>{dco Amho. Va Vy ~Zr BòmB©c ¶m O‘mVrg Am‘À¶mgmo~V OmD$ Xo. Am{U
(Vy) ˶m§Mm AmUIr A{YH$ N>i H$ê$ ZH$mog, Amåhr Vw¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
EH$ g§Xeo Agcocr {ZemUr KoD$Z Amcmo AmhmoV. (IamoIa) em§Vr Ho$di
˶mcmM cm^Uma Amho Omo (A„mhH$Sy>Z Amcoë¶m) ‘mJ©Xe©ZmMo AZwgaU
H$aVmo. 48 Am‘À¶mH$S>o Agm g§Xoe àH$Q> H$aʶmV Amcm Amho H$s,
(‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV) ˶m 춺$sda {ejoMr AmnÎmr H$mogioc, Omo
(A„mhH$Sy>Z Amcoë¶m g˶mcm) ImoQ>o R>a{dVmo Am{U ˶mH$S>o nmR> {’$a{dVmo.'
49
(Ooìhm B{OáMm amOm, {’$aAm¡Z ¶mg A„mhMm g§Xeo gwZmdʶmV Amcm
Voìhm,) Vmo åhUmcm, "Vwåhm XmoKm§Mm nmcZH$Vm© H$moU Amho, ho ‘ygm!' 50 ‘ygm Zo
CÎma {Xco, "Am‘Mm nmcZH$Vm© Vmo Amho, Á¶mZo (ApñVËdmV Agcoë¶m) à˶oH$
dñVyg ˶mMm AmH$ma {Xcm, ‘J à˶oH$mcm ‘mJ©Xe©Z Ho$co.' 51 (˶mda)
{’$aAm¡Z åhUmcm, "‘J ¶mnydu hmoD$Z Jocëo ¶m cmoH$m§Mo H$m¶ hmoUma?' 52 ‘ygmZo
CÎma {Xco, "˶mMo kmZ Ho$di ‘m¶m nmcZH$˶m©cm Amho, ˶mÀ¶m hþH$y ‘Zmå`mV
(gd© Jmoï>r) Z‘yX H$ê$Z R>do coë¶m AmhoV.‘mPm nmcZH$Vm© Zm H$Yr MyH$
H$aVmo,Zm H$Yr ˶mcm {dga nS>Vmo (Agm Amho ‘mPm nmcZH$Vm©!).'
53
VmoM Amho (A„mh!) Á¶mZo n¥Ïdrcm Vw‘À¶mgmR>r {~N>mZm ~Zdco (åhUOo
Ago ñWmZ ~Z{dco {OWo ‘mZdr g‘mO {dH$mg nmdy eH$Vmo) Am{U ˶mda
Vwåhmcm (g§Mma H$aʶmgmR>r) ‘mJ© ~Z{dUo e³¶ Ho$co. VgoM (VmoM) AmH$memVyZ
410 Hw$amU
(T>Jm§Ûmao) nmUr d{f©Vmo. Am{U ˶mÛmao Amåhr {d{dY àH$maMo dZñnVr {Z‘m©U
H$aVmo. 54 Va ˶mVyZ Vwåhr Im Am{U Amnë¶m JwamT>mao m§Zm Mmam. IamoIa,
¶m‘ܶo ~wÕr ~miJUmè¶m cmoH$m§gmR>r g§Xeo Agcoë¶m IwUm AmhoV. 55
(cmoH$m§Zmo!) ¶mM ‘mVrÛmao Amåhr Vwåhmcm {Z‘m©U Ho$co Am{U {VÀ¶mVM
Amåhr Vwåhmcm naVdy Am{U {VÀ¶mVyZM Amåhr Vwåhmcm nwÝhm EH$Xm ~mhoa
H$mTy>.
56
Amåhr {’$aAm¡Zcm Am‘À¶m gd© g§Xeo àH$Q> H$aUmè¶m IwUm XmI{dë¶m,
nU ˶mZo ˶m§Zm ImoQ>o R>a{dco Am{U ˶mda {dídmg R>do ʶmg ZH$ma {Xcm. 57
Vmo åhUmcm, "ho ‘ygm! Vy Am‘À¶mH$S>o ¶mgmR>r Amcm Amhog H$m H$s, Amnë¶m
OmXÿÀ¶m (à^mdmZo) Amåhmcm Am‘À¶m Xoem~mhoa KmcdyZ Úmdo? 58 Va
Amåhrhr Vw¶m OmXÿMm gm‘Zm H$aʶmgmR>r AgmM OmXÿ KoD$Z ¶oD$. Va Vy
Vw¶m Am{U Am‘À¶m‘ܶo EH$ doi (d {R>H$mU) {ZpíMV H$ê$Z Q>mH$, Amåhr
˶mÀ¶m CcQ> H$mhr H$aUma Zmhr Am{U Vyhr H$ê$ Z¶o. Am{U hm gm‘Zm EH$m
Iwë¶m ‘¡XmZmV Agoc.'
59
‘ygmZo (˶mda) CÎma {Xco, "gm‘ݶmMm {Xdg CËgdmMm {Xdg Agoc
Am{U {VWo {Xdg MT>ë¶mda cmoH$m§Zm EH${ÌV H$aʶmV ¶mdo.' 60 Voìhm
(Amnë¶m g„mJmam§g‘doV) {’$aAm¡Z {VWyZ {ZKyZ Jocm Am{U Amnë¶m
aUZrVrMr AmIUr Ho$cr, ‘J Vmo gm‘ݶmgmR>r naV Amcm. 61 ‘ygmZo ({’$aAm¡Z
d O‘coë¶m gd© cmoH$m§Zm CÔoeZy ) åhQ>c,o "~a~mX ìhmc Vwåhr! A„mh{df¶r
ImoQ>çm Jmoï>r aMy ZH$m, AݶWm Vmo EImXr AmnÎmr (nmR>dZy )Vwåhmcm JmaX
H$ê$Z Q>mHo$c. H$maU Omo (A„mh{df¶r) ImoQ>çm Jmoï>r aMoc, ˶mMm {dZme
AQ>i Amho.'
62
‘J ({VWo O‘m Pmcoco OmXÿJma) AmngmV AmnU H$m¶ H$am¶Mo åhUyZ
dmX{ddmX d Hw$O~wO H$ê$ cmJco. 63 ‘J Vo (EH$‘oH$m§Zm) åhUmco, "{ZpíMVnUo ho
411
gyah-20. Vm0 hm0
XmoKo OmXÿJma AmhoV Am{U Amnë¶m OmXÿÀ¶m à^mdmZo Vwåhmcm Vw‘À¶m Xoem~mhoa
KmcdyZ XoD$ BpÀN>VmV. VgoM Vw‘À¶m gd©lðo > na§nam§Mm Zm¶ZmQ> H$ê$ BpÀN>VmV. 64
åhUyZ Vwåhr (ho B{OáÀ¶m OmXÿJmam§Zmo!) Amnë¶m gd© S>mdnoMm§Mr AmIUr H$am.
‘J ¶moOZm~Õ arVrZo g‘moa ¶m. AmO Omo H$moUr dM©ñd àmá H$aoc, VmoM g’$c
R>aco .'
65
(OmXÿJma) åhUmco, "ho ‘ygm! (Oo Vwcm ’o$H$m¶Mo Amho), Vy àW‘
’o$H$erc H$s, Amåhr àW‘ ’o$H$mdo?' 66 ‘ygmZo CÎma {Xco, "VwåhrM àW‘
’o$H$m', Voìhm nmhVmo Va H$m¶, ˶m§À¶m Xmoè¶m Am{U H$mR>çm ˶m§À¶m OmXÿÀ¶m
à^mdmZo ˶mcm doJmZo YmdV Agë¶mÀ¶m {Xgy cmJë¶m. 67 Voìhm ‘ygmcm
Amnë¶m ‘ZmV ^rVr OmUdcr. 68 nU Amåhr åhUmcmo, "{^D$ ZH$mog, H$maU
VyM daMT> R>aUma Amhog.' 69 (AmVm) Oo Vw¶m COì¶m hmVmV Amho Vo Imcr
Q>mHy$Z Xo, Vo ¶m§Zr Oo H$mhr (WmoVm§S>) aMco Amho, gd© {Ji§H$¥ V H$ê$Z
Q>mH$sc. ¶m§Zr Oo H$mhr Ho$co Amho Vr Ho$di OmXÿJmamMr McmIr Amho.
OmXÿJma H$Yrhr ¶eñdr hmoD$ eH$V Zmhr. ‘J Vmo H$moU˶mhr ‘mJm©Zo ¶odmo. 70
(A„mhZo gm§{JVë¶mà‘mUo KS>c)o Voìhm OmXÿJma (cJoM) (A„mhg‘moa)
ZV‘ñVH$ Pmco. Vo åhUmco, "Amåhr hmê$Z Am{U ‘ygm ¶m§À¶m nmcZH$˶m©da
lÕm YmaU H$arV AmhmoV.'
71
(ho nmhÿZ) {’$aAm¡Z åhUmcm, "‘r nadmZJr XoʶmnyduM Vwåhr ˶mÀ¶mda
lÕm YmaU Ho$cr Amho? Z¸$sM Vmo (åhUOo ‘ygm) Vw‘Mm Jwê$ AgUma, Á¶mZo
Vwåhmcm OmXÿ {eH${dcr AgUma, nU ‘r AmVm Vw‘Mo hmV d nm¶ {déÕ
~mOyZ§ r H$mnyZ Q>mHo$Z Am{U ‘r Vwåhmcm IOwarÀ`m ImoS>mda ~m§YZy ’$mer XoBZ© .
(‘r Ago ¶mgmR>r H$aoZ) H$s, Vwåhmcm H$iyZ MwH$o c, Am‘À¶mn¡H$s H$moUmMr
{ejm A{YH$ H$R>mao Amho Am{U OmñV H$mi amhUmar Amho.'
72
˶m§Zr (amOmcm) CÎma {Xco, "Amåhr AmVm Vwcm g˶mÀ¶m ˶m ñnï>
412 Hw$amU
à‘mUm§da àmYmݶ XoUma Zmhr, Oo Am‘À¶mH$S>o Amcoco AmhoV. VgoM ˶m
{Z‘m©Ë¶mda Á¶mZo Amåhmcm {Z‘m©U Ho$co Amho. Voìhm Vwcm Oo H$am¶Mo Amho, Vo
H$ê$Z Ko. VwPm hþH$y ‘ Ho$di ¶mM OJmVrc OrdZmV Mmcy eH$Vmo. 73 Amåhr
Va AmVm Am‘À¶m nmcZH$˶m©da lÕm YmaU H$aUmao ~Zcmo AmhmoV. (Amåhmcm
˶mÀ¶mH$Sy>Z AmVm) hrM Anojm Amho H$s, ˶mZo Am‘À¶mH$Sy>Z (AmÎmmn`ªV
KS>cëo ¶m) nmnm§Zm ‘m’$ H$ê$Z Q>mH$mdo, VgoM ˶m OmXÿQ>mÊo ¶mÀ¶m H¥$˶m§Zmhr,
Oo H$aʶmgmR>r Vy Amåhmcm ^mJ nmS>cgo (A„mhZo ‘m’$ H$ê$Z Q>mH$mdo).
A„mh gd©lðo > Amho Am{U gX¡d (gd©lðo >) AgUma Amho.'
74
{ZpíMVM Omo H$moUr AnamYr ~ZyZ Amnë¶m nmcZH$˶m©g‘moa hOa
hmoBc
© Va ˶mÀ¶mgmR>r ZaH$ Amho. Á¶mV Vmo ‘aUmahr Zmhr Am{U {Od§Vhr
amhUma Zmhr (åhUOo JwX‘adyZ gmoS>Umè¶m AdñWoV Vmo H$m¶‘ñdê$nr amhrc).
75
Omo H$moUr Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o lÕmd§V ~ZyZ hOa hmoBc© , Á¶mZo gËH$‘}hr
Ho$cocr AgVrc Va (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV) Aem§gmR>r Cƒ XOm©Mo ñWmZ
AmhoV. 76 ˶m§À¶mgmR>r gX¡d amhʶmÀ¶m ~mJm AmhoV. Á¶mVyZ nmʶmMo (‘Z
àgÞ H$aUmao) nmQ> dmhV AgVrc. Vo ˶mV H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. hm Amho
‘mo~Xcm ˶m§À¶mgmR>r Oo (AmpË‘H$ÑîQ>çm) ñdV:cm ñdÀN> d ewÕ ~ZdVrc.
77
(EH$ doi Amcr) Voìhm Amåhr ‘ygmH$S>o Agm g§Xeo nmR>dcm H$s,
amÌrÀ¶m doir ‘m¶m ^º$m§Zm KoD$Z {ZK. ˶m§À¶mgmR>r (Am‘À¶m H¥$noZ)o
g‘wÐmV H$moaS>m ‘mJ© ~Zd. Vy Zm (eÌyÛmao) nmR>cmJ hmoʶmMo ^¶ ~miJ, Zm
(g‘wÐmV ~wS>ʶmMr) {^Vr ~miJ. 78 ‘J {’$aAm¡ZZo Amnë¶m g¡Ý¶mgh
˶m§Mm nmR>cmJ Ho$cm. Voìhm Vo g‘wÐmÀ¶m nmʶmV gd© ~mOyZ§ r doT>co Joc,o Ogo
hmoUo AQ>i hmoV.o 79 H$maU {’$aAm¡ZZo Amnë¶m cmoH$m§Zm ‘mJ©^ï« > Ho$bo, ˶mZo
˶m§Zm gÝ‘mJ© XmI{dcm Zmhr.
80
ho BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zmo! (AemàH$mao) Amåhr Vwåhmcm Vw‘À¶m eÌynmgyZ
413
gyah-20. Vm0 hm0
‘wº$s {Xcr Am{U Amåhr {gZmB© nd©VmÀ¶m COì¶m ~mOyg Vwåhmcm EH$ dMZ
{Xco (åhUOo Vw‘Mr {VWo hOoarMr doi {ZpíMV Ho$cr, {OWo Vm¡amV hm J«W§
àXmZ Ho$cm Jocm). VgoM Vw‘À¶mgmR>r ‘Þ d gcdm AdVrU© Ho$co (Vw‘À¶m
CXa{Zdm©hmMr ì¶dñWm åhUyZ). 81 "Amåhr CncãY Ho$coë¶m ñdÀN> d ewÕ
dñVy Im, nU ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$ê$ ZH$m, AݶWm Vwåhr ‘m¶m àH$monmcm
ñdV:da AmoT>dZy ¿¶mc.' (Amåhr åhUmcmo), "Á¶mÀ¶mda ‘mPm àH$mon H$mogicm
Vmo nyUn© Uo JmaX Pmcm. 82 nU ‘r Aem cmoH$m§À¶m ~m~VrV ’$ma j‘merc
Amho, Oo (^yVH$mimVrc MwH$m§{df¶r) níMmÎmmn H$aVmV Am{U lÕm YmaU
H$ê$Z gËH$‘} H$aVmV Am{U AT>inUo gÝ‘mJm©da H$m¶‘ amhVmV.'
83
(Ooìhm ‘ygm nd©VmH$S>o nmohmoMcm Voìhm A„mhZo {dMmaco), "ho ‘ygm,
Amnë¶m cmoH$m§Zm ‘mJo gmoS>y Z BV³¶m KmB©Zo BWo ¶oʶmg Vwcm H$moU˶m Jmoï>rZo
ào[aV Ho$co?' 84 ‘ygmZo CÎma {Xco, "Vo ‘m¶m ‘mJo ¶oVM AmhoV, Am{U ho
à^y, ‘r Vw¶mH$S>o ¶mgmR>r KmB©KmB©Zo Amcmo H$s, Vy ‘m¶mda àgÞ ìhmdo.' 85
nU A„mhZo åhQ>c,o "Vw¶m AZwnpñWVrV Amåhr Vw¶m cmoH$m§Mr narjm
KoVcr, Voìhm gm‘ar (¶m 춺$sZo) ˶m§Zm ‘mJ©^ï« > H$ê$Z Q>mH$co.'
86
‘J ‘ygm g§VmnmZo Am{U Xþ:Ir ‘ZmZo Amnë¶m cmoH$m§H$S>o naVcm. Vmo
åhUmcm, "‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Vw‘À¶mer Mm§Jcm dm¶Xm
Ho$cm ZìhVm H$m? ‘m¶m AZwnpñWVrMm Vw‘À¶mda XrK© H$mi cmoQ>cm H$s
H$m¶? qH$dm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mm àH$mon Vw‘À¶mda àH$Q> ìhmdm, Ago
Vwåhmcm dmQ>V hmoVo H$s H$m¶? H$m åhUyZ, Vwåhr ‘cm {Xcoë¶m Amnë¶m
dMZmMm ^§J Ho$cmV?'
87
˶m§Zr CÎma {Xco, "Amåhr Vwcm {Xcoco dMZ ñdoÀN>Zo o ‘moS>cc
o o Zmhr.
Va (KS>co Vo Ago H$s, B{OáhÿZ ¶oVmZm {’$aAm¡ZÀ¶m) cmoH$m§Mo XmJXm{JÝ`m§Mo
AmoPo Am‘À¶mda cmXʶmV Amcoco hmoV.o AmVm gm‘arÀ¶m gm§Jʶmdê$Z Amåhr
414 Hw$amU
Vo (A¾rV) Q>mH$co. AemMàH$mao gm‘arZohr (Amnë¶mH$S>rc H$mhr Xm{JZo)
Q>mH$co.' 88 ˶mZo ˶m§À¶mgmR>r ({dVicoë¶m gmoݶmnmgyZ) EH$ Aer dmgamMr
AemàH$mao à{V‘m V¶ma Ho$cr (H$s, Oa ˶mVyZ dmam Joë¶mg JmB©À¶m)
h§~aʶmgmaIm AmdmO ¶mdm. ‘J Vo (EH$‘oH$m§Zm) åhUy cmJco, "hm Amho
Vw‘Mm Cnmñ¶ Am{U ‘ygmMm Cnmñ¶XoIrc, nU Vmo ¶mcm {dgê$Z ~gcm.' 89
˶m§Zm ho {XgV ZìhVo H$m H$s, Vmo ˶m§Zm H$moU˶mhr àH$mao à{VgmX XoD$ eH$V
ZìhVm, VgoM H$moU˶mhr àH$mao Z’$m qH$dm ZwH$gmZ nmohmoM{dʶmMo ˶mcm
gm‘϶© àmá ZìhVo?
90
hmê$ZZo (‘ygmÀ¶m AZwnpñWVrV) ˶m§Zm AmYrM åhQ>co hmoV,o ‘m¶m
~m§Ydm§Zmo! ¶m dmgamÛmao Ho$di Vw‘Mr narjm KoVcr OmV Amho. Vw‘Mm nmcZH$Vm©
Va H¥$nmd§V (A„mh) Amho. Va ‘mPo AZwgaU H$am Am{U ‘m¶m AmkoMo
nmcZ H$am. 91 nU ˶m§Zr CÎma {Xco, "‘ygm Am‘À¶mH$S>o naV ¶oBn© ¶ªV Amåhr
¶mMrM CnmgZm H$arV amhÿ.'
92
(‘ygm naV Amë¶mZ§Va) hmê$Zcm åhUmcm, "ho hmê$Z, Ooìhm Vy nmhV
hmoVmg H$s, Vo ~hH$co AmhoV, Voìhm Vy Jßn H$m am{hcmg?' 93 (H$moU˶m
Jmoï>rZo Vwcm) ‘mPo AZwgaU H$aʶmnmgyZ namd¥Îm Ho$co. Vy ‘mPr Adkm
(OmUyZ~wOZy ) Ho$cr Amhog H$s H$m¶? 94 hmê$ZZo CÎma {Xco, "ho ‘m¶m
AmB©À¶m nwÌm, ‘mPr XmT>r d ‘m¶m S>m³o ¶mMo Ho$g Yê$Z (‘mPr PS>Vr KoD$
ZH$mog). ¶m {dMmamZo ‘cm gVmdco H$s, Vy (naV ¶oD$Z ‘cm), åhUerc
H$s, Vy ~Zr BòmB©c‘ܶo ’y$Q> nmS>cr Amhog Am{U ‘m¶m eãXm§Mm AmXa
R>do cm Zmhrg.'
95
(‘J ‘ygm gm‘arH$S>o dicm, Omo cmoH$m§Zm ~hH${dUmam AÅ>c JwÝhoJma
hmoVm) åhUmcm, "ho gm‘ar, VwP§ H$m¶ Mmcc§¶?' 96 ˶mZo CÎma {Xco, "‘cm
Vr Jmoï> OmUdcr Or BVam§Zm OmUdcr Zmhr. Va ‘r ñdJ©XVÿ mcm (OmVmZm
gyah-20. Vm0 hm0 415

nm{hco) Am{U ˶mÀ¶m nmD$cIwUm§nmgyZ EH$ ‘yR> ‘mVr KoVcr Am{U Vr ¶m


(dmgamV) Q>mHy$Z {Xcr. ‘m¶m A§V:H$aUmZo ‘cm AgoM H$aʶmg ào[aV
Ho$co.' 97 ‘ygmZo åhQ>c,o "¶oWZy MmcVm hmo Am{U cjmV R>do , AmVm (¶m)
OrdZmV Vwcm hr ({ejm) Amho H$s, Vy Am`wî`^a (cmoH$m§Zm Ago åhUV
{’$aerc) H$s, "‘cm H$moUr ñne© H$ê$ ZH$m.' VgoM (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV)
Vw¶m~m~VrV Aem ({ejoM)o EH$ dMZ Amho, Á¶mVyZ VwPr H$Xm{n gwQ>H$m
Zmhr, Vy (AmVm) Vw¶m ¶m Cnmñ¶mH$S>o ~K, Á¶mMr Vy ’$ma {Zð>Zo o CnmgZm
H$am¶Mm, Amåhr ˶mcm OmiyZ Q>mH$Uma Am{U ˶mMr (amI) g‘wÐmV {dIwê$Z
Q>mH$Uma. 98 bmoH$m§Zmo! Vw‘Mm Cnmñ¶ Ho$di A„mh Amho, ˶mÀ¶m{edm¶
Xþgam H$moUrM CnmgZo¶mo½¶ Zmhr. ˶mÀ¶m kmZmZo gdmªZm doT>y Z R>do coco Amho.'
99
(n¡J~§ a!) AemàH$mao Amåhr Vwåhmcm ^yVH$mcrZ KQ>Zm§Mm d¥Îmm§V EoH${dVmo
AmhmoV. VgoM Amåhr Vwåhmcm Am‘À¶mH$Sy>Z (¶m Hw$amUmÀ¶m) ê$nmZo EH$ ñ‘a{UH$m
àXmZ Ho$cr Amho. 100 Omo H$moUr ¶mH$S>o nmR> {’$adrc, Vmo ݶm¶mÀ¶m {Xder
{ZpíMVnUo ’$ma ‘moR>o AmoPo CMcrc. 101 Ago bmoH$ ˶mM pñWVrV gX¡d amhVrc
Am{U ݶm¶mÀ¶m {Xder ho AmoPo ˶m§À¶mgmR>r ^¶§H$a Xþ:IXm¶r R>aco . 102 Á¶m
{Xder qeJ ’w$§ H$co OmB©c, ˶m {Xder Anamܶm§Zm Amåhr Aem AdñWoV Jmoim
H$ê$ H$s, ˶m§Mo S>mio o XheVr‘wio {Zio nS>cco o AgVrc. 103 (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
{MañWm¶r OrdZmMo g˶ Ooìhm g‘moa ¶oBc© Voìhm) Vo EH$‘oH$m§er hiy AmdmOmV
åhUV AgVrc H$s, Vwåhr ’$ma Va Xhm {Xdg (n¥Ïdrda) OrdZ ì¶VrV Ho$co
Agmc. 104 (nU) Vo H$m¶ åhUUma AmhoV ho, Amåhr Mm§Jë¶màH$mao OmUVmo.
˶m§À¶mV Omo gdm©V OmñV OnyZ A§XmO cmdUmam Agoc Vmo åhUoc H$s, Zmhr, Vwåhr
OJmV Ho$di EH$ {Xdg Kmc{dco AgUma.
105
(n¡J~§ a!) cmoH$ Vwåhmcm {dMmaVmV H$s, (nwZéËWmZmÀ¶m {Xder) ¶m
nd©Vm§Mo H$m¶ hmoUma? ˶m§Zm gm§Jm, (Ooìhm ¶m OJmMm A§V hmoBc © ) ‘mPm
416 Hw$amU
nmcZH$Vm©, ˶m§Zm Ywirà‘mUo {dIwê$Z Q>mHo$c 106 n¥Ïdrcm gnmQ> ‘¡XmZ
~ZdyZ Q>mHo$c. 107 ˶mV Vwåhmcm Zm ImMIiJm {Xgoc Zm C§MdQ>m. 108
˶m {Xder gd©OU BH$S>-o {VH$S>o A{O~mV Z OmVm nwH$maUmè¶mÀ¶m ‘mJo
gai OmVrc. Voìhm gd© AmdmO H¥$nmd§V (A„mh) g‘moa AJXr ñVãY Pmcoco
AgVrc. nmdcm§À¶m ‘§X AmdmOm{edm¶ Xþgao H$mhr EoH$y ¶oUma Zmhr.
109
˶m {Xder {e’$mag H$moUmÀ¶mhr H$m‘r ¶oUma Zmhr. nU ’$º$ (Vr
춺$s ~mocy eHo$c) {Ocm H¥$nmd§V A„mhZo ~mocʶmMr nadmZJr {Xcr Agoc
d Á¶mMo ~mocUo Vmo ng§V H$aoc (AemcmM nadmZJr Agoc, H$maU A„mhcm
Mm§Jco ‘mhrV Amho H$s, nadmZJr {Xë¶mZ§Va H$moU H$m¶ ~mocUma). 110 Vmo
à˶oH$mÀ¶m ‘mJÀ¶m-nwT>À¶m (Iwë¶m d Nw>߶m) gd© Jmoï>tZm Mm§Jco OmUVmo.
nU Vo (cmoH$) Amnë¶m kmZmZo ˶mÀ¶m kmZmcm H$Xm{n doT>m Kmcy eH$V
ZmhrV. 111 (˶m {Xder) gd© Mohao {Za§Va-{Od§V d AmË‘{Z^©a Agcoë¶m
gd©e{º$‘mZ A„mhg‘moa Z‘cocr AgVrc. Voìhm Aer 춺$s Zme nmdoc,
Or nmnH¥$˶m§Mo AmoPo Amnë¶mgmo~V KoD$Z ¶oBc© . 112 Á¶mZo gËH$‘} Ho$cocr
AgVrc, VgoM Vmo lÕmd§Vhr Agoc Va ˶mg H$moU˶mhr àH$mao Aݶm¶
qH$dm hmZr nmoMʶmMo ^¶ AgUma Zmhr.
113
AemàH$mao Amåhr Aa~r ^mfoV ho Hw$amU AdVrU© Ho$co Amho. ¶mV
gd© àH$mao gmdYmZVoMm Bemam {Xcocm Amho. ho ¶m hoVZy o H$s, cmoH$m§Zr Am‘Mr
OmU R>do mdr, qH$dm ¶mÛmao ˶m§À¶m ‘ZmV Zì¶mZo {dMma OmJ¥V ìhmdo. 114 Va
gd©lðo > Amho A„mh, IamIwam OJËnmcH$ (OJXre)! (n¡J~§ a!) Vwåhr Hw$amUmMo
àH$Q>rH$aU nyU© hmoʶmnyduM Vo KoʶmÀ¶m ~m~VrV KmB© H$ê$ ZH$m. Vwåhr
(A„mhH$S>o ¶m eãXm§V) àmW©Zm H$am, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©, ‘m¶m kmZmV
d¥Õr H$a!'
115
Amåhr AmX‘er ¶mnydu à{Vkm KoVcr hmoVr, nU Vmo {dgacm Am{U
gyah-20. Vm0 hm0 417
116
Amåhmcm ˶mÀ¶mV ‘ZmMm R>m‘nUm AmT>icm Zmhr. Ooìhm Amåhr
ñdJ©XVÿ m§Zm åhUmcmo, "AmX‘g‘moa ZV‘ñVH$ ìhm, Vo gd© ZV‘ñVH$ Pmco,
nU ’$º$ Bãcrg {edm¶. ˶mZo Vgo H$aʶmg ZH$ma {Xcm.' 117 Voìhm Amåhr
åhUmcmo, "ho AmX‘, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, g¡VmZ (B~brg) VwPm
Am{U Vw¶m nËZrMm eÌy Amho. Va Ago hmoVm H$m‘m Z¶o H$s, Vmo Vwåhm XmoKm§Zm
ñdJm©VZy KmcdyZ Xoʶmg H$maUr^yV R>aVmo¶. (Vgo Pmë¶mg) Vwåhmcm d§{MV
OrdZ OJmdo cmJoc.'
118
BWo (ñdJm©V) Vw‘À¶mgmR>r Aer ì¶dñWm Amho H$s, Vwåhr Zm Cnmer
amhmc, Zm Z¾ AdñWoV amhmc. 119 VgoM (BWo) Zm VhmZ cmJoc, Zm
CÝhmMm Ìmg hmoBc © . 120 nU g¡VmZmZo ˶mg ~hH$m{dco. Vmo (˶mcm) åhUmcm,
"ho AmX‘, ‘r Vwcm A‘aËdmMo PmS> XmIdy H$m, VgoM Ago amÁ¶ Oo H$Yr
{dZme nmdUma Zmhr?' 121 ‘J ˶m XmoKm§Zr ˶m d¥jmMo ’$i Im„o, Voìhm
˶m§Zm, ˶m§À¶m Z¾ AdñWoMr OmUrd Pmcr. Voìhm Vo XmoKo ñdJm©Vrc (PmS>mM§ r
nmZo KoD$Z) Amnë¶m c‚mmñWmZm§Zm PmHy$ cmJco. AemàH$mao AmX‘Zo Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m AmkoMo nmcZ Ho$co Zmhr, n[aUm‘V: Vmo (gÝ‘mJm©nmgyZ)
^aH$Q>cm. 122 Z§Va ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©Zo ˶mÀ¶mda (nwÝhm) Amncr H¥$nm
Ho$cr, ˶mÀ¶m níMmÎmmnmMm ñdrH$ma Ho$cm Am{U ˶mcm (nwT>rc) ‘mJ©Xe©Z
àXmZ Ho$co.
123
A„mhZo åhQ>c,o "AmVm Vwåhr XmoKo (åhUOo ‘mZd Am{U g¡VmZ)
¶oWZy (ñdJm©VZy ) Imcr CVam. Vwåhr EH$‘oH$m§Mo eÌy Agmc.' ‘J Ooìhm
‘m¶mH$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o ‘mJ©Xe©Z ¶oBc © , Voìhm Omo H$moUr ‘mPo ‘mJ©Xe©Z
AZwgaoc, Vmo Zm (gÝ‘mJm©nmgyZ) ^aH$Q>c o , Zm (‘m¶m H¥$nonmgyZ) d§{MV
hmoB©c. 124 ‘J Omo H$moUr ‘m¶m CnXoem§H$S>o nmR> {’$adrc, ˶mMo Xþ:ImZo
^acoco OrdZ Agoc Am{U ݶm¶mÀ¶m {Xder Amåhr ˶mcm Am§Yim Agcoë¶m
418 Hw$amU
125
AdñWoV CR>dy. Vmo åhUoc, ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! Vy ‘cm Am§Yim
(~ZdyZ) H$m CR>dcog? (OJmV) Va ‘cm Ñï>r cm^cocr hmoVr. 126 A„mh
åhUoc, "AJXr VgoM (Amåhr Vw¶m~m~VrV Ho$co Amho), Ooìhm Vw¶mg‘moa
Am‘À¶m g§Xeo Agcoë¶m IwUm Amë¶m hmo˶m Voìhm Vy ˶m§À¶mH$S>o Xþcj ©
127
Ho$co. åhUyZ AmO VemM àH$mao VwPr Cnojm H$aʶmV ¶oBc © .' Aem
àH$mao Amåhr ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmè¶mbm ‘mo~Xcm XoV AgVmo, Omo Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m g§Xeo mda {dídmg R>do V Zmhr. ‘¥Ë¶wníMmV OrdZmVrc {ejm
Va ’$ma H$R>mao Amho d {MañWm¶r Amho.
128
cmoH$m§Zm ¶mnmgyZ ~moY àmá hmoV Zmhr H$m H$s, ˶m§À¶mnydu Amåhr
{H$˶oH$ {nT>çm§Zm Zï> H$ê$Z Q>mH$co Amho. ˶m§À¶m dñ˶m§VZy ho ñdV: MmcV-
{’$aV AgVmV. IamoIa ¶mV ~wÕr cm^coë¶m cmoH$m§gmR>r ~moY Agcoë¶m
IwUm AmhoV. 129 Oa Vw¶m nmcZH$˶m©Ûmao EH$ Jmoï> (åhUOo ݶm¶mÀ¶m
{XdgmMr doi) AmYrnmgyZ R>acocr ZgVr, VgoM EH$m ‘wXVrn¶ªV
(Anamܶm§Zmhr) Cg§V XoʶmMo R>acoco ZgVo Va (AnamYr cmoH$m§Zm) VmËH$mi
{ejm {Xcr Jocr AgVr. 130 åhUyZ (n¡J~§ a!) ho (g˶ ZmH$maUmao cmoH$) Oo
H$mhr åhUV AmhoV, Vo g§¶‘nydH© $ ghZ H$am Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m
ñVwVrgh ˶mÀ¶m ‘hVrMo dU©Z H$am, gy¶© CJdʶmnydu Am{U Vmo ‘mdiʶmnydu
Am{U amÌrÀ¶m doirhr ˶mMo ñVw{VJmZ H$am. VgoM {XdgmÀ¶m àma§^r Am{U
g‘márÀ¶m doirhr, åhUOo Vwåhmcm (AmpË‘H$) AmZ§X cm^oc. 131 Am{U ¶m
OJmVrc (Eoíd¶m©À¶m) gmYZg§nÎmrH$S>o (A{^cmfmnydH© $) H$Xm{n ZOam didy
ZH$m, Or Amåhr ˶m§À¶mn¡H$s H$mhtZm Ho$di ˶m§Mr narjm KoʶmgmR>r, XoD$Z
R>do cr Amho. Am{U (‘¥Ë¶wníMmV OJmV) Vw¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z {Xcr OmUmar
OrdZgm‘J«r loð> Am{U {MañWm¶r Amho. 132 Amnë¶m cmoH$m§Zm Z‘mµO nT>ʶmMr
Amkm H$am Am{U (ñdV:XoIrc) {Z˶ Z‘mµO nT>m. (VgoM cjmV R>do m)
419

Amåhr (Am‘À¶mgmR>r) Vw‘À¶mH$S>o H$moU˶mhr CnOr{dHo$Mr ‘mJUr H$arV


Zmhr. H$maU CnOr{dH$m Va AmåhrM Vwåhmcm àXmZ H$aVmo Am{U gd©lðo >
n[aUm‘, A„mhMr OmU R>do Zy OJUmè¶m§gmR>rM Amho.
133
Am{U Vo cmoH$ åhUVmV (Oo g˶mÀ¶m ~m~VrV, AJXr Am§Yio ~Zcoco
AmhoV hm n¡J~§ a) Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Am‘À¶mgmR>r EImXr M‘ËH$m[aH$
{ZemUr H$m KoD$Z ¶oV Zmhr? ˶m§Zm ¶mnyduÀ¶m J«W§ mÛmao nwago o nwamdo nmoMco ZmhrV
H$m?
134
Amåhr Oa ¶m§Zm ¶mnyduM EImÚm AmnÎmrÛmao Zï> H$ê$Z Q>mH$co
AgVo, Voìhm Vo (ݶm¶mÀ¶m {Xder) Ago åhUmco AgVo, ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©!
Vy Am‘À¶mH$S>o n¡J~§ amcm H$m nmR>{dco Zmhrg, åhUOo Amåhr AemàH$mao
An‘m{ZV d ~oA~«ÿ hmoʶmnyduM Vw¶m g§Xeo m§Mo AZwgaU Ho$co AgVo. 135
gm§Jm H$s, à˶oH$OU àVrjm H$arV Amho, Va Vwåhr XoIrc àVrjm H$am.
(ݶm¶mÀ¶m {Xder) Vwåhmcm H$iyZ OmB©c H$s, Vo H$moU-H$moU AmhoV Á¶m§Zr
gÝ‘mJm©Mo AZwgaU Ho$co Amho Am{U H$moUmcm ‘mJ©Xe©Z àmá Pmco Amho.
gyah-21. Ac-A§{~¶m
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
cmoH$m§À¶m {heo~mMr KQ>H$m Odi ¶oD$Z R>no cocr Amho, VargwÕm ˶m§Zr
{VÀ¶m (AmJ‘Zm{df¶r) ’$maM ~o{’${H$arMr ^y{‘H$m KoVcocr Amho. 2 ˶m§À¶mH$S>o
Ooìhmhr ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z ñ‘aU H$ê$Z XoUmam ZdrZ CnXoe ¶oVmo,
(Voìhm ˶m§Mm ˶mg à{VgmX Agm AgVmo H$s), ˶mMr {I„r CS>drV Vo, Vmo
(CnXoe) EoH$VmV. 3 ˶m§Mr ‘Zo Jm’$sc AmhoV. XþamMmar cmoH$ AmngmV
Hw$O~wO H$aVmZm åhUVmV, "(‘whå‘X) Va Vw‘À¶mgmaImM EH$ ‘mUyg Amho,
‘J Vwåhr ho CKS>çm S>mù
o ¶m§Zr nmhV AgVmZm ¶mÀ¶m OmXÿcm ~ir nS>Uma H$s
420 Hw$amU
4
H$m¶?' (n¡J~§ aZo) ˶m§Zm åhQ>b,o "‘mPm nmcZH$Vm© à˶oH$ Jmoï>rg OmUVmo,
‘J Vr AmH$memV Agmo dm O{‘Zrda. VmoM Amho gd© H$mhr EoH$Umam, gd©
H$mhr OmUUmam.'
5
H$mhrOU åhUVmV, "(Oo H$mhr ‘whå‘X gmXa H$arV Amho) Vo Aݶ
H$mhr ZgyZ g§{X½Y ñdßZo AmhoV.' Va BVa H$mhrOU åhUVmV, "˶mZo Vo
ñdV:M aMco AgUma.' Va AmUIrZ H$mhr åhUVmV, "(IaoVa) Vmo EH$
H$dr Amho.'
"˶mZo Am‘À¶mH$S>o Vgm M‘ËH$ma AmUyZ gmXa H$am¶cm hdm, Ogo
M‘ËH$ma XoD$Z AmYrMo n¡J~§ a nmR>{dbo Jobo hmoV.o ' 6 ¶m§À¶mnyduÀ¶m Á¶m
dñ˶m§Zm Amåhr Zï> Ho$co, ˶m§Zr Va ({Zemʶm nmhÿZhr) Amnë¶m n¡J~§ am§da
{dídmg R>do cm ZìhVm, Va AmVm ho lÕmd§V ~Zʶmg (OmñV BÀNw>H$) AmhoV
H$m?
7
(n¡J~§ a!) Vw‘À¶mnyduhr Á¶m H$moUmcm Amåhr n¡J~§ a ~ZdyZ nmR>{dco,
Va Vrhr (Vw‘À¶mgmaIrM) ‘mUgo hmoVr. Á¶m§À¶mH$S>o Amåhr (Am‘Mo) g§Xeo
àH$Q> Ho$co hmoV.o Vwåhmcm ¶m Jmoï>rMo kmZ Zgoc Va AmYrÀ¶m J«W§ m§Zm AZwgaUmè¶m
cmoH$m§nH¡ $s H$moUmcmhr {dMmam. 8 Amåhr n¡J~§ am§Zm Ago eara {Xco ZìhVo H$s,
˶m§Zm AÞmMr JaO ZìhVr. VgoM Vo H$mhr Zoh‘r {Od§V amhUmao ZìhVo. 9
eodQ>r, Amåhr ˶m§À¶mer (åhUOo n¡J~§ am§er) Ho$cocm dm¶Xm nyU© Ho$cm. Voìhm
Amåhr ˶m§Zm Am{U ˶m§À¶mgmo~V Á¶m§Zm BpÀN>co ˶m§Zm dmMdco. ‘J Amåhr
‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmè¶m§Zm Zï> H$ê$Z Q>mH$co.
10
(cmoH$m§Zmo!) Amåhr Vw‘À¶mH$S>o AmVm Agm J«W§ nmR>{dcocm Amho,
Á¶mV Aem Jmoï>r AmhoV, Á¶m Vwåhr (Zoh‘r) cjmV R>do Uo Amdí¶H$ Amho.
‘J H$m¶? Vwåhr ~wÕrMm Cn¶moJ H$aUma Zmhr? 11 A˶mMmar cmoH$m§À¶m
{H$˶oH$ dñ˶m (hmo˶m), Á¶m§Zm Amåhr Zï> H$ê$Z Q>mH$co Amho. ‘J ˶m§À¶m
gyah-21. Ac-A§{~¶m 421
12
OmJr Xþgè¶m cmoH$m§Zm C^o Ho$co. (à˶oH$ doigo Ago KS>c)o H$s, Ooìhm
˶m§Zr Am‘Mr {ejm ˶m§À¶mH$S>o ¶oVmZm nm{hco, Vo ˶mnmgyZ nim¶cm cmJco.
13
Voìhm ˶m§Zm gm§{JVco Joc,o "niyZ OmʶmMm à¶ËZ H$ê$ ZH$m, Va naV
¶m, ˶m Vw‘À¶m gwI-M¡ZrÀ¶m gmYZgm‘J«rH$S>o (Á¶m§Zr Vwåhmcm nyUn© Uo
AmpË‘H$ ÑîQ>çm ZmgdyZ gmoS>co Amho) Am{U Amnë¶m Kam§H$S>o naV ¶m __
(Á¶m§V Vwåhr Eoíd¶m©Mo OrdZ OJV hmoVm), åhUOo (Vwåhr Oo H$mhr Ho$co Amho)
˶m{df¶r Vwåhmcm Om~ {dMmacm OmB©c.' 14 Vo åhUy cmJco, "~a~mX Pmcmo
Amåhr! IamoIa, AmåhrM A˶mMmar hmoVmo.' 15 Va Vo Vmon¶ªV AgmM {dcmn
H$arV am{hco, Omon¶ªV Amåhr ˶m§Zm Ago H$ê$Z Q>mH$co H$s, Vo H$mnyZ
Q>mH$coë¶m eoVrà‘mUo AmhoV. Va H$mhr OiyZ ^ñ‘gmV Pmë¶mZ§Va Cacoë¶m
amIoà‘mUo.
16
(ho OmUyZ ¿¶m H$s), Amåhr AmH$me Am{U n¥Ïdr Am{U ˶m§À¶mXaå¶mZ
Oo H$mhr Amho Vo gd©, Ioi åhUyZ {Z‘m©U Ho$coco Zmhr. (Va hr J§^ra
CÔoemg{hV Ho$cocr {Z{‘©Vr Amho).
17
Oa Amåhmcm Ioi H$aʶmgmR>r H$mhr ~Zdm¶Mo AgVo Va Amåhr Vo,
Am‘À¶mH$S>o Oo H$mhr Amho ˶mVyZM H$mhr ~ZdyZ Q>mH$co AgVo, Oa Amåhmcm
Vgo H$am¶Mo AgVo Va. 18 Vgo ‘wirM Zmhr, Amåhr Ag˶mda g˶mcm
’o$Hy$Z ‘mê$, Voìhm g˶ Ag˶mcm {MaSy>Z Q>mHo$c ‘J Ag˶ Zme nmdoc.
(cmoH$m§Zmo!) Vw‘À¶mgmR>r hr {dZmemMr Jmoï> Amho H$s, Vwåhr (Am‘À¶m {df¶r
ImoQ>çm Jmoï>r) aMʶmMo à¶ËZ H$aVm.
19
AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Oo H$moUr AmhoV, gd© ˶mMoM AmhoV. VgoM
Oo ˶mÀ¶mOdi AmhoV (åhUOo ñdJ©XVÿ ) Vo ˶mMr CnmgZm H$aʶmÀ¶m
~m~VrV Zm H$Yr Ah§H$mamMo àXe©Z H$aVmV, Zm H$Yr H§$Q>mim H$aVmV. 20 Vo
({Za§Va) Z WH$Vm am̧{Xdg ˶mÀ¶m ‘hVrMo JmZ H$arV AgVmV.
422 Hw$amU
21
H$mhr cmoH$m§Zr ‘mVr (XJS>, YmVy B.) nmgyZ Oo Cnmñ¶ ~Z{dco AmhoV
Vo ‘ocëo ¶m§Zm {Od§V H$ê$ eH$VmV H$m? 22 AmH$me Am{U n¥Ïdrda (åhUOo
g‘ñV {dídmV) A„mh{edm¶ Aݶ Cnmñ¶ AgVo, Va ({dídmV gd©Ì AamOH$Vm
ngacr AgVr Am{U) AmH$me Am{U n¥Ïdr XmoÝhr (Ho$ìhmM) Zme nmdco
AgVo. "A„mh', "gdm}ƒ qghmgZmMm ñdm‘r', Vmo ˶m Jmoï>tnmgyZ ’$ma
loð>V‘ Amho, Á¶m Jmoï>tMm g§~Y§ ho cmoH$ ˶mÀ¶mer OmoS>VmV. 23 Vmo Oo H$mhr
H$aVmo, ˶m{df¶r ˶mcm H$moUrhr H$mhr {dMmê$ eH$V Zmhr. nU cmoH$ Oo
H$aVrc ˶m{df¶r ˶m§Zm Om~ {dMmaʶmV ¶oBc © .
24
˶m§Zr (A„mhcm) gmoS>y Z Xþgao Cnmñ¶ ~Z{dco AmhoV H$m? ˶m§Zm
gm§Jm, "Á¶m Jmoï>rMm Vwåhr Xmdm H$arV AmhmV, ˶mgmR>r nwamdm gmXa H$am.' hr
{eH$dU Amho ˶m§À¶mgmR>r Oo ‘m¶mgmo~V AmhoV Am{U hrM {eH$dU ‘m¶m
nyduÀ¶m cmoH$m§gmR>rhr hmoVr. nU ˶m§À¶mn¡H$s ~hþVHo $m§Zm g˶mMr OmUrdM
Zmhr. H$maU (g˶ J§^raVmnydH© $ OmUʶmMr ˶m§Mr BÀN>mhr Zmhr) Vo ˶mH$S>o
nmR> {’$adrV AmhoV. 25 Amåhr Vw‘À¶mnydu nmR>dcoë¶m gd© n¡J~§ am§Zm ¶mM
g§Xeo mgh nmR>{dco hmoVo H$s, ‘m¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM CnmgZo¶mo½¶ Zmhr,
åhUyZ Ho$di ‘mPrM CnmgZm H$am.
26
VarXoIrc H$mhrOU åhUVmV, "H¥$nmd§V (A„mhZo) ñdV:gmR>r nwÌ
~Z{dcm Amho! Agr‘ ‘{h‘mdmZ Amho Vmo! (Á¶m§Zm ho cmoH$ A„mhMo An˶
‘mZVmV) Vo Va ˶mMo gÝ‘mZZr` godH$ AmhoV. 27 Vmo ~mocʶmAmYr, Vo
(ñdV:hÿZ) ~mocV Zmhr Am{U Vo AJXr VoM H$aVmV Á¶mMr Vmo ˶m§Zm Amkm
H$aVmo. 28 A„mh OmUVmo Oo ˶m§À¶mg‘moa CKS> Amho Am{U Vo, Oo ˶m§À¶mnmgyZ
cncoco Amho. VgoM Vo ˶mÀ¶m nadmZJr{edm¶ H$moUmgmR>rhr ‘ܶñWr H$arV
ZmhrV. Vo ˶mÀ¶mà{V (åhUOoM A„mhà{V) gX¡d AmXa¶wº$ ^¶ ~miJyZ
AgVmV. 29 ˶m§À¶mn¡H$s Omo H$moUr Ago åhUoc H$s, ˶mÀ¶m{edm¶ ‘r EH$
gyah-21. Ac-A§{~¶m 423

"Cnmñ¶' Amho, Va ˶mg Amåhr ZaH$mMr {ejm XoD$. (H$maU) Amåhr


A˶mMmè¶m§Zm AgmM ‘mo~Xcm XoV AgVmo.
30
g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm ¶m Jmoï>rMr OmUrd Zmhr H$m H$s, n¥Ïdr
Am{U AmH$me AmYr EH$‘oH$mcm KÅ> {MH$Q>cëo `m Jmoù¶mà‘mUo hmoV.o ‘J
Amåhr ˶m§Zm EH$‘oH$m§nmgyZ AcJ Ho$co.
Amåhr à˶oH$ gOrdmcm nmʶmnmgyZ {Z‘m©U Ho$co. (¶m gd© AW©nUy © IwUm
Amnë¶m S>mù o ¶m§Zr nmhÿZ XoIrc) Vo lÕm YmaU H$aUma ZmhrV H$m?
31
(˶m§Zm ¶mMr OmUrd Zmhr H$r,) Amåhr n¥Ïdrda ‘O~yV nd©Vm§Zm
ñWm{nV Ho$co Amho, Vo ¶mgmR>r H$s, Vr, ˶m§Zm KoD$Z ApñWa AdñWoV amhÿ
Z¶o. VgoM {VÀ¶mda àeñV ‘mJ© ~Z{dco, ¶mgmR>r H$s, cmoH$m§Zm ˶m§Mm ‘mJ©
gmnS>mdm (åhUOo cmoH$m§Zm {VÀ`mda g§Mma H$aUo e³¶ ~Z{dco). 32 Am{U
Amåhr AmH$memcm gwa{jV N>Ìmà‘mUo ñWm{nV Ho$co. VarXoIrc Vo ˶mZo
© H$arV AmhoV. 33 VmoM Amho A„mh Á¶mZo amÌ
{Z‘m©U Ho$coë¶m IwUm§H$S>o Xþcj
d {Xdg Am{U gy¶© d M§Ð {Z‘m©U Ho$co. à˶oH$ Amnmnë¶m H$joV àX{jUm
KmcrV AmhoV.
34
(n¡J~§ a! Vwåhmcm ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm AmR>dU H$ê$Z Úm) Amåhr
Vw‘À¶mnydu XoIrc H$moU˶mhr ‘Zwî¶mcm {MaH$mcrZ OrdZ àXmZ Ho$coco Zmhr.
‘J Oa Vwåhr ‘aUma AmhmV, Va ho gX¡d {Od§V amhUma AmhoV H$s H$m¶? 35
à˶oH$ {Odmcm ‘¥Ë¶yMr Md MmIm¶MrM Amho. Amåhr Vwåhm (gdmªMr) Mm§Jë¶m
d dmB©Q> (n[apñWVrÛmao) narjm KoV AgVmo, (Vw‘Mr) nmaI H$aʶmgmR>r. ‘J
(eodQ>r), Vwåhm gdmªZm Am‘À¶mH$S>Mo naV ¶m¶Mo Amho.
36
nU Ooìhm g˶ ZmH$maUmao cmoH$ Vwåhmcm nmhVmV, Voìhm Vo Vwåhmcm
Ho$di Amnë¶m CnhmgmMo cú¶ ~Z{dVmV. (Vo EH$‘oH$m§Zm) åhUVmV, "AÀN>m!
hmM H$m Vmo Omo Amnë¶m Cnmñ¶m§{df¶r ({VañH$manydH© $) ~mocVmo?' Iao Va
424 Hw$amU
hoM cmoH$ ñdV: H¥$nmd§V (A„mhMo) Zm‘ñ‘aU H$aʶmg ({VañH$manydH© $)
ZH$ma XoVmV.
37
(‘Zwî¶ Agm CVmdri àmUr Amho OUy H$mhr) Vmo CVmdrinUmÀ`m
YmVyMmM ~Zcocm Amho, ‘r Vwåhmcm cdH$aM ‘m¶m g§Xeo Agcoë¶m IwUm
XmI{dUma Amho. nU ˶m~m~VrV Vwåhr ‘cm KmB© H$aʶmgmR>r gm§Jy ZH$m. 38
cmoH$ {dMmaVmV, "Vw‘Mo åhUUo Iao Agoc, Va (Amåhmcm gm§Jm H$s), ¶m
dMZmMr nyVV© m Ho$ìhm hmoBc © ?' 39 g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m ¶m
cmoH$m§Zm Oa ˶m doiMo r H$ënZm AgVr, Ooìhm Vo ZaH$mÀ¶m AmJrnmgyZ
ñdV:Mm ~Mmd Zm g‘moê$Z H$ê$ eH$Vrc, Zm ‘mJyZ (åhUOo AmJ ˶m§Zm
Mhÿ~mOyZ§ r doT>y Z KoBc
© ). VgoM ˶m§Zm {VWo H$moU˶mhr àH$mao gmhmæ¶ àmá
40
hmoUma Zmhr. {ZpíMVnUo Vr (doi) ˶m§À¶mda AMmZH$nUo ¶oBc © Am{U
˶m§Mr ‘Vr JwJ§ H$ê$Z gmoS>rc. ‘J Zm Vo {Vcm naVdyZ cmdy eH$Vrc, Zm
˶m§Zm H$moU˶mhr àH$mao Cg§V {Xcr OmB©c. 41 Vw‘À¶m AmYrhr n¡J~§ am§Zm
CnhmgmMo cú¶ ~Z{dʶmV Amco. Va ˶m§À¶mn¡H$s Á¶m cmoH$m§Zr {I„r CS>{dcr,
˶m§Zm ˶m Jmoï>rZo (åhUOoM B©ídar¶ {ejoZ)o doT>c,o {OMr Vo {I„r CS>drV
hmoV.o
42
˶m§Zm {dMmam, "Agm H$moU Amho, Omo amÌr Am{U {Xdgm Vwåhmcm H¥$nmd§V
(A„mhnmgyZ) dmMdy eH$Vmo?' (AWm©VM H$moUrM Zmhr). VarXoIrc ho Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m ñ‘aUmH$S>o nmR> {’$adrV AmhoV. 43 Vo (IamoIa Agm {dMma
~miJyZ) AmhoV H$s H$m¶? H$s, ˶m§À¶mH$S>o BVa Cnmñ¶o AmhoV, Oo ˶m§Mo
Am‘À¶mnmgyZ ajU H$ê$ eH$VmV. (nU dñVwpñWVr hr Amho H$s, Vr VWmH${WV
Cnmñ¶o) ñdV:cmM ‘XV H$ê$ eH$V ZmhrV, Zm Am‘À¶m{déÕ Ë¶m§Mr H$moUr
‘XV H$ê$ eH$Vmo.
44
(dñVwpñWVr hr Amho H$s,) AmåhrM ˶m§Zm d ˶m§À¶m dmS>d{S>cm§Zm
gyah-21. Ac-A§{~¶m 425

¶m OJmV (OrdZmdí¶H$) Mm§Jë¶m Jmoï>r àXmZ Ho$ë¶m. ˶m§Mm Cn^moJ Vo XrK©


H$mimn¶ªV H$arV am{hco. nU ˶m§Zm ho {XgV Zmhr H$m H$s, H$emàH$mao Amåhr
O‘rZrÀ¶m gr‘m Mhÿ~mOyZ§ r AmHw$§ {MV H$arV AmhmoV? Varhr VoM {dO¶r
hmoʶmMr (Amem ~miJyZ) AmhoV H$m?
45
(cmoH$m§Zm) gm§Jm, "‘r Ho$di (A„mhÀ¶m) g§Xeo mÀ¶m AmYmao Vwåhmcm
gmdYmZVoMm Bemam XoV Amho.' nU (‘ZmZo) ~{hao Pmcoë¶m cmoH$m§Zm hm
gmdYmZVoMm Bemam EoH$y ¶oV Zmhr. Ooìhm Vmo ˶m§Zm {Xcm OmVmo. 46 Oa
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©À¶m {ejoMm hcH$mgm Oar ñne© ¶m§Zm Pmcm, Var Vo
{ZpíMVnUo AmoaS>Vrc, "Aao ~mnao! Amåhr Zï> Pmcmo! Amåhr Z¸$sM XþamMmar
hmoVmo!'
47
Amåhr nwZéËWmZmÀ¶m {Xder "ݶm¶mMm VamOy' ñWm{nV H$ê$. Á¶m‘wio
H$moU˶mhr {Odmda OamXoIrc Aݶm¶ hmoUma Zmhr. EImXo (Mm§Jco dm dmB©Q>)
H¥$˶ ‘moharÀ¶m XmʶmBVHo$hr Oar chmZ Agoc Var Amåhr Vo g‘moa AmUyZ
hOa H$ê$. Am‘À¶mà‘mUo {heo~ H$moUrhr KoD$ eH$V Zmhr.
48
(n¡J~§ a) ‘ygm d hmê$Z ¶m§Zm, Amåhr g˶ d Ag˶ ¶mVrc ’$aH$
ñnï> H$aUmar "H$gmoQ>r' àXmZ Ho$cr, (åhUOoM Vm¡amV hm J«W§ àXmZ Ho$cm),
A„mhMr OmU AgUmè¶m cmoH$m§gmR>r, gÝ‘mJ© XmIdUmam àH$me d ñ‘a{UH$m
åhUyZ. 49 Oo ˶m§Mm nmcZH$Vm© ˶m§À¶mgmR>r AÑí¶ AgVmZmXoIrc ˶mMo
^¶ ~miJyZ AgVmV, VgoM Vo ݶm¶mÀ¶m {XdgmMohr ^¶ ~miJyZ AmhoV. 50
(ho Hw$amU åhUOo) H¥$nm¶wº$ ñ‘a{UH$m Amho, Or Amåhr Vw‘À¶mH$S>o àH$Q>
Ho$cr Amho. ‘J hr (ñ‘a{UH$m) Vwåhr ZmH$maUma AmhmV H$m?
51
¶mnydu Amåhr B~«mhr‘cm ˶mMo ‘mJ©Xe©Z àXmZ Ho$co hmoVo (åhUOo ˶m
H$gmoQ>rMo kmZ {Xco hmoV)o Am{U Amåhr ˶mcm Mm§Jco AmoiIyZ hmoVmo. 52
Ooìhm Vmo Amnë¶m {n˶mg d Amnë¶m cmoH$m§Zm åhUmcm, "¶m à{V‘m H$m¶
426 Hw$amU
AmhoV, Á¶m§À¶m~m~VrV Vwåhr BVHo$ {Zð>md§V ~Zcoco AmhmV.' 53 (˶mÀ¶m)
cmoH$m§Zr CÎma {Xco, "Amåhr Am‘À¶m dmS>d{S>cm§Zm ˶m§Mr nyOm H$aVmZm nmhV
Amcmo AmhmoV.' 54 B~«mhr‘Zo åhQ>c,o "{Z…g§Xho , Vwåhr Am{U Vw‘Mo dmS>dS>rc
YS>YS>rV MwH$sMm ‘mJ© A§JrH$macoco AmhmV.'
55
Vo åhUmco, "Vy Am‘À¶mH$S>o IamoIa "g˶' KoD$Z Amcm Amhog H$s,
Vy Am‘À¶mer Ho$di WÅ>m H$arV Amhog?' 56 B~«mhr‘Zo CÎma {Xco, "Vw‘Mm
IamIwam nmcZH$Vm© Vmo Amho, Omo AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Mm nmcZH$Vm© Amho,
Á¶mZo ˶m§Zm {Z‘m©U Ho$co Amho, ‘r ˶m Jmoï>rg gmjr Amho.' 57 ‘J (B~«mhr‘
‘Zmo‘Zr åhUmcm), "A„mhMr enW, ‘r {ZpíMVnUo Vw‘À¶m (¶m ImoQ>çmZmQ>çm)
Cnmñ¶m§{déÕ EH$ ¶moOZm AmIoZ, Ooìhm Vwåhr (¶oWZy ) nmR> {’$adyZ {ZKyZ
Omc.' 58 (Vo {VWyZ Joë¶mZ§Va) ˶mZo ˶m gdmªMo VwH$S>-o VwH$S>o H$ê$Z
Q>mH$co. nU Omo ˶m§À¶mV gdm©V ‘moR>m (Cnmñ¶ hmoVm, ˶mÀ¶m ‘yVucm) ˶mZo
VgoM H$m¶‘ R>do co, Vo ¶mgmR>r H$s, Vo (KS>cëo ¶m KQ>Z~o Ôc {dMmanyg
H$aʶmgmR>r) ˶mÀ¶mH$S>o ¶oD$ eH$Vrc.
59
(Ooìhm ˶m§Zr Oo KS>co hmoVo Vo nm{hë¶mZ§Va) åhUy cmJco, "Am‘À¶m
Cnmñ¶m§Mr hr AdñWm H$moUr Ho$cr AgUma? AWm©VM, Vmo ’$ma ‘moR>m A˶mMmar
Agcm nm{hOo.' 60 (˶m§À¶mn¡H$s) H$mhrOU åhUmco, "Amåhr EH$m VéUmcm
¶m Cnmñ¶m§{df¶r ~mocVmZm EoH$co Amho, Á¶mMo Zmd B~«mhr‘ Amho.' 61 (BVa
H$mhrOU) åhUmco, "Va ‘J ˶mcm gd© cmoH$m§g‘moa KoD$Z ¶m, åhUOo gdmªZm
nmhVm ¶oBc © (˶mMo H$m¶ åhUUo Amho).' 62 (‘J Ooìhm Vmo Amcm,) ˶m§Zr
{dMmaco, "B~«mhr‘, VyM H$m Vmo, Á¶mZo Am‘À¶m Cnmñ¶m§Mr hr AdñWm Ho$cr
Amho?' 63 ˶mZo CÎma {Xco, "Zmhr, ¶m§À¶mn¡H$s Omo ‘moR>m (Cnmñ¶) Amho,
¶mZoM ho Ho$coco AgUma, Vo ~mocy eH$V AgVrc Va ˶m§ZmM {dMmê$Z ¿¶m.'
64
(ho EoHy$Z) Vo EH$‘oH$mH$S>o nmhÿZ åhUy cmJco, "IaoVa VwåhrM
gyah-21. Ac-A§{~¶m 427

MwH$sÀ¶m ‘mJm©da AmhmV'


65
‘J Amncr ‘mZo Imcr dmH$dyZ åhUmco, "ho B~«mhr‘, Vwcm Va
Mm§Jë¶màH$mao ‘mhrV Amho H$s, ho ~mocy eH$V ZmhrV.' 66 B~«mhr‘Zo åhQ>c,o
"‘J Vwåhr A„mhcm gmoS>y Z Aem§Mr CnmgZm H$aVm H$m, Oo Zm Vwåhmcm
H$moU˶mhr àH$mao cm^ nmoMdy eH$VmV, Zm hmZr? 67 {Y¸$ma Agmo Vw‘Mm
Am{U ˶m§Mm, Á¶m§Mr Vwåhr A„mhcm gmoS>y Z CnmgZm H$aVm, Vwåhr (cmoH$)
~wÕrMm dmna H$aV Zmhr H$m?'
68
Vo åhUmco, "Oa Vwåhmcm H$mhr H$amd¶mMo Agoc, Va ¶m (‘Zwî¶mg)
OmiyZ Q>mH$m Am{U Amnë¶m Cnmñ¶m§Mr ‘XV H$am.' 69 (Voìhm) Amåhr
åhUmcmo, "ho A¾r, Vy B~«mhr‘gmR>r W§S> hmo Am{U ˶mÀ¶mgmR>r gwajm H$dM
~Z.'
70
˶m§Zr Va ˶mcm BOm nmoM{dʶmgmR>r ˶mÀ¶m{déÕ (Xþï> ¶moOZm)
AmIcr hmoVr, nU Amåhr ˶m§À¶m (¶moOZocm) {Zî’$i H$ê$Z Q>mH$co.
71
Amåhr ˶mcm Am{U (˶mMm nwVʶm) cyV ¶mg {VWyZ dmMdyZ Aem
^y^mJmH$S>o (AmUco) Á¶mcm Amåhr (¶oUmè¶m gd© H$mim§gmR>r) Am‘À¶m
({deof) H¥$noZo cmoH$m§gmR>r g‘¥Õ H$ê$Z Q>mH$coco Amho.
72
Amåhr ˶mcm (nwÌmÀ¶m ê$nmZo) BghmµH$ Am{U nwT>o ZmVdmÀ¶m ê$nmZo
¶mµH$y ~ àXmZ Ho$co. VgoM Amåhr ˶m gdmªZm gXmMmar ~Zdco. 73 Amåhr
˶m§Zm (cmoH$m§M)o nwT>mar ~Z{dco, Oo Am‘À¶m AmXoemZwê$n cmoH$m§Zm ‘mJ©Xe©Z
H$arV AgV. Amåhr ˶m§Zm (Am‘À¶m) g§Xeo mÛmao gËH¥$˶o H$aʶmMr, {Z˶
Z‘mµO nT>ʶmMr Am{U XmZH$m¶© H$aʶmMr Amkm Ho$cr hmoVr. Vo (Iè¶m
AWm©Z)o Ho$di Am‘MrM CnmgZm H$aUmao hmoV.o
74
Amåhr cyVcmhr {ddoH$eº$s d kmZ àXmZ Ho$c hmoV.o VgoM ˶mcm
Aem cmoH$m§À¶m dñVrnmgyZ ‘wº$Vm {Xcr, Or ’$maM K¥UmñnX H¥$˶o H$arV
428 Hw$amU
hmoVr. (eodQ>r Amåhr ˶m§Zm Zï> H$ê$Z Q>mH$co H$maU) Vo IamoIaM ’$ma dmB©Q>
d Xþï> cmoH$ hmoVo. 75 ‘J Amåhr ˶mcm (åhUOoM n¡J~§ a cyVcm) Am‘À¶m
H¥$nmN>ÌmImcr KoVco, IamoIa, Vmo ’$ma gXmMmar cmoH$m§nH¡ $s EH$ hmoVm.
76
(Vr doi AmR>dm H$s, B~«mhr‘ d cyVÀ¶m AmYr n¡J~§ a) ZyhZo Amåhmcm
hmH$ {Xcr. Voìhm Amåhr ˶mÀ¶m (hmHo$cm) à{VgmX {Xcm Am{U ˶mcm d
˶mÀ¶m Hw$Qw>~§ r¶m§Zm (H$emàH$mao) ’$ma ‘moR>çm g§H$Q>mVyZ dmM{dco. 77 VgoM
(H$emàH$mao) Amåhr ˶mMr ˶m cmoH$m§À¶m {déÕ ‘XV Ho$cr, Á¶m§Zr Am‘À¶m
g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dco. IamoIa, Vo ’$ma Xþï> cmoH$ hmoV.o ‘J (eodQ>r) Amåhr
˶m gdmªZm ~wS>dZy Q>mH$co.
78
XmD$X d gwc‘o mZ (¶m n¡J~§ am§Mrhr AmR>dU H$am) Ooìhm Vo XmoKo ˶m
eoVmg§~Y§ mZo {ZdmS>m H$ê$ cmJco hmoV,o Á¶m eoVmV H$mhr cmoH$m§Mr ‘|T>ao
amÌrÀ¶m g‘¶r gwQ>y Z OmD$Z nS>cr hmoVr. Vo (H$emàH$mao {ZdmS>m H$arV AmhoV
ho) Amåhr nmhV hmoVmo. 79 Amåhr gwc‘o mZcm ˶m KQ>Z{o df¶r ¶mo½¶ g‘O {Xcr
hmoVr, VgoM Amåhr ˶m XmoKm§Zmhr {ZU©¶eº$s d kmZ {Xcoco hmoV.o XmD$XMo Va
(A„mhà{V ñVw{VJmZ EdT>o O~aXñV hmoVo H$s,) Amåhr nd©Vm§Zm d nú¶m§Zmhr
˶mÀ¶m~amo~a ñVw{VJmZ H$am¶cm cmdco. H$maU Amåhr (gd© H$mhr) H$aʶmg
g‘W© AmhmoV. 80 VgoM Amåhr ˶mcm {McIV ~ZdʶmMr H$cm {eH$dcr,
Vo ¶mgmR>r H$s, ˶mÛmao cT>m¶m§‘ܶo Vwåhmcm gwajm cm^mdr. Va ‘J Vwåhr (¶m
AZwJh« m{df¶r A„mhMo) Am^ma 춺$ H$aUmao ~Zmc H$m?
81
Amåhr Vw’$mZr dmam gwc‘o mZÀ¶m AYrZ Ho$cocm hmoVm. Vmo ˶mÀ¶m AmkoZo
˶m ^y^mJmH$S>o dmhV Ago, Omo Am‘À¶m ({deof) H¥$noZo g‘¥Õ Pmcocm Amho.
H$maU AmåhmcmM gd© Jmoï>tMo kmZ Amho. 82 VgoM {OÞm§nH¡ $s H$mhtZm Amåhr
˶mÀ¶m AYrZ Ho$co hmoV.o Oo ˶mÀ¶mgmR>r g‘wÐmV ~wS>çm ‘marV AgV d
¶m{edm¶ BVa ~arM H$m‘o Vo H$arV AgV. Am{U Amåhr ˶m§À¶mda ZOa R>do Zy
gyah-21. Ac-A§{~¶m 429

hmoVmo.
83
VgoM (n¡J~§ a) Aæ¶y~Mrhr (AmR>dU H$am) Ooìhm ˶mZo Amnë¶m
nmcZH$˶m©cm hmH$ {Xcr (åhUmcm), "‘r (’$ma ‘moR>çm) AmOmamZo J«ñV
Pmcocmo Amho. Am{U Vy H¥$nm H$aUmè¶m§‘ܶo gdm©{YH$ H¥$nm H$aUmam Amhog.'
84
Voìhm Amåhr ˶mÀ¶m àmW©Zc o m à{VgmX {Xcm Am{U ˶mMm Omo Ìmg hmoVm,
Vmo Xÿa Ho$cm. VgoM Amåhr ˶mÀ¶mgmR>r ˶mÀ¶m Hw$Qw>~§ mcm nwÝhm nydn© Xmda
AmUco. ˶mM~amo~a ˶mV {VVH$sM AmUIr dmT> Ho$cr, Am‘À¶mH$Sy>Z H¥$nm
åhUyZ. VgoM Am‘Mr CnmgZm H$aUmè¶m§gmR>r ~moY åhUyZ.
85
Bñ‘mB©c, BXarg d Oµ c w {H$âc (¶m n¡J~§ am§ZmMrhr) AmR>dU H$am, ho
gd© ghZercVm ~miJUmao (‘mPo ^º$) hmoV.o
86
Amåhr ˶m§Zm Amnë¶m H¥$nmN>ÌmV KoVco hmoV,o IamoIa, Vo gËH¥$˶o
H$aUmè¶m§nH¡ $s hmoV.o
87
Am{U Xod‘memZo Á¶mcm {JiyZ KoVco hmoVo ˶m (n¡J~§ a ¶yZgw Mr
AmR>dU H$am), Ooìhm Vmo Amnë¶m cmoH$m§er H«$moYrV hmoD$Z ˶m§À¶mnmgyZ
{ZKyZ Jocm. ˶mcm dmQ>co hmoVo H$s, (¶m{df¶r) ˶mMr Am‘À¶mH$Sy>Z nH$S>
Ho$cr OmUma Zmhr. ‘J (˶mcm Amnë¶m MwH$sMr OmUrd Pmcr) ˶mZo ˶m
A§YH$mamVyZ Amåhmcm hmH$ {Xcr. "(ho A„mh!) Vw¶m{edm¶ H$moUrM nyOZr¶
Zmhr, Agr‘ Amho VwPr ‘{h‘m, IamoIa ‘rM A˶mMmar H¥$˶ Ho$co Amho!'
88
Voìhm Amåhr ˶mMr àmW©Zm EoH$cr Am{U ˶mMr Xþ:ImVyZ ‘wº$Vm Ho$cr.
AemMàH$mao Amåhr gÀÀ¶m lÕmd§Vm§Zm dmMdrV AgVmo.
89
VgoM (n¡J~§ a) Oµ H$[a¶mMrhr AmR>dU H$am, Ooìhm ˶mZo Amnë¶m
nmcZH$˶m©cm hmH$ {Xcr, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! Vy ‘cm An˶hrZ R>do y
ZH$mog, nU (Oar Vy ‘cm An˶hrZ R>do cog Var ‘cm ho Mm§Jco ‘mhrV Amho
H$s), VyM EH$‘od IamIwam dmag Agerc, (Ooìhm gd© H$mhr g§nZy OmB©c).'
90
Voìhm Amåhr ˶mÀ¶m àmW©Zc o m ñdrH¥$Vr {Xcr Am{U ˶mcm ¶h¶m (ho nwÌ)
àXmZ Ho$co. ˶mgmR>r ˶mÀ¶m nËZrcm (‘yc) OÝ‘ Xoʶm¶mo½¶ ~Z{dco. ho
(Am‘Mo ^º$) gËH$‘} H$aʶmÀ¶m ~m~VrV MT>mAmoT> H$arV AgV Am{U
Amåhmcm Amem d ^¶ ~miJyZ nwH$marV AgV. Vo Am‘À¶mà{V Zoh‘r Z‘«^md
~miJyZ AgV.
91
Am{U {VMrhr (åhUOo ‘[a¶‘Mr AmR>dU H$am) {OZo Amnë¶m Mm[aͶmMo
ajU Ho$co hmoV.o åhUyZ Amåhr {VÀ¶mV Amncm AmË‘m ’w$§ H$cm Am{U g‘ñV
cmoH$m§gmR>r {Vcm Am{U {VÀ¶m nwÌmcm (Am‘À¶m H¥$noMr) {ZemUr ~Z{dcr.
92
(‘m¶mda lÕm R>do Umè¶m§Zmo!) Vw‘Mm hm g‘yh EH$M g‘yh Amho
Am{U ‘r Amho Vwåhm gdmªMm nmcZH$Vm©, Va Ho$di ‘mPrM CnmgZm H$am.
93
nU cmoH$m§Zr (Y‘m©À¶m ~m~VrV AmngmV ‘V^oX H$ê$Z) ˶m (EH$g§Kr¶
g‘yhmMo) VwH$S>-o VwH$S>o H$ê$Z Q>mH$co. nU (eodQ>r) gdmªZm Am‘À¶mH$S>Mo
naV ¶m¶Mo Amho (¶mMm ˶m§Zm {dga nS>cm). 94 Va Omo H$moUr gËH$‘} H$arc
d Vmo lÕmd§Vhr Agoc Va ˶mÀ¶m à¶ËZm§Mr Cnojm Ho$cr OmUma Zmhr. Amåhr
˶m§Mr Zm|X H$ê$Z KoV AgVmo.
95
Am{U Á¶m dñ˶m§Zm Amåhr Zï> H$ê$Z Q>mH$co Amho, Vo (Ago cmoH$
hmoV)o Á¶m§Mo naV ¶oUo H$Xm{n e³¶ ZìhVo. 96 ¶oWn¶ªV H$s, Ooìhm ¶mOyO d
‘mOyO ¶m§Zm ‘moH$io gmoS>ʶmV ¶oBc © Am{U Vo à˶oH$ C§Mmdê$Z (n¥Ïdrda)
97
ngê$Z OmVrc. (ݶm¶mÀ¶m {XdgmMm) gƒm dm¶Xm Voìhm AJXr Odi
¶oD$Z R>no cocm Agoc. (Am{U ‘J Ooìhm ݶm¶mMm {Xdg COioc,) Voìhm
g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hcoë¶m cmoH$m§Mo S>mi o o ^¶mZo {dñ’$macoë¶m
AdñWoVM amhVrc. (Vo CX²JmaVrc) Aao ~mnao! Amåhr ~a~mX Pmcmo! Amåhr
¶m {XdgmnmgyZ nyUn© Uo J’$cVrV hmoVmo. Ia§M! Amåhr A˶mMmar hmoVmo.
98
(Voìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c) Vwåhr Am{U Vo Á¶m§Mr Vwåhr A„mh{edm¶
gyah-21. Ac-A§{~¶m
CnmgZm H$arV AgV, gd© (AmO) ZaH$mMo B§YZ ~ZUma AmhmV Am{U {VWo
OmUo AmVm Vw‘Mo AQ>i Zer~ Amho. 99 ho Oa IamoIa Cnmñ¶ AgVo, Va
˶mV (åhUOo ZaH$mV) ˶m§Zm Omdo cmJco ZgVo. Vo gd© ˶mV H$m¶‘ dmñVì¶
H$aVrc. 100 {VWo AmH«$moe H$arV amhUo ˶m§Mo Zer~ Agoc. (¶m
AmH«$moemì¶{V[aº$) Vo {VWo (Xþgao) H$mhrhr EoH$y eH$Uma ZmhrV. 101 nU
Á¶m§Zm Am‘À¶mH$Sy>Z AmYrM Mm§Jë¶m ‘mo~Xë¶mMo dMZ XoʶmV Amco hmoV,o
Aem§Zm ZaH$mnmgyZ (nyUn© Uo) Xÿa R>do ʶmV ¶oBc © . 102 (Vo ˶mnmgyZ BVHo$
gwa{jV AgVrc H$s,) ˶m§Zm ¶mMr OamXoIrc Mmhÿc cmJUma Zmhr. Vo
˶m§Zm hì¶m Agcoë¶m gwIm‘ܶo gX¡d amhVrc. 103 (ݶm¶mÀ¶m {XdgmÀ¶m)
^¶mdhVoZo Vo Xþ:Ir hmoUma ZmhrV. ñdJ©XVÿ ˶m§Mm ñdmJV H$aVrc, åhUVrc,
hm Amho Vw‘À¶m (Iè¶m ¶emMm) {Xdg, Á¶mMo dMZ Vwåhmcm {Xco Joco hmoV.o
104
˶m {Xder Amåhr AmH$mem§Zm JwS§ >miyZ Q>mHy$, Á¶mà‘mUo coInQ>
JwS§ >mico OmVo. Á¶mà‘mUo Amåhr {Z{‘©VrMm àma§^ Ho$cm hmoVm, ˶mMà‘mUo
Amåhr ˶mMr nwZamd¥Îmr H$ê$. Am‘À¶mda ~§YZH$maH$ Ago ho EH$ dMZ Amho
Am{U ˶m dMZmMr nyVV© m Amåhr H$aUmaM. 105 (n¡J~§ a XmD$Xcm àXmZ
Ho$coë¶m) "µO~ya' ¶m J«W§ mVhr (‘mZdmcm Amdí¶H$) Vr VmH$sX XoD$Z Amåhr
ho {chÿZ R>do coco Amho H$s, (eodQ>r, ñdJ©) ^y‘rMo dmag ‘mPo gXmMmar ^º$M
hmoUma. 106 ¶mV ˶m§À¶mgmR>r ’$ma ‘hÎdmMm g§Xeo Amho, Oo Iè¶m AWm©Zo
A„mhMr CnmgZm H$aUmao AmhoV, (gƒo ^º$ AmhoV).
107
(n¡J~§ a!) Amåhr Vwåhmcm g‘ñV ‘mZdOmVrgmR>r H¥$noÀ¶m ê$nmZo
nmR>dco Amho (åhUOo n¡J~§ amÛmao ‘mZdOmVrgmR>r Am‘À¶m H¥$noMo d ‘mJ©Xe©ZmMo
Xma CKS>co Amho).108 ˶m§Zm gm§Jm, "‘m¶mH$S>o Agm g§Xeo àH$Q> H$aʶmV
Amcm Amho H$s, Vw‘Mm Cnmñ¶ Ho$di A„mh Amho, ‘J Vwåhr ˶mMo AmkmYmaH$
~ZUma Zm!' 109 nU Oa ˶m§Zr (¶m g§Xeo mH$S>)o nmR> XmIdcr Va (˶m§Zm)
432 Hw$amU
gm§JZy Q>mH$m, "‘r Vwåhm gdmªZm ñnï>[aË`m gmdYmZVoMm Bemam XoD$Z Q>mH$cocm
Amho Am{U ‘cm ‘mhrV Zmhr H$s, Vr Jmoï> (åhUOo Vo A[aï>) {OMo Vwåhmcm dMZ
{Xco OmV Amho, Odi Amho H$s, Xÿa. 110 {Z:g§Xho , Vwåhr Oo CKS>nUo ~mocVm,
Vmo ˶m Jmoï>rg AJXr VgoM OmUVmo, Ogo Vwåhr Oo cndVm (˶m Jmoï>rg OmUVmo).
111
nU ({OWn¶ªV ‘mPm g§~Y§ Amho) ‘r OmUV Zmhr H$s, (A„mhÀ¶m {ZU©¶mV
hm Cera) Vw‘À¶m narjogmR>r Amho H$s, H$mhr H$mi AmUIr gw:I Cn^moJʶmMr
g§Yr Amho.' 112 n¡J~§ amZo (cmoH$m§Mm XþamJ«h nmhÿZ eodQ>r) àmW©Zm Ho$cr, "ho
‘m¶m nmcZH$˶m©! g˶ H$gmoQ>rZwgma ’¡$gcm H$ê$Z Q>mH$, Am{U Am‘Mm
nmcZH$Vm© (IamoIa) H¥$nmd§V Amho, Am{U (B©e-qZXoÀ¶m) Á¶m Jmoï>r Vwåhr
cmoH$ ~mocVm ˶m{df¶r ˶mÀ¶mH$S>Mo Amåhr gmhmæ¶mMr ¶mMZm H$aVmo.'
gyah-22. Ac-hO
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
‘mZdm! Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr OmU R>do Zy (OrdZ ì¶VrV H$a).
H$maU Hµ $¶m‘VrMm ^yH$§ n ’$maM ^¶§H$a KQ>Zm Amho. 2 ˶m {Xder Vwåhr
nmhmc, ~mimcm XÿY nmOUmar à˶oH$ ‘mVm, Amnë¶m XÿY{n˶m ~mimcm
nyUn© Uo {dgê$Z OmB©c. à˶oH$ J^©dVr órMo J^©nmV hmoD$Z OmB©c. Voìhm gd©
cmoH$ (EdT>o ^¶J«ñV AgVrc H$s), Vwåhmcm ZeoÀ¶m AdñWoV Agë¶mà‘mUo
{XgVrc. nU dñVwV: Vo ZeoÀ¶m AdñWoV ZgVrc. H$maU A„mhMr {ejm
AmhoM Aer ^¶mZH$.
3
cmoH$m§‘ܶo H$mhr Agohr AmhoV, Oo Hw$R>ë¶mhr (dmñV{dH$) kmZmÀ¶m
AmYmam{edm¶ A„mh{df¶r dmX{ddmX H$aVmV. Am{U Vo à˶oH$ {dÐmohr g¡VmZmMo
AZwgaU H$arV AgVmV. 4 Á¶mÀ¶m{df¶r ho (A„mhH$Sy>Z) {d{Y{cpIV
Amho H$s, Omo H$moUr ˶mÀ¶mer (åhUOo g¡VmZmer) ‘¡Ìr H$aoc Va Vmo ˶mg
gyah-22. Ac-hO 433

gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa ZoD$Z ZaH$mÀ¶m ‘mJm©da AmUyZ gmoS>co .


5
cmoH$m§Zmo! nwZéËWmZmÀ¶m (g˶m{df¶r) Oa Vwåhmcm e§H$m dmQ>V Agoc
Va cjmV R>do m Amåhr Vw‘À¶mn¡H$s à˶oH$mcm, gwédmVrcm ‘mVrnmgyZ (åhUOo
‘mVrVrc KQ>H$m§nmgyZ) {Z‘m©U Ho$co. ‘J dr`m©À`m EH$m q~XÿnmgyZ, Z§Va
JmoR>cëo ¶m aº$mnmgyZ, ‘J J^m©Vrc ‘m§gmÀ¶m Jmoù¶mnmgyZ, Omo H$mhr A§er
AmH$ma¶wº$ d H$mhr A§er AmH$ma Zgcoë¶m AdñWoV AgVmo. (Aem {d{dY
AdñWoVZy ZoD$Z Vw‘Mr {Z{‘©Vr) ¶mgmR>r Ho$cr H$s, Vwåhmcm (Am‘À¶m
gm‘϶m©Mr) OmUrd ìhmdr. Va Amåhr Á¶mg (OÝ‘ XoD$ BpÀN>Vmo) ˶mg EH$m
{ZYm©[aV AdYrn¶ªV (‘mVoÀ¶m) J^m©e¶mV amhÿ XoVmo. ‘J Vwåhmcm ~mimÀ¶m
ê$nmV ~mhoa AmUVmo. (d OJʶmMr g§Yr àXmZ H$aVmo) ¶mgmR>r H$s, (Vw‘À¶mn¡H$s
H$mhtZm) n[an¹$VoÀ¶m d¶mn¶ªV nmohmoMVm ¶mdo. ‘J Vw‘À¶mn¡H$s H$mhr
(¶mAmYrM) ‘¥Ë¶y nmdVmV Am{U H$mhr dmY©³¶mMr eodQ>Mr nmVir JmR>VmV,
Voìhm ˶mMr AdñWm Aer hmoV,o EHo$H$mir Or Jmoï> Vo Mm§Jë¶màH$mao OmUm¶Mo,
nU ¶m dmY©³¶mÀ¶m AdñWoV ˶m§Zm H$mhr C‘OV Zmhr. VgoM Vwåhr nmhVm
O‘rZ H$moaS>r Am{U {ZOud AgVo, nU Ooìhm {VÀ¶mda Amåhr nmʶmMm dfm©d
H$aVmo, Vr (AMmZH$nUo) gMoV hmoD$Z ’w$cÿ cmJVo ‘J (Vr) gd© àH$maMo
Z¶Zaå¶ dZñnVr (Za d ‘mXr Aem) OmoS>rÀ¶m ñdê$nmV CJ{dVo. (ho
‘mZdm! ho gd© àm˶{jH$mÀ¶m ñdê$nmV CKS> AgVmZmhr, Vwcm nwZéËWmZm{df¶r
e§H$m dmQ>V?o ) 6 ho gd© ¶mgmR>r (KS>V)o H$maU A„mh A§{V‘ g˶ Amho.
VmoM ‘¥Vm§Zm {Od§V H$arV AgVmo. ˶mcm à˶oH$ Jmoï>rda (nyU)© {Z¶§ÌU àmá
Amho. 7 (ho ‘mZdm, cjmV R>do ) H$`m‘V ¶oUma, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr,
Voìhm A„mh ˶m§Zmhr Adí¶ CR>dZy C^o H$aoc, Oo H$~at‘ܶo AmhoV (åhUOo
gd© ‘ocëo ¶m§Zm).
8
cmoH$m§‘ܶo H$mhr Agohr AmhoV, Oo H$moU˶mhr kmZmÀ¶m qH$dm
434 Hw$amU
‘mJ©Xe©ZmÀ¶m qH$dm {Xì¶ J«W§ mÀ¶m AmYmam{dZm A„mh{df¶r dmX{ddmX H$aVmV.
9
Ah§H$mamMo àXe©Z H$arV Vo (g˶mH$S>)o nmR> {’$a{dVmV, ¶m CÔoemZo H$s,
BVam§Zmhr A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ Xÿa ZoVm ¶mdo. Aem (‘mUgm)gmR>r ¶m OJmV
AdhocZm Amho Am{U A§{V‘ ’¡$gë¶mÀ¶m {Xder Amåhr ˶mg AmJrÀ¶m
{ejoMr Md MmIdy. 10 (Voìhm ˶m§Zm gm§{JVb§ OmB©b,) "hm Amho ‘mo~Xcm
Vw‘À¶m hmVm§Zr Ho$coë¶m XþîH¥$˶m§Mm! H$maU A„mh Amnë¶m ^º$m§da H$Yrhr
Aݶm¶ H$arV Zmhr.'
11
cmoH$m§‘ܶo H$moUr Agmhr Amho, Omo (lÕoÀ¶m ~m~VrV) AJXr H$S>do a
amhÿZ A„mhMr CnmgZm H$arV AgVmo (åhUOo ÑT> lÕm Z R>do Vm). ˶mMo Ago
Amho, Oa H$mhr ’$m¶Xm Pmcm Va Vmo A„mher g§Vïw > AgVmo, nU Oa ˶mMr
A{¾narjm KoʶmV Amcr H$s, Vmo nyUn© Uo nmR> {’$a{dVmo. Aer 춺$s ¶m
OJmVhr Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmVhr An¶er R>aUmar Amho. IamoIa ho AVwcZr`
Ago ZwH$gmZ Amho.
12
(Aem àH$mao) Vmo A„mhcm gmoS>y Z, Aem dñVyMm Ymdm H$aVmo Or Zm
˶mcm ZwH$gmZ nmoMdy eH$Vo, Zm ’$m¶Xm. hr IamoIa namH$moQ>rMr nW^«ï>Vm
Amho. 13 (Am{U H$Yr Va) Vmo Aem (‘mUgmMmM) Ymdm H$aVmo, Á¶mÀ¶mH$Sy>Z
’$m¶Úmnojm ZwH$gmZ nmoMʶmMrM OmñV e³¶Vm AgVo. {H$Vr dmB©Q> Agm
gmhmæ¶H$Vm© d {H$Vr dmB©Q> Agm gmo~Vr! 14 {ZpíMVM, Á¶m§Zr lÕm YmaU
Ho$cocr Agoc Am{U gËH$‘} Ho$cocr AgVrc, Aem§Zm A„mh Aem ~mJm§V
XmIc H$aoc, Á¶mVyZ nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AgVrc. A„mh Vo
H$aVmo, Oo Vmo BpÀN>Vmo.
15
Omo H$moUr Agm {dMma H$arV Agoc H$s, A„mh ˶mcm (åhUOo
˶mÀ¶m n¡J~§ amcm) ¶m OJmV Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmV gmhmæ¶ H$aUma Zmhr.
Va ˶mZo AmH$memn¶ªV EH$ Xmoa VmUmdo Am{U ‘J ˶mg H$mnyZ Q>mH$mdo d
gyah-22. Ac-hO 435

nmhmdo H$s, ˶mMr hr ¶wº$s ˶mMm H«$moY Xÿa H$aUmar R>ê$ eH$Vo H$m? 16
AemàH$mao Amåhr ho Hw$amU ñnï> à‘mUmda AmYm[aV g§Xeo m§À¶m ê$nmZo nmR>{dco
Amho. Am{U A„mh BpÀN>Vmo ˶mg ‘mJ©Xe©Z H$aVmo (åhUOoM Omo ‘mJ©Xe©Z
àmá H$ê$ BpÀN>Vmo ˶mcmM Vmo ‘mJ©Xe©Z H$aVmo.).
17
¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, ݶm¶mÀ¶m {Xder A„mh ¶m gdmªXaå¶mZ
Amncm ’¡$gcm gwZmdoc, Á¶m§Zr (¶m A„mhÀ¶m J«W§ mda) lÕm YmaU Ho$cr, Vo
cmoH$ (åhUOoM ‘wgc‘mZ) d Á¶y d gm~r d {¼ñVr d ‘Oyg Am{U Vo cmoH$
Á¶m§Zr BVam§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ {Xco (åhUOoM AZoH$o ídadmXr).
H$maU A„mh I{MVM à˶oH$ Jmoï>rda gmjr Amho.
18
Vwåhmcm ¶m Jmoï>rMr OmUrd Zmhr H$m H$s, Oo H$mhr AmH$memV Amho
Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho, Vo gd© A„mhg‘moa ZV‘ñVH$ AgVmV (åhUOo
A„mhÀ¶m AmkoV AT>inUo ~m§Ycoco AgVmV). VgoM gy¶,© M§Ð d Vmao Am{U
nd©V, d¥j, ney Am{U cmoH$m§nH¡ $s AZoH$ (ho gd© ˶mcm Z‘Z H$arV AgVmV).
nU (cmoH$m§nH¡ $s) ~aoM Agohr AmhoV Oo {ejog nmÌ R>acoco AmhoV. Á¶mcm
A„mh An‘m{ZV H$aVmo, ˶mg H$moUrhr gÝ‘mZ XoD$ eH$V Zmhr. {ZpíMVM
A„mh H$aVmo, Oo Vmo BpÀN>Vmo.
19
ho XmoZ nañna {damoYr nj AmhoV (lÕmd§V Am{U lÕmhrZ), Oo
Amnë¶m nmcZH$˶m©{df¶r PJS>VmV. Va Á¶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma
{Xcm (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV) ˶m§À¶mgmR>r AmJrMo H$nS>o AgVrc Am{U
˶m§À¶m S>m³o ¶mda CH$iVo nmUr AmoVco OmB©c. 20 Á¶m‘wio ˶m§À¶m nmoQ>mV§ Oo
H$mhr Amho d ˶m§Mr H$mVS>r JiyZ nS>c o . 21 (˶m§Zm {ejm XoʶmgmR>r) {VWo
cmoIS§ >r hmVmoS>o AgVrc. 22 Ooìhm Ooìhm Vo ˶m ZaH$mÀ¶m (^¶§H$a) Xþ:ImVyZ
ñdV:Mr gwQ>H$m H$ê$Z KoʶmMm à¶ËZ H$aVrc, Voìhm Voìhm ˶m§Zm ˶mVM
nwÝhm cmoQ>y Z XoʶmV ¶oBc © . Voìhm (˶m§Zm gm§{JVco OmB©c) "MmIV amhm
436 Hw$amU
OiʶmÀ¶m {ejoMr Md' (H$m¶‘ñdê$nr).
23
¶mCcQ> Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cocr Agoc Am{U gËH$‘} Ho$cocr
AgVrc, Va A„mh ˶m§Zm Aem ~mJm§V à{dï> H$aoc, Á¶mVyZ nmʶmMo
(Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AgVrc. VoWo ˶m§Zm gmoݶmMr H$S>r Am{U ‘mo˶m§Mo
Xm{JZo KmcʶmV ¶oVrc. VgoM {VWo Vo aoe‘r H$nS>o n[aYmZ H$aVrc. 24
H$maU ˶m§Zm ewÕ dmUrMm ‘mJ© XmIdʶmV Amcm hmoVm. VgoM ˶m§Zm gd©
ñVwVrg nmÌ Agcoë¶m A„mhMm ‘mJ© XmI{dʶmV Amcm hmoVm.
25
nU Á¶m cmoH$m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm, Vo cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m
‘mJm©nmgyZ d n{dÌ ‘erXrV OmʶmnmgyZ amoIVmV. {Ocm Amåhr gd© cmoH$m§gmR>r
~Z{dco Amho. {OWo ñWm{ZH$ d ~mhoê$Z ¶oUmao gd© g‘mZ AmhoV. Va Omo H$moUr
nmnH¥$˶m§Ûmao ˶mMo nm{dͶ ^§J H$aʶmMo à¶ËZ H$aoc, ˶mg Amåhr Xþ:IXm¶r
{ejoMr Md MmIdy.
26
Ooìhm Amåhr B~«mhr‘cm H$m~mJ¥hmgmR>r OmJm {ZpíMV H$ê$Z {Xcr.
(Amåhr ˶mcm åhUmcmo), "H$moUmcmhr ‘m¶m g‘H$j R>ady ZH$mog Am{U
‘m¶m Kamcm (H$m~mMr) àX{jUm KmcUmè¶m§gmR>r ñdÀN> R>od. VgoM
(Z‘mµOm‘Ü`o ‘m¶mg‘moa) C^o amhUmè¶m§gmR>r d Oo Z‘Z H$aVmV d ZV‘ñVH$
hmoVmV ˶m cmoH$m§gmR>r.'
27
(n¡J~§ a!) cmoH$m§g‘moa "hO' Mm (B©ídar¶) AmXoe Omhra H$ê$Z
Q>mH$m, Vo Vw‘À¶mH$S>o (åhUOoM H$m~mJ¥hmH$So>) nm¶r MmcyZ ¶oVrc, VgoM
(doJmZo àdmg H$aʶmMo gmYZ R>aUmè¶m gd© àH$maÀ¶m) Xþ~ù¶m C§Q>md§ a ñdma
hmoD$Z ¶oVrc, (n¥ÏdrÀ¶m) H$mZmH$monè¶mVyZ. 28 (hm hOMm AmXoe ¶mgmR>r
Amho H$maU) ˶m§Zm (AmÜ`mpË‘H$) ’$m¶ÚmMm AZw^d ìhmdm, VgoM ˶m
R>amdrH$ {Xdgm§V, àmʶm§Mm ~ir XoVmZm (dJ¡a)o A„mhÀ¶m ZmdmMo ñVw{VJmZ
H$amdo, Oo (àmUr)˶mZoM ˶m§Zm àXmZ Ho$co Amho. Va ˶mVyZ Im d nr{S>Vm§Zm
gyah-22. Ac-hO 437
29
VgoM JaOd§Vm§Zmhr ImD$ Kmcm. hOgmR>r Amcoë¶m cmoH$m§gmR>r ho Amdí¶H$
Amho H$s, ˶m§Zr (‘ZmZo) ñdV:cm ñdÀN> d ewÕ H$ê$Z ¿¶mdo Am{U Amnco
Zdg (dJ¡a)o nyU© H$amdo Am{U ˶m§Zr (nwÝhm EH$Xm) ˶m (EHo$ídadmXmMo)
àmMrZ (H|$Ð Agcoë¶m) H$m~mJ¥hmMr n[aH«$‘m H$amdr.
30
hr Amho A„mhMr Amkm. AmVm Omo H$moUr A„mhZo {ZYm©[aV Ho$coë¶m
n{dÌ Jmoï>tMm AmXa H$aoc, Va Vgo H$aUo ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©À¶m ZOaoV,
˶mÀ¶m ñdV:gmR>r Mm§Jco Amho. gd© àH$maMr JwaTo >mao o (àmUr) Vw‘À¶mgmR>r
(~ir XoʶmgmR>r d godZ H$aʶmgmR>r) d¡Y R>adʶmV Amcr AmhoV, nU ¶mg
AndmX ’$º$ Vo àmUr AmhoV, Á¶m§Mo ñnï> dU©Z Vw‘À¶mg‘moa AmYrM H$aʶmV
Amcoco Amho. Va Vwåhr ˶mnmgyZ Xÿa amhm (Oo-Oo A„mhZo à{V~§{YV R>adcoco
Amho, Am{U gdm©V OmñV Xÿa amhm) ‘y{V©nOy Ào `m AewÕ d (AdmñV{dH$)
H¥$˶mnmgyZ, VgoM à˶oH$ ImoQ>çm Jmoï>rnmgyZ ñdV:cm Xÿa R>do m.
31
ñdV:cm (Vw‘Mm {Z‘m©Vm d nmcZH$Vm© Agcoë¶m) A„mhcm (nyU©
{Zð>Zo )o g‘{n©V H$ê$Z Q>mH$m. (Am{U à˶oH$ ImoQ>çm Jmoï>rnmgyZ ñdV:cm Xÿa
R>do m), Oo JwU Img (A„mhMoM) AmhoV, ˶m§Mm g§~Y§ ˶mÀ¶m{edm¶ BVam§er
A{O~mV OmoS>y ZH$m. H$maU Omo H$moUr BVam§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoVmo,
˶mMo CXmhaU Ago Amho H$s, Vmo AmH$memVyZ Imcr H$mogicm Am{U njr
˶mg CMcyZ ZoVmV qH$dm dmam ˶mcm XÿaÀ¶m {R>H$mUr ZoD$Z ’o$H$Vmo.
32
ho (cjmV R>do Uo Amdí¶H$) Amho H$s, Omo H$moUr A„mhZo ñWm{nV
Ho$coë¶m g§H$o V{MÝhm§Mm AmXa H$aoc, ˶mÛmao ˶mÀ¶m ‘ZmV (A„mhà{V Omo)
^md Amho Vmo 춺$ hmoUma. 33 Vwåhr EH$m {ZYm©[aV AdYrn¶ªV ˶m àmʶm§nmgyZ
cm^mpÝdV hmoD$ eH$Vm. ‘J ˶m§Zm àmMrZ Agcoë¶m H$m~mJ¥hmOdi ZoD$Z,
˶m§Mo ~{cXmZ Úm¶Mo Agoc.
34
Amåhr à˶oH$ (lÕmd§V) OZg‘yhmgmR>r (Am‘À¶m CnmgZoMMo EH$
438 Hw$amU
H¥$˶ åhUyZ àmʶmMo) ~ir XoUo {ZYm©[aV Ho$coco Amho. åhUOo ˶m§Zr (˶m
àmʶm§nmgyZ cm^mpÝdV hmoVmZm) A„mhMo ñVw{VJmZ H$amdo, H$maU AmåhrM Vo
˶m§Zm àXmZ Ho$coco AmhoV. Va (Zoh‘r ho cjmV R>do m) H$s, Vw‘Mm B©ída
Ho$di EH$M B©ída Amho. Va Vwåhr ˶mcmM g‘{n©V ìhm. (n¡J~§ a!) {dZ‘«VmnydH© $
dV©Z H$aUmè¶m§Zm ew^dmVm© Úm. 35 Ooìhm A„mhMo Zm‘ñ‘aU Ho$co OmVo, Voìhm
(˶m§Mr AdñWm Aer hmoVo H$s, AmXa¶wº$) ^¶mZo ˶m§Mr öX¶o H§${nV hmoVmV.
Or {dnÎmr ˶m§À¶mda ¶oV,o Vr g§¶‘nydH© $ Vo ghZ H$aVmV, VgoM {Z¶{‘VnUo
Z‘mµO nT>VmV Am{U Oo H$mhr Amåhr ˶m§Zm {Xco Amho, ˶mVyZ (A„mhÀ¶m
H$m¶m©gmR>r) IM© H$aVmV.
36
~ir {Xë¶m OmUmè¶m C§Q>mZ§ m Amåhr, Vw‘À¶mgmR>r A„mhÀ¶m {Zemʶm§nH¡ $s
R>a{dco Amho. ˶m§À¶mV Vw‘À¶mgmR>r AZoH$ ’$m¶Xo AmhoV. Va ~ir XoʶmgmR>r
Ooìhm Vwåhr ˶m§Zm am§JVo C^o H$amc, A„mhMo ñVw{VJmZ H$am. ‘J Ooìhm Vo
(~ir {Xë¶mZ§Va ‘ê$Z) Imcr nS>Vrc, Voìhm ˶mVyZ Im, VgoM Z ‘mJUmè¶m
JaOd§Vm§Zm Am{U ‘mJUmè¶m JaOd§Vm§Zm ImD$ Kmcm. AemàH$mao Amåhr ¶m
àmʶm§Zm Vw‘À¶m AYrZ H$ê$Z Q>mH$co Amho, ¶mgmR>r H$s, Vwåhr (A„mhà{V)
Am^ma 춺$ H$amdo. 37 (nU ho cjmV Agy Úm) A„mhn¶ªV Zm ˶m§Mm ‘m§g
nmohmoMVmo, Zm ˶m§Mo aº$, Va A„mhà{V Vw‘À¶m ‘ZmV Omo ^md Amho, Vmo
˶mcm nmohmoMVmo. AemàH$mao A„mhZo ˶m§Zm ¶mgmR>r Vw‘À¶m Vmã¶mV XoD$Z
Q>mH$co Amho H$s, Vwåhr ˶mZo Vwåhmcm àXmZ Ho$coë¶m ‘mJ©Xe©Zm~Ôc ˶mMo
ñVw{VJmZ H$amdo. n¡J~§ a! Mm§Jcr H¥$˶o H$aUmè¶m§Zm ew^dmVm© Úm.
38
{ZpíMVM A„mh lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Mo g§ajU H$aoc. ¶mCbQ>
Agm H$moUrhr A„mhcm ‘wirM {චZmhr, Omo dMZ^§J H$aUmam Am{U H¥$V¿Z
Amho. 39 cT>ʶmMr nadmZJr ˶m cmoH$m§Zm {Xcr OmV Amho, Á¶m§À¶mda (eÌy
njmH$Sy>Z) AmH«$‘U hmoV Amho. (hr nadmZJr XoʶmMo) H$maU Ago H$s, ˶m§À¶mda
gyah-22. Ac-hO 439

A˶mMma Pmcocm Amho. {ZpíMVM A„mh, ˶m§Mr ‘XV H$aʶmg nyUn© Uo g‘W©
Amho. 40 ˶m§Zm ˶m§À¶m Kam§VZy Aݶm¶H$maH$nUo ~mhoa KmcdʶmV Amco, (¶m
Aݶm¶r dV©UHw $sMo) EH$‘od H$maU hoM Amho H$s, Vo åhUVmV, "Am‘Mm nmcZH$Vm©
A„mh Amho.' Oa A„mhZo H$mhr cmoH$m§À¶m AmH«$‘Umcm BVam§Ûmao naVdyZ cmdco
ZgVo, Va àmW©Zml‘, MM©, {gZoJm°J Am{U ‘erXr {OWo Zoh‘r A„mhMo Zm‘ñ‘aU
hmoV,o Vr gd© Ho$ìhmM CÜdñV Pmcocr AgVr. A„mh {ZpíMVM ˶mMr ‘XV
H$aoc, Omo ˶mÀ¶m H$m¶m©V (gh^mJr hmoD$Z) A„mhMr ‘XV H$aoc. {Z:g§Xho ,
A„mh gd©e{º$‘mZ Amho, gm‘϶©emcr Amho.
41
ho Ago cmoH$ AmhoV, Oa Amåhr ˶m§Zm ^yàXoemda gÎmm{YH$ma {Xcm,
Va Vo {Z¶{‘VnUo Z‘mµO nT>Vrc Am{U Oµ H$mV XoVrc (åhUOo XmZH$m¶©
H$aVrc) d (cmoH$m§Zm) Mm§Jco H$m¶© H$aʶmMr VmH$sX XoVrc, VgoM dmB©Q>
H¥$˶ H$aʶmnmgyZ ˶m§Zm amoIVrc. gd© Jmoï>tMo A§{V‘ ’${cV Va A„mhnmerM
Amho.
42
(n¡J~§ a!) Vw‘À¶m eÌyZ§ r Vwåhmcm ImoQ>o R>a{dco, Va (Vwåhmcm ho
cjmV Agm¶cm hdo H$s), ˶m§À¶m nydu, ZyhÀ¶m cmoH$m§Zr d AmX Am{U g‘yX
(¶m O‘mVtZr Amnmnë¶m H$mimVrc n¡J~§ am§Zm) ImoQ>Mo R>a{dco Amho. 43
VgoM Ho$co, B~«mhr‘ Am{U cyVÀ¶m cmoH$m§Zrhr. 44 VgoM ‘{X¶ZMo {Zdmgr
XoIrc. VgoM ‘ygmcmhr ImoQ>o R>a{dʶmV Amco. Va (à˶oH$ doigo H$mhr
H$mi) ‘r g˶ ZmH$maUmè¶m Anamܶm§Zm Cg§V {Xcr. ‘J (eodQ>r) ˶m§Zm
’¡$cmda KoVco. Va Vwåhr {dMma H$ê$ eH$Vm, {H$Vr ^¶§H$a hmoVr ‘mPr {ejm!
45
{H$˶oH$ dñ˶m Amåhr Zï> H$ê$Z Q>mH$coë¶m AmhoV, (IamoIa), ˶m
nmnH¥$Ë`m§V ~wS>mcoë¶m hmo˶m. AmVm ˶m gd© AmogmS> AdñWoV (X’$Z) AmhoV,
˶m§Mr N>Vo AmV H$moc‘Sy>Z nS>cr. {H$VrVar {d{har Amog nS>ë¶m Am{U
{H$˶oH$ ^ì¶ ‘hmc CÜdñV nS>coco AmhoV. 46 ¶m cmoH$m§Zr ^yVcmda àdmg
440 Hw$amU
H$ê$Z nm{hco Zmhr H$m H$s, (˶mnmgyZ ~moY KoD$Z) ˶m§Mr AdñWm Aer
ìhm¶cm hdr hmoVr H$s, ˶m§Mr ‘Zo g‘Oy eH$cr AgVr Am{U ˶m§Mo H$mZ
(~moYna Jmoï> cj XoD$Z) EoH$Umao ~Zco AgVo. H$maU S>mi o o Am§Yio ZgVmV,
nU A§V:H$aUo Am§Yir hmoD$Z OmVmV, Or ‘mUgm§À¶m AmV AgVmV.
47
(n¡J~§ a!) ho cmoH$ Vwåhmcm {ejoMr KmB© H$aʶmg gm§JV AmhoV, nU
A„mh Amnë¶m dMZmÀ¶m {déÕ H$Xm{n OmUma Zmhr. Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$S>o
EH$ {Xdg hm Vw‘À¶m JUZoZgw ma EH$ hOma dfm©BVH$m Amho. 48 Aem
{H$˶oH$ dñ˶m hmo˶m, Á¶m nmnH¥$˶m§V ~wS>mcoë¶m hmo˶m, Varhr ‘r ˶m§Zm
H$mhr H$mi Cg§V {Xcr hmoVr. nU (eodQ>r) ‘r ˶m§Zm ’¡$cmda KoVco. eodQ>r
gdmªZm ‘m¶mH$S>Mo naVyZ ¶m¶Mo Amho.
49
(n¡J~§ a!) cmoH$m§Zm gm§Jm, "‘cm Ho$di Vwåhmcm ñnï>[a˶m gmdYmZVoMm
Bemam XoʶmgmR>r (A„mhH$Sy>Z nmR>{dʶmV Amcoc)o Amho. 50 Va Á¶m§Zr lÕm
YmaU Ho$cr d gËH$‘} Ho$cr ˶m§Zm (A„mhH$Sy>Z) j‘màmár d gÝ‘mZnydH© $
CnOr{dH$m àmá hmoUma Amho. 51 CcQ>njr Oo Am‘À¶m g§Xeo m§À¶m {déÕ
OmD$Z, ˶m§Mm CÔoeM {d’$c H$aʶmgmR>r à¶ËZaV AgVmV. VoM ZaH$dmgr
AmhoV.
52
(n¡J~§ a!) Amåhr Vw‘À¶mnydu Omo H$moUVm n¡J~§ a AWdm ào{fV nmR>{dcm.
(à˶oH$mÀ¶m ~m~VrV Ago KS>co H$s), Ooìhmhr Vmo (Am‘À¶m nmR>{dcoë¶m
g§Xoem§n¡H$s) H$mhrhr dmMm¶Mm, Voìhm g¡VmZ ˶mV ’o$a~Xc H$am¶Mm
(Amnë¶mH$Sy>Z H$mhr ImoQ>çm Jmoï>r ˶mV KwgS>m¶Mm) nU A„mh ˶mZo
KwgS>{dcoë¶m Jmoï>tZm hQ>drV AgVmo. ‘J A„mh Amnë¶m g§Xeo m§Zm ÑT>nUo
ñnï> H$ê$Z nwÝhm àñWm{nV H$arV AgVmo. H$maU A„mh gd© H$mhr OmUUmam d
~w{Õ‘mZ Amho. 53 nU Vmo g¡VmZmZo KwgS>{dcoë¶m Jmoï>tÀ¶m AmYmao ˶m
cmoH$m§Mr H$gmoQ>rhr nmhVmo, Á¶m§À¶m ‘ZmV {dH¥$Vr Amho, qH$dm Á¶m§Mr ‘Zo
gyah-22. Ac-hO 441

H$R>mao Pmcocr AmhoV. IamoIa A˶mMmar cmoH$, nmnH¥$˶ H$aʶmÀ¶m ~m~VrV


’$maM nwT>o {ZKyZ Jocc o o AmhoV. 54 Am{U (A„mh g¡VmZmZo KwgS>{dcoë¶m
Jmoï>tZm) ¶mgmR>r (aÔ~mVc R>adrV AgVmo) H$s, Á¶m cmoH$m§Zm kmZ cm^coco
Amho, ˶m§Zr ho OmUyZ ¿¶mdo H$s, "ho g˶' Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoco
Amho. Am{U ˶m§Zr ˶mda ÑT>VmnydH© $ {dídmg ~miJmdm Am{U ˶m§Mr ‘Zo
˶mÀ¶mg‘moa {dZ‘« ^mdmZo g‘{n©V ìhmdrV. A„mh lÕmd§Vm§Zm {ZpíMVnUo
gÝ‘mJ© XmIdrV AgVmo.
55
CcQ>njr g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoco cmoH$, Zoh‘r ˶m~m~VrV
e§H$m KoV amhVrc (åhUOo ˶m§Mr e§H$m H$Yr Xÿa hmoUma Zmhr). ¶oWn¶ªV H$s,
˶m§À¶mda AMmZH$ H$`m‘V ¶oD$Z OmB©c. qH$dm EH$m ’$maM dmB©Q> {XdgmMr
{ejm ˶m§À¶mnwT>o ¶oBc © . 56 ˶m {Xder, g§nUy © {Z¶§ÌU (dm {ZU©¶m{YH$ma
CKS>nUo) A„mhH$S>Mo Agoc. Voìhm Vmo ˶m§À¶m Xaå¶mZ ’¡$gcm gwZmdoc. Va
Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cocr Agoc Am{U (lÕoZgw ma) gËH$‘} Ho$cocr
AgVrc, VoM cmoH$ Eoíd¶©gn§ Þ Aem ñdJm©V AgVrc. 57 ¶mCcQ> Oo cmoH$
g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hco Am{U Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dco,
Aem§gmR>r An‘mZOZH$ {ejm Agoc.
58
Á¶m cmoH$m§Zr A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r Amnë¶m ‘mV¥^‘y rMm ˶mJ Ho$cm,
‘J Vo R>ma Ho$co Joco qH$dm (A„mhÀ¶m H$m¶m©V ˶m§Zm Z¡g{J©H$) ‘aU Amco.
A„mh ˶m§Zm (AZ§VH$mcrZ OrdZmV) {ZpíMVM Mm§Jcr CnOr{dH$m àXmZ
H$aoc. A„mh gdm}Îm‘ CnOr{dH$m àXmZ H$ê$ eH$Vmo ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr.
59
Vmo ˶m§Zm Aem ñWmZr à{dï> H$aoc, Oo ˶m§Zm IamoIa AmdS>c
o . {ZpíMVM
A„mh gd© H$mhr OmUUmam Amho d (’$ma) CXma Amho.
60
Va Ago hmoUma. Am{U (Aݶm¶ dm A˶mMma nr{S>VmZo) ~Xcm KoVmZm
˶mM à‘mUmV ~Xcm ¿¶mdm, Á¶m à‘mUmV ˶mÀ¶mda A˶mMma H$aʶmV Amcm
442 Hw$amU
hmoVm. (nU Oa ~Xcm KoVmZm) g‘moaÀ¶m njmda Aݶm¶ Ho$cm OmV Agoc Va
A„mh Adí¶ Ë¶mcm gmhmæ¶ H$aoc. IamoIa A„mh nmnjmcZ H$aUmam d
j‘merc Amho.
61
ho ¶mgmR>r H$s, A„mh (gd©e{º$‘mZ Amho Omo) amÌrcm {XdgmV à{dï>
H$aVmo Am{U {Xdgmcm amÌrV à{dï> H$aVmo. A„mh gd© H$mhr EoH$Umam Am{U
gd© H$mhr nmhUmam Amho. 62 Vo ¶mgmR>r H$s, A„mh g˶ Amho (g˶mMm òmoV
Amho) Am{U Vo {Zìdi Ag˶ Amho, Á¶m§Mm (cmoH$) A„mhcm gmoS>y Z Ymdm
H$aVmV. {Z:g§Xho , A„mh gdm}nar Amho, ‘hmZ Amho.
63
Vwåhr (qMVZnydH© $) nmhV Zmhr H$m H$s, H$emàH$mao A„mh AmH$memVyZ
(T>Jm§Ûmao) nmUr d{f©Vmo. ˶mZ§Va YaVr {hadrJma hmoV.o {Z…g§e`, A„mh
(˶mÀ¶m ~w{Õ‘ÎmoÀ`m ~m~VrV) AJmY (AWm§J) Amho. à˶oH$ Jmoï>rMm OmUH$ma
Amho. 64 ˶mMoM Amho Oo H$mhr AmH$memV Amho Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho.
Ho$di A„mhM AmË‘{Z^©a Amho Am{U ñVwVrg nmÌ Amho.
65
Vwåhr ho (qMVZnydH© $) nmhV ZmhrV H$m H$s, H$emàH$mao A„mhZo
n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho ˶mg, Vw‘À¶m godVo cmdyZ R>do co Amho. ˶m Zm¡H$mXoIrc,
Á¶m ˶mÀ¶m AmXoemZo g‘wÐmV g§Mma H$aVmV. Am{U ˶mZoM AmH$memVrc J«h
d ZjÌm§Zm n¥Ïdrda H$mogiʶmnmgyZ amoIZy R>do co Amho. nU ’$º$ ˶mÀ¶m
AmXoemZoM (Vo H$mogiy eH$VmV). IamoIa, A„mh cmoH$m§da X¶m H$aUmam d
H¥$nmerc Amho. 66 VmoM Amho Á¶mZo Vwåhmcm OrdZ àXmZ Ho$co, ‘J VmoM
Vwåhmcm ‘¥Ë¶y XoBc© Am{U VmoM Vwåhmcm nwÝhm {Od§V H$aoc. IamoIa! ‘mZd
’$maM H¥$V¿Z Amho.
67
Amåhr à˶oH$ OZg‘yhmgmR>r CnmgZoMr EH$ nÕV {ZYm©[aV Ho$cr
hmoVr, {OMo Vo nmcZ H$arV AgV. Va (AmÎmmÀ¶m cmoH$m§Zr) ¶m ~m~VrV
Vw‘À¶mer dmX KmcVm H$m‘m Z¶o. (n¡J§~a!) Vwåhr cmoH$m§Zm Amnë¶m
gyah-22. Ac-hO 443
68
nmcZH$˶m©H$S>o ~mocdm. IamoIa, Vwåhr gÝ‘mJm©da AmhmV. nU Oa ˶m§Zr
Vw‘À¶mer ({dZmH$maU) dmX{ddmX H$aʶmMm à¶ËZ Ho$cm Va ˶m§Zm gm§JZy
Q>mH$m, "A„mhcm Mm§Jco ‘mhrV Amho, Vwåhr Oo H$mhr H$arV AmhmV.' 69
A„mh ݶm¶mÀ¶m {Xder Vw‘À¶m Xaå¶mZ ’¡$gcm gwZmdoc, Á¶m{df¶r Vwåhr
‘V^oX H$arV AmhmV. 70 Vwåhmcm ¶m Jmoï>rMo kmZ Zmhr H$m H$s, AmH$memV
Am{U n¥Ïdrda Oo H$mhr KS>V,o Vo gd© ˶mcm Mm§Jco ‘mhrV Amho. (Am{U
cjmV R>do m) gd© H$mhr ˶mÀ¶m J«W§ mV Zm|X H$ê$Z R>do coco Amho. IamoIa ho
A„mhgmR>r ghO e³¶ Amho.
71
Vo (Oo Zoh‘r ˶mÀ¶mda lÕoMm Xmdm H$aVmV) A„mhcm gmoS>y Z (BVa
VWmH${WV e{º$ñWim§Mr) CnmgZm H$aVmV. Á¶m§À¶m{df¶r A„mhZo H$moUVohr
à‘mU nmR>{dcoco ZgVmZmhr Am{U ˶m§À¶m (h{H$JVrMo) H$moUVohr kmZ
ZgVmZmhr (Vo ˶m§Mr CnmgZm H$aVmV). Aem nmnr cmoH$m§Mm (ݶm¶mÀ¶m
{Xder) H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© AgUma Zmhr. 72 Ooìhm ˶m§Zm Am‘Mo ñnï>
g§Xeo EoH${dco OmVmV, Voìhm g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§À¶m Mohè¶m§da AemàH$mao
{VQ>H$mè¶mMo ^md ngaë¶mMo Vwåhmcm OmUdoc, OUy H$mhr Vo ˶m§Zm Am‘Mo
g§Xeo EoH$dUmè¶m§da h„mM ~mocZy Q>mH$Vrc. (˶m§Zm) gm§Jm, "‘r Vwåhmcm
˶mnojmhr dmB©Q> Agcoë¶m Jmoï>r{df¶r gm§Jy H$m, (Or Vwåhmcm AmVm dmB©Q>
dmQ>V Amho). Vr Amho AmJ, (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV) {OMo dMZ A„mhZo
g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr AgUmè¶m cmoH$m§Zm {Xcoco Amho, {H$Vr ^¶mZH$
ñWmZ Amho Vo!'
73
cmoH$m§Zmo! BWo EH$ CXmhaU àñVwV Ho$co OmV Amho, Va Vo A˶§V
cjnydH© $ EoH$m. Vwåhr cmoH$ A„mhcm gmoS>y Z Á¶m§Mm Ymdm H$aVm Vo EH$
‘merXoIrc {Z‘m©U H$ê$ eH$V ZmhrV, Oar ¶m CÔoemgmR>r Vo gd© eº$s{Zer
EH$Ì Amco VarXoIrc (Vo Ago H$ê$ eH$V ZmhrV). Am{U Oa EImÚm
444 Hw$amU
‘merZo ˶m§À¶mnmgyZ H$mhr {hgH$mdyZ KoVco Va Vo {VÀ¶mnmgyZ naV {‘idy
eH$V ZmhrV. IamoIa XmoKho r {H$Vr Aghm¶ AmhoV! Ymdm H$aUmao Am{U Vo
Á¶m§Mm Ymdm Ho$cm OmV Amho. 74 (Oo AemàH$mao MwH$sÀ¶m ‘mJu cmJcoco
AmhoV) ˶m cmoH$m§Zm A„mhMr Iar OmU Zmhr Oer H$s, Vr Agm¶cm hdr.
IamoIa, A„mh gd©e{º$‘mZ Amho, gdmªda {Z¶Ì§U R>do Umam gm‘϶©dmZ Amho.
75
A„mh ñdJ©XVÿ m§nH¡ $s Amncm g§Xeo dmhH$ {ZdS>Vmo, VgoM ‘mUgm§‘YyZ
XoIrc Vmo (n¡J~§ a) {ZdS>Vmo. (cjmV R>do m) A„mh gd© H$mhr EoH$Umam Am{U
gd© H$mhr nmhUmam Amho. 76 (CcQ>njr ˶m§Mo kmZ, åhUOo ˶m XÿVm§Mo kmZ,
Va ‘¶m©{XV Amho). Vmo Vo gd© OmUVmo, Oo ˶m§À¶mg‘moa CKS> Amho Am{U Vohr
Oo ˶m§À¶mnmgyZ AÑí¶ Amho. ‘J gd© Jmoï>r eodQ>r ˶mÀ¶mH$S>Mo naVUma
AmhoV.
77
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Z‘Z H$am d ZV‘ñVH$ ìhm Am{U
Amnë¶m nmcZH$˶m©MrM CnmgZm H$am Am{U Mm§Jcr H$m‘o H$am, ¶mgmR>r
H$s, Vwåhr ¶eñdr ìhmdo. 78 A„mhÀ¶m H$m¶m©V à¶ËZm§Mr namH$mð>m H$am Oer
H$s, Vr (nyU© {Zð>Zo )o H$am¶cm hdr. ˶mZoM Vwåhmcm (˶mMm g§Xeo g‘ñV
‘mZdOmVrn¶ªV nmoM{dʶmgmR>r) {ZdS>co Amho. Am{U ˶mZo Y‘m©À¶m ~m~VrV
Vw‘À¶mda (AghZr¶) Ago AmoPo cmXcoco Zmhr. (Am{U) Vw‘Mm {nVm B~«mhr‘
¶mÀ¶m Y‘m©Mo (Vwåhmcm AZw¶m¶r ~Zdco). ˶mZoM Vw‘Mo Zmd ¶m Hw$amUmV
VgoM ¶mnyduÀ¶m J«W§ mVhr ‘wpñc‘ Ago R>do co Amho (‘wpñc‘ åhUOo Vmo, Omo
nyUn© Uo A„mhÀ¶m BÀN>c o m g‘{n©V Pmcocm Amho). Vo ¶mgmR>r H$s, n¡J~§ amZo
Vw‘À¶mda g˶mMr gmj Úmdr Am{U (n¡J~§ amZ§Va) Vwåhr g‘ñV ‘mZdOmVrda
({nT>r Xa {nT>r) g˶mMr gmj XoV amhmdr. Va (lÕmd§Vm§Zmo!) {Z˶ Z‘mµOmMo
nmcZ H$am Am{U Oµ H$mV XoV amhm (åhUOoM XmZH$m¶© H$arV amhm). Am{U
A„mher (Iè¶m AWm©Z)o ÑT> g§~Y§ ñWm{nV H$am. VmoM Vw‘Mm IamIwam
445

‘mcH$ Amho. {H$Vr Mm§Jcm ‘mcH$ Am{U {H$Vr Mm§Jcm gmhmæ¶H$Vm©!


gyah-23. Ac-‘mo{‘ZyZ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
{Z:g§Xho , lÕmd§V cmoH$M ¶eñdr hmoUma. 2 Oo Amnë¶m àmW©ZVo (nyU)©
{dZ‘« ^mdmZo (A„mhg‘moa) Z‘Z H$aVmV. 3 Oo gd© {ZaW©H$ Jmoï>tnmgyZ
ñdV:cm Xÿa R>do VmV. 4 Oo Oµ H$mV XoV AgVmV (åhUOo {Z¶{‘VnUo XmZH$m¶©
H$arV AgVmV). 5 VgoM Oo Amnco erc (d Mm[aͶ) H$c§{H$V hmoD$ Z¶o
åhUyZ Xj AgVmV. 6 nU ’$º$ Amnë¶m nËZr Am{U Amnë¶m ˶m Xmgr
¶m§À¶merM (g§~Y§ R>do VmV) Á¶m§Zm ˶m§Zr ({ddmh~§YZmÛmao) Amnë¶m Vmã¶mV
KoVcoco Amho. Va (Ago g§~Y§ A„mhÀ¶m ZOaoV) Amjonmh© ZmhrV. 7 nU Oo
¶m ncrH$S>o (AmUIr) BpÀN>Vrc Va VoM ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmao (JwÝhoJma)
AmhoV. 8 VgoM Oo ˶m§À¶mda Q>mH$coë¶m {dídmgmÀ¶m Am{U Amnë¶m dMZm§À¶m
~m~VrV Xj AgVmV. 9 VgoM Oo Amnë¶m Z‘mµOmMo ({Z¶{‘VnUo) nmcZ
H$aʶmÀ¶m ~m~VrV A{Ve¶ {eñV{චAgVmV. 10 AgoM cmoH$ ñdJm©Mo
dmag R>aUma AmhoV. 11 Am{U ho ñdJm©Mo dmag ˶mV H$m¶‘ dmñVì¶
H$aVrc.
12
Amåhr ‘mZdmcm ‘mVrÀ¶m gÎdmnmgyZ {Z‘m©U Ho$co. 13 ‘J Amåhr ˶mg
dr`m©À`m EH$m q~XÿÀ¶m ê$nmV, EH$m gwa{jV ñWmZr (åhUOoM J^m©e¶mV)
R>do co. 14 ‘J Amåhr ˶m dr`m©cm JmoR>cëo ¶m aº$mÀ¶m ê$nmV {dH${gV Ho$co. ‘J
nwT>o Amåhr ˶mg ‘m§gmÀ¶m Jmoù¶mÀ¶m ê$nmV {dH${gV Ho$co. nwT>o Amåhr ‘m§gmÀ¶m
˶m Jmoù¶mV hmS>o {dH${gV Ho$cr, ‘J Amåhr ˶m hmS>md§ a ‘m§gmMo AmdaU
MT>dco. ‘J (eodQ>r) ˶mcm EH$ ZdrZ {Z{‘©VrÀ¶m ê$nmZo KS>dZy Q>mH$co.
IamoIa, àe§gZr¶ Amho A„mh, gdm}Îm‘ {Z{‘©VrH$ma! 15 ‘J ¶mZ§Va (cmoH$m§Zmo!)
446 Hw$amU
16
Vwåhr {ZpíMVnUo ‘aUma AmhmV. ‘J nwZéËWmZmÀ¶m {Xder Vwåhmcm nwÝhm
CR>dZy C^o Ho$co OmB©c.
17
Amåhr Vw‘À¶mda gmV AmH$me {Z‘m©U Ho$co. Amåhr Am‘À¶m
{Z{‘©VrnmgyZ H$Yrhr Jm’$sc AgV Zmhr. 18 Amåhr AmH$memVyZ EH$m C{MV
à‘mUmZwgma nmʶmMm dfm©d Ho$cm Am{U ˶mg O{‘ZrV gmR>dZy R>do co. nU
(cjmV R>do m) Amåhr ho (daXmZ) naV Koʶmghr g‘W© AmhmoV. 19 Am{U
˶mÛmao Amåhr Vw‘À¶mgmR>r IOwarÀ¶m d Ðmjm§À¶m ~mJm CËnm{XV Ho$ë¶m.
˶mV Vw‘À¶mgmR>r {dnwc à‘mUmV ’$io AmhoV, Á¶mVyZ Vwåhr ImV AgVm. 20
VgoM Amåhr ˶m d¥jmcm CJdco, Omo {gZmB© nd©VmÀ¶m (n[agamV) Amho. Vmo
Amnë¶m‘ܶo Voc KoD$Z dmT>Vmo. Am{U ImUmè¶m§gmR>r ˶mV ñdmX Amho. 21
Am{U nmhm, Vw‘À¶mgmR>r JwamT>mao m§‘ܶo XoIrc ~moY Amho. Amåhr ˶m§À¶m
nmoQ>mV Oo Amho ˶mnmgyZ Vwåhmcm {nÊ`mgmR>r (ewÕ) XwYmMm nwadR>m H$arV
AgVmo. VgoM ˶m§À¶mV Vw‘À¶mgmR>r BVa AZoH$ cm^ AmhoV. ˶m§À¶mn¡H$s
H$mhtZm Vwåhr ImVm. 22 Á¶mà‘mUo Vwåhr Zm¡H$m§da ñdma hmoVm, ˶mMà‘mUo
¶m§À¶mdahr ñdma hmoD$Z (àdmg dJ¡ao H$aVm).
23
Amåhr (n¡J~§ a) Zyhcm ˶mÀ¶m cmoH$m§H$S>o nmR>{dco, Voìhm Vmo åhUmcm,
"‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! (Ho$di,) A„mhMr CnmgZm H$am, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam
H$moUrM Vw‘Mm Cnmñ¶ Zmhr, ‘J Vwåhmcm ˶mMo ^¶ dmQ>V Zmhr?' 24 ˶m§À¶m
cmoH$m§Vrc nwT>mar, Á¶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm hmoVm, åhUmco, "hm
Va Ho$di Vw‘À¶mgmaImM EH$ ‘Zwî¶ Amho, ˶mcm Vw‘À¶mda dM©ñd àmá
H$am¶Mo Amho. H$maU (Am‘À¶mH$S>o g§Xeo YmS>m¶cm) A„mhZo BpÀN>co AgVo
Va ñdJ©XVÿ m§Zm nmR>dco AgVo. ({edm¶) AemàH$maMr Jmoï> Amåhr AmYr
H$Yr Am‘À¶m dmS>d{S>cm§H$Sy>Z EoH$cocr Zmhr.' 25 "hm Va Ho$di doS>
cmJcocm ‘mUyg dmQ>Vmo, Va H$mhr H$mi àVrjm H$am (H$Xm{MV ~am hmoBc © ).'
gyah-23. Ac-‘mo{‘ZyZ 447
26
(n¡J~§ a) ZyhZo (A„mhH$S>)o àmW©Zm Ho$cr, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ˶m§Zr
Va ‘bm ImoQ>o R>a{dbo Amho AmVm VyM ‘cm gmhmæ¶ àXmZ H$a.' 27 Voìhm
Amåhr ˶mÀ¶mH$S>o Agm g§Xeo YmS>cm H$s, Vy Am‘À¶m {ZarjUmImcr d
Am‘À¶m gyMZm§Zgw ma EH$ Zm¡H$m V¶ma H$a (Or Vwcm Am{U Vw¶m AZw¶m¶m§Zm
dmMdoc). Ooìhm Am‘Mm {ZU©¶ A‘cmV ¶oBc © Am{U n¥ÏdrMo nmʶmMo òmoV
C’$miyZ ¶oVrc, Voìhm àmʶm§À¶m OmVtn¡H$s à˶oH$ àH$maÀ¶m (àmʶmMr)
EH$-EH$ OmoS>r (åhUOo Za d ‘mXr) {VÀ¶mV R>do Zy Ko. Am{U Amnë¶m
Hw$Qw>~§ r¶m§Zmhr ˶mV ñdma H$a, nU ˶mV ’$º$ ˶m§Mm g‘mdoe AgUma Zmhr,
Á¶m§À¶m {ejo{df¶r AmYrM {ZU©¶ gwZmdʶmV Amcocm Amho. Am{U Á¶m§Zr
A˶mMma Ho$cocm Amho, ˶m§À¶m{df¶r ‘cm H$mhr gm§Jy ZH$mog. ˶m§Mo ~wS>Uo
AQ>i Amho.
28
Ooìhm Vy Am{U Vw¶m~amo~a Agcoco cmoH$ Zm¡H$o V ì`dpñWV ~gyZ
OmVrc, Voìhm åhUm, "gd© ñVwVr Ho$di A„mhgmR>rM Amho, Á¶mZo Xþï>
cmoH$m§nmgyZ Amåhmcm dmMdco.' 29 Am{U åhU, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©!
Vw¶m H¥$nog{hV ‘cm ^y‘rda CVad (VwPr H¥$nm cm^coë¶m ^y‘rda). VyM
(‘mZdmcm) gdm}Îm‘ {R>H$mUmn¶ªV nmoMdy eH$Vmog.' 30 ¶m KQ>ZVo (qMVZ
H$aUmè¶m§gmR>r) g§Xeo Agcoë¶m IwUm AmhoV. AemàH$mao Amåhr cmoH$m§Mr
narjm KoV AgVmo.
31
‘J Amåhr ˶m§À¶mZ§Va ZdrZ {nT>r CX¶mg AmUcr. 32 Am{U
˶m§À¶mH$S>o ˶m§À¶m‘YyZM EH$ n¡J~§ a nmR>dcm. (¶m g§Xeo mgh H$s,) Vwåhr
Ho$di A„mhMrM CnmgZm H$am, ˶mÀ¶m{edm¶ Vw‘Mm Xþgam H$moUrhr Cnmñ¶
Zmhr. Va Vwåhmcm ˶mMo ^¶ dmQ>V Zmhr H$m? 33 nU (à˶oH$ doigo AgoM
Pmco) H$s, ˶mÀ¶m (åhUOo n¡J~§ amÀ¶m) g‘mOmVrc à‘wI cmoH$m§Zr g˶
ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmV (A„mher) hmoUmè¶m
448 Hw$amU
^oQ>rcm ImoQ>o R>a{dco. (¶mMo gmYo) H$maU Ago hmoVo H$s, Amåhr ˶m§Zm Eo{hH$
OrdZmV gwIg‘¥Õr àXmZ Ho$cr hmoVr. Vo åhUy cmJco, "hm Va AJXr
Vw‘À¶mgmaImM EH$ ‘Zwî¶ Amho, VoM ImVmo, Oo Vwåhr ImVm. VoM {nVmo, Oo
Vwåhr {nVm. 34 Oa Vwåhr Amnë¶m gma»¶mM EH$m ‘mUgmMo åhUUo ‘mݶ
Ho$co Va Vwåhr {ZpíMVnUo VmoQ>çmV amhmc.'
35
hm ‘mUyg Vwåhmcm Ago dMZ XoVmo H$s H$m¶? "Ooìhm Vwåhr ‘¥Ë¶y nmdmc
Am{U ‘mVr d hmS>o ~ZyZ Omc, Voìhm Vwåhmcm nwÝhm {Od§V H$ê$Z C^o Ho$co
OmB©c!' 36 Ae³¶, AJXr Ae³¶ Amho! Á¶mMo Vwåhmcm dMZ {Xco OmV
Amho. 37 OrdZ Va Ho$di hoM Am‘Mo gܶmMo OrdZ Amho, BWoM (’$º$
EH$Xm) Amåhr ‘aVmo Am{U OJVmo. Amåhr ‘oë¶mZ§Va H$Yrhr CR>dco OmUma
Zmhr. 38 "hm Va Ho$di Agm ‘Zwî¶ Amho, Á¶mZo A„mh{df¶r ImoQ>o aMco Amho.
Am{U Amåhr ˶mMo åhUUo H$Xm{n ‘mݶ H$aUma Zmhr.'
39
(Agm à{VgmX cmoH$m§H$Sy>Z {‘imë¶mZ§Va) n¡J~§ a A„mhH$S>o àmW©Zm
H$arV AgV, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©, ‘mPr ‘XV H$a, ¶m cmoH$m§Zr ‘cm ImoQ>o
R>a{dco Amho.' 40 Voìhm A„mh CÎma XoV Ago, "cdH$aM ho cmoH$ {ZpíMVnUo
níMmÎmmnX½Y hmoVrc.' 41 ‘J eodQ>r Am‘À¶m {ejoMm ñ’$moQ> ˶m§Zm doT>y Z
¿¶m¶Mm, ݶm¶mo{MVnUo Am{U AQ>inUo. ‘J Amåhr ˶m§Zm H$gnQ>mg‘mZ
H$ê$Z Q>mH$m¶Mmo. A˶mMmar cmoH$m§Mm {Y¸$ma Agmo!
42
˶mZ§Va Amåhr ZdrZ {nT>çm CX¶mg AmUë¶m. 43 H$moUVmhr OZg‘yh
Amncr {ZYm©[aV doi Zm nwT>o T>H$cy eH$Vmo, Zm ‘mJo amoIy eH$Vmo (˶mMr
‘wXV g§ncr åhUOo g§ncr) 44 ‘J Amåhr EH$mnmR>mno mR> EH$ Am‘Mo n¡J~§ a
nmR>drV am{hcmo. à˶oH$ doigo Ago Pmbo H$s, Ooìhm EImÚm OZg‘yhmH$S>o
˶m§Mm n¡J~§ a Amcm Va ˶m§Zr ˶mcm ImoQ>Mo R>a{dco. Va Amåhr EH$mnmR>mno mR>
EH$mcm Zï> H$ê$Z Q>mH$co. AemàH$mao Amåhr ˶m§Zm B{VhmgO‘m Ho$co.
gyah-23. Ac-‘mo{‘ZyZ 449

{VañH¥$V AmhoV Vo cmoH$, Oo lÕm YmaU H$arV ZmhrV.


45
‘J Amåhr ‘ygm Am{U ˶mMm ^mD$ hmê$Zcm Am‘À¶m g§Xeo mg{hV d
ñnï> à‘mUmg{hV nmR>{dco. 46 {’$aAm¡Z Am{U ˶mÀ¶m gaXmam§H$S>,o nU
˶m§Zr CÔm‘nUmMmM n[aM¶ {Xcm. H$maU Vo hmoVMo ’$ma J{d©ð> cmoH$. 47
˶m§Zr åhQ>c,o "Amåhr Am‘À¶mgma»¶mM XmoZ ‘mUgm§Mo åhUUo ‘mݶ H$am¶Mo
H$m? Ooìhm H$s, ˶m§Mr O‘mV Va Am‘Mr Jwcm‘ Amho.' 48 AemàH$mao ˶m§Zr
˶m XmoKm§Zm ImoQ>o R>a{dco. n[aUm‘r, Vo Zï> Ho$co Joc.o 49 Amåhr Va ‘ygmcm
J«W§ {Xcm hmoVm, ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zm gÝ‘mJ© cm^mdm.
50
Am{U (Á¶mà‘mUo Amåhr ‘ygmcm CËH$f© àXmZ Ho$cm hmoVm, AJXr
˶mMà‘mUo) Amåhr ‘[a¶‘nwÌ (¶oe)y d ˶mÀ¶m AmB©cm Am‘À¶m H¥$noMo
àVrH$ ~Z{dco. Amåhr ˶m§Zm EH$m C§M {R>H$mUr em§VVm‘¶ n[agamV Aml¶
àXmZ Ho$cm. {OWo EH$ Pam àdm{hV hmoVm.
51
(‘r Amnë¶m gd© n¡J~§ am§Zm hmM AmXoe {Xcm hmoVm H$s), "n¡J~§ am§Zmo!
ñdÀN> d ewÕ (Amamo½¶Xm¶r) dñVyn§ H¡ $s Im Am{U Mm§Jcr H$m‘o H$am. VgoM
(ho cjmV Agy Úm H$s), Oo H$mhr Vwåhr H$aVm ˶mMr ‘cm nyU© OmUrd Amho.'
52
(cmoH$m§Zmo!) Vw‘Mm Y‘© EH$M Y‘© Amho. Am{U ‘rM Vw‘Mm EH$‘od
nmcZH$Vm© Amho. åhUyZ ‘mPr OmU R>do Zy (OrdZ ì¶VrV H$am).
53
nU Z§Va cmoH$m§Zr AmngmV ’$mQ>m’y$Q> H$ê$Z doJ-doJù¶m Y‘mªMr
eH$co {Z‘m©U Ho$crV. Am{U (AmVm) Á¶m g‘yhmH$S>o Oo Amho, ˶mda ˶mcm
A{^‘mZ Amho. 54 Va ˶m§Zm ˶m§À¶m Jm|YimÀ¶m AdñWoV H$mhr H$mi gmoS>y Z
Úm. 55 Amåhr ˶m§Zm Or g§nÎmr d g§VVr àXmZ Ho$cocr Amho __ ˶m‘wio
˶m§Zm Ago dmQ>Vo H$s H$m¶, 56 H$s, Ago ^m¡{VH$ ’$m¶Xo àmá H$aʶmgmR>r,
˶m§Zm ‘XV H$aʶmV Amåhr ì¶ñV AmhmoV? Zìho, Va dñVwpñWVr hr Amho
H$s, ˶m§Zm (dmñVdmMr) g‘O Zmhr.
450 Hw$amU
57
{ZpíMVM, Oo cmoH$ Amnë¶m nmcZH$˶m©{df¶r AmXa¶wº$ ^¶
~miJVmV. 58 VgoM Oo Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m g§Xeo m§da (ÑT) {dídmg
R>do VmV. 59 VgoM Oo cmoH$ H$moUmcmhr Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo gh^mJr R>adV
ZmhrV. 60 Am{U Oo BVam§Zm (åhUOoM JaOd§Vm§Zm) XoVmV, Oo ˶m§Zm Úm¶cm
hdo. VgoM ¶m {dMmamZo ˶m§Mr öX¶o H§${nV hmoVmV H$s, ˶m§Zm Amnë¶m
nmcZH$˶m©H$S>o naV Om¶Mo Amho (Am{U ˶mcm {heo~ Úm¶Mo Amho). 61 hoM
cmoH$ gËH$‘} H$aʶmÀ¶m ~m~VrV EH$-Xþgè¶mnojm A{YH$ nwT>mH$ma KoV AgVmV.
Am{U (gËH$‘mªÀ¶m ¶m ñnY}V) hoM ¶eñdr R>aUma AmhoV. 62 Amåhr H$moU˶mhr
{Odmda ˶mÀ¶m j‘Vonj o m A{YH$ AmoPo cmXV ZgVmo. Am‘À¶mOdi H$‘mªMr
EH$ Zm|Xdhr Amho, Or ñnï>nUo g˶mMo Xe©Z KS>dVo Am{U cmoH$m§da A{O~mV
Aݶm¶ hmoUma Zmhr.
63
nU ˶m§Mr ‘Zo ¶m (Zm|XdhrÀ¶m) ~m~VrV nyUn© Uo Jm’$sc AmhoV, ¶m
{edm¶ ˶m§Mr Aݶ H$mhr (A{YH$ dmB©Q>) H$m‘o AmhoV, Or Vo H$aV amhVrc.
64
nU Ooìhm ˶m§À¶m gwI^moJr cmoH$m§Zm Amåhr Am‘À¶m {ejoÛmao ’¡$cmda
KoD$. Va Vo Am‘À¶m ‘XVrgmR>r J¶md¶m H$ê$ cmJVrc. 65 (nU ˶m§Zm
gm§{JVco OmB©c) AmO J¶md¶m H$ê$ ZH$m. AmVm I{MVM Vwåhmcm Am‘À¶mH$Sy>Z
H$gcrhr ‘XV Ho$cr OmUma Zmhr. 66 Vwåhmcm doimodoir Ooìhm ‘mPo g§Xoe
EoH${dco Om¶Mo, (Voìhm à˶oH$ doigo ) Vwåhr CcQ>çm nmdcr ‘mJo {’$aV hmoVm.
67
‘moR>çm K‘|S>rV ({ZKyZ OmV), Ogo EImÚm (ì¶W©) Jmoï>r gm§JUmè¶mH$S>o
Xþcj © H$ê$Z {ZKyZ OmV AmhmV.
68
˶m§Zr ¶m A„mhÀ¶m J«W§ mda (gImoc) qMVZ Ho$co Zmhr H$m? H$s,
˶m§À¶mH$S>o Aer EImXr Jmoï> Amcr Amho, Or ˶m§À¶m dmS>d{S>cm§H$So> Amcr
ZìhVr. 69 qH$dm H$Xm{MV Vo Amnë¶m n¡J~§ amcm AmoiIy eH$V ZmhrV? Ago
Agë¶m‘wio Vo ˶mcm ZmH$marV AmhoV. 70 qH$dm ˶m§Mo Ago åhUUo Amho H$m
gyah-23. Ac-‘mo{‘ZyZ 451

H$s, ˶mcm doS> cmJcoco Amho? Zìho, Va Vmo ˶m§À¶mH$S>o g˶ KoD$Z Amcm
Amho. nU ˶m§À¶mn¡H$s ~hþVHo $m§Zm g˶ A{O~mV ZH$mo Amho. 71 Am{U Oa g˶
˶m§À¶m AmdS>r-{ZdS>rÀ¶m AYrZ AgVo Va AmH$me Am{U n¥Ïdr Am{U Oo
H$mhr ˶m§À¶m‘ܶo Amho, gd© Zï> hmoD$Z Joco AgVo. nU Amåhr Agm (CnXoena)
g§Xeo ˶m§À¶mH$S>o YmS>cm Amho, Omo ˶m§Zr cjmV R>do m¶cm hdm. VarXoIrc Vo ¶m
CnXoemH$S>o nmR> XmIdrV AmhoV.
72
qH$dm Vwåhr ˶m§Zm (g§Xeo nmoM{dë¶m~Ôc) H$mhr ‘mo~Xcm ‘mJV
AmhmV (Ago ˶m§Zm dmQ>Vo H$s), H$m¶? nU (˶m§Zm H$im¶cm nm{hOo) H$s,
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©MmM ‘mo~Xcm gdm}Îm‘ Amho. H$maU Vmo gdm}Îm‘ CnOr{dH$m
àXmZ H$aUmam Amho. 73 ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, Vwåhr ˶m§Zm gai
‘mJm©H$S>o ~mocmdrV AmhmV.
74
Oo cmoH$ ‘¥Ë¶wníMmV OrdZmda {dídmg R>do V ZmhrV, Vo {ZpíMVnUo
(gai) ‘mJm©nmgyZ Xÿa Jocc o o AmhoV. 75 Oar Amåhr ˶m§À¶mda H¥$nm H$ê$Z,
˶m§Mm Omo Ìmg Amho, Vmo Xÿa Ho$cm Var Vo Amncm ñd¡amMma gwê$M R>do Vrc
Am{U Am§Yù¶mà‘mUo ^Q>H$V amhVrc. 76 Va Amåhr ˶m§Zm {ejoV OISy>Z
˶m§Mr narjm KoVcr, nU Zm ˶m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©g‘moa eaUmJVr
nËH$acr, Zm ˶m§À¶mV Z‘«Vm OmJ¥V Pmcr. 77 ¶oWn¶ªV H$s, Ooìhm Amåhr
^¶mZH$ {ejoMo Ûma ˶m§À¶mda Iwco H$ê$. Voìhm ‘mÌ Ë¶m§Zm {ZameoMm Y¸$mM
~goc.
78
(cmoH$m§Zmo!) VmoM Amho A„mh, Á¶mZo Vw‘À¶mgmR>r H$mZ, S>mi o ,o d ‘Z
79
{Z‘m©U Ho$co. Varhr Vwåhr ’$maM H$‘r Am^ma ‘mZVm. Am{U VmoM Amho,
Á¶mZo Vwåhmcm n¥Ïdrda (MmohrH$So>) ngadyZ Q>mH$co. ‘J (eodQ>r) ˶mÀ¶mH$S>Mo
Vwåhmcm EH${ÌV H$ê$Z AmUco OmB©c. 80 VmoM Amho, Omo OrdZ Am{U ‘¥Ë¶y
XoVmo. ˶mÀ¶mM {Z¶§ÌUmV Amho amÌ Am{U {Xdg (åhUOo n¥ÏdrMr n[aH«$‘m
452 Hw$amU
˶mZoM {Z¶§{ÌV Ho$cocr Amho). Va ‘J Vwåhr ~wÕrMm dmna H$arV Zmhr H$m?
81
nU (n¡J~§ am§Zm à{VgmX XoVmZm) ˶m§Zrhr VoM åhQ>c,o Oo ˶m§À¶m
nyduÀ¶m cmoH$m§Zr åhQ>co hmoVo. 82 ˶m§Zr åhQ>c,o "Ooìhm Amåhr ‘ê$Z OmD$
Am{U ‘mVr d hmS>o hmoD$Z OmD$, Voìhm Ia§M Amåhmcm nwÝhm {Od§V H$ê$Z
CR>{dco OmB©c? 83 Aem àH$maMo dMZ Amåhmcm Am{U ¶mnydu Am‘À¶m
dmS>d{S>cm§Zmhr XoʶmV Amco hmoV.o Aem Jmoï>r Aݶ H$mhr ZgyZ ’$ma nyduÀ¶m
cmoH$m§À¶m H$Wm AmhoV.'
84
(n¡J~§ a! ˶m§Zm) {dMmam, "n¥Ïdr Am{U Oo H$mhr ˶mV Amho, Vo
H$moUmMo Amho? Vwåhmcm (¶m àíZmMo) CÎma ‘mhrV Agoc Va ‘cm gm§JmM.'
85
Vo CÎma XoVrc, "A„mhMo', (˶m§Zm) gm§Jm, "Va ‘J Vwåhr qMVZ H$m
H$arV Zmhr?' 86 (˶m§Zm) {dMmam, "H$moU Amho ‘mcH$ gmV AmH$mem§Mm?
VgoM g‘ñV g¥ï>rMo gÎmmH|$Ð H$moUmÀ¶m ‘mcH$sMo Amho.' 87 Vo åhUVrc,
"gd© H$mhr A„mhMoM Amho' (˶m§Zm) gm§Jm, "‘J Vwåhr ˶mMr OmUrd R>do Zy
(OrdZ ì¶VrV H$aUma Zmhr) H$m?' 88 (cmoH$m§Zm) gm§Jm, gd© dñVyd§ a
H$moUmcm gdm©{YH$ma àmá Amho? Am{U Vmo H$moU Amho, Omo gdmªZm g§ajU
àXmZ H$aVmo? ˶mÀ¶m {déÕ OmD$Z H$moUrhr H$moUmMohr ajU H$ê$ eH$V
Zmhr. Vwåhmcm ‘mhrV Agoc Va ‘cm gm§Jm. 89 Vo CÎma XoVrc, "ho gd©
gm‘϶© Ho$di A„mhcmM àmá Amho.' (˶m§Zm) gm§Jm, "Va ‘J (B©ída{Zð>
OrdZ A§JrH$maʶmÀ¶m ~m~VrV) Vw‘Mr ’$gJV H$er hmoV?o '
90
Zmhr, Va Amåhr ˶m§À¶mH$S>o g˶mMm g§Xeo àH$Q> Ho$cocm Amho. nU Vo
{ZpíMVnUo ImoQ>maS>o AmhoV. 91 A„mhZo H$moUmcmhr Amncm nwÌ ~Z{dcm Zmhr.
VgoM ˶mÀ¶m~amo~arZo Xþgam H$moUrhr Cnmñ¶ Zmhr. Ago AgVo Va à˶oH$
Cnmñ¶ Amnë¶m {Z{‘©Vrcm KoD$Z doJim Pmcm AgVm. Voìhm Vo {ZpíMVnUo
EH$-Xþgè¶mcm ‘mV H$aʶmgmR>r à¶ËZ Ho$co AgVo. Agr‘ Amho A„mhMr
gyah-23. Ac-‘mo{‘ZyZ 453

‘hmZVm! ˶mMm ˶m Jmoï>ter H$mhrM g§~Y§ Zmhr, Oo cmoH$ ˶mÀ¶m{df¶r


~mocVmV. 92 (˶mÀ¶m {Z{‘©Vrn¡H$s H$moUrhr), Oo OmUy eH$V ZmhrV Vo, Vmo
OmUVmo Am{U Oo Vo OmUy eH$VmV, Vohr Vmo OmUVmo. Á¶m§Zm cmoH$ A„mhMo
g‘H$j R>adVmV, ˶m§À¶mnojm Vmo Agr‘ ‘hmZ Amho.
93
(n¡J~§ a! A„mhH$S>o Aer) àmW©Zm H$am, "ho à^y! Oa Vy ‘cm (‘m¶m
OrdZmVM Vr {ejm) XmIdUma Agerc {OÀ¶m~Ôc (AnamYr cmoH$m§Zm)
gmdYmZVoMm Bemam {Xcm Jocm Amho. 94 Va ho à^y! ‘mPm ˶m AnamYr
cmoH$m§V g‘mdoe H$ê$ ZH$mog.' 95 {ZpíMVnUo Amåhr ¶mgmR>r g‘W© AmhmoV H$s,
(Vr {ejm) Vwåhmcm XmIdmdr, {OÀ¶m{df¶r ˶m§Zm gmdYmZVoMm Bemam XoʶmV
Amcocm Amho.
96
dmB©Q> Jmoï>rcm A{YH$ Mm§Jë¶m Jmoï>rÛmao naVdyZ cmdm. Vo Oo H$mhr
~mocV AmhoV, ¶mMr Amåhmcm Mm§Jë¶màH$mao OmUrd Amho. 97 Vwåhr (A„mhH$S>o
Aer) àmW©Zm H$arV amhm, "ho à^y! ‘cm g¡VmZm§À¶m XþîàoaUonmgyZ dmMʶmgmR>r
VwPo eaU hdo Amho.' 98 "VgoM ho à^y! ˶m§Zr ‘m¶m OdinmgXoIrc {’$aHy$
Z¶o åhUyZ, ‘r VwPo eaU BpÀN>Vmo.'
99
(Oo ‘¥Ë¶wníMmV OrdZmda {dídmg R>do Zy ZmhrV) Ooìhm ‘¥Ë¶y ˶m§À¶mn¡H$s
EImÚmg‘moa ¶oD$Z AJXr C^m AgVmo, Voìhm Vmo åhUy cmJVmo, "ho ‘m¶m
nmcZH$˶m©! ‘cm naV nmR>d. 100 ¶mgmR>r H$s, ‘r AmYr H$mhr H$ê$ eH$cmo
Zmhr,Va AmVm OJmV amhÿZ ‘cm H$mhr gËH$‘} H$aVm ¶mdrV.' (CÎma {‘ioc),
"AmVm ho H$Xm{n e³¶ Zmhr!' hr EH$ {ZaW©H$ Jmoï> Amho, Or Vmo CƒmaV
Amho. Am{U (Oo OJmcm {Zamon XoVmV) ˶m§À¶m nwT>o EH$ Wm§~dUyH$ Amho, ˶m
{Xdgmn¶ªV, Ooìhm ˶m§Zm nwÝhm {Od§V H$ê$Z CR>{dco OmB©c. 101 ‘J Ooìhm
(nwZéËWmZmMo) qeJ ’w$§ H$co OmB©c, ˶m {Xder ˶m§À¶mXaå¶mZ H$moUVohr
ZmVog~§ Y§ amhUma ZmhrV, Zm H$moUr H$moUmMr {dMmanyg H$aoc.
454 Hw$amU
102
Voìhm Á¶m§À¶m gËH$‘mªMo nmaS>o OS> ApñVb, VoM ¶eñdr R>aVrc.
103
Am{U Á¶m§Mo nmaS>o hcHo$ AgVrc ˶m§Zr ñdV:Mm {dZme Ho$cocm
AgUma. Vo ZaH$mV H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. 104 ˶m§À¶m Mohè¶m§Zm ZaH$mMr
AmJ ^mOyZ H$mT>rc Am{U ˶m§Mo Mohao {dÐÿn hmoD$Z OmVrc (Am{U ˶mM
AdñWoV Vo VoWo gX¡d amhVrc).
105
(Voìhm A„mh åhUoc) "Vwåhmcm ‘mPo g§Xeo H$i{dʶmV Amco ZìhVo
H$m? Am{U Vwåhr ˶m§Zm ImoQ>o R>a{dco Zmhr H$m?' 106 Vo CÎma XoVrc, "ho
Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Am‘À¶m Xþï> {dMmam§MMo Am‘À¶mda dM©ñd hmoV.o
Amåhr IamoIa ~hH$coco hmoVmo. 107 ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! ¶m (¶mVZm§VZy )
Amåhmcm ~mhoa H$mT>. nU Oa Amåhr nwÝhm AmYrgmaIoM (dmB©Q>) dV©Z Ho$co
Va Amåhr {ZpíMVnUo A˶mMmar R>ê$.' 108 A„mh åhUoc, "{Y¸$macoë¶m§Zmo!
¶mVM nSy>Z amhm d ‘cm (AmUIr H$mhr) {dZ§Vr H$ê$ ZH$m.'
109
‘m¶m ^º$m§‘ܶo H$mhr cmoH$ Ago hmoV,o Oo åhUV AgV, "ho à^y!
Amåhr lÕm YmaU Ho$cr Amho Va Vy Amåhmcm j‘m H$a, Am{U Am‘À¶mda
H¥$nm H$a, IamoIa, VyM Añgc H¥$nmd§V Amhog.' 110 nU Voìhm Vwåhr ˶m§Zm
CnhmgmMo cú¶ ~Z{dco hmoV.o Am{U Vw‘À¶m ¶mM CÚmoJmZo Vwåhmcm ‘m¶m
ñ‘aUmà{V Jm’$sc H$ê$Z Q>mH$co hmoV.o Am{U Vwåhr ˶m§Mr {I„r CS>drV
am{hcmV. 111 nU AmO ‘r ˶m§Zm ˶m§À¶m g{hîUwVMo m ‘mo~Xcm àXmZ Ho$cm
Amho. Am{U VoM (AmO) ¶eñdr Pmcoco AmhoV.
112
(Am{U) Vmo (Zme nmdcoë¶m) ˶m cmoH$m§Zm {dMmaoc, "Vwåhr n¥Ïdrda
{H$Vr df} ‘w¸$m‘ Ho$cmV?' 113 Vo (ZaH$dmgr) åhUVrc, "Amåhr EH$
{Xdg, qH$dm ˶mhrnojm WmoS>o H$‘rM am{hcmo AgUma. Va Oo ({Xdg d df})
‘moOy eH$VmV ˶m§Zm {dMmê$Z nmhm.' 114 ˶mZ§Va A„mh åhUoc, "Vwåhr
’$maM AënH$mimgmR>r am{hco, H$Xm{MV Vwåhmcm ho VoìhmM H$imco AgVo
455

Va!'
115
(cmoH$m§Zmo!) Vwåhr Ago J¥hrV Yê$Z AmhmV H$s H$m¶, Amåhr Vwåhmcm
H$moU˶mhr hoV{y dZm {Z‘m©U H$ê$Z Q>mH$co Amho, Am{U Vwåhmcm Am‘À¶mH$S>o
naV AmUco OmUma Zmhr? 116 Agr‘ ‘hmZ Amho A„mh, g‘ñV g¥ï>rMm
Añgc gËVmYre, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr (Xwgam H$moUrM
nyOZr¶ Zmhr). g‘ñV {dídmÀ`m gÎmmH|$ÐmMm VmoM ñdm‘r Amho. 117 Omo H$moUr
A„mh~amo~a Aݶ H$moʶm Cnmñ¶mMm Ymdm H$aVmo, nU ˶mÀ¶mH$S>o (˶m
Cnmñ¶mÀ¶m) ApñVËdmMm H$moUVmM nwamdm Zmhr, Aem 춺$scm {VÀ¶m
nmcZH$˶m©H$S>o {heo~ Úmdm cmJUma Amho. Ago g˶ ZmH$maUmao cmoH$ H$Yrhr
¶eñdr hmoUma ZmhrV. 118 (lÕmd§Vm§Zmo! A„mhH$S>o Aer àmW©Zm H$am.) "ho
à^y! ‘cm ‘m’$ H$a Am{U ‘m¶mda H¥$nm H$a. IamoIa, VyM Añgc H¥$nmd§V
Amhog.'
gyah-24. AZ-Zya
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(Hw$amUmMo) ho EH$ àH$aU Amho Oo Amåhr àH$Q> Ho$co Amho. ¶m‘ܶo
(XoʶmV Amcoë¶m AmXoem§M)o nmcZ H$aUo A{Zdm¶© R>a{dʶmV Amco Amho.
¶m‘ܶo gwñnï> g§Xeo AmhoV, ¶mgmR>r H$s, Vwåhr ~moY J«hU H$amdo. 2 ì¶{^Mmar
ór Am{U ì¶{^Mmar nwéf, ¶m§À¶mn¡H$s à˶oH$mcm e§^a ’$Q>H$o ‘mam. Vwåhr
A„mh Am{U ݶm¶mÀ¶m {Xdgmda {dídmg R>do Umao Agmc, Va A„mhÀ¶m
H$m¶ÚmMr A§‘c~OmdUr H$aVmZm, ˶m XmoKm§À¶m ~m~VrV Vwåhmcm H$sd dmQ>m¶cm
ZH$mo. hr {ejm {Xcr OmV AgVmZm lÕmd§Vm§Mm EH$ g‘yh {VWo CnpñWV
Agm¶cm hdm. 3 ì¶{^Mmar nwéfmZo, ì¶{^Mmar ór qH$dm AZoH$o ídadmXr ór
¶m§À¶m{edm¶ Aݶ H$moUmerhr {ddmh H$am¶cm ZH$mo. VgoM ì¶{^Mmar órer,
456 Hw$amU
ì¶{^Mmar qH$dm AZoH$o ídadmXr nwéf ¶m§À¶m ì¶{V[aº$ H$moUrhr {ddmh~Õ
hmoVm H$m‘m Z¶o. Ago {ddmh lÕmd§Vm§gmR>r nyUn© Uo {Z{fÕ R>adʶmV Amco
AmhoV.
4
Oo cmoH$ Mm[aͶg§nÞ {ó`m§da (ì¶{^Mmar H¥$˶mMm) Amamon H$aVmV
Am{U ˶m AmamonmÀ¶m (g‘W©ZmV) Mma gmjrXma AmUy eH$V ZmhrV, Va
Aem§Zm E|er ’$Q>H$o ‘mam. VgoM ˶m§Mr gmj H$Yrhr ‘mݶ H$ê$ ZH$m. H$maU
hoM cmoH$ Iao XþamMmar AmhoV. 5 ¶mV ‘mÌ Ë¶m cmoH$m§Mm AndmX amhrc,
Á¶m§Zr ˶mZ§Va níMmÎmmnX½Y hmoD$Z (cJoM) ñdV:Mr gwYmaUm H$ê$Z KoVcr
Agoc. Va Aem§Zm A„mh j‘m H$aUmam Amho, H¥$nmd§V Amho.
6
Oo cmoH$ Amnë¶m nËZtda (ì¶{^MmamMm) Amamon H$aVrc. ˶m§À¶mH$S>o
˶m§À¶m ñdV:{edm¶ Xþgam H$moUrM gmjrXma åhUyZ Zgoc Va (Aem Amamon
cmdUmè¶m) ‘mUgmgmR>r gmj XoʶmMr nÕV Aer Agoc H$s, ˶mZo Mma
doim A„mhcm (gmjr R>do Zy ) enW ¿¶mdr H$s, ˶mMm Amamon Iam Amho 7
Am{U nmMì¶m doigo Ago åhUmdo H$s, Oa Vmo ImoQ>o ~mocV Agoc Va
A„mhMm ˶mÀ¶mda emn hmodmo.
8
Am{U ór ñdV:darc {ejm AemàH$mao Q>miy eH$Vo H$s, {VZo Mma
doim A„mhcm (gmjr R>do Zy ) enW ¿¶mdr Am{U åhUmdo H$s, hm ‘mUyg ImoQ>m
Amho 9 Am{U nmMì¶m doigo , {VZo åhUmdo, "Oa hm ‘mUyg gƒm Agoc
Va,‘m¶mda A„mhMm àH$mon hmodmo. ' 10 AemàH$mao Vwåhm cmoH$m§da A„mhMr
‘ohao ~mZr d H¥$nm Pmcr ZgVr Va (Vwåhr ’$ma noMmV gmnS>cm AgVm). A„mh
níMmÎmmn H$aUmè¶m§Zm j‘m H$aUmam Amho, ~w{Õ‘mZ Amho.
11
Á¶m cmoH$m§Zr (ewÕ Mm[aͶmÀ¶m órMo Mm[aͶhZZ H$aʶmMo) ho Oo
fS²>`̧ aMco, Vr Vw‘À¶m‘YrcM EH$ Q>mi o r Amho. Vwåhr ¶m KQ>Zc
o m XþXd£ r
KQ>Zm g‘Oy ZH$m, qH$~hþZm Vo Vw‘À¶mgmR>r Mm§JcoM Amho.
457
gyah-24. AZ-Zya
˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$ OU Amnë¶m H$‘mB©À¶m à‘mUmV nmnmMm dmQ>Ho $ar R>aUma
Amho Am{U Á¶mZo ˶mV ‘moR>r ^y{‘H$m nma nmS>cr, ˶mÀ¶mgmR>r gdm©V ‘moR>r {ejm
Amho.
12
Ooìhm Vwåhr Aer (A’$dm) EoH$cr hmoVr, Voìhm lÕmd§V nwéf d
{ó`m§Zr, Amnë¶mM cmoH$m§{df¶r Mm§Jcm {dMma H$m Ho$cm Zmhr Am{U Ago
H$m åhQ>co Zmhr H$s, "hr CKS>-CKS> {MIc’o$H$ Amho.' 13 ¶m (Amamon
H$aUmè¶m) cmoH$m§Zr, (˶m AmamonmÀ¶m g‘W©ZmV) Mma gmjrXma H$m AmUco
Zmhr? Ooìhm Vo gmjrXmaM AmUy eH$co ZmhrV, Va A„mhÀ¶m ZOaoV VoM
ImoQ>maS>o AmhoV.
14
Oa Vwåhm cmoH$m§da ¶m OJmV Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmV A„mhMr
‘ohao ~mZr d H¥$nm ZgVr, Va Á¶m (Vmoh‘V) cmdʶmÀ¶m àH$mamV Vwåhr JwV§ co
hmoV,o Ë`m~Ôc Vw‘À¶mda ’$ma ‘moR>o g§H$Q> AmoT>dco AgVo. 15 Ooìhm (Vr
A’$dm) Vwåhr Amnë¶m Vm|S>mZo ngadrV hmoVm Am{U Amnë¶m Vm|S>y Z Aer Jmoï>
~mocV hmoVm, Á¶mMo Vwåhmcm A{O~mV kmZ ZìhVo. Vwåhr ˶mcm EH$ {H$aH$moi
Jmoï> g‘OyZ ngadrV hmoVm, nU A„mhÀ¶m ZOaoV Vr ’$ma ^¶§H$a Jmoï> hmoVr.
16
Am{U Ooìhm Vwåhr Agcr (Zmcm¶H$) Jmoï> EoH$cr hmoVr, Voìhm Vwåhr Ago
H$m Zmhr åhUmcmV H$s, Amåhmcm ho A{O~mV emo^V Zmhr H$s, Aer Jmoï>
Amnë¶m Vm|S>y Z ~mocmdr. A„mh! Agr‘ ‘hmZ Amhog Vy! hm ^¶mZH$ ImoQ>m
Amamon Amho! 17 A„mh Vwåhmcm VmH$sX XoVmo Amho H$s, ¶oWZy nwT>o Aer MyH$
H$Xm{n H$ê$ ZH$m, Oa Vwåhr gƒo lÕmd§V Agmc Va. 18 A„mh Vwåhmcm
˶mMo AmXoe gwñnï> arVrZo gm§JV Amho. A„mh gd© H$mhr OmUUmam Amho,
~w{ÕdmZ Amho.
19
{ZpíMVM Oo cmoH$ Ago BpÀN>VmV H$s, lÕmd§Vm§Xaå`mZ Aícrc
Jmoï>tMr MMm© ìhmdr, ˶m§À¶mgmR>r ¶m OJmV Am{U ¶mZ§VaÀ¶m OJmV H$R>mao
458 Hw$amU
{ejm Amho. H$maU A„mh (nyU© g˶) OmUVmo Am{U Vwåhr OmUV Zmhr. 20
Oa Vw‘À¶mda A„mhMr ‘ohao ~mZr d H¥$nm ZgVr Va (Vwåhmcm ’$ma ‘moR>çm
Xþ:Imcm gm‘moao Omdo cmJco AgVo). nU ho H$s, A„mh H$Zdmiy Am{U
H¥$nmiy Amho.
21
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! g¡VmZmÀ¶m nmdcmda nmD$c R>do Zy
Mmcy ZH$m. Omo H$moUr g¡VmZmÀ¶m nmdcmda nmD$c R>do Zy Mmcoc, Va Vmo ˶mg
Ho$di Aícrc d dmB©Q> Jmoï>r H$aʶmgmR>rM àd¥Îm H$aVmo.
Oa Vw‘À¶mda A„mhMr ‘ohao ~mZr d ˶mMr H¥$nm ZgVr Va Vw‘À¶mn¡H$s
H$moUrhr H$Yrhr (‘ZmZo) n{dÌ hmoD$ eH$cm ZgVm. nU A„mh BpÀN>Vmo ˶mg
ewÕ H$aVmo. A„mh gd© H$mhr EoH$Umam Amho gd© H$mhr OmUUmam Amho.
22
Vw‘À¶mn¡H$s Á¶m cmoH$m§Zm (B©ídar¶) H¥$nm d {dnwc gmYZg§nÎmr
cm^cocr Amho, ˶m§Zr Agm g§H$ën H$am¶cm ZH$mo H$s, Vo Amnë¶m
gmYZg§nÎmrVyZ Amnë¶m ZmVodmBH$m§Zm, JaOd§Vm§Zm d A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r
Amnco KaXma gmoS>Umè¶m§Zm, H$mhrhr ‘XV H$aUma ZmhrV. ˶m§Zr ˶m§Zm j‘m
H$amdr d ˶m§À¶m (MwH$m§H$S>)o Xþcj
© H$amdo. Vwåhr ñdV:~Ôc BpÀN>V Zmhr
H$m H$s, A„mhZo Vwåhmcm j‘m H$amdr? A„mh j‘m H$aUmam, X¶m H$aUmam
Amho.
23
{Z…g§e`, Oo cmoH$ {ZîH$c§H$, ^moù¶m ^m~S>çm lÕmd§V {ó`m§da
(ì¶{^MmamMm) Amamon H$aVmV, ˶m§À¶mda ¶m OJmV Am{U ¶mZ§VaÀ¶m OJmV
{Y¸$ma Amho. VgoM ’$ma ‘moR>r {ejm ˶m§Mr dmQ> nmhV Amho. 24 ˶m {Xder
˶m§À¶m ñdV:À¶m {O^m, ˶m§Mo hmV, Am{U ˶m§Mo nm¶ ˶m§À¶mM {déÕ, Vo Oo
H$mhr H$arV hmoVo ¶m{df¶r gmj XoVrc. 25 ˶m {Xder (åhUOoM ݶm¶mÀ¶m
{Xder) A„mh, (˶m§À¶m H$m¶mªMm) C{MV Am{U nwano ay ‘mo~Xcm XoBc© . Voìhm
˶m§Zm H$iyZ MwH$o c H$s, A§{V‘ g˶ "A„mh' Amho, Omo (gd© Jmoï>tMo g˶)
gyah-24. AZ-Zya 459

CKS> H$aVmo.
26
Mm[aͶhrZ {ó¶m, ¶m Mm[aͶhrZ nwéfm§H$[aVm AmhoV, VgoM Mm[aͶhrZ
nwéf, ho Mm[aͶhrZ {ó`m§H$[aVm AmhoV, ¶mMà‘mUo gwerc nwéf ho gwerc
{ó`m§H$[aVm AmhoV Am{U gwerc {ó¶m ¶m gwerc nwéfm§H$[aVm AmhoV. (gwerc
nwéf d {ó¶m) AJXr {ZXm}f AmhoV, ˶m Amamonm§nmgyZ Oo ho cmoH$ H$arV
AmhoV. Am{U ˶m (gwerc ór d nwéfm§gmR>r) j‘m Amho Am{U VgoM gÝ‘mZmMr
CnOr{dH$m Amho.
27
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Vwåhr ñdV:À¶m Kam§ì¶{V[aº$ BVa
H$moUmÀ¶mhr Kam§V, ˶m§À¶m ‘mcH$m§Mr nadmZJr KoVë¶m{edm¶ Am{U ˶m§Vrc
cmoH$m§Zm àUm‘ Ho$ë¶m{edm¶ àdoe H$ê$ ZH$m. Ago H$aʶmV Vw‘Mo ^co Amho.
(Am{U hm AmXoe) ¶mgmR>r Amho H$s, Vwåhr gwOmUVoZo dV©Z H$amdo. 28 nU
KamV H$moUr Zgë¶mMo Vwåhmcm AmT>ië¶mg, ˶mV àdoe H$ê$ ZH$m, Omon¶ªV
Vwåhmcm nadmZJr {‘iV Zmhr. nU Oa Vwåhmcm naV OmʶmgmR>r gm§JʶmV
Amco Va Vwåhr naV Om. Ago H$aUo Vw‘À¶mgmR>r A{YH$ C{MV Amho. Vwåhr Oo
H$mhr H$aVm ˶mMr A„mhcm nyU© OmUrd Amho. 29 nU ˶m KamV Vw‘Mo
({Z…g§H$moMnUo) àdoe H$aUo Amjonmh© AgUma Zmhr, Á¶mV H$moUrM amhV
Zmhr. Vwåhmcm {VWo H$mhr H$m‘ Agoc Va (Vwåhr {VWo OmD$ eH$Vm). nU (ho
Zoh‘r cjmV R>do m) A„mh Vo gd© OmUVmo, Oo Vwåhr CKS>nUo H$aVm Am{U Oo
Vwåhr cn{dVm.
30
(n¡J~§ a!) lÕmd§V nwéfm§Zm gm§Jm H$s, ˶m§Zr Amnë¶m ZOam Imcr
R>do mì¶mV Am{U Amnë¶m c‚mmñWmZm§Mo ajU H$amdo. Ago H$aUo ˶m§À¶mgmR>r
ewÕ Mm[aͶmMo ÚmoVH$ R>aco . Vo Oo H$mhr H$aVmV ˶mMr A„mhcm nyU© OmUrd
AgVo, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr.
31
VgoM lÕm YmaU Ho$coë¶m {ó`m§Zmhr gm§Jm, ˶m§Zrhr Amnë¶m ZOam
460 Hw$amU
Imcr R>do mì¶mV Am{U Amnë¶m c‚mmñWmZm§Mo ajU H$amdo. Am{U (g‘mOmV
dmdaVmZm) BVam§gmR>r ({deof) AmH$f©U R>aUmè¶m Jmoï>tMo àXe©Z H$ê$ ZH$m,
nU Oo gd©gmYmaUnUo (d gä¶nUo) àH$Q> hmoVo (Vo Amjonmh© Zgoc). VgoM
dj:ñWmZm§da Amnco nXa Q>mH$coë¶m AdñWoV amhm Am{U Amnë¶m e¥J§ mamMo
àXe©Z H$ê$ ZH$m, nU ¶mV ho gd© AndmX AmhoV __ ˶m§Mo nVr, qH$dm ˶m§Mo
dS>rc, qH$dm ˶m§À¶m nVrMo dS>rc qH$dm ˶m§Mr ‘wco qH$dm ˶m§À¶m nVrMr
‘wco (åhUOo AmYrÀ¶m nËZrnmgyZ Agcocr) qH$dm ˶m§Mo ^mD$ qH$dm ˶m§À¶m
^mdm§Mr ‘wco qH$dm ˶m§À¶m ~{hUtMr ‘wco qH$dm ˶m§À¶m ‘mocH$arU qH$dm
˶m§Mo Xmg qH$dm Ago ZmoH$a MmH$a nwéf Oo ˶m§À¶m AYrZ AgVrc Á¶m§Zm
{ó¶m§à{V H$mhr AmH$f©U dJ¡ao Zgoc. VgoM Aer chmZ ‘wco Á¶m§Zm {ó¶m§À¶m
Jwá Jmoï>tMr OmUrd Zmhr. Am{U (MmcVmZm) ˶m§Zr Amnco nm¶ OmoamZo AmnQy>
Z¶oV H$s, OoUHo $ê$Z ˶m§À¶m Jwá Agcoë¶m AmH$f©UmÀ¶m Jmoï>tH$S>o BVam§Mo
cj doYco Omdo. ho lÕmd§Vm§Zmo! Vwåhr gd©OU (Zoh‘r) A„mhH$S>o j‘m¶mMZm
H$arV amhm. ho Vwåhr ¶eñdr hmoʶmgmR>r Amdí¶H$ Amho.
32
Va Vw‘À¶mV Oo ({ddmh¶mo½¶) A{ddm{hV AmhoV, ˶m§Mo {ddmh H$ê$Z
Q>mH$m. VgoM Vw‘À¶m Xmg Am{U Xmgtn¡H$s Oo {ddmh¶mo½¶ AgVrc, ˶m§Mho r
{ddmh CaHy$Z Q>mH$m. Oa Vo Jar~ AgVrc Va A„mh ˶m§Zm Amnë¶m H¥$noZo
g‘¥Õ H$aoc (åhUOo J[a~rÀ¶m ^rVrZo ˶m§Zr {ddmh H$aʶmMo Q>miy Z¶o).
H$maU A„mh Agr‘ H¥$nmd§V Amho, gd© H$mhr OmUUmam Amho. 33 Am{U
({ddmh¶mo½¶ AgyZhr) Á¶m§Zm {ddmh H$aʶmMr g§Yr CncãY Zgoc Va ˶m§Zr
A„mh Amnë¶m H¥$noZo ˶m§Zm g‘¥Õ H$aon¶ªV ñdV:Mo nm{dͶ Onmdo (åhUOo
Amnë¶m Mm[aͶmcm H$c§H$ cmJy XoD$ Z¶o). Am{U Vw‘À¶m Xmg-Xmgtn¡H$s Omo
H$moUr (Xmñ¶ËdmVyZ ‘wº$ hmoʶmgmR>r) coIr H$ama H$ê$ BpÀN>Vrc, Am{U Oa
Vo gX²dV©Zr Agë¶mMo Vwåhmcm dmQ>V Agoc Va ˶m§À¶mer coIr H$ama H$am.
gyah-24. AZ-Zya 461

A„mhZo Or YZg§nÎmr Vwåhmcm {Xcocr Amho ˶mVyZ ˶m§Zmhr H$mhr Úm. VgoM
¶m OJmVrc H$mhr jw„H$ cm^ àmá H$aʶmÀ¶m hoVZy o Amnë¶m XmgtZm
(~iO~arZo A{ddm{hV R>do Zy ) ì¶{^Mmar OrdZ OJʶmg ^mJ nmSy> ZH$m,
Ooìhm H$s, Vo Amnco nm{dͶ OnyZ ({ddmh H$aʶmg BÀNw>H$) AmhoV, nU Omo
H$moUr ˶m§Zm Ago H$aʶmg ^mJ nmS>c o , Va Aem ^mJ nmS>ʶmV Amcoë¶m
({ó¶m§Zm) A„mh ‘m’$ H$aUmam d X¶m H$aUmam Amho (åhUOo A„mhH$S>o Aem
{ó`m§Zm {ejm hmoUma Zmhr). 34 Amåhr Vw‘À¶mH$S>o "g˶' gwñnï> H$ê$Z
gm§JUmao g§Xeo nmR>{dco Amho, VgoM Vw‘À¶m AmYr hmoD$Z Jocëo ¶m cmoH$m§À¶m
OrdZmVrc ~moYna CXmhaUo, VgoM A„mhMr OmU R>do Umè¶m cmoH$m§gmR>r
CnXoe nmR>{dcm Amho.
35
A„mh AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Mm àH$me Amho (åhUOo àH$memMm
VmoM òmoV Amho). ˶mÀ¶m àH$memMo CXmhaU Ago XoVm ¶oBc © , Ogo EH$m
H$moZmS>çmV EH$ {Xdm Amho. Am{U Vmo {Xdm (H§${Xcmà‘mUo) EH$m H$mMoV Amho.
Am{U Vr H$mM Aer Amho OUy M‘H$Umam EH$ Vmam. Vmo {Xdm, (O¡VZy )À¶m
EH$m Amerdm©{XV d¥jmnmgyZ {ZKmcoë¶m VocmÛmao àÁd{cV Ho$cm OmVmo. Vmo
d¥j Zm nydH} $S>rc Amho, Zm npíM‘oH$S>rc. ˶mMo (àH$me‘mZ) Voc (BVHo$
ñdÀN>) Amho H$s, AmJrMm ñne© Z hmoVmhr, Vo ñdV:hÿZ àÁd{cV hmoD$
eH$Vo. (Vochr àH$me‘mZ d AmJhr àH$me‘mZ) åhUOoM àH$memda àH$me!
A„mh Amnë¶m àH$memH$S>o Á¶mcm BpÀN>Vmo ‘mJ© XmIdVmo. A„mh cmoH$m§Zr
(~moY ¿¶mdm åhUyZ) Aer CXmhaUo àñVwV H$arV AgVmo. (Ho$di) A„mhcmM
à˶oH$ Jmoï>rMo n[anyU© kmZ Amho.
36
(gÝ‘mJ© cm^coco cmoH$) Aem àmW©Zmc¶mV ˶mMr CnmgZm H$aVmV,
Á¶m§Zm {Z‘m©U H$aʶmMr nadmZJr A„mhZo {Xcocr Amho, ¶mgmR>r H$s, VoWo
gH$mi-g§Ü¶mH$mi ˶mÀ¶m Agr‘ ‘hVrMo JmZ Ho$co Omdo. 37 ho Ago cmoH$
462 Hw$amU
AmhoV, Á¶m§Zm ì¶dgm¶ Am{U XodmUKodmUrMo ì¶dhma ¶m Jmoï>r A„mhÀ¶m
ñ‘aUmnmgyZ Jm’$sc H$ê$ eH$V ZmhrV. VgoM {Z˶ Z‘mµO nT>Ê`mnmgyZ d
XmZH$m¶© (åhUOo Oµ H$mV XoU)o ¶m nmgyZ XoIrc, (Vo Jm’$sc hmoV ZmhrV). Vo
(Zoh‘r) ˶m {XdgmMo ^¶ ~miJyZ AgVmV, Á¶m {Xder öX¶o Am{U S>mi o o
38
AJXr T>diyZ {ZKVrc(åhUOo Omo {Xdg cmoH$m§Zm hmXadyZ gmoS>c o ).
(Am{U Vo Ho$di hr Amem ~miJyZ AgVmV H$s), A„mh ˶m§Zm ˶m§À¶m
(gV²)H$‘mªMm ‘mo~Xcm XoBc © Am{U Amnë¶m H¥$noZo ˶m§Zm AmUIr OmñVhr
XoBc
© . A„mh Á¶mÀ¶m ~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mg A‘mn CnOr{dH$m àXmZ
H$aVmo.
39
Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ am{hco, ˶m§Mr H$‘} dmid§Q>mVrc
‘¥JOimà‘mUo AmhoV. VhmZcocm ‘mUyg ˶mcm nmUr g‘OVmo. nU Ooìhm Vmo
˶mÀ¶m Odi OmVmo, {VWo H$mhrM AgV Zmhr. nU {VWo ˶mcm A„mh
Agë¶mMo AmT>iVo.Vmo ˶mcm ˶mÀ¶m (H$‘mªMm) nwano ay ‘mo~Xcm XoD$Z Q>mH$Vmo.
A„mh {heo~ H$aʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma erK« Amho. 40 qH$dm (˶mMr H$‘})
OUy Aer AmhoV H$s, EH$m AJmY g‘wÐmda (gd©Ì) A§Yma ngacocm Amho.
cmQ>do a cmQ>m ¶oV AmhoV Am{U da AmH$memV(H$mio)T>J XmQ>cc o o AmhoV,
Á¶m‘wio A§YmamV A{YH$M ^a nS>cc o r Amho. Oa EImÚmZo Amncm hmV
nga{dë¶mg Vohr ˶mcm {XgUma Zmhr (BVHo$ A§Yma‘¶ dmVmdaU Amho).
Am{U Á¶mcm A„mh àH$me XoV Zmhr, ˶mcm H$moR>y Zhr àH$me {‘iy eH$V
Zmhr.
41
Vwåhr ho (qMVZnydH© $) nmhV Zmhr H$m? H$s, gd© (àm{U‘mÌ) Oo
AmH$memV AmhoV qH$dm n¥Ïdrda AmhoV. A„mhÀ¶m Agr‘ ‘hmZVoMo JmZ JmV
AgVmV. VgoM Amnco n§I ngadyZ CS>Umao njrXoIrc. ˶m§nH¡ $s à˶oH$mcm
Amnmnë¶m àmW©ZMo r d ñVw{VJmZ H$aʶmMr nÕV ‘mhrV Amho. A„mhcm Oo
gyah-24. AZ-Zya 463
42
H$mhr Vo H$aVmV, ˶mMo nyU© kmZ Amho. H$maU A„mhMrM gÎmm Amho,
AmH$memV Am{U n¥Ïdrda. gdmªZm ˶mÀ¶mH$S>Mo naV Om¶Mo Amho.
43
Vwåhr ho (qMVZnydH© $) nm{hco Zmhr H$m? A„mh T>Jm§Zm hmHy$Z ZoV
AgVmo. ‘J ˶m§Zm EH$Ì H$aVmo, ‘J ˶m§Mo Wamda Wa aMVmo, ‘J Vwåhmcm
˶mVyZ nmD$g nS>VmZm {XgVmo. AmH$memV (JmoR>cëo ¶m) T>Jm§Mm nd©VM EH${ÌV
H$ê$Z ˶mVyZ Jmam§Mm dfm©d H$aVmo Á¶m (^y^mJmda) BpÀN>Vmo, {VWo ˶m§Mm
dfm©d H$aVmo. Am{U Á¶m (^y^mJmda) ˶m§Mm dfm©d H$am¶Mm Zmhr {VWyZ (˶m
T>Jm§Zm) hmHy$Z ZoVmo. ˶mÀ¶m {dOoMr M‘H$ BVH$s àIa AgVo H$s, Ago
dmQ>Vo H$s, Vr (cmoH$m§Mr) Ñï>r {hamdyZ KoVo H$s H$m¶? 44 Vmo A„mh Amho, Omo
amÌ Am{U {Xdg ¶m§Zm EH$mnmR>mno mR> AmUV AgVmo. IamoIa, ¶mV ~moY Amho,
˶m cmoH$m§gmR>r Oo ~moY J«hU H$aʶmgmR>r S>mù o ¶m§Mm dmna H$aVmV.
45
A„mhZo à˶oH$ gOrdmcm nmʶmnmgyZ {Z‘m©U Ho$co, ˶m§À¶mV H$mhr
Ago AmhoV, Oo Amnë¶m nmoQ>md§ a ganQ>V MmcVmV, Va H$mhr XmoZ nm¶m§da
MmcUmao AmhoV Am{U H$mhr Mma nm¶m§da MmcUmao AmhoV. A„mh {Z‘m©U
H$aVmo, Oo Vmo BpÀN>Vmo. A„mh gd© H$mhr H$ê$ eH$Vmo ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr.
46
Amåhr "g˶' ñnï>[a˶m XmIdUmao g§Xeo àH$Q> Ho$co AmhoV. A„mh
BpÀN>Vmo ˶mg gai ‘mJm©H$S>o ‘mJ©Xe©Z H$aVmo (åhUOo Omo ˶mÀ¶m {Z¶‘mZwgma
‘mJ©Xe©Zmg nmÌ R>aVmo, ˶mcmM Vmo ‘mJ©Xe©Z àXmZ H$aVmo).
47
Ago åhUUmao (AZoH$ cmoH$) AmhoV, Oo åhUVmV Amåhr A„mhda d
n¡J~§ amda {dídmg R>do Umao AmhmoV. VgoM Amåhr AmkmnmcZ H$aUmaohr AmhmoV.
nU Z§Va ˶m§À¶mn¡H$s EH$ JQ> nmR> {’$adVmo. H$maU ho {dídmg R>do Umao
ZmhrVM. 48 nU Ooìhm ˶m§Zm A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amH$S>o ~mocm{dco
OmVo, ¶mgmR>r H$s, (A„mhÀ¶m J«W§ mÛmao ˶m§À¶mVrc nañna {ddmXm§Mm) ’¡$gcm
H$aVm ¶mdm. Va ˶m§À¶mVrc EH$ JQ> ˶mH$S>o nmR> {’$adVmo.
464 Hw$amU
49
nU (˶mM nmR> {’$adUmè¶m§Zm) Ooìhm ’¡$gcm ˶m§À¶m ~mOyZo OmʶmMr
e³¶Vm {XgVo, Voìhm ‘mÌ ‘moR>o AmkmYmaH$ hmoD$Z ˶mÀ¶mH$S>o Adí¶ ¶oVmV.
50
˶m§À¶m ‘ZmV {dH¥$Vr Amho H$s, Vo e§H$m-Hw$e§H$o cm ~ir nS>cco o AmhoV
qH$dm ˶m§Zm Aer {^Vr dmQ>Vo H$m H$s, A„mh d ˶mMm n¡J~§ a ˶m§À¶mda
Aݶm¶ cmXVrc? Zmhr, dñVwpñWVr hr Amho H$s, Vo ñdV:M A˶mMmar cmoH$
AmhoV.
51
Ooìhmhr lÕmd§Vm§Zm A„mh d ˶mÀ¶m n¡J~§ amH$S>,o ˶m§À¶mXaå¶mZ
{ZU©¶ H$aʶmgmR>r ~mocm{dco OmVo, Voìhm ˶m§Mm à{VgmX Ho$di Agm AgVmo,
"Amåhr EoH$co Amho, Amåhr AmXoemMo nmcZ H$aʶmg (AJXr V¶ma AmhmoV).'
AgoM cmoH$ ¶eñdr hmoUma AmhoV. 52 Oo A„mh d ˶mÀ¶m n¡J~§ amMo AmkmnmcZ
H$aVrc Am{U A„mhMr OmU R>do Zy (OrdZ ì¶VrV H$aVrc) Am{U ˶mÀ¶mà{V
Amnë¶m H$V©ì¶m§Mr OmU R>do Vrc, Va hoM cmoH$ (eodQ>r) ’$ma ‘moR>o ¶e
g§nmXZ H$aUmao AmhoV.
53
Vo ’$ma ÑT>VmnydH© $ A„mhÀ¶m enWm KoD$Z gm§JVmV H$s, Vwåhr ˶m§Zm
(A„mhÀ¶m ‘mJm©V) {ZKʶmgmR>r Oa AmXoe {XcmV Va Vo {ZpíMVnUo {ZKm¶cm
V¶ma AmhoV; (n¡J~§ a! ˶m§Zm) gm§Jm, "enWm KoD$ ZH$m, {Z¶‘mZwgma à˶j
AmkmnmcZ hdo. {Z:g§e¶, Vwåhr Oo H$mhr H$aVm Vo gd© A„mhcm ‘mhrV Amho.'
54
gm§Jm, "A„mhMo AmkmnmcZ H$am, VgoM n¡J~§ amMo AmkmnmcZ H$am.' nU
Oa Vwåhr ¶mH$S>o nmR> {’$admc (Va cjmV Agy Úm) H$s, ˶mÀ¶mda (åhUOo
n¡J~§ amda) Or O~m~Xmar gmondʶmV Amcocr Amho, ’$º$ ˶mgmR>rM Vmo CÎmaXm¶r
Agoc. VgoM Vw‘À¶mda Or O~m~Xmar gmondʶmV Amcocr Amho, ˶mgmR>r Vwåhr
CÎmaXm¶r Agmc. Oa Vwåhr ˶mMo AmkmnmcZ H$amc VaM Vwåhmcm gÝ‘mJ©
cm^oc. n¡J~§ amda ’$º$ g§Xeo ñnï>nUo nmoM{dʶmMrM O~m~Xmar Amho.
55
A„mhZo Vw‘À¶mn¡H$s ˶m cmoH$m§Zm dMZ {Xco Amho, Oo lÕm YmaU
gyah-24. AZ-Zya 465

H$ê$Z gËH$‘} H$aVmV. Vo ho H$s, Vmo ˶m§Zm ^yVcmda gÎmm{YH$ma àXmZ H$aoc.
Ogo ˶mZo ˶m§À¶mnyduÀ¶m cmoH$m§Zm àXmZ Ho$co hmoV.o VgoM Vmo ˶m§À¶mgmR>r
˶m Y‘m©cm ^¸$‘ AmYma àXmZ H$aoc, Omo ˶mZo ˶m§À¶mgmR>r ng§V Ho$cm
Amho Am{U ˶m§À¶m ^¶nyU© AdñWocm gwa{jV AdñWoV n[ad{V©V H$aoc. (˶m
em§VVmnyU© AdñWoV) Vo Ho$di ‘mPrM CnmgZm H$aVrc Am{U Vo H$moUmcmhr
‘mPo gh^mJr R>a{dUma ZmhrV. nU Oo H$moUr (ho gd© g‘Oë¶mZ§Vahr) g˶
ZmH$maʶmMmM n¶m©¶ {ZdS>Vrc Va AgoM cmoH$ IamoIa {dÐmohr AmhoV.
56
(lÕmd§Vm§Zmo!) {Z˶ Z‘mµOmMo nmcZ H$am Am{U Oµ H$mV Úm (åhUOoM
XmZH$m¶© H$am). VgoM n¡J~§ amÀ¶m Amkm§Mo nmcZ H$am. ho ¶mgmR>r (Amdí¶H$
Amho) H$s, Vwåhmcm (A„mhMr) H¥$nm cm^mdr. 57 Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda
R>m‘ AmhoV, ˶m§À¶m~m~VrV Agm {dMma ‘Zm‘ܶo H$Xm{n AmUy ZH$m H$s, Vo
n¥Ïdrda A„mhÀ¶m ¶moOZocm {d’$c H$ê$ eH$VmV. ˶m§À¶m dmñVì¶mMo (A§{V‘)
{R>H$mU ZaH$mMr AmJ Amho. IamoIa, Vo ’$ma dmB©Q> {R>H$mU Amho.
58
lÕmd§Vm§Zmo! Vw‘Mo Xmg d Xmgr Am{U Vr ‘wco Or AÚmn d¶mV
Amcocr ZmhrV ¶m§Zm (Vw‘À¶m ImgJrV Vw‘À¶mH$S>o ¶oʶmnydu) {XdgmÀ¶m VrZ
doiVo nadmZJr KoUo Amdí¶H$ Amho. àmV:H$mimÀ¶m Z‘mµOmnydu Am{U Xþnmar
(Ooìhm H$mhr H$mi Amam‘ H$aʶmgmR>r) Vwåhr H$nS>o H$mTy>Z R>do Vm. VgoM
amÌrÀ¶m Z‘mµOmZ§Va (Ooìhm Vwåhr Pmonm¶cm OmVm). ¶m VrZ doim Vw‘À¶m
EH$m§VdmgmÀ¶m AmhoV. BVa doiVo Vwåhr qH$dm Vo (EH$‘oH$m§Zm ^oQ>U)o Amjonmh©
AgUma Zmhr. H$maU (EH$‘oH$m§À¶m H$m‘m§gmR>r) Vwåhr Am{U Vo EH$‘oH$m§H$S>o
dma§dma ¶o-Om H$arV AgVm. AemàH$mao A„mh Vw‘À¶mgmR>r ˶mMo g§Xeo
ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho. A„mh gd© H$mhr OmUUmam Amho, ~w{Õ‘mZ Amho! 59
Ooìhm Vw‘Mr ‘wco d¶mV ¶oVrc (åhUOo gkmZ hmoVrc), Va ˶m§Zrhr AemM
àH$mao (à˶oH$ doigo ) nadmZJr ¿¶mdr, Á¶mà‘mUo ˶m§Mo dS>rcYmao cmoH$
466 Hw$amU
(KamV àdoe H$aʶmgmR>r) nadmZJr KoV AgV. AemàH$mao A„mh Vw‘À¶mg‘moa
˶mMo g§Xeo ñnï> H$ê$Z gm§JV Amho. A„mh gd© H$mhr OmUUmam Amho,
~w{ÕdmZ Amho. 60 Aem d¥Õ {ó¶m Á¶m§Mr c¾ H$aʶmMr BÀN>m am{hcocr
Zmhr. ˶m§Zr (~møV:) KoVë¶m OmUmè¶m MmXar CVadyZ R>do ë¶m Va ˶m§À¶mgmR>r
Vo Amjonmh© AgUma Zmhr, nU ¶m AQ>rda H$s, Vgo H$aʶmV ˶m§Mm, Amnë¶m
e¥J§ mamMo àXe©Z H$aʶmMm CÔoe ‘mÌ Zgmdm. nU ˶m§Zrhr Ago H$aʶmMo
Q>mico Va Vo ˶m§À¶mgmR>r A{YH$ Mm§Jco Amho. A„mh gd© H$mhr EoH$Umam d
gd© H$mhr OmUUmam Amho.
61
(gd© lÕmd§V AmngmV ^mD$ AmhoV, åhUyZ) ¶mV Amjonmh© Ago
H$mhr Zmhr H$s, Am§Yù¶mZo, c§JS>çmZo, AmOmar 춺$sZo qH$dm Vwåhr ñdV:
Amnë¶m Kar Oodmdo. qH$dm Amnë¶m d{S>cm§À`m Kar qH$dm Amnë¶m AmB©À¶m
Kar qH$dm ^mdmÀ¶m qH$dm ~{hUrÀ`m qH$dm H$mH$mÀ¶m qH$dm AmË`mÀ`m qH$dm
‘m‘mÀ¶m qH$dm ‘mderÀ¶m Kar qH$dm Á¶m KamÀ¶m {H$ëë¶m Vwåhmcm gmondcoë¶m
AmhoV {VWo qH$dm {‘ÌmÀ¶m Kar. VgoM hohr Amjonmh© Zmhr H$s, Vwåhr OodU
EH$Ì H$am qH$dm doJdoJio. nU Ooìhm Vwåhr KamV àdoe H$amc, Voìhm VoWrc
cmoH$m§Zm àUm‘ (gcm‘) H$am. ("gcm‘') ho Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z
({eH$dcoc)o ew^ d n{dÌ Ago àmW©Zm‘¶ dMZ Amho. AemàH$mao A„mh
˶mMo g§Xeo Vw‘À¶mg‘moa ñnï> H$aVmo. ¶mgmR>r H$s, Vwåhr ~wÕrMm dmna
(H$am¶cm {eH$mdo).
62
gƒo lÕmd§V Ho$di Vo AmhoV, Oo A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amda ÑT>
{dídmg R>do VmV. Ooìhm Vo EImÚm gm‘y{hH$ H$m¶m©À¶m àg§Jr n¡J~§ amgmo~V AgVmV,
Voìhm ˶m§Zr n¡J~§ amMr nadmZJr KoVë¶m{edm¶ {VWyZ CRy>Z Om¶cm ZH$mo. Oo
cmoH$ Vw‘Mr nadmZJr KoVmV VoM, IamoIa, A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amda
{dídmg R>do Umao AmhoV. (n¡J~§ a!) Ooìhm Vo Amnë¶m H$mhr ImOJr H$m‘m{Z{‘Îm
467

Vw‘À¶mH$S>o nadmZJr ‘mJV AgVrc Va Á¶m§À¶m~m~VrV Vwåhr C{MV g‘Omc,


˶m§Zm nadmZJr Úm. VgoM ˶m§À¶mgmR>r A„mhH$S>o j‘m¶mMZm H$am. A„mh j‘m
H$aUmam d X¶m H$aUmam Amho.
63
Vwåhr cmoH$, n¡J~§ amÀ¶m ~mocmdʶmcm, Ogo Vwåhr AmngmV EH$‘oH$mcm
~mocmdVm, Vgo g‘Oy ZH$m. A„mh Vw‘À¶mVrc ˶m cmoH$m§Zm Mm§Jco OmUVmo,
Oo EH$Xþgè¶mMm AmS>mgo m KoV JwnMwnnUo (n¡J~§ amgmo~V hmoV Agcoë¶m ‘rqQ>J‘YyZ
{dZmnadmZJr) {ZgQ>VmV. Va Oo cmoH$ ˶mÀ¶m AmXoemMo C„§KZ H$aVmV,
˶m§Zm ¶m Jmoï>rMo ^¶ ~miJm¶cm hdo H$s, (¶mM OJmV) EImÚm A{¾{Xì`mer
˶m§Mm gm‘Zm hmoD$ eH$Vmo. qH$dm (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmV) ˶m§Zm H$R>mao {ejm
^moJmdr cmJy eH$Vo. 64 {ZpíMVnUo! Oo H$mhr AmH$memV Am{U n¥Ïdrda
Amho, Vo gd© A„mhMoM Amho. A„mh, Vwåhr H$moU˶m AdñWoV AmhmV, ho
Mm§Jco OmUVmo (åhUOo Vw‘Mo dV©Z, ˶m‘mJrc ܶo¶ Vmo Mm§Jco OmUVmo). ‘J
˶m {Xder Ooìhm Vo ˶mÀ¶mH$S>o naV ¶oVrc, Voìhm Vmo ˶m§Zm, ˶m§Zr (OrdZmV)
Oo-Oo Ho$coco Agoc, Vo gd© XmIdyZ XoBc © . H$maU A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo
n[anyU© kmZ Amho.
gyah-25. Ac-µ’w$aµH$mZ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
nmdZ Amho Vmo (A„mh), Á¶mZo Amnë¶m ^º$mda (¶m Hw$amUmÀ¶m)
ê$nmZo EH$ H$gmoQ>r AdVrU© Ho$cr H$s, ˶mZo g‘ñV OJdmgr¶m§Zm (¶mÛmao)
gmdY H$amdo. 2 Vmo (A„mh) Á¶mMr AmH$memV Am{U n¥Ïdrda (åhUOo
g‘ñV {dídmda) gÎmm Amho. ˶mZo ñdV:gmR>r H$moUmcmhr Amncm nwÌ ~Z{dcocm
Zmhr d ˶mÀ¶m gÎmoV H$moUrhr ˶mMm ^mJrXma Zmhr. ˶mZoM à˶oH$ dñVyMr
{Z{‘©Vr Ho$cr. ˶mZo (Amnë¶m) ¶moOZoZgw ma gdmªgmR>r EH$ ¶mo½¶ à‘mU {ZpíMV
Ho$coco Amho. 3 cmoH$m§Zr ˶mcm (åhUOoM ˶m§Mm {Z‘m©Vm Agcoë¶m A„mhcm)
468 Hw$amU
gmoS>y Z Ago Cnmñ¶ ~Zdco AmhoV, Oo H$mhrhr {Z‘m©U H$ê$ eH$V ZmhrV,
H$maU Vo ñdV:M {Z‘m©U Ho$co Jocc o o AmhoV. Vo ñdV:À¶mM Z’$m-ZwH$gmZmÀ¶m
~m~VrV H$moU˶mhr àH$mao Amnë¶m A§Jr gm‘϶© ~miJyZ ZmhrV. VgoM ˶m§Zm
Zm H$moUmÀ¶m ‘¥Ë`yda, Zm OrdZmda, Zm ‘¥Ë¶yZV§ a nwZéËWmZmda H$moU˶mhr
àH$mao {Z¶§ÌU àmá Amho.
4
g˶ ZmH$maUmao (lÕmhrZ) cmoH$ åhUVmV, "ho (Hw$amU) ¶m{edm¶
Aݶ H$mhr Zmhr Va (n¡J~§ amZo) ñdV:hÿZ aMcocr Jmoï> Amho. VgoM BVam§Zr
˶mMr ¶m H$m¶m©V ‘XV Ho$cocr Amho.' (A„mhÀ¶m J«W§ m~Ôc Ago dº$ì¶
H$aUmao) ho cmoH$ ’$maM A˶mMmar Am{U ImoQ>maS>o AmhoV. 5 Vo åhUVmV, "¶m
àmMrZ cmoH$m§À¶m V϶hrZ H$Wm AmhoV, Á¶m ˶mZo (BVam§H$Sy>Z) {chÿZ
KoVë¶m AmhoV. Va ˶m, ˶mcm gH$mi-g§Ü¶mH$mi EoH${dë¶m OmV AgVmV.'
6
(n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, "ho Hw$amU ˶mZo àH$Q> Ho$co Amho, Omo AmH$me
d n¥Ïdr ¶m§Mr gd© ahñ¶o OmUVmo, IamoIa, Vmo ’$ma j‘m H$aUmam d H¥$nm
H$aUmam Amho.'
7
(g˶ ZmH$maUmao cmoH$) åhUVmV, "hm H$gcm n¡J~§ a Amho, Omo
(BVam§à‘mUoM) ^moOZ H$aVmo d ~mOmamÀ¶m {R>H$mUrhr McVm-{’$aVmZm
AmT>iVmo. ¶mÀ¶m~amo~a ñdJ©XVÿ mcm H$m nmR>{dʶmV Amco Zmhr, Omo cmoH$m§Zm
gMoV H$aʶmgmR>r ¶mÀ¶m~amo~a am{hcm AgVm. 8 qH$dm (Ago Var ìhm¶cm
hdo hmoVo H$s, A„mhH$Sy>Z) ¶mÀ¶mH$S>o EImXm I{OZm CVa{dcm Jocm AgVm,
qH$dm (H$‘rV H$‘r) ¶mÀ¶mH$S>o (g‘¥Õ) Aer EH$ ~mJ Var Agm¶cm hdr
hmoVr, Á¶mVyZ Vmo (H$moUVohr H$ï> Z H$aVm) ImD$ eH$cm AgVm.' Vo A˶mMmar
cmoH$ (EH$‘oH$m§Zm) åhUmco, "(Vwåhr Oa ¶m n¡J~§ amMo AZwgaU H$amc Va)
Vwåhr EH$m OmXÿJñ« V ‘mUgmMo AZwgaU H$aUmao Agmc.' 9 (n¡J~§ a!) nmhm,
Vo Vw‘À¶m{df¶r H$go-H$go CXmhaU (Cn‘m) àñVwV H$arV AmhoV. {ZpíMVnUo
469
gyah-25. Ac-µ’$w aµH$mZ
Vo ~hH$coco AmhoV, AmVm nwÝhm ¶m§Zm gÝ‘mJ© H$Yr cm^Uma Zmhr.
10
nmdZ Amho Vmo (A„mh)! ˶mZo R>a{dco Va Vwåhmcm (¶mM OJmV)
¶mhÿZhr ({H$˶oH$ nQ>rZo) Mm§Jë¶m Jmoï>r àXmZ H$ê$ eH$Vmo. Aem ~mJm
Á¶m§VZy nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AgVrc. VgoM ^ì¶ Ago AZoH$
‘hmchr, Vmo Vwåhmcm XoD$ eH$Vmo. 11 nU ˶m§À¶m~m~VrV (dñVwpñWVr hr
Amho H$s), ˶m§Zr nwZéËWmZmÀ¶m KQ>H$o cmM ImoQ>o R>a{dco Amho. Amåhr ˶m
KQ>H$o cm ImoQ>o R>a{dUmè¶m§gmR>r YJYJVr AmJ V¶ma H$ê$Z R>do cocr Amho. 12
Ooìhm Vo Xþê$ZM AmJrer g‘moamg‘moa hmoVrc, Voìhm ˶m§Zm {VMm Amdoe d
{VÀ¶m JO©Zm EoH$y ¶oVrc. 13 Ooìhm ˶m§Zm OIS>cëo ¶m AdñWoV ˶mV EImÚm
Aé§X OmJr ’o$Hy$Z Q>mH$ʶmV ¶oBc © , Voìhm Vo ‘¥Ë`ygmR>r ¶mMZm H$aVrc
(åhUOo ˶m§Zm dmQ>c o H$s, ˶m§À¶mda Agm ‘¥Ë¶y ¶mdm, Á¶mÛmao ˶m§Mm
H$m¶‘[a˶m {dZme hmoD$Z Omdm). 14 (nU ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c), "AmO
EH$ ‘¥Ë¶ycm Zmhr, AZoH$ ‘¥Ë`yZ§ m ~mocdm.' 15 (n¡J~§ a! cmoH$m§Zm) {dMmam, "ho
Mm§Jco Amho H$s, H$m¶‘ñdê$nr amhm¶Mo ñdJ©, Á¶mMo dMZ A„mhMr OmU
R>do Zy OrdZ ì¶VrV H$aUmè¶m§Zm XoʶmV Amco Amho. Vmo ˶m§Mm ‘mo~Xcm Amho
d ˶m§Mo H$m¶‘ñdê$nr dmñVì¶mMo {R>H$mU.' 16 {VWo ˶m§Zm Vo gd© {‘ioc Oo
˶m§Zm hdo Agoc. Vo {VWo H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. ho Vw¶m nmcZH$˶m©Mo
Ago dMZ Amho. Á¶mMr nyVV© m H$aUo ˶mZo ñdV:da ~§YZH$maH$ R>a{dcoco
Amho.
17
Á¶m {Xder Vmo ˶m cmoH$m§Zm (åhUOo AZoH$o ídadmXr cmoH$m§Zm) d
(˶m Cnmñ¶m§Zmhr) Á¶m§Mr Vo A„mhcm gmoS>y Z CnmgZm H$arV AgV, EH${ÌV
H$aoc. Voìhm A„mh (˶m ImoQ>çm Cnmñ¶m§Zm) åhUoc, "Vwåhr ‘m¶m ¶m
godH$m§Zm ‘mJ©^ï« > Ho$cmV H$s, ho ñdV:M gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa Joc?o 18 (˶mda)
Vo CÎma XoVrc, "VwPr ‘hmZVm Agr‘ Amho! Am‘À¶mgmR>r Vgm {dMma H$aUohr
470 Hw$amU
H$Xm{n e³¶ ZìhVo H$s, Amåhr Vwcm gmoS>y Z BVam§Zm Am‘Mo ‘mcH$ åhUyZ
ñdrH$mamdo (d cmoH$m§Zm Vo gwMdmdo). Vy ˶m§Zm d ˶m§À¶m dmS>d{S>cm§Zm Eo{hH$
OrdZmV g‘¥ÕVm àXmZ Ho$cr, n[aUm‘r ˶m§Zm Vw¶m CnXoem§Mm {dga nS>cm.
Am{U (AmO) Vo {dZme J«ñV cmoH$m§V gm‘rc Pmco.' 19 (˶mda A„mh
åhUoc, Á¶m§Zm Vwåhr Cnmñ¶ ‘mZco hmoV)o ˶m§Zr, Vwåhr Oo H$mhr åhUV hmoVm
˶mg AmVm ImoQ>o R>a{dco Amho. AmVm ({ejocm) Zm Vwåhr ñdV: Q>miy eH$Vm,
Zm Vwåhmcm H$moU˶mhr àH$maMo gmhmæ¶ cm^oc. Vw‘À¶mn¡H$s Omo H$moUr A˶mMmar
H¥$˶ H$aoc, ˶mg Amåhr H$R>mao {ejoMr Md MmIm¶cm cmdy.
20
(n¡J~§ a!) Vw‘À¶mnydu (Amåhr) Agm EH$hr n¡J~§ a nmR>dcm Zmhr, Omo
^moOZ H$arV ZìhVm, qH$dm (gd©gmYmaU ‘mUgmà‘mUo) ~mOmamV (dJ¡a)o
McV-{’$aV ZìhVm. Amåhr Vwåhm (cmoH$m§Zm) EH$-Xþgè¶mMr narjm KoʶmMo
gmYZ ~ZdVmo. (Va ‘J) Vwåhr (¶m narjocm) Y¡¶m©Zo ghZ H$amc H$m, (ho
Amåhmcm nmhm¶Mo Amho). Vw‘Mm nmcZH$Vm© gd© H$mhr nmhUmam Amho.
21
Oo cmoH$ Am‘À¶m ^oQ>rMr Anojm R>do Zy ZmhrV, Vo åhUVmV; "Am‘À¶mH$S>o
ñdJ©XVÿ m§Zm H$m nmR>{dʶmV Amco Zmhr. qH$dm Amåhr Am‘À¶m nmcZH$˶m©cm
H$m nmhÿ eH$V Zmhr?' ˶m§Zm ñdV:Mm ’$maM A{^‘mZ Amho, ˶m§Zr ‘¶m©Xm§Mo
C„§KZ H$aʶmÀ¶m ~m~VrV H$moUVrM H$ga ~mH$s R>do cocr Zmhr. 22 Á¶m
{Xder Vo ñdJ©XVÿ m§Zm nmhVrc, ˶m {Xder Vr Jmoï> Anamܶm§gmR>r H$mhr
IwfI~a AgUma Zmhr. Voìhm Va Vo AmoaS>Vrc, ~Mmd! ~Mmd! 23 Amåhr
˶m§À¶m à˶oH$ H¥$˶mH$S>o diy d ˶m§À¶m (VWmH${WV Mm§Jë¶m) H¥$˶m§Mr
(h{H$JV ñnï> H$ê$Z Q>mHy$) ‘J Amåhr Aem H¥$˶m§Zm {dIwacoë¶m YwirÀ¶m
H$Um§à‘mUo H$ê$Z Q>mHy$. 24 ñdJ©{Zdmgr cmoH$m§Zm ˶m {Xder CËH¥$ï> Ago
{ZdmgñWmZ cm^coco Agoc, IamoIa ’$maM gwX§ a {dlm‘ñWmZ Agoc Vo!
25
Á¶m {Xder AmH$me T>Jm§gh ’$mQy>Z OmB©c Am{U ñdJ©XVÿ m§Zm ‘moR>çm
471
gyah-25. Ac-µ’$w aµH$mZ
26
g§»¶oZo CVadʶmV ¶oBc © . ˶m {Xder (gdmªg‘moa) Iar gÎmm H¥$nmd§V
(A„mhMrM) Agë¶mMo ({MÌ) ñnï> hmoBc © , Va Vmo {Xdg g˶ ZmH$maUmè¶m
27
cmoH$m§gmR>r ’$maM H$R>rU Agoc. ˶m {Xder XþamMmar ‘Zwî¶ Amnco hmV
Hw$aVS>co d åhUoc, "Aaoao (‘mPo XþXd£ !) ‘r n¡J~§ amZo XmIdcocm ‘mJ©M
AZwgacm AgVm Va {H$Vr ~ao Pmco AgVo!' 28 ~a~mX Pmcmo ‘r! "‘r A‘wH$
‘mUgmcm {‘Ì ~Zdco ZgVo Va.......... (AmO ‘r A^mJr R>acmo ZgVmo).
29
˶mZoM ‘cm ~hH$mdyZ gXþnXoem§nmgyZ Xÿa Zoc,o Ooìhm H$s, Vo gXþnXoe
‘cm àmá Pmco hmoV.o H$maU g¡VmZ ‘mUgmÀ¶m ~m~VrV Aݶ H$mhr ZgyZ
Ho$di ’$gdUyH$ H$aUmam Amho.
30
(ݶm¶mÀ¶m {Xder) n¡J~§ a åhUoc, ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ‘m¶m
cmoH$m§Zr ¶m Hw$amUmer Amncm g§~Y§ nyUn© Uo VmoS>y Z Q>mH$cm hmoVm.
31
(n¡J~§ a!) AemàH$mao Amåhr AnamYr cmoH$m§nH¡ $s à˶oH$ n¡J~§ amgmR>r
eÌy C^o Ho$co. Vw‘Mm nmcZH$Vm© (Vwåhmcm) ‘mJ©Xe©Z H$aʶmgmR>r d ‘XV
H$aʶmgmR>r n¶m©á Amho.
32
g˶ ZmH$maUmao cmoH$ {dMmaVmV, "¶mÀ¶mH$S>o g§nUy © Hw$amU EH$mM
doiVo H$m àH$Q> H$aʶmV Amco Zmhr?' (Amåhr) Vgo ¶mgmR>r Ho$co H$s,
˶mÛmao Vw‘À¶m öX¶m§Zm ~iH$Q>r àXmZ H$amdr. åhUyZ Vo Amåhr H«$‘m-H«$‘mZo
Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dco. 33 (g˶ ZmH$maUmao) ho cmoH$ à˶oH$ doigo H$mhrVar
{d{MÌ Amjon Vw‘À¶mg‘moa àñVwV H$aVmV. nU Amåhr ˶mMo (nyU)© g˶,
gdm}Îm‘ ñnï>rH$aUmgh Vw‘À¶mg‘moa ‘m§S>Vmo. 34 Oo cmoH$ Vm|S> Kmgë¶m OmUmè¶m
AdñWoV ZaH$mH$S>o ’$anQ>V Zoco OmVrc. ’$maM dmB©Q> {R>H$mU, {Zdmg
H$aʶmgmR>r ˶m§Zm {‘iUma Amho. VoM gai ‘mJm©nmgyZ ’$ma Xÿa Jocc o o
AmhoV.
35
Amåhr (Vw‘À¶mà‘mUoM) ‘ygmcmhr J«W§ àXmZ Ho$cm hmoVm. VgoM
472 Hw$amU
˶mMm gmhmæ¶H$ åhUyZ Amåhr ˶mMm ^mD$ hmê$Z ¶mMr {Z¶wº$s Ho$cr hmoVr.
(åhUOo ghn¡J~§ a åhUyZ). 36 ‘J Amåhr ˶m§Zm åhUmcmo, "Vwåhr XmoKo ˶m
cmoH$m§H$S>o Om, Á¶m§Zr Am‘À¶m g§Xeo Agcoë¶m IwUm ImoQ>çm R>a{dë¶m
AmhoV.' ‘J eodQ>r Amåhr (˶m Anamܶm§Zm) nyUn© Uo Zï> H$ê$Z Q>mH$co. 37
AemMàH$mao (n¡J~§ a) ZyhÀ¶m cmoH$m§Zmhr Amåhr ~wS>dZy Q>mH$co. H$maU ˶m§Zrhr
˶m§À¶mH$S>o Amcoë¶m n¡J~§ am§Zm ImoQ>o R>a{dco. ‘J Amåhr ˶m§Zm g‘ñV
‘mZdOmVrgmR>r EH$ (~moYna) g§H$o V ~Zdco. Amåhr A˶mMmar H¥$˶
H$aUmè¶m§gmR>r H$R>mao {ejm V¶ma H$ê$Z R>do cr Amho. 38 (AmR>dm Amåhr)
AmX d g‘yX Am{U I§XH$dmco d ˶m§À¶mXaå¶mZ hmoD$Z Jocëo ¶m {H$˶oH$
O‘mVtZm (H$emàH$mao {ejm Ho$cr). 39 ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$mcm Amåhr gMoV
H$aʶmgmR>r Bemao {Xco. (‘J eodQ>r) Amåhr ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$mMm g‘yi
Zme Ho$cm. 40 (Oo AmVm Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ZmH$maV AmhoV) Vo ˶m dñVrOdiyZ
{ZpíMVnUo Jocc o o AmhoV, {OÀ¶mda ’$ma dmB©Q> Agm XJS>mM§ m dfm©d H$aʶmV
Amcm hmoVm. ‘J ˶m§Zr Vmo (n[aUm‘ qMVZnydH© $) nm{hcm Zmhr H$m? "nU
Zmhr, IaoVa ho cmoH$ ‘¥Ë¶yZV§ a nwÝhm {Od§V H$ê$Z CR>{dʶmda {dídmgM
R>do V ZmhrV.'
41
(n¡J~§ a!) Ooìhm-Ooìhm Vo Vwåhmcm nmhVmV, Voìhm Vo Vwåhmcm CnhmgmMo
cú¶ ~Z{dVmV, (åhUVmV), hmM H$m Vmo, Á¶mcm A„mhZo n¡J~§ a ~ZdyZ
nmR>{dco Amho? 42 Oa Amåhr Am‘À¶m Cnmñ¶m§À¶m ~m~VrV R>m‘ am{hcmo
ZgVmo Va ¶mZo Amåhmcm Am‘À¶m Cnmñ¶m§nmgyZ Xÿa ZoD$Z ‘mJ©^ï« > Ho$co
AgVo. nU cdH$aM Ooìhm Vo Vr {ejm nmhVrc Voìhm ˶m§Zm H$iyZ MwH$o c
H$s, gdm©V OmñV ‘mJ©^ï« > H$moU Amho.
43
(n¡J~§ a!) Vwåhr ˶m ‘Zwî¶mÀ¶m pñWVrda qMVZ Ho$co AmhmV H$m,
Á¶mZo Amnë¶m BÀN>m-AmH$m§jm§ZmM Amnco Cnmñ¶ ~Z{dco Amho. Va Aem
473
gyah-25. Ac-µ’$w aµH$mZ
‘Zwî¶mcm gÝ‘mJm©da AmUʶmMr (qH$dm ˶mcm gÝ‘mJm©da H$m¶‘ R>do ʶmMr)
O~m~Xmar Vwåhr KoD$ eH$Vm? 44 Vwåhmcm Ago dmQ>Vo H$m H$s, ˶m§À¶mn¡H$s
~hþVHo $ OU (Vw‘Mo åhUUo) cjnydH© $ EoH$VmV d Amnë¶m ~wÕrMm dmna
H$aVmV? Zmhr, Vo Va Ho$di OZmdam§gmaIo AmhoV, Zìho Vo ˶m§À¶mnojmhr
A{YH$ ^aH$Q>cc o o AmhoV (åhUOo OZmdam§BVH$shr ¶m§À¶mV ¶mo½¶ ‘mJm©Mr
OmU Cacocr Zmhr).
45
Vwåhr ¶m Jmoï>rMo H$Yr qMVZnydH© $ {ZarjU Ho$co Zmhr H$m H$s, Vw‘Mm
nmcZH$Vm© H$emàH$mao gmdcr nga{dVmo. ˶mZo Oa BpÀN>co AgVo Va Vmo
{Vcm pñWa R>do y eH$cm AgVm, nU Amåhr gy¶m©cm {VMo ‘mJ©Xe©H$ ~Zdco.
46
({Vcm ngadyZ Q>mH$ë¶mZ§Va) ‘J Amåhr {Vcm hiyhiy Amnë¶mH$S>o
AmoT>y Z KoVmo.
47
VmoM Amho Á¶mZo Vw‘À¶mgmR>r amÌrcm (EH$m) nm§Kê$Um(à‘mUo) ~Z{dco
Am{U Pmonc o m {dlm§VrMo (d ’«$o e hmoʶmMo) gmYZ ~Z{dco. Am{U {Xdgmcm
OmJo hmoD$Z (Amnco OrdZ nwT>o gwê$ R>do ʶmMo) ‘mܶ‘ ~Z{dco.
48
VmoM Amho, Omo dmè¶m§Zm Amnë¶m H¥$noMr ew^dmVm© åhUyZ nwT>o nmR>dVmo.
‘J Amåhr AmH$memVyZ ewÕ (JmoS>) nmʶmMm dfm©d H$aVmo. 49 ¶mgmR>r H$s,
˶mÛmao ‘¥V AdñWoV Agcoë¶m O{‘Zrg OrdZ àXmZ H$amdo. VgoM Am‘À¶m
{Z{‘©Vrn¡H$s AZoH$ àH$maÀ¶m OZmdam§Zm d ‘mUgm§Zm {nʶmMo nmUr CncãY
H$aʶmgmR>r (Amåhr nmʶmMm dfm©d H$aVmo).
50
AemàH$mao Amåhr (Am‘À¶m g§Xeo m§Zm cmoH$m§g‘moa) {d{dY àH$mao
¶mgmR>r ñnï> H$ê$Z gm§{JVco Amho H$s, ˶m§Zr ¶mda qMVZ H$amdo, nU
~hþg»§ ¶ cmoH$ H¥$V¿ZVmnydH© $ à{VgmX XoV AgVmV. 51 (AmVmhr) Amåhr
BpÀN>co AgVo Va (AmYrà‘mUoM) à˶oH$ dñVr‘ܶo EH$ gmdY H$aUmam
(n¡J~§ a) nmR>{dco AgVo. 52 Va Vwåhr g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mo åhUUo
474 Hw$amU
H$Xm{n ‘mݶ H$ê$ ZH$m. Va ¶m (Hw$amUmÀ¶m) gmhmæ¶mZo ˶m§À¶mer {OhmX
H$am,‘moR>m {OhmX.
53
VmoM Amho (A„mh) Á¶mZo nmʶmÀ¶m XmoZ àH$maÀ¶m àdmhm§Zm MmcZm
{Xcr. EH$ JmoS> d VhmZ e‘{dUmam Amho Va Xþgam Imam d H$Sy> Amho. ˶mZo
˶m XmoKm§Xaå¶mZ EH$ AS>ga d EH$ àM§S> Ago {d^mOH$ C^o Ho$co Amho. 54
˶mZoM ‘mZdmcm nmʶmnmgyZ {Z‘m©U Ho$co. ‘J ˶mcm aº$g§~Y§ mVyZ d
{ddmhg§~Y§ mVyZ ZmVrJmoVr Agcocm EH$ (gm‘m{OH$ àmUr) ~Zdco. Vw‘Mm
nmcZH$Vm© (A’$mQ>) gm‘϶© ~miJUmam Amho.
55
(A„mh, cmoH$m§Mm {Z‘m©Vm d nmcZH$Vm© AgVmZmhr) Vo A„mhcm
gmoS>y Z Aem§Mr CnmgZm H$aVmV, Oo ˶m§Zm (H$moU˶mhr àH$mao) Zm cm^ nmoMdy
eH$VmV, Zm hmZr. (nU) g˶ ZmH$maUmao cmoH$ Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m
{déÕ (Xþï>mM§ )o gmhmæ¶H$ ~Zcoco AmhoV. 56 (n¡J~§ a!) Amåhr Vwåhmcm
Ho$di ew^dmVm© XoUmam Am{U gmdY H$aUmam ~ZdyZ nmR>{dco Amho. 57
(n¡J~§ a! ˶m§Zm) gm§Jm, "‘r Vw‘À¶mH$S>o ¶mg§~Y§ mZo (^m¡{VH$ ñdê$nmMm)
H$moUVmhr ‘mo~Xcm ‘mJV Zmhr. (‘mÌ hr Anojm AgVo H$s,) Á¶mcm dmQ>c o
˶mZo Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ‘mJm©Mm Adc§~ H$amdm.
58
(n¡J~§ a!) ÑT> {dídmg R>do m ˶m A„mhda, Omo {Za§Va {Od§V Amho
Am{U Vmo H$YrM ‘aUmam Zmhr. Am{U ˶mÀ¶m ñVwVrgh ˶mÀ¶m Agr‘
‘hmZVoMo dU©Z (Zoh‘r) H$arV amhm. ˶mcm Amnë¶m godH$m§À¶m nmnH¥$˶m§Mr
nyU© OmUrd Amho. 59 ˶mZo AmH$mem§Zm Am{U n¥Ïdrcm Am{U Oo H$mhr ¶m§À¶m
Xaå¶mZ Amho, ˶m gdmªZm ghm {XdgmV (åhUOoM ghm H$mcmdYrV) {Z‘m©U
Ho$co. ‘J ˶mZo g‘ñV g¥ï>rMo gÎmmH|$Ð Amnë¶m {Z¶§ÌUmV KoVco. (Vmo
Amho), H¥$nmd§V (A„mh)! ˶mÀ¶mg§~Y§ mZo EImÚm kmZr ‘mUgmcm {dMmam.
60
Ooìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmVo H$s, Ho$di H¥$nmd§V A„mhg‘moaM ZV‘ñVH$
475
gyah-25. Ac-µ’$w aµH$mZ
ìhm, Voìhm (g˶ ZmH$maUmao cmoH$) {dMmaVmV, "hm H$moU Vmo H¥$nmd§V (A„mh)?,
Vy gm§Jerc ˶mÀ¶mg‘moa Amåhr ZV‘ñVH$ ìhm¶Mo H$m?' AemàH$mao ˶m§À¶mV
{VañH$mamMr ^mdZm AmUIr dmT>rg cmJVo.
61
Agr‘ nmdZ Amho Vmo, Á¶mZo AmH$memV ZjÌm§Mo g‘yh Mo g‘yh
{Z‘m©U Ho$co Am{U ˶mV (gy¶m©À¶m ê$nmZo) EH$ XoXrß`‘mZ {Xdm d (W§S>)
àH$me XoUmam M§Ð R>do Zy {Xcm Amho. 62 VmoM Amho, Á¶mZo amÌ d {Xdg ¶m§Zm
EH$m nmR>mno mR> EH$ ¶oUmao ~Z{dco. ¶mV ˶m 춺$sgmR>r ~moY Amho, Omo (~moY)
KoD$ BpÀN>Vmo Am{U Omo H¥$Vk ~Zy BpÀN>Vmo.
63
H¥$nmd§V A„mhMo Iao ^º$ Vo AmhoV, Oo ^yVcmda Z‘«nUo MmcVmV
(åhUOo ˶m§À¶m dV©ZmV Zoh‘r Z‘«Vm AgVo). Am{U Ooìhm {Z~wÕ © cmoH$
˶m§À¶mer ~mocVmV, Voìhm Vo åhUVmV, "Vwåhmcm em§Vr cm^mo' (åhUOo ˶m§À¶mer
ì¶W© ~S>~S> H$aʶmV Amncm doi Vo dm¶m KmcdrV ZmhrV). 64 Vo Amnë¶m
nmcZH$˶m©g‘moa ZV‘ñVH$ hmoD$Z Am{U ˶mÀ¶mg‘moa C^o amhÿZ (àmW©Zm)
H$aʶmV Amncr amÌ ì¶VrV H$aVmV. 65 Vo ˶mÀ¶mH$S>o (Zoh‘r) hr {dZdUr
H$arV AgVmV H$s, ho à^y! ZaH$mMr {ejm Am‘À¶mnmgyZ Xÿa R>do . H$maU
˶mMr {ejm ^¶§H$a ¶mVZm‘¶r {ejm Amho. 66 IamoIa Vo ’$maM dmB©Q>
dmñVì¶mMo {R>H$mU Amho, ’$maM dmB©Q> Aml¶mMo ñWmZ Amho. 67 Ooìhm Vo
IM© H$aVmV Voìhm Zm Vo CYinÅ>r H$aVmV, Zm H§$OyfnUmMo àXe©Z H$aVmV.
nU (Vo) ¶m XmoKm§À¶m‘ܶo g§Vc w Z R>do Umè¶m ‘ܶ‘ ‘mJm©Mm Adc§~ H$aVmV.
68
Vo (gƒo lÕmd§V) A„mhì¶{V[aº$ Aݶ H$moU˶mhr Cnmñ¶mMm Ymdm
H$arV ZmhrV. Vo A„mhZo à{V~§{YV R>adcoë¶m H$moU˶mhr {OdmMr h˶m
H$arV ZmhrV, nU ’$º$ ݶmæ¶ H$maUmZo. Vo ì¶{^Mmar H¥$˶ H$arV Zmhr. Omo
H$moUr Ago (nmnH¥$˶) H$aoc, ˶mcm ˶mgmR>r {ejm ^moJmdrM cmJoc. 69
nwZéËWmZmÀ¶m {Xder ˶mMr {ejm XþßnQ> Ho$cr OmB©c Am{U An‘mZJ«ñV
476 Hw$amU
AdñWoV Vmo ˶mV {IVnV nS>c o . 70 nU Omo H$moUr níMmÎmmn 춺$ H$ê$Z
lÕm YmaU H$aVrc Am{U gËH$‘mªÀ`m ‘mJm©Mm Adc§~ H$aVrc, Va Aem
cmoH$m§À¶m (nyduÀ¶m) MwH$m§Zm A„mh Mm§Jë¶m H¥$˶m§V n[ad{V©V H$ê$Z Q>mHo$c.
A„mh ’$ma j‘merc Amho, X¶miy Amho. 71 Omo H$moUr níMmÎmmn H$aVmo Am{U
gËH$‘} H$am¶cm cmJVmo, Va Agm ‘mUyg Iè¶m AWm©Zo A„mhH$S>o naV ¶oV
AgVmo.
72
(cjmV R>do m, VoM cmoH$ A„mhMo Iao ^º$ AmhoV,) Oo ImoQ>çm
Jmoï>tMo gmjrXma ~ZV ZmhrV, ‘J Ooìhm (Aem cmoH$m§OdiyZ) ˶m§Mo H$Yr
OmUo Pmco, Oo {ddoH$eyݶ (d ’$mcVy) Jmoï>tV JwV§ coco AmhoV, {VWyZ gä¶nUo
{ZKyZ OmVmV. 73 Ooìhm ˶m§Zm ˶m§À¶m nmcZH$˶m©À¶m g§Xeo m§Ûmao AmYmao
CnXoe Ho$co OmVo, Voìhm Vo ~{hè¶m d Am§Yù¶mà‘mUo ˶mg à{VgmX XoV
ZmhrV. 74 Voo (A„mhH$S>o AemàH$mao) àmW©Zm H$arV AgVmV, "ho à^y!
Am‘À¶m nËZr d Am‘Mr g§VVr ¶m§À¶mÛmao Amåhmcm ZoÌgwI àXmZ H$a Am{U
Amåhmcm gXmMmar cmoH$m§gmR>r EH$ AmXe© ~Zd.'
75
hoM Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zm ñdJm©V, ˶m§À¶m ghZercVoÀ¶m ‘mo~Xë¶mV,
^ì¶ ‘hmc àXmZ Ho$co OmVrc. {VWo ˶m§Mo ñdmJV gwIem§VrÀ¶m ew^oÀN>ogh
Ho$co OmB©c. 76 Vo {VWo H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. {H$Vr N>mZ {R>H$mU Vo
Wm§~ʶmMo! {H$Vr gwX§ a {R>H$mU Vo amhʶmMo! 77 (n¡J~§ a! cmoH$m§Zm) gm§Jm,
"Vwåhr ˶mMm Ymdm H$aUmao Zgmc Va (cjmV Agy X¶m) ‘m¶m nmcZH$˶m©cm
Vw‘À¶m ~m~VrV H$mhr H$V©ì¶ Zmhr.' (g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm gm§Jm,)
"Vwåhr (A„mhÀ¶m g§Xeo m§Zm) {ZpíMVnUo ImoQ>o R>a{dcoco Amho. Va AmVm
˶mÀ¶m {ejoV Vwåhr doT>co OmUma, ho AJXr AQ>i Amho.'
477

gyah-26. Ae-ewAam
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vm0 grZ0 ‘r‘0 2 ho gwñnï> J«W§ mVrc g§Xeo hmoV, g˶ ñnï> H$aUmao
(g§Xeo ) 3 (n¡J~§ a!) ¶m g§Xeo mda Vo lÕm YmaU H$aʶmg V¶ma ZmhrV, ¶m
Xþ:ImZo H$Xm{MV Vwåhr ñdV:cm g§ndyZ KoUma H$s H$m¶ (åhUOo ˶m§Zr A„mhÀ¶m
‘mJ©Xe©ZmMm ñdrH$ma H$amdm ¶m à¶ËZm§V Vwåhr {OdmMo {H$Vr hmc H$ê$Z KoV
AmhmV!) 4 Amåhr R>a{dco AgVo Va ˶m§À¶mH$S>o AmH$memVyZ EImXr
(M‘ËH$m[aH$) {ZemUr AdVrU© H$ê$ eH$cmo AgVmo, ‘J ˶m§À¶m ‘mZm
˶mg‘moa Z‘ë¶m Ag˶m (nU Vgo H$aUo Am‘À¶m ¶moOZoMm ^mJ Zmhr). 5
˶m§À¶mH$S>o H¥$nmd§V (A„mhH$Sy>Z) Ooìhmhr ZdrZ CnXoe ¶oVmo, Voìhm (à˶oH$
doigo ho ‘ZmZo Am§Yio Pmcoco cmoH$) ˶mH$S>o nmR> {’$adë`m{edm` amhV
ZmhrV. 6 AemàH$mao ˶m§Zr ¶m g§Xeo mH$S>o {ZpíMVnUo Xþcj © H$ê$Z Q>mH$co
Amho. Va cdH$aM ˶m§Zm ˶m Jmoï>rMo g˶ H$iyZ OmB©c, Á¶mMr Vo {I„r
CS>drV AgV.
7
˶m§Zr ^yVcmda (qMVZnydH© $) {ZarjU Ho$co Zmhr H$m H$s, Amåhr
˶mda {d{dY àH$maÀ¶m {H$Vr Mm§Jë¶m dñVy CJ{dë¶m AmhoV, Á¶m OmoS>çm§À¶m
ê$nmZo AmhoV. 8 {ZpíMVM ¶mV (cmoH$m§gmR>r) g§Xeo Agcocr IyU Amho. nU
~hþg»§ ¶ cmoH$ AgoM AmhoV H$s, Oo lÕm YmaU H$arV ZmhrV. 9 Vw‘Mm
nmcZH$Vm©M gd©e{º$‘mZ Amho, H¥$nm H$aUmam Amho.
10
(Vr doi AmR>dm) Ooìhm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo ‘ygmcm ~mocmdyZ gm§{JVco
H$s, Vy ˶m XþamMmar cmoH$m§H$S>o Om. 11 {’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§H$S>,o Oo ‘mPr OmU
R>do Zy (OrdZ ì¶VrV H$arV ZmhrV). 12 (˶mda) ‘ygmZo CÎma {Xco, "ho à^y,
‘cm Aer ^rVr dmQ>Vo H$s, Vo ‘cm ImoQ>o R>adVrc.' 13 "(¶m O~m~XmarZo)
478 Hw$amU
‘m¶m Camda ‘cm XS>nU Amë¶mgmaIo dmQ>Vo Am{U ‘r {O^oZo Z AS>IiVm
(ñnï>nUo) ~mocy eH$V Zmhr. Va Vy hm g§Xeo hmê$ZH$S>o nmR>dZy (˶mcm ¶m
H$m¶m©V ‘mPm gmhmæ¶H$ ~Zd).' 14 "{edm¶, ˶m§Mm ‘m¶mda EH$ (OwZm)
Amamon XoIrc Amho. ‘cm Aer ^rVr dmQ>Vo H$s, Vo ‘cm ‘mê$Z Q>mH$Vrc.'
15
A„mhZo åhQ>c,o "Ago H$Xm{n hmoUma Zmhr, Va Vwåhr XmoKo Am‘À¶m
g§Xeo m§gh Om, Amåhr Vw‘À¶m~amo~a AmhmoV Am{U Vw‘Mo åhUUo EoH$V AmhmoV.'
16
Va Vwåhr XmoKo {’$aAm¡ZH$S>o Om Am{U ˶mbm gm§Jm H$s, Amåhr gd©
OJm§À¶m nmcZH$˶m©Mo n¡J~§ a AmhmoV. 17 (Vwcm ho gm§Jm¶Mo Amho H$s,) Vy
BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm Am‘À¶m~amo~a OmD$ Xo.'
18
(‘ygmZo g§Xeo EoH${dë¶mZ§Va) {’$aAm¡Z åhUmcm, "Amåhr VwPo chmZnUr
Am‘À¶mH$S>o g§JmonZ Ho$co Zmhr H$m? d¶mMr AZoH$ df} Vy Am‘À¶m~amo~a
Kmc{dcr Amhog. 19 ‘J Vy Va Vo (J§^ra AnamYr) H¥$˶ Ho$co, (Ho$co Vo
Ho$co). {ZpíMVM Vy {ZénH$mar cmoH$m§nH¡ $s EH$ Amhog.'
20
‘ygmZo CÎma {Xco, "(hmo¶,) ˶mdoigo Vo H¥$˶ ‘m¶m hmVyZ (AOmUVonUo
MwHy$Z) KS>co, Voìhm ‘cm ‘mJ©Xe©Z cm^coco ZìhVo. 21 ‘J ‘cm Vwåhm
cmoH$m§Mr ^rVr dmQ>ë¶mZo ‘r Vw‘À¶mVyZ niyZ Jocmo. ‘J ‘cm ‘m¶m nmcZH$˶m©Zo
{ddoH$eº$s àXmZ Ho$cr Am{U ‘cm n¡J~§ am§nH¡ $s ~Zdco. 22 Á¶m~Ôc Vy ‘cm
{hUdrV Amhog, Vmo hmM VwPm CnH$ma H$s, Vy BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm Jwcm‘
~ZdyZ R>do co Amhog?'
23
‘J (nwT>)o {’$aAm¡Z åhUmcm, "{dídmMm nmcZH$Vm© åhUOo Vo H$m¶
AgVo?' 24 ‘ygmZo CÎma {Xco, "AmH$me d n¥Ïdr Am{U ˶m§À¶m‘ܶo Oo H$mhr
Amho ˶m§Mm ‘mcH$; Oa Vy {dídmg R>do Umam Agerb Va Agoc Va........'
25
{’$aAm¡Z Amnë¶m AmgnmgÀ¶m cmoH$m§Zm åhUmcm, "EoH$cmV H$m Vwåhr (hm
H$m¶ åhUVmo Vo)?' 26 ‘ygm Zo (nwT>)o åhQ>c,o "VmoM Amho Vw‘Mm nmcZH$Vm©
gyah-26. Ae-ewAam 479
27
Am{U Vw‘À¶m dmS>d{S>cm§Mmhr nmcZH$Vm©.' (˶mda) {’$aAm¡Z CX²Jmacm,
"hm n¡J~§ a, Á¶mcm Vw‘À¶mH$S>o nmR>dʶmV Amco Amho, doS>m ‘mÌ Amho ho
Z¸$s!' 28 nU ‘ygmZo Amnco ~mocUo gwê$M R>do co, åhUmcm, "(Á¶mÀ¶m{df¶r
‘r Vwåhmcm gm§JV Amho) Vmo nyd© d npíM‘ Am{U ¶m Xmohm|À¶m‘ܶo Oo H$mhr
Amho, ˶m gdmªMm ‘mcH$ Amho. (nU ho Vwåhmcm VoìhmM H$ioc) Ooìhm Vwåhr
Amnë¶m ~wÕrMm dmna H$amc.' 29 (¶mda) {’$aAm¡Z åhUmcm, "Oa Vy ‘cm
gmoS>y Z Aݶ H$moUmcm Cnmñ¶ åhUyZ ñdrH$maerc Va ‘r Vwcm VwéJ§ mV H¡$X
H$ê$Z Q>mHo$Z.' 30 ‘ygmZo åhQ>c,o "‘r Vw¶mg‘moa g˶mMo ñnï> à‘mU gmXa
Ho$ë¶mZ§VaXoIrc H$m?' 31 (˶mda) {’$aAm¡ZZo åhQ>c,o "Va Vo gmXa H$a Oa
Vy Iam Amhog.' 32 ‘J Ooìhm ‘ygmZo Amncr H$mR>r Imcr ’o$H$cr, Voìhm
nmhVm Va H$m¶, {VMo AMmZH$nUo EH$m gnm©V ê$nm§Va Pmco. 33 ˶mZo
Amncm hmV g‘moa nga{dcm, Voìhm nmhVm Va H$m¶, nmhUmè¶m§Zm Vmo nm§T>am
ew^« (M‘H$V Agcocm) {XgV hmoVm. 34 (ho nmhÿZ) {’$aAm¡Z Amnë¶m
Amgnmg Agcoë¶m gaXmam§Zm åhUmcm, "IamoIa hm ‘Zwî¶ ’$ma Hw$ec
OmXÿJma dmQ>Vmo. 35 Vmo BpÀN>Vmo H$s, Amnë¶m OmXÿÀ¶m à^mdmZo Vwåhmcm
Vw‘À¶m Xoem~mhoa KmcdyZ cmdmdo. Voìhm ˶mÀ¶m~m~VrV Vwåhr H$m¶ g„m
XoUma?'
36
Vo CÎmaco, "˶mcm d ˶mÀ¶m ^mdmcm H$mhr H$mi Cg§V Úm Am{U
gd© eham§V Xd§S>r XoUmao nmR>dZy Úm. 37 ˶m§Zr Vw‘À¶mH$S>o gd© {ZîUmV
OmXyJmam§Zm KoD$Z ¶mdo.' 38 AemàH$mao ({d{dY eham§Vrc) OmXÿJma R>acoë¶m
{Xder, R>acoë¶m doido a EH${ÌV H$aʶmV Amco. 39 cmoH$m§Zmhr gm§JʶmV
Amco, "Vwåhr gd© CnpñWV amhUma Zm? (OmñVrV OmñV cmoH$m§Zr CnpñWV
amhUo ¶mgmR>r Amdí¶H$ Amho, H$maU Amnë¶mcm OmXÿJmam§~amo~a amhÿZ ˶m§Mm
CËgmh dmT>dVm ¶oBc © .) 40 Oa Vo {dO¶ àmá H$aUmao R>aco Va Amnë¶mcm
480 Hw$amU
˶m§À¶m ‘mJm©Mo AZwgaU H$aVm ¶oBc © .' 41 Ooìhm OmXÿJma Amco, Vo {’$aAm¡Zcm
(åhUOo amOmcm) åhUmco, "Amåhr {dO¶ àmá Ho$ë¶mg, Amåhmcm H$mhr
~jrg (dJ¡a)o {‘iUma H$m?' 42 ˶mZo CÎma {Xco, "hmo¶, Vgo Pmë¶mg
{ZpíMVM Vw‘Mm g‘mdoe ‘m¶m gm{Þܶ cm^coë¶m Img cmoH$m§V hmoBc © .'
43
‘ygm Zo OmXÿJmam§Zm gm§{JVco, "Vwåhmcm Oo H$mhr ’o$H$m¶Mo Amho ,(‘¡XmZmV)
’o$H$m.' 44 Voìhm ˶m§Zr Amnë¶m Xmoè¶m d H$mR>çm (‘¡XmZmV) ’o$H$ë¶m d
åhUmco, "{’$aAm¡ZÀ¶m à{Vð>Mo r enW, Amåhr {dO¶r hmoUma.' 45 nU Ooìhm
‘ygmZo Amncr H$mR>r (‘¡XmZmV) ’o$H$cr, Voìhm AMmZH$nUo Vr H$mR>r (gmnmV
n[ad{V©V Pmcr Am{U ˶m gmnmZo,) ˶m§Zr Á¶m AmYmao Vmo ’$gdo{JarMm Ioi
gmXa Ho$cm hmoVm, ˶m gdmªZm {Jim¶cm gwédmV Ho$cr. 46 (hm M‘ËH$ma
nm{hë¶m~amo~a gd©) OmXÿJma A„mhg‘moa ZV‘ñVH$ Pmco. 47 Vo CX²Jmaco,
"Amåhr gd© OJm§À¶m nmcZH$˶m©da lÕm YmaU Ho$cr Amho. 48 Omo ‘ygm d
hmê$ZMm nmcZH$Vm© Amho.'
49
(˶mda) {’$aAm¡Z åhUmcm, "Vwåhr ‘r nadmZJr XoʶmAmYrM, ˶mMo
åhUUo ‘mݶ Ho$cmV, {ZpíMVM Vmo Vw‘Mm Jwê$ Amho, Á¶mZo Vwåhmcm (hr gd©)
OmXÿ{dÚm {eH$dcr Amho. nU cdH$aM Vwåhmcm H$iyZ ¶oBc © , (AmVm ‘r
Vw‘Mo H$m¶ H$aVmo Vo) ‘r Vw‘Mo EH$m ~mOyMo hmV Am{U Xþgè¶m ~mOyMo nm¶
H$mnyZ Q>mHo$Z Am{U ˶mZ§Va Vwåhm gdmªZm gwimda MT>dZo .' 50 ˶m§Zr CÎma
{Xco, "˶mMo Amåhmcm H$mhr Xþ:I Zmhr, (Vy Vgo Ho$ë¶mg) Amåhr Am‘À¶m
nmcZH$˶m©H$S>o naV OmD$.' 51 Amåhmcm nyU© Amem Amho H$s, Am‘Mm
nmcZH$Vm© Am‘À¶mH$Sy>Z Pmcoë¶m MwH$m§Zm ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c, H$maU Amåhr
gd©àW‘ lÕm YmaU H$aUmè¶m§nH¡ $s AmhmoV.'
52
Amåhr ‘ygmH$S>o Am‘Mm hm g§Xeo àH$Q> Ho$cm H$s, ‘m¶m ^º$m§Zm
KoD$Z {VWyZ amÌr {ZKyZ Om, Vw‘Mm nmR>cmJ {ZpíMVnUo Ho$cm OmB©c. 53 ‘J
481
gyah-26. Ae-ewAam
{’$aAm¡ZZo (g¡Ý¶mMr O‘dmO‘d H$aʶmgmR>r) {d{dY eham§Zm Xd§S>r XoUmao
nmR>dco. 54 ho ‘yR>^a cmoH$ AmhoV, (åhUOo ‘ygmÀ¶m O‘mVrMo cmoH$,) 55
nU ˶m§Zr Amåhmcm àjwãY Ho$co Amho. 56 Am{U Amåhr EH$ g§K{Q>V d
H$moU˶mhr Ymo³¶mÀ¶m {déÕ nyUn© Uo V¶ma Agcocr O‘mV AmhmoV, (ho ‘mhrV
AgVmZmhr ˶m§Zr Amåhmcm {S>dMco Amho). 57 AemàH$mao Amåhr ({’$aAm¡ZÀ¶m
cmoH$m§Zm) Á¶m ~mJm§V d àdmhm§eOo mar Vo amhV hmoV,o {VWyZ ~mhoa H$mT>c.o 58
VgoM ˶m§Mo I{OZo d ^ì¶ ‘hmc gmoS>m¶cm ˶m§Zm ^mJ nmS>co. 59
({’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§À¶m ~m~VrV) Ago KS>c,o ‘J Z§Va (H$mcm§VamZo) Amåhr
¶m gd© daXmZm§Mo BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm dmag ~Zdco.
60
‘J {’$aAm¡Z d ˶mÀ¶m cmoH$m§Zr gy`m}X`mÀ`m doir ˶m§Mm nmR>cmJ
61
Ho$cm. ‘J Ooìhm XmoÝhr JQ> EH$‘oH$m§Zm {Xgy cmJco, Voìhm ‘ygm~amo~a
Agcoë¶m cmoH$m§Zr åhQ>c,o "AmVm Va Amåhr doT>co Jocmo`.' 62 ‘ygmZo CÎma
{Xco, "Vgo H$Xm{n hmoUma Zmhr, ‘mPm nmcZH$Vm© ‘m¶m~amo~a Amho, Vmo ‘cm
‘mJ©Xe©Z H$aoc.' 63 Voìhm Amåhr ‘ygmH$S>o Am‘Mm g§Xeo nmR>{dcm H$s,
"Amnë¶m H$mR>rZo Vy g‘wÐmda àhma H$a.' Voìhm Vmo Xþ^J§ cm Am{U ˶mMm
à˶oH$ ^mJ àM§S> nd©VmgmaIm Pmcm hmoVm. 64 ‘J Amåhr nmR>cmJ H$aUmè¶m
Xþgè¶m njmcmhr (åhUOo {’$aAm¡Z d ˶mÀ¶m cmoH$m§Zmhr) ˶m§À¶m {ZH$Q>
AmUco. 65 ‘J Amåhr ‘ygm d ˶mÀ¶m~amo~a Oo cmoH$ hmoV,o ˶m gdmªZm
dmMdco 66 Am{U Xþgè¶m njmcm ~wS>dZy Q>mH$co (åhUOoM {’$aAm¡Z d
˶mÀ¶m cmoH$m§Zm). 67 {ZpíMVnUo, ¶m (H$WoV cmoH$m§gmR>r) EH$ g§Xeo Amho.
nU ˶m§À¶mn¡H$s AZoH$ cmoH$ lÕm R>do Umao ZmhrV. 68 IamoIa, VwPm nmcZH$Vm©
gd©e{º$‘mZ Amho, H¥$nm H$aUmam Amho.
69
¶mMà‘mUo cmoH$m§Zm B~«mhr‘Mm d¥Îmm§V EoH$dm. 70 Ooìhm ˶mZo Amnë¶m
d{S>cm§g d Amnë¶m cmoH$m§Zm {dMmaco, "Vwåhr H$emMr CnmgZm H$aVm?' 71
482 Hw$amU
˶m§Zr CÎma {Xco, "Amåhr ‘yVvMr CnmgZm H$aVmo, Am{U ¶m§À¶mà{V Am‘Mr
Or {Zð>m Amho, ˶mda Amåhr (Zoh‘r) H$m¶‘ amhÿ.' 72 ˶mZo {dMmaco,
"Vwåhmcm Ago dmQ>Vo H$m H$s, Ooìhm Vwåhr ¶m§Mm Ymdm H$aVm, Voìhm Vo Vw‘Mo
åhUUo EoH$y eH$VmV? 73 qH$dm ˶m§À¶mH$S>o Vwåhmcm cm^ qH$dm hmZr
(nmoM{dʶmMo) gm‘϶© Amho?' 74 ˶m§Zr CÎma {Xco, "(Vo H$mhrhr Agmo,)
nU Amåhr Am‘À¶m dmS>d{S>cm§Zm AgoM H$aVmZm nm{hco Amho.' 75 (˶mda)
B~«mhr‘Zo åhQ>c,o "Vwåhr S>mi o o CKSy>Z ˶m§À¶m{df¶r H$Yr (qMVZnydH© $)
{ZarjU Var Ho$co AmhmV H$m, Á¶m§Mr Vwåhr CnmgZm H$arV Amcm AmhmV?
76
Vwåhr Am{U Vw‘À¶m dmS>d{S>cm§Zrhr (Vgo H$Yr Ho$co H$m? Ogo ‘r
åhUVmo.) 77 ({OWn¶ªV ‘mPm g§~Y§ Amho, ‘mPo Ago R>m‘nUo åhUUo Amho)
gd© OJm§Mm ({Z‘m©Vm) d nmcZH$Vm© Agcoë¶m EH$m A„mhcm gmoS>y Z, hr gd©
(ImoQ>r Cnmñ¶o) ‘mPr eÌy AmhoV. 78 ˶mZoM ‘cm {Z‘m©U Ho$co d VmoM ‘cm
‘mJ©Xe©Z H$arV AgVmo.
79
VmoM ‘m¶m Imʶm-{nʶmMr ì¶dñWm H$aVmo. 80 Ooìhm ‘r AmOmar
nS>Vmo, Voìhm VmoM ‘cm ~ao H$aVmo. 81 ‘J VmoM ‘cm ‘¥Ë¶y XoBc © Am{U
82
(VmoM) ‘cm nwÝhm {Od§V H$aoc. VmoM Amho, Á¶mÀ¶mH$Sy>Z ‘r Amem
~miJyZ AgVmo, ݶm¶mÀ¶m {Xder, VmoM ‘m¶m MwH$m ‘m’$ H$aoc.'
83
"ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ‘cm {ddoH$ àXmZ H$a Am{U ‘mPm g‘mdoe
gXmMmar cmoH$m§‘ܶo H$a.84 VgoM Z§Va ¶oUmè¶m {nT>çm§Zr (‘m¶m OrdZmnmgyZhr)
YS>m ¿¶mdm Ago ‘m¶m~m~VrV H$a 85 Am{U ‘mPm g‘mdoe Eoíd¶©gn§ Þ
ñdJm©À¶m dmagXmam§‘ܶo H$a 86 Am{U ‘m¶m {n˶mg j‘m H$a, IamoIa Vmo
dmQ> MwH$coë¶m§nH¡ $s Amho 87 Am{U ‘cm ˶m {Xder An‘m{ZV H$ê$ ZH$mog,
Á¶m {Xder gd© cmoH$m§Zm CR>dZy C^o Ho$co OmB©c. 88 Á¶m {Xder Zm g§nÎmr
H$mhr H$m‘r ¶oBc © , Zm g§VVr. 89 nU Voìhm VmoM (¶eñdr R>ac o ) Omo
483
gyah-26. Ae-ewAam
A„mhH$S>o ewÕ ‘Z KoD$Z ¶oBc © .'
90
(˶m {Xder) ñdJ© ˶m cmoH$m§À¶m g‘moa AmUʶmV ¶oBc © , Á¶m§Zr
A„mhMr OmU d ^¶ ~miJyZ (Amnco OrdZ ì¶VrV Ho$coco Agoc). 91
VgoM ZaH$mMr Xmao ˶m cmoH$m§gmR>r Iwcr Ho$cr OmVrc, Á¶m§Zr MwH$sÀ¶m
‘mJm©da (OrdZ ì¶VrV Ho$co). 92 Voìhm ˶m§Zm {dMmaco OmB©c, "Vo gd© AmVm
Hw$R>o AmhoV, Á¶m§Mr Vwåhr CnmgZm H$arV AgV,' 93 A„mhcm gmoS>y Z? Vo
(AmO) Vwåhmcm ‘XV H$ê$ eH$VmV H$m qH$dm Vo ñdV:cm Var ‘XV H$ê$
eH$VmV H$m? 94 ‘J ˶m§Zm Vm|S>Ker AdñWoV ZaH$mV ’o$Hy$Z XoʶmV ¶oBc © .
95
Vo (ImoQ>)o Cnmñ¶ d (˶m§Mm Ymdm H$aUmao) ~hH$coco cmoH$. VgoM
BãcrgMr (åhUOo g¡VmZmMr) goZm, gdmªZm EH$Ì (˶mV ’o$Hy$Z XoʶmV
¶oBc© ). 96 Vo gd© {VWo EH$Xþgè¶mcm Xmof XoVmZm åhUVrc, 97 A„mhMr
enW! Amåhr YS>YS>rV MwH$sÀ¶m ‘mJm©da hmoVmo. 98 Ooìhm Amåhr Vwåhmcm
g‘ñV g¥ï>rÀ`m nmcZH$˶m©g‘mZ g‘OV hmoVmo (åhUOo ˶m ImoQ>çm Cnmñ¶m§Zm).
99
Amåhmcm ¶m Anamܶm§ZrM ‘mJ©^ï« > H$ê$Z gmoS>c.o 100 Am{U AmVm
Am‘Mr {e’$mag H$aUmam H$moUrhr Zmhr. 101 Zm H$moUr {Zð>mdmZ {‘Ì. 102
Oa Amåhmcm ’$º$ EH$Xm nwÝhm AmYrMo OrdZ XoʶmV Amco Va Amåhr Adí¶
lÕmd§V ~Zcmo AgVmo. 103 (ZaH$dm{g¶m§Mo Oo {MÌ àñVwV H$aʶmV Amco
Amho) ˶mV {ZpíMVnUo (cmoH$m§gmR>r) EH$ g§Xeo Amho, nU ~hþg»§ ¶ cmoH$
˶mda lÕm R>do Umao ZmhrV. 104 VwPm nmcZH$Vm© gd©e{º$‘mZ Amho, Agr‘
X¶mdmZ Amho, ¶m‘ܶo ‘wirM e§H$m Zmhr.
105
ZyhÀ¶m cmoH$m§Zrhr n¡J~§ am§Zm ImoQ>o R>a{dco. 106 Ooìhm ˶m§Mm ^mD$
ZyhZo ˶m§Zm åhQ>c,o "Vwåhm cmoH$m§Zm A„mhMo ^¶ dmQ>V Zmhr H$m? 107 ‘r
Vw‘À¶mH$S>o nmR>dʶmV Amcocm g§Xeo dmhH$ Amho Am{U (‘r) g§Xeo ê$nr A‘mZV
Vw‘À¶mH$S>o KoD$Z Amcmo Amho. 108 Voìhm Vwåhr A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U
484 Hw$amU
109
‘mPo AZwgaU H$am. ‘r ˶mgmR>r Vw‘À¶mH$S>o H$moUVmhr ‘mo~Xcm ‘mJV
Zmhr. ‘mPm ‘mo~Xcm Va Ho$di g§nUy © {dídmMm nmcZH$Vm© Agcoë¶m (A„mhH$S>)o
‘cm {‘iUma Amho. 110 Voìhm Vwåhr cmoH$ A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U ‘mPo
AZwgaU H$am.' 111 (˶mda) Vo åhUmco, "Amåhr Vw¶mda {dídmg R>do Zy
(VwPo AZwgaU) H$go H$ê$ eH$Vmo? H$maU AJXr ImcÀ¶m dJm©Vrc cmoH$
VwPo AZwgaU H$arV AmhoV.' 112 Voìhm ZyhZo åhQ>c,o "Vo (H$m¶ AmhoV) d Vo
H$m¶ H$arV AgV, ¶mMo kmZ ‘cm H$go AgUma? 113 ˶m§À¶m H¥$˶m§Mm
{heo~ Ho$di ‘mPm nmcZH$Vm©M KoD$ eH$Vmo, Vwåhmcm ho g‘Om¶cm hdo.
114
‘r H$moU˶mhr lÕmd§Vmcm {PS>H$mê$Z (Amnë¶mnmgyZ) Xÿa H$aUma Zmhr.
115
‘r Va Ho$di EH$ CKS>-CKS> gmdY H$aUmam Amho.'
116
Vo åhUmco, "ho Zyh, Vy ho gd© ~§X Ho$co Zmhrg Va {ZpíMVnUo
Vw¶mda XJS>mM§ m dfm©d Ho$cm OmB©c.' 117 Voìhm (ZyhZo A„mhH$S>)o àmW©Zm
Ho$cr, "ho à^y! ‘m¶m cmoH$m§Zr ‘cm ImoQ>o R>a{dco Amho. 118 Va Vy ‘m¶m d
¶m§À¶m‘ܶo VwPm {ZUm©¶H$ ’¡$gcm gwZmdyZ Q>mH$. VgoM ‘cm d ‘m¶m~amo~a
Agcoë¶m lÕmd§Vm§Zm (¶m§À¶mnmgyZ) ‘wº$s Xo.' 119 ‘J Amåhr ˶mcm d
˶mÀ¶m~amo~a EH$ (IMmIM) ^acoë¶m Zm¡H$o V Agcoë¶m (gdmªZm) dmMdco.
120
‘J ˶m§Zm gmoS>y Z ~mH$s gdmªZm, Amåhr ~wS>dZy Q>mH$co. 121 ¶m H$WoV
{ZpíMVnUo EH$ g§Xeo Amho, nU ~hþg»§ ¶ cmoH$ (¶m g§Xeo mnmgyZ ~moY J«hU
H$ê$Z) lÕmd§V ~ZUma ZmhrV. 122 VwPm nmcZH$Vm© gd©e{º$‘mZ Amho, Agr‘
X¶mdmZ Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr.
123
AmX ¶m O‘mVrZohr n¡J~§ am§Zm ImoQ>o R>a{dco. 124 Ooìhm ˶m§Mm ^mD$
hÿXZo ˶m§Zm åhQ>c,o "Vwåhmcm A„mhMo ^¶ dmQ>V Zmhr H$m? 125 ‘r Vw‘À¶mH$S>o
nmR>dʶmV Amcocm (A„mhMm) g§Xeo dmhH$ Amho Am{U (‘r) g§Xeo ê$nr
A‘mZV Vw‘À¶mH$S>o KoD$Z Amcmo Amho. 126 Voìhm Vwåhr A„mhMo ^¶ ~miJm
485
gyah-26. Ae-ewAam
Am{U ‘mPo AZwgaU H$am. 127 ‘r ˶mgmR>r Vw‘À¶mH$S>o H$moUVmhr ‘mo~Xcm
‘mJV Zmhr, ‘m¶m (H$m‘mMm) ‘mo~Xcm ‘cm Ho$di g§nUy © {dídmMm nmcZH$Vm©
Agcoë¶m (A„mhH$S>)o {‘iUma Amho. 128 Vwåhr à˶oH$ C§M {R>H$mUr
H$moU˶mhr CÔoem{dZm (Ho$di ñdV:Mm ‘moR>no Um {‘adʶmgmR>r) ñ‘maHo$ ~m§YZy
H$mT>Vm, ˶mcm H$mhr AW© Amho H$m? 129 VgoM ñdV:gmR>r ‘moR>‘moR>o ^ì¶
‘hmc C^o H$aVm, OUy H$mhr Vwåhr ˶mV H$m¶‘ñdê$nr amhUma AmhmV? 130
Ooìhm EImÚmda Amnco hmV Q>mH$Vm, Voìhm EImÚm Owc‘r ‘mUgmà‘mUo
˶mÀ¶mer dV©Z H$aVm. 131 Voìhm Vwåhr A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U ‘mPo
AmkmnmcZ H$am. 132 VgoM ˶m A„mhMo ^¶ ~miJm, Á¶mZo Vwåhmcm ˶m
gd© (Mm§Jë¶m) Jmoï>r nwa{dcoë¶m AmhoV, Á¶m§Mr Vwåhmcm (Mm§Jë¶màH$mao)
OmUrd Amho. 133 ˶mZoM Vwåhmcm àXmZ Ho$co Amho, JwaTo >mao o d ‘wc.o 134
VgoM ~mJm d nmʶmMo àdmh (¶m gd© ˶mÀ¶mM XoU½¶m AmhoV). 135 ‘cm
Vw‘À¶m~m~VrV EH$m ^¶§H$a {XdgmÀ¶m {ejoMo ^¶ dmQ>V.o '
136
˶m§Zr CÎma {Xco, "Am‘À¶mgmR>r g‘mZ Amho H$s, Vy Amåhmcm
CnXoe H$a qH$dm H$ê$ ZH$mog (åhUOo Vw¶m CnXoem§Mm Am‘À¶mda H$mhrhr
n[aUm‘ hmoUma Zmhr). 137 ¶m Aem ({ejoÀ¶m Y‘³¶m XoU)o àmMrZ H$mimnmgyZ
cmoH$m§Mr gd¶ am{hcocr Amho. 138 Am‘À¶mda H$moUVohr g§H$Q> dJ¡ao H$mhr
¶oUma Zmhr.' 139 AemàH$mao ˶m§Zr ˶mcm (åhUOo Am‘À¶m n¡J~§ amcm) ImoQ>o
R>a{dco. ‘J Amåhr ˶m§Zm Zï> H$ê$Z Q>mH$co. ¶m H$WoV EH$ (~moYna) g§Xeo
Amho, nU ~hþVHo $ cmoH$ (¶mnmgyZ ~moY KoD$Z) lÕm YmaU H$aUma ZmhrV.
140
Vw‘Mm nmcZH$Vm© gd©e{º$‘mZ Amho, Agr‘ X¶mdmZ Amho ¶mV ‘wirM
e§H$m Zmhr.
141
g‘yX (¶m O‘mVrZohr) n¡J~§ am§Zm ImoQ>o R>a{dco.
142
Ooìhm ˶m§Mm ^mD$ gmcohZo ˶m§Zm åhQ>c,o "Vwåhmcm A„mhMo ^¶
486 Hw$amU
143
dmQ>V Zmhr H$m? ‘r Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dcocm (A„mhMm n¡J~§ a) Amho
Am{U g§Xeo ê$nr A‘mZV Vw‘À¶mH$S>o KoD$Z Amcmo Amho. 144 Voìhm Vwåhr
A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U ‘mPo AmkmnmcZ H$am. 145 ‘r ˶mgmR>r Vw‘À¶mH$Sy>Z
H$moUVmhr ‘mo~Xcm ‘mJV Zmhr. ‘mPm ‘mo~Xcm ‘cm ˶mÀ¶mH$S>o ({‘iUma
Amho), Omo g§nUy © {dídmMm nmcZH$Vm© Amho. 146 Vwåhr Ago g‘OyZ AmhmV
H$s H$m¶, Á¶m gwIg‘¥ÕrV Vwåhr AmhmV, ˶mV Vwåhmcm (H$m¶‘ñdê$nr)
AgoM amhÿ {Xco OmB©c? 147 ˶m ~mJm d nmʶmMo àdmh (¶m§À¶mXaå¶mZ)
148
VgoM YmݶmZo ^acoë¶m eoVm§V d ˶m IOwarÀ¶m (~mJm§V), Á¶mMo KS>
Amo¶mZo VwQ>m¶cm Amco AmhoV (¶m gd© gwIg‘¥Õrgh Vwåhr H$m¶‘ amhUma,
Ago Vwåhmcm dmQ>Vo H$s H$m¶?) 149 VgoM Vwåhr nd©Vm§Zm IUyZ (Amnë¶m
H$m¡eë¶mda) ‘moR>m A{^‘mZ {‘adrV Kao {Z‘m©U H$aVm. 150 Vwåhr A„mhMo
^¶ ~miJm Am{U ‘m¶m AmkoMo nmcZ H$am 151 Am{U ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ
H$aUmè¶m§Mo åhUUo EoH$y ZH$m. 152 Oo ^yVcmda Ho$di CnÐd ‘mO{dVmV,
Am{U H$moUVohr {dYm¶H$ H$m¶© H$arV ZmhrV.'
153
Vo åhUmco, "Vy {ZpíMVM EH$ OmXÿJñ« V ‘Zwî¶ Amhog. 154 Vy Va
Ho$di Am‘À¶mà‘mUoM EH$ ‘Zwî¶ Amhog, Oa Vy Vw¶m (Xmì¶mV) Iam
Agerc Va Am‘À¶mg‘moa EImXr (M‘ËH$m[aH$) {ZemUr gmXa H$a.' 155
˶mZo CÎma {Xco, "hr EH$ C§Q>rU (Vw‘À¶mgmR>r EH$ M‘ËH$ma) Amho, EH$
{Xdg {hMr nmUr {nʶmMr nmir Agoc. Am{U EH$m {ZYm©[aV {Xder Vw‘Mr
nmir Agoc. 156 åhUyZ Vwåhr {Vcm Xþï> hoVZy o H$moU˶mhr àH$mao BOm
nmoM{dʶmMm à¶ËZ H$ê$ ZH$m, AݶWm Vw‘À¶mda EH$ ^¶§H$a {Xdg AmoT>dc o .'
157
nU ˶m§Zr {VÀ¶m nm¶mÀ¶m Ym|S>{eam (H«$y a[a˶m) H$mnyZ Q>mH$ë¶m. Am{U
Z§Va níMmÎmmnX½Y Pmco (nU Vmo níMmÎmmn ì¶W© hmoVm). 158 ˶mZ§Va (B©ídar¶)
{ejoZo Vo doT>co Joc.o {ZpíMVM ¶m H$WoV EH$ g§Xeo Amho. nU ˶m§À¶mn¡H$s
487
gyah-26. Ae-ewAam
~hþg»§ ¶ (Vmo g§Xeo J«hU H$ê$Z) lÕm YmaU H$aUma ZmhrV. 159 Vw‘Mm
nmcZH$Vm© gd©e{º$‘mZ Amho, Agr‘ X¶mdmZ Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr.
160
(AJXr AgoM KS>c)o cyVÀ¶m cmoH$m§À¶m ~m~VrV, ˶m§Zrhr n¡J~§ am§Zm
ImoQ>o R>a{dco. 161 Ooìhm ˶m§Mm ^mD$ cyV ˶m§Zm åhUmcm, "Vwåhmcm A„mhMo
^¶ dmQ>V Zmhr H$m? 162 ‘r Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dʶmV Amcocm (A„mhMm
n¡J~§ a) Amho Am{U g§Xeo ê$nr A‘mZV Vw‘À¶mH$S>o KoD$Z Amcmo Amho. 163 Va
A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U ‘m¶m AmkoMo nmcZ H$am. 164 ‘r ˶mgmR>r
Vw‘À¶mH$Sy>Z H$moUVmhr ‘mo~Xcm ‘mJV Zmhr. ‘mPm ‘mo~Xcm ‘cm ˶mÀ¶mH$S>o
{‘iUma Amho, Omo g§nUy © {dídmMm nmcZH$Vm© Amho. 165 OJmVrc gd© cmoH$m§‘ܶo
VwåhrM Ago AmhmV H$m, Oo (dmgZmnyVugmR>r) nwéfm§H$S>o OmVm? 166 Am{U
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Vw‘À¶mgmR>r Vw‘À¶m Á¶m nËZr d¡Y R>a{dcoë¶m AmhoV,
˶m§À¶mH$S>o OmʶmnmgyZ Vwåhr ñdV:cm Xÿa R>do Vm. nU dñVwpñWVr hr Amho
H$s, Vwåhr ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aʶmÀ¶m ~m~VrV H$moUVrM H$ga ~mH$s R>do cocr
Zmhr, Ago cmoH$ AmhmV Vwåhr!'
167
Vo åhUmco, "ho cyV! Oa Vy ho gd© (VwPo àdMZ) ~§X Ho$co Zmhrg Va
Vwcm (¶m JmdmVyZ) {ZpíMVnUo ~mhoa KmcdyZ XoʶmV ¶oBc © .' 168 ˶mZo
åhQ>c,o "ho nmhm, ‘cm Va Vw‘À¶m ˶m H¥$˶m§Mr ^¶mZH$ MrS> ¶oV,o Á¶mV
Vwåhr {cá AmhmV.' 169 (‘J ˶mZo A„mhH$S>o àmW©Zm Ho$cr,) ho à^y! Vy
‘cm d ‘m¶m Hw$Qw>~§ r¶m§Zm ˶m§À¶m nmnH¥$˶m§À¶m (Xþîn[aUm‘m§nmgyZ) dmMd.
170
‘J Amåhr ˶mcm d ˶mÀ¶m gd© Hw$Qw>~§ r¶m§Zm dmMdco. 171 nU (cyV d
˶mMo Hw$Qw>~§ r¶ Vo eha gmoS>yZ {ZKyZ Joë¶mZ§Va) EH$ d¥Õ ór ‘mJo amhUmè¶m§~amo~a
amhÿZ Jocr. 172 ‘J Amåhr BVam§Zm Zï> H$ê$Z Q>mH$co. 173 Voìhm Amåhr
˶m§À¶mda ({dZmeH$mar) nmdgmMm dfm©d Ho$cm, IamoIa {H$Vr dmB©Q> hmoVm Vmo
nmD$g, Omo ˶m cmoH$m§da d{f©cm Jocm, Á¶m§Zm gmdYmZVoMm Bemam XoʶmV
488 Hw$amU
174
Amcm hmoVm. {ZpíMVM ¶m H$WoV (cmoH$m§gmR>r) EH$ g§Xeo Amho. nU
~hþg»§ ¶ cmoH$ (¶m g§Xeo mnmgyZ ~moY J«hU H$ê$Z) lÕm YmaU H$aUma ZmhrV.
175
VwPm nmcZH$Vm© gd©e{º$‘mZ Amho d Agr‘ X¶mdmZ Amho, ¶mV ‘wirM
e§H$m Zmhr.
176
O§JcmV amhUmè¶m ("A¶H$m' ¶m O‘mVrZohr) n¡J~§ am§Zm ImoQ>o R>a{dco.
177
(˶m§À¶mH$S>o Amcoë¶m n¡J~§ a) ewE~o Zo Ooìhm ˶m§Zm åhQ>c,o "Vwåhmcm
A„mhMo ^¶ dmQ>V Zmhr H$m? 178 ‘r Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dʶmV Amcocm
(A„mhMm n¡J~§ a) Amho Am{U ‘r g§Xeo ê$nr A‘mZV Vw‘À¶mH$S>o KoD$Z Amcmo
Amho. 179 Voìhm Vwåhr A„mhMo ^¶ ~miJm Am{U ‘m¶m AmkoMo nmcZ H$am.
180
‘r ˶mgmR>r Vw‘À¶mH$Sy>Z H$moUVmhr ‘mo~Xcm ‘mJV Zmhr, ‘mPm ‘mo~Xcm
‘cm ˶mÀ¶mH$S>o {‘iUma Amho, Omo g§nUy © {dídmMm nmcZH$Vm© Amho. 181
(ì¶dhmamV Zoh‘r) ‘mn nwano ay ^ê$Z Úm Am{U (‘mn d dOZmÀ¶m ~m~VrV)
H$moUmMohr ZwH$gmZ H$ê$ ZH$m. 182 ¶mo½¶ VamOyZo dOZ H$am.183 VgoM
cmoH$m§Zm ˶m§À¶m dñVy ˶m§Mr ’$gdUyH$ H$ê$Z XoD$ ZH$m Am{U (Ago H$ê$Z)
^yVcmda AamOH$Vm ‘mOdy ZH$m. 184 ˶mMr OmU d ^¶ ~miJyZ Agm,
Á¶mZo Vwåhmcm d Vw‘À¶m AmYr hmoD$Z Jocëo ¶m§Zm {Z‘m©U Ho$co Amho.'
185
Vo åhUmco, "Vy Aݶ H$mhr ZgyZ EH$ OmXÿnrS>rV ‘Zwî¶ Amhog. 186
Vy Va Ho$di Am‘À¶mgmaImM EH$ ‘Zwî¶ Amhog Am{U Amåhmcm Va dmQ>Vo
H$s, Vy ImoQ>o ~mocʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma Hw$ec Amhog. 187 Oa Vy g˶dmXr
‘Zwî¶ Agerc Va Am‘À¶mda AmH$memMm EImXm VwH$S>m H$mogioc, Ago Vy
H$mhr H$a.' 188 (n¡J~§ a) ewE~o Zo CÎma {Xco, "Vwåhr Oo H$mhr H$arV AmhmV,
Vo gd© ‘m¶m nmcZH$˶m©cm Mm§Jco R>mD$H$ Amho.' 189 AemàH$mao ˶m§Zr
˶mcm ImoQ>o R>a{dco, ‘J ˶m§Zm T>Jm§Zr PmH$moiZy Q>mH$coë¶m {XdgmÀ¶m
{ejoZo doT>c.o IamoIa Vr ^¶mdh {XdgmMr {ejm hmoVr. 190 {ZpíMVM, ¶m
489
gyah-26. Ae-ewAam
H$WoV EH$ g§Xeo Amho. nU ~hþg»§ ¶ cmoH$ (¶m g§Xeo mnmgyZ ~moY J«hU
H$ê$Z) lÕm YmaU H$aUma ZmhrV. 191 {ZpíMVM Vw‘Mm nmcZH$Vm© gd©e{º$‘mZ
Amho d A˶§V X¶mdmZ Amho.
192
¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, g§nUy © g¥ï>rMm ‘mcH$ Agcoë¶m
(A„mhZoM) ho Hw$amU àH$Q> Ho$co Amho. 193 ¶mg {dídmgnmÌ ñdJ©XVÿ mZo
(A„mhH$Sy>Z) AmUco Amho. 194 (A„mhÀ¶m AmkoZ)o Vw¶m öX¶mda (åhUOoM
ñ‘aUnQ>cmda) àñWm{nV Ho$co Amho. ¶mgmR>r H$s, Vy (cmoH$m§Zm) gmdY
H$aUmè`m§nH¡ $s ìhmdog. 195 ñnï> Aa~r ^mfoV. 196 ¶mMo dU©Z AmYr Amcoë¶m
J«§Wm§Vhr Amho. 197 ˶m§À¶mgmR>r ho n¶m©á à‘mU Zmhr H$m H$s, ~Zr BòmB©c
(åhUOo Á¶y)À¶m Y‘©n{§ S>Vm§Zm ¶mg§~Y§ mZo Mm§Jë¶màH$mao ‘mhrV Amho.
198
Oa Amåhr ¶m J«W§ mcm EImÚm {~Ja Aa~r ‘mUgmda àH$Q> Ho$co
AgVo 199 Va ˶mZo (¶m Aa~r cmoH$m§Zm) Vmo J«W§ dmMyZ XmI{dcm AgVm
(Varhr) ˶m§Zr ¶mda lÕm YmaU Ho$cr ZgVr. 200 AemàH$mao Amåhr nmnr
cmoH$m§À¶m ‘ZmV lÕm YmaU Z H$aʶmMo JwU R>mgyZ ^acoco Amho. 201 ho
cmoH$ Vmon¶ªV ¶mda {dídmg R>do Uma ZmhrV, Omon¶ªV Vo Xþ:IXm¶H$ {ejm nmhÿZ
KoUma ZmhrV. 202 Vr {ejm (Vo g§H$Q>) ˶m§À¶mda AMmZH$nUo ¶oBc © Am{U
203
˶m§Zm ˶mMr nwgQ>er H$ënZmXoIrc Zgoc. Voìhm Vo åhUVrc, "Amåhmcm
H$mhr Cg§V {‘iy eHo$c H$m?'
204
¶m cmoH$m§Zm Am‘Mr {ejm ˶m§À¶mda cdH$amV cdH$a ¶mdr, Ago
dmQ>V Amho H$s H$m¶? 205 Vwåhr ¶m~Ôc H$Yr {dMma Ho$cm H$m? Oa Amåhr
H$mhr dfmªH$[aVm (OrdZmV) ˶m§Zm cm^mpÝdV hmoD$ {Xco. 206 ‘J Ooìhm Vr
({ejm) ˶m§À¶mda MmcyZ ¶oBc © , Á¶mnmgyZ ˶m§Zm gmdY Ho$co OmV hmoV.o
207
Va ˶m§Zr H$mhr H$mi Or ‘m¡O‘Om Ho$cr ˶mMm H$m¶ Cn¶moJ? 208
Amåhr H$moU˶mhr dñVrcm gmdY H$aUmam (n¡J~§ a) nmR>dʶmnydu H$Yrhr Zï>
490 Hw$amU
209
Ho$coco Zmhr. (Ago Amåhr ¶mgmR>r Ho$co H$s, cmoH$m§Zr) CnXoe J«hU
H$amdm, H$maU Amåhr Owc‘ÿ H$aV ZgVmo. 210 (hm B©ídar¶ J«W§ ‘mZdmH$S>)o
g¡VmZ KoD$Z Amcoco ZmhrV. 211 H$maU Vo ¶mgmR>r nmÌ ZmhrV, Zm Vo Ago
H$ê$ eH$VmV. 212 (hm J«W§ ) EoH$ʶmnmgyZ XoIrc ˶m§Zm Xÿa R>do ʶmV Amcoco
Amho.
213
Va (cmoH$m§Zmo) Vwåhr A„mh~amo~a Xþgè¶m H$moU˶mhr Cnmñ¶mMm
Ymdm H$ê$ ZH$m, AݶWm Vw‘Mm g‘mdoe {ejog nmÌ R>acoë¶m cmoH$m§V hmoBc © .
214 215
(àW‘) Vwåhr Amnë¶m {ZH$Q>dVu¶m§Zm gMoV H$am. VgoM ˶m
cmoH$m§à{V Zoh‘r Z‘« ^md ~miJm, Oo lÕmd§V ~ZyZ Vw‘Mo AZwgaU H$aVrc.
216
nU Oa Vo Vw‘À¶m AmkoMo nmcZ H$arV ZgVrc Va ˶m§Zm gm§JZy Q>mH$m,
"Vwåhr Oo H$mhr H$arV AmhmV ˶mÀ¶m O~m~XmarVyZ ‘r ñdV:cm ‘wº$ H$arV
Amho,' 217 Am{U Vwåhr ˶m (A„mhda) ÑT> {dídmg R>do m, Omo gd©e{º$‘mZ
d X¶mdmZ Amho. 218 Vmo Vwåhmcm nmhV AgVmo Ooìhm Vwåhr (àmW©ZVo
˶mÀ¶mg‘moa) C^o amhVm. 219 VgoM Z‘mµOr cmoH$m§gmo~V Vwåhr Ooìhm dmdaV
AgVm (Voìhmhr Vmo Vwåhmcm nmhV AgVmo). 220 Vmo gd© H$mhr EoH$Umam d gd©
H$mhr OmUUmam Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr.
221
‘r Vwåhmcm gm§Jy H$m H$s, g¡VmZ H$moUmda AdVrU© hmoVmV? 222 Vo
à˶oH$ ImoQ>o ~mocUmè¶m nmnr ‘mUgm§da AdVrU© hmoV AgVmV. 223 Oo à˶oH$
ImoQ>çm Jmoï>rH$S>o H$mZ cmdVmV, ˶m§À¶mn¡H$s ~hþVHo $ ImoQ>o ~mocUmao AgVmV.
224
{OWn¶ªV H$dtMm g§~Y§ Amho, ˶m§Mo AZwgaU Va Ho$di dmQ> MwH$coco
cmoH$ H$arV AgVmV. 225 Vwåhmcm ¶mMr H$Yr OmUrd Pmcr Zmhr H$m (H$s,ho
H$dr H$mën{ZH$ {dídmÀ¶m) Xè`mImoè`m§V H$emàH$mao ^Q>H$V AgVmV? 226
Vo ñdV: Á¶m Jmoï>rda AmMaU H$arV ZmhrV, Aer Jmoï> ~mocZy XmIdVmV.
227
nU Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr d Vo gËH$‘} H$arV AgVmV Am{U
491

A„mhMo Zoh‘r {Od§V ^md ~miJyZ ñ‘aU H$arV AgVmV Am{U Vo VoìhmM
ñdV:À¶m ~MmdmV nwT>o ¶oVmV, Ooìhm ˶m§À¶mda Aݶm¶ Ho$cm OmVmo (åhUOo Vo
Xþgè¶mda AmH«$‘U H$aʶmMm {dMmahr H$ê$ eH$V ZmhrV). Am{U A˶mMmar
H¥$˶ H$aUmè¶m cmoH$m§Zm cdH$aM H$iyZ ¶oBc© H$s, ˶m§Zm H$moU˶m {R>H$mUr
naV Om¶Mo Amho.
gyah-27. AZ-Zåc
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vm0 grZ0 ho Hw$amUmVrc g§Xeo AmhoV, Omo EH$ ñnï> g§Xeo J«W§ Amho,
(g˶ ñnï>nUo àH$Q> H$aUmam). 2 ho (g§Xeo ) ‘mJ©Xe©Z d ew^dmVm© AmhoV
lÕmd§Vm§gmR>r. 3 Oo {Z˶ Z‘mµOmMo nmcZ H$aVmV Am{U XmZH$m¶© H$arV
AgVmV, VgoM ‘¥Ë¶wníMmV OrdZmda ÑT> {dídmg ~miJyZ AgVmV. 4 Oo
cmoH$ ‘¥Ë¶wníMmV OrdZmda {dídmg R>do V ZmhrV, ˶m§Mr (dmB©Q>) H¥$˶o
Amåhr ˶m§À¶mgmR>r gwemo{^V ~Z{dcr AmhoV. Va Vo (Am§Yù¶mà‘mUo) ^Q>H$V
AmhoV.
5
hoM Vo cmoH$ AmhoV Á¶m§À¶mgmR>r ’$ma ‘moR>r {ejm Amho, Am{U Vo
‘¥Ë¶wníMmV (AZ§VH$mcrZ) OrdZmV Aem ^¶mZH$ ZwH$gmZmcm gm‘moao OmVrc
(Á¶mnmgyZ ~mhoa nS>Uo H$Xm{n e³¶ Zmhr). 6 (lÕmd§Vm§Zmo!) ho Hw$amU
Vwåhmcm Aem EH$m gmjmV ApñVËdmH$Sy>Z àmá Pmco Amho, Omo ~w{Õ‘mZ
Amho, gd© H$mhr OmUUmam Amho.
7
(Vr doi AmR>dm, Ooìhm ‘ygm d ˶mMo Hw$Qw>~§ r¶ àdmg H$arV hmoV,o )
Voìhm ‘ygmZo Amnë¶m Hw$Qw>~§ r¶m§Zm åhQ>c,o "‘r EH$ AmJ nm{hcr Amho, ‘r
VoWZy H$mhr ‘m{hVr àmá H$aVmo, qH$dm Vw‘À¶mgmR>r H$mhr {dñVd KoD$Z ¶oVmo,
åhUOo Vwåhmcm eoH$moQ>r cmdVm ¶oBc © .' 8 ‘J Ooìhm Vmo ˶m {R>H$mUmOdi
492 Hw$amU
nmohmoMcm H$s, EH$ AmdmO Amcm H$s, nmdZ Amho Vo, Oo ¶m AmJrV Amho
Am{U Oo {VÀ¶m Amgnmg AmhoV. Agr‘ ‘{h‘mdmZ Amho A„mh, Omo g§nUy ©
{dídmMm nmcZH$Vm© Amho.
9
(˶mZ§Va A„mhMo ‘ygmer g§^mfU Pmco) "ho ‘ygm! ‘rM Amho A„mh,
gd©e{º$‘mZ d ~w{Õ‘mZ! 10 Vy VwPr H$mR>r Imcr ’o$H$,' ‘J ˶mZo {Vcm
gmnmgmaIr hmcMmc H$aVmZm nm{hco. ‘J Vmo (ä¶mcm) d nmR> {’$adyZ niy
cmJcm d ‘mJo diyZhr nm{hco Zmhr. (˶mda A„mhZo åhQ>c,o ) "ho ‘ygm,
{^D$ ZH$mog, H$maU ‘m¶mg‘moa n¡J~§ am§Zm {^ʶmMo H$mhr H$maU Zmhr.' 11
nU Á¶mÀ¶mH$Sy>Z MyH$ KS>cr, ‘J Vmo, Vr dmB©Q> H¥$˶o gmoS>y Z gËH$‘} H$ê$
cmJVmo. Va (Aem§gmR>r) ‘r ’$ma j‘merc d X¶miy Amho. 12 Vy VwPm hmV
Amnë¶m (eQ>‘© ܶo) N>mVrnmer R>do , ‘J (~mhoa H$mT>) H$moU˶mhr S>mJm{edm¶
Vmo nm§T>am ew^« {Xgoc. hr EHy$U ZD$ {Zemʶm§nH¡ $s (EH$ {ZemUr) Amho.
¶mgh {’$aAm¡Z Am{U ˶mÀ¶m cmoH$m§H$S>o Om. IamoIa Vo {dÐmohr cmoH$ AmhoV.
13
nU Ooìhm ˶m§À¶mH$S>,o S>mi
o o CKS>Umao Am‘Mo g§Xeo nmohmoMco, Voìhm Vo
åhUmco, "hr Va {Zìdi OmXÿ Amho.' 14 ˶m§À¶m A§V:H$aUm§Zm ˶m§Mr g˶Vm
nQ>cr AgVmZmhr Ho$di Aݶm¶mZo d Ah§H$mamZo ˶m§Zm ‘mZʶmg ˶m§Zr
ZH$ma {Xcm. Va nmhm, A˶mMmar cmoH$m§Mm eodQ> H$gm Pmcm!
15
Amåhr XmD$X d gwc‘o mZ (¶m n¡J~§ am§Zm) kmZ àXmZ Ho$co. Vo XmoKo
åhUmco, "gd© ñVwVrMm A{YH$mar Ho$di A„mh Amho, Á¶mZo Amnë¶m AZoH$
lÕmd§V ^º$m§da Amåhmcm loð>Ëd àXmZ Ho$co Amho.' 16 (¶m {Xì¶ Ñï>rÀ¶m
~m~VrV) gwc‘o mZ hm XmD$XMm dmag Pmcm. Vmo åhUmcm, "cmoH$m§Zmo! (A„mhZo)
Amåhmcm nú¶m§Mr ^mfm {eH$dcr Amho Am{U Amåhmcm gd© àH$maÀ¶m Mm§Jë¶m
Jmoï>r àXmZ H$aʶmV Amcoë¶m AmhoV. IamoIa, hr A„mhMr ’$ma ‘moR>r H¥$nm
Amho!'
493
17
gyah-27. AZ-Zåc
Am{U (EHo$ {Xder) gwc‘o mZg‘moa ˶mMr goZm, Á¶mV {OÞ, ‘Zwî¶ d
njr ¶m§Mm g‘mdoe hmoVm, EH$Ì Jmoim H$aʶmV Amcr. ‘J ˶m§Mo doJdoJio
JQ> ~Z{dʶmV Amco. 18 (EH$Xm Vmo Amnë¶m goZ~o amo~a Hy$M H$arV AgVmZm)
Ooìhm Vo ‘w½§ ¶m§À¶m Imoè¶mV nmohmoMco, Voìhm EH$ ‘wJ§ r åhUmcr, "‘w½§ ¶m§Zmo!
Amnmnë¶m KamV Om, AݶWm gwc‘o mZ d ˶mÀ¶m goZÛo mao Vwåhr ZH$iV
{MaS>co Omc.' 19 {VMo ho ~mocUo EoH$y Z gwc‘o mZ JmcmVë¶m JmcmV hgcm
Am{U åhUmcm, "ho à^y! ‘cm àoaUm Xo H$s, ‘r Vw¶m AZwJh« m~Ôc (Zoh‘r)
Am^ma ‘mZV amhmdo, Omo Vy ‘m¶mda d ‘m¶m AmB©dS>cm§da Ho$cm Amhog.
VgoM Vy àgÞ hmoerc AerM gËH¥$˶o ‘r H$aV amhmdr (˶mMr ‘cm eº$s
àXmZ H$a.) VgoM Vy Amnë¶m H¥$noZo ‘mPm g‘mdoe Vw¶m gXmMmar ^º$m§‘ܶo
H$a.'
20
(EHo$ {Xder) gwc‘o mZZo Amnë¶m nú¶m§Mr nmhUr Ho$cr d åhQ>c,o
"H$m¶ H$maU Amho H$s, ‘cm hþXhþX ( hm njr) Hw$R>o AmT>iV Zmhr, Vmo
OmUyZ~wOZy Hw$R>Vo ar {ZKyZ Jocm Amho H$s H$m¶? 21 (Ago Agoc Va) ‘r
˶mcm {ZpíMVnUo H$R>mao {ejm H$aoZ. qH$dm ‘r ˶mg (H$mnyZ) hcmc H$ê$Z
Q>mHo$Z. qH$dm ˶mg ‘m¶mg‘moa Amnë¶m J¡ahOoarMo ¶mo½¶ H$maU Úmdo cmJoc.'
22
‘J WmoS>çmM AdH$memZ§Va Vmo njr {VWo Amcm d åhUmcm, "‘m¶m
{ZXe©Zmg Aer EH$ Jmoï> Amcocr Amho, {OÀ¶m{df¶r Vwåhmcm AÚmn ‘m{hVr
Zmhr, ‘r Vw‘À¶mH$S>o g~m (¶m ZJamMr) EH$ ImÌrnydH© $ I~a AmUcr Amho.
23
‘cm Ago AmT>ico Amho H$s, EH$ ór Amho, Or VoWrc cmoH$m§da amÁ¶
H$aVo. {VÀ¶mH$S>o gd© H$mhr Amho. {VMo ’$ma ‘moR>o qghmgZ Amho. 24 ‘r nm{hco
H$s, Vr d {VMo cmoH$ A„mhcm gmoS>y Z gy¶m©Mr nyOm H$aVmV Am{U g¡VmZmZo
˶m§Mr hr H¥$˶o ˶m§Zm Mm§Jcr dmQ>mdr Ago, gwemo^rH$aUmMo H$m‘ Ho$co Amho
Am{U ˶m§Zm (A„mhÀ¶m) ‘mJm©nmgyZ Xÿa ^cVrH$S>Mo Zoco Amho. (Aer
494 Hw$amU
˶m§Mr AdñWm Pmë¶m‘wio AmVm) ˶m§Zm gÝ‘mJ© cm^Uo ’$ma H$R>rU Amho. 25
˶m§Zr A„mhMr CnmgZm H$am¶cm ZH$mo H$m, Omo AmH$memVrc Am{U n¥Ïdrdarc
Jwá Jmoï>r CKS>H$sg AmUVmo. Am{U Vmo gd© OmUVmo Oo Vwåhr cn{dVm Am{U Oo
Vwåhr àH$Q> H$aVm. 26 "A„mh' ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM CnmgZo¶mo½¶
Zmhr. VmoM ‘mcH$ Amho g‘ñV {dídmÀ`m gÎmmH|$ÐmMm.'
27
gwc‘o mZZo åhQ>c,o "Amåhr cdH$aM nmhÿ H$s, Vy Iao ~moccm Amhog
H$s, ImoQ>o ~mocUmè`m§nH¡ $s Amhog. 28 Vy ‘mPo ho nÌ KoD$Z Om Am{U Vo
˶m§À¶mH$S>o Q>mHy$Z Xo. ‘J ˶m§À¶mnmgyZ ~mOycm hmo Am{U ~K ˶m§Mr ˶mda
à{V{H«$¶m H$m¶ AgVo.' 29 (Ooìhm g~mÀ¶m amUrZo Vo nÌ dmMco, Voìhm Vr
Amnë¶m gaXmam§Zm) åhUmcr, "gaXmam§Zmo! ‘m¶mH$S>o EH$ gÝ‘mZZr¶ nÌ
nmR>dʶmV Amcoco Amho.' 30 Vo gwc‘o mZ H$Sy>Z Amcoco Amho, ‘OHy$a Agm
Amho, Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho. 31 (nwT>o
{c{hcoco Amho H$s,) Vwåhr ‘m¶m{déÕ Ðmoh H$aʶmMo à¶ËZ H$ê$ ZH$m. Va
AmkmYmaH$ ~ZyZ ‘m¶mg‘moa hOa ìhm.' 32 (˶m§À¶mg‘moa nÌ dmMë¶mZ§Va)
amUr åhUmcr, "gaXmam§Zmo! (Or g‘ñ¶m gܶm ‘m¶mg‘moa C^r Amho)
˶m~m~VrV ‘cm g„m Úm. ‘r Vw‘À¶mer g„m‘gcV Ho$ë¶m{edm¶ (‘hÎdmÀ¶m
{df¶mda) H$Yrhr {ZU©¶ KoV ZgVo.' 33 Vo åhUmco, "Amåhr e{º$emcr
AmhmoV Am{U ~cmT>ç cT>dæ¶o AmhmoV. AmVm {ZU©¶ Amnë¶m hmVr Amho. Va
H$moUVm AmXoe Úm¶Mm, ¶mda AmnUM {dMma H$amdm' 34 Vr åhUmcr,
"~cmT>ç amOo Ooìhm EImÚm àXoemda AmH«$‘U H$aVmV, Voìhm Vo {VWo àM§S>
ZmgYyg d (cwQ>mcyQ>) H$aVmV. Am{U VoWrc à{V{ð>V cmoH$m§Zm ’$maM An‘mZmMr
dmJUyH$ XoVmV. Va ho XoIrc VoM H$aVrc. 35 ~ao Va ‘r Ago H$aVo H$s,
˶m§À¶mH$S>o EH$ ZOamUm nmR>{dVo Am{U nmhVo H$s, XÿV H$m¶ CÎma KoD$Z ¶oVmo
Vo.'
495
36
gyah-27. AZ-Zåc
Ooìhm (amUrMm XÿV) gwc‘o mZH$S>o nmohmoMcm, Voìhm gwc‘o mZZo ˶mcm
åhQ>c,o "Vwåhr ‘mPr YZg§nÎmrÛmao ‘XV H$ê$ BpÀN>Vm H$s H$m¶? nU A„mhZo
Oo H$mhr ‘cm {Xcoco Amho, Vo Ë`mnojm {H$VrVar Mm§Jco Amho, Oo ˶mZo
Vwåhmcm {Xco Amho. Vw‘Mm ZOamUm Vwåhmcm cIcm^ Agmo. 37 ˶m§À¶mH$S>o
naV Om, Amåhr ˶m§À¶mda Aem ’$m¡Om KoD$Z MT>mB© H$ê$, Á¶m§Mm à{VH$ma Vo
H$Xm{n H$ê$ eH$Uma ZmhrV. ‘J Amåhr ˶m§Zm VoWZy An‘m{ZV H$ê$Z
KmcdyZ XoD$. n[aUm‘r Vo AJXr cmMma d ‘O~ya Pmcoco AgVrc.'
38
(Ooìhm gwc‘o mZcm H$imco H$s, Vr amUr ¶oV Amho) Voìhm Vmo åhUmcm,
"Xa~mar cmoH$m§Zmo! Vw‘À¶mn¡H$s H$moU {VMo qghmgZ, Vo cmoH$ eaUmJVr
nËH$aʶmgmR>r ‘m¶mH$S>o nmohmoMÊ`mnydu, KoD$Z ¶oD$ eH$Vmo?' 39 {OÞm§nH¡ $s
EH$ amjgr VmH$X Agcocm {OÞ åhUmcm, "‘r Vo Vw‘À¶mg‘moa AmUyZ R>do Zo ,
¶mnydu H$s, Vwåhr Amnë¶m OmJodê$Z CR>mc. ‘cm ¶mMo nyU© gm‘϶© àmá Amho
d ‘r {dídmgnmÌhr Amho.' 40 (Xa~mar cmoH$m§nH¡ $s) Á¶mcm (A„mhÀ¶m)
J«W§ mMo H$mhr kmZ hmoV,o Vmo åhUmcm, "‘r, Va Vwåhr S>mi
o o cdʶmÀ¶m AmYrM
AmUyZ Vo gmXa H$aoZ.' ‘J Ooìhm gwc‘o mZZo Vo (qghmgZ) IamoIa ˶mÀ¶mg‘moa
AmUyZ R>do coco nm{hco, Voìhm Vmo åhUmcm, "hr ‘m¶m nmcZH$˶m©Mr H¥$nm
Amho Am{U ¶mgmR>r Amho H$s, Vmo ‘mPr hr H$gmoQ>r nmhÿ BpÀN>Vmo H$s, ‘r
˶mÀ¶mà{V H¥$VkVm 춺$ H$aUmam ~ZVmo H$s, H¥$V¿ZVoMo àXe©Z H$aUmam.
Va Omo H$moUr H¥$VkVm 춺$ H$aUmam ~Zoc Va ˶mV ˶mMoM ^co Amho. Omo
H$moUr H¥$V¿ZVoMo àXe©Z H$aoc Va (˶mZo ho cjmV R>do mdo H$s), ‘mPm
nmcZH$Vm© AmË‘{Z^©a Amho d ’$ma CXma Amho.
41
‘J gwc‘o mZ nwT>o åhUmcm, "{VÀ¶m qghmgZmMr {Vcm AmoiI nQy> Z¶o
Ago H$ê$Z Q>mH$m, åhUOo ho nmhVm ¶oBc © H$s, (g˶ OmUʶmÀ¶m ~m~VrV) Vr
J§^ra Amho qH$dm Vr ˶m cmoH$m§nH¡ $sM Amho, Oo (g˶ OmUʶmÀ¶m ~m~VrV)
496 Hw$amU
42
J§^ra ZgVmV.' Ooìhm Vr gwc‘o mZH$S>o nmohmoMcr, Voìhm {Vcm {dMmaʶmV
Amco, "VwPo qghmgZ ¶mgmaIoM Amho H$m?' Vr åhUmcr, "ho Va Ago {XgVo
H$s, OUy H$mhr AJXr VoM Amho. (Am{U gwc‘o mZ Amnë¶m Xa~mar cmoH$m§Zm
åhUmcm, "{VMr ‘XV Ho$ë¶m{edm¶, {Vcm g˶ C‘Oco Amho'). (Vr nwT>o
åhUmcr), Amåhmcm ¶mAmYrM ho ‘mhrV Pmco hmoV,o (H$s Vwåhmcm ho gd©
gm‘϶© A„mhH$Sy>Z àmá Pmcoco Amho) Am{U Amåhr ñdV:cm A„mhg‘moa
g‘{n©V Ho$co Amho.' 43 (AemàH$mao {Vcm OrdZmMo g˶ C‘Oco). ˶m
Jmoï>tZr {Vcm (g˶m)nmgyZ AmÎmmn`ªV Xÿa R>do co hmoV,o Á¶m§Mr Vr A„mhcm
gmoS>y Z CnmgZm H$arV hmoVr, (AmYr) Vr g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§nH¡ $s EH$
hmoVr. 44 (WmoS>çm doimZ§Va) {Vcm amO‘hmcmV àdoe H$aʶmgmR>r gm§JʶmV
Amco, Ooìhm {VZo (‘hmcmV àdoe Ho$cm) d nm{hco Va {Vcm dmQ>co {VWo Imoc
nmʶmMo Ocme¶ Amho. åhUyZ {VZo Amnë¶m nmoQ>è¶m CKS>çm Ho$ë¶m, gwc‘o mZZo
åhQ>c,o "hm Agm ‘hmc Amho H$s, H$mMoÀ¶m cmÚm§nmgyZ Á¶mMr ’$ag~§Xr
Ho$cocr Amho.' Vr åhUmcr, "ho à^y! ‘r (Vwcm gmoS>y Z BVam§Mr CnmgZm
H$ê$Z) ‘m¶m {Odmda A˶mMma H$arV am{hco, nU AmVm ‘r gwc‘o mZ~amo~a
g§nUy © {dídmMm nmcZH$Vm© Agcoë¶m A„mhcm ñdV:cm g‘{n©V H$aVo.'
45
(AemMàH$mao) Amåhr g‘yX (¶m O‘mVr) H$S>o ˶m§Mm ^mD$ gmcoh ¶mg
(n¡J~§ a {Z¶wº$ H$ê$Z, ¶m g§Xeo mgh) nmR>{dco H$s, Ho$di A„mhMr CnmgZm
H$am, nU ˶m§À¶mV XmoZ JQ> nS>co d Vo EH$ Xþgè¶mer PJSy> cmJco. 46 gmcoh
åhUmcm, "‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! Vwåhr ^ë¶m Jmoï>rnojm dmB©Q> Jmoï>rH$S>o H$m Ymd KoVm,
Vwåhr A„mhH$S>o j‘m¶mMZm H$m H$arV ZmhrV, H$Xm{MV Vw‘À¶mda H¥$nm Ho$cr
OmB©c?' 47 ˶m§Zr CÎma {Xco, "Amåhr Va Vwcm d Vw¶m~amo~a Agcoë¶m§Zm
AneHw$Zr ‘mZVmo.' (˶mda) ˶mZo CÎma {Xco, "Zmhr, (‘mUgmÀ¶m) (Mm§Jë¶m)
dmB©Q> Z{e~mMo {Z¶§ÌU Va A„mhH$S>Mo Amho. nU g˶ ho Amho H$s, Vwåhr Ago
497
gyah-27. AZ-Zåc
cmoH$ AmhmV, Á¶m§Mr H$gmoQ>r nm{hcr OmV Amho.'
48
ehamV Ago ZD$ OU hmoV,o Oo ^yVcmda Ho$di CnÐd ‘mOdrV
AgV, Vo H$moUVohr {dYm¶H$ H$m¶© A{O~mV H$arV ZgV. 49 Vo åhUmco,
"Vwåhr gd©OU A„mhÀ¶m ZmdmZo enW KoD$Z à{Vkm H$am H$s, AmnU gmcoh
Am{U ˶mÀ¶m~amo~a Agcoë¶m cmoH$m§Zm amÌrÀ¶m doigo AJXr JwnMwn[a˶m
h„m H$ê$Z R>ma H$ê$Z Q>mHy$. ‘J (Ooìhm Mm¡H$er A§VJ©V) Amåhmg {dMmaco
OmB©c Va AmnU Ago gm§JZy Q>mHy$, hr KQ>Zm Ooìhm KS>cr, Voìhm Amåhr {VWo
hOaM ZìhVmo. Amåhr AJXr g˶ VoM ~mocV AmhmoV.' 50 AemàH$mao ˶m§Zr
EH$ ¶moOZm AmIcr Am{U AmåhrXoIrc EH$ ¶moOZm AmIcr, nU ˶m§Zm
(Am‘À¶m ¶moOZoMr) ‘wimV OmUrdM ZìhVr. 51 Va nmhm, ˶m§À¶m ¶moOZoMm
eodQ> H$gm Pmcm Vmo, Amåhr ˶m§Zm d ˶m§À¶m cmoH$m§Zm g‘yi Zï> H$ê$Z
Q>mH$co. 52 ˶m§Mr Kao AmVm AmogmS> nS>cc o r AmhoV, ˶m§À¶m A˶mMmar
H¥$˶m§nmoQ>r (ho Ago Pmco). {ZpíMVM ¶mV g§Xeo Agcocm YS>m Amho, ˶m
cmoH$m§gmR>r Oo kmZr AmhoV. 53 Am{U Amåhr ˶m cmoH$m§Zm dmMdco Á¶m§Zr
lÕm YmaU Ho$cr hmoVr Am{U Am‘Mr OmU d ^¶ ~miJyZ OrdZ ì¶VrV
H$arV am{hco.
54
AemMàH$mao (Amåhr dmMdco) cyVcm, Ooìhm Vmo ˶mÀ¶m cmoH$m§Zm
åhUmcm, "Vwåhr OmUyZ~wOZy Hw$H$‘© H$arV AmhmV? 55 dmgZm§Y hmoD$Z, Vwåhr
Amnë¶m nËZtZm gmoS>y Z, nwéfm§H$S>o OmVm? (Ago nmnH¥$˶ Vwåhr H$m ~ao
H$aVm?) IamoIa Vwåhr ’$maM AkmZr cmoH$ AmhmV.' 56 nU ˶mÀ¶m cmoH$m§Mo
¶m{edm¶ Xþgao CÎma ZìhVo, (Vo AmngmV åhUmco) "(cyVcm d) ˶mÀ¶m
Hw$Qw>~§ r¶m§Zm Amnë¶m dñVr~mhoa KmcdyZ Úm, ho cmoH$ ’$ma ewÕ Mm[aͶmMo ~Zy
nmhVmV.' 57 ‘J Amåhr ˶mcm d ˶mÀ¶m Hw$Qw>~§ r¶m§Zm dmMdco, nU ˶mÀ¶m
nËZrcm gmoSy>Z, {VÀ¶m~m~VrV Am‘Mm {ZU©¶ hm hmoVm H$s, Vr ‘mJo
498 Hw$amU
58
amhUmè¶m§gmo~V ‘mJoM amhrc. Amåhr ˶m§À¶mda EH$ dfm©d Ho$cm {dZmeH$mar
dfm©d, Va nmhm, {H$Vr dmB©Q> hmoVm Vmo dfm©d ˶m§À¶mda, Á¶m§Zm gmdY Ho$co
Joco hmoVo (åhUOo {ejm XoʶmgmR>r nmS>cc o m nmD$g). 59 (n¡J~§ a! cmoH$m§Zm)
gm§Jm, "gd© àH$maÀ¶m ñVwVrMm A{YH$mar A„mh Amho, VgoM ˶mZo {ZdS>
Ho$coë¶m ˶mÀ¶m ^º$m§da em§Vr Amho (åhUOo Aem ^º$m§Zm em§Vr d gwa{jVVoMr
A„mhH$Sy>Z ½¶ma§Q>r Amho).' (˶m§Zm {dMmam), "A„mh loð> Amho H$s, Vo
Á¶m§Zm (cmoH$) ˶mÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoVmV?'
60
Vmo H$moU Amho, Á¶mZo AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Mr {Z{‘©Vr Ho$cr Am{U
Vw‘À¶mgmR>r AmH$memVyZ (T>Jm§Ûmao OrdZXm¶r) nmʶmMm dfm©d Ho$cm. ‘J ˶m
nmʶmÛmao Z¶Zaå¶ ~mJm ’w$c{dë¶m. Vw‘À¶mV Vo gm‘϶© H$Xm{n ZìhVo H$s,
Vwåhr ¶m PmS>mn§ H¡ $s (EH$ PmS>XIo rc) CJdy eH$co AgVo. (Va gm§Jm,)
A„mh{edm¶ Xþgam H$moUr Cnmñ¶ Agy eH$Vmo H$m? (Omo ho gd© H$ê$ eH$Vmo).
dñVwV: ho cmoH$ (VH©$ewÕ ‘mJm©nmgyZ) ^aH$Q>cc o o cmoH$ AmhoV. 61 Vmo H$moU
Amho, Á¶mZo n¥Ïdrda OrdZXm¶r ì¶dñWm ñWm{nV Ho$cr? (Á¶m‘wio ho
dmñVì¶ H$aʶmOmoJo J«h ~Zco) Am{U H$moUr ˶mV ZÚm§Zm àdm{hV Ho$co?
VgoM H$moUr (n¥Ïdrda) nd©Vm§Zm C^o Ho$co ‘J (JmoS> d Imè¶m) XmoZ g‘wÐm§À¶m
Xaå¶mZ AS>ga {Z‘m©U Ho$co. A„mh{edm¶ Xþgam H$moUr Cnmñ¶ Agy eH$Vmo
H$m? nU ˶m§À¶mn¡H$s ~hþg»§ ¶ cmoH$ (Á¶m§Zm Ago dmQ>V)o ˶m§Zm ‘mhrV Zmhr
(H$s, Vo H$m¶ åhUV AmhoV).
62
Vmo H$moU Amho, Omo Aghm¶mÀ¶m hmHo$cm à{VgmX XoVmo, Ooìhm Vmo ˶mMm
Ymdm H$aVmo Am{U ˶mMo Xþ:I Xÿa H$aVmo. VgoM H$moU Vwåhmcm n¥Ïdrda {VMo
dmag ~ZdVmo. A„mh{edm¶ Xþgam H$moUr Cnmñ¶ Amho H$m? nU Vwåhr cmoH$
AJXr ¹${MVM ~moY J«hU H$aVm. 63 Vmo H$moU Amho, Omo O{‘Zrda d g‘wÐmÀ¶m
A§Y:H$mamV Vwåhmcm ‘mJ© XmIdVmo? VgoM H$moU Amnë¶m nmD$gê$nr H¥$nmd¥ï>rnydu
499
gyah-27. AZ-Zåc
gwIX dmVm© XoUmao dmao nmR>dVmo? A„mh{edm¶ Xþgar H$moUVr X¡dr eº$s Amho H$m?
A„mh {H$VrVar ‘hmZ Amho ˶mnojm Á¶m§Zm Vo ˶mMo g‘H$j R>a{dVmV. 64 Vmo
H$moU Amho, Omo g¥ï>rg àW‘ {Z‘m©U H$aVmo, ‘J ˶mMr nwZamd¥Îmr H$aVmo? VgoM
Vmo H$moU Amho, Omo Vwåhmcm AmH$me d O‘rZ ¶m§VZy CnOr{dH$m àXmZ H$aVmo?
A„mh{edm¶ Aݶ X¡dr eº$sMo ApñVËd Amho (Ago Vwåhmcm dmQ>V)o H$m?
(n¡J~§ a! ˶m§Zm) gm§Jm, Vw‘À¶m ~mocʶmV V϶ Agoc Va Vgo à‘mU àñVwV
H$am.
65
(˶m§Zm) gm§Jm, "AmH$memV d n¥Ïdrda (åhUOoM g‘ñV g¥ï>rV),
A„mhcm gmoS>y Z H$moUrhr Agm Zmhr, Á¶mcm H$moU˶mhr Jmoï>rMo AÑí¶ g˶
‘mhrV Amho.' VgoM ˶m§Zm hohr ‘mhrV Zmhr H$s, ˶m§Zm nwÝhm Ho$ìhm CR>{dco
OmUma Amho. 66 Va dñVwpñWVr hr Amho H$s, ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZm{df¶rMo
kmZ ˶m§À¶mH$S>o am{hcoco Zmhr. Vo Zoh‘r ˶mÀ¶m g˶m{df¶r gme§H$ AgVmV.
EdT>Mo Zìho Va Vo ˶m~m~VrV AJXr Am§Yio ~Zcoco AmhoV. 67 g˶
ZmH$maUmao cmoH$ (AmíM`m©Z)o åhUVmV, "H$m¶! Ooìhm Amåhr Am‘À¶m
dmS>d{S>cm§à‘mUo ‘mVr Pmcoco Agy, Voìhm Amåhmcm nwÝhm {Od§V H$ê$Z ~mhoa
H$mT>co OmB©c? 68 Ago dMZ Amåhmcm XoʶmV Amco Am{U Am‘À¶mAmYr
Am‘À¶m dmS>d{S>cm§Zmhr XoʶmV Amco hmoV.o ho gd© Aݶ H$mhr ZgyZ nydO© m§À¶m
Jmoï>r AmhoV.' 69 (n¡J~§ a! ˶m§Zm) gm§Jm, "^yVcmda Oam {’$ê$Z nmhm,
AnamYr cmoH$m§Mm eodQ> H$gm Pmcm Vmo.'
70
n¡J~§ a! ˶m§À¶m~m~VrV Xþ:Ir hmoD$ ZH$m, VgoM Vw‘À¶m{déÕ Á¶m
IQ>nQ>r Vo H$arV AmhoV, ˶m~Ôc H$ï>r hmoD$ ZH$m. 71 Vo (Vwåhmcm) {dMmaVmV,
"Vw‘À¶m åhUʶmV H$mhr V϶ Agoc Va (gm§Jm) H$s, Vo (nwZéËWmZmMo)
dMZ Ho$ìhm nyU© hmoUma?' 72 (˶m§Zm) gm§Jm, "Á¶m Jmoï>rgmR>r (AkmZmnmoQ>r)
Vwåhr KmB© H$arV AmhmV, ˶mMm H$mhr ^mJ Vw‘À¶m AJXr Odi ¶oD$Z
500 Hw$amU
73
R>no cocm Agy eH$Vmo.' ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, Vw‘Mm nmcZH$Vm©
cmoH$m§à{V ’$maM H¥$nmd§V Amho, nU ˶m§À¶mn¡H$s ~hþg»§ ¶ H¥$Vk ZmhrVM. 74
Z¸$sM Vw‘Mm nmcZH$Vm© cmoH$m§À¶m ‘Zm‘ܶo H$m¶ XS>cc o o Amho, Vo gd©
Mm§Jë¶màH$mao OmUVmo, VgoM Oo Vo àH$Q> H$arV AgVmV Vohr OmUVmo. 75
H$maU AmH$memV d n¥Ïdrda Aer H$moUVrhr Jmoï> XS>cc o r Zmhr, Or (˶mÀ¶m)
ñnï> J«§WmV Z‘yX Ho$cocr Zgoc.
76
{ZpíMVM ho Hw$amU BòmB©cÀ¶m ‘wcm§da AZoH$ Jmoï>tMo g˶ ñnï>
H$arV Amho, Á¶m§À¶m{df¶r Vo ‘V^oX ~miJVmV. 77 ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr
H$s, hoo (A„mhH$Sy>Z) ‘mJ©Xe©Z d H¥$nm Amho lÕmd§Vm§gmR>r. 78 (lÕmd§Vm§Zmo!)
{ZpíMVnUo Vw‘Mm nmcZH$Vm© Amnë¶m ({ddoH$nyU)© AmkoÛmao ˶m§À¶m Xaå¶mZ
{ZU©¶ H$aoc, Vmo gd©e{º$‘mZ Amho, gd© H$mhr OmUUmam Amho. 79 Va
A„mhda AT>inUo Amncm {dídmg R>do m; Vwåhr gwñnï> Aem g˶mÀ¶m
‘mJm©da AmhmV, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 80 (n¡J~§ a!) Vwåhr ‘¥Vm§Zm (Amncm
g§Xeo ) EoH$dy eH$V Zmhr. VgoM (‘ZmZo) ~{hao Pmcoë¶m§Zm XoIrc (Amncm
g§Xeo ) Vwåhmcm gwZmdVm ¶oUma Zmhr, Ooìhm Vo nmR> {’$adyZ {ZKyZ OmV
AgVmV. 81 VgoM Vwåhr (‘ZmZo) Am§Yio Pmcoë¶m cmoH$m§Zm XoIrc MwH$sÀ¶m
‘mJm©nmgyZ Xÿa H$ê$Z gÝ‘mJ© XmIdy eH$V Zmhr. Vwåhr Va ˶m§ZmM EoH$dy
eH$Vm (åhUOo ˶m§ZmM EoH$dUo AW©nUy © R>aUma Amho), Oo (ñdoÀN>Zo )o Am‘À¶m
g§Xeo m§da {dídmg R>do VmV Am{U Am‘À¶mà{V ñdV:cm g‘{n©V H$ê$Z Q>mH$VmV.
82
Ooìhm Vr KQ>H$m (åhUOo ݶm¶mMm {Xdg) ˶m§À¶mda ¶oD$Z R>no c o ,
Voìhm Amåhr O{‘ZrVyZ EH$ Xmã~h ~mhoa H$mTy> Omo Ë`m§À`mer g§^mfU H$aoc,
(åhUoc) cmoH$m§Mr Am‘À¶m g§Xeo m§da Iè¶m AWm©Zo lÕm ZìhVrM.
83
˶m {Xder Amåhr à˶oH$ OZg‘yhmVyZ Aem cmoH$m§Mm EH$ doJim JQ>
H$ê$, Oo Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>adrV AgV. ‘J (naV ˶m§À¶m AnamYm§À¶m
501
gyah-27. AZ-Zåc
Vrd«VZo gw ma) ˶m§Mo doJdoJio JQ> nmS>co OmVrc. 84 ‘J Ooìhm Vo (gwZmdUrgmR>r)
hOa hmoVrc, Voìhm A„mh åhUoc, "Vwåhmcm ¶mg§~Y§ mZo C{MV kmZ ZgVmZmhr,
Vwåhr (Ho$di hÅ>mnmoQ>r) ‘m¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dcmV Zm? Oa Ago Zmhr Va
Vwåhr Xþgao H$m¶ H$arV hmoVm?' 85 ˶m§À¶m{déÕ ’¡$gcm gwZmdcm OmB©c, ¶m
H$maUmñVd H$s, ˶m§Mo A˶mMmar H¥$˶ ({gÕ) Pmcoco Agoc. (g~~r
~mocZy XmIdʶmgmR>r) Vo EH$ eãX XoIrc Cƒmê$ eH$Uma ZmhrV (åhUOo Vo
AJXr AdmH$ Pmcoco AgVrc). 86 Vo (qMVZnydH© $) ho nmhV ZmhrV H$m
H$s, Amåhr amÌ ~Z{dcr, ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zm {dlm§Vr KoVm ¶mdr, VgoM
˶m§Zm nmhVm ¶mdo, ¶mgmR>r {Xdgmcm àH$me‘mZ ~Z{dco. ¶m‘ܶo (A„mhÀ¶m
gm‘϶m©À¶m) {Zemʶm AmhoV, {dídmg R>do Umè¶m cmoH$m§gmR>r.
87
Á¶m {Xder qeJ ’w$§ H$co OmB©c, Voìhm gd© (àm{U‘mÌ) Oo AmH$memV
AmhoV d Oo n¥Ïdrda AmhoV. ˶mÀ¶m ^rVrZo ^m§~mdyZ OmVrc. nU ¶mnmgyZ Vo
cmoH$ gwa{jV AgVrc, Á¶m§À¶m~m~VrV A„mhMr BÀN>m Agoc. Voìhm Vo
gd©OU {dZ‘« hmoD$Z ˶mÀ¶mg‘moa hOa hmoVrc. 88 Vwåhr nd©Vm§Zm nmhVm
Am{U Vwåhmcm (gܶm) dmQ>Vo H$s, Vo ^¸$‘nUo AT>i AdñWoV AmhoV. nU
(nwZéËWmZmMo qeJ ’w$§ H$ë¶mZ§Va) ho (nd©V) T>J MmcVmV Vgo Mmcy cmJVrc.
ho gd© A„mhÀ¶m H$m¶©H$w ecVoMo àVrH$ Amho, Á¶mZo à˶oH$ dñVyg n[anyU©
KS>dco (åhUOo à˶oH$ dñVy ˶mZo A§{V‘ ‘m°S>bda KS>{dcocr Amho). {ZpíMVM
Vmo Vo gd© OmUVmo, Oo Vwåhr H$arV AgVm. 89 Omo H$moUr (˶mÀ¶mg‘moa Aem
AdñWoV) hOa hmoBc © H$s, ˶mZo Mm§Jcr H¥$˶o Ho$cocr AgVrc Va ˶mcm
A{YH$ Mm§Jco ’$i {‘ioc. VgoM Vo ˶m {XdgmÀ¶m XheVrnmgyZ gwa{jV
AgVrc. 90 VgoM Omo H$moUr Aem AdñWoV ¶oBc © H$s, ˶mZo nmnH$‘© Ho$coco
AgVrc Va Aem cmoH$m§Zm Vm|S>Ker AmJrV cmoQ>y Z XoʶmV ¶oBc © . (Am{U
˶m§Zm {dMmaco OmB©c) Vwåhmcm Vw‘À¶m H¥$˶m§Zgw ma ¶mo½¶ VmoM ‘mo~Xcm
502 Hw$amU
{‘imcm H$m?
91
(n¡J~§ a! ˶m§Zm gm§Jm) "‘cm Agm AmXoe XoʶmV Amcm Amho H$s, ‘r
¶m ehamÀ¶m nmcZH$˶m©MrM CnmgZm H$amdr, Á¶mZo ¶mcm AmXaUr¶ (ñWi)
R>a{dco Amho. Am{U gd© H$mhr ˶mMoM Amho. VgoM ‘cm Agmhr AmXoe
XoʶmV Amcocm Amho H$s, ‘r A„mhcm (Amnco OrdZ) g‘{n©V H$ê$Z Q>mH$mdo
92
Am{U ˶mM~amo~a hm AmXoe Amho H$s, (OJdmgr¶m§Zm) Hw$amUmÀ¶m g§Xeo mZo
AdJV H$amdo.' ‘J Omo H$moUr gÝ‘mJm©Mm A§JrH$ma H$aoc, Va ñdV:À¶m
H$ë¶mUmgmR>rM H$aoc Am{U Omo H$moUr (hm g§Xeo nmoM{dë¶mZ§Vahr) ^«ï>
‘mJm©daM ‘mJ©ñW amhrc. Va Vwåhr gm§JZy Q>mH$m, "‘r Ho$di gmdY H$aUmam
Amho.' 93 Am{U gm§Jm, "gd© ñVwVr Ho$di A„mhgmR>rM Amho, Vmo Vwåhmcm
˶mÀ¶m IwUm Adí¶ XmIdoc, ‘J Vwåhr ˶m§Zm AmoiIyZ ¿¶mc.' VgoM
Vw‘Mm nmcZH$Vm© ˶mnmgyZ AZ{^k Zmhr, Oo H$mhr Vwåhr H$arV AmhmV.'
gyah-28. Ac-µH$gg
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vm0 grZ0 ‘r‘0 2 hr ñnï> J«§WmVrc g§XoedMZo hmoV. 3 lÕmd§V
cmoH$m§Zr ~moY J«hU H$amdo ¶mgmR>r, Amåhr Vwåhmcm ‘ygm d {’$aAm¡Z ¶m§À¶m
H$hmUrMm dñVwpñWVrda AmYm[aV H$mhr ^mJ H$WZ H$arV AmhmoV. 4 (B{OáMm
amOm) {’$aAm¡Z hm ^yVcmda ’$maM ‘JéarMo dV©Z H$arV hmoVm, ˶mZo (Amnë¶m
amÁ¶mVrc) cmoH$m§Zm {d{dY JQ>m‘§ ܶo (^oX^mdnydH© $) {d^mJyZ Q>mH$co hmoV.o
Ë`m§nH¡ $s EH$m JQ>mg Va ˶mZo ’$maM Aghm¶ H$ê$Z gmoS>co hmoV.o Vmo ˶m§À¶m
‘wcm§Mr h˶m H$arV Ago Am{U ˶m§À¶m ‘wctZm {Od§V R>do rV Ago. {ZpíMVM
Vmo n¥Ïdrda AZmMma ‘mO{dUmè¶m§nH¡ $s hmoVm. 5 Amåhr Ago R>a{dco H$s, ˶m
cmoH$m§da Amncr H¥$nm H$amdr, Oo ^yVcmda ’$maM N>ico Joco hmoV.o (Amåhr
gyah-28. Ac-µH$gg 503

BpÀN>co H$s), ˶m§Zm à‘wI ~Zdmdo d (Am‘À¶m H¥$nm àgmXm§M)o ˶m§Zm dmag
R>admdo. 6 ˶m§Zm ^yVcmda gÎmm{YH$ma Úmdo. {’$aAm¡Z d hm‘mZ d ˶m§Mr goZm
¶m gdmªZm ˶m§À¶mH$Sy>Z (åhUOo BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Ûmao) Vo XmIdyZ Úmdo, Á¶mMo
Vo ^¶ ~miJyZ hmoV.o
7
(‘ygm OÝ‘mcm Amë¶mZ§Va) Amåhr ‘ygmÀ¶m AmB©cm Agm àoaUmg§Xeo
{Xcm H$s, "˶mcm XÿY nmOdrV amhm, nU Ooìhm ˶mÀ¶m~m~VrV qMVm hmoBc ©
(H$s, Vmo amOmÀ¶m ‘wcm§Zm ‘maʶmÀ¶m ‘mo{h‘oMm ~ir R>ê$ eH$Vmo) Voìhm Vy
˶mcm (EH$m noQ>rV R>do Zy ) ZXrV gmoS>y Z Xo. Am{U {^D$ ZH$mog d Xþ:Irhr hmoD$
ZH$mog. Amåhr ˶mcm Vw¶mH$S>o (gwa{jV) naV AmUy Am{U ˶mcm n¡J~§ am§nH¡ $s
EH$ n¡J~§ a ~Zdy.' 8 ‘J {’$aAm¡ZÀ¶m Hw$Qw>~§ mVrc cmoH$m§Zr (ZH$iV) ˶mcm
¶mgmR>r CMcyZ ~mhoa H$mT>co H$s, nwT>o MmcyZ VmoM ˶m§Mm eÌy d ˶m§À¶m
Xþ:Img H$maUr^yV ìhmdm. ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, {’$aAm¡Z d hm‘mZ d
˶m§Mo g¡Ý¶ ho gd© AnamYr cmoH$ hmoV.o 9 Am{U {’$aAm¡ZMr nËZr åhUmcr, "ho
(gwX§ a ~mi) ‘m¶mgmR>r d Vw‘À¶mgmR>r ZoÌgwI R>ac o . ¶mg R>ma H$ê$ ZH$m.
H$Xm{MV Vmo Amnë¶mgmR>r cm^àX R>ac o . qH$dm (nwT>)o AmnU ¶mg nwÌ åhUyZ
XÎmH$hr KoD$ eH$Vmo.' (nU) Vo H$m¶ H$arV AmhoV, ¶mMr ˶m§Zm OmUrd
ZìhVr.
10
{VH$S>o ‘ygmÀ¶m AmB©À¶m ‘ZmVrc ~oMZ¡ r IynM dmT>cr. {VZo (Am‘À¶m
dMZm§da) AT>i lÕm R>do mdr åhUyZ Amåhr {VÀ¶m ‘Zmcm ({deof) ~iH$Q>r
àXmZ Ho$cr ZgVr Va {VZo ho ahñ¶ {ZpíMVnUo (gdmªg‘moa) ~mocZy Q>mH$co
AgVo. 11 Vr ‘ygmÀ¶m ~{hUrcm åhUmcr, "Vy ˶mÀ¶m ‘mJo-‘mJo Om.' Am{U
Vr (‘wcJr) Xþê$Z (˶m noQ>rda) AZmoiIr 춺$sà‘mUo {ZarjU R>do Zy hmoVr
Am{U ¶m Jmoï>rMr ˶m cmoH$m§Zm ‘wirM OmUrd Pmcr Zmhr. 12 Am{U Amåhr
AmYrM ‘ygmÀ¶m ~m~VrV Ago Ho$co hmoVo H$s, ˶mZo Am¶m§Mo XÿY {nʶmg
504 Hw$amU
ZH$maM Úmdm. Voìhm Vr ‘wcJr åhUmcr, "‘r Vwåhmcm Aem Hw$Qw>~§ m{df¶r gm§Jy
H$m (OoWrc XmB©) ¶m (~mimMm) Vw‘À¶mgmR>r gm§^mi H$aoc Am{U ¶mMr
Mm§Jë¶màH$mao H$miOr KoBc © .' 13 AemàH$mao Amåhr ˶mcm ˶mÀ¶m AmB©H$S>o
naV{dco. ¶mgmR>r H$s, (Amnë¶m ~mimcm nmhÿZ) {VMo S>mi o o gwImdco Omdo
Am{U {VZo Xþ:Ir-H$ï>r hmoD$ Z¶o. VgoM {VZo OmUyZ ¿¶mdo H$s, A„mhMo dMZ
Zoh‘r g˶ R>aVo. nU ~hþg»§ ¶ cmoH$m§Zm ¶m Jmoï>rMr OmU Zmhr. 14 ‘J Ooìhm
‘ygm nyUn© Uo àm¡T>mdñWoV nmohmoMcm Am{U (‘ZmZo) nyUn© Uo n[an¹$ ~Zcm, Voìhm
Amåhr ˶mcm {ddoH$ d kmZ àXmZ Ho$co. Amåhr Mm§Jcr H$‘} H$aUmè¶m§Zm
AemàH$mao ’$i XoV AgVmo.
15
(EHo$ {Xder) ˶mZo ehamV Aem doigo àdoe Ho$cm H$s, VoWrc
~hþg»§ ¶ cmoH$ (Amnmnë¶m {ZdmgñWmZr Amam‘ H$arV hmoV,o åhUOo ˶mÀ¶mda)
H$moUmMrhr Ñï>r nS>cr Zmhr. Voìhm ˶mZo XmoZ ‘mUgo AmngmV cT>V Agë¶mMo
nm{hco. EH$ ˶mÀ¶m ñdV:À¶m O‘mVrMm hmoVm Am{U Xþgam ˶mÀ¶m eÌy
njmVrc hmoVm. Va Omo (‘ygmÀ¶m) O‘mVrn¡H$s hmoVm, ˶mZo ˶mÀ¶m eÌy
njmVrc 춺$sÀ¶m {déÕ ‘ygmH$S>o ‘XVrMr ‘mJUr Ho$cr. Voìhm ‘ygmZo ˶m
‘mUgmcm EH$ R>mgo m cJmdcm Am{U ˶mV ˶mMm ‘¥Ë¶y Pmcm. (¶m KQ>ZZo o
‘ygm AJXr níMmÎmmnmZo ñVãY Pmcm) åhUmcm, "ho Va (‘m¶m hmVyZ) g¡VmZr
H¥$˶ KS>c.o IamoIa g¡VmZ ‘mUgmMm eÌy{edm¶ Aݶ H$moUr Zmhr, (‘mUgmcm)
‘mJ©^ï« > H$aUmam.' 16 ˶mZo (A„mhH$S>)o àmW©Zm Ho$cr, "ho à^y! ‘r ñdV:da
Aݶm¶ H$ê$Z ~gcmo, åhUyZ Vy ‘cm j‘m H$a.' Voìhm A„mhZo ˶mcm j‘m
Ho$cr. IamoIa Vmo ’$ma j‘merc d X¶miy Amho. 17 ˶mZo åhQ>c,o "ho à^y!
Á¶mà‘mUo Vy (‘cm j‘mXmZ XoD$Z) ’$ma ‘moR>o CnH$ma ‘m¶mda Ho$co Amhog,
Va ‘rhr (Vwcm Ago dMZ XoVmo H$s, ¶mnwT>)o ‘r AnamYr cmoH$m§Mm gmhmæ¶H$Vm©
H$Yrhr ~ZUma Zmhr.'
gyah-28. Ac-µH$gg 505
18
Xþgè¶m {Xder gH$mir CRy>Z ^rV-^rV d gmdY{Jar ~miJV Vmo
ehamVyZ OmV hmoVm. Voìhm nmhVmo Va H$m¶? VmoM ‘mUyg Á¶mZo AmXë¶m
{Xder ˶mMr ‘XV ‘m{JVcr hmoVr, VmoM AmO nwÝhm (‘ygmcm) ‘XVrgmR>r
~mocmdV Amho. ‘ygmZo ˶mcm åhQ>c,o "Vy IamoIa dmQ> MwH$cocm ‘mUyg
Amhog.' 19 Ooìhm ‘ygm ˶mcm nH$Sy>Z (~mOycm H$aʶmÀ¶m CÔoemZo) nwT>o
gagmdcm, Omo ˶m XmoKm§Mm eÌy hmoVm. Voìhm Vmo ‘Zwî¶ åhUmcm, "‘ygm, Vy
‘cm R>ma H$ê$ BpÀN>Vmog H$s H$m¶, Á¶mà‘mUo Vy H$mc EH$m ‘mUgmcm R>ma
Ho$cog? Vw¶m (dV©Zmdê$Z) Ago dmQ>Vo H$s, Vwcm ^yVcmda XmXm{Jar H$aV
amhm¶Mo Amho. Am{U Vwcm ^ë¶m ‘mUgmà‘mUo amhm¶Mo Zmhr (åhUOoM Vwcm
H$mhr g‘mOgwYmaH$ dJ¡ao ~Zm¶Mo Zmhr).' 20 (Voìhm) ehamÀ¶m Xþgè¶m
Q>mHo $mhÿZ EH$ ‘Zwî¶ {VWo YmdV Amcm d åhUmcm, "‘ygm! amOdmS>çmVrc
nXm{YH$mar Vwcm ‘¥Ë¶wXS§ > Xoʶm{df¶r g„m‘gcV H$arV AmhoV, Va Vy ¶oWZy
(cdH$a) {ZKyZ Om, {ZpíMVnUo ‘r Vw¶m {hVqMVH$m§nH¡ $s Amho.' 21 ho
EoH$y Z Vmo {VWyZ {ZKmcm, ^rV-^rV d XjVm ~miJV, ˶mZo (A„mhH$S>)o
àmW©Zm Ho$cr, "ho à^y! ‘cm ¶m A˶mMmar cmoH$m§nmgyZ dmMd.'
22
Ooìhm Vmo ‘{X¶ZÀ¶m {XeoZo ‘mJ©ñW Pmcm, Voìhm Vmo (ñdV:erM)
åhUmcm, "‘cm ImÌr Amho, ‘mPm nmcZH$Vm© ‘cm (Adí¶) gÝ‘mJ© XmIdrc.'
23
Ooìhm Vmo ‘{X`ZÀ`m nmUdR>çmOdi nmohmoMcm Voìhm {VWo ˶mZo cmoH$m§Mm
EH$ g‘yh (Amnë¶m JwamT>mao m§Zm) nmUr nmOdV Agë¶mMo nm{hco. Am{U
˶m§À¶mnmgyZ Xÿa H$mhr A§Vamda XmoZ {ó¶m Amnë¶m H$inmcm amoIZy C^r
Agë¶mMo ˶mcm AmT>ico. ‘ygmZo ˶m§Zm {dMmaco, "Vw‘Mr H$m¶ AS>MU
Amho?' ˶m§Zr CÎma {Xco, "Vo JwamIr Omon¶ªV Amnco H$in KoD$Z {VWyZ
{ZKyZ OmV ZmhrV Vmon¶ªV, Amåhr (Am‘À¶m H$inmcm) nmUr nmOdy eH$V
Zmhr. Am{U Am‘Mm {nVm ’$ma d¥Õ Amho (åhUOo Am‘Mm {nVm H$inmcm nmUr
506 Hw$amU
nmOdm¶cm ñdV: ¶oD$ eH$V Zmhr).' 24 (ho EoH$y Z) ‘ygm Zo ˶m§À¶m H$inmcm
nmUr nmO{dco. ‘J Vmo VoWZy ~mOycm Pmcm d EHo$ {R>H$mUr gmdcr Imcr
OmD$Z (~gcm). ‘J (A„mhH$S>)o àmW©Zm Ho$cr, "ho à^y! Vy Amnë¶m H¥$noZ,o
Or H$moUVr ^cr Jmoï> ‘cm àXmZ H$aerc, ˶mMm ‘r IamoIa JaOy Amho.'
25
‘J WmoS>çmM doimZ§Va ˶m XmoKm§nH¡ $s EH$ (‘wcJr) cmOV-cmOV
˶mÀ¶mH$S>o Amcr d åhUmcr, "‘m¶m d{S>cmZo Vwåhmcm ~mocm{dco Amho, Vo
¶mgmR>r H$s, Vwåhr Am‘À¶mgmR>r Am‘À¶m H$inmcm nmUr nmOdco ˶m~Ôc
Vwåhmcm ‘mo~Xcm Úmdm.' ‘J Ooìhm Vmo ˶mÀ¶mH$S>o Amcm d ˶mZo ˶mcm
Amncr g§nUy © OrdZ H$hmUr EoH${dcr, Voìhm Vmo åhUmcm, "{^D$ ZH$mog,
AmVm ˶m A˶mMmar cmoH$m§nmgyZ Vy gwa{jV Amhog.' 26 ˶mÀ¶m XmoZ ‘wctn¡H$s
EH$ åhUmcr, "ho ~m~m! ¶m ‘mUgmcm Amnë¶mH$S>o H$m‘mgmR>r (¶mMm H$mhr
‘ohZVmZm R>adyZ) R>do Zy ¿¶m. H$maU H$m‘mda R>do ʶmgmR>r gdm}Îm‘ ‘mUyg Vmo
AgVmo, Omo YS>YmH$Q> d {dídmgnmÌ AgVmo (Ogm hm dmQ>Vmo).' 27 (H$mhr
doimZ§Va Vmo d¥Õ ‘mUyg ‘ygmcm) åhUmcm, "‘mPr Aer BÀN>m hmoV Amho H$s,
‘m¶m ¶m XmoZ ‘wcs¨nH¡ $s EH$sMm {ddmh Vw¶mer cmdyZ Úmdm, Vo ¶m AQ>rda
H$s, Vy AmR> df} ‘m¶mH$S>o ZmoH$ar H$amdr. Oa Vy Xhm df} nyU© H$aerc Va Vo
Vw¶m BÀN>do a Adc§~Zy Amho. ‘r ‘m¶mV’}$ Vw¶mda H$moUVohr H$ï> cmXÿ
BpÀN>V Zmhr. A„mhZo BpÀN>co Va ‘r Vwcm EH$ ^cm ‘mUyg Agë¶mMo
AmT>ic o .' 28 ‘ygmZo åhQ>c,o "R>rH$ Amho, hr Jmoï> Vw‘À¶m Am{U ‘m¶m
Xaå¶mZ {ZpíMV g‘Om, ¶m XmoZ ‘wXVtn¡H$s ‘r H$moUVrhr ‘wXV nyU© Ho$cr Var
‘m¶mda (Z§Va) Xmof R>do cm OmD$ Z¶o. Am{U Amåhr Oo H$mhr ~mocV AmhmoV,
˶mda A„mh gmjr Amho.'
29
‘J Ooìhm ‘ygmZo Vr ‘wXV nyU© Ho$cr, Vmo Amnë¶m Hw$Qw>~§ r¶m§Zm KoD$Z
{ZKmcm. (àdmgmXaå¶mZ) ˶mcm Vya nd©VmÀ¶m {Xeog AmJ {Xgcr. Vmo
507
gyah-28. Ac-µH$gg
Amnë¶m Hw$Qw>~§ r¶m§Zm åhUmcm, "Vwåhr BWo Wm§~m, ‘r EH$ AmJ nm{hcr Amho,
H$Xm{MV {VWyZ ‘cm H$mhr ‘m{hVr àmá hmoBc © qH$dm ‘r AmJrMm EImXm
OiVm {ZImam KoD$Z ¶oVmo, åhUOo Vwåhmcm eoH$moQ>r cmdVm ¶oBc © .' 30 ‘J
Ooìhm Vmo {VWo nmohmoMcm, Voìhm ˶m n{dÌ {R>H$mUr, ˶m Imoè¶mÀ¶m COì¶m
~mOyZo PmS>m‘§ YyZ ˶mcm AmdmO XoʶmV Amcm, "ho ‘ygm! ‘r A„mh Amho,
g§nUy © {dídmMm (Mm) ‘mcH$.' 31 Va Vy "VwPr H$mR>r Imcr ’o$H$, (Voìhm ‘ygm
nmhVmo Va H$m¶!) Vr H$mR>r hmcMmc H$ê$ cmJcr, OUy H$mhr Vr gmn Amho.
Va Vmo nmR> {’$adyZ nimcm d ‘mJo diyZhr nm{hco Zmhr.' (Voìhm A„mh nwT>o
åhUmcm), "ho ‘ygm! nwT>o ¶o Am{U {^D$ ZH$mog. Vy nyUn© Uo gwa{jV Amhog. 32
AmVm Amncm hmV N>mVrOdi (eQ>À© ¶m) AmV Zo (d Z§Va ~mhoa H$mT>) Vmo
nm§T>amew^« hmoD$Z ~mhoa {ZKoc, H$moU˶mhr Xmofm{dZm. VgoM Amncr {^Vr
KmcdʶmgmR>r, Amncm ~mhÿ Amnë¶m A§JmH$S>o IoMyZ Ko. Va ho XmoZ
(g§Xeo gyMH$) à‘mU) AmhoV Vw¶m nmcZH$Ë`m©H$Sy>Z, {’$aAm¡Z d ˶mÀ¶m
gaXmam§gmR>r. {ZpíMVM Vo {dÐmohr cmoH$ AmhoV.'
33
‘ygmZo åhQ>c,o "ho à^y! ‘m¶m hmVyZ ˶m§À¶m O‘mVrn¡H$s EH$ ‘mUyg
R>ma Pmcm, åhUyZ ‘cm Aer {^Vr dmQ>Vo H$s, Vo ‘cm R>ma H$aVrc. 34 Am{U
‘mPm ^mD$ hmê$Z, Omo ~mocʶmV ‘m¶mnojm A{YH$ dm³nQy> Amho. Va Vy
˶mcm ‘m¶m~amo~a gmhmæ¶H$ ~ZdyZ nmR>d H$s, ˶mZo ‘mPo (gd© àH$mao)
g‘W©Z H$amdo. H$maU ‘cm Aer ^rVr dmQ>Vo H$s, Vo ‘cm ImoQ>o R>adVrc.' 35
A„mhZo åhQ>c,o "Amåhr Vw¶m ^mdmH$adr Vwcm ~iH$Q>r àXmZ H$ê$ Am{U
Vwåhm XmoKm§Zm Ago gm‘϶© XoD$ H$s, Vo (H$moU˶mhr àH$mao) Vwåhmcm BOm
nmoMdy eH$Uma ZmhrV. Va (AmVm) Am‘À¶m g§Xeo Agcoë¶m IwUm§gh (Vwåhr
XmoK)o {ZKm. Vwåhr d Oo Vw‘Mo AZwgaU H$aVrc VoM dM©ñd àmá H$aVrc.'
36
‘J Ooìhm ‘ygm ˶m§À¶mH$S>o Am‘À¶m ñnï> g§Xeo Agcoë¶m {ZemÊ`m§gh
508 Hw$amU
nmohmoMcm. (Voìhm {’$aAm¡Z d ˶mMo gaXma) åhUmco, "ho Xþgao H$mhr ZgyZ
’$gdUyH$ H$aUmar OmXÿ Amho. Ago H$mhr Amåhr Am‘À¶m dmS>d{S>cm§H$Sy>Z
H$Yrhr EoH$coco Zmhr.' 37 Voìhm ‘ygm åhUmbm, "‘mPm nmcZH$Vm© Mm§Jë¶màH$mao
OmUVmo H$s, H$moU ˶mÀ¶mH$Sy>Z ‘mJ©Xe©Z KoD$Z Amcocm Amho, VgoM ¶mZ§VaÀ¶m
OJmV H$moUmcm ñdJu¶ {ZdmgñWmZ {‘iUma Amho (hohr Vmo OmUVmo). ¶mV
‘wirM e§H$m Zmhr H$s, A˶mMmar cmoH$ H$Yrhr ¶eñdr hmoUma ZmhrV.' 38
Voìhm {’$aAm¡Z åhUmcm, "ho gaXmam§Zmo! Vw‘À¶mgmR>r ‘m¶m{edm¶ Xþgam H$moUr
Cnmñ¶ Agë¶mMo ‘r OmUV Zmhr. Va ho hm‘mZ! ‘mVr ^mOyZ V¶ma Pmcoë¶m
{dQ>mn§ mgyZ ‘m¶mgmR>r EH$ C§M Aer B‘maV ~m§YZy H$mT>, åhUOo ‘cm ˶mda
MTy>Z ‘ygmÀ¶m nmcZH$˶m©cm S>mHo $mdyZ nmhVm ¶oBc© . (H$maU) ‘cm hm EH$
ImoQ>maS>m ‘mUyg dmQ>Vmo.'
39
AemàH$mao ˶mZo d ˶mÀ¶m g¡Ý¶mZo ^yVcmda H$moUVohr ݶmæ¶ H$maU
ZgVmZm Amnë¶m ‘JéarMo àXe©Z Ho$co. H$maU ˶m§Zr ñdV:er Agm g‘O
H$ê$Z KoVcm H$s, ˶m§Zm Am‘À¶mH$S>o H$Yrhr naVyZ Omdo cmJUma Zmhr. 40
(eodQ>r) Amåhr ˶mcm d ˶mÀ¶m g¡Ý¶mg nH$S>co Am{U ˶m§Zm g‘wÐmV ’o$Hy$Z
{Xco. Va nmhm, A˶mMmar cmoH$m§Mm eodQ> H$gm Pmcm Vmo! 41 Amåhr ˶m§Zm
(g‘mOmV) AJ«Ur ñWmZ àXmZ Ho$co hmoV,o nU ˶m§Zr (cmoH$m§Zm ZaH$mÀ¶m)
AmJrH$S>o ~mocmdʶmMoM H$m‘ Ho$co. åhUyZ ݶm¶mÀ¶m {Xder ˶m§Zm H$moUVohr
gmhmæ¶ {‘iUma Zmhr. 42 ¶m OJmV EH$ emn ˶m§Mm nmR>cmJ H$arV amhrc
(Aer) Amåhr ì¶dñWm Ho$cr. ‘J ݶm¶mÀ¶m {Xder Va Vo gd© àH$maÀ¶m
Mm§Jë¶m Jmoï>rnmgyZ nyUn© Uo d§{MV Pmcoë¶m AdñWoV AgVrc. 43 AmYrÀ¶m
(AnamYr) {nT>çm§Mm Zm¶ZmQ> Ho$ë¶mZ§Va Amåhr ‘ygmcm J«W§ àXmZ Ho$co. Oo
cmoH$m§gmR>r S>mi
o o CKS>ʶmMo gmYZ hmoVo Am{U ‘mJ©Xe©Z d H¥$nm, ho ¶mgmR>r
H$s, ˶m§Zr CnXoe J«hU H$amdo.
509
44
gyah-28. Ac-µH$gg
(n¡J~§ a!) Voìhm Vwåhr H$mhr (Vya) nd©VmÀ¶m npíM‘ {Xeog CnpñWV
ZìhVm, Ooìhm Amåhr ‘ygmH$S>o Am‘Mo AmXoe gmondco hmoV,o Zm {VWo Vwåhr
à˶jXevn¡H$s hmoVm. 45 nU Amåhr (˶m§À¶m Am{U Vw‘À¶m‘ܶo) {H$˶oH$
{nT>çm Cä¶m Ho$ë¶m hmo˶m. ‘J ˶m§À¶mda EH$ XrK© H$mcI§S> cmoQ>cm. VgoM
Vwåhr ‘{X¶ZÀ¶m cmoH$m§‘ܶohr ˶m§Zm Am‘Mo g§Xeo EoH${dʶmgmR>r amhV ZìhVm.
nU Amåhr (cmoH$m§H$S>o Zoh‘r Am‘Mo) g§Xeo dmhH$ nmR>drV Amcmo AmhmoV. 46
Ooìhm Amåhr ‘ygmcm hmH$ {Xcr, Voìhmhr Vwåhr H$mhr Vya nd©VmOdi ZìhVm.
nU Amåhr Vwåhmcmhr (cmoH$m§H$S>o ˶m§À¶m) nmcZH$˶m©À¶m H¥$noÀ¶m ê$nmZo
nmR>dco Amho. ¶mgmR>r H$s, Vwåhr ˶m cmoH$m§Zm gmdY H$amdo Á¶m§À¶mH$S>o
Vw‘À¶mAmYr H$moUrhr gmdY H$aUmam nmR>{dʶmV Amcm ZìhVm, Vo AemgmR>r
H$s, cmoH$m§Zr CnXoe J«hU H$amdo.
47
(n¡J~§ a nmR>dʶm‘mJMo EH$ H$maU hohr Amho H$s), Ooìhm ˶m§À¶m
Hw$H¥$˶m§nmoQ>r EImXo g§H$Q> ˶m§À¶mda Amë¶mg, (ݶm¶mÀ¶m {Xder ˶m§Zm)
Ago åhUʶmMr g§Yr àmá hmoD$ Z¶o, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Vy Am‘À¶mH$S>o
EImÚm n¡J~§ amcm H$m nmR>{dco Zmhrg, åhUOo Amåhmcm Vw¶m g§Xeo m§Mo nmcZ
H$aVm Amco AgVo. Am{U Amåhr lÕmd§V ~ZyZ (Vw¶mH$S>o Amcmo AgVmo).'
48
nU Ooìhm Am‘À¶mH$Sy>Z g˶mMm (g§Xeo ) ˶m§À¶mH$S>o ¶oD$Z nmoMcm,
Voìhm Vo åhUmco, "Á¶mà‘mUo ‘ygmcm (M‘ËH$ma) XoʶmV Amco hmoV,o ˶mà‘mUo
¶mcm H$m XoʶmV Amco Zmhr?' nU cmoH$m§Zr ˶m Jmoï>rcmhr ñdrH$maʶmg
¶mnydu ZH$maM {Xcocm Zmhr H$m, Or ‘ygmcm àXmZ H$aʶmV Amcr hmoVr?
(˶mda) Vo åhUmco "(‘ygm d ‘whå‘X) ¶m XmoKm§Mo Oo H$mhr Amho, EH$‘oH$mg
gmhmæ¶H$ Ago OmXÿMMo àH$ma AmhoV.' VgoM Vo nwT>o åhUmco, "Amåhr XmoKm§Zmhr
ñdrH$ma H$aʶmg ZH$ma XoVmo.'
49
(n¡J~§ a) ˶m§Zm gm§Jm, "Vwåhr A„mhH$Sy>Z Agm EImXm J«W§ KoD$Z
510 Hw$amU
¶m, Omo ¶m XmoKm§nj o mhr A{YH$ Mm§Jcm ‘mJ©Xe©H$ Agoc. Voìhm ‘r ˶mMo
(Adí¶) AZwgaU H$aoZ. Vwåhr Vw‘À¶m {dYmZmV Iao Agmc Va (Ago
H$ê$ZM XmIdm).' 50 Oa ˶m§Zr Vw‘À¶m ¶m åhUʶmcm H$mhr à{VgmX {Xcm
Zmhr Va ho OmUyZ ¿¶m H$s, Vo (g˶mcm gmoS>yZ) Ho$di Amnë¶m Xþï> ‘ZmoH$m‘ZmMo
AZwgaU H$arV AmhoV. ˶mnojm A{YH$ dmQ> MwH$cocm H$moU Agy eH$Vmo, Omo
A„mhÀ¶m ‘mJ©Xe©Zmcm gmoS>y Z Ho$di Amnë¶m ‘ZmoH$m‘Zm§À¶m ‘mJo YmdV
Amho. ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, A„mh A˶mMmar cmoH$m§Zm ‘mJ©Xe©Z H$arV
Zmhr. 51 Amåhr ˶m§À¶mH$S>o doimodi o r Amncm g§Xeo nmoMdrV am{hcmo, ¶m
CÔoemZo H$s, ˶m§Zr CnXoe J«hU H$amdm.
52
¶mnydu Á¶m cmoH$m§Zm Amåhr J«W§ {Xcm hmoVm (˶m§À¶mn¡H$s gwOmU d
g˶{චcmoH$) ¶m Hw$amUmda {dídmg R>do Umao AmhoV. 53 Ooìhm ˶m§Zm ho
(Hw$amU) EoH${dco OmVo, Voìhm Vo åhUVmV, "Amåhr ¶mda {dídmg R>do Vmo, ho
g˶ Amho Am‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. ho Am‘À¶mH$S>o
¶oʶmnydunmgyZM Amåhr (A„mhcm) g‘{n©V Pmcocmo AmhmoV.' 54 ho Ago
cmoH$ AmhoV H$s, ˶m§Zm ˶m§À¶m ghZercVo~Ôc XþßnQ> ‘mo~Xcm àXmZ Ho$cm
OmB©c. VgoM Vo dmB©Q> H¥$˶m§Zm Mm§Jë¶m H¥$˶m§Ûmao Xÿa H$aVmV Am{U Amåhr
˶m§Zm Oo H$mhr {Xcoco Amho, ˶mVyZ IM© H$arV AgVmV. 55 Am{U Ooìhm
ì¶W© Jmoï>r Vo EoH$VmV, Voìhm Vo (˶m‘ܶo A{O~mV ag Z KoVm). ˶mnmgyZ Xÿa
hmoVmV Am{U åhUVmV, "Amåhr Am‘À¶m H¥$˶m§gmR>r (O~m~Xma AmhmoV)
Am{U Vwåhr Vw‘À¶m H¥$˶m§gmR>r (O~m~Xma AmhmV). Vwåhmcm em§Vr cm^mo (hr
Am‘À¶mH$Sy>Z g{XÀN>m). Amåhr Ag‘§Og cmoH$m§er dmX Kmcy BpÀN>V Zmhr.'
56
(n¡J~§ a!) Vwåhr Amnë¶m ‘Ouà‘mUo dmQ>c o ˶mg gÝ‘mJm©da AmUy eH$V
Zmhr. Va A„mh Á¶mÀ¶m~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mg gÝ‘mJu cmdVmo. VgoM Vmo
Mm§Jë¶màH$mao OmUVmo H$s, H$moU ‘mJ©Xe©ZmMm ñdrH$ma H$aUmam Amho.
511
57
gyah-28. Ac-µH$gg
Vo åhUVmV (åhUOo ‘¸$mdmgr), "Amåhr Oa Vw¶m~amo~a ¶m ‘mJ©Xe©ZmMo
AZwgaU H$ê$ cmJcmo Va Amåhr Am‘À¶m ^y‘rVyZ CnQy>Z ’o$H$co OmD$.
Amåhr ¶m§Zm em§VVmnyU© (‘¸$m) ehamV ñWm{nV Ho$co Zmhr H$m, {OWo
Am‘À¶mH$Sy>Z CnOr{dH$m åhUyZ gd© àH$maMr ’$io AmUcr OmVmV? nU ¶m
(g˶mnmgyZ) ~hþg»§ ¶ cmoH$ AZ{^k AmhoV.
58
Amåhr Aem {H$˶oH$ dñ˶m Zï> H$ê$Z Q>mH$coë¶m AmhoV, OoWrc
cmoH$ Amnë¶m {dnwc YZg§nÎmr‘wio ’$maM CÝ‘Îm ~Zco hmoV.o Va ˶m§À¶m ˶m
gd© dñ˶m ˶m§À¶mZ§Va AmogmS> nS>cëo ¶m AmhoV, nU ¹${MVM (EImÚm
{R>H$mUr) H$moUr dgco Amho. ‘J AmåhrM ˶m§Mo dmag Pmcmo (H$maU gd©
g§nZy Joë¶mZ§Va AmåhrM gdmªMo dmag AgUma). 59 (cmoH$m§Zmo!) Vw‘Mm
nmcZH$Vm© Vmon¶ªV dñ˶m§Zm H$Yrhr Zï> H$arV ZgVmo, Omon¶ªV (˶m§À¶m
dñ˶m§nH¡ $s) EH$m ‘moR>çm dñVrV n¡J~§ amcm nmR>drV Zmhr, Omo ˶m§Zm Am‘Mo
g§Xeo EoH$dVmo. Amåhr VoWrc cmoH$ A˶mMmar H¥$˶o H$aUmao Agë¶m{edm¶
dñ˶m§Zm Zï> H$arV ZgVmo.
60
Oo H$mhr Vwåhmcm XoʶmV Amco Amho, Vo Va ¶m OrdZmgmR>r VmËnwaVr
VaVyX, d (jU^§Jaw ) emo^Mo o gmYZ Amho Am{U Oo H$mhr A„mhH$S>o Amho, Vo
A{YH$ Mm§Jco d {MaH$mc {Q>H$Umao Amho. Va ‘J Vwåhr ~wÕrMm dmna H$arV
Zmhr H$m? 61 Vmo ‘mUyg Á¶mcm Amåhr Mm§Jë¶m Jmoï>rMo dMZ {Xco Amho
Am{U Vr (Jmoï>) ˶mcm {ZpíMVnUo {‘iUma Amho, Agm ‘mUyg ˶m ‘mUgmgmaIm
hmoD$ eH$Vmo H$m, Á¶mcm Amåhr Ho$di ¶mM OJmVrc OrdZ H$mhr H$mi
Cn^moJʶmMr g§Yr {Xcr Am{U ݶm¶mÀ¶m {Xder Á¶mcm (A„mhg‘moa) Om~
XoʶmgmR>r hOa H$aʶmV ¶oBc © ?
62
˶m {Xder A„mh ˶m§Zm ~mocmdyZ {dMmarc H$s, Vo AmVm Hw$R>o
AmhoV, Á¶m§Zm Vwåhr ‘m¶m B©ídaËdmV (‘ܶo) ^mJrXma R>adco hmoV?o 63
512 Hw$amU
(Voìhm Vohr hOa Ho$co OmVrc Am{U) ˶m§À¶m~m~VrV {ejoMm {ZU©¶ Pmcocm
Agoc, Vo åhUVrc, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! hoM Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zm
Amåhr MwH$sÀ¶m ‘mJm©H$S>o Zoc.o Amåhr ˶m§Zm ˶mMà‘mUo (‘wirM gº$s Z
H$aVm) MwH$sÀ¶m ‘mJm©H$S>o Zoc,o Á¶mà‘mUo Amåhr ñdV: (ñdoÀN>Zo )o MwH$sÀ¶m
‘mJm©Mm A§JrH$ma Ho$cm hmoVm. (ho à^y! AmVm) Amåhr ˶m§À¶mer Agcoco
Am‘Mo g§~Y§ Vw¶mg‘j VmoS>y Z Q>mH$V AmhmoV. Vo Á¶m§Mr CnmgZm H$arV hmoV,o
Vo Amåhr ZìhVmoM.'
64
Voìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c, "AmVm ˶m§Zm ~mocdm, Á¶m§Zm Vwåhr
(A„mhÀ¶m B©ídaËdmV) gh^mJr R>adco hmoV.o ' Vo ˶m§Zm (‘XVrgmR>r)
~mocmdVrc, nU (˶m ImoQ>çm Cnmñ¶m§H$Sy>Z) ˶m§Zm ‘wirM à{VgmX {‘iUma
Zmhr. Vo ñdV:À¶m S>mù o ¶m§Zr (Amncr) {ejm g‘moa Agë¶mMo nmhVrc.
H$Xm{MV ˶m§Zr ‘mJ©Xe©ZmMm ñdrH$ma Ho$cm AgVm Va (hr {ejm Q>miVm
Amcr AgVr). 65 VgoM ˶m {Xder A„mh ˶m§Zm ~mocmdyZ {dMmarc, "Vwåhr
Am‘À¶m g§Xeo dmhH$m§Zm H$gm à{VgmX {Xcm hmoVm (Ooìhm Vo Vw‘À¶mH$S>o g§Xeo
KoD$Z Amco hmoVo).' 66 ˶m {Xder Vo Ajae: ‘wH$o hmoVrc (˶m§Mo gd©
dmX{ddmX d g~~r Voìhm hadcoco AgVrc) Va Vo EH$‘oH$m§er H$mhr
{dMmanygXoIrc H$ê$ eH$Uma ZmhrV. 67 nU Omo níMmÎmmnX½Y hmoD$Z lÕm
YmaU H$aVmo Am{U Mm§Jcr H¥$˶o H$ê$ cmJVmo. Va Aem ‘mUgmMm g‘mdoe
g§^dV: ¶eñdr cmoH$m§V hmoB©c.
68
Vw‘Mm nmcZH$Vm© {Z‘m©U H$aVmo, Oo Vmo BpÀN>Vmo Am{U ˶mMr {ZdS>
H$aVmo Á¶mcm Vmo BpÀN>Vmo. {ZdS>ʶmMm A{YH$ma ˶m§À¶m AI˶marV Zmhr.
A„mh, Agr‘ Amho ˶mMr ‘{h‘m! cmoH$ ˶mÀ¶m~amo~a Á¶m§Zm gh^mJr
R>a{dVmV, A„mh ˶m§À¶mnojm {H$VrVar loð> Amho. 69 Vw‘À¶m nmcZH$˶m©cm
Vo gd© Mm§Jco R>mD$H$ Amho Oo H$mhr Vo Amnë¶m ‘ZmV cn{dVmV Am{U Oo
513
70
gyah-28. Ac-µH$gg
H$mhr Vo àH$Q> H$aVmV. VmoM Amho A„mh, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM
B©ída Zmhr. ¶m OJmV Am{U ¶mZ§VaÀ¶m OJmVhr gd© ñVwVrMm A{YH$mar VmoM
Amho. gd© ’¡$gë¶m§Mm A{YH$ma ˶mcmM Amho. Am{U Vwåhm gdmªZm naVyZ
˶mÀ¶mH$S>Mo Om¶Mo Amho.
71
˶m§Zm {dMmam, "‘cm gm§Jm, Oa A„mhZo ݶm¶mÀ¶m {Xdgmn¶ªV Vw‘À¶mda
H$m¶‘ñdê$nr amÌ H$ê$Z Q>mH$cr (åhUOo {Xdg-amÌrM§ MH«$ Wm§~dyZ Ho$di
amÌ Am{U amÌM Ago H$ê$Z Q>mH$co) Va A„mh{edm¶ Xþgar H$moUVr nyOZr¶
eº$s Amho H$m, Or (amÌrÀ¶m ˶m A§YH$mamcm Xÿa H$ê$Z) Vw‘À¶mgmR>r
àH$me AmUy eHo$c? Va ‘J Vwåhmcm (g˶mMr) AmdmO EoH$y ¶oV Zmhr
H$m?' 72 (VgoM ˶m§Zm hohr) {dMmam, "‘cm gm§Jm Oa A„mhZo Vw‘À¶mda
ݶm¶mÀ¶m {Xdgmn¶ªV H$m¶‘ñdê$nr {Xdg (åhUOo gy¶© ‘mdiUmaM Zmhr)
Ago H$ê$Z Q>mH$co Va A„mh{edm¶ Xþgar H$moUVr nyOZr¶ eº$s Amho H$m Or
(gy¶m©ñV KS>dZy ) Vw‘À¶mgmR>r amÌ AmUy eHo$c? {OÀ¶mV Vwåhr {dlm§Vr KoD$
eH$mc. Va ‘J Vwåhr g˶mMo (qMVZnydH© $) {ZarjU H$aUma Zmhr H$m?'
73
˶mZoM Amnë¶m H¥$noZo Vw‘À¶mgmR>r amÌ d {Xdg ~Z{dco, åhUOo
Vwåhr (amÌr) {dlm§Vr ¿¶mdr d ({Xdgm) ˶mÀ¶m H¥$nmàgmXm§Mm emoY ¿¶mdm.
(åhUOo Amnë¶m CnOr{dHo$gmR>r à¶ËZ H$aVm ¶mdoV). ho ¶mgmR>r H$s, Vwåhr
˶mMo Am^ma 춺$ H$amdo.
74
˶m {Xder A„mh ˶m§Zm ~mocmdyZ {dMmaoc, "Hw$R>o AmhoV Vo
Á¶m§À¶m~m~VrV Vwåhmcm Ago dmQ>V hmoVo H$s, Vo ‘mPo ^mJrXma AmhoV?' 75
Amåhr à˶oH$ OZg‘yhmVyZ EH$ gmjrXma C^m H$ê$. ‘J Amåhr ˶m§Zm åhUy,
"Á¶m Jmoï>rMm Vwåhr Xmdm H$arV am{hco ˶mMo à‘mU gmXa H$am, Voìhm ˶m§Zm
H$iyZ MwH$o c H$s, gd© g˶ A„mhÀ¶mM ~mOyZo Amho. Voìhm ˶m gd© ImoQ>çm
Jmoï>r ˶m§À¶mnmgyZ, Jm¶~ Pmcoë¶m AgVrc, Á¶m Vo aMrV AgV.
514 Hw$amU
76
Hµ $mê$Z ‘ygmÀ¶m cmoH$m§nH¡ $s hmoVm, ‘J ˶mZo ˶m§À¶m{déÕ {dÐmohr
^y{‘H$m ~Omdcr. (˶mMo gmYo H$maU ho hmoVo H$s,) Amåhr ˶mcm BVHo$
I{OZo {Xco hmoVo H$s, Ho$di ˶mÀ¶m {H$ëë¶m {H$˶oH$ YS>YmH$Q> ‘mUgo,
‘moR>çm H$ï>mZo CMcrV AgV. Ooìhm ˶mÀ¶m cmoH$m§Zr ˶mcm åhQ>c,o "(Amnë¶m
g§nÎmr{df¶r) ’$ma EoQ> {‘ady ZH$mog, H$maU A„mhcm EoQ> {‘a{dUmao cmoH$
{චZmhrV. 77 Oo H$mhr A„mhZo Vwcm {Xcoco Amho, ˶mÛmao Amnco ‘¥Ë¶yZV§ aMo
OrdZ Mm§Jco ìhmdo ¶mgmR>r H$mhr H$a. VgoM ¶m OJmV, (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OJmVrc Amncm) {hñgm KoʶmÀ¶m ~m~VrV {dga nSy> XoD$ ZH$mog. VgoM BVa
(JaOy) cmoH$m§da CnH$ma H$a Ogo CnH$ma A„mhZo Vw¶mda Ho$coco AmhoV
Am{U ^yVcmda CnÐd ‘mO{dʶmMm à¶ËZ H$ê$ ZH$mog. H$maU A„mhcm
CnÐd ‘mO{dUmao cmoH$ H$Xm{n {චZmhrV.'
78
nU ˶mZo CÎma {Xco, "hr g§nÎmr ‘cm ‘m¶m kmZm‘wio àmá Pmcocr
Amho.' ˶mcm ho ‘mhrV ZìhVo H$m H$s, A„mhZo ˶mÀ¶mnydu {H$˶oH$ O‘mVtZm
Zï> H$ê$Z Q>mH$co Amho. Á¶m ˶mÀ¶mnojm A{YH$ geº$ hmo˶m d YZg§nÎmrÀ¶m
~m~VrV A{YH$ daMT> hmo˶m. VgoM AnamYr cmoH$m§Zm ˶m§À¶m AnamYm§{df¶r
ñnï>rH$aU {dMmaʶmMr JaO ZgVo.
79
(EHo$ {Xder) Hµ $mê$Z Amnë¶m cmoH$m§g‘moa Amnë¶m WmQ>m‘mQ>mMo
àXe©Z H$arV {ZKmcm. Oo cmoH$ ¶mM OrdZmMr A{^cmfm Amnë¶m ‘ZmV
~miJyZ hmoV,o åhUmco, "Amåhmcmhr Vo gd© {‘imco AgVo Va...., Oo Hµ $mê$Zcm
{‘imcoco Amho, IamoIa Vmo ‘moR>m ^m½¶emcr Amho.' 80 nU Á¶m cmoH$m§Zm
(OrdZmÀ¶m h{H$JVrMo) kmZ cm^co hmoV,o Vo åhUmco, "Vw‘Mm {Y¸$ma Agmo!
A„mhH$Sy>Z {‘iUmam ‘mo~Xcm (¶mhÿZ) A{YH$ Mm§Jcm Amho, ˶m cmoH$m§gmR>r
Oo lÕm YmaU H$aVmV Am{U gËH$‘} H$aVmV, nU hm ‘mo~Xcm Ho$di ˶m§ZmM
{‘iUma Amho, Oo ghZercVoMo nmcZ H$aVmV.'
515
81
gyah-28. Ac-µH$gg
‘J Amåhr ˶mcm d ˶mÀ¶m (d¡^dg§nÞ) Kamg O{‘ZrV JmSy>Z
Q>mH$co. ‘J Voìhm A„mhÀ¶m {déÕ OmD$Z, ˶mMr ‘XV H$aUmam H$moUVmhr
g‘yh nwT>o Amcm Zmhr, Zm Vmo ñdV:cm dmMdy eH$cm. 82 H$mcn¶ªV Oo cmoH$
˶mÀ¶mgmaIo ñWmZ àmá H$aʶmMr Amnë¶m ‘ZmV cmcgm ~miJyZ hmoV,o
åhUy cmJco, "Aaoa!o (Amåhmcm dmñVdmMr OmUrd ZìhVr). IamoIa Vmo
A„mh Amho, Omo Amnë¶m godH$m§nH¡ $s BpÀN>Vmo ˶mcm {dnwc à‘mUmV CnOr{dH$m
àXmZ H$aVmo Am{U BpÀN>Vmo ˶mcm VwQ>nÁ§w ¶m à‘mUmV àXmZ H$aVmo. Oa
Am‘À¶mda A„mhZo H¥$nm Ho$cr ZgVr Va Amåhmcmhr O{‘ZrV JmSy>Z Q>mH$co
AgVo.' IamoIa {H$Vr XþXd£ ! g˶ ZmH$maUmao H$Xm{n ¶eñdr hmoD$ eH$V
ZmhrV.
83
‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmV AmZ§X‘¶r OrdZ, Amåhr Ho$di ˶m cmoH$m§Zm
XoD$, Oo ^yVcmda Zm ñdV:Mm ‘moR>no Um {‘ady BpÀN>VmV, Zm CËnmV ‘mO{dʶmgmR>r
à¶ËZaV AgVmV. Mm§Jco eodQ> A„mhMr OmU d ^¶ ~miJyZ (OrdZ
ì¶VrV H$aUmè¶m cmoH$m§M)o Amho. 84 Omo H$moUr (A„mhg‘moa) ^co H¥$˶
KoD$Z hOa hmoBc © , ˶mcm ˶mnojmhr Mm§Jco nwʶ’$i {‘ioc. VgoM Omo H$moUr
dmB©Q> H¥$˶mgh ¶oBc © , Va dmB©Q> H¥$˶o H$aUmè¶m§Zm ˶m§À¶m H¥$˶m§Zgw ma dmB©Q>
’$i {‘ioc.
85
{ZpíMVM Á¶mZo Hw$amUmVrc (AmXoem§Mr A§‘c~OmdUr H$aUo), Vw‘Mo
H$V©ì¶ R>a{dco Amho, VmoM Vwåhmcm EH$m ¶eñdr eodQ>mn¶ªV nmoMdrc. (˶m§Zm)
gm§Jm, "‘m¶m nmcZH$˶m©cm Mm§Jco R>mD$H$ Amho H$s, H$moUmcm ‘mJ©Xe©Z
cm^co Amho Am{U H$moU ñnï>[a˶m dmQ> MwH$cocm Amho.' 86 Vwåhr H$Yrhr
Aer Anojm ~miJyZ ZìhVo H$s, Vw‘À¶mH$S>o (A„mhMm) J«W§ àH$Q> Ho$cm
OmB©c. nU hr Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mr H¥$nm hmo¶, åhUyZ Vwåhr H$moU˶mhr
àH$mao g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm gmhmæ¶ H$ê$ ZH$m. 87 VgoM ho (Zoh‘r
516 Hw$amU
cjmV R>do m H$s), A„mhMm g§Xeo EH$Xm Vw‘À¶mH$S>o Amë¶mZ§Va H$moUrhr
Vwåhmcm ˶mnmgyZ namd¥Îm H$aVm H$m‘m Z¶o. Vwåhr (cmoH$m§Zm) Amnë¶m
nmcZH$˶m©H$S>o ¶oʶmMo AmdmhZ H$am Am{U ˶m cmoH$m§nH¡ $s H$Xm{n hmoD$
ZH$m, Oo BVam§Zm A„mhÀ¶m (B©ídaËdmV) gh^mJr R>a{dVmV. 88 VgoM
A„mh{edm¶ Aݶ H$moU˶mhr Cnmñ¶mMm Ymdm H$ê$ ZH$m, H$maU ˶mÀ¶m{edm¶
Xþgam H$moUrM Cnmñ¶ Zmhr. ˶mÀ¶mì¶{V[aº$ à˶oH$ Jmoï> Zme nmdUo AQ>i
Amho. gd© {ZU©¶m{YH$ma ˶mÀ¶mMnmer AmhoV. Am{U Vwåhm gdmªZm ˶mÀ¶mH$S>Mo
naV AmUco OmUma Amho.
gyah-29. Ac-AZ²H$~yV
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 ‘r‘0 2 cmoH$m§Zm Ago dmQ>Vo H$s H$m¶? ˶m§À¶m Ho$di
(Vm|S>mZo) BVHo$ ~mocʶmda ˶m§Zm gmoS>y Z {Xco OmB©c H$s, "Amåhr lÕm YmaU
Ho$cr Amho.' Am{U ˶m§Zm AmO‘mdyZ nm{hco OmUma Zmhr? 3 Amåhr ˶m
cmoH$m§Zmhr AmO‘mdyZ nm{hco hmoV,o Oo ¶m§À¶mnydu hmoD$Z Joc.o {ZpíMVM A„mh
˶m cmoH$m§Zm {MÝhm§{H$V H$ê$Z ˶m§Mr {ZdS> H$aoc, Á¶m§Zr ñdV:cm g˶dMZr
{gÕ Ho$co Agoc. VgoM Vmo Ag˶mda (AmYm[aV OrdZ OJcoë¶m§Zmhr)
{MÝhm§{H$V H$ê$Z ~mOycm H$mT>c o .
4
Oo cmoH$ XþîH¥$˶o H$aVmV, ˶m§Zr ñdV:Mr Aer YmaUm ~Z{dcr Amho
H$s H$m¶? Vo Am‘À¶mnmgyZ Adí¶ ñdV:Mr gwQ>H$m H$ê$Z KoD$ eH$Vrc.
{H$Vr dmB©Q> AZw‘mZ (Vo Am‘À¶m{df¶r) cmdV AmhoV! 5 Omo H$moUr (ݶm¶mÀ¶m
{Xder) A„mher hmoUmè¶m ^oQ>rH$S>o (^¶ d Ameogh) nmhV AgVmo. Va ˶mZo
ho cjmV R>do mdo H$s, (A„mhÀ¶m ^oQ>rMr) {Z¶V doi Adí¶ ¶oUma Amho. Vmo
gd© H$mhr EoH$Umam Amho, gd© H$mhr OmUUmam Amho. 6 Omo H$moUr (A„mhÀ¶m
H$m¶m©gmR>r) à¶ËZm§Mr namH$mð>m H$aVmo, Iao nmhVm Vmo ñdV:À¶mM
517
gyah-29. Ac-AZ²H$~yV
(H$ë¶mUmgmR>r) à¶ËZ H$arV Amho. H$maU A„mhcm H$moUmMrM JaO Zmhr
(Vmo AmË‘{Z^©a Amho). 7 Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr d gËH$‘} Ho$cr Va
Aem cmoH$m§À¶m (AmYr) KS>cëo ¶m MwH$m Amåhr ˶m§À¶mnmgyZ Xÿa H$ê$ Am{U
˶m§Zm ˶m§À¶m (Mm§Jë¶m) H¥$˶m§Mm A˶wÎm‘ ‘mo~Xcm XoD$, Or Vo H$arV
AgV.
8
Amåhr ‘mUgmcm Amnë¶m AmB©d{S>cm§er ào‘mZo dmJʶmMr Amkm Ho$cocr
Amho. nU Oa ˶m§Zr Vw¶mH$S>o Aem H$moUmcm ‘mPm gh^mJr (g‘H$j)
R>a{dʶmgmR>r AmJ«h Yacm, Á¶mMo Vwcm H$mhrhr kmZ Zmhr, Va Vy ˶m§Mo
åhUUo A{O~mV ‘mݶ H$ê$ ZH$mog. Vwåhm gdmªZm ‘m¶mH$S>Mo naVyZ ¶m¶Mo
Amho. Voìhm ‘r, Vwåhr Oo Oo (OrdZmV) H$arV am{hcmV, Vo gd© Vw‘À¶mg‘moa
CKS> H$aoZ. 9 nU Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U gËH$‘} Ho$cr Va
Aem§Mm Amåhr Am‘À¶m gXmMmar ^º$m§À¶m g‘yhmV g‘mdoe H$ê$.
10
cmoH$m§‘ܶo H$mhr Agohr AmhoV, Oo Xmì¶mZo gm§JVmV, "Amåhr A„mhda
{dídmg R>do Vmo.' nU Ooìhm A„mhÀ¶m ‘mJm©V Vo N>ico OmVmV, Voìhm Vo
cmoH$m§À¶m N>img A„mhÀ¶m {ejoà‘mUo g‘Oy cmJVmV. nU Oa Vw‘À¶m
nmcZH$˶m©H$Sy>Z (gÀÀ¶m lÕmd§Vm§gmR>r) gmhmæ¶ Amco Va Vo {ZpíMVnUo
Ago åhUVrc, "Amåhr Zoh‘r Vw‘À¶m~amo~a AmhmoV?' A„mhcm Vo Mm§Jë¶màH$mao
‘mhrV Zmhr H$s H$m¶, Oo cmoH$m§À¶m ‘ZmV Amho? 11 A„mh ˶m cmoH$m§Zm
Adí¶ {MÝhm§{H$V H$aoc, Oo gƒo lÕmd§V AmhoV, VgoM Vmo ˶m cmoH$m§Zmhr
Adí¶ {MÝhm§{H$V H$ê$Z g‘moa AmUoc Oo Xm§{^H$ AmhoV.
12
g˶ ZmH$maUmao cmoH$ lÕmd§Vm§Zm åhUVmV, "Vwåhr Am‘À¶m ‘mJm©Mo
AZwgaU H$am, Vw‘À¶m nmnm§Mo AmoPo Amåhr CMcyZ KoD$.' (nU g˶ ho Amho
H$s), Vo ˶m§À¶m nmnm§nH¡ $s qH${MVXoIrc AmoPo CMcUma ZmhrV. Vo {ZpíMVnUo
ImoQ>maS>o AmhoV. 13 Vo Amnë¶m nmnmMo AmoPo Va CMcVrcM, nU ˶mM~amo~a
518 Hw$amU
AmUIr H$mhr nmnmMo AmoPho r CMcVrc (åhUOo ˶m§À¶m‘wio Oo cmoH$ nmnH¥$˶
H$aʶmg àd¥Îm Pmco Ë`mg§~Y§ rMo AmoP)o . ho cmoH$ Á¶m ImoQ>çm Jmoï>r aMV
AmhoV, ˶mg§~Y§ mZo nwZéËWmZmÀ¶m {Xder ˶m§Zm Adí¶ Om~ {dMmaʶmV
¶oBc
© .
14
Amåhr Zyhcm (n¡J~§ a ~ZdyZ) ˶mÀ¶m cmoH$m§H$S>o nmR>{dco, Va Vmo
EH$ hOma dfm©cm nÞmg df© H$‘r (åhUOo ZD$eo nÞmg df}) BVH$s ‘wXV
˶m§À¶mXaå¶mZ am{hcm. ‘J (eodQ>r) Ocàc¶mZo ˶m§Zm doT>c,o (IamoIa) Vo
A˶mMmar cmoH$ hmoV.o 15 nU Amåhr Zyhcm d ˶mÀ¶m~amo~a Oo Zm¡H$o V hmoVo
˶m§Zm dmMdco Am{U ¶m KQ>Zco m Amåhr OJdmgr¶m§gmR>r (g§Xeo gyMH$) {ZemUr
~Zdco.
16
VgoM B~«mhr‘cm (XoIrc Amåhr n¡J~§ a ~ZdyZ Amnë¶m cmoH$m§H$S>o
nmR>{dco,) Voìhm Vmo Amnë¶m cmoH$m§Zm åhUmcm, "A„mhMr CnmgZm H$am
Am{U ˶mMr OmU d ^¶ ~miJyZ (OrdZ ì¶VrV H$am). Oa Vwåhr ho g‘OyZ
¿¶mc Va ¶mV Vw‘MoM ^co Amho. 17 (nU) Vwåhr A„mhcm gmoS>y Z ‘yVvMr
CnmgZm H$aVm Am{U ImoQ>çm Jmoï>r a{MV AgVm. A„mhcm gmoS>y Z Vwåhr
Á¶m§Mr CnmgZm H$aVm, ˶m§Zm Vwåhmcm CnOr{dH$m àXmZ H$aʶmMo H$gcohr
gm‘϶© àmá Zmhr. Vwåhr Ho$di A„mhH$S>o CnOr{dH$m àmá H$aʶmgmR>r
¶mMZm H$am Am{U Ho$di ˶mMrM CnmgZm H$am. VgoM ˶mÀ¶mà{V H¥$VkVm
~miJm. Vwåhmcm ˶mÀ¶mH$S>Mo naV{dco OmB©c. 18 Oa Vwåhr (‘cm) ImoQ>o
R>adrV Agmc Va (¶mV ’$ma AmíM¶©H$maH$ Ago H$mhr Zmhr H$maU) Vw‘À¶m
nyduXoIrc AZoH$ OZg‘yhm§Zr (A„mhÀ¶m n¡J~§ am§Zm) ImoQ>o R>a{dcoco Amho.
nU n¡J~§ amda ñnï>[a˶m g§Xeo nmohmoM{dʶmn{cH$S>o Aݶ H$moUVrhr O~m~Xmar
Zmhr.'
19
cmoH$m§Zr ¶m Jmoï>rMo (qMVZnydH© $) {ZarjU Ho$co Zmhr H$m? H$s,
519
gyah-29. Ac-AZ²H$~yV
A„mh H$emàH$mao n{hë¶m doigo g¥ï>r {Z‘m©U H$aVmo. ‘J ˶mMr nwZamd¥Îmr
H$arV AgVmo. IamoIa, ho A„mhgmR>r AJXr ghO e³¶ Amho. 20 ˶m§Zm
gm§Jm, "^yVcmda g§Mma H$am d (qMVZnydH© $) {ZarjU H$am H$s, H$emàH$mao
A„mhZo g¥ï>rMr n{hë¶m doigo {Z{‘©Vr Ho$cr. ‘J AJXr AemMàH$mao A„mh
(‘¥Ë¶yZV§ a) Vwåhmcm Xþgè¶m doigo CR>dZy C^o H$arc. IamoIa, A„mh gd©
H$mhr H$aʶmg g‘W© Amho. 21 Vmo BpÀN>Vmo ˶mg {ejm H$aVmo Am{U BpÀN>Vmo
˶mda H¥$nm H$aVmo. ˶mÀ¶mH$S>Mo Vwåhmcm naVdyZ AmUco OmB©c. 22 Vwåhr
Zm n¥Ïdrda, Zm AmH$memV ˶mÀ¶m ¶moOZocm {d’$c H$ê$ eH$Vm. VgoM
Vw‘Mm A„mh{edm¶ Xþgam Zm H$moUr nwañH$Vm© Amho, Zm gmhmæ¶H$Vm©. 23 Oo
cmoH$ A„mhÀ¶m g§Xeo mÛmao àH$Q> Pmcoë¶m g˶mcm d ˶mÀ¶mer AQ>i
Agcoë¶m ^oQ>rcm ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hco d ˶m§Zm ‘m¶m H¥$noMr Amem
Zmhr. Va AemM cmoH$m§gmR>r H$R>mao {ejm AQ>i Amho.'
24
B~«mhr‘Zo {Xcoë¶m (EHo$ídadmXmÀ¶m g§Xeo mÀ¶m) à{VgmXmV ˶mMo
cmoH$ åhUmco, "˶mcm R>ma H$am qH$dm ˶mcm OmiyZ Q>mH$m.' nU A„mhZo
˶mcm AmJrV OiʶmnmgyZ dmMdrco. IamoIa, ¶mV lÕmd§V cmoH$m§gmR>r
g§Xeo Agcoë¶m IwUm AmhoV. 25 B~«mhr‘Zo ˶m§Zm åhQ>c,o "A„mhcm gmoS>y Z
Vwåhr ‘yVvMr CnmgZm H$aʶmMm Omo ‘mJ© {ZdS>cm Amho, Vo ¶m OrdZmV
Vw‘À¶m Xaå¶mZ AmngmV {‘ÌËdmcm àmoËgm{hV H$aʶmMo ‘mܶ‘ Oê$a ~Zcoco
Amho. nU ݶm¶mÀ¶m {Xder Vwåhr EH$Xþgè¶mgmo~V H$moUVohr g§~Y§ Agë¶mMo
ZmH$mamc Am{U EH$Xþgè¶mMm {Y¸$ma H$amc. ZaH$mMr AmJ hoM Vw‘Mo
{ZdmgñWmZ Agoc. Vwåhmcm H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© cm^Uma Zmhr.' 26 cyV hm
˶mÀ¶mda {dídmg R>do Umam EH$‘od nwéf hmoVm. ˶mZo (B~«mhr‘cm) åhQ>c,o
"‘r A„mhH$S>o ñWcm§Va H$aʶmgmR>r V¶ma Amho (åhUOo AZoH$o ídadmXmÀ¶m
dmVmdaUmMm d ^y‘rMm ˶mJ H$ê$Z EHo$ídadmXmH$S>o ñWcm§Va H$aʶmg V¶ma
520 Hw$amU
Amho). IamoIa Vmo gd©e{º$‘mZ Amho, ~w{ÕdmZ Amho.' 27 Amåhr (B~«mhr‘cm
nwÌ d ànm¡ÌÀ¶m ê$nmZo) BghmµH$ d ¶mµH$y ~ {Xco Am{U ˶mÀ¶m d§eOm§Zm
ào{fVËd d J«W§ àXmZ Ho$co. Am{U Amåhr ˶mcm ¶m OJmV(hr) nwʶ’$i
àXmZ Ho$co Am{U ¶mZ§VaÀ¶m OJmV Vmo gXmMmar cmoH$m§nH¡ $s Agoc.
28
cyVcmhr (Amåhr n¡J~§ a ~ZdyZ ˶mÀ¶m cmoH$m§H$S>o nmR>dco) Ooìhm Vmo
Amnë¶m cmoH$m§Zm åhUmcm, "Vwåhr Ago K¥UmñnX (Aícrc) H¥$˶ H$arV AmhmV,
Ogo H¥$˶ Vw‘À¶m nydu ‘mZdr B{VhmgmV H$moUrhr Ho$coco Zmhr. 29 (H$m‘dmgZoZo
ào[aV hmoD$Z V¥árgmR>r) Vwåhr nwéfm§H$S>o OmVm, (àdmem§Mr) dmQ>‘mar H$aVm?
VgoM Amnë¶m ~¡R>H$m§Vhr (CKS>[a˶m) K¥UmñnX H¥$˶o H$aVm?' nU ˶mÀ¶m
cmoH$m§Mo CÎma ¶m{edm¶ Aݶ H$mhr ZìhVo, "Oa Vw¶m åhUʶmV H$mhr V϶
Agoc Va Am‘À¶mda A„mhMr {ejm AmUyZ XmId.' 30 Voìhm cyVZo (A„mhH$S>)o
àmW©Zm Ho$cr, "(ho à^y!) ¶m Xþï> cmoH$m§À¶m {déÕ ‘cm gmhmæ¶ àXmZ H$a.'
31
‘J Ooìhm Am‘Mo ñdJ©XVÿ B~«mhr‘H$S>o (BghmµH$À¶m OÝ‘mMr) ew^dmVm©
KoD$Z Amco, ˶m§Zr B~«mhr‘cm (ho XoIrc) gm§{JVco H$s, Amåhr (nwT>)o
A‘wH$ dñVrVrc cmoH$m§Zm Zï> H$am¶cm OmV AmhmoV, H$maU VoWrc cmoH$
namH$moQ>rMo A˶mMmar ~Zcoco AmhoV. 32 (˶mda) B~«mhr‘Zo åhQ>c,o "˶m
dñVrV Va cyVXoIrc Amho.' Vo åhUmco, "Amåhmcm Mm§Jco R>mD$H$ Amho H$s,
{VWo H$moU-H$moU AmhoV. Amåhr ˶mcm d ˶mÀ¶m Hw$Qw>~§ r¶m§Zm Adí¶ dmMdy,
nU ˶mÀ¶m nËZrcm gmoS>y Z, Vr ‘mJo amhUmè¶m§~amo~a Wm§~Zy amhrc.' 33 Am{U
Am‘Mo ñdJ©XVÿ Ooìhm (n¡J~§ a) cyVH$S>o Amco, Voìhm Vmo A˶§V AñdñW
Pmcm Am{U ˶m§Mo (g§ajU H$aʶmÀ¶m ~m~VrV) AmnU hV~c Agë¶mMo
{dMma ˶mcm gVmdy cmJco. nU ˶m ñdJ©XVÿ m§Zr åhQ>c,o "Vy {^D$ ZH$mog,
Am{U Xþ:Irhr hmoD$ ZH$mog! Amåhr Vwcm d Vw¶m Hw$Qw>~§ r¶m§Zm Adí¶ dmMdy.
nU VwPr nËZr ‘mJo amhUmè¶m§gmo~V (‘mJoM) amhrc. 34 Amåhr ¶m dñVrVrc
521
gyah-29. Ac-AZ²H$~yV
cmoH$m§da ˶m§À¶m Hw$H$‘mªnmoQ>r AmH$memVyZ EH$ ^¶§H$a {ejm H$mogi{dUma
AmhmoV.' 35 (AemàH$mao {ejoMr H$madmB© A‘cmV Amcr) ‘J Amåhr (˶m
dñVrcm Zï> Ho$ë¶mZ§Vahr) H$mhr ñnï> IwUm ~mH$s R>do ë¶m, ¶mgmR>r H$s, ~wÕr
~miJUmè¶m cmoH$m§Zr ˶mnmgyZ ~moY J«hU H$amdo.
36
AemMàH$mao ‘{X¶ZÀ¶m cmoH$m§H$S>o ˶m§Mm ^mD$ ewE~o ¶mg (n¡J~§ a
~ZdyZ nmR>{dco). Voìhm Vmo Amnë¶m cmoH$m§Zm åhUmcm, "ho ‘m¶m ~m§Ydm§Zmo!
Ho$di A„mhMr CnmgZm H$am Am{U A§{V‘ {Xdgm{df¶r (^¶ d) Amem
~miJyZ (OrdZ ì¶VrV H$am). VgoM O{‘Zrda CnÐd ‘mO{dUmao ~Zy ZH$m.'
37
nU ˶m§Zr ˶mcm ImoQ>o R>a{dco, n[aUm‘r, EH$m ^¶§H$a ^yH$§ nmV Vo
gmnS>c,o ‘J Vo Amnë¶m KamV (‘¥VmdñWoV) nmcWo nSy>Z am{hco.
38
AmX d g‘yX (¶m O‘mVtÀ¶m ~m~VrVhr) AJXr AgoM KS>co (˶m§Zmhr
Amåhr Zï> H$ê$Z Q>mH$co). ˶m§À¶m AmogmS> dñ˶m§dê$Z Vwåhmcm Vo ñnï>
{XgyZ ¶oV.o H$maU g¡VmZmZo ˶m§Mr (dmB©Q>) H¥$˶o ˶m§Zm ^cr dmQ>mdrV, Ago
gwemo^rH$aU Ho$co hmoV.o AemàH$mao ˶m§Zm gÝ‘mJm©nmgyZ amoIZy R>do co hmoV.o
Oar Vo ’$ma hþema cmoH$ hmoVo (Varhr g¡VmZmÀ¶m ~hH$m{dʶmcm ~ir nS>c)o .
39
VgoM Amåhr Hµ $mê$Z, {’$aAm¡Z d hm‘mZ ¶m§Zmhr Zï> H$ê$Z Q>mH$co.
(n¡J~§ a) ‘ygm ˶m§À¶mH$S>o g˶mMo gd© ñnï> à‘mU KoD$Z Amcm hmoVm. nU
˶m§Zr ^yVcmda ’$ma ‘JéarMo àXe©Z Ho$co. nU eodQ>r Vo Am‘À¶mnmgyZ
ñdV:Mr gwQ>H$m H$ê$Z KoD$ eH$co ZmhrV. 40 ‘J Amåhr ˶m§À¶mn¡H$s
à˶oH$mcm ˶mÀ¶m XþîH¥$˶m~Ôc nH$S>c.o ‘J ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr (O‘mVtda)
Amåhr dmiyMo ^¶§H$a dmXi nmR>{dco, Va H$mhr (O‘mVtZm) ^¶§H$a ñ’$moQ>mZo
doT>c, Va H$mhtZm O{‘ZrV JmSy>Z Q>mH$co, Va H$mhr Ago hmoVo Á¶m§Zm Amåhr
~wS>dZy Q>mH$co. A„mhZo ˶m§À¶mda Aݶm¶ Ho$cm Zmhr Va ˶m§ZrM ñdV:da
Aݶm¶ Ho$cm.
522 Hw$amU
41
Á¶m cmoH$m§Zr A„mhcm gmoS>y Z BVam§Zm Amncm ajUH$Vm© ‘mZco,
˶m§Mo CXmhaU H$moù¶mgmaIo Amho. Omo ñdV:gmR>r Ka ~ZdVmo, nU gdm©V
VH$cmXÿ Ka H$moù¶mMoM Ka AgVo. H$Xm{MV ˶m§Zm ¶m (dmñVdmMr) OmUrd
Pmcr AgVr. 42 A„mhcm gmoS>y Z Vo Á¶m H$moUmMm Ymdm H$aVmV, {ZpíMVM
A„mhcm Vo gd© ‘mhrV Amho, H$maU VmoM gd©e{º$‘mZ Amho, ~w{Õ‘mZ Amho.
43
hr CXmhaUo AmhoV, Or Amåhr cmoH$m§Zr (˶mnmgyZ ~moY ¿¶mdm åhUyZ)
g‘moa R>do Vmo. nU ˶m§Zm VoM cmoH$ g‘Oy eH$VmV, Oo kmZr AmhoV. 44
A„mhZo AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Mr {Z{‘©Vr CÔoemg{hV Ho$cocr Amho. {ZpíMVM
¶mV g§Xeo Amho, lÕm ~miJUmè¶m cmoH$m§gmR>r.
45
(n¡J~§ a!) Omo J«W§ Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> H$aʶmV Amcm Amho, ˶mMo
(BVam§g‘moa) nR>U H$am Am{U {Z˶ Z‘mµOmMo nmcZ H$am. H$maU Z‘mµO
(‘mUgmcm) {Zc©‚mVonmgyZ Am{U XþîH¥$˶m§nmgyZ Xÿa R>do Vo. A„mhMo ñ‘aU ho
gd©lðo > gËH¥$˶ Amho. Vwåhr Oo H$mhr H$aVm, Vo gd© A„mh OmUVmo.
46
lÕmd§Vm§Zmo! Vwåhr AmYrÀ¶m J«W§ YmaH$m§er dmX{ddmX H$ê$ ZH$m, nU
’$º$ gä¶ arVrZo Vwåhr ˶m§À¶mer ({dMma{d{Z‘` H$ê$ eH$Vm). nU Oa
˶m§À¶mn¡H$s Oo cmoH$ Aݶm¶r AmhoV (˶m§Zm CÎmamg àË`wÎma Xoʶmg haH$V
Zmhr). ˶m§Zm gm§Jm, "Amåhr {dídmg R>do Vmo ˶mda Oo Am‘À¶mH$S>o àH$Q>
H$aʶmV Amco Amho, VgoM ˶mdahr Oo Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> H$aʶmV Amco
Amho. Am‘Mm B©ída d Vw‘Mm B©ída EH$M Amho. ˶mcmM Amåhr g‘{n©V
Pmcocmo AmhmoV.'
47
Va AemàH$mao Amåhr Vw‘À¶mH$S>o hm J«W§ àH$Q> Ho$cm Amho. AmYrÀ¶m
J«W§ YmaH$m§nH¡ $s H$mhr ¶mda {dídmg R>do Umao AmhoV, VgoM (Aa~ cmoH$m§nH¡ $s)
H$mhr ¶mda ÑT> {dídmg R>do VmV. Am‘À¶m g§Xeo m§Zm Ho$di Vo cmoH$ ZmH$maVmV
Oo g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr AmhoV (AWm©V Oo H¥$V¿Z AmhoV). 48 (n¡J~§ a!)
523
gyah-29. Ac-AZ²H$~yV
Vwåhmcm ¶mnydu H$moUVmhr J«W§ nR>U H$aVm ¶oV ZìhVo, Zm Vwåhr Amnë¶m
hmVmZo H$mhr {chÿ eH$V hmoV.o Vgo AgVo Va Ag˶dmXr cmoH$m§Zm e§H$m
KoʶmMr Mm§Jcr g§Yr hmVr cmJcr AgVr. 49 nU Hw$amU Agm (B©ídar¶)
J«W§ Amho, Á¶mV ñnï> g§Xeo AmhoV, Aem cmoH$m§À¶m öX¶mV gm‘mdcoco Amho
Á¶m§Zm kmZ cm^coco Amho. Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ˶m§À¶m{edm¶ H$moUrhr ZmH$maV
Zmhr, nU ’$º$ Oo A˶mMmar AmhoV.
50
Vo åhUVmV, "˶mÀ¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z ˶mÀ¶mda M‘ËH$m[aH$ {Zemʶm
H$m àH$Q> H$aʶmV Amë¶m ZmhrV?' ˶m§Zm gm§Jm, "M‘ËH$m[aH$ {Zemʶm Va
A„mhnmer AmhoV, ‘r Va Ho$di CKS>nUo gmdY H$aUmam Amho.' 51 ˶m§À¶mgmR>r
ho n¶m©á Zmhr H$m H$s, Amåhr Vw‘À¶mH$S>o J«W§ àH$Q> Ho$cm? Omo ˶m§Zm
(Vw‘À¶mÛmao) EoH${dcm OmVmo. IamoIa ¶mV ˶m cmoH$m§H$[aVm H¥$nm d CnXoe
AmhoV, Oo {dídmg R>do Umao AmhoV. 52 (n¡J~§ a! cmoH$m§Zm) gm§Jm, "A„mh
Vw‘À¶m d ‘m¶m Xaå¶mZ gmjrXma åhUyZ n¶m©á Amho. Vmo Vo gd© OmUVmo, Oo
AmH$memV d n¥Ïdrda Amho. Oo cmoH$ Ag˶mda {dídmg R>do VmV Am{U
A„mhda A{dídmg Xe©{dVmV, VoM {ZpíMVnUo VmoQ>çmV gmnS>Umao AmhoV.'
53
ho cmoH$ ˶m§À¶mda {ejm cdH$amV cdH$a AmUʶmgmR>r (n¡J~§ a!)
Vwåhmcm AmìhmZ XoV AmhoV. (A„mhH$Sy>Z AmYrnmgyZ) ˶mMr EH$ doi
{ZYm©[aV ZgVr Va ˶m§À¶mda {ejoMr AmnÎmr Ho$ìhmM Amcr AgVr. nU Vr
{ejm ˶m§À¶mda Adí¶ ¶oBc © , nU AMmZH$ Aem doigo ¶oBc © H$s, ˶m§Zm
˶mMr ‘wirM OmUrd AgUma Zmhr. 54 (EH$sH$S>)o Vo Vw‘À¶mH$S>o (B©ídar¶
{ejocm) cdH$amV cdH$a g‘moa AmUʶmMr ‘mJUr H$arV AmhoV. Va
(XþgarH$S>o dñVwpñWVr hr Amho H$s), g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm ZaH$mZo
doT>y Z R>do coco Amho.
55
˶m {Xder {ejm ˶m§Zm ˶m§À¶mdê$Z VgoM ˶m§À¶m nm¶mImcyZ
524 Hw$amU
(åhUOoM Mhÿ~mOyZ§ r) PmHy$Z Q>mH$sc. Voìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c, "AmVm
MmIm Amnë¶m H$‘mªMr ’$io Or Vwåhr H$arV AgV.'
56
lÕm YmaU Ho$coë¶m ‘m¶m ^º$m§Zmo! ‘mPr O‘rZ ’$ma {demc Amho,
(Va {VÀ¶mda amhÿZ) Vwåhr Ho$di ‘mPrM Am{U ‘mPrM CnmgZm H$am.
57
à˶oH$ Ord ‘¥Ë¶yMr Md MmIUma Amho. ‘J eodQ>r gdmªZm Am‘À¶mH$S>Mo
naV AmUco OmB©c. 58 ‘J Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Agoc d gËH$‘} Ho$cocr
AgVrc, Aem cmoH$m§Zm Amåhr ñdJm©V ^ì¶ ñWmZ àXmZ H$ê$. Á¶mVyZ nmʶmMo
Z¶Zaå¶ àdmh dmhV AgVrc. Vo VoWo H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. IamoIa! {H$Vr
CËH¥$ï> ‘mo~Xcm Amho, gËH$‘} H$aUmè¶m§gmR>r! 59 (Vo Ago AmhoV,) Oo (à{VHy$c
n[apñWVrV) ghZercVmnydH© $ AmMaU H$arV AgVmV Am{U Amnë¶m
nmcZH$˶m©da AT>inUo {dídmg R>do VmV. 60 (n¥Ïdrda) {H$˶oH$ àmUr Ago
AmhoV, Oo Amncr CnOr{dH$m Amnë¶m~amo~a KoD$Z {’$aV ZmhrV. A„mh
˶m§Zmhr CnOr{dH$m àXmZ H$aVmo Am{U Vwåhmcmhr. VmoM Amho gd© H$mhr EoH$Umam
d gd© H$mhr OmUUmam.
61
Oa Vwåhr cmoH$m§Zm {dMmamc H$s, Vmo H$moU Amho, Á¶mZo AmH$me Am{U
n¥Ïdr ¶m§Mr {Z{‘©Vr Ho$cr, VgoM gy¶© d M§Ðmcm H$moUr (Amnë¶m H$m¶ÚmÀ¶m)
AYrZ H$m¶©aV Ho$co? Voìhm Vo {ZpíMVnUo CÎma XoVrc, "ho gd© A„mhZo
Ho$co.' ‘J Vo (gÝ‘mJ© gmoS>y Z) ^cVrH$S>o H$m OmVmV (åhUOo Ooìhm ˶m§Zm ho
‘mhrV Amho, Voìhm Vo A„mhcm g‘{n©V OrdZ H$m ì¶VrV H$arV ZmhrV)? 62
A„mh Amnë¶m ^º$m§nH¡ $s Á¶mÀ¶m~m~VrV BpÀN>Vmo ˶mg CnOr{dH$m {dnwc
à‘mUmV àXmZ H$aVmo. VgoM Á¶mÀ¶m~m~VrV BpÀN>Vmo VwQ>nÁ§w ¶m à‘mUmV àXmZ
H$aVmo. {Z:g§Xho , A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo nyU© kmZ Amho. 63 Oa Vwåhr ˶m§Zm
{dMmamc H$s, AmH$memVyZ nmʶmMm H$moU dfm©d H$aVmo Am{U n¥Ïdr ‘¥V
Pmë¶mZ§Va {Vcm nwZOu{dV (H$moU H$aVmo)? Va Vo Adí¶ CÎma XoVrc, "ho
525
gyah-29. Ac-AZ²H$~yV
gd© A„mh H$aVmo.' ˶m§Zm Vwåhr gm§Jm, "(åhUyZM Va) gd© ñVwVrMm A{YH$mar
Ho$di A„mh Amho.' nU ~hþg»§ ¶ cmoH$ Amnë¶m ~wÕrMm dmna H$arV ZmhrV.
64
¶m OJmVrc OrdZ ¶m{edm¶ Aݶ H$mhr ZgyZ, Ho$di Ioi d
H$a‘UyH$ Amho. VgoM ¶mZ§VaÀ¶m OJmVrc OrdZ hoM Iao OrdZ Amho. Oa
cmoH$m§Zm ho H$imco AgVo Va.........! 65 (cmoH$m§Mo Ago Amho) Ooìhm Vo
Zm¡H$o V ~gyZ (Ocàdmg H$aVmV Am{U ˶mXaå¶mZ AMmZH$nUo g§H$Q>mV
gmnS>co Va) Voìhm nyU© {Zð>Zo ,o ˶mÀ¶mda ÑT> lÕm 춺$ H$arV A„mhMm
Ymdm H$aVmV. nU Ooìhm Vmo ˶m§Zm dmMdyZ ^yVcmda gwa{jV KoD$Z ¶oVmo,
Voìhm Vo nwÝhm BVam§Zm ˶mMo g‘H$j R>a{dʶmMo (nmn) H$ê$ cmJVmV. 66
åhUOo AemàH$mao ˶m§À¶mda Amåhr Ho$coë¶m ‘ohao ~mZrcm Vo H¥$V¿ZVoZo à{VgmX
XoVmV. VgoM ({dMmaeyݶ[a˶m) ¶m Mma {XdgmÀ¶m (OrdZmMm) Cn^moJ KoUo
gwê$ R>do VmV. nU ˶m§Zm cdH$aM H$iyZ MwH$o c.
67
(‘¸$mdmgr cmoH$m§Zr) ¶m Jmoï>rMo H$Yr (qMVZnydH© $) {ZarjU Ho$co
Zmhr H$m, Amåhr (‘¸o$V) EH$ em§VVmnyU© d gwa{jV Ago (OmJ{VH$)
àmW©ZmñWmZ (ha‘) ~Z{dco Amho? (˶m§À¶mgmR>r Oo Am‘À¶mda {dídmg
R>do VmV). ˶m§À¶m Mhÿ~mOyZ§ r gd© {R>H$mUmhÿZ ‘mUgo IoMZy Zoco OmV AmhoV.
(ho gd© CKS> AgVmZmhr) Vo Ag˶mdaM lÕm R>do Uo gwê$ R>do Zy , A„mhÀ¶m
H¥$nocm H¥$V¿ZVoZo à{VgmX XoV amhVrc H$m? 68 ˶mnojm Xþï> ‘mUyg AmUIr
H$moU Agy eH$Vmo, Omo ñdV:hÿZ aMcoë¶m ImoQ>çm Jmoï>tMm g§~Y§ A„mher
OmoS>Vmo qH$dm g˶mcm ImoQ>o R>a{dVmo, Ooìhm H$s, Vo ˶mÀ¶mnmer ¶oD$Z nmoMcoco
AgVo. (Aem) lÕmhrZm§gmR>r ZaH$ hoM (¶mo½¶) ñWmZ Zìho H$m? 69 nU Oo
cmoH$ Am‘À¶mImVa {OdmnmS> ‘ohZV H$aVrc, Amåhr ˶m§Zm A{YH$mA{YH$
‘mJ©Xe©Z àXmZ H$ê$. ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, A„mh gXmMmar cmoH$m§~amo~a
AgVmo.
526 Hw$amU
gyah-30. Aa-ê$‘
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 ‘r‘0 2 amo‘Z gm‘«mÁ¶mMm nam^d Pmcm. 3 OdiÀ¶mM
àXoemV, nU Vo ˶m§À¶m nam^dmZ§Va (ZOrH$À`m ^{dî¶mV) nwÝhm {dO¶r
hmoVrc. 4 åhUOo (¶oUmè¶m) H$mhr dfmªV __ gd© àH$maMo {ZU©¶m{YH$ma
A„mhnmerM AmhoV. ¶mÀ¶m nyduhr Am{U ¶mZ§Vahr (gd© {ZU©¶m{YH$ma ˶mcmM
AmhoV). ˶m {Xder (Ooìhm amo‘Z {dO¶r hmoVrc) lÕmd§V AmZ§{XV hmoVrc.
5
A„mhÀ¶m gmhmæ¶mZo. H$maU Vmo BpÀN>Vmo ˶mg gmhmæ¶ àXmZ H$aVmo. Vmo
gd©e{º$‘mZ Amho, (Agr‘) X¶mdmZ Amho. 6 ho A„mhMo dMZ Amho Am{U
A„mh Amnco dMZ H$Yrhr ‘moS>V Zmhr. nU ~hþg»§ ¶ cmoH$m§Zm ¶m Jmoï>rMr OmU
Zmhr. 7 Vo ¶m OJmVrc OrdZmMo Ho$di ~mø (AWm©V dada {XgUmao) ê$n
OmUVmV Am{U ‘¥Ë¶wníMmV Agcoë¶m (AZ§VH$mcrZ) OrdZmnmgyZ (dmB©Q>[a˶m)
Jm’$sc AmhoV.
8
Vo ñdV:{df¶r H$Yr (J§^raVmnydH© $) {dMma H$arV ZmhrV H$m? (åhUOo
‘mZd {H$Vr AW©nUy © {Z{‘©Vr Amho, ho ¶m§Zm AÚmn C‘Ococo Zmhr H$m?)
A„mhZo AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Zm Am{U ¶m§À¶m‘ܶo (AWm©V g§nUy © g¥ï>rV) Oo
H$mhr Amho, Vo gd© AW©nUy © CÔoemg{hV d EH$m R>amdrH$ ‘wXVrH$[aVm {Z‘m©U
Ho$co Amho. cmoH$m§V ~hþg»§ ¶ AgoM AmhoV Oo Amnë¶m nmcZH$˶m©er hmoUmè¶m
^oQ>rcm ZmH$maVmV. 9 ˶m§Zr ^yVcmda àdmg Ho$cm Zmhr H$m? (àdmg Ho$co
AgVo Va) ˶m§Zm nmhVm Amco AgVo H$s, ˶m (g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mm)
eodQ> H$gm Pmcm, Oo ¶m§À¶mnydu hmoD$Z Joc?o Vo ¶m§À¶m VwcZoV A{YH$
e{º$emcr hmoV.o ˶m§Zr O{‘Zrda eoVr Ho$cr Am{U ¶m§À¶mhÿZ A{YH$ {Vcm
Am~mXrAm~mX Ho$co hmoV.o ˶m§À¶mH$S>o ˶m§Mo n¡J~§ a g˶mMo gd© gwñnï> à‘mU
KoD$Z Amco hmoVo (nU Ooìhm ˶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm, Voìhm
527
gyah-30. Aa-ê$‘
A„mhZo ˶m§Zm Zï> H$ê$Z Q>mH$co). A„mhZo ˶m§À¶mda A{O~mV Aݶm¶
Ho$cocm Zmhr, nU ˶m§ZrM ñdV:da Aݶm¶ Ho$cm. 10 Voìhm Á¶m cmoH$m§Zr
dmB©Q> H¥$˶o Ho$cr, ˶m§Mm eodQ>hr dmB©Q> Pmcm. H$maU ˶m§Zr A„mhÀ¶m
g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dco Am{U ˶m§Zm CnhmgmMo cú¶ ~Z{dco.
11
A„mh {Z{‘©VrMm Ama§^ H$aVmo Am{U VmoM ˶mMr nwZamd¥Îmrhr H$aVmo.
Z§Va Vwåhmcm ˶mÀ¶mH$S>Mo naV{dco OmUma Amho. 12 ‘J Á¶m {Xder Hµ $¶m‘VrMr
Vr doi ¶oD$Z R>no c o , Voìhm AnamYr cmoH$, AJXr {Zame d (hVme) hmoD$Z
13
OmVrc. Vo Á¶m§Zm (A„mhMo) g‘H$j R>adrV AgV, ˶m§À¶mn¡H$s H$moUrhr
Voìhm ˶m§Mr ‘ܶñWr H$ê$ eH$Uma Zmhr. CbQ> VoM ˶m§Zm ZmH$mê$ cmJVrc
Á¶m§Zm Vo AmYr A„mhMo gh^mJr R>adrV hmoV.o 14 Á¶m {Xder Hµ $¶m‘VrMm
{Xdg COmS>c o , ˶m {Xder Vo gd© EH$‘oH$m§nmgyZ doJio Pmcoco AgVrc. 15
nU Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr hmoVr Am{U (Amnë¶m OrdZmV) gËH$‘}
Ho$cocr hmoVr, Vo AmZ§X‘¶r ~mJmV à’w${„V AgVrc. 16 nU Á¶m cmoH$m§Zr g˶
ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm hmoVm Am{U Am‘À¶m g§Xeo m§Zm VgoM ‘¥Ë¶wníMmV
OrdZmV (Am‘À¶mer hmoUmè¶m) ^oQ>rcm ImoQ>o R>a{dco hmoV.o Aem cmoH$m§Zm {ejogmR>r
AmUʶmV ¶oBc© . 17 Va (lÕmd§Vm§Zmo!) Vwåhr gH$mir Am{U g§Ü¶mH$mir A„mhÀ¶m
Agr‘ ‘hmZVoMo JwUJmZ H$arV amhm. 18 VmoM ñVwVrg nmÌ Amho AmH$memV
Am{U n¥Ïdrda Am{U gy¶m©À¶m T>i˶m àhar d XþnmaÀ¶m doigo hr ˶mMoM
ñVw{VJmZ H$am,
19
VmoM ‘¥VmVyZ gOrdmg ~mhoa H$mT>Vmo Am{U gOrdmVyZ ‘¥Vmg ~mhoa
H$mT>Vmo. VmoM O‘rZ ‘¥Vàm¶ Pmë¶mZ§Va {Vcm OrdZ àXmZ H$aVmo. AemM
àH$mao Vwåhmcm (‘¥Ë¶yZV§ a) nwÝhm {Od§V H$aʶmV ¶oBc© . 20 ˶mÀ¶m M‘ËH$mam§nH¡ $s
ho Amho H$s, ˶mZo Vwåhmcm ‘mVrnmgyZ (åhUOoM ‘mVrVrc amgm¶{ZH$ KQ>H$m§nmgyZ)
{Z‘m©U Ho$co Amho. ‘J Vwåhr n[anyU© ‘Zwî¶ ~ZyZ n¥Ïdrda MmohrH$So> ngê$Z
528 Hw$amU
OmVm (d Vw‘À¶mg§»¶oV AZoH$ nQ>rZo dmT> Am{U dmT> hmoV AgVo). 21
˶mÀ¶m {ZemÊ`m§nH¡ $s ho Amho H$s, ˶mZo Vw‘À¶mgmR>r Vw‘À¶mM OmVrÀ¶m
ghMm[aʶm {Z‘m©U Ho$ë¶m. Vo ¶mgmR>r H$s, ˶m§À¶mÛmao Vwåhmcm ‘Z:em§Vr
cm^mdr. VgoM ˶mZo Vw‘À¶m ñd^mdmV EH$‘oH$m§à{V ào‘ Am{U H$éUoMr
^mdZm R>do Zy {Xcr. IamoIa ¶mV AZoH$ g§Xeo gyMH$ IwUm AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r,
Oo qMVZ H$arV AgVmV.
22
˶mÀ¶m (g§Xeo gyMH$) IwUm§nH¡ $s (~è¶mM Jmoï>r AmhoV Ogo) AmH$me
d n¥Ïdr ¶m§Mr {Z{‘©Vr, Vw‘À¶m ({d{dY) ^mfm Am{U Vw‘À¶m a§JmÀ¶m ~m~VrV
{d{^ÞVm. IamoIa, ¶mV g§Xeo AmhoV ˶m cmoH$m§gmR>r Oo kmZr AmhoV. 23
VgoM ˶mÀ¶m IwUm§nH¡ $sM Amho Vw‘Mo amÌr d {Xdgm PmonUo. Am{U (PmonZo V§ a
’«$o e hmoD$Z) Vwåhr (Amnë¶m CnOr{dHo$gmR>r) ˶mÀ¶m H¥$noÀ¶m emoYmV à¶ËZaV
hmoVm. (¶m gd© H$m¶mªV) IamoIa, AZoH$ g§Xeo AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo
Amnë¶m H$mZm§Mm (VgoM BVa kmZ|{жmMm) Cn¶moJ ~moY J«hU H$aʶmgmR>r
H$aVmV. 24 ˶mÀ¶m (g§Xeo gyMH$) IwUm§nH¡ $s hohr Amho H$s, Vmo Vwåhmcm drO
M‘H$VmZm XmIdVmo, (Á¶mÛmao Vw‘À¶mV) ^rVr d Amem ¶m XmoÝhr Jmoï>r OmJ¥V
hmoVmV. VmoM AmH$memVyZ nmʶmMm dfm©d H$aVmo Am{U ˶mÛmao O{‘Zrcm,
{VÀ¶m ‘¥VmdñWoVZy {Od§V H$aVmo. IamoIa ¶mV g§Xeo AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r
Oo Amnë¶m ~wÕrMm dmna H$aVmV.
25
˶mÀ¶m {Zemʶm§nH¡ $s (EH$ {ZemUr hr XoIrc Amho) H$s, AmH$me
Am{U n¥Ïdr ho ˶mÀ¶m AmkoZo (ÑT>VmnydH© $) pñWa AmhoV, (d nyU© g§Vc w Zmgh
H$m¶© H$arV AmhoV). ‘J Ooìhm VmoM Vwåhmcm ˶mÀ¶m (ݶm¶mc¶mV) hOa
hmoʶmgmR>r Ho$di EH$ hmH$ XoBc © Va cJoM Vwåhr (gd©Mo gd©) O{‘ZrVyZ
~mhoa nS>mc. 26 AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Oo H$moUr AmhoV, gd© ˶mMoM
AmhoV Am{U gd© ˶mMoM AmkmYmaH$ AmhoV. 27 Vmo {Z{‘©Vrg àma§^ H$aVmo
529
gyah-30. Aa-ê$‘
Am{U VmoM ˶mMr nwZamd¥Îmr H$aVmo, ˶mÀ¶mgmR>r ho AJXr ghO e³¶ Amho.
AmH$memV d n¥Ïdrda (åhUOoM g‘ñV g¥ï>rV) gd©lðo > ñWmZ ˶mMoM Amho
(gd©lðo > JwUg§nÞ VmoM Amho). VmoM Amho gd©e{º$‘mZ, VmoM Amho Añgc
~w{ÕdmZ!
28
Vmo Vw‘À¶mgmR>r (Vwåhr Amnë¶m OrdZmV Á¶m Jmoï>rda ñdV: H¥$Vr
H$arV AmhmV) ˶mMoM EH$ CXmhaU Vw‘À¶mg‘moa R>do Vmo. Vw‘À¶m Xmgm§nH¡ $s
Vwåhr H$moUmcm Vw‘À¶m ˶m YZg§nÎmr‘ܶo g‘mZ ^mJrXma ~ZdVm H$m, Or
Amåhr Vwåhmcm àXmZ Ho$cocr Amho, åhUOo ˶mV Vwåhr d Vo h¸$mÀ¶m ~m~VrV
g‘mZ hmoD$Z OmdoV? VgoM (Xþgar Jmoï> åhUOo) Á¶màH$mao Vwåhr Amnë¶m
ñdH$s¶m§Mr H$miOr KoVm, Ver H$miOr ˶m§À¶m~m~VrV KoVm H$m? AemàH$mao
Amåhr Am‘Mo g§Xeo ñnï> H$ê$Z àñVwV H$aVmo, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo Amnë¶m
~wÕrMm dmna H$aVmV. 29 nU Zmhr, ñdV:daM Aݶm¶ H$aUmao ho cmoH$,
H$moU˶mhr kmZm{edm¶ Amnë¶m ‘ZmoH$m‘Zm§À¶m ‘mJo YmdV AmhoV, Va Aem
cmoH$m§Zm H$moU gÝ‘mJ© XmIdy eH$Vmo Á¶m§Zm A„mhZoM ‘mJ©^ï« > Ho$co Amho?
Aem cmoH$m§Mm H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© AgUma Zmhr.
30
Voìhm (lÕmd§Vm§Zmo!) (gd© ImoQ>çm Jmoï>tnmgyZ ñdV:cm AcJ H$ê$Z)
Vwåhr nyU© {Zð>Zo o Amnco ܶmZ (g˶ Y‘m©H$S>Mo ) H|${ÐV R>do m. Vmo ñdm^m{dH$
Y‘© Á¶mda A„mhZo ‘mZdmcm {Z‘m©U Ho$co Amho. ˶mZo Ho$coë¶m aMZoV
H$moUVmhr ~Xc e³¶ Zmhr. hmM Iam Y‘© hmo¶. nU ~hþg»§ ¶ cmoH$m§Zm ¶m
(dmñVdmMr) OmUrd hmoV Zmhr. 31 ˶mÀ¶mMH$S>o EH$mJ«{MÎm amhm Am{U
˶mMr OmU R>do m Am{U {Z˶ àmW©Zm H$am. ˶m cmoH$m§nH¡ $s A{O~mV hmoD$
ZH$m, Oo A„mhÀ¶m B©ídaËdmV, BVam§Zm gh^mJr R>a{dVmV. 32 VgoM ˶m
cmoH$m§nH¡ $shr hmoD$ ZH$m, Á¶m§Zr Amnë¶m (ñdm^m{dH$) Y‘m©V AZoH$ ‘mJ©
H$mTy>Z, Vo {d{dY n§Wm§‘ܶo {d^mJco Joc.o à˶oH$ JQ> Amnë¶mH$S>o Oo Amho,
530 Hw$amU
˶mÀ¶m~m~VrV (A{dMmanydH© $ ImoQ>)o A{^‘mZ ~miJVmo.
33
cmoH$m§Zm Ooìhm H$moUVohr Xþ:I nmohmoMVo, Voìhm Vo Amnë¶m nmcZH$˶m©Mm
nyU© {Zð>Zo o ˶mÀ¶mH$S>Mo EH$mJ«{MÎm hmoD$Z (‘XVrgmR>r) Ymdm H$ê$ cmJVmV.
‘J Ooìhm Vmo ˶m§Zm Amnë¶m H¥$noMr JmoS>r MmI{dVmo (d ˶m§À¶mda AZwJh«
H$aVmo), Voìhm ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr cmoH$ BVam§Zm Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo gh^mJr
R>ady cmJVmV. 34 VgoM Amåhr ˶m§Zm Oo H$mhr {Xco Amho, ˶m~Ôc Am‘À¶mà{V
H¥$V¿ZVoMo àXe©Z H$aVmV. (Aem cmoH$m§Zmo!) Mma {Xdg ‘m¡O‘Om H$ê$Z
¿¶m, nU cdH$aM Vwåhmcm H$iyZ MwH$o c (Amnë¶m H$‘mªMr h{H$JV). 35
(¶m cmoH$m§H$S>)o Amåhr EImXo Ago à‘mU nmR>{dcoco Amho H$s H$m¶, Oo
A„mh~amo~a BVam§Zm ˶mMo gh^mJr R>a{dʶmÀ¶m, ˶m§À¶m H¥$˶mMo g‘W©Z
H$aVo?
36
Amåhr Ooìhm cmoH$m§Zm Am‘À¶m AZwJh« mMr JmoS>r MmIy XoVmo, Voìhm Vo
˶mnmgyZ Iye hmoVmV. nU Ooìhm ˶m§Zm Amnë¶m hmVm§Zr Ho$coë¶m H¥$˶m§nmoQ>r
H$mhr Ìmg nmohmoMë¶mg Vo AMmZH$ {Zame hmoVmV. 37 ˶m§Zr ¶m Jmoï>rMo
AdcmoH$Z Ho$co Zmhr H$m H$s, A„mh BpÀN>Vmo ˶mg {dnwc à‘mUmV CnOr{dH$m
àXmZ H$aVmo Am{U BpÀN>Vmo ˶mg H$‘r à‘mUmV CnOr{dH$m àXmZ H$aVmo.
IamoIa, ¶mV g§Xeo AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo lÕm ~miJUmao AmhoV. 38 Va
(lÕmd§Vm§Zmo!) ZmVodmBH$m§g ˶m§Mm C{MV h¸$ Úm, VgoM Jar~-JaOy Am{U
dmQ>gê$ ¶m§Zmhr. A„mhMr àgÞVm àmá H$aʶmgmR>r à¶ËZaV Agcoë¶m§gmR>r,
ho A{YH$ {hVmMo Amho. AgoM cmoH$ {ZpíMVnUo ¶eñdr hmoUma AmhoV. 39
Vwåhr cmoH$ Oo H$mhr ì¶mO XoVm ¶mgmR>r H$s, ˶mÛmao bmoH$m§À¶m g§nÎmrV dmT>
hmoBc
© . nU A„mhÀ¶m ZOaoV ˶mV H$mhrM dmT> hmoV Zmhr. nU Oo cmoH$
A„mhMr àgÞVm àmá H$aʶmÀ¶m hoVZy o Oµ H$mV XoVmV (åhUOo XmZY‘© H$aVmV)
Va hoM Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zm A„mhnmer Amnë¶m g§nÎmrV {H$˶oH$ nQ>rZo
531
gyah-30. Aa-ê$‘
dmT> (Pmë¶mMo AmT>ic o ).
40
Vmo A„mh Amho, Á¶mZo Vwåhmcm {Z‘m©U Ho$co. ‘J Vw‘À¶m CnOr{dHo$Mr
ì¶dñWm Ho$cr. ‘J VmoM Vwåhmcm ‘¥Ë¶y XoVmo. ‘J VmoM Vwåhmcm nwÝhm {Od§V
H$aoc. Á¶m§Zm Vwåhr A„mhMo g‘H$j R>a{dco Amho ˶m§À¶mV H$moUr Agm Amho
H$m, Omo ¶mn¡H$s EImXr Jmoï> H$ê$ eHo$c? Agr‘ Amho ˶mMr ‘{h‘m Am{U Vo
Á¶m§Zm ˶mMo gh^mJr R>a{dVmV ˶m§À¶mnojm Vmo {H$VrVar loð> Amho!
41
^yVcmda d g‘wÐmV gd©Ì AZmMma ngacocm Amho, cmoH$m§Zr Amnë¶m
hmVm§Zr Ho$coë¶m H$‘mB©‘i w .o (n[aUm‘r) A„mh ˶m§Zm ˶m§À¶m H$mhr H¥$˶m§Mm
’$i MmIm¶cm cmdrc, ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr (gÝ‘mJm©H$S>)o naV ¶mdo. 42
(n¡J~§ a! ˶m§Zm) gm§Jm, ^yVcmda g§Mma H$am Am{U qMVZnydH© $ {ZarjU H$am
H$s, ˶m (Anamܶm§Mm) eodQ> H$gm Pmcm, Oo ¶m§À¶mnydu hmoD$Z Joc.o ˶m§À¶mn¡H$s
~hþg»§ ¶ AZoH$o ídadmXr hmoVo (AWm©V Á¶m§Zr BVam§Zm A„mhMo g‘H$j R>a{dco
hmoV)o .
43
(n¡J~§ a!) Vwåhr Amnco ܶmZ EH$mJ«{MÎm H$ê$Z (nyU© {Zð>Zo )o (A„mhÀ¶m
ZOaoV) Omo Zoh‘r Iam Y‘© Amho, ˶mH$S>o R>do m. A„mhH$Sy>Z Vmo {Xdg
¶oʶmnydu, Omo Q>micm OmD$ eH$V Zmhr. ˶m {Xder cmoH$ EH$‘oH$m§nmgyZ
doJio hmoD$Z OmVrc. 44 Á¶m§Zr g˶ ZmH$maco, Va ˶m§À¶m ZmH$maʶmMo
n[aUm‘ ˶m§ZmM ^moJmdo cmJVrc Am{U Á¶m§Zr Mm§Jcr H¥$˶o Ho$crV Va
˶m§Zr ñdV:À¶mM ^ë¶mMr V¶mar Ho$cr Amho. 45 Va A„mh lÕm YmaU
H$ê$Z gËH$‘} H$aUmè¶m§Zm Amnë¶m H¥$noZo Mm§Jcm ‘mo~Xcm XoBc © . g˶
ñdrH$maʶmg ZH$ma XoUmao cmoH$ A„mhcm A{O~mV {චZmhrV.
46
˶mÀ¶m (gm‘϶m©À¶m) {ZemÊ`m§nH¡ $s hohr Amho H$s, Vmo ew^dmVm© XoUmao
dmao nmR>dVmo. Vo ¶mgmR>r H$s, Vw‘À¶mda Amncm AZwJh« H$amdm. (g‘wÐmV)
Zm¡H$m ˶mÀ¶m AmkoZo MmcVmV, ¶mgmR>r H$s, Vwåhmcm (Amnë¶m CnOr{dHo$À`m
532 Hw$amU
ê$nmZo) ˶mMr H¥$nm àmá H$aVm ¶mdr (ho gd© ¶mgmR>r Vmo H$aVmo H$s,) Vwåhr
˶mÀ¶mà{V Am^ma 춺$ H$amdo. 47 (n¡J~§ a!) Amåhr Vw‘À¶mnyduhr AZoH$
n¡J~§ am§Zm ˶m§À¶m-˶m§À¶m cmoH$m§H$S>o nmR>dco. ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$ OU (Amnë¶m
cmoH$m§H$S>)o g˶mMo gd© ñnï> à‘mU KoD$Z Amcm. ‘J (n¡J~§ am§À¶m {‘eZMr
‘wXV g§në¶mZ§Va) Oo AnamYr hmoV,o ˶m§À¶mda Amåhr gyS> CJdcm. VgoM
lÕmd§Vm§Mr ‘XV H$aUo, ho Am‘Mo AQ>i H$V©ì¶ hmoV.o
48
Vmo A„mh Amho, Omo dmao nmR>dVmo. ‘J Vo dmao T>Jm§Zm C§M ZoVmV. ‘J
Vmo Amnë¶m BÀN>ào ‘mUo AmH$memV ˶m§Zm ngadyZ Q>mH$Vmo. VgoM Vmo ˶m§Mr
Wamda Wa Aer ‘m§S>Ur H$aVmo. Voìhm ˶m§À¶m‘YyZ Vwåhr nmD$g nS>VmZm
nmhVm. ‘J Vmo Amnë¶m ^º$m§nH¡ $s Á¶m§À¶mda BpÀN>Vmo, ˶m§À¶mda ˶mMm
dfm©d H$aVmo. Voìhm nmhm, Vo AmZ§XmZo {H$Vr à’w${„V hmoVmV! 49 (nU)
˶m§À¶mda (nmdgmMm) dfm©d Ho$cm Omʶmnydu, Vo (AJXr) {Zame Pmcoco
hmoV.o 50 (ho ‘mZdm) Va ~K, A„mhÀ¶m H¥$noÀ¶m IwUm, O‘rZ ‘¥V Pmë¶mZ§Va
Vmo H$emàH$mao {Vcm OrdZ àXmZ H$aVmo. (ho gd© H$arV Agcocm A„mh)
Adí¶ ‘¥Vm§Zm nwÝhm {Od§V H$aUma Amho. ˶mcm H$mhrhr H$aʶmMo gm‘϶© àmá
Amho. 51 nU Oa Amåhr Agm dmam nmR>{dcm (Omo Amocmdm emofZy KoBc © d)
˶m§Mr {nHo$ {ndir nS>V Agë¶mMo ˶m§Zm AmT>ic o , Va Vo Voìhm Am‘À¶m
AZwJh« m§Zm ZmH$mê$ cmJVrc. 52 (n¡J~§ a!) Vwåhr (ho g§Xeo ) ‘¥Vm§Zm EoH$dy
eH$V Zmhr, Zm (‘ZmZo) ~{hao Pmcoë¶m cmoH$m§Zm Vw‘Mr hmH$ EoH$y OmUma,
Ooìhm H$s, Vo nmR> XmIdyZ {ZKyZ OmV AgVrc. 53 Zm Vwåhr ‘ZmZo Am§Yio
Pmcoë¶m cmoH$m§Zm MwH$sÀ¶m ‘mJm©dê$Z gÝ‘mJm©da AmUy eH$Vm. Vwåhr Ho$di
˶m§Zm (Amnco åhUUo) EoH$dy eH$Vm, Oo Am‘À¶m g§Xeo m§da {dídmg R>do Umao
AmhoV Am{U Am‘Mo AmkmnmcZ H$arV (OrdZ OJUmao) AmhoV.
54
Vmo A„mh Amho, Á¶mZo Vwåhmcm Aeº$nUmÀ`m AdñWoV {Z‘m©U Ho$co.
533

˶mZ§Va Vwåhmcm eº$s àXmZ Ho$cr. ‘J (eº$sÀ¶m AdñWoMm) H$mhr H$mi


cmoQ>ë¶mZ§Va Vwåhmcm dmY©³¶ {Xco. Vmo BpÀN>Vmo Vo {Z‘m©U H$aVmo. Vmo gd©
H$mhr OmUUmam Amho, gd©e{º$‘mZ Amho. 55 ‘J Á¶m {Xder eodQ>Mr KQ>H$m
¶oD$Z R>no c
o , Voìhm AnamYr cmoH$ enW KoD$Z gm§JVrc H$s, Vo (‘¥Ë¶yndy uÀ¶m
OJmV) ’$maM AënH$mi am{hco (Ogo EImÚm Vmgmnojm OmñV Zmhr). AemàH$mao
Vo Zoh‘r ~hH$cocoM am{hco. 56 nU Á¶m cmoH$m§Zm kmZ Am{U lÕm ¶m Jmoï>r
cm^coë¶m hmo˶m, Vo (˶m§Zm) åhUVrc, "A„mhÀ¶m Zm|X a{OñQ>aZwgma Vwåhr
nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmn¶ªV am{hcoco AmhmV. hm Amho nwZéËWmZmMm {Xdg. nU
Vwåhr ho OmUyZ Z Koʶmda R>m‘ am{hco.' 57 Voìhm ˶m {Xder A˶mMmar
cmoH$m§Zm g~~r àñVwV H$aʶm‘wio H$mhr cm^ {‘iUma Zmhr. qH$dm Zm ˶m§Zm
ñdV:‘Yo gwYmaUm H$aʶmg gm§{JVbo OmB©c.
58
Amåhr ¶m Hw$amUmV cmoH$m§Zm g‘OmdyZ gm§JʶmgmR>r {d{dY àH$maMr
CXmhaUo àñVwV Ho$cocr AmhoV. nU Oa Vwåhr Aem H$moU˶mhr g§Xeo mgh ˶m
cmoH$m§H$S>o Omc Va Oo g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr AmhoV, Vo Adí¶ Vwåhmcm
hoM åhUVrc H$s, Vwåhr Ho$di ImoQ>o Xmdo H$arV AmhmV. 59 AemàH$mao
A„mh ˶m cmoH$m§À¶m ‘ZmMr Xmao grc~§X H$ê$Z Q>mH$Vmo, Oo (g˶) OmUy
BpÀN>V ZmhrV. 60 Va Vwåhr ghZercVm ~miJm. {Z:g§Xho , A„mhMo dMZ
gƒo Amho. Ago A{O~mV ìhm¶cm ZH$mo H$s, Oo cmoH$ {dídmg R>do Umao
(lÕmd§V) ZmhrV, Vo Vw‘À¶m ghZercVocm VS>o Omʶmg H$maUr^yV R>amdo.
gyah-31. cwµH$‘mZ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 ‘r‘0 2 ho {ddoH$nyU© J«W§ mMo g§Xeo AmhoV. 3 (˶mV)
‘mJ©Xe©Z d H¥$nm Amho, gXmMmar cmoH$m§gmR>r. 4 Oo {Z˶ Z‘mµOmMo nmcZ
H$aVmV d (µOH$mVê$nr) XmZH$m¶© H$aVmV Am{U ‘¥Ë¶wníMmV OrdZmda ÑT>
534 Hw$amU
5
{dídmg R>do VmV. hoM cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zm Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo ‘mJ©Xe©Z
cm^co Amho (d Vo gÝ‘mJm©da ‘mJ©ñW AmhoV) Am{U hoM cmoH$ ¶eñdr hmoUma
AmhoV.
6
nU cmoH$m§‘ܶo H$moUr Agmhr Amho, Omo Amnë¶mH$S>o kmZmMm H$moUVmhr
AmYma ZgVmZmhr, (A„mhÀ¶m ‘mJ©Xe©Zmnojm) dm¶’$i Jmoï>tZm àmYmݶ
XoVmo, Ho$di ¶mgmR>r H$s, cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m ‘mJ©mnmgyZ ~hH$mdyZ Xÿa ݶmdo
Am{U (˶mÀ¶m g§Xeo m§Zm) CnhmgmMo cú¶ ~Zdmdo (hm ˶mMm CÔoe AgVmo).
Aem cmoH$m§gmR>r ^¶§H$a An‘mZH$maH$ {ejm Amho. 7 Ooìhm (Aem ‘mUgmcm)
Am‘Mo g§Xeo EoH${dco OmVmV. Vmo ‘moR>çm K‘|S>rZo Aer H$mhr nmR> {’$adVmo
H$s, OUy H$mhr ˶mZo Vo EoH$coM ZmhrV, OUy H$mhr ˶mÀ¶m H$mZmV ~YraVm
Amho. Va Aem ‘mUgmcm ^¶§H$a Xþ:IXm¶H$ {ejoMr dmVm© EoH$dyZ Q>mH$m. 8
{Z:g§Xho Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} Ho$cr, ˶m§À¶mgmR>r Eoíd¶©gn§ Þ
~mJm AmhoV. 9 ˶m§V Vo H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc, ho A„mhMo n¸o$ dMZ Amho.
Vmo gd©e{º$‘mZ Amho, Añgc ~w{ÕdmZ Amho.
10
A„mhZo AmH$mem§Mr {Z{‘©Vr Ho$cr. H$moU˶mhr AmYmañV§^m§{dZm, Oo
H$s, Vwåhr nmhÿ eH$Vm. ˶mZoM n¥Ïdrda nd©Vm§Zm ñWm{nV Ho$co __ ¶mgmR>r H$s,
Vr Vwåhmcm KoD$Z S>mc o m¶cm cmJy Z¶o. ˶mZoM n¥Ïdrda gd© àH$maMo àmUr
ngadyZ R>do co Amho. Am{U AmH$memVyZ nmʶmMm dfm©d Ho$cm d ˶mÛmao
{d{dY àH$maÀ¶m CÎm‘ dñVy {Z‘m©U Ho$ë¶m.
11
hr (gd©) A„mhMr {Z{‘©Vr Amho. Va ‘cm XmIdm H$s, ˶mÀ¶mì¶{V[aº$
Xþgè¶m§Zr H$m¶ {Z‘m©U Ho$co Amho. nU (dñVwpñWVr hr Amho H$s), A˶mMmar
cmoH$ ñnï>[a˶m gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa {ZKyZ Jocc o o AmhoV.
12
Amåhr cwHµ $‘mZ ¶mg {ddoH$ àXmZ Ho$co hmoV.o d ˶mg Ago gm§{JVco
hmoVo H$s, A„mhà{V Zoh‘r H¥$Vk amhm. Omo H$moUr (A„mhà{V) H¥$Vk amhrc
535
gyah-31. cwHµ $‘mZ
Va ˶mV ˶mMoM ^co Amho. VgoM Omo H$moUr H¥$V¿ZVoMo àXe©Z H$arc Va
A„mh ñd¶§nUy © Amho (˶mcm ^º$m§À¶m Am^mamMr JaO Zmhr), VmoM Amho
gXm ñVwVrg nmÌ! 13 cwHµ $‘mZ (Omo EH$ {ddoH$erc ‘mUyg hmoVm EH$Xm)
Amnë¶m ‘wcmg CnXoe H$aVmZm åhUmcm, "ho ‘m¶m ‘wcm! H$moUmcmhr (H$Yrhr)
A„mhMo g‘H$j R>ady ZH$mog. H$maU H$moUmcmhr A„mhÀ¶m B©ídaËdm‘ܶo
gh^mJr R>a{dUo, ’$ma ‘moR>o A˶mMmar H¥$˶ Amho.'
14
(A„mh åhUVmo) "Amåhr ‘mZdmcm ˶mÀ¶m AmB©dS>cm§À¶m ~m~VrV
(^cr dmJUyH$ H$aʶmMr) VmH$sX {Xcr.' ˶mÀ¶m AmB©Zo ˶mcm Xþ:Imda
Xþ:I ghZ H$ê$Z ˶mcm Amnë¶m nmoQ>mV R>do co. ‘J XmoZ dfmªn¶ªV Vmo nyUn© Uo
{VÀ`mda Adc§~Zy am{hcm (åhUOo XmoZ dfmªn¶ªV Vr ˶mcm A§Jmda XÿY
nmOdrV am{hcr). (Amåhr åhUmcmo H$s), Vy ‘m¶m Am{U Amnë¶m AmB©d{S>cm§à{V
Am^ma 춺$ H$a. (Am{U cjmV R>do , gdmªZm) ‘m¶mH$S>Mo naVyZ ¶m¶Mo
Amho. 15 "(Amnë¶m AmB©d{S>cm§Mo Zoh‘r AmXa H$arV amhm,) nU Oa ˶m§Zr
Aem EImÚmcm ‘mPo g‘H$j R>a{dʶmgmR>r Vw¶mH$S>o AmJ«h Yacm, Á¶mMo
Vwcm H$moUVohr kmZ Zmhr Va Voìhm Vy ˶m§Mo åhUUo (A{O~mV) ‘mݶ H$ê$
ZH$mog. (¶m~m~VrV ˶m§À¶mer ‘V^oX Agco Var) ¶m OJmV ˶m§À¶mer
nyUn© Uo göX¶VoZo dmJ. nU AZwH$aU ‘mÌ Ë¶m 춺$sMo H$a, Á¶mZo ñdV:cm,
‘cm g‘{n©V H$aʶmMm ‘mJ© A§JrH$macm Amho. ‘J eodQ>r Vwåhm gdmªZm
‘m¶mH$S>Mo naV ¶m¶Mo Amho. Voìhm ‘r Vwåhmcm Vwåhr H$m¶-H$m¶ H$arV
hmoVm, Vo XmIdyZ XoBZ© .
16
(cwHµ $‘mZ nwT>o åhUmcm), "~oQ>m! EImXo H$‘© ‘moharÀ¶m XmʶmBVHo$hr
Oar Agco Am{U Vo H$moR>o IS>H$mV, qH$dm AmH$memV qH$dm O{‘ZrV Hw$R>ho r
(H$moUmÀ¶mhr Ñï>rg Z nS>ʶmÀ¶m AdñWoV Agoc qH$dm H$moUmÀ¶mhr ñ‘aUmV
am{hcoco Zgoc) Varhr A„mh ({heo~ H$aVmZm) Vohr g‘moa AmUoc. IamoIa,
536 Hw$amU
A„mh A{Ve¶ VrúU ZOa R>do Umam Am{U {Z˶ OmJê$H$ Amho. 17 ‘m¶m
{ච‘wcm! {Z˶ Z‘mµOmMo nmcZ H$a, VgoM Mm§Jco H¥$˶ H$aʶmg (cmoH$m§Zm)
àd¥Îm H$a Am{U dmB©Q> H¥$˶ H$aʶmnmgyZ ˶m§Zm à{V~§Y H$a. VgoM (¶m
OrdZmV) Omo H$mhr Ìmg Vwcm nmohmoMc o , Vo ghZ H$arV amhm. IamoIa, hr
18
Y¡¶m©Mr H$m‘o AmhoV. VgoM cmoH$m§H$S>o K‘|S>rZo Vm|S> dmH$S>o H$ê$ ZH$mog
Am{U ^yVcmda EoQ> {‘adrV Mmcy ZH$mog. H$maU (Zoh‘r cjmV R>do ) A„mhcm
EoQ>~mO d J{d©ð> cmoH$ (A{O~mV) {චZmhrV. 19 VgoM Amnë¶m dV©UHw $sV
emcrZVm H$m¶‘ R>do Am{U (H$moUmerhr ~mocVmZm) ‘¥Xÿ AmdmOmV ~moc,
(cjmV Agy Xo H$s,) gdm©V dmB©Q> (H$U©H$Qy>)AmdmO JmT>dmMm AmdmO Amho.'
20
Vwåhr cmoH$m§Zr ¶m Jmoï>rMo H$Yr (qMVZnydH© $) AdcmoH$Z Ho$coco Zmhr
H$m? Oo H$mhr AmH$memV Amho Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho, ˶m§Zm A„mhZo
Vw‘À¶m godVo H$m¶©aV Ho$coco Amho? VgoM ˶mZo Ñí¶ Am{U AÑí¶, Amnco
gd© àH$maMo H¥$nmàgmX (Á¶m§Mr-Á¶m§Mr Vwåhmcm JaO hmoVr), n[anyU[© a˶m
Vwåhmcm àXmZ Ho$coco AmhoV. cmoH$m§‘ܶo H$mhr Agohr AmhoV, Oo H$moU˶mhr
àH$mao kmZ, ‘mJ©Xe©Z Am{U {Xì¶ J«W§ (B.) Jmoï>rÀ§ ¶m AmYmam{dZm A„mhg§~Y§ mZo
dmX{ddmX H$arV AgVmV. 21 Ooìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmVo H$s, "Vwåhr ˶m
Jmoï>rMo AZwgaU H$am, Or A„mhZo àH$Q> Ho$cr Amho.' Va Vo åhUVmV, "Zmhr,
Amåhr Va Ho$di ˶mM Jmoï>rMo AZwgaU H$ê$, Á¶m Jmoï>rMo AZwgaU Am‘Mo
dmS>dS>rc H$arV am{hco.' "AÀN>m! g¡VmZ ˶m§Zm AmJrÀ¶m {ejoH$S>o ~mocmdrV
Agoc VarXoIrc (Vo ˶mM Jmoï>rMo AZwgaU H$aUma) AmhoV H$m?' 22 nU
Omo H$moUr ñdV:cm nyUn© Uo A„mhcm g‘{n©V H$ê$Z Q>mHo$c Am{U Vmo gËH$‘}
XoIrc H$arV Agoc, Va Aem ‘mUgmZo ‘O~yV Xmoa Amnë¶m hmVr Yacocm
Amho. gd© Jmoï>tMm A§{V‘ n[aUm‘ A„mhnmerM Amho. 23 ‘J H$moUr Oa g˶
ZmH$maʶmda R>m‘ Agoc Va ˶mÀ¶m ZmH$maʶm‘wio Vwåhr Xþ:Ir hmoD$ ZH$m.
537
gyah-31. cwHµ $‘mZ
Am‘À¶mH$S>Mo ˶m§Zm naVyZ ¶m¶Mo Amho. Voìhm Amåhr ˶m§Zm XmIdyZ XoD$
H$s, Vo H$m¶ H$arV hmoV.o IamoIa, A„mhcm cmoH$m§À¶m ‘ZmV H$m¶-H$m¶ Amho
Vo Mm§Jco R>mD$H$ Amho. 24 Amåhr ˶m§Zm H$mhr H$mi Eo{hH$ OrdZmMo cm^
Cn^moJʶmMr g§Yr XoD$. nU eodQ>r ˶m§Zm H$R>mao {ejoH$S>o IoMZy AmUy.
25 Oa Vwåhr ˶m§Zm {dMmamc, "AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Zm H$moUr {Z‘m©U
Ho$co? Va Vo Adí¶ CÎma XoVrc, "A„mhZo'. ˶m§Zm gm§Jm, "(Vwåhmcm ho
‘mhrV Agm¶cm hdo H$s, ˶mMgmR>r) gd© ñVwVrMm A{YH$mar Ho$di A„mh
Amho.' nU ~hþg»§ ¶ cmoH$m§Zm ¶m Jmoï>rMr OmU Zmhr. 26 Oo H$mhr AmH$memV
Amho Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho. gd© A„mhMoM Amho. (Am{U) A„mh
ñd¶§nUy © Amho, gd© àH$maÀ¶m ñVwVrg VmoM nmÌ Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr.
27 ({Z…g§e` ˶mMr ‘{h‘m Aer Amho H$s), Oa n¥Ïdrdarc gd© d¥j
coIʶm Pmë¶m Am{U g‘wÐ emB© Pmco Am{U ˶mV AmUIr VgoM gmV g‘wÐ
(emB© ~ZyZ) gm‘rc Pmco, Voìhm XoIrc A„mhMr (‘hmZVm 춺$ H$aUmao)
eãX g§nUma ZmhrV. H$maU A„mh AmhoM Agm (‘hmZ d) gd©e{º$‘mZ d
Añgc ~w{ÕdmZ.
28
(˶mÀ¶mgmR>r) Vwåhm gdmªZm {Z‘m©U H$aUo Am{U (‘¥Ë`yZV§ a) nwÝhm
{Od§V H$aUo Ago Amho, Ogo EH$m 춺$scm {Z‘m©U H$aUo d nwÝhm {Od§V
H$aUo. IamoIa, A„mh gd© H$mhr EoH$Umam, gd© H$mhr nmhUmam Amho. 29
Vwåhr ¶m Jmoï>rMo qMVZnydH© $ H$Yr AdcmoH$Z Ho$co Zmhr H$m H$s, A„mh
{Xdgmcm chmZ H$ê$Z amÌ H$mhr A§er ‘moR>r H$aVmo Am{U (H$Yr) amÌ chmZ
H$ê$Z {Xdgmcm ‘moR>m H$aVmo. ˶mZoM gy¶© d M§Ð ¶m§Zm (Amnë¶m {Z¶‘mZwgma)
H$m‘mcm cmdyZ R>do co Amho. ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$ {ZYm©[aV AdYrZwgma Amnco
‘mJ©H$« ‘U H$arV AgVmo. Vwåhr Oo H$mhr H$arV AgVm, Vo A„mhcm Mm§Jco
‘mhrV Amho. 30 (¶m gd© IwUm, ¶m Jmoï>rMo à‘mU AmhoV H$s,) A„mh A§{V‘
538 Hw$amU
g˶ Amho (åhUOo gd© àH$maMr eº$s, JwU, D$Om©.......B˶mXr Jmoï>tMm òmoV
A„mh Amho). ˶mcm gmoS>y Z cmoH$ Á¶m§Mm Ymdm H$aVmV Vo Ag˶m{edm¶
Aݶ H$mhr Zmhr. {Z:g§Xho Ho$di A„mh gdm}ƒ Amho, Agr‘ ‘hmZ Amho.
31
Vwåhr cmoH$m§Zr ¶m Jmoï>rMo (qMVZnydH© $) H$Yr {ZarjU Ho$co Zmhr H$m
H$s, Zm¡H$m g‘wÐmV A„mhÀ¶m H¥$noZo g§Mma H$arV AgVmV? ho gd© ¶mgmR>r
Amho H$s, Vmo Vwåhmcm ˶mÀ¶m (gm‘϶m©À¶m) IwUm XmIdy BpÀN>Vmo. IamoIa
¶mV g§Xeo AmhoV, g§¶‘ ~miJUmè¶m d Am^ma 춺$ H$aUmè¶m à˶oH$mgmR>r.
32
(~hþg»§ ¶ cmoH$m§À¶m ~m~VrV Ago KS>Vo H$s), Ooìhm Vo cmQ>mZ§ r AemàH$mao
doT>co OmVmV, OUy (‘¥Ë¶yZ)o ˶m§Zm doT>co Amho. Voìhm Vo A„mhà{V nyU©
g‘{n©V ^md ~miJyZ ˶mMm Ymdm H$ê$ cmJVmV. nU Ooìhm Vmo ˶m§Zm
gwa{jV[a˶m ^yàXoemda AmUVmo, Voìhm ˶m§À¶mn¡H$s ’$maM WmoS>go o cmoH$ amñV
‘mJm©Mo AZwgaU H$aUo H$m¶‘ R>do VmV. Am‘À¶m g§Xeo m§Zm Aݶ H$moUr Zmhr
Va Ho$di dMZ^§J H$aUmar Am{U H¥$V¿Z Agcocr ì¶{º$ ZmH$maVo.
33
cmoH$m§Zmo! Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr OmU R>do m Am{U ˶m {XdgmMrhr
OmU ~miJyZ Agm, Á¶m {Xder H$moUr ~mn Amnë¶m ‘wcmÀ`m H$moU˶mhr
àH$mao H$m‘r ¶oUma Zmhr, Zm H$moUVm ‘wcJm Amnë¶m ~mnmÀ¶m H$m‘r ¶oBc © .
A„mhMo dMZ n¸o$ Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. Voìhm ¶m OJmVrc (jU^§Jaw
gwImÀ¶m) ’$gdUwH$sg Vwåhr ~ir nS>Vm H$m‘m Z¶o. VgoM Vmo (Vw‘Mr
’$gdUyH$ H$aʶmgmR>r noQ>y Z CR>cc o m g¡VmZ), Vwåhmcm ’$g{dʶmÀ¶m ~m~VrV
¶eñdr hmoVm H$m‘m Z¶o.
34
{Z:g§Xho , ݶm¶mMm {Xdg Ho$ìhm ¶oBc © ¶mMo kmZ Ho$di A„mhcmM Amho.
VmoM nmdgmMm dfm©d H$aVmo, Ho$di VmoM OmUVmo H$s, J^m©V H$m¶ Amho
(åhUOo J^m©V dmT>V Agcoë¶m Ordmg§~Y§ mZo gd© H$mhr Ho$di ˶mcmM
‘mhrV Amho). H$moU˶mhr {Odmcm Vmo CÚm H$m¶ H$aoc (Am{U ˶mMo H$m¶
539

n[aUm‘ ˶mÀ¶mg‘moa ¶oVrc) ‘mhrV ZgVo. VgoM ho XoIrc H$moUmcmhr ‘mhrV


Zmhr H$s, Vmo H$moU˶m {R>H$mUr ‘¥Ë¶y nmdoc. IamoIa, ho gd© OmUUmam Ho$di
A„mh Amho, Vmo {Z˶ OmJê$H$ Amho.
gyah-32. Ag²-gOXm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Acr’$0 cm‘0 ‘r‘0 2 hm J«W§ g‘ñV {dídmMm ({Z‘m©Vm, ‘mcH$ d)
nmcH$ Agcoë¶m A„mhH$Sy>Z àH$Q> H$aʶmV Amcocm Amho, ¶mV e§H$o cm
‘wirM OmJm Zmhr. 3 VarXoIrc (g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoc)o cmoH$
åhUVmV H$s, ho (n¡J~§ a ‘whå‘Xm§Zr) ñdV: aMco Amho! Zmhr, Vgo H$Xm{n
Zmhr! ho g˶ Amho Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z, ¶mgmR>r H$s, (n¡J~§ a!) Vwåhr
˶m cmoH$m§Zm gmdY H$ê$Z Q>mH$m, Á¶m§À¶mH$S>o Vw‘À¶mnydu gmdY H$aUmam
H$moUrhr Amcm Zmhr. åhUOo H$Xm{MV Vo gÝ‘mJm©Mm A§JrH$ma H$aVrc.
4
Vmo A„mh Amho, Á¶mZo {Z‘m©U Ho$co AmH$mem§Zm Am{U n¥Ïdrcm Am{U Oo
H$mhr ¶m§À¶mXaå¶mZ Amho ˶m gdmªZm __ ghm {XdgmV. ‘J Vmo g‘ñV
{dídmÀ`m gÎmmH|$Ðmda {damO‘mZ Pmcm (åhUOo {Z‘m©U H$ê$Z Mmc{dʶmMo
gd© {Z¶§ÌU Amnë¶mH$S>o KoVco). ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrhr Zm Vw‘Mm
gmhmæ¶H$Vm© Amho, Zm {e’$magH$Vm©. Voìhm Vwåhr (¶m gd© AW©nUy © Jmoï>tda)
qMVZ H$arV Zmhr H$m? 5 VmoM AmH$memnmgyZ __ n¥Ïdrn¶ªV à˶oH$ Jmoï>rMr
ì¶dñWm nmhVmo. ‘J eodQ>r gd© Jmoï>tMm Ahdmc ({ZdmS>çmgmR>r) ˶mÀ¶mH$S>Mo
Aem EH$m {Xder nwÝhm naV OmUma, Omo {Xdg Vw‘À¶m JUVrZwgma EH$ hOma
df} BVH$m Amho. 6 VmoM Amho Ñí¶ Am{U AÑí¶ Jmoï>tZm OmUUmam (åhUOo
Á¶m Jmoï>r Vw‘À¶mgmR>r Ñí¶ AmhoV Am{U Á¶m AÑí¶ AmhoV ˶mhr Vmo
OmUVmo). VmoM Amho gd©e{º$‘mZ d Agr‘ X¶mdmZ. 7 ˶mZo Oo H$mhr {Z‘m©U
540 Hw$amU
Ho$co Vo n[anyU© ‘m°S>o cda da {Z‘m©U Ho$co. ˶mZo ‘mZdmÀ¶m {Z{‘©VrMr gwédmV
‘mVrnmgyZ Ho$cr. 8 ‘J ‘mZdmMm d§e ˶mZo (dr¶©ê$nr) VwÀN> ÐdmÀ¶m
gÎdmÛmao nwT>o gwê$ R>do cm. 9 ‘J ˶mZo ˶mMr KS>dUyH$ Ho$cr Am{U Amnë¶m
AmËå¶mMr ’w$§ H$a ‘macr. (AemàH$mao ho ‘mZdm!) ˶mZo Vwcm H$mZ, S>mi o o
Am{U ~wÕr ¶m Jmoï>r àXmZ Ho$ë¶m (åhUOo ho JwU Agcocm n[anyU© ‘mUyg ~ZyZ
Vy V¶ma Pmcmg). nU Vwåhr cmoH$ ’$maM Aën H¥$VkVm 춺$ H$aVm.
10
(Ago AZoH$ cmoH$ AmhoV) Oo åhUVmV, "Amåhr Ooìhm (‘¥Ë¶yZV§ a)
O{‘ZrV hadyZ OmD$ (‘mVrV {‘iyZ OmD$) Voìhm Amåhmcm ZdrZ OrdZ àXmZ
(H$go ~ao) Ho$co OmB©c?' Zìho! (Ago åhUUmao cmoH$) Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m
^oQ>rcm ZmH$maV AmhoV. 11 (˶m§Zm) gm§Jm, "(EH$ {Xdg) Vw‘À¶mda {Z¶wº$
Ho$cocm ‘¥Ë¶wXÿV Vw‘Mo àmU H$mTy>Z KoVmo. ‘J Vwåhm (gdmªZm) Amnë¶m
nmcZH$˶m©H$S>o naV AmUco OmVo.' 12 Oa (ݶm¶mÀ¶m {XdgmMo Vo Ñí¶)
Vwåhr nmhÿ eH$co AgVo, ˶m {Xder AnamYr cmoH$m§À¶m ‘mZm Amnë¶m
nmcZH$˶m©g‘moa ea‘oZo Imcr dmH$coë¶m AgVrc. (Vo åhUVrc,) "ho
Am‘À¶m nmcZH$˶m©! AmVm Amåhr gd© (g˶ Amnë¶m S>mù o ¶m§Zr) nmhÿZ
KoVco Am{U Amåhr EoH$co. Amåhmcm nwÝhm EH$Xm (AmYrgmaIo OrdZ) XoD$Z
naV nmR>d, åhUOo Amåhr gËH¥$˶o H$ê$, AmVm Amåhmcm gd© ì¶dpñWV
g‘Oco Amho.' 13 Amåhr Oa BpÀN>co AgVo Va à˶oH$ ‘mUgmda Am‘Mo
‘mJ©Xe©Z J«hU H$aUo, ~§YZH$maH$ Ho$co AgVo (nU Am‘Mr Ver ¶moOZm
ZìhVr) H$maU (Anamܶm§g~§ Y§ mZo) ‘cm ‘mPm hm eãX nmim¶Mm hmoVm H$s,
"‘r ZaH$mg (dmB©Q>) {OÞ d ‘mUgm§Zr ^ê$Z Q>mHo$Z.' 14 A„mh (AnamYr
cmoH$m§Zm) gm§Jc
o , "Va AmVm MmIm hr {ejm, ¶mgmR>r H$s, Vwåhr, ¶m {Xdgmcm
gm‘moao Om¶Mo Amho, hr Jmoï> {dgê$Z ~gco hmoV.o Amåhr gwÕm (AmO) Vwåhmcm
{dgê$Z Jocmo AmhmoV. Va AmVm Amnë¶m (Xþî)H¥$˶m§Mr {ejm Zoh‘rgmR>r
541
gyah-32. Ag²-gOXm
MmIV amhm.'
15
Am‘À¶m g§Xeo m§da Iè¶m AWm©Zo lÕm R>do Umao Ho$di Vo cmoH$ AmhoV,
Ooìhm ˶m§Zm ˶m§À¶mAmYmao H$mhr CnXoe Ho$cm OmVmo Va Vo cJoM (˶m§Zm
J«hU H$aVmV) Am{U ZV‘ñVH$ hmoD$Z Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ñVwVrgh
˶mMo JwUJmZ H$ê$ cmJVmV. VgoM Vo H$Yrhr Ah§H$ma H$arV ZmhrV. 16
(amÌrÀ¶m g‘¶r) ˶m§À¶m Hw$er ˶m§À¶m A§WéUmnmgyZ Xÿa AgVmV. Vo ({ejoÀ¶m)
^rVrZo d (H¥$nmàmárÀ¶m) AmeoZo Amnë¶m nmcZH$˶m©Mm Ymdm H$arV AgVmV.
VgoM Oo H$mhr Amåhr ˶m§Zm {Xcoco Amho ˶mVyZ (Am‘À¶m H$m¶m©gmR>r) Vo
IM© H$arV AgVmV. 17 Va (AmO) H$moUrhr hr H$ënZm H$ê$ eH$V Zmhr
H$s, (A„mhZo) ˶m§À¶m gËH$‘mªÀ¶m ~Xë¶mV ˶m§À¶mgmR>r ZoÌgwI XoUmè¶m
H$moUH$moU˶m (gwX§ a) Jmoï>r cndyZ R>do coë¶m AmhoV.
18
Va ‘J Omo lÕmd§V Amho, ˶mMr VwcZm ˶m ‘mUgm~amo~a H$er Ho$cr
OmD$ eH$Vo, Omo Adkm H$aUmam Amho. Zmhr, XmoKo H$Yrhr gmaIo hmoD$ eH$V
ZmhrV. 19 Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr Am{U gËH$‘} Ho$cr, ˶m§À¶mgmR>r
ñdJm©V gwX§ a {ZdmgñWmZo AmhoV; ho ˶m§Mo (A„mhH$Sy>Z) ñdmJV Agoc, ˶m
H$m¶mªÀ¶m ‘mo~Xë¶mV, Or Vo H$arV am{hco. 20 (¶m CbQ>) Oo cmoH$ Amkm^§J
H$arV am{hco Va Aem cmoH$m§Mo dmñVì¶mMo {R>H$mU ZaH$ Amho. Vo nwÝhm-nwÝhm
˶mVyZ ~mhoa nS>ʶmgmR>r à¶ËZ H$aVrc, Voìhm ˶m§Zm nwÝhm ˶mVM cmoQ>y Z
XoʶmV ¶oBc © Am{U ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c, ˶m AmJrMr Md MmIV amhm,
{Ocm ImoQ>o R>a{dʶmda Vwåhr ’$ma AmJ«hr am{hcmV. 21 Amåhr {ZpíMVnUo
˶m§Zm ‘moR>çm {ejondy u chmZ {ejoMr Md ¶mgmR>r MmIdy H$s, H$Xm{MV Vo
níMmÎmmnmgh Am‘À¶mH$S>o diVrc. 22 ˶mnojm Xþï> AmUIr H$moU Agy
eH$Vmo, Á¶mcm Ooìhm ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©À¶m g§Xeo m§Ûmao CnXoe Ho$cm OmVmo,
Voìhm Vmo ˶m§À¶mH$S>o nmR> {’$adVmo. Amåhr Aem Anamܶm§Zm Adí¶ {ejm
542 Hw$amU
H$ê$.
23
Amåhr ‘ygmcmhr J«W§ àXmZ Ho$co hmoV,o åhUyZ (ho n¡J~§ a!) Vwåhmcm hm
(Omo J«W§ ) {Xcm OmV Amho, ˶mg§~Y§ mZo Vwåhr H$gcrhr e§H$m ~miJʶmMo
H$maU Zmhr. Amåhr (‘ygmcm {Xcoë¶m J«W§ mcm) ~Zr BòmB©c ¶m O‘mVrgmR>r
‘mJ©Xe©ZmMo ‘mܶ‘ ~Z{dco hmoV.o
24
Amåhr ˶m§À¶m‘ܶo H$mhr cmoH$Zm¶H$ C^o Ho$co, Oo Am‘À¶m AmXoemZwê$n
cmoH$m§Mo ‘mJ©Xe©Z H$arV AgV. VgoM Vo g§¶‘nydH© $ (cmoH$m§Zm ‘mJ©Xe©Z
H$aʶmMo) H$m¶© H$aV AgV Am{U Vo Am‘À¶m g§Xeo m§da ÑT> {dídmg R>do Zy
AgV.
25
{ZpíMVM, Vw‘Mm nmcZH$Vm© ݶm¶mÀ¶m {Xder ˶m§À¶m‘ܶo, Á¶m
Jmoï>tda Vo AmngmV ‘V^oX H$arV AgV, ˶mg§~Y§ mZo Amncm ’¡$gcm gwZmdoc.
26
(g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§gmR>r) hr Jmoï> ‘mJ©Xe©ZH$maH$ R>acr Zmhr H$m
H$s, ˶m§À¶mnydu Amåhr {H$˶oH$ OZg‘yhm§Zm Zï> H$ê$Z Q>mH$co? ˶m Zï>
Pmcoë¶m AmogmS> dñ˶m§‘YyZ ¶m cmoH$m§Mo (åhUOo ‘¸$mdmgr¶m§M)o qhS>U-o
{’$aUo gwê$ Amho. IamoIa, ¶m‘ܶo g§Xeo gwZmdUmè¶m IwUm AmhoV, ‘J H$m¶
ho cmoH$ EoH$V ZmhrV?
27
˶m§Zr ¶m Jmoï>rMo H$Yr (qMVZnydH© $) {ZarjU Ho$co Zmhr H$m H$s,
Amåhr nmdgmÀ¶m (T>Jm§Zm) AmogmS> ^yàXoemH$S>o hmHy$Z ZoVmo? ‘J (nmD$g
dfm©d H$ê$Z) Amåhr eoVr Cn{OVmo, Á¶mVyZ ¶m§Mr JwaTo >mao o Am{U ho ñdV:
ImVmV. Va ho (~moY KoʶmÀ¶m CÔoemZo, ¶m Jmoï>tMo) {ZarjU H$arV ZmhrV?
28
Vo åhUVmV, "Vw¶m åhUʶmV H$mhr V϶ Agoc Va (Amåhmcm gm§J), Vmo
A§{V‘ {ZU©¶ Ho$ìhm hmoBc © .' 29 (˶m§Zm) gm§Jm, "A§{V‘ {ZU©¶mÀ¶m {Xder,
Oo cmoH$ (OrdZ^a) g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hco, nU ˶m§Zr ˶m {Xder
lÕm YmaU Ho$cr Va ˶m§Mr Vr lÕm ˶m§À¶mgmR>r H$mhr cm^àX R>aUma Zmhr,
543
30
Zm ˶m§Zm H$moU˶mhr àH$mao Cg§V XoʶmV ¶oBc
© .' åhUyZ Vwåhr ˶m§À¶mnmgyZ
Xÿa amhm Am{U (g˶mMm CcJS>m hmoʶmMr) àVrjm H$am Vo XoIrc àVrjm
H$arV AmhoV.
gyah-33. Ac-AhµOm~
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
n¡J~§ a! A„mhMr OmU R>do m Am{U g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§À¶m d
Xm§{^H$ cmoH$m§À¶m åhUʶmZwgma dmJy ZH$m. IamoIa, A„mh gd© H$mhr OmUUmam
Am{U Añgc ~w{ÕdmZ Amho. 2 Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Vw‘À¶mH$S>o Oo
H$mhr àH$Q> Ho$co OmV Amho ˶mMo AZwgaU H$am. {Z:g§Xho , A„mhcm Vwåhr Oo
H$mhr H$arV AmhmV ˶mMr nyU© OmUrd Amho. 3 Va A„mhda ÑT> {dídmg
R>do m. H$maU, A„mh Vw‘Mm gm§^miH$Vm© åhUyZ n¶m©á Amho.
4
A„mhZo H$moU˶mhr ‘Zwî¶mÀ¶m N>mVr‘ܶo XmoZ öX¶o {Z‘m©U Ho$cocr
ZmhrV. VgoM Vwåhr Vw‘À¶m nËZtZm "‘mVm' g§~moYë¶mZo ˶m ‘mVm (qH$dm
‘mVog‘mZ) hmoD$Z OmVrc, Agm Hw$R>cmhr {Z¶‘ ˶mZo ~Z{dcocm Zmhr.
VgoM Vw‘À¶m ‘mZcoë¶m nwÌm§Zm Vw‘Mo Iao nwÌ R>a{dcoco Zmhr. ¶m gd© Ho$di
Vw‘À¶m Vm|S>À¶m Jmoï>r AmhoV Am{U A„mh g˶ ~mocVmo Am{U VmoM Vwåhmcm
gai ‘mJ© XmIdy eH$Vmo.
5
({OWn¶ªV Vw‘À¶m XÎmH$ nwÌm§Mm g§~Y§ Amho) ˶m§Zm ˶m§À¶m ñdV:À¶m
d{S>cm§À¶m Zmdmgh ~mocmdrV Om. A„mhÀ¶m Ñï>rZo hrM nÕV OmñV ݶm¶mo{MV
Amho. nU Oa Vwåhmcm ˶m§Mo {nVm H$moU AmhoV, ho ‘mhrV Zgoc Va Vo Vw‘Mo
Y‘©~Y§ y Am{U {‘Ì AmhoV. nU Oa ¶m~m~VrV Vw‘À¶mH$Sy>Z ZH$iV MyH$
Pmë¶mg, Vo Amjonmh© AgUma Zmhr. (nU Vr MyH$ {ZpíMVnUo Amjonmh©
Amho) Or Vwåhr OmUyZ~wOZy H$aVm. A„mh ‘m’$ H$aUmam, X¶m H$aUmam Amho.
544 Hw$amU
6
(A„mhÀ¶m) n¡J~§ amMm h¸$ lÕmd§Vm§da ˶m§À¶m Amnë¶m {Odmnojmhr
A{YH$ Amho. Am{U n¡J~§ amÀ¶m nËZr ¶m ˶m§À¶m ‘mVm hmoV (åhUOo ‘mVog‘mZ
hmoV). A„mhÀ¶m J«W§ mZwgma (h¸$m§À¶m ~m~VrV) aº$mMo ZmVcJ BVa gd©gm‘mݶ
lÕmd§V Am{U (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) ñdXoe ˶mJ H$ê$Z Amcoco lÕmd§V
¶m§À¶mnojm A{YH$ h¸$ amIVmV. nU Oa Vwåhr Amnë¶m {‘Ìm§er Mm§Jco, göX¶
AmMaU H$ê$ BpÀN>V Agmc (Va ˶mV H$mhr J¡a Zmhr). (A„mhÀ¶m) J«W§ mV ho
Z‘yX H$aʶmV Amcoco Amho.
7
Amåhr n¡J~§ am§H$Sy>Z (g§Xeo nmohmoM{dʶm{df¶r) n¸o$ dMZ KoVco. Vw‘À¶mH$Sy>Z,
VgoM Zyh, B~«mhr‘, ‘ygm Am{U ‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grh (B©gm) ¶m gd© n¡J~§ am§H$Sy>Z.
Amåhr ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$mH$Sy>Z ÑT> à{Vkm KoVcr. 8 Vr ¶mgmR>r H$s, A„mhcm
ݶm¶mÀ¶m {Xder ˶m g˶dMZr cmoH$m§Zm (åhUOoM n¡J~§ am§Zm) {dMmaVm ¶mdo H$s,
(n¥Ïdrda) g˶mMm (g§Xeo nmohmoM{dʶmÀ¶m) ˶m§À¶m (H$m¶m©cm H$emàH$mao à{VgmX
{‘imcm). nU g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§gmR>r ˶mZo ¶mVZm‘¶r {ejm V¶ma R>do cr
Amho.
9
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! A„mhZo Vw‘À¶mda (Zoh‘r) Ho$coë¶m
H¥$noMo ñ‘aU H$am. Ooìhm (eÌyM)o g¡Ý¶ Vw‘À¶mda MmcyZ Amco hmoV.o Voìhm
Amåhr ˶m§À¶m{déÕ (^¶§H$a) dmXir dmam nmR>{dcm Am{U Ago (ñdJ©XVÿ m§M)o
g¡Ý¶ nmR>{dco, Oo Vwåhmcm {XgV ZìhVo. Vwåhr Oo H$mhr H$aV AgVm, Vo gd©
A„mh nmhV AgVmo. 10 Ooìhm (eÌyMo g¡Ý¶) Vw‘À¶mda MmcyZ Amco hmoV,o
Vw‘À¶m daÀ¶m ~mOyZo Am{U ImcÀ¶m ~mOyZ,o Voìhm Vw‘Mo S>mi o o (^rVrZo)
{’$aco hmoVo (åhUOo AJXr AdmH$ Pmco hmoV)o Am{U Vw‘Mo H$mirO Kemer
Amco hmoV.o Voìhm Vwåhr A„mh{df¶r ZmZm VèhoÀ¶m H$ënZm H$ê$ cmJcm hmoVm.
11
Voìhm lÕmd§Vm§Mr H$R>rU ñdê$nmMr narjm nmhʶmV Amcr Am{U
O~aXñV[a˶m ˶m§Zm hmXadyZ gmoS>ʶmV Amco.
gyah-33. Ac-AhµOm~ 545
12
(Vr doi AmR>dm Ooìhm) Xm§{^H$ cmoH$ Am{U Vo cmoH$ Á¶m§À¶m ‘ZmV
{dH¥$Vr hmoVr, åhUy cmJco, "A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amZo Am‘À¶mer Omo
dm¶Xm Ho$cm hmoVm Vr {Zìdi ’$gdUyH$ hmoVr.' 13 Ooìhm ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr
OU åhUmco, "ho ¶g[a~À¶m cmoH$m§Zmo! (åhUOo ‘{XZmdmgr¶m§Zmo!) Vwåhm cmoH$m§Mm
(eÌyg‘moa) {Q>H$md cmJy eH$V Zmhr, åhUyZ Vwåhr ‘mJo {’$am.' Va Xþgao H$mhr
Agohr hmoV,o Oo n¡J~§ amH$S>o (Kar naV OmʶmMr) nadmZJr ‘mJy cmJco. åhUy
cmJco, "Am‘Mr Kao Agwa{jV AmhoV.' nU Vr dñVwV: Agwa{jV ZìhVr. Vo
Ho$di niyZ OmʶmÀ¶m ~oVmV hmoV.o 14 (¶m§Mr h{H$JV Va Aer Amho H$s,)
Oa ˶m§À¶m ehamÀ¶m gd© ~mOyZ§ r AmH«$‘U H$ê$Z (eÌy) ehamV {eacm
AgVm, Am{U ˶m§Zm (eÌyÛmao ñdY‘© ˶mJ H$ê$Z) {dídmgKmV H$aʶmgmR>r
gm§JʶmV Amco AgVo Va ˶m§Zr Oamhr g§H$moM Z H$aVm, cJoM Vgo Ho$co
AgVo. 15 ˶m§Zr (n¡J~§ amÛmao) A„mhcm Ago dMZ {Xco hmoVo H$s, Vo (H$moU˶mhr
n[apñWVrV Y‘m©Xeo mH$S>)o nmR> {’$a{dUma ZmhrV. (bjmV R>do m) A„mhcm
{Xcoë¶m dMZmg§~Y§ mZo (à˶oH$mcm) Oê$a Om~ Úmdm cmJoc. 16 (n¡J~§ a!)
˶m§Zm gm§Jm, "Vwåhr (Z¡g{J©H$) ‘¥Ë¶yÀ¶m qH$dm (¶wÕmV) R>ma hmoʶmÀ¶m
^rVrZo niV Agmc Va Vw‘Mo ho ncm¶Z Vw‘À¶m H$mhrM H$m‘r ¶oUma Zmhr.
Vwåhmcm ({‘imcrM Va) ’$ma AënH$mimgmR>r ¶m OrdZmMm AmZ§X Cn^moJʶmMr
g§Yr {‘ioc.' 17 ˶m§Zm gm§Jm, "Agm H$moU Amho Omo Vwåhmcm A„mhnmgyZ
dmMdy eH$Vmo, Ooìhm A„mhZo Vwåhmcm BOm nmohmoM{dʶmMo R>a{dcoco Agoc
Va? (AJXr AgoM) Oa A„mhZo Vw‘À¶mda H¥$nm H$aʶmMo R>a{dco Va
˶mÀ¶m H¥$nog amoIy eH$Vmo Agm H$moU Amho? H$maU ˶m§Zm A„mhcm gmoS>y Z
Xþgam H$moUrhr ajUH$Vm© qH$dm gmhmæ¶H$Vm© AmT>iUma Zmhr.'
18
A„mhcm Vw‘À¶mn¡H$s ˶m cmoH$m§Mr nyU© OmUrd Amho, Oo (˶mÀ¶m
H$m¶m©gmR>r) cT>ʶmnmgyZ BVam§Zm amoIVmV Am{U Oo Amnë¶m ^mD$~§Xm§Zm
546 Hw$amU
åhUVmV, "(¶wÕmV cT>ʶm-‘aʶmgmR>r Hw$R>o OmV AmhmV?) Am‘À¶mH$S>o
¶m.' (Vo ñdV:) ¶wÕmV H$Yr ^mJ KoVco Va AJXr ZmdmnwaVoM. 19 Vo
Vw‘À¶m~m~VrV {dZmH$maU {VañH$mamMr ^mdZm ~miJVmV (VgoM Vw‘Mm gmW
XoʶmÀ¶m ~m~VrV H§$OyfnUm XmIdVmV.) ‘J Ooìhm EImXo g§H$Q>mMo àg§J
g‘moa Amco, Voìhm Vwåhr nmhmc, Vo Vw‘À¶mH$S>o Aem ZOaoZo nmhV AmhoV H$s,
˶m§Mo S>mi
o o ‘¥Ë¶yMr ‘yÀN>m© Amcoë¶m ‘mUgmà‘mUo JaJam {’$aV AmhoV. Z§Va
Ooìhm g§H$Q>mMm YmoH$m Q>iVmo, Voìhm ‘mÌ Vo YZmMo cmo^r ~ZyZ Amnë¶m
YmaXma {O^m MmcdyZ Vw‘À¶mer (åhUOo lÕmd§Vm§er) daH$aUr JmoS> ~mocy
cmJVmV. ¶m§Zr Iè¶m AWm©Zo H$Yrhr lÕm YmaU Ho$cocr Zmhr, åhUyZ
A„mhZo ˶m§Mr H¥$˶o {Zî’$i R>a{dcr AmhoV. ho A„mhgmR>r ghO e³¶
Amho. 20 (eÌyMo g¡Ý¶ Amë¶mnmdcr naVë¶mZ§Vahr) ¶m§Zm Ago dmQ>Vo H$s, Vo
AmUIrZ naVcoM ZmhrV. Vo Oa IamoIa nwÝhm naV Amco Va (¶m§Zm Va
AmZ§X hmoBc © ) Am{U Vo (Xm§{^H$) AerM BÀN>m H$aVrc H$s, Xÿa H$mhr
A§Vamda dmid§Q>mVrc ^Q>³¶m Aa~m§g‘doV amhmdo Am{U {VWo ~gyZ Vw‘À¶m{df¶r
I~ar OmUV amhmdo. ho (Xm§{^H$) Vw‘À¶m~amo~a AgVo Var Vo ¶wÕmV AJXr
ZmdmcmM gh^mJr Pmco AgVo.
21
IamoIa, Vw‘À¶mn¡H$s à˶oH$mgmR>r A„mhÀ¶m n¡J~§ am‘ܶo gX²JUw m§Mm
AmXe© Amho, (AmXe©) ˶mÀ¶mgmR>r Omo A„mh Am{U A§{V‘ {XdgmÀ¶m
~m~VrV Amem (d ^¶) ~miJyZ AgVmo Am{U Omo A„mhMo Zoh‘r ñ‘aU
H$arV AgVmo.
22
Ooìhm Iè¶m lÕmd§Vm§Zr, AmH«$‘UH$mar g¡Ý¶mcm (˶m§À¶mH$S>o ¶oVmZm)
nm{hco, Voìhm Vo åhUmco, "A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amZo Á¶m{df¶r Amåhmg
AmYr gm§JZy R>do co hmoV,o hmM Vmo àg§J Amho, A„mh d ˶mÀ¶m n¡J~§ amZo g˶
VoM ~mocco hmoV.o ' ¶m KQ>ZZo o ˶m§À¶m lÕoV Am{U AmkmnmcZ H$aʶmÀ¶m
547
gyah-33. Ac-AhµOm~
˶m§À¶m CËgmhmV AmUIr dmT>M Ho$cr. 23 lÕmd§Vm§‘ܶo Agohr cmoH$ AmhoV
Á¶m§Zr A„mhcm {Xcoë¶m Amnë¶m dMZmer àm‘m{UH$ (Agë¶mMo Amnë¶m
H¥$VrZo) {gÕ H$ê$Z XmIdco. ˶m§À¶mn¡H$s H$mhtZr Amncr à{Vkm nyU© Ho$cocr
Amho (åhUOo A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r ˶m§Zr àmUmn©U Ho$co). Va H$mhr Ago
AmhoV, Oo AÚmn ˶mgmR>r àVrjm H$arV AmhoV. VgoM ˶m§À¶m ({ZíM¶mV)
˶m§Zr H$moU˶mhr àH$mao ~Xc Ho$cocm Zmhr. 24 (AemàH$mao ‘mUgmMr
H$gmoQ>r ¶mgmR>r nmhʶmV ¶oV)o H$s, A„mhcm g˶dMZr cmoH$m§Zm ˶m§À¶m
g˶mcm AT>inUo gmW XoʶmÀ¶m H$m¶m©~Ôc nwʶ’$i XoVm ¶mdo. ‘J Xm§{^H$
cmoH$m§Zm EH$Va Vmo {ejm H$aoc qH$dm ˶mcm (Vo j‘o¶mo½¶) dmQ>ë¶mg, Vmo
˶m§Zm j‘m H$aoc. IamoIa, A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho.
25
g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m lÕmhrZm§Zm, A„mhZo ˶m§À¶m
Ag§Vmofmgh naV nmR>{dco. ¶m ‘mo{h‘oMm ˶m§Zm H$mhrM ’$m¶Xm Pmcm Zmhr.
¶wÕmV lÕmd§Vm§À¶m ~mOyZo ˶m§Mo g§ajU H$aʶmgmR>r A„mh n¶m©á R>acm.
H$maU A„mh gm‘϶©dmZ d gd©e{º$‘mZ Amho. 26 AmYrÀ¶m J«W§ YmaH$m§nH¡ $s
Á¶m§Zr h„oImoam§Zm gmhmæ¶ Ho$co, ˶m§Zm A„mhZo ˶m§À¶m JT>çm§VZy Imcr
CVadco Am{U ˶m§À¶m ‘ZmV Aer H$mhr YmH$ ~g{dcr (d ˶mMm n[aUm‘
Agm Pmcm H$s,) ˶m§À¶mn¡H$s H$mhtZm Vwåhr R>ma ‘maco Am{U H$mhtZm H¡$Xr
~Z{dʶmV Vwåhr ¶eñdr Pmco. 27 ˶mZoM Vwåhmcm ˶m§Mr O‘rZ, ˶m§Mr
Kao, d ˶m§Mr g§nÎmr Am{U ˶m§Mr Aer O‘rZ Á¶mda Vwåhr AÚmn nmD$c
XoIrc R>do co ZìhVo, ˶m gdmªMo dmag ~Zdco. A„mhcm gd© H$mhr H$aʶmMo
gm‘϶© àmá Amho.
28
n¡J~§ a! Amnë¶m nËZtZm gm§Jm, "Oa Vwåhr hoM OrdZ Am{U ˶mMo
WmQ>‘mQ>, ¶m Jmoï>tMr A{^cmfm ~miJyZ Agmc Va ¶m, ‘r Vwåhmcm H$mhr
XoD$Z, Mm§Jë¶màH$mao (‘m¶m {ddmh~§YZmVyZ) ‘wº$ H$aVmo.
548 Hw$amU
29
nU Oa Vwåhmcm A„mh Am{U ˶mMm n¡J~§ a d ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV
(Mm§Jco ñWmZ) hdo Agoc Va OmUyZ ¿¶m H$s, A„mhZo Vw‘À¶mn¡H$s Mm§Jco
dV©Z A§JrH$maUmè¶m§gmR>r ’$ma ‘moR>o ~jrg V¶ma R>do coco Amho.' 30 ho n¡J~§ amÀ¶m
nËZtZmo! Oa Vw‘À¶mn¡H$s H$moUr CKS>-CKS> AZw{MV H¥$˶ H$arc Va ˶m
H¥$˶mMr {ejm (Vwåhmcm) XþßnQ> {Xcr OmB©c. ho A„mhgmR>r AJXr ghO
e³¶ Amho.
31
AJXr AgoM Vw‘À¶mn¡H$s, Or H$moUr A„mhÀ¶m d ˶mÀ¶m n¡J~§ amÀ¶m
AmkoMo nmcZ H$arc d Mm§Jcr H¥$˶o H$arc Va {Vcm Amåhr XþßnQ> ~jrg
àXmZ H$ê$. Amåhr {VÀ¶mgmR>r gÝ‘mZmMr CnOr{dH$m V¶ma R>do cocr Amho. 32
n¡J~§ amÀ¶m nËZtZmo! Vwåhr BVa {ó`m§à‘mUo Zmhr (åhUOo Vwåhmcm ’$ma O~m~XmarZo
dmJmdo cmJoc). Oa Vwåhr (Iè¶m AWm©Z)o A„mhMr OmU (d ^¶) ~miJyZ
amhUmao Agmc Va (H$moUmerhr) ~mocVmZm ’$ma ‘¥Xÿ AmdmOmV ~mocy ZH$m,
(H$maU Vwåhr Ago ~mocmc) Va Á¶mÀ¶m ‘ZmV {dH¥$Vr Amho, Vmo ({dZmH$maU)
Vw‘À¶mH$S>o AmH¥$ï> hmoBc© . Zoh‘r (H$UIanUo) Am{U gä¶ ^mfoV ~mocm.
33
Am{U Amnë¶m Kam§‘ܶo em§VnUo amhm Am{U (Bñcm‘nydu)
AkmZH$mimVrc ê$T>rà‘mUo ñdV:À¶m gmOe¥J§ mamMo àXe©Z H$arV {’$ê$ ZH$m.
Va (Z‘mµOê$nr) {Z˶ àmW©Zm H$am d XmZH$m¶© H$am (åhUOo Oµ H$mV Úm)
Am{U A„mh d ˶mÀ¶m n¡J~§ amMo AmkmnmcZ H$am. (n¡J~§ amÀ¶m) Hw$Qw>~§ r¶m§Zmo!
A„mh Va Vw‘À¶m~m~VrV ho BpÀN>Vmo H$s, Vw‘Mr gd© àH$maMr AewÕVm
Vw‘À¶mnmgyZ Xÿa H$ê$Z Q>mH$mdr Am{U Vwåhmcm nyUn© Uo ñdÀN>-ewÕ H$ê$Z
Q>mH$mdo.
34
Vw‘À¶m Kam§V A„mhÀ¶m g§Xeo m§Mo Am{U kmZmMo Oo YS>o {Xco OmVmV,
˶m§Zm Zoh‘r cjmV R>do m. IamoIa, A„mhMo kmZ gd©ì¶mnr Amho, Vmo gX¡d
OmJê$H$ Amho.
549
gyah-33. Ac-AhµOm~
35
{ZpíMVM A„mhÀ¶m BÀN>c o m g‘{n©V hmoD$Z OrdZ ì¶VrV H$aUmao
nwéf Am{U AemM àH$mao OrdZ ì¶VrV H$aUmè¶m {ó¶m, lÕmd§V nwéf d
lÕmd§V {ó¶m, AmkmYmaH$ nwéf d AmkmYmaH$ {ó¶m, g˶{Zð> nwéf d
g˶{Zð> {ó¶m, ghZerc nwéf d ghZerc {ó¶m, {dZ‘« nwéf d {dZ‘«
{ó¶m, XmZH$m¶© H$aUmao nwéf d XmZH$m¶© H$aUmè¶m {ó¶m, Cndmg R>do Umao
nwéf d Cndmg R>do Umè¶m {ó¶m, ñdV:Mo erc gwa{jV R>do Umao nwéf d
ñdV:Mo erc gwa{jV R>do Umè¶m {ó¶m, A„mhMr à˶oH$ àg§Jr AmR>dU
H$aUmao nwéf d {ó¶m __ A„mh, ¶m gdmªZm j‘mXmZ XoD$Z ’$ma ‘moR>o ~jrg
àXmZ H$aUma.
36
H$moU˶mhr B‘mZYmaH$ nwéf Am{U B‘mZYmaH$ órgmR>r ho A{O~mV
C{MV Zmhr H$s, Ooìhm ˶m§À¶m EImÚm Jmoï>r{df¶r, EH$Xm A„mh Am{U
˶mÀ¶m n¡J~§ amZo {ZU©¶ Ho$ë¶mZ§Va (˶m§Zr Amnë¶m BÀN>Zo êw $n ‘V ‘m§S>mdo)
Am{U (˶mda nwZ{d©Mma H$aʶmgmR>r) ˶m§Zr H$mhr OmJm R>do mdr. H$maU Omo
H$moUr A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amMr Adkm H$aoc, Vmo ñnï>[a˶m MwH$sÀ¶m
‘mJu cmJcm.
37
(n¡J~§ a!) Ooìhm Vwåhr ˶m ‘mUgmcm Á¶mda A„mhZo H¥$nm Ho$cocr
hmoVr Am{U Vwåhr XoIrc ˶mMo (nmcZnmofU H$ê$Z) ˶mÀ¶mda CnH$ma Ho$co
hmoV,o ˶mg åhUmcmV H$s, "Amnë¶m nËZrcm gmoS>y ZH$mog (åhUOo VcmµH$
XoD$ ZH$mog) Am{U A„mhMo ^¶ ~miJ.' Voìhm Vwåhr Amnë¶m ‘ZmV Vr Jmoï>
cndyZ R>do cr hmoVr, Or A„mh àH$Q> H$aUma hmoVm. cmoH$m§Zm (H$m¶ dmQ>c
o ¶m
Jmoï>rMo) Vwåhmcm ^¶ dmQ>V hmoV,o nU (n¡J~§ a!) A„mhM ¶mgmR>r nmÌ Amho
H$s, Vwåhr ˶mMo ^¶ ~miJmdo. Ooìhm Oµ X¡ Zo Amnë¶m nËZrcm VcmµH$ {Xcm,
Voìhm Amåhr {VMm {ddmh Vw‘À¶mer Ho$cm. ho Amåhr ¶mgmR>r Ho$co H$s,
(^{dî¶mV) lÕmd§Vm§Zm ˶m§À¶m ‘mZcoë¶m nwÌm§Zr Amnë¶m nËZtZm VcmµH$
550 Hw$amU
(KQ>ñ’$moQ>) {Xë¶mZ§Va, ˶m {ó`m§er {ddmh H$aʶmÀ¶m ~m~VrV H$moUVrhr
AS>MU amhÿ Z¶o. Am{U A„mhÀ¶m AmXoemMo nmcZ ìhm¶cmM hdo.
38
n¡J~§ amgmR>r ˶mV H$mhr Amjonmh© AgUma Zmhr, Oo (H$aʶmgmR>r)
A„mhZo ˶mg nadmZJr {Xcocr Amho. nyduÀ¶m n¡J~§ am§À¶m ~m~VrVhr A„mhMm
hmM n[anmR> am{hcocm Amho. (cjmV Agy Úm) A„mhMm AmXoe hm A§{V‘
{ZU©¶ AgVmo. 39 Vo A„mhMm g§Xeo cmoH$m§H$S>o nmohM[dV AgV Am{U Vo
Ho$di ˶mMoM ^¶ ~miJV AgV, ˶mÀ¶m{edm¶ Aݶ H$moUmMohr ^¶ Vo
~miJV ZgV. A„mh {heo~ Koʶmg g‘W© Amho.
40
(lX²Ymd§Vm§Zmo! ho OmUyZ ¿¶m H$s), ‘whå‘X Vwåhm nwéfm§nH¡ $s H$moUmMohr
dS>rc ZmhrV, Va Vo A„mhMo g§Xeo dmhH$ Am{U "A§{V‘ g§Xeo dmhH$' AmhoV.
à˶oH$ Jmoï>r{df¶r A„mhcm nyU© kmZ Amho.
41
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! "A„mhMo Zoh‘r ñ‘aU H$am' (åhUOo
à˶oH$ àg§Jr A„mhMr AmR>dU Vwåhmcm ¶m¶cm hdr). 42 gH$mi-g§Ü¶mH$mi
(à˶oH$ àg§Jr) ˶mMo ‘{h‘mJmZ H$am. 43 VmoM Vw‘À¶mda H¥$nm H$arV
AgVmo Am{U ˶mMo ñdJ©XVÿ hr (Vw‘À¶mda ˶mMr H¥$nm ìhmdr åhUyZ, ˶mÀ¶mH$S>o
¶mMZm H$arV AgVmV). Vo ¶mgmR>r H$s, ˶mZo Vwåhmcm gd© àH$maÀ¶m
A§YH$mamVyZ ~mhoa H$mTy>Z àH$memV AmUmdo. Vmo lÕmd§Vm§à{V ’$ma H$Zdmiy
Amho. 44 Á¶m {Xder Vo (åhUOo ˶mMo lÕmd§V ^º$) ˶mcm ^oQ>Vrc, ˶m§Mo
ñdmJV "Vwåhmcm (gX¡d) em§Vr cm^mo' ¶m eãXm§Zr H$aʶmV ¶oBc © . ˶mZo
˶m§À¶mgmR>r gÝ‘mZmMo ~jrg V¶ma R>do coco Amho.
45
n¡J~§ a! Amåhr Vwåhmcm (cmoH$m§da g˶mMr) gmj XoUmam ~ZdyZ
nmR>{dco Amho, VgoM (˶m§Zm) ew^dmVm© XoUmam d gmdYmZVoMm Bemam XoUmam
Am{U 46 (g‘ñV ‘mZdOmVrcm) A„mhÀ¶m AmXoe (d ‘mJ©Xe©ZmZwgma)
˶mÀ¶mH$S>o ¶oʶmMo AmdmhZ H$aUmam åhUyZ Am{U cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdUmam
551
gyah-33. Ac-AhµOm~
47
XrnH$ åhUyZ nmR>dco Amho. (n¡J~§ a!) lÕmd§Vm§Zm ew^dmVm© XoD$Z Q>mH$m
H$s, A„mhH$Sy>Z ˶m§À¶mda ’$ma ‘moR>r H¥$nm hmoUma Amho. 48 g˶ ZmH$maUmè¶m
cmoH$m§Mo d Xm§{^H$ cmoH$m§Mo åhUUo Vwåhr (H$Xm{n) ‘mݶ H$ê$ ZH$m. ˶m§À¶m
‘Z Xþ:IdUmè¶m Jmoï>tH$S>o Xþcj © H$am. Am{U A„mhda X¥T> {dídmg R>do m.
H$m¶©gmYH$ åhUyZ A„mh n¶m©á Amho.
49
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Ooìhm Vwåhr lÕmd§V {ó`m§er {ddmh~Õ
ìhmc, Z§Va Oa d¡dm{hH$ OrdZ gwê$ H$aʶmnyduM ˶m§Zm KQ>ñ’$moQ> XoV Agmc
(åhUOo EImXm {ddmh Pmë¶mZ§Va cJoM KQ>ñ’$moQ>mMm àg§J {Z‘m©U hmoV
Agoc Va) Aem n[apñWVrV ˶m {ó`m§Zr BÔVMm {Z¶‘ nmiUo Amdí¶H$
Zmhr, Zm {VMr JUZm H$aUo Amdí¶H$ Amho. ˶m§À¶mgmR>r H$mhr CnOr{dHo$Mr
VaVyX H$ê$Z Mm§Jë¶m arVrZo {ddmhmVyZ ‘wº$ H$ê$Z Q>mH$m. (BÔV= KQ>ñ’$moQ>mMr
à{H«$¶m VrZ ‘m{gH$ nmù¶m§Xaå¶mZ nyU© hmoBc © Am{U ˶mZ§VaM {ddmh g§nïw >mV
¶oBc
© ).
50
n¡J~§ a! Vw‘À¶mgmR>r ˶m nËZr Amåhr d¡Y R>a{dë¶m AmhoV, Á¶m§Zm
Vwåhr ‘haMr a¸$‘ XoD$Z Q>mH$cr Amho Am{U ¶wÕmV A„mhZo Vwåhmcm àXmZ
Ho$coë¶m Xmgr {ó¶mhr Am{U (Amåhr Vw‘À¶mgmR>r {ddmh¶mo½¶ AmhoV) Vw‘À¶m
MwcË`mÀ`m ‘wcr d Am˶mÀ¶m ‘wcr Am{U Vw‘À¶m ‘m‘mÀ¶m ‘wcr d ‘mderÀ¶m
‘wcr Á¶m Vw‘À¶m~amo~a ñdXoe˶mJ H$ê$Z Amcoë¶m AmhoV. VgoM H$moUVrhr
lÕmd§V ór, Or n¡J~§ amer (‘ha{dZm) {ddmh H$aʶmg ñdV:hÿZ V¶ma
Agoc, nU n¡J~§ amMrhr {VÀ¶mer {ddmh H$aʶmMr BÀN>m Agoc Va Vr (¶m
{ddmhmgmR>r d¡Y Amho). hm {deofm{YH$ma Ho$di Vwåhmcm cmJy hmoVmo BVa
lÕmd§Vm§Zm Zmhr.
({OWn¶ªV BVa lÕmd§Vm§Mm g§~Y§ Amho) Amåhr OmUyZ AmhmoV H$s,
Amåhr ˶m§À¶m nËZr Am{U ˶m§À¶m Xmgr ¶m§À¶m{df¶r H$m¶ A{Zdm¶© Ho$coco
552 Hw$amU
Amho. (hr {deof gdcV Vwåhmcm ¶mgmR>r Amho H$s,) Vwåhmcm (Amnë¶m
{‘eZMo H$m‘ H$aVmZm ¶mg§~Y§ mZo) H$moU˶mhr Jmoï>rMr AS>MU ¶oD$ Z¶o.
A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho.
51
˶m§À¶mn¡H$s (nmir-nmirZo) hdo {Vcm ñdV:nmgyZ Xÿa R>do m Am{U hdo
{Vcm Amnë¶mnmer R>do m. ‘J {OMr nmir Vwåhr cm§~Urda KmVcr hmoVr, {Vcm
Amnë¶mnmer ~mocmdyZ ¿¶mc Va Ago H$aUo Vw‘À¶mgmR>r Amjonmh© Zmhr. Vgo
H$aUo Va OmñV ¶mo½¶M amhrc Am{U AemàH$mao (˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$mMo)
S>mi
o o gwImdVrc Am{U ˶m Xþ:Ir hmoUma ZmhrV. Vwåhr ˶m§Zm Oo H$mhr Úmc,
˶mda ˶m§Zr g‘mYmZ ‘mZmdo. Vw‘À¶m ‘ZmV Oo H$mhr Amho, Vo gd© A„mh
OmUVmo. (H$maU) A„mh gd© H$mhr OmUUmam Amho d (ghmZw^Vy r Agcocm)
X¶mgmJa Amho. 52 ¶m{edm¶ Vwåhmcm A{YH$ {ó`m§er {ddmh H$aʶmMr
nadmZJr Zmhr. Zm Vw‘À¶mgmR>r ho C{MV Amho H$s, Vwåhr ˶m§À¶mOmJr Xþgè¶m
nËZr AmUmì¶mV, ‘J ˶m§Mo gm¢X¶© Vwåhmcm {H$VrH$m AmdS>Zo m, nU ¶mg
AndmX Vw‘À¶m Xmgr AmhoV (Á¶m AmYrnmgyZ Vw‘À¶m Xmñ¶ËdmImcr AmhoV).
A„mh à˶oH$ Jmoï>rda cj R>do Zy Amho.
53
lÕmd§Vm§Zmo! n¡J~§ amÀ¶m Kam‘ܶo, (Ooìhm Vwåhmcm {VWo) OodUmgmR>r
{Z‘§{ÌV H$aʶmV Amco Agoc, Va Vmon¶ªV àdoe H$ê$ ZH$m Omon¶ªV Vwåhmcm
nadmZJr {Xcr OmV Zmhr. Aem àg§Jr (BV³¶m cdH$ahr) {VWo OmD$ ZH$m
H$s, {VWo OmD$Z Vwåhmcm ^moOZ V¶ma hmoʶmMr dmQ> nmhV ~gyZ amhmdo
cmJoc. nU Ooìhm Vwåhmcm ~mocm{dco OmB©c, (¶mo½¶ doido a) Om. ‘J OodU
H$ê$Z Pmë¶mda {VWo JßnmJmoï>r H$aV ~gyZ amhÿ ZH$m, {VWyZ {ZKyZ Om. Vw‘Mo
Ago dV©Z n¡J~§ amgmR>r ÌmgXm¶H$ R>aVo. n¡J~§ a g§H$moMmnmoQ>r Vwåhmcm H$mhr
~mocV ZmhrV, nU A„mh ‘mÌ g˶ gm§Jʶmg H$mhr g§H$moM (dJ¡a)o H$arV
Zmhr. Vwåhr n¡J~§ am§À¶m nËZtH$S>o H$mhr ‘mJmc Va nS>ÚmÀ¶m AmSy>Z ‘mJm. hr
553
gyah-33. Ac-AhµOm~
Vw‘À¶m ‘Zm§Mr Am{U ˶m§À¶m ‘Zm§Mr ewÕVm (H$m¶‘ R>do ʶmgmR>r) ¶mo½¶ Aer
nÕV Amho. Vw‘À¶mgmR>r (nyUn© Uo) AZw{MV Amho H$s, Vwåhr n¡J~§ amcm (H$moU˶mhr
àH$mao) Ìmg Úmdm, VgoM ho hr nyUn© Uo Ad¡Y Amho H$s, n¡J~§ amZ§Va ˶m§À¶m
nËZter {ddmh H$amdm. H$maU Ago H$aUo A„mhÀ¶m Ñï>rZo ‘hmnmn Amho. 54
(ho cjmV Agy Úm H$s,) Vwåhr EImXr Jmoï> àH$Q> H$am qH$dm cndyZ R>do m,
A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMr nyU© OmUrd Amho.
55
(nU n¡J~§ am§À¶m nËZr ‘wº$nUo) Amnë¶m {n˶mg‘moa, Amnë¶m
‘wcm§g‘moa, Amnco ^mD$ d ^mdmMr ‘wco qH$dm ~{hUtMr ‘wco Am{U Amnë¶m
(gma»¶m) {ó`m§g‘moa Am{U ˶m§Mo (Xmg d) Xmgr ¶m§À¶mg‘moa OmʶmV
Amjonmh© Ago H$mhr Zmhr. (ho n¡J~§ amÀ¶m nËZtZmo!) Vwåhr (Zoh‘r) A„mhMr
OmU d ^¶ ~miJm. A„mh à˶oH$ Jmoï>rda Amncr ZOa R>do Zy Amho.
56
A„mh Amnë¶m n¡J~§ amda H¥$nmdfm©d H$arV AgVmo, VgoM ˶mMo
ñdJ©XVÿ hr ˶mÀ¶mda H¥$nmdfm©d ìhmdm (¶mgmR>r A„mhH$S>o Zoh‘r ¶mMZm
H$arV AgVmV). lÕmd§Vm§Zmo! VwåhrXoIrc ˶mÀ¶mda (A„mhMr) H¥$nm ìhmdr
¶mgmR>r (A„mhH$S>)o àmW©Zm H$arV amhm Am{U n¡J~§ amcm "em§Vr cm^mo' Ago
A{^dmXZ H$arV amhm (åhUOo ñdV: A„mh, ñdJ©XVÿ Am{U lÕmd§V n¡J~§ amMo
gX¡d ew^qMVH$ AmhoV). 57 Oo cmoH$ (OmUyZ~wOZy ) A„mh d ˶mÀ¶m
n¡J~§ amcm Ìmg XoVmV, ˶m§À¶mda ¶m OJmV d ¶mZ§VaÀ¶m OJmV A„mhMm emn
Amho. ˶m§À¶mgmR>r An‘mZmñnX {ejm V¶ma R>do cocr Amho.
58
Oo cmoH$ lÕmd§V nwéf d {ó¶m§Zm ˶m§Zr H$moUVrhr MyH$ Ho$cocr
ZgVmZmhr Ìmg XoVmV, Aem cmoH$m§Zr ImoQ>m Xmofmamon H$aʶmMo d Kmoa AnamYmMo
AmoPo ñdV:da KoVco Amho.
59
n¡J~§ a! Amnë¶m nËZtZm d ‘wctZm Am{U lÕmd§V {ó`m§Zm gm§Jm,
"(gmd©O{ZH$ {R>H$mUr dmdaVmZm) ˶m§Zr ~mø dómMm ^mJ Amnë¶m ^modVr
554 Hw$amU
ñdV:da (åhUOo S>m³o ¶mda d N>mVrda) Q>mHy$Z ¿¶mdm. (Aem nohamdmÛmao
emcrZ {ó¶m åhUyZ) ˶m AmoiIë¶m OmVrc Am{U (gmd©O{ZH$ {R>H$mUr
dmdaVmZm) ˶m§Zm H$mhr Ìmg hmoUma Zmhr. A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy
Amho. 60 Xm§{^H$ cmoH$ Am{U Vo Á¶m§À¶m ‘ZmV {dH¥$Vr Amho Ago cmoH$
Am{U ‘{XZoVrc A’$dm nga{dUmao cmoH$, ho gd© (n¡J~§ amÀ¶m ‘{XZm ¶m
ehamV AamOH$Vm {Z‘m©U H$aʶmMo H$m¶© H$arV AgV) ˶m§Zr Vo gd© (ñdV:hÿZ)
~§X Ho$co Zmhr Va Amåhr (EH$ {Xdg) Vwåhmcm ˶m§À¶m{déÕ H$madmB© H$am¶cm
cmdy. ‘J ehamV amhʶm{df¶r ˶m§Mr CcQ>r JUVr gwê$ hmoBc © . 61 (˶m§Mr
AdñWm Aer hmoBc © H$s, gd© ~mOyZ)o ˶m§À¶mda {Y¸$ma Agoc, {OWo-Hw$R>o
gmnS>Vrc, nH$Sy>Z R>ma Ho$co OmVrc. 62 ˶m§À¶mnydu hmoD$Z Jocoë¶m
(Anamܶm§À¶m ~m~VrV) A„mhMm hmM {Z¶‘ am{hcocm Amho. Vwåhmcm A„mhÀ¶m
{Z¶‘mÀ¶m ~m~VrV H$Yrhr H$mhr ’$aH$ OmUdUma Zmhr.
63
cmoH$ Vwåhmcm Hµ $¶m‘Vr(À¶m doigo ~§ Y§ mZo) {dMmaVmV, ˶m§Zm gm§Jm,
"˶mMo kmZ Ho$di A„mhcmM Amho. H$moU OmUo, Vr doi H$Xm{MV Odi
¶oD$Z R>oncocr Agoc?' 64 {ZpíMVM g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mm A„mhZo
{Y¸$ma Ho$cocm Amho, Am{U ˶m§À¶mgmR>r YJYJUmar AmJ V¶ma R>do cocr
Amho. 65 ˶m‘ܶo Vo H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. {VWo ˶m§Mm H$moUr Zm ajUH$Vm©
Agoc, Zm gmhmæ¶H$Vm©. 66 ˶m {Xder Ooìhm ˶m§Mo Mohao ZaH$mÀ¶m AmJrV
CcQ>-o nmcQ>o Ho$co OmVrc Voìhm Vo åhUVrc, "H$Xm{MV Amåhr A„mhMo
AmkmnmcZ d n¡J~§ amMo AmkmnmcZ H$aʶmMm ‘mJ© A§JrH$macm AgVm (Va
{H$Vr ~ao Pmco AgVo)!' 67 Vo åhUVrc, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Amåhr
Am‘À¶m nwT>mè¶m§Mo d Wmoam‘moR>çm§Mo åhUUo ‘mݶ Ho$co. Va ˶m§Zr Amåhmcm
gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa Zoc.o 68 ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! ˶m§Zm XþßnQ> {ejm Xo,
VgoM Vw¶mH$Sy>Z ˶m§À¶mda {Y¸$mamMm ^¶§H$a dfm©d hmodmo Ago H$a.'
555
69
lÕmd§Vm§Zmo! Vwåhr ˶m cmoH$m§à‘mUo hmoD$ ZH$m, Á¶m§Zr ({dZmH$maU
Xmofmamon H$ê$Z) ‘ygmMo ‘Z Xþ:Idco. nU A„mhZo ˶mcm ˶m§À¶m XmofmamonmVyZ
‘wº$ Ho$co. Vmo A„mhÀ¶m ZOaoV gÝ‘mZmg nmÌ Agm hmoVm. 70 lÕmd§Vm§Zmo!
A„mhMo ^¶ ~miJm (åhUOoM ˶mMr OmU R>do m) Am{U Oo g˶ d ݶm¶mo{MV
Amho, VoM ~mocm __ 71 (Vwåhr Ago H$amc Va) A„mh Vw‘À¶m AmMaUmV
gwYmaUm H$aoc Am{U Vw‘À¶m (^yVH$mcrZ) MwH$m ‘m’$ H$aoc. Á¶m ‘mUgmZo
(nyU© {Zð>Zo )o A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amMo AmkmnmcZ H$aʶmMm ‘mJ©
Adc§{~cm, Va ˶mZo (IamoIa) ’$ma ‘moR>o ¶e àmá Ho$co.
72
Amåhr ({dMma d AmMma ñdmV§Í¶mMm) R>do m AmH$me, YaVr Am{U
nd©V ¶m§Zm XoD$ Ho$cm, nU ˶m§Zr Vr O~m~Xmar CMcʶmg ZH$ma {Xcm,
H$maU Vo ˶m O~m~XmarMo ^ma CMcʶmÀ¶m ~m~VrV Km~aco. nU ‘mUgmZo
(‘wÔm‘ d A{dMmarnUo) Vr CMcyZ KoVcr. IamoIa ˶mZo ñdV:cm gdm©V
‘yI© d gdm©V Xþï> {gÕ Ho$co. 73 (AmVm Vr O~m~Xmar CMccr Va {VMm
Amdí¶H$ n[aUm‘ Va hmoUmaM hmoVm, Vmo åhUOo) A„mh Xm§{^H$ nwéf d
Xm§{^H$ {ó`m§Zm, VgoM AZoH$o ídadmXr nwéf d AZoH$o ídadmXr {ó`m§Zm {ejm
H$aoc A„mh lÕmd§V nwéfm§da d lÕmd§V {ó`m§da Amncr H¥$nmÑï>r Q>mHo$c.
A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho.
gyah-34. g~m
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
gd© ñVwVr ˶m A„mhgmR>rM Amho. Oo H$mhr AmH$memV Amho d Oo H$mhr
n¥Ïdrda Amho, ˶m gdmªMm VmoM ‘mcH$ Amho. ¶mZ§VaÀ¶m OJmV XoIrc gd©
ñVwVrMm A{YH$mar VmoM AgUma, VmoM Amho Añgc ~w{Õ‘mZ d à˶oH$
Jmoï>rMm OmUH$ma. 2 Oo H$mhr O{‘ZrV OmVo Am{U Oo H$mhr {VÀ¶mVyZ ~mhoa ¶oVo
gyah-60. Ac-‘wåV{hZm

556 Hw$amU
Am{U Oo H$mhr AmH$memVyZ Imcr ¶oVo Am{U Oo H$mhr AmH$memH$S>o da OmVo,
Vo gd© Vmo OmUVmo. Vmo X¶miy d A{Ve¶ j‘merc Amho.
3
g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ Agcoco cmoH$ åhUVmV, "Am‘À¶mda
(nwZéËWmZmMr) Vr doi H$Yrhr ¶oUma Zmhr.' ˶m§Zm gm§Jm, "H$m Zmhr?
AÑí¶mMm OmUH$ma Agcoë¶m ‘m¶m nmcZH$˶m©Mr enW, Vr doi Vw‘À¶mda
Adí¶ ¶oUma Amho. AmH$memV Am{U n¥Ïdrda H$UmBVH$shr dñVy ˶mÀ¶mnmgyZ
cncocr Zmhr, Zm ˶mhÿZ chmZ, Zm ˶mhÿZ ‘moR>r (Aer dñVy Amho, Or
˶mÀ¶m ZOaoVyZ gwQy> eH$Vo). gd© ˶mÀ¶m ñnï> J«§WmV Z‘yX Amho. 4
(nwZéËWmZmMr KQ>H$m ¶mgmR>r ¶oBc© H$s,) Vmo ˶m cmoH$m§Zm ‘mo~Xcm XoBc
© ,
Á¶m§Zr lÕm YmaU H$ê$Z Mm§Jcr H$m‘o Ho$cr. hoM Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zm
j‘m Am{U gÝ‘mZmMr AmOr{dH$m {‘ioc. 5 Á¶m cmoH$m§Zr Am‘À¶m g§Xeo m§Mo
C{Ôï> Ywirg {‘idʶmgmR>r Amncr eº$s IM© Ho$cr, Aem§gmR>r Xþ:IXm¶r
{ejm AQ>i Amho. 6 (n¡J~§ a!) Á¶m§Zm kmZ XoʶmV Amcoco Amho, Vo cmoH$
g‘OyZ AmhoV H$s, Vw‘À¶mH$S>o Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Oo àH$Q> Pmcoco
Amho, Vo g˶ Amho. Vo na‘g‘W© d gd© àH$maÀ¶m ñVwVrg nmÌ Aem
A„mhMm ‘mJ© XmIdVo.
7
Á¶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm, Vo Amnë¶m (g‘{dMmar cmoH$m§Zm)
åhUVmV, "Amåhr Vwåhmcm Agm EH$ ‘Zwî¶ XmIdmdm H$m? Omo Vwåhmcm (EH$
{dcjU Jmoï>) gm§Jc o H$s, Vwåhr (‘¥Ë¶yZV§ a) Ooìhm Ag§»¶ H$U ~ZyZ
(‘mVrV) gm‘mdyZ Omc, Voìhm Vwåhmcm (AmYrà‘mUoM) nwÝhm {Z‘m©U Ho$co
OmB©c. 8 H$moU OmUo? ¶m ‘mUgmZo A„mh{df¶r ImoQ>r Jmoï> aMcr Amho H$s,
˶mcm EH$m àH$mao doS> cmJcocm Amho?' Zmhr, Vgo ‘wirM Zmhr, Va
(dñVwpñWVr hr Amho H$s), Oo cmoH$ ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmda {dídmg R>do V
ZmhrV, VoM (B©ídar¶) {ejoÀ¶m ‘mJm©da ‘mJ©ñW AmhoV, ¶mo½¶ ‘mJm©nmgyZ
gyah-60. Ac-‘wåV{hZm

557
gyah-34. g~m
’$maM Xÿa {ZKyZ Jocc o o AmhoV. 9 ˶m§Zr ¶m Jmoï>rMo H$Yr {ZarjU Ho$co Zmhr
H$m H$s, AmH$me Am{U n¥Ïdrda ˶m§À¶mnwT>o d ˶m§À¶m‘mJo Oo H$mhr Amho
(˶mÛmao Vo doT>co Jocc o o AmhoV). Amåhr BpÀN>co Va ˶m§Zm O{‘ZrV JmSy>Z
Q>mHy$ eH$Vmo qH$dm ˶m§À¶mda AmH$memVyZ AmnÎmr H$mogidy eH$Vmo. IamoIa
¶mV Am‘À¶m ˶m ^º$mgmR>r ({dMmaàdV©H$) g§Xeo Amho. Omo A„mhH$S>o naV
{’$aUmam Amho.
10
Amåhr (n¡J~§ a) XmD$Xda Am‘À¶mH$Sy>Z ’$ma ‘moR>r H¥$nm àXmZ Ho$cr
hmoVr. Amåhr (nd©Vm§Zm d nú¶m§Zm) Amkm Ho$cr hmoVr, "ho nd©Vm§Zmo d nú¶m§Zmo,
Vmo Oo Am‘Mo ñVw{VJmZ H$aVmo ˶mV Vwåhrhr gm‘rc ìhm.' VgoM Amåhr
cmoIS§ >mMo Cn¶moJ H$aUo ˶mÀ¶mgmR>r A{YH$ gmo`rñH$a Ho$co. (d Amåhr
åhUmcmo,) 11 "(¶mnmgyZ) Vy nyU© cm§~rMr {McIVo ~Zd Am{U ¶mo½¶ ˶m
‘mnmÀ¶m H$S>çm ~Zd Am{U gËH$‘} H$arV amhm. Oo H$mhr (Vwåhr cmoH$) H$arV
AgVm, Vo gd© ‘r nmhV AgVmo.'
12
gwc‘o mZgmR>r Amåhr dmè¶mcm ˶mÀ¶m AYrZ Ho$co hmoV.o ˶mMm gH$miMm
àdmh EH$ ‘{hZm MmcV hmoVm Am{U gm¶§H$miMm àdmh EH$ ‘{hZm MmcV
hmoVm. Amåhr ˶mÀ¶mgmR>r {dVicoë¶m Vm§ã¶mMm Pam àdm{hV Ho$cm hmoVm.
VgoM {OÞ n¡H$s H$mhr ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©À¶m AmkoZo ˶mÀ¶mgmR>r ({d{dY)
H$m‘o H$arV AgV. (Amåhr ˶m§Zm Agohr ~Omdco hmoVo H$s,) ˶m§À¶mn¡H$s
H$moUr Am‘À¶m AmkoMo C„§KZ H$aoc Va Amåhr ˶mg YJYJ˶m AmJrÀ¶m
{ejoMr Md MmIm¶cm cmdy. 13 Vo ˶mÀ¶mgmR>r V¶ma H$arV AgV Oo Vmo
BpÀN>V hmoVm, Ogo ‘hmc, {MÌo (åhUOo {MÌm§Zr gwemo{^V Aem ^ì¶ B‘maVr),
(nmUr gmR>dZy R>do ʶmgmR>r) Ocme¶mgmaIo ‘moR>‘moR>o hm¡X Am{U Amnmnë¶m
OmJm§da n¸$s ~gdʶmV Amcocr ñd¶§nmH$mMr ‘moR>‘moR>r nmÌo. Amåhr åhUmcmo,
"ho XmD$XÀ¶m Hw$Qw>~§ r¶m§Zmo! H¥$VkVoMo ^md ~miJyZ H$m‘ H$am, ‘m¶m ^º$m§‘ܶo
558 Hw$amU
’$maM WmoS>o cmoH$ H¥$Vk
14
Ooìhm Amåhr ˶mÀ¶m (åhUOo gwc‘o mZÀ¶m) ‘¥Ë`yMm {ZU©¶ gwZmdcm,
Voìhm Vmo ‘¥Ë¶y nmdcm Agë¶m~ÔcMr gyMZm ({OÞm§Zm) EH$m {H$S>çmì¶{V[aº$
Aݶ H$moUr {Xcr Zmhr, Omo ˶mÀ¶m H$mR>rcm Hw$aVSy>Z ImV am{hcm. Ooìhm Vmo
Imcr nS>cm, Voìhm {OÞm§Zm ñnï>[a˶m ¶m Jmoï>rMr OmUrd Pmcr H$s, Oa
˶m§Zm AÑí¶mMo kmZ AgVo Va ˶m§Zm Ago An‘mZOZH$ l‘ H$arV nSy>Z
amhmdo cmJco ZgVo.
15
"g~m' (¶m cmoH$m§H$[aVm) ˶m§À¶m XoemV (A„mhÀ¶m H¥$noM)o EH$
à‘mU hmoV.o (Vo åhUOo) XmoZ (’$maM {dñV¥V Aem) ~mJm, EH$ COì¶m
~mOycm Va Xþgam S>mì¶m ~mOycm. Amåhr ˶m§Zm åhUmcmo, "Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo
{Xcoë¶m CnOr{dHo$VyZ Im Am{U ˶mÀ¶mà{V H¥$Vk amhm. Vw‘À¶mgmR>r EH$
Mm§Jcm (gwnrH$) ^yàXoe Amho Am{U Vw‘Mm nmcZH$Vm© j‘merc Amho.' 16
nU ˶m§Zr (Am‘À¶mH$S>)o nmR> {’$adcr, Voìhm Amåhr ˶m§À¶mda ~m§Y VmoS>y Z
^¶§H$a Ocàc¶ nmR>{dcm, (˶mÛmao ˶m gwnrH$ ^yàXoemcm åhUOo) ˶m§À¶m
˶m XmoZ ~mJm§Zm, Aem XmoZ ~mJm§V n[ad{V©V H$ê$Z Q>mH$co, Á¶m§Vrc ’$io
H$Sy> d ~oMd hmoVr. VgoM ˶m§V (H$mQ>ao r) PwS>no d H$mhr O§Jcr ~moar hmo˶m.
17
hm ‘mo~Xcm ˶m§Zm Amåhr ˶m§À¶m H¥$V¿ZVonmoQ>r {Xcm hmoVm. Agm ‘mo~Xcm
Amåhr ˶m§ZmM XoV AgVmo. Oo H¥$V¿Z AgVmV.
18
Amåhr ˶m§À¶m Am{U Á¶m§Zm g‘¥Õr {Xcr hmoVr, ˶m dñ˶m§Xaå¶mZ
BVa Aem dñ˶m dgdë¶m, Á¶m EH$‘oH$m§Zm OdiOdi cmJyZ hmo˶m
(åhUOo EH$‘oH$m§À¶m Ñ{ï>jno mV hmo˶m, Ogo ZXrÀ¶m XmoZ H$mR>mda __ XmoZ
dñ˶m). ˶m dñË`m§Xaå`mZ ¶o-Om H$aUo Amåhr ’$ma gmono Ho$co hmoV.o (Am{U
Amåhr åhQ>co hmoVo,) "˶m§À¶mXaå¶mZ amÌr d {Xdgm {ZpíM¨V hmoD$Z
(em§VVmnydH© $) g§Mma H$am.' 19 nU Vo åhUmco, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Vy
559
gyah-34. g~m
Am‘À¶m àdmgmMm n„m A{YH$ cm§~ H$a (åhUOo Amåhmcm A{YH$ ‘m¡O‘Om
H$arV àdmg H$aVm ¶oBc © ). AemàH$mao ˶m§Zr (A„mhÀ¶m CnH$mamMr H$Xa Z
H$ê$Z) ñdV:daM Aݶm¶ Ho$cm, Voìhm Amåhrhr ˶m§Zm (AemàH$mao Zï>
Ho$co) H$s, ˶m§Zm B{VhmgmÀ¶m H$Wm ~ZdyZ Q>mH$co. VgoM ˶m§Zm Zï> H$ê$Z
^yVcmda {dIwê$Z Q>mH$co. IamoIa, ¶m (KQ>ZVo ) YS>o AmhoV, à˶oH$ g§¶‘
~miJUmè¶m d H¥$Vk ‘mUgmgmR>r.
20
g¡VmZmZo ˶m§À¶m{df¶rMo ˶mMo AZw‘mZ ~amo~a Agë¶mMo XmIdyZ
{Xco. H$mhr gÀÀ¶m lÕmd§Vm§ì¶{V[aº$ BVa gdmªZr ˶mMo AZwgaU Ho$co. 21
nU g¡VmZ ˶m§Zm (~iO~arZo ^«ï> ‘mJm©bm cmdy eHo$c) Agm ˶mÀ¶mH$S>o
‘wirM A{YH$ma ZìhVm. (H$maU Amåhr Ho$di ˶mcm cmoH$m§Zm dmB©Q> Jmoï>rÀ¶m
‘mohmV Q>mH$ʶmMr g§Yr {Xcr hmoVr) Vo ¶mgmR>r H$s, Oo cmoH$ ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OrdZmda (IamoIa) {dídmg R>do Umao AmhoV, ˶m§Zm {MÝhm§{H$V H$ê$Z ˶m
cmoH$m§nmgyZ doJio H$aVm ¶mdo, Oo ˶mg§~Y§ mZo gme§H$ AmhoV. H$maU Vw‘Mm
nmcZH$Vm© gd© Jmoï>tda cj R>do Zy Amho.
22
(˶m§Zm) gm§Jm, "A„mhcm gmoS>y Z Á¶m§Zm Vwåhr Amnco Cnmñ¶ g‘OyZ
AmhmV, ˶m§Mm Ymdm H$am. (nU) Zm AmH$memV, Zm n¥Ïdrda ˶m§Zm AUw‘mÌ
XoIrc A{YH$ma àmá Amho. Zm ¶m XmoKm§Zm (MmcdʶmV) ˶m§Mm H$mhr dmQ>m
Amho. Zm ˶m§À¶mn¡H$s H$moUr ˶mMm (åhUOo A„mhMm) gmhmæ¶H$Vm© Amho. 23
˶mÀ¶mg‘moa H$moUmMrhr {e’$mag (H$moUmÀ¶mhr) H$m‘r ¶oV Zmhr, nU Á¶mÀ¶mg§~Y§ mZo
{e’$mag H$aʶmMr (A„mhZo) nadmZJr {Xcocr Agoc (Aem 춺$sMo åhUUo
A„mhÀ¶m ݶm¶mc¶mV EoH$co OmB©c). ‘J Ooìhm (˶m {XdgmMr) ^rVr ˶m§À¶m
‘ZmVyZ H$‘r hmoBc© , Voìhm Vo ˶m§Zm {dMmaVrc Á¶m§Zm (Amnco åhUUo ‘m§S>ʶmMr)
nadmZJr XoʶmV Amcr hmoVr, "Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo H$m¶ åhQ>co Amho.' Vo
CÎmaVrc, "Oo g˶ d C{MV Amho Vo.' VmoM gdm}ƒ d ‘hmZ Amho.'
560 Hw$amU
24
˶m§Zm {dMmam, "Vmo H$moU Amho, Omo AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§VZy CnOr{dH$m
nwadVmo.' ˶m§Zm gm§Jm, "Vmo A„mh Amho' Am{U (ho cjmV Agy Úm) Vwåhr qH$dm
Amåhr (XmoKm§nH¡ $s EH$ nj) EH$Va gÝ‘mJm©da Amho qH$dm ñnï>[a˶m dmQ>
MwH$cocm Amho. 25 ˶m§Zm gm§Jm, "Oo AnamY Amåhr Ho$coco AgVrc ˶mg§~Y§ mZo
Vwåhmcm Om~ {dMmaʶmV ¶oUma Zmhr. Am{U Oo H$mhr Vwåhr H$arV AmhmV,
˶mg§~Y§ mZo Amåhmcm Om~ {dMmacm OmUma Zmhr.' 26 ˶m§Zm gm§Jm, "Am‘Mm
nmcZH$Vm© (ݶm¶mÀ¶m {Xder) AmnUmg gdmªZm EH$Ì H$arc, Am{U Vmo
Amnë¶mXaå¶mZ g˶mÀ¶m AmYmao ’¡$gcm H$arc. VmoM gd© g˶ CKS> H$aUmam
ݶm¶mYre Amho, gd© H$mhr OmUUmam Amho.' 27 ˶m§Zm gm§Jm, "Vwåhr ñdV:M
Á¶m§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo g‘OyZ AmhmV, ˶m§Zm (Oam EH$ ZOa) ‘cmhr Va
XmIdm nmhÿ. Zmhr, (H$moUrM ˶mÀ¶m ~amo~arMm Zmhr). VmoM A„mh Amho, Omo
gd©e{º$‘mZ Amho, ~w{ÕdmZ Amho.'
28
(n¡J~§ a!) Amåhr Vwåhmcm g§nUy © ‘mZdOmVrgmR>r ew^dmVm© XoUmam Am{U
gmdYmZVoMm Bemam XoUmam ~ZdyZ nmR>{dco Amho. nU ~hþg»§ ¶ cmoH$m§Zm ¶mMr
OmU Zmhr. 29 Am{U Vo {dMmaVmV, "Vw‘À¶m åhUʶmV H$mhr V϶ Agoc Va
‘J (Amåhmcm gm§Jm), (nwZéËWmZmÀ¶m d ݶm¶mÀ¶m) ˶m dMZmMr nyVV© m
Ho$ìhm hmoUma Amho.' 30 ˶m§Zm gm§Jm, "Á¶m {XdgmMo dMZ Vwåhmcm {Xco OmV
Amho, Vmo Agm {Xdg Agoc H$s, Á¶mnmgyZ Vwåhr EH$ jU^a XoIrc ‘mJo amhÿ
eH$Uma Zmhr, Zm nwT>o OmD$ eH$mc.'
31
Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr AmhoV, Vo åhUVmV, "Amåhr ¶m
Hw$amUmda H$Xm{n {dídmg R>do Uma Zmhr, Zm ¶mnydu Amcoë¶m J«W§ mda Amåhr
{dídmg R>do Uma.' (n¡J~§ a!) Oa Vwåhr Vo (Ñí¶) nmhÿ eH$mc (Va Vwåhmcm
H$iyZ ¶oBc © H$s, AmO Oo g˶ ZmH$maV AmhoV, ˶m§Mr H$m¶ AdñWm hmoUma)
Ooìhm ho XþamMmar cmoH$ Amnë¶m nmcZH$˶m©g‘moa (ݶm¶mÀ¶m {Xder) C^o
561
gyah-34. g~m
Ho$co OmVrc. Vo XmofmMo Imna EH$‘oH$m§da ’$moS>V AgVrc. Oo cmoH$ Xþ~c ©
g‘Oco OmV hmoV,o Vo ˶m cmoH$m§Zm åhUVrc Oo ñdV:cm ‘moR>o g‘OV AgV,
"Oa Vwåhr cmoH$ ZgVm, Va Amåhr Oê$a lÕmd§V ~Zcmo AgVmo.'
32
Oo ñdV:cm ‘moR>o g‘OV hmoV,o Vo ˶m Xþ~c © g‘Oë¶m OmUmè¶m
cmoH$m§Zm CÎma XoVrc, "Amåhr ‘mJ©Xe©ZmMm ñdrH$ma H$aʶmnmgyZ Vwåhmcm
amoIV hmoVmo H$s H$m¶, Ooìhm Vo (‘mJ©Xe©Z) Vw‘À¶mH$S>o Amco hmoV?o ‘wirM
Zmhr, VwåhrM ñdV: Xmofr hmoVm!' 33 (˶mda) Xþ~c © g‘Oco Jocc o o cmoH$,
˶m ‘moR>o g‘Oco Jocëo ¶m cmoH$m§Zm CÎma XoVrc, "Zmhr, Vgo Zmhr, am̧{Xdg
Or Vw‘Mr H$mañWmZo gwê$ Agm¶Mr (˶m‘wiMo Amåhr lÕmd§V ~ZʶmnmgyZ
d§{MV am{hcmo). Voìhm VwåhrM Amåhmcm A„mhda {dídmg Z R>do ʶmgmR>r
Am{U ˶mMo g‘H$j R>a{dʶmgmR>r AmXoe XoV hmoVmV.' Am{U Ooìhm Vo
(˶m§Mr dmQ> nmhV Agcocr) {ejm (CKS>çm S>mù o ¶m§Zr) nmhVrc Voìhm
(˶m§À¶mV XmQy>Z Amcocm) níMmÎmmn Vo 춺$ H$ê$ eH$Uma ZmhrV. Amåhr
˶m lÕmhrZm§À¶m Jù¶mV gmIiX§S> AS>H$dy. ˶m§Zm VmoM ‘mo~Xcm {‘ioc Oo
Vo H$arV hmoV.o
34
Ooìhm-Ooìhm Amåhr H$moU˶mhr dñVr‘ܶo (Am‘À¶m {ejonmgyZ) gmdY
H$aUmam (n¡J~§ a) nmR>dcm, Voìhm (à˶oH$ doigo ) VoWrc g‘¥Õ cmoH$m§Zr (Oo
Ho$di Eo{hH$ gwIm§À¶m ‘mJo YmdV hmoVo n¡J~§ amcm) AgmM à{VgmX {Xcm,
(åhUmco) "Oo XoD$Z Vwcm nmR>{dʶmV Amco Amho, Vo Amåhr (H$Xm{n) ‘mݶ
H$aUma Zmhr.' 35 Am{U Vo åhUmco, "Amåhr g§nÎmr d g§VVrÀ¶m ~m~VrV
g‘¥Õ AmhmoV, åhUyZ Amåhmcm {ejm dJ¡ao hmoʶmMm àíZM Zmhr.' 36
(n¡J~§ a! Vwåhr Ago åhUUmè¶m§Zm) gm§Jm, "‘mPm nmcZH$Vm© BpÀN>Vmo ˶mg
CnOr{dHo$Mr gmYZo ‘moR>çm à‘mUmV XoVmo Am{U BpÀN>Vmo ˶mg H$‘r à‘mUmV
XoVmo. nU ~hþg»§ ¶ cmoH$ (¶m‘mJrc A„mhÀ¶m ¶moOZocm) g‘OV ZmhrV.' 37
562 Hw$amU
H$maU Vw‘Mo YZ Am{U Vw‘Mr ‘wc,o ¶m ˶m Jmoï>r hmoD$ eH$V ZmhrV, Á¶m
Vwåhmcm Am‘À¶m OdiMo (AmXanydH© $ ñWmZ) {‘idyZ XoD$ eH$Vrc. nU Oo
cmoH$ lÕm YmaU H$aVrc d gËH$‘} H$aVrc, Aem cmoH$m§Zm ˶m§À¶m (Mm§Jë¶m)
H$‘mªÀ¶m ~Xë¶mV XþßnQ> ‘moR>o ~jrg àmá hmoBc© . VgoM Vo (ñdJm©À¶m) ^ì¶
38
‘hmcmV em§Vr d g‘mYmZmZo amhVrc. Oo cmoH$ Am‘À¶m g§Xeo m§À¶m
C{Ôï>mZ§ m {d’$c H$aʶmgmR>r Amncr eº$s nUmcm cmdV AmhoV, Vo {ejm
(^moJʶmgmR>r) {VÀ`mV à{dï> Ho$co OmVrc. 39 ˶m§Zm gm§Jm, "‘mPm nmcZH$Vm©
Amnë¶m ^º$m§nH¡ $s BpÀN>Vmo ˶mg CnOr{dHo$Mr ^anya gmYZo XoVmo Am{U
BpÀN>Vmo ˶mg H$‘r à‘mUmV XoVmo. Am{U (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) Vwåhr Oo
H$mhr IM© H$aVm, Vmo ˶mMr (Zoh‘r) ^anmB© H$arV AgVmo. VmoM Amho
gdm}Îm‘ AmOr{dH$m àXmZ H$aUmam.'
40
‘J Á¶m {Xder Vmo ˶m gdmªZm (Oo AmO g˶ ZmH$marV Amho) EH$Ì
H$arc, Voìhm Vmo ñdJ©XVÿ m§Zm {dMmaoc, "hoM H$m Vo cmoH$ Oo Vw‘Mr CnmgZm
H$arV hmoVo.' 41 Vo CÎma XoVrc, "(ho à^y!) Agr‘ ‘{h‘mdmZ Amhog Vy! ¶m
bmoH$m§er Zìho Va Am‘Mm g§~Y§ Ho$di Vw¶mer Amho, (Am‘Mr Zmhr,) Va Vo
{OÞm§Mr CnmgZm H$arV AgV, ˶m§À¶mn¡H$s AZoH$m§Mr ˶m§À¶mdaM lÕm
hmoVr.' 42 (Voìhm A„mh åhUoc), "AmO Vwåhr H$moUrhr EH$‘oH$mcm cm^
qH$dm hmZr nmohmoMdy eH$V Zmhr.' Voìhm Amåhr ˶m Anamܶm§Zm gm§J,y "AmVm
MmIm ˶m AmJrMr {ejm, {Ocm ImoQ>o R>a{dʶmda Vwåhr AmJ«hr hmoVm.'
43
Ooìhm Am‘Mo g§Xeo gd© ~mOyZo ñnï> H$ê$Z ˶m§Zm EoH${dco OmVmV,
Voìhm Vo (g˶ ZmH$maUmao cmoH$ AmngmV) åhUVmV, "hm (ñdV:cm A„mhMm
n¡J~§ a åhUdUmam Am‘À¶mà‘mUoM) Ho$di EH$ ‘mUyg Amho, Omo Vwåhmcm ˶m
(Cnmñ¶m§nmgyZ) Xÿa H$ê$ BpÀN>Vmo, Á¶m§Mr CnmgZm Vw‘Mo dmS>dS>rc H$arV
AgV.' VgoM Vo åhUVmV, "ho (Hw$amU) ¶m{edm¶ Aݶ H$mhr ZgyZ, Vo
563
gyah-34. g~m
(‘mUgmZo) aMcoco Ag˶ Amho (EH$ WmoVm§S> Amho).' ‘J (eodQ>r) g˶
ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m cmoH$m§Mo g˶m{df¶r hoM åhUUo hmoV,o Ooìhm
H$s, Vo ˶m§À¶mH$S>o Amco, "ho Aݶ H$mhr ZgyZ CKS>-CKS> EH$ OmXÿ Amho.'
44
(n¡J~§ a! ¶m ‘¸$mdmgr¶m§Zm ¶mnydu) Amåhr J«W§ {Xco ZìhVo, Á¶mMo ˶m§Zr
Aܶ¶Z Ho$co Agmdo. Zm Vw‘À¶mnydu H$moUr gmdY H$aUmam (n¡J~§ a) ˶m§À¶mH$S>o
Amåhr nmR>dcm hmoVm. 45 Am{U AemMàH$mao ˶m§À¶m AmYr hmoD$Z Jocëo ¶m
cmoH$m§Zrhr (Am‘À¶mH$Sy>Z nmR>{dë¶mcm g˶mcm) ImoQ>o R>a{dco hmoV.o Amåhr
˶m cmoH$m§Zm Oo H$mhr {Xco hmoV,o ˶mMm Xhmdm ^mJ XoIrc ¶m cmoH$m§Zm AOyZ
àmá Pmcocm Zmhr. nU ˶m§Zr ‘m¶m n¡J~§ am§Zm ImoQ>o R>a{dco. Va H$er hmoVr
‘mPr {ejm (Or ˶m§Zr ñdV:da AmoT>dZy KoVcr).
46
˶m§Zm gm§Jm, "‘r Vwåhmcm ’$º$ EH$ Jmoï> H$aʶmgmR>r CnXoe H$arV
Amho, Vr åhUOo, Vwåhr A„mhMr (OmU R>do Zy ) ˶mÀ¶mg‘moa C^o amhm. XmoK-o
XmoKo (EH$Ì) qH$dm EH$Q>o - EH$Q>,o Am{U gImoc {dMma H$am. AemàH$mao
Vwåhmcm H$iyZ ¶oBc © H$s, Vw‘À¶m gmWrXmamg (åhUOo ¶m n¡J~§ amg) H$mhr doS>
cmJcoco Zmhr. Vmo (Vw‘À¶mda) EH$ ‘moR>o {ejoMo g§H$Q> ¶oʶmnydu ˶mnmgyZ
(Vwåhr ñdV:cm dmMdmdo) åhUyZ Vmo gmdY H$arV Amho.' 47 (n¡J~§ a!) ˶m§Zm
gm§Jm, "‘r Vw‘À¶mH$S>o (g§Xeo nmoM{dʶmÀ¶m H$m‘m~Ôc) H$mhr ‘mo~Xcm
‘m{JVcm (Ago Vwåhmcm dmQ>V Agoc) Va Vmo ‘mo~Xcm Vw‘À¶mH$S>Mo R>do m,
‘mPm ‘mo~Xcm ‘cm A„mh àXmZ H$aoc Am{U VmoM gd© Jmoï>tMm gmjr Amho.'
48
˶m§Zm gm§Jm, "‘mPm nmcZH$Vm©, g˶mZo (Ag˶mda) àhma H$arc,
˶m gd© Jmoï>r Vmo Mm§Jë¶màH$mao OmUVmo, Á¶m H$moUmÀ¶mhr AmH$cZm ncrH$S>rc
AmhoV (d AÑí¶) AmhoV.' 49 ˶m§Zm gm§Jm, "AmVm g˶ àH$Q> Pmco Amho,
Am{U ˶mcmM {Q>H$md {‘iUma Amho, H$maU Ag˶mH$S>o H$moU˶mhr Mm§Jë¶m
Jmoï>rMr Zm CËnÎmr, Zm ˶mMr nwZamd¥Îmr H$aʶmMr eº$s Amho.' 50 ˶m§Zm
564 Hw$amU
gm§Jm, "‘r Oa dmQ> MwH$cocmo AgoZ, Va ˶mMo n[aUm‘ (Vwåhmcm Zmhr) Va
‘cmM ^moJmdo cmJVrc. Am{U Oa ‘r gÝ‘mJm©da Amho, Va Vo Ho$di ‘mPm
nmcZH$Vm© ‘m¶mH$S>o Oo àH$Q> H$arV Amho, ˶m‘wio Amho. IamoIa Vmo gd©
H$mhr EoH$Umam Am{U (˶mcm hmH$ XoUmè¶m§À¶m) AJXr Odi Amho.'
51
H$Xm{MV ˶m Ñí¶mMr Vwåhr H$ënZm H$ê$ eH$mc Va...........
(Vwåhmcm C‘Ooc H$s, ݶm¶mÀ¶m {Xder g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mr AdñWm
H$er hmoUma Amho). Voìhm Vo AJXr Km~acoco AgVrc. Vo Hw$R>ho r niyZ OmD$
eH$Uma ZmhrV Am{U AJXr OdiyZM ˶m§Zm nH$S>ʶmV ¶oBc © . 52 Voìhm Vo
AmoaS>Vrc, "Amåhr AmVm ˶mÀ¶mda {dídmg R>do Umao ~Zcmo AmhmoV.' nU
lÕonmgyZ BVHo$ Xÿa {ZKyZ Joë¶mZ§Va, AmVm ˶m§Zm Vr YmaU H$aʶmMr g§Yr
Hw$R>o Amho? 53 ¶mnydu Va Vo ˶mg ZmH$maʶmda AmJ«hr hmoV.o ' VgoM XÿaÀ¶m
{R>H$mUr ~gyZ {ZamYma AQ>H$irMo ~mU MmcdrV AgV. 54 Am{U AmVm
¶m§À¶m d ho Á¶m BÀN>m-AmH$m§jm ~miJyZ AmhoV ˶m§À¶mXaå¶mZ EH$ VgmM
AS>ga C^m Ho$cm OmB©c, Ogm ˶m§À¶mgmaIm cmoH$m§À¶m ~m~VrV nydu C^m
Ho$cm Jocm hmoVm. Vohr (¶m§À¶mà‘mUoM) AñdñW H$aUmè¶m e§H$o Zo J«ñV
Pmcoco hmoV.o
gyah-35. µ’$m{Va
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
gd© àe§gm A„mhgmR>rM Amho, Omo AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Mm CËnÎmrH$Vm©
Amho. VmoM ñdJ©XVÿ m§Zm Amncm g§Xeo dmhH$ ~Z{dVmo, Á¶m§Zm XmoZ-XmoZ qH$dm
VrZ-VrZ qH$dm Mma-Mma n§I AmhoV. Vmo Amnë¶m {Z{‘©Vrg (ApñVËd àXmZ
H$aVmZm) {VÀ¶mV ˶mcm hdr Ver dmT> H$arV AgVmo. A„mh H$mhrhr H$ê$
eH$Vmo __ ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 2 A„mhZo Amnë¶m H¥$noMo Ûma ‘mZdmda
gyah-35. ’µ $m{Va 565

Iwco Ho$co Va (Vr H¥$nm ‘mZdmnmgyZ) amoIy eHo$c Agm H$moUrhr Zmhr. Am{U
˶mZo ~§X Ho$co Va ‘J Vo gwê$ H$aoc Agmhr H$moUr Zmhr. VmoM Amho gd©e{º$‘mZ
d Añgc ~w{ÕdmZ.
3
cmoH$m§Zmo! A„mhZo Vw‘À¶mda Ho$coë¶m CnH$mam§Mo ñ‘aU H$am.
A„mhì¶{V[aº$ Xþgam H$moUr {Z‘m©Vm Amho H$m, Omo Vwåhmcm AmH$memVyZ d
O{‘ZrVyZ CnOr{dH$m àXmZ H$aVmo? ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr,
({Z‘m©Vm Zmhr). ‘J Vwåhr ¶m g˶mnmgyZ Hw$R>o ^aH$Q>V Mmccm AmhmV? 4
(n¡J~§ a!) ¶m ({dH¥$V ‘ZmÀ¶m) cmoH$m§Zr Vwåhmcm ImoQ>o R>a{dco (Va ¶mV
AmíM¶©H$maH$ Ago H$mhr Zmhr) Vw‘À¶m nyduhr AZoH$ n¡J~§ am§Zm ImoQ>o R>a{dʶmV
Amco. eodQ>r gd© Jmoï>r ({ZU©¶mgmR>r) A„mhH$S>Mo naV AmUë¶m OmUma
AmhoV.
5
cmoH$m§Zmo! A„mhMo (nwZéËWmZm{df¶rMo) dMZ AJXr Iao Amho. Va ¶m
Eo{hH$ OrdZmÛmao Vw‘Mr ’$gdUyH$ hmoVm H$m‘m Z¶o. Am{U Agohr ìhm¶cm ZH$mo
H$s, Vmo YmoH$o ~mO g¡VmZ Vw‘Mr ’$gdUyH$ H$aʶmÀ¶m ~m~VrV ¶eñdr R>ac o .6
¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, g¡VmZ Vw‘Mm Ho$di eÌy (Am{U eÌyM) Amho. Va
Vwåhrhr ˶mcm Amncm Ho$di eÌyM g‘Om. Vmo Amnë¶m AZw¶m¶m§Zm ¶mgmR>rM
~mocm{dV AgVmo H$s, ˶m§Zr YJYJ˶m AmJrMo a{hdmgr ~Zmdo. 7 Oo cmoH$ g˶
ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hco, ˶m§À¶mgmR>r H$R>mao {ejm (AQ>i) Amho. Á¶mà‘mUo
Á¶m§Zr lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} Ho$cr, ˶m§À¶mgmR>r ‘m’$s d ’$ma ‘moR>o ~jrg
Amho.
8
Vmo ‘Zwî¶ Á¶mcm, ˶mÀ¶m Hw$H¥$˶m§Zm Mm§Jcr H¥$˶o Ago ^mgdʶmV
Amco. Am{U ˶mcmhr Vr H¥$˶o, Mm§Jcr dmQ>V AgVrc Va Agm ‘Zwî¶
(g¡VmZmÀ¶m AZw¶m¶mì¶{V[aº$ Xþgam H$moU Agy eH$Vmo?) {ZpíMVM A„mh
BpÀN>Vmo, ˶mg ‘mJ©^ï« > H$aVmo Am{U BpÀN>Vmo, ˶mg gÝ‘mJu cmdVmo. ˶m§À¶m
566 Hw$amU
({dÐmohr à{VgmXm‘wio) Xþ:Ir-H$ï>r hmoD$Z Vwåhr ñdV:Mo hmc H$ê$Z KoD$
ZH$m. A„mhcm Mm§Jco R>mD$H$ Amho. Oo H$mhr Vo H$arV AmhoV.
9
Vmo A„mh Amho, Omo dmao nmR>dVmo, Oo T>Jm§Zm C§M KoD$Z OmVmV. ‘J
Amåhr ˶m (T>Jm§Zm) ‘¥V ^yàXoemH$S>o KoD$Z OmVmo. ‘J ˶mÀ¶mÛmao ‘¥Vàm¶
Pmcoë¶m O{‘Zrcm nwÝhm {Od§V H$aVmo. AemM àH$mao (‘mZdmMohr) nwZéËWmZ
hmoUma. 10 Omo H$moUr gÝ‘mZ àmá H$ê$ BpÀN>Vmo Va ˶mZo ho cjmV R>do mdo H$s,
gd© àH$maÀ¶m gÝ‘mZmMm A{YH$mar Ho$di A„mh Amho. Mm§Jë¶m Jmoï>r
˶mÀ¶mH$S>o nmohmoMV AgVmV Am{U Mm§Jcr H¥$˶o ˶mÀ¶mH$S>o H$m¡VHw $mñnX
R>aVmV. Am{U Oo cmoH$ dmB©Q> H$mañWmZo a{MV AmhoV, ˶m§À¶mgmR>r H$R>mao
{ejm AQ>i Amho. Am{U ˶m§Mr H$mañWmZo Zme nmdVrc hohr AQ>i Amho.
11
Am{U A„mhZo Vw‘À¶mn¡H$s (à˶oH$mcm) ‘mVrnmgyZ (åhUOoM ‘mVrVrc
amgm¶{ZH$ KQ>H$m§nmgyZ) {Z‘m©U Ho$co Amho. ‘J ewH$« mÀ¶m EH$m q~XÿnmgyZ
(‘mZdr d§e nwT>o gwê$ R>do co). ‘J ˶mZo (ór-nwéfmÀ¶m ê$nmZo) Vw‘À¶m
OmoS>çm ~Z{dë¶m. Am{U ˶mMo kmZ (d nadmZJr{edm¶) H$moUVrhr ór J^©
YmaU H$arV Zmhr, Zm Vr (~mi) OÝ‘mcm KmcVo. VgoM H$moUmcmhr (¶moJm¶moJmZo)
Zm XrKm©¶îw ¶ cm^Vo, Zm H$moUmcm H$‘r Am`wî`, Va Oo KS>Vo Vo (A„mhÀ¶m)
hþH$y ‘Zmå`mV Z‘yX Agë¶mà‘mUoM KS>V.o {Z…g§e`, A„mhgmR>r hr AJXr
gmonr Jmoï> Amho.
12
(˶mÀ¶mgmR>r g‘mZVm d {d{dYVm {Z‘m©U H$aUo hr gmYr Jmoï> Amho).
XmoZ g‘wÐ EH$gmaIo ZmhrV. EH$ (Agm Amho H$s, Á¶mMo nmUr) ñdm{Xï>,
JmoS> d {nʶmg éMH$a d VhmZ ^mJdUmao Ago Amho. Va Xþgam ImaQ> d H$Sy>.
Vwåhr XmoÝhr g‘wÐmVyZ (‘mgo nH$Sy>Z) VmOo ‘m§g ImV AgVm. VgoM ˶m§VZy
Aem Ac§H$m[aH$ dñVyZ§ m H$mT>V AgVm Oo Vwåhr YmaU H$aVm. VgoM (˶m
XmoÝhr g‘wÐm§V) Zm¡H$m ˶m cmQ>mZ§ m {Mê$Z nwT>o H$em OmVmV, ho Ñí¶ Vwåhr nmhV
567
gyah-35. ’µ $m{Va
AgVm. (ho gd©) ¶mgmR>r Amho H$s, Vwåhr ˶mÀ¶m H¥$noMm emoY ¿¶mdm Am{U
˶mÛmao Vw‘À¶m‘ܶo ˶mÀ¶mà{V H¥$VkVoMm ^md Zoh‘r g§Mma H$arV amhmdm.
13
Vmo amÌrcm {Xdgm‘ܶo à{dï> H$aVmo Am{U {Xdgmcm amÌr‘ܶo à{dï>
H$aVmo. ˶mZoM gy¶© d M§Ðmcm (Amnë¶m {Z¶‘mà‘mUo) H$m‘mcm cmdco Amho.
à˶oH$ (˶mZo) {ZpíMV Ho$coë¶m AdYrZwgma (Amnmnë¶m H$joV) ‘mJ©H$« ‘U
H$arV AgVmo. (cmoH$m§Zmo!) ho (gd© H$aUmam) A„mhM Vw‘Mm nmcZH$Vm© hmo¶.
gd©Ì gÎmm ˶mMrM Amho. ˶mcm gmoS>y Z Vwåhr Á¶m§Mm Ymdm H$aVm, Vo
IOwarÀ¶m JwR>irdarc (jw„H$ Aem) Q>a’$cmMohr ‘mcH$ ZmhrV. 14 Oa
Vwåhr ˶m§Mm Ymdm H$amc, Vo Vw‘À¶m hmHo$cm EoH$y eH$V ZmhrV. Am{U Oar Vo
EoH$y eH$co Var Vo Vwåhmcm à{VgmX XoD$ eH$Uma ZmhrV. Am{U ݶm¶mÀ¶m
{Xder Vo, Vwåhr ˶m§Zm A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoV hmoVm, ¶m Vw‘À¶m
H¥$˶mcmM Vo ZmH$maVrc. Am{U gd© Jmoï>tMr OmUrd Agcoë¶m (A„mhà‘mUo)
Xþgam H$moUrhr Vwåhmcm (g˶mMr) OmU H$ê$Z XoD$ eH$V Zmhr.
15
cmoH$m§Zmo! VwåhrM (à˶oH$ jUr) A„mhMo JaOd§V AmhmV, Va Vmo
ñd¶§nUy © (d AmË‘{Z^©a) Amho. (gX¡d) ñVwVrg nmÌ Amho. 16 ˶mZo Oa
BpÀN>co Va Vmo Vwåhmcm (n¥Ïdrdê$Z) Xÿa gmê$Z Vw‘À¶mOmJr ZdrZ ‘mZdOmV
(ZdrZ {Z{‘©Vr) AmUy eH$Vmo. 17 Ago H$aUo A„mhgmR>r ‘wirM AdKS>
Zmhr. 18 (ݶm¶mÀ¶m {Xder) H$moUrhr Xþgè¶m H$moUmMo (nmnmMo) AmoPo Amnë¶mda
KoUma Zmhr. Am{U {eamda ’$ma ‘moR>o AmoPo Agcoë¶m ‘Zwî¶mZo ˶mMo AmoPo
CMcʶmg ‘XV H$aʶmgmR>r Xþgè¶mcm Oar hmH$ {Xcr, Var Ë`mn¡H$s OamXoIrc
(Xþgè¶mH$adr ˶mÀ¶mgmR>r) CMcco OmUma Zmhr. ‘J Vmo ˶mMm AJXr
OdiMm ZmVcJ H$m AgV Zmhr. (n¡J~§ a!) Vwåhr Ho$di ˶m cmoH$m§Zm
(Iè¶m AWm©Z)o gmdY H$ê$ eH$Vm. Oo Amnë¶m nmcZH$˶m©cm (Amnë¶m
S>mù
o ¶m§Zr) Z nmhÿZhr ˶mÀ¶mà{V ^rVr`wº$ AmXa ~miJVmV Am{U {Z˶
568 Hw$amU
Z‘mµOmMo nmcZ H$aVmV. Am{U Omo H$moUr ñdV:cm (‘ZmZo) ñdÀN> d ewÕ
~Z{dVmo, Va Ago H$aʶmV ˶mMoM ^co Amho. eodQ>r gdmªZm A„mhH$S>Mo
naV Om¶Mo Amho.
19
Am§Yim Am{U Ñï>r cm^cocm ho XmoKo g‘mZ ZìhoV. 20 VgoM A§YH$ma
d àH$meXoIrc g‘mZ ZmhrV. 21 Am{U gmdcr d D$Z (hohr g‘mZ ZìhoV).
22
VgoM (‘ZmZo) {Od§V Am{U ‘occ o m g‘mZ ZmhrV. (n¡J~§ a!) IamoIa,
A„mh BpÀN>Vmo ˶mg EoH${dVmo. nU Oo H$~at‘ܶo AmhoV ˶m§Zm Vwåhr (Amnco
åhUUo) EoH$dy eH$V Zmhr. (Am{U ‘ZmZo ‘occ o o H$~arVrc ‘¥Vm§à‘mUoM
23 24
AmhoV). Vwåhr Ho$di gmdY H$aUmao AmhmV. Amåhr Vwåhmcm g˶mg{hV
nmR>{dco Amho, ew^dmVm© XoUmam gmdY H$aUmam ~ZdyZ. Am{U Agm H$moUVmhr
OZg‘yh Pmcm Zmhr Á¶mÀ¶mH$S>o gmdY H$aUmam Amcm Zgoc. 25 Oa ho cmoH$
Vwåhmcm ImoQ>o R>adVrc Va Oo ¶m§À¶mnydu hmoD$Z Joco ˶m§Zrhr (n¡J~§ am§Zm) ImoQ>o
R>a{dco hmoV.o ˶m§Mo n¡J~§ a ˶m§À¶mH$S>o g˶mMo gd© gwñnï> à‘mU d B©ídar¶
ehmUnU Agcocr nwñVHo$ Am{U gÝ‘mJ© XmIdUmam àH$me Agcoco J«W§
KoD$Z Amco hmoV.o 26 ‘J eodQ>r Á¶m cmoH$m§Zr g˶ Z ñdrH$maʶmMoM R>a{dco
hmoV,o Aem§Zm ‘r nH$S>c,o Va {H$Vr H$R>mao hmoVr ‘m¶mH$Sy>Z (˶m§Zm) XoʶmV
Ambobr {ejm!
27
(cmoH$m§Zmo!) Vwåhr ¶m Jmoï>rMo H$Yr (qMVZnydH© $) {ZarjU Ho$co Zmhr
H$m H$s, A„mhZo AmH$memVyZ nmʶmMm dfm©d Ho$cm. ˶mnmgyZ Amåhr {d{dY
a§JmMr ’$io {Z‘m©U Ho$cr Am{U nd©Vm§‘ܶohr doJdoJù¶m N>Q>mM§ o nm§T>ao d cmc
H$mù¶m JS>X a§JmMo IS>H$ AgVmV.
28
AemM àH$mao ‘mUgo, àmUr Am{U JwaTo >mao o ¶m§Mo a§Jhr ZmZmVèhoMo
AmhoV. ˶mÀ¶m gd© ^º$m§nH¡ $s Ho$di Vo cmoH$ (Iè¶m AWm©Z)o A„mhà{V
^rVr`wº$ AmXa ~miJVmV, Oo kmZr AmhoV. IamoIa A„mh gd©e{º$‘mZ
569
gyah-35. ’µ $m{Va
(AgyZhr) ’$ma j‘merc Amho.
29
Vo cmoH$ Iè¶m AWm©Zo A„mhÀ¶m J«W§ mMo AZwgaU H$aUmao AmhoV, Oo
{Z˶ Z‘mµOmMo nmcZ H$aVmV. Am{U Oo H$mhr Amåhr ˶m§Zm {Xco Amho,
˶mVyZ Jwá[a˶m d gmd©O{ZH$[a˶m IM© H$arV AgVmV, Vo (ñdV:gmR>r)
Aem ì¶dgm¶mMm nm¶§S>m KmcrV AmhoV, Á¶mV ZwH$gmZ hmoUo e³¶ Zmhr. 30
Vmo ˶m§Zm ˶m§Mm nwano ay ‘mo~Xcm (Va) XoBc © M Am{U Amnë¶m H¥$noZo ˶mV
AmUIr dmT>hr H$aoc. IamoIa Vmo ’$ma j‘merc Amho Am{U JwUJ«mhH$ Amho.
31
Va (¶m Jmoï>rMr OmUrd R>do m H$s), Amåhr Vw‘À¶mH$S>o Omo J«W§ àH$Q> Ho$cm
Amho, Vo g˶ Amho Am{U AmYrÀ¶m J«W§ mn¡H$s Oo g˶ AÚmn ApñVËdmV
Amho, ˶mMr g˶Vm à‘m{UV H$aUmam Amho. IamoIa, Vw‘Mm nmcZH$Vm©
Amnë¶m ^º$m§Mr gX¡d OmU R>do Umam d à˶oH$ Jmoï>rda ZOa R>do Umam Amho.
32
Z§Va Amåhr J«W§ mMm dmagm Am‘À¶m ^º$m§nH¡ $s ˶m§Zm àXmZ Ho$cm,
Á¶m§Mr Amåhr {ZdS> Ho$cr hmoVr. ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr ñdV:daM Aݶm¶ H$aUmao
AmhoV Am{U H$mhr ‘ܶ‘ ‘mJm©da MmcUmao AmhoV. Va ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr
Agohr AmhoV Oo A„mhÀ¶m àoaUo‘i w o Mm§Jcr H$m‘o H$aʶmÀ¶m ~m~VrV gdmªÀ¶m
nwT>o AmhoV. IamoIa hr ˶m§À¶mda A„mhMr ’$ma ‘moR>r H¥$nm hmo¶. 33 Vo
AZ§VH$mcrZ AmZ§XmÀ¶m ~mJm§V dmñVì¶ H$aʶmgmR>r àdoe H$aVrc. {VWo
˶m§Zm gmoݶmMr H$m§H$Uo Am{U ‘mo˶mMo Ac§H$ma KmcyZ gO{dco OmB©c. {VWo
˶m§Mr dóo aoe‘r AgVrc. 34 Vo åhUVrc, "gd© àe§gm A„mhgmR>rM Amho,
Á¶mZo gd© àH$maMo Xþ:I Am‘À¶mnmgyZ Xÿa Ho$co. IamoIa Am‘Mm nmcZH$Vm©
‘m’$ H$aUmam Am{U ‘moR>m JwUJ«mhH$ Amho. 35 Á¶mZo Amnë¶m H¥$noZo Amåhmcm
gX¡d (AmZ§X Agcoë¶m ) {ZdmgñWmZmV dg{dco Amho. BWo Amåhmcm H$moUVohr
H$ï> hmoUma Zmhr, Zm Amåhmcm H$Yr WH$dm OmUdoc.'
36
Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hco, ˶m§À¶mgmR>r ZaH$mMr
570 Hw$amU
AmJ V¶ma Amho. {VWo ˶m§Zm ‘¥Ë¶wXS§ > {Xcm OmUma Zmhr H$s, ‘¥Ë¶yÛmao ˶m§Mr
gwQ>H$m hmoD$Z OmB©c, Zm ˶m§Mr {ejm ˶m§À¶mgmR>r gm¡å¶ Ho$cr OmB©c. Amåhr
H¥$V¿Z cmoH$m§Zm Aem àH$mao ‘mo~Xcm XoV AgVmo. 37 Vo {VWyZ ‘moR>çmZo
AmoaS>Vrc (åhUVrc), "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! ¶m (ÌmgmVyZ) Amåhmcm
~mhoa H$mT>. ¶mnwT>o Amåhr Mm§Jcr H¥$˶o H$ê$, nydunojm AJXr doJio dV©Z
H$ê$.' ˶mda Vmo CÎma XoBc © , "Amåhr Vwåhmcm nwago o Am¶wî¶ {Xco ZìhVo H$m
H$s, Á¶mV Á¶mcm gMoV ìhm¶Mo AgVo Va Vmo hmoD$ eH$cm AgVm (åhUOoM
CnXoe J«hU H$ê$ eH$cm AgVm)? Am{U VgoM Vw‘À¶mH$S>o gmdY H$aUmam
(n¡J~§ a qH$dm J«W§ ) XoIrc Amcm hmoVm. AmVm MmIV amhm (Amncr {ejm),
A˶mMmar cmoH$m§gmR>r H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© Zmhr.'
38
¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, A„mh AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§À¶m (gd©)
Jwá Jmoï>tZm OmUUmam Amho. VgoM Vmo (cmoH$m§À¶m) ‘ZmV H$m¶-H$m¶ Amho, Vohr
OmUUmam Amho. 39 ˶mZoM Vwåhmcm ^yVcmda (AmYrÀ¶m cmoH$m§M)o CÎmam{YH$mar
~Zdco. (¶mnwTh>o r) Omo H$moUr (A„mhÀ¶m EH$Ëdmcm Am{U A{ÛVr¶Vocm) ‘mZʶmg
ZH$ma XoBc © , Va ˶mÀ¶m ZH$mamMo n[aUm‘ ˶mcmM ^moJmdo cmJVrc. Am{U
lÕmhrZm§Mm ZH$ma ˶m§À¶mà{V A„mhMr ZmamOr dmT>{dʶmgM H$maUr^yV R>aVmo.
Am{U AemàH$mao ˶m§Mo g˶ ZmH$maʶmMo dV©Z ˶m§À¶mM ZwH$gmZmV ^a
KmcUmao R>aVo.
40
˶m§Zm gm§Jm, "Vwåhr ˶m (H$pënV) eº$s{df¶r H$Yr {dMma Ho$cm
Amho H$m, Á¶m§Mm Vwåhr A„mhcm gmoS>y Z Ymdm H$arV AgVm? ˶m§Zr n¥Ïdrda
H$m¶ {Z‘m©U Ho$co Vo ‘cm XmIdm nmhÿ. qH$dm AmH$memVrc (ì¶dñWm
MmcdʶmV) ˶m§Mm H$mhr dmQ>m Amho? qH$dm (Ago H$mhr Agoc Va XmIdm)
H$s, Amåhr ˶m§Zm EImXm J«W§ {Xcm Am{U Vo ˶mMm AmYma ~miJyZ AmhoV?
Zmhr, Vgo Zmhr, (dñVwpñWVr hr Amho H$s), ho A˶mMmar cmoH$ EH$‘oH$m§er
571
gyah-35. ’µ $m{Va
Ho$di ’$gdUwH$sMo dm¶Xo H$arV AmhoV. 41 {Z:g§Xho , Vmo Ho$di A„mh Amho,
Á¶mZo AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Zm, ˶m§Zr (Amnë¶m H$joVZy ) T>iy Z¶o åhUyZ,
˶m§Zm Yê$Z R>do coco Amho. Am{U Oa Vo Amnë¶m ñWmZm§nmgyZ T>ico Va
˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam Agm H$moUrM Zmhr, Omo ˶m§Zm Yê$Z R>do y eH$Vmo.
IamoIa Vmo g{hîUy d ’$ma j‘merc Amho.
42
ho (g˶ ZmH$maUmao AmYr Zoh‘r) A„mhÀ¶m ZmdmZo ‘moR>‘moR>çm J§^ra
enWm KoD$Z gm§JV AgV H$s, Oa ˶m§À¶mH$S>o H$Yr gmdY H$aUmam (n¡J~§ a)
Amcm Va Vo BVa H$moU˶mhr OZg‘yhmnojm A{YH$ Mm§Jë¶màH$mao ‘mJ©Xe©ZmMo
nmcZ H$aUmao ~ZVrc. nU gmdY H$aUmam (n¡J~§ a) ˶m§À¶mH$S>o Amcm, Voìhm
(˶mÀ¶mà{V) Ho$di ˶m§À¶m {VQ>H$mè¶mV ^a nS>cr. 43 Am{U Vo ^yVcmda
‘JéarMo dV©Z Am{U (A„mhÀ¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dʶmgmR>r) H$Q>H$mañWmZo
H$ê$ cmJco. nU (A„mhÀ¶m {Z¶‘mZwgma), H$Q>H$mañWmZo (eodQ>r)
H$aUmè¶mÀ¶mM A§JcQ> ¶oV AgVmV. Va ho cmoH$ (A„mhH$Sy>Z) VmoM
({dZmemMm) {Z¶‘ (¶m§À¶m ~m~VrVhr) cmJy Ho$cm OmʶmMr dmQ> nmhV
AmhoV H$s H$m¶, Omo ¶m§À¶mnyduÀ¶m (Anamܶm§À¶m) ~m~VrV cmJy Pmcocm
Amho. Vwåhmcm A„mhÀ¶m {Z¶‘mV H$Yrhr ~Xc Pmë¶mMo AmT>iZy ¶oUma
Zmhr. Zm Vwåhmcm H$Yr A„mhÀ¶m AmXoemMr (A§‘c~OmdUr) Q>micr OmV
Agë¶mMo AmT>iZy ¶oBc © . 44 ¶m§Zr ^yVcmda àdmg H$ê$Z, ¶m§À¶mnyduÀ¶m
(g˶ ZmH$maUmè¶m) cmoH$m§Mm eodQ> H$gm Pmcm, ¶mMo (H$Yr qMVZnydH© $)
AdcmoH$Z Ho$co Zmhr H$m? Vo Va ¶m§À¶mhÿZ A{YH$ ~cdmZ hmoV.o (nU)
AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Aer H$moUVrhr eº$s Zmhr, Or A„mhÀ¶m (¶moOZocm)
H$Yr {d’$c H$ê$ eHo$c. IamoIa Vmo gd© H$mhr OmUUmam d gd©e{º$‘mZ
Amho.
45 Am{U cmoH$m§Zm ˶m§À¶m dmB©Q> H¥$˶m§~Ôc cJoM ’¡$cmda KoʶmMr
572 Hw$amU
A„mhMr (¶moOZm) AgVr, Va ˶mZo n¥ÏdrÀ¶m nmR>rda EH$mcmhr gmoS>co
ZgVo. nU (˶mMr ¶moOZm Aer Amho H$s,) Vmo ˶m§Zm EH$m R>amdrH$ ‘wXVrn¶ªV
Cg§V XoV AgVmo. ‘J Ooìhm ˶m§Mr R>amdrH$ ‘wXV g§nc o . Voìhm ˶m gdmªZm
H$ioc H$s, IamoIa A„mh Amnë¶m ^º$m§da ñdV: ZOa R>do Zy Amho.
gyah-36. ¶m0 grZ0
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
¶m0 grZ0 2 gd©ñdr ehmUnUmÀ¶m Jmoï>tZr ^acoë¶m Aem Hw$amUmMr
enW. 3 (‘whå‘X!) Vwåhr n¡J~§ am§nH¡ $s AmhmV, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 4
gai ‘mJm©da ‘mJ©ñW. 5 ho (Hw$amU) gd©e{º$‘mZ d Agr‘ X¶mdmZ
(A„mh)H$Sy>Z ¶mgmR>r àH$Q> H$aʶmV Amcoco Amho 6 H$s, Vwåhr ˶m cmoH$m§Zm
gmdYmZVoMm Bemam XoD$Z Q>mH$m, Á¶m§À¶m dmS>d{S>cm§Zm gmdY H$aʶmV Amco
ZìhVo. Vo (OrdZmÀ¶m dmñVdmg§~Y§ mZo) Jm’$sc AmhoV.
7
˶m§À¶mn¡H$s AZoH$m§À¶m ~m~VrV ({ejoM)o , Am‘Mo dMZ Iao R>aco
Amho, Am{U Vo lÕm YmaU H$aUma ZmhrV. 8 Amåhr ˶m§À¶m ‘mZo^modVr
˶m§À¶m hZwdQ>rn`ªV ¶oVrc, Ago gmIiX§S> KmcyZ (˶m§Zm) OIS>co Amho.
˶m‘wio ˶m§Mr S>moH$s da IoMcr Jocr AmhoV.
9
Am{U Amåhr ˶m§À¶m nwT>o EH$ AS>ga Am{U ‘mJo EH$ AS>ga {Z‘m©U
Ho$coco Amho Am{U dê$Z ˶m§Zm PmHy$Z Q>mH$co Amho. Va AmVm ˶m§Zm (gÝ‘mJ©)
{Xgy eH$V Zmhr. 10 AmVm (˶m§Mr AdñWm Aer Amho H$s), Vwåhr ˶m§Zm
gmdY H$am qH$dm H$ê$ ZH$m, XmoÝhr Jmoï>r ˶m§À¶mgmR>r gma»¶mM AmhoV. (åhUOo
AmVm ˶m§Zm gai‘mJu cmdʶmÀ¶m Vw‘À¶m à¶ËZm§Mo H$mhr n[aUm‘ ¶oUma
ZmhrV). Vo lÕm YmaU H$aUma ZmhrV. 11 Vw‘Mo gmdY H$aUo ˶m 춺$sÀ¶m
~m~VrV (AW©nUy )© Amho, Omo CnXoe J«hU H$ê$Z (˶mMo AZwgaU H$aVmo) Am{U
573
gyah-36. ¶m0 grZ0
A„mhMo (˶mcm) Z nmhVm ^¶ ~miJVmo. Aem cmoH$m§Zm j‘m Am{U gÝ‘mZnydH© $
‘mo~Xë¶mMr ew^dmVm© Úm.
12
{ZpíMVM Amåhr ‘ocëo ¶m§Zm {Od§V H$ê$ Am{U Amåhr ˶m§À¶m H$‘mªMm
aoH$m°S>© V¶ma H$arV AgVmo, Or H$‘} Vo nwT>o nmR>dVmV Am{U Or Amnë¶m ‘mJo
gmoS>VmV. EH$m ñnï> J«W§ mV à˶oH$ Jmoï>rMr Amåhr Zm|X Ho$cocr Amho.
13
(n¡J~§ a!) ¶m (cmoH$m§g‘moa) ˶m dñVrdmë¶m§Mo CXmhaU àñVwV H$am,
{OWo Am‘Mo g§Xeo dmhH$ Amco hmoV.o 14 (VoWrc cmoH$m§H$S>)o Amåhr XmoZ
n¡J~§ am§Zm nmR>dco hmoV.o ˶m§Zr XmoKm§Zmhr ImoQ>o R>a{dco, åhUyZ Amåhr {Vgam
(n¡J~§ a) nmR>dZy (˶m XmoKm§Zm) ‘XV àXmZ Ho$cr. Vo åhUmco, "Amåhr
IamoIa (A„mhH$Sy>Z) Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dco Jocc o o AmhmoV.' 15 (˶mda
VoWrc cmoH$m§Zr) CÎma {Xco, "Vwåhr Va Ho$di Am‘À¶mM gmaIr ‘mUgo
AmhmV Am{U H¥$nmd§V (A„mhZo) H$mhr (g§Xeo dJ¡a)o àH$Q> Ho$coco Zmhr,
Vwåhr {Zìdi ImoQ>o ~mocV AmhmV.' 16 (˶mda n¡J~§ am§Zr) åhQ>c,o "Am‘À¶m
nmcZH$˶m©g ho R>mD$H$ Amho H$s, Amåhmcm Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dʶmV Amcoco
Amho.'
17
Am{U Am‘À¶mda Ho$di g§Xeo ñnï>[a˶m nmohmoM{dʶmMr O~m~Xmar Amho.
18
nU ˶m cmoH$m§Zr CÎma {Xco, "Amåhr Va Vwåhmcm Ho$di AneHw$Zr
g‘OVmo, Vwåhr ho (gd© àdMZ) ~§X Ho$co Zmhr Va Amåhr Vwåhmcm XJS>mZ§ r
R>Mo Zy ‘mê$. VgoM Am‘À¶m hmVyZ Vwåhmcm Mm§Jcr {ejm {‘ioc.' 19 (n¡J~§ am§Zr)
CÎma {Xco, "Vw‘Mo XþXd£ Vw‘À¶mnmerM Amho! Vwåhmcm (g˶mMm g§Xeo J«hU
H$aʶmgmR>r) CnXoe Ho$cm OmV Agë¶m‘wio (Vwåhmcm ho AneHy$Z Agë¶mMo
dmQ>V Amho H$m)? Zìho! Vwåhr Va gd© ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmao cmoH$ AmhmV.'
20
Voìhm ˶m ehamÀ¶m Xþgè¶m Q>mHo $mhÿZ EH$ ‘mUyg YmdV VoWo Amcm, Vmo
(˶m cmoH$m§Zm) åhUmcm, "‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! Vwåhr n¡J~§ am§Mo AZwgaU H$am.
574 Hw$amU
21
˶m§Mo AZwgaU H$am, Oo Vw‘À¶mH$S>o H$moUVmhr ‘mo~Xcm ‘mJV ZmhrV,
Am{U Oo gÝ‘mJ© cm^coco AmhoV.'
22
"‘r ˶mMr CnmgZm H$m ~ao H$ê$ Z¶o, Á¶mZo ‘cm {Z‘m©U Ho$co? Am{U
˶mÀ¶mH$S>Mo Vwåhm gdmªZm naV{dco OmUma Amho. 23 ˶mcm gmoS>y Z ‘r BVam§Zm
Cnmñ¶ H$m åhUyZ ‘mZm¶cm hdo? Oa H¥$nmd§V (A„mhZo) ‘cm BOm
nmohM{dʶmMo R>a{dco Va ˶m§Mr {e’$mag ‘m¶mgmR>r cm^Xm¶H$ R>aUma
Zmhr. Zm Vo ‘cm dmMdy eH$Vrc. 24 ‘r Oa Vgo H$arZ Va ‘r ñnï>nUo
gÝ‘mJm©nmgyZ (’$ma) Xÿa Jocc o mo AgoZ. 25 (‘m¶m ~m§Ydm§Zmo!) ‘r Vwåhm
gdmªÀ¶m nmcZH$˶m©daM lÕm YmaU Ho$cr Amho, Va Vwåhr ‘mPo åhUUo ‘mݶ
H$am.'
26
(˶mÀ¶m åhUʶmMm ˶m§À¶mda H$mhrM n[aUm‘ Pmcm Zmhr, d ˶m§Zr
˶mcm XJS>mZ§ r R>Mo Zy ‘mê$Z Q>mH$co). Voìhm Amåhr (˶m lÕmd§Vmcm) åhUmcmo,
"ñdJm©V àdoe H$a,' Voìhm Vmo CX²Jmacm, "(Aaoa!o ) ‘m¶m cmoH$m§Zm ho H$imco
AgVo Va..... 27 ‘m¶m nmcZH$˶m©Zo (‘m¶m MwH$m {H$Vr CXmaVmnydH© $)
‘m’$ H$ê$Z, ‘cm gÝ‘mZZr¶ cmoH$m§‘ܶo ñWmZ àXmZ Ho$co.'
28
˶mÀ¶mníMmV Amåhr ˶mÀ¶m cmoH$m§H$S>o AmH$memVyZ (ñdJ©XVÿ m§M)o
g¡Ý¶ (dJ¡a)o H$mhr nmR>{dco Zmhr (H$s, ˶m§Zm lÕm YmaU H$aʶmg ^mJ
nmS>co AgVo). H$maU (AemgmR>r) Amåhr g¡Ý¶ nmR>drV ZgVmo. 29 (Am‘À¶m
{ejoMm) Ho$di EH$ ñ’$moQ> Pmcm Am{U Vo cmoH$ g§nUy V© : cwá hmoD$Z Joc.o 30
IoX dmQ>ʶmgmaIr AdñWm Amho cmoH$m§Mr! Omo H$moUVm n¡J~§ a ˶m§À¶mH$S>o
Amcm, ˶m§Zr ˶mcm CnhmgmMo cú¶ ~Z{dco. 31 ˶m§Zm ¶m Jmoï>rMr OmUrd
Zmhr H$m H$s, H$emàH$mao Amåhr ˶m§À¶mnydu {H$˶oH$ OZg‘yhm§Zm Zï> Ho$co
Amho, Am{U Vo ˶m§À¶mH$S>o naVyZ H$Yrhr ¶oUma ZmhrV. 32 Am{U ˶m gdmªZm
EH$Ì H$ê$Z {ZpíMVnUo Am‘À¶mg‘moa AmUco OmUma Amho.
575
33
gyah-36. ¶m0 grZ0
Am‘À¶m (gm‘϶m©À¶m) {ZemÊ`m§nH¡ $s ˶m§À¶mgmR>r EH$ {ZemUr ‘¥Vàm¶
O‘rZ hmo¶. {Vcm Amåhr {Od§V H$ê$Z, {VÀ¶mVyZ AÞYmݶ H$mT>Vmo. Am{U
cmoH$ ˶mVyZ ImVmV. 34 Amåhr {VÀ¶mV IOwarÀ`m d Ðmjm§À¶m ~mJm {Z‘m©U
Ho$ë¶m Am{U {VÀ¶mV (nmʶmMo) Pao àdm{hV Ho$co. 35 Vo ¶mgmR>r H$s,
cmoH$m§Zr ˶m§Mr ’$io ImdrV. Am{U (˶m§Zm ¶m Jmoï>rMr OmUrd ìhmdr) H$s,
˶m§Zm ˶m§À¶m hmVm§Zr Va ~Z{dcoco Zmhr. ‘J Vo (A„mhÀ¶mà{V) H¥$VkVoMm
^md H$m ~miJyZ ZmhrV? 36 nmdZ Amho Vmo, Á¶mZo à˶oH$ Jmoï>rÀ¶m OmoS>çm
{Z‘m©U Ho$ë¶m, Á¶m (dZñnVr) O‘rZ Cn{OVo ˶m§V, Am{U ñdV: ¶m§À¶mhr
OmoS>çm AmhoV (åhUOoM ‘mUgmÀ¶m) Am{U ˶m§À¶mhr (OmoS>çm) AmhoV Á¶m§Zm
(cmoH$) OmUV ZmhrV.
37
(Oo-Oo ApñVËdmV Amho) Ë`m§nH¡ $s ˶m§À¶mgmR>r EH$ IyU åhUOo amÌ
Amho. Amåhr {VÀ¶mVyZ {Xdgmcm ~mhoa H$mT>Vmo. Voìhm (cmoH$) A§YmamV amhÿZ
OmVmV. 38 Am{U gy¶,© Vmo R>adyZ {Xcoë¶m H$joV ^«‘U H$arV AgVmo. Vmo
gd©e{º$‘mZ d gd©k Aem (A„mhMm) {Z¶‘ Amho. 39 Am{U Amåhr
M§ÐmÀ¶m H$cm R>adyZ {Xcoë¶m AmhoV, Vmo hiyhiy jrU hmoV OmVmo, Am{U
eodQ>r IOwarÀ`m gwH$coë¶m ’$m§XrgmaIm hmoD$Z OmVmo. 40 (^«‘U H$aVmZm)
Zm gy¶© M§Ðmcm ‘mJo Q>mHy$Z nwT>o OmD$ eH$Vmo, Zm amÌ {XdgmÀ¶m doico m H$‘r
H$ê$ eH$Vo. gd© (Am‘À¶m {Z¶‘mZwgma) Amnmnë¶m H$joV J{V‘mZ AmhoV.
41
Am{U ˶m§À¶mgmR>r Am‘À¶m IwUm§nH¡ $s Xþgar IyU hr Amho H$s, Amåhr
(‘mZdmÀ¶m) d§eOm§Zm ^acoë¶m Zm¡H$o V ñdma H$ê$Z (‘mZdr d§e nwT>o gwê$
R>do co, VgoM ZyhÀ¶m Zm¡H$o V ‘mZdmgmR>r Cn¶wº$ àmUrhr ^acoco hmoV)o 42
Am{U Amåhr ˶m§À¶mgmR>r (Zm¡H$o à‘mUoM) AZoH$ Jmoï>r {Z‘m©U Ho$ë¶m AmhoV,
Á¶m§À¶mda ho ñdma hmoD$Z (àdmg H$aVmV). 43 Am{U Amåhr BpÀN>co Va
Amåhr ˶m§Zm ~wS>dZy Q>mHy$ eH$Vmo. ‘J Voìhm ˶m§Zm H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm©
576 Hw$amU
cm^Uma Zmhr, Zm Vo (H$emhr àH$mao) ˶mVyZ dmM{dco OmD$ eH$Vrc. 44 hr
Am‘Mr H¥$nm Amho H$s, ˶m§Zm EH$m {ZYm©[aV AdYrn¶ªV cm^ CR>{dʶmMr
g§Yr {Xcr OmVo.
45
Am{U Ooìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmVo, (AmnÎmr) Vw‘À¶m nwT>y Z qH$dm
‘mJyZ ¶oD$ eH$Vo, ˶mMr OmUrd R>do Umao ~Zm, åhUOo Vw‘À¶mda H¥$nm Ho$cr
OmB©c. 46 Am{U ˶m§À¶m nmcZH$˶m©À¶m g§Xeo m§nH¡ $s H$moUVmhr g§Xeo Agm
AgV Zmhr Ooìhm Vmo ˶m§À¶mH$S>o ¶oVmo, Vo ˶mH$S>o nmR> XmIdV ZmhrV. 47
Am{U Ooìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmVo H$s, A„mhZo Oo H$mhr Vwåhmcm {Xco Amho
˶mVyZ (A„mhgmR>r JaOy cmoH$m§da) IM© H$am. (˶mda) g˶ ZmH$maUmao
cmoH$ lÕmd§Vm§Zm åhUVmV, "Amåhr Aem cmoH$m§Zm ImD$ KmcʶmMr JaO H$m
Amho? A„mhZo BpÀN>co AgVo Va ˶mZoM ˶m§Zm ImD$ KmVco AgVo. Vwåhr
({e’$mag H$aUmao cmoH$) ñnï>[a˶m dmQ> MwH$coco AmhmV.'
48
Am{U Vo åhUVmV, "(µH$¶m‘VrMo) ho dMZ Ho$ìhm nyU© hmoUma, Vw‘À¶m
åhUʶmV H$mhr V϶ Agoc Va (¶mMo Amåhmcm CÎma Úm).' 49 dñVwV: ho
cmoH$ ˶m ^¶§H$a ñ’$moQ>mMr dmQ> nmhV ~gcoco AmhoV. Am{U Vo AmngmV
(µH$¶m‘Vr{df¶r) dmX{ddmX H$aV AgVrc Am{U Vr (AMmZH$) ˶m§À¶mda
MmcyZ ¶oBc© . 50 Am{U BV³¶m (AMmZH$nUo ˶m§Mm A§V hmoBc © ) H$s, Vo Zm
‘¥Ë¶wnÌ V¶ma H$ê$ eH$Vrc Zm Amnë¶m Hw$Qw>~§ r¶m§H$S>o naV ¶oD$ eH$Vrc. 51
Am{U qeJ ’w$§ H$ʶmV ¶oBc
© Va Vo H$~at‘YyZ (CRy>Z) Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o
Ymd KoVrc. 52 Vo åhUVrc, "Am‘Mo XþXd£ , Amåhr ~a~mX Pmcmo! Amåhmcm
Am‘À¶m H$~arVyZ H$moUr CR>dZy C^o Ho$co Amho?' (Voìhm ˶m§Zm gm§{JVco
OmB©c), "H¥$nmd§V (A„mhZo) ¶mM Jmoï>rMo dMZ {Xco hmoVo Am{U n¡J~§ am§Zr Oo
gm§{JVco hmoV,o Vo g˶ hmoV.o ' 53 (µH$¶m‘VrMo AmJ‘Z åhUOo) Ho$di EH$
AMmZH$ hmoUmao ñ’$moQ> Agoc Am{U gd© EH$Ì H$ê$Z Am‘À¶mg‘moa hOa
577
gyah-36. ¶m0 grZ0
Ho$co OmVrc.
54
(˶m§Zm gm§{JVco OmB©c), "AmO H$moUmdahr ‘wirM Aݶm¶ Ho$cm
OmUma Zmhr, Vwåhmcm VoM {‘ioc, Oo Vwåhr H$arV am{hco.' 55 ˶m {Xder
ñdJm©V dmñVì¶ H$aUmao cmoH$ ‘m¡O H$aʶmV ‘¾ AgVrc. 56 Vo Am{U
˶m§À¶m ghMm[aUr gwIX N>m¶oImcr (Am{cemZ) {~N>mݶmda cmoS> cmdyZ
~gcoco AgVrc. 57 ˶m§À¶mgmR>r {VWo (ZmZmVèhoM)o ‘odo CncãY AgVrc.
VgoM {VWo ˶m§Zm Vo gd© H$mhr {‘ioc, Oo Vo ‘mJVrc. 58 H¥$nmd§V
nmcZH$˶m©H$Sy>Z ˶m§Zm "(gX¡d Vwåhmcm gwI) em§Vr cm^mo' Agm Amerdm©X
{‘ioc.
59
(Am{U A„mh åhUoc,) "ho AnamYr cmoH$m§Zmo! AmO Vwåhr (gXmMmar
cmoH$m§nmgyZ H$m¶‘) doJio ìhm! 60 ho AmX‘À¶m ‘wcm§Zmo! ‘r Vwåhmcm g¡VmZmMr
CnmgZm H$ê$ ZH$m, Ago ~OmdyZ gm§{JVco ZìhVo H$m? H$maU Vmo Vw‘Mm
Ho$di eÌy (Am{U eÌyM hmoVm). 61 Am{U hohr (gm§{JVco hmoVo H$s,) Ho$di
‘mPrM CnmgZm H$am, hmM gai ‘mJ© Amho. 62 Am{U ˶mZo Vw‘À¶mn¡H$s
~hþg»§ ¶ cmoH$m§Zm nW^«ï> H$ê$Z gmoS>c.o Va Vwåhr Amnë¶m ~wÕrMm dmna H$m
Ho$cm ZmhrV? 63 hmM Vmo ZaH$ Amho, Á¶mÀ¶m{df¶r Vwåhmcm nwÝhm-nwÝhm
gmdY H$aʶmV Amco hmoV.o 64 AmVm ˶mV àdoe H$am, hm ‘mo~Xcm Amho g˶
ZmH$maʶmMm.' 65 AmO Amåhr (Anamܶm§Mr) Vm|S>o grc~§X H$ê$, Am{U
˶m§Mo hmV Am‘À¶mer ~mocVrc. VgoM ˶m§Mo nm¶ ˶m§Zr (OrdZmV) Oo-Oo
Ho$co ˶m{df¶r gmj XoVrc.
66
Amåhr Oa BpÀN>co AgVo Va Amåhr ˶m§Mr ZoÌÁ¶moV g§ndyZ Q>mHy$
eH$cmo AgVmo. ‘J Voìhm ˶m§Zr ‘mJ© emoYʶmgmR>r {H$Vrhr YS>nS> Ho$cr
AgVr Va ˶m§Zm ‘mJ© H$emàH$mao gmnS>cm AgVm? (åhUOo ˶m§Mr "MyH$ H$s
~amo~a' g‘OʶmMr eº$s {hamdyZ KoVcr AgVr Va...) 67 Am{U Amåhr
578 Hw$amU
Ago BpÀN>co AgVo H$s, (‘mUgmH$S>o MyH$ qH$dm ~amo~a n¡H$s {ZdS> H$aʶmMo
ñdmV§Í¶ Agm¶cm ZH$mo) Va Amåhr ˶m§Zm {ZpíMVnUo doJù¶mM ñd^mdmda
~Z{dco AgVo. Am{U ˶m§Zm ˶m§À¶m OmJr {IidyZ Q>mH$co AgVo. Voìhm Vo Zm
nwT>o OmD$ eH$co AgVo, Zm ‘mJo ¶oD$ eH$co AgVo. 68 Am{U Amåhr
EImÚmcm XrKm©`îw ` XoV AgVmo, Va ˶mÀ¶m eº$s¨Mm hiyhiy èhmg H$arV
OmVmo. Vo Amnë¶m ~wÕrMm dmna H$arV ZmhrV H$m? 69 Amåhr (Am‘À¶m ¶m
n¡J~§ amg H$mhr) H$mì¶ (em¶ar) {eH$dcoco Zmhr, Zm Vo ¶m (g§Xeo J«W§ mg)
emo^ʶmgmaIo Amho. ho Va Ho$di ~moYJ«W§ Amho, (åhUOoM) g˶ ñnï>[a˶m
gm§JUmao Hw$amU. 70 (ho ¶mgmR>r àH$Q> Ho$co Joco H$s, n¡J~§ amZo) ˶m à˶oH$
‘mUgmg gmdY H$amdo, Omo (‘ZmZo) {Od§V Amho. Am{U g˶ ZmH$maUmè¶m
cmoH$m§À¶m {déÕ EH$ (B©ídar¶ gmj) R>amdo.
71
˶m§Zr ¶m Jmoï>rMo ({dMmanydH© $) AdcmoH$Z Ho$co Zmhr H$m H$s, Amåhr
Am‘À¶m hmVm§Zr KS>dcoë¶m Jmoï>t‘ܶo (åhUOo Am‘À¶m ghoVHw $nUo {Z‘m©U
Ho$coë¶m Jmoï>t‘ܶo), ˶m§À¶mgmR>r Vr JwaTo >mao ho r {Z‘m©U Ho$cocr AmhoV, Á¶m§Mo
Vo ‘mcH$ AmhoV. 72 Am{U Amåhr ˶m§Zm ˶m§À¶m AYrZ Ho$co Amho. Va Vo
˶m§À¶mn¡H$s H$mhtZm (àdmgmV) ñdmar åhUyZ dmnaVmV Va H$mhtZm AÞ
åhUyZ dmna H$aVmV. 73 ˶m§À¶mÛmao ˶m§Zm AZoH$ cm^ {‘iVmV. (Ogo)
H$mhtÛmao {nʶmg XÿY {‘iVo. Va ‘J Vo (¶m gd© XoU½¶m§~Ôc A„mhMo)
Am^ma ‘mZUma ZmhrV H$m? 74 nU (Zmhr), ˶m§Zr Va A„mhcm gmoS>y Z
BVam§Zm Cnmñ¶ ~Z{dco Amho, ¶m AmeoZo H$s, ˶m§À¶mH$Sy>Z gmhmæ¶ àmá
hmoB©c. 75 (nU Vo ho {dgê$Z AmhoV H$s), Vo ˶m§Zm (H$Xm{n) gmhmæ¶ H$ê$
eH$Uma ZmhrV. Va (CcQ> A„mhg‘moa Om~ XoʶmgmR>r) ˶m§Zm ˶m§Mo g¡Ý¶
~ZdyZ (~§{XñV AdñWoV) C^o H$aʶmV ¶oBc © . 76 Va (n¡J~§ a!) ˶m§À¶m
Jmoï>tnmgyZ Vwåhr Xþ:Ir hmoD$ ZH$m. Vo H$m¶ XS>dZy R>do VmV Am{U H$m¶ àH$Q>
579

H$aVmV, Vo gd© Amåhr OmUyZ AmhmoV.


77
‘mZdmcm ¶m Jmoï>rMr OmUrd Zmhr H$m H$s, Amåhr ˶mcm dr¶m©À¶m
Ho$di EH$m q~XÿnmgyZ {Z‘m©U Ho$coco Amho? ‘J Vmo (Amnë¶m dmñVdmcm
{dgê$Z) ’$maM ^m§S>Imoa ~Zcocm Amho.
78
Am{U Vmo Am‘À¶m{df¶r Cn‘m aMyZ (dmX{ddmX H$ê$ cmJcm) Am{U
˶mcm ñdV:À¶m {Z{‘©VrMm {dga nS>cm. åhUy cmJcm, "hmS>o Hw$OyZ (ImH$)
Pmë¶mZ§Va ˶m§Zm H$moU {Od§V H$ê$ eH$Vmo?'
79
(Ago àíZ {dMmaUmè¶m§Zm) gm§Jm, "Á¶mZo ˶m hmS>mZ§ m n{hë¶m§Xm {Z‘m©U
Ho$co hmoV,o VmoM ˶m§Zm nwÝhm {Od§V H$aoc. Am{U ˶m ({Z‘m©Ë¶mcm) gd©
àH$maÀ¶m {Z{‘©VrMo n[anyU© kmZ Amho.
80
˶mZoM Vw‘À¶mgmR>r {haì¶m PmS>mV§ Zy A¾r {Z‘m©U Ho$cm Am{U (åhUyZM)
Vwåhr ˶mnmgyZ {dñVd noQ>dy eH$Vm.'
81
Á¶mZo AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Mr (åhUOoM {demc g¥ï>rMr) {Z{‘©Vr
Ho$cr, ˶mÀ¶mH$S>o ˶m§Zm (åhUOo ‘ocëo ¶m§Zm Zì¶mZo) {Z‘m©U H$aʶmMo gm‘϶©
Zgoc H$m? ({Z:g§Xho ) Vmo ˶mgmR>r g‘W© Amho. Am{U VmoM Amho, Añgc
{Z‘m©Vm! Añgc OmUH$ma!
82
Vmo Va Agm (gm‘϶©emcr) Amho H$s, Ooìhm Vmo EImÚm Jmoï>rcm
ApñVËdmV AmUy BpÀN>Vmo. Vmo ’$º$ EdT>Mo åhUVmo, "ApñVËdmV ¶o,' Am{U
Vr Jmoï> ApñVËdmV ¶oV.o 83 (IamoIa) Agr‘ Amho ˶mMr ‘hmZVm! Á¶mcm
à˶oH$ Jmoï>rda nyU© {Z¶§ÌU àmá Amho. Am{U (eodQ>r) Vwåhm gdmªZm ˶mÀ¶mH$S>Mo
naV Om¶Mo Amho.
gyah-37. Ag-gmµâµ’$mV
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
580 Hw$amU
1
am§JVo (nyU© {eñVrZo) C^o amhUmè¶m ñdJ©XVÿ m§Mr enW.
2
˶m§Mrhr (enW) Oo (Xþï> d {dÐmohr) eº$s¨Zm {nQ>miyZ cmdVmV. 3
VgoM ˶m (ñdJ©XVÿ m§Mrhr) Oo ~moYJ«W§ (cmoH$m§n¶ªV) nmohmoM{dVmV. 4 ({Z:g§Xho )
Vw‘Mm B©ída EH$M Amho. 5 Omo AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Mm Am{U ˶m§À¶m‘ܶo Oo
H$mhr Amho, ˶m§Mm nmcZH$Vm© Amho. VgoM gy`m}X` hmoUmè¶m {R>H$mUm§Mmhr
VmoM ‘mcH$ Amho.
6
Amåhr n¥ÏdrÀ¶m OdiÀ¶m AmH$memcm ZjÌm§Zr gOdco Amho. 7 Am{U
{dÐmohr d g¡VmZr eº$s¨nmgyZ ˶m (AmH$memcm) gwa{jV Ho$co Amho. 8
(gwajmH$dM ñWm{nV Agë¶m‘wi)o Vo (ñdJ©XVÿ m§À¶m) gdm}ƒ ~¡R>H$sV H$m¶
Mmcco Amho, Vo OmUʶmgmR>r Amnco H$mZ ˶mH$S>o cmdy eH$V ZmhrV. H$maU
Mhÿ~mOyZ§ r ˶m§Zm ‘mê$Z {nQ>miyZ cmdco OmVo. 9 hr ˶m§Zm nidyZ cmdʶmgmR>r
(VmËnwaVr ì¶dñWm Amho, nU ݶm¶mMo {Xdg ñWm{nV Pmë¶mZ§Va) Va
˶m§À¶mgmR>r H$m¶‘ñdê$nr {ejm AQ>i Amho. 10 nU Oa EImXm H$moUr VoWZy
EImXr Jmoï> OmUyZ Koʶmg, EImÚm doigo ¶eñdr Pmcm Va ˶mÀ¶m ‘mJo
YJYJ˶m AmJrMm Jmoim ˶mMm nmR>cmJ H$aʶmgmR>r gmoS>cm OmVmo.
11
(g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm) {dMmam, ˶m§Zm {Z‘m©U H$aUo OmñV
AdKS> H$m‘ Amho H$s, (AmÎmmM C„oI Pmcoë¶m) {Z{‘©VtZm {Z‘m©U H$aUo
(‘moR>o H$m‘ Amho)? Amåhr (‘mZdmcm) Va (¶mM gmYmaU) {MH$U‘mVrnmgyZ
{Z‘m©U Ho$coco Amho. 12 Vwåhr (˶m§À¶m ZmH$maʶmda) AmíM¶© H$aVm. Am{U
Vo Va {VañH$manydH© $ WÅ>m H$arV AmhoV. 13 Am{U Ooìhm ˶m§Zm (g˶mMm
A§JrH$ma H$aʶm~Ôc) CnXoe Ho$cm OmVmo, Voìhm Vo ˶mH$S>o cj XoV ZmhrV.
14
Am{U Ooìhm Vo EImXr (g§Xeo gyMH$) {ZemUr nmhVmV, Voìhm {Vcm
CnhmgmMo cú¶ ~Z{dVmV. 15 åhUVmV, "ho OmXÿ{edm¶ Aݶ H$mhr Zmhr. 16
H$m¶! Ooìhm Amåhr ‘aU nmdë¶mZ§Va ‘mVr d hmS>o ~Zcoco Agy, Voìhm
581
gyah-37. Ag-gmµâ’µ $mV
Amåhmcm nwÝhm {Od§V H$aʶmV ¶oBc© ? 17 Am{U H$m¶, Am‘À¶m nydO© m§ZmXoIrc?'
18
˶m§Zm gm§Jm, "hmo¶, AWm©VM! Am{U Vwåhmcm An‘m{ZV (H$aUmar {ejmXoIrc
Ho$cr OmB©c).'
19
H$maU Á¶m (nwZéËWmZmMr Vo WÅ>m H$arV AmhoV) Vr Ho$di EH$
^¶§H$a ñdê$nmMr XQ>mdUr Agoc. Am{U cJoM Vo gd© Amnë¶m S>mù o ¶m§Zr
20
(nwZéËWmZmMr KQ>Zm) K{Q>V Pmë¶mMo nmhÿ cmJVrc. Vo åhUVrc, "Zï>
Pmcmo Amåhr! hmM Vmo ݶm¶mMm {Xdg Amho.' 21 (Am{U ˶m§Zm gm§{JVco
OmB©c) "hm Amho Vmo ݶm¶mMm {Xdg, Á¶mcm Vwåhr ZmH$maV am{hcmV.' 22
(Am{U A„mh ñdJ©XVÿ m§Zm Aer Amkm H$aoc H$s,) A˶mMmar cmoH$m§Zm Am{U
˶m§À¶m gmWrXmam§Zm EH$Ì H$am Am{U ˶m Cnmñ¶m§Zmhr, Á¶m§Mr Vo CnmgZm
H$arV hmoVo..... 23 A„mhcm gmoS>y Z, Am{U ˶m gdmªZm YJYJ˶m AmJrH$S>o
KoD$Z Om. 24 Am{U ˶m§Zm VoWo Wm§~dm, H$maU ˶m§Zm Om~ {dMmam¶Mm Amho.
25
Vwåhmcm (AmVm) H$m¶ Pmco Amho H$s, Vwåhr EH$‘oH$m§Zm gmhmæ¶ H$arV
Zmhr? 26 nU (Voìhm Vo H$mhrM CÎma XoUma ZmhrV) Vo ˶m {Xder ‘mZ Imcr
KmcyZ C^o AgVrc.
27
(˶m§À¶mn¡H$s H$mhr) EH$‘oH$m§H$S>o diyZ AmngmV (Xmofmamon H$aUmao)
àíZ {dMmaVrc. 28 EH$ nj Xþgè¶m njmg åhUoc, "Vwåhr Am‘À¶m COì¶m
~mOyZo ¶oV hmoVm (åhUOo ñdV:cm {hVqMVH$ XmIdyZ Am‘Mr ’$gdUyH$ H$arV
hmoVm). 29 Xþgè¶m njmMo cmoH$ CÎma XoVrc, "Zmhr, Vwåhr ñdV:M AlÕoMm
‘mJ© A§JrH$macm hmoVm. 30 Am{U Am‘Mo Vw‘À¶mda (H$mhr AQ>i ñdê$nmMo)
à^md ZìhVo. Va VwåhrM ñdV: {eaOmoar d¥ÎmrMo cmoH$ hmoVm. 31 nU AmVm
Amåhm gdmªda Am‘À¶m nmcZH$˶m©Mo dMZ nyU© Pmcoco Amho. Amåhmcm
Amnë¶m dmB©Q> H¥$˶m§Mo ’$i AQ>inUo MmImdo cmJUma AmhoV. 32 Amåhr
Vwåhmcm ~hH$m{dco (H$maU) AmåhrM dmQ> MwH$cocmo hmoVmo.' 33 ˶m {Xder Vo
582 Hw$amU
gd© {ejoMo gh^mJr ~ZVrc.
34
Amåhr AnamYr cmoH$m§er AgmM ì¶dhma H$arV AgVmo. 35 ho Ago
cmoH$ hmoVo H$s, Ooìhm ˶m§Zm gm§{JVco Om¶Mo, "(EH$m) A„mh{edm¶ Xþgam
H$moUrM CnmgZo¶mo½¶ Zmhr.' Voìhm Vo ‘moR>çm ‘JéarZo (¶m g§Xeo mH$S>)o nmR>
{’$adrV AgV. 36 Am{U Vo åhUV AgV, "Amåhr Ho$di EH$m doS>çm
H$drÀ¶m gm§Jʶmdê$Z Am‘À¶m Cnmñ¶m§Mm ˶mJ H$am¶Mm H$s H$m¶?' 37
Zmhr, Vgo Zmhr, Va (Á¶mcm Vwåhr "doS>m H$dr' åhUyZ g§~mo{YV AmhmV), Vmo
g˶mMm g§Xeo KoD$Z Amcm Amho. Am{U Vmo AmYrÀ¶m n¡J~§ am§H$adr Amcoco
g˶ à‘m{UV H$aVmo Amho. 38 (g˶ ZmH$maUmè¶m§Zmo!) Vwåhmcm IamoIa
H$R>mao {ejm hmoBc© . 39 Vwåhr Oo H$mhr Ho$cmV, ˶mMmM Vwåhmcm ‘mo~Xcm
{‘iUma.
40
nU Oo A„mhMo gƒo godH$ AmhoV..... 41 ˶m§À¶mgmR>r (¶mZ§VaÀ¶m
OJmV) ˶m§Zm kmV AerM CnOr{dH$m {‘ioc. 42 AWm©V, {d{dY àH$maMr
’$io, Am{U ˶m§Zm {VWo gÝ‘mZmMo OrdZ cm^oc. 43 EofAmam‘mÀ¶m ~mJm§V...
44
Vo emhr AmgZm§da EH$‘oH$m§g‘moa ~gcoco AgVrc. 45 ˶m§À¶mXaå¶mZ
dmh˶m Pè¶mMm, ñdÀN> ‘ÚmMm ߶mcm Mm¡’$o a {’$a{dcm OmV Agoc. 46 (Oo
‘Ú) nm§T>ao ew^« d {nUmè¶m§gmR>r ñdm{Xï> Agoc. 47 Vo H$moU˶mhr àH$mao Zm
hm{ZH$maH$ Agoc, Zm ˶mÛmao Vo Amncr ~wÕr hadyZ ~gVrc. 48 VgoM {VWo
˶m§À¶m ghMm[aUr AgVrc, {ZamJg ZOam Am{U gwX§ a S>mi o o Agcoë¶m. 49
(˶m Aem AgVrc) OUy ’$ma H$miOrnydH© $ OnyZ R>do cocr ‘moVr.
50
‘J Vo (ñdJ©{Zdmgr) EH$‘oH$m§Zm CÔoeZy {dMmaUm H$aVrc. 51
˶m§À¶mVrc EH$ OU åhUoc, ‘mPm EH$ {‘Ì hmoVm. 52 Omo ‘cm {dMmaV
Ago, "Vy XoIrc IamoIa ¶mda {dídmg R>do Vmog H$s H$m¶... 53 H$s, Amåhr
‘¥Ë¶yZV§ a Ooìhm ‘mVr d hmS>o Pmcoco Agy, Voìhm Amnë¶mcm (ݶm¶mÀ¶m
583
gyah-37. Ag-gmµâ’µ $mV
{Xder) nwÝhm {Od§V H$ê$Z Amnë¶m H$‘mªMm ‘mo~Xcm {Xcm OmB©c?' 54 Vmo
åhUoc, "˶mMr H$m¶ AdñWm Amho, Oam (AmnU) nmhÿ ¶m H$m?' 55 Am{U
Voìhm Vmo S>mHo $mdyZ nmhrc Va (˶mMm {‘Ì) ˶mcm ZaH$mÀ¶m ‘ܶ^mJr
Agë¶mMo AmT>ic o . 56 (Vo nmhÿZ,) Vmo CX²Jmaoc, "A„mhMr enW, Vy Va
‘mPm OdiOdi KmVM Ho$cm hmoVmg. 57 (‘m¶mda) ‘m¶m nmcZH$˶m©Mr
H¥$nm Pmcr ZgVr, Va ‘cm XoIrc nH$Sy>Z ZaH$mV (’o$Hy$Z XoʶmV) Amco
AgVo.' 58 ‘J Vmo (Amnë¶m ñdJ©{Zdmgr {‘Ìm§Zm) åhUoc, "AmVm Amnë¶mcm
IamoIa ‘am¶Mo Zmhr? 59 n{hë¶m doigo Oo ‘aU ¶m¶Mo hmoVo Vo Amco. (AmVm
Zm H$Yr ‘¥Ë¶y ¶oBc © ,) Zm H$Yr Ìmg ghZ H$amdm cmJoc.' 60 IamoIa hoM
gdm©V ‘moR>o ¶e Amho. 61 YS>nS> H$aUmè¶m§Zr AemM ¶emgmR>r YS>nS>
H$am¶cm nm{hOo.
62
hm nmhþUMma Mm§Jcm Amho H$s, Vmo (ZaH$mVrc H$mQ>ao r) Oµ ³µ Hµ $w ‘Mo
63
d¥j? Amåhr ˶mg A˶mMmar cmoH$m§gmR>r {ejm H$aʶmMo gmYZ ~Z{dco
Amho. 64 Vmo EH$ Agm d¥j Amho, Omo ZaH$mÀ¶m VimnmgyZ da ¶oVmo. 65
˶mMr ’$io Aer ({dÐÿn) AmhoV H$s, OUy g¡VmZm§Mr S>mHo $s. 66 (ZaH$dmgr)
Vr ’$io ImVrc d ˶mZoM Amnco nmoQ> ^aVrc. 67 {edm¶, ˶m§Zm CH$i˶m
nmʶmnmgyZ V¶ma {‘lU ({nʶmgmR>r) {Xco OmB©c. 68 ‘J ˶m§Zm (ho ImD$Z-
{nD$Z) Pmë¶mda ZaH$mV naV Omdo cmJoc. 69 ˶m§Zm Amnco dmS>dS>rc dmQ>
MwH$coco Agë¶mMo AmT>iZy Amco. 70 ‘J Vo XoIrc ˶m§À¶mM nmdcmda
nmD$c R>odyZ Mmcy cmJco. 71 Am{U ¶m§À¶m (’$ma) nyduÀ¶m cmoH$m§nH¡ $shr
~hþg»§ ¶ cmoH$ gÝ‘mJm©nmgyZ ’$ma Xÿa Jocco o hmoV.o 72 Am{U Amåhr ˶m§À¶m‘ܶo
XoIrc gmdY H$aUmao (n¡J~§ a) nmR>dco hmoV.o 73 Va nmhm ˶m§Mm eodQ> H$gm
Pmcm, Á¶m§Zm gmdY H$aʶmV Amco hmoV.o 74 nU ’$º$ A„mhMo gƒo godH$
¶m (dmB©Q> n[aUm‘mnmgyZ) gwa{jV am{hco.
584 Hw$amU
75
Ooìhm (n¡J~§ a) ZyhZo Amåhmcm (‘XVrgmR>r) hmH$ ‘macr, Voìhm Amåhr
˶mÀ¶m hmHo$cm {H$Vr Mm§Jcm à{VgmX {Xcm hmoVm. 76 Amåhr ˶mcm Am{U
˶m§À¶m Hw$Qw>~§ r¶m§Zm ’$ma ‘moR>çm AmnÎmrVyZ dmMdco. 77 Amåhr Ho$di ˶mÀ¶m
d§eOm§Zm (n¥Ïdrda nwZéËWmZmn¶ªV) EH$‘od dmag R>a{dco. 78 Am{U Amåhr
^{dî¶mV ¶oUmè¶m cmoH$m§‘ܶo ˶mMo gwñ‘aU H$m¶‘ R>do co. 79 gd© cmoH$m§‘ܶo
Zyhcm em§Vr cm^mo! 80 Amåhr Mm§Jcr H$m‘o H$aUmè¶m§Zm AemM àH$mao
‘mo~Xcm XoV AgVmo. 81 IamoIa, Vmo Am‘À¶m gÀÀ¶m lÕmd§V ^º$m§nH¡ $s
hmoVm. 82 (Amåhr ˶mcm d ˶mÀ¶m AZw¶m¶m§Zm dmM{dco) Am{U BVam§Zm
~wS>dZy Q>mH$co.
83
B~«mhr‘ XoIrc VgmM lÕmd§V hmoVm. 84 Vmo Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o
ewÕ A§V:H$aUmgh dicm. 85 Ooìhm Vmo Amnë¶m {n˶mcm d Amnë¶m
cmoH$m§Zm, åhUmcm, "Vwåhr hr H$emMr CnmgZm H$arV AmhmV? 86 Vwåhr cmoH$
A„mhcm gmoS>y Z ImoQ>çm (ñd¶§a{MV) Cnmñ¶m§g‘moa (ZV‘ñVH$) hmoV AmhmV?
87
gd© OJm§À¶m nmcZH$˶m©{df¶r Vw‘Mo H$m¶ {dMma AmhoV?'
88
‘J ˶mZo AmH$memVrc ZjÌm§H$S>o EH$ ZOa Q>mH$cr. 89 Am{U
(˶mÀ¶m cmoH$m§Zm ˶m§À¶mgmo~V Z OmʶmMo {Z{‘Îm gm§{JVco) åhUmcm, "‘mPr
Vã¶oV ~ar Zmhr.' 90 Va Vo ˶mg gmoS>y Z {ZKyZ Joc.o 91 Voìhm Vmo ˶m§À¶m
Cnmñ¶m§H$S>o JwnMwn[a˶m dicm. Am{U åhUmcm, "H$m¶! Vwåhr (Vw‘À¶mg‘moa
R>do coco Z¡dÚo ) ImV Zmhr? 92 Vwåhmcm H$m¶ Pmco, Vwåhr H$mhr ~mocV
Zmhr?' 93 ‘J ˶mZo Amnë¶m COì¶m hmVmZo ˶m§À¶mda àhma H$am¶cm
gwédmV Ho$cr. 94 (˶mÀ¶m cmoH$m§Zm hr ~mV‘r H$imë`mZ§Va) ˶mMo cmoH$
˶mÀ¶mH$S>o YmdV Amco. 95 Voìhm B~«mhr‘Zo ˶m§Zm åhQ>c,o "Vwåhr ñdV:M
Á¶m§Zm KS>dcoco Amho, ˶m§Mr Vwåhr CnmgZm H$aVm? 96 Va dñVwpñWVr hr
Amho H$s, Vmo Ho$di A„mh Amho, Á¶mZo Vwåhmcm Am{U Vwåhr Oo H$mhr
585
gyah-37. Ag-gmµâ’µ $mV
(Amnë¶m hmVm§Zr) KS>{dVm ˶m§ZmXoIrc {Z‘m©U Ho$coco Amho.' 97 (ho EoH$y Z)
Vo (AmngmV) åhUmco, "¶mÀ¶mgmR>r EH$ ^Å>rÀ¶m VèhoMr EH$ B‘maV ~Zdm,
‘J ˶mg ˶m AmJrV ’o$Hy$Z Úm.' 98 ˶m§Zr ˶mÀ¶m{déÕ EH$ S>md aMcm,
nU Amåhr (Vmo {d’$c H$ê$Z) ˶m§ZmM An‘m{ZV Ho$co. 99 (Ooìhm ˶mÀ¶m
d{S>cmZo ˶mcm KamVyZ H$mTy>Z Q>mH$co Voìhm) (B~«mhr‘) åhUmcm, "‘r ‘m¶m
nmcZH$˶m©H$S>o OmV Amho. VmoM ‘cm ‘mJ© XmIdrc.' 100 ˶mZo (A„mhH$S>)o
àmW©Zm Ho$cr, "A„mh! ‘cm EH$ gXmMaUr nwÌ àXmZ H$a.' 101 Voìhm Amåhr
˶mg EH$m (gwñd^mdr d) g§¶‘r nwÌmÀ¶m AmJ‘ZmMr ew^dmVm© {Xcr.
102
‘J Ooìhm (˶mMm ‘wcJm) Amnë¶m (d{S>cm§~amo~a) H$m‘ H$ê$
eHo$c BVH$m ‘moR>m Pmcm, Voìhm (EHo$ {Xder ~mn) ‘wcmcm åhUmcm, "‘m¶m
{චnwÌm! ‘r Ago EH$ ñdßZ nm{hco Amho H$s, ‘r VwPo ~{cXmZ H$arV Amho.
Va Vy {dMma H$ê$Z ‘cm gm§J, ˶m{df¶r VwPo H$m¶ ‘V Amho?' (˶mda) Vmo
åhUmcm, "~m~m! Vwåhmcm Omo AmXoe (A„mhH$Sy>Z) {Xcm OmV Amho, ˶mda
H¥$Vr H$am, A„mhZo BpÀN>ë¶mg, ‘r ghZerc Agë¶mMo Vwåhmcm AmT>ic o .'
103
‘J Ooìhm Vo XmoKho r A„mhÀ¶m BÀN>c o m nyUn© Uo g‘{n©V Pmco Am{U
B~«mhr‘Zo (Amnë¶m ‘wcmg) O{‘Zrda nmc϶m AdñWoV R>do co. 104 Voìhm
Amåhr ˶mcm hmH$ {Xcr, "ho B~«mhr‘, 105 Vy ñdßZ Iao H$ê$Z XmIdco
Amhog.' {ZpíMVM Amåhr gXmMmar cmoH$m§Zm AemMàH$mao ‘mo~Xcm XoV AgVmo.
106
IamoIa, Vr (KQ>Zm åhUOo) Ho$di EH$ ‘moR>r narjm hmoVr. 107 Am{U
Amåhr EH$m ‘moR>çm ~{cXmZmÀ¶m ~Xë¶mV ˶mMr (åhUOo B~«mhr‘À¶m ‘wcmMr)
gwQ>H$m Ho$cr.
108
VgoM Amåhr Z§VaÀ¶m cmoH$m§‘ܶo ˶mMo gwñ‘aU H$m¶‘ R>do co (åhUOoM
˶mMo AZwgaU H$m¶‘ R>do bo) 109 B~«mhr‘cm (gX¡d) em§Vr cm^mo! 110
gXmMmar cmoH$m§Zm Amåhr AemàH$mao ‘mo~Xcm XoV AgVmo. 111 IamoIa, Vmo
586 Hw$amU
Am‘À¶m gÀÀ¶m lÕmd§V ^º$m§nH¡ $s hmoVm. 112 Amåhr (B~«mhr‘cm EH$ Xþgam
‘wcJm) BghmµH$À¶m AmJ‘ZmMrhr ew^dmVm© {Xcr. Omo XoIrc (nwT>)o n¡J~§ a d
gXmMmar (^º$) hmoUma hmoVm. 113 Am{U Amåhr ˶mÀ¶mda d BghmµH$da H¥$nm
Ho$cr. nU ˶m§À¶m d§eOm§nH¡ $s H$mhr gXmMmar hmoVo Va H$mhr ñnï>[a˶m
ñdV:daM A˶mMma H$aUmao hmoV.o
114
AemMàH$mao Amåhr ‘ygm d hmê$Z (¶m n¡J~§ am§da) AZwJh« Ho$cm.
115
Amåhr ˶m§Mr d ˶m§À¶m cmoH$m§Mr (H«$y a Xmñ¶ËdmÀ¶m) ’$ma ‘moR>çm
ÌmgmVyZ gwQ>H$m Ho$cr. 116 ‘J Ooìhm Amåhr ˶m§Zm gmhmæ¶ Ho$co Va VoM
daMT> R>aco. 117 Amåhr ˶m XmoKm§Zm (MyH$ H$m¶ d ~amo~a H$m¶?) ho ñnï>
Xe©{dUmam J«W§ àXmZ Ho$cm hmoVm. 118 Am{U Amåhr ˶m§Zm gai ‘mJ© XmI{dcm.
119
Am{U Z§VaÀ¶m cmoH$m§‘ܶo ˶m§Mo (AZwgaU H$aUmè¶m§Zm) H$m¶‘ R>do co.
120
"‘ygm d hmê$Z ¶m§Zm em§Vr cm^mo.' 121 Amåhr gXmMmar cmoH$m§Zm
AemMàH$mao Mm§Jcm ‘mo~Xcm XoV AgVmo. 122 IamoIa Vo Am‘À¶m lÕmd§V
^º$m§nH¡ $s hmoV.o
123
VgoM B{c¶mg hm XoIrc n¡J~§ am§nH¡ $s hmoVm. 124 Ooìhm ˶mZo Amnë¶m
cmoH$m§Zm åhQ>c,o "Vwåhr A„mhMo ^¶ ~miJV Zmhr H$m? 125 Vwåhr ~Ac
(Zm‘H$ Cnmñ¶mMm) Ymdm H$aVm Am{U gd©lðo > Aem {Z‘m©Ë¶mg gmoS>y Z XoVm.
126
åhUOoM A„mhbm,Omo Vw‘Mm nmcZH$Vm© Amho Am{U Vw‘À¶m dmS>d{S>cm§Mmhr
nmcZH$Vm©.' 127 nU ˶m§Zr ˶mg ImoQ>o R>a{dco, n[aUm‘r ˶m§Zm Om~ XoʶmH$[aVm
(A„mhg‘moa) hOa Ho$co OmB©c. 128 nU Oo A„mhMo gƒo godH$ hmoVo (Vo
gmoS>y Z). 129 Am{U Amåhr Z§VaÀ¶m cmoH$m§‘ܶo ˶m§Mo gwñ‘aU (AWm©V
AZwgaU) H$m¶‘ R>do co. 130 B{c¶mg d ˶mÀ¶m cmoH$m§Zm em§Vr cm^mo! 131
Amåhr gXmMmar cmoH$m§Zm AemM àH$mao ‘mo~Xcm XoV AgVmo. 132 IamoIa Vmo
Am‘À¶m lÕmd§V ^º$m§nH¡ $s hmoVm.
gyah-37. Ag-gmµâ’µ $mV 587
133 134
{Z…g§Xho cyV XoIrc n¡J~§ am§nH¡ $s hmoVm. Amåhr ˶mcm d ˶mÀ¶m
Hw$Qw>~§ r¶m§Zm dmMdco. 135 nU ˶mMr åhmVmar (~m¶H$mo) Or ‘mJo amhUmè¶m
cmoH$m§n¡H$s hmoVr. 136 ‘J Amåhr (cyV {VWyZ {ZKyZ Joë¶mZ§Va) BVam§Zm Zï>
H$ê$Z Q>mH$co. 137 Am{U (AmOn¶ªVhr) Vwåhr ˶m§À¶m ˶m AmogmS> dñ˶m§nmgyZ
OmV AgVm gH$mir...... 138 Am{U amÌr XoIrc. (~moY J«hU H$aʶmgmR>r)
Vwåhr ~wÕrMm dmna H$arV Zmhr H$m?
139
VgoM ¶yZgw hm XoIrc n¡J~§ am§nH¡ $s EH$ hmoVm. 140 Ooìhm Vmo (Amnë¶m
cmoH$m§nmgyZ) YmdV OmD$Z ^acoë¶m Zm¡H$o da nmohmoMcm. 141 ‘J Zm¡H$o dmë¶m§Zr
{MR²>R>çm Q>mH$ë¶m (Voìhm ˶mV nwÝhm-nwÝhm ˶mMoM Zmd {ZKmco) Va ˶m§Zr
˶mcm (g‘wÐmV) ’o$Hy$Z {Xco. 142 ‘J (EH$m) ‘memZo ˶mcm {JiyZ Q>mH$co.
Voìhm Vmo ñdV:cm Xmof XoD$ cmJcm (Voìhm ˶mcm ñdV:À¶m MwH$sMr OmUrd
Pmcr). 143 Oa Vmo (A„mhMo) ñVw{VJmZ H$aUmè¶m§nH¡ $s ZgVm.... 144 Va Vmo
nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmn¶ªV ‘memÀ¶mM nmoQ>mV am{hcm AgVm. 145 ‘J Amåhr
˶mcm (‘memÀ¶m nmoQ>mVyZ H$mTy>Z g‘wÐ{H$Zmè¶mda) Iwë¶m ‘¡XmZmV Q>mHy$Z {Xco.
Voìhm Vmo AJXr H$mgmdrg hmoD$Z Jocm hmoVm. 146 ‘J Amåhr ({VWo) ˶mÀ¶mnmer
EH$ docrMo PmS> CJdco. 147 Am{U Z§Va Amåhr ˶mcm (nwÝhm EH$Xm) EH$
cmI qH$dm ¶mnojm H$mhr OmñVM cmoH$m§H$S>o (n¡J~§ a åhUyZ) nmR>{dco. 148
Voìhm ˶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr. åhUyZ Amåhr ˶m§Zm H$mhr H$mi (¶m
OrdZmMo) cm^ Cn^moJy {Xco.
149
Va (n¡J~§ a!) Vwåhr ˶m§Zm {dMmam Vw‘À¶m nmcZH$˶m©gmR>r ‘wcr
AmhoV Am{U ˶m§À¶mgmR>r ‘wco AmhoV. 150 Amåhr ñdJ©XVÿ m§Zm órOmVrÀ¶m
ê$nmV {Z‘m©U Ho$co Amho H$m¶? ho (AZoH$o ídadmXr) hr {Z‘m©U à{H«$¶m nmhV
hmoVo H$s H$m¶? 151 Zmhr, ‘wirM Zmhr, ho cmoH$ Á¶m H$mhr ImoQ>çm Jmoï>r
~mocV AgVmV, ˶mn¡H$sM hr EH$ Jmoï> Amho 152 H$s, A„mhMr g§VVr Amho.
588 Hw$amU
Am{U Vo {Zìdi ImoQ>o ~mocV AmhoV. 153 A„mhZo ‘wcm§À`m VwcZoV ‘wctZm
àmYmݶ {Xco? 154 Vwåhmcm Pmco Amho Var H$m¶? Vwåhr H$gm {ZU©¶ H$arV
AmhmV? 155 Vwåhr {dMma H$arV Zmhr H$m? 156 qH$dm Vw‘À¶mH$S>o gwñnï>
Ago à‘mU Amho? 157 Vw‘À¶m åhUʶmV H$mhr g˶ Agoc Va Amncm J«W§
gmXa H$am.
158
¶m cmoH$m§Zr A„mh Am{U {OÞMo ZmVo Agë¶mMm {ZamYma emoY
cmdcm Amho. nU ¶m {OÞm§Zm ñdV: ¶m Jmoï>rMr Mm§Jcr OmUrd Amho H$s,
(ݶm¶mgmR>r) ˶m§Zm (A„mhg‘moa) hOa Ho$co OmB©c. 159 A„mh ˶m Jmoï>tnmgyZ
nyUn© Uo Ag§~{§ YV Amho. Á¶m§Mm ho (Zmcm¶H$) cmoH$ emoY cmdV AgVmV.
160
nU Vo, Oo A„mhMo gƒo ^º$ AmhoV (Vo Ago A{O~mV ZmhrV). 161
(A„mher ImoQ>çm Jmoï>rM§ m g§~Y§ OmoS>Umè¶m§Zmo!) Zm Vwåhr, Zm Vw‘Mo Vo
Cnmñ¶...... 162 H$moUmcmhr A„mhnmgyZ Vwåhr ~hH$mdyZ Xÿa ZoD$ eH$V
Zmhr...... 163 nU ’$º$ ˶mbm, Á¶mMo ZaH$m‘ܶo OmUo AQ>i Amho. 164
(Am{U ñdJ©XVÿ Oo gX¡d A„mhMo ñVw{VJmZ H$aVmV, Vo åhUVmV) "Am‘À¶mn¡H$s
à˶oH$mMo (A„mhZo) R>adyZ {Xcoco ñWmZ Amho. 165 Am{U Amåhr XOm©Zgw ma
˶mÀ¶mg‘moa ({eñVrZo) n§{º$~Õ C^o amhVmo. 166 Am{U ˶mÀ¶m Agr‘
‘hmZVoMo JwUJmZ H$arV AgVmo.'
167
(g˶ ZmH$maUmao lÕmhrZ) Zoh‘r åhUV AgV, 168 "Am‘À¶mH$S>o
Am‘À¶m AmYr hmoD$Z Jocëo ¶m cmoH$m§à‘mUo EImXo {Xì¶ J«W§ AgVo Va....
169
Amåhr XoIrc A„mhMo Img ^º$ ~Zy eH$cmo AgVmo.' 170 nU (Ooìhm
˶m§À¶mg‘moa ho Hw$amU gmXa Ho$co Joc)o ˶m§Zr ˶mda lÕm R>do ʶmg ZH$ma
{Xcm. Va cdH$aM ˶m§Zm H$iyZ ¶oBc © (H$s, ˶m§Zr H$moU˶m Jmoï>rH$S>o nmR>
{’$adcr hmoVr). 171 Am‘Mo nmR>dcoco godH$, åhUOoM n¡J~§ a ¶m§À¶m{df¶r
Am‘Mm hm ’¡$gcm AmYrM gmXa Pmcocm Amho __ 172 Vmo åhUOo, ˶m§Zm
589
173
ImÌrZo ‘XV nmoMc o . (eodQ>r) Am‘MoM g¡Ý¶ {dO¶ àmá H$aUma, ho
{ZpíMV. 174 Va H$mhr H$mi Vwåhr (g˶ ZmH$maUmè¶m§nmgyZ ñdV:cm) Xÿa
R>do m 175 Am{U ˶m§Zm nmhV amhm, H$maU cdH$aM Vo XoIrc nmhÿZ KoVrc (Oo
AmVm Vo nmhV ZmhrV).
176
Vo IamoIa {ejogmR>r KmB© H$arV AmhoV H$m? 177 nU Ooìhm EH$Xm Vr
({ejm) ˶m§À¶m A§JUmV CVaoc, Voìhm ˶m cmoH$m§Mr Vr gH$mi ’$maM dmB©Q>
hmoBc© , Á¶m§Zm gmdY Ho$co Joco hmoV.o 178 Va (Vwåhr) H$mhr H$mimgmR>r ˶m§À¶mnmgyZ
(ñdV:cm) Xÿa R>do m. 179 Vwåhrhr nmhV amhm Am{U Vo XoIrc nmhÿZ KoVrc, (Oo
AmO ˶m§Zm {XgV Zmhr) 180 Agr‘ Amho Vw¶m nmcZH$˶m©Mr ‘{h‘m, gÝ‘mZ
(d gm‘϶©) ¶m§Mm ‘mcH$ Amho Vmo, Am{U ˶m Jmoï>tnmgyZ Vmo ’$ma A˶wƒ Amho,
Á¶m Jmoï>tMm g§~Y§ ho cmoH$ ˶mÀ¶mer OmoS>VmV. 181 Am{U n¡J~§ am§Zm (gX¡d)
em§Vr cm^mo! 182 Am{U gd© àe§gm A„mhgmR>rM Amho, Omo gd© OJm§Mm ‘mcH$
Amho.
gyah-38. gm°X
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
gm°X0 CnXoem§Zr AmoVàmoV Aem Hw$amUmMr enW. 2 Oo g˶ ZmH$maUmao
AmhoV Vo ImoQ>o A{^‘mZ Am{U d¡a ~miJyZ AmhoV. 3 ˶m§À¶mnydu Amåhr
{H$˶oH$ OZg‘yhm§Zm (¶mM XþîH¥$˶mnmoQ>r) Zï> H$ê$Z Q>mH$co Amho. Voìhm Vo
‘XVrgmR>r ¶mMZm H$ê$ cmJco. nU Voìhm ~MmdmgmR>r Cera Pmcocm hmoVm.
4
˶m cmoH$m§Zm ¶m Jmoï>rMo AmíM¶© dmQ>co H$s, ˶m§À¶mH$S>o ˶m§À¶m‘YyZM
gmdY H$aUmam (n¡J~§ a) Amcm, Voìhm g˶ ZmH$maUmao cmoH$ åhUmco, "hm
EH$ OmXÿJma d ImoQ>o ~mocUmam (‘mUyg) Amho. 5 gd© Cnmñ¶m§Mm (Zm¶ZmQ>
H$ê$Z) EH$M Cnmñ¶ Agë¶mMm Xmdm Vmo H$aVmo H$m? IamoIa, hr Va ’$maM
590 Hw$amU
6
{d{MÌ Jmoï> Amho.' Voìhm ˶m§À¶mVrc ~S>r ‘§S>ir Ago åhUV (CnXoeJ¥hmVyZ)
OmʶmgmR>r CR>cr, "Mcm {ZKm ¶oWZy Am{U Amnë¶m Cnmñ¶m§da ÑT> lÕm
R>do m. ¶m‘mJo (¶m ‘mUgmMo) H$mhrVar ñdmW© Amho. 7 Amåhr Aer Jmoï>
nyduÀ¶m Y‘m©dc§~rH$Sy>Z H$Yrhr EoH$cocr Zmhr. hr (¶m ‘mUgmZo) aMcocr
Jmoï> Amho. 8 Am‘À¶mVrc gd© cmoH$m§Zm gmoS>y Z Ho$di ˶mÀ¶mH$S>Mo B©ídadmUr
àH$Q> H$aʶmV Amcr Amho H$m?' Zmhr, Vgo Zmhr, dñVwpñWVr hr Amho H$s,
Ago åhUUmao cmoH$ ‘m¶m CnXoem{df¶r gme§H$ AmhoV. (H$maU) ˶m§Zr
AÚmn ‘m¶m {ejoMr Md MmIcocr Zmhr.
9
Vw¶m nmcZH$˶m©Mo H¥$noMo ^m§S>ma ˶m§À¶mH$S>o Amho H$m, Omo gd©
e{º$‘mZ Amho d ’$ma ‘moR>m XmVm Amho. 10 qH$dm Oo AmH$me d n¥Ïdr Am{U
Oo H$mhr ¶m Xmohm|À¶m‘ܶo Amho, ˶m gdmªMr A{YgÎmm ˶m§À¶mH$S>o Amho H$m,
Vgo Agoc Va Vo gd© e³¶ ‘mJmªMm Adc§~ H$ê$Z AmH$memH$S>o Pon H$m KoV
ZmhrV? 11 BVa g‘yhmà‘mUoM ¶m g‘yhmMo XoIrc ¶m ~m~VrV nam^d hmoUo
AQ>i Amho. 12 ¶m§À¶mnyduhr ZyhÀ¶m cmoH$m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma
{Xcm, VgoM AmX ¶m O‘mVrZo Am{U (àM§S>) cîH$a ~miJUmè¶m {’$aAm¡ZZo
XoIrc. 13 VgoM g‘yX (¶m O‘mVrZo) Am{U cyVÀ¶m cmoH$m§Zr Am{U Vo dZmV
amhUmao (åhUOo A¶H$mdmco) ¶m gdmªZr (ImoQ>o R>a{dco) Vo ’$ma g§K{Q>V
OZg‘yh hmoV.o 14 ˶m gdmªZr n¡J~§ am§Zm ImoQ>o R>a{dco. Voìhm ‘m¶m (ݶmæ¶)
{ejoZo ˶m§Zm doT>c.o 15 ho (g˶ ZmH$maUmao cmoH$ XoIrc) ˶m ^¶§H$a
{ejoÀ¶m ñ’$moQ>mMr dmQ> nmhV Agë¶mMo (Amnë¶m H¥$VrZo {gÕ H$arV AmhoV)
nU, ˶m§Zm Voìhm Oamerhr Cg§V {Xcr OmUma Zmhr. 16 Vo (˶m {ejoMr {I„r
CS>dV) åhUVmV, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Am‘À¶m {híemMr Or H$mhr
{ejm Amho, Vr Amåhmcm {heo~mÀ¶m {Xdgmnydu XoD$Z Q>mH$.'
17
(n¡J~§ a!) Vo Oo H$mhr ~mocV AmhoV, Vo (Y¡¶m©Z)o ghZ H$am. Am{U Am‘Mm
591
gyah-38. gm°X
Xmg XmD$X ¶mMr AmR>dU H$am, Omo Iyn gm‘϶©dmZ hmoVm Am{U Vmo Zoh‘r Am‘À¶mH$S>o
ܶmZ cmdyZ hmoVm. 18 Am{U åhUyZ Amåhr nd©Vm§Zm ˶mÀ¶m ñVw{VJmZmV gm‘rc
ìhm¶cm cmdco. Vo ˶mÀ¶m~amo~a gH$mi-g§Ü¶mH$mi ñVw{VJmZ H$arV AgV. 19
Am{U njrXoIrc EH$Ì hmoD$Z ˶m§À¶m‘ܶo gm‘rc hmoV. gd© A„mhH$S>o ܶmZ
H|${ÐV H$aUmao hmoV.o 20 Am{U Amåhr ˶mÀ¶m gÎmocm ~iH$Q>r àXmZ Ho$cr. Am{U
˶mcm {ddoH$ àXmZ Ho$co. Am{U ˶mcm dmX{ddmXm§Mm ’¡$gcm H$aʶmMr hmVmoQ>r
~hmc Ho$cr hmoVr.
21
Á¶m àmW©ZmJ¥hmV (XmD$X àmW©Zm H$am¶Mm) {VWo XmoZ OU, dmXr d
à{VdmXr, Amncm IQ>cm KoD$Z q^Vrda MTy>Z AmV Amco hmoV.o ¶m KQ>ZMo r
dmVm© Vwåhmcm nmohmoMcr Amho H$m? 22 Ooìhm Vo XmD$Xnmer Amco, Voìhm ˶m§Zm
nmhÿZ Vmo Km~acm. Vo åhUmco, "Vwåhr Km~ê$ ZH$m, Amåhr XmoKo EH$ {ddmX
KoD$Z (Vw‘À¶mH$S>)o Amcmo AmhmoV. Am‘À¶mVrc EH$mZo Xþgè¶mda Aݶm¶
Ho$cocm Amho, Va Vwåhr Am‘À¶mXaå¶mZ ݶm¶mo{MV ’¡$gcm H$am Am{U
(Am‘À¶mda) Aݶm¶ H$ê$ ZH$m, VgoM Amåhmcm gai ‘mJ© XmIdm. (hr
Vw‘À¶mH$Sy>Z Anojm).'
23
"hm ‘mPm ^mD$ Amho, ˶mÀ¶mH$S>o Zì¶mÊUd ‘|T>çm AmhoV. Am{U
‘m¶mH$S>o Ho$di EH$M ‘|T>r Amho, VarXoIrc hm åhUVmo, "Vrhr ‘cm XoD$Z
Q>mH$,' Am{U ˶mZo ~mocʶmV ‘m¶mda gaer KoVcr Amho.' 24 XmD$XZo åhQ>c,o
"˶mZo Amnë¶m ‘|T>çmV VwPr ‘|T>r gm{‘c H$ê$Z KoʶmgmR>r, Vw¶m ‘|T>rMr
‘mJUr H$ê$Z, IamoIa Vw¶mda Aݶm¶ Ho$cocm Amho. AZoH$ ^mJrXma cmoH$
(gmYmaUnUo) EH$‘oH$m§da Aݶm¶ H$arV AgVmV, nU ’$º$ ¶mg AndmX Vo
cmoH$ AmhoV, Oo lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} H$arV AgVmV, nU Ago cmoH$
’$maM H$‘r AgVmV.' Voìhm (AMmZH$nUo) XmD$Xcm AmR>dco, Amåhr ˶mMr
H$gmoQ>r nmhV hmoVmo, Voìhm Vmo cJoM Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o j‘m ¶mMZm H$ê$
592 Hw$amU
cmJcm. Am{U ˶mÀ¶mg‘moa ZV‘ñVH$ hmoD$Z, níMmÎmmnmgh ˶mÀ¶mH$S>o dicm.
25
Voìhm Amåhr ˶mg j‘m Ho$cr. {Z…g§e`, ˶mÀ¶mgmR>r Am‘À¶m
gm{ÞܶmV gÝ‘mZmMo Am{U A{Ve¶ Mm§Jco ñWmZ Amho.
26
Am{U Amåhr åhUmcmo, "ho XmD$X! Amåhr Vwcm ¶m ^y‘rda AI˶ma
àXmZ Ho$cocm Amho, åhUyZ Vy cmoH$m§Xaå¶mZ ݶm¶nydH© $ {ZdmS>m H$a Am{U
(ݶm¶^mdZoÀ¶m {déÕ OmD$Z) Amnë¶m BÀN>m-AmH$m§jm§Mo AZwgaU H$ê$
ZH$mog. ˶m BÀN>m AmH$m§jm Vwcm A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ Xÿa ^aH$Q>V KoD$Z
OmVrc Am{U Oo A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ T>iVmV, ˶m§Zm H$R>mao {ejm {ZpíMVnUo
hmoUma Amho. ¶m H$maUmñVd H$s, Vo {heo~ Úmd¶mÀ¶m {Xdgmcm {dgê$Z
~gcoco AmhoV.' 27 Am{U Amåhr n¥Ïdr d AmH$me d Oo H$mhr ¶m
Xmohm|À¶m ‘ܶo Amho Vo gd©, CÔoem{dZm ì¶W© {Z‘m©U Ho$coco Zmhr. Vgm g˶
ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mm {dMma Amho. Va Á¶m cmoH$m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg
ZH$ma {Xcm ˶m§À¶mgmR>r ZaH$ê$nr gd©Zme Amho. 28 (Ago H$Yr e³¶ Amho
H$m H$s), Amåhr ˶m cmoH$m§Zm Á¶m§Zr lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} Ho$cr ˶m§À¶m
g‘mZ H$ê$Z Q>mHy$, Oo ^yVcmda CËnmV ‘mO{dVmV? qH$dm Amåhr gXmMmar
cmoH$m§Zm XþamMmè¶m§g‘mZ dmJUyH$ XoD$? (Ago H$Xm{n e³¶ Zmhr).
29
(n¡J~§ a!) ho (Hw$amU) H¥$nm d (‘mJ©Xe©ZmZo ^anya) Agm EH$ J«W§
Amho. Omo Amåhr Vw‘À¶mH$S>o ¶mgmR>r àH$Q> Ho$cm Amho H$s, cmoH$m§Zr ¶mVrc
g§Xeo m§da qMVZ H$amdo. Am{U Á¶m§Zm ~wÕr cm^cocr Amho, ˶m§Zr ¶mnmgyZ
~moY ¿¶mdm. 30 Am{U Amåhr XmD$Xcm (nwÌmÀ¶m ê$nmZo) gwc‘o mZ àXmZ Ho$cm
(A„mhMm) ’$maM Mm§Jcm Agm ^º$ Am{U gX¡d (A„mhMr) AmoT> ~miJUmam
hmoVm Vmo. 31 (EH$m) g§Ü¶mH$mir (˶mÀ¶m g¡Ý¶mVrc) CÎm‘ n¡XmerMo d
Mni KmoS>o ˶mÀ¶mg‘moa AmUʶmV Amco. 32 Voìhm Vmo åhUmcm, "‘cm
Mm§Jë¶m Jmoï>tMo Zoh‘rM ’$ma AmH$f©U dmQ>Vo H$maU, ˶m Jmoï>r ‘cm ‘m¶m
593
gyah-38. gm°X
nmcZH$˶m©Mr AmR>dU H$ê$Z Xoʶmg H$maUr^yV R>aVmV.' (Vo nmhUo) ¶oWn¶ªV
gwê$ hmoVo H$s, gy¶m©ñV Pmcm. 33 (Voìhm ˶mZo åhQ>c)o , "˶m§Zm ‘m¶mH$S>o
naV KoD$Z ¶m, (Ooìhm ˶m§Zm Z§Va AmUʶmV Amco,) Voìhm Vmo ˶m§À¶m
nm¶mda d ‘mZoda (ào‘mZo) hmV {’$ady cmJcm.
34
Am{U Amåhr gwc‘o mZcm (AmUIr EH$màH$mao) AmO‘mdyZ nm{hco.
˶mÀ¶m qghmgZmda EH$ (‘¥Vàm¶) eara R>do ʶmV Amco. ‘J Vmo (g§nUy ©
g‘n©Umgh) Am‘À¶mH$S>o dicm.
35
˶mZo (A„mhH$S>)o àmW©Zm Ho$cr, "ho à^y! ‘cm j‘m H$a Am{U ‘cm
Ago A{YamÁ¶ àXmZ H$a, Ogo ‘m¶mZ§Va H$moUmcmhr àmá hmoD$ Z¶o. IamoIa
Vy ’$ma ‘hmZ XmVm Amhog.'
36
Voìhm Amåhr dmè¶mg ˶mÀ¶m (AmXoemÀ¶m) AYrZ Ho$co, Omo ˶mÀ¶m
AmXoemZwgma OoW-o H$moR>o ˶mg Om¶Mo Amho, ˶m {XeoZo hiwdmanUo dmhV Ago.
37
VgoM Amåhr {OÞm§Zm ˶mÀ¶m AYrZ Ho$co hmoV,o Oo (‘moR>‘moR>)o ~m§YH$m‘
H$aʶmV Hw$eb hmoV,o Am{U Vo nmU~wS>ho r hmoV.o 38 ¶m§À¶m ì¶{V[aº$ BVa ({OÞ)
Oo gmIiX§S>mZ§ r OISy>Z R>do coco hmoVo (˶mÀ¶m AYrZ Ho$co hmoV)o . 39 Amåhr
åhUmcmo, "hr Vw¶mgmR>r Am‘Mr XoUJr Amho, Va Vy Amnë¶m BÀN>Zo gw ma (BVam§Zm
˶mVyZ) Xo qH$dm (ñdV:H$S>)o R>do Zy Ko, Á¶mMm (Vw¶mH$Sy>Z) {heo~ (KoVbm
OmUma) Zmhr.' 40 (Vmo Am‘Mm Agm godH$ hmoVm H$s,) ˶mÀ¶mgmR>r Am‘À¶mnmer
Am‘À¶m {ZH$Q>Mo d Mm§Jco ñWmZ Agoc.
41
(AemMà‘mUo) Am‘Mm EH$ godH$ Aæ¶y~ hmoVm, Va (n¡J~§ a!) ˶mMrhr
AmR>dU H$am. Ooìhm ˶mZo Amnë¶m nmcZH$˶m©cm hmH$ {Xcr, (åhUmcm,) (ho
à^y!) "g¡VmZmZo ‘cm ’$ma H$ï> d ¶mVZm nmoM{dë`m AmhoV.' 42 Voìhm Amåhr
åhUmcmo, "(O{‘Zrda) Amnco nm¶ (OmoamZo) AmnQ>,' (˶mZo Vgo Ho$ë¶mZ§Va
EH$ Pam {ZKmcm) "ho W§S> Ago nmUr Amho ñZmZ H$aʶmgmR>r d {nʶmgmR>r.' 43
594 Hw$amU
Am{U Amåhr (˶mMr dmB©Q> AdñWm g§ndyZ ˶mÀ¶mg{hV) ˶mÀ¶m Hw$Qw>~§ mcm
nydn© Xmda AmUco (åhUOo nwÝhm g‘¥Õ Ho$co). Am{U ˶mM~amo~a Am‘À¶m H¥$noZo
˶mV XþnQ>rZo dmT> Ho$cr. ¶m CÔoemZo H$s, ~wÕr cm^coë¶m cmoH$m§gmR>r (¶m
KQ>ZVo Zy ) ~moY J«hU H$aVm ¶mdo. 44 Amåhr ˶mcm åhUmcmo, "‘yR>^a gw³¶m
H$mS>çm hmVmV Ko Am{U ˶mZo (Amnë¶m nËZrg hiwdmanUo) ‘ma, nU Amncr
enW ‘moS>y ZH$mog.' IamoIa, Vmo Amåhmcm ’$maM ghZ H$aUmam ^º$ Agë¶mMo
AmT>iZy Amco (åhUOo ˶mZo ñdV:cm Vgo {gÕ Ho$co), CÎm‘ ^º$ hmoVm Vmo!
gX¡d A„mhMr AmoT> Agcocm Agm!
45
VgoM Am‘Mo ^º$ B~«mhr‘, BghmµH$ d ¶mµH$y ~ ¶m§Mr AmR>dU H$am. Vo
Am§V[aH$ eº$s Am{U XyaÑï>r cm^coco cmoH$ hmoV.o 46 Amåhr ˶m§Mr {ZdS>
¶mZ§VaÀ¶m (AZ§VH$mcrZ) OrdZmMr h{H$JV (cmoH$m§g‘moa) àñVwV H$aʶmÀ¶m
CÔoemgmR>r Ho$cr hmoVr. 47 VgoM Am‘À¶mH$S>o ˶m§Mo ñWmZ Am‘À¶m {ZdS>cëo ¶m
d IamoIa Mm§Jë¶m ^º$m§‘ܶo Agoc. 48 VgoM (Am‘Mo ^º$) Bñ‘mB©c,
Ac¶gmA Am{U Oµ c w {H$µâc ¶m§Mrhr AmR>dU H$am. ho gd©OU Iè¶m AWm©Zo
gXmMmè¶m§nH¡ $s hmoV.o
49
ho (Hw$amU) Va ~moYJ«W§ Amho. IamoIa, A„mhMr OmU R>do Zy (OrdZ
OJUmè¶m§gmR>r, ‘¥Ë¶wZV§ aÀ¶m OrdZmV) CÎm‘ {R>H$mU Amho. 50 gX¡d dmñVì¶
H$aʶmÀ¶m ~mJm, Á¶m§Mr Xmao ˶m§À¶mgmR>r Iwcr AgVrc. 51 Vo {VWo AJXr
V¸o$ bmdyZ (AJXr Amam‘mV) ~gbobo (qH$dm nhþS>cc o )o AgVrc. Vo {VWo
Amnë¶mcm hdr Vr ’$io Am{U no¶ ‘mJdrV AgVrc. 52 Am{U ˶m§À¶m~amo~a
({VWo) ˶m§À¶m nËZr AgVrc, Z‘«^md ~miJUmè¶m Am{U ˶m§À¶m g‘d¶ñH$
Aem. 53 ¶m ˶m Jmoï>r AmhoV, Á¶m {heo~mÀ¶m {Xder àXmZ H$aʶmMo
Vwåhmcm dMZ {Xco OmV Amho. 54 hr Amåhr àXmZ Ho$cocr Aer CnOr{dH$m
Agoc Or H$Yrhr g§nïw >mV ¶oUma Zmhr.
595
gyah-38. gm°X
55
ho gd© (A„mhMr OmU d ^¶ ~miJyZ OrdZ ì¶VrV H$aUmè¶m§gmR>r
Amho!) Am{U (am{hco {eaOmoa) Va {eaOmoa cmoH$m§gmR>r ’$ma dmB©Q> {R>H$mU
Amho. 56 (AWm©VM) "ZaH$' Á¶mV (OiʶmgmR>r) Vo XmIb hmoVrb,
(IamoIa), {H$Vr dmB©Q> {R>H$mU Amho Vo dmñVì¶mMo! 57 ˶m§Zm {VWo Oo H$mhr
{‘ioc, Vo ho Amho __ Va ˶m§Zr ¶m§Mr Md MmImdr, CH$iVo nmUr Am{U
A{Ve¶ W§S>Jma XwJYª r`wº$ ny. 58 Am{U AemM àH$maÀ¶m BVa AZoH$
(¶mVZm) AmhoV. 59 (Am{U Vo EH$‘oH$m§Zm åhUVrc, Vwåhr nmhV AmhmV
H$m?) hm cmoH$m§Mm g‘yh Omo Vw‘À¶mgmo~V (nmnm§Mm dmQ>Ho $ar hmoVm), BWo
(H$m|~ʶmgmR>r) AmUcm OmV Amho. H$moUrhr ˶m§Mo ñdmJV H$aUmam Zmhr.
˶m§Zmhr ZaH$m¾rMm Ìmg gmogmdm cmJUma. 60 (ho EoH$y Z) Vo åhUVrc,
"(Vw‘Mo Vm|S> H$mio hmodmo!) Vw‘Mo ñdmJV H$aUmam (AmO) H$moUrhr Zmhr.
Vw‘À¶m ‘wiMo Va (AmO) ho Am‘À¶m dmQ>çmcm Amco Amho.' (IamoIa)
{H$Vr dmB©Q> Amho, Vo {R>H$mU (gX¡d) amhʶmgmR>r! 61 Vo (A„mhH$S>)o àmW©Zm
H$ê$ cmJVrc, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Á¶mÀ¶m‘wio ho n[aUm‘ Am‘À¶m
dmQ>çmcm Amco Amho, ˶mcm Vy ZaH$mMr (Am‘À¶mnojm) XþßnQ> {ejm Xo!' 62
Am{U Vo (ZaH$dmgr) åhUVrc, "ho H$m¶ Pmco! Á¶m cmoH$m§Zm Amåhr Xþï>
‘mZV hmoVmo, (˶m§À¶mn¡H$s H$moUrhr) BWo Hw$R>o {XgV Zmhr. 63 (Vo cmoH$)
Á¶m§Zm Amåhr CnhmgmMo cú¶ ~Z{dco hmoV,o qH$dm Vo AgVrc BWo, nU
Amnë¶mcm {XgV ZgmdoV, Agohr hmoD$ eH$Vo?' 64 IamoIa, hr ‘mÌ g˶
Jmoï> Agoc H$s, ZaH$dmgr AmngmV AemàH$mao EH$‘oH$m§da Xmofmamon H$aVrc.
65
(n¡J~§ a! cmoH$m§Zm) gm§Jm, "‘r Va Ho$di gmdY H$aUmam Amho. Am{U
A„mh{edm¶ Xþgam H$moUrM Cnmñ¶ Zmhr, Agm EH$‘od H$s, ApñVËdmV
Agcoë¶m à˶oH$ Jmoï>rda {Z¶§ÌU R>do Zy Agcocm (Amho Vmo)! 66 VmoM Amho
nmcZH$Vm© n¥Ïdr d AmH$me Am{U ¶m Xmohm|À¶m‘ܶo Oo H$mhr Amho ˶m
596 Hw$amU
gdmªMm, Vmo gd©e{º$‘mZ (AgyZhr) Agr‘ j‘merc Amho.' 67 ˶m§Zm gm§Jm,
"hm ^¶§H$a ‘hÎdmMm g§Xeo Amho. 68 (nU) ˶mH$S>o Vwåhr Xþcj © H$arV
69
AmhmV.' (n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, "‘cm (ñdV:hÿZ) ˶m Cƒ XOm©À`m
ñdJ©XVÿ m§À¶m g^oV (‘mZdmÀ¶m {Z{‘©Vr{df¶r) AmngmV H$m¶ H$m¶ dmX{ddmX
Pmcm, ¶mMo ‘wirM kmZ Zmhr. 70 (¶m Jmoï>r ‘cm Ho$di A„mhÀ¶m g§Xeo mÛmao
H$ië`m AmhoV). (Am{U) A„mhMm g§Xeo ‘m¶mH$S>o Ho$di ¶mgmR>r àH$Q>
Ho$cm OmVmo H$s, ˶mÛmao ‘r (cmoH$m§Zm) ñnï>[a˶m gmdY H$amdo.'
71
Ooìhm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo ñdJ©XVÿ m§Zm åhQ>c,o "‘r (cdH$aM)
‘mVrnmgyZ ‘Zwî¶ {Z‘m©U H$aUma Amho. 72 ‘J Ooìhm ‘r ˶mg nyUn© Uo KS>dZy
Q>mHo$Z d ˶mV ‘mPm AmË‘m ’w$§ H$cocm AgoZ, Voìhm Vwåhr (gd©) ˶mÀ¶mg‘moa
ZV‘ñVH$ ìhm.' 73 Voìhm gd© ñdJ©XVÿ EH$Ì ZV‘ñVH$ Pmco. 74 nU Bãcrg
(g¡VmZ) ZV‘ñVH$ Pmcm Zmhr, ˶mZo ‘r (‘Zwî¶mnojm loð> Agë¶mMo,
åhUOoM) ‘JéarMo àXe©Z Ho$co. n[aUm‘r Vmo (g¡VmZ) g˶ ZmH$maUmè¶m§‘ܶo
gm‘rc Pmcm. 75 A„mhZo åhQ>c,o "ho Bãcrg! Á¶mcm (åhUOoM ‘mZdmcm)
‘r ‘m¶m hmVm§Zr ~Z{dco Amho, Va ˶mÀ¶mg‘moa ZV‘ñVH$ Z hmoʶmg
Vw¶mgmR>r H$moUVr Jmoï> H$maUr^yV R>acr? Vy ho ‘JéarMo àXe©Z H$aVmog H$s,
Vy ˶m§À¶mn¡H$s Amhog Oo (Ho$di) ñdV:cm ‘moR>o g‘OVmV.'
76
(˶mda) g¡VmZ CÎmacm, "‘r ‘Zwî¶mnojm loð> Amho, (H$maU) Vy ‘cm
AmJrnmgyZ {Z‘m©U Ho$cog Am{U ˶mcm ‘mVrnmgyZ.' 77 A„mhZo åhQ>c,o "Vy
VmËH$mi ¶oWZy (ñdJu¶ n[agamVyZ) MmcVm hmo, H$maU ¶mnwT>o Vw¶mda (Am‘Mr
H¥$nm ZgyZ) {Y¸$ma Amho. 78 Am{U ݶm¶mÀ¶m {Xdgmn¶ªV Vy ‘m¶m emnmZo
J«ñV Agerc.'
79
(˶mda) g¡VmZ åhUmcm, "ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! ‘cm ˶m {Xdgmn¶ªV
Cg§V Xo, Á¶m {Xder cmoH$m§Zm nwÝhm {Od§V H$aʶmV ¶oBc © .' 80 (A„mhZo)
597
81
CÎma {Xco, "Vwcm Cg§V XoʶmV Amcr. ˶m {ZYm©[aV {Xdgmn¶ªV (Á¶mMo
kmZ Ho$di ‘cm Amho).' 82 (˶mda) Vmo åhUmcm, "Vw¶m gm‘϶m©Mr enW,
‘r ˶m gdmªZm (åhUOo g‘ñV ‘mZdOmVrg) gÝ‘mJm©nmgyZ ~hH$mdyZ Xÿa ZoD$Z
gmoS>Zo . 83 nU ¶mV AndmX VwPo gƒo ^º$ AgVrc (åhUOo ˶m§Zm ‘mJ©^«ï>
H$aʶmV ‘r ¶eñdr hmoUma Zmhr).' 84 A„mhZo åhQ>c,o "g˶ ho Amho, Am{U
‘r ~mocVmo Vo g˶M AgVo. 85 H$s, ‘r ZaH$mcm, Vy Am{U VwPo AZwgaU
H$aUmao gd© cmoH$, ¶m§Zr ^ê$Z Q>mHo$Z.'
86
(n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, "¶m (g§Xeo mnmoQ>r) ‘r Vw‘À¶mH$S>o H$moUVmhr
‘mo~Xcm ‘mJV Zmhr, Zm ‘r (H$moU˶mhr àH$mao) T>mJ| H$aUmè¶m cmoH$m§nH¡ $s
Amho. 87 ho (Hw$amU) gd© cmoH$m§gmR>r Ho$di EH$ ~moYJ«W§ Amho. 88 Am{U
Vwåhmcm cdH$aM ¶mMr g˶Vm H$iyZ MwH$o c.'
gyah-39. AµO-µOw‘a
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
hm J«W§ A„mhH$Sy>Z àH$Q> H$aʶmV Amcocm Amho, Omo gd©e{º$‘mZ d
(Agr‘) ~w{ÕdmZ Amho. 2 (n¡J~§ a!) hm J«W§ Amåhr Vw‘À¶mH$S>o g˶
(CÔoem§g{hV) àH$Q> Ho$cm Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. Va Vwåhr g§nUy ©
g‘n©U^mdmgh A„mhMrM CnmgZm H$am. 3 cjmV R>do m! g§nUy © g‘n©U^mdmgh
AmkmnmcZ hm Ho$di A„mhMmM h¸$ Amho. Am{U Á¶m cmoH$m§Zr, ˶mÀ¶m{edm¶
BVam§Zm H$m¶©gmYH$ ~ZdyZ R>do co Amho, (Vo) åhUVmV, "Amåhr ˶m§Mr CnmgZm
Ho$di ¶mgmR>r H$aVmo H$s, ˶m§À¶m ‘mܶ‘mVyZ Amåhmcm A„mhMo gm{Þܶ
àmá ìhmdo.' {ZpíMVM A„mh (ݶm¶mÀ¶m {Xder) ˶m§À¶mXaå¶mZ ˶m~m~VrV
Amncm {ZU©¶ gwZmdoc, Á¶m~m~VrV Vo ‘V^oX ~miJyZ AmhoV. A„mh Aem
‘mUgmcm gÝ‘mJ© XmIdV Zmhr, Omo AÅ>c ImoQ>maS>m Amho d ’$ma H¥$V¿Z Amho.
598 Hw$amU
4
Oa A„mhZo BpÀN>co AgVo H$s, ˶mMmhr nwÌ Agmdm, Va ˶mZo
Amnë¶m {Z{‘©Vrn¡H$s hdo ˶mMr (nwÌ åhUyZ) {ZdS> Ho$cr AgVr. Agr‘
Amho ˶mMr ‘{h‘m! Vmo Amho A„mh! EH$‘od! Oo-Oo ApñVËdmV Amho, ˶m
gdmªda g§nUy © {Z¶§ÌU R>do Umam! 5 ˶mZo AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Mr {Z{‘©Vr
AW©nUy © CÔoemg{hV Ho$cocr Amho. VmoM amÌrZ§Va {Xdg AmUVmo Am{U {XdgmZ§Va
amÌ Am{U ˶mZoM gy¶© Am{U M§Ð ¶m§Zm (Amnë¶m {Z¶‘mÀ¶m) AYrZ Ho$co
Amho. ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$ Zo‘Zy {Xcoë¶m doiào ‘mUo Amnë¶m H$joV n[a^«‘U
H$arV AgVmo. cjmV R>do m, Vmo gd©e{º$‘mZ Amho d ’$ma j‘merc Amho.
6
A„mhZo Vwåhmcm EH$m {OdmnmgyZ {Z‘m©U Ho$co Am{U ‘J ˶m‘YyZM
˶mZo ˶mMm OmoS>rXma {Z‘m©U Ho$cm. ˶mZo Vw‘À¶mgmR>r AmR> OmVtÀ¶m JwamT>mao m§À¶m
OmoS>çm (åhUOo Za d ‘mXr) àXmZ Ho$ë¶m. Vmo Vwåhmcm Vw‘À¶m ‘mVm§À¶m
J^m©e¶mV A§YH$mamÀ¶m VrZ AdñWm§Xaå¶mZ, EH$m Z§Va Xþgar Aem nÕVrZo
{Z‘m©U H$arV AgVmo. (ho gd© H$aUmam) A„mh Amho Vw‘Mm nmcZH$Vm©! gd©Ì
gÎmm ˶mMrM Amho. ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr. Va ‘J Vwåhr
Hw$R>o ^aH$Q>V Mmccm AmhmV?
7
Oa (A„mhà{V) H¥$V¿ZVm ~miJmc Va (cjmV R>do m) A„mh H$mhr
Vw‘Mm JaOd§V Zmhr. (nU) Amnë¶m ^º$m§‘ܶo H¥$V¿ZVoMr ^mdZm AgUo
˶mcm A{O~mV AmdS>V Zmhr. nU Oa Vwåhr ˶mÀ¶mà{V H¥$VkVm ~miJmc,
Va Vw‘À¶mH$Sy>Z Agm à{VgmX ˶mcm {චAmho. AmoPo dmhUmam H$moUrhr
Xþgè¶mMo AmoPo dmhUma Zmhr. ‘J Vwåhmcm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$S>Mo naVyZ
Om¶Mo Amho. Va Vmo Vwåhmcm Vo gd© XmIdyZ XoBc © , Oo-Oo Vwåhr (Am`wî`mV)
H$arV hmoVm. IamoIa, cmoH$m§À¶m ‘ZmV Oo H$mhr Amho, Vo gd© Vmo Mm§Jë¶màH$mao
OmUyZ Amho.
8
Am{U Ooìhm ‘Zwî¶mg EImXo Xþ:I nmohmoMVo, Voìhm Vmo Amnë¶m
gyah-39. AµO-µO‘w a 599

nmcZH$˶m©H$S>o nyU© g‘n©U^mdmgh (‘XVrgmR>r) ¶mMZm H$ê$ cmJVmo. nU


Ooìhm Vmo Amnë¶mH$Sy>Z ˶mÀ¶mda Amnë¶m H¥$noZo AZwJh« àXmZ H$ê$Z (˶mMo
H$ï> Xÿa H$aVmo, Voìhm ˶mÀ¶mV Ago n[adV©Z hmoVo H$s), Vmo ˶mg {dgê$Z
OmVmo, Á¶mMm Vmo (g§H$Q>H$mir) Ymdm H$arV hmoVm. Am{U BVam§Zm A„mhMo
g‘H$j R>ady cmJVmo, Vo ¶mgmR>r H$s, Xþgè¶m§Zmhr (A„mhÀ¶m) ‘mJm©nmgyZ
~hH$mdyZ gmoS>mdo. Omo (Ago Hw$H¥$˶ H$aVmo) ˶mg gm§Jm, "g˶ ZmH$maʶm‘wio
Vwcm àmá hmoUmè¶m cm^m§Mm H$mhr H$mi (Oê$a) Cn^moJ H$ê$Z Ko, nU eodQ>r
Vy ZaH$dmgr¶m§V Agerc.' 9 Omo ‘mUyg amÌrÀ¶m g‘¶r A„mhg‘moa ZV‘ñVH$
hmoVmo Am{U {dZ‘« ^mdmZo àmW©ZVo C^m Q>mH$V AgVmo, VgoM ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m
OrdZm~Ôc gX¡d Xj AgVmo. Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H¥$noMr Anojm
~miJyZ AgVmo, Vmo (˶m ‘mUgmgmaIm hmoD$ eH$Vmo H$m, Omo ¶m Jmoï>tnmgyZ
nyUn© Uo Xÿa Amho?) (˶m§Zm) {dMmam, "kmZr d AkmZr XmoKo g‘mZ hmoD$
eH$VmV H$m?' IamoIa, CnXoe Vo cmoH$ J«hU H$aVmV, Oo ~wÕrMm dmna
H$aVmV.
10
(n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, (A„mh åhUVmo), "ho ‘m¶m lÕmd§V ^º$m§Zmo!
Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr OmU R>do Zy (OrdZ ì¶VrV H$am). Oo cmoH$ ¶m OJmV
gËH$‘} H$aVrc, ˶m§À¶mgmR>r Mm§Jcm ‘mo~Xcm Amho. Am{U (cjmV Agy Úm)
A„mhMr ^y‘r ’$ma {demc Amho. Am{U Oo ghZercVm ~miJUmao AmhoV,
˶m§Zm A‘mn ‘mo~Xcm àXmZ Ho$cm OmB©c.'
11
(n¡J~§ a! Vwåhr cmoH$m§Zm) gm§Jm, "‘cm Aer Amkm XoʶmV Amcocr
Amho H$s, ‘r Ho$di A„mhMrM CnmgZm H$amdr, ˶mÀ¶mMà{V nyU© g‘n©U^md
~miJyZ. 12 Am{U ‘cm Aer Amkm XoʶmV Amcr Amho H$s, gd©àW‘ ‘r
ñdV: ˶m cmoH$m§nH¡ $s ìhmdo Oo A„mhcm nyUn© Uo g‘{n©V hmoVmV.' 13 ˶m§Zm
gm§Jm, "‘r Oa ‘m¶m nmcZH$˶m©Mr Adkm H$aoZ Va ‘cm ˶m ^¶§H$a
600 Hw$amU
14
{XdgmÀ¶m {ejoMo ^¶ dmQ>V.o ' ˶m§Zm gm§Jm, "‘r nyU© g‘n©U^mdmgh
Ho$di A„mhMrM CnmgZm H$aVmo. 15 Va (g˶ ZmH$maUmè¶m§Zmo!) A„mhcm
gmoS>y Z Vwåhr hdo ˶mMr CnmgZm H$am, (Vwåhmcm ˶mMo n[aUm‘ Adí¶ ^moJmdo
cmJVrc). ˶m§Zm gm§Jm, Iè¶m AWm©Zo ZwH$gmZmV nS>Umao Vo cmoH$ AmhoV, Oo
nwZéËWmZmÀ¶m {Xder ñdV:À¶m d Amnë¶m Hw$Qw>~§ r¶m§À¶m dmQ>çmcm ZwH$gmZ
AmUʶmg H$maUr^yV R>aVrc. cjmV Agy Úm, hmM dmñV{dH$ ZwH$gmZ
Amho.'
16
"˶m§À¶mdê$Z Am{U ImcyZ AmJrMo AmdaU Agoc (åhUOo ˶m§À¶m
Mhÿ~mOyZ§ r AmJrZo ˶m§Zm doT>cc o o Agoc).' hrM Vr {ejm Amho, Á¶mMr
OmUrd A„mh Amnë¶m ^º$m§Zm (nwÝhm nwÝhm) H$ê$Z XoVmo Amho. "ho ‘m¶m
^º$m§Zmo! (Zoh‘r) ‘mPr OmU ~miJyZ Agm.'
17
˶m§À¶mgmR>r ew^dmVm© Amho, Oo g¡VmZr eº$s¨À¶m CnmgZonmgyZ ñdV:cm
(nyUn© Uo) Xÿa R>do VmV Am{U nyU© g‘n©U^mdmgh A„mhH$S>o diVmV. (n¡J~§ a!)
‘m¶m Aem ^º$m§Zm ew^dmVm© EoH$dm. 18 ˶m§Zm Oo EoH$dco OmVo, Vo A{Ve¶
cjnydH© $ EoH$VmV, Am{U ˶mÀ¶m CËH¥$ï> AWm©Mo AZwgaU H$aVmV (åhUOo
Vo Jmoï>tMm MwH$sMm AW© cmdV ZmhrV). hoM Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zm A„mhZo
gÝ‘mJu cmdcoco Amho. Am{U hoM Vo cmoH$ AmhoV Oo Amnë¶m ~wÕrMm dmna
H$aVmV.
19
Va CcQ>njr Omo ‘mUyg (A„mhÀ¶m) {ejogmR>r nmÌ R>acocm Amho.
(ho n¡J~§ a!) Aem ‘mUgmg Vwåhr dmMdy eH$Vm H$m, Omo AmYrM ZaH$mÀ¶m
AmJrV nS>cc o m Amho (åhUOo Vmo ZaH$mÀ¶m AmJrV nS>U,o AJXr AQ>i
20
Amho). nU Oo cmoH$ Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr OmU R>do Zy AgVmV, ˶m§À¶mgmR>r
emhr ‘hmc AgVrc, Á¶m§À¶mda AmUIr ^ì¶ ‘hmc AmhoV. Am{U
˶m§À¶mImcyZ nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AgVrc. ho Amho A„mhMo
gyah-39. AµO-µO‘w a 601

dMZ, Am{U A„mh Amnco dMZ H$Yrhr ‘moS>V ZgVmo.


21
(cmoH$m§Zmo!) Vwåhmcm ¶mMr OmUrd Zmhr H$m H$s, A„mh AmH$memVyZ
(T>Jm§Ûmao) nmʶmMm dfm©d H$aVmo. ‘J O{‘ZrV nmʶmMo Pao àdm{hV H$aVmo.
VmoM O{‘Zrda ZmZm{dY a§JmMr dZñnVr CJ{dVmo. Z§Va Ooìhm Vr gwH$y Z
OmVmV, Voìhm ˶m Vwåhmcm {ndù¶m Pmcoë¶m {XgVmV. ‘J eodQ>r Vmo ˶m§Mm
AJXr ^wgm H$ê$Z Q>mH$Vmo. IamoIa ¶m (IwUm§‘ܶo) g§Xeo AmhoV, ~wÕrMm
dmna H$aUmè¶m cmoH$m§gmR>r. 22 Vmo ‘mUyg Á¶mÀ¶m A§V:H$aUmMo Ûma A„mhZo
Bñcm‘gmR>r (Bñcm‘=A„mhà{V g§nUy © g‘n©U) Iwco Ho$coco Amho, Am{U
˶mcm A„mhH$Sy>Z gÝ‘mJ© XmIdUmam àH$me àmá Pmcocm Amho, (˶m
‘mUgmgmaIm Agy eH$Vmo H$m, Omo ‘ZmZo Am§Yim d ~{ham ~Zcocm Amho d
Ag˶mÀ¶m A§YH$mamV MmMnS>V Amho). Va IoX Amho ˶m cmoH$m§~Ôc,
Á¶m§Mr A§V:H$aUo A„mhMm CnXoe J«hU H$aʶmÀ¶m ~m~VrV (Jm’$sc d)
H$R>mao ~Zcocr AmhoV. AgoM cmoH$ ñnï>[a˶m dmQ> MwH$coco AmhoV.
23
A„mhZo gdm}Îm‘ g§Xeo J«W§ àH$Q> Ho$cocm Amho, Á¶mVrc g§Xeo dMZo
EH$‘oH$mg ({‘iVrOwiVr d) nyaH$ AmhoV Am{U nwÝhm-nwÝhm Amcocr AmhoV.
(ho EoH$y Z qH$dm dmMyZ) ˶m cmoH$m§À¶m A§Jmda ehmao C^o amhVmV, Oo
Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr OmU ~miJyZ AmhoV. ‘J ˶m§Mo VZ d ‘Z ‘¥Xÿ
hmoD$Z, A„mhÀ¶m ñ‘aUmgmR>r àd¥Îm hmoVmV. ho Hw$amU A„mhMo ‘mJ©Xe©Z
Amho. ¶mÛmao Vmo BpÀN>Vmo ˶mg ‘mJ©Xe©Z àXmZ H$aVmo (AWm©VM g˶mMm
emoYH$mbm) Am{U Á¶mcm A„mh ‘mJ©^ï« > H$aVmo, ˶mg H$moUrhr ‘mJ©Xe©Z
H$ê$ eH$V Zmhr.
24
Vmo ‘mUyg Á¶mcm nwZéËWmZmÀ¶m {Xder H$R>mao {ejonmgyZ ñdV:Mm
~Mmd H$aʶmgmR>r Amnë¶m Mohè¶mcmM T>mc ~Zdmdo cmJoc, (Va Aem
‘mUgmMr VwcZm ñdJm©V AmXe© gwImÀ¶m AdñWoV Agcoë¶m ‘mUgmer hmoD$
602 Hw$amU
eH$Vo H$m?) Am{U (˶m {Xder) XþamMmar cmoH$m§Zm gm§{JVco OmB©c, "(AmVm)
MmIm Amnë¶m H$‘mªMr ’$io.' 25 ˶m§À¶m AmYrÀ¶m cmoH$m§Zrhr (n¡J~§ am§Ûmao
àH$Q> Pmcoë¶m g˶mcm) ImoQ>o R>a{dco. Va {ejm ˶m§À¶mda ˶m {XeoZo
MmcyZ Amcr, Á¶mMr ˶m§Zm A{O~mV H$ënZm (dm Anojm) ZìhVr. 26 Voìhm
A„mhZo ˶m§Zm ¶m OJmVrc OrdZmVhr Zm‘wîH$sMr Md MmIm¶cm cmdcr.
Am{U ¶mZ§VaÀ¶m AZ§VH$mcrZ OrdZmV {‘iUmar {ejm Va ’$maM ‘moR>r
Amho. H$Xm{MV ¶m cmoH$m§Zm ¶m Jmoï>rMr OmUrd Pmcr AgVr.....
27
Amåhr ¶m Hw$amUmV AZoH$ àH$maMr CXmhaUo cmoH$m§Zr ~moY ¿¶mdm
åhUyZ àñVwV Ho$cocr AmhoV. 28 ho Hw$amU (ñnï>) Aa~r ^mfoV Amho H$moU˶mhr
àH$maMr pŠcï>Vm ¶mV Zmhr. ho ¶mgmR>r (àH$Q> H$aʶmV Amcoco Amho) H$s,
cmoH$m§Zr A„mhMr OmU ~miJmdr. 29 (BWo) A„mh Vw‘À¶mg‘moa EH$ (~moYna)
CXmhaU gmXa H$arV Amho, XmoZ ‘mUgo (Jwcm‘) AmhoV, EH$ Agm Amho,
Á¶mMo AZoH$ ‘mcH$ AmhoV, Á¶m§Mo EH$‘oH$m§er nQ>V Zmhr. Am{U Xþgam Agm
Amho, Á¶mMm EH$M ‘mUyg ‘mcH$ Amho. ¶m XmoKm§Mr AdñWm gmaIr Agy
eH$Vo H$m? (Zmhr-‘wirM Zmhr.) gd© àe§gm Ho$di A„mhgmR>rM Amho nU
~hþg»§ ¶ cmoH$m§Zm (¶m dmñVdmMr) OmU Zmhr. 30 (n¡J~§ a!) Vwåhmcmhr
‘am¶Mo Amho Am{U Vo XoIrc ‘aUma AmhoV, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 31 ‘J
Vwåhr cmoH$ ݶm¶mÀ¶m {Xder Amnë¶m nmcZH$˶m©g‘moa Amnmnco dmX{ddmX
(d ‘V^oX) àñVwV H$amc.
32
˶m ‘mUgmnojm A{YH$ Xþï> Xþgam H$moU Agy eH$Vmo, Omo A„mh{df¶r
ImoQ>çm Jmoï>r aMVmo Am{U Ooìhm g˶ ˶mÀ¶mH$S>o ¶oV,o Vo ñdrH$maʶmg Vmo
ZH$ma XoVmo. Va Aem g˶ ZmH$maUmè¶m lÕmhrZ cmoH$m§Mo (C{MV) ñWmZ
ZaH$ Zgoc H$m? 33 nU Omo H$moUr g˶ KoD$Z Amcm Amho Am{U Á¶mZo ˶mg
A§V:H$aUmnmgyZ g˶ åhUyZ ñdrH$macoco Amho. hoM Vo cmoH$ AmhoV, Oo
gyah-39. AµO-µO‘w a 603

(Iè¶m AWm©Z)o A„mhMr OmU R>do Zy (OrdZ ì¶VrV H$aUmao) AmhoV. 34


˶m§À¶mgmR>r ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o Vo gd© H$mhr àmá hmoBc © , Á¶mMr Vo
35
BÀN>m H$aVrc. hm Amho ‘mo~Xcm gËH$‘} H$aUmè¶m§gmR>r. A„mh (Aem
cmoH$m§À¶m) H$‘©dhrVyZ (˶m§À¶m hmVyZ KS>cëo ¶m) MwH$m nwgZy Q>mHo$c. Am{U
˶m§Zr Or Mm§Jcr H$‘} Ho$cocr AgVrc, ˶mZwgma ˶m§Zm (Mm§Jcm) ‘mo~Xcm
àXmZ H$aoc.
36
A„mh Amnë¶m ^º$mgmR>r nwago m Zmhr H$m? Varhr (ho AZoH$o ídadmXr
cmoH$) Vwåhmcm ˶m (H$mën{ZH$ X¡dr eº$s¨M)o ^¶ XmIdVmV (Á¶m§Mr Vo
ñdV: CnmgZm H$aVmV). (cjmV R>do m,) A„mh Á¶mg nW^«ï> H$aVmo, ‘J
˶mg H$moUrhr gai ‘mJ© XmIdy eH$V Zmhr. 37 ¶mCcQ> A„mh Á¶mg gai
‘mJ© XmIdoc, ˶mg H$moUrhr ~hH$mdyZ nW^«ï> H$ê$ eH$V Zmhr. A„mh
gd©e{º$‘mZ Am{U dmB©Q>mMm {~‘moS> H$aʶmg g‘W© Zmhr H$m?
38
(~hþg»§ ¶ cmoH$m§Zm) Ooìhm Vwåhr {dMmamc H$s, AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Zm
H$moUr {Z‘m©U Ho$co, Va Vo {ZpíMVnUo CÎma XoVrc, "(AWm©VM) A„mhZo.'
(n¡J~§ a!) ˶m§Zm {dMmam H$s, Vwåhr ¶m{df¶r H$Yr qMVZ Ho$co Amho H$m H$s,
A„mhcm gmoS>y Z Á¶m§Mm Vwåhr Ymdm H$aVm, Vo (Vw‘Mo H$mën{ZH$ X¡dV,)
A„mhZo ‘cm EImXo H$ï> nmoMdco Va ˶mg Xÿa H$ê$ eH$VmV H$m? qH$dm
A„mhZo ‘m¶mda EImXo AZwJh« H$aʶmMo R>a{dco Va Vo ˶mÀ¶m ˶m AZwJh« mg
amoIy eH$VmV H$m? (n¡J~§ a! ˶m§Zm) gm§Jm, "A„mh ‘m¶mgmR>r n¶m©á Amho,
{dídmg R>do UmaoM ˶mÀ¶mda {dídmg R>do VmV.' 39 ˶m§Zm gm§Jm, "(g˶
ZmH$maUmè¶m) ‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! Vwåhr Or H$‘} H$ê$ eH$Vm, Vr Vwåhr H$am,
Am{U ‘r XoIrc H$‘© H$arV Amho. cdH$aM Vwåhmcm (Vw‘À¶m H$‘mªMr
h{H$JV) H$iyZ ¶oBc © .' 40 H$s, H$moUmda (¶m OJmV) An‘m{ZV H$ê$Z
gmoS>Umar {ejoMr AmnÎmr ¶oBc © . Am{U H$moUmcm (¶mZ§VaÀ¶m OJmV) H$Yrhr
604 Hw$amU
Z g§nUmar {ejm {‘ioc (ho AmnU nmhÿ). 41 (n¡J~§ a!) Amåhr g‘ñV
‘mZdOmVrÀ¶m ‘mJ©Xe©ZmgmR>r hm J«W§ g˶ g§Xeo mgh Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> Ho$cocm
Amho. Va Omo H$moUr ‘mJ©Xe©ZmMo AZwgaU H$aoc, Vmo ñdV:À¶m ^ë¶mgmR>rM
H$aoc. Am{U Omo H$moUr ^Q>H$y Z gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa OmB©c Va ˶mÀ¶m ¶m
^aH$Q>ʶmMo n[aUm‘ ˶mcmM ^moJmdo cmJVrc. Va Vwåhr ˶m§Mo H$mhr aIdmcXma
Zmhr.
42
A„mh cmoH$m§À¶m ‘¥Ë¶yMr doi Amë¶mda ˶m§Mo AmË‘o (earamVyZ
H$m¶‘ñdê$nr) H$mTy>Z KoVmo, Am{U Á¶m§Mr doi AOyZ Amcr Zmhr ˶m§Mo
AmË‘o PmonÀo ¶m AdñWoV Amnë¶mH$S>o KoV AgVmo. Am{U ‘J Á¶m§Zm ‘¥Ë¶y
XoʶmMo ˶mZo R>a{dcoco AgVo ˶m§À¶m AmËå¶m§Zm ñdV:H$S>Mo R>do Zy KoVmo.
Am{U BVam§Mo AmË‘o EH$m {ZYm©[aV AdYrn¶ªV naV nmR>{dVmo. IamoIa,
¶m‘ܶo g§Xeo AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo qMVZ H$aVmV.
43
¶m cmoH$m§Zr A„mhcm gmoS>y Z BVam§Zm ˶m§Mo {e’$magH$V} ~ZdyZ R>do co
Amho H$s H$m¶? ˶m§Zm gm§Jm, "Oar Vo H$emdahr {Z¶§ÌU R>do Umao ZmhrV, Zm Vo
g‘O ~miJUmao (kmZr) AmhoV (VarXoIrc?).' 44 (n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm,
"gd© àH$maÀ¶m {e’$maerMm A{YH$ma Ho$di A„mhÀ¶m hmVr Amho. AmH$me
Am{U n¥Ïdrda (åhUOoM g‘ñV g¥ï>rV) ˶mMrM gÎmm Amho. ‘J eodQ>r Vwåhm
gdmªZm ˶mÀ¶mH$S>Mo naV AmUbo OmB©b.' 45 Am{U Ooìhm Ho$di A„mhMoM
Zmd M{M©co OmVo, Voìhm ¶mZ§VaÀ¶m OrdZmda {dídmg Z R>do Umè¶m cmoH$m§À¶m
‘Zm§V {VQ>H$mam {Z‘m©U hmoVmo. nU Ooìhm A„mhcm gmoS>y Z, ˶m (H$mën{ZH$
eº$s¨M)o Zmd M{M©co OmVo, Voìhm Vo A˶§V Iye hmoVmV. 46 (n¡J~§ a! Vwåhr
AemàH$mao A„mhH$S>)o àmW©Zm H$am, "ho A„mh! AmH$me d n¥Ïdr ¶m§À¶m
{Z‘m©Ë¶m, AÑí¶ d Ñí¶ ¶m§À¶m km˶m, VyM ({ZpíMVnUo) Amnë¶m ^º$m§À¶m
Xaå¶mZ ˶m ~m~VrV {ZU©¶ H$aUma Amhog, Á¶m~m~VrV Vo ‘V^oX ~miJyZ
gyah-39. AµO-µO‘w a 605
47
AmhoV.' Am{U Oa A˶mMmar cmoH$m§H$S>,o ¶m n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho, Vo
gd© Agoc Am{U VodT>Mo AmUIrhr Agoc, Am{U Vo ݶm¶mÀ¶m {Xder
(ZaH$mÀ¶m) H$R>mao {ejonmgyZ ñdV:cm dmM{dʶmgmR>r (‘w{º$)X§S> åhUyZ
XoD$ H$aVrc (VarXoIrc ˶m§Mr ˶m {ejonmgyZ H$Xm{n gwQ>H$m hmoUma Zmhr).
H$maU A„mhH$Sy>Z ˶m {Xder ˶m§Zm Aem Jmoï>r XmI{dë¶m OmVrc, Á¶m§Mr
H$ënZm ˶m§Zr H$Yrhr Ho$cocr ZgUma. 48 Am{U ˶m§À¶mg‘moa ˶m§Mr (gd©)
dmB©Q> H¥$˶o CKS> Ho$cr OmVrc. Am{U ˶m ({ejoZ)o Vo doT>co Jocc o o AgVrc,
{OMr Vo {I„r CS>drV AgV.
49
Am{U Ooìhm ‘mUgmcm EImXo H$ï> nmohmoMVo, Voìhm Vmo Amåhmcm
‘XVrgmR>r {dZdUr H$ê$ cmJVmo. nU Ooìhm Amåhr ˶mÀ¶mda AZwJh« H$aVmo,
Voìhm Vmo Ago åhUy cmJVmo H$s, ho gd© ‘cm ‘m¶m ¶mo½¶Vo‘i w o àmá Pmcoco
Amho. Zìho, (hm AZwJh« Va ‘mUgmMr) H$gmoQ>r nmhʶmgmR>r Amho, nU
˶m§À¶mn¡H$s AZoH$m§Zm (¶m dmñVdmMr) OmUrd Zmhr. 50 ˶m§À¶mnyduMo cmoH$
XoIrc AgoM åhUV AgV. Va Or (H$‘©ê$nr) H$‘mB© ˶m§Zr Ho$cr, ˶m§À¶m
H$mhrM H$m‘r Amcr Zmhr. 51 Va Or XþîH¥$˶o ˶m§Zr Ho$cr hmoVr ˶mMo
Xþîn[aUm‘ ˶m§À¶mda CcQ>c.o Am{U ¶m cmoH$m§nH¡ $s Oo A˶mMmar AmhoV,
˶m§À¶mg‘moa XoIrc ˶m§À¶m XþîH¥$˶m§Mr dmB©Q> ’$io cdH$aM ¶oVrc. Vo
Am‘À¶m (¶m ¶moOZocm) H$Yrhr {d’$c H$ê$ eH$V ZmhrV. 52 ˶m§Zm ¶m
Jmoï>rMr OmUrd Zmhr H$m H$s, A„mh BpÀN>Vmo ˶mg {dnwc à‘mUmV CnOr{dH$m
àXmZ H$aVmo, Am{U BpÀN>Vmo ˶mg H$‘r à‘mUmV àXmZ H$aVmo? IamoIa ¶mV
g§Xeo AmhoV, lÕmd§V cmoH$m§gmR>r.
53
(n¡J~§ a! cmoH$m§Zm) gm§Jm H$s, (A„mh åhUVmo), "Á¶m§Zr ñdV:À¶m
{Odmda Aݶm¶ Ho$cocm Amho Aem ‘m¶m ^º$m§Zmo! AmVm A„mhMr H¥$nm àmá
hmoUma Zmhr Ago g‘OyZ {Zame hmoD$ ZH$m. IamoIa, A„mh Vw‘À¶m gd© MwH$m
606 Hw$amU
‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c. Vmo ‘m’$ H$aUmam d X¶m H$aUmam Amho. 54 (`mnwT>)o Vwåhr
Amnco g§nUy © ܶmZ Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o didm. Am{U ˶mÀ¶m {ejoMo
g§H$Q> Vw‘À¶mda ¶oʶmnydu ˶mÀ¶m AmkmnmcZmÀ¶m ‘mJm©Mm Adc§~ H$am.
(EH$Xm ˶mMr {ejm ¶oD$Z R>no ë¶mZ§Va) Vwåhmcm H$moUrhr gmhmæ¶ H$ê$
eH$Uma Zmhr.'
55
Am{U Vw‘À¶mH$S>o Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Oo H$mhr nmR>{dʶmV Amco
Amho ˶mÀ¶m CËH¥$ï> AWm©Mo nmcZ H$am (åhUOo MwH$sMm AW© cmdʶmMo
à¶ËZ H$ê$ ZH$m). ¶mnydu H$s, Vw‘À¶mda AMmZH$nUo (B©ídar¶) {ejoMo
g§H$Q> MmcyZ ¶oBc© . Am{U Vwåhmcm Ver H$ënZmXoIrc Zgoc. 56 Ago hmoD$
Z¶o H$s, Z§Va EImÚmcm ¶m Jmoï>rMr OmUrd hmoBc © Am{U Vmo åhUoc, "IoX
Amho ‘m¶mda! ‘r A„mhà{V Amnë¶m H$V©ì¶m§À¶m ~m~VrV H$gyadma R>acmo.
(Aaoa!o ‘r H$gm Jm’$sc hmoVmo H$s), ‘r (g˶mMr) {I„r CS>{dUmè¶m cmoH$m§V
gm‘rc hmoVmo.' 57 qH$dm H$moUr (Voìhm) Ago åhUy cmJoc, "Oa A„mhZo ‘cm
‘mJ© XmIdcm AgVm Va ‘r XoIrc ˶mMr OmU ~miJyZ (OrdZ ì¶VrV
Ho$coë¶m) cmoH$m§nH¡ $s Agcmo AgVmo.' 58 qH$dm {ejm g‘moa nmhÿZ, EImXm
H$moUr Ago åhUy cmJoc, "Oa ‘cm (AmUIr ’$º$) EH$Xm nwÝhm OJmV
OmʶmMr g§Yr {‘imcr Va ‘r ({ZpíMVnUo) gXmMmar cmoH$m§nH¡ $s AgoZ.' 59
(A„mh åhUoc,) "Zmhr, (Aer g§Yr nwÝhm Zmhr.) ‘mPo g§Xeo Vw¶mH$S>o Amco
hmoV,o nU Vy ˶m§Zm ImoQ>o R>a{dcog Am{U ‘JéarMo àXe©Z Ho$cog Am{U
AemàH$mao Vy ˶m cmoH$m§nH¡ $s Pmcmg Oo g˶ ZmH$maUmao hmoV.o ' 60 Vwåhmcm
ݶm¶mÀ¶m {Xder ˶m cmoH$m§Mo Mohao H$mio nS>cc
o o {XgVrc. Á¶m§Zr A„mh{df¶r
ImoQ>çm Jmoï>r aMë¶m hmo˶m. ‘JéarMo àXe©Z H$aUmè¶m cmoH$m§Mo {R>H$mU
(ñdm^m{dH$[a˶m) ZaH$m‘ܶo ZgUma H$m? 61 nU A„mh ˶m cmoH$m§Zm
(^ì¶) ¶emgh (gd© àH$maÀ¶m H$ï>mn§ mgyZ H$m¶‘) ‘wº$s àXmZ H$aoc, Oo
gyah-39. AµO-µO‘w a 607

˶mMr OmU ~miJyZ (OrdZ ì¶VrV H$arV) am{hco. (˶mZ§Va nwT>)o ˶m§Zm
H$moU˶mhr àH$maÀ¶m ÌmgmMo Zm H$Yr ñne© hmoBc © , Zm Vo H$Yr Xþ:Ir hmoVrc.
62
A„mh à˶oH$ Jmoï>rMm {Z‘m©Vm Amho. Am{U VmoM gdmªMm gm§^miH$Vm©
(nmcZH$Vm©) Amho. 63 AmH$me d n¥Ïdr (À¶m gd© I{Oݶm§À¶m) {H$ëë¶m
˶mÀ¶mM hmVr AmhoV. (IamoIa) VoM cmoH$ A¶eñdr R>aUma AmhoV, Oo
A„mhÀ¶m g§Xeo m§Zm ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hco. 64 (n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm,
"ho AkmZr cmoH$m§Zmo! Vwåhr ‘cm A„mhcm gmoS>y Z, BVa (Cnmñ¶m§Mr) CnmgZm
H$aʶmgmR>r gm§JV AmhmV? 65 Vw‘À¶mH$S>o Am{U Vw‘À¶m nyduÀ¶m cmoH$m§H$S>o
B©ídadmUr àH$Q> H$aʶmV Amcocr Amho. Oa Vwåhr BVam§Zm A„mhÀ¶m
(B©ídaËdmV) gh^mJr R>a{dʶmMo (nmn) H¥$˶ H$amc Va Vw‘Mr gd© H¥$˶o
dm¶m OmVrc Am{U Vwåhr (A„mhÀ¶m H¥$nonmgyZ H$m¶‘) d§{MV Pmcoë¶m
(cmoH$m§V) Agmc. 66 Voìhm (cmoH$m§Zmo!) Ho$di A„mhMr CnmgZm H$am.
Am{U (˶mÀ¶mà{V) Zoh‘r Am^ma 춺$ H$aUmao ~Zm.'
67
(~hþg»§ ¶) cmoH$m§Zm ˶mÀ¶m ‘hmZVoMr OmU Zmhr Oer H$s, Vr
Agm¶cm nm{hOo. (Vmo Agm ‘hmZ Amho H$s,) ݶm¶mÀ¶m {Xder g§nUy © n¥Ïdr
˶mÀ¶m ‘wR>rV (chmZer dñVy) Agë¶mà‘mUo Agoc. Am{U gd© AmH$me
˶mÀ¶m hmVmV EImÚm JwS§ >micoë¶m dñVyà‘mUo Agoc. Agr‘ H$s{V©dmZ Amho
Vmo! Am{U ˶mMo g‘H$j R>a{dʶmÀ¶m cmoH$m§À¶m ˶m ({ZamYma) H¥$˶mer
˶mMm H$mhrM g§~Y§ Zmhr, Vmo loð>V‘ Amho. 68 Am{U (˶m {Xder) Ooìhm
qeJ ’w$§ H$co OmB©c, Voìhm AmH$me Am{U n¥Ïdrda Omo H$moUr Amho, (gd© Ord)
~oeÕw hmoD$Z (Imcr) H$mogioc, nU ’$º$ Á¶m§À¶m~m~VrV A„mh BÀN>rc
(Vo ‘mÌ Ë¶mVyZ dJico OmVrc). ‘J Ooìhm Xþgè¶m doigo qeJ ’w$§ H$co OmB©c
Va Vo gd© CRy>Z (A„mhÀ¶m ݶm¶mgZmg‘moa) C^o amhVrc Am{U Amnë¶m
g^modma nmhÿ cmJVrc. 69 (˶m {Xder) n¥Ïdr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m
608 Hw$amU
àH$memZo COiyZ {ZKoc. Am{U (à˶oH$mMr) H$‘©dhr CKSy>Z (g‘moa) R>do cr
OmB©c. Am{U n¡J~§ a Am{U gmjrXma (åhUOo n¡J~§ am§ZV§ a n¡J~§ am§Mo H$m¶© nwT>o
gwê$ R>do Umao cmoH$ A„mhÀ¶m ݶm¶mc¶mV) hOa Ho$co OmVrc. Am{U cmoH$m§Xaå¶mZ
ݶm¶nydH© $ {ZdmS>m H$aʶmV ¶oBc © Am{U ˶m§À¶mda ‘wirM Aݶm¶ Ho$cm
70
OmUma Zmhr. H$maU à˶oH$mg ˶mÀ¶m H$‘mªMm nwano ay ‘mo~Xcm {Xcm OmB©c.
Am{U Vo H$m¶-H$m¶ H$arV AmhoV, ho ˶mcm Mm§Jco R>mD$H$ Amho.
71
Á¶m cmoH$m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm hmoVm, ˶m§Zm JQ>m-JQ>mZo
ZaH$mH$S>o hmH$cyZ ZoʶmV ¶oBc © . Am{U Ooìhm Vo ZaH$mnmer nmohmoMVrc, Voìhm
˶mMo XadmOo CKS>co OmVrc. Am{U ˶mMo aIdmcXma ˶m§Zm {dMmaVrc,
"Vw‘À¶mH$S>o Vw‘À¶m‘YyZM n¡J~§ a Amco ZìhVo? Oo Vwåhmcm Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mo
g§Xoe EoH$drV AgV? Am{U Oo Vwåhmcm ¶m (ݶm¶mÀ¶m) {XdgmÀ¶m
AmJ‘Zm{df¶r gmdY H$arV AgV?' Vo (ZaH$mg nmÌ R>acoco cmoH$) CÎma
XoVrc, "hmo¶ (AWm©VM)! Vo Amco hmoVo (Am{U ˶m§Zr nyUn© Uo Amnco H$V©ì¶
nma nmS>c)o .' nU, {ejoMm {ZU©¶ g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§À¶m ~m~VrV Iam
R>aUma hmoVm (Vmo AmO R>acocm Amho). 72 (Am{U) ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c,
"ZaH$mV H$m¶‘ñdê$nr amhʶmgmR>r ˶mÀ¶m ÛmamVyZ ˶mV àdoe H$am.' (IamoIa,)
{H$Vr dmB©Q> {R>H$mU Amho, ImoQ>m A{^‘mZ {‘adrV am{hcoë¶m cmoH$m§M!o
73
nU Á¶m cmoH$m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr OmU ~miJyZ (OrdZ
ì¶VrV Ho$coc)o Agoc Va Aem cmoH$m§Zm JQ>m-JQ>mZo ñdJm©H$S>o ZoʶmV ¶oBc © .
Am{U Ooìhm Vo ñdJm©À¶m Odi nmohmoMVrc, ˶mMr Ûmao CKS>ʶmV ¶oVrc.
Voìhm ˶mMo aIdmcXma ˶m§Zm åhUVrc, "Vwåhmcm (gX¡d) em§Vr cm^mo,
AmVm AJXr ‘OoV amhm. ˶mV H$m¶‘ amhʶmgmR>r XmIc ìhm.' 74 Am{U Vo
(ñdJ©{Zdmgr) cmoH$ åhUVrc, "gd© ñVwVr A„mhgmR>rM Amho, Á¶mZo Amåhmcm
{Xcoco dMZ nyU© Ho$coco Amho. Am{U ˶mZo Amåhmcm ¶m (ñdJu¶) ^y‘rMo
609

dmag ~Zdco. Amåhr BWo ñdJm©V hdo {VWo amhÿ eH$Vmo.' (IamoIa) {H$Vr
CËH¥$ï> ‘mo~Xcm Amho (A„mhÀ¶m ‘mJm©V) l‘ H$aUmè¶m§Mm! 75 Am{U (n¡J~§ a!)
Vwåhr (˶m {Xder) ñdJ©XVÿ m§Zm nmhmc H$s, Vo (gd©e{º$‘mZ A„mhÀ¶m)
qghmgZm^modVr C^o AmhoV Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo ñVw{VJmZ d nm{dͶJmZ
H$aʶmV ì¶ñV AmhoV. (˶m {Xder gd©) cmoH$m§À¶m Xaå¶mZ ݶm¶nydH© $
’¡$gcm gwZmdyZ Pmë¶mZ§Va (MhÿH$Sy>Z) hrM KmofUm hmoBc© H$s, gd© OJm§Mm
nmcZH$Vm© Agcocm A„mhM gd© àH$maÀ¶m ñVwVrg nmÌ Amho.
gyah-40. Ac-‘mo‘rZ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
hm0 ‘r‘0 2 hm g§Xeo J«W§ A„mhH$Sy>Z àH$Q> H$aʶmV Amcocm Amho,
Omo gd©e{º$‘mZ Amho, gd©k Amho. 3 nmnm§Mr j‘m H$aUmam d níMmÎmmnmMm
ñdrH$ma H$aUmam Amho. (VgoM Xþï>mg§ ) H$R>mao {ejm H$aUmam (hr), Am{U
Agr‘ H¥$nm H$aʶmg g‘W© Agm (Vmo Amho). ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM
B©ída Zmhr. gdmªZm ˶mÀ¶mH$S>Mo naVm¶Mo Amho.
4
A„mhÀ¶m g§Xeo m§{df¶r Ho$di VoM cmoH$ {ddmX {Z‘m©U H$aVmV Oo
g˶ ZmH$maUmao (lÕmhrZ) AmhoV. (n¡J~§ a!) ˶m§À¶m ^yVcmdarc g{H«$¶Vo‘i w o
Vw‘Mr Aer ’$gJV ìhm¶cm ZH$mo H$s, Vo (^yVcmda) H$mhrhr H$ê$ eH$VmV.
5
˶m§À¶mnydu ZyhÀ¶m cmoH$m§Zr (n¡J~§ amÛmao àH$Q> Pmcoë¶m g˶g§Xeo mcm)
ImoQ>o R>a{dco, VgoM ˶mÀ¶m Z§VaÀ¶m cmoH$m§nH¡ $s à˶oH$ OZg‘yhmZo (ImoQ>o
R>a{dco,) ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$ g‘yhmZo ˶m§À¶mH$S>o nmR>{dʶmV Amcoë¶m
n¡J~§ am{déÕ Ë¶mcm Ooarg AmUʶmÀ¶m CÔoemZo H$Q> aMcm. VgoM ImoQ>çm
Jmoï>tÀ¶m AmYmao (n¡J~§ am§er) ¶m hoVZy o dmX KmVcm H$s, g˶mcm {d’$c
H$amdo. Voìhm (˶m§À¶m ¶m dV©Zm‘wi)o ‘r ˶m§Zm nH$S>c,o (IamoIa), {H$Vr
610 Hw$amU
^¶§H$a hmoVr, ‘r ˶m§Zm Ho$cocr {ejm! 6 AemàH$mao Vw¶m nmcZH$˶m©Mo
eãX g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§À¶m ~m~VrV Iao R>aco, Vo ZaH$mÀ¶m A¾rMo
dmgr AmhoV.
7
Oo (ñdJ©XVÿ A„mhÀ¶m) qghmgZmMo kmZ ~miJyZ AmhoV Am{U Vo
˶mÀ¶m ’$ma {ZH$Q> AmhoV. Vo Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ñVwVrgh ‘{h‘mJmZ
H$arV AgVmV. VgoM Vo A„mhda {dídmg R>do VmV Am{U Vo {dídmg R>do Umè¶m
(lÕmd§Vm§gmR>r) ˶mÀ¶mH$S>o j‘m¶mMZm H$arV AgVmV. åhUVmV, "ho à^y!
Vw¶m H¥$noZo d kmZmZo Oo-Oo ApñVËdmV Amho, ˶m§Zm doT>y Z KoVcoco Amho. (ho
A„mh!) Vy ˶m cmoH$m§Zm ‘m’$ H$ê$Z Q>mH$ Oo níMmÎmmnX½Y hmoD$Z Vw¶mH$S>o
diVmV Am{U Vw¶m ‘mJm©Mm Adc§~ H$aVmV. Vy ˶m§Zm ZaH$mÀ¶m {ejonmgyZ
(Adí¶) dmMd.' 8 "ho à^y! Vy ˶m§Zm H$m¶‘ dmñVì¶mÀ¶m ~mJm§V à{dï>
H$a, Á¶m{df¶r Vy ˶m§Zm dMZ {Xcoco Amhog. ˶m§À¶mgmo~V ˶m§Mo AmB©dS>rc,
˶m§À¶m nËZr Am{U ˶m§Mr ‘wco ¶m§À¶mn¡H$s Oo gXmMmar AgVrc ˶m§Zmhr Vy
˶mV àdoe Xo. IamoIa, Vy gd©e{º$‘mZ Am{U Añgc ~w{ÕdmZ Amhog. 9
VgoM gd© àH$maÀ¶m dmB©Q> Jmoï>tnmgyZ ˶m§Mo ajU H$a. ˶m {Xder Á¶m§Zm Vy
dmB©Q> H¥$˶m§À¶m Xþîn[aUm‘mnmgyZ dmMderc Va ˶m§À¶mda VwPr (’$ma ‘moR>r)
H¥$nm hmoBc© . hoM gd©lðo > ¶e Amho.'
10
nU (˶m {Xder) g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm gm§{JVco OmB©c, "(AmO)
Vwåhmcm ñdV:~Ôc Omo {VQ>H$mam dmQ>Vmo, ˶mhÿZhr A{YH$ {VQ>H$mam
(Vw‘À¶m{df¶r) A„mhcm dmQ>V hmoVm, Ooìhm Vwåhmcm g˶ lÕoMm A§JrH$ma
H$aʶmgmR>r ~mocm{dco OmV hmoVo Am{U Vwåhr ‘mÌ g˶ ZmH$maʶmda R>m‘
hmoVm.' 11 Vo åhUVrc, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! Vy Amåhmcm XmoZ doim ‘¥Ë¶y
{Xcog d XmoZ doim OrdZ àXmZ Ho$cog. Va AmVm Amåhr Am‘À¶m AnamYm§Mr
H$~wcr XoV AmhmoV, Voìhm ¶mVyZ ~mhoa {ZKʶmMm EImXm ‘mJ© Amho H$m?
gyah-40. Ac-‘mo‘rZ 611
12
(˶m§Zm gm§{JVco OmB©c,) "AmO Vw‘À¶mda ho ¶mgmR>r AmoT>dcoco
Amho, H$maU Ooìhm Vwåhmcm Ho$di A„mhM (Vw‘Mm {Z‘m©Vm, nmcZH$Vm©,
Cnmñ¶ Am{U gd© H$mhr) Agë¶mMo gm§{JVco OmV hmoV,o Voìhm Vwåhr Vo
‘mZʶmg ZH$ma {XcmV. nU Ooìhm ˶mMo g‘H$j R>a{dco OmV, Vo (‘mÌ)
Vwåhr ‘mZV hmoVm. AmVm {ZU©¶ Ho$di A„mhÀ¶mM hmVr Amho, Omo gdm}ƒ
Am{U Agr‘ ‘hmZ Amho.
13
VmoM Amho Omo Vwåhmcm (Vw‘À¶m g^modma ngacoë¶m {ZgJm©V) Amnë¶m
(gm‘϶m©À¶m) IwUm XmIdrV AgVmo Am{U AmH$memVyZ Vw‘À¶mgmR>r CnOr{dH$m
nmR>dVmo (åhUOo ˶mZo AmH$me d n¥Ïdrda Or ì¶dñWm {Z‘m©U Ho$cocr Amho,
˶mÛmao ‘mZdmcm CnOr{dH$m àmá hmoV)o . Am{U ~moY Va Vmo ‘mUyg J«hU H$aVmo
Omo A„mhMr AmoT> ~miJyZ Amho. 14 åhUyZ (lÕmd§Vm§Zmo! Vwåhr) A„mhMmM
Ymdm H$am, ˶mÀ¶mà{V nyU© g‘n©U^md ~miJyZ. ‘J g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm
(Vw‘À¶m) ¶m Jmoï>r~Ôc {H$Vr H$m dmB©Q> dmQ>V Zmhr! 15 VmoM Amho gdm}ƒ
Am{U g‘ñV {dídmÀ`m gÎmmH|$ÐmMm ‘mcH$! Vmo Amnë¶m ^º$m§nH¡ $s BpÀN>Vmo,
˶mÀ¶mH$S>o (ñdJ©XVÿ mÛmao) Amncm g§Xeo nmR>dVmo. ¶m hoVZy o H$s, cmoH$m§Zm ˶m
{XdgmÀ¶m AmJ‘Zm{df¶r gmdY Ho$co Omdo, Á¶m {Xder ˶m§Mr ˶mÀ¶mer
^oQ> hmoUma Amho. 16 ˶m {Xder Ooìhm gd©OU (Amnë¶m H$~arVyZ CRy>Z
A„mhg‘moa) ¶oVrc, Voìhm ˶m§Mr H$moUVrhr Jmoï> A„mhnmgyZ cncocr amhUma
Zmhr. ˶m {Xder (˶m§Zm {dMmaco OmB©c H$s,) AmO H$moUmMr gÎmm Amho?
(CÎmamMr KmofUm hmoBc© H$s,) EH$‘od, gdmªda {Z¶§ÌU Agcoë¶m gd©e{º$‘mZ
A„mhMr!
17
(gm§{JVco OmB©c), "AmO à˶oH$mg ˶mÀ¶m (H$‘©ê$nr) H$‘mB©Mm ‘mo~Xcm
{‘ioc, AmO H$moUmdahr Aݶm¶ hmoUma Zmhr. IamoIa, A„mh ’$maM Ëd[aV
{heo~ H$aUmam Amho.
612 Hw$amU
18
(n¡J~§ a!) cmoH$m§Zm, ˶m Odi ¶oV Agcoë¶m ^¶§H$a {XdgmMr
gyMZm XoD$Z Q>mH$m, Á¶m {Xder ˶m§Mr öX¶o ˶m§À¶m Jù¶mer Amcocr
AgVrc, Vr Xþ:ImZo XmQy>Z Jocc o r AgVrc. A˶mMmar cmoH$m§Mm Zm H$moUr
{‘Ì Agoc, Zm H$moUr {e’$magH$Vm©, Á¶mMo åhUUo ‘mݶ Ho$co OmB©c. 19
H$maU Vmo (gdmªM)o S>mi o o (EImÚm Jmoï>rda) Mmoê$Z ZOa Q>mH$V AgVrc Va
Vohr OmUVmo. VgoM ˶m Jmoï>rhr Vmo OmUVmo, Á¶m ‘ZmV XS>dZy R>do coë¶m
AmhoV. 20 Am{U A„mh g˶ (Am{U ݶmæ¶) {ZU©¶ H$aVmo. nU cmoH$
A„mhcm gmoS>y Z Á¶m§Mm Ymdm H$aVmV, Vo H$moU˶mhr Jmoï>rMm {ZU©¶ H$ê$
eH$V ZmhrV. H$maU Ho$di A„mh gd© H$mhr EoH$Umam Am{U gd© H$mhr
nmhUmam Amho.
21
˶m§Zr H$Yr ^yVcmda g§Mma H$ê$Z nm{hco Zmhr H$m? H$s, ¶m§À¶m
nyduÀ¶m (g˶ ZmH$maUmè¶m) cmoH$m§Mm eodQ> H$gm Pmcm? Vo gm‘϶m©À¶m
Ñï>rZo Am{U Omo à^md ˶m§Zr ^yVcmda Amnë¶m ‘mJo gmoS>cm ˶m Ñï>rZohr
¶m§À¶mnojm daMT> hmoV.o A„mhZo ˶m§À¶m AnamYm§nmoQ>r ˶m§Zm Zï> H$ê$Z
Q>mH$co. Voìhm A„mhÀ¶m {ejonmgyZ ˶m§Zm dmMdoc Agm H$moUrhr ZìhVm. 22
˶m§Mr hr AdñWm ¶mgmR>r Pmcr H$s, ˶m§Mo n¡J~§ a ˶m§À¶mH$S>o g˶mMo ñnï>
à‘mU KoD$Z Amco, nU ˶m§Zr ˶m§Mm ñdrH$ma H$aʶmg ZH$ma {Xcm. ‘J
A„mhZo ˶m§Zm ({ejoV) nH$S>c.o IamoIa Vmo gd©e{º$‘mZ Amho Am{U {ejm
H$aʶmÀ¶m ~m~VrVhr H$R>mao Amho.
23
Amåhr ‘ygmcm Amnë¶m g§Xeo mg{hV d ñnï> à‘mUmg{hV nmR>{dco. 24
{’$aAm¡Z d hm‘mZ d Hµ $mê$Z ¶m§À¶mH$S>,o Voìhm Vo åhUmco, "hm EH$ OmXÿJma
Amho, ’$gdm Amho.' 25 ‘J Ooìhm Vmo Am‘À¶mH$Sy>Z g˶ KoD$Z ˶m§À¶mH$S>o
nmohmoMcm. Vo åhUmco, "Oo H$moUr ˶mÀ¶m~amo~a {dídmg R>do Umao AmhoV,
˶m§À¶m ‘wcm§Zm R>ma H$am Am{U ˶m§À¶m ‘wcr {Od§V R>do m.' nU g˶ ZmH$maUmè¶m
gyah-40. Ac-‘mo‘rZ 613

cmoH$m§À¶m ¶moOZm (eodQ>r) {Zî’$i R>aë¶m.


26
{’$aAm¡Z åhUmcm, "‘cm ‘ygmcm R>ma H$ê$ Úm (‘r ˶mcm R>ma H$aoZ)
Am{U ˶mZo Amnë¶m nmcZH$˶m©cm (Amnë¶m ‘XVrgmR>r) ~mocdmdo. ‘cm ¶m
Jmoï>rMr ^rVr dmQ>Vo H$s, Vmo Vw‘Mm Y‘© ~XcyZ Q>mHo$c qH$dm XoemV gd©Ì
CËnmV ‘mOdoc.' 27 (˶mda) ‘ygmZo åhQ>c,o "Oo ImoQ>m A{^‘mZ {‘adVmV,
Am{U {heo~mÀ¶m {Xdgmda {dídmg R>do Zy ZmhrV, ˶m à˶oH$mnmgyZ (ñdV:Mo
ajU ìhmdo åhUyZ,) ‘mPm nmcZH$Vm© Am{U VwPm nmcZH$Vm© Agcoë¶m
(A„mhMo) eaU ‘r àmá Ho$co Amho.'
28
{’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§nH¡ $s EH$ ‘mUyg Omo lÕmd§V hmoVm, nU ˶mZo
AmnU lÕmd§V Agë¶mMo XS>dZy R>do co hmoV,o åhUmcm, "Vwåhr EH$m ‘mUgmcm
Ho$di ¶m~Ôc R>ma H$amc? H$s, Vmo åhUVmo ‘mPm nmcZH$Vm© A„mh Amho.
Am{U ˶mZo Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z ñnï> à‘mU XoIrc AmUcoco AmhoV.
Am{U Oa H$m Vmo ImoQ>maS>m Agoc Va ImoQ>o ~mocʶmMo Xþîn[aUm‘ ˶mcmM ^moJmdo
cmJVrc. nU Oa H$m Vmo g˶ ~mocV Agoc Va Á¶m ({ejo~Ôc) Vmo Vwåhmcm
gmdY H$arV AmhoV, Ë`mn¡H$s H$mhr Zm H$mhr {ejoMo g§H$Q> Vw‘À¶mda Adí¶
¶oBc
© .' H$maU Omo H$moUr ImoQ>o ~mocUmam Am{U ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmam Amho,
A„mh ˶mcm (H$Yrhr) gÝ‘mJ© XmIdrV Zmhr. 29 (Vmo nwT>o åhUmcm), "‘m¶m
~m§Ydm§Zmo! AmO Vw‘Mo amÁ¶ Amho, åhUyZ Vw‘Mo ¶m ^y^mJmda dM©ñd Amho. nU
A„mhÀ¶m {ejoMo g§H$Q> Ooìhm Am‘À¶mda ¶oBc© Voìhm (˶mnmgyZ dmMdʶmgmR>r)
Amåhmcm H$moU gmhmæ¶ H$aoc?' (Amnë¶mM OZg‘yhmVrc EH$m ‘mUgmMo ho
^mfU EoH$y Z) {’$aAm¡Z åhUmcm, "‘r Oo ¶mo½¶ g‘OVmo VoM ‘r Vwåhmcm {ZXe©Zmg
AmUyZ XoV Amho. Am{U ‘r Vwåhmcm Ho$di gai ‘mJ©M XmIdV Amho.'
30
Vmo ‘mUyg åhUmcm, Á¶mZo lÕm YmaU Ho$cocr hmoVr, "‘m¶m ~m§Ydm§Zmo!
‘cm ¶m Jmoï>rMr ^rVr dmQ>Vo H$s, Vw‘À¶mda AmYrÀ¶m cmoH$m§à‘mUo {ejoMm
614 Hw$amU
31
{Xdg ¶oVmo H$s H$m¶? Ogm {Xdg ZyhÀ¶m cmoH$m§da Am{U AmX d g‘yX
(¶m O‘mVtda) Am{U ˶m§À¶mZ§VaÀ¶m cmoH$m§dahr Amcm hmoVm. Am{U A„mh
Amnë¶m Xmgm§da H$moU˶mhr àH$mao Aݶm¶ H$ê$ BpÀN>V Zmhr.'
32
"‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! (A„mhÀ¶m à{V{ZYrer Vw‘Mr hr dmJUyH$ nmhÿZ)
‘cm Va Aer ^rVr dmQ>Vo H$s, Vw‘À¶mda Agm {Xdg ¶oVmo H$s H$m¶? Ooìhm
Vwåhr AmH«$moe H$arV EH$‘oH$m§Zm ‘XVrgmR>r ~mocdmc, 33 Á¶m {Xder Vwåhr nmR>
{’$adyZ niV gwQ>mc. nU Voìhm A„mhnmgyZ Vwåhmcm dmMdy eHo$c, Agm
H$moUrhr AgUma Zmhr. Am{U Á¶mcm A„mh ^Q>H$ʶmgmR>r gmoS>y Z XoVmo, ˶mg
H$moUrhr ‘mJ©Xe©H$ cm^y eH$V Zmhr.'
34
Am{U (Vr doi AmR>dm) Ooìhm ¶yg’w $ (cmoH$m§H$S>)o g˶mMo gd© ñnï>
à‘mU KoD$Z Amcm. Va (˶mMo g‘H$mcrZ cmoH$) ˶mZo ˶m§À¶mH$S>o AmUcoë¶m
g§Xeo mda e§H$m KoV am{hco, (nU) Ooìhm Vmo ‘¥Ë¶y nmdcm, Voìhm åhUmco,
"A„mh (¶yg’w $Z§Va) H$Xm{n n¡J~§ a nmR>{dUma Zmhr.' AemàH$mao A„mh ˶m
cmoH$m§Zm ‘mJ©^ï« > R>adrV AgVmo, Oo ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmao Am{U ˶mÀ¶m
(g§Xeo m§{df¶r {ZamYma) e§H$m KoUmao AmhoV. 35 Oo cmoH$ Amnë¶mH$S>o H$moUVohr
kmZ (dm A{YH$manyU© nwamdm) ZgVmZmhr A„mhÀ¶m g§Xeo m{df¶r dmX {Z‘m©U
H$aVmV. ho H¥$˶ A„mh Am{U lÕmd§Vm§À`m Ñï>rZo A{Ve¶ dmB©Q> Amho.
AemàH$mao A„mh à˶oH$ CÔm‘ d {dÐmohr ‘mUgmMo ‘Z grc~§X H$ê$Z
Q>mH$Vmo.
36
Am{U {’$aAm¡Z (Amnë¶m d{Oamg) åhUmcm, "ho hm‘mZ, ‘m¶mgmR>r
EH$ C§M B‘maV ~Zd Á¶mÛmao ‘cm (dan¶ªV) OmVm ¶oBc © ...... 37 da
AmH$memn¶ªV, åhUOo ‘r ‘ygmÀ¶m B©ídamcm nmhÿ eHo$Z. H$maU ‘r Va ˶mg
ImoQ>o ~mocUmam g‘OVmo.' AemàH$mao {’$aAm¡Zcm ˶mMr XþîH¥$˶o ˶mÀ¶m
ZOaoV Mm§Jcr ^mgdʶmV Amcr. Am{U ˶mcm g˶mÀ¶m ‘mJm©nmgyZ amoIʶmV
615
gyah-40. Ac-‘mo‘rZ
Amco. Am{U {’$aAm¡ZÀ¶m ¶moOZm nyUn© Uo {Zî’$i R>aë¶m.
38
nU Á¶m ‘mUgmZo lÕm YmaU Ho$cr hmoVr, åhUmcm, "‘m¶m ~m§Ydm§Zmo!
Vwåhr ‘mPo AZwgaU H$am, ‘r Vwåhmcm gMmoQ>rMm ‘mJ© XmIdoZ. 39 ‘m¶m
~m§Ydm§Zmo! ho OJmVrc OrdZ Ho$di Mma {XdgmMo Amho, nU ‘¥Ë¶yZV§ aMo OJ
ho AZ§VH$mcrZ dmñVì¶mMo {R>H$mU Amho. 40 Omo H$moUr dmB©Q> H¥$˶ H$aoc Va
˶mg VgmM ‘mo~Xcm {‘ioc. ¶mCcQ> Omo H$moUr Mm§Jco H¥$˶ H$aoc, ‘J Vmo
nwéf Agmo dm ór, nU Oa lÕmd§V Agoc Va AemM cmoH$m§Zm ñdJu¶ ~mJm§V
àdoe {‘ioc. VoWo ˶m§Zm A‘¶m©X CnOr{dH$m àmá hmoBc © . 41 ‘m¶m ~m§Ydm§Zmo!
hr {H$Vr {d{MÌ Jmoï> Amho H$s, ‘r Vwåhmcm ‘wº$sH$S>o (åhUOoM ñdJm©H$S>o)
~mocm{dVmo Am{U Vwåhr ‘cm (ZaH$mÀ¶m) AmJrH$S>o ~mocm{dV AmhmV. 42
Vwåhr ‘cm ¶mgmR>r ~mocmdV AmhmV H$s, ‘r (EH$‘od CnmgZo¶mo½¶) A„mhcm
ZmH$mê$Z Aemcm ˶mMm g‘H$j R>admdo, Á¶mÀ¶m{df¶r ‘cm A{O~mV kmZ
Zmhr. nU ‘r ‘mÌ Vwåhmcm gm‘϶©dmZ d gX¡d j‘merc Aem (A„mhH$S>)o
~mocmdV Amho. 43 ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, Á¶m Jmoï>rH$S>o ¶oʶmMo ‘cm
Vwåhr AmdmhZ H$aVm, Vr Jmoï> ¶m OJmV qH$dm ¶mZ§VaÀ¶m OJmVhr ¶mgmR>r
nmÌ Zmhr H$s, {VÀ¶mH$S>o ¶oʶmMo AmdmhZ Ho$co Omdo. IamoIa, Amåhm gdmªZm
A„mhH$S>Mo naV Om¶Mo Amho. Am{U ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmao cmoH$ ZaH$mÀ¶m
AmJrMo {Zdmgr ~ZUma AmhoV. 44 AmO ‘r Oo Vwåhmcm gm§JV Amho, ¶mMr
Vwåhr cdH$aM AmR>dU H$amc. Am{U ‘r Va ‘mPr ~m~ A„mhH$S>o gwnXy ©
H$arV Amho. ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, A„mh gd© ^º$m§da cj R>do Zy
Amho.'
45
AemàH$mao A„mhZo ˶mcm ˶m§À¶m dmB©Q> ¶moOZonmgyZ dmM{dco. ‘J
(eodQ>r) {’$aAm¡ZÀ¶m gmWrXmam§Zm Xþ:IXm¶H$ {ejoZo doT>y Z Q>mH$co. 46
(ZaH$mMr) AmJ, {OÀ`mg‘moa ˶m§Zm gH$mi-g§Ü¶mH$mi C^o Ho$co OmB©c.
616 Hw$amU
Am{U ˶m {Xder Ooìhm (nwZéËWmZmMr) KQ>H$m ¶oBc © . (A„mh Amkm XoBc © ,)
"{’$aAm¡ZÀ¶m gmWrXmam§Zm A˶§V H$R>mao {ejoÀ¶m ImB©V ’o$Hy$Z Úm.'
47
Am{U Ooìhm ZaH$m‘ܶo Vo AmngmV PJS>Vrc. Voìhm Oo Xþ~c © cmoH$
hmoV,o Vo ˶m cmoH$m§Zm åhUVrc, Oo ‘moR>no Um {‘adrV AgV, "Amåhr Vw‘Mo
AZw¶m¶r hmoVmo. Va AmO Vwåhr ¶m AmJrÀ¶m {ejoVZy Am‘Mr H$mhr {ejm
H$‘r H$ê$ eH$Vm H$m?' 48 nU Oo ‘moR>no Um {‘a{dUmao hmoV,o Vo CÎma XoVrc,
"AmVm AmnU gd©OU ¶m‘ܶoM AmhmoV. Am{U A„mhZo Amnë¶m ^º$m§g~§ Y§ mZo
AmYrM (A§{V‘) {ZU©¶ {Xcocm Amho.' 49 (‘J) ZaH$dmgr ZaH$mÀ¶m
aIdmcXmam§H$S>o (diVrc), åhUVrc, "Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o
(Am‘À¶mgmR>r) Aer {dZdUr H$am H$s, ˶mZo ({ZXmZ) EH$m {XdgmgmR>r
Var Am‘Mr {ejm {e{Wc H$amdr.' 50 (˶mda) Vo åhUVrc, "Vw‘Mo n¡J~§ a
Vw‘À¶mH$S>o g˶mMo ñnï> à‘mU KoD$Z Amco ZìhVo H$m? Vo CÎma XoVrc, "hmo¶
(AWm©VM).' Voìhm Vo aIdmcXma åhUVrc, "Va ‘J VwåhrM (ñdV:) {dZ§Vr
H$am.' nU g˶ ZmH$maV (Am¶wî¶ ì¶VrV Ho$coë¶m lÕmhrZm§Mr) {dZ§Vr
{Zî’$iM R>aUma.
51
{ZpíMVM Amåhr Am‘À¶m n¡J~§ am§Mr Am{U lÕmd§Vm§Mr ‘XV H$arV
AgVmo ¶m OJmVhr Am{U ˶m {Xderhr (˶m§Mr Amåhr ‘XV H$ê$,) Á¶m
{Xder gmjrXma C^o Ho$co OmVrc. 52 Á¶m {Xder Anamܶm§Zm ˶m§À¶m
H$moU˶mhr g~~r àñVwV H$aUo H$m‘r ¶oUma Zmhr. ˶m§À¶mda (A„mhMm)
àH$mon Agoc Am{U amhʶmgmR>r gdm©V dmB©Q> {R>H$mU {‘ioc. 53 (AemMàH$mao)
Amåhr AmYr ‘ygmcm ‘mJ©Xe©Z àXmZ Ho$co hmoVo Am{U BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm
˶mMo dmag ~Zdco hmoV.o 54 (Á¶mV) ~wÕr Agcoë¶m cmoH$m§gmR>r ‘mJ©Xe©Z d
CnXoe hmoV.o 55 åhUyZ (n¡J~§ a!) Vwåhr ghZercVm ~miJm, H$maU A„mhMo
dMZ Iao R>aUma Amho. Va Amnë¶m MwH$m§~Ôc (A„mhH$S>)o j‘m¶mMZm H$am
617
gyah-40. Ac-‘mo‘rZ
Am{U gH$mi-g§Ü¶mH$mi (à˶oH$ àg§Jr) Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m Agr‘
‘hVrMo JmZ H$arV amhm.
56
Oo cmoH$ ˶m§À¶mH$S>o H$moUVohr à‘mU ZgVmZm A„mhÀ¶m g§Xeo m§{df¶r
dmX {Z‘m©U H$aVmV. ˶m§À¶m ‘ZmV ñdV:Mm ‘moR>no Um {‘a{dʶmMr (AZw{MV)
BÀN>m Amho, Or H$Yrhr V¥á hmoUma Zmhr. åhUyZ (n¡J~§ a!) Vwåhr A„mhcm
eaU Om. Vmo gd© H$mhr EoH$Umam Am{U gd©gmjr Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m
Zmhr. 57 {ZpíMVM AmH$me Am{U n¥Ïdr Mr {Z{‘©Vr H$aUo, ‘mZdmcm {Z‘m©U
H$aʶmnojm {H$VrVar ‘moR>o H$m‘ Amho. nU ~hþg»§ ¶ cmoH$m§Zm (¶m dmñVdmMr)
OmU Zmhr. 58 VgoM Am§Yim d S>mi o g XmoKo gmaIo Agy eH$V ZmhrV. Zm
gËH$‘} H$aUmam lÕmd§V Am{U XþîH¥$˶ H$aUmam (XmoKo g‘mZ hmoD$ eH$V
ZmhrV). Vwåhr cmoH$ (qMVZm¶mo½¶ Jmoï>tda) ’$maM H$‘r qMVZ H$aVm! 59 Vr
eodQ>Mr KQ>H$m ¶oUma, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr, nU AZoH$ cmoH$ {dídmg
R>do Zy ZmhrV.
60
(cmoH$m§Zmo!) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo åhQ>co Amho, "‘mPr àmW©Zm H$am,
‘r Vw‘À¶m àmW©Zc o m à{VgmX XoBZ© . nU Oo cmoH$ ‘m¶m CnmgZo{df¶r Ah§H$ma
~miJVmV. Vo An‘m{ZV hmoD$Z ZaH$mV àdoe H$aVrc.' 61 (cmoH$m§Zmo!)
A„mhZoM Vw‘À¶mgmR>r amÌ {Z‘m©U Ho$cr, ¶mgmR>r H$s, Vwåhmcm {dlm§Vr KoVm
¶mdr. VgoM {Xdg àH$me‘mZ ~Z{dco (åhUOo Vwåhmcm {Xdgm H$m‘ H$aVm
¶mdo). IamoIa, A„mh hm cmoH$m§gmR>r ’$maM H¥$nmerc Amho. nU ~hþg»§ ¶
cmoH$m§Zm (˶mMr OmU Zmhr, Am{U) Vo Am^mahr 춺$ H$arV ZmhrV. 62
Agm Amho Vw‘Mm nmcZH$Vm© A„mh, à˶oH$ Jmoï>rMm {Z‘m©Vm, ˶mÀ¶m{edm¶
Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr. Va ‘J Vwåhr Hw$R>o ^aH$Q>V OmV AmhmV? 63
AemàH$mao Oo A„mhÀ¶m IwUm ZmH$maVmV, VoM cmoH$ ~hH$m{dco OmVmV.
64
Vmo A„mh Amho, Á¶mZo n¥Ïdrcm Vw‘À¶mgmR>r {dlm§VrMo {R>H$mU ~Zdco
618 Hw$amU
Am{U AmH$memcm (Vw‘À¶mda) N>Ì ~Z{dco. VgoM ˶mZo Vwåhmcm AmH$ma
{Xcm, gwaI o AmH$ma. Am{U ˶mZo Vw‘À¶mgmR>r OrdZmon¶moJr Mm§Jë¶m dñVy
CncãY Ho$ë¶m. (ho gd© H$aUmam) Agm Amho A„mh - Vw‘Mm nmcZH$Vm©.
g‘¥Õemcr Amho A„mh, gd© OJm§Mm nmcZH$Vm©. 65 VmoM {Za§Va {Od§V Amho.
˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM B©ída Zmhr. åhUyZ (cmoH$m§Zmo!) Vwåhr ’$º$
˶mMrM àmW©Zm H$am, ˶mÀ¶mMà{V nyU© g‘n©U^md ~miJyZ. gd© ñVwVr
A„mhgmR>rM Amho, Omo nmcZH$Vm© Amho g‘ñV {dídmMm.66 (n¡J~§ a! cmoH$m§Zm)
gm§Jm, "‘m¶mH$S>o ‘m¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z g˶mMo gd© ñnï> à‘mU Amcoco
AmhoV. (Am{U ˶mÛmao) ‘cm ˶m§Mr CnmgZm H$aʶmg (nyUn© Uo) ‘ZmB© Ho$cr
Jocr Amho, Á¶m§Mm Vwåhr A„mhcm gmoS>y Z Ymdm H$aVm. VgoM ‘cm hr Amkm
{Xcr Jocr Amho H$s, ‘r ñdV:cm nyUn© Uo g‘ñV {dídmMm nmcZH$Vm© Agcoë¶m
A„mhÀ¶m hdmcr H$amdo.' 67 VmoM Amho Á¶mZo (àW‘) Vwåhmcm ‘mVrnmgyZ,
Z§Va dr`m©nmgyZ, ‘J nwT>,o aº$mÀ¶m JwR>irnmgyZ {Z‘m©U Ho$co. ‘J Vmo Vwåhmcm
A^©H$mÀ¶m ê$nmV ~mhoa H$mT>Vmo. ‘J Vmo Vwåhmcm dmT>rg cmdVmo ¶oWn¶ªV H$s,
Vwåhr nyU© n[an¹$Vocm nmohmoMVm. ‘J (VmoM) nwT>o Vwåhmcm d¥ÕmdñWoH$S>o KoD$Z
OmVmo. nU Vw‘À¶mn¡H$s H$moUr (¶mnyduM) ‘¥Ë¶y nmdVmo. (AemàH$mao Vwåhr
gd©OU) Amnmncr {Z¶V AdYr JmR>Vm. ({d{dY AdñWoVZy hm OrdZmMm
àdmg Am{U ‘¥Ë¶wê$nr eodQ> ho gd©) ¶mgmR>r Amho H$s, Vwåhr ¶mda qMVZ
H$amdo. 68 VmoM Amho Omo OrdZ XoVmo d ‘¥Ë¶y XoVmo. Ooìhm Vmo EImXr Jmoï>
H$aʶmMm g§H$ën H$aVmo, Voìhm Vmo Ho$di {Vcm Ago åhUVmo, "hmo', Am{U
"Vr hmoD$Z OmVo.'69 Vwåhr ˶m cmoH$m§À¶m pñWVrMo AdcmoH$Z H$arV Zmhr
H$m, Oo A„mhÀ¶m g§Xeo m{df¶r dmX {Z‘m©U H$aVmV, Vo ~hH$mdyZ g˶mnmgyZ
H$go Xÿa Zoco OmVmV? 70 ˶m§Zr ¶m (B©ídar¶) J«W§ mcm ImoQ>o R>a{dco, VgoM
(˶m g§Xeo m§Zmhr) Á¶mgh Amåhr Am‘À¶m (AmYrÀ¶m) n¡J~§ am§Zm nmR>{dco
619
gyah-40. Ac-‘mo‘rZ
hmoV.o ˶m§Zm (ݶm¶mÀ¶m {Xder) H$iyZ MwH$o c H$s, (Vo {H$Vr Am§Yio cmoH$
hmoV)o ? 71 Voìhm ˶m§À¶m ‘mZo^modVr cmoIS§ >r H$S>o Am{U gmIiX§S> KmVcoco
AgVrc. ‘J (˶mÛmao nmUr nmOʶmgmR>r) ˶m§Zm ’$anQ>V Zoco OmB©c. 72
CH$i˶m nmʶmVyZ (Vo {nVrc), ‘J naV ˶m§Zm AmJrV (OiV amhʶmgmR>r)
’o$Hy$Z {Xco OmB©c. 73 Voìhm ˶m§Zm Ago {dMmaco OmB©c, "Vo AmVm Hw$R>o
AmhoV Á¶m§Zm Vwåhr A„mhÀ¶m ~amo~arMo ñWmZ XoV hmoVm, åhUOo A„mhMo
^mJrXma?' 74 Voìhm Vo CÎma XoVrc, "EH$Va AmVm Vo Am‘À¶mnmgyZ Zmhrgo
Pmcoco AmhoV qH$dm Agohr hmoD$ eH$Vo H$s, Amåhr Á¶m§Mm Ymdm H$arV
am{hcmo Vo ‘wimV ApñVËdmVM ZìhVo.' AemàH$mao A„mh g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm
^Q>H$ʶmgmR>r gmoS>y Z XoVmo. 75 hr ˶m Jmoï>rMr {ejm Amho H$s, Vwåhr ^yVcmda
CJmM ImoQ>çm Jmoï>tV AmZ§X ‘mZrV hmoVm Am{U ’$ma EoQ> {‘adrV hmoVm. 76
AmVm ZaH$mÀ¶m XadmOm§VZy ˶mV H$m¶‘ amhʶmgmR>r àdoe H$am. IamoIa,
{H$Vr dmB©Q> {R>H$mU Amho, J{d©ð> cmoH$m§gmR>r! 77 åhUyZ (n¡J~§ a! Vwåhr)
ghZercVm ~miJm, {Z:g§Xho A„mhMo dMZ Iao Amho. Á¶m ({ejoM)o Amåhr
(g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm) dMZ {Xcoco Amho. ˶mMm H$mhr ^mJ Amåhr
(Vw‘À¶m OrdZmVM) Vwåhmcm XmI{dcm qH$dm (˶mnyduM) Vwåhmcm ‘¥Ë¶y
{Xcm Var (hr Jmoï> cjmV R>do m¶cm hdr) H$s, gdmªZm eodQ>r Am‘À¶mH$S>Mo
naV AmUco OmB©c. 78 (n¡J~§ a!) Amåhr Vw‘À¶mnyduhr AZoH$ n¡J~§ am§Zm
nmR>{dco. ˶m§À¶mn¡H$s H$mhtMm C„oI Amåhr Vw‘À¶mg‘moa Ho$cocm Amho. Am{U
H$mhr Agohr AmhoV, Á¶m§Mm C„oI Amåhr Vw‘À¶mg‘moa (åhUOo ¶m Hw$amUmV)
Ho$cocm Zmhr. H$moU˶mhr n¡J~§ amgmR>r ho (H$Xm{n e³¶) ZìhVo H$s, A„mhÀ¶m
nadmZJr {edm¶ EImXr M‘ËH$m[aH$ IyU AmUyZ (cmoH$m§nTw >o gmXa H$amdr,
åhUOo ñdV:hÿZ {ZemUr AmUUo ˶m§À¶m AI˶marV ZìhVo). ‘J Ooìhm
A„mhMm AmXoe Amcm Voìhm g˶mgh (d ݶm¶mgh) ˶m ~m~tMm {ZU©¶
620 Hw$amU
H$aʶmV Amcm. Va Oo cmoH$ Ag˶mda C^o hmoV,o {VWoM Am{U ˶mMjUr
~a~mX hmoD$Z Joco (H$m¶ hmoV Amho, ˶m§Zm H$mhr H$imcoM Zmhr). 79 Vmo
A„mh Amho, Á¶mZo Vw‘À¶mgmR>r newYZ {Z‘m©U Ho$co. Vwåhr ˶m§À¶mn¡H$s
H$mhtMm Cn¶moJ H$aVm (àdmgmV dJ¡a)o ñdma hmoʶmgmR>r Am{U H$mhtMm
ImʶmgmR>r. 80 VgoM Vw‘À¶mgmR>r ˶m§À¶m‘ܶo AmUIr ~aoM ’$m¶Xo AmhoV,
˶m§À¶mda ñdma hmoD$Z, Vwåhr Amnë¶mcm {OWo Om¶Mo Amho, {VWo nmohmoMy
eH$Vm. ˶m§À¶mÛmao Vwåhr (O‘rZrda) dmhÿZ Zobo OmVm,Á¶mà‘mUo Zm¡H$oÛmao
(g‘wÐmV). 81 AemàH$mao Vmo Vwåhmcm Amnë¶m (gm‘϶m©À¶m d H¥$noÀ¶m
AJ{UV) IwUm XmIdrV AgVmo. Va Vwåhr A„mhÀ¶m H$moUH$moU˶m IwUm
ZmH$mamc? 82 ¶m cmoH$m§Zr ^yVcmda g§Mma Ho$cm Zmhr H$m? (Ho$cm AgVm
Va) ˶m§Zm nmhVm Amco AgVo H$s, AmYrÀ¶m (g˶ ZmH$maUmè¶m) cmoH$m§Mm
eodQ> H$gm Pmcm? Vo g§»¶oÀ¶m d ~imÀ¶m Ñï>rZo Am{U Omo à^md ˶m§Zr
Amnë¶m ‘mJo gmoS>cm, ˶m Ñï>rZohr Vo ¶m§À¶mnojm daMT> hmoV.o nU ˶m§Zr Or-
Or H$‘mB© Ho$cr, Vr ˶m§À¶m A{O~mV H$m‘r Amcr Zmhr. 83 Ooìhm ˶m§Mo
n¡J~§ a ˶m§À¶mH$S>o g˶mMo gd© ñnï> à‘mU KoD$Z Amco Va ˶m§À¶mH$S>o
AmYrnmgyZ (dmS>-d{S>cm§H$Sy>Z) {‘imcoco Oo kmZ (d d¡^d) hmoVo ˶mVM Vo
a‘coco hmoV.o (nU eodQ>r) Á¶m {ejoMr Vo {I„r CS>drV am{hco ˶m {ejoZo
˶m§Zm doT>y Z Q>mH$co. 84 nU Ooìhm ˶m§Zr Am‘Mr {ejm (¶oVmZm) nm{hcr,
Voìhm Vo åhUy cmJco, "Amåhr A„mhda lÕm YmaU H$aVmo AmhmoV, Omo EH$‘od
B©ída Amho. Am{U Amåhr Á¶m§Zm ˶mMo g‘H$j R>adrV am{hcmo, Amåhr ˶m§Zm
ZmH$maV AmhmoV.' 85 nU Am‘Mr {ejm nmhÿZ ˶m§Zr YmaU Ho$cocr lÕm
˶m§À¶m H$mhrhr H$m‘r ¶oD$ eH$cr Zmhr. hmM A„mhMm {Z¶‘ Amho. Omo
Amnë¶m {Z{‘©VrÀ¶m ~m~VrV ˶mZo Zoh‘r cmJy Ho$cocm Amho. Am{U AemàH$mao
Á¶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm hmoVm, Vo gd© Zme nmdUmao ~Zco.
621

gyah-41. hm0 ‘r‘0 Ag-gOXm


Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
hm0 ‘r‘0 2 hm (J«W§ ) H¥$nmd§V d ’$ma X¶miy Agcoë¶m (A„mhH$Sy>Z)
àH$Q> H$aʶmV Amcocm Amho. 3 Aa~r ^mfoVrc ho Hw$amU, Agm J«W§ Amho,
Á¶mMr g§Xeo dMZo ~wÕr cm^coë¶m cmoH$m§gmR>r {dñVmamZo ñnï> H$ê$Z gm§{JVcocr
AmhoV. 4 (lÕmd§Vm§Zm) ew^dmVm© XoUmam Am{U (g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm)
gmdYmZVoMm Bemam XoUmam. (Ooìhm cmoH$m§Zm hm g§Xeo J«W§ EoH${dcm OmVmo,)
Voìhm ˶m§À¶mn¡H$s ~hþg»§ ¶ ¶mnmgyZ nmR> {’$adrV AgVmV Am{U Vo ¶mg
EoH$VM ZmhrV. 5 Vo åhUVmV, "Á¶mH$S>o Vy Amåhmcm ~mocmdrV Amhog,
˶m~m~VrV Am‘À¶m A§V:H$aUm§da nS>Xm nS>cc o m Amho (åhUOo Vr Jmoï>
Am‘À¶m ‘Zm§Zm ‘wimV nQ>VM Zmhr). VgoM Am‘À¶m H$mZmV OS>nUm Amho
(VwPo åhUUo EoH$ʶmgmR>r). VgoM Am‘À¶m d Vw¶m‘ܶo EH$m àH$maMm nS>Xm
Amho Va Vy Amnco H$m‘ H$a Am{U Amåhr Am‘Mo H$m‘ H$ê$.'
6
(n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, " ‘r Va Vw‘À¶mà‘mUoM EH$ ‘mUyg Amho. nU
‘m¶mH$S>o hm (B©ídar¶) g§Xeo Amcocm Amho H$s, Vw‘Mm B©ída Ho$di EH$M
B©ída Amho, åhUyZ ({dM{cV Z hmoVm) ˶mÀ¶mH$S>Mo OmUmè¶m ‘mJm©Mm
Adc§~ H$am Am{U ˶mÀ¶mH$S>o j‘m¶mMZm H$arV amhm.' (Am{U cjmV
R>do m), AZoH$o ídadmXr cmoH$ {ZpíMVnUo Zme nmdUmao AmhoV. 7 Oo Oµ H$mV XoV
ZmhrV Am{U Oo ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmda {dídmg R>do Umao ZmhrV. 8 (nU) Oo
cmoH$ lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} H$aVmV, ˶m§Zm Agm ‘mo~Xcm {‘ioc Omo
H$Yrhr g§nïw >mV ¶oUma Zmhr.
9
(n¡J~§ a!) ˶m§Zm {dMmam, "Vwåhr ˶m (gm‘϶©emcr A„mhcm) ZmH$maV
AmhmV H$m, Á¶mZo n¥Ïdrcm XmoZ {Xdgm§V {Z‘m©U Ho$co. Am{U Vwåhr ˶mMo
622 Hw$amU
gh^mJr R>a{dVm?' VmoM g‘ñV g¥ï>rMm (‘mcH$ d) nmcH$ Amho. 10 ˶mZoM
(n¥Ïdr {Z‘m©U Ho$ë¶mZ§Va) ^yVcmda ^¸$‘ Ago nd©V ñWm{nV Ho$co. Am{U
{VÀ¶m‘ܶo gd© àH$maMr g§nÞVm R>do Zy {Xcr. Am{U ˶mdarc {Zdm©hgm‘J«rMr
AmIUr Ho$cr, Mma {Xdgm§V (åhUOo Mma AdYrV) ‘J gd© Jmoï>tZm C{MV
à‘mU KmcyZ {Xco, (hr ‘m{hVr Amho,) ˶m§À¶mgmR>r Oo ¶m g§~Y§ mZo {dMmaVmV.
11
‘J Vmo AmH$memH$S>o dicm, Voìhm Vo EH$m àH$maÀ¶m YwamgmaIo hmoV,o
˶mZo AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Zm åhQ>c,o "Vwåhr XmoKo ¶m, (Am‘À¶m {Z¶‘m§Mo
nmcZ H$aʶmgmR>r) ñdoÀN>Zo o qH$dm A{ZÀN>Zo .o ' Vo XmoKo åhUmco, "Amåhr
(Vw¶m {Z¶‘m§Mo nmcZ H$aʶmgmR>r) ñdoÀN>Zo o hOa AmhmoV.' 12 ˶mZ§Va XmoZ
{Xdgm§V, ˶mZo gmV AmH$me {Z‘m©U Ho$coV Am{U à˶oH$ AmH$memH$S>o
˶m§À¶m H$m¶m©g~§ Y§ mZo Amncm AmXoe àH$Q> Ho$cm. Am{U Amåhr n¥ÏdrgmR>r
gdm©V Odi Agcoë¶m AmH$memcm (Vmè¶m§M)o {Xdo cmdyZ gwemo{^V Ho$co.
Am{U ˶mÀ¶m gwa{jVVoMr ì¶dñWm Ho$cr. ho gd© H$mhr gd©e{º$‘mZ Am{U
gd©k Aem (A„mhÀ¶m) ¶moOZoà‘mUo (H$m¶m©pÝdV) Pmco.
13
nU Oa Vo (¶mdahr) nmR> {’$adVrc Va (n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, "‘r
Vwåhmcm VemM AMmZH$ MmcyZ ¶oUmè¶m {ejonmgyZ gmdY H$aVmo, Oer
{ejoMr AmnÎmr AmX Am{U g‘yX (¶m O‘mVtda) Amcr hmoVr.' 14 Ooìhm
˶m§À¶mH$S>o n¡J~§ a Amco, ˶m§À¶m nwT>y Z d ˶m§À¶m ‘mJyZ (åhUOo AZoH$
n¡J~§ a Amco). (¶m g§Xeo mgh H$s,) Vwåhr A„mh{edm¶ H$moUmMrhr CnmgZm
H$ê$ ZH$m. (˶mda) Vo åhUmco, "Oa Am‘À¶m nmcZH$˶m©cm (Am‘À¶mH$S>)o
nmR>dm¶Mo AgVo Va ˶mZo Adí¶ ñdJ©XVÿ m§Zm nmR>dco AgVo. åhUyZ Amåhr
Vw‘À¶mH$S>o Oo nmR>dʶmV Amcoco Amho, Vo ‘mݶ H$aʶmg V¶ma Zmhr.'
15
AmX ¶m O‘mVrZo Va H$moU˶mhr ݶmæ¶ AmYmam{edm¶ ^yVcmda
Ah§H$manydH© $ dV©Z Ho$co. Vo åhUmco, "Hw$dVrÀ¶m ~m~VrV Am‘À¶mnojm A{YH$
623
gyah-41. hm0 ‘r‘0 Ag-gOXm
Hw$dV Agcocm H$moU Amho?' ˶m§Zm ¶m Jmoï>rMr H$Yr OmUrd Pmcr Zmhr H$m
H$s, Vmo A„mh Á¶mZo ˶m§Zm {Z‘m©U Ho$co, Vmo Amho ˶m§À¶mnojm A{YH$ Hw$dV
~miJUmam. nU Vo Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ZmH$maVM am{hco. 16 åhUyZ (eodQ>r)
Amåhr ˶m§À¶m Xþ^m©½¶mÀ¶m {Xdgm§V ˶m§À¶mda OmoaXma dmXi gmoS>c.o Vo
¶mgmR>r H$s, ¶m OJmVrc OrdZmV(hr) ˶m§Zm An‘mZmñnX {ejoMr Md
MmIm¶cm cmdmdr. Am{U ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmVrc {ejm Va ¶mhÿZhr A{YH$
An‘mZmñnX Amho. Am{U ˶m§Zm H$moUmMohr gmhmæ¶ cm^Uma Zmhr. 17 VgoM
g‘yX ¶m O‘mVrcmhr Amåhr gÝ‘mJ© XmIdcm. nU ˶m§Zr gÝ‘mJm©Edo Or
(OmUyZ~wOZy ) Am§Yù¶m AdñWoV amhUoM ng§V Ho$co. Va eodQ>r ˶m§À¶m
XþîH¥$˶m§nmoQ>r Vo AMmZH$ MmcyZ ¶oUmè¶m An‘mZOZH$ {ejoZo doT>co Joc.o 18
nU ˶m cmoH$m§Zm Amåhr dmM{dco, Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr hmoVr d Vo
(Am‘Mr) OmU R>do Zy (OrdZ OJUmao hmoV)o .
19
Am{U Á¶m {Xder A„mhÀ¶m eÌÿZ§ m (ZaH$mÀ¶m) AmJrg‘moa EH$Ì
H$aʶmV ¶oBc © . {VWo ˶m§Mo doJdoJio JQ> nmS>ʶmV ¶oVrc. 20 Am{U Ooìhm Vo
˶m AmJrOdi nmohmoMVrc, Voìhm ˶m§Mo H$mZ, ˶m§Mo S>mi o o Am{U ˶m§À¶m
ËdMm ˶m§À¶mM {déÕ, ˶m§À¶m dmB©Q> H¥$˶m§g~§ Ym§Zo gmj XoD$ cmJVrc. 21
Am{U Vo Amnë¶m ËdMm§Zm åhUVrc, "Vwåhr Am‘À¶m{déÕ gmj H$m (d
H$er) {Xcr?' (˶mda) ˶m ËdMm CÎma XoVrc, "Vmo "A„mh' Omo gdmªZm
~mocVo H$aVmo, ˶mZoM Amåhmcmhr ~mocVo Ho$coco Amho. ˶mZoM Vwåhmcm
n{hë¶m doigo {Z‘m©U Ho$co hmoVo Am{U (AmVm) Vwåhmcm ˶mÀ¶mH$S>o naV
AmUʶmV Amcoco Amho.' 22 (XþîH¥$˶ H$aVmZm) Vwåhr Amnco H$mZ, S>mi o o
Am{U ËdMm ¶m§Zm gmj ~ZʶmnmgyZ amoIy eH$V ZìhVm (VgoM) Vo Amnë¶mM
{déÕ gmj XoVrc (Agohr Vwåhmcm H$Yr dmQ>cho r Zmhr), ¶mCcQ> Vwåhmcm Va
AgoM dmQ>V hmoVo H$s, Vwåhr Oo H$mhr H$aVm Ë`m§nH¡ $s ~è¶mM Jmoï>r Va
624 Hw$amU
23
A„mhcmhr ‘mhrV ZmhrV. Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©{df¶r, Oo {dMma
Vwåhr ~miJyZ hmoVm. ˶m§ZrM hm Zme Vw‘À¶mda AmUcm Amho. Am{U AmVm
Vwåhr (H$m¶‘ñdê$nr) ~a~mX Pmcoco AmhmV. 24 AmVm Ë`m§Zr ghZ Ho$co
H$m¶ (Am{U Z Ho$co H$m¶), (ZaH$mMr) AmJ hoM ˶m§Mo dmñVì¶mMo {R>H$mU
Amho. Am{U Oa ˶m§Zr ñdV:‘ܶo gwYmaUm H$aʶmgmR>r g§Yr ‘m{JVcr Va
Aer g§Yr AmVm ˶m§Zm {‘iUma Zmhr.
25
Am{U Amåhr ˶m (AlÕ) cmoH$m§da Ago (Xþï>) gmWrXma {Z¶wº$ Ho$co
hmoVo H$s, Á¶m§Zr ˶m§À¶m ‘mJÀ¶m-nwT>À¶m (Xþî)H¥$˶m§Zm Mm§Jcr (H¥$˶o)
Agë¶mMo ˶m§Zm ^mg{dco. Va eodQ>r ˶m§À¶mda ({ejoMm) VmoM {Z¶‘ cmJy
Pmcm, Omo ¶m§À¶mnyduÀ¶m ‘mZd Am{U {OÞn¡H$s (AnamYr O‘mVtda) cmJy
Pmcm hmoVm. IamoIa, Vo Zme nmdUmao (cmoH$) hmoV.o
26
g˶ ZmH$maUmao cmoH$ (AmngmV) åhUVmV, "ho Hw$amU EoH$y ZH$m,
(Am{U Ooìhm EoH${dco OmVo) Voìhm Jm|Yi Kmcm, (Ago H$ê$Z) Vw‘MoM
dM©ñd H$m¶‘ amhrc.' 27 nU Amåhr g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr Agcoë¶m
cmoH$m§Zm, {ZpíMVnUo H$R>mao {ejoMr Md MmIm¶cm cmdUmaM. Am{U Or
dmB©Q>mV dmB©Q> H¥$˶o ˶m§Zr Ho$cr, ˶mZwgmaM Amåhr ˶m§Zm ‘mo~Xcm XoD$. 28
A„mhÀ¶m eÌyM§ m ‘mo~Xcm (ZaH$mMr) AmJ Amho. ˶m§Mo H$m¶‘ñdê$nr
dmñVì¶mMo {R>H$mU __ hm Amho ‘mo~Xcm Am‘Mo g§Xeo ZmH$maʶmMo (nmn)
H¥$˶ Ho$ë¶m~Ôc.
29
Oo g˶ ZmH$maUmè`m§nH¡ $s hmoV,o Vo åhUVrc, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©!
{OÞ Am{U ‘mUgm§nH¡ $s ˶m cmoH$m§Zm Amåhmcm XmId, Á¶m§Zr Amåhmcm
~hH$mdyZ ({dZmemÀ¶m) ‘mJu cmdco H$s, Amåhr ˶m§Zm Am‘À¶m nm¶mImcr
VwS>d,y åhUOo Vo (gdmªg‘moa) An‘m{ZV hmoVrc.' 30 (nU) Oo cmoH$ åhUVmV,
"Am‘Mm nmcZH$Vm© A„mh Amho' Am{U ¶mM lÕoda (Am¶wî¶^a) AT>i
625
gyah-41. hm0 ‘r‘0 Ag-gOXm
amhVmV, Aem cmoH$m§da ñdJ©XVÿ AdVrU© hmoV AgVmV Am{U ˶m§Zm åhUVmV,
"Vwåhr ^¶^rV hmoD$ ZH$m d Xþ:Irhr hmoD$ ZH$m, (Vw‘À¶mgmR>r) ñdJm©Mr
ew^dmVm© Amho, Á¶mMo Vwåhmcm dMZ XoʶmV Amcoco Amho, Va Vwåhr Iye
ìhm.' 31 Amåhr ¶m OJmVrc OrdZmV Am{U ¶mZ§VaÀ¶m OJmVrc OrdZmVhr
Vw‘Mo {‘Ì AmhmoV. Vw‘À¶mgmR>r {VWo Vo gd© H$mhr Amho, Á¶mMr Vwåhr BÀN>m
H$amc Am{U Vwåhmcm {VWo gd© H$mhr {‘ioc, Oo Vwåhr ‘mJmc. 32 (˶m) ’$ma
j‘merc d H¥$nmd§V Agcoë¶m A„mhH$Sy>Z (Vw‘Mm) nmhþUMma Agoc.
33
Va ˶mÀ¶mnojm H$moUmMr dmUr A{YH$ Mm§Jcr Agy eHo$c, Omo cmoH$m§Zm
A„mhH$S>o ~mocmdVmo Am{U gËH$‘} H$aVmo d åhUVmo, "‘r ˶m cmoH$m§nH¡ $s
Amho, Oo A„mhcm g‘{n©V Pmcoco AmhoV.' 34 Mm§Jcr Am{U dmB©Q> H¥$˶o
(n[aUm‘mÀ¶m Ñï>rZo) g‘mZ hmoD$ eH$V ZmhrV. Vwåhr (dmB©Q> Jmoï>rMo) CÎma
A{YH$ Mm§Jë¶m (Jmoï>rZo Úm), Voìhm Vwåhmcm AmT>ic o H$s, Omo AmYr Vw‘Mm
eÌy hmoVm, Vmo Vw‘Mm ’$maM {OdcJ {‘Ì ~Zcocm Amho.
35
nU Aer gX²~Õ w r Ho$di ghZercVm ~miJUmè¶m§ZmM cm^Vo. ho JwU
˶mcmM {Xco OmVo, Omo IamoIa ^m½¶dmZ Amho. 36 Am{U g¡VmZmZo Vw‘À¶m
‘ZmV dmB©Q> àoaUm KmVcr Va (Vo AmoiIyZ cJoM) A„mhcm eaU Om,
IamoIa Vmo gd© H$mhr EoH$Umam d gd© H$mhr OmUUmam Amho.
37
˶mÀ¶m (gm‘϶m©À¶m) IwUm§nH¡ $s AmhoV amÌ d {Xdg Am{U gy¶© d
M§Ð. Vwåhr gy¶© d M§Ð `m§À`mnwT>o ZV‘ñVH$ hmoD$ ZH$m Va ˶m A„mhg‘moa
ZV‘ñVH$ ìhm, Á¶mZo ¶m gdmªZm {Z‘m©U Ho$co Amho. Oa Vwåhr ˶mMo gƒo
CnmgH$ Agmc Va..... 38 nU Oa hm (g§Xeo PwJmê$Z), Vo Ah§H$mamMoM
àXe©Z H$aVrc Va (˶m§Zr cjmV R>do mdo, A„mh ˶m§À¶m CnmgZoMm JaOd§V
Zmhr) A„mhÀ¶m gm{ÞܶmV Agcoco (Ag§»¶ ñdJ©XVÿ ) am̧{Xdg ˶mMo
ñVw{VJmZ H$arV AgVmV Am{U ¶m Jmoï>rMm ˶m§Zm H$Yrhr WH$dm OmUdV
626 Hw$amU
Zmhr.
39
˶mÀ¶m (gm‘϶m©À¶m) IwUm§nH¡ $s ho Amho H$s, Vwåhr O‘rZ H$moaS>r
Am{U AmogmS> Agë¶mMo nmhVm, ‘J Amåhr {VÀ¶mda nmʶmMm dfm©d H$aVmo,
Vr gMoV hmoVo Am{U ({hadirZo) ’w$cÿ cmJVo. {ZpíMVM Á¶mZo {Vcm gMoV
Ho$co, VmoM ‘¥Vm§Zmhr {Od§V H$aoc. H$maU Vmo gd© H$mhr H$aʶmg g‘W© Amho.
40
Oo cmoH$ Am‘À¶m g§Xeo m§À¶m AWm©Mm {dn¶m©g H$aVmV, Vo Am‘À¶mnmgyZ
cncoco ZmhrV. Voìhm Á¶mcm ZaH$mÀ¶m AmJrV Q>mH$ʶmV ¶oBc © , Vmo ‘mUyg
Mm§Jcm H$s, Omo nwZéËWmZmÀ¶m {Xder {Z^©¶ d em§Vr cm^coë¶m AdñWoV
¶oBc
© Vmo? Voìhm Vwåhmcm Oo H$am¶Mo Vo H$am. Vwåhr Oo H$mhr H$aVm, Vo gd© Vmo
{ZpíMVnUo nmhV AgVmo.
41
Oo cmoH$ øm ~moYJ«W§ Agcoë¶m (Hw$amUmda) A{dídmg Xe©{dVmV,
Ooìhm Vmo ˶m§À¶mH$S>o ¶oVmo (VoM {ZpíMVnUo An¶e àmá H$aUmao cmoH$
AmhoV). IamoIa, hm ’$ma CXmÎm Agm J«W§ Amho. 42 ¶mÀ¶m Odinmg Ag˶
{’$aHy$ eH$V Zmhr, Zm nwT>y Z, Zm ‘mJyZ (åhUOo ¶mV Ag˶mMr ^ogi hmoUo
e³¶M Zmhr, Zm CKS>nUo, Zm Jwá[a˶m). H$maU hm J«W§ ˶mÀ¶mH$Sy>Z àH$Q>
H$aʶmV Amcocm Amho, Omo Añgc ~w{Õ‘mZ Amho, gX¡d ñVwVrg nmÌ Amho.
43
(n¡J~§ a!) Vwåhmcmhr ˶mM Jmoï>r gm§{JVë¶m OmV AmhoV, Á¶m Vw‘À¶m
nyduÀ¶m n¡J~§ am§Zm gm§{JVë¶m Joë¶m hmo˶m. IamoIa, Vw‘Mm nmcZH$Vm© ’$ma
j‘merc Amho Am{U H$R>mao {ejm H$aUmam XoIrc Amho.
44
Oa Amåhr ¶m Hw$amUmg Aa~rì¶{V[aº$ BVa ^mfoV AdV[aV Ho$co
AgVo. Va Vo (‘¸$mdmgr) Ago åhUmco AgVo H$s, ¶mVrc g§Xeo (Am‘À¶m
^mfoV Amåhmcm g‘Ooc) Aem arVrZo ñnï> H$ê$Z H$m gm§{JVcoco ZmhrV?
Aa~r n¡J~§ a Am{U {~Ja Aa~r J«W§ (hm H$m¶ àH$ma)? (n¡J~§ a!) ˶m§Zm
gm§Jm, "lÕm YmaU H$aUmè¶m§gmR>r hm J«W§ åhUOo ‘mJ©Xe©Z Am{U (AmpË‘H$
627
gyah-41. hm0 ‘r‘0 Ag-gOXm
amoJm§Mm) BcmO Amho. Am{U lÕmhrZm§gmR>r H$mZm§V ~YraVm Am{U S>mù o ¶m§V
Am§YionUm Agë¶mà‘mUo Amho. Vo Ago AmhoV H$s, OUy H$mhr XÿaÀ¶m {R>H$mUmhÿZ
AmoaSy>Z ˶m§Zm H$mhr gm§{JVco OmV Amho.
45
Am{U Amåhr ‘ygmcmhr J«W§ àXmZ Ho$cm hmoVm, nU ˶mg§~Y§ mZo Z§Va
‘V^oX {Z‘m©U Pmco. Oa Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z (nwZéËWmZmÀ¶m {Xder
{ZU©¶ H$aʶmMo AmYrnmgyZ) R>acoco ZgVo Va ˶m§À¶mXaå¶mZ (˶mMjUr)
{ZU©¶ Ho$cm Jocm AgVm. VgoM ho cmoH$ ¶m g§~Y§ mZohr Jm|YiyZ gmoS>Umè¶m
e§H$o V gmnS>cc o o AmhoV. 46 Omo H$moUr Mm§Jcr H¥$˶o H$aoc Va ñdV:À¶mM
^ë¶mgmR>r H$aoc, VgoM Omo H$moUr dmB©Q> H¥$˶o H$aoc Va ˶mMo Xþîn[aUm‘
˶mcmM ^moJmdo cmJVrc. A„mh Amnë¶m Xmgm§da H$Xm{n Aݶm¶ H$arV
Zmhr.
47
(ݶm¶mMr) KQ>H$m (Ho$ìhm ¶oUma) ¶mMo kmZ Ho$di A„mhbmM Amho.
H$moUVohr ’$i Amnë¶m Jmä¶mVyZ ~mhoa {ZKV Zmhr, VgoM H$moU˶mhr órcm
J^© amhV Zmhr, Zm {VMr àgyVr hmoV,o nU ho ˶mÀ¶m kmZmZo (d g§H$ënmZo)
hmoV.o ˶m {Xder A„mh ˶m§Zm {dMmaoc, AmO Vo Hw$R>o AmhoV, Á¶m§Zm Vwåhr
‘m¶m (B©ídaËdmV) gh^mJr R>adrV hmoVm. Vo CÎma XoVrc, "(ho A„mh!)
Amåhr Vw¶mg‘moa ho H$~yc H$aVmo H$s, Am‘À¶mn¡H$s H$moUrhr ¶mMr gmj XoV
Zmhr.' 48 nydu Á¶m§Mm Vo Ymdm H$arV hmoV,o Vo (gd© ImoQ>o Cnmñ¶) Voìhm Zmhrgo
Pmcoco AgVrc. Am{U ˶m§Zm Aer ImÌr nQ>c o H$s, AmVm ˶m§À¶mgmR>r
gwQ>H$o Mm H$moUVmhr ‘mJ© Zmhr.
49
‘mUgmcm Mm§Jë¶m Jmoï>r ‘mJʶmgmR>r H$Yrhr H§$Q>mim ¶oV Zmhr. nU
Oa ˶mÀ¶m~m~VrV H$mhr dmB©Q> Jmoï> KS>ë¶mg AJXrM hVme d {Zame hmoVmo.
50
Am{U Ooìhm Amåhr (‘Zwî¶mcm) ˶mcm nmoMcoë¶m Xþ:ImZ§Va Am‘À¶m
H¥$noMr JmoS>r MmI{dVmo, Voìhm Vmo åhUVmo, "(ho Oo ‘cm {‘iVo) Vmo Va ‘mPmM
628 Hw$amU
h¸$ Amho? Am{U ‘cm Zmhr dmQ>V H$s, Vr KQ>H$m (åhUOo ݶm¶mMm {Xdg)
H$Yr ¶oBc © . Am{U Oa ‘cm ‘m¶m nmcZH$˶m©H$S>o naV OmdoM cmJco Va Vmo
‘cm {ZpíMVnUo Mm§JcmM ‘mo~Xcm XoBc © .' nU Amåhr ˶m lÕmhrZ cmoH$m§Zm
˶m§À¶m gd© (Xþî)H¥$˶m§Mo ˶m§Zm Adí¶ Xe©Z KS>d.y Am{U ˶m§Zm H$R>mao
{ejm ^moJm¶cm cmdy.
51
Ooìhm Amåhr ‘Zwî¶mda H¥$nm H$aVmo Va Vmo Am‘À¶mH$S>o nmR> {’$a{dVmo,
Am{U (Am‘À¶m ñ‘aUmnmgyZ) Xÿa OmVmo. nU Ooìhm ˶mcm Xþ:I nmoMVo, Voìhm
Vmo Am‘À¶mH$S>o cm§~cMH$ {dZdʶm H$ê$ cmJVmo. 52 ˶m§Zm gm§Jm, "¶m
Jmoï>rMm Vwåhr H$Yr {dMma Ho$cm AmhmV H$m? H$s, ho Hw$amU {Z:g§Xho A„mhH$Sy>Z
Amcoco Amho, Var XoIrc Vwåhr ho g˶ ZmH$maVm, Va ˶mnojm A{YH$ dmQ>
MwH$cocm Xþgam H$moU Agoc, Omo (g˶mMm) {damoY H$aʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma
o m Agoc?' 53 Amåhr cdH$aM ˶m§Zm Am‘À¶m (g§Xeo gyMH$)
nwT>o {ZKyZ Jocc
IwUm XmIdy, ~mø OJmVhr Am{U IwÔ Ë¶m§À¶m‘ܶohr, Omon¶ªV ˶m§À¶mda ho
CKS> hmoV Zmhr H$s, ho Hw$amU (A„mhH$Sy>Z Amcoc)o g˶ Amho.Am{U hr
Jmoï> nwaeo r Zmhr H$m H$s, VwPm nmcZH$Vm© à˶oH$ Jmoï>rda (ñdV:) gmj
Amho? 54 nU ho cmoH$ Amnë¶m nmcZH$˶m©er hmoUmè¶m ^oQ>rg§~Y§ mZo gme§H$
AmhoV. (cjmV R>do m) ˶mZo à˶oH$ Jmoï>rcm doT>y Z R>do coco Amho.
gyah-42. Ae-eyam
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
hm0 ‘r‘0 2 ABZ0 grZ0 Hµ $mµ’$0 3 AemàH$mao A„mh Omo gd©e{º$‘mZ
Am{U ~w{Õ‘mZ Amho Vw‘À¶mH$S>o (Amncm) g§Xeo nmR>drV Amho (Ogo) Vw‘À¶m
nyduÀ¶m (n¡J~§ amH$S>)o nmR>{dcm hmoVm. 4 Oo H$mhr AmH$memV d n¥Ïdrda Amho
gd© ˶mMoM Amho. VmoM gdm}ƒ Amho, ‘{h‘mdmZ Amho. 5 ˶mÀ¶m ^¶mZo
AmH$me dê$Z ’$mQy>Z H$mogico (Va ¶mV AmíM¶©H$maH$ Ago H$mhr Zmhr).
629
gyah-42. Ae-eyam
Am{U ñdJ©XVÿ (gX¡d) Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo ñVw{VJmZ H$arV AgVmV.
n¥Ïdrda Agcoë¶m cmoH$m§gmR>r (A„mhH$S>)o j‘m¶mMZm H$arV AgVmV. ho
ZrQ> g‘OyZ ¿¶m H$s, A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho. 6 Am{U Oo cmoH$
˶mcm gmoS>y Z BVam§Zm Amnco ajUH$V} ‘mZVmV, ˶m§À¶mda A„mh cj R>do Zy
Amho. ˶m§À¶m ¶m AmMaUmg (n¡J~§ a!) Vwåhmcm O~m~Xma Yaco OmUma Zmhr.
7
AemàH$mao Amåhr Vw‘À¶mH$S>o Aa~r ^mfoV Agcoco ho Hw$amU ¶mgmR>r
àH$Q> Ho$co Amho H$s, Vwåhr gd© dñ˶m§Mo H|$Ð ~Zcoë¶m ‘¸$m ¶oWrc cmoH$m§Zm
Am{U ˶mÀ¶m Amgnmg (gd©Ì) dgcoë¶m cmoH$m§Zm ¶mÛmao gmdY H$amdo.
VgoM ˶m§Zm ˶m {Xdgm~Ôchr gMoV H$am Á¶m {Xder (g§nUy © ‘mZdOmV)
EH$Ì AmUcr OmB©c. Am{U Á¶mÀ¶m ¶oʶm{df¶r ‘wirM e§H$m Zmhr. EH$
g‘yh ñdJm©V Agoc Am{U EH$ g‘yh (ZaH$mÀ¶m) AmJrV.
8
A„mhZo BpÀN>co AgVo Va (g§nUy © ‘mZdOmVrg) EH$M O‘mV (EH$M
‘mJ© AZwgaUmao) ~ZdyZ Q>mH$co AgVo. nU Vmo BpÀN>Vmo ˶mg Amnë¶m
H¥$nmN>ÌmImcr OmJm XoVmo Am{U A˶mMmar cmoH$m§Mm Zm H$moUr ajUH$Vm©
Amho, Zm gmhmæ¶H$Vm©. 9 ˶m§Zm Ago (dmQ>Vo H$s H$m¶) H$s, ˶mcm gmoS>y Z
BVam§Zmhr ajUH$Vm© ~ZdVm ¶oV?o nU (Oo-Oo ApñVËdmV Amho) ˶m gdmªMm
EH$‘od ajUH$Vm© ’$º$ A„mh Amho. VmoM ‘ocëo ¶m§Zm {Od§V H$aVmo. H$mhrhr
H$aʶmMo gm‘϶© Ho$di ˶mÀ¶mH$S>Mo Amho. 10 (lÕmd§Vm§Zmo!) Á¶m H$moU˶m
~m~VrV Vw‘Mo ‘V^oX AgVrc, ˶mda ’¡$gcm XoʶmMm AI˶ma Ho$di
A„mhH$S>o Amho. (n¡J~§ a! ˶m§Zm gm§Jm), "Agm Amho Vmo A„mh, ‘mPm
nmcZH$Vm©, ˶mÀ¶mdaM ‘r {dídmg R>do Vmo. Am{U ‘r ˶mÀ¶mMà{V gX¡d
g‘{n©V Amho.'
11
Vmo AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Mm {Z‘m©Vm Amho. ˶mZo Vw‘À¶mgmR>r
Vw‘À¶mM OmVrMo OmoS>rXma ~Zdco. VgoM (BVa) àmʶm§À¶mhr OmoS>çm ~Z{dë¶m,
630 Hw$amU
Á¶mÛmao Vmo Vw‘Mr {H$˶oH$ nQ>rZo dmT> H$arV AgVmo. (Vmo Agm ‘hmZ Amho
H$s), ˶mMr VwcZm H$emerM hmoD$ eH$V Zmhr. Vmo gd© H$mhr EoH$Umam Am{U
gd© H$mhr nmhUmam Amho. 12 AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Mo g§nUy © {Z¶§ÌU
˶mÀ¶mM hmVr Amho. Vmo BpÀN>Vmo ˶mg CnOr{dHo$Mr gmYZo ‘moR>çm à‘mUmV
Am{U BpÀN>Vmo ˶mg H$‘r à‘mUmV àXmZ H$aVmo. ˶mcm à˶oH$ Jmoï>rMo kmZ
Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 13 A„mhZo Vw‘À¶mgmR>rhr VmoM Y‘© (åhUOo
A„mhcm g‘{n©V hmoʶmMm Y‘©,) Amdí¶H$ R>a{dcocm Amho, Á¶mMm AmXoe
˶mZo (Vw‘À¶m ’$ma nydu n¡J~§ a) Zyhcm {Xcm hmoVm. Am{U VmoM (Y‘©) Amåhr
AmVm Vw‘À¶mH$S>ho r àH$Q> Ho$cocm Amho. Am{U ˶mM Y‘m©cm Adc§{~Ê`mMm
AmXoe Amåhr B~«mhr‘, ‘ygm d B©gm (¶oe)y ¶m gdmªZmhr {Xcm hmoVm H$s,
Y‘©nmcZmÀ¶m ~m~VrV AT>i amhm Am{U ˶mg§~Y§ mZo ‘V^oX {Z‘m©U H$ê$
ZH$m. (n¡J~§ a!) AZoH$o ídadmÚm§Zm Á¶m (lÕo)H$S>o Vwåhr ~mocmdrV AmhmV, Vr
˶m§Zm ’$ma A{චdmQ>V.o A„mh BpÀN>Vmo ˶mg Amnë¶mH$S>o Odi H$aVmo.
Am{U Vmo Amnë¶mH$S>o ¶oʶmMm ‘mJ© ˶mcm XmIdVmo, Omo ˶mÀ¶mH$S>o diVmo.
14
Am{U Á¶m cmoH$m§Zr (‘V^oXmcm H$maU ~ZdyZ) doJdoJù¶m ‘mJmªMm
Adc§~ Ho$cm, Vmo ˶m§À¶mH$S>o (g˶mMo) kmZ nmoMë¶mZ§VaM Ho$cm, Am{U
Ho$di nañna hÅ>mnm¶r. Am{U (˶mZo) {ZYm©[aV Ho$coë¶m AdYrn¶ªV (gd©
{ZU©¶ VhHy$~ Ho$co Jocco )o ZgVo Va ˶m§À¶m{df¶r Vm~S>Vmo~ ’¡$gcm gwZmdʶmV
Amcm AgVm. Am{U Oo cmoH$ ˶m§À¶mZ§Va J«W§ mMo dmag ~Zco, Vo BV³¶m
dmB©Q>[a˶m g§e¶mV nS>cc o o AmhoV H$s, ˶mZo ˶m§Zm AñdñW H$ê$Z gmoS>cc
o o
Amho.
15
(n¡J~§ a!) Vwåhr (cmoH$m§Zm) ¶mM (g˶Y‘m©H$S>)o ¶oʶmMo AmdmhZ
H$arV amhm. Am{U ˶mda ñdV: ATi amhm, Á¶mà‘mUo Vwåhmcm AT>i
amhʶmMm AmXoe XoʶmV Amcocm Amho. Am{U ˶m§À¶m BÀN>m-AmH$m§jm§Mo
631
gyah-42. Ae-eyam
AZwgaU H$ê$ ZH$m. Am{U (˶m§Zm) gm§JZy Q>mH$m H$s, ‘r A„mhZo àH$Q>
Ho$coë¶m J«W§ mda {dídmg R>do Umam Amho. Am{U ‘cm Vw‘À¶mXaå¶mZ ݶm¶nydH© $
{ZdmS>m H$aʶmMr Amkm XoʶmV Amcocr Amho. A„mh hm Am‘Mm nmcZH$Vm©
Amho Am{U Vw‘Mmhr nmcZH$Vm© Amho. Amåhr Oo H$aVmo, ˶mgmR>r Amåhmcm
Om~ Úmdm cmJUma Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$aVm, ˶mgmR>r Vwåhmcm Om~ Úmdm
cmJoc. Am‘À¶m Am{U Vw‘À¶m Xaå¶mZ H$moUVohr ^m§S>U Zmhr (åhUOo AmnU
^m§S>U H$aʶmMr JaOM Zmhr). A„mh Amåhm gdmªZm EH$Ì H$aUma Amho.
Am{U ˶mÀ¶mH$S>Mo naV Om¶Mo Amho. 16 Am{U Oo A„mh{df¶r dmX{ddmX
H$aVmV, Ooìhm H$s, (˶m§À¶mH$Sy>Z AmYr) ˶mMm ñdrH$ma Ho$cm Jocco m Amho.
˶m§À¶m dmX{ddmXmcm A„mhÀ¶m ZOaoV H$mhrM ‘hÎd Zmhr. Am{U ˶m§À¶mda
˶mMm H$mon hmoBc © Am{U ˶m§À¶mgmR>r H$R>mao {ejm Amho.
17
A„mhZoM g˶mgh J«W§ àH$Q> Ho$cm Amho Am{U ݶm¶mMm VamOy
XoIrc. Vwåhmcm H$m¶ ‘mhrV, Vr eodQ>Mr KQ>H$m Odi ¶oD$Z R>no cocrhr
Agoc? 18 Oo cmoH$ ˶mda {dídmg R>do V ZmhrV, Vo ({VMr {I„r CS>dV),
Vr cdH$a ¶mdr, Aer BÀN>m Vo 춺$ H$aVmV, nU Oo {dídmg R>do Umao
AmhoV, {VMo ^¶ ~miJVmV Am{U Vo OmUyZ AmhoV H$s, {VMo AmJ‘Z AJXr
g˶ Amho (AQ>i Amho). cjmV R>do m! Oo cmoH$ ˶m KQ>H$o {df¶r dmX{ddmX
H$aVmV, Vo MwH$sÀ¶m ‘mJm©Zo ’$ma Xÿa {ZKyZ Jocc o o AmhoV.
19
A„mh Amnë¶m Xmgm§À¶m ~m~VrV ’$ma H$Zdmiy Amho. Vmo Á¶mcm, Or
H$mhr CnOr{dH$m XoD$ BpÀN>Vmo, XoVmo. Vmo EH$‘od Agm Amho e{º$emcr Amho,
gm‘϶©dmZ Amho. 20 Omo H$moUr ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmV (Amnë¶m H$‘©ê$nr
{~¶m§M)o nrH$ Mm§Jco ¶mdo ¶m A{^cmfogh (˶mgmR>r à¶ËZ H$arV AgVmo).
Amåhr ˶mÀ¶m ˶m {nH$mV dmT> H$arV AgVmo. Am{U Omo H$moUr ¶mM (jU^§Jaw )
OJmVrc {nH$mMr A{^cmfm ~miJyZ AgVmo. Va Amåhr ˶mg ˶m‘YyZ H$mhr
632 Hw$amU
XoD$Z Q>mH$Vmo. nU ‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m (AZ§VH$mcrZ) OrdZmÀ¶m (H¥$nmàgmXm§V)
˶mMm H$mhrhr {hñgm AgUma Zmhr.
21
Á¶m§Zm ¶m cmoH$m§Zr A„mhMo gh^mJr R>a{dcoco Amho, (˶m Cnmñ¶m§Zr)
¶m§À¶mgmR>r Agm Y‘© Zo‘Zy {Xcm Amho H$s H$m¶, Á¶mMr A„mhZo Hw$R>ë¶mhr
àH$maMr nadmZJr {Xcocr Zmhr.Am{U A§{V‘ {ZU©¶ (nwZéËWmZmÀ¶m {Xder
hmoBc
© ) Ago R>acoco ZgVo Va ˶m§À¶m{df¶r (Ho$ìhmM) {ZU©¶ gwZmdʶmV
Amcm AgVm. A˶mMmar cmoH$m§Zm H$R>mao {ejm {ZpíMVnUo hmoUma. 22 (ݶm¶mÀ¶m
{Xder) Vwåhr nmhmc H$s, A˶mMmar cmoH$ (¶m {dMmamZo) ^¶^rV AgVrc
H$s, Vo H$gcr H$‘mB© H$ê$Z ~gco! H$maU ˶mMo Xþîn[aUm‘ ^moJʶmnmgyZ
˶m§Mr gwQ>H$m Ae³¶ Agoc. ¶mCcQ> Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU H$ê$Z
gËH$‘} Ho$cocr AgVrc, (˶m§Zm Vwåhr) ñdJm©À¶m ~mJm§‘ܶo Agë¶mMo
(nmhmc). ˶m§À¶mgmR>r ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o Vo gd© H$mhr Agoc, Oo Vo
BpÀN>Vrc. hoM (A„mhMo) gdm©V ‘moR>o daXmZ Amho. 23 hrM Vr Jmoï> Amho,
Á¶mMr ew^dmVm© A„mh Amnë¶m ˶m Xmgm§Zm XoVmo Amho, Á¶m§Zr lÕm YmaU
H$ê$Z gËH$‘} Ho$cr. (n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, "‘r ¶m (g§Xeo nmoM{dʶmÀ¶m
H$m¶m©)~Ôc Vw‘À¶mH$S>o H$moUVmhr (^m¡{VH$ ñdê$nmMm) ‘mo~Xcm ‘mJV Zmhr.
nU ’$º$ Amág§~Y§ mMo ào‘ H$m¶‘ R>do m (hr Anojm).' Am{U Omo H$moUr
nwʶH$‘© H$aoc (˶mÀ¶m JwUdÎmoZgw ma) Amåhr ˶mÀ¶m nwʶH$‘m©À¶m ‘mo~Xë¶mV
A{YH$m{YH$ dmT> H$ê$. IamoIa, A„mh j‘merc Amho, JwUm§Mr H$Xa H$aUmam
Amho.
24
Vo Ago åhUVmV H$m H$s, ¶m (n¡J~§ amZo) A„mh{df¶r ImoQ>r Jmoï>
aMcr Amho. nU (n¡J~§ a!) (Oa Vgo AgVo Am{U ) A„mhZo BpÀN>co AgVo
Va ˶mZo Vw‘À¶m öX¶mcm (H$m¶‘) grc~§X H$ê$Z Q>mH$co AgVo. CcQ>njr
A„mh Ag˶mMm Zme H$arV AgVmo. Am{U Amnë¶m dMZm§Ûmao g˶ àñWm{nV
gyah-42. Ae-eyam 633

H$arV AgVmo. (cmoH$m§À¶m) ‘ZmV H$m¶-H$m¶ Amho ¶mMr ˶mcm nyU© OmUrd
Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 25 VmoM Amnë¶m Xmgm§H$Sy>Z ˶m§À¶m
j‘m¶mMZoMm ñdrH$ma H$aVmo Am{U ˶m§À¶m MwH$m ‘m’$ H$aVmo. Am{U Oo H$mhr
Vwåhr H$aVm, Vo gd© Vmo OmUVmo. 26 ˶m cmoH$m§À¶m àmW©Zc
o m Vmo à{VgmX XoVmo,
Oo lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} H$aVmV. Am{U Vmo ˶m§Zm Amnë¶m H¥$noZo
A{YH$m{YH$ ‘mo~Xcm àXmZ H$aVmo. Am{U Oo g˶ ZmH$maUmao AmhoV, ˶m§À¶mgmR>r
H$R>mao {ejm Amho.
27
Oa A„mhZo Amnë¶m (gd©) ^º$m§gmR>r {dnwc à‘mUmV CnOr{dH$m
àXmZ Ho$cr AgVr Va Vo ^yVcmda CnÐd ‘mO{dUmao ~Zco AgVo. nU Vmo
(Vr) Amnë¶m BÀN>Zo gw ma ¶mo½¶ à‘mUmV àXmZ H$arV AgVmo. {Z:g§Xho ˶mcm
Amnë¶m ^º$m§À¶m (JaOm§Mr) nyU© OmU Amho, VgoM ˶m§À¶mda Vmo ZOa R>do Zy
Amho. 28 Am{U VmoM Amho Omo cmoH$m§Zr Amem J‘mdë¶mda nmdgmMm dfm©d
H$aVmo, Am{U ˶mÛmao Amnë¶m H¥$noMo (Ûma) Xÿa-Xÿan¶ªV Iwco H$aVmo. VmoM
(˶m§Mm) EH$‘od gm§^miH$Vm© Amho, gd© àH$maÀ¶m ñVwVrg VmoM nmÌ Amho.
29
˶mÀ¶m (gm‘϶m©À¶m) IwUm§nH¡ $s AmhoV, AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Mr
{Z{‘©Vr. VgoM Vo gd© gOrd àmUr XoIrc, Oo Ë`mZo ˶m§À¶m Amgnmg
(n¥Ïdrda) ngadyZ Q>mH$coco AmhoV. VgoM Vmo ¶mgmR>r nyUn© Uo g‘W© Amho H$s,
Vmo BÀN>rc Voìhm, ˶m§Zm EH$Ì H$ê$ eH$Vmo.
30
Am{U Or H$moUVr AmnÎmr Vw‘À¶mda AmoT>dVo, Vr Vw‘À¶m hmVm§Zr
Ho$coë¶m H$‘mB©MMo ’$i AgVo. Vmo ~è¶mMem MwH$m§Zm Va ‘m’$ H$ê$Z Q>mH$V
AgVmo. 31 Vwåhr ^yVcmda A„mhÀ¶m {Z¶§ÌUmVyZ ñdV:cm ‘wº$ H$ê$Z Hw$R>ho r
OmD$ eH$V Zmhr. Am{U A„mh{edm¶ Vw‘Mm Xþgam H$moUrhr ajUH$Vm© qH$dm
gmhmæ¶H$Vm© Zmhr.
32
Am{U ˶mÀ¶m (gm‘϶m©À¶m) IwUm§nH¡ $s ho Amho H$s, Zm¡H$m g‘wÐmV
634 Hw$amU
g§Mma H$arV AgVmV, OUy McVo-{’$aVo nd©VM AmhoV. 33 ˶mZo R>a{dco Va
Vmo dmè¶mcm Wm§~dy eH$Vmo, ‘J ˶m Zm¡H$m g‘wÐmÀ¶m n¥ð>^mJmda AMc
AdñWoV Cä¶mM amhÿZ OmVrc. IamoIa ¶m‘ܶo g§Xeo AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r
Oo ghZercVm ~miJUmao Am{U (A„mhÀ¶m H¥$noMr OmU ~miJyZ) ˶mÀ¶mà{V
Am^ma 춺$ H$aUmao AmhoV.
34
qH$dm Vmo (Vw’$mZr dmè¶m§Ûmao) ˶m§Zm (d ˶m§À¶m Zm¡H$m§Zm) ˶m§À¶m
XþîH¥$˶m§nmoQ>r Zï> H$ê$ eH$Vmo Am{U Oo (j‘og nmÌ AmhoV) ˶m§Zm Vmo j‘m
H$aV AgVmo. 35 åhUOo ˶m§Zm H$iyZ ¶mdo H$s, Oo Am‘À¶m g§Xeo m§À¶m
~m~VrV {ddmX {Z‘m©U H$aVmV, ˶m§À¶mgmR>r gwQ>H$o Mm H$moUVmhr ‘mJ© Zmhr.
36
(cmoH$m§Zmo! ho cjmV R>do m H$s,) Oo H$mhr Vwåhmcm XoʶmV Amcoco
Amho, Vo Ho$di ¶m OrdZmgmR>r VmËnwa˶m ñdê$nmMr VaVyX Amho. nU Oo
A„mhnmer Amho, Vo A{YH$ Mm§Jco Am{U {MaH$mc {Q>H$Umao Amho. (ho ˶m
cmoH$m§Zm {Xco OmB©c), Oo lÕm YmaU H$aVmV, Am{U AT>inUo A„mhda
{dídmg R>do VmV.
37
Oo ‘moR>‘moR>çm AnamYm§nmgyZ d Agä¶ H¥$˶m§nmgyZ ñdV:cm Xÿa
R>do VmV. Am{U Ooìhm ˶m§Zm amJ ¶oVmo, Voìhm Vo ‘m’$ H$ê$Z Q>mH$VmV. 38 Am{U
Oo Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (AmXoem§M)o nmcZ H$aVmV Am{U {Z˶ àmW©Zm
H$aVmV (åhUOoM Z‘mµO) Am{U Vo Amncr H$m‘o nañna g„m‘gcVrZo nma
nmS>VmV. Am{U Amåhr ˶m§Zm Oo H$mhr {Xcoco Amho, ˶mVyZ (Am‘À¶m H$m¶m©gmR>r)
IM© H$aVmV. 39 Am{U Ooìhm ˶m§À¶mda Aݶm¶ cmXco OmVo, Voìhm ‘mÌ Vo
ñdV:Mm ~Mmd H$aVmV. 40 nU (ho cjmV R>do m¶cm hdo) dmB©Q> H¥$˶mMm
~Xcm KoVmZm VodT>rM BOm nmoMdm¶cm hdr. nU Omo H$moUr j‘m H$aVmo Am{U
gcmoIm {Z‘m©U H$aVmo Va ˶mMo à{V’$i ˶mcm A„mhnmer {‘iUma, ho
{ZpíMV. {Z:g§Xho , A˶mMmar cmoH$ ˶mcm A{O~mV {චZmhrV. 41 Am{U Oo
gyah-42. Ae-eyam 635

H$moUr ˶m§À¶mda Aݶm¶ Pmë¶m‘wio ~Xcm KoV AgVrc Va ˶m§À¶mgmR>r Ago


H$aUo Amjonmh© Zmhr. 42 Amjonmh© Va ˶m§Mo H¥$˶ Amho, Oo BVam§da Aݶm¶
H$aVmV Am{U ^yVcmda H$moU˶mhr ݶmæ¶ H$maUm{edm¶ AamOH$Vm ‘mO{dVmV.
hoM Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Zm H$R>mao {ejm hmoUma Amho. 43 nU Omo H$moUr
ghZercVm XmIdyZ ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c, Va IamoIa Ago H$aUo ‘moR>o gmhgr
H¥$˶ Amho.
44
Am{U Á¶mcm A„mh ^Q>H$ʶmgmR>r gmoS>y Z XoVmo, ˶mZ§Va ˶mMm
H$moUrhr gm§^miH$Vm© AgV Zmhr. Am{U (ݶm¶mÀ¶m {Xder) Vwåhr nmhmc
Anamܶm§Mr H$m¶ AdñWm hmoBc © ? Ooìhm Vo g‘moa ˶m§Mr {ejm C^r Agë¶mMo
nmhVrc, Vo CX²JmaVrc, "naV OmʶmMm EImXm ‘mJ© Amho H$m!' 45 Vwåhr
nmhmc, ˶m§Zm (ZaH$mÀ¶m) AmJrg‘moa AmUco OmV Amho, (Am{U) An‘m{ZV
Pmë¶m‘wio ˶m§À¶m ‘mZm Imcr dmH$coë¶m AgVrc, nU MmoaQ>çm ZOaoZo Vo
g^modVmcr nmhV AgVrc. Voìhm lÕmd§V cmoH$ (ho Ñí¶ nmhÿZ) åhUVrc,
"Á¶m§Zr nwZéËWmZmÀ¶m {Xder ñdV:cm Am{U Amnë¶m cmoH$m§Zm {dZmemV
nmoMdco, VoM (Iè¶m AWm©Z)o A¶eñdr cmoH$ AmhoV.' {ZpíMVM, XþamMmar
cmoH$ {Za§Va {ejm ^moJV amhVrc. 46 A„mhÀ¶m {déÕ OmD$Z ˶m§Mr ‘XV
H$ê$ eHo$c, Agm H$moUrhr ˶m§Zm {‘iUma Zmhr. Am{U A„mh Á¶m§Zm
^Q>H$ʶmgmR>r gmoS>y Z XoVmo ˶mZ§Va ˶m§Zm (¶mo½¶) ‘mJ© Hw$R>o {‘iUma?
47
(cmoH$m§Zmo!) Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoë¶m (g§Xeo ê$nr)
hmHo$cm à{VgmX Úm, (nU) Vmo {Xdg ¶oʶmnydu, Omo H$moUrhr (A„mhÀ¶m
BÀN>Ào ¶m {déÕ) ˶mg Q>miy eH$V Zmhr. ˶m {Xder Vwåhmcm H$moUVohr
Aml¶ñWmZ {‘iUma Zmhr, Zm Vwåhmcm Amnë¶m AnamYm§Zm ZmH$maʶmMr
(g§Yr) {‘ioc. 48 nU (n¡J~§ a!) ˶m§Zr (¶m g§Xeo mH$S>)o Oa nmR> {’$adcr
Va (Vwåhr cjmV ¿¶m) H$s, Amåhr Vwåhmcm ˶m§Mm H$mhr aIdmcXma ~ZdyZ
636 Hw$amU
nmR>{dcoco Zmhr. Vw‘À¶mda Ho$di (g§Xeo ) nmoM{dʶmMr O~m~Xmar Amho.
Am{U (‘mUgmMo Ago Amho H$s,) Amåhr Ooìhm ˶mcm Amnë¶m H¥$noZo g‘¥Õ
H$aVmo, Voìhm Vmo ˶mda ’$ma Iye hmoVmo. nU Ooìhm ˶m§À¶mda ˶m§À¶m hmVm§Zr
Ho$coë¶m (Xþî)H¥$˶m§‘i
w o EImXo g§H$Q> AmoT>dVo, (Voìhm Vo A˶§V H¥$V¿Z
~ZVmV), H$maU ‘mZd AmhoM H¥$V¿Z.
49
AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§À¶mda amÁ¶ Ho$di A„mhMo Amho. Vmo
BpÀN>Vmo Vo {Z‘m©U H$aVmo. Vmo BpÀN>Vmo ˶mg ‘wcr àXmZ H$aVmo Am{U BpÀN>Vmo
˶mg ‘wco àXmZ H$aVmo. 50 qH$dm ‘wco Am{U ‘wcr XmoÝhr àXmZ H$aVmo. Am{U
BpÀN>Vmo ˶mg An˶hrZ AdñWoV R>do Vmo. IamoIa Vmo gd©k Amho, gd©e{º$‘mZ
Amho.
51
H$moUrhr Agm Zmhr H$s, A„mhZo ˶mÀ¶mer à˶j ~mocmdo, nU ’$º$
A§V:àoaUoÛmao qH$dm nS>ÚmAmSy>Z qH$dm ñdJ©XVÿ nmR>dZy , Omo ˶mÀ¶m AmXoemZo
˶mMm g§Xeo àH$Q> H$aoc, Omo g§Xeo Vmo EoH$dy BÀN>rc. Vmo gdm}ƒ Amho Am{U
~w{Õ‘mZ Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 52 (n¡J~§ a!) Amåhr AemMàH$mao
Am‘À¶m AmXoemZo Vw‘À¶mH$S>o ñdJ©XVÿ nmR>dZy (g§Xeo ) àH$Q> Ho$cm Amho.
(¶mnydu) Vwåhmcm ‘mhrV ZìhVo H$s, A„mhMm J«W§ H$m¶ Amho. Zm ho OmUV
hmoVm H$s, lÕm åhUOo H$m¶? nU Amåhr ¶m (Hw$amUmg) gÝ‘mJ© XmIdUmam
àH$me ~Z{dco Amho. ˶mÛmao Amåhr Amnë¶m ^º$m§nH¡ $s BpÀN>Vmo ˶mg
‘mJ©Xe©Z àXmZ H$aVmo. (n¡J~§ a!) Vwåhr cmoH$m§Zm gÝ‘mJm©H$S>o ‘mJ©Xe©Z H$arV
AmhmV, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 53 ˶m A„mhÀ¶m ‘mJm©H$S>,o Omo ‘mcH$
Amho, ˶m gdmªMm Oo AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Amho. cjmV Agy Úm, gd©
Jmoï>r ({ZU©¶mgmR>r) A„mhH$S>Mo gmXa Ho$ë¶m OmVrc.
637

gyah-43. AµO-µOwIéµ’$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
hm0 ‘r‘0 2 ¶m gw~moY Aem J«W§ mMr enW. 3 Amåhr ¶m (J«W§ mg)
Aa~r ^mfoV (àH$Q> Ho$co Amho), åhUOo Vwåhm cmoH$m§Zm (˶mVrc g§Xeo )
J«hU H$aVm ¶mdo.
4
Am{U ¶m (Hw$amUmMm) ‘yi òmoV Am‘À¶mH$S>o Agcoë¶m ‘hmJ«W§ mV Amho.
IamoIa ho CXmÎm d kmZmZo n[anyU© Amho.
5
(g˶ ZmH$maUmè¶m§Zmo!) Amåhr ¶m ~moYJ«W§ mcm Vw‘À¶mnmgyZ Ho$di
¶mgmR>r naV ¿¶mdo H$m H$s, Vwåhr ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmao cmoH$ AmhmV? 6
Amåhr AmYrÀ¶m cmoH$m§‘ܶo {H$VrVar n¡J~§ a nmR>dco hmoV.o 7 nU ˶m§À¶mH$S>o
Agm EH$hr n¡J~§ a Amcocm Zmhr, Á¶mcm ˶m§Zr CnhmgmMo cú¶ Ho$co Zgoc.
8
‘J Amåhr Va ˶m§Zmhr Zï> H$ê$Z Q>mH$co, Oo ¶m§À¶mnojmhr A{YH$ e{º$emcr
hmoV.o ho hmoVo AmYrÀ¶m cmoH$m§Mo CXmhaU.
9
(~hþg»§ ¶ cmoH$m§Mo Ago Amho,) Ooìhm Vwåhr ˶m§Zm {dMmamc H$s,
AmH$me Am{U n¥Ïdr ¶m§Zm H$moUr {Z‘m©U Ho$co? Va Vo Adí¶ CÎma XoVrc,
"˶m§Zm gd©e{º$‘mZ d gd©k Aem (A„mhZo) {Z‘m©U Ho$co Amho.' 10 Á¶mZo
Vw‘À¶mgmR>r n¥Ïdrcm {~N>mZm ~Zdco Am{U {VÀ`mda (‘mZdr gä¶VogmR>r)
‘mJ© CncãY H$ê$Z {Xco. ¶m CÔoemZo H$s, Vwåhmcm gai ‘mJ© cm^mdo. 11
Am{U VmoM Amho, Omo AmH$memVyZ ¶mo½¶ à‘mUmV nmʶmMm dfm©d H$aVmo. ‘J
Amåhr ˶mÛmao ‘¥Vàm¶ O{‘Zrcm gMoV H$aVmo. AemMàH$mao Vwåhmcm (‘¥V
AdñWoVZy ) {Od§V Ho$co OmB©c. 12 Am{U ˶mZo Oo Oo {Z‘m©U Ho$co Vo gd©
OmoS>çm§gh {Z‘m©U Ho$co. Am{U nmʶmV ñdma hmoʶmgmR>r Zm¡H$m Am{U ^yVcmda
ñdma hmoʶmgmR>r ({d{dY) àmUr {Z‘m©U Ho$co. 13 Am{U (˶m§Zm AemàH$mao
638 Hw$amU
{Z‘m©U Ho$co) H$s, Vwåhmcm ˶m§À¶m nmR>rda pñWanUo ~gVm ¶mdo. Am{U Ooìhm
Vwåhr ˶m§À¶mda ñdma ìhmc, Voìhm Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m AZwJh« mMr AmR>dU
H$am. Am{U åhUm, "Agr‘ ‘{h‘mdmZ Amho Vmo, Á¶mZo ¶mda Amåhmcm {Z¶§ÌU
{Xco Amho. Amåhmcm ¶mda ñdV:hÿZ H$Yrhr {Z¶§ÌU àmá H$aVm Amco ZgVo.
14
IamoIa Amåhmcm naVyZ Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>Mo Om¶Mo Amho.'
15
Varhr cmoH$m§Zr ˶mMo godH$ Agcoë¶m§Zm ˶mMm A§e H$pënco Amho.
IamoIa, ‘mZd AmhoM CKS> H¥$V¿Z. 16 ˶mZo Amnë¶m ñdV:À¶m {Z{‘©Vrn¡H$s
ñdV:gmR>r ‘wctMr {ZdS> Ho$cr Am{U Vw‘À¶mgmR>r ‘wcm§Mr {ZdS> Ho$cr Ago
(Vwåhmcm dmQ>V)o H$s H$m¶? 17 (˶m§Mo Ago Amho H$s,) Ooìhm ˶m§Zm (‘wcrÀ`m
OÝ‘mMo) d¥Îm H$i{dco OmVo. Á¶m (‘wctMm) Vo AJXr ghOVoZo H¥$nmd§V
(A„mher) g§~Y§ OmoS>VmV, Voìhm (Vr ~mV‘r EoH$y Z) ˶m§Mm Moham H$mid§S>Vmo
Am{U ˶m§Mo (‘Z) Xw:ImZo (d amJmZo) XmQy>Z OmVo. 18 {Ocm gwIgmo¶rV
dmT>{dco OmVo Am{U {Ocm ñnï>nUo dmX{ddmXhr H$aVm ¶oV Zmhr (Vr A„mhÀ¶m
dmQ>çmMr Ago Vwåhr R>adVm?). 19 Am{U ñdJ©XVÿ Oo H¥$nmd§V (A„mhMo)
godH$ AmhoV ˶m§Zm, ˶m§Zr {ó¶m Agë¶mMo H$pënco Amho. Vo ˶m§À¶m
{Z{‘©VrÀ¶m doigo CnpñWV hmoVo H$s H$m¶? ˶m§Mm hm ({ZamYma) Xmdm (Zm|XdhrV)
{chÿZ R>do cm OmB©c. Am{U (ݶm¶mÀ¶m {Xder) ˶m{df¶r ˶m§Zm Om~ {dMmacm
OmB©c.
20
Am{U Vo åhUVmV, "H¥$nmd§V A„mhZo BpÀN>co AgVo Va Amåhr ˶m§Mr
(åhUOo BVa Cnmñ¶m§Mr) CnmgZm Ho$cr ZgVr.' (nU) ˶m§Zm (A„mhÀ¶m
¶moOZoM)o ‘wirM kmZ Zmhr. Vo Ho$di VH©$-{dVH©$ cT>drV AmhoV. 21 Amåhr
˶m§Zm ¶mnydu EImXm Agm J«W§ {Xcocm Amho H$m H$s, ˶mcm ˶m§Zr nyU©
ÑT>Vgo {hV Yê$Z R>do coco Amho? (Am{U ˶mAmYmao dmX{ddmX H$arV AmhoV).
22
Zmhr, A{O~mV Zmhr, Var Vo åhUVmV, "Amåhr Am‘À¶m dmS>d{S>cm§Zm
gyah-43. AµO-µOI w éµ’$ 639

EH$ ‘mJ© AZwgaV Agë¶mMo nm{hco Amho. Am{U Amåhr ˶m§MMo AZwgaU
H$arV AmhmoV.' 23 Am{U Vw‘À¶mnydu Ooìhmhr Amåhr Á¶m dñVrV gmdY
H$aUmam n¡J~§ a nmR>{dco Va VoWrc g‘¥Õ cmoH$m§Zr (Zoh‘r) AemàH$mao à{VgmX
{Xcm, åhUmco, "Amåhr Am‘À¶m dmS>d{S>cm§Zm EH$ ‘mJ© AZwgaVmZm nm{hco
Amho. Am{U Amåhr ˶m§À¶mM nmdcm§da nmD$c R>do Zy (nwT>)o OmV AmhmoV.' 24
(Voìhm n¡J~§ a) åhUm¶Mm, "Oa ‘r Vwåhmcm ˶m ‘mJm©nj o m A{YH$ Mm§Jcm ‘mJ©
XmI{dcm Va..... Á¶mda Vwåhr Vw‘À¶m dmS>d{S>cm§Zm nm{hco AmhmV (VarXoIrc
Vwåhr Amnë¶m dmS>d{S>cm§À`mM ‘mJm©da OmUo gwê$ R>do Uma H$m?)' Vo CÎmaco,
"Vwcm Oo XoD$Z nmR>{dÊ`mV Amco Amho, Vo Amåhr (H$Xm{n) ‘mݶ H$aUma
Zmhr.' 25 eodQ>r Amåhr (˶m§À¶m {dÐmohmnmoQ>r) ˶m§Zm {ejm Ho$cr. Voìhm nmhm,
(n¡J~§ am§Zm) ImoQ>o R>a{dUmè¶m§Mm A§V H$gm Pmcm.
26
Am{U Ooìhm B~«mhr‘Zo Amnë¶m {n˶mcm d Amnë¶m cmoH$m§Zm åhQ>c,o
"Vwåhr Á¶m§Mr CnmgZm H$aVm, ˶m§À¶mer ‘mPm H$mhrM g§~Y§ Zmhr, 27 nU
(‘r Ho$di ˶mMr CnmgZm H$aVmo) Á¶mZo ‘cm {Z‘m©U Ho$co Amho. Am{U VmoM
‘cm {ZpíMVnUo ‘mJ©Xe©Z H$aoc.' 28 Am{U B~«mhr‘Zo hmM g§Xeo Amnë¶m
‘mJo Amnë¶m d§eOmgmR>r gmoS>cm. ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zrhr (Zoh‘r A„mhà{VM)
g‘n©U^md ~miJmdm. 29 (Aa~ cmoH$ Oo ˶m§MMo d§eO AmhoV) ‘r ¶m§Zm
Am{U ¶m§À¶m nydO© m§Zm ¶m OrdZmMr gm‘J«r àXmZ Ho$cr hmoVr. Va Vo ˶m§Mm
Cn^moJ H$arV am{hco, ¶oWnmdoVmo H$s, ˶m§À¶mH$S>o g˶mMm g§Xeo Amcm Am{U
EH$ n¡J~§ a Omo (g˶ g§Xeo mcm) ñnï> H$ê$Z gm§JUmam. 30 nU Ooìhm ˶m§À¶mH$S>o
g˶mMm g§Xeo nmoMcm, Voìhm Vo åhUmco, "hr Va EH$ OmXÿ Amho Am{U Amåhr
{VMm ñdrH$ma (H$Xm{n) H$aUma Zmhr.'
31
Am{U Vo åhUmco, "ho Hw$amU XmoZ eham§nH¡ $s (åhUOo ‘¸$m d Vm¶µ’$À¶m)
EImÚm à{V{ð>V 춺$sH$S>o H$m àH$Q> H$aʶmV Amco Zmhr? 32 (n¡J~§ a!) ho
640 Hw$amU
cmoH$ Vw¶m nmcZH$˶m©À¶m H¥$noMo dmQ>n H$aUma AmhoV H$s H$m¶? (Zmhr, Va
Vo H$aUmao AmåhrM AmhmoV,) ¶m OJmVrc OrdZmV ˶m§À¶mXaå¶mZ CnOr{dHo$Mo
dmQ>n (AmåhrM) H$arV AgVmo. Am{U Amåhr XÁ`m©À`m~m~VrV H$mhtZm
H$mhtda loð>Ëd {Xcoco Amho. Vo ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr EH$Xþgè¶m§gmR>r Cn¶moJr
R>amdo. Am{U Vw¶m nmcZH$˶m©Mr H¥$nm (åhUOo n¡J~§ ar) ˶mnojm A{YH$ loð>
Amho, Or (Eo{hH$ OrdZmMr YZXm¡cV) Vo Jmoim H$arV AmhoV. 33 Am{U Oa
gd© ‘mUgo (Xþï> lÕmhrZ) ~ZyZ OmVrc Aer e³¶Vm ZgVr Va Oo cmoH$
H¥$nmd§V (A„mhcm) ZmH$maUmao AmhoV, ˶m§Zm (¶m jU^§Jaw OJmV) Aer Kao
XoD$Z Q>mH$cr AgVr, Á¶m§Mr H$m¡co (N>V) Mm§XrMr Am{U da OmʶmgmR>r
{OZoXI o rc Mm§XrMo AgVo. 34 VgoM (Mm§XrMo) XadmOo, Am{U Vr AmgZo
XoIrc Mm§XrMr ~ZdyZ Q>mH$cr AgVr Á¶m§da Vo nhþS>VmV. 35 VgoM (^anya
à‘mUmV) gmoݶmMo gOmdQ>rMo gm‘mZXoIrc XoD$ eH$cmo AgVmo. nU ¶m gd©
Jmoï>r ¶m OJmVrc (’$ma AënH$mi Aem) OrdZmMr gm‘J«r Amho. Am{U
‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmV A„mhH$S>o (gd© d¡^d) Ho$di ˶m cmoH$m§gmR>r Ama{jV
AmhoV, Á¶m§Zr A„mhMr OmU ~miJyZ OrdZ ì¶VrV Ho$coco Agoc.
36
nU Omo H$moUr H¥$nmd§V (A„mhÀ¶m) ñ‘aUmH$S>o nmR> {’$adVmo, Amåhr
Aem (‘mUgm)gmR>r g¡VmZmcm {Z¶wº$ H$aVmo, Omo ˶mMm gmWrXma ~ZVmo. 37
Oo cmoH$m§Zm gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa (Am{U Xÿa) KoD$Z OmV AgVmV, nU ˶m§Zm (Vo
Aem Ymo³¶mV R>do VmV H$s), ˶m§Zm dmQ>V,o AmnU gÝ‘mJm©da AmhmoV. 38 nU
eodQ>r, Ooìhm Agm ‘mUyg Am‘À¶mH$S>o ¶oBc © , Voìhm Vmo Amnë¶m (Xþï>
gmWrXmamg) åhUoc, "Aaoa!o ‘m¶m Am{U Vw¶m Xaå¶mZ nyd© Am{U npíM‘
BVHo$ A§Va AgVo Va ({H$Vr ~ao Pmco AgVo). (Vy) {H$Vr Xþï> gmWrXma
hmoVmg!' 39 ˶m {Xder (Aem ‘mUgmcm) gm§{JVco OmB©c, AmO Vwcm ¶m
Jmoï>rMr OmUrd Pmë¶mZo, VwPm H$mhrhr ’$m¶Xm hmoUma Zmhr, H$maU Vwåhr (XmoKo
gyah-43. AµO-µOI w éµ’$ 641

EH$Ì) XþîH¥$˶m§V gm‘rc am{hcoco AmhmV. AmO Vwåhr XmoKo {ejoMho r dmQ>Ho $ar
AmhmV.
40
(n¡J~§ a!) Vwåhr ~{hè¶m§Zm EoH$dy eH$Vm H$m, Am{U Am§Yù¶m§Zm ‘mJ©
XmIdy eH$Vm H$m? VgoM ˶mg, Omo (OmUyZ~wOZy ) MwH$sÀ¶m ‘mJm©cm cmJcocm
Amho? 41 Am{U Oa Amåhr Vwåhmcm ¶m OJmVyZ KoD$Z Jocmo Var Amåhr (Xþï>mZ§ m)
Adí¶ {ejm H$aUma. 42 qH$dm Agohr hmoD$ eH$Vo H$s, Amåhr Á¶mMo dMZ
˶m§Zm {Xcoco Amho, Vwåhmcm (¶m OJmVM) XmIdyZ XoD$, H$maU Amåhmcm
˶m§À¶mda gd©àH$mao {Z¶§ÌU àmá Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 43 Vwåhr ‘mÌ
Vo gd© ÑT>VmnydH© $ Yê$Z R>do m, Oo Amåhr Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> Ho$coco Amho. IamoIa,
Vwåhr gÝ‘mJm©da AmhmV. 44 Am{U ho (Hw$amU) Vw‘À¶mgmR>r Am{U Vw‘À¶m
cmoH$m§gmR>r ~moYJ«W§ Amho. Am{U cdH$aM Vwåhmcm (¶m{df¶r) {dMmaUm Ho$cr
OmB©c. 45 Am{U Vwåhr Am‘À¶m ˶m n¡J~§ am§Zmhr {dMmê$Z ¿¶m, Á¶m§Zm Amåhr
Vw‘À¶mnydu nmR>dco hmoVo H$s, H¥$nmd§V (A„mh) {edm¶ BVa Cnmñ¶m§Mr CnmgZm
H$aʶmgmR>r Amåhr ˶m§Mr {Z¶wº$s Ho$cr hmoVr H$s H$m¶? 46 Am{U Amåhr
‘ygmcm Am‘À¶m (g§Xeo gyMH$) IwUm§gh {’$aAm¡Z d ˶mÀ¶m gaXmam§H$S>o
nmR>{dco. Va ˶mZo ˶m§Zm åhQ>c,o "{Z:g§Xho ‘r gd© OJm§Mm nmcH$ Agcoë¶m
A„mhMm g§Xeo dmhH$ Amho.' 47 nU Ooìhm Vmo Am‘À¶m (J§^ra) g§Xeo mgh
nmohmoMcm, Voìhm Vo ˶mÀ¶mda hgy cmJco. 48 Am{U Amåhr ˶m§Zm (Am‘À¶m
gm‘϶m©À¶m) Á¶m-Á¶m {Zemʶm XmI{dë¶m, ˶m EH$mnojm EH$ (W¸$ H$ê$Z
gmoS>Umè¶m) Aem hmo˶m. Am{U Amåhr ˶m§Zm (¶m OJmV VmËnwa˶m ñdê$nmMr)
{ejmhr Ho$cr, ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr Am‘À¶mH$S>o dimdo. 49 Am{U Vo (n¡J~§ amcm)
åhUmco, "ho OmXÿJmam! Am‘À¶mgmR>r Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o ˶mZo Vwcm
{Xcoë¶m dMZmÀ¶m AmYmao àmW©Zm H$a, (hr {ejm Q>icr Va) Amåhr Adí¶
gÝ‘mJm©Mm Adc§~ H$ê$.' 50 ‘J Ooìhm Amåhr ˶m§À¶mdê$Z ˶m {ejoMo
642 Hw$amU
g§H$Q> Xÿa Ho$co, Voìhm ˶m§Zr Amncm eãX ‘moS>cm.
51
Am{U {’$aAm¡ZZo Amnë¶m cmoH$m§Zm ~mocmdyZ gm§{JVco, ‘m¶m ~m§Ydm§Zmo!
B{OáMr gÎmm ‘mPr Zmhr H$m? Am{U ¶m (‘m¶m amÁ¶mVyZ) dmhUmè¶m ZÚm
‘m¶m ZmhrV H$m? ‘rM (Vw‘Mm nmcZH$Vm©) Agë¶mMo Vwåhr nmhV Zmhr
H$m? 52 ‘J ¶m VwÀN> ‘mUgmnojm ‘r loð> Zmhr H$m? Á¶mcm ñnï>nUo ~mocVm
XoIrc ¶oV Zmhr. 53 (hm ‘ygm loð> Agoc Va) ˶mcm gmoݶmMr H$S>o
(A„mhH$Sy>Z) H$m àXmZ H$aʶmV Amcr ZmhrV, qH$dm ñdJ©XVÿ m§Mr EH$ ’$m¡O
˶mÀ¶m~amo~a H$m Amcr Zmhr? 54 AemàH$mao ˶mZo Amnë¶m cmoH$m§Zm ‘yI©
~Z{dco Am{U ˶mÀ¶m cmoH$m§Zr ˶mMo åhUUo ‘mݶ Ho$co. ho (gd©) ~§S>Imoa
d¥ÎmrMo cmoH$ hmoVo. 55 nU Ooìhm ˶m§Zr Amåhmcm AmìhmZ XoUo gwê$M R>do co,
Voìhm Amåhr ˶m§À¶mda gyS> CJdcm. Am{U ˶m gdmªZm ~wS>dZy Q>mH$co. 56
AemàH$mao ˶m§Zm ^yVH$mimMr EH$ Jmoï ~ZdyZ Q>mH$co. Am{U ˶m§À¶mZ§Va
¶oUmè¶m§gmR>r ~moY J«hU H$aʶmMo gmYZ.
57
Am{U Ooìhm ‘[a¶‘nwÌ ¶oeMy o EH$ CXmhaU àñVwV Ho$co Joc,o Voìhm
Vw‘Mo cmoH$ ¶mda AmoaS> H$ê$ cmJco. 58 åhUmco, "Am‘Mo Cnmñ¶ Mm§Jco
AmhoV H$s, Vmo Mm§Jcm Amho?' (n¡J~§ a!) hr VwcZm Ho$di Vw‘À¶mer dmX
{Z‘m©U H$aʶmgmR>r Vo H$arV AmhoV. H$maU Vo AmhoVM ^m§S>Imoa cmoH$! 59
¶oey (EH$ gm‘mݶ ‘mUgmà‘mUoM EH$ ‘mUyg hmoVm Am{U) Am‘À¶m Xmgm{edm¶
Aݶ H$moUrM ZìhVm. Amåhr (˶mg n¡J~§ a ~ZdyZ) ˶mÀ¶mda H¥$nm Ho$cr.
Am{U ˶mcm ~Zr BòmB©c (åhUOoM Á¶y) ¶m§À¶mgmR>r AmXe© ~Z{dco hmoV.o
60
(ñdJ©XVÿ m§Mr CnmgZm H$aUmè¶m§Zmo!) Oa Amåhr BpÀN>co AgVo Va
Vw‘À¶mOmJr Vw‘Mo CÎmam{YH$mar åhUyZ ñdJ©XVÿ m§Zm n¥Ïdrda dg{dco AgVo.
61
Am{U Vmo {ZpíMVnUo A§{V‘ KQ>H$o Mr EH$ IyU Amho. Va Vwåhr (˶m
KQ>H$o {df¶r) e§H$m KoD$ ZH$m Am{U ‘mPoM AZwgaU H$am, hmM gai ‘mJ©
gyah-43. AµO-µOI w éµ’$ 643
62
Amho. Am{U g¡VmZ Vwåhmcm gai ‘mJm©nmgyZ amoIʶmV ¶eñdr hmoVm H$m‘m
Z¶o. IamoIa, Vmo Vw‘Mm Añgc eÌy Amho.
63
Am{U Ooìhm B©gm (¶oey Amnë¶m cmoH$m§H$S>)o g˶mÀ¶m gd© à‘mUmgh
Amcm, Vmo åhUmcm, "‘r Vw‘À¶mH$S>o ˶m Jmoï>tMo g˶ ñnï> H$aʶmgmR>r kmZ
KoD$Z Amcmo Amho, Á¶m~m~VrV Vwåhr ‘V^oX H$arV AmhmV. åhUyZ A„mhMo
^¶ ~miJyZ ‘m¶m AmkoMo nmcZ H$am. 64 A„mh ‘mPmhr nmcZH$Vm© Amho
Am{U Vw‘Mmhr nmcZH$Vm© Amho. åhUyZ Vwåhr ˶mMrM CnmgZm H$am, hmM
gai ‘mJ© Amho.' 65 nU (¶oeZy V§ a) {d{dY JQ>mV§ AmngmV ‘V^oX {Z‘m©U
Pmco. Va Oo A˶mMmar AmhoV, Vo ~a~mX hmoUma AmhoV, ^¶§H$a {XdgmÀ¶m
{ejoÛmao.
66
Vo (AnamYr) cmoH$, AmVm ’$º$ Vr KQ>H$m, (AemàH$mao) ¶oʶmMr
dmQ> nmhV AmhoV H$s, Vr ˶m§À¶mda AMmZH$ ¶mdr Am{U Voìhm ˶m§Zm {VMr
H$ënZmhr Zgmdr. 67 ˶m {Xder gd© {‘Ì, Oo (EHo$H$mir) {‘Ì hmoV,o Vo
EH$‘oH$m§Mo eÌy ~ZVrc. ¶mV AndmX Ho$di Vo cmoH$ AgVrc, Oo (A„mhMr)
OmU R>do Zy hmoV.o 68 (A„mh lÕmd§Vm§Zm åhUoc,) "‘m¶m ^º$m§Zmo! AmO
Vwåhmcm ^¶^rV hmoʶmMr JaO Zmhr, Zm (¶mnwT>)o Vwåhmcm H$Yr Xþ:Im§Mm
gm‘Zm hmoUma.' 69 (Vo ‘mPo ^º$) Á¶m§Zr lÕm YmaU H$ê$Z ‘mPo AmkmnmcZ
Adc§{~co..... 70 "ñdJm©V àdoe H$am Vwåhr Am{U Vw‘À¶m nËZr, Vwåhmcm
(gX¡d) AmZ§{XV R>do co OmB©c.' 71 ({VWo) gmoݶmMr VmQ>o Am{U ߶mco, ˶m§Zm
Oo hdo Agoc ˶mgh, {’$a{dco OmVrc. ({VWo) ˶m§Zm Vo gd© {‘ioc, Á¶mZo
˶m§Mo S>mi
o o gwImdVrc. (lÕmd§Vm§Zmo!) ¶m (gwIdZmV) Vwåhr H$m¶‘ dmñVì¶
72
H$amc. Am{U ho Amho Vo Z§XZdZ, Á¶mMo Vwåhmcm Vwåhr Ho$coë¶m (Mm§Jë¶m)
H$‘m©‘iw o dmag ~Z{dʶmV Amco Amho. 73 Am{U {VWo ({d{dY àH$maMr)
’$io {dnwc à‘mUmV AgVrc Á¶mVyZ Vwåhr Imc.
644 Hw$amU
74
(nU) AnamYr cmoH$ gX¡d ZaH$mMr {ejm ^moJV AgVrc. 75
˶m§Mr Vr {ejm gm¡å¶ Ho$cr OmUma Zmhr, Am{U {VWo Vo {Zame (d hVme)
nSy>Z amhVrc. 76 Amåhr ˶m§À¶mda Aݶm¶ Ho$cm Zmhr Va Vo ñdV:M Aݶm¶
H$aUmao hmoV.o 77 Am{U Vo AmoaS>Vrc, "ho (ZaH$mÀ¶m) aIdmcXmam, Vw¶m
nmcZH$˶m©Zo Amåhmcm (EH$XmMo) g§ndyZ Q>mH$mdo!' Vmo ZaH$mMm aIdmcXma
CÎma XoBc © , "Zmhr, Vwåhmcm AemM àH$mao {ejm ^moJV amhmdr cmJoc!' 78
"(ho AnamÜ`m§Zmo!) Amåhr {ZpíMVnUo Vw‘À¶mH$S>o g˶mMm g§Xeo KoD$Z
Amcmo hmoVmo, nU Vw‘À¶mn¡H$s ~hþg»§ ¶ cmoH$m§Zm g˶mMm {VQ>H$mam dmQ>m¶Mm.'
79
˶m§Zrhr (g˶mcm gmoS>y Z Xþgam) ‘mJ© Adc§{~cm Amho Va Amåhr XoIrc
EH$ Jmoï> R>adyZ KoD$. 80 ˶m§Zm Ago dmQ>Vo H$m H$s, Amåhr ˶m§À¶m Jwá Jmoï>r
qH$dm ImgJrVrc g„m‘gcV EoH$V Zmhr AmhmoV? AWm©VM! (EoH$V AmhmoV)
Am{U Am‘Mo ñdJ©XVÿ (XoIrc) ˶m§À¶m‘ܶoM amhÿZ (˶m§À¶m à˶oH$ H¥$˶mMr)
Zm|X H$arV AgVmV.
81
(n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, "H¥$nmd§V (A„mhMm IamoIa) H$moUr nwÌ AgVm Va
gd©àW‘ ‘rM ˶mMm CnmgH$ ~Zcmo AgVmo.' 82 nU AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Mm
nmcH$ VgoM g‘ñV g¥ï>rÀ¶m gÎmmqghmgZmMm ‘mcH$ Agcoë¶m (A„mhMm) ˶m
Jmoï>ter H$mhrM g§~Y§ Zmhr, Á¶m Jmoï>r cmoH$ ˶mÀ¶mer OmoS>VmV. 83 (n¡J~§ a!) ¶m
cmoH$m§Zm ì¶W© ~S>~S> Am{U (eãXm§Mm) Ioi Vmon¶ªV IoiV amhÿ Úm, Ooìhm ˶m§Zm
˶m {Xdgmg gm‘moao Omdo cmJoc, Á¶mMo ˶m§Zm dMZ XoʶmV Amcoco Amho.
84
VmoM AmH$memVhr CnmgZo¶mo½¶ Amho Am{U VmoM n¥Ïdrdahr CnmgZo¶mo½¶
Amho. Am{U VmoM Añgc ~w{Õ‘mZ Amho, gd©k Amho. 85 ‘moR>m g‘¥Õemcr
Amho Vmo (A„mh), Á¶mMo amÁ¶ AmH$memV Am{U n¥Ïdrda ngacoco Amho,
Am{U Oo-Oo ¶m Xmohm|À¶m‘ܶo Amho, ˶mdahr (˶mMoM amÁ¶ Amho). Am{U
eodQ>Mr KQ>H$m Ho$ìhm ¶oBc © , ¶mMo kmZ ˶mcmM Amho. Am{U ˶mÀ¶mH$S>Mo
645

Vwåhmcm naV{dco OmUma Amho.


86
A„mhcm gmoS>y Z BVam§Mm Oo cmoH$ Ymdm H$aVmV, Vo {e’$mag H$aʶmMm
H$moUVmhr A{YH$ma ~miJV ZmhrV. nU Oo g˶mMr gmj XoUmao AgVrc d
˶m§Zm ˶mMo kmZ Agoc. 87 Am{U Oa Vwåhr ˶m§Zm {dMmamc, "˶m§Zm H$moUr
{Z‘m©U Ho$co?' Va Vo hoM CÎma XoVrc, "A„mhZo'. Va ‘J (ho g‘OyZhr) Vo
Hw$R>o ^aH$Q>V OmV AmhoV? 88 (nU A„mhcm ¶m Jmoï>rMr nyU© OmUrd Amho
H$s,) n¡J~§ amZo ({Zame hmoD$Z Ago dma§dma ˶mcm) åhQ>co Amho, "à^y! ho
Ago cmoH$ AmhoV H$s, Vo lÕm YmaU H$aUma ZmhrV.' 89 Va (n¡J~§ a!) Vwåhr
˶m§À¶mH$S>o Xþcj© H$am Am{U ˶m§Zm åhUm, "Vwåhmcm em§Vr cm^mo.' cdH$aM
˶m§Zm (g˶) H$iyZ ¶oBc © .
gyah-44. AX-Xþ˜mZ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
hm0 ‘r‘0 2 g˶ ñnï> H$aUmè¶m J«W§ mMr enW. 3 {ZpíMVM Amåhr
¶mg EH$m ew^ amÌr àH$Q> Ho$co Amho. Amåhr (‘mZdmH$S>)o Zoh‘r gmdYmZ
H$aUmè¶m (gyMZm) nmR>{dë¶m AmhoV. 4 ˶m amÌrV (gmè¶m ì¶dñWm§M)o
{ddoH$nyU© à¶moOZ Ho$co OmVo. 5 Am‘À¶mM AmXoemZwgma, {Z:g§Xho Amåhr
(‘mJ©Xe©Zna) g§Xeo nmR>drV Amcocmo AmhmoV. 6 ho (g§Xeo åhUOo) Vw¶m
nmcZH$˶m©Mr H¥$nm hmo¶. VmoM gd© H$mhr EoH$Umam, gd© H$mhr OmUUmam Amho.
7
VmoM Amho AmH$me d n¥Ïdr Am{U Oo-Oo ¶m Xmohm|À¶m‘ܶo Amho ˶m gdmªMm
nmcH$ (‘mcH$ d {Z‘m©Vm). H$Xm{MV Vwåhmcm ¶m g˶mMr Iè¶m AWm©Zo OmU
Pmcr AgVr...... 8 ˶mÀ¶m{edm¶ Xwgam H$moUrM B©ída Zmhr, VmoM OrdZ
Am{U ‘¥Ë¶y XoUmam Amho. Vw‘Mmhr nmcZH$Vm© Am{U Vw‘À¶m dmS>d{S>cm§Mmhr
nmcZH$Vm© (VmoM Amho).
646 Hw$amU
9
nU Vo e§H$m-Hw$e§H$o Mm Ioi IoiʶmV ì¶ñV AmhoV. 10 (n¡J~§ a!)
~g, (Aem cmoH$m§À¶m ~m~VrV) Ho$di àVrjm H$am ˶m {XdgmMr Ooìhm
AmH$me gdmªZm {Xgoc Aem YwamZo ì¶mnyZ OmB©c. 11 Vmo cmoH$m§Zm doT>y Z
Q>mHo$c, hr EH$ Xþ:IXm¶r {ejm Agoc. 12 Voìhm cmoH$ åhUy cmJVrc, "ho
à^y! ¶m ÌmgmVyZ Amåhmcm ‘wº$ H$a, AmVm Amåhr lÕm YmaU H$aVmo AmhmoV'
13
(nU AmVm ¶m {ejoÛmao) Vo H$m¶ CnXoe J«hU H$aUma? ˶m§À¶mH$S>o n¡J~§ a
(d B©ídar¶ J«W§ ) AmYrM Amco hmoV,o gd© g§Xeo ñnï> H$ê$Z gm§JUmao. 14
Voìhm ‘mÌ Ë¶m§Zr ˶mH$S>o nmR> {’$adcr, Am{U åhUmco, "hm Va BVam§Ûmao
{eH${dcm Jocc o m doS>m Amho.' 15 Amåhr {ejoMo g§H$Q> H$mhr H$mimgmR>r Oar
Xÿa Ho$co Var Vwåhr nwÝhm Amnë¶m AmYrÀ¶mM (^«ï>)‘mJm©H$S>o dimc. 16 Á¶m
{Xder Amåhr gd© Anamܶm§Zm O~aXñV arVrZo OISy>Z Q>mHy$, ˶m {Xder
Amåhr nwano ay ~Xcm KoD$M. 17 ˶m§À¶mAmYr Amåhr (AemMàH$mao) {’$aAm¡ZÀ¶m
cmoH$m§Zm AmO‘mdyZ nm{hco. ˶m§À¶mH$S>o EH$ gÝ‘mZZr` n¡J~§ a Amcm.
18
åhUmcm, "A„mhÀ¶m ^º$m§Zm ‘m¶m ñdmYrZ H$am, ‘r Vw¶mH$S>o nmR>{dʶmV
Amcocm gƒm n¡J~§ a Amho. 19 Am{U A„mhÀ¶m (g§Xeo mH$S>o Xþcj © H$ê$Z)
ñdV:Mr ~T>mB© {‘ady ZH$mog. ‘r Vw¶mg‘moa (˶mÀ¶mH$Sy>Z nmR>{dcoc)o gwñnï>
à‘mU gmXa H$aVmo Amho. 20 ‘r ‘mPm d VwPm nmcZH$Vm© Agcoë¶m A„mhMr, Vy
‘bm XJS>mZ§ r R>Mo Zy ‘mê$ Z¶o ¶mgmR>r, eaU àmá Ho$cobo Amho. 21 Am{U Oa Vy,
‘r AmUcoë¶m (g§Xeo mda) {dídmg R>do Uma Zgerc Va {ZXmZ ñdV:cm ‘m¶mnmgyZ
Xÿa R>do .'
22
‘J ‘ygmZo Amnë¶m nmcZH$˶m©cm hmH$ {Xcr, åhUmcm, "(ho à^y!)
ho cmoH$ (IamoIa) AnamYr AmhoV.' 23 (A„mhZo åhQ>c,o ) "Vy ‘m¶m
^º$m§Zm amÌrÀ¶m g‘¶r KoD$Z {ZKyZ Om, H$maU VwPm nmR>cmJ {ZpíMVnUo
Ho$cm OmB©c.' 24 Am{U Vwåhr cmoH$ g‘wÐ em§V AgVmZm, Vmo nma H$ê$Z nwT>o
gyah-44. AX-Xþ˜mZ 647
25
{ZKyZ Om. ˶m§Mo g¡Ý¶ {ZpíMVnUo ~wS>dZy Q>mH$co OmVrc.' ˶m cmoH$m§Zm
{H$˶oH$ ~mJm Am{U (~mJm§Vrc) Ocàdmh Amnë¶m ‘mJo gmoS>y Z Omdo cmJco.
26
VgoM Ymݶm§Mr eoVo d gwX§ a-gwX§ a Kao (XoIrc gmoS>mdo cmJco). 27 Am{U
Vr gd© gwIXm¶r gmYZo, Á¶m§À¶mXaå¶mZ amhÿZ Vo ‘m¡O H$arV AgV. 28 Agm
Pmcm ˶m§Mm A§V Am{U Oo-Oo ˶m§Zr Amnë¶m ‘mJo gmoS>c,o ˶m§Mo Xþgè¶m
cmoH$m§Zm Amåhr dmag ~Zdco. 29 (Oo Zï> Pmco) ˶m§À¶mgmR>r Zm AmH$memZo,
Zm n¥ÏdrZo Alÿ T>mico, Zm ˶m§Zm Cg§V {Xcr Jocr.
30
Am{U Amåhr BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm An‘mZOZH$ ¶mVZonmgyZ dmM{dco.
31
åhUOoM {’$aAm¡ZnmgyZ, IamoIa, Vmo Owc‘r (amOm) hmoVm, Á¶mZo gd©
‘¶m©Xm§Mo C„§KZ Ho$coco hmoVo. 32 Am{U Amåhr ghoVHw $nUo (BòmB©cÀ¶m
‘wcm§Zm VoìhmÀ¶m) BVa gd© cmoH$m§da loð>Ëd àXmZ Ho$co hmoV.o 33 Am{U ˶m§Zm
Amåhr Aem {Zemʶm {Xë¶m hmo˶m, Á¶m§V ˶m§Mr CKS> H$gmoQ>r hmoVr.
34
AmVm ho g˶ ZmH$maUmao (‘¸$mdmgr) åhUVmV, 35 "Am‘À¶m n{hë¶m
‘¥Ë¶yZV§ a nwT>o H$mhrM AgUma Zmhr, Am{U Amåhmcm nwÝhm {Od§V Ho$co OmʶmMm
àíZM Zmhr.' 36 (åhUVmV,) "(ho n¡J~§ a!) Oa VwPo åhUUo Iao Agoc Va
Am‘À¶m dmS>d{S>cm§Zm naV KoD$Z ¶o.' 37 ho Mm§Jco AmhoV H$s, "Vwã~m'
ZmdmMm OZg‘yh, qH$dm Vo, Oo ˶m§À¶mAmYr hmoV?o Amåhr ˶m (gdmªZm) Zï>
H$ê$Z Q>mH$co, H$maU Vohr (¶m§À¶mgmaIoM) AnamYr cmoH$ hmoV.o
38
(Ago ¶mgmR>r Pmco,) H$maU Amåhr AmH$me d n¥Ïdr Am{U ˶m
Xmohm|À¶m‘ܶo Oo-Oo Amho, Vo gd© H$mhr Ioi H$ê$Z nmhʶmgmR>r {Z‘m©U Ho$coco
Zmhr. 39 ¶m gdmªZm Amåhr ghoVHw $nUo {Z‘m©U Ho$coco Amho. nU ~hþg»§ ¶
cmoH$m§Zm ¶m (dmñVdmMr) OmU Zmhr. 40 {ZpíMVnUo, {ZU©¶mMm {Xdg, hm
gdmªgmR>r (A„mhg‘moa hOa hmoʶmMr) R>acocr EH$ doi Amho. 41 ˶m
{Xder H$moUVmhr {‘Ì Amnë¶m {‘ÌmÀ¶m H$m‘r ¶oUma Zmhr. Zm H$moUmMr ‘XV
648 Hw$amU
42
Ho$cr OmB©c. nU ’$º$ ˶m§Mm AndmX Agoc Á¶mda A„mh X¶m XmIdoc.
IamoIa, Vmo gd©e{º$‘mZ (AgyZhr ’$ma) X¶miy Amho.
43
{ZpíMVnUo Oµ ³µ Hµ $w ‘À¶m d¥jmMr H$mQ>ao r ’$io __ 44 AnamYr cmoH$m§Mo
AÞ Agoc. 45 {dVicoë¶m Vm§ã¶mà‘mUo Vo nmoQ>mV CH$iV amhrc. 46
Á¶mà‘mUo Ja‘ nmUr CH$iV AgVo. 47 (Amkm hmoBc © ,) "(ZaH$mÀ`m
aIdmcXmam§Zmo!) ˶mg nH$S>m Am{U ˶mcm ’$anQ>V ZaH$mÀ¶m ‘ܶ^mJr
KoD$Z Om. 48 ‘J ˶mcm {ejm XoʶmgmR>r, ˶mÀ¶m S>m³o ¶mda CH$iVo nmUr
AmoVm. 49 Md MmI ¶m {ejoMr, Vy ñdV:cm ’$ma gm‘϶©emcr Am{U
à{V{ð>V g‘OV hmoVmg. 50 hr VrM (ZaH$mMr {ejm) Amho, Á¶m{df¶r Vwåhr
e§H$m KoV AgV.'
51
(¶mCcQ>) A„mhMr OmU R>do Zy OrdZ OJcoco cmoH$ gwa{jV ñWmZr
AgVrc. 52 ~mJm§V d gwX§ a àdmhm§À¶m gm{ÞܶmV 53 Vo gwX§ a aoe‘r d OarXma
dóo n[aYmZ H$ê$Z EH$‘oH$m§g‘moa ~gcoco AgVrc. 54 Am{U (‘J nwT>)o
Ago hmoBc© H$s, Amåhr ˶m§Mm ‘moR>o d gwX§ a S>mi o o Agcoë¶m {ó`m§er {ddmh
cmdyZ XoD$. 55 g§nUy © em§VVm‘¶ d gwa{jV dmVmdaUmV Vo {VWo {d{dY
àH$maMr ’$io ‘mJdVrc. 56 n{hë¶m doigo Amcoë¶m ‘¥Ë¶yZV§ a Vo {VWo nwÝhm
‘¥Ë¶yMr Md H$Yrhr MmIUma ZmhrV. Am{U A„mhZo ˶m§Zm (H$m¶‘ñdê$nr)
ZaH$mÀ¶m {ejonmgyZhr dmM{dcoco Agoc. 57 (n¡J~§ a!) ho gd© Vw¶m
nmcZH$˶m©À¶m H¥$noZo hmoBc © . hoM gdm}Îm‘ ¶e hmo¶!
58
AemàH$mao Amåhr ¶m Hw$amUmg Vw‘À¶m ^mfoV (g‘Oʶmg) gmono
~ZdyZ Q>mH$co Amho, Vo ¶mgmR>r H$s, cmoH$m§Zr ¶mnmgyZ ~moY ¿¶mdm. 59 Va
Vwåhr àVrjm H$am, Vo XoIrc àVrjm H$arV AmhoV.
649

gyah-45. Ac-Om{g¶m
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
hm0 ‘r‘0 2 hm J«W§ gd©e{º$‘mZ Am{U ~w{Õ‘mZ Aem A„mhH$Sy>Z
àH$Q> H$aʶmV Amcocm Amho. 3 lÕmd§Vm§gmR>r AmH$memV Am{U n¥Ïdrda
(g§Xeo gyMH$) IwUm AmhoV, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 4 Am{U Vw‘À¶m ñdV:À¶m
{Z{‘©Vr‘ܶo Am{U ˶m gd© àmʶm§‘ܶo, Oo ˶mZo n¥Ïdrda nga{dcoco AmhoV
(˶mÀ¶m gm‘϶m©À¶m) IwUm AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r Oo ÑT> {dídmg R>do Umao
AmhoV. 5 VgoM amÌ d {Xdg ¶m§À¶m EH$m‘mJyZ EH$ ¶oʶm‘ܶo Am{U A„mhZo
AmH$memVyZ Ho$boë¶m Cn{O{dHo$À¶m ì¶dñWo‘ܶo Am{U nmdgmÛmao ‘¥Vàm¶
Pmcoë¶m O{‘Zrcm {Od§V H$aʶm‘ܶo Am{U dmè¶m§À¶m {Xem ~Xcʶm‘ܶo
(åhUOoM {ZgJ© nmVirda hmoV Agcoë¶m à˶oH$ KQ>Z‘o ܶo g§Xeo Agcoë¶m)
IwUm AmhoV, ˶m cmoH$m§gmR>r, Oo ~wÕrMm dmna H$aVmV. 6 ho A„mhMo (åhUOo
Am‘Mo) g§Xeo AmhoV, Oo Amåhr Vwåhmcm g˶ àñVwV H$aʶmÀ¶m CÔoemZo
EoH$drV AmhmoV. Oa Vo A„mh Am{U ˶mÀ¶m g§Xeo m§ZmM ZmH$maV AgVrc Va
Vo ¶mnwT>o H$emda {dídmg R>do Umao ~ZVrc?
7
{dZme nmdUma Vmo à˶oH$ ‘mUyg, Omo ImoQ>o ~mocʶmMo nmn H$arV
amhVmo! 8 Omo A„mhÀ¶m g§Xeo m§Zm EoH$Vmo, Ooìhm Vo ˶mÀ¶mg‘moa nR>U Ho$co
OmVmV, ‘J AemàH$mao Amnë¶m CÔm‘nUmÀ¶m dV©Zmda R>m‘ amhVmo, OUy
˶mZo ˶m g§Xeo m§Zm H$Yr EoH$cocMo Zmhr. (n¡J~§ a!) Vwåhr, Aem ‘mUgmcm
¶mVZm‘¶r {ejoMr dmVm© EoH$dyZ Q>mH$m. 9 Ooìhmhr Vmo Am‘À¶m g§Xeo m§À¶m
g§nH$m©V ¶oVmo, Vmo (Z MwH$Vm) ˶m§Zm Amnë¶m CnhmgmMo cú¶ ~Z{dVmo. Aem
cmoH$m§gmR>r An‘mZOZH$ {ejm Amho. 10 ˶m§À¶mgmR>r nwT>o ZaH$ Amho. Am{U
˶m§Zr Or H$mhr H$‘mB© Ho$cr, Vr ˶m§À¶m H$mhrM H$m‘r ¶oUma Zmhr. Zm Vo
650 Hw$amU
˶m§À¶m H$m‘r ¶oVrc, Á¶m§Zm ˶m§Zr A„mhcm gmoS>y Z (Amnco) ajUH$V}
H$pënco. ˶m§Zm ^¶mZH$ {ejm ^moJmdr cmJUma. 11 ho (Hw$amU) ‘mJ©Xe©H$
(J«W§ ) Amho, nU Á¶m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m g§Xeo m§Zm ZH$ma {Xcm
˶m§À¶mgmR>r H$R>mao {ejm AQ>i Amho.
12
Vmo A„mh Amho, Á¶mZo g‘wÐmcm Vw‘À¶m AYrZ Ho$co ¶mgmR>r H$s,
˶mÀ¶m AmkoZo Zm¡H$m§Zm ˶mda g§Mma H$aVm ¶mdm, Am{U Vwåhm cmoH$m§Zm
˶mÀ¶m H¥$noMm emoY KoVm ¶mdm. Am{U Vwåhr ˶mÀ¶mà{V Am^ma 춺$ H$amdm.
13
VgoM ˶mZo AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho, Vo Vw‘À¶m AYrZ
H$ê$Z Q>mH$co Amho. ho gd© ˶mÀ¶mH$Sy>Z (daXmZ) Amho. IamoIa ¶m gdmªV,
g§Xeo Agcoë¶m IwUm AmhoV ˶m cmoH$m§gmR>r, Oo qMVZ H$aUmao AmhoV.
14
(n¡J~§ a!) lÕmd§Vm§Zm Ago gm§Jm H$s, ˶m§Zr ˶m cmoH$m§H$S>o Xþcj
©
H$amdo, Oo A„mhÀ¶m {Xdgm§À¶m AmJ‘Zmda {dídmg R>do V ZmhrV. VmoM
© . 15 Omo H$moUr Mm§Jco H¥$˶ H$aoc, Va
cmoH$m§Zm ˶m§À¶m H$‘mªMm ~Xcm XoBc
˶mMm ’$m¶Xm ˶mcm ñdV:cmM {‘iUma. AJXr AgoM Omo H$moUr dmB©Q> H¥$˶
H$aoc, Va ˶mMo Xþîn[aUm‘ ˶mcmM ^moJmdo cmJVrc. ‘J eodQ>r Vwåhmcm
Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o naV Omdo cmJUma.
16
Amåhr (¶mnydu) BòmB©cÀ¶m ‘wcm§Zm J«W§ , {ddoH$ Am{U ào{fVËd {Xco
hmoV.o Am{U ˶m§Zm ñdÀN> d ewÕ Aer CnOr{dHo$Mr gmYZo {Xcr hmoVr. Am{U
Amåhr ˶m§Zm (VoìhmÀ¶m) gd© cmoH$m§da loð>Ëd àXmZ Ho$co hmoV.o 17 Am{U
Amåhr ˶m§Zm Y‘m©À¶m~m~VrV ñnï> Ago à‘mU {Xco hmoV.o ˶m§À¶mH$S>o kmZ
Amë¶mZ§Vahr, Ho$di nañna hÅ>mnmoQ>r ˶m§Zr ˶mV ‘V^oX {Z‘m©U Ho$cm.
ݶm¶mÀ¶m {Xder Vw‘Mm nmcZH$Vm© {ZpíMVnUo ˶m ~m~VrV (g˶mZwê$n)
Amncm ’¡$gcm gwZmdoc, Á¶m ~m~VrV Vo ‘V^oX H$arV hmoV.o 18 ‘J (n¡J~§ a!)
Amåhr Vwåhmcm Y‘m©À¶m ñnï> ‘mJm©da ‘mJ©ñW Ho$co. Va Vwåhr ˶mMoM AZwgaU
gyah-45. Ac-Om{g¶m 651

H$arV amhm Am{U Á¶m§Zm (g˶mMo) kmZ Zmhr, ˶m§À¶m ‘ZmoH$m‘ZmMo (H$moU˶mhr
àH$mao) AZwgaU H$ê$ ZH$m. 19 Vo A„mhÀ¶m BÀN>{o déÕ OmD$Z Vw‘À¶m
H$m‘r H$Xm{n ¶oD$ eH$V ZmhrV. A˶mMmar cmoH$ EH$‘oH$m§Mo {‘Ì AmhoV. nU
˶mMr OmU R>do Zy Agcoë¶m cmoH$m§Mm {‘Ì A„mh Amho. 20 ¶m (J«W§ mV)
‘mZdOmVrgmR>r ‘mJ©Xe©Z Am{U XÿaÑï>rMo YS>o AmhoV Am{U ˶m cmoH$m§gmR>r
H¥$nm Amho, Oo ÑT>VmnydH© $ {dídmg R>do Umao AmhoV.
21
dmB©Q> H¥$˶ H$aUmao cmoH$ Agm {dMma H$aVmV H$m H$s, lÕm YmaU
H$ê$Z Á¶m§Zr Mm§Jcr H¥$˶o Ho$crV Aem§Zmhr (n[aUm‘mÀ`m Ñï>rZo) Amåhr
˶m§À¶mg‘mZM H$ê$Z Q>mHy$ H$s, ˶m§Mo OJUo Am{U ‘aUo EH$gmaIo hmoD$Z
OmB©c? ’$maM dmB©Q> {ZU©¶ Amho Vmo, Oo Vo H$arV AmhoV. 22 Am{U A„mhZo
AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Mr aMZm (cmoH$m§Mr narjm KoʶmÀ¶m) CÔoemZo Ho$cocr
Amho. Am{U (eodQ>r) à˶oH$mg ˶mÀ¶m H$‘mªMm ¶mo½¶ VmoM ‘mo~Xcm {Xcm
OmB©c. Am{U H$moUmdahr Aݶm¶ hmoUma Zmhr.
23
(n¡J~§ a!) Vwåhr ˶m ‘mUgmÀ¶m pñWVrMo H$Yr AdcmoH$Z Ho$co Amho
H$m, Á¶mZo Amnë¶m BÀN>m-AmH$m§jm§Zm Amnco Cnmñ¶ ~Z{dco Amho. (n[aUm‘r)
A„mhZo ˶mÀ¶mH$S>o kmZ AgVmZmhr ˶mcm ‘mJ©^«ï> hmoʶmgmR>r gmoS>y Z {Xco.
Am{U ˶mMo H$mZ Am{U ‘Z (g˶ g§Xeo mÀ¶m àdoemgmR>r) grc~§X H$ê$Z
Q>mH$co. Am{U ˶mÀ¶m S>mù o ¶m§Zm (A„mhÀ¶m IwUm AmVm {Xgy Z¶oV) åhUyZ
PmHy$Z Q>mH$coco Amho. Va Aem ‘mUgmcm H$moU ‘mJ©Xe©Z H$ê$ eH$Vmo. Ooìhm
A„mhZoM ˶mÀ¶mgmR>r gÝ‘mJm©Mr Ûmao (gd© àH$mao) ~§X Ho$cocr AmhoV. Vwåhr
¶mda qMVZ H$aUma Zmhr H$m?
24
Vo åhUVmV, "¶m OrdZmì¶{V[aº$ Aݶ OrdZ dJ¡ao H$mhr Zmhr. Amåhr
(¶oW)o ‘aVmo Am{U (¶oWMo ) OJVmo. Amåhmcm H$mim{edm¶ Aݶ H$moUr ‘maV Zmhr
(hm Ho$di H$mimMm Ioi Amho).' (Zmhr!) ˶m§Zm ¶mg§~Y§ mZo H$mhrM ‘mhrV Zmhr.
652 Hw$amU
25
Vo Ho$di VH©$ cT>drV AmhoV. Am{U Ooìhm ˶m§Zm Am‘Mo nyUn© Uo ñnï> Agcoco
g§Xeo EoH${dco OmVmV. Voìhm ˶m§Mm `w{º$dmX Ho$di hm AgVmo H$s, "Vwåhr g˶
~mocV Agmc Va Am‘À¶m dmS>d{S>cm§Zm {Od§V H$ê$Z naV AmUm.' 26 (n¡J~§ a!)
˶m§Zm gm§Jm, "A„mh Vwåhmcm OrdZ d ‘¥Ë¶y XoVmo. VmoM Vwåhmcm nwZéËWmZmÀ¶m
{Xder, Á¶mÀ¶m (AmJ‘Zm{df¶r) H$mhrM e§H$m Zmhr, (nwÝhm {Od§V H$ê$Z, {heo~
KoʶmgmR>r) EH${ÌV H$aoc. nU ~hþg»§ ¶ cmoH$m§Zm ¶mMr OmU Zmhr.
27
Am{U A„mhMrM gÎmm Amho AmH$memV Am{U n¥Ïdrda, Am{U
nwZéËWmZmÀ¶m {Xderhr ˶mMrM gÎmm AgUma. Am{U ˶m {Xder Ag˶mMo
AZw¶m¶r (’$ma dmB©Q>) An¶emMo dmQ>Ho $ar ~ZVrc. 28 Am{U ˶m {Xder
Vwåhr Ago X¥í¶ nmhmc H$s, (‘mZdOmVrVrc) à˶oH$ OZg‘yh (nyU© Z‘«VZo )o
JwS>Ko Q>Ho $y Z ~gcocm Agoc. à˶oH$ OZg‘yhmg Amnë¶m H$‘©dhrH$S>o ~mocmdco
OmB©c. (Am{U gm§{JVco OmB©c H$s,) "AmO Vwåhmcm Vw‘À¶m H$‘mªMm ‘mo~Xcm
{Xcm OmUma Amho. 29 hr Amho Am‘Mr Zm|Xdhr Or Vw‘À¶m{df¶r IarIwar
gmj XoV Amho. Vwåhr Oo H$mhr H$arV hmoVm, Vo gd© Amåhr Zm|X H$am¶cm cmdV
hmoVmo.'
30
Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU H$ê$Z Mm§Jcr H¥$˶o Ho$cr, Va Aem§Zm
˶m§Mm nmcZH$Vm© Amnë¶m H¥$nmN>ÌmImcr gm‘mdyZ KoBc © . hoM dmñV{dH$ ¶e
31
Amho. nU Á¶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm, (˶m§Zm {dMmaco
OmB©c), "Vwåhmcm ‘mPo g§Xeo EoH${dco OmV ZìhVo H$m? nU Vwåhr cmoH$m§Zr
Jdm©Mo àXe©Z Ho$co Am{U Vwåhr AnamYr cmoH$ hmoVm.' 32 Ooìhm Vwåhmcm Ago
gm§{JVco OmV hmoVo H$s, A„mhMo dMZ Iao Amho, ¶mV e§H$mM Zmhr. VgoM Vmo
eodQ>Mm {Xdg ¶oUma, ¶mVhr ‘wirM e§H$m Zmhr. Voìhm Vwåhr åhUV hmoVm H$s,
"Vmo eodQ>Mm {Xdg åhUOo H$m¶, Amåhmcm ‘mhrV Zmhr, Amåhmcm dmQ>V,o Vr
Ho$di EH$ AQ>H$i Amho. Am{U Amåhmcm ˶mMr ‘wirM ImÌr nQ>cc o r
653

Zmhr.'
33
Am{U (˶m {Xder) ˶m§À¶m XþîH¥$˶m§Mo Xþîn[aUm‘ ˶m§À¶mg‘moa ¶oVrc.
Am{U ˶mM {ejoZo Vo doT>co OmVrc, Á¶mMr Vo {I„r CS>drV hmoV.o 34 Am{U
˶m§Zm gm§{JVco OmB©c, "AmO Amåhr Vwåhmcm {dgê$Z OmD$ Á¶mà‘mUo Vwåhr ¶m
{Xdgmcm Vwåhmcm gm‘moao Omdo cmJoc, ho {dgê$Z ~gco hmoVm. Am{U Vw‘Mo
dmñVì¶mMo {R>H$mU (ZaH$mMr) AmJ Amho. Am{U Vw‘Mm H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm©
AgUma Zmhr. 35 ho ¶m‘wio H$s, Vwåhr A„mhÀ¶m g§Xeo m§Zm CnhmgmMo cú¶
~Z{dco hmoVo Am{U ¶m OJmVrc OrdZmZo Vw‘Mr ’$gdUyH$ Ho$cr.' AmO Zm
˶m§Zm AmJrVyZ ~mhoa H$mT>co OmB©c, Zm ˶m§Zm ñdV:Mr gwYmaUm H$aʶmMr g§Yr
{Xcr OmB©c.
36
Am{U gd© ñVwVr A„mhgmR>rM Amho, Omo ‘mcH$ Amho AmH$memMm
Am{U ‘mcH$ Amho n¥ÏdrMm Am{U ‘mcH$ Amho g§nUy © g¥ï>rMm. 37 gd© ‘hmZVm
˶mMrM Amho AmH$memV Am{U n¥Ïdrda. Vmo gd©e{º$‘mZ Amho, Añgc
~w{Õ‘mZ Amho!
gyah-46. Ac-AhµH$mµ’$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
hm0 ‘r‘0 2 hm J«W§ gd©e{º$‘mZ d ~w{Õ‘mZ Aem A„mhH$Sy>Z àH$Q>
H$aʶmV Amcocm Amho. 3 Amåhr AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Zm Am{U ¶m Xmohm|À¶m‘ܶo
Oo-Oo Amho, Vo gd© AW©nUy © CÔoem§g{hV Am{U EH$m {ZpíMV H$mcmdYrgmR>r
{Z‘m©U Ho$coco Amho. Am{U Oo cmoH$ ¶m g˶mcm ZmH$maVmV, Ooìhm ˶m§Zm
¶mÛmao gMoV Ho$co OmVo, Voìhm Vo ¶mH$S>o nmR> {’$adVmV.
4
˶m§Zm {dMmam, "Vwåhr ˶m§À¶m{df¶r IamoIa H$Yr qMVZ Ho$co Amho
H$m, Á¶m§Mm Vwåhr A„mhcm gmoS>y Z Ymdm H$arV AgVm?' ‘cm XmIdm, nmhÿ
654 Hw$amU
H$s, ˶m§Zr n¥Ïdrda H$mhr {Z‘m©U Ho$coco Amho qH$dm AmH$memÀ¶m ({Z{‘©VrV)
˶m§Mr H$mhr ^mJrXmar Amho? (Ago Agoc Va Amnë¶m g‘W©ZmV) ¶mnydu
àH$Q> Pmcocm EImXm J«W§ qH$dm AmYrnmgyZ MmcV Amcoco d ~wÕrcm nQ>Umao
EImXo à‘mU ‘m¶m g‘moa àñVwV H$am. Oa Vw‘À¶m Xmì¶mV H$mhr V϶ Agoc
Va........ 5 ˶mnojm A{YH$ dmQ> MwH$cocm H$moU Agy eH$Vmo, Omo A„mhcm
gmoS>y Z Aem§Mm Ymdm H$aVmo, Oo nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmn¶ªV ˶mÀ¶m hmHo$cm
CÎma XoD$ eH$V ZmhrV. H$maU ˶m§Zm ˶m§Mm Ymdm H$aUmè¶m§Mr OmUrdXoIrc
hmoV Zmhr. 6 Am{U (ݶm¶mÀ¶m {Xder g§nUy )© ‘mZdOmV EH${ÌV AmUcr
OmB©c, Voìhm Vo (H$pënV Cnmñ¶ CcQ>) ˶m (CnmgH$m§MMo ) eÌy ~ZVrc.
Am{U ˶m§Mr CnmgZm nyUn© Uo {PS>H$mê$Z cmdVrc.
7
Am{U Ooìhm ˶m§Zm Am‘Mo ñnï> g§Xeo EoH${dco OmVmV. Voìhm g˶mMm
g§Xeo (ñnï>[a˶m) ˶m§À¶mH$S>o nmohmoMë¶mZ§Va XoIrc, g˶ ZmH$maUmao cmoH$
g˶m{df¶r åhUVmV, "hm ñnï>nUo ‘§Ì‘w½Y H$aUmè¶m dº¥$ËdmMm àH$ma Amho.'
8
˶m§Zm Ago åhUm¶Mo Amho H$s H$m¶, n¡J~§ amZo ho (Hw$amU) Amnë¶m ‘ZmZo
aMco Amho? (n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, "‘r Oa ¶mg ‘m¶m ‘ZmZo aMco Agoc
Va A„mhnmgyZ ‘cm Vwåhr A{O~mV dmMdy eH$Uma Zmhr. (Am{U) Á¶m ì¶W©
Jmoï>r (A{dMmanydH© $) Vwåhr ~mocV AmhmV, ˶m Vmo Mm§Jco OmUVmo. Vmo ‘m¶m
Am{U Vw‘À¶m Xaå¶mZ gmj åhUyZ nwago m Amho. Vmo ’$ma j‘merc Am{U X¶miy
Amho.'
9
(n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, "‘r H$mhr n{hcm (d BVam§nj
o m doJim) n¡J~§ a
Zmhr. Am{U (BVa gd© n¡J~§ am§à‘mUo) ‘r OmUV Zmhr H$s, ‘m¶m ~m~VrV
H$m¶ hmoUma Amho Am{U Vw‘À¶m ~m~VrV H$m¶ hmoUma Amho. ‘r Ho$di ˶mMo
AZwgaU H$aVmo, Oo ‘m¶mH$S>o àH$Q> Ho$co OmVo. Am{U ‘mPo H$m‘ ’$º$
Vwåhmcm gmdY H$aUo Amho.' 10 (n¡J~§ a!) ˶m§Zm {dMmam, "ho Hw$amU, IamoIa
gyah-46. Ac-AhµH$mµ’$ 655

A„mhH$Sy>Z Amcocm AgVmZmhr Vwåhr ˶mg ZmH$maV AmhmV, Va (¶mMo H$m¶


n[aUm‘ hmoVrc) ¶m~Ôc Vwåhr H$Yr {dMma Ho$cmV H$m?' Am{U ~Zr BòmB©c
(åhUOo AmYrÀ¶m J«W§ YmaH$m§nH¡ $s) EH$m (JQ>mZo) ¶mMgma»¶m J«W§ mÀ¶m
(AmJ‘ZmMr) ½dmhr XoD$Z ˶mda lÕm YmaU Ho$cocr Amho. nU Vwåhr ‘mÌ
Ah§H$mamMo àXe©Z H$aVm. {Z:g§Xho , A„mh XþamMmar cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdrV
ZgVmo.
11
Am{U Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr AmhoV, Vo lÕm YmaU
Ho$coë¶m cmoH$m§g~§ Y§ mZo åhUVmV, "Oa ¶m Hw$amUmV H$mhr Mm§Jco AgVo Va
˶mMm ñdrH$ma H$aʶmÀ¶m ~m~VrV, ho Am‘À¶mda AmKmS>r ‘mê$M eH$co
ZgVo.' AmVm Ooìhm ˶m§Zr ¶m (Hw$amUmÀ¶m) ‘mJ©Xe©ZmnmgyZ d§{MV amhʶmMm
‘mJ© {ZdS>cm, Va Vo åhUVrc, "ho Aݶ H$mhr ZgyZ nydm©nma MmcV Amcoco
Ag˶ Amho.'
12
Am{U ¶mnydu ‘ygmMm J«W§ (cmoH$m§gmR>r) ‘mJ©Xe©Z d H¥$noÀ¶m ê$nmV
(Amåhr) nmR>{dcm hmoVm. Am{U hm Aa~r ^mfoVrc J«W§ nyduÀ¶m (J«W§ mVrc)
g˶Vm à‘m{UV H$aVmo Amho. ¶mMm CÔoe dmB©Q> H¥$˶o H$aUmè¶m§Zm (dmB©Q>
n[aUm‘m§nmgyZ) gmdY H$aUo Am{U Mm§Jcr H¥$˶o H$aUmè¶m§Zm (Mm§Jë¶m
n[aUm‘mMr) ew^dmVm© XoUo hm Amho. 13 Oo cmoH$ åhUVmV H$s, "Am‘Mm
nmcZH$Vm© A„mh Amho.' ‘J Vo ˶m (lÕoda) AT>inUo H$m¶‘ amhVmV, Va
Aem cmoH$m§Zm H$moU˶mhr àH$mao ^¶ qH$dm Xþ:ImMm A{O~mV ñne© hmoUma
Zmhr, ho {ZpíMV! 14 hoM cmoH$ ñdJ©{Zdmgr AgVrc, Oo {VWo H$m¶‘
dmñVì¶ H$aVrc. ˶m§Zr Ho$coë¶m H¥$˶m§Mo ho ~jrg Agoc.
15
Am{U Amåhr (gdm}Îm‘ H¥$˶m§nH¡ $s) Amnë¶m AmB©d{S>cm§er {dZ¶nydH© $
dmJUo ho ‘mUgmda EH$ Amdí¶H$ H¥$˶ R>a{dco Amho. ˶mMr AmB© ˶mg
‘moR>çm H$ï>mgh Amnë¶m nmoQ>mV R>do Vo. Am{U ‘moR>çm H$ï>mZo ˶mg OÝ‘ XoV.o
656 Hw$amU
(nmoQ>mV R>do Uo d) XÿY nmOdUo hr à{H«$`m nyU© hmoʶmg (H$‘rV H$‘r) Vrg
‘{hZo cmJVmV (¶m H$mimV ~mi nyUn© Uo Ho$di AmB©da {dg§~Zy AgVmo).
Am{U nwT>o Ooìhm d¶mMo Mmirg df© nyU© H$ê$Z nyUn© Uo n[an¹$ ~ZVmo, (Voìhm
gXmMmar ‘mUyg A„mhH$S>)o Aer àmW©Zm H$ê$ cmJVmo, "ho à^y! ‘cm Aer
eº$s àXmZ H$a H$s, Vy ‘m¶mda d ‘m¶m AmB©d{S>cm§da Ho$coë¶m AZwJh« mMr
OmU ~miJyZ, ‘r Vw¶mà{V (Iè¶m AWm©Z)o Am^ma 춺$ H$aUmam ~Zmdo!
Am{U ‘r Aer gËH¥$˶o H$amdrV H$s, Á¶mÛmao Vy Iye ìhmdog. VgoM (ho
à^y!) ‘m¶m g§VVrV gËH¥$˶ H$aUmaoM OÝ‘mcm ¶mdoV. ‘r nyUn© Uo Vw¶mH$S>o
dicmo Amho. Am{U ‘r Vwcm g‘{n©V Pmcoë¶m§nH¡ $s Amho.' 16 ho Ago cmoH$
AmhoV Á¶m§À¶m Mm§Jë¶m H¥$˶m§Mm Amåhr ñdrH$ma H$ê$, Am{U ˶m§À¶m dmB©Q>
H¥$˶m§H$S>o Amåhr Xþcj© H$ê$. Vo ñdJ©{Zdmgr¶m§nH¡ $s AmhoV. ho ˶m§Zm {Xcoco
gƒo (d n¸o$) dMZ Amho.
17
Am{U (H$moUr Agmhr Amho), Omo Amnë¶m AmB©d{S>cm§{df`r Ago
~mocVmo, "Vw‘Mm {Y¸$ma Agmo! Vwåhr ‘cm Ago ^¶ XmIdVm H$s, (‘¥Ë¶wníMmV)
‘cm nwÝhm {Od§V H$ê$Z H$~arVyZ ~mhoa H$mT>co OmB©c. (H$emcm Aem
Y‘³¶m XoVm?) dñVwpñWVr hr Amho H$s, ‘m¶mnydu {H$˶oH$ {nT>çm X’$Z
Pmë¶m (nU ˶m§À¶mn¡H$s H$moUrhr {Od§V Pmcm Zmhr?)' Vo A„mhH$S>o ‘XVrMr
¶mMZm H$aVmV Am{U (‘wcmcm) åhUVmV, "Aao A^m½¶m! lÕm YmaU H$a,
{ZpíMVM A„mhMo dMZ Iao Amho.' Vmo ˶m§Zm CcQ> CÎma XoVmo, "ho Aݶ
H$mhr ZgyZ AmYrÀ¶m cmoH$m§À¶m H$Wm AmhoV.' 18 ho Ago cmoH$ AmhoV,
Á¶m§À¶m~m~VrV A„mhMm {Z¶‘ Iam R>acm, Á¶mà‘mUo ¶m§À¶mnyduÀ¶m {OÞ d
‘mUgm§nH¡ $s (AnamYr) g‘yhm§À¶m ~m~VrV Iam R>acm hmoVm. {ZpíMVnUo ho gd©
Zme nmdUmao AmhoV.
19
(¶mZ§VaÀ¶m OrdZmV) gdmªZm ˶m§À¶m H¥$˶m§Zgw ma XOm©{Zhm¶ ñWmZ
gyah-46. Ac-AhµH$mµ’$ 657

{‘ioc. Amåhr gdmªZm Ë`m§À`m H¥$˶m§Mm nwano ay ‘mo~Xcm àXmZ H$ê$. Am{U
H$moUmdahr Aݶm¶ Ho$cm OmUma Zmhr. 20 Am{U Á¶m {Xder g˶ ZmH$maUmè¶m
cmoH$m§Zm (ZaH$mÀ¶m) AmJrg‘moa AmUʶmV ¶oBc © (Voìhm ˶m§Zm gm§{JVco
OmB©c), "Vwåhr Eo{hH$ OrdZmVM Mm§Jë¶m Jmoï>tn¡H$s (AmYrM) Amncm
{hñgm KoD$Z (‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OrdZmMm Oamgmhr {dMma Z H$aVm) ^anya
Cn^moJ Ho$cm Amho. AmO Vwåhmcm An‘mZOZH$ {ejm {Xcr OmB©c, H$maU
Vwåhr ^yVcmda, Vwåhmcm H$moUVoM h¸$ ZgVmZmhr, Ah§H$mamMo àXe©Z H$arV
hmoVm, Am{U Vwåhr {dÐmohr ~ZyZ am{hcmV.'
21
Am{U cmoH$m§Zm AmXMm ^mD$ (hÿX)Mr AmR>dU H$ê$Z Úm, ˶mZo
AhµH$m’$ (¶m ^yàXoemV amhUmè¶m) Amnë¶m cmoH$m§Zm (A„mhÀ¶m {ejonmgyZ)
gmdY Ho$co hmoV.o gmdY H$aUmao (n¡J~§ a) ˶mÀ¶m AmYrhr Amco hmoVo Am{U
˶mÀ¶m Z§VaXoIrc Amco. (gdmªMm EH$M g§Xeo hmoVm H$s), "(cmoH$m§Zmo!)
Ho$di A„mhMrM CnmgZm H$am. ‘cm Vw‘À¶m ~m~VrV ˶m ^¶§H$a {XdgmÀ¶m
{ejoMo ^¶ dmQ>V.o ' 22 nU Vo åhUmco, "Vy Am‘À¶mH$S>o ¶mgmR>r Amcm Amhog
H$s, Amåhmcm Am‘À¶m Cnmñ¶m§nmgyZ Xÿa H$amdo? Vw¶m åhUʶmV H$mhr g˶
Agoc Va KoD$Z ¶o Am‘À¶mda (Vr {ejm), Á¶mMr Vy Amåhmcm Y‘H$s XoV
Amhog.' 23 (˶mda) Vmo åhUmcm, "(Vr {ejm Ho$ìhm ¶oBc © ?) ¶mMo kmZ
Ho$di A„mhcm Amho. ‘r Va Ho$di Vwåhmcm Vmo g§Xeo EoH$drV Amho, Omo
XoD$Z ‘cm nmR>{dʶmV Amcoco Amho. nU ‘r nmhVmo H$s, Vwåhr AkmZmV
(~wS>mcoc)o cmoH$ AmhmV.'
24
‘J Ooìhm ˶m§Zr (˶m {ejog) T>Jm§À¶m ê$nmV ˶m§À¶m Xè`mImoè`m§H$So>
¶oV Agë¶mMo nm{hco. Voìhm Vo åhUmco, "ho Am‘À¶mgmR>r nmD$g KoD$Z ¶oV
AmhoV.' (nU hÿXZo åhQ>co H$s,) Zmhr, hr VrM Jmoï> Amho, Or ¶mdr åhUyZ
Vwåhr KmB© H$arV hmoVm (åhUOoM A„mhMm àH$mon). dmXir dmam __ Á¶mV
658 Hw$amU
Xþ:IXm¶r {ejm Amho. 25 Vo dmXi Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m AmkoZo gd© H$mhr
CÜdñV H$ê$Z Q>mHo$c. ‘J ˶mMm n[aUm‘ Agm Pmcm H$s, (CÜdñV Pmcoë¶m)
˶m§À¶m Kam§{edm¶ {VWo AmUIr H$mhr {XgV ZìhVo. Anamܶm§Zm AemàH$mao
Amåhr {ejm XoV AgVmo.
26
Am{U Amåhr ˶m cmoH$m§Zm Á¶m Jmoï>tV à^wËd àXmZ Ho$co hmoV,o ˶m
Jmoï>tV Vwåhmcm à^wËd àXmZ Ho$coco Zmhr. Amåhr ˶m§Zm H$mZ, S>mi o o Am{U
öX¶o (gd© H$mhr) {Xco hmoV,o nU ˶m§Mo H$mZ ˶m§À¶m H$m‘r Amco ZmhrV, Zm
˶m§Mo S>mi
o ,o Zm ˶m§Mr öX¶o. H$maU Vo A„mhÀ¶m g§Xeo m§Zm ZmH$maV am{hco.
Va ˶m§Zm ˶mM Jmoï>rZo doT>c,o {Ocm Vo CnhmgmMo cú¶ ~ZdrV AgV. 27
Am{U Amåhr Vw‘À¶m AmgnmgÀ¶m n[agamVhr EHo$H$mir (g‘¥Õ) Aem
dg˶m§Zm Zï> H$ê$Z Q>mH$co. Amåhr ˶m§Zr gÝ‘mJm©H$S>o dimdo åhUyZ, ˶m§Zm
{d{dY IwUm, nwÝhm-nwÝhm XmI{dë¶m hmo˶m. 28 Va ‘J ˶m§Zr A„mh{edm¶
BVam§Zm ˶mMo gm{Þܶ àmá H$aʶmgmR>r Amnco Cnmñ¶ ~Z{dco hmoV,o ˶m§Zr
˶m§Zm ‘XV H$m Ho$cr Zmhr. Zmhr, (dñVwpñWVr hr Amho H$s,) ˶m§Zr ¶m§Mm
˶mJ Ho$cm, H$maU ¶m gd© ˶m§À¶m ImoQ>çm Jmoï>r hmo˶m, Á¶m ˶m§Zr ñdV:hÿZ
aMë¶m hmo˶m.
29
(EH$Xm) Amåhr {OÞm§À¶m EH$m g‘yhmcm (Oo Hw$amU EoH$y BpÀN>V
hmoV,o ) Vw‘À¶mH$S>o AmUco hmoV.o Ooìhm Vo (Hw$amU) EoH$y cmJco, Voìhm Vo
EH$‘oH$m§Zm åhUmco, "nyUn© Uo em§V hmoD$Z Vo cjnydH© $ EoH$m.' Am{U Ooìhm
Hw$amUmMo nR>U g§nco, Voìhm Vo (gmdY H$aUmao ~ZyZ) Amnë¶m cmoH$m§H$S>o
naV Joc.o 30 Vo (Amnë¶m cmoH$m§Zm) åhUmco, "Am‘À¶m ~m§Ydm§Zmo! Amåhr
EH$ Agm J«W§ EoH$cm, Omo ‘ygmZ§Va àH$Q> H$aʶmV Amcocm Amho. ˶m
g˶mg à‘m{UV H$aUmam Amho, Oo (‘ygmÀ¶m J«W§ mn¡H$s) AÚmn {e„H$ Amho.
Vmo J«W§ g˶mH$S>o Am{U gÝ‘mJm©H$S>o ‘mJ©Xe©Z H$aUmam Amho. 31 Am‘À¶m
gyah-46. Ac-AhµH$mµ’$ 659

~m§Ydm§Zmo! A„mhH$S>o ¶oʶmMo AmdmhZ H$aUmè¶mg à{VgmX Úm. Am{U ˶mÀ¶mda


lÕm YmaU H$am. A„mh Vw‘À¶m MwH$m ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c. Am{U Xþ:IXm¶r
{ejonmgyZ Vwåhmcm dmMdoc. 32 Am{U Omo H$moUr A„mhH$S>o ¶oʶmMo AmdmhZ
H$aUmè¶m n¡J~§ amg à{VgmX XoUma Zmhr. Vmo ^yVcmda Hw$R>ho r niyZ OmD$Z
A„mhÀ¶m {Z¶§ÌUmVyZ ñdV:Mr H$Yrhr gwQ>H$m H$ê$Z KoD$ eH$V Zmhr. Am{U
A„mh{edm¶ Xþgam H$moUrhr ˶mcm gmhmæ¶H$Vm© åhUyZ cm^Uma Zmhr. AgoM
cmoH$ ñnï>[a˶m dmQ> MwH$coco cmoH$ AmhoV.'
33
(‘¥Ë¶wníMmV OrdZmcm ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zr) ¶m Jmoï>rMo H$Yr
(qMVZnydH© $) AdcmoH$Z Ho$co Zmhr H$m H$s, Vmo A„mh Á¶mZo AmH$me Am{U
n¥Ïdr ¶m§Mr {Z{‘©Vr Ho$cr Amho, VgoM Vmo ˶m§À¶m {Z‘m©U H$m¶m©‘i w o ‘wirM
WH$cm Zmhr, ˶mcmM ¶m Jmoï>rMohr gm‘϶© àmá Amho H$s, Vmo ‘ocëo ¶m§Zm {Od§V
H$ê$ eH$Vmo. hmo¶! ˶mcm à˶oH$ Jmoï>rda nyU© {Z¶§ÌU àmá Amho. 34 Am{U Á¶m
{Xder ho, g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hcoco cmoH$, ZaH$mÀ¶m AmJrg‘moa
AmUco OmVrc, (Voìhm ˶m§Zm {dMmaco OmB©c) H$s, "ho g˶ Zmhr H$m?' Vo
CÎma XoVrc, "hmo¶ Am‘À¶m nmcZH$˶m©Mr enW (ho g˶M Amho).' Voìhm
A„mh åhUoc, "Va AmVm MmIm {ejoMr Md, g˶ ZmH$maʶmÀ¶m ‘mo~Xë¶mV.'
35
(n¡J~§ a!) Á¶mà‘mUo AmYrÀ¶m ÑT>{ZíM¶r n¡J~§ am§Zr ghZercVoMo àXe©Z
Ho$co hmoV,o ˶mMà‘mUo Vwåhrhr ghZercVm ~miJm Am{U ˶m§À¶m ~m~VrV KmB©
H$ê$ ZH$m. Á¶m {Xder Vo ˶m ({ejog) nmhVrc, {OMo ˶m§Zm ^¶ XmIdʶmV
¶oV Amho, Voìhm ˶m§Zm Ago dmQ>m¶cm cmJoc H$s, Vo (n¥Ïdrda) Ho$di {XdgmVrc
EImXm Vmgmnojm OmñV ‘w¸$m‘ Ho$co ZmhrV. (Vw‘Mr O~m~Xmar) Ho$di g§Xeo
nmoM{dUo Amho. (˶m {Xder) AdkmH$mar cmoH$m§{edm¶ Xþgam H$moUrhr Zme
nmdUma Zmhr.
660 Hw$amU
gyah-47. ‘whå‘X
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
A„mh ˶m cmoH$m§Mr H¥$˶o {Zî’$i H$ê$Z Q>mHo$c Á¶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg
ZH$ma {Xcm. Am{U (BVam§Zmhr) A„mhÀ¶m ‘mJm©H$S>o OmʶmnmgyZ AS>dUyH$
Ho$cr. 2 ¶mCcQ> Oo cmoH$ g˶ lÕoMm A§JrH$ma H$ê$Z gËH¥$˶o H$aVmV
Am{U Oo n¡J~§ a ‘whå‘X ¶m§À¶mH$S>o àH$Q> H$aʶmV Amco Amho, ˶mda ÑT>
{dídmg R>do VmV. H$maU VoM g˶ Amho, Ë`m§À`m nmcZH$˶m©H$Sy>Z àH$Q>
H$aʶmV Amcoc.o A„mh Aem cmoH$m§À¶m (hmVyZ KS>cco r) XþîH¥$˶o ˶m§À¶mnmgyZ
Xÿa H$ê$Z Q>mHo$c Am{U ˶m§À¶m pñWVrV gwYmaUm H$aoc. 3 hm (’$aH$) ¶m
H$maUm‘wio Amho H$s, Á¶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm ˶m§Zr (AWm©VM)
Ag˶mMo AZwgaU Ho$co. Am{U Á¶m§Zr lÕm YmaU Ho$cr, ˶m§Zr (AWm©VM)
g˶mMo AZwgaU Ho$co, Oo ˶m§À¶mH$S>o ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoco
Amho. AemàH$mao A„mh cmoH$m§Zm (g˶mMr OmU ìhmdr ¶mgmR>r) ˶m§À¶mg‘moa
{d{dY CXmhaUo àñVwV H$arV AgVmo.
4
Am{U g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§er ¶wÕmV Vw‘Mm gm‘Zm Pmcm, Va
˶m§À¶m ‘mZm CS>dm, Am{U ˶m§Mo nyUn© Uo nam^d Pmë¶mZ§Va ˶m§Zm ¶wÕH¡$Xr
~ZdyZ Amnë¶m Vmã¶mV ¿¶m. ‘J (˶m§Mm Omoa ‘moS>y Z H$mT>ë¶mZ§Va) Vwåhr
˶m§Zm EH$Va AZwJh« XmIdyZ gmoS>y Z XoD$ eH$Vm qH$dm ¶wÕX§S> dgyc H$ê$Z
gmoS>y eH$Vm, (nU) ¶wÕ nyUn© Uo g‘má Pmë¶mZ§VaM Ago Vwåhmcm H$am¶Mo
Agoc. A„mhZo BpÀN>co AgVo Va ˶mZo (ñdV:M) ˶m§Zm {ejm Ho$cr
AgVr. nU Vw‘À¶mn¡H$s H$mhtMr H$mhtÛmao narjm nmhmdr, hm ˶mMm CÔoe
hmoVm. Am{U Oo cmoH$ A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r cT>VmZm ‘maco OmVmV, A„mh
Aem cmoH$m§Mr H¥$˶o H$Xm{n dm¶m OmD$ XoV Zmhr. 5 Vmo ˶m§Zm ‘mJ©Xe©Z
gyah-47. ‘whå‘X 661
6
H$aoc, Am{U ˶m§À¶m pñWVrV gwYmaUm H$aoc. Am{U ˶m§Zm ˶m ñdJm©V
àdoe XoBc © . Á¶mMr AmoiI ˶m§Zm AmYrM H$adyZ {Xcr Amho.
7
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! Vwåhr A„mhMr ‘XV H$amc (åhUOo
˶mÀ¶m H$m¶m©V à¶ËZm§Mr namH$mð>m H$amc) Va Vmo XoIrc Vwåhmcm ‘XV
H$aoc. Am{U ˶mÀ¶m ‘mJm©da AT>inUo H$m¶‘ amhʶmgmR>r Vw‘À¶m nmdcm§Zm
ÑT>Vm àXmZ H$aoc. 8 nU Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ am{hco, Vo
AQ>i[a˶m Zï> hmoUmao AmhoV. Am{U A„mh ˶m§À¶m H¥$˶m§Zm {Zî’$i H$ê$Z
Q>mHo$c. 9 ¶mMo H$maU ho Amho H$s, ˶m§Zm Vr Jmoï>r Zmng§V Amho, Or A„mhZo
àH$Q> Ho$cocr Amho. n[aUm‘r, A„mhZo ˶m§Mr H¥$˶o {Zî’$i H$ê$Z Q>mH$cr.
10
¶m cmoH$m§Zr ^yVcmda g§Mma H$ê$Z H$Yr (qMVZnydH© $) AdcmoH$Z Ho$co
Zmhr H$m H$s, ˶m§À¶mnyduÀ¶m (XþamJ«hr Anamܶm§Mm) eodQ> H$gm Pmcm?
A„mhZo ˶m§Zm g‘yi Zï> Ho$co. AerM AdñWm (eodQ>r gd©M) g˶
ZmH$maUmè¶m§Mr hmoUma Amho. 11 Ago ¶mgmR>r hmoUma, H$maU A„mh lÕmd§Vm§Mm
dmcr Amho. nU lÕmhrZm§Mm H$moUrhr dmcr Zmhr.
12
{Z:g§Xho , A„mh lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} Ho$coë¶m cmoH$m§Zm Aem
~mJm§V àdoe XoBc © , Á¶m§‘YyZ nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AgVrc. Va
¶mCcQ> g˶mMm AñdrH$ma H$aʶmda R>m‘ am{hcoco cmoH$, ¶mM OJmV gwI
^moJV AmhoV, Á¶mà‘mUo OZmdao ImVmV ˶mà‘mUo (Vo) ImV AmhoV. nU
˶m§Mo A§{V‘ {ZdmgñWmZ ZaH$mÀ¶m AmJrV Amho. 13 (n¡J~§ a!) Vwåhmcm
~mhoa KmcdyZ XoUmè¶m ¶m dñVrnojm {H$VrVar nQ>rZo A{YH$ ~cemcr cmoH$m§À¶m
{H$˶oH$ dñ˶m hmo˶m, Á¶m§Zm Amåhr Zï> H$ê$Z Q>mH$co Amho. Am{U ˶m§Zm
H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© cm^cm Zmhr.
14
Omo Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoë¶m ñnï> à‘mUmda AT>inUo
H$m¶‘ Amho; Vmo ˶mÀ¶mgmaIm hmoD$ eH$Vmo H$m, Omo dmB©Q> H¥$˶m§Zm Mm§Jcr
662 Hw$amU
g‘OyZ H$arV AgVmo. VgoM ˶m cmoH$m§gmaIm (hmoD$ eH$Vmo H$m), Oo Amnë¶m
dmB©Q> BÀN>m-AmH$m§jm§À`m ‘mJo YmdV AmhoV. 15 (A„mhMr) OmU ~miJyZ
(OrdZ OJUmè¶m§Zm) Á¶m ñdJm©Mo dMZ XoʶmV Amcoco Amho, ˶mMo g§{já
dU©Z Ago Amho H$s, VoWo nmʶmMo Ago àdmh dmhV AgVrc, Á¶mMr ewÕVm
gX¡d H$m¶‘ amhrc. Am{U Aem XwYmÀ`m ZÚm AgVrc, Á¶mMo ñdmX H$Yrhr
~XcUma Zmhr. VgoM ‘ÚmÀ¶m ZÚm AgVrc, Oo (‘Ú) {nUmè¶m§gmR>r ’$maM
éMH$a Ago c . Am{U ew Õ ‘YmÀ¶m ZÚm AgVrc. Am{U {VWo
ñdJ©{Zdmgr¶m§gmR>r gd© àH$maMr ’$io AgVrc Am{U ˶m§Zm Ë`m§À`m
nmcZH$˶m©H$Sy>Z j‘m àmá hmoBc © . gd© àH$mao gwIm§Mm Cn^moJ H$aUmao, ho
ñdJ©{Zdmgr ˶m cmoH$m§gmaIo hmoD$ eH$VmV H$m, Oo gX¡d ZaH$mÀ¶m AmJrV
dmñVì¶ H$aVrc, Á¶m§Zm {VWo {nʶmgmR>r CH$iVo nmUr {Xco OmB©c, Oo
˶m§Mr AmVS>r ’$mSy>Z Q>mHo$c?
16
(n¡J~§ a! cmoH$m§‘ܶo) H$mhr Agohr AmhoV, Oo Vw‘Mo åhUUo cj XoD$Z
EoH$ʶmMo (gm|J H$aVmV). Am{U Ooìhm Vw‘À¶mnmgyZ CRy>Z {ZKyZ OmVmV,
Voìhm Vo ˶m cmoH$m§Zm {dMmaVmV, Á¶m§Zm (Y‘m©M)o kmZ XoʶmV Amcoco Amho
H$s, (n¡J~§ a) AmVm H$m¶ åhUV hmoV?o ho Ago cmoH$ AmhoV, Á¶m§À¶m ‘Zm§Mr
Ûmao A„mhZo grc~§X H$ê$Z Q>mH$cocr AmhoV. Am{U Vo Amnë¶m BÀN>mM§ o
AZwgaU H$aUmao AmhoV. 17 nU Oo cmoH$ (J§^raVmnydH© $) gÝ‘mJm©Mm A§JrH$ma
H$aVmV Va A„mh ˶m§Zm A{YH$m{YH$ ‘mJ©Xe©Z H$aVmo. Am{U A„mhMr OmU
~miJʶmÀ¶m ˶m§À¶m JwUmV AmUIr dmT> H$aVmo.
18
ho cmoH$ (Á¶m§Mr öX¶o grc H$ê$Z Q>mH$ʶmV Amcocr Amho,) AmVm
(’$º$) A§{V‘ KQ>H$m ¶m§À¶mda AMmZH$nUo ¶oʶmMr dmQ> nmhV AmhoV.
{VÀ¶m IwUm Va àH$Q> Pmcoë¶mM AmhoV. nU Ooìhm Vr à˶j ¶oD$Z OmB©c,
Voìhm CnXoe J«hU H$aʶmMr ¶m§Zm g§Yr Hw$R>o {‘iUma? 19 Va ho ZrQ> OmUyZ
gyah-47. ‘whå‘X 663

¿¶m H$s, A„mh{edm¶ Xþgam H$moUrhr Cnmñ¶ Zmhr. Am{U Amnë¶m MwH$m§~Ôc
(A„mhH$S>)o j‘m¶mMZm H$am. VgoM lÕmd§V nwéf d {ó`m§gmR>r j‘m¶mMZm
H$am. Am{U Vwåhr Hw$R>o qhS>Vm-{’$aVm Am{U Hw$R>o ‘w¸$m‘ H$aVm, Vo gd©
A„mhcm ‘m hrV Amho.
20
lÕmd§V cmoH$ {dMmaVmV, "(¶wÕmMr nadmZJr XoUmao) EImXo Aܶm¶
H$m àH$Q> Ho$co OmV Zmhr?' nU Ooìhm ¶wÕmMm ñnï> AmXoe Agcocm EImXm
Aܶm¶ àH$Q> Ho$cm OmVmo, Voìhm Vwåhr nmhÿ eH$Vm H$s, Á¶m§À¶m öX¶m§V
{dH¥$Vr Amho, (n¡J~§ a!) Vw‘À¶mH$S>o Vo AemàH$mao nmhÿ cmJVmV, OUy AmVm
‘¥Ë¶yZo (Mhÿ~mOyZ§ r) ˶m§Zm doT>co Amho. {Y¸$ma Agmo Aem (T>mJ| r) ‘mUgm§Mm!
21
(n¡J~§ amMo) AmkmnmcZ H$aUo Am{U ¶mo½¶ VoM ~mocUo (hoM ˶m§À¶mgmR>r
Amdí¶H$ hmoV)o . Am{U (àH$Q> Pmcoë¶m g§Xeo mÛmao) EImÚm Jmoï>rMm {ZU©¶
Pmë¶mZ§Va, Vo A„mhà{V {Zð>md§V am{hco AgVo Va ˶mVM ˶m§Mo ^co hmoV.o
22
(˶m§Zm {dMmam) Vw‘À¶m{df¶r ¶mnojm doJir H$m¶ Anojm Ho$cr OmD$
eH$Vo H$s, Vwåhmcm A{YH$ma àmá Pmco Va Vwåhr (A„mhÀ¶m AmXoemH$S>o
nmR> XmIdyZ) ^yVcmda CnÐd ‘mOdmc Am{U Amág§~Y§ m§Mr (ndm© Z H$aVm)
˶m§Zm VmoS>y Z Q>mH$mc? 23 hoM Vo cmoH$ AmhoV Á¶m§Zm A„mhZo {Y¸$maco Amho.
Am{U ˶m§Zm (g˶ g§Xeo J«hU H$aʶmÀ¶m ~m~VrV H$mZmZo) ~{hao Am{U
S>mù
o ¶mZo Am§Yio H$ê$Z Q>mH$co Amho.
24
cmoH$, ¶m Hw$amUmÀ¶m (g§Xeo m§da) qMVZ H$arV ZmhrV H$m? qH$dm
˶m§À¶m ‘Zm§Zm Hw$cno AmhoV? 25 Oo cmoH$ ‘mJ©Xe©Z ˶m§À¶mH$S>o gwñnï>nUo
nmoMë¶mZ§Va XoIrc (˶mH$S>)o nmR> XmIdVmV, (Vo Ago Ho$di ¶mgmR>r
H$aVmV, H$maU) g¡VmZmZo ˶m§À¶m H$ënZm§Zm A{YH$ gwX§ a Agë¶mMo ^mgdyZ
˶m§Zm ImoQ>çm Amem XmIdë¶m Am{U A„mhZo ˶m§Zm Cg§V {Xcr. 26 ¶mMo
H$maU A„mhZo àH$Q> Ho$coë¶m g§Xeo m§Mm Á¶m cmoH$m§Zm {VQ>H$mam dmQ>Vmo, ˶m§Zm
664 Hw$amU
ho åhUVmV, "H$mhr ~m~VrV Amåhr Vw‘Mo åhUUo ‘mݶ H$ê$.' nU A„mhcm
˶m§À¶m gd© Jwá Jmoï>tMr OmUrd Amho. 27 ‘J Ooìhm ‘¥Ë¶wXVÿ ¶m§À¶m Mohè¶m§da
Am{U nmR>tda R>mgo o cJmdyZ àmU H$mT>Vrc, Voìhm ¶m§Mr H$m¶ AdñWm hmoBc © .
28
¶mMo H$maU ho Amho H$s, ˶m§Zr ˶m ‘mJm©Mo AZwgaU Ho$co, Omo A„mhcm
H«$moYrV H$aUmam hmoVm. Am{U ˶mcm {චAgcoë¶m ‘mJm©Mm ‘mÌ Ë¶m§Zr
{VañH$ma Ho$cm. n[aUm‘r A„mhZo ˶m§Mr H¥$˶o {Zî’$i H$ê$Z Q>mH$cr.
29
Á¶m cmoH$m§À¶m ‘ZmV {dH¥$Vr Amho, ˶m§Zm Ago dmQ>Vo H$s H$m¶?
A„mh ˶m§À¶m Ûofmcm H$YrM COoS>mV AmUUma Zmhr? 30 Am{U Amåhr
BpÀN>co AgVo, Va AmÎmmM ˶m§Mo {nVi Vw‘À¶mg‘moa CKS>o Ho$co AgVo.
Am{U ˶m§À¶m ’$º$ cjUmdê$ZM Vwåhr ˶m§Zm AmoiIco AgVo. (Varhr)
˶m§À¶m (Ho$di) ~mocʶmdê$Z Vwåhr ˶m§Zm Adí¶ AmoiIy eH$mc. (ho
‘mZdm!) A„mh Vw¶m à˶oH$ H¥$˶mcm OmUyZ Amho.
31
(lÕmd§Vm§Zmo!) Amåhr Vwåhm gdmªMr Adí¶ H$gmoQ>r nmhUma, Omon¶ªV
Amåhr ˶m cmoH$m§Zm {MÝhm§{H$V H$aV Zmhr, Oo (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) {OhmX
(åhUOo à¶ËZm§Mr namH$mð>m) H$aUmao AmhoV Am{U (gÝ‘mJm©da) AT>i amhUmao
AmhoV. (AemàH$mao) Amåhr Vw‘Mr Cº$s (Am{U H¥$Vr ¶m§Mo g˶) AO‘mdyZ
nmhÿ. 32 {ZpíMVM Oo cmoH$ g˶mMm AñdrH$ma H$aVmV Am{U (BVam§Zmhr)
A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ namd¥Îm H$aVmV. (A„mhMo) ‘mJ©Xe©Z ˶m§À¶mH$S>o ñnï>[a˶m
nmoMë¶mZ§Vahr n¡J~§ amMm {damoY H$aVmV. Ago (cmoH$) H$moU˶mhr àH$mao
A„mhMo ZwH$gmZ H$ê$ eH$V ZmhrV. Am{U Vmo ˶m§À¶m H¥$˶m§Zm n[aUm‘eyݶ
~ZdyZ Q>mHo$c.
33
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! A„mhÀ¶m AmkoMo nmcZ H$am, d
n¡J~§ amÀ¶m AmkoMo nmcZ H$am. Am{U Amnë¶m H¥$˶m§Zm dm¶m OmD$ XoD$ ZH$m.
34
{Z:g§Xho , Oo cmoH$ g˶mMm AñdrH$ma H$aVmV Am{U BVam§Zmhr A„mhÀ¶m
665

‘mJm©nmgyZ amoIVmV. Am{U g˶ ZmH$maUmao amhÿZM ‘¥Ë¶y nmdVmV. A„mh


Aem cmoH$m§Zm H$Yrhr ‘m’$ H$aUma Zmhr. 35 (ݶmæ¶ H$m¶m©gmR>r cT>VmZm,
lÕmd§Vm§Zmo!) Amnco ‘Z A{O~mV IMy XoD$ ZH$m. Am{U em§VrMm H$ama
H$aʶmgmR>r AmdmhZ H$ê$ ZH$m. (cjmV R>do m), VwåhrM daMT> R>amc,
(H$maU) A„mh Vw‘À¶m ~amo~a Amho. Am{U Vmo Vw‘À¶m (Mm§Jë¶m) H¥$Ë`m§Zm
H$Xm{n dm¶m OmD$ XoUma Zmhr.
36
¶m OJmVrc OrdZ Ioi d V‘mem{edm¶, Aݶ H$mhrM Zmhr. nU Oa
Vwåhr (A„mhda) {dídmg R>do Umao Am{U ˶mMr OmU R>do Zy (OrdZ ì¶VrV
H$aUmao) Agmc Va Vmo Vwåhmcm Vw‘À¶m (l‘mMm) nwano ay ‘mo~Xcm XoBc © .
Am{U Vmo Vwåhmcm Vw‘Mr (gd©) YZg§nÎmr (˶mÀ¶m H$m¶m©gmR>r) ˶mJ H$ê$Z
Q>mH$m, Ago åhUUma Zmhr. 37 Oa ˶mZo Vw‘Mr gd© YZg§nÎmrMr ‘mJUr Ho$cr
Am{U ˶mgmR>r Vw‘À¶mH$S>o AmJ«h Yacm Va Vwåhr Adí¶ H¥$nUVm XmIdmc.
n[aUm‘r Vw‘À¶m ‘ZmVrc Ûof àH$memV ¶oD$Z OmB©c. 38 (lÕmd§Vm§Zmo! cj
XoD$Z EoH$m,) Vwåhmcm A„mhÀ¶m H$m¶m©V Amnco YZ IM© H$aʶmMo AmdmhZ
Ho$co OmVo. nU Vw‘À¶m‘ܶo H$moUr Agm Amho, Omo H¥$nU Amho. nU Omo H$moUr
(A„mhÀ¶m H$m¶m©V) H¥$nUVmnydH© $ ì¶dhma H$aVmo Va Vmo (Iao nmhVm) ñdV:erM
H¥$nUVmnydH© $ ì¶dhma H$aVmo. dñVwpñWVr hr Amho H$s, Ho$di A„mh AmË‘{Z^©a
(d ñd¶§nUy )© Amho Am{U Vwåhr gd© ˶mMo JaOd§V AmhmV. Oa Vwåhr
(˶mÀ¶mH$S>)o nmR> {’$admc Va Vmo Vw‘À¶mOmJr Aݶ cmoH$m§Zm KoD$Z ¶oBc © ,
Oo Vw‘À¶mgmaIo AgUma ZmhrV.
gyah-48. Ac-µ’$V²h
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J~§ a!) Amåhr Vwåhmcm ñnï> {dO¶ àXmZ Ho$cocm Amho (åhUOo
666 Hw$amU
em§VVmnyU© {dO¶mMr Xmao Iwcr Ho$cr AmhoV). 2 (¶m em§VVmH$amamÛmao cm^coë¶m
em§VVm‘¶ dmVmdaUmMm ^anya Cn¶moJ H$ê$Z A„mhMm g§Xeo cmoH$m§n¶ªV
nmohmoM{dʶmgmR>r ñdV:cm dmhÿZ Q>mH$m) n[aUm‘r A„mh Vw‘À¶m AmYrÀ¶m dm
nwT>À¶m gd© MwH$m ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c. Am{U Vmo Vw‘À¶mda Amncm nwano ay
AZwJh« H$aoc. Am{U Vwåhmcm gai ‘mJ© XmIdoc. 3 Am{U Vmo Vwåhmcm
O~aXñV gmhmæ¶ àXmZ H$aoc.
4
˶mZoM lÕmd§Vm§Zm Amnë¶mH$Sy>Z ‘Z:em§Vr àXmZ Ho$cr. ¶mgmR>r H$s,
˶m§À¶m AmYrnmgyZ Agcoë¶m lÕoV AmUIr ÑT>Vm cm^mdr. AmH$me d n¥Ïdrda
(V¡ZmV) Agcoë¶m g¡Ý¶m§Mm ‘mcH$ A„mh Amho. Am{U A„mh gd© H$mhr
OmUUmam d Añgc ~w{Õ‘mZ Amho. 5 H$maU A„mh lÕmd§V nwéf d lÕmd§V
{ó`m§Zm Aem ñdJmªV XmIc H$ê$ BpÀN>Vmo, Á¶mVyZ nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh
dmhV AgVrc. Vo {VWo H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. Am{U Vmo ˶m§Mr dmB©Q> H¥$˶o
˶m§À¶mnmgyZ Xÿa H$ê$Z Q>mHo$c. A„mhÀ¶m Ñï>rZo hoM gdm}Îm‘ ¶e hmo¶. 6
Xm§{^H$ nwéf d {ó¶m VgoM AZoH$o ídadmXr nwéf d {ó¶m ¶m§Zm {ejm H$aʶmMr
(˶mMr ¶moOZm Amho,) Oo A„mh{df¶r dmB©Q> {dMma ~miJyZ AgVmV. ¶mMo
Xþîn[aUm‘ ˶m§Zm Mhÿ~mOyZ§ r doT>c
o . Am{U ˶m§À¶mda ˶mMm H$mon Pmcocm Amho.
Am{U ˶mZo ˶m§Zm {Y¸$macoco Amho. Am{U ˶m§À¶mgmR>r ˶mZo ZaH$ V¶ma
R>do cocm Amho. IamoIa, Vo ’$ma dmB©Q> {R>H$mU Amho. 7 AmH$me d n¥Ïdrda
Agcoë¶m (ñdJ©XVÿ m§À¶m) goZMo m ‘mcH$ A„mh Amho. Am{U A„mh IamoIa
gd©e{º$‘mZ Amho d Añgc ~w{ÕdmZ Amho.
8
(n¡J~§ a!) Amåhr Vwåhmcm (g˶mMr) gmj XoUmam, Am{U ew^dmVm©
EoH${dUmam Am{U (Am‘À¶m {ejonmgyZ) gmdY H$aUmam ~ZdyZ (¶mgmR>r)
nmR>dco Amho 9 H$s, (cmoH$m§Zr!) A„mhda d n¡J~§ amda {dídmg R>do Umao ~Zmdo
Am{U (n¡J~§ amMr) ‘XV H$amdr d ˶mMm AmXa H$amdm. VgoM gH$mi-
gyah-48. Ac-µ’$V²h 667
10
g§Ü¶mH$mi (à˶oH$ àg§Jr) A„mhMo ñVw{VJmZ H$amdo. (n¡J~§ a!) Oo cmoH$
Amncr {Zð>m àH$Q> H$aʶmgmR>r Vw‘À¶m hmVmda hmV R>do Zy à{Vkm H$arV
AmhoV, dñVwV: Vo A„mher à{Vkm H$arV AmhoV. (OUy) A„mhMmM hmV
˶m§À¶m hmVmda Amho. åhUyZ Omo H$moUr (à{Vkm Ho$ë¶mZ§Va) {VMm ^§J H$aoc
Va ˶mMo Xþîn[aUm‘ ˶mcm ñdV:cmM ^moJmdo cmJVrc. Am{U Omo H$moUr
A„mher Ho$cocr à{VkoMr nyVV© m H$aoc Va A„mh ˶mg ’$ma ‘moR>o ~jrg
àXmZ H$aoc.
11
J«m‘rU ^mJmVrc Oo Aa~ cmoH$ ‘mJo am{hco, Vo AmVm Vw‘À¶mg‘moa
(ImoQ>Zo mQ>o {Z{‘Îm gmXa H$ê$Z) åhUVrc, "Am‘Mr YZg§nÎmr d Am‘Mo Hw$Qw>~§
¶m§Mr (H$miOr KoʶmVM) Amåhr ì¶ñV am{hcmo. (ho n¡J~§ a!) Vwåhr Amåhmcm
j‘mXmZ {‘imdo åhUyZ (A„mhH$S>)o ¶mMZm H$am.' (AemàH$mao) ho cmoH$
Amnë¶m Vm|S>mZo ˶m Jmoï>r ~mocV AmhoV, dñVwV: Á¶m Ë`m§À`m ‘ZmV ZmhrV.
(n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, "A„mhZo Oa Vwåhmcm hmZr qH$dm cm^ nmoM{dʶmMo
R>a{dco Agoc, Va Vmo H$moU Amho Omo A„mhÀ¶m {déÕ Vw‘À¶mgmR>r H$mhr
H$ê$ eHo$c?' (AWm©VM H$moUrM Zmhr). (cjmV R>do m) Vwåhr Oo H$mhr H$arV
AmhmV, ˶m à˶oH$ Jmoï>rMr A„mhcm nyU© OmUrd Amho. 12 "Zmhr, (Vgo
Zmhr,) Vwåhmcm Va Ago dmQ>V hmoVo H$s, n¡J~§ a d lÕmd§V AmVm Amnë¶m
Hw$Qw>~§ r¶m§H$S>o H$Xm{n naV ¶oUma ZmhrV. Am{U ¶m {dMmamZo Vwåhmcm ‘Zmo‘Zr
àgÞ Ho$co hmoV.o VgoM (n¡J~§ a d lÕmd§Vm§{df¶r) Vwåhr (VèhoVèhoÀ¶m) dmB©Q>
H$ënZm H$arV hmoVm. AemàH$mao Vwåhr Zme nmdUmao cmoH$ ~ZcmV?' 13 g˶
ZmH$maUmè¶m cmoH$m§gmR>r, Oo A„mhda d ˶mÀ¶m n¡J~§ amda {dídmg R>do V
ZmhrV, Amåhr YJYJUmar AmJ V¶ma R>do cr Amho. 14 AmH$me Am{U n¥Ïdr
¶m§da A„mhMoM amÁ¶ Amho. Vmo BpÀN>Vmo ˶mg j‘m H$aVmo Am{U BpÀN>Vmo
˶mg {ejm H$aVmo. A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho.
668 Hw$amU
15
(lÕmd§Vm§Zmo!) Ooìhm Vwåhr Aem ¶wÕmgmR>r {ZKmc Á¶mV ({dO¶ d
˶mZ§Va) nam^yV njmH$Sy>Z YZ {‘iʶmMo Z¸$s Amho, Voìhm ‘mJo Wm§~Zy
amhUmao cmoH$ (åhUOo Xm§{^H$) åhUVrc, "Amåhmcmhr Vw‘À¶m~amo~a ¶oD$
Úm.' (dñVwV:) Vo A„mhÀ¶m dMZmcm ~XcyZ Q>mHy$ nmhVmV. nU Vwåhr ˶m§Zm
gm§Jm, "Vwåhr ‘wirM Am‘À¶m~amo~a ¶oD$ eH$V Zmhr. A„mhZo AmYrM gm§JZy
Q>mH$coco Amho (H$s, H$moUmcm àmá hmoVrc).' Voìhm Vo (Adí¶) Ago CÎma
XoVrc, "Vwåhr Am‘À¶m{df¶r Ûof ~miJVm.' Zmhr, Vgo Zmhr, dñVwpñWVr hr
Amho H$s, ¶m§Zm g˶mMr ’$ma H$‘r OmU Amho.'
16
(n¡J~§ a!) ‘mJo Wm§~Zy amhUmè¶m J«m‘rU Aa~ cmoH$m§Zm gm§Jm, "Vwåhmcm
cdH$aM ’$ma cT>dæ¶o Agcoë¶m cmoH$m§er cT>ʶmH$[aVm ~mocm{dco OmB©c.
˶m§À¶mer Vwåhmcm Vmon¶ªV cT>m¶Mo Agoc, Omon¶ªV (EH$Va Vwåhr cT>Vm-
cT>Vm draJVr àmá H$amc) qH$dm Vo nyUn© Uo eaUmJVr nËH$aVrc. Am{U
Voìhm Oa Vwåhr ñdV:cm (˶m hmHo$da) AmkmYmaH$ {gÕ H$amc Va A„mh
Vwåhmcm ’$ma ‘moR>o ~jrg àXmZ H$aoc, Am{U Oa Vwåhr nmR> {’$admc,
Á¶mà‘mUo AmYr Vgo Vwåhr Ho$cm AmhmV, Va Vmo Vwåhmcm H$R>mao {ejm H$aoc.
17
Am§Yù¶m, c§JS>çm qH$dm AmOmar ‘mUgmZo (¶wÕmV gh^mJ Zm|X{dcm Zmhr
Var) ˶m~Ôc ˶mcm Xmofr Yaco OmUma Zmhr.' Omo H$moUr A„mh d ˶mÀ¶m
n¡J~§ amMo AmkmnmcZ H$aoc, ˶mg A„mh Aem ~mJm§V àdoe XoBc © , Á¶mVyZ
nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AgVrc. Am{U Omo H$moUr nmR> {’$adoc,
˶mg Vmo H$R>mao {ejm H$aoc.
18
(n¡J~§ a!) Ooìhm lÕmd§V cmoH$ ˶m PmS>mImcr Vw‘À¶mà{V Amncr
{Zð>m 춺$ H$aʶmgmR>r à{Vkm H$arV hmoV,o (ho g‘n©U^md nmhÿZ) A„mh
˶m§À¶mda ’$ma àgÞ Pmcm. A„mhcm ˶m§À¶m A§V:H$aUm‘ܶo H$m¶ Amho, Vo
nyUn© Uo R>mD$H$ hmoV.o Am{U ˶mZo ˶m§À¶mda ‘Z:em§Vr AdVrU© Ho$cr. Am{U
gyah-48. Ac-µ’$V²h 669
19
~jrg åhUyZ ˶m§Zm cdH$aM ¶oUmè¶m {dO¶mMr (ew^dmVm© {Xcr). VgoM
^{dî¶mV ~aoM ’$m¶Xo ˶m§Zm {‘iUma AmhoV. Á`m§nH¡ $s ¶wÕmV nam^yV njmH$Sy>Z
{‘iUmè¶m YZg§nÎmrMm g‘mdoe Amho. A„mh gd©e{º$‘mZ d ~w{Õ‘mZ Amho.
20
(lÕmd§Vm§Zmo!) A„mhZo Vwåhmcm ^{dî¶mV ^anya ’$m¶Xo XoʶmMo dMZ {Xco
Amho (Á`m§nH¡ $s EH$ Amho). Am{U (hþX{¡ ~¶mMm em§Vr H$ama åhUOo) ˶mZo
AmJmD$ê$nr Vwåhmcm àXmZ Ho$cocm (’$m¶Xm) Amho. (˶mÛmao) ˶mZo cmoH$m§Mo
hmV Vw‘Mm (N>i) H$aʶmnmgyZ amoIZy Yaco. ¶mgmR>r H$s, Vmo (H$ama)
lÕmd§Vm§gmR>r EH$ {ZemUr R>amdr. Am{U ˶mZo Vwåhmcm gai ‘mJ© XmIdmdm.
21
Am{U ¶m{edm¶ AmUIr EH$ {dO¶ ~mH$s Amho, Á¶mda Vwåhmcm AmUIr
KÅ> nH$S> cm^cocr Zmhr. (nU) A„mhZo ˶mg (Vw‘À¶mgmR>r) doT>y Z R>do coco
Amho, H$maU A„mh gd© H$mhr H$aʶmg g‘W© Amho.
22
Am{U (AmVm) Oa ¶m g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zr Vw‘À¶mer cT>mB©
Ho$cr AgVr Va nmR> XmIdyZ Adí¶ ni H$mT>cm AgVm. Voìhm ˶m§Zm H$moUr
Zm ajUH$Vm©, Zm gmhmæ¶H$Vm© cm^cm AgVm. 23 A„mhMr H$m¶©nÕVr
AmYrnmgyZ AerM am{hcocr Amho. Am{U ˶mÀ¶m H$m¶©nÕVrV ~Xc Pmë¶mMo
Vwåhmcm H$Yrhr AmT>iUma Zmhr. 24 ˶mZoM ‘¸o$À¶m Imoè¶mV Vwåhmcm
˶m§À¶mda {dO¶ àXmZ Ho$ë¶mZ§Va, ˶m§Mo hmV Vw‘À¶mnmgyZ Am{U Vw‘Mo hmV
˶m§À¶mnmgyZ amoIZy Yaco. Am{U A„mh Vw‘À¶m gd© H¥$˶m§da ZOa R>do Zy
Amho. 25 hoM Vo cmoH$ AmhoV, Oo g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ am{hco Am{U
(‘¸$mpñWV) n{dÌ ‘erXrV àdoe H$aʶmg Vwåhmcm ‘ZmB© Ho$cr. VgoM
~irÀ¶m OZmdam§Zmhr ~{cXmZmÀ`m ñWmZmda nmohmoMÊ`mg ‘‚mmd Ho$cm. Oa
(‘¸$m‘ܶo) AZoH$ lÕmd§V nwéf d {ó¶m Zg˶m Am{U Oo AhoVHw $nUo
Vw‘À¶mÛmao {MaS>co OmʶmMr e³¶Vm ZgVr Am{U AOmUVonUo hm AnamY
Vw‘À¶m hmVyZ KS>ë¶mMm Xmof Vw‘À¶mda Amcm AgVm. (Ago ZgVo Va
670 Hw$amU
Vwåhmcm ˶m§À¶mer cT>ʶmMr nadmZJr XoʶmV Amcr AgVr, nU ˶mZo Ago
¶mgmR>r Ho$co Zmhr) H$maU A„mh Á¶mcm BÀN>rc ˶mg Amnë¶m H¥$nmN>ÌmV
(åhUOoM g˶ Y‘m©V) XmIc H$ê$Z KoBc © . Oa Vo (lÕmd§V d g§^mì¶
lÕmd§V cmoH$ lÕmhrZm§nmgyZ) doJio Pmcoco AgVo Va Amåhr g˶ ZmH$maʶmda
R>m‘ Agcoë¶m cmoH$m§Zm H$R>mao {ejm Ho$cr AgVr.
26
Ooìhm g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zr Amnë¶m Ah§H$mamnmoQ>r (lÕmd§Vm§À¶m
‘¸o$V àdoemg) à{Vð>Mo m ‘wÔm ~ZdyZ, AkmZH$mimV Ogm Ah§H$ma (cmoH$)
~miJm¶Mo ˶mMoM ˶m§Zr àXe©Z Ho$co. Voìhm A„mhZo Amnë¶mH$Sy>Z Amnë¶m
n¡J~§ amda d lÕmd§Vm§da ‘Z…em§Vr AdVrU© Ho$cr. Am{U A„mhZo ˶m§Zm
gXmMmamda AT>inUo H$m¶‘ R>do co. H$maU hoM cmoH$ ¶m (A„mhÀ¶m daXmZmg)
gdm©{YH$ nmÌ d ¶mo½¶ hmoV.o Am{U A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMr nyU© OmUrd Amho.
27
A„mhZo Amnë¶m n¡J~§ amcm ñdßZmÛmao g˶mMoM Xe©Z KS>{dco hmoV,o
Oo ^{dî¶mV KS>Umè¶m g˶ KQ>Zdo a AmYm[aV hmoV.o (Vo Ago hmoVo H$s,)
"A„mhZo BpÀN>ë¶mg Vwåhr (‘¸o$Vrc) n{dÌ ‘erXrV Adí¶ àdoe H$aUma,
{Z^©¶ hmoD$Z d nyU© gwajogh, Am{U nyUn© Uo ‘wS§ >U Ho$coë¶m d A§eV… Ho$g
H$mncoë¶m AdñWoV (àdoe H$aUma).' Or Jmoï> Vwåhmcm ‘mhrV ZìhVr Vr Jmoï>
A„mh (Zoh‘rnmgyZ) OmUyZ hmoVm. ¶mnyduM ˶mZo Vwåhmcm EH$ {dO¶ àXmZ
Ho$cocm Amho.
28
A„mhZoM Amnë¶m (eodQ>À¶m) n¡J~§ amcm ‘mJ©Xe©Z Am{U g˶ Y‘m©gh
(cmoH$m§H$S>)o nmR>{dco Amho. ¶mgmR>r H$s, (¶mnwT>)o BVa gd© Y‘mªda g˶
Y‘m©cmM (d¡Mm[aH$ÑîQ>çm) dM©ñd àmá ìhmdo. Am{U gmjr åhUyZ A„mh
n¶m©á Amho.
29
‘whå‘X ho A„mhMo (A§{V‘) g§Xeo dmhH$ AmhoV. Am{U Oo cmoH$
(Iè¶m AWm©Z)o ˶m§À¶m~amo~a AmhoV Vo (Amnë¶m lÕoV ÑT>) d g˶
671

ZmH$maUmè¶m cmoH$m§à{V I§~ra (˶m§À¶m ~hH$mì¶mV Z ¶oUmao) AmhoV Am{U


AmngmV H$Zdmiy AmhoV. Vwåhr ˶m§Zm A„mhMr H¥$nm d ‘Ou g§nmXZ H$aʶmgmR>r
àmW©ZVo (˶mÀ¶mg‘moa) Z‘Z H$arV Agboë¶m AdñWoV d ZV‘ñVH$ hmoV
AgVmZm nmhmc. ˶m§À¶m H$nmimda (nwÝhm-nwÝhm) ZV‘ñVH$ Pmë¶m‘wio
˶mÀ¶m IwUm OmUdVmV. ˶m§À¶m (JwUm§M)o dU©Z (AmYrÀ¶m) Vm¡amV d
~m¶~c ¶m J«W§ mVhr (AemàH$mao) H$aʶmV Amcoco Amho H$s, (Vo OUy)
eoVmV noacoco ~r (AmhoV), Omo àW‘ Amncm A§H$w a {Z‘m©U H$aVmo, ‘J ˶mg
(hiyhiy) ‘O~yV ~ZdVmo. ‘J Vmo AmUIr KÅ> ~ZVmo d Amnë¶m XoR>mda C^m
amhVmo. Am{U Vmo noaUmam (Vo nmhÿZ) AmZ§{XV hmoV AgVmo. (AemàH$mao A„mh
lÕmd§Vm§Zm {Xdg|{Xdg CÞVr àXmZ H$arV AgVmo) H$s, ˶m§Zm nmhÿZ g˶
ZmH$maUmè¶m lÕmhrZm§Mm Oi’$imQ> ìhmdm. (nU) ˶m§À¶mn¡H$s Oo cmoH$ lÕm
YmaU H$ê$Z gËH$‘} H$aVrc, Aem§Zm A„mhZo j‘m H$aʶmMo d ’$ma ‘moR>o
~jrg XoʶmMo dMZ {Xcoco Amho.
gyah-49. Ac-hþOwamV
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! A„mh d ˶mÀ¶m n¡J~§ amg‘moa Amncr
’w$emaH$s {‘ady ZH$m. A„mhMr OmU R>do Zy amhm. IamoIa, A„mh gd© H$mhr
EoH$Umam d OmUUmam Amho.
2
lÕmd§Vm§Zmo! n¡J~§ amer ‘moR>çm AmdmOmV ~mocy ZH$m, Á¶mà‘mUo Vwåhr
EH$‘oH$m§er ‘moR>‘moR>çmZo ~mocV AgVm. AݶWm Vw‘Mr gd© gËH¥$˶o dm¶m
OmVrc Am{U Vwåhmcm ˶mMr OmUrdhr AgUma Zmhr. 3 Oo cmoH$ A„mhÀ¶m
n¡J~§ amg‘moa {Yå`m AmdmOmV ~mocVmV, hoM Vo cmoH$ AmhoV, Á¶m§Mr ‘Zo
A„mhZo AO‘mdyZ ˶m§À¶m (‘Zm§Mr H$dmS>)o gXmMaUmgmR>r Iwcr Ho$cocr
672 Hw$amU
AmhoV. ˶m§À¶mgmR>r j‘m d ’$ma ‘moR>o ~jrg Amho. 4 Oo cmoH$ Vw‘À¶m
(amh˶m) Imoë¶m§À¶m ~mhoê$Z Vwåhmcm (‘moR>‘moR>çmZo d gmV˶mZo) hmH$ ‘maVmV,
˶m§À¶mn¡H$s AZoH$ ~wÕrMm dmna Z H$aUmao AmhoV. 5 (EH$Xm ghOVoZo hmH$
{Xë¶mZ§Va) Vwåhr ~mhoa ¶oBn© ¶ªV, ˶m§Zr g§¶‘nydH© $ àVrjm Ho$cr AgVr Va
Ago H$aUo ˶m§À¶mgmR>r (A„mhÀ¶m Ñï>rZo) C{MV R>aco AgVo. nU A„mh
’$ma j‘merc d X¶miy Amho.
6
lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Zmo! EImXm XþamMmar ‘mUyg Vw‘À¶mH$S>o
EImXr (dmB©Q>) ~mV‘r KoD$Z Amcm Va (˶mda {dídmg H$aʶmnydu) {VÀ`m
g˶Vo{df¶r ZrQ> ImÌr H$ê$Z ¿¶m. Ago ìhm¶cm ZH$mo H$s, (˶m MwH$sÀ¶m
~mV‘rÀ¶m AmYmao) AhoVHw $nUo Vwåhr BVam§Zm ZwH$gmZ nmoMdyZ ~gmc. ‘J
Vwåhmcm Amnë¶m H¥$˶mda níMmÎmmn H$amdm cmJoc. 7 Am{U ¶m Jmoï>rMr OmU
R>do m, Vw‘À¶m‘ܶo A„mhMm n¡J~§ a CnpñWV Amho. ~è¶mM Jmoï>r‘ܶo ˶mZo Oa
Vw‘Mo åhUUo ‘mݶ Ho$co AgVo Va Vwåhr g§H$Q>mV gmnS>cm AgVm. nU
A„mhZo Vw‘À¶m ‘Zm§V lÕo~Ôc ào‘ {Z‘m©U Ho$co Am{U {Vcm Vw‘À¶m ‘Zm§Zm
{චdmQ>c o Ago Xe©{dco. VgoM ˶mZo AlÕm, Xþï>nUm d Adkm ¶m Jmoï>t{df¶r
Vw‘À¶m ‘ZmV {VQ>H$mam {Z‘m©U Ho$cm. AgoM cmoH$ gÝ‘mJm©da ‘mJ©ñW AmhoV,
8
A„mhÀ¶m H¥$noZo d AZwJh« mZo. A„mh gd© H$mhr OmUUmam Amho, ~w{ÕdmZ
Amho.
9
lÕmd§Vm§nH¡ $s XmoZ JQ> AmngmV {^S>co Va ˶m§À¶mXaå¶mZ g‘oQ> KS>dZy
AmUm, ‘J Oa ˶m§À¶mn¡H$s EH$ JQ> Xþgè¶mda Aݶm¶ H$arV Agoc Va ˶m
JQ>m{déÕ cT>m, Omo Aݶm¶ H$arV Amho, Omon¶ªV Vmo A„mhÀ¶m AmXoemH$S>o
naV ¶oV Zmhr. ‘J Ooìhm Vmo ˶mH$S>o dioc, Voìhm ˶m§À¶mXaå¶mZ ݶm¶nydH© $
g‘oQ> KS>dZy AmUm. Am{U ݶm¶nydH© $M H¥$Vr H$am. H$maU A„mhcm ݶm¶r
cmoH$ {චAmhoV. 10 gd© lÕmd§V AmngmV ^mD$ (åhUOo Y‘©~m§Yd) AmhoV.
gyah-49. Ac-hþOaw mV 673

åhUyZ (Ooìhmhr ˶m§À¶m‘ܶo H$mhr {ddmX {Z‘m©U Pmë¶mg) ^mdm-^mdm‘ܶo


{‘cm’$ KS>dZy AmUm. Am{U A„mhMr OmU ~miJm, åhUOo Vw‘À¶mda H¥$nm
Ho$cr OmB©c.
11
lÕmd§Vm§Zmo! Vw‘À¶mn¡H$s nwéfm§Zr BVa nwéfm§Mr {I„r CS>dm¶cm ZH$mo,
e³¶ Amho H$s, (A„mhÀ¶m Ñï>rV) Vo ˶m§À¶mnojmhr A{YH$ Mm§Jco Agy
eH$VmV. Zm {ó`m§Zr BVa {ó`m§da hgmdo, e³¶ Amho, ˶m ¶m§À¶mnojm
(åhUOo hgUmè¶m§nj o mhr) A{YH$ Mm§Jë¶m AgVrc. VgoM Zm EH$‘oH$m§Zm
Q>m‘o Uo ‘mam, Zm EH$‘oH$m§Mr dmB©Q> Zmdo R>do m. lÕm YmaU Ho$ë¶mZ§Va dmB©Q>
Zmdm§er g§~Y§ OmoS>co OmUo, ’$ma dmB©Q> Amho. Am{U Oo níMmÎmmn H$ê$Z (ho
gd© gmoS>Uma ZmhrV), Va VoM cmoH$ A˶mMmar AmhoV.
12
lÕmd§Vm§Zmo! ~è¶mM Jmoï>tÀ¶m ~m~VrV g§e¶ KoUo Q>mim, H$maU H$mhr
~m~VrV g§e¶ KoUo åhUOo JwÝhm H$aUo hmo¶. EH$‘oH$m§Mr (JwáMamà‘mUo)
hoa{Jar H$ê$ ZH$m. Am{U EH$‘oH$m§À¶m MhmS>çm-MwJë¶m H$ê$ ZH$m. Vw‘À¶mn¡H$s
H$moUmcm Amnë¶m ‘aU nmdcoë¶m ^mdmMo ‘m§g Im¶cm AmdS>co H$m? AWm©VM!
¶m Jmoï>rMm ^¶§H$a {VQ>H$mam Vwåhmcm dmQ>c o . A„mhMr (gX¡d) OmU R>do m
(˶mMo ^¶ ~miJm), {Z:g§Xho , A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho.
13
cmoH$m§Zmo! Amåhr Vwåhm (gdmªZm) EH$ Za d EH$ Zmar nmgyZ {Z‘m©U
Ho$co Amho. ‘J Vwåhmcm EH$‘oH$m§Zm AmoiIVm ¶mdo ¶mgmR>r, Vw‘À¶m {d{dY
OmVr d H${~co ~Z{dco. (nU) A„mhÀ¶m ZOaoV VmoM gdm©{YH$ gÝ‘mZZr`
‘Zwî¶ Amho, Omo ˶mMr gdm©{YH$ OmU R>do Zy (OrdZ ì¶VrV H$aUmam) Amho.
{ZpíMVM A„mh gd© H$mhr OmUUmam, gd©àH$mao OmUrd AgUmam Amho.
14
dmid§Q>mV amhUmao Aa~ cmoH$ åhUVmV, "Amåhr Va lÕmd§V ~Zcmo
AmhmoV.' (n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, "Zmhr, Vwåhr (AÚmn) lÕm YmaU Ho$cocr
Zmhr, Vwåhmcm Ago åhUmd¶mg hdo, ""Amåhr (ZwH$V§M) Bñcm‘Mm A§JrH$ma
674 Hw$amU
Ho$cm Amho,'' H$maU (Iè¶m AWm©Z)o ÑT> lÕoZo AÚmn Vw‘À¶m öX¶mV àdoe
Ho$cocmM Zmhr. Am{U Oa Vwåhr A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amMo AmkmnmcZ
H$amc Va A„mh Vw‘À¶m H¥$˶m§Zm ‘wirM dm¶m OmD$ XoUma Zmhr. IamoIa
A„mh ‘m’$ H$aUmam, H¥$nm H$aUmam Amho.' 15 gƒo lÕmd§V Va Vo cmoH$
AmhoV, Oo A„mhda d ˶mÀ¶m n¡J~§ amda lÕm YmaU H$aVmV Am{U ‘J
˶m{df¶r ‘wirM e§H$m KoV ZmhrV. Am{U Amnco YZ d àmU nUmcm cmdyZ
A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r à¶ËZm§Mr namH$mð>m (åhUOoM {OhmX) H$aVmV. hoM
cmoH$ g˶dmXr AmhoV.
16
(n¡J~§ a!) ¶m cmoH$m§Zm gm§Jm, "Vwåhr A„mhcm Amnë¶m lÕoMr OmU
H$ê$Z Úm¶cm {ZKmcmV H$s H$m¶? Ooìhm A„mh Agm OmUH$ma Amho H$s,
˶mcm Vo gd© ‘mhrV Amho Oo-Oo AmH$memV Amho Am{U Oo-Oo n¥Ïdrda Amho.
A„mhcmM à˶oH$ Jmoï>r{df¶r n[anyU© kmZ Amho.' 17 (n¡J~§ a!) H$mhr cmoH$m§Zm
Ago dmQ>Vo H$s, ˶m§Zr Bñcm‘Mm ñdrH$ma H$ê$Z Vw‘À¶mda CnH$ma Ho$co Amho.
˶m§Zm gm§Jm, "Vwåhr Bñcm‘Mm A§JrH$ma H$aUo hm ‘m¶mda CnH$ma Amho, Ago
H$Xm{n g‘Oy ZH$m. Va ¶mCcQ> g˶ ho Amho H$s, A„mhMm Vw‘À¶mda CnH$ma
Amho H$s, ˶mZo Vwåhmcm g˶lÕoMm Adc§~ H$aʶmMr gX²~Õ w r {Xcr. (¶m
dmñVdmMm ñdrH$ma H$am) Oa Vwåhr g˶dmXr AmhmV Va.' 18 {Z:g§Xho , A„mh
AmH$me Am{U n¥ÏdrÀ¶m, (cmoH$m§gmR>r) AÑí¶ Agcoë¶m gd© Jmoï>r OmUVmo
Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$aV AgVm, ˶mda Vmo ZOa R>do Zy Amho.
gyah-50. µH$mµ’$0
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Hµ $mµ’$0 ¶m ‘hmZ Aem Hw$amUmMr enW! (Vwåhr Am‘Mo nmR>dcoco n¡J~§ a
AmhmV). 2 nU, ˶m§Zm ¶m Jmoï>rMo AmíM¶© dmQ>Vo H$s, ˶m§À¶mH$S>o ˶m§À¶m‘YyZM
gyah-50. Hµ $mµ’$0 675

EH$ gmdY H$aUmam (n¡J~§ a) Amcocm Amho. g˶ ZmH$maUmè¶m§Zr åhQ>c,o


"IamoIa hr EH$ AO~ Jmoï> Amho! 3 H$s, Amåhr Ooìhm ‘¥Ë¶y nmdë¶mZ§Va
(Hw$OyZ) ‘mVr hmoD$Z OmD$, (Voìhm Amåhmcm H$emàH$mao {Od§V Ho$co OmD$
eH$Vo?) IamoIa Vr ’$ma Ag§^d Jmoï> dmQ>V!o ' 4 Amåhr Mm§Jco OmUVmo H$s,
‘mVr ˶m§À¶m earamcm H$emàH$mao Zï> H$aVo. Am{U Am‘À`mH$So> gwa{jV
Agm EH$ (‘hmZ) J«W§ Amho, Á¶mV à˶oH$ Jmoï> Z‘yX Ho$cocr Amho.
5
nU ˶m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm, Ooìhm Vo ˶m§À¶mH$S>o Amco.
n[aUm‘r Vo Jm|YiyZ Jocc o o AmhoV.
6
˶m§Zr ˶m§À¶mda Agcoë¶m AmH$memMo H$Yr (qMVZnydH© $) AdcmoH$Z
Ho$co Zmhr H$m? Amåhr H$emàH$mao ˶mg {Z‘m©U H$ê$Z gOdco d nyUn© Uo
Xmof‘wº$ (~Zdco). 7 VgoM Amåhr n¥Ïdrcm ngadyZ {VMm {dñVma Ho$cm
Am{U {VÀ`mda nd©Vm§Zm ^¸$‘[a˶m C^o Ho$co Am{U {VÀ`mda gd© àH$maÀ¶m
gwX§ a dñVy CJ{dë¶m AmhoV. 8 ¶mV (A„mhH$S>)o diUmè¶m à˶oH$ ^º$mgmR>r
YS>o d ~moY àmá H$aʶmMr gmYZo AmhoV. 9 Am{U Amåhr AmH$memVyZ
(cmoH$m§gmR>r) cm^Xm¶r R>aUmè¶m nmʶmMm dfm©d Ho$cm Am{U ˶mÛmao (’$im§À¶m)
~mJm Am{U Ymݶm§Mr eoVr {Z‘m©U Ho$cr. 10 Am{U IOwarMo C§M-C§M d¥j
Á¶mda ’$im§Mo Kmog, EH$mda EH$ cm|~H$iV AgVmV. 11 cmoH$m§À¶m
CnOr{dHo$Mr ì¶dñWm åhUyZ, VgoM ˶m nmʶmÛmao Amåhr ‘¥V AdñWoV
Agcoë¶m O{‘Zrcm OrdZ àXmZ H$aVmo, AemMàH$mao (‘ocëo ¶m cmoH$m§M)o
nwZéËWmZ hmoBc © .
12
¶m cmoH$m§ndy u (¶m§À¶mà‘mUoM) ZyhÀ¶m cmoH$m§Zr (‘¥Ë¶wníMmV OrdZmg
ZH$ma {Xcm) VgoM I§XH$dmë¶m O‘mVrZo d g‘yX (¶m O‘mVrZohr nwZéËWmZmg)
ImoQ>o R>a{dco. 13 Am{U AmX (¶m O‘mVrZo) d {’$aAm¡ZZo Am{U cyVÀ¶m
~m§Ydm§Zr....... 14 dZmV amhUmao (A¶H$mdmco) Am{U Vwã~mÀ¶m cmoH$m§Zrhr
676 Hw$amU
ImoQ>o R>a{dco. gdmªZr n¡J~§ am§Zm ImoQ>o R>a{dco. åhUyZ (eodQ>r) ‘m¶m Á¶m
{ejonmgyZ ˶m§Zm gmdY H$aʶmV Amco hmoV,o Vr {ejm ˶m§À¶mda MmcyZ
Amcr. 15 n{hë¶m doigo {Z{‘©Vr H$ê$Z Amåhr WHy$Z Jocmo AmhmoV (Ago
¶m§Zm dmQ>Vo H$s H$m¶?) (A{O~mV) Zmhr. Varhr ho cmoH$ Xþgè¶m doigo
{Z‘m©U Ho$ë¶m Omʶmg§~Y§ mZo ({ZamYma) e§H$m KoV AmhoV.
16
AmåhrM ‘mZdmcm {Z‘m©U Ho$co Amho. ˶mÀ¶m ‘Zmcm Á¶m-Á¶m
{dMmam§Mm ñne© hmoVmo, Vo gd© Amåhr OmUVmo. Am{U Amåhr ˶mÀ¶m H§$R>mVrc
{eaonj o mhr ˶mÀ¶m A{YH$ Odi AgVmo. 17 XmoZ Zm|X H$aUmao XÿV (à˶oH$mÀ¶m
H$‘mªMr) Zm|X H$arV AmhoV. Oo à˶oH$mÀ¶m COì¶m d S>mì¶m ~mOyg ~gcoco
AgVmV. 18 EH$ eãXhr Agm ZgVmo Omo EImXm ‘mUyg ~mocVmo. Am{U ˶mMr
gX¡d gVH©$ Agcoë¶m XÿVmH$Sy>Z Zm|X hmoV Zmhr.
19
Am{U ‘¥Ë¶yMr ~oeÕw r (gd©) g˶mgh àH$Q> hmoBc © . (ho ‘mZdm!) hrM
Vr Jmoï> Amho, {OÀ`mnmgyZ Vy niyZ OmD$ nmhV hmoVmg. 20 Am{U (eodQ>r
nwZéËWmZmMo) qeJ ’w$§ H$co OmB©c. hmM Vmo {Xdg Agoc Á¶mnmgyZ Vwåhmcm
gmdY Ho$co OmV hmoV.o 21 Am{U à˶oH$ ‘Zwî¶ AemàH$mao ¶oBc © H$s,
22
˶mÀ¶m~amo~a EH$ hmH$Umam Am{U Xþgam gmj XoUmam Agoc. (gm§{JVco
OmB©c H$s), Vy ¶mnmgyZ ~ogmdY hmoVmg. (AmO) Amåhr Vw‘À¶m (J’$cVrMm)
nS>Xm Xÿa Ho$cm Amho, åhUyZ AmO VwPr Ñï>r ’$ma VrúU Pmcocr Amho. 23
Am{U ˶mMm gmo~Vr (XÿV) åhUoc H$s, ‘r (~Zdcocm) ˶mÀ¶m H$‘mªMm
aoH$m°S>© ‘m¶mH$S>o V¶ma Amho. 24 (Voìhm A„mhH$Sy>Z Amkm hmoBc © ) à˶oH$
25
H¥$V¿Z d g˶mÀ¶m eÌycm ZaH$mV ’o$Hy$Z Úm. gËH¥$˶m§nmgyZ amoIUmam,
‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmam (Am{U) BVam§Zm g§e¶mV cmoQ>Umam Agm. 26 Á¶mZo
A„mh{edm¶ Xþgè¶mcm Cnmñ¶ ~Z{dco hmoV.o ˶mcm H$R>mao {ejoÀ¶m {R>H$mUr
T>H$cyZ Úm. 27 ˶mMm gmo~Vr g¡VmZ åhUoc, "ho Am‘À¶m nmcZH$˶m©! ‘r
gyah-50. Hµ $mµ’$0 677
¶mg {dÐmohr ~Zdcoco Zmhr, Va Vmo ñdV:M MwH$sÀ¶m ‘mJm©Mm Adc§~ H$ê$Z
’$ma Xÿa {ZKyZ Jocm hmoVm.' 28 A„mh åhUoc, "‘m¶m g‘j ^m§S>U H$ê$
ZH$m. ‘r AmYrM Vwåhmcm (¶m) {ejonmgyZ gmdY Ho$co hmoV.o ' 29 "‘m¶mÛmao
Pmcoë¶m {ZU©¶mV ~Xc e³¶ ZgVmo Am{U ‘r ‘m¶m Xmgm§da H$Yrhr Aݶm¶
H$arV Zmhr.'
30
˶m {Xder Amåhr ZaH$mg {dMmê$, "Vy ^ê$Z Jocm Amhog H$m?' Vmo
CÎma XoBc © , "(Zmhr), AmUIr H$moUr AmhoV H$m?' 31 Am{U (˶m {Xder)
ñdJ© gXmMmar (B©e-^rê$) cmoH$m§À¶m Odi AmUco OmB©c, ˶m§À¶mnmgyZ
’$ma Xÿa Zgoc. 32 (˶m§Zm gm§{JVco OmB©c,) "hmM Amho Vmo (ñdJ©) Á¶mMo
dMZ Vwåhmcm {Xco OmV hmoV.o ' ho ˶m à˶oH$mMo {R>H$mU Amho, Á¶mcm Zoh‘r
A„mhMr AmoT> Agm¶Mr Am{U ‘ZmV Zoh‘r (A„mhMrM) AmR>dU Agm¶Mr.
33
Vmo (à˶oH$ ‘mUyg) Omo H¥$nmd§V (A„mhà{V) ˶mcm Z nmhÿZhr ^rVr¶wº$
AmXa ~miJm¶Mm. Am{U (AmO) níMmÎmmnmMr ^mdZm ~miJyZ Agcoë¶m
A§V:H$aUmgh ˶mÀ¶mH$S>o Amcm. 34 Va AmVm (gX¡d) em§Vrgh ñdJm©V
àdoe H$am. hm Vmo {Xdg Amho, {OWyZ AZ§VH$mcrZ (gwIr) OrdZmMr gwédmV
hmoV Amho. 35 {VWo ˶m§À¶mgmR>r Vo gd© H$mhr Agoc Oo Vo BpÀN>Vrc. Am{U
(˶m§Zm XoʶmgmR>r) Am‘À¶mH$S>o AmUIr Iyn H$mhr Amho.
36
(n¡J~§ a! Oo AmVm g˶ ZmH$maV AmhoV) ¶m§À¶mnydu Amåhr {H$VrVar
OZg‘yhm§Zm Zï> Ho$coco Amho. Oo eº$sÀ¶m Ñï>rZo ¶m§À¶mnojm daMT> hmoV.o
˶m§Zr gd©Ì ^yVcmda Aml¶mMo {R>H$mU emoYʶmgmR>r ^anya emoYmemoY Ho$cm,
nU ˶m§Zm Vo Hw$R>ho r gmnS>co Zmhr. 37 ¶m‘ܶo ~moYna g§Xeo AmhoV, nU ˶m
‘mUgmgmR>r Á¶mÀ¶mH$S>o A§V:H$aU Amho. qH$dm Oa Vmo ~moY J«hU H$aʶmÀ¶m
hoVZy o EoH$Umam Agoc.
38
Amåhr AmH$me d n¥Ïdr Am{U ¶m Xmohm|À¶m‘ܶo Oo H$mhr Amho, Vo gd©
678 Hw$amU
ghm {XdgmV (åhUOo ghm H$mcI§S>mV) {Z‘m©U Ho$co Amho. Am{U ˶m‘wio
Amåhr A{O~mV WH$cmo Zmhr. 39 (n¡J~§ a!) Vo Oo H$mhr ~mocVmV, Vo g§¶‘nydH© $
ghZ H$am Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ñVwVrgh ˶mMo ‘{h‘mJmZ H$arV
amhm, gy`m}X`mnyduhr Am{U gy¶m©ñVmnyduhr. 40 VgoM amÌrÀ¶m g‘¶rXoIrc
˶mMo ñVw{VJmZ H$am Am{U Z‘mµO Pmë¶mZ§Vahr.
41
VgoM hr Jmoï> (Zoh‘r) cjmV R>do m H$s, ˶m {Xder hmH$ ‘maUmam
(‘ocëo ¶m§Zm) AJXr OdiyZ hmH$ ‘maoc (åhUoc, "CR>m'). 42 Á¶m {Xder Vo
(nyU© {dídmgmZo) ˶m (^¶§H$a) ñ’$moQ>mMm AmdmO EoH$Vrc, Vmo {Xdg (H$~arVyZ)
~mhoa ¶oʶmMm {Xdg Agoc. 43 {ZpíMVM, AmåhrM OrdZ XoVmo d AmåhrM
‘¥Ë¶yhr XoVmo, (eodQ>r) gdmªZm Am‘À¶mH$S>Mo naV ¶m¶Mo Amho. 44 Á¶m
{Xder ˶m§À¶mda Agcocr O‘rZ Xþ^J§ Zy OmB©c, gd© KmB©KmB©Zo ˶mVyZ
{ZKVrc (Am{U A„mhÀ¶m ݶm¶mgZmH$S>o YmdVrc). ˶m gdmªZm EH${ÌV
H$aUo, Am‘À¶mgmR>r AJXr gmonr Jmoï> Amho.
45
Vo Oo H$mhr H$arV AmhoV, ˶mMr Amåhmcm nyU© OmUrd Amho. (n¡J~§ a!
lÕm YmaU H$aʶmgmR>r) Vwåhr ˶m§Zm ‘wirM gº$s H$ê$ eH$V Zmhr. Vwåhr
¶m Hw$amUmÀ¶m gmhmæ¶mZo ˶m ‘mUgmg CnXoe Úm, Omo ‘m¶m Y‘H$sMo ^¶
~miJVmo.
gyah-51. AµO-µOm[a¶mV
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
˶m dmè¶m§Mr enW, Oo (gd©Ì dmVmdaUmV) Yyi {dIwaVmV. 2 Am{U ˶m
(dmè¶m§Mr), Oo (nmʶmZo ^acoë¶m T>Jm§M)o AmoPo dmhÿZ ZoVmV. 3 Am{U ˶m Á¶m
hiwdmanUo dmhVmV. 4 ‘J (A„mhÀ¶m) AmkoZgw ma (OrdZmgmR>r daXmZ Agcoë¶m
nmdgmMo) dmQ>n gd©Ì H$aVmV (˶m ñdJ©XVÿ m§Mr enW). 5 Vwåhmcm Oo dMZ {Xco
gyah-51. AµO-µOm[a¶mV 679
__ 6
OmV Amho, Vo g˶ Amho ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, (H$‘mªMm) {ZU©¶ Adí¶
hmoUma Amho. 7 (ZjÌm§M)o AZoH$ ‘mJ© Agcoë¶m ˶m AmH$memMr enW. 8
(cmoH$m§Zmo!) Vwåhr doJdoJù¶m ‘Vm§V dmB©Q>[a˶m Jwa’$Q>cco o AmhmV (H$s Vwåhmcm
H$iV Zmhr H$s, H$emda {dídmg R>do mdm?) 9 g˶mnmgyZ {d‘wI VmoM hmoVmo, Omo
(ñdV:MrM) ’$gdUyH$ H$arV AgVmo.
10
gd©Zme hmodmo AQ>H$i~mOr H$aUmè¶m§Mm, 11 Oo J’$cVrV ~wS>mcoco
AmhoV. 12 (WÅ>m-‘ñH$ar H$arV) {dMmaVmV, "Vmo ݶm¶mMm {Xdg ¶oUma Var
H$Yr?' 13 (Vmo Voìhm ¶oBc © ) Á¶m {Xder ˶m§Zm AmJrda ^mOco OmB©c. 14
(gm§{JVco OmB©c,) AmVm MmIm Md Amnë¶m XþîH$‘mªÀ¶m ’$im§Mr, hrM Vr
({ejm) Amho, Á¶mgmR>r Vwåhr ’$ma KmB© H$arV hmoVm. 15 (nU) A„mhMr OmU
R>do Zy OrdZ ì¶VrV Ho$coco cmoH$ (ñdJm©À¶m) ~mJm§V Am{U (Z¶Zaå¶) àdmhm§À¶m
eoOmar AgVrc. 16 ˶m§Mm nmcZH$Vm© ˶m§Zm Oo-Oo (H¥$nmàgmX) XoV Agoc, Vo
KoV AgVrc. H$maU ¶mnydu Vo Mm§Jcr H¥$˶o H$arV AgV. 17 Vo amÌrÀ¶m g‘¶r
(amÌ^a Z PmonVm) WmoS>m doi PmonV AgV. 18 amÌrÀ¶m eodQ>À¶m àhar
(Amnë¶m MwH$m§~Ôc) ‘m’$s ‘mJV AgV. 19 VgoM ˶m§À¶m YZg§nÎmrV
‘mJUmè¶m§Mm Am{U JaOy cmoH$m§Mm {hñgm hmoVm.
20
ÑT> lÕm ~miJUmè¶m§gmR>r ^yVcmda (A„mhÀ¶m gm‘϶m©À¶m AZoH$)
IwUm AmhoV. 21 VgoM ñdV: Vw‘À¶m‘ܶohr (AZoH$ IwUm AmhoV). Va ‘J Vo
Vwåhr nmhV Zmhr? 22 Am{U AmH$memV Vw‘À¶m CnOr{dHo$Mo (òmoV) AmhoV
Am{U Vr Jmoï> XoIrc {OMo Vwåhmcm dMZ {Xco OmV Amho. 23 AmH$me d
n¥Ïdr ¶m§À¶m nmcZH$˶m©Mr enW, ho (Hw$amU) AJXr VgoM g˶ Amho.
Á¶mà‘mUo Vw‘À¶mH$S>o ~mocʶmMr ¶mo½¶Vm Amho, ho EH$ g˶ Amho.
24
B~«mhr‘À¶m gÝ‘mZZr¶ nmhþʶm§Mr Jmoï> Vwåhr H$Yr EoH$cr Amho H$m?
25
Ooìhm Vo (ñdJ©XVÿ ) ˶mÀ¶mH$S>o Amco d åhUmco, "Vwcm em§Vr cm^mo!
680 Hw$amU
(gcm‘!)' ˶mZo CÎma {Xco, "Vwåhmcmhr ‘m¶mH$Sy>Z gcm‘!' (Vmo ñdV:er
åhUmcm,) "ho AZmoiIr cmoH$ dmQ>VmV.' 26 ‘J Vmo Amnë¶m Hw$Qw>~§ r¶m§H$S>o
Jocm, Am{U EH$ OmS>OSy > dmgê$ (åhUOoM ˶mMo ‘m§g) ^mOyZ KoD$Z Amcm
(˶m§Mo nmhþUMma H$aʶmgmR>r). 27 Am{U ˶mg (˶mZo) ˶m§À¶mg‘moa àñVwV
Ho$co, (Vo ImV ZmhrV ho nmhÿZ) ˶mZo åhQ>c,o "AmnU ImV H$m Zmhr?' 28
‘J ‘Zmo‘Zr Vmo ^¶^rV Pmcm (¶m {dMmamZo H$s, ho eÌy Va ZgmdoV). Voìhm
Vo (Amncm n[aM¶ XoD$Z) åhUmco, "{^D$ ZH$mog,' VgoM ˶m§Zr ˶mcm EH$m
kmZr nwÌmÀ¶m OÝ‘mMr ew^dmVm© {Xcr. 29 Voìhm (Vr dmVm© EoH$y Z) ˶mMr
nËZr ‘moR>çmZo ~mocV (˶m nmhþʶm§Odi) Amcr Am{U (AmíM¶m©Z)o Amnë¶m
H$nmimda ‘maV {VZo åhQ>c,o "(‘m¶m gma»¶m) EH$m d¥Õ, (d Am¶wî¶^a)
dm§P am{hcoë¶m órcm (AmVm nwÌ hmoUma)!' 30 ˶m§Zr CÎma {Xco, "Vw¶m
nmcZH$˶m©Zo AgoM åhQ>bo Amho.' IamoIa Vmo (Agr‘) ~w{Õ‘mZ d gd© H$mhr
OmUUmam Amho!
31
B~«mhr‘Zo åhQ>c,o "(ñdJ©XVÿ m§Zmo! ¶m{edm¶) Vw‘À¶mnwT>o AmUIr H$m¶
H$m¶©H$« ‘ Amho?' 32 ˶m§Zr CÎma {Xco, "Amåhr AnamYr cmoH$m§H$S>o nmR>{dco
Jocmo AmhmoV (åhUOoM cyVÀ¶m cmoH$m§H$S>)o . 33 ¶mgmR>r H$s, Amåhr ˶m§À¶mda
^mOcoë¶m ‘mVrÀ¶m XJS>mM§ m dfm©d H$amdm. 34 ˶m cmoH$m§Zm {ejm H$aʶmgmR>r,
Oo Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z {MÝhm§{H$V H$aʶmV Amcoco AmhoV, Á¶m§Zr gd©
‘¶m©Xm Amocm§S>ʶmMo nmn Ho$coco Amho.' 35 ‘J Amåhr (cyVÀ¶m ehamVyZ) Oo
(WmoS>’o $ma) lÕmd§V hmoV,o ˶m gdmªZm ~mhoa H$mT>c.o 36 Am{U {VWo EH$m
Kam{edm¶ gÀÀ¶m lÕmd§VmMo Aݶ Ka Agë¶mMo Amåhmcm AmT>ico Zmhr.
37
Am{U Amåhr ˶m ehamV ˶m cmoH$m§gmR>r EH$ (g§Xeo gyMH$) IyU ~mH$s
R>do cr, Oo Xþ:IXm¶r {ejoMo ^¶ ~miJVmV.
38
VgoM ({’$aAm¡Z d) ‘ygmÀ¶m H$WoVhr (Amåhr AgmM) g§Xeo ‘mJo
gyah-51. AµO-µOm[a¶mV 681

gmoS>cm. Ooìhm Amåhr ˶mcm {’$aAm¡ZH$S>o gwñnï> à‘mUmgh nmR>{dco hmoV.o 39


nU ˶mZo Amnë¶m eº$sÀ¶m Ah§H$mamnmoQ>r ‘ygmH$S>o nmR> {’$adcr d åhUmcm,
"hm (‘ygm) EH$Va OmXÿJma Amho qH$dm doS>m ‘mUyg Amho.' 40 (eodQ>r) Amåhr
˶mcm d ˶mÀ¶m g¡Ý¶mcm nH$Sy>Z, gdmªZm g‘wÐmV ’o$Hy$Z {Xco. (¶m
n[aUm‘mgmR>r) Xmofr VmoM hmoVm. 41 (AgmM) g§Xeo AmX (¶m O‘mVrÀ¶m
~m~VrV Oo KS>c)o ˶m‘ܶohr Amho. Ooìhm Amåhr ˶m§À¶mda {dZmeH$mar
dmXi nmR>dco hmoV.o 42 Vo dmXi Á¶m (^y^mJmdê$Z) Joco {VWo gd© H$mhr Zï>
H$ê$Z Q>mH$co, AJXr Mwam-Mwam H$ê$Z gmoS>co (H$mhrhr {e„H$ R>do co Zmhr).
43
AgmM g§Xeo g‘yX (¶m O‘mVrÀ¶m KQ>ZVo hr) Amho. Ooìhm ˶m§Zm gm§JʶmV
Amco H$s, "H$mhr H$mi ‘m¡O‘Om H$ê$Z ¿¶m.' 44 nU ˶m§Zr Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m AmXoemH$S>o nmR> {’$adcr. ‘J (eodQ>r) Vo AMmZH$nUo EH$m
^¶§H$a {dOoÀ¶m VS>m»¶mV gmnS>c,o Ooìhm Vo (Aghm¶nUo) nmhVM am{hco.
45
‘J Vo nwÝhm CRy> eH$co ZmhrV. Zm Vo ˶m (g§H$Q>mnmgyZ) ñdV:Mm ~Mmd
H$ê$ eH$co. 46 Am{U (AemMàH$mao Amåhr) ¶mnydu ZyhÀ¶m cmoH$m§Zmhr (Zï>
Ho$co), H$maU Vo {ZpíMVnUo AnamYr cmoH$ hmoV.o
47
AmåhrM g¥ï>rcm (Am‘À¶m gO©Zerc) eº$sZo ~Z{dco Am{U AmåhrM
˶mMm gmV˶mZo {dñVma H$arV AmhmoV. 48 Am{U n¥ÏdrMm {dñVmahr AmåhrM
Ho$cocm Amho. {H$Vr (CÎm‘ g§Vc w Zmgh) Amåhr {VMm {dñVma Ho$cocm Amho!
49
Amåhr à˶oH$ Jmoï>rÀ¶m OmoS>çm ~Z{dë¶m AmhoV. ho ¶mgmR>r H$s, (˶mÀ¶m
H$cm-H$m¡eë¶m{df¶r) Vwåhr (JhZ) qMVZ H$amdo. 50 (n¡J~§ a! cmoH$m§Zm gm§Jm,
Vw‘Mm d gdmªMm {Z‘m©Vm, ‘mcH$ d nmcH$ Agcoë¶m) A„mhH$S>Mo Ymd ¿¶m,
‘cm Va Ho$di Vwåhmcm ñnï>[a˶m gmdYmZVoMm Bemam XoʶmgmR>r ˶mÀ¶mH$Sy>Z
nmR>{dʶmV Amcoco Amho. 51 A„mhÀ¶m ~amo~arZo Xþgè¶mcm Cnmñ¶ R>ady ZH$m.
‘r Ho$di ˶mÀ¶mH$Sy>Z Vwåhmcm ñnï>[a˶m gmdYmZVoMm Bemam XoʶmgmR>r Amcmo
682 Hw$amU
Amho.
52
AemMàH$mao ¶m§À¶mnyduÀ¶m cmoH$m§H$S>o Agm EH$hr n¡J~§ a Amcm
Zmhr, Á¶mcm ˶m-˶m doiÀ¶m cmoH$m§Zr OmXÿJma qH$dm doS>m åhQ>cc o o Zmhr.
53
¶m gdmªZr EH$‘oH$m§Zm ¶mM ({dMmaYmaoMm) dmagm {Xcocm Amho H$s H$m¶?
Zìho, Vo gd© AmhoVM {dÐmohr cmoH$. 54 (n¡J~§ a!) Vwåhr ˶m§À¶mH$S>o Xþcj ©
55
H$am. Am{U Vw‘À¶mda H$moUVmhr Xmof ¶oUma Zmhr. nU CnXoe H$arV amhm,
H$maU CnXoe H$aʶmZo lÕmd§Vm§Zm cm^ hmoVmo.
56
Am{U (˶m§Zm gm§Jm H$s), ‘r {OÞ d ‘mZdmcm Aݶ H$emgmR>r Zìho
Va ˶m§Zr ‘mPr CnmgZm H$amdr, ¶mgmR>r {Z‘m©U Ho$coco Amho. 57 ‘r ˶m§À¶mH$S>o
H$moUVrhr CnOr{dH$m ‘mJV Zmhr. Zm ˶m§Zr ‘cm ^admdo, Aer ˶m§À¶mH$Sy>Z
H$Yr Anojm H$aVmo. 58 H$maU A„mh (gdmªZm) CnOr{dH$m XoUmam Amho
(gdmªMm nmcZH$Vm© Amho), gX¡d gd©e{º$‘mZ Amho, AnamOo¶ Amho. 59
{ZpíMVM Oo XþamMmar AmhoV ˶m§À¶m nmnm§Mr KmJa ^am¶cm Amho. Á¶mà‘mUo
(¶m§À¶mnyduÀ¶m) ˶m§À¶mgma»¶m cmoH$m§À¶m nmnm§Mr KmJa ^acr hmoVr. Va
˶m§Zr ‘m¶mH$S>o ({ejoMr) ‘mJUr H$ê$ Z¶o. (Vr Amnë¶m {Z¶V doido a
¶oUma). 60 g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mr ˶m {Xder H$mhr I¡a Zmhr, Á¶m
{XdgmMo ˶m§Zm dMZ {Xco OmV Amho.
gyah-52. AV-Vya
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
{gZmB© nd©VmMr enW 2 Am{U {c{IV J«W§ mMr (enW) 3 Omo Iwë¶m
nmZm§da ({c{hcm Jocm Amho). 4 Zoh‘r cmoH$m§Zr JO~Ocoë¶m ˶m (H$m~m)
J¥hmMr enW. 5 ˶m (AmH$meê$nr) C§M N>VmMr. 6 VgoM ^aVr Amcoë¶m
g‘wÐmMr enW. 7 (ho ‘mUdm!) Vw¶m nmcZH$˶m©À¶m {ejoV (AnamYr
gyah-52. AV-Vya 683

cmoH$) Adí¶ OIS>co OmUma. {Vcm Q>miy eHo$c Agm H$moUrhr Zmhr. 9
8

˶m {Xder AmH$me (dmB©Q>[a˶m) hmXê$Z OmB©c 10 Am{U nd©V (^¶mdh)


hmcMmc H$ê$ cmJVrc. 11 ˶m {Xder g˶ ZmH$maUmao cmoH$ ~a~mX hmoUma,
ho Z¸$s. 12 AmO Oo ì¶W© eãXm§Mm Ioi IoiʶmV ì¶ñV AmhoV 13 (nU)
˶m {Xder ˶m§Zm X¶m‘m¶m Z XmIdVm, Y¸o$ ‘maV ZaH$mÀ¶m AmJrH$S>o
ZoʶmV ¶oBc © (Am{U ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c). 14 hr Amho Vr AmJ {Ocm
Vwåhr ImoQ>o R>adrV AgV. 15 hrXoIrc ZOa~§Xr (OmXÿ) Amho H$m,H$s, Vwåhmcm
H$mhr g‘OV Zmhr?
16
¶mV XmIc ìhm, AmVm Vwåhr ghZercVm XmIdm qH$dm XmIdy ZH$m
(åhUOo AmH«$moe H$arV amhm) ˶mZo H$mhrhr hmoUma Zmhr. Vwåhmcm VgmM
‘mo~Xcm {Xcm OmV Amho, Oer Vwåhr H¥$˶o H$arV hmoVm.
17
nU B©e{^ê$ (åhUOo A„mhMr OmU R>do Zy OrdZ OJcoco cmoH$) ˶m
{Xder Eoíd¶©gn§ Þ Aem ~mJm§V AgVrc. 18 ˶m§À¶m nmcZH$˶m©Zo ˶m§Zm
{Xcoë¶m gwIXm¶r Jmoï>tMm Cn^moJ KoV AgVrc. ˶m§À¶m nmcZH$˶m©Mm
(gdm©V ‘moR>m H¥$nmàgmX åhUOo) ˶mZo ˶m§Zm AmJrÀ¶m {ejonmgyZ dmM{dcoco
Agoc. 19 (˶m§Zm gm§{JVco OmB©c) Im d ߶m Am{U ‘Om H$am, Vwåhr
Ho$coë¶m H¥$˶m§Mo ~jrg åhUyZ. 20 Vo am§JZo o ‘m§S>cëo ¶m Amam‘Xm¶r AmgZm§da
‘ñVn¡H$s nhþS>cc o o AgVrc. Am{U Amåhr ‘moR>çm d gwX§ a S>mi o o Agcoë¶m
ê$ndVr {ó`m§er ˶m§Zm {ddmh~Õ H$ê$.
21
Á¶m cmoH$m§Zr lÕm YmaU Ho$cr, ˶m§À¶m An˶m§Zr (g˶) lÕogh
Amnë¶m dmS>d{S>cm§Mo AZwgaU Ho$coco Agoc. Va Aem§Zmhr Amåhr
˶m§À¶mgmo~VM dmñVì¶ àXmZ H$ê$. Am{U Amåhr ˶m§À¶m (Mm§Jë¶m) H¥$˶m§À¶m
‘mo~Xë¶mVyZ H$mhrhr H$‘r H$aUma Zmhr. à˶oH$ ‘mUyg Amnë¶m Ho$coë¶m
H$‘mªV ~m§Ycocm Amho. 22 Am{U Amåhr ˶m§Zm ˶m§À¶m BÀN>Zo êw $n ’$io,
684 Hw$amU
Am{U ‘m§g {dnwc à‘mUmV (H$m¶‘) XoV amhÿ. 23 Vo EH$‘oH$m§nTw >o Aem ‘ÚmMo
H$n àñVwV H$aV AgVrc, Á¶mÛmao Zm Zem¶wº$ ~S>~S>rg àoaUm {‘ioc, Zm
EImÚm dmB©Q> H¥$˶mg. 24 VgoM Aer ê$ndmZ ‘wco ˶m§À¶m godVo gX¡d VËna
AgVrc, Ogo H$s, Vo ’$ma H$miOrnydH© $ OVZ H$ê$Z R>do coco ‘moVr AmhoV.
25
(ñdJ©{Zdmgr) EH$‘oH$m§H$S>o diyZ, AmngmV {dMmanyg H$aVrc. 26 Vo
åhUVrc, "Amåhr ¶mnydu Ooìhm Am‘À¶m Hw$Qw>~§ r¶m§Xaå¶mZ Agm¶Mmo, Voìhm
(à˶oH$ àg§Jr) Amåhr A„mhMr OmU ~miJm¶Mmo.'
27
(IamoIa!) A„mhZo Am‘À¶mda (’$ma ‘moR>r) H¥$nm H$ê$Z, Amåhmcm
hmoaniyZ Q>mH$Umè¶m AmJrÀ¶m {ejonmgyZ dmM{dco. 28 ¶mnydu Amåhr ˶mMmM
Ymdm H$arV hmoVmo. Am{U (˶mZo AmVm Amåhmcm XmIdyZ {Xco Amho) H$s,
IamoIa, Vmo ’$ma namonH$mar d X¶miy Amho. 29 (n¡J~§ a!) Vwåhr (cmoH$m§Zm)
CnXoe H$arV amhm. Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H¥$noZo Zm ^{dî¶dº$m
AmhmV, Zm doS>ga AmhmV. 30 H$m¶, Vo (Vw‘À¶m{df¶r Ago) åhUVmV, "Vmo
Aݶ H$mhr ZgyZ EH$ H$dr Amho, Am{U Amåhr Vmo EImÚm g§H$Q>mV gmnS>mdm,
¶mMr dmQ> nmhV AmhmoV.' 31 (n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, "Vwåhr dmQ> nmhm, ‘r
XoIrc Vw‘À¶m~amo~a dmQ> nmhV Amho.' 32 ˶m§Mr ~wÕr ˶m§Zm Aem Jmoï>r
{eH$drV AgVo H$m H$s, Vo AmhoVM {dÐmohr (ñd^mdmMo) cmoH$?
33
Vo Ago åhUVmV H$m H$s, (¶m n¡J~§ amZo) ho Hw$amU ñdV: aMyZ AmUco
Amho? Zmhr, Ago Zmhr, (g˶ ho Amho H$s,) ˶m§Zm A„mhÀ¶m J«W§ mda
{dídmg R>do m¶MmM Zmhr. 34 (hm J«W§ ‘mUgmMrM aMZm Amho Ago) Vo
IamoIa J§^raVmnydH© $ ~mocV AgVrc Va ˶m§Zrhr ¶mgma»¶mM EImÚm J«W§ mMr
aMZm H$ê$Z XmIdmdr.
35
H$moUr {Z‘m©U Ho$ë¶m{edm¶M Vo ApñVËdmV Amcoco AmhoV H$s H$m¶?
H$s, ˶m§Zr ñdV:M ñdV:cm {Z‘m©U Ho$co Amho. 36 AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Mr
gyah-52. AV-Vya 685

{Z{‘©Vr (hr) ˶m§ZrM Ho$cocr Amho H$s H$m¶? Zmhr, dñVwpñWVr hr Amho H$s,
˶m§Zm H$em~Ôchr ÑT> {dídmg Zmhr. 37 ˶m§À¶mH$S>o Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mo
I{OZo AmhoV H$s H$m¶, dm Vo ˶m§Mo aIdmcXma AmhoV? 38 ˶m§À¶mH$S>o
(AmH$memn¶ªV OmUmar) EImXr {eS>r Amho H$m, Á¶mda MTy>Z Vo (ñdJm©Vrc
Jmoï>r) EoH$y Z KoD$ eH$VmV. Vgo Agoc Va ˶m§À¶m EoH$Umè¶mZo ñnï> à‘mU
gmXa H$amdo. 39 A„mhgmR>r ‘wcr Am{U Vw‘À¶mgmR>r ‘wc?o
40
qH$dm Ago Amho H$m? H$s, Vwåhr ¶m§À¶mH$S>o (hm g§Xeo nmoM{dʶm~Ôc)
‘ohZVmZm ‘mJV AmhmV, ˶m‘wio (Vw‘Mo åhUUo ‘mݶ Ho$ë¶mg) ˶m§Zm ˶m
^waX§S>mMm ~moOm ghZ H$amdm cmJoc. 41 qH$dm ˶m§À¶mH$S>o H$mhr AÑí¶mMo
kmZ Amho, Oo Vo {chÿZ KoD$ eH$VmV. 42 AWdm Vo H$mhr H$Q> aMʶmÀ¶m
~oVmV AmhoV? nU Vo g˶ ZmH$maUmao ñdV: ˶m H$Q>mV AS>H$Vrc. 43
A„mh{edm¶ Xþgam H$moUr ˶m§Mm Cnmñ¶ Amho H$s H$m¶? Vo A„mhMo gh^mJr
(Cnmñ¶) ~ZdVmV, ˶mÀ¶mer A„mhMm Xþê$Zhr H$mhr g§~Y§ Zmhr.
44
Am{U (¶m g˶ ZmH$maUmè`m§Mr ‘mZ{gH$Vm Aer ~Zcocr Amho H$s),
Ogo AmH$memMm EImXm VwH$S>m Imcr nS>VmZm ˶m§Zm {Xgcm Var Vo åhUVrc,
"ho T>Jm§Mo {d{dY Wa AmhoV.' (åhUOo A„mhÀ¶m {ejoMr ˶m§Zm ^rVrM
Zmhr). 45 (n¡J~§ a!) ˶m§Zm ˶mM (J’$cVrÀ¶m) AdñWoV Vmon¶ªV gmoS>y Z Úm.
Ooìhm ˶m§Mm ˶m {Xdgmer gm‘Zm hmoBc © Voìhm ˶m§Mr ewÕrM Vo J‘mdyZ
46
~gVrc. ˶m {Xder ˶m§Mo S>mdnoM (¶w³Ë¶m) ˶m§À¶m H$mhrM H$m‘r ¶oUma
ZmhrV. Am{U Hw$Ry>Zhr H$moU˶mhr àH$mao ˶m§Zm ‘XV àmá hmoUma Zmhr. 47
nU, ˶m Anamܶm§gmR>r (ZaH$mÀ¶m) {ejoì¶{V[aº$ AmUIrhr {ejm Amho.
nU ˶m§À¶mn¡H$s AZoH$m§Zm ¶mMr OmU Zmhr.
48
(n¡J~§ a!) Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ’¡$gë¶mgmR>r g§¶‘nydH© $
686 Hw$amU
àVrjm H$am. Vwåhr {ZpíMVnUo Am‘À¶m ZOaog‘moa AmhmV. Va Ooìhm Vwåhr
(nhmQ>o PmonVo Zy ) CR>Vm Voìhm Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ñVwVrgh ˶mMo ‘{h‘mJmZ
H$am. 49 Am{U AemMàH$mao amÌrÀ¶m g‘¶rXoIrc Am{U ZjÌm§Mm AñV
hmoVmZmhr, ˶mMo ñVw{VJmZ H$arV amhm.
gyah-53. AZ-ZÁ‘
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
AñV nmdUmè¶m ZjÌm§Mr enW. Vw‘Mm gmo~Vr (åhUOo hm n¡J~§ a) Zm
~hH$cocm Amho, Zm dmQ> MwH$cocm Amho. 3 Vmo BÀN>mÛ§ mao àd¥Îm hmoD$Z ~mocV
Zmhr. 4 hr B©ídadmUr Amho, Or ˶mÀ¶mH$S>o àH$Q> Ho$cr OmV Amho. 5 ˶mcm
O~aXñV e{º$emcr (ñdJ©XVÿ mZo A„mhÀ¶m g§Xeo mMo) YS>o {Xco AmhoV. 6 Omo
à~wÕ d {ddoH$erc Agm Amho, Vmo (ñdJ©XVÿ n¡J~§ amg‘j) EH$Xm Amnë¶m
Iè¶m ê$nmV àH$Q> Pmcm hmoVm. 7 Voìhm Vmo {j{VOmÀ¶m gdm}ƒ ñWmZr hmoVm.
8
‘J Vmo Imcr ˶mÀ¶m AJXr Odi Amcm. 9 BVH$m Odi H$s, YZwî¶mÀ¶m
XmoZ H$‘mZrBVHo$ A§Va qH$dm ¶mhÿZhr H$‘rM A§Va hmoV.o 10 ‘J A„mhZo
Amnë¶m godH$mH$S>o (åhUOo n¡J~§ a ‘whå‘X ¶m§À¶mH$S>)o g§Xeo àH$Q> Ho$cm, Omo
˶mcm àH$Q> H$am¶Mm hmoVm. 11 n¡J~§ amZo Oo nm{hco ˶m~Ôc ˶m§À¶m ‘ZmZo
H$mhrhr ImoQ>o gm§{JVco Zmhr. 12 Va AmVm Vwåhr, ˶mZo Oo nm{hco ˶m{df¶r
dmX KmcUma H$m? 13 Am{U ˶mZo ˶mcm (˶mÀ¶m Añgc ê$nmV)
(AmH$memVyZ) Imcr ¶oVmZm Xþgè¶m doigo hr nm{hco. 14 ’$ma Xÿada Agcoë¶m
~moarÀ¶m PmS>mOdi, Á¶mÀ¶m ncrH$So> H$moUrhr OmD$ eH$V Zmhr. 15 emídV
gwI‘¶r ñdJ© ˶mÀ¶mOdi Amho. 16 Voìhm AmܶmpË‘H$ Aem VoOmZo ~moarÀ¶m
PmS>mcm PmHy$Z Q>mH$co hmoV.o 17 ˶mMr Ñï>r Zm {dM{cV Pmcr, Zm ‘¶m©Xno crH$S>o
Jocr. 18 ˶mZo Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (gm‘϶m©À¶m) ‘moR>-‘moR>çm {Zemʶm
gyah-53. AZ-ZÁ‘ 687

nm{hë¶m.
19
Vwåhr H$Yr IamoIa "cm@V d C‚mm' ¶m§À¶m{df¶r H$mhr {dMma Ho$cmV
H$m? (Á¶m§Mr Vwåhr CnmgZm H$aVm). 20 Am{U ˶m§À¶mVrc {Vgam Omo
"‘Zm@V' Amho ˶m{df¶rhr? 21 H$m¶! Vwåhr ñdV:gmR>r (Ho$di) ‘wcm§Mr
({ZdS> H$aVm) Am{U ‘wctMm g§~Y§ A„mher OmoS>Vm? 22 hr Va ’$maM
Aݶm¶H$maH$ dmQ>Ur Pmcr. 23 (hr VWmH${WV Cnmñ¶o åhUOo) Vwåhr d
Vw‘À¶m dmS>d{S>cm§Zr R>do coë¶m Zmdm{edm¶ Aݶ H$mhrM Zmhr. A„mhZo Vo
(Cnmñ¶ Agʶm){df¶r H$moUVohr à‘mU AdVrU© Ho$coco Zmhr. Vo Ho$di
Amnë¶m ^«m‘H$ H$ënZm d Amnë¶m ‘ZmoH$m‘ZmMo AZwgaU H$arV AmhoV.
Am{U Vohr ˶m§À¶mH$S>o Amnë¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z ‘mJ©Xe©Z Amcoco AgVmZm.
24
‘mUgmcm Oo hdo AgVo, Vo gd© ˶mcm àmá hmoVo H$m? 25 ho OJ Am{U
¶mZ§VaMo OJ A„mhÀ¶mM ‘mcH$sMo Amho (˶mÀ¶mM {Z¶§ÌUmV Amho).
26
AmH$memV {H$VrVar ñdJ©XVÿ AmhoV, nU ˶m§Mr {e’$mag H$mhrhr
H$m‘r ¶oUma Zmhr. ‘mÌ ¶mg AndmX ˶mMm Agoc, Á¶mg A„mh BÀN>rc Va
(~mocʶmMr) nadmZJr XoBc © Am{U ˶mMo åhUUo Vmo ng§V H$aoc. 27 {ZpíMVM
Oo cmoH$ ‘¥Ë¶wníMmV OrdZmda {dídmg R>do V ZmhrV Vo, ñdJ©XVÿ m§Zm {ó¶m
g‘OVmV. 28 nU ˶m§À¶mH$S>o ¶mgmR>r kmZmda AmYmarV H$moUVohr à‘mU
Zmhr. Vo Ho$di AZw‘mZmMo AZwgaU H$arV AmhoV. nU AZw‘mZ g˶mnwT>o {Q>H$y
eH$V Zmhr. 29 (n¡J~§ a!) Vwåhr Aem cmoH$m§H$S>o Xþcj© H$am, Oo Am‘À¶m
CnXoem§H$S>o nmR> XmIdVmV, Á¶m§Mr gd© Ymdni Ho$di ¶mM OJmVrc
OrdZmgmR>r AgVo. 30 (¶m Am`wî`mnwT>o {dMma H$aʶmOmoJ)o OmUʶmOmoJo H$mhr
Zmhr Ago ˶m§Zm dmQ>Vo Vw‘À¶m nmcZH$˶m©cm Mm§Jco R>mD$H$ Amho H$s,
˶mÀ¶m ‘mJm©nmgyZ H$moU T>icm Amho. VgoM Vmo ˶mcmhr Mm§Jë¶màH$mao
OmUVmo, Omo ˶mÀ¶m ‘mJm©da AT>inUo ‘mJ©ñW Amho.
688 Hw$amU
31
Oo H$mhr AmH$memV Amho Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho ˶m gdmªMm
‘mcH$ (Ho$di) A„mh Amho. ˶m‘wio VmoM dmB©Q> H¥$˶o H$aUmè¶m§Zm ˶m§À¶m
dmB©Q> H¥$˶m§~Ôc ~Xcm XoD$ eH$Vmo Am{U Vmo Mm§Jcr H¥$˶o H$aUmè¶m§Zm
gdm}Îm‘ ‘mo~Xcm XoBc © . 32 Oo J§^ra ñdê$nmÀ¶m dmB©Q> H¥$˶m§nmgyZ Am{U
AZ¡{VH$ Jmoï>tnmgyZ ñdV:cm nyUn© Uo Xya R>do VmV, Var XoIrc H$mhr chmZ-
ghmZ MwH$m ˶m§À¶m hmVyZ KSy> eH$VmV. ˶m§À¶m{df¶r Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Mr
j‘mercVm ’$ma A’$mQ> Amho. ˶mZoM Vwåhmcm ‘mVrVrc (amgm¶{ZH$
KQ>H$m§nmgyZ) {Z‘m©U Ho$coco Amho. (Vmo Vw‘Mm {Z‘m©Vm Agë¶m‘wi)o Vwåhmcm
Vmo Mm§Jë¶màH$mao OmUVmo. Ooìhm Vwåhr Amnë¶m ‘mVm§À¶m nmoQ>mV J^m©À¶m
ê$nmV hmoVm. Voìhm Vwåhr ñdV:cm ’$ma n{dÌ g‘Oy ZH$m. Vw‘À¶mn¡H$s H$moU
Iam B©e{^ê$ Amho, Vmo Mm§Jco OmUVmo.
33
(n¡J~§ a!) Vwåhr ˶m ‘mUgmcm nm{hco AmhmV H$m, Omo (Vw‘À¶m
g§Xeo mH$S>)o Vm|S> {’$adVmo. 34 Á¶mZo gwédmVrcm WmoS>go o {Xco, ‘J Amnco
(hmV) amoIZy KoVco. 35 ˶mÀ¶mH$S>o AÑí¶mMo kmZ Amho H$m H$s, Á¶mÛmao Vmo
(gd© H$mhr ñnï>) nmhÿ eH$Vmo. 36 ‘ygmÀ¶m J«§Wm‘ܶo Oo {c{hcoco hmoVo,
˶mg§~Y§ mZo ˶mcm H$Yr gm§{JVco Joco Zmhr H$m? 37 VgoM B~«mhr‘À¶m
J«W§ mVrchr? Omo Amnë¶m eãXm§Zm nmiUmam hmoVm. 38 (˶mV ho gm§{JVcoco
hmoV)o H$s, (ݶm¶mÀ¶m {Xder) AmoPo dmhUmam H$moUrhr Xþgè¶mMo AmoPo dmhUma
Zmhr. 39 Am{U ho H$s, ‘mUgmcm VodT>Mo dmQ>çmcm ¶oUma Á¶mgmR>r Vmo à¶ËZ
H$aVmo. 40 Am{U ho H$s, ˶mÀ¶m à¶ËZm§Mr h{H$JV ˶mcm cdH$aM XmI{dcr
OmB©c. 41 ‘J eodQ>r ˶mcm nwano ay ‘mo~Xcm {Xcm OmB©c. 42 Am{U ho H$s,
eodQ>r gdmªZm Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o naVm¶Mo Amho.
43
Am{U ho H$s, VmoM Vwåhmcm hgdVmo d aS>dVmo. 44 Am{U Vmo ‘¥Ë¶y d
OrdZ XoVmo. 45 Am{U ˶mZoM Za d ‘mXr Aem OmoS>çm {Z‘m©U Ho$ë¶m. 46
689
(Ho$di) EH$m dr¶©q~XÿnmgyZ Ooìhm Vmo (‘mXrÀ¶m J^m©e¶mV) Q>mH$cm OmVmo.
47
Am{U åhUyZ Xþgè¶m doigo hr {Z‘m©U H$aUo, ˶mÀ¶mM hmVr Amho. 48
Am{U ho H$s, ˶mZoM YZdmZ d g‘¥Õ ~Zdco. 49 Am{U VmoM gdm}Îm‘
àH$me‘mZ Vmam ({g[aAg) Mm ‘mcH$ Amho.
50
Am{U A„mhZoM AmX (¶m ’$ma àmMrZ O‘mVrg) Zï> Ho$co hmoV.o 51
AemMà‘mUo g‘yX (¶m O‘mVrghr), ˶m§À¶mn¡H$s H$moUmcmhr gmoS>co Zmhr,
(à˶oH$mg Zï> Ho$co). 52 AgoM ˶m§À¶mnydu ZyhÀ¶m cmoH$m§Zmhr, IamoIa, Vo
’$maM A˶mMmar d CÔm‘ hmoV.o 53 Am{U (cyVÀ¶m cmoH$m§À¶m) nmc϶m
Agcoë¶m dñ˶mhr, ˶mZoM nmc϶m Ho$coë¶m AmhoV. 54 Á¶m Jmoï>rÛmao Vo
PmH$co OmUma hmoV,o ˶mÛmao Vo PmH$co Joco (åhUOoM JmS>co Joc)o . 55 Va ho
(‘mZdm!) Vy Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m IwUm§{df¶r e§H$m KoV
amherc.
56
AmYrÀ¶m gmdY H$aUmè¶m à‘mUoM hm (n¡J~§ a d J«W§ ) hr gmdY
H$aUmam Amho. 57 Vr Odi ¶oUmar (åhUOoM eodQ>Mr KQ>H$m) AmVm Odi
¶oD$Z R>oncocr Amho. 58 {Vcm Q>miy eHo$c Agm A„mhì¶{V[aº$ H$moUrM
Zmhr. 59 Vwåhmcm ¶m dmVm© AmíM¶©M{H$V H$aUmè¶m dmQ>VmV H$m? 60 (˶m
EoH$y Z) Vwåhmcm hgy ¶oV?o Vwåhr aS>V Zmhr? 61 Am{U Vwåhr ‘JéarMo àXe©Z
H$aVm? 62 (Zmhr, Vwåhr Va) Ho$di A„mhg‘moa ZV‘ñVH$ ìhm¶cm hdo
Am{U ˶mMrM CnmgZm H$am¶cm hdo.
gyah-54. Ac-µH$‘a
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vr eodQ>Mr KQ>H$m Odi ¶oD$Z R>no cocr Amho Am{U M§ÐmV ^JXmS>
nS>cm. 2 nU g˶ ZmH$maUmao (Vr KQ>H$m Odi ¶oV Agë¶mÀ¶m) H$moU˶mhr
690 Hw$amU
IwUm nmhVrc, Var ˶mH$S>o Xþcj © M H$aVrc. åhUVrc, "hm Va nydm©nma
MmcV Amcocm OmXÿMmM EH$ àH$ma Amho.' 3 ˶m§Zr g˶ ZmH$mê$Z Ho$di
Amnë¶m ‘ZmoH$m‘Zm§Mo AZwgaU Ho$co. nU à˶oH$ Jmoï>rMo g˶ eodQ>r CKS>
hmoV AgVo. 4 Am{U ˶m§Zm (nyduÀ¶m cmoH$m§À¶m) dmVm© nmoMcoë¶m AmhoV
Á¶m§‘ܶo gmdY H$aUmao ñnï> Bemao AmhoV. 5 ˶m§V (Bemè¶m§Iao rO) {ddoH$nyU©
Aem Jmoï>r hmo˶m, nU cmoH$m§Zm ˶m Bemè¶m§‘i w o H$moUVmM cm^ Pmcm Zmhr.
6
(n¡J~§ a!) Vwåhr (gܶm) ˶m§À¶mH$S>o Xþcj © H$am. nU Á¶m {Xder EH$
~mocmdUmam ˶m§Zm EH$m A{ච(d AH$ënZr¶) Jmoï>rH$S>o ~mocmdoc. 7 Voìhm
Vo H$~arVyZ ~mhoa nS>Vrc Am{U ˶m§À¶m ZOam Imcr AgVrc, OUy H$mhr Vo
{dIwacoco Q>moi AmhoV. 8 ~mocmdUmè¶mH$S>o Vo YmdV AgVrc. Voìhm g˶
ZmH$maUmao cmoH$ åhUVrc, (IamoIa) hm ’$maM H$ï>Xm¶r {Xdg Amho.
9
¶m§À¶mAmYr (¶m§À¶mà‘mUoM) ZyhÀ¶m cmoH$m§Zrhr (nwZéËWmZmg) ImoQ>o
R>a{dco hmoV.o ˶m§Zr Am‘À¶m ^º$mcm ImoQ>o R>adyZ åhQ>co hmoV,o "hm Ho$di
EH$ doS>m Amho!' AemàH$mao ˶mg (˶m§Zr) {PS>H$maco. 10 Voìhm ˶mZo
Amnë¶m nmcZH$˶m©cm hmH$ {Xcr, åhUmcm, "(ho à^y!) ¶m cmoH$m§Zr ‘cm
h¡amU H$ê$Z gmoS>co Amho, Va Vy ‘m¶m ‘XVrcm ¶o.' 11 Voìhm Amåhr
AmH$memMr Xmao ‘wgiYma nmdgmgmR>r CKSy>Z Q>mH$cr. 12 Am{U Amåhr
O{‘ZrVyZhr nmʶmMo òmoV àdm{hV Ho$co. (XmoÝhr ‘mJm©Z)o àdm{hV Pmcoco
nmUr, AmYrnmgyZ R>acoë¶m CÔoemgmR>r (åhUOoM Anamܶm§Zm ~wS>dyZ
Q>mH$ʶmgmR>r) EH$Ì Amco. 13 Am{U Amåhr Zyhcm ’$ù¶m Am{U {Iù¶m§À¶m
gmhmæ¶mZo ~Zcoë¶m (Zm¡H$o da) ñdma Ho$co. 14 Vr (Zm¡H$m) Am‘À¶m ZOaog‘moa
MmcV am{hcr. (hr {ejm) ˶m ‘mUgmMm ~Xcm KoʶmgmR>r hmoVr, Á¶mg
H¥$V¿ZVmnydH© $ {PS>H$maʶmV Amco hmoV.o 15 Am{U Amåhr (¶m Va§JUmè¶m
Zm¡H$o g Am‘À¶m H¥$noM)o {MÝh åhUyZ H$m¶‘ R>do co. Va H$moUr ¶mnmgyZ ~moY
gyah-54. Ac-µH$‘a 691
16
KoUmam Amho H$m? nmhm, H$er AgVo ‘mPr {ejm, Or ‘m¶m Bemè¶m§Zm
Xþc{© jë¶m‘wio cmXcr OmVo! 17 Amåhr ¶m Hw$amUmg ~moY J«hU H$aʶmgmR>r
gmono ~Zdco Amho. Va Amho H$m H$moUr ~moY KoUmam? 18 AmX (¶m O‘mVrZohr)
g˶mg ImoQ>o R>a{dco. Va H$er hmoVr ‘mPr {ejm, Or ˶m§Zr ‘m¶m Bemè¶m§H$S>o
Xþc{© jë¶m‘wio ˶m§À¶mda cmXcr Jocr! 19 Amåhr EH$m Aew^ {Xder ˶m§À¶mda
^¶§H$a dmXir dmam nmR>{dcm. 20 Vmo ˶m§Zm AemàH$mao CÜdñV H$ê$Z gmoS>V
hmoVm H$s, OUy Vo ‘wimnmgyZ CIS>cëo ¶m IOwarÀ`m d¥jm§Mo Am|S>H$o hmoV. 21
Va nmhm, H$er AgVo ‘mPr {ejm Or ‘m¶m Bemè¶m§H$S>o Xþcj © H$aUmè¶m§da
22
cmXcr OmVo! Amåhr ¶m Hw$amUmg ~moY J«hU H$aUmè¶m§gmR>r gmono ~Zdco
Amho. Va Amho H$m H$moUr ~moY KoUmam?
23
g‘yX ¶m O‘mVrZohr Am‘À¶m Bemè¶m§Zm ImoQ>o R>adco hmoV.o 24 Vo
åhUmco, "Amåhr Am‘À¶mVrcM EH$m ‘mUgmMo AZwgaU H$am¶Mo H$s H$m¶?
(N>!o ) Amåhr Ago Ho$ë¶mg Vo MwH$sMo d ‘yIn© UmMo R>ac o . 25 H$m¶! Amåhm
gdmªZm gmoS>y Z ¶mÀ¶mH$S>Mo (A„mhMo) g§Xeo àH$Q> PmcoV H$s H$m¶? Zìho,
Vmo ImoQ>maS>m Amho, ~T>mB©Imoa!' 26 (Amåhr Am‘À¶m n¡J~§ amcm åhQ>c,o ) "nU
CÚm ˶m§Zm H$iyZ OmB©c, H$moU ImoQ>maS>m d ~T>mB©Imoa Amho Vmo!' 27 Amåhr
˶m§Mr H$gmoQ>r nmhʶmgmR>r ˶m§À¶mH$S>o EH$ C§Q>rU nmR>dUma AmhmoV. Va Vy
(àVrjm H$a d) nmhm (Vo {VÀ¶mer H$go dV©Z H$aVmV) Am{U g§¶‘ R>do . 28
VgoM ˶m§Zm ¶m Jmoï>rMr OmUrd H$ê$Z Xo H$s, ˶m§À¶m (d C§{Q>UrÀ¶m)
Xaå¶mZ (˶m§À¶m nmUdR>çmda) nmʶmMr {d^mJUr H$aʶmV Amcocr Amho.
Va à˶oH$mZo Amnë¶m nmirZwgma nmUdR>çmda ¶mdo. 29 nU ˶m§Zr
(˶m§À¶m‘Yrc) EH$m (YmaH$è¶mcm) ~mocmdco, Á¶mZo {VÀ¶m Ym|S>{eam H$mnyZ
Q>mH$ë¶m. 30 Va nmhm H$er AgVo ‘mPr {ejm, Or ‘m¶m Bemè¶m§H$S>o Xþcj ©
31
Ho$ë¶m‘wio cmXcr Jocr. Amåhr ˶m§À¶mda ({ejoMm) EH$ ^¶§H$a ñ’$moQ>
692 Hw$amU
KS>dZy AmUcm, n[aUm‘r Vo VwS>dë¶m Jocëo ¶m dmië¶m IwQ§ >mà‘mUo Pmco. 32
Amåhr ¶m Hw$amUmg ~moY J«hU H$aʶmgmR>r gmono ~Z{dco Amho. Va Amho H$m
H$moUr ~moY J«hU H$aUmam?
33
cyVÀ¶m cmoH$m§Zrhr (Am‘À¶m) Bemè¶m§Zm ImoQ>o R>a{dco. 34 (eodQ>r)
Amåhr ˶m§À¶mda ‘¥Ë¶wXm¶r dmXi gmoS>c.o ’$º$ cyVMo Hw$Qw>~§ ˶mnmgyZ dmMco.
Amåhr ˶m§Zm ^ë¶m nhmQ>o VoWZy hmc{dco hmoV.o 35 Am‘À¶m ({deof) H¥$noZ,o
Amåhr, Am‘À¶mà{V Am^ma 춺$ H$aUmè¶m§Zm AemM àH$mao (Mm§Jcm)
‘mo~Xcm XoV AgVmo. 36 AWm©VM, cyVZo ˶m§Zm Am‘À¶m {ejonmgyZ gmdY
Ho$co hmoV.o nU ˶m§Zr ˶mZo {Xcoë¶m Bemè¶m§{df¶r ({ZamYma) {ddmX {Z‘m©U
Ho$co. 37 ˶m§Zr (nmnH¥$Ë`m§À`m CÔoemZo) ˶mÀ¶m nmhþʶm§Zm Amnë¶m ñdmYrZ
H$aʶmMr (cyVH$S>)o ‘mJUr Ho$cr. nU Amåhr ˶m§Mr Ñï>r {hamdyZ KoVcr
(Am{U åhUmcmo,) "AmVm MmIm ‘mPr {ejm, Or ‘m¶m Bemè¶m§H$S>o Xþcj ©
38
H$aUmè¶m§da cmXcr OmVo.' (Xþgè¶mM) nhmQ>o ˶m§Zm {MaH$mc H$m¶‘
amhUmè¶m {Z¶V Aem {ejoZo doT>c.o 39 "Va MmIm ‘m¶m {ejoMr Md, Or
‘m¶m Bemè¶m§H$S>o Xþcj © H$aUmè¶m§da cmXcr OmVo.' 40 Amåhr ¶m Hw$amUmg
CnXoe J«hU H$aʶmgmR>r gmono ~Z{dco Amho, Va H$moUr Amho H$m, CnXoe J«hU
H$aUmam?
41
AemMàH$mao gmdY H$aUmao n¡J~§ a, {’$aAm¡ZÀ¶m cmoH$m§H$S>o Amco
42
hmoVo. ˶m§Zr Am‘À¶m gd© g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dco. n[aUm‘r Amåhr ˶m§Zm
Aem àH$mao OISy>Z Q>mH$co, Ogo ‘hmgm‘϶©emcr d ‘hme{º$‘mZ OISy>Z
Q>mHy$ eH$Vmo.
43
Va ‘J Vw‘À¶mn¡H$s gܶm g˶ ZmH$maUmao, ˶m (Zï> Pmcoë¶m)
cmoH$m§njo m loð> AmhoV H$s H$m¶? (åhUyZ Vw‘À¶mda H$mhr AmM ¶oUma Zmhr)
H$s, A„mhÀ¶m J«W§ m§V (Vwåhr H$mhr Ho$co Var) Vwåhmcm j‘m H$aʶmMo dMZ
693
44
{Xcoco Amho. qH$dm Vo Ago åhUVmV H$s H$m¶, Amåhr Aer g§K{Q>V
O‘mV AmhmoV, åhUyZ Am‘MoM dM©ñd (Zoh‘r) H$m¶‘ amhUma? 45 (nU)
cdH$aM hr O‘mV nam^yV hmoBc © Am{U nmR> XmIdV ni H$mT>c o . 46 EdT>Mo
Zmhr, Va Vr eodQ>Mr KQ>H$m hrM ˶m§Mr {Z¶V doi Amho, Am{U Vr KQ>H$m
IamoIa ’$ma AmnÎmrH$maH$ d A˶§V H$Qy> Agoc. 47 IamoIa, AnamYr
cmoH$ dmQ> MwH$coco d ‘yI© AmhoV. 48 Á¶m {Xder ˶m§Zm Vm|S>Ker AdñWoV
’$a’$Q>V ZaH$mÀ¶m AmJrH$S>o AmUʶmV ¶oBc © (d gm§{JVco OmB©c), "AmVm
MmIm ZaH$mÀ¶m ñnem©Mr Md.'
49
Amåhr à˶oH$ Jmoï>rg ¶mo½¶ à‘mUmZwgma {Z‘m©U Ho$co. 50 Am{U
(H$mhrhr {Z‘m©U H$aVmZm) Amåhr ’$º$ EH$Xm AmXoe XoVmo Am{U {VMr
A§‘c~OmdUr cJoM S>mù o ¶mÀ¶m cdʶmà‘mUo hmoVo (åhUOo BH$S>o AmXoe-
{VH$S>o cJoM A§‘c~OmdUr). 51 AemàH$mao (^yVH$mimV) Amåhr
Vw‘À¶mgma»¶m AZoH$m§Zm Zï> H$ê$Z Q>mH$co Amho. Va Amho H$m H$moUr ¶mda
qMVZ H$ê$Z ~moY KoUmam? 52 ˶m§Zr Oo-Oo Ho$co ˶mMr ˶m§À¶m H$‘©dhrV
ZmoX§ Pmcocr Amho. 53 à˶oH$ H¥$˶, ‘J Voo chmZ Agmo dm ‘moR>,o ˶mV Z‘yX
Amho. 54 {ZpíMVM B©e{^ê$ cmoH$ ñdJm©À¶m ~mJm§V d (Z¶Zaå¶) àdmhm§À¶m
gm{ÞܶmV AgVrc. 55 gÀÀ¶m gÝ‘mZmMo ñWmZ ˶m§Zm cm^oc Am{U
gd©e{º$‘mZ g‘«mQ>mMo gm{Þܶhr.
gyah-55. Aa-ah‘mZ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vmo H¥$nmd§V Amho (A„mh)....... 2 Á¶mZo (‘mZdmcm) Hw$amU {eH$dco.
3
˶mZoM ‘mZdmcm ({dMma H$aUmam àmUr) ~Z{dco. 4 ˶mZoM ‘mUgmcm
(Amnë¶m {dMmam§Zm 춺$ H$aʶmMr) ¶mo½¶Vm àXmZ Ho$cr. 5 gy¶© Am{U M§Ð
694 Hw$amU
(˶m§À¶m {Z‘m©Ë¶mZo) Zo‘Zy {Xcoë¶m ‘mJm©da ‘mJ©ñW AmhoV. 6 Vmao d d¥j
˶mÀ¶mg‘moa ZV‘ñVH$ hmoVmV (åhUOo gd© ˶mÀ¶m BÀN>c o m g‘{n©V AmhoV).
7
˶mZoM AmH$memcm (EH$m) C§M nmVirda C^mê$Z Am{U (à˶oH$ Jmoï>rgmR>r)
g§Vc w Z ñWm{nV Ho$co. 8 åhUyZ (ho ‘mZdm) Vy H$Xm{n (A„mhÛmao àñWm{nV)
g§Vcw Z {~KS>dÊ`mMo à¶ËZ H$ê$ ZH$mog. 9 gd© dñVy§Mo Zoh‘r ݶm¶nyd©H$
dOZ H$am, ‘moO‘mnmV H$‘r H$ê$ ZH$m.
10
Am{U ˶mZo Ordg¥ï>rH$[aVm n¥ÏdrMr aMZm Ho$cr.
11
{VÀ`mda (ZmZm{dY) AmdaU Agcocr ’$io d KmogXma IOwarMo
d¥j AmhoV. 12 Am{U Q>a’$c Agcoco Ymݶ d gwJY§ r ’w$cohr AmhoV. 13 Voìhm
Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m H¥$nocm ZmH$mamc? 14 ˶mZo
(àW‘) ‘mZd (AmX‘) ¶mg {MH$U‘mVrnmgyZ {Z‘m©U Ho$co. 15 Am{U ˶mZo
{OÞ ¶m§Mr {Z{‘©Vr AmJrÀ¶m ÁdmconmgyZ Ho$cocr Amho. 16 Va Vwåhr Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m (gm‘϶m©À¶m) H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$mamc? 17 VmoM gy¶m©À¶m
XmoÝhr CX¶ñWmZm§Mm (nyd© {Xem§Mm) d XmoÝhr AñVñWmZm§Mm (npíM‘ {Xem§Mm)
‘mcH$ Amho. 18 Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (gm‘϶m©À¶m) H$moUH$moU˶m
IwUm ZmH$mamc? 19 ˶mZoM XmoZ g‘wÐm§Zm (AemàH$mao) J{V‘mZ Ho$co Amho
H$s, Vo (eodQ>r) AmngmV {‘iVmV. 20 (VWm{n) ˶m XmoKm§À¶mXaå¶mZ EH$
~§Y Amho, Á¶m‘wio Vo (nyUn© Uo) EH$‘oH$m§V {‘giyZ OmV ZmhrV. 21 Va Vwåhr
Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (gm‘϶m©À¶m) H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$mamc? 22
˶m§À¶m‘YyZ ‘moVr Am{U àdmi ~mhoa ¶oVmV. 23 Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m
H$moUH$moU˶m H¥$nmàgmXm§Zm ZmH$mamc? 24 Am{U ˶m g‘wÐmda nd©Vmgma»¶m
Cä¶m {XgUmè¶m Zm¡H$m AmhoV, ˶m ˶mÀ¶mM AmhoV. 25 Vwåhr Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m (H¥$noÀ¶m) IwUm ZmH$mamc?
26
n¥Ïdrda (VgoM AmH$memV) Oo-Oo Amho __ Vo gd© g§nïw >mV ¶oUma
gyah-55. Aa-ah‘mZ 695
27
Amho. Am{U ^ì¶VoZo d ‘hmZVoZo n[anyU© Ago Vw¶m nmcZH$˶m©Mo ñdËd
Zoh‘rgmR>r H$m¶‘ amhUma. 28 Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (gm‘϶m©À¶m)
H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$mamc? 29 AmH$memV d n¥Ïdrda Agcocm à˶oH$
Ord ˶mÀ¶mdaM Adc§~Zy Amho. Vmo à˶oH$ jUr EH$m doJù¶m d¡^dmÀ¶m
ê$nmV ñdV:cm àH$Q> H$arV AgVmo. 30 Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m
(loð>ËdmÀ¶m) H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$mamc?
31
ho XmoZ {demc g‘yhm§Zmo! (‘mZd d {OÞ) Amåhr cdH$aM (Vw‘Mm
{heo~ KoʶmgmR>r) Vw‘À¶mH$S>o cj XoUma AmhmoV. 32 Vwåhr Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$mamc? 33 ho {OÞ d ‘mZd g‘yhm§Zmo!
Oa Vwåhmcm (dmQ>V Agoc) H$s, Vw‘À¶mH$S>o AmH$me d n¥Ïdr ¶m§À¶m gr‘m
Amocm§S>y Z {ZKyZ OmʶmMo gm‘϶© Amho, Va ˶m Amocm§S>mM! nU Vwåhr ˶m
(Am‘À¶m) nadmZJr{edm¶ Amocm§S>y M eH$V Zmhr! 34 Va Vwåhr Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m (gm‘϶m©À¶m) H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$mamc? 35 Vwåhr (ni
H$mT>ʶmMm à¶ËZ Ho$cm Va) Vw‘À¶mda AmJrÀ¶m Ádmcm d Yya gmoS>ʶmV
¶oBc© (Am{U Vwåhmcm AemàH$mao gimo H$s nimo H$ê$Z gmoS>ʶmV ¶oBc © ,)
36
Á¶mnmgyZ Vwåhr ñdV:Mm ~Mmd H$ê$ eH$Uma Zmhr. Va Vwåhr Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m (gm‘϶m©À¶m) H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$maUma?
37
(Voìhm H$m¶ AdñWm hmoBc© ) Ooìhm AmH$me ’$mQ>co d (OiV Agcoë¶m)
Vocmà‘mUo cmc^S>H$ hmoB©c. 38 Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m
(gm‘϶m©À¶m) H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$maUma? 39 ˶m {Xder H$moU˶mhr
‘Zwî¶mcm d {OÞcm ˶mÀ¶m XþîH¥$Ë`m§~Ôc {dMmanyg Ho$cr OmUma Zmhr. 40
Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$maUma? 41 AnamYr
cmoH$ ˶m§À¶m Mohè¶m§darc IwUm§dê$Z AmoiIco OmVrc Am{U ˶m§Zm ˶m§À¶m
H$nmimdarc Ho$gm§Zm Am{U nm¶m§Zm nH$Sy>Z ’$a’$Q>V ZoʶmV ¶oBc © . 42 Va
696 Hw$amU
Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (gm‘϶m©À¶m) H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$maUma?
43
hmM Vmo ZaH$ Amho Á¶mg AnamYr cmoH$ ZmH$maV AgV. 44 Vo ˶m‘Yo
AmJrÀ¶m Ádmcm Am{U CH$iVo nmUr ¶m§À¶mXaå¶mZ ({Zame AdñWoV)
^Q>H$V AgVrc. 45 Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m IwUm
ZmH$maUma?
46
Am{U Omo H$moUr Amnë¶m nmcZH$˶m©g‘moa C^o amhÿZ Om~ Úmdm
cmJUma (Agm {dMma) Zoh‘r ~miJyZ Agm¶Mm, Aem ‘mUgmgmR>r XmoZ
~mJm AmhoV. 47 Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (H¥$noÀ¶m) H$moUH$moU˶m
IwUm ZmH$maUma? 48 XmoÝhr ~mJm§V __ {haì¶m Q>dQ>drV ngacoë¶m ’$m§Úm. 49
Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (H¥$noÀ¶m) H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$maUma?
50
˶m XmoÝhr (~mJm§V) XmoZ nmʶmMo Pao àdm{hV AgVrc. 51 Va Vwåhr
Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m gm‘϶m©À¶m H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$maUma? 52
XmoÝhr ~mJm§V à˶oH$ àH$maÀ¶m ’$imÀ¶m XmoZ-XmoZ OmVr AgVrc. 53 Va
Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (H¥$noÀ¶m) H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$maUma? 54
(ñdJ©{Zdmgr {VWo Aem C‘Úm) {~N>m¶Vrda nhþS>cc o o AgVrc, Á¶m§Mr
AñVao OmS> aoe‘mMr AgVrc. Am{U XmoÝhr ~mJm§Vrc ’$io ˶m§À¶m ghO
hmVmcm ¶oVrc, Aem VèhoZo cm|~H$iV AgVrc. 55 Va Vwåhr Amnë¶m
nmcZH$˶m©À¶m (gm‘϶m©À¶m) H$moUH$moU˶m IwUm ZmH$maUma? 56 ¶m (~mJm§V)
cmOmiy ZOam Agcoë¶m ghMm[aUr AgVrc, ˶m§Zm (ñdJ©{Zdmgr¶m§ndy u) Zm
H$moU˶mhr ‘Zwî¶mZo, Zm H$moU˶mhr {OÞZo ñne© Ho$cocm Agoc. 57 Va Vwåhr
Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m (H¥$noÀ¶m) H$moUH$moU˶m {Zemʶm ZmH$mamc?
58
˶m Aem gwX§ a AgVrc OUy H$mhr ‘mUHo$ d ‘moVr hmoV. 59 Va Vwåhr
Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m H¥$nmàgmXm§Zm ZmH$maUma? 60
Mm§Jcw nUmMm ‘mo~Xcm Mm§Jc w nUm{edm` AmUIr H$m¶ Agy eH$Vmo? 61 Va
697

Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m H¥$nmàgmXm§Zm ZmH$maUma?


62
AmYr (da C„oI Pmcoë¶m XmoZ ~mJm§{edm¶) AmUIr XmoZ ~mJ
63
AmhoV. Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©M,o ˶mÀ¶m IwUm§Ûmao (àH$Q> hmoUmao
JwU) H$em-H$emàH$mao ZmH$mamc? 64 XmoÝhr ~mJm JS>X {haì¶m nmZm§Zr
~hacocr AgVrc. 65 Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m
H¥$nmàgmXm§Zm ZmH$maUma? 66 ˶m XmoÝhr ~mJm§V IimiV dmhUmao XmoZ Pao
AgVrc. 67 Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m H¥$nmàgmXm§Zm
ZmH$mamc? 68 ˶m XmoÝhr (~mJm§V) (ZmZm{dY) ’$io AgVrc, IOya d
S>mqi~o AgVrc. 69 Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m
H¥$nmàgmXm§Zm ZmH$maUma? 70 ˶m‘ܶo (ñdJ©{Zdmgr¶m§À¶m) gwM[aÌ d gwñdê$n
ghMm[aUr AgVrc. 71 Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m
H¥$nmàgmXm§Zm ZmH$maUma? 72 H$mù¶m d ‘moR>çm S>mù o ¶m§À¶m ˶m gwX§ a {ó¶m
AgVrc d ˶m§Zm (^ì¶) ‘§S>nmV gwa{jV R>do ʶmV Amcoco Agoc. 73 Va
Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m H¥$nmàgmXm§Zm ZmH$maUma? 74
ñdJ©{Zdmgr¶m§ndy u ˶m§Zm H$moU˶mhr ‘Zwî¶mZo dm {OÞZo ñne© Ho$cocm Zgoc.
75
Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m H$moUH$moU˶m H¥$nmàgmXm§Zm ZmH$maUma?
76
(Vo Aem ñdJm©V dmñVì¶ H$aVrc) {OWo Vo {haì¶m d gwX§ a Jm{cÀ`mda
cmoS> cmdyZ nhþS>coco AgVrc. 77 Va Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m
H$moUH$moU˶m H¥$nmàgmXm§Zm ZmH$maUma? 78 (n¡J~§ a!) gd©JUw g§nÞ Ago Amho
Vw¶m nmcZH$˶m©Mo Zmd, Omo Agr‘ ‘hmZ d Wmoa Amho.
gyah-56. Ac-dm{µH$Am
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
© . 2 {VÀ¶m KSy>Z
Ooìhm Vr AQ>i[a˶m KS>Umar KQ>Zm KSy>Z ¶oBc
698 Hw$amU
¶oʶmcm H$moUrhr ImoQ>o R>ady eH$V Zmhr, Zm {Vcm H$moUr amoIy eH$Vmo. 3 Vr
KQ>Zm H$mhtZm An‘m{ZV H$aUmar Va H$mhtZm gÝ‘mZ àXmZ H$aUmar R>ac o .4
Voìhm (g§nUy )© n¥Ïdr dmB©Q>[a˶m hmXadyZ gmoS>cr OmB©c. 5 Am{U nd©Vm§Mm
AJXr Mwam-Mwam hmoD$Z OmB©c. 6 ‘J Vo (àM§S> Ago nd©V) {dIwacoco
YwirMo H$U ~ZVrc. 7 (˶m {Xder) g‘ñV ‘mZdOmV (àm‘w»¶mZo) VrZ
g‘yhmV {d^mJcr OmB©c.
8
n{hcm g‘yh COì¶m ~mOycm Agoc (åhUOo OrdZmV gÝ‘mJ©
Adc§{~coë¶m§Mm Agoc) dmh! COì¶m ~mOycm AgUmè¶m§Mo H$m¶ (gm¡^m½¶)!
9
Am{U Xþgam g‘yh S>mdrH$S>Mm (åhUOo ^«ï> ‘mJ© Adc§{~coë¶m§Mm) Agoc.
(IamoIa,) {H$Vr A^mJr AmhoV Vo S>mdrH$S>M!o 10 Am{U {Vgam g‘yh (lÕm
d gËH$‘mªÀ¶m ~m~VrV) AJ«go a (am{hcoë¶m) cmoH$m§Mm Agoc. 11 Á¶m§Zm
(A„mhÀ¶m) gdm©V {ZH$Q>Mo ñWmZ cm^oc. 12 Eoíd¶©gn§ Þ ñdJm©V dmñVì¶
H$aVrc. 13 ˶m§À¶mV AZoH$ AmYrÀ¶m cmoH$m§nH¡ $s AgVrc. 14 Z§VaMo
(åhUOo Hµ $¶m‘VrÀ¶m OdiÀ¶m {nT>çm§nH¡ $s) ’$maM WmoS>go o AgVrc. 15 gmoZo
d aËZo ¶m§Zr ‘T>dcoë¶m AmgZm§da....... 16 Vo cmoS> cmdyZ, EH$‘oH$m§g‘moa
~gcoco AgVrc. 17 ˶m§Zm (hdr Vr godm XoʶmgmR>r gwX§ a d) {MaVéU ‘wco
(gX¡d) CnpñWV AgVrc. 18 Vo ewÕ ‘ÚmZo ^acoco ߶mco d nmÌo d H$n
KoD$Z (˶m§À¶mH$S>o ¶o-Om H$aV AgVrc). 19 Vo {nÊ`mZo Zm S>mHo $o XþIc
o , Zm
Zem ¶oBc © . Am{U à˶oH$ àH$maMr ’$io Or ˶m§Zm hdr AgVrc. 21
20

Am{U nú¶m§Mo ‘m§g Oo ˶m§Zm AmdS>V Agoc. 22 Am{U ˶m§À¶mgh {demc d


o ¶m§À¶m ê$ndVr ghMm[aUr AgVrc. 23 ˶m Aem AgVrc OUy
gwX§ a S>mù
˶m§À¶m AmdaUmVM OVZ H$ê$Z R>do coco ‘moVr. 24 ho ~jrg Agoc ˶m
H$m¶mª~Ôc, Oo Vo H$arV AgV. 25 Vo (ñdJm©À¶m dmVmdaUmV H$Yrhr) ì¶W©
qH$dm VwÀN> eãX EoH$Uma ZmhrV. 26 ’$º$ EoH$Vrc Va Ago eãX __ gcm‘
gyah-56. Ac-dm{µH$Am 699
__
gcm‘ (åhUOo Vwåhmcm gX¡d em§Vr cm^mo).
27
VgoM Vmo JQ>, Omo COì¶m ~mOycm Agoc, Ia§M ’$ma gwXd¡ r AmhoV,
COì¶m ~mOyMo cmoH$hr! 28 (˶m§À¶m Amgnmg) H$mQ>ao {hV ~moarMo d¥j AgVrc.
29
Am{U KmogXma Ho$irMo d¥j ({VWo AgVrc). 30 Am{U cm§~da ngacoë¶m
gmdcrV (Vo AgVrc). 31 (˶m§À¶m eoOmar) nmʶmMo àdmh dmhV AgVrc.
32
àM§S> à‘mUmV ’$io (˶m§À¶mgmR>r CncãY AgVrc). 33 ˶m§Mm VwQ>dS>m
H$Yrhr {Z‘m©U hmoUma Zmhr, Zm ˶m§À¶m (dmnamg§~Y§ mZo H$gco) à{V~§Y
Agoc. 34 C§M emhr AmgZo ({VWo ˶m§À¶mgmR>r AgVrc). 35 (˶m§À¶m Á¶m
ghMm[aUr AgVrc) ˶m§Zm Amåhr (ñdJ©{Zdmgr¶m§gmR>r) n[anyU© OrdZgmWtÀ¶m
ê$nmZo {Z‘m©U Ho$coco Amho. 36 Am{U ˶m§Zm Hw$‘mar ~Zdco Amho. 37 ˶m
(Amnë¶m OrdZgmWrer) ào‘ H$aUmao Am{U g‘mZ d¶mMo AgVrc. 38 (ho
gd©) COì¶m ~mOyÀ¶m cmoH$m§gmR>r Agoc. 39 ¶m (ñdJ©{Zdmgr¶m§nH¡ $s) AZoH$OU
AmYrÀ¶m cmoH$m§‘YyZ AgVrc. 40 Am{U Z§VaÀ¶m {nT>çm§nH¡ $s (åhUOo ‘mZdr
B{VhmgmÀ¶m eodQ>À¶m Q>ß߶mVrchr) AZoH$OU AgVrc.
41
S>mì¶m ~mOyMo cmoH$, (åhUOo ^«ï> ‘mJ©© Adc§{~coco) IamoIa,
{H$Vr XþX£dr AmhoV S>mì¶m ~mOyMo cmoH$! 42 Vo hmoaniUmao dmao d CH$iVo
nmUr ¶m§À¶m Xaå¶mZ dmñVì¶ H$aVrc. 43 Am{U H$mù¶m YwamÀ¶m N>m¶oImcr.
44
Or gmdcr Zm W§S> Agoc, Zm gwIXm¶r. 45 ho cmoH$ ¶mnydu (Ho$di)
gwI-g‘¥ÕrV YwX§ Ago OrdZ OJV hmoV.o 46 Am{U OKݶ AnamY AmJ«hnydH© $
H$arV AgV. 47 Am{U åhUV AgV H$s, Amåhr ‘oë¶mZ§Va Ooìhm ‘mVr d
hmS>o ~ZyZ OmD$, Voìhm Amåhmcm nwÝhm {Od§V H$ê$Z CR>{dʶmV ¶oB©c? 48
Am‘À¶m dmS>d{S>cm§Zmhr H$m? 49 ˶m§Zm gm§Jm, "hmo¶, AmYrMo d Z§VaMo
gd©.' 50 Jmoim Ho$co OmVrc, EH$m {ZYm©[aV doiog, EH$m R>acoë¶m {Xder.
51
Voìhm g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm d dmQ> MwH$coë¶m Vwåhm cmoH$m§Zm 52 Oµ ³µ Hµ $w ‘À¶m
700 Hw$amU
PmS>mnmgyZ ImÚ {‘ioc. Am{U ˶mZoM Vwåhr Amnco nmoQ> ^amc. 54
53

Am{U (Vo ImD$Z) ˶mda CH$iVo nmUr ߶mc. 55 Am{U Vohr ’$ma VhmZcoë¶m
C§Q>mà‘mUo ߶mc. 56 ݶm¶mÀ¶m {Xder Agm nmhþUMma ˶m§Zm {Xcm OmB©c.
57
AmåhrM Va Vwåhmcm {Z‘m©U Ho$co Amho, Va (cmoH$m§Zmo! ¶m) g˶mMm
ñdrH$ma H$aʶmg Vwåhmcm H$m¶ AS>MU Amho? 58 Vwåhr H$Yr (qMVZnydH© $)
˶mda {dMma Ho$cm Amho H$m, Oo (dr¶©) Vw‘À¶m‘YyZ ~mhoa nS>V?o 59 ˶mÛmao
(‘mZdmMr) {Z{‘©Vr Vwåhr H$aVm H$s, ˶mMr {Z{‘©Vr H$aUmao Amåhr AmhmoV?
60
Amåhr Vwåhm gdmªgmR>r ‘¥Ë¶y AQ>i R>a{dco Amho. Am{U (Vgo H$aʶmnmgyZ)
Amåhmcm amoIy eHo$c Agm H$moUrhr Zmhr. 61 VgoM (Amåhr ¶mgmR>r g‘W©
AmhmoV) H$s, Vw‘À¶m OmJr Vw‘À¶mgma»¶m§Mr {Z{‘©Vr H$ê$Z AmUy qH$dm
Vw‘À¶mV n[adV©Z KS>dZy AmUy Am{U Aem AmH$mamV Vw‘Mr nwZ:{Z{‘©Vr H$ê$
Á¶m{df¶r (gܶm) Vwåhr AZ{^k AmhmV. 62 Vwåhmcm Amnë¶m n{hë¶m
{Z{‘©VrMo {ZpíMVnUo kmZ Amho. ˶mnmgyZ Vwåhr ~moY H$m KoV Zmhr? 63 Vwåhr
Oo noaVm ˶mda Vwåhr H$Yr qMVZ Ho$cm AmhmV H$m? 64 ˶mg Vwåhr CJdVm
H$s, Amåhr CJdUmao AmhmoV? 65 Amåhr BpÀN>co AgVo Va (nrH$ Vw‘À¶m
hmVmV ¶oʶmnyduM) ˶mMm Mwam-Mwam H$ê$Z Q>mHy$ eH$cmo AgVmo. (Amåhr Vgo
Ho$ë¶mg) Vw‘À¶mH$S>o emoH$ H$aʶm{edm¶ Aݶ H$mhr CaUma Zmhr. 66 (Voìhm
åhUmc,) "Amåhr Va ~a~mX Pmcmo,..... 67 Zìho, Amåhr Va nyUn© Uo H§$Jmc
PmcmoV!' 68 (cmoH$m§Zmo!) Vwåhr Oo nmUr nrV AgVm, ˶m~Ôc Vwåhr H$Yr
qMVZ Ho$co Amho H$m? 69 Vwåhr ˶mMm T>Jm§Ûmao dfm©d H$aVm H$s, Amåhr
AmhmoV ˶mMm dfm©d H$aUmao? 70 Amåhr BpÀN>ë¶mg ˶mg ImaQ> (d H$Sy>)
~Zdy eH$Vmo? Va ‘J Vwåhr Am‘À¶mà{V Am^ma H$m 춺$ H$arV Zmhr? 71
VgoM Omo A¾r Vwåhr noQ>{dVm, ˶m{df¶r Vwåhr H$Yr {dMma Ho$cm AmhmV H$m?
72
B§YZmgmR>r dmnaë¶m OmUmè¶m d¥jm§Zm {Z‘m©U H$aUmao, Vwåhr AmhmV H$s,
gyah-56. Ac-dm{µH$Am 701
73
Amåhr AmhmoV? Amåhr {Vcm Vw‘À¶mgmR>r ~moY àmá H$aʶmMo ‘mܶ‘
Am{U dmQ>gê§$gmR>r cm^Xm¶r Jmoï> ~Z{dco Amho. 74 (cmoH$m§Zmo!) Vwåhr Amnë¶m
‘hmZ nmcZH$˶m©À¶m ZmdmMo ñVw{VJmZ H$am.
75
Va ‘r Vmè¶m§À¶m ñWmZm§Mr enW KoD$Z gm§JVmo. 76 Oa Vwåhr qMVZ
H$amc Va (H$iyZ ¶oBc © ) hr IamoIa ’$maM ‘moR>r enW Amho. 77 ¶mV
e§H$mM Zmhr H$s, ho Hw$amU ’$ma Wmoa (Agm J«W§ ) Amho. 78 EH$m gwa{jV
J«W§ mV OVZ H$ê$Z R>do cocm Amho. 79 ˶mg VoM ñne© H$aVmV. Oo (‘ZmZo
n{dÌ) AmhoV. 80 àH$Q> H$aʶmV Amcocm Amho gd© OJm§À¶m ‘mcH$mH$Sy>Z.
81
Vwåhr ¶m (B©ída)dmUrMr H$er H$m¶ Cnojm H$ê$ eH$Vm? 82 ¶mg ImoQ>o
R>a{dʶmcm Vwåhr Amnë¶m amoOramoQ>rgmR>r Y§Xm ~Z{dcm AmhmV H$s H$m¶?
83
Va Voìhm H$m (Vwåhr Aghm¶ ~ZVm?), Ooìhm ‘aUmè`m ‘mUgmMm
eodQ>Mm ídmg H§$R>mer ¶oVmo. 84 (Voìhm) Vwåhr (Aghm¶nUo) BH$S>-o {VH$S>o nmhV
AgVm. 85 Am{U Amåhr Vw‘À¶mnojmhr ˶m (‘aUmè¶m) ‘mUgmÀ¶m Odi
AgVmo, nU Vwåhmcm (Amåhr) {XgV Zmhr. 86 Vwåhr Am‘À¶m AmXoemÀ¶m
AYrZ Zmhr, Ago Oa (Vwåhmcm dmQ>V Agoc) Am{U...... 87 Vw‘À¶m Xmì¶mV
g˶Vm Agoc Va Vwåhr ˶m ‘aUmè¶m ‘mUgmMo àmU naV H$m AmUV Zmhr? 88
(Vwåhm gdmªZm ‘amdo cmJUmaM) nU Oa (‘aUmam ‘mUyg) (A„mhMo) gm{Þܶ
cm^coë`m§nH¡ $s Agoc Va. 89 ˶mÀ¶mgmR>r AmZ§Xr OrdZ Amho. Am{U {dnwc
à‘mUmV CnOr{dHo$Mr gmYZo Am{U H¥$nmàgmXm§Zr ^anya Ago Z§XZdZ. 90 Am{U
Oa Vmo COì¶m ~mOycm Agcoë¶m (åhUOo gXmMmamMo OrdZ OJcoë¶m) cmoH$m§À¶m
JQ>mn¡H$s Agoc. 91 (˶mMoXI o rc ñdJm©V ¶m eãXm§Zr ñdmJV Ho$co OmB©c,)
"Vwcm gX¡d em§Vr cm^mo, (Vy) gXmMmamMo Adc§~ Ho$coë¶m§nH¡ $s hmoVmg.' 92 nU
(Vmo ‘aUmam) g˶ ZmH$maUmè¶m d dmQ> MwH$coë¶m cmoH$m§nH¡ $s Agoc Va- 93
˶mÀ¶m ñdmJVmgmR>r CH$iVo nmUr Agoc. 94 Am{U YJYJUmar AmJ Agoc.
702 Hw$amU
95
ho AQ>i g˶ Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 96 (n¡J~§ a!) Vwåhr Amnë¶m
‘hmZ nmcZH$˶m©À¶m ZmdmZo ñVw{VJmZ H$am.
gyah-57. Ac-hXrX
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Oo H$mhr Amho, Vo gd© A„mhMo ñVw{VJmZ
H$arV AmhoV. Am{U Vmo gd©e{º$‘mZ d Añgc ~w{ÕdmZ Amho. 2 AmH$memV
d n¥Ïdrda ˶mMrM gÎmm Amho. VmoM OrdZ XoVmo d VmoM ‘¥Ë¶y XoVmo Am{U VmoM
gd© H$mhr H$aʶmg g‘W© Amho. 3 (ho gd© MamMa ApñVËdmV ¶oʶmnyduhr)
˶mMo ApñVËd hmoV,o Am{U (gd© g§nïw >mV Amë¶mZ§Vahr) ˶mMoM ApñVËd
H$m¶‘ amhrc, Ñí¶ Am{U AÑí¶ Ë¶mÀ¶mgmR>r gmaIo AmhoV. ˶mcmM à˶oH$
Jmoï>rMo nyU© kmZ Amho. 4 ˶mZoM AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Mr ghm H$mcmdYrV
{Z{‘©Vr Ho$cr Am{U g‘ñV g¥ï>rÀ`m gÎmmH|$ÐmMo {Z¶§ÌU ñdV:H$S>o KoVco. Oo
H$mhr O{‘ZrV àdoe H$aVo Am{U Oo H$mhr {VÀ¶mVyZ ~mhoa ¶oV,o Vo gd© Vmo
OmUVmo. VgoM Oo H$mhr AmH$memVyZ Imcr ¶oVo Am{U Oo H$mhr AmH$memH$S>o
da OmVo, (Vohr Vmo OmUVmo). Am{U Vwåhr {OWo-Hw$R>o AgVm, Vmo Vw‘À¶m~amo~a
AgVmo. Am{U Oo H$mhr Vwåhr H$arV AgVm, ˶mda Vmo ZOa R>do Zy AgVmo. 5
AmH$memV Am{U n¥Ïdrda ˶mMrM gÎmm Amho. Am{U gd© Jmoï>r ˶mÀ¶mH$S>Mo
naV OmV AgVmV. 6 VmoM {Xdgmcm chmZ H$ê$Z amÌ ‘moR>r H$aV AgVmo,
VgoM amÌ chmZ H$ê$Z {Xdg ‘moR>m H$arV AgVmo. Am{U VmoM ‘Zm§Vrc gd©
Jmoï>r OmUVmo.
7
(cmoH$m§Zmo!) A„mh d ˶mÀ¶m n¡J~§ amda {dídmg R>do Umao ~Zm, ˶mZo
Vwåhmcm Á¶m YZg§nÎmrda A{YH$ma {Xcocm Amho, ˶mVyZ (˶mÀ¶m H$m¶m©gmR>r)
IM© H$am. Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Oo cmoH$ lÕm YmaU H$ê$Z (A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r)
gyah-57. Ac-hXrX 703
8
IM© H$aVrc Va ˶m§Zm ’$ma ‘moR>o ~jrg {‘ioc. H$m¶ H$maU Amho H$s,
n¡J~§ a Vwåhmcm Vw‘Mm nmcZH$Vm© Agcoë¶m A„mhda lÕm YmaU H$aʶmMo
AmdmhZ H$arV AgVmZmXoIrc Vwåhr (Iè¶m AWm©Z)o lÕmd§V ~Zʶmg V¶ma
Zmhr? nU ˶mZo Va AmYrM Vw‘À¶mer (˶mcm nmcZH$Vm© ‘mZʶmMr)
à{Vkm KoVcocr Amho. Oa Vwåhr IamoIa lÕmd§V Agmc (Va Vwåhmcm ¶mMr
OmU Agm¶cm hdr). 9 VmoM Amnë¶m godH$mH$S>o ñnï> g§Xeo nmR>drV AgVmo.
¶m CÔoemZo H$s, ˶mcm ˶mÛmao Vwåhmcm A§YH$mamVyZ ~mhoa H$mTy>Z àH$memV
AmUVm ¶mdo. Am{U A„mh Vw‘À¶mà{V H$Zdmiy d X¶miy Amho. 10 Vwåhmcm
H$m¶ Pmco Amho H$s, Vwåhr A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r IM© H$am¶cm V¶ma hmoV
Zmhr. (nU Vwåhr ho OmUm¶cm hdo H$s,) AmH$me d n¥Ïdr ¶m gdmªMm dmag
eodQ>r A„mhM Agoc. Vw‘À¶mn¡H$s Oo cmoH$ {dO¶ àmá Pmë¶mZ§Va Amnco
YZ (A„mhÀ¶m H$m¶m©V) IM© H$aVmV d ˶mÀ¶mgmR>r cT>VmV, Vo XOm©À`m
~m~VrV Ë`m§À`m~amo~aMo hmoD$ eH$V ZmhrV. Á¶m§Zr {dO¶ àmá hmoʶmnydu
(A„mhÀ¶m H$m¶m©V) Amnco YZ IM© Ho$co d ˶mÀ¶m ‘mJm©V cT>mB© Ho$cr.
Var A„mhZo Vwåhm gdmªMo H$ë¶mU H$aʶmMo dMZ {Xcoco Amho. Am{U A„mh
Vwåhr Oo H$mhr H$aVm, Vo Mm§Jco OmUVmo.
11
Vmo H$moU Amho, Omo A„mhcm ({XcIwerZo) gdm}Îm‘ H$O© XoBc
© ? Am{U
Vmo ˶mÀ¶mgmR>r Vo (H$O©ê$nr {Xcoco YZ) AZoH$ nQ>rZo dmT>drc. Am{U
({edm¶) ˶mg gÝ‘mZnydH© $ ‘mo~Xcm àXmZ H$aoc. 12 (n¡J~§ a!) ˶m {Xder
Vwåhr nmhmc H$s, lÕmd§V nwéf d {ó¶m ¶m§À¶mnwT>o d ˶m§À¶m COì¶m ~mOyg
(˶m§À¶m gX²JUw m§Mm) àH$me YmdV Agoc (åhUOoM Vo A„mhÀ¶m H¥$nmN>ÌmV
XmIc Pmcoco AgVrc, Vo {OWo-H¥$nmN>Ì {VWo). (Am{U ¶m eãXm§V ˶m§Mo
ñdJm©V ñdmJV Ho$co OmB©c H$s,) AmO Vw‘À¶mgmR>rM ew^dmVm©M-ew^dmVm©
Amho! Vw‘À¶mgmR>r H$m¶‘ dmñVì¶mÀ¶m Aem ~mJm V¶ma AmhoV, Á¶mVyZ
704 Hw$amU
(Z¶Zaå¶ gX¡d dmhUmao) àdmh dmhV AgVrc. hoM gdm}Îm‘ ¶e Amho. 13
˶m {Xder Xm§{^H$ nwéf d Xm§{^H$ {ó¶m lÕmd§Vm§Zm åhUVrc. "Am‘À¶mgmR>r
Oam Wm§~m, Amåhmcmhr Vw‘À¶m àH$memnmgyZ (H$mhr A§er Var) cm^mpÝdV
hmoD$ Úm.' Voìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c, "‘mJo naV Om Am{U BVaÌ Hw$R>o
àH$me emoYZy ¿¶m.' ‘J ˶m§À¶m (d lÕmd§Vm§À¶m) Xaå¶mZ EH$ q^V C^r
Ho$cr OmB©c, ˶m q^Vrcm EH$ Ûma Agoc. {VÀ¶m AmVë¶m ~mOyg (A„mhMr)
Agr‘ H¥$nm Agoc Am{U ~mhoaÀ¶m ~mOyg {ejm__ (Am{U ’$º$ {ejm)
Agoc. 14 Vo Xm§{^H$ cmoH$ lÕmd§Vm§Zm hmH$ XoVrc, "Amåhr Vw‘À¶m~amo~a
ZìhVmo H$m.' Vo CÎma XoVrc, "hmo¶ hmoVm, nU Vwåhr ñdV:hÿZ ‘mohmcm ~ir
nS>cmV Am{U Vwåhr (lÕoÀ¶m ~m~VrV) YagmoS> ^y{‘H$m KoVcr hmoVr Am{U
(nwZéËWmZm~Ôchr) Vwåhr e§H$m KoV am{hcmV. VgoM Vw‘À¶m {ZamYma
‘ZmoH$m‘Zm§Zr Vw‘Mr ¶oWn¶ªV ’$gdUyH$ Ho$cr H$s, A„mhMr Amkm A‘cmV
Amcr. Am{U ˶m ’$gdUyH$ H$aUmè`m (g¡VmZm)Zo A„mhÀ¶m ~m~VrV Vw‘Mr
Kmoa ’$gdUyH$ Ho$cr.' 15 Va AmO Zm Vw‘À¶mH$Sy>Z (Vw‘Mr gwQ>H$m H$aʶmgmR>r)
H$moU˶mhr àH$maMo ‘w{º$X§S> ñdrH$maco OmUma Amho, Zm ˶m cmoH$m§H$Sy>Z Oo
g˶ ZmH$maʶmda (OmUyZ~wOZy ) AmJ«hr am{hco. Vwåhm (gdmªM)o {ZdmgñWmZ
ZaH$mMr AmJ Amho. AmVm hoM Vw‘Mo (EH$‘od) Aml¶ñWmZ Amho. Am{U
(IamoIa) Vo A˶§V dmB©Q> ñWmZ Amho.
16
lÕmd§Vm§gmR>r Vr doi AÚmn Amcr Zmhr H$m H$s, ˶m§Mr ‘Zo g§nUy ©
g‘n©U ^mdmZo A„mhÀ¶m CnXoemg‘moa crZ ìhmdr. Am{U ˶m g˶mg‘moa Oo
(˶mÀ¶mH$Sy>Z) àH$Q> H$aʶmV Amcoco Amho. Am{U ˶m§Zr ˶m cmoH$m§gmaIo
(A{O~mV) hmoVm H$m‘m Z¶o Á¶m§Zm ˶m§À¶mnydu J«W§ XoʶmV Amcm hmoVm. (nU)
˶m§Mr ‘Zo H$mcm§VamZo H$R>mao ~ZcrV. Am{U ˶m§À¶mn¡H$s ~hþg»§ ¶ AmkmYmaH$
ZìhVo. 17 cjmV R>do m H$s, A„mh O‘rZ ‘¥V Pmë¶mZ§Va {Vcm {Od§V H$aVmo.
gyah-57. Ac-hXrX 705

Amåhr Am‘Mo g§Xeo Vwåhmcm ñnï> H$ê$Z ¶mgmR>r gm§{JVco Amho H$s, Vwåhr
Amnë¶m ~wÕrMm dmna H$amdm.
18
{ZpíMVM XmZ XoUmao nwéf d XmZ XoUmè¶m {ó¶m Am{U A„mhcm
CXmaVmnydH© $ H$O© XoUmao cmoH$, ˶m§Zr Oo H$mhr {Xco Agoc, ˶mV (A„mhH$Sy>Z)
{H$˶oH$ nQ>rZo dmT> Ho$cr OmB©c. Am{U ˶m§Zm gÝ‘mZnydH© $ ‘mo~Xcm {‘ioc.
19
Am{U Oo cmoH$ A„mhda d ˶mÀ¶m n¡J~§ am§da {dídmg R>do VmV Va AgoM
cmoH$ A„mhÀ¶m Ñï>rV g˶dmXr, g˶mMr gmj XoUmao AmhoV. ˶m§Zm ˶m§Mm
‘mo~Xcm {‘ioc Am{U (˶m§À¶m gX²JUw m§Mm) àH$me (˶m§À¶m~amo~a) Agoc.
Am{U Oo cmoH$ g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hco Am{U ˶m§Zr Am‘À¶m
g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dco Va AgoM cmoH$ ZaH$dmgr AgVrc.
20
(cmoH$m§Zmo!) ¶m Jmoï>rMm H$Xm{n {dga nSy> XoD$ ZH$m H$s, ¶m OJmVrc
OrdZ Aݶ H$mhr ZgyZ Ho$di Ioi d V‘mem Amho Am{U (jU^§Jaw )
emo^Mo m EH$ XoImdm ‘mÌ Amho d AmngmV ~T>mB© {‘a{dʶmMm (Ioi) Amho.
Am{U g§nÎmr d g§VVrÀ¶m ~m~VrV EH$‘oH$m§À¶m nwT>o OmʶmMr (ì¶W©) ñnYm©
Amho. (¶m OrdZmMo) CXmhaU ˶m nmdgmgmaIo Amho. Á¶mnmgyZ dmT>cc o r
eoVr nmhÿZ eoVH$è¶mMo ‘Z àgÞ hmoV.o nU (cdH$aM) Vwåhr nmhVm, Vr
gwH$y Z OmVo Am{U {ndir nS>V.o ‘J Vr JdVmà‘mUo gwH$y Z Mwam-Mwam hmoV.o
(nU) ¶mZ§VaÀ¶m (AZ§VH$mcrZ) OJmV (XmoZ n[aUm‘ nwT>o ¶oVrc) (n{hco
lÕmhrZm§gmR>r) H$R>mao {ejm d (Xþgao lÕmd§Vm§gmR>r) j‘m d A„mhMr
àgÞVm. Va ¶m OJmVrc OrdZmV, Xþgao H$mhr ZgyZ Ho$di jU^§Jaw d ’$gdo
gwI Amho. 21 (cmoH$m§Zmo!) (¶m OrdZmMo g˶ OmUyZ) Ho$di Amnë¶m
nmcZH$˶m©H$Sy>Z j‘màmárgmR>r Am{U ˶m ñdJm©gmR>r EH$‘oH$m§er ñnYm© H$am,
Á¶mMm {dñVma AmH$me d n¥Ïdr gmaIm Amho. Vo (ñdJ©) Aem cmoH$m§gmR>r
V¶ma H$aʶmV Amcoco Amho, Oo A„mh d ˶mÀ¶m n¡J~§ amda {dídmg R>do Umao
706 Hw$amU
AmhoV. hr A„mhMr (Anma) H¥$nm Amho, Vmo BpÀN>Vmo ˶mg Vr àXmZ H$aVmo
Am{U A„mhÀ¶m H¥$nocm gr‘mM Zmhr.
22
(cmoH$m§Zmo!) H$moUVohr g§H$Q> n¥Ïdrda ¶oV Zmhr, Zm ñdV: Vw‘À¶mda
¶oV,o nU ’$º$ ˶m{edm¶, Á¶mÀ¶m{df¶r Amåhr Vo {Z‘m©U H$aʶmnyduM,
(Am‘À¶mH$S>o Agcoë¶m) ‘hmJ«W§ mV Z‘yX Ho$coco AgVo. {Z:g§Xho , ho gd©
A„mhgmR>r ghO e³¶ Amho. 23 (˶m dmñVdmMr Amåhr Vwåhmcm) ¶mgmR>r
(OmUrd H$ê$Z {Xcr Amho) H$s, Oo H$mhr Vwåhr J‘mdcmV ˶m~Ôc Xþ:Ir
ìhm¶cm ZH$mo, VgoM ˶mÀ¶mH$Sy>Z Oo Vwåhmcm àmá Pmco Amho, ˶m~Ôchr
(A{VCËgmhr hmoD$Z) Jd© H$aʶmMr JaO Zmhr. H$maU A„mhcm J{d©ð> d
~T>mB©Imoa (cmoH$ A{O~mV) {චZmhrV. 24 Oo ñdV: H§$OyfnUo dV©Z H$aVmV
Am{U BVam§Zmhr H§$OyfnUm {eH$dVmV. Am{U Omo H$moUr (¶m g§Xeo mH$S>)o nmR>
{’$adrc. (˶m§Zr ho cjmV R>do mdo) A„mh ñd¶§nUy © (d AmË‘{Z^©a) Amho,
gd© àH$maÀ¶m ñVwVrg nmÌ Amho.
25
Amåhr Am‘À¶m n¡J~§ am§Zm g˶mÀ¶m gd© ñnï> à‘mUmgh nmR>{dco hmoVo
Am{U ˶m§À¶m~amo~a J«W§ d (MyH$ H$s, ~amo~a XmIdUmao) VamOyhr nmR>{dco,
¶mgmR>r H$s, cmoH$m§Zr ݶm¶~wÕrZo dV©UHy $ H$amdr. VgoM Amåhr cmoIS§ > CncãY
H$ê$Z (˶mMm Cn¶moJ H$aʶmMr ¶mo½¶Vm Vwåhmcm àXmZ Ho$cr). Á¶m‘ܶo
àM§S> VmH$X Amho, VgoM cmoH$m§gmR>r Vmo {d{dY àH$mao cm^Xm¶r Amho. (ho gd©
Vwåhmcm ¶mgmR>r XoʶmV Amco Amho H$s,) A„mhcm ˶m cmoH$m§Zm {MÝhm§{H$V
H$aVm ¶mdo, Oo ˶mcm Z nmhVmhr, ˶mMr d ˶mÀ¶m n¡J~§ amMr ‘XV H$aʶmgmR>r
nwT>o gagmdVmV. ¶mV e§H$mM Zmhr H$s, A„mh hm gm‘϶©emcr d gd©e{º$‘mZ
Amho.
26
(¶mM CÔoemgh) Amåhr Zyhcm d B~«mhr‘cm (Am‘Mo à{V{ZYr)
~ZdyZ nmR>{dco hmoV.o Am{U Amåhr ˶m§À¶m d§eOm‘ܶo g§Xeo dmhH$ ~Z{dʶmMm
707

d J«W§ àXmZ H$aʶmMm H«$‘ gwê$ R>do cm hmoVm. ˶m§À¶mn¡H$s H$mhr gÝ‘mJ©
cm^coco hmoV,o nU AZoH$ AmkmnmcZ Z H$aUmao hmoV.o 27 ˶m§À¶mZ§Va
˶m§À¶mM nmdcmda nmD$c R>do Zy MmcUmao Am‘Mo (BVa) n¡J~§ a Amåhr
nmR>dco. (H$mcm§VamZo) Amåhr ˶m§MMo AZwgaU H$aUmam (n¡J~§ a ~ZdyZ)
‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grh ¶mg nmR>{dco. Am{U Amåhr ˶mg ~m¶~c (B§Orc) hm
J«W§ àXmZ Ho$cm hmoVm. Am{U Á¶m cmoH$m§Zr ˶mMo AZwgaU Ho$co, Amåhr
˶m§À¶m ‘ZmV H$éUm d X¶m (ho JwU) {Z‘m©U Ho$co. Am{U {OWn¶ªV d¡am½¶mMm
g§~Y§ Amho, Amåhr ˶m§Zm ˶mMm AmXoe (A{O~mV) {Xcocm ZìhVm, Va Vmo
‘mJ© ˶m§Zr ñdV:M emoYZy H$mT>cm hmoVm. Am{U A„mhcm àgÞ H$aʶmgmR>r
(ñdV:hÿZM) ˶mMm Adc§~ Ho$cm hmoVm, nU ˶m§Zr ˶mMo Ogo H$am¶cm hdo
hmoV,o Vgo C{MV[a˶m nmcZhr Ho$co Zmhr. Va Amåhr ˶m§À¶mn¡H$s Oo gƒo
lÕmd§V hmoV,o ˶m§ZmM (Mm§Jcm) ‘mo~Xcm àXmZ Ho$cm. H$maU ˶m§À¶mn¡H$s
AZoH$ Amkm Z nmiUmaoM hmoV.o
28
lÕmd§Vm§Zmo! A„mhMr OmU ~miJm Am{U n¡J~§ amda {dídmg R>do m. Vmo
Vw‘À¶mda XþnQ>rZo H¥$nm H$aoc. VgoM Vwåhmcm Agm àH$me àXmZ H$aoc,
Á¶mÀ¶m COoS>mV Vwåhr Mmcy eH$mc. VgoM Vmo Vw‘À¶m (^yVH$mcrZ MwH$m)
‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c. H$maU A„mh ’$ma j‘merc d X¶miy Amho. 29 AmYrÀ¶m
J«W§ YmaH$m§Zr ho OmUyZ ¿¶mdo H$s, A„mhÀ¶m H¥$noda ˶m§Mr H$mhr ‘ºo$Xmar
Zmhr. H$maU H¥$nm H$aʶmMm A{YH$ma gd©ñdr A„mhÀ¶m hmVr Amho. Vmo
BpÀN>Vmo ˶mg Vr àXmZ H$aVmo Am{U A„mh hm Agr‘ H¥$nmd§V Amho.
gyah-58. Ac-‘wOmXcm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J~§ a!) {ZpíMVnUo A„mhZo ˶m órMo åhUUo EoH$co Amho, Or
708 Hw$amU
Amnë¶m nVrg§~Y§ mZo Vw‘À¶mH$S>o dmX{ddmX H$arV hmoVr Am{U A„mhg‘moa
Amnco JmèhmUo ‘m§S>V hmoVr. A„mh Vwåhm XmoKm§Mo g§^mfU EoH$V hmoVm. A„mh
gd© H$mhr EoH$Umam d gd©gmjr Amho.
2
Vw‘À¶mn¡H$s Oo cmoH$ Amnë¶m nËZtZm "‘mVm' Ago g§~moYZy (ñdV:nmgyZ)
Xÿa H$aVmV (åhUOo {µOhma H$aVmV) (Ago g§~moYë¶mZo) ˶m ˶m§À¶m ‘mVm
hmoV ZmhrV. ˶m§À¶m ‘mVm Va ˶m AmhoV, Á¶m§Zr ˶m§Zm OÝ‘ {Xcm Amho. ho
cmoH$ {ZpíMVnUo EH$ A¶mo½¶ d Ag˶ Jmoï> ~mocV AmhoV. {Z…g§Xho A„mh
nmnm§Mo {ZdmaU H$aUmam d ’$ma ‘m’$ H$aUmam Amho. 3 Am{U Oo cmo H $
AemàH$mao Amnë¶m nËZtZm "Vy ‘mVog‘mZ Amhog' Ago åhUyZ (ñdV:nmgyZ)
Xÿa R>do VmV. nU Z§Va Ooìhm Vo Amnco (Ag˶) dº$ì¶ ‘mJo KoD$ BpÀN>Vrc
Va ˶m§À¶mgmR>r (Aer {ejm Amho) H$s, ˶m§Zr EH$‘oH$mcm nwÝhm ñne©
H$aʶmnydu EH$m Xmgmcm (Xmñ¶ËdmVyZ) ñdV§Ì H$amdo. Va ¶m Jmoï>rda H¥$Vr
H$aʶmMr Vwåhmcm VmH$sX {Xcr OmV Amho. Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$aVm,
˶mMr A„mhcm nyU© OmUrd Amho. 4 Am{U Á¶mÀ¶mgmR>r ho g§^d Zgoc Va
EH$‘oH$m§Zm nwÝhm ñne© H$aʶmnydu ˶mZo ˶mEodOr gcJ XmoZ ‘{hZo Cndmg
H$amdm. Am{U EImXm H$moUr ¶mgmR>rhr Ag‘W© Agoc Va ˶mZo gmR> Jar~
‘mUgm§Zm Oody Kmcmdo. (hm AmXoe) A„mh d ˶mÀ¶m n¡J~§ amà{V Vw‘Mr lÕm
A{YH$ ~iH$Q> H$aʶmgmR>r Amho. ¶m A„mhZo ñWm{nV Ho$coë¶m gr‘m hmoV.
Am{U Oo g˶ ZmH$maUmao AmhoV, ˶m§À¶mgmR>r H$R>mao {ejm V¶ma Amho.
5
Oo cmoH$ A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amMm {damoY H$aVmV. Vo (eodQ>r)
An‘m{ZV Ho$co OmVrc, Á¶mà‘mUo ˶m§À¶mnyduÀ¶m (AdkmH$mar) cmoH$m§Zm
An‘m{ZV H$aʶmV Amco hmoV.o Amåhr AmYrM ñnï> Ago g§Xeo àH$Q> Ho$coco
AmhoV. Am{U g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm An‘mZOZH$ {ejm hmoUma. 6 Á¶m
{Xder A„mh ˶m gdmªZm ‘¥V AdñWoVZy {Od§V H$ê$Z CR>dc o . Am{U ˶m§Zm
gyah-58. Ac-‘wOmXcm 709

˶m§Zr Ho$cocr H$m‘o XmIdoc. ˶m§Zr Oo-Oo Ho$coco Amho, Vo gd© A„mhZo
‘moOZy R>do coco Amho, Oar ˶m§Zm ˶m Jmoï>tMm {dga nS>cco m Agoc Varhr.
H$maU A„mh à˶oH$ Jmoï>rgmR>r gmjr Amho.
7
Vwåhmcm ¶m Jmoï>rMr OmUrd Zmhr H$m H$s, A„mh Vo gd© OmUVmo Oo H$mhr
AmH$memV Amho Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho. VrZ ‘mUgm§Mr Aer H$moUVrhr
Jwá ~mVMrV AgV Zmhr, Á¶mV Vmo Mm¡Wm ZgVmo. VgoM nmM ‘mUgm§Mr
(MMm©) hmoVo d Vmo ghmdm ZgVmo, Ago H$Yr hmoV Zmhr. ‘J ˶mhÿZ Vo H$‘r
AgmoV dm OmñV, ˶mMr ˶m§À¶m~amo~a CnpñWVr AQ>i AgVo. ‘J Vo Hw$R>ho r
H$m AgV ZmhrV. ‘J eodQ>r, ݶm¶mÀ¶m {Xder Vmo ˶m§Zm ˶m§Zr Oo-Oo Ho$co
Agoc, ˶m{df¶r AdJV H$aoc. A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo n[anyU© kmZ
AgVo, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 8 (n¡J~§ a!) Vwåhmcm ˶m cmoH$m§Mr OmUrd
Zmhr H$m, Á¶m§Zm Jwá ~mocUr H$aʶmnmgyZ ‘ZmB© Ho$cr Jocr hmoVr? nU Vo
˶mÀ¶m AJXr CcQ> H$aVmV, Á¶mMr ˶m§Zm ‘ZmB© Ho$cr Jocr hmoVr. Vo
nmnH¥$˶ d A˶mMmar dV©Z Am{U n¡J~§ amMr Amkm Z nmiUo (B.) {df¶r Jwá
MMm© H$arV AgVmV. Am{U Ooìhm Vo Vw‘À¶mH$S>o ¶oVmV, Aem eãXm§V Vwåhmcm
A{^dmXZ (gcm‘) H$aVmV. Á¶m eãXm§V A„mhZo Vwåhmcm H$Yrhr gcm‘
nmR>{dcocm Zmhr. Am{U Vo ‘Zmo‘Zr AmíM¶© H$aVmV H$s, A„mh Amåhmcm ¶m
Jmoï>t~Ôc {ejm H$m H$arV Zgoc? (n¡J~§ a!) ˶m§À¶mgmR>r ZaH$mMr {ejm
nwaeo r Amho, Vo OiʶmgmR>r {VÀ¶mV XmIc Ho$co OmVrc. (IamoIa) Vo ’$ma
dmB©Q> {R>H$mU Amho!
9
lÕmd§Vm§Zmo! Ooìhm Vwåhr Jwá g„m‘gcV H$amc, Voìhm nmnH¥$˶,
A˶mMmar H¥$˶ Am{U n¡J~§ amMr Adkm ¶m Jmoï>t{df¶r AmngmV g„m‘gcVr
(H$Xm{n ) H$ê$ ZH$m. Va Vwåhr gËH$‘} d gXmMmar dV©Z ¶m gX²JUw m§Zm
àmoËgm{hV H$aʶmgmR>r g„m‘gcVr H$am. Am{U A„mhMo ^¶ ~miJm, eodQ>r
710 Hw$amU
Á¶mÀ¶mnwT>o Vwåhmcm EH$Ì AmUco OmB©c. 10 (BVa gd©) Jwá dmVm© (dmB©Q>
CÔoemgmR>r) g¡VmZmÛmao g§Mm{cV Ho$ë¶m OmVmV. Á¶mÛmao Vmo lÕmd§Vm§Zm Xþ:Ir-
H$ï>r H$ê$ BpÀN>Vmo. nU Vmo ˶m§Zm A„mhÀ¶m nadmZJr{edm¶ H$moU˶mhr
àH$mao BOm nmoMdy eH$V Zmhr. Am{U lÕmd§Vm§Zm A„mhdaM ÑT> {dídmg
R>do m¶cm hdm.
11
lÕmd§Vm§Zmo! Vw‘À¶m g^m§‘ܶo Ooìhm Vwåhmcm gm§{JVco OmB©c H$s,
OmJm ‘moH$ir gmoS>y Z ~gm. Voìhm Vwåhr gm§{JVë¶mà‘mUo OmJm ‘moH$ir gmoS>y Z
~gm, A„mhhr (AmkmnmcZmÀ¶m ‘mo~Xë¶mV ˶mÀ¶m H¥$noV) Vwåhmcm OmJm
àXmZ H$arc. Am{U Ooìhm gm§{JVco OmB©c H$s, (Amnë¶m OmJodê$Z) CR>m,
Va Voìhm Vwåhr CR>m (BVa {R>H$mUr ~gʶmg gm§{JVco OmB©c Va ~gm, {ZKyZ
Omʶmg gm§{JVco OmB©c Va {ZKyZ Om). Vw‘À¶mn¡H$s Oo gƒo lÕmd§V AmhoV
Am{U kmZr AmhoV. A„mh Aem cmoH$m§Zm Cƒ XO} àXmZ H$aoc. H$maU Vwåhr
Oo H$mhr H$aVm, ˶mMo A„mhcm nyU© kmZ Amho.
12
lÕmd§Vm§Zmo! Ooìhm Vw‘Mr n¡J~§ amer EH$m§VmV H$mhr g„m‘gcV H$aʶmMr
BÀN>m Agoc Va Vr H$aʶmnydu H$mhr XmZH$m¶© H$am. ho (A„mhÀ¶m Ñï>rZo)
Vw‘À¶mgmR>r Mm§Jco d (Vw‘Mo ‘Z) ewÕ H$aUmao R>ac o . nU Oa Vwåhr Vgo
H$aʶmg Ag‘W© Agmc Va ({dídmg R>do m H$s), {Z:g§Xho , A„mh ’$ma
j‘merc d X¶miy Amho. 13 (lÕmd§Vm§Zmo!) Vwåhr ¶m AmXoemZo Km~acmV H$s
H$m¶? H$s, Vwåhr n¡J~§ amer Jwá g„m‘gcV H$aʶmnydu XmZH$m¶© H$amdo.
(Km~aʶmMo H$maU Zmhr.) Oa Vwåhr Ago H$aʶmg Ag‘W© Agmc Va
(cjmV R>do m) A„mh Vw‘À¶mà{V ’$ma X¶miy Amho. nU {Z˶ Z‘mµOmMo nmcZ
H$aUo gwê$ R>do m Am{U (µOH$mVnmÌ Agmc Va) Oµ H$mV XoV amhm. Am{U A„mh
d ˶mÀ¶m n¡J~§ amMo AmkmnmcZ H$arV amhm. H$maU Vwåhr Oo H$mhr H$aVm,
˶mMr A„mhcm nyU© OmUrd Amho.
gyah-58. Ac-‘wOmXcm 711
14
Vwåhmcm ˶m cmoH$m§Mr OmUrd Zmhr H$m, Oo ˶m cmoH$m§er {‘ÌËdmMo
g§~Y§ R>do VmV Á`m§À`mda A„mh ZmIye (H«$w Õ) Amho. Vo Zm Vw‘À¶mn¡H$s
AmhoV, Zm ˶m§À¶mn¡H$s AmhoV. Am{U Vo OmUyZ~wOZy ImoQ>çm Jmoï>t~Ôc enWm
KoV AgVmV. 15 A„mhZo ˶m§À¶mgmR>r ’$ma H$R>mao {ejm V¶ma R>do cocr Amho.
{ZpíMVM Vo Oo H$mhr H$arV AmhoV __ ’$ma dmB©Q> Amho. 16 ˶m§Zr Amncr
XþîH¥$˶o cn{dʶmgmR>r Amnë¶m enWm§Zm gwajmH$dM ~Z{dcoco Amho. AemàH$mao
Vo cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ namd¥Îm H$arV AgVmV. (n[aUm‘r) ˶m§À¶mgmR>r
An‘mZmñnX {ejm Amho.
17
Zm ˶m§Mo YZ, Zm ˶m§Mr An˶o ˶m§Zm H$moU˶mhr àH$mao A„mhnmgyZ
dmMdy eH$Vrc. ho cmoH$ ZaH$dmgr AmhoV, Vo ˶mV H$m¶‘ñdê$nr dmñVì¶
H$aVrc. 18 Á¶m {Xder A„mh gdmªZm ‘¥VmdñWoVZy {Od§V H$ê$Z CR>dc o ,
Voìhm XoIrc Vo ˶mÀ¶mg‘moa ˶mMà‘mUo enWm KoVrc, Á¶mà‘mUo Vw‘À¶mg‘moa
enWm KoV AgVmV. (˶m§Zm) dmQ>Vo H$s, Vo ÑT> Aem AmYmamda (C^o)
AmhoV, nU Vo Ho$di ImoQ>maS>o AmhoV. 19 g¡VmZmZo ˶m§À¶mda dM©ñd àmá
H$ê$Z ˶m§Zm A„mhÀ¶m ñ‘aUmnmgyZ Jm’$sc Ho$coco Amho. ho cmoH$ g¡VmZmÀ¶m
JQ>mMo cmoH$ AmhoV. cjmV R>do m, g¡VmZmMm JQ> Adí¶ Zme nmdUma Amho. 20
Oo cmoH$ A„mh Am{U ˶mÀ¶m n¡J~§ amMm {damoY H$aVmV, (ݶm¶mÀ¶m {Xder)
Vo qZÚ d VwÀN> cmoH$m§nH¡ $s AgVrc. 21 (H$maU) hm A„mhMm {ZU©¶ Amho,
(Omo gX¡d A§{V‘ AgVmo) H$s, ‘r d ‘mPo n¡J~§ a {ZpíMVnUo dM©ñd àmá
H$aUma. {Z:g§Xho , A„mh gm‘϶©emcr d gd©e{º$‘mZ Amho.
22
(n¡J~§ a!) Vwåhmcm Ago cmoH$ AmT>iZy ¶oUma ZmhrV, Oo (Iè¶m
AWm©Z)o A„mh Am{U A§{V‘ {Xdgmda {dídmg R>do Umao AmhoV Am{U gmo~VM
˶m§À¶mer {‘ÌËdmMo (d AmnwcH$sMo) g§~Y§ R>do VmV Oo A„mh d ˶mÀ¶m
n¡J~§ amMo {damoYr AmhoV (Ago e³¶ Zmhr). ‘J Vo ˶m§Mo {nVm qH$dm nwÌ qH$dm
712 Hw$amU
^mD$ qH$dm ˶m§Mo ZmVodmB©H$ H$m AgV ZmhrV. (gƒo lÕmd§V Vo cmoH$
AmhoV,) Á¶m§À¶m öX¶nQ>cmda A„mhZo lÕm H$moê$Z Q>mH$cr Amho. Am{U
Amnë¶mH$Sy>Z àoaUm XoD$Z ˶m§Zm ÑT>Vm àXmZ Ho$cr Amho. Vmo ˶m§Zm Aem
~mJm§V àdoe XoBc
© , Á¶m§VZy nmʶmMo (‘Z àgÞ H$aUmao) àdmh (gX¡d) dmhV
AgVrc. ˶mV Vo H$m¶‘ñdê$nr dmñVì¶ H$aVrc. A„mh ˶m§À¶mda àgÞ
Pmcm Am{U Vohr ˶mÀ¶mda àgÞ Pmco. hoM cmoH$ A„mhÀ¶m JQ>mVrc gXñ¶
AmhoV. {ZpíMVM, A„mhMmM JQ> ¶eñdr hmoUma Amho.
gyah-59. Ac-hl
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Oo H$mhr AmH$memV Amho Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho, Vo gd© A„mhMo
ñVw{VJmZ H$arV AgVmV. VmoM gd©e{º$‘mZ Amho, Añgc ~w{ÕdmZ Amho. 2
˶mZoM (åhUOo A„mhZoM) AmYrÀ¶m J«W§ YmaH$m§nH¡ $s g˶ ZmH$maUmè¶m gdmªZm
EH${ÌV ˶m§À¶m Kam§VZy ~mhoa H$mT>c,o hr ˶m§Mr n{hcr hÔnmar hmoVr.
(lÕmd§Vm§Zmo!) Vo (H$moU˶mhr à{VH$mam{edm¶) {ZKyZ OmVrc Ago Vwåhmcm
dmQ>cho r ZìhVo. VgoM Vohr ¶m {dMmamV hmoVo H$s, ˶m§Mo {H$„o A„mhnmgyZ
˶m§Mo (Adí¶) ajU H$aVrc. nU A„mh ˶m§À¶mda VoWZy MmcyZ Amcm,
OoWZy (EImXo g§H$Q> ˶m§À¶mda ¶oBc © ) Aer ˶m§Zr H$Yr H$ënZmhr Ho$cr
ZìhVr. Am{U (˶mZo) ˶m§Mr ‘Zo XheVrZo hmXadyZ gmoS>cr. Am{U ˶m§Zr
Amnë¶m Kam§Zm ñdV:À¶m d lÕmd§Vm§À¶m hmVm§Zr Zï> Ho$co. Voìhm ho S>mi
o g
‘mUgm§Zmo! (¶mnmgyZ) YS>m ¿¶m!
3
Am{U Oa A„mhZo ˶m§À¶m~m~VrV hÔnmarMm {ZU©¶ gwZmdcm ZgVm Va
˶mZo ˶m§Zm ¶m OJmV BVa (‘moR>r) {ejm Ho$cr AgVr. nU ¶mZ§VaÀ¶m OJmV
Va ˶m§À¶mgmR>r ZaH$mÀ¶m AmJrMr {ejm AmhoM. 4 H$maU Vo A„mh d
gyah-59. Ac-hl 713

˶mÀ¶m n¡J~§ am{déÕ C^o am{hco. Va Omo H$moUr A„mhÀ¶m {déÕ C^o amhVmo.
Va A„mh (Aem§Zm) {ejm H$aʶmÀ¶m ~m~VrV ’$ma H$R>mao Amho. 5 (lÕmd§Vm§Zmo!
˶m§M)o Oo IOwarMo d¥j Vwåhr H$mnyZ Q>mH$cmV qH$dm Á¶m§Zm ˶m§À¶m ‘wimda
C^r gmoS>y Z {XcmV __ ho gd© A„mhÀ¶m AZwkZo Mo Pmco. Vo ¶mgmR>r H$s,
(A„mhcm) ˶mMr Adkm H$aUmè¶m§Zm An‘m{ZV H$ê$Z gmoS>m¶Mo hmoV.o
6
Am{U A„mhZo ˶m§À¶mH$Sy>Z Oo H$mhr ¶wÕYZ Z cT>Vm Amnë¶m
n¡J~§ amcm {‘idyZ {Xco. ˶mgmR>r (lÕmd§Vm§Zmo!) Vwåhr KmoS>o Am{U C§Q>mg§ h
H$mhr Ymdni Ho$cocr Zmhr. nU A„mh Amnë¶m n¡J~§ am§Zm BpÀN>Vmo ˶mda
dM©ñd àXmZ H$aVmo.A„mh gd© H$mhr H$aʶmg g‘W© Amho. 7 A„mhZo
Amnë¶m n¡J~§ amcm Jmddmë¶m§H$Sy>Z Oo H$mhr YZ {‘idyZ {Xco Amho, Vo gd©
A„mhgmR>r (åhUOo A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r) d ˶mÀ¶m n¡J§~amgmR>r d
(n¡J~§ amÀ¶m) ZmVodmBH$m§gmR>r d AZmWm§gmR>r d JaOy d dmQ>gê$ (¶m gdmªgmR>r)
Amho. H$maU Vo YZ Vw‘À¶m‘ܶo Oo AmYrnmgyZ YZmT>ç AmhoV, Ë`m§À`m‘ܶoM
{’$aV amhÿ Z¶o. Am{U n¡J~§ a ˶mVyZ Vwåhmcm Oo H$mhr XoBc © , Vo (ñdIwerZo)
ñdrH$ma H$am. Am{U Vmo Á¶mnmgyZ Xÿa amhʶmgmR>r gm§Jc o , ˶mnmgyZ Xÿa amhm.
Am{U A„mhMr OmU ~miJyZ Agm. H$maU A„mh {ejm XoʶmÀ¶m ~m~VrVhr
’$ma H$R>mao Amho. 8 (¶wÕYZmMm H$mhr ^mJ ˶m§Zmhr XoʶmV ¶mdm,) Oo Jar~
{Zdm©{gV AmhoV, Á¶m§Zm ˶m§À¶m Kam§VZy ~mhoa Kmc{dʶmV Amco d (˶m§À¶m)
‘mc‘ÎmonmgyZ d§{MV H$aʶmV Amco. Vo (Amnco KaXma gmoS>yZ) Ho$di A„mhMm
AZwJh« d ˶mÀ¶m àgÞVoÀ¶m emoYmW© Amcoco AmhoV. VgoM Vo A„mh(À¶m
H$m¶m©V) ˶mÀ¶m n¡J~§ amMo gmhmæ¶ H$arV AgVmV. hoM (A„mhMo) gƒo ^º$
AmhoV.
9
Am{U Oo cmoH$ AmYrnmgyZ (‘{XZm ¶m) ehamV ñWm{¶H$ Pmcoco AmhoV
Am{U ÑT>VmnydH© $ lÕoMm ˶m§Zr A§JrH$ma Ho$cocm Amho (Aem cmoH$m§nH¡ $s JaOy
714 Hw$amU
cmoH$m§Zmhr ˶mVyZ H$mhr XoʶmV ¶mdo). Am{U Omo H$moUr ˶m§À¶mH$S>o ñdXoe
˶mJ H$ê$Z ¶oVmo, ˶mÀ¶mer ào‘mZo dmJVmV. Am{U Oo H$mhr {Zdm©{gVê$nr
Amcoë¶m cmoH$m§Zm {Xco OmVo, ˶mZo ˶m§À¶m ‘ZmV H$mhr Oi’$imQ> {Z‘m©U
hmoV Zmhr. CcQ> Vo ñdV: Jar~ AgyZhr ˶m§Zm ñdV:da àmYmݶ XoVmV, Am{U
Omo Amnë¶m ñd^mdmÀ¶m cmcgonmgyZ gwa{jV R>do cm Jocm, Va AgoM cmoH$
Iao ¶eñdr hmoUmao AmhoV. 10 Am{U Oo ˶m§À¶mZ§Va (lÕmd§V ~Zco) Vo
åhUVmV, "ho à^y! (AmÎmmn¶ªV) Am‘À¶m hmVyZ KS>cëo ¶m MwH$m ‘m’$ H$a
Am{U Am‘À¶m ~m§Ydm§Zmhr j‘m H$a, Á¶m§Zr Am‘À¶m AmYr lÕm YmaU
Ho$cocr Amho. Am{U Am‘À¶m öX¶mV lÕmd§Vm§~Ôc Ûof^md {Z‘m©U hmoD$ XoD$
ZH$mog. ho à^y! Vy IamoIa ’$ma H$Zdmiy d X¶miy Amhog!'
11
Vwåhmcm ˶m cmoH$m§Mr OmUrd Zmhr H$m, Á¶m§Zr XþQ>ßnrnUmMo dV©Z
Adc§{~co Amho? Vo J«W§ YmaH$m§nH¡ $s lÕmhrZ Agcoë¶m Amnë¶m ~m§Ydm§Zm
åhUVmV, "Oa Vwåhmcm ~mhoa KmcdyZ XoʶmV Amco Va AmåhrXoIrc Vw‘À¶m~amo~a
~mhoa nSy>. Am{U Vw‘À¶m{déÕ Amåhr H$moUmMohr H$mhrhr EoH$Uma Zmhr. Am{U
Oa Vw‘À¶m{déÕ ¶wÕ Ho$co Joco Va Amåhr Vwåhmcm gmhmæ¶ H$ê$.' nU
(n¡J~§ a!) A„mh gmj XoVmo H$s, Vo Ho$di ImoQ>maS>o AmhoV. 12 (H$maU) ˶m§Zm
Oa ~mhoa KmcdʶmV Amco Va Vo ˶m§À¶mgmo~V (A{O~mV) ~mhoa nS>Uma
ZmhrV. Am{U Oa ˶m§À¶mer ¶wÕ Pmco Va Vo ˶m§Zm H$Yrhr gmhmæ¶ H$aʶmgmR>r
nwT>o ¶oUma ZmhrV. Am{U ‘XVrgmR>r Oa AmcoM Va Vo {ZpíMVnUo nmR> XmIdyZ
ni H$mT>Vrc. Am{U Voìhm ˶m§ZmM H$moUmH$Sy>Zhr ‘XV àmá hmoUma Zmhr.
13
(H$maU lÕmd§Vm§Zmo!) Vwåhm cmoH$m§Mo ^¶ ˶m§À¶m ‘ZmV A„mhnojmhr
A{YH$ Amho. ¶mMo H$maU, ˶m§Zm g˶mMr OmU Zmhr. 14 ho gmao {‘iyZ
Vw‘À¶mer H$Yrhr cT>Uma ZmhrV. nU ’$º$ VQ>~X§ r Agcoë¶m gwa{jV dñ˶m§VZy
qH$dm q^VrÀ¶m ‘mJyZ, ˶m§À¶mV AmngmVM Vrd« ‘V^oX (d eÌwËd Amho).
gyah-59. Ac-hl 715

Vwåhmcm Vo g§K{Q>V dmQ>VmV, nU ˶m§Mr ‘Zo EH$‘oH$m§nmgyZ Xþamdcocr AmhoV.


¶mMo H$maU, Vo cmoH$ ~wÕrMm dmna H$arV ZmhrV.
15
¶m§Mr AdñWm ˶m cmoH$m§gmaIrM hmoUma, Á¶m§Zr AJXr ZOrH$À`m
H$mimV Amnë¶m XþîH¥$˶m§Mr ’$io MmIcr AmhoV. Am{U ¶mZ§VaÀ¶m OrdZmV
Va ˶m§À¶mgmR>r ’$ma Xþ:IXm¶r {ejm AQ>i Amho. 16 (¶m Xm§{^H$ cmoH$m§Mr)
AdñWm ˶m g¡VmZmgmaIr Amho Omo ‘mUgmcm åhUVmo, "g˶mMm (H$Yrhr)
ñdrH$ma H$ê$ ZH$mog.' ‘J Ooìhm ˶mcm g˶ ZmH$maUmam ~ZdyZ Q>mH$Vmo.
Voìhm Vmo (˶mg) åhUVmo, "Vw¶mer ‘cm H$mhr XoU-o KoUo Zmhr, ‘cm Va gd©
OJm§Mm nmcZH$Vm© Agcoë¶m A„mhMo ^¶ dmQ>V.o ' 17 AemàH$mao, eodQ>r Vo
XmoÝhr g˶ ZmH$maUmao, ZaH$mÀ¶m AmJrV OmVrc, {OWo Vo H$m`‘ñdê$nr
dmñVì¶ H$aVrc. H$maU A˶mMmar H¥$Ë`o H$aUmè¶m§À¶m dmQ>r AgoM ’$i ¶oV
AgVo.
18
lÕmd§Vm§Zmo! A„mhMr OmU ~miJyZ (OrdZ ì¶VrV H$am). Am{U
à˶oH$mZo Zoh‘r ¶m Jmoï>rH$S>o cj Úmdo H$s, ˶mZo (Amnë¶m AZ§VH$mcrZ
OrdZmgmR>r) nwT>o H$m¶ nmR>{dco Amho. Va (Zoh‘r) A„mhMr OmU R>do Umao
~Zm. {Z:g§Xho A„mhcm Vwåhr Oo H$mhr H$aVm, ˶mMr nyU© OmUrd Amho. 19
Am{U ˶m cmoH$m§gmaIo ~Zy ZH$m, Oo A„mhcm {dgaco, n[aUm‘r A„mhZohr
Ago H$ê$Z Q>mH$co H$s, ˶m§Zm ñdV:MmM {dga nS>cm. hoM cmoH$ Amkm^§J
H$aUmao (AnamYr) AmhoV. 20 ZaH$dmgr d ñdJ©dmgr XmoKo H$Xm{n g‘mZ hmoD$
eH$V ZmhrV. ñdJ©{ZdmgrM ¶e àmá H$aUmao cmoH$ AmhoV.
21
Oa Amåhr ¶m Hw$amUmg EImÚm nd©Vmda AdV[aV Ho$co AgVo,
(Am{U ‘mUgmà‘mUo ˶mcmhr ~wÕr AgVr) Va Vwåhmcm {ZpíMVnUo Ago
nmhm¶cm {‘imco AgVo H$s, Vmo A„mhÀ¶m ^¶mZo H$mogiV Amho Am{U ˶mMo
VwH$S>-o VwH$S>o hmoV AmhoV. hr CXmhaUo gmXa H$aʶmMm CÔoe hm Amho H$s,
716 Hw$amU
‘mZdmZo ˶mda qMVZ H$amdo (d ˶mnmgyZ ~moY ¿¶mdo). 22 VmoM Amho
A„mh, ˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM CnmgZo¶mo½¶ Zmhr. VmoM Vo gd© OmUVmo,
{OWn¶ªV H$moUmMrhr ~wÕr nmoMy eH$V Zmhr Am{U Vohr, Oo gdmªg‘moa CKS>
Amho. Vmo ’$ma H$Zdmiy d X¶miy Amho.
23
VmoM Amho A„mh Á¶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM CnmgZo¶mo½¶ Zmhr, Añgc
g‘«mQ>, gd© àH$maÀ¶m CUonUmnmgyZ nyUn© Uo ‘wº$ Agm, gdmªMm ‘w{º$XmVm, gdmªZm
gwajm àXmZ H$aUmam, gdmªMm gm§^miH$Vm©, gdmªda nyU© {Z¶§ÌU R>do Umam,
gd©e{º$‘mZ, gdm}ƒ, gd© àH$maÀ¶m ñVwVrg nmÌ. Agm Amho A„mh. cmoH$
˶mÀ¶mgmo~V BVam§Zm ˶mMo gh^mJr R>adVmV, ˶mnmgyZ Vmo nyUn© Uo Ag§~{§ YV
Amho. 24 A„mh Amho, gdmªMm {Z‘m©Vm, à˶oH$ Jmoï>rMm àma§^H$Vm©, gd© aMZ|Mm
aMZmH$ma, gd© {ZXm}f Aer JwU{deofUo Ho$di ˶mÀ¶mgmR>rM AmhoV. Oo H$mhr
AmH$memV d n¥Ïdrda Amho, Vo gd© ˶mMoM ñVw{VJmZ H$arV AgVmV. Am{U
VmoM gd©e{º$‘mZ Amho, Añgc ~w{Õ‘mZ Amho.
gyah-60. Ac-‘wåV{hZm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
lÕmd§Vm§Zmo! Vwåhr ‘m¶m d Vw‘À¶m eÌÿe§ r {‘ÌËdmMo g§~Y§ R>do y ZH$m.
Vwåhr ˶m§À¶mà{V AmnwcH$s 춺$ H$aVm Am{U Vo ˶m g˶mg ZmH$maVmV Oo
Vw‘À¶mH$S>o Amcoco Amho. ˶m§Zr Vwåhmcm d n¡J~§ amcm Ho$di ¶mgmR>r Kam§VZy
~mhoa Kmc{dco Amho H$s, Vwåhr Amncm nmcZH$Vm© Agcoë¶m A„mhda lÕm
R>do Vm. Vwåhr (IamoIa) ‘m¶m ‘mJm©V à¶ËZm§Mr namH$mð>m (åhUOo {OhmX)
H$aʶmgmR>r Am{U ‘mPr àgÞVm àmá H$aʶmgmR>r KaXma gmoS>cm Agmc Va
‘J H$go e³¶ Amho H$s, Vwåhr ˶m§Zm Jwá[a˶m ào‘mMo g§Xeo nmR>dZy Amnco
{‘Ì ~Zdmc? Vwåhr Oo H$mhr cn{dVm Am{U Oo H$mhr àH$Q> H$aVm, ‘r gd©
gyah-60. Ac-‘wåV{hZm 717
OmUyZ Amho. Am{U Vw‘À¶mn¡H$s Omo H$moUr Ago H$aoc Vmo gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa
{ZKyZ OmUma (ho Z¸$s). 2 ˶m§Zm Vw‘À¶mda {Z¶§ÌU àmá Pmco Va Vo
Vw‘À¶mer eÌwËdmMm ì¶dhma H$aVrc. Am{U Vwåhmcm BOm nmoM{dʶmgmR>r
Amnco hmV nwT>o gagmdVrc d Amnë¶m {O^m MmcdVrc, (åhUOo ‘mZ{gH$
d emar[aH$ Ìmg XoVrc). ˶m§Mr Va Aer Vrd« BÀN>m Amho H$s, Vwåhr
Amnë¶m lÕoMm ˶mJ H$ê$Z Q>mH$mdm. 3 nU (Vwåhr Zoh‘r ho cjmV R>do m)
H$s, Zm Vw‘Mo ZmVodmB©H$, Zm Vw‘Mr ‘wco ݶm¶mÀ¶m {Xder Vw‘À¶m H$m‘r
¶oVrc. Vmo (Ho$di Vw‘À¶m JwUm§À¶m AmYmamda) Vw‘À¶m‘ܶo ’¡$gcm gwZmdoc.
Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$arV AgVm, A„mh Vo gd© nmhV AgVmo.
4
(lÕmd§Vm§Zmo!) B~«mhr‘ d ˶mÀ¶m AZw¶m¶m§‘ܶo Vw‘À¶mgmR>r CËH¥$ï>
AmXe© Amho. Ooìhm ˶m§Zr Amnë¶m cmoH$m§Zm åhQ>c,o "Amåhr Vw‘À¶mnmgyZ d
Vwåhr A„mhcm gmoS>y Z Á¶m§Mr CnmgZm H$aVm, ˶m§À¶mnmgyZ ñdV:cm AcJ
H$arV AmhmoV. Am{U Vwåhr Á¶mda {dídmg R>do Vm, Amåhr ˶m gdmªZm ZmH$maV
AmhmoV, `mnwT>o AmVm Vw‘À¶m d Am‘À¶m Xaå¶mZ eÌwËd d {VañH$ma Vmon¶ªV
amhrc, Omon¶ªV Vwåhr EH$‘od Aem A„mhda lÕm YmaU H$arV Zmhr.'
nU (¶mg AndmX Ho$di) B~«mhr‘Mo Vo dº$ì¶ hmoV,o Oo ˶mZo (Amnë¶m
d{S>cm§er Xÿa OmVmZm {Xco hmoVo H$s,) "‘r Vw¶mgmR>r (A„mhH$S>)o j‘m¶mMZm
H$aoZ, nU Vw¶mg§~Y§ mZo A„mhg‘moa ‘mPo H$mhrhr MmcUma Zmhr.' ˶m§Zr
(A„mhH$S>)o àmW©Zm Ho$cr "ho à^y! Amåhr Vw¶mda Amncm ^adgm R>do cm
Amho. Am{U Amåhr Vw¶mH$S>Mo dicmo AmhmoV. Am{U (eodQ>r) Amåhmcm
Vw¶mH$S>Mo naV ¶m¶Mo Amho. 5 ho à^y! Amåhmcm g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§À¶m
narjoMo gmYZ ~Zdy ZH$mog. ho à^y! Amåhmcm j‘m H$a. IamoIa, VyM
gd©e{º$‘mZ Amhog, Añgc ~w{ÕdmZ Amhog.' 6 (lÕmd§Vm§Zmo!) ˶m§À¶m
ê$nmZo Vw‘À`mg‘moa {ZpíMVnUo EH$ CÎm‘ AmXe© Amho. nU AmXe© ˶m
718 Hw$amU
‘mUgmgmR>r Omo A„mhH$Sy>Z ¶mZ§VaÀ¶m OrdZmg§~Y§ mZo (em~mgH$s àmá
H$aʶmMr) Amem ~miJyZ Amho. Am{U Omo H$moUr ¶mH$S>o nmR> XmIdrc (˶mZo
ho cjmV R>do mdo H$s,) A„mh Iè¶m AWm©Zo AmË‘{Z^©a (d ñd¶§nUy )© Amho.
gd© àH$maÀ¶m ñVwVrg nmÌ Agm Ho$di VmoM Amho. 7 (nU) Agohr e³¶
Amho H$s, A„mh Vw‘À¶m d ˶m cmoH$m§À¶m‘ܶo gcmoIm {Z‘m©U H$aoc,
Á¶m§À¶mer Vw‘Mo eÌwËd hmoV.o A„mh H$mhrhr H$aʶmg g‘W© Amho. Am{U
A„mh A˶§V j‘merc d X¶miy Amho.
8
A„mh Vwåhmcm ˶m ({~Ja lÕmd§V) cmoH$m§er göX¶ d ݶm¶nydH© $
ì¶dhma H$aʶmnmgyZ ‘ZmB© H$arV Zmhr, Á¶m§Zr Y‘m©À¶m ~m~VrV Vw‘À¶mer
¶wÕ nwH$macoco Zmhr qH$dm Vwåhmcm Vw‘À¶m ‘mV¥^‘y rVyZ hþgH$mdyZ cmdʶmV
gh^mJr Pmcoco ZmhrV. (Vwåhr ˶m§À¶mer ݶm¶nydH© $ ì¶dhma H$am) H$maU
A„mhcm ݶm¶nydH© $ ì¶dhma H$aUmao cmoH$ {චAmhoV. 9 A„mh ’$º$ ˶m
cmoH$m§er {‘ÌËdmMo g§~Y§ ñWm{nV H$aʶmg Vwåhmcm ‘ZmB© H$aVmo, Á¶m§Zr
Ho$di Vw‘À¶m lÕocm H$maU ~ZdyZ Vw‘À¶mer ¶wÕ nwH$maco Am{U Vw‘À¶m
‘mV¥^‘y rVyZ Vwåhmcm KmcdyZ cmdco qH$dm Vw‘À¶m{déÕ Ago H$aUmè¶m§Zm
‘XV Ho$cr. Am{U Oo H$moUr Aem cmoH$m§er {‘ÌËd (d AmnwcH$sMo) g§~Y§
ñWm{nV H$aVrc, VoM cmoH$ Iao A˶mMmar AmhoV.
10
lÕmd§Vm§Zmo! Ooìhm lÕmd§V {ó¶m ñdXoe ˶mJ H$ê$Z Vw‘À¶mH$S>o
¶oVrc, Voìhm ˶m§Mr (ZrQ>) Mm¡H$er H$am. A„mhcm ˶m§À¶m lÕoMr nyU©
OmUrd Amho. Ooìhm Vwåhmcm AmT>iZy ¶oBc © H$s, ˶m lÕmd§V AmhoV, Voìhm
˶m§Zm lÕmhrZ cmoH$m§H$S>o naV nmR>dy ZH$m. Zm ˶m {ó¶m ({ddmh-g§~Y§ mÀ¶m
Ñï>rZo AmVm) ˶m§À¶mgmR>r d¡Y AmhoV, Zm Vo ¶m {ó`m§gmR>r d¡Y AmhoV.
VargwÕm ˶m lÕmhrZ nVtZr (nËZr åhUyZ ñdrH$ma H$aVmZm) Or ‘haMr
a¸$‘ {Xcr hmoVr, Vr ˶m§Zm naV H$am. Am{U (lÕmd§Vm§Zmo!) Vwåhr ˶m§Zm
gyah-60. Ac-‘wåV{hZm 719

‘haMr a¸$‘ XoD$Z ˶m§À¶mer {ddmh~Õ Pmë¶mg H$mhr Amjonmh© Zmhr. VgoM
Vwåhr lÕmhrZ {ó`m§er {ddmh~§YZ H$m¶‘ R>do y ZH$m. Am{U Or ‘haMr a¸$‘
Vwåhr ˶m§Zm {Xcr hmoVr, ˶mMr ˶m§À¶mH$S>o ‘mJUr H$am. Am{U lÕmhrZ
cmoH$m§Zrhr ‘haÀ¶m aH$‘onmoQ>r Oo H$mhr {Xco hmoV,o ˶mMr Vw‘À¶mH$S>o ‘mJUr
H$amdr. hm A„mhMm {ZU©¶ Amho. Vmo Vw‘À¶m‘ܶo (ݶm¶nydH© $) {ZU©¶ H$arV
AgVmo. H$maU A„mh gd© H$mhr OmUUmam d ~w{Õ‘mZ Amho. 11 Oa Vw‘À¶m
nËZtn¡H$s H$moUr Vwåhmcm gmoS>y Z lÕmhrZm§H$S>o naV Joë¶mg, d (Vo Vw‘Mr
a¸$‘ XoV ZgVrc) Am{U (lÕmhrZ cmoH$m§nH¡ $s Á¶m§Zm) a¸$‘ XoʶmMr Vwåhmcm
VgcrM nmir Amë¶mg, Á¶m cmoH$m§À¶m nËZr {VH$S>o Joë¶m AmhoV, ˶m§Zm Or
˶m§Zr {Xcr hmoVr VodT>r a¸$‘ MwH$Vr H$am. Am{U ˶m A„mhMo ^¶ ~miJm
Á¶mÀ¶mda Vwåhr {dídmg R>do Vm.
12
n¡J~§ a! Ooìhm lÕmd§V {ó¶m ¶m Jmoï>t{df¶r Vw‘À¶mH$S>o à{Vkm
H$aʶmgmR>r ¶oVrc H$s, ˶m (¶mnwT>)o H$moUmcmhr A„mhMo g‘H$j R>a{dʶmMo
(AnH¥$Ë`) H$aUma ZmhrV, ˶m Mmoar H$aUma ZmhrV, ì¶{^Mmar H¥$˶mV
gh^mJr hmoUma ZmhrV, Amnë¶m An˶m§Mr h˶m H$aUma ZmhrV Am{U ˶m
OmUrdnydH© $ H$moUmdahr ImoQ>m Xmof aMÊ`mÀ`m H¥$˶mV gm‘rc hmoUma ZmhrV.
Am{U Mm§Jë¶m Jmoï>tÀ¶m ~m~VrV Vw‘Mr Adkm H$aUma ZmhrV. (¶m{df¶r ˶m
à{Vkm H$arV AgVrc, Va) ˶m§À¶mer à{Vkm ¿¶m. Am{U ˶m§À¶mgmR>r
A„mhH$S>o j‘m¶mMZm H$am. {ZpíMVM, A„mh A˶§V j‘merc d X¶miy
Amho.
13
B‘mZYmaH$m§Zmo! ˶m cmoH$m§er (H$moU˶mhr àH$mao) ‘¡Ìr H$ê$ ZH$m,
Á¶m§Zm A„mhZo qZÚ R>a{dcoco Amho. Vo ¶mZ§VaÀ¶m OrdZmg§~Y§ mZo H$gcrhr
Amem ~miJyZ ZmhrV, Á¶mà‘mUo g˶ ZmH$maUmao (‘¥V cmoH$) Amnë¶m
H$~at‘ܶo {Zame AdñWoV nS>cc o o AmhoV.
720 Hw$amU
gyah-61. Ag-gµâµ’$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Oo H$mhr AmH$memV Amho d Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho, Vo gd© A„mhMoM
ñVw{VJmZ H$arV AgVmV, VmoM gdmªda {Z¶§ÌU R>do Umam Amho, Añgc
~w{ÕdmZ Amho. 2 lÕmd§Vm§Zmo! Vwåhr ~mocVm EH$ Am{U H$aVm XwgaoM Ago
H$m? (Vwåhr Amnë¶m AmMma d {dMmamV ’$aH$ H$m H$aVm?) 3 A„mhÀ¶m
ZOaoV Vw‘Mo Ago H¥$˶ A˶§V A{චAmho H$s, ~mocm¶Mo EH$ Am{U H$am¶Mo
XþgaoM. 4 A„mhcm Va Vo cmoH$ {චAmhoV, Oo ˶mÀ¶m H$m¶m©gmR>r n§{º$~Õ
hmoD$Z cT>VmV, OUy Vo gd© EH$ ‘O~yV Aer q^V AmhoV.
5
(Am{U Vr doi AmR>dm) Ooìhm ‘ygmZo Amnë¶m cmoH$m§Zm åhQ>c,o "‘m¶m
~m§Ydm§Zmo! Vwåhr ‘cm Ìmg H$m XoVm, Ooìhm Vwåhr ho OmUyZ AmhmV H$s, ‘r
Vw‘À¶mH$S>o nmR>{dʶmV Amcocm A„mhMm n¡J~§ a Amho.' ‘J Ooìhm ˶m§Zr
gÝ‘mJm©nmgyZ Xÿa OmUo ng§V Ho$co. Voìhm A„mhZohr ˶m§À¶m öX¶m§Zm g˶mnmgyZ
Xÿa H$ê$Z Q>mH$co. H$maU A„mh Amkm^§J H$aUmè¶m cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdrV
ZgVmo.
6
(AgoM Voìhmhr KS>c)o Ooìhm ‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grhZo åhQ>c,o "BòmB©cÀ¶m
‘wcm§Zmo! ‘r Vw‘À¶mH$S>o A„mhH$Sy>Z nmR>{dcocm n¡J~§ a Amho; ‘m¶mnyduÀ¶m
Vm¡amV ¶m J«W§ mn¡H$s Oo g˶ ~mH$s am{hcoco Amho, ˶mg à‘m{UV H$aUmam (‘r)
Amho. VgoM Vwåhmcm EH$m n¡J~§ am{df¶r ew^dmVm© XoVmo Amho, Omo ‘m¶mZ§Va
¶oBc© . Á¶mMo Zmd Ah‘X Agoc.' Am{U Ooìhm Vmo ˶m§À¶mH$S>o g˶mMo gd©
ñnï> à‘mU KoD$Z Amcm, Voìhm Vo åhUmco, "hr Ho$di OmXÿ Amho.' 7 Am{U
˶mÀ¶mnojm A{YH$ Xþï> ‘mUyg H$moU Agy eH$Vmo, Á¶mcm, A„mhcm g‘{n©V
Aer OrdZnÕVr (åhUOoM Bñcm‘)H$S>o ¶oʶmMo AmdmhZ Ho$co OmV
gyah-61. Ag-gµâ’µ $ 721

AgVmZmhr, Vmo A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r aMV AgVmo. nU A„mh A˶mMmar


cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdrV ZgVmo. 8 Vo Amnë¶m Vm|S>mÀ¶m ’w$H§ $aoZo A„mhMm
àH$me {dPdyZ Q>mHy$ BpÀN>VmV. nU A„mh Amncm àH$me nyUn© Uo gd©Ì
nga{dë¶m{edm¶ amhUma Zmhr. ‘J g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm ¶m~Ôc {H$VrH$m
dmB©Q> dmQ>Zo m. 9 ˶mZoM Amnë¶m n¡J~§ amcm ‘mJ©Xe©Z Am{U g˶Y‘© ¶m§À¶mgh
nmR>{dco Amho, ¶m CÔoemZo H$s, g˶Y‘m©cm BVa gd© Y‘mªda (d¡Mm[aH$)
à^wËd àmá H$ê$Z Úmdo, ‘J Vo AZoH$o ídadmÚm§Zm {H$VrH$m A{චdmQ>V Zmhr.
10
(n¡J~§ a! cmoH$m§Zm gm§Jm,) lÕmd§Vm§Zmo! ‘r Vwåhmcm Aem ’$m¶ÚmÀ¶m
gm¡Úm{df¶r ‘mJ©Xe©Z H$ê$ H$m, Omo Vwåhmcm Xþ:IXm¶r {ejonmgyZ dmMdy
eH$Vmo? 11 (Vmo hm H$s,) Vwåhr A„mh d ˶mÀ¶m n¡J~§ amda {dídmg R>do Umao
~Zm Am{U A„mhÀ¶m ‘mJm©V Amnco YZ d àmU ¶m§À¶mgh à¶ËZm§Mr namH$mð>m
(åhUOoM {OhmX) H$am. Vwåhmcm ho g‘OV Agoc, Va ¶mV Vw‘Mo ({ZpíMVnUo)
^co Amho. 12 (Vwåhr Ago Ho$ë¶mg) A„mh Vw‘À¶m MwH$m ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c.
Am{U Vwåhmcm Aem ~mJm§‘ܶo àdoe XoBc © . Á¶mVyZ nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh
(Zoh‘r) dmhV AgVrc. VgoM amhʶmgmR>r gwX§ a Kao Vmo XoBc © , Or (Kao)
emídV d gwIXm¶r ~mJm§‘ܶo AgVrc. hoM gd©lðo > ¶e Amho. 13 (˶m
gdmªgh) Vw‘À¶mda (¶m OJmVhr) AmUIr EH$ H¥$nm Vmo H$aoc, Á¶mMr Vwåhr
A{^cmfm ~miJyZ AmhmV.__ A„mhH$Sy>Z {‘iUmao gmhmæ¶ Am{U cdH$aM
{dO¶mMr àmár. (n¡J~§ a! ¶m{df¶r) lÕmd§Vm§Zm ew^dmVm© XoD$Z Q>mH$m.
14
lÕmd§Vm§Zmo! Vwåhr (˶mà‘mUo) A„mhMr ‘XV H$aUmao ~Zm, Á¶mà‘mUo
‘[a¶‘nwÌ ¶oey ‘grhZo Amnë¶m AZw¶m¶m§Zm åhQ>co hmoV,o "A„mhH$S>o (cmoH$m§Zm
~mocmdʶmÀ¶m) H$m¶m©V H$moU ‘mPr ‘XV H$aoc?' ˶mÀ¶m AZw¶m¶m§Zr CÎma
{Xco hmoV,o "Amåhr A„mhMr ‘XV H$aʶmgmR>r V¶ma AmhmoV.' Voìhm BòmB©cÀ¶m
‘wcm§nH¡ $s (åhUOo Á¶y cmoH$m§nH¡ $s) H$mhtZr ˶mÀ¶mda {dídmg R>do cm Am{U
722 Hw$amU
H$mhtZr ZH$ma {Xcm. ‘J Amåhr lÕm YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§Mr ˶mÀ¶m
eÌyÀ§ ¶m {déÕ ‘XV Ho$cr, n[aUm‘r Vo {dO¶r Pmco.
gyah-62. Ac-Ow‘wAm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Oo H$mhr AmH$memV Amho Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho, Vo gd© A„mhMo
ñVw{VJmZ H$arV AgVmV. VmoM Añgc g‘«mQ> Amho, gd© C{Udm§nmgyZ ‘wº$
Agm, gd©e{º$‘mZ Amho, ~w{Õ‘mZ Amho. 2 ˶mZoM {Zaja (Cå‘r) cmoH$m§‘ܶo
˶m§À¶m‘YyZM EH$ n¡J~§ a C^m Ho$cm, Omo ˶m§Zm ˶mMo (åhUOo A„mhMo)
g§Xeo EoH$drV AgVmo. Am{U (‘mZ{gH$Ñï²>¶m) ˶m§Mo ewÕrH$aU H$aVmo. Am{U
˶m§Zm J«W§ d ehmUnUmMo YS>o XoV AgVmo. Vo ¶mnydu ñnï>[a˶m dmQ> MwH$coco
hmoV.o 3 (‘¸o$Vrc {Zajam§ì¶{V[aº$) BVa cmoH$m§H$S>ho r (hm g§Xeo nmoM{dʶmMr
˶mÀ¶mda O~m~Xmar Amho), Vo cmoH$ Á¶m§Mm (¶m ‘¸$mdmgr¶m§er) AÚmn
g§~Y§ Amcocm Zmhr. VmoM gd©e{º$‘mZ Amho Am{U Añgc ~w{ÕdmZ Amho. 4
hr (n¡J~§ ar) A„mhMr H¥$nm hmo¶, Vmo BpÀN>Vmo ˶mg, Vr àXmZ H$aVmo. A„mh
Agr‘ H¥$nmd§V Amho.
5
Á¶m cmoH$m§À¶m ({eamda) Vm¡amV (¶m A„mhÀ¶m) J«W§ mMr O~m~Xmar
gmondʶmV Amcr hmoVr, nU ˶m§Zr Vr O~m~Xmar (J§^raVmnydH© $) noccr Zmhr.
˶m§Mr VwcZm ˶m JmT>dmer Ho$cr OmD$ eH$Vo, Omo nwñVH$m§Mo AmoPo dmhÿZ ZoV
Amho. (IamoIa,) {H$Vr dmB©Q> Cn‘m Amho, ˶m cmoH$m§gmR>r Á¶m§Zr A„mhÀ¶m
g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dco (˶mH$S>o dmB©Q>[a˶m Xþcj
© Ho$co)! A„mh Aem A˶mMmar
6
cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdV ZgVmo. (n¡J~§ a! Á¶y cmoH$m§Zm) gm§Jm, "ho Á¶y
cmoH$m§Zmo! Vwåhmcm dmQ>V Agoc H$s, Vwåhr BVam§nj o m A„mhcm gdm©{YH$ {à¶
AmhmV, Am{U Vw‘À¶m ¶m dmQ>ʶmV H$mhr g˶Vm Agoc Va Vwåhr (cdH$amV
gyah-62. Ac-Ow‘A w m 723
7
cdH$a) ‘aʶmMr A{^cmfm ~miJm¶cm hdr.' nU (n¡J~§ a!) ˶m§À¶m
hmVm§Zr Or (Xþî)H¥$˶o Amnë¶m nwT>o nmR>dcocr AmhoV, ˶m H$maUm‘wio Vo
H$Yrhr Aer A{^cmfm ~miJUma ZmhrV. A„mh Anamܶm§Zm Mm§Jco AmoiIyZ
Amho. 8 ˶m§Zm gm§Jm, "Á¶m ‘¥Ë`ynmgyZ Vwåhr Xÿa niV AmhmV, Vmo Vw‘À¶mda
AQ>i[a˶m ¶oUma Amho. Voìhm Vwåhmcm ˶m (A„mh)g‘moa hOa Ho$co OmB©c,
Omo Vo gd© OmUVmo {OWn¶ªV H$moUmMrhr ~wÕr nmoMy eH$V Zmhr Am{U Vohr, Oo
gd© OmUVmV. Voìhm Vmo Vwåhmcm ˶m H$m‘m§er AdJV H$aoc, Or Vwåhr H$arV
hmoVm.'
9
B‘mZYmaH$m§Zmo! Ooìhm Vwåhmcm (gmám{hH$ àmW©ZHo $[aVm) O‘m hmoʶmÀ¶m
{Xder (åhUOo ewH$« dmar) Z‘mµOmgmR>r ¶oʶmMo AmdmhZ Ho$co OmB©c, Voìhm
A„mhMo (Z‘mµOê$nr) ñ‘aU H$aʶmgmR>r gd© IaoXr-{dH«$sMo ì¶dhma ~§X
H$ê$Z (àmW©ZmJ¥hmH$S>)o {ZKm. Vwåhmcm ho g‘OUma Agoc, Va ¶mV Vw‘Mo
ñdV:Mo ^co Amho. 10 ‘J Ooìhm Z‘mµO nyU© hmoBc © , Voìhm A„mhÀ¶m H¥$noÀ¶m
emoYmW© (˶mÀ¶m O{‘Zrda) (nm{hOo {VH$S>)o ngê$Z Om. nU A„mhMr
à˶oH$ àg§Jr AmR>dU H$arV amhm. ¶mgmR>r H$s, Vwåhr ¶eñdr ìhmdo.
11
(nU n¡J~§ a!) (H$mhr cmoH$m§À¶m ~m~VrV KQ>Vo ‘mÌ ¶mÀ¶m CcQ>) Ooìhm
˶m§Zm H$mhr IaoXr-{dH«$sMm àH$ma qH$dm H$a‘UwH$sMm àH$ma hmoV Agë¶mMo
AmT>iVo Va Vwåhr (àdMZ H$arV AgVmZm) Vwåhmcm C^o gmoS>y Z ˶mH$S>o
niV gwQ>VmV. ˶m§Zm gm§Jm, "Oo A„mhnmer Amho, Vo H$moU˶mhr IaoXr-
{dH«$sÀ¶m dñVynj
o m d H$a‘UwH$snojm loð> Amho. Am{U A„mh gdm}ËH¥$ï> CnOr{dH$m
àXmZ H$aUmam Amho.'
724 Hw$amU
gyah-63. Ac-‘wZm{’$µHy$Z
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J~§ a!) Ooìhm Xm§{^H$ cmoH$ Vw‘À¶mH$S>o ¶oVmV, Voìhm Vo åhUVmV,
"Amåhr Aer gmj XoVmo H$s, Vwåhr {Z:g§Xho A„mhMo n¡J~§ a AmhmV.' A„mh
OmUVmo H$s, Vwåhr {Z:g§Xho ˶mMo n¡J~§ a AmhmV. Am{U A„mh ¶m Jmoï>rMr
gmj XoVmo H$s, ho Xm§{^H$ ImoQ>o ~mocUmao AmhoV. 2 ˶m§Zr (ImoQ>o ~mocʶmMm
CÚmoJ H$aʶmgmR>r) Amnë¶m enWm§Zm T>mc ~Z{dcoco Amho. Am{U Vo (˶mÛmao)
cmoH$m§Zm A„mhÀ¶m ‘mJm©nmgyZ namd¥Îm H$arV AgVmV. Oo Vo H$arV AmhoV,
IamoIa ’$ma dmB©Q> Amho. 3 (Vo Xm§{^H$) AemàH$mao ~Zco H$s, ˶m§Zr
gwédmVrcm (dada) lÕm YmaU Ho$cr, nU (‘Zmo‘Zr) Vo g˶ ZmH$maVmV (d
Vo ˶m§À¶m H¥$˶m§VZy hr {XgyZ ¶oV)o , (n[aUm‘r A„mhZo) ˶m§Mr ‘Zo (g˶mÀ¶m
àdoemgmR>r) grc~§X H$ê$Z Q>mH$cr. AmVm ˶m§Zm g˶ C‘OVM Zmhr.
4
AmVm Ooìhm Vwåhr ˶m§Zm nmhVm, ˶m§Mo Xe©Zr ê$n Vwåhmcm Mm§Jco dmQy>
eH$Vo. Am{U Ooìhm Vo ~mocVmV, Voìhm Vwåhr ˶m§Mo ~mocUo cjnydH© $ EoH$Vm.
(nU Vo Vw‘À¶mg‘moa Ago ~gVmV) OUy q^Vrcm Q>Ho $dyZ C^o Ho$coco cmH$S>mMo
Am|S>H$o AmhoV, à˶oH$ OmoamMr AmdmO ˶m§À¶mM{déÕ (H$mhrVar) Agë¶mMo
˶m§Zm dmQ>V.o ho (Y‘m©Mo Iao) eÌy AmhoV, Va ¶m§À¶mnmgyZ (Zoh‘r) gmdY
amhm. ˶m§À¶mda A„mhMm àH$mon hmodmo! Vo Hw$R>o ^cVrH$S>o OmV AmhoV! 5
H$maU Ooìhm ˶m§Zm åhQ>co OmVo, "¶m, n¡J~§ a Vw‘À¶mgmR>r A„mhH$S>o j‘m¶mMZm
H$aoc.' Voìhm Vo (ZH$ma Xe©drV) Amncr S>mHo $s hmcdVmV. Am{U Vwåhr ˶m§Zm
nmhmc, ‘JéarMo àXe©Z H$arV {VWyZ {ZKyZ OmVmV. 6 Vwåhr ˶m§À¶mgmR>r
(A„mhH$S>)o j‘m¶mMZm H$am qH$dm H$ê$ ZH$m, XmoÝhr Jmoï>r gma»¶m AmhoV.
(H$maU n[aUm‘ eÿÝ`M Agoc). A„mh ˶m§Zm H$Xm{n j‘m H$aUma Zmhr.
725

H$maU A„mh {dÐmohr cmoH$m§Zm gÝ‘mJ© XmIdV ZgVmo.


7
hoM Vo AmhoV, Oo (Amnë¶m gmWrXmam§Zm) åhUVmV, "Oo cmoH$ A„mhÀ¶m
n¡J~§ amgmo~V AmhoV, ˶m cmoH$m§da (Amnco YZ) IM© H$ê$ ZH$m, (n[aUm‘r)
˶m§Mr JmoMr hmoD$Z Vo (n¡J~§ amMr) gmW gmoS>y Z XoVrc.' nU ¶m Xm§{^H$
cmoH$m§Zm ho ‘mhrV Zmhr H$s, AmH$me d n¥ÏdrMo gd© I{OZo, A„mhÀ¶m
‘mcH$sMo AmhoV. 8 Am{U Vo åhUVmV, "Amåhr ‘{XZocm naVë¶mZ§Va, (Amåhr)
VoWrc gdm©{YH$ gÝ‘mZZr` cmoH$, VoWZy ˶m gdm©V VwÀN> Aem cmoH$m§Zm
{ZpíMVnUo hmH$cyZ cmdy.' nU ¶m Xm§{^H$ cmoH$m§Zm ¶m Jmoï>rMr OmU Zmhr
H$s, gd© àH$maMo ‘mZ-gÝ‘mZ A„mhgmR>r Amho, ˶mÀ¶m n¡J~§ amgmR>r Amho d
lÕmd§Vm§gmR>r Amho.
9
lÕmd§Vm§Zmo! Vw‘Mr YZg§nÎmr d Vw‘Mr ‘wco Vwåhmcm A„mhÀ¶m
AmR>dUrnmgyZ T>iʶmg H$maUr^yV R>am¶cm ZH$mo. Am{U Á¶mcm ¶m Jmoï>r
(A„mhÀ¶m ñ‘aUmnmgyZ {dM{bV H$aVrc) Va AgoM cmoH$ (eodQ>r) Zme
nmdUmao AgVrc. 10 Am{U Amåhr Vwåhmcm Oo H$mhr {Xcoco Amho, ˶mVyZ
Vw‘À¶mn¡H$s EImÚmcm ‘¥Ë¶y ¶oʶmnydu ˶mZo IM© H$amdo. ‘J Vmo åhUy cmJoc,
"ho ‘m¶m nmcZH$˶m©! Vy ‘cm AmUIr H$mhr H$mi Cg§V H$m Zmhr {Xcrg?
H$s, ‘r XmZH$m¶© Ho$co AgVo Am{U gXmMmar cmoH$m§nH¡ $s Pmcmo AgVmo.' 11
nU A„mh H$moUmcmhr ˶mMr {Z¶V doi ¶oD$Z R>no ë¶mda Cg§V XoV ZgVmo.
Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$aVm, A„mh Vo gd© OmUVmo.
gyah-64. AV-VµJm~yZ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Oo H$mhr AmH$memV Am{U Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho, Vo gd© A„mhMo
ñVw{VJmZ H$arV AgVmV. gd©Ì ˶mMrM gÎmm Amho __ d gd©Ì ˶mMrM
726 Hw$amU
ñVwVr Amho. Am{U gd© dñVw‘mÌm§da ˶mcmM nyU© {Z¶§ÌU àmá Amho. 2
˶mZoM Vwåhm (gdmªZm) {Z‘m©U Ho$co, ‘J Vw‘À¶mV H$mhr g˶ ZmH$maUmao Va
H$mhr g˶ ñdrH$maUmao(lÕmd§V)AmhoV. Vwåhr Oo H$mhr H$aVm, ˶mda A„mh
(Zoh‘r) ZOa R>do Zy AgVmo. 3 ˶mZoM AmH$me d n¥Ïdr ¶m§Zm C{MV CÔoemg{hV
{Z‘m©U Ho$coco Amho. Am{U ˶mZo Vwåhmcm AmH$ma {Xcm, CÎm‘ AmH$ma {Xcm.
Am{U ˶mÀ¶mH$S>Mo Vwåhm gdmªZm naV Om¶Mo Amho. 4 Oo H$mhr AmH$memV
Amho d Oo H$mhr n¥Ïdrda Amho, Vo gd© Vmo OmUVmo. VgoM Vmo Vwåhr Oo cndVm
d Oo àH$Q> H$aVm Vohr OmUVmo. H$maU A„mhcmM (cmoH$m§À¶m) ‘ZmV H$m¶-
H$m¶ Amho, ¶mMo nyU© kmZ Amho.
5
Vwåhmcm ˶m cmoH$m§Mr OmUrd Pmcr Zmhr H$m, Á¶m§Zr ¶mnydu g˶
ZmH$maʶmMo (AnH¥$Ë`) Ho$co? ‘J Amnë¶m H$‘mªMr ’$io MmIcr. Am{U
(¶mZ§VaÀ¶m OrdZmV) Va ˶m§À¶mgmR>r (¶mhÿZhr) H$R>mao {ejm Amho. 6 Ago
(nwÝhm-nwÝhm) ¶mgmR>r (KS>c)o , H$maU ˶m§À¶mH$S>o ˶m§Mo n¡J~§ a g˶mMo gd©
ñnï> à‘mU KoD$Z Amco. nU (n¡J~§ amà{V Zoh‘r) ˶m§Mm à{VgmX AgmM hmoVm
H$s, hr (Am‘À¶mgmaIr Agcocr) ‘mUgo Amåhmcm ‘mJ©Xe©Z H$aUma AmhoV?
AemàH$mao ˶m§Zr g˶mg ZH$ma {Xcm Am{U ˶mH$S>o nmR> {’$adcr. Am{U
A„mhcm Aem cmoH$m§Mr JaO Zmhr. Vmo (IamIwam) AmË‘{Z^©a Amho. gd©
àH$maÀ¶m ñVwVrg (gX¡d) nmÌ Agm.
7
g˶ ZmH$maUmao Agm Xmdm H$aVmV H$s, ˶m§Zm nwÝhm {Od§V H$ê$Z
CR>{dco OmUo e³¶M Zmhr. (n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, "‘m¶m nmcZH$˶m©Mr
enW, Vwåhmcm nwÝhm {Od§V H$ê$Z Adí¶ CR>{dco OmB©c, ‘J Vwåhmcm Vwåhr
Oo-Oo H$aV hmoVm, ˶mMo Xe©Z KS>{dco OmB©c. hr A„mhgmR>r AJXr gmonr
Jmoï> Amho.' 8 åhUyZ (cmoH$m§Zmo!) A„mhda d ˶mÀ¶m n¡J~§ amda Am{U Omo
gÝ‘mJ© XmIdUmam àH$me Amåhr àH$Q> Ho$cm Amho ˶mda {dídmg R>do Umao
gyah-64. AV-VµJm~yZ 727
9
~Zm. Am{U Vwåhr Oo H$mhr H$aVm, ˶mMr A„mhcm nyU© OmUrd Amho. Ooìhm
Vmo Vwåhmcm ˶m EH$Ì H$aʶmÀ¶m {Xder EH${ÌV H$aoc. hmM {Xdg (Iè¶m
AWm©Z)o O¶ d namO¶mMm {Xdg Agoc. Omo H$moUr lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘}
Ho$cocm Agoc, A„mh Aem ‘mUgmMr dmB©Q> H¥$˶o ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c. Am{U
˶mg Aem ~mJm§V àdoe XoBc © , {OWo nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh (Zoh‘r)
dmhV AgVrc. (Ago cmoH$) {VWo H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. hoM Amho
Añgc ¶e. 10 Á¶m cmoH$m§Zr g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma {Xcm Am{U Am‘À¶m
g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dco, AgoM cmoH$ ZaH$dmgr AgVrc. Vo {VWo H$m¶‘
dmñVì¶ H$aVrc. hoM gdm©V dmB©Q> {R>H$mU Amho (amhʶmMo)!
11
(cmoH$m§Zmo!) Vw‘À¶mda H$moUVrhr AmnÎmr A„mhÀ¶m nadmZJr{edm`
¶oD$ eH$V Zmhr. Am{U Omo H$moUr A„mhda ÑT> {dídmg R>do Vmo, A„mh
˶mÀ¶m A§V:H$aUmg ¶mo½¶ ‘mJ© XmIdVmo. A„mhcm à˶oH$ Jmoï>rMo n[anyU©
kmZ Amho. 12 Vwåhr A„mhMo AmkmnmcZ H$am d n¡J~§ amMo AmkmnmcZ H$am.
‘J Oa Vwåhr (¶m g§Xeo mH$S>)o Xþcj © H$amc Va Am‘À¶m n¡J~§ amda (g§Xeo )
ñnï>nUo nmohmoM{dʶmn{cH$S>o Aݶ O~m~Xmar Zmhr. 13 A„mh __ ˶mÀ¶m{edm¶
Xþgam H$moUrM CnmgZo¶mo½¶ Zmhr. Am{U {dídmg R>do Umè¶m§Zm ˶mÀ¶mdaM
{dídmg R>do m¶cm hdm.
14
lÕmd§Vm§Zmo! Vw‘À¶m nËZr d Vw‘Mr ‘wco ¶m§À¶mn¡H$s H$mhr (Y‘m©À¶m
~m~VrV) Vw‘Mo eÌy AmhoV. Va Vwåhr ˶m§À¶mnmgyZ gmdY amhm. nU Oa Vwåhr
˶m§À¶m MwH$m§H$S>o Xþcj
© H$amc Am{U ˶m§À¶mà{V X¶m XmIdmc d ˶m§Zm ‘m’$
H$amc, Va A„mh(XoIrb) ’$ma j‘m H$aUmam d X¶m H$aUmam Amho. 15
(cmoH$m§Zmo!) Vw‘Mr YZg§nÎmr d Vw‘Mr An˶o ¶m Jmoï>r Vw‘Mr H$gmoQ>r nmhʶmMo
gmYZ Amho Am{U (‘mUgmcm Oo-Oo hdo, Vo Iè¶m AWm©Z)o A„mhH$S>Mo àmá
hmoUma Amho. 16 Va (lÕmd§Vm§Zmo!) Zoh‘r A„mhMr OmU R>do Zy (OrdZ ì¶VrV
728 Hw$amU
H$aʶmgmR>r) à¶ËZerc amhm. (Oo gm§{JVco OmVo Vo) EoH$m d AmkoMo nmcZ
H$am d (˶mÀ¶m H$m¶m©gmR>r) IM© H$am. ¶mV Vw‘Mo ñdV:Mo ^co Amho. Oo
cmoH$ H¥$nZVoÀ¶m (d cmcgoÀ¶m) Amhmar OmʶmnmgyZ gwa{jV am{hco. Va
AgoM cmoH$ ¶eñdr R>aUmao AmhoV. 17 Oa Vwåhr A„mhcm CXmaVmnydH© $ H$O©
Úmc Va Vmo ˶mV Vw‘À¶mgmR>r {H$˶oH$ nQ>rZo dmT> H$aoc. Am{U Vmo Vw‘À¶m
MwH$m ‘m’$ H$aoc. H$maU A„mh hm (Amnë¶m Xmgm§à{V) ’$ma JwUJ«mhH$ Amho
d ’$ma g{hîUy Amho.
18
Vmo Vo gd© OmUVmo, {OWn¶ªV H$moUmMrhr ~wÕr nmoMy eH$V Zmhr Am{U
Vohr, Oo gd© OmUVmV. VmoM gd©e{º$‘mZ d Iam ~w{ÕdmZ Amho.
gyah-65. AV-VcmµH$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
n¡J~§ a! Ooìhm Vw‘À¶mn¡H$s H$moUrhr Amnë¶m nËZtZm KQ>ñ’$moQ> (VcmµH$)
XoBc
© Va (˶mZo) ˶m§Zm ˶m§À¶m ñdÀN>VÀo ¶m (åhUOo ‘m{gH$ nmir Zgcoë¶m)
H$mimV VcmµH$ Úmdm. Am{U ˶m H$mimMr JUZm H$miOrnydH© $ H$am. Am{U
Amncm nmcZH$Vm© Agcoë¶m A„mhg‘moa (Om~ XoʶmMr gX¡d) OmU R>do m.
(VcmµH$Mr à{H«$¶m nyU© hmoBn© ¶ªV) ˶m§Zm ˶m§À¶m KamVyZ H$mTy> ZH$m. VgoM
˶m§Zrhr Ka gmoSy>Z OmD$ Z¶o. nU ’$º$ ˶m§Zr Oa CKS>-CKS> H$mhr
{Zc©‚mnUmMo H¥$˶ Ho$coco Agoc (Va ˶m§Zm Kam~mhoa Kmcdy eH$Vm). ¶m
A„mhZo KmcyZ {Xcoë¶m ‘¶m©Xm AmhoV Am{U Omo H$moUr A„mhZo KmcyZ
{Xcoë¶m ‘¶m©Xm ^§J H$aoc, Va Vmo ñdV:daM Aݶm¶ H$aUmam Amho. (ho
‘mUgm!) Vy OmUV Zmhrg H$s, A„mh ˶mZ§Va H$Xm{MV H$mhr ZdrZ
(H$ë`mUH$mar) pñWVr {Z‘m©U H$aoc. 2 ‘J ˶m§À¶m àVrjoMr ‘wXV nyU©
Pmë¶mZ§Va, ˶m§Zm gÝ‘mZmZo R>do Zy ¿¶m qH$dm gÝ‘mZmZo gmoS>y Z Úm. Am{U
gyah-65. AV-VcmµH$ 729

Amnë¶m (ZmVodmBH$m§nH¡ $s) XmoZ {dídgZr¶ cmoH$m§Zm gmj åhUyZ ~mocmdyZ


¿¶m. (Am{U gmj XoUmè¶m§Zr JaO Agoc Voìhm) A„mhMr OmU R>do Zy , ¶mo½¶
VrM gmj Úmdr. ho CnXoe ˶m ‘mUgmcm {Xco OmV AmhoV, Omo A„mhda d
ݶm¶mÀ¶m {Xdgmda {dídmg R>do Umam Amho. Am{U Omo H$moUr A„mhH$S>o (Om~
XoʶmMr) OmU R>do c
o , A„mh ˶mÀ¶mgmR>r (AS>MUrVyZ) ~mhoa nS>ʶmMm ‘mJ©
3
H$mT>co . Am{U Vmo ˶mcm Aem {R>H$mUmhÿZ CnOr{dH$m nwadoc, Á¶mMr ˶mZo
H$Yr H$ënZmhr Ho$cocr Zgoc. Omo H$moUr A„mhda {dídmg R>do Vmo, A„mh
˶mÀ¶mgmR>r n¶m©á Amho. A„mh Zoh‘r Amncr ¶moOZm VS>rg ZoVmoM. (Am{U)
A„mhZo à˶oH$ Jmoï>rgmR>r EH$ (AdYr d) à‘mU R>adyZ {Xcoco Amho.
4
Am{U Vw‘À¶m {ó`m§nH¡ $s d¶ Pmë¶m‘wio Á¶m§Zm ‘m{gH$ nmir ¶oʶm{df¶r
e§H$m Amho. Va Aem {ó`m§gmR>r àVrjoMr AdYr VrZ ‘{hZo Amho. Am{U hmM
{Z¶‘ ˶m§Zmhr cmJy hmoBc © Á¶m§Zm ‘m{gH$ nmir AmcocrM Zmhr. Am{U
J^©dVr Agcoë¶m {ó`m§gmR>r àVrjoMm H$mi àgyVr hmoBn© ¶ªV Amho. Am{U Omo
H$moUr A„mhH$S>o (Om~ XoʶmMr) OmU R>do c o , A„mh ˶mMo H$m‘ gmono H$ê$Z
Q>mHo$c. 5 hm Amho A„mhMm AmXoe, Omo ˶mZo Vw‘À¶mH$S>o àH$Q> Ho$cocm Amho.
Omo H$moUr A„mhMr OmU ~miJyZ (OrdZ OJoc), A„mh ˶mÀ¶m MwH$m ‘m’$
H$ê$Z Q>mHo$c Am{U ˶mg ’$ma ‘moR>o ~jrg àXmZ H$aoc.
6
Á¶m {ó¶m (àVrjoÀ`m H$mimV) AmhoV. ˶m§Zm Amnë¶m EonVrZwgma
Ogo Vwåhr amhV AmhmV, VgoM ˶m§Zmhr {VWoM amhÿ Úm. Am{U ˶m§Zm Ìmg
XoʶmÀ¶m CÔoemZo ˶m§Mm N>i H$ê$ ZH$m. Am{U ˶m Oa J^©dVr AgVrc,
Va ~mi OÝ‘mcm ¶oBn© ¶ªV ˶m§À¶mda IM© H$am. ‘J Oa (VcmµH$ Pmë¶mZ§Vahr)
˶m Vw‘À¶m (~mimcm) ñVZnmZ XoV AgVrc, Va ˶m§Zm ˶m~Ôc ¶mo½¶ Vmo
‘mo~Xcm Úm. (‘wcmÀ`m ^{dî¶m{df¶r) AmngmV gm‘§Oñ¶nydH© $ {dMma{d‘e©
H$am. Am{U Oa Vwåhr AmngmV Agh‘V Agmc, Va ‘J BVa EImXr ór
730 Hw$amU
7
Vw‘À¶m ~mimcm XÿY nmOrc. (¶m gd© ~m~VrV) Á¶mÀ¶mH$S>o ‘moR>çm
à‘mUmV YZg§nÎmr Amho, ˶mZo ˶mZwgma IM© H$amdm. Am{U Á¶mÀ¶mH$S>o
{Zdm©hmMr gmYZo H$‘r à‘mUmV AmhoV ˶mZo, A„mhZo ˶mcm Oo H$mhr {Xcoco
Amho ˶mZwgma ˶mVyZ IM© H$amdm. A„mhZo Á¶mcm {OVHo$ {Xcoco Amho,
˶mnojm A{YH$ ^ma Vmo H$moUmdahr Q>mH$V ZgVmo. A„mh hcmIrÀ`m
({Xdgm§ZV§ a) cdH$aM Mm§Jco {Xdghr AmUoc.
8
{H$˶oH$ Aem dñ˶m hmo˶m, Á¶m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m d ˶mÀ¶m
n¡J~§ amÀ¶m Amkm§Mo C„§KZ Ho$co, Voìhm Amåhr ˶m§Zm H$R>mao nUo ’¡$cmda
KoVco. Am{U Amåhr ˶m§Zm H$R>mao {ejm Ho$cr. 9 AemàH$mao ˶m§Zr Amnë¶m
(H$‘©ê$nr) H$‘mB©Mr ’$io MmIcr Am{U eodQ>r {dZmem{edm¶ ˶m§À¶m dmQ>çmcm
H$mhrM Amco Zmhr. 10 (¶mncrH$S>ho r) A„mhZo ˶m§À¶mgmR>r (¶mhÿZhr) ‘moR>r
{ejm V¶ma R>do cocr Amho. ho ~wÕr ~miJUmè¶m lÕmd§Vm§Zmo! A„mhMr OmU
~miJyZ Agm. A„mhZo Vw‘À¶mH$S>o EH$ ~moYJ«W§ àH$Q> Ho$cocm Amho. 11
(Am{U) EH$ n¡J~§ a (nmR>{dcm Amho), Omo Vwåhmcm A„mhMo gwñnï> g§Xeo
EoH$drV Amho. ¶mgmR>r H$s, Oo lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} H$arV AmhoV, Aem
cmoH$m§Zm A§YH$mamVyZ H$mTy>Z àH$memV AmUmdo. Am{U Omo H$moUr A„mhda
lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} H$aVmo, Vmo ˶mg Aem ~mJm§V àdoe XoBc © , Á¶mVyZ
nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh (H$m¶‘) dmhV AgVrc. Vo {VWo H$m¶‘ dmñVì¶
H$aVrc. hr A„mhZo ˶mcm àXmZ Ho$cocr CËH¥$ï> CnOr{dH$m Agoc. 12 Vmo
A„mh Amho, Á¶mZo gmV AmH$mem§Zm {Z‘m©U Ho$co d VemM n¥Ïdr XoIrc.
˶m§À¶m‘ܶo ˶mMo AmXoe àH$Q> hmoV AgVmV (Am{U ˶m AmXoem§Zgw ma hm
àM§S> H$maImZm H$m‘ H$arV AgVmo) Vo ¶mgmR>r H$s, Vwåhmcm H$iyZ ¶mdo H$s,
à˶oH$ Jmoï>rda A„mhMo nyU© {Z¶§ÌU Amho. Am{U A„mhZo Amnë¶m kmZmZo
à˶oH$ Jmoï>rg doTy>Z R>odcoco Amho.
731

gyah-66. AV-Vhar‘
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
n¡J~§ a! Vwåhr Amnë¶m nËZtÀ¶m àgÞVoImVa ˶m Jmoï>rcm (ñdV:gmR>r)
H$m Ad¡Y R>adVm, Or A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r d¡Y R>a{dcocr Amho. nU A„mh
’$ma j‘merc d X¶miy Amho.
2
A„mhZo Vwåhmcm Amnë¶m enWm§‘YyZ ‘wº$ hmoʶmMo ({Z¶‘mg{hV)
AmYrM ~Omdcoco Amho, H$maU A„mh Vw‘Mm gm§^miH$Vm© Amho. Am{U VmoM
gd© H$mhr OmUUmam d ~w{Õ‘mZ Amho.
3
Am{U (EH$Xm Ago KS>co H$s,) n¡J~§ amZo Amnë¶m nËZtn¡H$s EH$scm
EImXr JmonZr` Jmoï> gm§{JVcr. nU {VZo Vr Jmoï> Jwá R>do cr Zmhr. Am{U
A„mhZo n¡J~§ amcm ¶m~Ôc gwMrV Ho$co. Voìhm n¡J~§ amZo {Vcm Ë`m§nH¡ $s H$mhr
^mJ gm§{JVcm Am{U H$mhr ^mJ gm§Jm¶Mo Q>mico. ‘J Ooìhm n¡J~§ amZo Amnë¶m
nËZrg ho gm§{JVco, (Oo ˶mg A„mhÛmao H$i{dʶmV Amco hmoV)o , Voìhm {VZo
{dMmaco, "Vwåhmcm ¶m{df¶r H$moUr gm§{JVco?' n¡J~§ amZo CÎma {Xco, "‘cm
˶mZo ho gm§{JVco Omo gd© H$mhr OmUUmam Amho d à˶oH$ Jmoï>r{df¶r OmJê$H$
Amho.' 4 (n¡J~§ amÀ¶m nËZtZmo!) Oa Vwåhr XmoKr níMmÎmmnX½Y hmoD$Z A„mhH$S>o
dimc, Va (Vo Vw‘À¶m {hVmMo Agoc) (H$maU) Vw‘Mr ‘Zo AmYrM (Oo ¶mo½¶
Amho) ˶mnmgyZ Xÿa Jocc o r AmhoV. nU Oa Vwåhr XmoKr n¡J~§ amÀ¶m {déÕ
EH$‘oH$s¨Zm ‘XV H$amc, Va (cjmV R>do m) n¡J~§ amMm gmhmæ¶H$Vm© A„mh
Amho Am{U {O~«rc (hm ñdJ©XVÿ ) Am{U gËH¥$˶o H$aUmao lÕmd§V Am{U
¶mì¶{V[aº$ (gd© BVa) ñdJ©XVÿ ˶mcm gmhmæ¶ H$aUmao AmhoV. 5 (n¡J~§ amÀ¶m
nËZtZmo!) Oa n¡J~§ amZo Vwåhmcm KQ>ñ’$moQ> {Xcm, Va ˶mMm nmcZH$Vm© Vw‘À¶mOmJr
Vw‘À¶mhÿZ A{YH$ Mm§Jë¶m nËZr ˶mcm XoD$ eH$Vmo. Á¶m, A„mhà{V g‘{n©V
732 Hw$amU
Aem, lÕmd§V, AmkmYmaH$, Zoh‘r A„mhg‘moa crZ Agcoë¶m, {Zð>md§V
CnmgH$, Cndmg H$aUmè¶m, Á¶m {dYdm d Hw$‘m[aH$mhr AgVrc.
6
lÕmd§Vm§Zmo! Vwåhr ñdV:cm d Vw‘À¶m Hw$Qw>~§ r¶m§Zm ˶m (ZaH$mÀ¶m)
AmJrnmgyZ dmMdm {OMo B§YZ ‘mUgo d XJS> AgVrc. {OMo (aIdmcXma
åhUyZ) H$R>mao d àM§S> e{º$emcr (A„mhMo) XÿV {Z¶wº$ AmhoV. A„mhZo
{Xcoë¶m AmXoemMr A§‘c~OmdUr H$aʶmÀ¶m ~m~VrV Vo OamerXoIrc Hw$MamB©
H$arV ZmhrV. Vo AJXr VoM H$aVmV, Oo H$aʶmMm ˶m§Zm AmXoe {Xcm OmVmo.
7
g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hcoë¶m cmoH$m§Zmo! AmO H$moU˶mhr g~~r
àñVwV H$ê$ ZH$m. Vwåhmcm ˶mMmM ‘mo~Xcm XoʶmV ¶oV Amho, Oo Vwåhr H$arV
hmoVm.
8
lÕmd§Vm§Zmo! àm‘m{UH$nUo níMmÎmmn H$ê$Z A„mhH$S>o dim, Zdc
Zìho, Vw‘Mm nmcZH$Vm© Vw‘Mr dmB©Q> H¥$˶o ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c Am{U Vwåhmcm
Aem ~mJm§‘ܶo àdoe XoBc © , Á¶m§‘YyZ nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh (gX¡d)
dmhV AgVrc. ˶m {Xder (åhUOo ݶm¶mÀ¶m {Xder), A„mh n¡J~§ amg d
˶mMo AZwgaU H$aUmè¶m lÕmd§Vm§Zm An‘m{ZV H$aUma Zmhr. ˶m§À¶m
(gX²JUw m§Mm) àH$me ˶m§À¶mg‘moa d ˶mÀ¶m COì¶m ~mOyg YmdV Agoc.
Am{U Vo åhUVrc, "ho à^y! Am‘À¶mgmR>r Am‘À¶m ¶m àH$memg gX¡d
VinV R>do . Am{U Amåhmcm j‘m H$a. IamoIa, Vwcm à˶oH$ Jmoï>rda nyU©
{Z¶§ÌU àmá Amho.'
9
n¡J~§ a! (A„mhMo eÌy Agcoë¶m) g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§er d
Xm§{^H$ cmoH$m§er {OhmX H$am. Am{U ˶m§À¶mà{V X¶m‘m¶m XmIdy ZH$m. ˶m§Mo
A§{V‘ ñWmZ ZaH$ Amho Am{U Vo IamoIa ’$ma dmB©Q> ñWmZ Amho.
10
A„mh g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§gmR>r ZyhMr nËZr d cyVMr nËZr ¶m§Mo
CXmhaU gmXa H$arV Amho. Á¶m Am‘À¶m XmoZ gXmMmar ^º$m§er {ddmh~Õ
733

hmo˶m. ‘J ˶m§Zr ˶m§À¶mer (åhUOo Amnë¶m nVter) {dídmgKmV Ho$cm.


˶m‘wio (ݶm¶mÀ¶m {Xder) A„mhÀ¶m ‘OuÀ¶m {déÕ, Vo ˶m§À¶m H$moU˶mhr
àH$mao H$m‘r ¶oD$ eH$Uma ZmhrV. Am{U ˶m XmoKtZm gm§{JVco OmB©c, "ZaH$mÀ¶m
AmJrV àdoe H$am, BVa àdoe H$aUmè¶m§~amo~a.'
11
Am{U B‘mZ YmaU Ho$coë¶m cmoH$m§gmR>r A„mh {’$aAm¡ZÀ¶m nËZrMo
CXmhaU g‘moa R>do V Amho. {VZo (A„mher àmW©Zm Ho$cr) åhUmcr, "ho à^y!
‘m¶mgmR>r ñdJm©V Vw¶m gm{ÞܶmV EH$ Ka ~Zd, Am{U ‘cm {’$aAm¡Z d
˶mÀ¶m Hw$H¥$˶m§nmgyZ dmMd Am{U ‘cm A˶mMmar cmoH$m§nmgyZ ‘wº$s Xo.' 12
AgoM (Xþgao CXmhaU) B‘amZMr ‘wcJr ‘[a¶‘ {hMo Amho, {OZo Amnco erc
gwa{jV R>do co. ‘J Amåhr {VÀ¶mV Am‘Mm AmË‘m ’w$§ H$cm. Am{U {VZo
Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m dMZm§Mo d ˶mÀ¶m J«W§ mMo (nyU)© g‘W©Z Ho$co.
Am{U Vr AmkmYmaH$ (^º$m§nH¡ $s) hmoVr.
gyah-67. Ac-‘wëH$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Agr‘ g‘¥Õ Amho Vmo, Á¶mÀ¶m hmVr g‘ñV {dídmMr (Mr) gÎmm Amho.
à˶oH$ dñVw‘mÌmda ˶mMoM {Z¶§ÌU Amho. 2 ˶mZoM Vw‘Mr H$gmoQ>r nmhʶmgmR>r
OrdZ d ‘¥Ë¶y {Z‘m©U Ho$co. Vw‘À¶mn¡H$s H$moU Mm§Jcr H$m‘o H$aVmo, (ho ˶mcm
nmhm¶Mo Amho). Vmo gd©e{º$‘mZ (AgyZhr) ’$ma j‘merc Amho. 3 Á¶mZo
EH$mda EH$ Ago gmV AmH$me {Z‘m©U Ho$co. H¥$nmd§V (A„mhÀ¶m) {Z{‘©Vr‘ܶo
Vwåhmcm H$moUVmhr Xmof Agë¶mMo AmT>iZy ¶oUma Zmhr. (EH$Xm nm{hë¶mZo
Xmof Z AmT>ië¶mg) nwÝhm EH$Xm nmhm H$s, Vwåhmcm AmT>iVmo H$m Hw$R>o H$mhr
Xmof? 4 ‘J AmUIr nwÝhm-nwÝhm nmhm, (à˶oH$ doigo ) Vw‘À¶m (Xmof
emoYUmè¶m) ZOam WHy$Z d {Zame hmoD$Z Vw‘À¶mH$S>o naVVrc (nU A„mhÀ¶m
{Z{‘©Vr‘ܶo Xmof Hw$R>ho r AmT>iUma Zmhr).
734 Hw$amU
5
Am{U Amåhr n¥ÏdrgmR>r gdm©V Odi Agcoë¶m AmH$memcm {Xì¶m§Zr
gOdcoco Amho. Am{U (dmB©Q> hoVZy o Amnë¶m ‘¶m©Xm Amocm§S>Umè¶m) g¡VmZm§Zm
{nQ>miyZ cmdʶmMo ˶m§Zm gmYZ ~Z{dco Amho. Am{U ˶m§À¶mgmR>r YJYJ˶m
AmJrMr (^¶§H$a) {ejm V¶ma Amho. 6 Á¶m cmoH$m§Zr Amnë¶m nmcZH$˶m©cm
‘mZʶmg ZH$ma {Xcm ˶m§À¶mgmR>r ZaH$mMr (^¶§H$a) AmJ V¶ma R>do cocr
Amho. (IamoIa) Vo ’$maM dmB©Q> {R>H$mU Amho. 7 Ooìhm ˶m§Zm {VÀ¶mV Q>mH$co
OmB©c, Voìhm {VMr (^¶§H$a) JO©Zm Vo EoH$Vrc Am{U Vr Cgir KoV Agoc.
8
OUy {VÀ¶m H«$moYmMm ñ’$moQ>M hmoV Amho. à˶oH$ g‘yh Ooìhm {VÀ¶mV Q>mH$cm
OmB©c, {VMo aIdmcXma (à˶oH$ g‘yhmcm) {dMmaVrc, "Vw‘À¶mH$S>o H$moUr
gmdY H$aUmam Amcm ZìhVm H$m?' 9 Vo CÎma XoVrc, "AWm©VM, gmdY
H$aUmam Am‘À¶mH$S>o Amcm hmoVm, nU Amåhr ˶mg ImoQ>o R>a{dco hmoVo Am{U
Amåhr ˶mg åhQ>co hmoV,o "A„mhZo H$mhrhr àH$Q> dJ¡ao Ho$coco Zmhr.' Vwåhr
(ñd§¶{Z¶wº$ n¡J~§ a A„mhÀ¶m g§Xeo mMo ZmQ>H$ H$ê$Z) MwH$sÀ¶m ‘mJu cmJcoco
AmhmV.' 10 Am{U Vo åhUVrc, "Oa Amåhr ˶m§Mo åhUUo EoH$co AgVo Am{U
({ZXmZ) Am‘À¶m ~wÕrMm dmna Ho$cm AgVm, Va AmVm Amåhr ZaH$dmgr¶m§nH¡ $s
Pmcmo ZgVmo.' 11 Am{U AemàH$mao Vo Amnë¶m AnamYmMr H$~wcr XoVrc. Va
ZaH$dmgr¶m§da gd©àH$mao A„mhMr AdH¥$nm hmodmo!
12
(¶m CcQ>) Oo cmoH$ Amnë¶m nmcZH$˶m©cm Z nmhVmhr ˶mÀ¶mà{V
^rVr¶wº$ AmXa ~miJVmV. ˶m§Zm (A„mhH$Sy>Z) j‘m d ’$ma ‘moR>o ~jrg
àmá hmoBc© .
13
(cmoH$m§Zmo!) Vwåhr H$mhrhr JwnMwn[a˶m ~mocm qH$dm ‘moR>çmZo ~mocm
à˶oH$mÀ¶m ‘ZmV Oo-Oo Amho, Vo gd© ˶mcm ‘mhrV Amho. 14 Á¶mZo Vwåhmcm
{Z‘m©U Ho$co, ˶mcmM (Vw‘À¶m{df¶r) à˶oH$ Jmoï> ‘mhrV ZgUma H$m?
˶mMr ~m¡{ÕH$ eº$s AJmY Amho, (H$moUmgmR>rhr) AZmH$cZr¶ Aer Amho.
gyah-67. Ac-‘wëH$ 735

VmoM à˶oH$ Jmoï>rMr OmUrd AgUmam Amho.


15
˶mZoM n¥Ïdrcm Vw‘À¶m AYrZ H$ê$Z Q>mH$co. Va Vwåhr {VÀ`m
^y^mJm§da g§Mma H$am. Am{U ˶mZo {Xcoë¶m CnOr{dHo$VyZ Im, Am{U (ho
Zoh‘r cjmV R>do m H$s, eodQ>r) nwZéËWmZ hmoD$Z ˶mÀ¶mH$S>Mo naV Om¶Mo
Amho. 16 Vwåhr ˶mÀ¶mnmgyZ ñdV:cm gwa{jV g‘OVm H$m, Omo AmH$memV
Amho (åhUOoM A„mhnmgyZ)? H$s, Vmo Vwåhmcm O{‘ZrV JmSy>Z Q>mHy$ eH$V
Zmhr? nmhm Ooìhm Vr H§${nV hmoVo (Voìhm H$m¶ hmoD$ eH$Vo?) 17 qH$dm Omo
AmH$memV Amho, ˶mÀ¶mnmgyZ Vwåhr {Z^©¶ Pmcm AmhmV H$m? H$s, Vmo
Vw‘À¶mda XJS>mM§ m dfm©d H$aUmao Vw’$mZr dmXi nmR>dy eH$V Zmhr? nU
VoìhmM Vwåhmcm H$iyZ MwH$o c H$s, {H$Vr (Iam) hmoVm ‘mPm Bemam. 18 Am{U
˶m§À¶m nyduÀ¶m AZoH$m§Zr (‘m¶m Bemè¶mH$S>o Xþcj © H$ê$Z ˶mg) ImoQ>o
R>a{dco. Va H$er hmoVr ‘mPr ZmamOr (Or ˶m§À¶mda àH$Q> Pmcr)!
19
Vo ˶m§À¶mda CS>Umè¶m nú¶m§Mo H$Yr (qMVZnydH© $) AdcmoH$Z H$aV
ZmhrV H$m, Oo Amnco n§I nga{dVmV Am{U (JaOoZgw ma) Vo AmV {‘Qy>Z KoV
AgVmV. ˶m§Zm Wm§~dyZ R>do Umam H¥$nmd§V (A„mh{edm¶) Xþgam H$moUrM Zmhr.
H$maU VmoM gd© Jmoï>tda ZOa R>do Zy AgVmo. 20 Aer H$moUVr goZm Amho, Or
H¥$nmd§V A„mhÀ¶m {déÕ Vwåhmcm gmhmæ¶ H$ê$ eHo$c? g˶ ZmH$maUmao
Ho$di ñdV:Mr ’$gdUyH$ H$arV AmhoV! 21 (AemàH$mao) A„mhZo Vwåhmcm
CnOr{dH$m àXmZ H$aUo ~§X Ho$co, Va (˶mÀ¶m{edm¶) Xþgam H$moU Amho, Omo
Vwåhmcm CnOr{dH$m XoD$ eH$Vmo? (ho g˶ CKS> AgVmZmhr,) Vo Ho$di
hÅ>mnmoQ>r {dÐmohmMr Am{U g˶mnmgyZ Xÿa OmʶmMr ^y{‘H$m KoV AmhoV.
22
Omo ‘mUyg Amnë¶m Mohè¶mda cmoQ>mJ§ U KmcyZ MmcVmo, Vmo gÝ‘mJm©da
Agy eH$Vmo H$s, Omo gai ‘mJm©da, gai VmR> ‘mZ R>do Zy MmcVmo Vmo? 23
˶m§Zm gm§Jm, "VmoM Amho (A„mh) Á¶mZo Vwåhm gdmªZm {Z‘m©U Ho$co Am{U
736 Hw$amU
Vw‘À¶mgmR>r H$mZ, S>mi o o d öX¶o ~Z{dcr, nU Vwåhr (A„mhà{V) ’$maM
WmoS>r H¥$VkVm XmIdVm.' 24 ˶m§Zm gm§Jm H$s, VmoM Amho (A„mh) Á¶mZo
Vwåhmcm n¥Ïdrda gd©Ì ngadyZ Q>mH$co. Am{U eodQ>r (nwZéËWmZmÀ¶m {Xder)
Vwåhmcm ˶mÀ¶mH$S>Mo EH${ÌV AmUco OmUma Amho.
25
nU Vo {dMmaVmV, "¶m (nwZéËWmZmÀ¶m) dMZmMr nyVV© m hmoUma Var
Ho$ìhm? Vw‘À¶m åhUʶmV H$mhr g˶ Agoc, Va (Amåhmcm CÎma Úm).' 26
(n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm, "¶mMo kmZ Ho$di A„mhcm Amho Am{U ‘r Va ’$º$
˶mnmgyZ ñnï>[a˶m gmdY H$aUmam Amho.' 27 nU Ooìhm Vo dMZ nyU©
hmoʶmgmR>r Odi ¶oV Agë¶mMo nmhVrc, Voìhm g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Mo
Mohao (XheVrZo) AJXr {IÞ hmoD$Z OmVrc. Am{U (Voìhm) ˶m§Zm gm§{JVco
OmB©c, "hrM Vr Jmoï> Amho, {OMr ({I„r CS>dV {Vcm AmUʶmMr) Vwåhr
‘mJUr H$arV AgV.' 28 (n¡J~§ a!) ˶m§Zm gm§Jm "(¶m OJmV) A„mh ‘cm d
‘m¶m~amo~a Agcoë¶m cmoH$m§Zm Zï> H$aoc qH$dm Am‘À¶mda X¶m H$aoc. nU
(¶mZ§VaÀ¶m OJmV) g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm ˶m (H$m¶‘ñdê$nr) Xþ:IXm¶r
{ejonmgyZ H$moU dmMdy eH$Vmo? ¶m{df¶r Vwåhr H$Yr {dMma Ho$cmV H$m?'
29
˶m§Zm gm§Jm, "Vmo H¥$nmd§V A„mh Amho, Amåhr ˶mÀ¶mdaM lÕm R>do Vmo d
˶mÀ¶mdaM ^adgm R>do Vmo. Am{U Vwåhmcm cdH$aM H$iyZ MwH$o c H$s, H$moU
CKS>CKS> dmQ> MwH$cocm Amho.' 30 (g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm) gm§Jm, "Vwåhr
¶mda H$Yr {dMma Ho$cm AmhmV H$m H$s, Oa Vw‘Mo gd© nmʶmMo gmR>o O{‘ZrV
AMmZH$ cwá Pmco Va (A„mh{edm¶ Xþgam) H$moU Amho, Omo Vw‘À¶mgmR>r
ewÕ nmUr CncãY H$ê$ eH$Vmo?'
737

gyah-68. Ac-µH$c‘
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
ZyZ0 coIUrMr enW, Am{U Vo Oo H$mhr (coIUrZo) {c{hVmV (˶mMr
enW).
2
(n¡Jµ ~§ a!) Vwåhr Amnë¶m nmcZH$Ë`m©À`m H¥$noZo doS>ga Zmhr AmhmV. 3
{ZpíMVM, Vw‘À¶mgmR>r H$Yrhr Z g§nUmao Mm§Jco à{V’$i Amho. 4gX²dV©ZmÀ¶m
~m~VrV Vwåhr AmXe© AmhmV, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr. 5 cdH$aM Vwåhrhr
nmhmc Am{U Vohr nmhVrc H$s....... 6 Vw‘À¶mn¡H$s doS>mZo PnmQ>cc o m H$moU
hmoVm. 7 Vw‘Mm nmcZH$Vm©M Mm§Jë¶màH$mao OmUVmo H$s, H$moU ˶mÀ¶m ‘mJm©nmgyZ
T>icm Amho. Am{U H$moU ˶mÀ¶m ‘mJm©da AT>inUo ‘mJ©ñW Amho, hohr ˶mcm
Mm§Jco R>mD$H$ Amho.
8
åhUyZ Vwåhr g˶ ZmH$maUmè¶m§À¶m (AmdS>r-{ZdS>rÀ¶m) à^mdmV ¶oD$
9
ZH$m. Vo Va Aer BÀN>m ~miJyZ AmhoV H$s, Vwåhr WmoS>o Z‘Vo ¿¶mdo Am{U
Vohr WmoS>o Z‘Vo KoVrc. 10 Vwåhr gma»¶m enWm KoD$Z ~mocUmè¶m ZrM
‘mUgmMo åhUUo ‘mݶ H$ê$ ZH$m (˶mda {dídmg H$ê$ ZH$m). 11 Am{U Omo
(‘mKmar H$moUmMrhr) qZXmZmcñVr d MhmS>çm H$arV {’$aVmo. 12 Am{U Omo
gËH¥$˶m§g à{V~§Y H$aUmam, ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmam, Aݶm¶r dV©Z H$aUmam
Amho. 13 Omo {Zðw>a Amho Am{U ¶m gd© dmB©Q> JwUm§gh H$‘Añgchr Amho. 14
˶mÀ¶m (‘JéarMo) H$maU, ˶mÀ¶mH$S>o ^anya g§nÎmr d An˶o AmhoV. 15
Ooìhm Am‘Mo g§Xeo ˶mcm EoH${dco OmVmV, Voìhm Vmo åhUVmo, "¶m AmYrÀ¶m
cmoH$m§À¶m {ZamYma H$hmʶm AmhoV.' 16 cdH$aM Amåhr ˶mÀ¶m ZmH$mda
S>mJ XoD$.
17
Amåhr ¶m§Mr narjm nmhV AmhmoV, Á¶mà‘mUo Amåhr ˶m ~mJdmë¶m§Mr
738 Hw$amU
narjm nm{hcr hmoVr. Á¶m§Zr Xþgè¶m {Xder gH$mir ~mJoVrc gd© ’$io VmoS>ʶmMm
{ZíM¶ ~mocZy XmI{dcm hmoVm. 18 (˶m§Zr Amncm {ZYm©a ~mocZy XmIdVmZm)
"A„mhMr BÀN>m Pmë¶mg CÚm Ago Amåhr H$ê$,' Ago åhQ>co Zmhr. 19 ho
(amÌr) PmonVo M hmoVo H$s, Vw¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z EH$ {dnÎmr ˶m ~mJoda
Amcr. 20 Am{U gH$mir ˶m ~mJoMr Aer AdñWm Pmë¶mMo AmT>iZy Amco,
OUy ˶mMr AmYrM H$mnUr Pmcocr Amho (AmVm {VWo ~mJ ZgyZ, nS>rV O‘rZ
Amho). 21 (BH$S>)o gH$mir CR>ë¶mZ§Va ¶m§Zr (~mJoV OmʶmgmR>r) EH$‘oH$m§Zm
hmH$ {Xcr. 22 åhUmco, "Oa gd© ’$io VmoS>m¶Mr AgVrc, Va eoVmda
gH$mirM Jococo ~ao.' 23 ‘J Vo eoVmH$S>o {ZKmco, d OmVmZm AmngmV
Hw$O~wO H$arV hmoV.o 24 åhUmco, "AmO H$moUVmhr Jar~ (JaOy) ‘mUyg ~mJoV
àdoe H$aVm H$m‘m Z¶o.' 25 Vo ^ë¶m nhmQ>o Agm {ZíM¶ H$ê$Z {ZKmco.
˶m§Zm dmQ>co (H$moUmcm Úm¶Mo, H$moUmcm Zmhr ho) R>a{dʶmMm ˶m§Zm A{YH$ma
Amho. 26 nU Ooìhm ˶m§Zr Vo nm{hco (Voìhm Vo ˶mg AmoiIy eH$co Zmhr). Vo
åhUmco, "Amåhr dmQ> MwH$cmo AgUma!' 27 (‘J WmoS>m doi {dMma H$ê$Z
åhUmco,) "Zmhr, Amåhr nyUn© Uo ~a~mX Pmcmo AmhmoV.' 28 ˶m§À¶mVrc
(VwcZmË‘H$ ÑîQ>çm) Omo ^cm ‘mUyg hmoVm, Vmo åhUmcm, "‘r Vwåhmcm åhQ>co
ZìhVo H$m H$s, Vwåhr A„mhMo ñVw{VJmZ H$m H$arV Zmhr?' 29 ˶m§Zr CÎma
{Xco, "Am‘Mm nmcZH$Vm© Agcocm A„mhM, Agr‘ ‘{h‘mdmZ Amho. IamoIa,
AmåhrM MwH$sMo dmJV hmoVmo.' 30 ‘J Vo AmngmV EH$‘oH$m§da Amamon-
à˶mamon H$ê$ cmJco. 31 (eodQ>r) Vo åhUmco, "Am‘Mm {Y¸$ma Agmo!
IamoIa, AmåhrM A˶§V MwH$sZo dmJV hmoVmo. 32 e³¶ Amho, Am‘Mm
nmcZH$Vm© Amåhmcm ¶mEodOr ¶mhÿZ Mm§Jcr ~mJ àXmZ H$aoc, H$maU AmVm
Amåhr ˶mÀ¶mH$S>Mo dicmo AmhmoV.' 33 (AnamYr cmoH$m§da ¶m OJmVhr)
AemàH$mao {ejm Ho$cr OmVo. nU ¶m Z§VaÀ¶m OJmVrc {ejm Va ¶mhÿZhr
gyah-68. Ac-µH$c‘ 739

^¶§H$a ‘moR>r Amho. H$Xm{MV ¶m cmoH$m§Zm ¶mMr OmUrd Pmcr AgVr Va


(˶m§Mo ^co Pmco AgVo).
34
(A„mhMr) OmU R>do Zy OrdZ ì¶VrV H$aUmè¶m§gmR>r ˶m§À¶m nmcZH$˶m©H$S>o
Eoíd¶©gn§ Þ Agm ñdJ© Amho. 35 Amåhr gÀÀ¶m ^º$m§Zm Anamܶm§g‘mZ H$ê$Z
Q>mH$Uma AmhmoV H$s H$m¶? 36 Vwåhmcm Pmco Var H$m¶, {H$Vr dmB©Q> {ZU©¶
H$arV AmhmV Vwåhr? 37 Agm EImXm ({deof) J«W§ Amho H$m Vw‘À¶mH$S>,o Omo
Vwåhmcm Ago gm§JVmo? 38 ˶mV Vwåhmcm Vo gd© AmT>iVo, Oo Vwåhmcm hdo
AgVo? 39 qH$dm Vwåhmcm Am‘À¶mH$Sy>Z Ago n¸o$ dMZ àmá Pmcoco Amho H$s
H$m¶, Oo nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmn¶ªV Am‘À¶mda ~§YZH$maH$ Agoc H$s, Oo Vwåhr
R>admc Vo {ZpíMVnUo Vwåhmcm {‘iyZ amhrc? 40 ˶m§Zm {dMmam, "Vw‘À¶mn¡H$s
H$moU ¶mMr h‘r XoUmam Amho?' 41 qH$dm ˶m§Zr R>adcoco H$moUr A„mhMo g‘H$j
AgVrc Am{U ˶m§À¶m Xmì¶mV Vo Oamhr J§^ra AgVrc, Va ˶m§Zr ˶m
(B©ídar¶ gÎmoÀ¶m) ^mJrXmam§Zm g‘moa AmUmdo.
42
˶m {Xder g§nUy © g˶mdê$Z (AÑí¶mMm) nS>Xm Xÿa Ho$cm OmB©c,
Am{U (g˶ ZmH$maV am{hcoë¶m§Zm A„mhg‘moa) ZV‘ñVH$ hmoʶmg gm§{JVco
OmB©c, nU Voìhm Vo ZV‘ñVH$ (hmoʶmgmR>r à¶ËZ H$ê$Zhr) ZV‘ñVH$ hmoD$
eH$Uma ZmhrV. 43 (ea‘oZ)o ˶m§À¶m ZOam Imcr Pmcoë¶m AgVrc,
Zm‘wîH$sZo J«ñV Aem AdñWoV Vo AgVrc. ˶m§Zm (OJmV) A„mhg‘moa
ZV‘ñVH$ hmoʶmgmR>r gm§{JVco OmV hmoV,o nU Vo YS>YmH$Q> AgyZhr (˶m
AmkoMo nmcZ H$arV ZgV). 44 (n¡J~§ a!) Oo cmoH$ ¶m g§Xeo mcm ImoQ>o
R>a{dVmV, ˶m§Zm ‘m¶mda gmoS>y Z Úm (‘r ˶m§Zm nmhÿZ KoBZ© ). ˶m§Zm Amåhr,
˶m§Zm H$iUmahr Zmhr, Aem arVrZo hiy-hiy ({dZmemH$S>)o AmoT>V AmhmoV.
45
‘r ˶m§Zm (H$mhr H$mi) Cg§V XoV Amho, H$maU ‘mPr ¶moOZm AJXr n¸$s
740 Hw$amU
Amho.
46
Vwåhr ˶m§À¶mH$S>o (hm g§Xeo nmoM{dë¶m~Ôc) H$mhr ‘mo~Xcm ‘mJV
AmhmV H$s H$m¶, Á¶m‘wio ({~Mmao) ˶m ^waX§S>mÀ`m Amo¶mZo X~co OmV
AmhoV? 47 qH$dm (˶m§Zm Ago dmQ>Vo H$s), ˶m§À¶m Amdm³¶mV AÑí¶mMo
kmZ Amho Am{U Vo kmZ, Vo {chÿZ KoV AmhoV? 48 (n¡J~§ a!) Va Vwåhr
Amnë¶m nmcZH$˶m©Mm {ZU©¶ hmoBn© ¶ªV ghZercVmnydH© $ àVrjm H$am. Am{U
˶mÀ¶mà‘mUo (åhUOo ¶yZgw à‘mUo, g§¶‘ J‘mdy ZH$m), Á¶mcm ‘memZo {Jico
hmoV.o Voìhm ˶mZo (A„mhMm) Ymdm Ho$cm. Voìhm Vmo ’$ma Xþ:Ir-H$ï>r Pmcocm
hmoVm. 49 Oa ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z ˶mÀ¶mda ‘ohao ~mZr Pmcr ZgVr, Va
A˶§V dmB©Q> AdñWoV IS>H$mi ‘¡XmZmV Vmo ’o$H$cm Jocm AgVm. 50 nU
˶mÀ¶m nmcZH$˶m©Zo (Amnë¶m H$m¶m©gmR>r) ˶mMr {ZdS> Ho$cr Am{U gXmMmar
cmoH$m§V ˶mMm g‘mdoe Ho$cm. 51 Ooìhm g˶ ZmH$maUmao cmoH$ ¶m CnXoemg
EoH$VmV (åhUOo ¶m Hw$amUmg), Voìhm Vo Vwåhmcm Amnë¶m H«$moYrV ZOam§Zr
AemàH$mao nmhÿ cmJVmV, OUy Vo Vwåhmcmhr (AemàH$mao à{VgmX XoD$Z ¶m
CnXoemnmgyZ) Xÿa H$aUma AmhoV. Am{U åhUVmV, "Vmo {ZpíMVnUo doS>m
Amho.' 52 (n¡J~§ a, Vwåhr g~warZo ¿¶m,) ho Hw$amU g‘ñV ‘mZdOmVrgmR>r
(A„mhH$Sy>Z) Amcoë¶m ~moYJ«W§ m{edm¶ Aݶ H$mhrM Zmhr.
gyah-69. Ac-hmµ³µH$m
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vr AQ>i[a˶m KS>Umar KQ>H$m. 2 H$m¶ Amho Vr AQ>i KQ>H$m? 3 Vr
© ? 4 g‘yX d AmX ¶m
AQ>i KQ>H$m H$m¶ Amho, ho Vwåhmcm H$em‘wio kmV hmoBc
O‘mVtZr AMmZH$nUo AmXiUmè¶m AmnÎmrcm ImoQ>o R>a{dco hmoV.o 5 g‘yX hr
O‘mV EH$m ^¶§H$a ñ’$moQ>mZo Zï> Ho$cr Jocr. 6 Am{U AmX hr O‘mV XoIrc
gyah-69. Ac-hmµ³Hµ $m 741
7
~o’$m‘ Aem dmXimÛmao Zï> Ho$cr Jocr. ˶mÛmao A„mhZo gmV amÌr d AmR>
{Xdg ˶m§Zm AI§S>nUo doT>y Z R>do co. nmhUmam nmhÿ eH$Vmo H$s, Vo {VWo Ago
nmcWo nS>cc o o AmhoV H$s, OUy Vo IOwarÀ`m d¥jmÀ¶m Imcr nS>cëo ¶m ’$m§Úm
AmhoV. 8 Vwåhmcm AmVm ˶m§Mo H$moUVohr Adeof {XgVmV H$m? 9 AemMàH$mao
{’$aAm¡ZZo Am{U ˶mÀ¶m nyduÀ¶m bmoH$m§Zr, VgoM CcWdyZ Q>mH$coë¶m
dñ˶m§‘Yrc cmoH$m§Zrhr AnamYr H¥$˶o Ho$cr hmoVr. 10 ˶m§Zr Amnë¶m
nmcZH$˶m©H$Sy>Z Amcoë¶m n¡J~§ amMr Adkm Ho$cr. n[aUm‘r (eodQ>r) A„mhZo
˶m§Zm H$R>mao nUo ’¡$cmda KoVco. 11 (cmoH$m§Zmo! Ooìhm ZyhÀ¶m H$mimV) Ooìhm
nmʶmZo gd© ‘¶m©Xm Amocm§S>ë¶m hmo˶m, Voìhm AmåhrM Va§J˶m Zm¡H$o V Vwåhmcm
(åhUOoM ‘mZdr d§emÀ¶m {Xì¶mcm) gwa{jV ~g{dco hmoV.o 12 Vo ¶mgmR>r
H$s, Amåhr ˶m KQ>Zgo Vw‘À¶mgmR>r ~moY KoʶmMo gmYZ ~Zdmdo. Am{U
(g§Xeo J«hU H$aUmè¶m) H$mZm§Zr Vo J«hU H$ê$Z cjmV R>do mdo.
13
Am{U Ooìhm EH$XmM OmoamZo ’w$§ H$a ‘mê$Z qeJ ’w$§ H$ʶmV ¶oBc© . 14
Am{U n¥Ïdr d ˶mdarc nd©Vm§Zm da CMcyZ EH$mM XU³¶mV ˶m§Mo VwH$S>-o
VwH$S>o Ho$co OmVrc. 15 ˶m {Xder Vr KS>Umar ‘hmZ KQ>Zm KSy>Z ¶oBc © . 16
Am{U AmH$me ’$mQy>Z OmB©c Va ˶m {Xder Vmo AJXr {Zîà^ hmoD$Z OmB©c.
17
Am{U ñdJ©XVÿ ˶mÀ¶m (Mhÿ~mOyZ§ r) H$S>do a AgVrc. ˶m {Xder Vw¶m
nmcZH$˶m©À¶m ‘hmqghmgZmcm AmR> ñdJ©XVÿ CMcyZ Yacoco AgVrc. 18
˶m {Xder Vwåhmcm (A„mhÀ¶m ݶm¶mc¶mV) hOa Ho$co OmB©c. Voìhm Vw‘Mr
H$moUVrhr Jw{nVo cnyZ amhUma ZmhrV (Agm Agoc ݶm¶mMm {Xdg).
19
Voìhm Á¶mMo H$‘©nÌ Ë¶mÀ¶m COì¶m hmVmV {Xco OmB©c, Vmo (Iye
hmoD$Z BVam§Zm) åhUoc, "ho nmhm ‘mPo H$‘©nÌ Am{U dmMm. 20 ‘cm {dídmg
hmoVm H$s, ‘cm (EHo$ {Xder) ‘m¶m (H$‘mªMm) {heo~ Adí¶ nmhm¶cm
{‘iUma Amho.' 21 Voìhm ˶mcm (Iè¶m AWm©Z)o gwIr OrdZ cm^oc, 22
742 Hw$amU
23
Am{cemZ Aem ñdJm©V. {VWo ’$im§Mo Kmog ˶m§À¶m ghO hmVmcm ¶oVrc.
24
Amåhr ˶m§Zm gm§J,y "Im d ߶m AJXr AmZ§XmZo, {dJV {Xdgm§‘ܶo Vwåhr
Or Mm§Jcr H¥$˶o Ho$crV ˶mÀ¶m ’$cñdê$n.' 25 nU Á¶m ‘mUgmcm ˶mMo
H$‘©nÌ Ë¶mÀ¶m S>mì¶m hmVmV gwnXy © Ho$co OmB©c. Voìhm Vmo åhUoc, "Aaoa,o ‘mPo
H$‘©nÌ ‘cm H$YrM {Xco Joco ZgVo Va (’$ma ~ao Pmco AgVo)! 26 Am{U
‘cm ‘mPo {heo~hr H$YrM H$imco ZgVo Va.....! 27 ({H$Vr ~ao Pmco
AgVo!) Oa ˶m ‘¥Ë¶yZo ‘mPo (H$m¶‘ñdê$nr) A§V KS>dZy AmUco AgVo. 28
‘mPr YZg§nÎmr ‘m¶m H$mhrM H$m‘r Amcocr Zmhr. 29 AmVm ‘mPo gd©
A{YH$ma g§nïw >mV Amcoco AmhoV.' 30 (Amkm hmoBc © ,) "˶mcm nH$S>m Am{U
˶mÀ¶m Jù¶mV gmIiX§S> Kmcm. 31 Am{U ‘J ˶mcm ZaH$mV ’o$Hy$Z Úm.
32
‘J ˶mcm (˶mÀ¶mgma»¶m BVa Anamܶm§gmo~V) gÎma JO EdT>çm cm§~
gmIirZo OISy>Z Q>mH$m.' 33 H$maU Vmo gd©e{º$‘mZ A„mhda {dídmg R>do V
ZìhVm. 34 VgoM Vmo JaOy cmoH$m§Zm AÞXmZ H$aʶmgmR>r (Zm ñdV: nwT>o
gagmdcm,) Zm ˶mZo BVam§Zm ˶mgmR>r ào[aV Ho$co. 35 åhUyZM AmO BWo
H$moUrhr ˶mMm {hVqMVH$ Zmhr. 36 Am{U J{cÀN> (dñVyI § ao rO) ˶mcm
37
H$moUVohr AÞ {‘iUma Zmhr. Oo Ho$di AnamYr cmoH$ ImVrc.
38
nU Zmhr, (cmoH$m§Zmo!) ‘r ˶m gdmªZm gmjr ~ZdyZ gm§JVmo, Á¶m§Zm Vwåhr
nmhVm. 39 Am{U Vo gd© Á¶m§Zm Vwåhr nmhÿ eH$V Zmhr. 40 {Z:g§Xho ho Hw$amU
gÝ‘mZZr` n¡J~§ amZo AmUcocr B©ídadmUr Amho. 41 Am{U hr H$mhr H$moUm
H$drMr aMZm Zmhr. nU Vwåhr Oer ÑT> lÕm R>do m¶cm hdr, Ver lÕm A{O~mV
R>do V Zmhr. 42 ho (Hw$amU) H$moUm ^{dî¶doζmMr dmUr Zmhr. nU Vwåhr Ogo qMVZ
H$am¶cm hdo, Vgo qMVZ A{O~mV H$arV Zmhr. 43 ho (Hw$amU) gd© OJm§Mm
nmcZH$Vm© Agcoë¶m A„mhH$Sy>Z àH$Q> H$aʶmV Amcoco Amho. 44 Am{U Oa ¶m
(n¡J~§ amZo) Am‘À¶m{df¶r ImoQ>r Jmoï> aMcr AgVr, 45 Va Amåhr ˶mMm COdm
743
46 47
hmV Yê$Z.... ˶mÀ¶m ‘mZoMr Y‘Zr H$mnyZ Q>mH$cr AgVr. Am{U
Vw‘À¶mn¡H$s H$moUrhr Amåhmcm Ago H$aʶmnmgyZ amoIy eH$cm ZgVm. 48 {Z:g§Xho ,
ho (Hw$amU) ~moYJ«W§ Amho __ ˶m§À¶mgmR>r Oo B©e{^ê$ AmhoV. 49 Amåhmcm Mm§Jco
R>mD$H$ Amho H$s, Vw‘À¶m‘ܶo H$mhr, Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dUmao AmhoV. 50
(nU) Ago H$aUo g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§gmR>r {ZpíMVnUo níMmÎmmnmMo H$maU
R>aUma Amho. 51 ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr H$s, ho (Hw$amU) H$moU˶mhr àH$maÀ¶m
^ogirnmgyZ ‘wº$ Ago {Z^}i g˶ Amho. 52 Va Vwåhr Amnë¶m ‘hmZ
nmcZH$˶m©À¶m ZmdmMo ñVw{VJmZ H$arV amhm.
gyah-70. Ac-‘Am[aO
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
˶m AQ>i {ejo{df¶r e§H$m KoUmè¶mZo Vr (cdH$a) ¶mdr åhUyZ
‘mJUr Ho$cr. 2 g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§nmgyZ {Vcm H$moUrhr Xÿa gmê$ eH$V
Zmhr. 3 Ooìhm Vr A„mhH$Sy>Z ¶oBc © , Omo gX¡d C§M AgUmè¶m ñWmZm§Mm
4
‘mcH$ Amho. ˶mÀ¶mH$S>o ñdJ©XVÿ d {O~«rc (à‘wI ñdJ©XVÿ m§nH¡ $s EH$)
(XaamoO) MTy>Z OmV AgVmV. Omo {Xdg (åhUOo n¥Ïdrdarc) nÞmg hOma
dfmªMm Agë¶mà‘mUo AgVmo. 5 (lÕmd§Vm§Zmo!) Vwåhr ghZercVoMm A§JrH$ma
H$am, __ gH$mamË‘H$ ghZercVoMm. 6 cmoH$m§Zm (ݶm¶mMm {Xdg) ’$ma Xÿa
Agë¶mMo dmQ>V.o 7 nU Amåhr ˶mg ’$ma Odi Amë¶mMo nmhV AmhmoV. 8
˶m {Xder AmH$me {dVicoë¶m Vm§ã¶mgmaIo (cmc) hmoBc © . 9 Am{U nd©V
© . 10 Am{U H$moUrhr {‘Ì Amnë¶m
cmoH$arÀ¶m qnOcoë¶m nwO§ ³¶mà‘mUo hmoBc
{‘Ìm{df¶r {dMmanyg (XoIrc) H$aUma Zmhr. 11 Oar Vo EH$‘oH$m§Zm g‘moa
nmhVrc (Varhr H$moUr H$moUmcm {dMmaUma Zgoc), Voìhm AnamYr ‘mUgm‘ܶo
(EH$m àH$maMr ì¶W©) BÀN>m OmJ¥V hmoBc © H$s, ˶m {XdgmÀ¶m {ejonmgyZ
744 Hw$amU
gdmªMo ~ir XoD$Zhr ñdV:Mr gwQ>H$m hmoUma Agoc Va Vr ìhmdr. (Ogo)
˶mMr ñdV:Mr ‘wco, 12 ˶mMr nËZr d ˶mMm ^mD$, 13 Am{U ˶mMo gd©
Hw$Qw>~§ r¶, Oo ˶mcm Zoh‘r AmYma Úm¶Mo. 14 Am{U n¥Ïdrdarc gd© cmoH$m§Zmhr
"‘w{º$X§S>' åhUyZ XoD$Z Ho$di Amncr gwQ>H$m H$ê$Z ¿¶mdr.
15
nU Zmhr! ˶mÀ¶mgmR>r Va ZaH$mMr YJYJVr AmJ V¶ma Agoc. 16
Or ˶mÀ¶m ËdMm gmocZy H$mT>rc. 17 ˶m gdmªZm Vr ñdV:H$S>o ~mocmdrc,
Á¶m§Zr (g˶mnmgyZ) nmR> {’$a{dcr Am{U (˶mnmgyZ) Xÿa {ZKyZ Joc.o 18
Á¶mZo (^anya) g§nÎmr Jmoim Ho$cr d (ñdV:^modVrM) {VMm g§M¶ H$ê$Z
R>do V hmoVm. 19 IamoIa, ‘mUyg CVmdri ñd^mdmgh OÝ‘mcm Amcocm Amho.
20
Ooìhm ˶mcm H$ï> nmohmoMVo, Voìhm Vmo emoH$ H$ê$ cmJVmo. 21 Am{U Ooìhm
Vmo gwpñWVrV AgVmo, Voìhm Vmo H§$OyfnUmMo dV©Z H$aVmo. 22 nU Ago Z
H$aUmao Vo AmhoV, Oo Z‘mµOmÀ¶m ‘mܶ‘mVyZ A„mhH$S>o dicoco AmhoV. 23 Oo
{Z˶ Z‘mµOmMo nmcZ H$aVmV. 24 VgoM Oo Amnë¶m g§nÎmrVyZ ¶mo½¶ Vmo {hñgm
(XmZH$m¶m©V) XoVmV. 25 ‘mJUmè¶m JaOy cmoH$m§Zm Am{U (Z ‘mJUmè¶m) JaOy
cmoH$m§Zm. 26 Oo ݶm¶mÀ¶m {Xdgmda ÑT> {dídmg R>do VmV. 27 Am{U Oo
Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m {ejoMo ^¶ ~miJyZ AgVmV. 28 (Am{U) hmo¶,
H$moUmcmhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m {ejonmgyZ {ZYm©ñV hmoVm H$m‘m Z¶o. 29
Am{U Oo Amnco Mm[aͶ H$c§{H$V hmoD$ Z¶o åhUyZ Zoh‘r Xj AgVmV. 30 nU
˶m§À¶m nËZr d ({ddmh~§YZmV XmIc Pmcoë¶m) Xmgr, ¶m§À¶m~m~VrV H$mhrhr
Amjonmh© Zmhr. 31 nU Oo ¶m ‘¶m©Xm§À¶m ncrH$So> OmD$ nmhVmV. Va AgoM
cmoH$ (A„mhÀ¶m ZOaoV) ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmao cmoH$ AmhoV. 32 Am{U Oo
Amncr {dídmgmh©Vm d Amnë¶m dMZm§à{V (nyUn© Uo) Xj AgVmV. 33 Am{U
Oo (g˶mMr) gmj XoʶmÀ¶m ~m~VrV ÑT>{ZíM¶r AgVmV. 34 VgoM Oo
{Z¶{‘VnUo Z‘mµOê$nr àmW©Zm H$arV AgVmV. 35 ¶m§ZmM (gd©gI w g§nÞ)
745

Aem ñdJm©V gÝ‘mZmMo OrdZ cm^oc.


36
nU ¶m g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm H$m¶ Pmco Amho H$s, Vo Vw‘À¶mH$S>o YmdV
¶oV AmhoV..... 37 COì¶m ~mOyZo Am{U S>mì¶m ~mOyZo d JQ>mJQ>mZo? 38
˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$OU, Aer Anojm ~miJyZ Amho H$m H$s, ˶mcm gd©gI w g§nÞ
39
Aem ñdJm©V àdoe {Xcm OmB©c? Zmhr, H$Xm{n Zmhr, Amåhr ˶m§Zm Aem
Jmoï>rnmgyZ {Z‘m©U Ho$coco Amho, Or ˶m§Zm R>mD$H$ Amho.
40
H$Xm{n Zmhr! ‘r gy`m}X`mÀ`m d gy¶m©ñVmÀ¶m gd© ñWmZm§Mm ‘mcH$
Agcoë¶m (A„mhMr) enW KoD$Z gm§JVmo, Amåhr ¶mgmR>r g‘W© AmhmoV H$s,
41
˶m§À¶mOmJr ˶m§À¶mnojmhr CÎm‘ cmoH$m§Zm AmUy eH$Vmo. Am{U Ago
H$aʶmnmgyZ Amåhmcm amoIy eHo$c Agm H$moUrhr Zmhr. 42 Va ˶m§Zm Vmon¶ªV
ì¶W© ~S>~S> H$arV d eãXm§Mm Ioi IoiV amhÿ Úm, Ooìhm Vo ˶m {Xdgmcm
gm‘moao OmVrc, Á¶mMo ˶m§Zm dMZ {Xco Jocc o o Amho. 43 Á¶m {Xder Vo
Amnë¶m H$~atVyZ KmB©KmB©Zo ~mhoa nS>Vrc Am{U (O‘m hmoʶmÀ¶m {R>H$mUr)
Ago YmdV gwQ>Vrc OUy EH$m Im§~mH$S>o YmdʶmMr e¶©VM H$arV AmhoV. 44
˶m§À¶m ZOam O{‘Zrda {Iicoë¶m AgVrc, ea‘oZo ˶m§Mo Mohao J«ñV
AgVrc. hmM Vmo {Xdg Amho, Á¶mMo ˶m§Zm dMZ XoʶmV Amcoco hmoV.o
gyah-71. Zyh
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Amåhr Zyhcm ˶mÀ¶m cmoH$m§H$S>o n¡J~§ a ~ZdyZ nmR>{dco. (˶mg Amåhr
åhQ>co H$s), Amnë¶m cmoH$m§Zm, ˶m§À¶mda Xþ:IXm¶r {ejm ¶oʶmnydu, gmdY
H$a. 2 (ZyhZo) åhQ>c,o "‘m¶m ~m§Ydm§Zmo! ‘cm Vw‘À¶mH$S>o ñnï>[a˶m gmdY
H$aUmam ~ZdyZ nmR>{dco Joco Amho. 3 Vwåhr (Ho$di) A„mhMr CnmgZm H$am,
Am{U ˶mMr Zoh‘r OmU R>do m Am{U ‘m¶m AmkoMo nmcZ H$am 4 A„mh
746 Hw$amU
Vw‘À¶m MwH$m ‘m’$ H$ê$Z Q>mHo$c, Am{U EH$m {ZYm©[aV AdYrn¶ªV Vwåhmcm
Cg§V XoBc© . nU Ooìhm A„mhZo {ZYm©[aV Ho$cocr doi ¶oV,o ‘J {Vcm H$moU˶mhr
àH$mao Q>miVm ¶oV Zmhr. H$Xm{MV Vwåhmcm ho g‘Oco AgVo, Va (~ao Pmco
AgVo).'
5
(XrK© H$mimn¶ªV g§Xeo nmoM{dʶmMo H$V©ì¶ nma nmS>ë¶mZ§Va) ZyhZo
(A„mhH$S>)o àmW©Zm Ho$cr, "ho à^y! ‘r Amnë¶m cmoH$m§Zm AhmoamÌ (Vw¶mH$S>)o
¶oʶmMo AmdmhZ Ho$co. 6 nU ‘m¶m gVVÀ¶m AmdmhZmZo, Vo (Vw¶mnmgyZ)
Ho$di Xÿa Am{U Xÿa Joc.o 7 Am{U Ooìhm-Ooìhm ‘r ˶m§Zm ~mocm{dco H$s,
(˶m§Zr Vw¶mH$S>o dimdo) d Vy ˶m§Zm j‘m H$amdr. nU ˶m§Zr à˶oH$ doigo
Amncr ~moQ>o Amnë¶m H$mZmV KmVcr Am{U Amnë¶m dóm§Zr ñdV:cm PmHy$Z
KoVco. Am{U ˶m§Zr hÅ>rnUm d ‘JéarMo àXe©Z Ho$co. 8 ‘J ‘r ˶m§Zm
Omhra[a˶mhr (gÝ‘mJm©H$S>)o ¶oʶmMo AmdmhZ Ho$co. 9 Am{U ˶m§Zm gmd©O{ZH$
nmVirda Am{U ImgJrV d¡¶{º$H$ nmVirda (gd©àH$mao) g‘OmdyZ gm§{JVco.'
10
‘r (˶m§Zm) åhQ>c,o "Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o j‘m¶mMZm H$am, IamoIa,
Vmo A˶§V j‘merc Amho. 11 Vmo Vw‘À¶mgmR>r AmH$memVyZ ^anya nO©Ý¶d¥ï>r
H$aoc. 12 Am{U Vw‘À¶m g§nÎmr d g§VVr ‘ܶo dmT> H$aoc. Am{U Vw‘À¶mgmR>r
~mJm ’w$cdoc d ZÚm àdm{hV H$aoc. 13 Vwåhmcm Pmco Var H$m¶ H$s, Vwåhr
A„mhcm gdm}ƒ AmXaUr¶ g‘OV Zmhr? 14 dmñV{dH$ nmhVm, ˶mZoM
Vwåhmcm {d{dY AdñWm§‘YyZ ZoD$Z, {Z‘m©U Ho$coco Amho. 15 Vwåhr H$Yr
(qMVZnydH© $) AdcmoH$Z Ho$co Zmhr H$m H$s, A„mhZo EH$mda EH$ gmV
AmH$me H$emàH$mao nyU© g§VwcZmgh {Z‘m©U Ho$coco AmhoV? 16 Am{U
(AmH$memV) M§Ðmcm (à{Vq~{~V) àH$me XoUmam Am{U gy¶m©cm XoXrß`‘mZ
XrnH$ ~Z{dco Amho. 17 Am{U A„mhZo H$emàH$mao Vwåhmcm n¥ÏdrVyZ CnO{dco
Am{U (dZñnVrà‘mUo) dmT>rg cmdco.' 18 "Am{U Z§Va (‘¥Ë`yÛmao) nwÝhm Vmo
gyah-71. Zyh 747
19
˶mM ‘mVrV naV ZoBc © . Am{U ‘J nwÝhm Vw‘Mo nwZéËWmZ H$aoc. (nmhm!)
A„mhZo Vw‘À¶mgmR>r n¥Ïdrcm H$emàH$mao {dñVrU© ~Zdco Amho. 20 ¶mgmR>r
H$s, Vwåhmcm {VÀ¶m Iwë¶m ‘mJmªda g§Mma H$aVm ¶mdm, (åhUOo Aer {VMr
aMZm Ho$cr).'
21
ZyhZo nwT>o åhQ>c,o "ho à^y! ˶m§Zr ‘m¶m åhUʶmH$S>o Xþcj © H$ê$Z, Aem
‘mUgmMo AZwgaU Ho$co, Á¶mÀ¶m g§nÎmrZo d g§VVrZo Ho$di ˶mÀ¶m {dZmemV ^a
KmVcr.'
22
Am{U ˶m§Zr ‘m¶mer H$Q>H$mañWmZm§Mm (XrK©) Ioi Ioicm. 23
Am{U Vo (Amnë¶m AZw¶m¶m§Zm) åhUmco, "Vwåhr Amnë¶m Cnmñ¶m§Mm H$Yrhr
˶mJ H$ê$ ZH$m, Zm dÔMm, Zm gwdmMm ˶mJ H$am. VgoM Zm ¶mJyg, Zm
¶mD$H$, Zm ZòMm ˶mJ H$am.' 24 "Am{U ˶m§Zr AZoH$m§Zm ~hH$mdyZ gmoS>c.o
åhUyZ (ho à^y!) Vy AmVm ¶m XþamMmè¶m§À¶m ‘mJ©^ï« >VVo AmUIr dmT> H$a.' 25
(n[aUm‘r) ˶m§À¶m XþîH¥$˶m§‘i w o ˶m§Zm ~wS>dZy Q>mH$ʶmV Amco. Am{U ˶mZ§Va
˶m§Zm ZaH$mÀ¶m AmJrV XmIc Ho$co Joc.o AemàH$mao ˶m§Zm A„mhnmgyZ
dmM{dUmam H$moUrhr gmhmæ¶H$Vm© cm^cm Zmhr.
26
ZyhZo (A„mhH$S>)o àmW©Zm Ho$cr, "ho à^y! ¶m g˶ ZmH$maUmè¶m
lÕmhrZm§nH¡ $s EH$mcmhr ^yVcmda ({Od§V) gmoS>y ZH$mog. 27 Vy Oa ˶m§Zm
gmoS>y Z {Xcog, Va Vo Vw¶m ^º$m§Zm ~hH$m{dʶmMo (nmn) gwê$M R>do Vrc.
Am{U ˶m§À¶mnmoQ>r Omo OÝ‘mcm ¶oBc © , Vmo nmnr d H¥$V¿ZM Agoc. 28 ho à^y!
‘cm d ‘m¶m AmB©d{S>cm§Zm j‘m H$a Am{U Omo H$moUr gƒm lÕmd§V ~ZyZ,
‘m¶m KamV àdoe H$aoc, ˶mcmhr Vy j‘m H$a. VgoM gd© lÕmd§V nwéfm§Zm
d lÕmd§V {ó`m§Zm j‘m H$a. Am{U XþamMmè¶m§À¶m Aݶ H$emV Zìho, Va
Ho$di {dZmemV ^a Kmc.'
748 Hw$amU
gyah-72. Ac-{OÞ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J~§ a!) cmoH$m§Zm gm§Jm, "‘m¶mH$S>o Agm g§Xeo àH$Q> H$aʶmV
Amcm Amho H$s, {OÞÀ¶m EH$m g‘yhmZo ¶m Hw$amUmg EoH$co, Voìhm Vo Amnë¶m
(gmWrXmam§Zm) åhUmco, ""Amåhr (AJXr) ^mamdyZ Q>mH$Umao Ago Hw$amU
EoH$co Amho. 2 Omo gÝ‘mJ© XmIdUmam Amho, Am{U åhUyZ Amåhr ˶mda lÕm
YmaU Ho$cr, Am{U Amåhr H$moUmcmhr Am‘À¶m nmcZH$˶m©Mo g‘H$j R>a{dUma
Zmhr. 3 Am‘À¶m nmcZH$˶m©Mr ‘{h‘m ’$ma ‘moR>r Amho. ˶mZo ñdV: gmR>r Zm
nËZr ~Z{dcr, Zm nwÌ. 4 Am‘À¶mVrc ‘yI© A„mh{df¶r H$mhr Ag˶ d
{ZamYma {dYmZo H$arV AgV. 5 Amåhmcm Va dmQ>co hmoV,o ‘mUyg d {OÞ
A„mh{df¶r ImoQ>çm Jmoï>r H$Yrhr CƒmaUma ZmhrV. 6 ‘mUgm§‘ܶo H$mhr Ago
hmoV,o Oo ^yVH$mimV {OÞn¡H$s H$mhtMm Aml¶ ‘mJm¶Mo, Ago H$ê$Z ˶m§Zr
Ho$di ˶m {OÞm§À¶m Jdm©V dmT> Ho$cr hmoVr. 7 Am{U Ogo Vwåhmcm dmQ>V hmoV,o
VgoM ˶m§Zmhr dmQ>V hmoVo H$s, A„mhZo H$Yrhr H$moUmcmhr n¡J~§ a ~ZdyZ
nmR>{dcoco Zmhr (Zm nwT>o nmR>dc
o .)
8
Amåhr AmH$memH$S>o nmohmoMʶmMm à¶ËZ Ho$cm. nU Amåhmcm AmT>ico
H$s, Vo e{º$emcr aIdmcXma Am{U CëH$m ¶m§À¶mgh ({VH$S>o nmohmoMʶmMm
à¶ËZ H$aUmè¶mg {nQ>miyZ cmdʶmgmR>r) g‚m AmhoV. 9 Am{U Amåhr nydu
AmH$memVrc H$mhr ñWmZm§da (nacmoH$mÀ¶m dmVm©) EoH$ʶmÀ¶m CÔoemZo ~gm¶Mmo,
nU AmVm Omo H$moUr H$mhr EoH$ʶmMo à¶ËZ H$aVmo, Va ˶mcm {nQ>miyZ
cmdʶmgmR>r AmJrMm Jmoim V¶ma AgVmo. 10 Amåhr Zmhr gm§Jy eH$V H$s,
(˶m ì¶dñWoÛmao) ^yVcmda amhUmè¶m cmoH$m§Mo H$mhr dmB©Q> BpÀN>co Joco H$s,
˶m§À¶m nmcZH$˶m©Zo ˶m§Mo H$mhr ^co BpÀN>cc o o Amho. 11 Am‘À¶mV H$mhr
gyah-72. Ac-{OÞ 749

gXmMmar AmhoV, Va H$mhr (gXmMmar) ZmhrV. Am{U Am‘À¶mV {^Þ-{^Þ


‘mJmªMm Adc§~ H$aUmao AmhoV. 12 Am{U Amåhmcm ho H$iyZ MwH$coco Amho
H$s, Amåhr n¥Ïdrda A„mhÀ¶m ¶moOZocm A¶eñdr H$ê$ eH$V Zmhr, Zm
˶mÀ¶mnmgyZ niyZ OmD$Z ˶mÀ¶m ¶moOZocm {d’$c H$ê$ eH$Vmo. 13 Am{U
Ooìhm Amåhr ‘mJ©Xe©ZmMo ~moc EoH$co, Voìhm (cJoM) ˶mda {dídmg R>do Umao
~Zcmo`. Omo H$moUr Amnë¶m nmcZH$˶m©da {dídmg R>do Zy (OrdZ ì¶VrV
H$aoc), Va (¶mZ§VaÀ¶m OrdZmV) H$gë¶mhr ZwH$gmZmÀ¶m, Zm Aݶm¶mÀ¶m
^¶mZo Vmo J«ñV hmoB©c. 14 Am{U Am‘À¶mn¡H$s H$mhr (A„mhMo) AmkmnmcZ
H$aUmao AmhoV Am{U H$mhr dmQ> MwH$coco AmhoV. Va Á¶m§Zr AmkmnmcZ Ho$co.
VoM gÝ‘mJm©da ‘mJ©ñW Pmco. 15 nU Oo dmQ> MwH$coco AmhoV VoM ZaH$mÀ¶m
AmJrMo B§YZ ~ZVrc.'' '
16
(n¡J~§ a! cmoH$m§Zm gm§Jm,) "‘m¶mH$S>o Agm g§Xeo Amcm Amho H$s,
Oa ˶m§Zr gÝ‘mJ© Adc§{~cm AgVm, Va Amåhr ˶m§À¶mda ^anya nO©Ý¶d¥ï>r
(åhUOoM H¥$nmàgmXm§Mm dfm©d) Adí¶ Ho$cm AgVm.' 17 Vo ¶mgmR>r H$s,
˶mÛmao Amåhmcm ˶m§Mr narjm nmhVm ¶mdr. Am{U Omo H$moUr Amnë¶m
nmcZH$Ë`m©À`m ñ‘aUmH$S>o nmR> {’$adoc, Va Vmo ˶mg H$R>mao {ejm H$aoc.
18
Am{U (cjmV R>do m) ‘erXr Ho$di A„mhMr CnmgZm H$aʶmMr
{R>H$mUo AmhoV. åhUyZ Vwåhr A„mhgmo~V BVa H$moUmMmhr Ymdm H$ê$ ZH$m
(åhUOo Ho$di A„mhMmM Ymdm H$am.) 19 Am{U (EH$Xm Ago KS>c)o H$s,
˶mMm godH$ (åhUOo n¡J~§ a ‘whå‘X) ˶mMr àmW©Zm H$aʶmgmR>r C^m amhVmo,
Voìhm (g˶ ZmH$maUmao) {VWo ¶oD$Z JXu H$aVmV Am{U ˶mMo ídmg JwX‘adyZ
Q>mH$Umao H¥$˶ H$aVmV. 20 ˶m§Zm gm§Jm, "‘r Ho$di ‘m¶m nmcZH$˶m©Mm
Ymdm H$aVmo, Am{U H$moUmcmhr ˶mMm ^mJrXma R>adrV Zmhr.' 21 (n¡J~§ a!)
gm§Jm, "‘cm H$moU˶mhr àH$mao Vw‘Mo ^co-dmB©Q> H$aʶmMm A{YH$ma Zmhr.'
750 Hw$amU
22
gm§Jm, "A„mhÀ¶m (H$monm)nmgyZ ‘cm H$moUrhr dmMdy eH$V Zmhr. Zm
˶mÀ¶mì¶{V[aº$ BVa Hw$R>o ‘cm Aml¶ñWmZ {‘iy eH$Vo. 23 A„mhH$Sy>Z Oo
g§Xeo ‘cm àmá hmoVmV, Vo (cmoH$m§n¶ªV) nmohmoM{dUo EdT>Mo ‘mPo H$V©ì¶
Amho.' Am{U Omo H$moUr A„mh d ˶mÀ¶m n¡J~§ amMr Adkm H$aob ˶mÀ¶mgmR>r
ZaH$mMr AmJ AQ>i Amho. {OWo Ago bmoH$ H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc.
24
Á¶m Jmoï>rMo (gܶm) ˶m§Zm dMZ {Xco OmV Amho, Ooìhm {Vcm Vo
Amnë¶mg‘moa nmhVrc, Voìhm ˶m§Zm H$iyZ MwH$o c H$s, H$moUmMo gmhmæ¶H$V}
Xþ~c© AmhoV. Am{U H$moUmMr g§»¶m Aën Amho. 25 ˶m§Zm gm§Jm, "Á¶m
Jmoï>rMo Vwåhmcm dMZ {Xco OmV Amho, Vr Jmoï> {ZH$Q> Amho H$r, ‘m¶m
nmcZH$˶m©Zo {VÀ¶m ‘wXVrV XrK© dmT> Ho$cocr Amho, ‘cm Vo ‘mhrV Zmhr.' 26
{OWo H$moUmMrM ~wÕr nmoMV Zmhr ˶m Jmoï>r OmUUmam Ho$di VmoM Amho, ˶m
Jmoï>r Vmo H$moUmdahr CKS> H$arV ZgVmo. 27 ¶mg AndmX ’$º$ ˶m n¡J~§ amMm
AgVmo Á¶mg ˶mZo {Z¶wº$ Ho$coco AgVo. Am{U ˶mÀ¶m gwajogmR>r
(ñdJ©XVÿ m§nH¡ $s) ajH$ ˶mÀ¶m nwT>o d ‘mJo Mmcm¶cm cmdVmo. 28 Vo ¶mgmR>r
H$s, ho ñnï> hmoD$Z Omdo H$s, (n¡J~§ am§Zr) Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo g§Xeo
(cmoH$m§n¶ªV) nmohmo{Mco AmhoV. Am{U ˶m§À¶mH$S>o Oo-Oo Amho, ˶m gdmªZm
A„mhZo doT>y Z R>do coco Amho. Am{U Oo-Oo ApñVËdmV Amho, ˶m§Mr Vmo JUZm
H$ê$Z R>do V AgVmo.
gyah-73. Ac-‘wµÁµOpå‘c
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
ñdV:da MmXa nm§Kê$Z Agcoë¶m (ho n¡J~§ am!) 2 amÌrÀ¶m g‘¶r
(Z‘mµOm‘Ü`o A„mhg‘moa) C^o amhm, amÌrMm H$mhr ^mJ. 3 (åhUOo) amÌrMm
AYm© ^mJ qH$dm ˶mnojm H$mhr H$‘r. 4 qH$dm ˶mnojm WmoS>mgm A{YH$.
gyah-73. Ac-‘wÁµ Oµ på‘c 751
5
Hw$amUmMo nR>U H$aVmZm, gmdH$me nU {dMmanydH© $ (nR>U) H$am. Amåhr
Vw‘À¶mda (Am‘Mo g§Xeo nmoM{dʶmMo) ’$ma ‘moR>o Xm{¶Ëd gmondrV AmhmoV
(Va ˶mgmR>r Vwåhr V¶ma Agm.) 6 {ZpíMVM, amÌrÀ¶m g‘¶r (àmW©Zgo mR>r)
CR>Uo H$R>rU (Agco Var) ñdV:À¶m ‘Zmda {Z¶§ÌU àmá H$aʶmgmR>r EH$
CÎm‘ Cnm¶ Amho. Am{U Voìhm (àmW©Zmhr) ‘ZmnmgyZ (‘mUyg) H$ê$ eH$Vmo.
7
H$maU {Xdgm Vwåhmcm (g§Xeo nmoM{dʶmÀ¶m O~m~Xmar g§~Y§ mZo) ~arM
H$m‘o AgVmV. 8 ({Xdg Agmo dm amÌ) Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ZmdmMo
(à˶oH$ àg§Jr) ñ‘aU H$arV amhm Am{U g§nUy © {Zð>Zo o ˶mÀ¶mà{V g‘{n©V
Agm. 9 Vmo nyd© Am{U npíM‘ ¶m§Mm (åhUOo g§nUy © OJmMm) ‘mcH$ Amho.
˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM CnmgZo¶mo½¶ Zmhr. åhUyZ ˶mcmM Vwåhr Amncm
gm§^miH$Vm© ~Zdm. 10 Am{U cmoH$ Oo H$mhr åhUVmV, ˶m~Ôc ghZercVm
~miJm Am{U gä¶nUo ˶m§À¶mH$S>o Xþcj © H$am. 11 Am{U gwI-g‘¥Õr
cm^coë¶m, g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zm ‘m¶mda gmoS>m (‘r ˶m§Zm hmVmioZ),
(nU) ˶m§Zm H$mhr H$mi Cg§V Úm. 12 (Aem§gmR>r) Am‘À¶mH$S>o AdOS>
~oS>çm d YJYJVr AmJ Amho. 13 Am{U KemV AS>H$o c Ago ^moOZ Amho
Am{U Xþ:IXm¶r {ejm Amho. 14 Á¶m {Xder O‘rZ d nd©V H§$n nmdVrc,
Am{U nd©V dmiyÀ¶m {dIwaUmè`m {T>Jmè¶m§à‘mUo hmoVrc.
15
(cmoH$m§Zmo!) Amåhr Vw‘À¶mH$S>o EH$m n¡J~§ amcm nmR>{dco Amho. Omo
Vw‘À¶mg‘moa g˶mMr gmj XoUmam Amho. Á¶mà‘mUo Amåhr {’$aAm¡ZH$S>ho r
EH$m n¡J~§ amcm nmR>{dco hmoV.o 16 nU {’$aAm¡ZZo n¡J~§ amMo åhUUo ‘mݶ Ho$co
Zmhr, n[aUm‘r Amåhr H$R>mao VmnydH© $ ˶mÀ¶m ‘wg³¶m Amdië¶m. 17 ˶mMà‘mUo
Oa Vwåhrhr g˶ ZmH$mamc, Va ˶m {XdgmÀ¶m {ejonmgyZ Vwåhr ñdV:cm H$go
dmMdmc? Á¶m {XdgmÀ¶m (XheVrZo) ‘wcho r d¥Õ hmoD$Z OmVrc. 18 Á¶m
{Xder AmH$me ’$mQ>c o , H$maU A„mhMo (nwZéËWmZmMo) dMZ nyU© hmoUma. 19
752 Hw$amU
(ho Hw$amU) EH$ CnXoeJ«W§ Amho, Voìhm hdo ˶mZo Amnë¶m nmcZH$˶m©Mm ‘mJ©
{ZdS>mdm. 20 (n¡J~§ a!) Vw‘À¶m nmcZH$˶m©cm Mm§Jco R>mD$H$ Amho H$s,
Vwåhr d Vw‘Mo AZwgaU H$aUmao (lÕmd§V) ˶mÀ¶mg‘moa àmW©ZVo (H$Yr
OdiOdi) XmoZ V¥Vr¶m§e qH$dm EH$ {ÛVr¶m§e Va H$Yr EH$ V¥Vr¶m§e amÌ
C^o AgVm. A„mh amÌ d {XdgmÀ¶m AdYrMo à‘mU {ZpíMV H$arV AgVmo.
˶mcm ‘mhrV Amho H$s, Vwåhr doiMo o à‘mU {ZpíMV H$ê$ eH$V Zmhr, åhUyZ
˶mZo Vw‘À¶mda X¶m Ho$cr (Am{U doiMo m {Z~ªY R>do cm Zmhr). Voìhm Vwåhr
Vwåhmcm e³¶ hmoBc © ˶mà‘mUo (amÌrÀ¶m àmW©ZVo ) Hw$amUmMo nR>U H$am.
˶mcm ‘mhrV Amho H$s, Vw‘À¶mV H$mhr AmOmar AgVmV, Va H$mhr A„mhÀ¶m
H¥$noÀ¶m (åhUOo CnOr{dHo$À`m) emoYmW© àdmgmV AgVmV. Am{U H$mhr
(doiàg§Jr) A„mhÀ¶m H$m¶m©gmR>r cT>V AgVmV. åhUyZ Hw$amUmVrc Vwåhmcm
ghO e³¶ hmoBc © VodT>çm ^mJmMo nR>U H$am. VgoM {Z˶ àmW©Zm H$am,
XmZH$m¶© H$am Am{U (µOH$mVr{edm¶ e³¶ Agoc, Va) A„mhcm CXmaVmnydH© $
H$O© Úm. Or Mm§Jco H¥$˶o Vwåhr ñdV:gmR>r nwT>o nmR>dmc, Vr Vwåhmcm A„mhnmer
AmT>iVrc. Va hoM (Vw‘À¶mgmR>r) A{YH$ CÎm‘ Agoc Am{U ˶m§Mm ‘mo~Xcmhr
’$ma ‘moR>m Agoc. Am{U A„mhH$S>o j‘m¶mMZm H$am. IamoIa Vmo ’$ma j‘merc
d X¶miy Amho.
gyah-74. Ac-‘wÔpñga
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
ñdV:da MmXa nm§Kê$Z Agcoë¶m (n¡J~§ am!) 2 CR> Am{U cmoH$m§Zm
gmdY H$a. 3 Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo ñVw{VJmZ H$a. 4 Amncr dóo
ñdÀN> R>do . 5 Am{U gd© àH$maÀ¶m An{dÌVonmgyZ ñdV:cm Xÿa R>do . 6 Am{U
namonH$mar H¥$˶ H$ê$Z ~Xë¶mV A{YH$ àmá H$aʶmMr BÀN>m ~miJy ZH$m. 7
gyah-74. Ab-‘wÔpñga 753

(g§Xeo nmoM{dVmZm, Oo {d¿Z ¶oVrc) Vo Amnë¶m nmcZH$˶m©ImVa ghZ H$a.


8
‘J Ooìhm (nwZéËWmZmMo) qeJ ’w$§ H$ʶmV ¶oBc © . 9 Vmo ’$ma H$R>rU
{Xdg Agoc. 10 g˶ ZmH$maV am{hcoë¶m cmoH$m§gmR>r ‘wirM gwIH$a AgUma
Zmhr. 11 ˶mÀ¶m~amo~a ‘cm EH$Q>m gmoS>m, Á¶mcm ‘r {Z‘m©U Ho$coco Amho
(˶mcm ‘r nmhÿZ KoBZ© ). 12 Am{U ˶mcm ‘r {dnwc à‘mUmV YZg§nÎmr {Xcr.
13
Am{U ˶mÀ¶m~amo~a AgUmar ‘wc.o 14 Am{U ˶mÀ¶mgmR>r gd© àH$maMr
gmYZo CncãY Ho$cr. 15 nU Vmo (‘mPo Am^ma ‘mZʶmEodOr,) ‘r ˶mcm
AmUIr OmñV Úmdo, Aer cmcgm ~miJVmo. 16 H$Xm{n Zmhr! Vmo Va
Am‘À¶m g§Xeo m§Mm eÌy Amho. 17 cdH$aM ‘r ˶mcm Aem nd©Vmda MT>m¶cm
cmdrZ, (Á¶mda MTy>Z ˶mMo) ’$ma dmB©Q> hmc hmoVrc.
18
˶mZo (Am‘À¶m g§Xeo m§Zm ImoQ>o R>a{dʶmgmR>r) {dMmanydH© $ H$Q> H$mañWmZo
aMcr. 19 ˶mMm Zme hmodmo! ˶mZo H$er H$Q>H$mañWmZo aMcr! 20 nwÝhm
˶mMm gd©Zme hmodmo! ˶mZo H$em AQ>H$ir ~m§Yë¶m! 21 ‘J ˶mZo nwÝhm
{dMma H$aV (g^modma) ZOa Q>mH$cr. 22 ‘J ˶mZo AmR>çm KmVë¶m d Vm|S>
dmH$S>o Ho$co. 23 ‘J (Am‘À¶m g§Xeo mH$S>)o nmR> {’$adcr d ‘JéarMo àXe©Z
Ho$co. 24 Am{U åhUmcm, "ho Aݶ H$mhr ZgyZ àmMrZ H$mimnmgyZ MmcV
Amcocr EH$ OmXÿ Amho.' 25 (Am{U nwT>o åhUmcm,) "ho Hw$amU Aݶ H$mhr
ZgyZ Ho$di ‘mUgmMr aMZm Amho.'
26
(A„mh åhUVmo) "‘r ˶mcm cdH$aM ZaH$mV ’o$Hy$Z XoBZ© .' 27
Vwåhmcm H$m¶ ‘mhrV, ZaH$ H$m¶ MrO Amho? 28 {VMr AmJ Zm {Od§V amhÿ
XoBc
© , Zm ‘ê$ XoBc © . 29 ‘mUgmMr ËdMm ^mOyZ Q>mH$Umar. 30 {VÀ`mda
EH$moUrg aIdmcXma {Z¶wº$ AmhoV. 31 Am{U Amåhr ñdJ©XVÿ m§ZmM (åhUOo
angels Zm) ZaH$mÀ`m AmJrda ajH$ åhUyZ {Z¶wº$ Ho$coco Amho. Am{U
Amåhr ˶m§Mr g§»¶m (Omhra H$aʶm‘mJMo) H$maU Ago Amho H$s, ˶mÛmao
754 Hw$amU
g˶ ZmH$maUmè¶m§Mr narjm nmhVm ¶mdr Am{U J«W§ YmaH$m§Mr lÕm A{YH$ ÑT>
ìhmdr. Am{U lÕmd§Vm§À¶m lÕoV dmT> ìhmdr. VgoM AmYrMo J«W§ YmaH$ d (¶m
Hw$amUmda {dídmg R>do Umao) lÕmd§V ¶m§Zr H$moU˶mhr àH$mao e§H$m ~miJy Z¶o.
Am{U Á¶m§À¶m ‘ZmV {dH¥$Vr Amho Am{U Oo g˶ ZmH$maUmao AmhoV, Vo
åhUVrc, "Ago CXmhaU àñVwV H$ê$Z (Vw‘À¶m) A„mhcm H$m¶ åhUm¶Mo
Amho?' AemMàH$mao A„mh BpÀN>Vmo ˶mg ^aH$Q>ʶmgmR>r gmoS>y Z XoVmo Am{U
BpÀN>Vmo ˶mg gÝ‘mJ© XmIdVmo. Am{U Vw¶m nmcZH$˶m©À¶m goZocm
˶mÀ¶m{edm¶ Xþgam H$moUrM OmUy eH$V Zmhr. Am{U ho (Hw$amU) Ho$di
‘mZdOmVrÀ¶m CnXoemgmR>r Amho.
32
Zmhr, ˶m M§ÐmMr enW! 33 Am{U amÌrMr Ooìhm Vr gaVo. 34 Am{U
˶m gH$miMr Ooìhm Vr àH$me‘mZ hmoV.o 35 IamoIa, ZaH$mMr AmJ ^¶mZH$
Jmoï>tn¡H$s EH$ Amho. 36 ‘mUgmcm {^d{dʶmg nwaeo r Amho. 37 Vw‘À¶mn¡H$s
à˶oH$ ‘mUgmcm (^¶ XmIdUmar) Omo nwT>o OmD$ BpÀN>Vmo qH$dm ‘mJo amhÿ
BpÀN>Vmo. 38 à˶oH$ ‘Zwî¶ Ë¶mZo Oo H$mhr Ho$coco Amho, ˶mÀ¶m ~Xë¶mV
JhmU Amho. 39 ¶mg AndmX ’$º$ COì¶m ~mOyMo (gXmMmar) cmoH$ AmhoV.
40
Vo ñdJm©À¶m ~mJm§V AgVrc Am{U Vo {dMmaV AgVrc. 41 Anamܶm§{df¶r.
42
"H$moU˶m Jmoï>rZo Vwåhmcm ZaH$mÀ¶m AmJrV AmUcoco Amho?' 43 Vo CÎma
XoVrc, "Amåhr Z‘mµOmMo nmcZ H$aUmè¶m§nH¡ $s ZìhVmo. 44 VgoM Amåhr
J[a~m§Zm ImD$ KmbV ZgV. 45 Am{U Amåhr ì¶W© dmX{ddmX H$aUmè¶m§gmo~V,
Vo H$am¶Mmo. 46 Am{U Amåhr ݶm¶mÀ¶m {Xdgmcm ZmH$mam¶Mmo. 47 (AgoM
Am‘Mo gwê$ am{hco) ¶oWnmdoVmo H$s, AQ>i Agcoco ‘aU Amåhmcm Amco.' 48
Va H$moUVrhr ‘ܶñWr ˶m§À¶mgmR>r cm^Xm¶r R>aUma Zmhr.
49
Voìhm ˶m§Zm Pmco Var H$m¶ H$s, Vo gd© CnXoem§H$S>o nmR> {’$adrV
AmhoV. 50 OUy Vo ^¶^rV Pmcocr JmT>do hmoV. 51 Or qghmcm {^D$Z niV
755
52
gwQ>cc
o r AmhoV. qH$~hþZm, ˶m§À¶mn¡H$s à˶oH$mMr Aer BÀN>m Amho H$s,
˶mcm Iwco J«W§ {Xco Omdo. 53 Ago H$Xm{n hmoUma Zmhr! dñVwpñWVr hr Amho
H$s, ¶m§Zm ¶mZ§VaÀ¶m OrdZmMo ^¶ ZmhrM. 54 {Z…g§Xho ! hm Ho$di EH$
CnXoeJ«W§ Amho.
55
Voìhm Á¶mMr BÀN>m Agoc, ˶mZo ˶mnmgyZ ~moY ¿¶mdo. 56 nU (g˶
ZmH$maUmao) ¶mnmgyZ ~moY J«hU H$aUma ZmhrV, Omon¶ªV ˶m§À¶m~m~VrV A„mh
Ago BpÀN>V Zmhr. VmoM ¶mgmR>r nmÌ Amho H$s, ˶mMo ^¶ ~miJco Omdo.
Am{U cmoH$m§Zm j‘m H$ê$ eH$Vmo Agm VmoM Amho.
gyah-75. Ac-{µH$¶m‘h
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
‘r nwZéËWmZmÀ¶m {Xdgmcm gmjr R>do Zy gm§JVmo. 2 VgoM (‘mZdmMo)
‘Z, Oo (dmB©Q> H$m‘m§{df¶r) ˶mcm Xmof XoV AgVo, ˶mg gmj R>do Zy gm§JVmo.
3
‘mZdmcm Ago dmQ>Vo H$s H$m¶, Amåhr ˶mMr hmS>o nwÝhm EH$Ì H$ê$Z ˶mMo
(nwZéËWmZ) H$ê$ eH$V Zmhr? 4 AWm©VM, Amåhmcm ˶mÀ¶m ~moQ>mM§ r noa
AZ noa (OemMo Vgo) ~gdʶmMo gm‘϶© àmá Amho. 5 nU ‘mUyg ˶mÀ¶mnwT>,o
Oo ¶oUma Amho ˶mg ZmH$mê$ BpÀN>Vmo (åhUOoM nwZéËWmZmg, H$maU ˶mcm
{Z^©¶nUo XþîH¥$˶o H$aVm ¶mdrV) 6 (Moï>m H$aV) Vmo {dMmaVmo, "Vmo nwZéËWmZmMm
{Xdg ¶oUma Var Ho$ìhm?' 7 Ooìhm (XheVrZo) S>mi o o {XnyZ OmVrc. 8 Am{U
M§Ðmcm J«hU cmJoc. 9 Ooìhm gy¶© d M§Ð EH$Ì AmUco OmVrc. 10 ˶m
{Xder ‘Zwî¶ åhUoc, "AmVm Hw$R>o niyZ OmD$?' 11 Zmhr, (ho ‘mZdm!)
Vw¶mgmR>r AmVm Hw$R>ohr Aml¶ Zmhr! 12 ˶m {Xder Ho$di Vw¶m
nmcZH$˶m©nmerM Aml¶ñWmZ Amho! 13 ˶m {Xder ‘Zwî¶mg‘moa ˶mZo Oo
H$mhr Amnë¶mnwT>o nmR>{dcoco Agoc, Am{U Oo H$mhr ‘mJo gmoS>cc o o Agoc, Vo
756 Hw$amU
14
gd© CKS> Ho$co OmB©c. dñVwpñWVr hr Amho H$s, ‘Zwî¶ ñdV: Amnë¶m{déÕ
gmj Amho.
15
‘J Vmo {H$VrH$m g~~r nwT>o R>do V Zmhr?
16
(n¡J~§ a!) Vwåhr (ho Hw$amU) Vwåhmcm cdH$a nmR> hmoD$Z Omdo åhUyZ
KmB©KmB©Zo Amnë¶m {O^ocm MmcZm XoD$ ZH$m. 17 H$maU ˶mg (Vw‘À¶m
‘ZmV) g§H${cV H$aʶmMr d nR>U H$adÊ`mMr O~m~Xmar {ZpíMVnUo
Am‘À¶mda Amho. 18 Ooìhm Amåhr Vwåhmcm dmMyZ EoH$dy, Voìhm Vwåhr ˶mÀ¶m
eãXm§Mo cjnydH© $ AZwgaU H$am. 19 ˶mMo AW© ñnï> H$aUo Am‘MoM H$m‘
Amho.
20
Zmhr, nU Vw‘À¶mn¡H$s (AZoH$m§Zm) Vm~S>Vmo~ hmoUmam ’$m¶XmM {à¶
AgVmo (åhUOoM ¶mM OJmV gd© H$mhr {‘imdo). 21 Am{U ¶mZ§VaÀ¶m
OrdZmH$S>o Xþcj © H$aVm. 22 H$mhr Mohao ˶m {Xder à’w${„V AgVrc. 23
Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o nmhV AgVrc. 24 Am{U ˶m {Xder H$mhr Mohè¶m§da
CXmgrZVm ngacocr Agoc. 25 ¶m {dMmamV AgVrc H$s, ˶m§À¶mda ’$ma
‘moR>o Xþ:ImMo g§H$Q> cdH$aM H$mogiUma Amho. 26 nU Ooìhm (‘aUmè¶m)
‘mUgmMm (eodQ>Mm ídmg) H§$R>mer ¶oVmo. 27 Am{U (˶mÀ¶m AmgnmgMo)
cmoH$ åhUVmV, "H$moUr ‘m§{ÌH$ Amho H$m, Omo ˶mcm dmMdy eH$Vmo?' 28
Am{U ˶mcm ImÌr hmoVo H$s, hrM ¶m OJmcm {Zamon XoʶmMr doi Amho. 29
‘¥Ë¶y hmoVmZm hmoUmè¶m Vrd« doXZo‘i w ,o EH$ nm¶ Xþgè¶m nm¶mda Kmgy cmJoc.
30
(ho ‘mZdm!) hm {Xdg Agoc Vw¶m nmcZH$˶m©H$S>o à¶mU H$aʶmMm!
31
(Omon¶ªV Vmo {Od§V hmoVm) Zm ˶mZo g˶mMm ñdrH$ma Ho$cm, Zm ˶mZo
Z‘mµOê$nr àmW©Zm Ho$cr. 32 ¶m CcQ>, ˶mZo g˶mg ImoQ>o R>a{dco Am{U
˶mH$S>o nmR> XmI{dcr. 33 ‘J Vmo (CnXoeJ¥hmVyZ) CRy>Z ‘moR>çm EoQ>rZo
757
34
Amnë¶m Hw$Qw>~§ r¶mH$S>o {ZKyZ Om¶Mm. (ho ‘mZdm!) IoX Amho Vw¶m~Ôc,
IoX! 35 nwÝhm Vw¶m{df¶r IoX dmQ>Vmo, ’$º$ IoX! 36 ‘Zwî¶mcm Ago dmQ>Vo
H$s H$m¶, ˶mg (dmQ>c o Vo H$aʶmgmR>r) AgoM gmoS>y Z XoʶmV ¶oBc© ? (åhUOo
˶mÀ¶mer Om~ {dMmacm OmUma Zmhr?) 37 àW‘V: Vmo J^m©e¶mV Q>mH$cm
Jocco m dr¶m©Mm EH$ q~Xÿ ZìhVm H$m? 38 dr`m©nmgyZ nwT>o Vmo JwR>ir Pmcm, ‘J
A„mhZo ˶mg KS>{dco d nyU© g§Vc w Zmgh ˶mÀ¶m Ad¶dm§Mr aMZm Ho$cr. 39
Am{U ˶mMo XmoZ àH$ma ~Z{dco, åhUOo Za d Zmar. 40 ˶mMm ({Z‘m©Vm
Agcocm A„mh) ‘¥Vmcm {Od§V H$aʶmg g‘W© Zgoc H$m?
gyah-76. AX-Xh²a
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
‘Zwî¶mda EH$ Aer doi Amcocr Zmhr H$m, Ooìhm Vmo dU©Z H$aʶmg
¶mo½¶ Agm ZìhVm? 2 Amåhr ‘Zwî¶mbm EH$ {‘{lV Aem dr¶©q~XÿZo {Z‘m©U
Ho$co. Am{U ˶mMr narjm nmhʶmgmR>r Amåhr ˶mcm EoH$Umam d nmhUmam
~Z{dco. 3 AmåhrM ˶mcm ‘mJ© XmIdcm Amho. AmVm ñdV:cm H¥$Vk qH$dm
H¥$V¿Z ˶mcm {gÕ H$ê$Z XmIdm¶Mo Amho. 4 Amåhr g˶ ZmH$maUmè¶m H¥$V¿Z
cmoH$m§gmR>r gmIiX§S>, Jù¶mV Kmcmd¶mMr cmoIS§ >r H$S>r Am{U ZaH$mMr YJYJVr
AmJ V¶ma R>do cocr Amho. 5 ¶mCcQ> gƒo gXmMaUr cmoH$ Ago ߶mco {nVrc,
Á¶mV H$mnyamMm W§S>mdm OmUdoc. 6 hm EH$ Agm òmoV Amho, Á¶mVyZ A„mhMo ^º$
{nVrc. Am{U hdo {VH$S>o (˶mÀ¶m emIm H$mTy>Z) ˶mg àdm{hV H$aVrc. 7 (Iao
gXmMaUr Vo AmhoV,) Oo Amnë¶m dMZnyVuÀ¶m ~m~VrV ’$ma Xj AgVmV. Am{U
˶m {XdgmMo ^¶ ~miJVmV, Á¶mMo g§H$Q> gd©Xaÿ ngacoco Agoc. 8 Am{U Vo
(Ho$di A„mhÀ¶m àgÞVogmR>r) ñdV: JaOd§V AgyZhr (BVa) JaOd§V, AZmW
d H¡$Xr ¶m§Zm ImD$ KmcVmV. 9 (åhUVmV) "Amåhr Ho$di A„mhÀ¶m àgÞVogmR>r
758 Hw$amU
Vwåhmcm ImD$ KmcV AgVmo. Amåhmcm Vw‘À¶mH$Sy>Z Zm H$mhr ‘mo~Xcm hdm Amho,
Zm Vw‘Mo Am^ma. 10 ˶m ^¶mZH$ {Xder Am‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z hmoUmè¶m
{ZU©¶mMo Amåhmcm ^¶ dmQ>V.o ' 11 Am{U åhUyZ A„mh ˶m {XdgmÀ¶m g§H$Q>mnmgyZ
˶m§Mo ajU H$aoc. Am{U ˶m§Zm M¡Vݶ d gwI àXmZ H$aoc. 12 Am{U ˶m§À¶m
ghZercVoÀ¶m ‘mo~Xë¶mV ˶m§Zm ñdJ© d aoe‘r H$nS>o àXmZ H$aoc. 13 Vo {VWo
^ì¶ AmgZm§da cmoS> cmdyZ nhþS>cco o AgVrc. {VWo ˶m§Zm Zm CÝhmù¶mMm Ìmg
hmoBc© , Zm {hdmù¶mMm. 14 ñdJm©Vrc d¥jm§À¶m AmZ§XXm¶r gmdë¶m ˶m§À¶mda
ngacoë¶m AgVrc Am{U ’$im§Mo JwÀN> hmVmcm ghO ¶oVrc (Aem nÕVrZo {VWo
CncãY AgVrc). 15 (B©ídar¶ àgmXm§Zr ^acocr) Mm§XrMr nmÌo d H$mMoMo ߶mco
˶m§À¶mXaå¶mZ {’$a{dco OmVrc. 16 H$mMogmaIo {XgUmao ߶mco, Mm§XrMoM AgVrc.
¶mo½¶ à‘mUmV Vo ^acoco AgVrc.
17
(¶m{edm¶) ˶m§Zm {VWo gwR§ >rMo âcoìha Agcoco (‘ÚmMo) ߶mco
{nʶmg XoʶmV ¶oVrc. 18 ñdJm©V (Aem no¶mMm) EH$ dmhVm Pam Amho,
Á¶mMo Zmd gëg~rc Amho. 19 Am{U ˶m§À¶m godVo Aer (gwX§ a) ‘wco Zoh‘r
VËna AgVrc, Or Zoh‘r VerM ‘wco amhVrc. Vwåhr ˶m§Zm nmhmc, Va
Vwåhmcm dmQ>c o H$s, Vo gd©Ì {dIwacoco OUy ‘moVrM AmhoV. 20 ñdJm©V Vwåhr
{OWo-Hw$R>o nmhmc gd©Ì Vwåhmcm gwI g‘¥Õr Am{U ‘hmZ amOoemhr WmQ> {XgyZ
¶oBc© . 21 ñdJ©{Zdmgr {VWo Vc‘ {haì¶m aoe‘mMr H$nS>o n[aYmZ H$aVrc
Am{U H${eXm H$mT>cc o r dóo. Am{U ˶m§Zm Mm§XrMr H$S>r KmcʶmV ¶oVrc
Am{U ˶m§Mm nmcZH$Vm© ˶m§Zm ewÕ no¶ {nʶmgmR>r XoBc © . 22 (˶m§Zm gm§{JVco
OmB©c) "hm Vw‘Mm ‘mo~Xcm Amho. Am{U Vw‘À¶m à¶ËZm§Zm (A„mhMr) ñdrH¥$Vr
{‘imcr Amho.'
23
(n¡J~§ a!) Amåhr (ho) Hw$amU Vw‘À¶mH$S>o WmoS>-o WmoS>o H$ê$Z àH$Q> Ho$coco
759
24
Amho. åhUyZ Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m AmXoemMr g§¶‘nydH© $ àVrjm
H$am. Am{U ˶m§À¶mn¡H$s H$moUmMohr åhUUo ‘mݶ H$ê$ ZH$m, Omo nmnr d H¥$V¿Z
Amho. 25 Am{U gH$mir d g§Ü¶mH$mir (doJdoJù¶m àg§Jr) Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo
ñVw{VJmZ H$am. 26 Am{U amÌrÀ¶m g‘¶rXoIrc ˶mÀ¶mg‘moa (Z‘mµOmV) ZV‘ñVH$
ìhm. Am{U amÌrÀ¶m EH$m ‘moR>çm ^mJmV ˶mMo ñVw{VJmZ H$am. 27 ho cmoH$ (Oo
A„mh{df¶r Jm’$sc AmhoV), Vm~S>Vmo~ àmá hmoUmè¶m ’$m¶Úm§Mr A{^cmfm
~miJVmV. Am{U (˶m§À¶mer AQ>i[a˶m gm‘Zm hmoUmè¶m) ^¶§H$a {XdgmH$S>,o
Vo Xþcj© H$ê$Z AmhoV. 28 AmåhrM ˶m§Zm {Z‘m©U Ho$coco Amho. Am{U ˶m§À¶m
Ad¶dm§Mr gwÑT> Aer aMZm AmåhrM Ho$cocr Amho. Am{U Amåhr BpÀN>co Va
˶m§À¶mOmJr ˶m§À¶mMgma»¶m BVam§Zm AmUy eH$Vmo. 29 hm EH$ CnXoeJ«W§
Amho. Voìhm Á¶mMr BÀN>m Agoc, ˶mZo Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o OmUmè¶m
‘mJm©Mm Adc§~ H$amdm. 30 nU Omon¶ªV A„mh (Vwåhmcm Vmo ‘mJ© XmIdy)
BpÀN>V Zmhr, Vmon¶ªV Vwåhrhr Ver BÀN>m H$ê$ eH$V Zmhr. A„mh gd© H$mhr
OmUUmam Amho, ~w{Õ‘mZ Amho. 31 Vmo BpÀN>Vmo ˶mg Amnë¶m H¥$nmN>ÌmV àdoe
XoVmo. Am{U A˶mMmar cmoH$m§gmR>r ˶mZo H$R>mao {ejm V¶ma R>do cocr Amho.
gyah-77. Ac-‘wagcmV
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
˶m dmè¶m§Mr enW Oo EH$m ‘mJyZ EH$ nmR>{dco OmVmV. 2 Am{U ‘J Vo
dmXimMr JVr YmaU H$aVmV. 3 Am{U Oo (nmD$g d{f©Umè`m) T>Jm§Zm Xÿada
nga{dVmV. 4 ‘J ˶m§Zm EH$‘oH$m§nmgyZ doJio H$aVmV. 5 (˶m§Mr) enW Oo
Amnë¶m~amo~a (A„mhH$Sy>Z) CnXoe (J«W§ ) KoD$Z ¶oVmV. 6 H$mhtgmR>r j‘m Va
H$mhtgmR>r gmdYmZVoMm Bemam. 7 Á¶m Jmoï>rMo Vwåhmcm dMZ {Xco OmV Amho, Vr
{ZpíMVnUo K{Q>V hmoUma Amho.
760 Hw$amU
8
(Vr KQ>Zm Voìhm K{Q>V hmoBc © ) Ooìhm Vmao {ZñVoO hmoD$Z OmVrc. 9
Am{U Ooìhm AmH$me ’$mQy>Z OmB©c. 10 Am{U Ooìhm nd©V Ywirà‘mUo {dIwaco
OmVrc. 11 Am{U Ooìhm {ZYm©[aV g‘¶r n¡J~§ am§Zm EH$Ì AmUco OmB©c. 12 ¶m
gd© Jmoï>r H$moU˶m {XdgmgmR>r Q>mië¶m OmV hmo˶m. 13 ݶm¶mÀ¶m {XdgmgmR>r.
14
Am{U Vwåhmcm H$m¶ ‘mhrV H$s, ݶm¶mMm {Xdg åhUOo Amho Var H$m¶?
15
g˶mcm Ag˶ R>a{dUmao, Zme nmdUma AmhoV, ˶m {Xder. 16 Amåhr
AmYrÀ¶m (Anamܶm§Zm) Zï> Ho$co Zmhr H$m? 17 Am{U Amåhr ˶m§À¶m
Z§VaÀ¶m (Anamܶm§Zmhr) ˶m§À¶m nmR>mno mR> ({dZmemÀ¶m ImB©V) Om¶cm cmdy.
18
H$maU Amåhr Anamܶm§gmo~V AgmM ì¶dhma H$arV AgVmo. 19 g˶mcm
Ag˶ R>a{dUmao Zme nmdUma AmhoV, ˶m {Xder.
20
(cmoH$m§Zmo!) Amåhr Vwåhmg EH$m VwÀN> dr¶©q~XÿnmgyZ {Z‘m©U Ho$coco
Zmhr H$m? 21 ‘J ˶mg EH$m gwa{jV {R>H$mUr R>do co, (åhUOoM J^m©e¶mV).
22
EH$m {ZYm©[aV ‘wXVrn¶ªV. 23 AemàH$mao Amåhr (J^m©À¶m) dmT>rMo Q>ßno
{ZpíMV Ho$co. hmo¶! Amåhr {H$Vr Hw$ec aMZmH$ma AmhmoV! 24 g˶mcm
Ag˶ R>a{dUmao Zme nmdUma AmhoV, ˶m (ݶm¶mÀ¶m) {Xder 25 Amåhr
n¥Ïdrcm (^anya Jmoï>r) ñdV:‘ܶo gm‘mdyZ R>do Umar ~Z{dcoco Zmhr H$m? 26
Or{dVm§gmR>r Am{U ‘¥Vm§gmR>r. 27 Am{U {VÀ¶mda Amåhr C§M nd©V C^o Ho$co.
Am{U Vwåhmcm {nʶmgmR>r JmoS> nmʶmMr ì¶dñWm Ho$cr. 28 g˶mcm Ag˶
R>a{dʶmMo (Hw$H¥$˶) Ho$coco cmoH$ Zme nmdUma AmhoV, ˶m {Xder.
29
(˶m {Xder ˶m§Zm gm§{JVco OmB©c), "Mcm AmVm ˶m Jmoï>rH$S>o
(åhUOoM ZaH$mÀ¶m AmJrH$S>)o {Ocm Vwåhr ImoQ>o R>adrV AgV. 30 Mcm ˶m
(AmJrÀ¶m) gmdcrH$S>o {OMo VrZ ^mJ AmhoV (VrZ H$m°c‘ AmhoV).' 31 Or
Zm N>m¶m XoUmar Amho, Zm ÁdmconmgyZ ajU H$aUmar Amho. 32 ˶m gmdcrVyZ
‘hmcmEdT>çm C§MÀ¶m C§M {R>U½¶m ’o$H$ë¶m OmVrc. 33 (˶m CgiUmè¶m
761
34
{R>U½¶m Aem {XgVrc) OUy {ndù¶m C§Q>mM§ m (H$in) Amho. g˶mcm
Ag˶ R>a{dUmao Zme nmdUma AmhoV, ˶m {Xder. 35 hm Agm {Xdg Amho
Ooìhm cmoH$ AdmH$ Pmcoco AgVrc. 36 Am{U ˶m§Zm g~~r gmXa H$aʶmMr
nadmZJr {Xcr OmUma Zmhr. 37 g˶mcm Ag˶ R>adrV am{hcoco cmoH$,
(ݶm¶mÀ¶m) {Xder Zme nmdUma AmhoV. 38 (Voìhm gm§{JVco OmB©c) hm
’¡$gë¶mMm {Xdg hmo¶. Amåhr Vwåhmcm d Vw‘À¶m nyduÀ¶m gd© cmoH$m§Zm
EH${ÌV Ho$coco Amho. 39 Oa Vw‘À¶mH$S>o H$mhr ¶wº$s Agoc Va Vr ‘m¶m{déÕ
(AmVm) cT>dm. 40 Zme nmdUma AmhoV, g˶ ZmH$maUmao, ˶m {Xder.
41
(¶mCcQ>) (A„mhH$S>o Om~ XoʶmMr) OmU R>do Zy hmoV,o Vo cmoH$
(AmZ§XXm¶r) gmdë¶m d nmʶmMo (Z¶Zaå¶) Pao ¶m§À¶m gm{ÞܶmV AgVrc.
42
˶m§Zm hdr AgVrc, Vr ’$io (CncãY AgVrc). 43 (gm§{JVco OmB©c,)
"Im d ߶m d ‘Om H$am, ˶m H¥$˶m§À¶m ~{jgmàrË`W©, Or Vwåhr H$arV
AgV. 44 Amåhr gXmMaUr cmoH$m§Zm AemàH$mao ~jrg XoV AgVmo.' 45 g˶
ZmH$maUmao Zme nmdUma AmhoV, ˶m {Xder. 46 (nmnr cmoH$m§Zmo!) Im Am{U
Mma {Xdg ‘m¡O H$ê$Z ¿¶m (n¥ÏdrVcmda). {Z:g§Xho ! Vwåhr nmnr AmhmV! 47
nU g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hcoco cmoH$ Zme nmdUma, ˶m {Xder. 48
Ooìhm ˶m§Zm gm§{JVco OmVo H$s, (A„mhg‘moa) Z‘Z H$am, Va Vo Vgo H$arV
ZmhrV. 49 g˶ ZmH$maʶmda AmJ«hr am{hcoco cmoH$ Zme nmdUma AmhoV, ˶m
{Xder. 50 (A„mhMm gwa{jV J«W§ Agcoë¶m) ¶m Hw$amUm{edm¶ Vo Aݶ
H$emda {dídmg R>do Umao ~ZVrc?
gyah-78. AZ-Z~m
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1 2
cmoH$ AmngmV H$moU˶m Jmoï>r{df¶r {dMmaUm H$arV AmhoV?
762 Hw$amU
(nwZéËWmZmÀ¶m) ˶m ‘hm^¶mZH$ Jmoï>r{df¶r? 3 Á¶m~Ôc Vo ‘V^oX ~miJyZ
AmhoV. 4 nU ˶m§Zm cdH$aM H$iyZ ¶oBc © . 5 hmo¶! ˶m§Zm cdH$aM H$iyZ
MwHo$c. 6 Amåhr n¥Ïdrcm (‘mZdOmVrgmR>r) {dlm§VrMo ñWmZ Zmhr ~Z{dco?
7
Am{U nd©Vm§Zm AmYmañV§^mà‘mUo (Zmhr ~Z{dco H$m)? 8 Am{U Amåhr
Vwåhmcm OmoS>çm-OmoS>çm§À¶m ñdê$nmV {Z‘m©U Ho$co Amho. 9 Am{U Pmonc o m
10
Vw‘Mm WH$dm Xÿa H$aʶmMo gmYZ ~Zdco. Am{U amÌrcm Amåhr AmdaU
~Z{dco. 11 Am{U {Xdgmcm OrdZàdmg nwT>o gwê$ R>do ʶmMo ‘mܶ‘ ~Z{dco.
12
Am{U Amåhr Vw‘À¶mda gmV ^¸$‘ AmH$me {Z‘m©U Ho$co. 13 Am{U
(AmH$memV gy¶ê© $nr) EH$ XrnH$ ñWm{nV Ho$co. 14 Am{U Amåhr dmao hmHy$Z
ZoUmè¶m OS> T>Jm§VZy {dnwc à‘mUmV nmʶmMm dfm©d H$aVmo. 15 ˶mÛmao Ymݶ
d dZñnVr Amåhr {Z‘m©U H$aVmo. 16 Am{U KZXmQ> ~mJ~JrMohr. 17 ݶm¶mÀ¶m
{XdgmMr doi R>acocr Amho, ¶mV ‘wirM e§H$m Zmhr.
18
Á¶m {Xder qeJ ’w$§ H$co OmB©c Am{U Vw‘Mo Vm’o$M Vm’o$ ¶oD$ cmJVrc.
19
Am{U AmH$me CKS>ʶmV ¶oBc © , ˶m‘ܶo XadmOoM XadmOo hmoD$Z OmVrc.
20
Am{U nd©Vm§Zm Mmc{dco OmB©c, Va Vo Ago hmoD$Z OmVrc H$s, OUy H$mhr
Vo ‘¥JOiM hmoVo. 21 {Z:g§Xho , (g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§gmR>r) ZaH$ Q>nZy
~gcocm Amho. 22 {dÐmohr cmoH$m§Mo Vo {R>H$mU Amho. 23 ˶mV Vo `wJmZw`Jw o
nSy>Z amhVrc. 24 {VWo ˶m§Zm Zm W§S>mì¶mMm ñne© hmoBc
© , Zm (VhmZ ^mJdUmao)
H$mhr ߶m¶cm {‘ioc. Am{U {‘ioc Va Ho$di CH$iVo nmUr Am{U ny. 26
25

(Agm Agoc) ˶m§À¶m XþîH¥$˶m§Mm ¶mo½¶ VmoM ‘mo~Xcm. 27 H$maU Vo


(‘¥Ë¶yZV§ aÀ¶m OJmV) "{heo~ KoVcm OmUma' Aer OmU ~miJyZ ZìhVo. 28
Am{U ˶m§Zr Am‘À¶m à˶oH$ g§Xeo mcm OmUyZ~wOZy ImoQ>o R>a{dco. 29 nU
Amåhr (˶m§Zr Ho$coc)o à˶oH$ (H¥$˶) aoH$m°S>© H$ê$Z R>do coco Amho. 30
(Am{U Amåhr ˶m§Zm gm§J,y ) "(Amnë¶m XþîH¥$˶m§Mr) ’$io AmVm MmIm,
763

H$maU Amåhr Vw‘À¶m {ejoV Ho$di dmT> Am{U dmT> H$arV OmD$.'
31
(nU) A„mhMr OmU R>do Zy Agcoë¶m cmoH$m§gmR>r ¶e Z¸$s Amho. 32
^ì¶ ~mJm Am{U Ðmjm§À¶m docr. 33 Am{U g‘d¶ñH$ Zd¶wdVr. 34 Am{U
H$mR>moH$mR> ^acoco ߶mco. 35 {VWo Vo ì¶W© d ImoQ>çm Jmoï>r H$Yrhr EoH$Uma
ZmhrV. 36 ho Agoc Vw‘À¶m nmcZH$˶m©H$Sy>Z (˶m§À¶m H¥$Ë`m§Zgw ma) {‘imcoco
~jrg. 37 ˶m H¥$nmd§V A„mhH$Sy>Z, Omo AmH$me d n¥Ïdr Am{U ˶m
Xmohm|À¶m‘ܶo Oo-Oo Amho, ˶m gdmªMm nmcZH$Vm© Amho. ˶mÀ¶mg‘moa (H$mhr)
~mocʶmMr H$moUrhr qh‘V H$ê$ eH$V Zmhr. 38 Á¶m {Xder (åhUOoM
ݶm¶mÀ¶m {Xder) {O~«rc d BVa ñdJ©XVÿ n§{º$~Õ (˶mÀ¶mg‘moa) C^o
amhVrc. H$moUrhr H$mhr ~mocUma Zmhr. nU Vmo ~mocc
o , Á¶mcm H¥$nmd§V A„mh
~mocʶmMr nadmZJr XoBc © . Am{U Vmo ¶mo½¶ VoM ~mocc o . 39 Vmo {Xdg ¶oUo
AQ>i Amho. Voìhm Á¶mcm Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o OmUmè¶m ‘mJm©Mm Adc§~
H$am¶Mm Amho, ˶mZo Vmo H$amdm. 40 Amåhr Vwåhmcm AJXr Odi Agcoë¶m
{ejonmgyZ gmdY Ho$coco Amho. Á¶m {Xder ‘Zwî¶ Ë¶mÀ¶m hmVm§Zr Or-Or
H¥$˶o nwT>o nmR>dcocr AgVrc, Vr ñnï>nUo nmhÿZ KoBc © . Am{U Voìhm g˶
ZmH$maUmam åhUoc, "‘r Oa ‘mVr AgVmo, Va ({H$Vr ~ao Pmco AgVo)!'
gyah-79. AZ-Zm{µOAmV
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
˶m (dmè¶m§Mr) enW Oo àM§S> eº$sZo gd© H$mhr CnQy>Z H$mT>VmV. 2
Am{U ˶m dmè¶m§Mr Oo hiwdma dmhVmV. 3 Am{U ˶m (T>Jm§Mr,) Oo doJmZo
Va§JV AgVmV. 4 Am{U ˶m§Mr, Oo EH$‘oH$m§À¶m nwT>o OmVmV. 5 ˶m§Mr, Oo
({Z‘m©Ë¶mÀ¶m) AmXoem§Zm A‘cmV AmUVmV. 6 Á¶m {Xder ^¶mZH$ ^yH$§ nmZo
(g§nUy © n¥Ïdr) hmXê$Z OmB©c. 7 Am{U ˶m nmR>mno mR> (AmUIr) hmXao ~gVrc.
764 Hw$amU
8
˶m {Xder (cmoH$m§Mr) öX¶o (˶m XheVr‘wio doJmZo) YS>YSy> cmJVrc. 9
˶m§À¶m ZOam Imcr {Iicoë¶m AgVrc. 10 (nwZéËWmZmg ZmH$maUmao)
åhUVmV, "(‘¥Ë¶yZV§ a) Amåhmcm ({Od§V H$ê$Z) nwÝhm nyduÀ¶m pñWVrV
AmUco OmUma H$m? 11 Ooìhm Amåhr OrU© hmS>o ~Zcoco Agy?' 12 Vo
åhUVmV, "Ago Pmco, Va Vo naVUo, ZwH$gmZmMr Jmoï> Agoc.' 13 (nU Ooìhm
Vr eodQ>Mr KQ>H$m ˶m§À¶mda ¶oBc © ,) EH$m OmoamMr hmH$mQ>r Agoc. 14 Am{U
cJoM, Vo (gd© OrU© hmS>o Pmcoc)o ‘¡XmZmV hOa hmoVrc!
15
Vwåhmcm ‘ygmMm d¥Îmm§V nmoMcm H$m? 16 Ooìhm ˶mÀ¶m nmcZH$˶m©Zo
VwdmÀ¶m n{dÌ Imoè¶mnmer ˶mg hmH$ {Xcr hmoVr. 17 (Am{U åhQ>c)o ,
"{’$aAm¡ZH$S>o Om, Vmo gd© ‘¶m©Xm Amocm§S>y Z {dÐmohr ~Zcocm Amho.' 18 Am{U
˶mcm gm§Jm, "Vy (‘mJ©^ï« >VÀo ¶m KmUrnmgyZ) ñdV:cm ew{M^yV© H$ê$ BpÀN>Vmog
H$m? 19 Vy B©e{^ê$ ~Zmdog åhUyZ ‘r Vwcm Vw¶m nmcZH$˶m©Mm ‘mJ© XmIdy
H$m?' 20 ˶mZ§Va ‘ygmZo ˶mcm (A„mhÀ¶m gm‘϶m©Mr EH$) ‘moR>r IyU
XmI{dcr. 21 nU ˶mZo ImoQ>o R>a{dco d ‘mZʶmg ZH$ma {Xcm. 22 (‘ygmÀ¶m
{déÕ) Cnm¶ ¶moOʶmgmR>r Vmo ~o‘aw dVnUo {VWyZ {ZKyZ Jocm. 23 Am{U ˶mZo
Amnë¶m gd© cmoH$m§Zm EH$Ì ~mocm{dco. 24 Am{U åhUmcm, "‘rM Vw‘Mm
gd©lðo > ^m½¶{dYmVm Amho.' 25 nU A„mhZo ˶mÀ¶m ‘wg³¶m Amdië¶m
(Am{U {dÐmohr ‘mUgmMm) ¶m OJmV d ¶mZ§VaÀ¶m OJmV (H$gm eodQ> hmoVmo
¶mMm Bemam XoUmao CXmhaU ˶mcm ~Z{dco). 26 {Z:g§Xho , ¶mV à˶oH$
B©e{^ê$ ‘mUgmgmR>r YS>m Amho.
27
(cmoH$m§Zmo!) Vwåhmcm {Z‘m©U H$aUo A{YH$ H$R>rU Amho H$s, ˶m
AmH$memcm {Z‘m©U H$aUo (A{YH$ H$R>rU Amho), Á¶mcm A„mhZo {Z‘m©U
Ho$co Amho. 28 ˶mMo ({demc) Kw‘Q> C§M ñWm{nV Ho$co Am{U ˶mg Xmofa{hV
~Zdco. 29 Am{U ˶mZo ˶mMr amÌ H$mimoIr ~Z{dcr d ˶mVyZ àH$me‘mZ
765
30 31
{Xdg àH$Q> Ho$cm. Am{U ˶mZ§Va n¥Ïdrcm {dñVrU© Ho$co. Am{U
{VÀ¶mVyZ {VMo nmUr H$mT>co d Mmam {Z‘m©U Ho$cm. 32 Am{U nd©Vm§Zm {VÀ¶mda
^¸$‘nUo ñWm{nV Ho$co.
33
ho gd© Vw‘À¶m Am{U Vw‘À¶m JwamT>mao m§gmR>r CnOr{dHo$Mo gmYZ Amho. 34
Am{U Ooìhm Vo ^¶§H$a g§H$Q> ¶oBc© . 35 ˶m {Xder ‘mUgmZo (OJmV) Oo-Oo Ho$co
Amho, Vo ˶mcm AmR>dc o . 36 Am{U nmhUmè¶mgmR>r ZaH$ àH$Q> Ho$cm OmB©c. 37
Á¶mZo CÔm‘nUo dV©Z Ho$coco Agoc. 38 Am{U Ho$di OJmVrc OrdZmg àmYmݶ
{Xcoco Agoc. 39 Va ZaH$ AemM ‘mUgmMo AQ>i {R>H$mU Amho. 40 nU Omo
Amnë¶m nmcZH$˶m©g‘moa (hOa hmoD$Z Om~ Úmdm cmJUma) Aer OmU R>do Zy
hmoVm. Am{U Á¶mZo dmB©Q> ‘ZmoH$m‘ZmMo AZwgaU H$aʶmnmgyZ ñdV:Mo ajU Ho$co
Agoc. 41 Va ñdJ© ˶mMo {R>H$mU Agoc. 42 (n¡J~§ a!) Vo ˶m eodQ>À¶m
KQ>H$o {df¶r {dMmaVmV H$s, Vr Ho$ìhm ¶oUma Amho? 43 nU {VÀ¶m{df¶r Vwåhr
H$go gm§Jy eH$Uma? 44 (H$maU) Vr Ho$ìhm ¶oBc© , ho Ho$di Vw¶m nmcZH$˶m©cmM
‘mhrV Amho. 45 Vw‘Mo H$m‘ ˶m§Zm Ho$di gmdY H$aUo EdT>Mo Amho, Oo {VMo
^¶ ~miJVmV. 46 ˶m {Xder Ooìhm Vo Vr nmhVrc, Voìhm ˶m§Zm dmQ>c o H$s, Vo
Ho$di EH$ g§Ü¶mH$mi qH$dm EH$ gH$mi ¶mnojm OmñV (‘¥Ë¶yndy uÀ¶m) OJmV
am{hco ZmhrV.
gyah-80. A~g
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J~§ amZo) EdT>çmdê$Z H$nmimcm AmR>çm KmVë¶m d Vm|S> {’$a{dco.
2
H$s, EH$ Am§Yim ‘mUyg ˶m§À¶mH$S>o Amcm. 3 (n¡J~§ a!) Vwåhmcm H$m¶
‘mhrV H$s, H$Xm{MV (B©ídar¶ g§Xeo J«hU H$ê$Z) Vmo gwYmê$ eH$cm AgVm,
4
qH$dm ˶mZo CnXoe EoH$co AgVo, Va Vo ˶mÀ¶mgmR>r cm^Xm¶r R>ê$ eH$co
766 Hw$amU
AgVo. Omo ‘Zwî¶ (CnXoem§à{V) AZmñWm XmIdV hmoVm. 6 Vwåhr ‘mÌ
5

˶mÀ¶mH$S>o cj XoʶmÀ¶m ~m~VrV CËgwH$ hmoVm. 7 ˶mZo Oa ñdV:Mr


gwYmaUm Ho$cr Zmhr, Va ˶m~Ôc Vw‘À¶mda H$mhr Xmof ¶oUma Zmhr. 8 nU Omo
‘Zwî¶ Vw‘À¶mH$S>o YmdV ¶oVmo, (CnXoe J«hU H$aʶmÀ¶m) CËgwH$Vogh. 9
Am{U Vmo A„mhà{V AmXa¶wº$ ^¶ ~miJUmam Amho. 10 Vwåhr Aem ‘mUgmH$S>o
Xþcj© H$aVm. 11 {ZpíMVM ho (Hw$amU) EH$ ~moYJ«W§ Amho. 12 Va hdo ˶mZo
(¶mnmgyZ) ~moY J«hU H$amdo. 13 Omo Aem n¥ð>md§ a Z‘yX Amho, Or AWm©VM
AmXamg nmÌ AmhoV. 14 Or Cƒ XOm©Mr d n{dÌ AmhoV. 15 Aem {c{hUmè¶m§À¶m
hmVr. 16 Oo gÝ‘mZZr¶ d gXmMmar AmhoV.
17
Zme nmdmo ‘mUyg! {H$Vr H¥$V¿Z Amho Vmo! 18 (A„mhZo) ˶mg
H$emnmgyZ {Z‘m©U Ho$co? 19 dr¶m©À¶m EH$m q~XÿnmgyZ! ˶mg Vmo {Z‘m©U
H$aVmo Am{U ˶mMr ñd^mdd¡{eï>o {ZpíMV H$aVmo. 20 Am{U ˶mÀ¶mgmR>r
(OrdZmMm) ‘mJ© gwH$a H$aVmo. 21 Am{U eodQ>r ˶mg ‘¥Ë¶y XoD$Z H$~arV
nmoMdVmo. 22 Am{U ‘J Ooìhm Vmo BÀN>rc ˶mg nwÝhm {Od§V H$ê$Z C^m
H$aoc. 23 Varhr ‘mUyg ˶mÀ¶m AmXoem§Zgw ma H¥$Vr H$aʶmg ZH$ma XoVmo (Omo
‘mUgmMm gd©àH$mao H$Vm©H$a{dVm Amho). 24 ‘mUgmZo Amnë¶m AÞmH$S>o
nmhmdo (Vo ˶mcm H$go CncãY H$ê$Z {Xco OmVo, ˶mda ˶mZo qMVZ H$amdo).
25
Amåhr H$go ‘moR>çm à‘mUmda nmʶmMm dfm©d H$aVmo. 26 Am{U ‘J Amåhr
O{‘Zrcm ’$mSy>Z (ZdrZ dZñnVr {Z‘m©U H$aVmo). 27 ‘J Amåhr {VÀ¶mVyZ
Ymݶ CJ{dVmo. 28 Am{U Ðmjo d ^mOrnmcm. 29 Am{U O¡VZy d IOya. 30
Am{U KZXmQ> ~mJm. 31 Am{U ’$io d Mmam. 32 Vw‘À¶m d Vw‘À¶m JwamT>mao m§gmR>r
AmOr{dHo$Mo gmYZ åhUyZ.
33
© . 34 (Vmo nwZéËWmZmMm
Ooìhm H$mZ ~{hao H$aUmam àM§S> AmdmO hmoBc
{Xdg Agoc) Á¶m {Xder ‘Zwî¶ Amnë¶m ^mdmnmgyZ Xÿa nioc. 35 Am{U
767
Amnë¶m AmB©-d{S>cm§nmgyZ. Am{U Amncr nËZr d ‘wco ¶m§À¶mnmgyZ. 37
36

˶m {Xder à˶oH$ OU ñdV:MrM Aer qMVm H$arV Agoc H$s, Xþgè¶mH$S>o
cj XoʶmMm {dMma ˶mÀ¶m ‘ZmV ¶oUma Zmhr. 38 H$mhr Mohao ˶m {Xder
à’w${„V AgVrc. 39 hgV AgVrc, AmZ§X gmOam H$arV AgVrc. 40
Am{U ˶m {Xder H$mhr Mohao YwirZo ‘mIcoco AgVrc. 41 ˶m§À¶mda
CXmgrZVm ngacocr Agoc. 42 hoM cmoH$ g˶ ZmH$maUmao XþamMmar hmoV.o
gyah-81. AV-VH$dra
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Ooìhm gy¶© JwS§ >miyZ Q>mH$cm OmB©c. 2 Am{U Ooìhm Vmao VoOeyݶ hmoVrc.
3
Am{U Ooìhm nd©Vm§Zm Mmc{dco OmB©c. 4 Am{U Ooìhm Xhm ‘{hݶm§Mm J^©
Agcoë¶m C§{Q>Ur ‘moH$mQ> gmoS>y Z {Xë¶m OmVrc. 5 Ooìhm O§Jcr OZmdam§Zm
EH$Ì AmUco OmB©c. 6 Am{U Ooìhm (gwZm‘rà‘mUo) g‘wÐ IdiVrc. 7 Ooìhm
gd© cmoH$m§Mr (˶m§À¶m H¥$˶m§Zgw ma) {d{dY JQ>mV§ {d^mJUr Ho$cr OmB©c. 8
Am{U Ooìhm {Od§V JmS>ë¶m Jocëo ¶m VmÝøm ‘wcrcm {dMmaco OmB©c. 9 H$moU˶m
AnamYmnmoQ>r {Vcm ‘mê$Z Q>mH$ʶmV Amco? 10 Am{U Ooìhm cmoH$m§Mo H$‘©nÌ
CKS>co OmVrc. 11 Ooìhm AmH$memMo AmdaU IoMZy ˶mg CKS>o Ho$co OmB©c.
12
Am{U Ooìhm ZaH$mMr AmJ ^S>H${dcr OmB©c. 13 Ooìhm ñdJ© Odi
AmUco OmB©c. 14 Voìhm à˶oH$mcm ZrQ> H$iyZ OmB©c H$s, ˶mZo ñdV:gmR>r
H$m¶ V¶ma Ho$coco Amho.
15
‘r ‘mJo hQ>Umè¶m Vmè¶m§Zm gmj R>do Vmo. 16 ˶m J«hm§Zmhr Oo Amnë¶m
H$joV {’$aVmV d AñV nmdVmV. 17 Am{U ˶m amÌrMrhr (enW) Or gaV
AgVo. 18 Am{U ˶m nhmQ>Mo r, Ooìhm Vr CX¶ nmdVo (‘r ¶m gd© Jmoï>tMr
enW KoD$Z, åhUOo ˶m§Zm gmjr ~ZdyZ gm§JVmo). 19 H$s, ho Hw$amU EH$m
AmXaUr¶ n¡J~§ amH$S>o àH$Q> Ho$cocr B©ídadmUr hmo¶. 20 gm‘϶©emcr Agm,
768 Hw$amU
g¥ï>rÀ`m ‘hmqghmgZmda Amê$T> Agcoë¶m A„mhH$S>o gÝ‘mZZr¶ Agm (J«W§ ).
21
VoWo ˶mÀ¶m AmkoMo nmcZ Ho$co OmVo. Am{U Vmo {dídmgnmÌ Amho. 22
(‘¸o$Vrc cmoH$m§Zmo!) Vw‘Mm (hm) gmWr doS>m Zmhr. 23 n¡J~§ amZo (hm J«W§
A„mhH$Sy>Z AmUUmè¶m ñdJ©XVÿ mcm) Iwë¶m {j{VOmda nm{hco, ho g˶ Amho.
24
H$moUmMrhr ~wÕr {OWo nmoMy eH$V Zmhr Aem AX¥í¶ Jmoï>r OmUʶmgmR>r Vmo
(n¡J~§ a) H$mhr hnmncocm Zmhr. 25 ho Hw$amU H$mhr em{nV g¡VmZmMr dmUr
Zmhr (Va ewÕ "A„mhMr dmUr' Amho). 26 ‘J Vwåhr cmoH$ Hw$R>o (^Q>H$V)
OmV AmhmV? 27 hm Ho$di CnXoena g§Xeo Amho, g‘ñV ‘mZdOmVrgmR>r. 28
Vw‘À¶m‘Yrc ˶m à˶oH$ ‘mUgmgmR>r Omo gai ‘mJmªMm Adc§~ H$ê$ BpÀN>Vmo.
29
nU Vwåhr Vmon¶ªV ˶m Jmoï>rMr BÀN>m H$ê$ eH$V Zmhr, Omon¶ªV gd©
OJm§Mm nmcZH$Vm© Agcocm A„mh Vr BpÀN>V Zmhr.
gyah-82. Ac-BZ{’$Vma
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Ooìhm AmH$me ’$mQy>Z OmB©c. 2 Am{U Ooìhm Vmao {dIwê$Z OmVrc. 3
Am{U Ooìhm (‘hm^¶mZH$ gwZm‘rà‘mUo) g‘wÐ dmhÿ cmJVrc. 4 Am{U Ooìhm
H$~ar CKS>ë¶m OmVrc. 5 à˶oH$mcm H$iyZ ¶oBc © H$s, ˶mZo (ñdV:gmR>r)
nwT>o H$m¶ nmR>{dco Amho. Am{U ‘mJo H$m¶ gmoS>co Amho. 6 ho ‘mZdm! Amnë¶m
H¥$nmd§V nmcZH$˶m©{df¶r VwPr H$moU˶m Jmoï>rZo ’$gdUyH$ Ho$cr Amho?
7
Á¶mZo Vwcm {Z‘m©U Ho$co, ‘J Vw¶m earamVrc Ad¶dm§Mr g§V{w cV Aer
aMZm H$ê$Z Vwcm KS>{dco.
8
Á¶m ê$nmV BpÀN>co Vgo Vwcm ê$n {Xco. 9 Varhr (cmoH$m§Zmo!) Vwåhr
ݶm¶mÀ¶m {Xdgmcm ImoQ>o g‘OVm! 10 nU g˶ ho Amho H$s, Vw‘À¶mda
nhmaoH$ar {Z¶wº$ AmhoV (Oo ݶm¶mÀ¶m {Xder Vw‘À¶m{df¶r gmj XoVrc). 11
769

Vo (IamoIa) gÝ‘mZmg nmÌ AmhoV, Vo (Vw‘À¶m à˶oH$ H¥$˶mMr H$miOrnydH© $)


Zm|X H$arV AmhoV. 12 Vwåhr Oo H$mhr H$aVm, Vo gd© OmUVmV. 13 {Z:g§Xho ,
gXmMmar cmoH$ gd©gIw g§nÞ (Aem ñdJm©V) AgVrc. 14 Va ¶mCcQ> XþamMmar
cmoH$ ZaH$mV AgVrc. 15 ݶm¶mÀ¶m {Xder ˶mV àdoe H$aVrc. 16 Am{U
{VWyZ ˶m§Mr H$Xm{n gwQ>H$m hmoUo Zmhr. 17 Vwåhmcm H$m¶ ‘mhrV H$s, ݶm¶mMm
{Xdg H$m¶ MrO Amho? 18 nwÝhm EoH$m, ݶm¶mMm {Xdg H$m¶ Amho, ¶mMr
Vwåhmcm {H$Vr OmUrd Amho? 19 ˶m {Xder H$moUrhr H$moUmgmR>rhr H$mhr H$ê$
eH$Uma Zmhr (H$moU˶mhr àH$mao H$m‘r ¶oUma Zmhr). ˶m {Xder gd©àH$maMo
A{YH$ma ’$º$ Am{U ’$º$ EH$Q>çm A„mhH$S>o AgVrc.
gyah-83. Ac-‘wVpâ’$µ’$sZ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Zme nmdUma AmhoV Vo, Oo H$‘r ‘mn XoVmV. 2 Oo ñdV:gmR>r KoVmZm
nwano ay ‘mn KoVmV. 3 nU BVam§Zm ‘mnyZ qH$dm dOZ H$ê$Z XoVmZm H$‘r XoVmV.
4
Aem cmoH$m§Zm ¶m Jmoï>rMr OmUrd Zmhr H$m H$s, ˶m§Zm CR>dZy C^o Ho$co
OmUma Amho? 5 (Om~ XoʶmgmR>r) EH$m ^¶§H$a {Xder. 6 Á¶m {Xder g§nUy ©
‘mZdOmV, gdmªMm ‘mcH$ Agcoë¶m (A„mhg‘moa) C^r amhrc? 7 IamoIa,
Xþï> cmoH$m§À¶m H¥$˶m§Mm aoH$m°S>© {g‚mrZ‘ܶo Agoc. 8 Am{U Vwåhmcm H$m¶
‘mhrV, "{g‚mrZ' H$m¶ Amho? 9 Vo {chÿZ R>odcoco ‘hmaoH$m°S>© Amho. 10 g˶
ZmH$maUmao Zme nmdUma AmhoV, ˶m {Xder. 11 Oo ݶm¶mÀ¶m {Xdgmcm ImoQ>o
R>a{dVmV. 12 ˶mg VmoM ImoQ>o R>a{dVmo Omo ‘¶m©Xm§Mo C„§KZ H$aUmam nmnr
Amho. 13 Ooìhm ˶mcm Am‘Mo g§Xeo EoH${dco OmVmV, Voìhm Vmo åhUVmo, "¶m
Ho$di AmYrÀ¶m cmoH$m§À¶m H$hmʶm AmhoV.' 14 Zìho! dñVwpñWVr hr Amho
H$s, ˶m§À¶m XþîH¥$˶m§Mm, ˶m§À¶m öX¶mda J§O MT>cco m Amho. 15 {ZpíMVnUo!
770 Hw$amU
˶m {Xder ˶m§Zm ˶m§À¶m nmcZH$˶m©nmgyZ Xÿa R>do co OmB©c (Vo nmcZH$˶m©cm
nmhÿ eH$Uma ZmhrV). 16 ‘J Vo ZaH$mÀ¶m AmJrV àdoe H$aVrc. 17 Am{U
˶m§Zm gm§{JVco OmB©c, "hmM Vmo (ZaH$) Amho, Á¶mg Vwåhr ImoQ>o R>adrV
hmoVm.'
18
nU gXmMmar cmoH$m§Mm aoH$m°S>© B{„æ¶rZ‘ܶo gwa{jV R>do cocm Amho. 19
Am{U B{„æ¶rZ åhUOo H$m¶? ho Vwåhmcm H$go H$iUma? 20 Vmo EH$ ‘hmaoH$m°S>©
21
Amho. Vmo aoH$m°S>© A„mhÀ¶m gdm©V ZOrH$ Agcoë¶m ñdJ©XVÿ m§À¶m
{ZJamUrV Amho. 22 {Z:g§Xho , gXmMmar cmoH$ gd©gI w g§nÞ (Aem ñdJm©V)
23
AgVrc. (emhr) AmgZm§da ~gyZ (A„mhÀ¶m gm‘϶m©À¶m gd©Ì PiH$V
Agcoë¶m IwUm) nmhV AgVrc. 24 ˶m§À¶m Mohè¶m§da (Iè¶m AWm©Z)o
àgÞVm Agë¶mMo Vwåhmcm OmUdoc. 25 ˶m§Zm grc~§X ewÕ ‘ÚmH©$ {nʶmgmR>r
{Xco OmB©c. 26 Á¶mÀ¶m grc‘YyZ H$ñVwarMo gwJY§ ¶oV Agoc, ¶m ˶m Jmoï>r
AmhoV Á¶mMr BÀNw>H$m§Zr BÀN>m ~miJm¶cm hdr. 27 Am{U ˶m no¶mV VgZr‘Mo
{‘lU Agoc. 28 (VgZr‘ hm ñdJm©Vrc) EH$ Agm Pam Á¶mVyZ A„mhMo
gm{Þܶ cm^coco cmoH$ {nVrc. 29 Oo cmoH$ AnamYr hmoV,o Vo lÕmd§Vm§Mr {I„r
CS>dm¶Mo. 30 Am{U ˶m§À¶m OdiyZ OmVmZm Vo EH$-Xþgè¶mH$S>o nmhÿZ S>mi o o
31
{‘MH$mdrV AgV. Am{U Ooìhm Vo Amnë¶m cmoH$m§H$S>o naV ¶oV, Voìhm Vo
(˶m B©e{^ê$ cmoH$m§{df¶r) ‘ñH$ar H$arV naV ¶oV AgV. 32 Am{U Ooìhm Vo
˶m§Zm nmhV AgV, Voìhm Vo {VañH$mamZo Ago åhUm¶Mo, "ho dmQ> MwH$coco cmoH$
AmhoV.' 33 dmñV{dH$ nmhVm, ¶m§Zm lÕmd§Vm§da aIdmcXma åhUyZ nmR>{dʶmV
Amcoco ZìhVo. 34 nU AmO (ݶm¶mÀ¶m {Xder) lÕmd§V cmoH$ ˶m g˶
ZmH$maUmè¶m cmoH$m§da hgVrc. 35 emhr AmgZm§da ~gyZ (lÕmhrZm§Mr H$m¶
Xem Pmcr,) Vo nmhV AgVrc. 36 (åhUVrc,) "g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm ˶m§À¶m
H¥$˶m§Mm nwano ay ~Xcm {‘imcm Zm!'
771

gyah-84. Ac-BZ{eµH$mµH$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Ooìhm AmH$me ’$mQy>Z OmB©c. 2 Am{U Vmo Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m
AmXoemMo nmcZ H$aoc, Oo ˶mMo H$V©ì¶ Amho. 3 Am{U O{‘Zrcm ngadyZ
AJXr gnmQ> àXoe ~Z{dʶmV ¶oBc © . 4 {VÀ¶m‘ܶo Oo H$mhr Amho, Vo gd©
~mhoa Q>mHy$Z Vr [aH$m‘r hmoD$Z OmB©c. 5 Vr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m AmXoemMo
nmcZ H$arc, Oo {VMo H$V©ì¶ Amho. 6 ho ‘mZdm! Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o
OmʶmMm VwPm n[al‘nydH© $ àdmg gwê$ Amho, ’$ma IS>Va (àdmg). Am{U
˶mcm Vy ^oQ>Uma Amhog. 7 Voìhm Á¶mMr H$‘©dhr ˶mÀ¶m COì¶m hmVmV {Xcr
OmB©c. 8 ˶mMm {heo~ cJoM ghOnUo AmQ>mno cm OmB©c. 9 Am{U Vmo Amnë¶m
cmoH$m§H$S>o AmZ§XmZo naV ¶oBc © . 10 Am{U Á¶mMr H$‘©dhr ˶mÀ¶m nmR>rÀ¶m
‘mJyZ XoʶmV ¶oBc © . 11 Vmo, ˶mcm H$m¶‘ñdê$nr g§ndyZ Q>mH$ʶmgmR>r {dZdUr
H$arc. 12 Am{U Vmo YJYJ˶m AmJrV àdoe H$aoc. 13 Vmo Amnë¶m
cmoH$m§‘ܶo Iwemc (d {ZpíM¨V) amhV hmoVm. 14 Amnë¶mcm (EHo$ {Xder
A„mhH$S>)o naV Omdo cmJoc Ago ˶mcm H$Yrhr dmQ>V ZìhVo. 15 AWm©VM!
(˶mcm naV ¶mdo cmJUmaM hmoV)o ˶mMm nmcZH$Vm© Zoh‘r ˶mÀ¶mda ZOa
R>odyZ hmoVm. 16 ‘r g§{YàH$memMr enW KoD$Z gm§JVmo, 17 Am{U amÌrMr
Am{U Vr Á¶m§Zm-Á¶m§Zm (ñdV:À¶m A§YmamV) JS>n H$aVo ˶m§Mr. 18 Am{U
M§ÐmMr Ooìhm Vmo nyU© hmoVmo. 19 H$s, Vwåhmcm EH$m AdñWoVZy {ZpíMVnUo Xþgè¶m
AdñWoV Omdo cmJUma Amho. 20 ˶m§Zm Pmco Var H$m¶ H$s, Vo lÕm YmaU
H$arV ZmhrV? 21 Am{U Ooìhm ˶m§À¶mg‘moa Hw$amUmMo g§Xeo nR>U Ho$co OmVmV,
Voìhm Vo (A„mhà{V lÕm 춺$ H$aʶmgmR>r) ˶mÀ¶mg‘moa ZV‘ñVH$ hmoV
ZmhrV. 22 nU Oo g˶ ZmH$maʶmda R>m‘ AmhoV Vo (¶m g§Xeo m§Zm) ImoQ>o R>adrV
772 Hw$amU
23
AgVmV. Vo (Amnë¶m ‘ZmV) H$m¶ XS>dZy R>do V AmhoV, Vo A„mhcm gd©
‘mhrV Amho. 24 (n¡J~§ a!) ˶m§Zm Xþ:IXm¶r {ejoMr dmVm© EoH$dm. 25 nU Oo
cmoH$ lÕm YmaU H$ê$Z Mm§Jcr H¥$˶o H$aVmV, ˶m§À¶mgmR>r H$YrM Z g§nUmam
Mm§Jcm ‘mo~Xcm Amho.
gyah-85. Ac-~wê$O
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
ZjÌm§Mo doJdoJio g‘yh Agcoë¶m ˶m AmH$memMr enW. 2 dMZ
{Xcoë¶m (˶m nwZéËWmZmÀ¶m) {XdgmMr enW. 3 gmj XoUmè¶mMr Am{U
Á¶mÀ¶m{df¶r gmj {Xcr OmVo ˶mMr enW. 4 Zme nmdco I§XH$dmco. 5 Omo
(I§XH$) B§YZmZo ^S>H$m{dcoë`m AmJrZo ^acocm hmoVm. 6 Vo ˶mÀ¶mnmer
~gcoco hmoV.o 7 lÕmd§Vm§~amo~a Oo (A˶mMma) Ho$co OmV hmoV,o Vo nmhʶmgmR>r
({VWo ~gcoco hmoV)o . 8 ˶m§À¶mer ˶m§Mo eÌwËd Ho$di ¶mgmR>r hmoVo H$s,
˶m§Zr A„mhda lÕm YmaU Ho$cr, Omo gd©e{º$‘mZ Amho, gd© àH$maÀ¶m
ñVwVrg nmÌ Amho. 9 ˶mMrM gÎmm Amho AmH$memV Am{U n¥Ïdrda Am{U Vmo
à˶oH$ Jmoï>rda ZOa R>do Zy Amho. 10 Oo cmoH$ lÕmd§V nwéf d lÕmd§V {ó¶m
¶m§Mm N>i H$aVmV. Am{U ˶m~Ôc ˶m§Zr níMmÎmmn Ho$cm Zmhr Va Aem§Zm
{ZpíMVnUo ZaH$mV ({d{dY) {ejm ^moJmì¶m cmJVrc. ({edm¶) ˶m§Zm
OiʶmMr {ejmhr ^moJmdr cmJoc. 11 nU Oo cmoH$ lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘}
H$aVmV, ˶m§Zm ‘mo~Xë¶mV Aem ~mJm àXmZ Ho$co OmVrc, Á¶mVyZ nmʶmMo
(Z¶Zaå¶) àdmh dmhV AgVrc. Am{U hoM gd©lðo > ¶e hmo¶. 12 Vw‘À¶m
nmcZH$˶m©Mr nH$S> ’$ma H$R>mao AgVo. 13 VmoM àW‘ {Z‘m©U H$aVmo Am{U
VmoM Xþgè¶m doigo hr {Z‘m©U H$aoc. 14 VmoM ’$ma j‘merc Amho d ào‘i
Amho. 15 g‘ñV g¥ï>rÀ`m gÎmmH|$ÐmMm ñdm‘r. 16 Vmo BpÀN>Vmo, Vo H$ê$Z
773
17 18
Q>mH$Vmo. ˶m g¡Ý¶m§{df¶r d¥Îmm§V Vwåhr EoH$co Zmhr H$m? {’$aAm¡Z d
g‘yXÀ¶m 19 (ho g§Xeo EoH$y Zhr) g˶ ZmH$maUmao g˶ ZmH$maʶmda R>m‘
AmhoV. 20 nU A„mhZo ˶m§Zm gd© ~mOyZ§ r doT>y Z R>do coco Amho. 21 ho Hw$amU
EH$ ‘hmZ J«W§ Amho __ ¶mV e§H$mM Zmhr. 22 Oo gX¡d gwa{jV Aem
coI{ecoda {chÿZ R>odcoco Amho.
gyah-86. AV-Vm[aµH$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
AmH$mem§Mr enW Am{U ˶mMr Omo amÌr àH$Q> hmoVmo 2 amÌr àH$Q>Umam Vmo
H$m¶ Amho, Vwåhmcm H$m¶ ‘mhrV? 3 Vmo àIa VoO Agcocm Vmam Amho. 4 Agm
H$moUrhr Zmhr Á¶mda nhmaoH$ar {Z¶wº$ Ho$cocm Zmhr. 5 ‘mUgmZo {dMma H$am¶cm
hdo H$s, ˶mg H$emnmgyZ {Z‘m©U H$aʶmV Amcoco Amho. 6 ˶mcm Aem
nmʶmnmgyZ (åhUOo dr¶©q~XÿnmgyZ) {Z‘m©U H$aʶmV Amco, Omo CM§~iyZ, 7
nmR>tVyZ d CamÀ¶m hmS>m‘§ YyZ {ZKVmo. 8 {Z:g§Xho , VmoM ˶mcm nwÝhm {Od§V
H$aʶmMo nyU© gm‘϶© ~miJVmo. 9 Á¶m {Xder gd© ahñ¶o CKS> Ho$co OmVrc. 10
Voìhm (‘mUgmH$S>)o H$gcohr gm‘϶© AgUma Zmhr, Zm H$moUr gmhmæ¶H$Vm© ˶mcm
cm^oc. 11 AmH$memVrc ˶m nmUr d{f©Umè`m (‘oKm§Mr) enW Oo nmdgmda
nmD$g d{f©VmV. 12 (A§H$w a ’w$Q>VmZm) Or O‘rZ Xþ^J§ Zy OmVo, {VMr enW. 13
{Z:g§Xho , ho (Hw$amU) EH$ {ZUm©¶H$ (d J§^ra) dMZ Amho. 14 Vo AgoM ghO
KoVm H$m‘m Z¶o. 15 nU (¶m Hw$amUmg ZmH$maUmao) ImoQ>çm ¶w³Ë¶m AmIV AmhoV.
16
‘r XoIrb (˶m§À¶m gd© H$mañWmZm§Zm eyݶdV H$aʶmgmR>r) ¶moOZm Am{IV
Amho. 17 Voìhm g˶ ZmH$maUmè¶m§Zm Cg§V Úm, H$mhr H$mimgmR>r Cg§V!
774 Hw$amU
gyah-87. Ac-Amcm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J~§ a!) Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ‘hVrMo JmZ H$am, Omo gdm}ƒ Amho.
2
Á¶mZo à˶oH$ Jmoï>rcm {Z‘m©U Ho$co Am{U n[anyU© ~Z{dco. 3 Omo (ApñVËdmV
Agcoë¶m à˶oH$ Jmoï>rMo) ñdê$n (d ñd^mdJwU) {ZpíMV H$aVmo Am{U ˶mZwgma
˶m§Zm ‘mJ©Xe©Z H$aVmo. 4 VmoM gd© {hadi ApñVËdmV AmUVmo, 5 ‘J {Vcm
H$mim Ho$aH$Mam ~ZdyZ Q>mH$Vmo. 6 (n¡J~§ a!) Amåhr Vwåhmcm AemàH$mao Hw$amU
{eH$dy H$s, Vwåhr Vo {dgê$ eH$Uma Zmhr. 7 ¶mg AndmX ’$º$ Vo Agoc, Oo
A„mh BÀN>rc. Ho$di VmoM Vo gd© OmUVmo, Oo (‘mZdmÀ¶m) AmH$cZeº$sÀ¶m
Amdm³¶mV Amho Am{U Oo ˶mÀ¶m ncrH$So> Amho. 8 Am{U Amåhr Vw‘À¶mgmR>r
(A§{V‘ gwI) gmo¶rH$S>o OmUmè¶m ‘mJm©cm gmono H$ê$Z Q>mHy$. 9 Va Vwåhr CnXoe
H$arV amhm, ‘J Vo cm^Xm¶H$ R>ac o (qH$dm R>aUma Zmhr Agm {dMma H$ê$
ZH$m). Omo B©e{^ê$ Amho, Vmo Adí¶ CnXoe J«hU H$aoc. 11 nU Omo A^mJr
10

Agoc, VmoM ˶mH$S>o nmR> {’$adrc, 12 Am{U VmoM ^¶mZH$ AmJrV àdoe
H$aoc. 13 {OWo Vmo Zm ‘aoc, Zm OJoc (åhUOo VS>’$So>c). 14 nU Omo (¶m
OJmV) ñdV:cm (‘ZmZo) ewÕ ~ZdVmo, VmoM (¶m nwT>rc OJmV) ¶eñdr R>aVmo.
15
Omo Amnë¶m nmcZH$˶m©Mo ñ‘aU H$aVmo Am{U àmW©Zm H$aVmo. 16 nU Vwåhr
(cmoH$) ¶mM OJmVrc OrdZmg àmYmݶ XoVm. 17 nU ¶mZ§VaMo OrdZ ¶mnojm
CÎm‘ d H$m¶‘ñdê$nr Amho. 18 hrM Jmoï> ¶mnyduÀ¶m J«W§ m§Vhr gm§{JVcocr Amho.
19
åhUOoM B~«mhr‘ d ‘ygm ¶m§Zm àXmZ Ho$coë¶m J«W§ m§V.
775

gyah-88. Ac-µJm{e¶h
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J~§ a!) Vwåhmcm ˶m gdmªZm PmH$moiZy Q>mH$Umè¶m gd©ì¶mnr AmnÎmr{df¶r
H$mhr H$imco Amho H$m? 2 ˶m {Xder H$mhr Mohao CVacoco AgVrc. 3
(nmnmÀ¶m Amo¶mZo) H$ï>r Pmcoco Am{U (XheVrZo) JiyZ Jocc o o AgVrc. 4
5
Vo YJYJ˶m AmJrV àdoe H$aVrc. Am{U ˶m§Zm CH$i˶m Pè¶mMo nmUr
nmOdʶmV ¶oBc © . 6 ˶m§Zm H$Sy> H$mQ>ao r PwS>nm{edm` AÞ åhUyZ Aݶ H$mhr
{‘iUma Zmhr. 7 Á¶mÀ¶m ImʶmZo Zm nm¡{ï>H$Vm cm^oc, Zm ^yH$ ^mJoc. 8
˶m {Xder H$mhr Mohao à’w${„V AgVrc. 9 Amnë¶m à¶ËZm§À¶m n[aUm‘m§er
g§Vïw > AgVrc, 10 (gd©gI w g§nÞ) CXmÎm Aem ñdJm©V, 11 {VWo (ñdJ©{Zdmgr)
ì¶W© ~S>~S> EoH$Uma ZmhrV. 12 {VWo (‘Z àgÞ H$aUmao AJ{UV) Pao dmhV
AgVrc. 13 {VWo emhr AmgZ AgVrc, 14 ghO hmVmcm ¶oVrc Ago
({d{dY Á¶ygMo) ߶mco. 15 Am{U cmoS>-JmÚm ì¶dpñWV am§JZo o R>do ʶmV
Amcoë¶m AgVrc. 16 Am{U JmcrMo (CËH¥$ï> arVrZo) A§Wacoco AgVrc.
17
(¶mZ§VaMo OrdZ ZmH$maUmao) C§Q>mH$S>o H$Yr qMVZnydH© $ nmhV ZmhrV H$m
H$s, ˶mg H$go {Z‘m©U H$aʶmV Amcoco Amho? 18 Am{U AmH$memH$S>o H$s,
˶mg H$emàH$mao C§M ñWm{nV H$aʶmV Amco? 19 Am{U nd©Vm§H$S>o H$s,
˶m§Zm H$go C^o H$aʶmV Amco? 20 Am{U n¥ÏdrH$S>,o {Vcm H$go nga{dco
Joco? 21 åhUyZ (n¡J~§ a!) Vwåhr ˶m§Zm CnXoe H$am. Am{U Ho$di CnXoe
H$aUo EdT>Mo Vw‘Mo H$m‘ Amho. 22 Vwåhr ˶m§À¶mda aIdmcXma Zmhr. 23 nU
Omo nmR> {’$a{dVmo Am{U g˶ ZmH$maVmo. 24 ˶mg A„mh gdm©V H$R>mao {ejm
H$aoc. 25 ˶m§Zm Am‘À¶mH$S>Mo naVm¶Mo Amho, ¶mV e§H$mM Zmhr 26 ‘J
˶m§À¶mH$Sy>Z {heo~ KoU,o ho Am‘Mo H$m‘ Amho.
776 Hw$amU
gyah-89. Ac-’$O«
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Cf:H$mcmMr enW 2 Am{U Xhm amÌtMr 3 Am{U g‘ d {df‘ ¶m§Mr 4
Am{U ga˶m amÌrMr, 5 ~wÕr cm^coë¶m ‘mUgm§gmR>r ¶m§‘ܶo nwaeo r gmj Zmhr
H$m? 6 AmX ¶m O‘mVrgmo~V Vw¶m nmcZH$˶m©Zo H$gm ì¶dhma Ho$cm, Vwcm
¶mMr OmUrd Zmhr H$m? 7 C§M (d ^ì¶) ‘hmc Agcoë¶m Ba‘Mr Vr O‘mV
hmoVr. 8 OJmV ˶m§À¶mgmaIr (Yï>nïw >) O‘mV AmYr H$Yr ApñVËdmV ZìhVr.
9
Am{U g‘yX ¶m O‘mVr~amo~ahr Oo àM§S> nd©Vm§Zm H$moê$Z Xè¶m‘ܶo ñdV:gmR>r
Kao ~ZdrV. 10 Am{U ~cmT>ç goZMo m ‘mcH$ Agcoë¶m {’$aAm¡Z ~amo~a
(Amåhr H$gm ì¶dhma Ho$cm?) 11 (Vmo d ˶mÀ¶m goZZo )o ^yVcmda AamOH$Vm
‘mO{dcr hmoVr. 12 Am{U ^yVcmda ’$maM CnÐd KS>{dcm hmoVm. 13 Voìhm
Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo ˶m§À¶mda {ejoMm H$moaS>m CJmacm. 14 H$maU Vw‘Mm
nmcZH$Vm© gX¡d cj R>do Zy AgVmo. 15 ‘mUgmMo Ago Amho, Ooìhm ˶mMm
nmcZH$Vm© ˶mcm gÝ‘mZ Am{U H¥$nmàgmX XoD$Z AmO‘m{dVmo. Voìhm Vmo åhUy
cmJVmo, "‘m¶m nmcZH$˶m©Zo ‘cm gÝ‘m{ZV Ho$co Amho.' 16 Am{U Ooìhm
˶mcm (Xþgè¶màH$mao) AmOr{dHo$Mr gmYZo H$‘r H$ê$Z AmO‘m{dVmo, Voìhm Vmo
åhUVmo, "‘m¶m nmcZH$˶m©Zo ‘cm An‘m{ZV Ho$coco Amho.' 17 H$Xm{n Zmhr,
Vwåhr cmoH$ AZmWm§Mm AmXa H$arV Zmhr. 18 Am{U Vwåhr JaOd§Vm§Zm AÞXmZ
H$aʶmÀ¶m ~m~VrV EH$‘oH$m§Zm ào[aV H$arV Zmhr. 19 Am{U Vwåhr Xþ~c © m§Mr
dmagmàmá g§nÎmr {Ji§H$¥ V H$ê$Z Q>mH$Vm. 20 Am{U g§nÎmrMr Vwåhmcm ’$maM
cmcgm Amho, Or H$Yrhr V¥á hmoV Zmhr. 21 H$Xm{n Zmhr, Ooìhm O{‘Zrcm
© . 22 Voìhm Vw‘Mm nmcZH$Vm©
{VMo VwH$S>-o VwH$S>o H$ê$Z gnmQ> H$aʶmV ¶oBc
àH$Q> hmoBc
© Am{U ñdJ©XVÿ hr ‘moR>çm g§»¶oZo ¶oVrc, ˶m§À¶m am§Jm§À`m am§Jm
777
23
cmJcoë¶m AgVrc. ˶m {Xder ZaH$mdê$Z AÑí¶mMm nS>Xm Xÿa Ho$cm
OmB©c. Voìhm ‘mUgmcm g˶ C‘Ooc, nU AmVm g˶ C‘OʶmMm H$m¶ ’$m¶Xm?
24
Vmo åhUoc, "Aaoa,o ‘r ‘m¶m ¶m OrdZmgmR>r H$mhr Mm§Jcr H¥$˶o nwT>o
nmR>{dcr AgVr Va......' 25 Voìhm A„mh Aer {ejm H$arc Oer {ejm
H$moUrhr H$Yrhr Ho$cocr Zgoc. 26 Vmo (Anamܶm§Zm) Aem àH$mao OISy>Z
Q>mHo$c, Ogo H$moUrhr OISy> eH$V Zmhr. 27 (nU gXmMmar ‘mUgmcm A„mh
åhUoc,) "ho em§Vr cm^coë¶m AmËå¶m! 28 Vy AemàH$mao Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o
naV ¶o, Vy ˶mÀ¶mer g§Vïw > Am{U Vmo Vw¶mer g§Vïw >. 29 ‘m¶m (gXmMmar)
^º$m§V gm‘rc hmo 30 ‘m¶m ñdJm©V àdoe H$ê$Z.'
gyah-90. Ac-~cX
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
‘r ¶m (‘¸$m) ehamMr enW KoVmo. 2 Am{U Vwåhr ¶m ehamV dmñVì¶
H$arV AmhmV. 3 VgoM (‘mZdOmVrÀ¶m) AmB©-~mnmMr d ˶m§À¶m An˶m§Mr
(åhUOo ‘mZdOmVrMr) enW. 4 {Z:g§Xho Amåhr ‘mZdmcm H$ï>mMo (d H$gmoQ>rMo
OrdZ OJʶmgmR>rM) {Z‘m©U Ho$coco Amho. 5 Vmo Agm {dMma H$aVmo H$m H$s,
˶mÀ¶mda H$moUmMoM {Z¶§ÌU Zmhr? 6 Vmo (~T>mB© ‘maV) åhUVmo, "‘r àM§S>
YZ IM© Ho$co Amho.'
7
Vmo Ago {dMma H$aVmo H$m H$s, ˶mÀ¶mda H$moUrhr ZOa R>do Zy Zmhr. 8
o o {Xcoco Zmhr H$m? 9 Am{U Or^ d XmoZ AmoR>, 10
Amåhr ˶mcm XmoZ S>mi
Am{U ˶mcm (Amåhr Mm§Jco d dmB©Q> Ago) XmoZ Iwco ‘mJ© XmI{dco Zmhr
H$m? 11 nU ˶mZo ({h‘VrZo) MT>U nma H$aʶmMm à¶ËZ Ho$cm Zmhr. 12 nU
Vwåhmcm H$m¶ ‘mhrV, Vr MT>U H$m¶ Amho? 13 Vr Amho, Jwcm‘mcm Jwcm‘rVyZ
‘wº$ H$aUo.
778 Hw$amU
14
Cnmg‘marÀ¶m H$mimV AÞXmZ H$aUo, 15 AZmW ZmVodmBH$m§Zm. 16
qH$dm BVa Xþ:Ir-H$ï>r cmoH$m§Zm. 17 Am{U (Ago H$aUmam) ñdV: Aem
lÕmd§Vm§nH¡ $s Agm¶cm nm{hOo hmoVm Oo EH$‘oH$m§Zm ghZercVm d EH$‘oH$m§à{V
H$ZdmiynUm ~miJʶmMo CnXoe H$aVmV. 18 AgoM cmoH$ Iao Zer~dmZ
AmhoV. 19 Am{U Oo cmoH$ Am‘Mo g§Xeo ZmH$maʶmda R>m‘ amhVmV, Va VoM
S>mì¶m ~mOyMo A^mJr cmoH$ AmhoV. 20 Vo AmJrZo doT>co OmVrc.
gyah-91. Ae-eåg
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
gy¶m©Mr d ˶mÀ¶m MT>˶m CÝhmMr enW. 2 (gy¶)© ‘mdië¶mZ§Va
{ZKUmè¶m M§ÐmMr enW. 3 Am{U à^m àH$Q> H$aUmè¶m {XdgmMr enW. 4
Am{U àH$memda nS>Xm Q>mH$Umè¶m amÌrMr enW. 5 Am{U AmH$memMr, ˶mZo
˶mcm H$go (AX²^Vw ) {Z‘m©U Ho$co? 6 Am{U n¥ÏdrMr, ˶mZo {Vcm H$go
nga{dco? 7 Am{U AmËå¶mMr, ˶mZo ˶mcm H$go KS>{dco?
8
‘J {Vcm Mm§Jco d dmB©Q> g‘OʶmMr àoaUm {Xcr. 9 Á¶mZo ˶mg n{dÌ
© . 10 Vmo Zme nmdUma, Á¶mZo ˶m AmËå¶mg An{dÌ
Ho$co, VmoM ¶eñdr hmoBc
~Z{dco 11 g‘yXZo Ho$di Amnë¶m ‘JéarnmoQ>r g˶ ñdrH$maʶmg ZH$ma
{Xcm. 12 Ooìhm ˶m§À¶mn¡H$s gdm©V Xþï> ‘mUyg (gm§S>Urcm ‘maʶmgmR>r) CRy>Z
C^m am{hcm. 13 Voìhm A„mhÀ¶m n¡J~§ amZo ˶m§Zm åhQ>c,o "hr A„mhMr
gm§S>Ur Amho ({Vcm hmV cmdy ZH$m), {Vcm {VMo nmUr {nD$ Úm.' 14 nU
˶m§Zr ˶m (n¡J~§ amg) ImoQ>o R>a{dco Am{U {Zðw>anUo {VÀ¶m Ym|S>{eam H$mnyZ
Q>mH$ë¶m. ‘J ˶m§À¶m nmcZH$˶m©Zo ˶m§À¶m nmnmnm¶r ˶m§Zm nyUn© Uo Zï>
H$ê$Z Q>mH$co. Am{U ˶m§À¶m ehamcm ^wBg© nmQ> H$ê$Z Q>mH$co. 15 d Vmo
˶mÀ¶m n[aUm‘m§Mr A{O~mV ndm© H$arV ZgVmo.
779

gyah-92. Ac-c¡c
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
n¥Ïdrda A§YH$mamMm nS>Xm nga{dUmè¶m amÌrMr enW. 2 àH$me‘mZ
hmoUmè¶m {XdgmMr enW. 3 Za d ‘mXr ¶m§À¶m {Z{‘©VrMr enW. 4 cmoH$m§Zmo!
Vw‘Mo à¶ËZ AWm©VM {^Þ-{^Þ AmhoV. 5 Va Omo XmZ XoVmo d A„mhMr OmU
R>do Zy OrdZ OJVmo. 6 Am{U Oo A§{V‘ (d AQ>i) g˶ Amho, ˶mda {dídmg
R>odVmo. 7 A§{V‘ (gwI) gmo¶rH$S>o OmUmam (OrdZ) ‘mJ© ˶mÀ¶mgmR>r Amåhr
gwc^ H$ê$. 8 nU Omo H§$Oyf Amho Am{U ñdV:cm (’$maM) AmË‘{Z^©a
g‘OVmo. 9 Am{U A§{V‘ g˶mg ImoQ>o R>a{dVmo. 10 Amåhr ˶mÀ¶mgmR>r
(ZaH$mH$S>)o OmUmam ‘mJ© gwH$a H$ê$. 11 Ooìhm Vmo (ZaH$mÀ¶m) IS²>S>çmV
OmD$Z nS>c o , Voìhm ˶mMo YZ ˶mÀ¶m H$mhr H$m‘r ¶oUma Zmhr. 12 ‘mJ©
XmI{dUo EdT>Mo Am‘Mo H$m‘ Amho (Am{U ‘mJ© ˶mcm Adc§~m`Mm Amho).
13
¶mZ§VaMo OJ Am{U ho OJhr Am‘À¶mM {Z¶§ÌUmV AmhoV. 14 ‘r Vwåhmcm
YJYJ˶m AmJrnmgyZ gmdY Ho$coco Amho. 15 {VÀ¶mV VmoM àdoe H$aoc, Omo
’$maM Xþï> Amho. 16 Á¶mZo g˶ ZmH$mê$Z ˶mH$S>o nmR> XmI{dcr. 17 nU Omo
A„mhMr OmU R>do Zy (OrdZ OJVmo), ˶mg ˶mnmgyZ Xÿa, gwa{jV R>do ʶmV
¶oB©c. 18 Omo (‘Z) ewÕ H$aʶmgmR>r Amnco YZ (BVam§da) IM© H$aVmo. 19
Ago Vmo (BVam§H$Sy>Z) àmá Pmcoë¶m AZwJh« mÀ¶m ‘mo~Xë¶mV H$arV Zmhr Va
20
Ho$di gdm}ƒ Aem Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m àgÞVogmR>r H$aVmo. 21
Am{U cdH$aM Vmo Iè¶m AWm©Zo g§Vïw > hmoBc © .
gyah-93. AµO-µOwhm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
nyUn© Uo àH$me‘mZ Pmcoë¶m {XdgmMr enW. 2 Am{U amÌrMr enW,
780 Hw$amU
3
Ooìhm Vr ngaVo. Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo Vwåhmcm gmoS>y Z {Xcoco Zmhr, Zm Vmo
Vw‘À¶mer ZmamO Pmcocm Amho. 4 ¶mZ§VaMo OrdZ Vw‘À¶mgmR>r ¶m OrdZmnojm
({H$˶oH$ nQ>rZo) A{YH$ Mm§Jco AgUma, ¶mV e§H$mM Zmhr. 5 Am{U
cdH$aM Vw‘Mm nmcZH$Vm© Vwåhmcm (Oo hdo Vo) XoBc © , Á¶mZo Vwåhr nyUn© Uo
6
g‘mYmZr ìhmc. Vwåhr AZmW hmoVm, Am{U ˶mZo Vwåhmcm Aml¶ àXmZ
Ho$cm, ho g˶ Zmhr H$m? 7 Vwåhr g˶mÀ¶m emoYmW© ^Q>H$V hmoVm, Voìhm ˶mZo
Vwåhmcm ‘mJ©Xe©Z àXmZ Ho$co. 8 Vwåhr ˶mg JaOy Agë¶mMo AmT>ico, Am{U
˶mZo Vwåhmcm g‘¥ÕVm àXmZ Ho$cr. 9 åhUyZ Vwåhrhr AZmWm§~amo~a {Zðw>anUo
dV©Z H$ê$ ZH$m.
10
Am{U (Vw‘Mr) ‘XV ‘mJUmè¶mcm Vwåhr {PS>H$mê$ ZH$m. 11 Am{U
Amnë¶m nmcZH$˶m©à{V (Am^ma 춺$ H$aʶmgmR>r), ˶mÀ¶m H¥$nmàgmXm§À¶m
g§X^m©g{hV, ˶mMo ñ‘aU H$am.
gyah-94. Ac-BZ{eamh
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J~§ a! g˶mÀ¶m àdoemgmR>r) Amåhr Vw‘À¶m ‘ZmMr H$dmS>o Iwcr
Ho$cr ZmhrV H$m? 2 Am{U Amåhr Vw‘À¶mdê$Z Vw‘Mo Vo AmoPo CVa{dco Zmhr
H$m? 3 Á¶mZo Vw‘Mr H§$~a (Odinmg) ‘moS>y Z Q>mH$cr hmoVr. 4 Am{U Amåhr
Vw‘Mo Zmdcm¡{H$H$ dmT>{dco. 5 (cjmV R>do m) à˶oH$ Xþ:Im(ncrH$S>)o gwIhr
Amho. 6 hmo¶! à˶oH$ Xþ:I gwImMo Xma Iwco H$aVo. 7 Ooìhm Vwåhr ’w$agVrV
Agmc, ^anya ‘ohZV H$am. 8 Am{U Amnë¶m nmcZH$˶m©H$S>o Amnco g§nUy ©
cj H|${ÐV H$am.
gyah-95. AV-VrZ
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
781
1 2 3
A§Ora d O¡VZy Mr enW. Am{U {gZmB© ¶m nd©VmMr enW. Am{U ¶m
em§VrM§ (H|$Ð Agcoë¶m ‘¸$m) ehamMr. 4 Amåhr ‘mZdmcm CÎm‘ AmH$ma
XoD$Z (CËH¥$ï> {Z{‘©VrÀ¶m ê$nmZo) {Z‘m©U Ho$coco Amho. 5 nU ˶mÀ¶m (Aݶm¶r
dV©Zm‘wi)o ˶mg gdm©V ImcÀ¶m XOm©À`m {R>H$mUr ’o$Hy$Z {Xco Amho. 6 nU
¶mg Vo cmoH$ AndmX AmhoV, Oo lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} H$aVmV. ˶m§À¶mgmR>r
H$YrM Z g§nUmam Mm§Jcm ‘mo~Xcm Amho. 7 ¶mZ§Va AmUIr H$moUVr Jmoï> (ho
‘mZdm!) Vwcm ݶm¶mÀ¶m {Xdgmcm ImoQ>o R>adm¶cm cmdUma Amho? 8 A„mh
gd© ݶm¶ H$aUmè¶m§‘ܶo gdm}Îm‘ ݶm¶mYre Zmhr H$m?
gyah-96. Ac-AcµH$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
dmM! Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ZmdmZo (Ama§^ H$ê$Z) Á¶mZo (gdmªZm)
{Z‘m©U Ho$co. 2 Á¶mZo ‘mZdmcm JmoR>cëo ¶m (aº$mnmgyZ) {Z‘m©U Ho$co. 3
dmM! Vw¶m nmcZH$˶m©À¶m (ZmdmZo) Omo ’$ma CXma Amho. 4 Á¶mZo
(‘mZdmcm kmZàmárgmR>r) coIUrMm Cn¶moJ H$aUo {eH$dco. 5 ‘mZdmcm Vo
gd© {eH$dco, Oo ˶mg ‘mhrV ZìhVo.
6
Varhr ‘Zwî¶ ‘JéarZo dmJVmo. 7 H$maU Vmo (AmË‘{Z^©a ZgVmZmhr)
ñdV:cm AmË‘{Z^©a g‘OVmo. 8 gdmªZm Vw¶m nmcZH$˶m©H$S>Mo naV Om¶Mo
Amho __ ¶mV e§H$mM Zmhr. 9 Vwåhr ˶m ‘mUgmcm nm{hco AmhmV? Omo
amoIVmo, 10 àmW©Zm H$aUmè¶m Am‘À¶m EH$m ^º$mcm (Z‘mµOmnmgyZ). 11
Agm ‘mUyg ‘mJ©Xe©Z cm^cocm Amho, Ago Vwåhmcm dmQ>Vo H$m? 12 H$s Vmo
(‘mJ©Xe©Z cm^cocm Amho, Omo) A„mhMo ^¶ ~miJʶmMr VmH$sX XoVmo?
13
Vwåhr H$Yr ¶m Jmoï>rMo AdcmoH$Z Ho$cm AmhmV H$m H$s, (hm amoIUmam
‘mUyg) H$emàH$mao g˶ ZmH$mê$Z ˶mH$S>o nmR> {’$adVmo? 14 ˶mcm ¶mMr
782 Hw$amU
OmUrd Zmhr H$m H$s, A„mh gd© H$mhr nmhV Amho? 15 ˶mcm ho H$im¶cm
hdo! ˶mZo ho Wm§~dco Zmhr, Va ˶mcm Amåhr Adí¶ nH$Sy> Am{U ˶mÀ¶m
H$nmimdaMo Ho$g Yê$Z ˶mcm ’$anQ>V ZoD$. 16 ˶m ImoQ>çm d AnamYr
H$nmimdaMo (Ho$g Amåhr nH$Sy>). 17 Voìhm ˶mZo (Amnë¶m ‘XVrgmR>r)
Amnë¶m gmWrXmam§Zm ~mocmdyZ ¿¶mdo. 18 Amåhrhr ZaH$mÀ¶m aIdmcXmam§Zm
~mocmdy. 19 H$Xm{n Zmhr, Vwåhr ˶mMo åhUUo H$Xm{n ‘mݶ H$ê$ ZH$m, Va
(A„mhg‘moa Z‘mµOm‘Ü`o) ZV‘ñVH$ ìhm d ˶mMo gm{Þܶ àmá H$am.
gyah-97. Ac-µH$Ð
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Amåhr ¶m (Hw$amUmÀ¶m) àH$Q>rH$aUmMr (gwédmV) ^m½¶ {ZpíMV
H$aʶmÀ¶m amÌr Ho$cocr Amho. 2 Vwåhmcm H$m¶ ‘mhrV, ˶m amÌrMo ‘hÎd H$m¶
Amho? 3 Vr (EH$) amÌ hOma ‘{hݶmnojm A{YH$ CÎm‘ Amho. 4 ˶m amÌr
(Ag§»¶) ñdJ©XVÿ d (à‘wI ñdJ©XVÿ m§nH¡ $s EH$ Agcocm {O~«rc hm) ñdJ©XVÿ
Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m nadmZJrZo à˶oH$ Jmoï>rg§~Y§ mZo ˶mMo AmXoe KoD$Z
(n¥Ïdrda) CVaVmV. 5 nhmQ> hmoBn© ¶ªV Vr amÌ em§VVm (d gwa{jVVoMr) amÌ
Amho.
gyah-98. Ac-~pæ¶Zh
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
nyduÀ¶m J«§WYmaH$m§n¡H$s Am{U AZoHo$ídadmXr cmoH$m§n¡H$s Oo cmoH$ g˶
ZmH$maʶmda AmJ«hr AmhoV, Vo Vmon¶ªV AlÕonmgyZ namd¥Îm hmoUma ZìhVo Omon¶ªV
˶m§À¶mH$S>o g˶mMo (nyUn© Uo) ñnï> à‘mU ¶oV Zmhr. 2 åhUOo A„mhH$Sy>Z Agm
EH$ n¡J§~a, ˶m§Zm n{dÌ J«§W dmMyZ XmIdUmam (˶m§À¶mH$S>o ¶mdm). 3 Am{U ˶m
783
4
J«§WmV gai d ñnï> AmXoe {c{hcoco AgmdoV. (nU) nyduÀ¶m J«§WYmaH$m§H$S>o
ñnï> à‘mU ¶oD$Z nmoMë¶mZ§VaM ˶m§À¶mV ’$mQ>m’y$Q> Pmcr. 5 ˶m§Zm Ho$di Aer
Amkm XoʶmV Amcr hmoVr H$s, ˶m§Zr A„mhà{V nyU© g‘n©U^md ~miJyZ Am{U
lÕoÀ¶m ~m~VrV EH$mJ«{MÎm hmoD$Z ˶mMrM CnmgZm H$amdr, Am{U {Z˶ Z‘mµOê$nr
àmW©Zm H$amdr Am{U µOH$mVê$nr XmZH$m¶© H$amdo, H$maU hmM Zoh‘r Iam Y‘©
(am{hcocm) Amho. 6 {Z:g§Xoh, nyduÀ¶m J«§WYmaH$m§n¡H$s g˶ ZmH$maUmao Am{U
AZoHo$ídadmXr cmoH$ ZaH$mÀ¶m AmJrV àdoe H$aVrc Am{U {VWo H$m¶‘ dmñVì¶
H$aVrc. ho ZaH$dmgr g§nyU© Ordg¥ï>rV gdm©V dmB©Q> àmUr hmoV. 7 {Z:g§Xoh, Oo
cmoH$ lÕm YmaU H$ê$Z, Mm§Jcr H$m‘o H$aVmV Vo, g§nyU© Ordg¥ï>r‘ܶo gdm©V
Mm§Jcr {Z{‘©Vr Amho. 8 ˶m§À¶mgmR>r Mm§Jcm ‘mo~Xcm A„mhH$S>o V¶ma Amho.
gd©gwIg§nÞ Am{U emídV Aem ~mJm, Á¶m‘ܶo nmʶmMo (Z¶Zaå¶) àdmh
dmhV AgVrc. {VWo Vo H$m¶‘ dmñVì¶ H$aVrc. A„mh ˶m§À¶mer àgÞ Am{U
Vo A„mher àgÞ. ho gd© ˶mÀ¶mgmR>r Amho, Omo Zoh‘r Amnë¶m nmcZH$˶m©à{V
^rVr¶wº$ AmXa ~miJyZ AgVmo.
gyah-99. AµO-{µOc²µOmc
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Ooìhm g§nUy © n¥Ïdr (eodQ>À¶m) àc¶§H$mar ^yH$§ nmZo hmXadyZ gmoS>cr OmB©c.
2
© . 3 ‘Zwî¶ ({Vcm Ago
Voìhm Vr Amnco gd© AmoPo ~mhoa ’o$Hy$Z XoBc
nmhÿZ) AmoaSy> cmJoc, "{Vcm Pmco Var H$m¶?' 4 ˶m {Xder Vr ({VÀ¶mda
KS>cëo ¶m) gd© KQ>Zm H$WZ H$ê$ cmJoc. 5 H$maU Vw‘À¶m nmcZH$˶m©Zo
{Vcm Ago H$aʶmMr Amkm Ho$cocr Agoc. 6 ˶m {Xder gd© ‘mUgo
doJdoJù¶m JQ>mV§ g‘moa ¶oVrc, Vo ¶mgmR>r H$s, ˶m§Zr Ho$cocr H$‘} ˶m§Zm
XmIdVm ¶mdrV. 7 Voìhm Á¶mZo AJXr chmZgoXI o rc nwʶH$‘© Ho$coco
784 Hw$amU
Agoc, Vo (Amnë¶m S>mù © . 8 VgoM Á¶mZo AJXr
o ¶m§Zr) {VWo nmhÿZ KoBc
chmZgo dmB©Q> H¥$˶ Ho$coco Agoc, Va Vohr (Amnë¶m S>mù o ¶m§Zr) {VWo
nmhÿZ KoBc
© .
gyah-100. Ac-Am{X¶mV
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
˶m KmoS>çm§Mr enW, Oo Ymnm Q>mH$V YmdVmV 2 Oo Amnë¶m Q>mnm§Zr
AmJrÀ¶m {R>U½¶m CS>{dVmV 3 Oo ^ë¶m nhmQ>o ^aYmd doJmZo OmD$Z (eÌyda)
h„m MT>dVmV. 4 ¶wÕ joÌmÀ¶m n[agamV gd©Ì YwirMo cmoQ> CS>{dVmV. 5
Am{U eÌyÀ¶m g¡Ý¶mÀ¶m ‘Ymo‘Y {eaVmV. 6 ‘Zwî¶ Amnë¶m nmcZH$˶m©à{V
’$ma H¥$V¿Z Amho __ ¶mV e§H$mM Zmhr. 7 Am{U Vmo ¶m~Ôc ñdV: gmjr
Amho. 8 Am{U Vmo YZg§nÎmrÀ¶m ‘mohmV dmB©Q>[a˶m Jwa’$Q>cco m Amho. 9 ˶mcm
˶m (A§{V‘ {XdgmMr) OmUrd Zmhr H$m, Ooìhm H$~at‘ܶo Agcoë¶m§Zm
CR>dZy ~mhoa AmUco OmB©c. 10 Am{U cmoH$m§À¶m öX¶m§‘ܶo Oo-Oo XS>cc o o
hmoVo, Vo gd© CKS> Ho$co OmB©c. 11 ˶m {Xder ˶m§Mm nmcZH$Vm© ˶m§Zm
XmIdyZ XoBc© H$s, Vmo ˶m§À¶m{df¶r Zoh‘r nyU© OmUrd R>do Zy hmoVm.
gyah-101. Ac-µH$m[aAm
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vr AMmZH$ ¶oUmar AmnÎmr! 2 {H$Vr ^¶§H$a Agoc Vr AMmZH$ ¶oUmar
AmnÎmr! 3 Vr ^¶§H$a AmnÎmr H$er Agoc, ho Vwåhmcm H$m¶ ‘mhrV? 4 (Ooìhm
© ) Voìhm g§nUy © ‘mZdOmV {dIwacoë¶m nV§JmgmaIr Pmcocr Agoc. 5
Vr ¶oBc
Am{U nd©V qnOcoë¶m cmoH$arà‘mUo Pmcoco AgVrc. 6 Voìhm Á¶mÀ¶m Mm§Jë¶m
H$‘mªMo nmaS>o OS> Agoc, 7 ˶mcm gd©gI w g§nÞ OrdZ cm^oc. 8 ¶mCcQ>
785
9
Á¶mMo gËH¥$˶m§Mo nmaS>o hcHo$ Agoc. ZaH$mÀ¶m H|$ÐñWmZr ˶mMo {R>H$mU
Agoc. 10 Vo H|$ÐñWmZ åhUOo H$m¶, ho Vwåhmcm H$m¶ ‘mhrV? 11 ^¶mZH$
YJYJVr Vr AmJ Amho.
gyah-102. AV-VH$mgwa
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(cmoH$m§Zmo!) A{YH$m{YH$ (YZ) àmá H$aʶmÀ¶m cmcgoZo Vw‘Mo ‘Z
(A„mhnmgyZ) {dM{cV H$ê$Z R>do coco Amho. 2 Am{U Vwåhr H$~arV
nmohmoMno `ªV Vw‘Mo AgoM gwê$ AgVo. 3 nU Vwåhmcm cdH$aM H$iyZ
MwHo$c. 4 AWm©VM, Vwåhmcm cdH$aM H$iyZ MwH$o c. 5 Vwåhmcm H$Xm{MV
Im{ÌnyU[© a˶m C‘Oco AgVo, (Va J’$cVrV am{hcm ZgVm) 6 H$s, Vwåhr
ZaH$mg Adí¶ nmhmc. 7 Am{U Vwåhmcm ImÌr nQ>c o , Aem arVrZo nmhmc 8
Am{U ˶m {Xder (OJmV Vwåhr Cn^moJcoë¶m B©ídar¶) H¥$nmàgmXm§{df¶r
Om~ {dMmaco OmB©c.
gyah-103. Ac-Aò
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
{ZKyZ OmUmam doi (åhUOoM ‘mZdmMm B{Vhmg) gmjr Amho 2 H$s,
‘Zwî¶ hm Zoh‘r VmoQ>çmVM Amho, ¶mV e§H$m Zmhr. 3 nU ¶mg AndmX ’$º$
Vo cmoH$ AmhoV, Oo lÕm YmaU H$ê$Z gËH$‘} H$aVmV Am{U EH$‘oH$m§Zm
g˶mer (Amnco ZmVo AT>i R>do ʶm{df¶r) CnXoe H$arV AgVmV. Am{U
Oo EH$‘oH$m§Zm ghZercVoMo nmcZ H$aʶmgmR>r CnXoe H$aVmV.
gyah-104. Ac-hþ-‘-µOh
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
786 Hw$amU
1
cmoH$m§Mr nmR>r‘mJo qZXm H$aUmam d Q>m‘o Uo ‘maUmam Zme nmdUma Amho!
2
Omo (Amnë¶m^modVr ^anya) YZg§nÎmr Jmoim H$aVmo, Am{U Vr ‘moOV
AgVmo. 3 ˶mcm dmQ>Vo H$s, ˶mMo YZ gX¡d ˶mÀ¶m~amo~a Agoc. 4 H$Xm{n
Zmhr, ˶mcm Va MwamS>m H$ê$Z gmoS>Umè¶m {ejmJ¥hmV ’o$Hy$Z XoʶmV ¶oBc© .5
Am{U Vo "MwamS>m H$aUmao {ejmJ¥h' åhUOo H$m¶, Vwåhmcm H$m¶ ‘mhrV? 6
{VWo A„mhZo ^S>H$m{dcocr AmJ Amho. 7 Or (Anamܶm§À¶m) öX¶m§n¶ªV
OmD$Z nmohmoMoc. 8 gd© ~mOyZ§ r {VÀ`mV ˶m§Zm ~§X H$ê$Z Q>mH$ʶmV ¶oBc© .9
{VÀ`m cmoim§À¶m C§M-C§M ñV§^m‘ܶo.
gyah-105. Ac-µ’$sc
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vwåhmcm A„mhZo ˶m hÎmrdmë¶m g¡Ý¶m~amo~a H$gm ì¶dhma Ho$cm, ¶mMr
OmUrd Zmhr H$m? 2 ˶mZo ˶m§Mr ¶moOZm CYiyZ cmdcr Zmhr H$m? 3 Am{U
˶mZo ˶m§À¶mda CS>Umè¶m àmʶm§Mo WdoÀ¶m Wdo nmR>{dco. 4 Á¶m§Zr ˶m§À¶mda
‘mVrÀ¶m XJS>mM§ m dfm©d Ho$cm. 5 ‘J eodQ>r A„mhZo ˶m§Zm ImD$Z ’o$H$coë¶m
^wemà‘mUo H$ê$Z Q>mH$co.
gyah-106. µHw$a¡e
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(‘¸$mdmgr) Hµ $w a¡e gwa{jV amhmdo åhUyZ 2 {hdmim d CÝhmim ¶m
H$mimV ˶m§À¶m àdmgm§Xaå¶mZ ˶m§Zm gwajm cm^mdr åhUyZ (A„mhZo ˶mÀ¶m
Kamnmer dgdyZ ˶m§Zm ho ’$m¶Xo {Xco). 3 Va ˶m§Zrhr ¶m KamÀ¶m (åhUOo
H$m~mÀ¶m) nmcZH$˶m©Mr CnmgZm H$amdr. 4 Á¶mZo ˶m§Zm ^wH$o co AgVmZm ImD$
KmVco. Am{U (H$moU˶mhr àH$maÀ¶m) Ymo³¶mnmgyZ ˶m§Zm ^¶‘wº$ Ho$co.
787

gyah-107. Ac-‘mD$Z
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Vwåhr ˶m ‘mUgmMo H$Yr (qMVZnydH© $) AdcmoH$Z Ho$co AmhmV H$m,
Omo ݶm¶mÀ¶m {Xdgmcm ZmH$maVmo? 2 Omo AZmWm§Zm Y¸o$ XoD$Z hmH$cyZ
cmdVmo. 3 Am{U JaOy cmoH$m§Zm ImD$ Kmcʶmg H$moUmcmhr H$Yrhr ào[aV
H$arV Zmhr. 4 Ago Z‘mµOr cmoH$ Zme nmdUma AmhoV. 5 Á¶m§Zm Z‘mµOÀ¶m
h{H$JVrMo ^mZ Zmhr. 6 Oo (H$Yr Mm§Jco H¥$˶ Ho$co Va) cmoH$m§Zm XmIdʶmÀ¶m
CÔoemZo H$aVmV. 7 Am{U Oo gmYr JaOoMr dñVyhr H$moUmcm XoV ZmhrV.
gyah-108. Ac-H$m¡ga
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J~§ a!) Amåhr Vwåhmcm {dnwc ^cmB© àXmZ Ho$cocr Amho. 2 Va Vwåhr
Amnë¶m nmcZH$˶m©Mr Z‘mµOê$nr àmW©Zm H$am Am{U ˶mÀ¶mgmR>r ˶mJ H$am. 3
{Z:g§Xho , Vw‘Mm {VañH$ma H$aUmam Vw‘Mm eÌyM (gd© Mm§Jë¶m Jmoï>tnmgyZ) d§{MV
amhUma Amho.
gyah-109. Ac-H$m{µ’$ê$Z
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
gm§Jm, "ho g˶ ZmH$maUmè¶m cmoH$m§Zmo! 2 ‘r ˶m§Mr CnmgZm H$arV
Zmhr, Á¶m§Mr CnmgZm Vwåhr H$aVm. 3 VgoM Vwåhr ˶mMr CnmgZm H$arV
Zmhr, Á¶mMr CnmgZm ‘r H$aVmo. 4 ‘r ˶m§Mr CnmgZm H$Xm{n H$ê$ eH$V
Zmhr, Á¶m§Mr CnmgZm Vwåhr H$aVm. 5 VgoM Zm Vwåhr ˶mMr CnmgZm H$Yr
H$amc, Á¶mMr CnmgZm ‘r H$aVmo. 6 Vw‘Mm Y‘© Vwåhmcm cIcm^ Am{U
788 Hw$amU
‘mPm Y‘© ‘cm.'
gyah-110. AZ-Zò
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
Ooìhm A„mhMo gmhmæ¶ nmoMVo d (n[aUm‘r) {dO¶ àmá hmoVmo. 2 Am{U
Vwåhr nmhVm H$s, cmoH$ ‘moR>çm g§»¶oZo A„mhÀ¶m Y‘m©V àdoe H$arV AmhoV.
3
Voìhm Vwåhr Amnë¶m nmcZH$˶m©À¶m ñVwVrgh ˶mMo ‘{h‘mJmZ H$am. Am{U
˶mÀ¶mH$S>o j‘m¶mMZm H$am. Vmo gX¡d j‘m H$aʶmg V¶ma AgVmo.
gyah-111. Ac-ch~
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(hmVdmao H$ê$Z n¡J~§ amcm AneãX ~mocUmè¶m) A~y ch~Mo XmoÝhr hmV
VwQ>y Z nS>m!o Am{U ˶mMm gd©Zme hmodmo! 2 Zm ˶mMr YZg§nÎmr, Zm ˶mMr
H$‘mB© ˶mÀ¶m H$m‘r ¶oBc © . 3 Vmo cdH$aM ZaH$mÀ¶m YJYJ˶m AmJrV
àdoe H$arc 4 Amnë¶m ˶m nËZr~amo~a, Or B§YZ gmo~V KoD$Z {’$aUmar
Amho (åhUOo ˶mÀ¶m dmB©Q> H¥$˶m§Zm àmoËgm{hV H$aUmar Vr, ˶mÀ¶m~amo~a
ZaH$mV àdoe H$arc). 5 {VÀ¶m Jù¶m^modVr nriXma Xmoa Agoc.
gyah-112. Ac-B˜cmg
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J~§ a! ho cmoH$ A„mh{df¶r {dMmaVmV), Vwåhr ˶m§Zm gm§Jm, "A„mh
EH$M Amho, 2 Vmo AmË‘{Z^©a (d ñd¶§nUy )© Amho. 3 Zm Vmo H$moUmcm (An˶ê$nr)
OÝ‘ XoVmo. Zm Vmo H$moUmnmgyZ OÝ‘mcm Amcocm Amho (Agm Amho A„mh).
4
Am{U ˶mÀ¶mgmaIm Xþgam H$moUrM Zmhr.'
789

gyah-113. Ac-µ’$cµH$
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J~§ a!) gm§Jm, "gH$mi {Z‘m©U H$aUmè¶m nmcZH$˶m©Mo ‘r eaU
àmá H$ê$ BpÀN>Vmo. 2 ˶mZo {Z‘m©U Ho$coë¶m à˶oH$ Jmoï>rÀ¶m Anm¶mnmgyZ
(ñdV:cm dmM{dʶmgmR>r). 3 Am{U amÌrÀ¶m Anm¶mnmgyZ, Ooìhm Vr gd©Ì
(A§Yma) ngadVo. 4 VgoM ˶m§À¶m Anm¶mnmgyZ, Oo H$mhr JyT> à¶mg H$ê$Z
’w$§ H$a ‘maVmV. 5 VgoM ‘Ëga ~miJUmam Ooìhm ‘Ëga ~miJVmo, ˶mÀ¶m
Anm¶mnmgyZ dmMʶmgmR>r (˶mMo eaU Amdí¶H$ Amho).'
gyah-114. AZ-Zmg
Ama§^ A„mhÀ¶m ZmdmZo Omo A˶§V X¶miy d H¥$nmiy Amho.
1
(n¡J~§ a!) gm§Jm, "‘r cmoH$m§À¶m nmcZH$˶m©Mo eaU àmá H$ê$ BpÀN>Vmo,
2
Omo cmoH$m§Mm gdm©{YnVr 3 (d) cmoH$m§Mm B©ída Amho, 4 Omo cnyZ ~hH$m{dʶmMo
H$m‘ H$aVmo Aem (g¡VmZmÀ¶m) Anm¶mnmgyZ (ñdV:cm dmMdʶmgmR>r ‘cm
˶mMo eaU hdo Amho.) 5 Omo cmoH$m§À¶m ‘ZmV dmB©Q> {dMma ^aVmo, 6 ‘J Vmo
{OÞm§nH¡ $s Agmo dm ‘Zwî`m§nH¡ $s.'
CMYK

dqjk.kejkBh vuqokn

Hw$amU B©ídar¶ J§«W Amho. Vmo ‘yi Aa~r ^mfoV nyU©nUo gwa{jV Amho.
Aem J§«WmMo ^mfm§Va ‘yi J§«Wmer H$Xm{n ~amo~ar H$ê$ eH$V Zmhr.
nU ¶mMm AW© Agm H$Xm{n hmoUma Zmhr H$s, Omo ‘mUyg Aa~r ^mfm

dqjk.k
OmUV Zmhr, Vmo Hw$amU g‘Oy eH$V Zmhr. Hw$amU Oar Aa~r ^mfoV
Agbo Var, dñVwV… Vo ‘Zwî¶mÀ¶m ñdm^m{dH$ ^mfoV Amho.

dqjk.k
à˶oH$ J«§WmMm EH$ CÔoe AgVmo, Hw$amUmMm CÔoe ‘Zwî¶mbm

ejkBh vuqokn
B©ídamÀ¶m {Z{‘©Vr ¶moOoZoMr OmUrd H$ê$Z XoUo Amho, OoUoH$ê$Z
‘Zwî¶mg‘moa ho ñnï> hmoD$Z OmB©b H$s, B©ídamZo ho {díd H$m {Z‘m©U
Ho$bo, ‘Zwî¶mbm n¥Ïdrda dgdʶm‘mJo B©ídamMm H$m¶ hoVw Amho,
‘¥Ë¶wnyduÀ¶m OrdZmV B©ídambm ‘Zwî¶mH$Sy>Z H$m¶ Ano{jV Amho
Am{U ‘¥Ë¶yZ§VaÀ¶m OrdZmV ‘Zwî¶mbm H$embm Vm|S> Úmdo bmJUma ejkBh vuqokn
Amho. ‘Zwî¶ B©ídamMr emídV {Z{‘©Vr Amho. ‘Zwî¶mMm OrdZ-àdmg
‘¥Ë¶wZ§Va XooIrb H$m¶‘ñdê$nr gwê$ AgVmo. Hw$amU ‘Zwî¶mÀ¶m g‘ñV
OrdZ-àdmgmgmR>r ‘mJ©Xe©H$ J§«W Amho.

The Quran-Marathi

GOODWORD
ISBN 978-93-5179-076-1
GOODWORD
www. cpsglobal.org
www.goodwordbooks.com 9 7 8 9351790761

CMYK

You might also like