2015 Kesan Inside Cement Report Bu

တရားမွ်တမႈကို အားေကာင္းေစျခင္း
ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ
လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ
“တရားမွ်တမႈကို အားေကာင္းေစျခင္း။
ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏သက္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ
လူမႈအသိုင္းအ၀န္းလက္စြဲ”
သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္စာတမ္းငယ္သည္ကြ်ႏ္ုပ္တို႕အားဘိလပ္ေျမ
ထုုတ္လုပ္ျခင္းလုုပ္ငန္းအဆင့္ဆင့္၊ ၎မွျဖစ္ေပၚေစေသာ
သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္၊ က်န္းမာေရးႏွင့္လူမႈအသိုင္းအ၀န္းအေပၚ
ထိခိုက္မႈမ်ား၊ ထိုဆိုးက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမ်ားကို မည္သို႕ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ျခင္း၊
ႏိုင္ငံတကာစံသတ္မွတ္ခ်က္မ်ား၊ မူမ်ားအပါအ၀င္
သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ျခင္းလုုပ္ငန္းစဥ္မ်ားတြင္
ေဒသခံလူထု၏ပါဝင္လႊမ္းမိုးမႈရွိရန္အလို႕ငွာ ဘိလပ္ေျမကုမၸဏီမ်ားႏွင့္
ေဒသခံလူမႈအသို္င္းအ၀န္းမ်ားထိေတြ႕ဆက္ဆံရာတြင္
အက်ိဳးရိွေစမည့္ ထိေရာက္ေသာမဟာဗ်ဴဟာမ်ား၊ စသည့္အေၾကာင္း
အရာမ်ားကို ေရးသားေဖၚျပရွင္းလင္းေပးထားသည္။
ကရင္ျပည္နယ္မွ ျဖစ္ရပ္မွန္ေလ့လာမႈတစ္ခုအပါအဝင္ နည္းပညာ
အေခၚအေ၀ၚမ်ားကို လြယ္လြယ္ကူကူနားလည္ႏုိင္ရန္အတြက္
စာအုုပ္၏ ေနာက္ဆံုးအပိုင္းတြင္ ခက္ဆစ္အဖြင့္မ်ားကိုလည္း
ထည့္သြင္းေဖၚျပေပးထားသည္။
ကရင္သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္လူမႈေရးဆိုင္ရာလႈပ္ရွားမႈကြန္ယက္
“
သစ္ပင္ဆိုတာ ခုုတ္လိုက္ရင္
ျပန္စိုက္လို႕ရပါေသးတယ္
ဒီေတာင္ကို ၿဖိဳလိုက္မယ္ဆိုရင္
ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္ယူလို႕မရေတာ့ဘူးပါဘူး။
ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ 1

ကရင္သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္လူမႈေရးဆိုင္ရာလႈပ္ရွားမႈကြန္ရက္မွ ျပဳစုေရးသားသည္။
KESAN
P.O. Box 204, Prasing Post Office
Muang, Chiang Mai, Thailand 50205
E-mail: info@kesan.asia
Website: www.kesan.asia
Facebook: https://www.facebook.com/KarenEnvironment
ပထမအၾကိမ္ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေဝ - ဒီဇင္ဘာ ၂၀၁၅
အုပ္ေရ - ၁၀၀၀
မ်က္ႏွာဖံုးပန္းခ်ီ - ေစာေကာ္စိုးစိုး
2 ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ

ေက်းဇူးတင္လႊာ
ယခုျမင္ေတြ႕ရေသာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ စာတမ္းငယ္ၿပီးစီး

ရန္အတြက္ လူေပါင္းမ်ားစြာသည္ ၎တို႕၏အခ်ိန္၊ စိတ္ကူး၊ အႀကံျပဳခ်က္
မ်ား၊ အျပဳသေဘာေဆာင္ေသာမွတ္ခ်က္ျပဳမႈမ်ား ေပးခဲ့ၾကသည္။ အထူးသ
ျဖင့္ကရင္ျပည္နယ္အတြင္း ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းေၾကာင့္ ေဘးဒဏ္သင့္
လူမႈအသိုင္းအ၀န္းမ်ားမွ ကိုယ္ေတြ႕အေတြ႕အႀကံဳ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား
ေပးျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ထို႕အျပင္ ဤစာအုုပ္အတြက္အေျခခံေကာက္ေၾကာင္း
့ သာ KESAN ေစတနာ့၀န္ထမ္း မာရီယာႏိစ
ခ်ေပးခဲေ ု တန္၊ ေဘးဒဏ္သင့္ျပည္
သူမ်ားထံမွ အႀကံျပဳတင္ျပခ်က္မ်ားစုစည္းေပးျခင္း၊ သုေတသနေဆာင္ရြက္
ေပးျခင္းႏွင့္ ဤစာအုုပ္ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ၿပီးေျမာက္ေစရန္ စြမ္းစြမ္းတမံ
အားစိုက္ထုတ္ေဆာင္ရြက္ေပးခဲ့သူ ဂ်ာရဒ္ႏိုင္းမက္တို႕ကို အထူးေက်းဇူးတင္
အပ္ပါသည္။ မိမိတို႕အတြက္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာတိုင္ ကူညီေထာက္ပ့ံေပးခဲ့
ေသာ Oxfam Novib အား ယခုုသဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာစာတမ္းငယ္
ထုုတ္ေ၀ေရးအတြက္ ရက္ရက္ေရာေရာျဖင့္ေငြေၾကးကူညီေပးခဲ့ျခင္းမ်ားအ
တြက္လည္း ေက်းဇူးတင္အပ္ပါသည္။

မာတိကာ
KESAN အေၾကာင္း ................................................................................................................................................ ၅
ဤစာတမ္းငယ္အေၾကာင္း ................................................................................................................................ ၅
နိဒါန္း ................................................................................................................................................................................ ၇
ဘိလပ္ေျမဆိုသည္မွာ မည္သည့္အရာနည္း။........................................................................................ ၉
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏တိုးမ်ားလာေသာ ဘိလပ္ေျမလုပ္ငန္း......................................................................... ၁၀
ဘိလပ္ေျမကို မည္သို႕ ထုတ္လုပ္သနည္း။ ............................................................................................. ၁၁
သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ သက္ေရာက္မႈမ်ား............................................................................... ၁၅
လူမႈေရးဆိုင္ရာသက္ေရာက္မႈမ်ား................................................................................................................. ၂၇
စြန္႕ပစ္အညစ္အေၾကးမ်ား မီးရိႈ႕ျခင္း............................................................................................................... ၃၄
ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲ.................................................................................................................................... ၃၇
ေဘးဆိုးသက္ေရာက္မႈမ်ားကို ေလ်ာ့နည္းေစျခင္း............................................................................. ၄၁
လူမႈအသိုင္းအ၀န္းအတြက္မဟာဗ်ဴဟာမ်ား ......................................................................................... ၄၈
ျဖစ္ရပ္မွန္ေလ့လာျခင္း။ ကရင္ျပည္နယ္................................................................................................... ၅၅
နိဂံုးခ်ဳပ္ ........................................................................................................................................................................... ၆၂
ခက္ဆစ္အဖြင့္ ........................................................................................................................................................... ၆၅

KESAN အေၾကာင္း
ကရင္သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္လူမႈေရးဆိုင္ရာလႈပ္ရွားမႈကြန္ယက္ (KSAN) သည္

အက်ိဳးအျမတ္မယူေသာလူထအ
ု ေျချပဳ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏုင
ိ င
္ အ
ံ တြင္း ႏွစ္ေပါင္း
(၆၀) ေက်ာ္ျပည္တြင္းစစ္ပြဲေၾကာင့္ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ား၊ မညီမွ်မႈမ်ားတည္ရိွေနၿပီး ကမၻာတြင္
အဆင္းရဲဆံုးေဒသမ်ားအနက္တစ္ခုျဖစ္ေနရေသာ ကရင္ျပည္နယ္ေဒသအတြင္းရွိ ဌာေန
တိုင္းရင္းသားျပည္္သူမ်ား၏ ဗဟုသုတႏွင့္အခြင့္အေရးမ်ားကို ေလးစားလိုက္နာရန္၊ ၄င္းတို႕
၏အသက္ေမြးဝမ္းေၾကာင္းလံုၿခံဳမႈတိုးတက္လာေစရန္ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ KESAN သည္ မိမိ
၏လုပ္ငန္းတာဝန္မ်ားကို ခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္သည္။
တာရွည္ခံေက်းလက္အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ KESAN ၏ ကိုင္

တြယ္ခ်ည္းကပ္မႈနည္းလမ္းသည္ ေအာက္ေျခမွလာေသာ ဒီမုိကေရစီျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး
အေျခခံမူမ်ားႏွင့္ “လြတ္လပ္ေသာ၊ တင္ႀကိဳအသိေပးေသာ၊ သေဘာတူညီမႈ” ကို အေျခခံ
သည္။ ကၽြႏု္ပ္တို႕သည္ စစ္တမ္းေကာက္ယူျခင္း၊ စြမ္းရည္ျမွင့္တင္ေပးျခင္း၊ ေဒသခံလူမႈ
အသိုင္းအ၀န္းမ်ား၊ ေခါင္းေဆာင္မ်ား၊အဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈဆိုင္ရာကိစၥရပ္မ်ားႏွင့္ပတ္
သက္၍ ေသခ်ာသိရိွနားလည္ၿပီး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ႏိုင္ေသာ မူ၀ါဒခ်မွတ္သူမ်ားႏွင့္ေဆြး
ေႏြးႏိုင္ရန္ ျပင္ဆင္ေပးျခင္း၊ တြန္းအားေပးျခင္းတို႕ ေဆာင္ရြက္သည္။
ဤစာတမ္းငယ္အေၾကာင္း
“တရားမွ်တမႈကို အားေကာင္းေစျခင္း - ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏သက္္

ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္အ၀န္းလက္စြဲ” သည္ ထိုင္း - ျမန္မာနယ္စပ္အပါအ၀င္
ျမန္မာႏုုိင္ငံအတြင္းတည္ရိွေသာ ေအာက္ေျခအဆင့္လူမႈအသိုင္းအ၀န္းႏွင့္ လူထုအေျချပဳ
အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းလုုပ္ငန္းအဆင့္ဆင့္၊ လူမႈဆိုင္ရာႏွင့္သဘာ
၀ပတ္၀န္းက်င္အရင္းအျမစ္မ်ားအေပၚ ေဘးဆိုးသက္ေရာက္မႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္္ေသာသိ
သင့္သိထိုက္သည့္ ဗဟုသုတမ်ားေပးရန္ရည္ရြယ္သည္။ ထို႕အျပင္ ေဒသခံလူမႈအသိုင္းအ
၀န္းႏွင့္လူထုအေျချပဳအဖြဲ႕အစည္းမ်ားအေနျဖင့္ ၎တို႕ဘိုးဘြားအစဥ္အဆက္ ထိန္းသိမ္း
လာခဲ့ေသာေျမမ်ား၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္အရင္းအျမစ္မ်ားအျပင္ ၎တို႕၏အခြင့္အေရး
ကာကြယ္ႏိုင္ရန္ထိေရာက္ေသာ၊ လက္ေတြ႕က်ေသာမဟာဗ်ဴဟာမ်ား ခ်မွတ္ႏိုင္ေရးအ
တြက္ ရည္ရြယ္ထုတ္ေ၀သည္။

ယခုသဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္စာတမ္းငယ္သည္ ေအာက္ေျခလူမႈအသိုင္းအ၀န္းမ်ား
အတြက္တြန္းအားတစ္ခုျဖစ္ေစမည္ဟု KESAN က ေမွ်ာ္လင့္ပါသည္။ အထူးသျဖင့္ ၎တို႕
ေဒသအတြင္း ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ေရးစီမံကိန္းမ်ားႏွင့္ အျခားစီမံကိန္းမ်ားေၾကာင့္ ေဘး
ဒုုကၡေရာက္သူျပည္သူမ်ားအပါအဝင္ ဒုုကၡေတြ႕ႏိုင္သည့္ အေျခအေနထဲေရာက္ရိွႏိုင္ေသာ
ျပည္သူမ်ားအတြက္ပါ ရည္ရြယ္ထုတ္ေဝျခင္းျဖစ္သည္။ ထိုမွသာ ဘိလပ္ ေျမထုုတ္လုပ္ျခင္းမွ
ျဖစ္ေပၚလာမည့္ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို ထိထိေရာက္ေရာက္ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ျခင္း၊ ၎တုုိ႕၏စိုး
ရိမ္ခ်က္မ်ားကို ထုုတ္ေဖၚေျပာဆိုႏုိင္ျခင္း၊ စသည္မ်ားေဆာင္ရြက္ႏိုင္မည္ျဖစ္ကာ တာရွည္ခံ
ေသာသဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ သဟဇာတျဖစ္သည့္ လူမႈအသိုင္းအ၀န္းတစ္ခုကို တည္
ေဆာက္ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။
ဤစာတမ္းငယ္ျပဳစုုတင္ဆက္ပံု
ယခုုစာအုုပ္တြင္ အပိုင္းေလးပိုင္းပါရိွသည္။ အခန္း (၁) မွ အခန္း (၃) အထိ

ပထမအပိုင္းတြင္ အေထြေထြဘိလပ္ေျမထုုတ္လုပ္ျခင္း လုုပ္ငန္းအဆင္ဆင့္ကိုရွင္းလင္း
တင္ျပထားၿပီး ဒုုတိယအပိုင္းျဖစ္ေသာ အခန္း (၄) မွ အခန္း (၇) အထိတြင္ သဘာ၀ပတ္
၀န္းက်င္၊ က်န္းမာေရးႏွင့္လူမႈအသိုင္းအ၀န္းအေပၚရိွလာႏိုင္သည့္ သက္ေရာက္မႈမ်ားကို
ေဆြးေႏြးထားသည္။ ေနာက္ဆံုးအပိုင္းျဖစ္ေသာ အခန္း (၈) မွ (၁၁) အထိတြင္ႏိုင္ငံ
တကာစံသတ္မွတ္ခ်က္မ်ား၊ မူမ်ားအပါအ၀င္ ဆိုးက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမ်ားေလ်ာ့ခ်ျခင္း
လမ္းညႊန္မ်ား၊ ဘိလပ္ေျမကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ ေဒသခံလူမႈအသို္င္းအ၀န္းမ်ား ထိေတြ႕ဆက္
ဆံရာတြင္ အက်ိဳးရိွေစမည့္ထိေရာက္ေသာမဟာဗ်ဴဟာမ်ား၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ျခင္း
လုုပ္ငန္းစဥ္အား လႊမ္းမိုးျခင္းႏွင့္ကရင္ျပည္နယ္မွ ျဖစ္ရပ္မွန္ေလ့လာမႈတစ္ခုကို တင္ျပ
ထားသည္။ နည္းပညာအေခၚအေ၀ၚမ်ားကို လြယ္လြယ္ကူကူ ရည္ညႊန္းႏုုိင္ရန္အတြက္ စာ
အုုပ္၏ေနာက္ဆံုးတြင္ ခက္ဆစ္အဖြင့္ကို ထည့္ေပးထားသည္။

နိဒါန္း
ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ သယံဇာတေပါၾကြယ္၀ေသာႏိုင္ငံတစ္ႏုိင္ငံျဖစ္သည္။ လတ္တ

ေလာေဆာင္ရြက္ခဲ့ေသာ အကန္႕အသတ္ဒီမိုကေရစီျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈႏွင့္ စီးပြားေရးလြတ္
လပ္ခြင့္မ်ားေၾကာင့္ႏိုင္ငံအတြင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံျခားကုမၸဏီမ်ား၏ၾကီးမားေသာ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈ
မ်ားကို ဆက္လက္ဆြဲေဆာင္ႏုိင္ခဲ့သည္။ ၎ကုမၸဏီမ်ားသည္ ႏုုိင္ငံ၏မ်ားစြာေသာ
လုပ္ငန္းက႑မ်ားတြင္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံေနၾကသည္။ သာဓကအားျဖင့္ သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႕၊
ေရအားလွ်ပ္စစ္ထုတ္လုပ္ျခင္း၊ သတၱဳတူးေဖာ္ျခင္း၊ အၾကီးစားစက္မႈလုပ္ငန္းမ်ား၊ ဟို
တယ္ႏွင့္ခရီးသြားလာေရးလုပ္ငန္း၊ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္း စသည့္လုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ပါ၀င္
လုပ္ကိုင္ေနၾကသည္။ သို႕ေသာ္ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ စက္မႈလုပ္ငန္းမ်ား၏ေနာက္ဆက္တြဲ
သက္ေရာက္မႈမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ သင့္တင့္ေလ်ာက္ပတ္ေသာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္
ရာစည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားႏွင့္ လံုေလာက္ေသာ လူထုအသိပညာေပးမႈအပို္င္းမ်ားတြင္
အားနည္းေနသည္။ အဆိုပါျပႆနာမ်ားကိုေျဖရွင္းျခင္းမရိွသေရြ႕ သဘာ၀သယံဇာတ
ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈေၾကာင့္ ဆိုးရြားေသာ၊ ႏွစ္ၾကာရွည္ၾကာတည္တန္႕သြားမည့္ သဘာ၀ပတ္
၀န္းက်င္ႏွင့္ လူမႈေရးဆိုင္ရာ ထိခုိက္မႈမ်ား ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္သည္။
ကရင္ျပည္နယ္တြင္ ျမန္မာအစိုးရက လတ္တေလာခြင့္ျပဳထားေသာဖြံ႕ၿဖိဳးေရးစီ

မံကိန္းမ်ားအနက္ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုးမ်ားလည္း အပါအ၀င္ျဖစ္သည္။ ဘိလပ္ေျမကို အဂၤ
ေတအတြက္အသံုးျပဳၿပီး ကမၻာေပၚတြင္ လူသားမ်ား၏ဖန္တည္းမႈအနက္အက်ယ္ျပန္႕ဆံုး
ပါ၀င္အသံုးျပဳသည့္အရာလည္း ျဖစ္သည္။1 ကမၻာအ၀ွမ္းတြင္ အဂၤေတကို အေျခခံအ
ေဆာက္အအံုမ်ားတည္ေဆာက္ရာတြင္ အသံုးျပဳသည္။ ေခတ္ေပၚနည္းပညာမ်ားအသံုးျပဳ
ေနၾကသည့္တိုင္ ဘိလပ္ေျမထုတ္ယူျခင္းေၾကာင့္ ႀကီးမားေသာသဘာ၀ႏွင့္လူမႈေရးျပ
ႆနာမ်ားကိုျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္မ်ားပ်က္စီးေစျခင္း၊ သဘာ၀ေျမထုႏွင့္
ေရညစ္ညမ္းေစျခင္း၊ ေလထုႏွင့္ အသံညစ္ညမ္းမႈျဖစ္ေစျခင္းႏွင့္ သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ား
ဆံုးရံႈးေစျခင္း စသည္တို႕ ျဖစ္ႏိုင္သည္။
ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚသည့္ ေလထုုညစ္ညမ္းမႈသည္ အထူး

သျဖင့္ ပိုစိုးရိမ္ဖြယ္ျဖစ္သည္။ ဘိလပ္ေျမမွ ထုတ္လႊင့္လိုက္သည့္ အမႈန႕္မ်ားေၾကာင့္
ၾကီးမားေသာ က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ား ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ ထို႕အျပင္ ဘိလပ္ေျမထုတ္
1
Crow, J. “The concrete conundrum.” Chemistry World, 2008.

လုုပ္ျခင္းသည္ ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲ၏ အဓိကတြန္းအား တစ္ခုလည္းျဖစ္သည္။ စြမ္း
အင္အေျမာက္အမ်ားသံုးစြဲရျခင္းေၾကာင့္ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းသည္ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ
ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ (CO2) ထုတ္လုပ္မႈ၏ (၅) ရာခိုင္ႏႈန္းမက ထုတ္လြတ္သည္။2
ဤစာတမ္းငယ္ျပဳစုေရးသားတင္ျပျခင္းအားျဖင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းႏွင့္နယ္စပ္
တေလွ်ာက္မီွတင္းေနထိုင္ေနၾကေသာေဒသခံလူမႈအသိုင္းအ၀န္းမ်ားအၾကား ဘိလပ္ေျမ
ထုတ္လုပ္ျခင္းေၾကာင့္ ေနာက္ဆက္တြဲသက္ေရာက္မႈမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ အသိပညာ
တင္ဆက္ေပးရန္ KESAN အေနႏွင့္ရည္ရြယ္သည္။ ေဘးဒဏ္သင့္လူမႈအသိုင္းအ၀န္း
အေနျဖင့္ ၎တိ႕ု ၏အေျခခံအခြငအ
့္ ေရးမ်ားကိခ
ု ခ
ု က
ံ ာကြယႏ
္ င
ို ရ
္ န္၊ ၎တိ႕ု ပိင
ု ဆ
္ င
ို ္ေသာေျမ
ယာကိုကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ရန္၊ သဘာ၀အရင္းအျမစ္မ်ားပ်က္စီးျခင္းႏွင့္ အျမတ္ထုတ္ခံ
ရျခင္းမွကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ႏိုင္ေစရန္အတြက္မိမိတို႕ေမွ်ာ္လင့္သည္။ ထိုသို႕ေဆာင္ရြက္
ျခင္းအားျဖင့္ လူမႈအသိုင္းအ၀န္းမ်ားသည္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းမ်ားမွ ထြက္ေပၚလာမည့္ေဘး
ထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို ထိထိေရာက္ေရာက္ေလ်ာ့နည္းေစေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ၾကမည္ဟု
မိမတ
ိ ို႕ ယံုၾကည္ပါသည္။ ယခုလမ္းညႊန္ခ်က္မ်ားသည္ ကရင္ျပည္နယ္အတြင္းရိွ လူမႈအ
သိုင္းအဝန္းမ်ားအတြက္သာရည္ညြန္းေသာ္လည္း ကမၻာႏွင့္ျမန္မာႏိုင္ငံအ၀ွမ္းရိွဘိလပ္ေျမ
ထုတ္လုပ္မႈေၾကာင့္ ေဘးဒဏ္သင့္ျပည္သူမ်ားအတြက္လည္း ဆက္ႏြယ္အက်ိဳးရိွမည္ဟု
မိမိတို႕ ေမွ်ာ္လင့္ပါသည္။
2
ibid

ဘိလပ္ေျမဆိုသည္မွာ မည္သည့္အရာနည္း။ 1
လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ဘိလပ္ေျမႏွင့္အဂၤေတဟူေသာ ေ၀ါဟာရကို ေဒြးေရာ
ယွက္တင္ ေခၚေ၀ၚေျပာဆိုၾကေသာ္လည္း ေရာေရာေထြးေထြးမမွတ္သင့္ေပ။ ဘိလပ္ေျမ
ဆိုသည္မွာ အဂၤေတျပဳလုပ္ရာတြင္ ပါ၀င္သည့္အရာတစ္ခုသာျဖစ္သည္။
ဘိလပ္ေျမဆိုသည္မွာ ေခ်ာမြတ္ႏူးည့ံေသာအမႈန္႕ျဖစ္ၿပီး ထံုးေက်ာက္၊ ရြံ႕ႏွင့္ႏုန္း

ေက်ာက္ စသည့္ ကုန္းၾကမ္းပစၥည္းမ်ားမွ ထုတ္လုပ္ထားေသာ ေရာေႏွာအမႈန္႕ တစ္မ်ိဳးျဖစ္
သည္။ ဘိလပ္ေျမသည္ ပံုမွန္အားျဖင့္ မီးခိုးေရာင္ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ အျဖဴေရာင္ဘိ
လပ္ေျမအမ်ိဳးအစားလည္းရိွသည္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ ေစ်းပိုၾကီးသည္။
အဂၤေတ ျပဳလုုပ္ရန္အတြက္ ဘိလပ္ေျမကို ေရ၊ သဲ၊ ေက်ာက္စရစ္တို႕ ေရာေမႊၿပီး

ေက်ာက္တံုးကဲ့သို႕ မာေက်ာလာေအာင္ ေျခာက္ေသြ႕ေစသည္။ အဂၤေတကုိ လူေနအိမ္၊
စာသင္ေက်ာင္း၊ ေဆးရံု၊ တံတား၊ ရံုးအေဆာက္ဦး၊ ကုန္တိုက္ၾကီးမ်ား၊ လမ္း၊ ေရကာတာ
စသျဖင့္ အေျခခံအေဆာက္အဦးမ်ားတည္ေဆာက္ရာတြင္ အသံုးျပဳသည္။
ကမၻာအ၀ွမ္း အေျခခံအေဆာက္အဦး ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္လုိအပ္ခ်က္ေၾကာင့္

ကမၻာ့အ၀ွမ္းတြင္ ဘိလပ္ေျမႏွင့္ အဂၤေတ၀ယ္လိုႏႈန္းသည္ လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ျဖင့္ ျမင့္တက္
ေနသည္။
• အဂၤေတသည္ ေရၿပီးပါက ကမၻာေပၚတြင္ ဒုုတိယအသံုးအမ်ားဆံုး အရာထၱဳတခုျဖစ္

3
သည္။
• (၂၀၅၀) ခုႏွစ္တြင္ ကမၻာအ၀ွမ္းဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္မႈသည္ တစ္ႏွစ္လွ်င္ တန္ခ်ိန္ (၃)

ဒႆမ (၇) ဘီလီယံအထိရိွလာမည္ဟု ခန္႕မွန္းထားသည္။4
3
Adam, D. “The unheralded polluter: cement industry comes clean on its impact.” The Guardian, 2014.
4
ibid

2 ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တိုးမ်ားလာေသာ ဘိလပ္ေျမလုပ္ငန္း
(၂၀၁၂) ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအ၀ွမ္းစက္ရံုးမ်ားမွ ခန္႕မွန္းေျခ ဘိလပ္ေျမတန္ေပါင္း

(၂) ဒႆမ (၂) သန္းခန္႕ ထုုတ္သည္။ လုုိအပ္ခ်က္အရ တန္ (၇) သန္းရိွေနျခင္းေၾကာင့္
ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ထုိင္းႏွင့္အျခားတိုင္းျပည္မ်ားမွဘိလပ္ေျမမ်ားတင္သြင္းၿပီး ေစ်းကြက္
လိုအပ္ခ်က္ကို ျဖည္ဆ
့ ည္းခဲသ
့ ည္။5 “ယခုကဲသ
့ ို႕ထုတက
္ န
ု ႏ
္ င
ွ ့္ လိုအပ္ခ်က္ကြာဟမႈသည္ ႏိင
ု ္
ငံျခားရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံသူမ်ားအတြက္ စိတ္လႈပ္ရွားဖြယ္ျဖစ္သည္။” ဟု ကမၻာလံုးဆိုင္ရာဘိလပ္
ေျမမဂၢဇင္းတြင္ ေလ့လာအကဲျဖတ္သူတစ္ဦးက ေရးသားသည္။6 စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္း
လဲမႈေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ေဆာက္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းသည္ ဖြ႕ံၿဖဳိးမႈအရိွဆံုးလုပ္ငန္း
က႑တစ္ခုျဖစ္ေနသျဖင္7့ ေစ်းကြက္တြင္ ဘိလပ္ေျမလိုအပ္ခ်က္ လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္တိုးျမင့္
လာႏိုင္သည္။ ျပည္တြင္းထုတ္ဘိလပ္ေျမသည္ ႏိုင္ငံျခားမွတင္ပို႕သည့္ ဘိလပ္ေျမ
ထက္ပိုေစ်းသက္သာသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံသူမ်ားသည္ ျပည္တြင္းဘိလပ္ေျမ
ထုတ္လုပ္မႈခ်ဲ႕ထြင္ေရးကို ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္ေနၾကသည္။ အဓိပၸါယ္မွာ ႏိုင္ငံအ၀ွမ္းရိွ
ေနၿပီးသားဘိလပ္ေျမ စက္ရံု (၁၅) ရံုအားတိုးခ်ဲ႕ျခင္း သို႕မဟုတ္ အဆင့္ျမင့္ျခင္း၊ စက္ရံု
အသစ္မ်ားတည္ေဆာက္ျခင္းႏွင့္ ထံုးေက်ာက္တူးေဖၚရန္အတြက္ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေလွ်ာက္ျခင္း၊
စသည္မ်ားေဆာင္ရြက္ေပမည္ သို႕မဟုတ္ ေဆာင္ရြက္လွ်က္ရွိေနသည္။8 တရုတ္ႏိုင္ငံ၊ အိ
ႏၵိယႏိုင္ငံႏွင့္ထိုင္းႏိုင္ငံမွ ကုမၸဏီမ်ားသည္လည္း ႏိုင္ငံအႏွံ႕အျပားတြင္ စက္ရံုမ်ားတည္
ေဆာက္ရန္ စီစဥ္ေနၾကသည္။
5
“Myanmar: Offering Opportunities” World Cement, 2013.
6
Perilli, D. “Movers in Myanmar” Global Cement, November 2014.
7
Htun, T. “Developers push for production materials to be made locally” Myanmar Times, December 2014.
8
“Myanmar: Offering Opportunities” World Cement, 2013.

ဘိလပ္ေျမကို မည္သို႕ ထုတ္လုပ္သနည္း။ 3
အေထြေထြအက်ဥ္းခ်ဳပ္
ဘိလပ္ေျမကို ထံုးေက်ာက္၊ သဲ၊ ရြံ႕ ႏွင့္ ႏုုန္းေက်ာက္အနည္းငယ္ျဖင့္ ျပဳလုုပ္သည္။

၎ကုုန္ၾကမ္းမ်ားကို ကမၻာ့ေျမမ်က္ႏွာျပင္မွ တူးေဖၚထုတ္ယူၿပီး ထုုခြဲအပူေပးေသာ စက္ရံု
သို႕ ပို႕ေဆာင္သည္။ ေအးသြားသည့္အခ်ိန္တြင္ ႏူးညံ့ေသာအမႈန္႕မ်ားအျဖစ္ ေျခမြသည္။
ေနာက္ဆံုးထုတက
္ န
ု ျ္ ဖစ္ေသာ ၎ဘိလပ္ေျမအမႈန႕္ မ်ားကို အဂၤေတထုတလ
္ ပ
ု သ
္ မ
ူ ်ားထံသ႕ို
ျပန္လည္ေရာင္းခ်သည္။
အေသးစိတ္ထုတ္လုပ္ျခင္းလုပ္ငန္းအဆင့္ဆင့္
ေက်ာက္က်င္းတူးျခင္း
ေက်ာက္က်င္းဆိုသည္မွာ သဘာ၀သယံဇာတမ်ားျဖစ္ေသာ ထံုးေက်ာက္၊ ေက်ာက္

တံုးႏွင့္ႏုန္းေက်ာက္မ်ားကို အႀကီ း စားေျမတူ း စက္ ၾ ကီ း မ်ားျဖင္ ့ တူးေဖၚထုုတ္ယူေသာ
က်င္းတစ္က်င္းျဖစ္သည္။ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္း၌ အဓိကပါ၀င္ရသည့္ပစၥည္းျဖစ္သည့္
ထံုးေက်က္ကိုထုတ္ယူရာတြင္ ေျမၾကီးမွ ေက်ာက္မ်ားကို ေဖါက္ခြဲေရးပစၥည္းမ်ားအသံုးျပဳ၍
ေဖာက္ခြဲယူရသည္။ ေဖာက္ခြဲၿပီးေနာက္ ေျမေကာ္စက္ၾကီးမ်ားႏွင့္ ထရပ္ကားမ်ားေပၚသို႕
တင္ကာ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုသို႕ သယ္ယူပို႕ေဆာင္ၾကသည္။
ဘိလပ္ေျမျပဳလုုပ္ရန္အတြက္ ထံုးဓာတ္၊ ဆီလီကြန္၊ သတၱဳဓာတ္ ႏွင့္ သံဓာတ္

စသည့္အဓိကျဒဒ္စင္မ်ားပါဝင္သည့္ သဲ ႏွင့္ ရြံ႕အနည္းငယ္ထည့္ရန္ လိုအပ္သည္။ ထိုအရာ
မ်ားကိုလည္း သတၱဳတူးေဖာ္ျခင္းမွတစ္ဆင့္ ရရိွႏိုင္သည္။

ႀကိတ္ခြဲျခင္း
ဘိ လ ပ္ ေ ျမစက္ ရ ံ ု သ ိ ု ႕ ကု န ္ ၾ ကမ္ း ပစၥ ည ္ း မ်ားေရာက္ သ ည္ ႏ ွ င ့္ ေက်ာက္က်င္းမွ

ရရိွေသာ ထံုးေက်ာက္ႏွင့္ ႏုုန္းေက်ာက္မ်ားကို ခပ္ေသးေသးျဖစ္ရန္ၾကိတ္ခြဲရမည္။
ေက်ာက္တံုးမ်ားကို ပထမၾကိတ္ခြဲစက္ထဲထည့္ၿပီး ေဘ့စ္ေဘာ ေဘာလံုးအရြယ္အထိ
ႀကိတ္ခြဲယူသည္။ ထို႕ေနာက္ ဒုတိယၾကိတ္ခြဲစက္ထဲထည့္၍ သံုးလက္မ ပတ္လည္ထက္
မရွည္ေသာ အပိုင္းကေလးမ်ားအျဖစ္ ထပ္မံၾကိတ္ခြဲသည္။
ေရာေႏွာျခင္း/ အမႈန္႕ေျချခင္း
ေရာေႏွာေပါင္းစပ္ျခင္းလုပ္ငန္းအဆင့္ဟု လူသိမ်ားေသာ ေရာေနွာျခင္း/အမႈန္႕

ေျချခင္းအဆင့္သည္ “ဖို” သြင္းရန္အတြက္ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ား ျပင္ဆင္သည္။ ထုုခြဲ
ထားေသာေက်ာက္တံုးမ်ားကို သံလံုးမ်ားထည့္ထားေသာလည္ေနေသာ ဆလင္ဒါပံုၾကိတ္
စက္ထဲသို႕ ထည့္သြင္းသည္။ သံလံုးမ်ားက ေက်ာက္စမ်ားကို အမႈန္႕ျဖစ္သြားေအာင္ ေခ်မြ
လိုက္သည္။ ေရာေႏွာျခင္းလုုပ္ငန္းအဆင့္တြင္ ေက်ာက္မီးေသြးျပာ သို႕မဟုတ္ သံရိုင္းကဲ့
သို႕ေသာ ျဒပ္သတၱဳမ်ားကို ထံုးေက်ာက္ႏွင့္ တစ္ခါတစ္ရံ ေပါင္းထည့္ေပးရသည္။ စက္ရံုအ
ေနႏွင့္ “အစို” သို႕မဟုတ္ “အေျခာက္” အသံုးျပဳသည့္ လုပ္ငန္းအဆင့္ဆင့္အေပၚမူတည္၍
သတၱဳစမ်ားကို ၾကိတ္စက္ထဲတြင္ ေရႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ေရမပါ၍ေသာ္လည္းေကာင္း
ၾကိတ္ခြဲႏိုင္သည္။ အေျခာက္လုပ္ငန္းစဥ္သည္ စြမ္းအင္အသံုးျပဳမႈ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ေသာ
ေၾကာင့္ ကမၻာေပၚတြင္ လူအသံုးအမ်ားဆံုး ျဖစ္သည္။
အပူေပးျခင္း
ေရာေႏွာထားေသာ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ားကို အပူေပးျခင္းသည္ ဘိလပ္ေျမထုတ္

လုပ္ျခင္း၏ အဓိကက်ေသာ လုုပ္ငန္းအဆင့္ျဖစ္သည္။ ေရာေႏွာထားၿပီး ပစၥည္းမ်ားကို
ဆလင္ဒါပံုလည္ေနေသာ မီးခံဖိုထဲသို႕ထည့္သည္။ မီးခံဖိုသည္အခ်င္း (၁၂) ေပသို႕မဟုတ္
၎ အထက္ရိွၿပီးအရွည္ေပ (၅၀၀) သို႕မဟုုတ္ ထိုထက္မကရိွသည္။ မီးခံဖိုမ်ားကို သံႏွင့္
တည္ေဆာက္ထားၿပီး မီးခံအုတ္မ်ားႏွင့္ ကာထားသည္။ ေက်ာက္မီးေသြး သို႕မဟုုတ္
အျခားေလာင္စာမ်ားႏွင့္အပူေပးသည္။ မီးခံဖိုလည္ေနသည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ေက်ာက္ခြဲစ
မ်ားအထက္ျပန္ ေအာက္ျပန္ (၄) နာရီခန္႕ၾကာေအာင္ လည္ထားေပးသည္။ အပူေပး

သည့္ေနရာတြင္ အပူခ်ိန္သည္ (၁၅၀၀) ဒီဂရီဆပ္စီရပ္စ္အထိရိွၿပီး ေက်ာက္ခြဲစမ်ား
အရိွန္ျပင္းျပင္းႏွင့္ ေလာင္ကြ်မ္းကာ ခရမ္းရင့္ေရာင္မွခရမ္းႏုုေရာင္၊ ထိုမွတစ္ဆင့္ လိေမၼာ္
ေရာင္သို႕ ေျပာင္းသြားသည္။ ကုန္ၾကမ္းမ်ားေလာင္ကြ်မ္းမႈႏွင့္အတူ ထံုးေက်ာက္မွ ကာဗြန္
ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ဓါတ္မ်ား ထြက္လာသည္။ ထံုးေက်ာက္ဓာတ္ျပဳျခင္းဟုု ေခၚသည္။ ေနာက္
တစ္ဆင့္အျဖစ္ အရည္ပံုေဆာင္ခဲအဆင့္ကို ေဆာင္ရြက္ရသည္။ ထိုအဆင့္တြင္ ကုုန္ ၾကမ္း
မ်ားလံုး၀အရည္ေပ်ာ္၀င္သြားျခင္းမရိွ တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းသာ အရည္ပံုေဆာင္ခဲသို႕ ျဖစ္ေစရန္
အပူထပ္ေပးျခင္းျဖစ္သည္။ ထုုိ႕ေနာက္ ကုုန္ၾကမ္းမ်ားကို ေခ်ာ္ (Clinker - ကလစ္ခန္) ဟု
ေခၚေသာေဂၚလီလံုးအရြယ္ခပ္မာမာဖန္ေလးကေလးမ်ားအျဖစ္ ေပါင္းစပ္လိုက္သည္။ ေခ်ာ္
လံုမ်ားကို အေအးခန္းထဲ ထည့္အေအးခံသည္။
ေနာက္ဆံုးအဆင့္ အမႈန္႕ေျချခင္း
ေအးသြားေသာ ေခ်ာ္လံုး (Clinker) မ်ားကို ဂ်စ္ပစ္အမႈန္႕အနည္းငယ္ထည့္ ေရာသမ

သည္။ ၎အမႈန္႕သည္ ေရႏွင့္ေရာလိုက္သည္ႏွင့္ အေခ်ာသတ္အဂၤေတထုတ္ကုန္ရရိွမည့္
အခ်ိန္ကို သတ္မွတ္ေပးသည္။ ေခ်ာ္လံုးမ်ားကို ပထမႏွင့္ဒုတိယအမႈန္႕ေျခစက္မ်ားႏွင့္ တစ္
ဖန္ထပ္ထည့္ေခ်မြျပန္သည္။ ပထမအမႈန္ေျခစက္က ေခ်ာ္လံုးမ်ားကို သဲမႈန္မ်ားအျဖစ္ဖိ
ေခ်လိုက္ၿပီး ဒုုတိယအမႈန္႕ေျခစက္က ဂ်ံဳမႈန္႕ကဲ့သို႕ႏႈးညံ့သြားေအာင္ ထပ္မံေခ်မြသည္။ ထို႕
ေနာက္ေနာက္ဆံုးထုတက
္ န
ု မ
္ ်ားကို စီလဟ
ို ုေခၚေသာ ၾကီးမာေျခာက္ေသြ႕ေသာစည္မ်ားတြင္
ထည့္သြင္းသိမ္းဆည္းၿပီး ေစ်းကြက္အတြက္ ျပင္ဆင္သည္။

အၾကမ္းထု ေၾကညက္စြာထု
ထံုးေက်ာက္ ခြဲထားေသာထံုးေက်ာက္ ေၾကထားေသာထံုးေက်ာက္
ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္း
14
ကုန္တင္ယာဥ္
ထံုးေက်ာက္တူး
ယူရရွိရာေနရာ
ေျမ (သို႕မဟုတ္)
ေက်ာက္တူးစက္ ၾကိတ္ခြဲစက္ (၁) ၾကိတ္ခြဲစက္ (၂)
ၾကိဳတင္အပူေပးစက္
သဲ ရႊံ႕
ရႊံ႕၊ထံုးေက်ာက္
ႏွင့္သဲ
ကလစ္ခန္ေခၚ မေၾကတေၾကအမႈန္႕
(သို႕မဟုတ္) အတုံးေလးမ်ား
ါင္းဖို
မီးေပ လိုအပ္ေသာကုန္ၾကမ္းအားအခ်ဳိးက်က်ေရာစပ္
ေပးေသာစက္
အမႈန္႕ေျခစက္
ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ

ျပန္လည္အသံုးျပဳ
ထားေသာအပူ
ဂ်စ္ပဆပ္ေက်ာက္သတၱဳ
ကလစ္ခန္ကိုအေအးခံေပးေသာစက္ ကုန္ၾကမ္းအားလံုးအားအခ်ိဳးက်က်ေရာစပ္ေပး ထုပ္ပိုးထားေသာ ဝယ္သူဆီသို႕

ေသာ စက္ႏွင့္အမႈန္႕ေျခစက္ ဘိလပ္ေျမ ပို႕ေဆာင္ျခင္း
သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ သက္ေရာက္မႈမ်ား 4
ဤအခန္းတြင္ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းေၾကာင္း သက္ရွိမ်ားႏွင့္ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ

သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္အေပၚ သက္ေရာက္မႈမ်ားအပါအ၀င္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ
သက္ေရာက္မႈမ်ားကို ေလ့လာတင္ျပသြားမည္။ ယခုအခန္းတြင္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္
ညစ္ညမ္းမႈႏွင့္ေျမအသံုးျပဳမႈ၏သက္ေရာက္မႈမ်ားကို အဓိကထားတင္ျပသြားမည္။ ဘိလပ္
ေျမမီးေပါင္းဖိုအား အပူေပးရန္အတြက္ ပါဝင္လုပ္ေဆာင္ေနက်ျဖစ္သည့္စြန္႕ပစ္ပစၥည္းမ်ား
အား ေလာင္စာအျဖစ္အသံုးျပဳျခင္းႏွင့္ အႏၱရာယ္ရိွေသာအဆိပ္ျဒပ္စင္မ်ားစြန္႔ပစ္ျခင္းမ်ား
ေၾကာင့္ ထပ္ေလာင္းျဖစ္ေပၚေသာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာသက္ေရာက္မႈမ်ားႏွင့္ပတ္
သက္၍ အက်ယ္တဝန္းေဆြးေႏြးတင္ျပထားေသာအခ်က္အလက္မ်ားကို အခန္း (၆) တြင္
ၾကည့္ရႈႏုိင္သည္။ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းေၾကာင့္ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာရာသီဥတုအေျပာင္း
အလဲအေပၚ သက္ေရာက္မႈ ရွင္းလင္းျပခ်က္ကို အခန္း (၇) တြင္ ၾကည့္ပါ။
အဓိကက်ေသာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာသက္ေရာက္မႈမ်ားတြင္
• အမႈန္ ႏွင့္ ျပဒါး စသည့္အရာမ်ားေၾကာင့္ ေလ၊ ေျမ၊ ေရမ်ားညစ္ညမ္းျခင္း

• အသံဆူညံျခင္း၊ တုန္ခါမႈမ်ားေၾကာင့္ ပ်က္ဆီးျခင္း၊ က်န္းမာေရးထိခိုက္မႈမ်ား
• သတၱဳတူေဖၚျခင္း သိ႕ု မဟုတ္ စက္ရမ
ံု ်ားက စြနပ
႔္ စ္ပစၥည္းမ်ားကို စနစ္တက်စီမျံ ခင္းမရိပ
ွ ါက
ညစ္ညမ္းမႈမ်ားျဖစ္ေစျခင္း
• သတၱဴတူးေဖာ္ျခင္းမွ သစ္ေတာျပဳန္းတီးျခင္း၊ သက္ရိွမ်ားတည္ေနရာ ေပ်ာက္ဆံုးျခင္း
ႏွင့္ ေျမၿပိဳျခင္း
• ထံုးေက်ာက္မ်ား၏ မူရင္းပံုစံအရေသာ္လည္းေကာင္း ေဂဟစနစ္အရေသာ္လည္း
ေကာင္း တည္ရိွမႈကိုပ်က္ျပားေစျခင္း
ေလ၊ ေျမ ႏွင့္ ေရ ညစ္ညမ္းမႈ
ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားသည္ စက္ရံုပတ္လည္၀န္းက်င္တစ္၀ိုက္ သဘာ၀ပတ္၀န္း

က်င္အတြက္ အႏၱရာယ္ရိွညစ္ညမ္းပစၥည္းမ်ားစြာထုတ္လႊတ္သည္ဟု လူသိမ်ားသည္။

ဤေနရာတြင္ ထုတ္လႊတ္သည့္ညစ္ညမ္းပစၥည္းမ်ားကို အစဥ္အလိုက္ခ်ေရးမည္ဆိုလွ်င္
အလြန္ရွည္လ်ားေသာစာရင္းတစ္ခုျဖစ္သြားမည္။ ထို႕ေၾကာင့္ လူသိအမ်ားဆံုးႏွင့္ အႏၱရာယ္
အရိွဆံုးညစ္ညမ္းပစၥည္းမ်ားအေၾကာင္းကိုသာ အက်ဥ္းခ်ဳပ္တင္ျပသြားမည္ ျဖစ္သည္။ ညစ္
ညမ္းပစၥည္းအမ်ားစုသည္ ကနဦးအဆင့္တြင္ ေလထုထဲသို႕သာေရာက္သြားေသာ္လည္း
မ်ားေသာအားျဖင့္ ေနာက္ဆံုး၌္ အနီးတစ္၀ိုက္ရိွေျမၾကီး သို႕မဟုတ္ ေရထဲသု႕ိ ေရာက္ရိွ
သြားသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ကြ်ႏ္ုပ္တို႕၏ေဂဟစနစ္အတြင္းရိွ လူသားမ်ားအျပင္ သက္ရိွအရာ
အားလံုး၏က်န္မာေရးအတြက္ ေနာက္ထပ္ၿခိမ္းေျခာက္မႈမ်ားျဖစ္ေစသည္။
ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမွ ထြတ္လႊတ္ေသာအဆိပ္သင့္ဓာတ္ေပါင္းမ်ားစြာ သည္ဓာတ္

ေပါင္းျပဳျခင္း ဓာတ္ျပဳမႈေၾကာင့္ တိရိစၦာန္ႏွင့္ လူသားက်န္းမာေရးကို အထူးအႏၱရာယ္ေပး
သည္။ ဥပမာ ေက်ာက္မီးေသြး (သို႕မဟုတ္) ေလာင္စာအျဖစ္အသံုးျပဳေသာ စြန္႔ပစ္ပစၥည္း
မ်ားတြင္ ပါ၀င္ေသာ ျပဒါးဓာတ္ ပမာဏ အနည္းငယ္ေၾကာင့္ပင္ မာက်ဴရီအဆိပ္သင့္မႈျဖစ္
ႏုုိင္သည္။ ျပဒါးသည္ မီးခိုးမွတစ္ဆင့္ ေလထဲသို႕ ေရာက္ရိွသြားၿပီး ေရေငြ႕တြင္ေပ်ာ္၀င္၍
အနီးတစ္၀ုိက္တြင္ မိုးအျဖစ္ ရြာခ်ႏိုင္သည္။ ထိုနည္းျဖင့္ ျပဒါးမ်ားသည္ ေခ်ာင္းမ်ား၊ ျမစ္မ်ား၊
ေရကန္မ်ားအတြင္းသို႕ေရာက္ရိွသြားၿပီး ငါမ်ားစားသံုးေသာအစာမွတစ္ဆင့္ ကိုယ္တြင္း
သို႕၀င္ေရာက္သြားမည္။ အစာကြင္းဆက္အဆင့္ဆင့္ (ငါၾကီးၾကီးကငါးေသးေသးကိုစား
သံုးျခင္း)မွတဆင့္ ျပဒါးအဆိပ္မ်ားစုၿပံဳလာသည္။ ထုုိ႕ေၾကာင့္ အေကာင္ႀကီးၿပီးသက္တမ္း
ရွည္ေသာငါးမ်ားကိုစာသံုးျခင္းျဖင့္ လူသားမ်ားအတြက္ အႏၱရာယ္ရိွေစႏိုင္သည္။ အထူး
သျဖင့္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္အမ်ိဳးသမီးမ်ားအတြက္ ပို၍အႏၱရယ္ျဖစ္ႏိုင္သည္။
ဖုုန္/ အမႈန္အမႊားမ်ား
သီးျခားပံုစံတစ္ခုအျဖစ္တည္ရိွေသာဘိလပ္ေျမဖုန္ (ေလထဲတြင္ ေမ်ာေနေသာ

အစအနမ်ား) သည္ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုလုပ္ငန္း၏ “အျမင္သာဆံုးညစ္ညမ္းပစၥည္း”တစ္
ခုျဖစ္သည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ၄င္းကို စက္ရံုမွထြက္ေပၚလာၿပီး တေရြ႕ေရြ႕ထြက္
လာေသာမီးခိုတိမ္မ်ားသဖြယ္ ျမင္ေတြ႕ႏိုင္သလို၊9 ေျမျပင္ေပၚတြင္က်လာသည္ကိုလည္း
ျမင္ေတြ႕ႏိုင္သည္။ အမႈန္မ်ားသည္ ထုတ္လုပ္ေရးလုပ္ငန္းအဆင့္ဆင့္မွတစ္ဆင့္ ထြက္
ေပၚသည္။ ေက်ာက္တူးျခင္း၊ သယ္ယူပို႕ေဆာင္ျခင္း၊ ကုန္ၾကမး္မ်ားသိုေလွာင္ျခင္း၊ ဖိုးသြင္း
9
Edwards, P. “Global cement emission standards.” Global Cement Magazine, 2014.

အပူေပးျခင္း၊ အေအးခံျခင္း၊ ၾကိတ္ခြဲျခင္း စသည့္အဆင့္တိုင္းတြင္ျဖစ္သည္။10 အမႈန္
မ်ားကို ကာလရွည္ၾကာစြာရွဴသြင္းမိပါက ဆိုးရြားေသာ အသက္ရႈလမ္းေၾကင္းဆိုင္ရာေရာ
ဂါမ်ားရႏိုင္သည္။ ဘိလပ္ေျမအမႈန္မ်ား သစ္ရြက္မ်ားအေပၚ တင္သျဖင့္ ေဘးပတ္၀န္း
က်င္ရိွ သစ္ပင္မ်ား၊ အသီးအႏွံပင္မ်ားသည္ ၎တို႕လိုအပ္သည့္ ေနေရာင္ပမာဏမရႏိုင္
ေတာ့သျဖင့္ သစ္ပင္မ်ားအတြက္ပါ အႏၱရာယ္ရိွေစသည္။ ထံုးေက်ာက္မႈန္႕သည္ အက္စစ္
ဓာတ္ေပ်ာ္၀င္ေသာေျမၾကီးအတြက္ ေျမၾသဇာတစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ သုိ႕ေသာ့္္ အယ္ကာလိုင္း
ျဖစ္ေနေသာ ေျမၾကီး (ဆားဓါတ္ေပ်ာ္ဝင္ရွိေနၿပီးသားျဖစ္ေသာေျမၾကီး) မ်ားအတြက္ ဆား
ဓါတ္ပမာဏကိုပိုမ်ားေစႏိုင္သျဖင့္ ၎ေဒသအတြင္း သီးႏွံအမ်ိဳးအစားေရြးခ်ယ္စိုက္ပ်ိဳးႏိုင္
မႈအတိုင္းအတာကို အကန္႕အသတ္ ပိုျဖစ္ေစသည္။
ကာဗြန္မို(န္)ေအာက္ဆိုဒ္ (CO)
ကာဗြန္မို(န္)ေအာက္ဆိုဒ္ဓာတ္သည္ဘိလပ္ေျမထုတ္လုတ္ျခင္း၏ အပူေပးျခင္းအ
ဆင္၌
့ ဖိထ
ု မ
ဲ ထ
ွ က
ြ ္ေပၚလာသည္။ CO သည္ အေရာင္မရိ၊ွ ရနံ႕မရိွေသာ ဓာတ္ေငြ႕တစ္မ်ိဳးျဖစ္ၿပီး
ေလထုထဲေပ်ာ္ဝင္မႈမ်ားပါက လူႏွင့္တိရိစၦာန္မ်ားအတြက္ အဆိပ္ျဖစ္ေစသည္။11 ေလထုထဲ
CO ေပ်ာ္ဝင္တည္ရိွမႈနည္းသည့္တိုင္ေအာင္ နွလံုး သို႕ မဟုတ္ အဆုတ္က်န္းမာေရးခ်ိဳ႕ယြင္း
ခ်က္ရႏ
ွိ င
ွ ့္ေနသူမ်ားအတြက္ အႏၱရာယ္ရသ
ွိ ည္။ ေလ ထုထဲသ႕ို CO ဓာတ္ထတ
ု လ
္ တ
ႊ မ
္ ႈေၾကာင့္
ကမာၻေျမျပင္အျမင့္ေပအနီးအိုဇံုးလႊာတည္ရိွမႈကို ျဖစ္ေစသည္။12 (ေအာက္တြင္ၾကည့္ပါ။)
ဆလဖာဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ (SO2 )
ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ရာတြင္ အသံုးျပဳသည့္ ထံုးေက်ာက္ကို ေက်ာက္မီးေသြး

မ်ားစြာႏွင့္အတူ အလြန္ျမင့္မားေသာအပူခ်ိန္ႏွင့္ ေလာင္ကြ်မ္းေစသည့္အခါတြင္ ဆာလဖာ
အဆိပ္သင့္ဓာတ္မ်ား တစ္ခါတစ္ရံထြက္လာတတ္သည္။ စကူဘာေခၚအလြန္ေစ်းၾကီး
ေသာအထူးသန္႕စင္ေရးကိရိယာမ်ားကို စက္ရံုမ်ား၏မီးခိုးထြက္ေသာ ေခါင္းတိုင္မ်ားတြင္
မတပ္ဆင္ပါက ၎အဆိပ္သင့္ဓာတ္မ်ားသည္ ဆလဖာဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ဓာတ္အျဖစ္
ေလထုအတြင္းသို႕ ေရာက္ရိွသြားမည္ျဖစ္သည္။13 SO2သည္ တိမ္ထုအတြင္းရိွေရႏွင့္ေပါင္း
10
Abdul-Wahab, S. “Impact of fugitive dust emissions from cement plants on nearby communities.” Ecological
Modelling, 2006.
11
“Carbon Monoxide” U.S. Environmental Protection Agency.
12
“Cement Manufacturing Enforcement Initiative.” U.S. Environmental Protection Agency.
13

စပ္လိုက္ပါက အက္စ္မိုးအျဖစ္ရြာခ်ေစႏုုိင္သျဖင့္ SO2 သည္ အက္စစ္မိုးရြာျခင္း၏အဓိက
အေၾကာင္းရင္းမ်ားအနက္ တစ္ခုျဖစ္သည္။ ၎တိမ္မ်ားမွ ရြာခ်ေသာအက္စစ္မိုးမ်ားသည္
သစ္ေတာႏွင့္ေရ၏ေဂဟစနစ္ကို အားနည္းေစျခင္း၊ ပ်က္စီးေစျခင္းႏွင့္ထိရွလြယ္ေသာ
အင္းစက္မ်ား၊ ဖား၊ ငါး ႏွင့္ သစ္ပင္ၾကီးမ်ားကိုပင္ ေသေစႏိုင္သည္။ အက္စစ္မိုးသည္ အ
ေဆာက္အဦးမ်ား၊ ရုပ္တုမ်ားႏွင့္ ေမာ္ေတာ္ကားမ်ားကိုပါပ်က္စီးေစသည္ဟု သိရိွထား
သည္။14
ႏိုက္ထရိုဂ်င္ေအာက္ဆိုဒ္ (NOX)
ဘိလပ္ေျမမီးေပါင္းဖိုမ်ားအတြက္ ျမင့္မားေသာအပူခ်ိန္အသံုးျပဳရျခင္းေၾကာင့္ ႏိုင္

ထရိုဂ်င္ေအာက္ဆိုဒ္ စုစည္းမႈကို ျဖစ္ေစသည္။သာမန္အားျဖင့္ NOx ဟု ရည္ညႊန္ေခၚေလ့
ရိွသည္။ ႏိုထရိုဂ်င္သည္ မူလအားျဖင့္ ေလထဲမွေသာ္လည္းေကာင္း၊ မီးေပါင္းဖိုကိုအပူးေပး
ရန္အတြက္အသံုးျပဳေသာ ေလာင္စာမွေသာ္လည္းေကာင္း ထြက္သည္။ သို႕ေသာ္ NO
(သို႕မ ဟုတ္) NO2 အေနျဖင့္ ထြက္သည္။15 SO2 ကဲ့သို႕ပင္ NO2 သည္ အက္စစ္မိုးရြာေစႏိုင္ၿပီး
အသက္ရႈျခင္းႏွင့္ေဂဟစနစ္ျပႆနာမ်ားျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ NO2 သည္ ေလထုအတြင္းရိွ
အျခားဓာတုေဗဒမ်ားႏွင့္ဓာတ္ျပဳၿပီး အိုဇံုးဓါတ္ေငြ႕အလႊာကို ျဖစ္ေပၚေစသည္။ အိုဇံုးဓါတ္
ေငြ႕အလႊာႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး ေအာက္တြင္ေဖၚျပထားသည္။ SO2 ႏွင့္ NO2 သည္ ပန္းနာရင္
က်ပ္နာ သုုိ႕မဟုတ္ ေခ်ာင္းဆိုးရင္က်ပ္နာမ်ားကဲ့သို႕ေသာ အသည္းႏွင့္ အဆုတ္ေရာဂါမ်ား
ျဖစ္ေစႏိုင္သည္ဟု မွတ္သားထားသည္။16
အိုဇံုးဓါတ္ေငြ႕အလႊာ (O3)
သဘာ၀ေကာင္းကင္ထက္တြင္ ရိွေသာ “ေကာင္းမြန္ေသာ” အုိဇံုးလႊာမ်ားႏွင့္မတူပဲ

ကမာၻေျမျပင္ အျမင့္ေပအနီးတြင္ ထြက္ရိွေသာအိုဇံုးလႊာကို “မေကာင္းေသာအိုဇံုး” အ
ျဖစ္မွတ္သားထားသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ လူ႕က်န္းမာေရးအတြက္ အႏၱရာယ္
ရိွေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းေၾကာင့္ အဓိကညစ္ညမ္းမႈျဖစ္ေစ
သည့္အရာမ်ားအနက္တခုျဖစ္သည့္ ႏိုက္ထရိုဂ်င္ေအာက္ဆိုဒ္ (NOx) သည္ ဘိလပ္ ေျမ
14
“Acid Rain” U.S. Environmental Protection Agency, 2014.
15
“Alternative Control Techniques Document – NOx Emissions from Cement Manufacturing” U.S. Environmental
Protection Agency, 1994.
16
“Effects of Acid Rain - Human Health”, U.S. Environmental ProtectionAgency, 2012. http://www.epa.gov/acidrain/
effects/health.html

စက္ရံုမွစြန္႕ထုတ္လိုက္ေသာညစ္ညမ္းဓါတုပစၥည္းမ်ားျဖစ္သည့္ Volatile Organic Com-
pounds (VOCs) ေခၚ အခန္းအပူခ်ိန၌
္ ပင္ အေငြ႕ျပန္လယ
ြ ္ေသာ (သိ႕ု မဟုတ)္ ေလထုထလ
ဲ ယ
ြ ္
ကူစြာအေငြ႕ျပန္ေရာက္ရွိႏိုင္ေသာ သဘာဝဓါတုျဒပ္ေပါင္းမ်ားႏွင့္ ေနေရာင္တြင္ဓာတ္ျပဳျခင္း
ျဖင့္အိုဇံုးကိုျဖစ္ေပၚေစသည္။ ေလထုထဲအဆိုပါ ကမာၻေျမျပင္အျမင့္ေပအနီးအိုဇံုးလႊာ၏ ပ
မာဏစုစည္းမ်ာျပားလာသည္ႏွင့္အမ် လူသားတြငအ
္ ဆုပ္ေရာဂါကိုျဖစ္ေစႏိုင္ၿပီး ႏုုနယ္
ေသာသဘာ၀ေပါက္ပင္မ်ားကို ပ်က္စီးေစသည္။
ျပဒါး (Hg)
ကမၻာတစ္၀န္း ေလထုထဲျပဒါးထုတ္လြတ္ညစ္ညမ္းမႈအားလံုး၏ (၁၀) ရာခုုိင္

ႏႈန္းသည္ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။17 ျပဒါးသည္ အဆိပ္ဓာတ္ပါ၀င္
မႈမ်ားေသာ၊ ေငြေရာင္ေတာက္ပေသာ၊ ေလးလံေသာသတၱဳစျဖစ္သည္။ ျပဒါးသည္
ကေလးႏွင့္အရြယ္ ေရာက္သူမ်ား၏အာရံုေၾကာစနစ္ကိုပ်က္ဆီးေစၿပီး ျပင္းထန္စြာ နာမ
က်န္းမႈ၊ ေသဆံုးမႈႏွင့္ ကိုယ္အဂၤါခ်ိဳ႕ယြင္းေမြးဖြားမႈမ်ား ျဖစ္ေစသည္။ ဘိလပ္ေျမ စက္ရံု
မ်ားအနီးတစ္၀ိုက္ေလထုႏွင့္ေျမၾကီးတြင္ ျပဒါးေပ်ာ္ဝင္တည္ရိွမႈသည္သာမန္ အဆင့္ထက္
လြန္ကဲေနသည္ဟု ေလ့လာမႈမ်ားတြင္ ေတြ႕ရိွသည္။18 ထံုးေက်ာက္မ်ားတြင္လည္း ျပဒါး
မ်ားပါရိွၿပီး မီးေပါင္းဖိုတြင္ ထံုးေက်ာက္မ်ားကိုအပူေပးျခင္းေၾကာင့္ အဆိုပါျပဒါးမ်ားသည္
ေလထုထဲသို႕အေငြ႕ အျဖစ္ ေရာက္ရွိပ်ံ႕ႏွံေစသည္။ ျပဒါးကို ေက်ာက္မီးေသြးတြင္လည္းေတြ႕
ရသျဖင့္ ဘိလပ္ ေျမစက္ရံုတြင္ ေက်ာက္မီးေသြးအားေလာင္စာအျဖစ္မီးရိႈ႕အသံုးျပဳေသာအ
ခါ ျပဒါးေငြ႕မ်ား အားေလထုထဲသို႕ ေရာက္ရွိေစသည္။ Earth Justic (ကမၻာေျမတရားမွ်တမႈ)
ဟုု အမည္ ရေသာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ အစိုးရမဟုတ္ေသာအဖြဲ႕အစည္း (NGO)
၏ အဆို အရ “ လက္ဖက္ရည္ဇြန္းတစ္ဇြန္း၏ အပံု (၇၀) ပံုတစ္ပံု သို႕မဟုတ္ (၀.၀၀၂၄)
ေအာင္စ ပမာဏရိွေသာျပဒါးကို ဧက (၂၀) က်ယ္ေသာေရကန္ထဲသို႕ထည့္လိုက္ျခင္းအား
ျဖင့္ ကန္အတြင္းရိွငါးမ်ားသည္ စားသံုးရန္မလံုၿခံဳဟု ေကာက္ခ်တ္ခ်ႏိုင္သည္” ဟု ဆိုသည္။
17
“Mercury releases from the Cement Industry.” United Nations Environment Programme, 2014.
18
Fukuzaki, N., Tamura, R., Hirano, Y. and Mizushima, Y. “Mercury emission from a cement factory and its influ
ence on the environment.” Atmospheric Environment, 1967.

ဟက္ဆာဗင့္ ခရိုမီယမ္ (Cr 6+)
ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားအနီးတစ္၀ုိက္ ေနထိုင္သူ ျပည္သူမ်ားသည္ အထူးသျဖင့္

Hexavalent Chromium ဓာတ္ ထ ု တ ္ လ ြ တ ္ မ ႈ အ ေပၚ အထူ း စိ ု း ရိ မ ္ သ င္ ့ သ ည္ ။
Cr6+ သည္ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ႏိုင္ေခ် အလြန္မ်ားေသာ ခရိုမီယမ္ဓာတ္အမ်ိဳးအစားျဖစ္
သည္။ ၎ေပ်ာ္ဝင္ေနေသာ ေရမွတစ္ဆင့္ ရႈသြင္းမိျခင္း သို႕မဟုတ္ စားသံုးမိျခင္းမွတဆင့္
ကိုယ္အတြင္းသို႕ ၀င္ေရာက္ႏိုင္သည္။ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားသည္ ဖုန္မႈန္႕ပံုမ်ားမွတဆင့္
Cr 6+ ကို္ ေလထုထဲသို႕ ထုတ္လႊတ္ေစသည္ဟုလည္း သိရိွထားသည္။19
သိပ္သည္းဆမ်ားေသာအဆိပ္ျပင္းသတၱဳမ်ား (Heavy Metals)
သိပ္သည္းဆမ်ားေသာအဆိပ္ျပင္းသတၱဳမ်ားဆိုသည္မွာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္
အတြက္ အဆိပ္အေတာက္ျဖစ္ေစေသာ သတၱဳပံုေဆာင္ခဲမ်ားျဖစ္သည္။ ျပဒါးသည္
ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားမွထြက္ရိွေသာ သိပ္သည္းဆမ်ားသည္ အဆိပ္ျပင္းသတၱဳမ်ားအနက္
လူသိအမ်ားဆံုး တစ္ခုျဖစ္၍ ဇင့္ (Zn) ခဲ (Pb) ႏွင့္ ကဒ္မီယမ္ (Cd) မ်ားသည္လည္း
သိပ္သည္းဆမ်ားေသာအဆိပ္ျပင္းသတၱဳအမ်ိဳးအစားမ်ားလည္းျဖစ္ကာ လူ႕သဘာ၀ပတ္
၀န္းက်င္ကို ညစ္ညမ္းေစၾကၿပီး ေဂ်ာ္ဒန္ရိွဘိလပ္ေျမစက္ရုံတစ္ရံုအနီးနားပတ္ဝန္းက်င္တြင္
၎တို႕အားပမာဏ ျမင့္ျမင့္မားမားရိွသည္ကို ေတြ႕ရိွရသည္။20 ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားသည္
အာဆမ္နစ္ဓာတ္ (As), နီကယ္ဓာတ္ (Ni), ခရိုမီယမ္ (Cr) ႏွင့္ မဂၢနစ္စ္ဓာတ္ (Mn)တို႕
ကို ေလထုထဲထုတ္လႊတ္သည္ဟု လူသိမ်ားသည္။21 ဘိလပ္ေျမစက္ရံု၏ ေလညာဖက္တြင္
လူသိနည္းေသာ အဆိပ္သင့္ဓာတ္မ်ားသည္ ေျမၾကီးေပၚတြင္ သာမန္အဆင့္ထက္ပိုျမင့္မား
ေနသည္ဟု ေနာက္ထပ္ေလ့လာမႈတစ္ခုတြင္ ေတြ႕ခဲ့ရသည္။ ၎ဓာတ္မ်ားမွာ စီယီယမ္
(Cs)၊ အီယိုပီယမ္ (Eu)၊ လန္သန္နမ္ (La)၊ လူတီတီယမ္ (Lu)၊ ရူဒီဒီယမ္ Rb)၊ စကယ္ဒီယမ္
(Sc)၊ ဆမာရီယမ္ (Sm)၊ တာဘီယမ္ (Tb)၊ သိုရီယမ္ (Th) ႏွင့္ ရက္တာဘီယမ္ (Yb)
တို႕ပါ၀င္သည္။ ၎တို႕ကို “ရွားပါေသာကမၻာေျမ” (Rare earth) ျဒပ္စင္မ်ားဟုု ေခၚ
သည္။ အခ်ိဳ႕ျဒပ္စင္မ်ားသည္ ေရဒီယိုသတၱိၾကြသျဖင့္ အနီးတစ္၀ိုက္တြင္ ရိွသည္ႏွင့္ပင္
19
Wilson, J. “Plant said to emit toxic dust.” The Los Angeles Times, 2008.
20
Al-Khashman, O. and Shawabkeh, R. “Metals distribution in soils around the cement factory in southern Jordan.”
Environmental pollution, 2006.
21
“Cementing a Toxic Legacy?” Earth Justice, 2008.

အႏၱရာယ္ရိွသည္။ အနီးတစ္၀ိုက္တြင္ မလံုၿခံဳေသာ ဘရီယမ္ (Ba) မ်ား ရိွေနသည္ဟု
၎ေလ့လာခ်က္ကေတြ႕ရိွခဲ့သည္။22
ဒိုင္အိုဇင္ ႏွင့္ ဖူရမ္မ်ား
ဒိုင္အိုဇင္ ႏွင့္ ဖူရမ္မ်ားသည္ အလြန္အဆိ္ပ္ျပင္းေသာဓါတုပစၥည္းအႏြယ္မ်ား

အတြက္ရည္ညြန္းေခၚ ဆိုေသာလူသိမ်ားသည့္ အမည္မ်ားျဖစ္သည္။ ကင္ဆာေရာဂါ
အပါအ၀င္ ဟိုမုန္းပ်က္ဆီးျခင္း၊ ကုိယ္၀န္ေဆာင္ ကေလးငယ္မ်ားအတြက္ အႏၱရာယ္ျဖစ္
ေစျခင္း၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ႏိုင္သည့္ အေျခအေနနည္းပါးေစျခင္း၊ လူ႕ခႏၶာကိုယ္ ခုခံအားကို
ပ်က္စီးေစျခင္း၊ စသည့္ဆိုး၀ါးေသာက်န္းမာေရးသက္ေရာက္မႈမ်ား ျဖစ္ေစသည္။23 ဒိုင္အို
ဇင္ႏွင့္ဖူရမ္မ်ားသည္ စြန္႕ပစ္ပစၥည္းမ်ားကို ေလာင္စာအျဖစ္အသံုးျပဳေသာ ဘိလပ္ေျမ
မီးေပါင္းဖိုမ်ားမွ ထြက္ရိွသည္။ (အခန္း ၆ ကိုၾကည့္ပါ)
ဗင္ဇုိင္း (C6H6)
ဗင္ဇိုင္းသည္ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုအတြင္း ေက်ာက္မီးေသြးေလာင္စာမီးရိႈ႕အသံုးျပဳ

ျခင္းမွေပၚထြက္သည္။ ဗင္ဇိုင္းႏွင့္ထိေတြ႕မႈမ်ားပါက ကိုယ္လက္ထံုမိႈင္းေလးကန္ၿပီးအခ်ိန္မ
ဟုတ္အခါမဟုတ္အိပ္ခ်င္ျခင္း၊ ေခါင္းမူးျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္းအျပင္ မ်က္စိ၊ အေရျပားႏွင့္
အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းမ်ားယားယံျခင္းတို႕ ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ေရရွည္ထိေတြ႕ပါက ကင္ဆာ၊
ေသြးႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ ေရာဂါမ်ား ႏွင့္ မ်ိဳးပြားက်န္းမာေရးျပႆနာမ်ားျဖစ္ႏိုင္သည္။24
ဟိုက္ဒရိုကလုုိရစ္ အက္စစ္ (HCL)
မသန္႕စင္ေသာ ကလိုရင္းပါဝင္သည့္ေက်ာက္မီးေသြးကို မီးရိႈ႕အသံုးျပဳျခင္း

သို႕မဟုတ္ ကလိုရင္းေပ်ာ္၀င္ရည္ကိုအသံုးျပဳျခင္းတို႕မွတစ္ဆင့္ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားသည္
ဟိုက္ဒရိုကလိုရစ္ အက္စစ္ကိုထြက္ေပၚလာေစသည္။ ၎ႏွင့္ထိေတြ႕မႈမ်ားပါက မ်က္စိ၊
ႏွာေခါင္း သို႕မဟုတ္ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္း ပိုး၀င္မႈမ်ား ျဖစ္ႏိုင္သည္။ ေရရွည္ထိေတြ႕ပါက
အေရးျပားႏွင့္ အဆုတ္ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။25
22
Bermudez, G., Moreno, M., Invernizzi, R., Pl’a, R. and Pignata, M. “Heavy metal pollution in topsoils near a
cement plant: The role of organic matter and distance to the source to predict total and HCl-extracted heavy metal
concentrations.” Chemosphere, 2010.
23
“Dioxins and Furans” U.S. Environmental Protection Agency
24
“Benzene” U.S. Environmental Protection Agency
25
“Hydrochloric Acid” U.S. Environmental Protection Agency

ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမွ ထုုတ္လြတ္ေသာသဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ညစ္ညမ္း
ပစၥည္းအက်ဥ္းခ်ဳပ္
ညစ္ညမ္း က်န္းမာေရးအေပၚ ေဂဟစနစ္အေပၚ

ထြက္ရိွသည့္ေနရာ
ပစၥည္းမ်ား ထိခိုက္မႈ ထိခိုက္မႈ
အမႈန္မ်ား ထုုတ္လုပ္အဆင့္ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္း သဘာ၀ေပါက္ပင္မ်ား
အားလံုးတြင္ ေရာဂါမ်ား ပ်က္ဆီးေစသည္။
ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ ေက်ာက္မီးေသြးႏွင့္ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္း
ဆိုဒ္ (CO) ထံုးေက်ာက္မ်ားမီးရိႈ႕ျခင္း ေရာဂါမ်ား
ဆလဖာဒိုင္ ဆာလဖာဓာတ္ပါေသာ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္း အက္စစ္မိုးေၾကာင့္
ေအာက္ဆိုဒ္ ေက်ာက္မီးေသြးႏွင့္ထံုး ေရာဂါမ်ား အပ်က္အဆီးမ်ား
(SO2) ေက်ာက္မ်ားမီးရိႈ႕ျခင္း
ႏိုက္ထရပ
ပေ
္ အာက္ မီးေပါင္းဖိုမွ NOx အျဖစ္ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္း အက္စစ္မိုးေၾကာင့္
ဆိုဒ္ (NOx) ထြက္ရိွေသာႏိုထရိုဂ်င္ေလ ေရာဂါမ်ား အပ်က္အဆီးမ်ား
အိုဇုန္း (O3) NO2 သည္ VOCs ၊ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္း သဘာ၀ေပါက္ပင္မ်ား
ေနေရာင္ ျခည္ႏွင့္ ေရာဂါမ်ား ပ်က္ဆီးေစသည္။
ဓာတ္ျပဳသည့္ အခါ
ျဖစ္ေပၚလာသည္။
ျပဒါး ေက်ာက္မီးေသြးႏွင့္ ထံုး အာရံုေၾကာပ်က္ဆီးျခင္း၊ တိရိစၱာန္မ်ားအတြက္
ေက်ာက္တင
ြ ္ပါ၀င္ေသာ အဂၤါမ စံုကေလးမ်ား အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစသည္။
ညစ္ညမ္းဓါတုပစၥည္း ေမြးဖြားျခင္း
ဟက္ဆာဗင့္ ဘိလပ္ေျမအမႈန္မ်ားတြင္ ကင္ဆာ ေရမ်က္ႏွာျပင္ေပၚတြင္
6+
ခရိုမီယမ္ (Cr ) ရိွတက္သည္။ ညစ္ညမ္းေစျခင္း
ဒိုင္အိုဇင္ ႏွင့္ ဖူရမ္ ပလတ္စတစ္ ကင္ဆာ၊ မ်ိဳးပြားျခင္း တိရိစၱာန္မ်ားအတြက္
စြန႔ပ
္ စ္ပစၥည္း မ်ားကို ဆိုင္ရာ ျပႆနာ။မ်ား၊ အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစသည္။
ေလာင္စာအျဖစ္ ကိုယ္
မီးရိႈ႕ျခင္း ခံစားစနစ္ကိုဖ်က္ဆီးျခင္း၊
ဟိုမုန္းစနစ္ဖ်က္ဆီးျခင္
ဗင္ဇင္း (C6H6) ႏွင့္ ေက်ာက္မီးေသြးမီးရိႈ႕ျခင္း ကင္ဆာ၊ ေသြးႏွင့္ သက္ ေရ(ေ
ေျမေပၚ) ကို
အျခား VOC’s မ်ား ဆိုင္ေသာ ေရာဂါမ်ား ႏွင့္ ညစ္ညမ္းေစျခင္း၊
မ်ိုး ပြားက်န္းမာေရး တိရိစၱာန္မ်ားအတြက္
ျပႆနာ မ်ား အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစျခင္း
ဟိုက္ဒရိုကလုုိရစ္ ကလိုရင္းပါဝင္ေသာ အေရးျပားႏွင့္အသက္ရႈ ပဏာမမ်ားလွ်င္
အက္စစ္ (HCL) ေက်ာက္မီးေသြးကိုမီးရိႈ႕ လမ္းေၾကာင္းေရာဂါမ်ား တိရိစၦာန္ မ်ားအတြက္
အသံုးျပဳျခင္း သိ႕မ
ု ဟုုတ္ အဆိပ္သင့္ေစျခင္း
ကလိုရင္းေပ်ာ္၀င္ရည္
အသံုးျပဳျခင္း

စြန္႔ပစ္ပစၥည္းမ်ား
အပူေပးျခင္းအဆင့္ဆင့္မွတစ္ဆင့္ အဆိပ္သင့္ဓာတ္ေငႊ႕ ႏွင့္ အမႈန္မ်ား ထြက္သည့္

အျပင္ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုအနီးတစ္၀ုိက္ေနထိုင္သူမ်ားသည္ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမွ စြန္႕ပစ္ညစ္
ညမ္းပစၥည္းအရည္မ်ားအား ေခ်ာင္း၊ ျမစ္၊ ပင္လယ္ထဲသို႕စြန္႕ထုတ္ေသာစနစ္မ်ားႏွင့္ပတ္
သက္၍လည္း စိုးရိမ္သင့္သည္။ အရည္စြန္႔ပစ္ပစၥည္းမ်ားတြင္ အထက္တြင္ ေဖၚျပခဲသည့္
သိပ္သည္းဆမ်ားေသာ အဆိပ္ျပင္းသတၱဳပစၥည္းမ်ားအပါအ၀င္ အျခားအႏၱရာယ္ရိွေသာ
ဓါတုုပစၥည္းမ်ား ပါ၀င္ႏုိင္သည္။ ေက်ာက္က်င္းတူးေဖၚျခင္းအတြက္ အသံုးျပဳေသာယမ္း
မ်ားမွက်န္ရစ္ခဲ့သည့္ အမိုနီယမ္ႏိုက္ထရိတ္ (NH4NO3) သည္ ေရထဲသို႕ေရာက္သြားပါက
ေရေနသတၱ၀ါမ်ားအတြက္ အႏၱရယ္ရိွသည္။
အသံညစ္ညမ္းမႈမ်ား
ၾကိတခ
္ စ
ြဲ က္မ်ား၊ပန္ကာမ်ား၊ ေလ သိ႕ု မဟုတ္ ဓါတ္ေငြ႕ဖိသပ
ိ စ
္ က္မ်ားႏွင့္ ေရြ႕လ်ား၀န္
ခ်ီစက္ မ်ားအျပင္ ေက်ာက္က်င္းတူးေဖာ္ျခင္းမ်ားအတြက္ ေပါက္ကြဲယမ္းမ်ားအသံုးျပဳၾကသ
ျဖင့္ ထြက္ေပၚလာသည့္ အသံညစ္ညမ္းမႈသည္ ေနာက္ထပ္ အဓိကျပႆနာတစ္ခုျဖစ္သည္။
အသံညစ္ညမ္းမႈဆိုသည္မွာ အိပ္စက္ျခင္းကို အေႏွာက္အယွက္ေပးေသာ၊ စကားေျပာျခင္း
ကို အေႏွာက္အယွက္ေပးေသာ၊ စိတ္ကသိကေအာက္ျဖစ္စရာ အသံမ်ားမွသည္ ဆိုး၀ါး
ေသာက်န္းမာေရးသက္ေရာက္မႈမ်ားအထိျဖစ္ေစေသာ အသံမ်ားဟု သတ္မွတ္ထားသည့္
“မလိုလားေသာ သို႕မဟုတ္ အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေသာအသံ” မ်ားကို ဆူညံသံျဖစ္သည္ဟု
အေမရိကန္သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရးေအဂ်င္စီ (EPA) သတ္မွတ္
ထားသည္။ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းမွ ထြက္ေပၚလာေသာ ဆူညံသံမ်ားသည္ နားစည္ ကို
ထိခိုက္ေစသည့္အျပင္ အနီးတစ္၀ိုက္ေနျပည္သူမ်ားႏွင့္ စက္ရံုလုပ္သားမ်ား၏အၾကားအာရံု
ကို ပ်က္စီးေစသည္။ သို႕ေသာ္ ဆူညံသံမွတစ္ဆင့္ အျခားေသာ က်န္းမာေရးထိခိုက္မႈမ်ား
လည္း ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။
ကာလရွည္ဆူညံသံမ်ားခံစားရသူ ျပည္သူမ်ားသည္ က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ားစြာ

ရရွိႏိုင္သည္။26 အိပ္ေရးကိုပ်က္ေစျခင္း၊ ဂနာမၿငိမ္ျဖစ္ျခင္း၊ ေသြးတိုးျခင္း၊ ေခါင္းမူးျခင္း၊
26
Stansfeld, S. and Matheson, M. “Noise pollution: non-auditory effects on health.” British Medical Bulletin, 2003.

ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ အျငင္းသန္ျခင္း၊ စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကျခင္း၊ ေလ့လာသင္ၾကားမႈ ခ်ိဳ႕ယြင္းျခင္း
ႏွင့္ စိတ္ပါ၀င္စားမႈအားနည္းျခင္း စသည္တို႕ ျဖစ္သည္။
ဆူညံသံညစ္ညမ္းမႈသည္ သဘာ၀အသံမ်ားကို ဖံုးအုပ္လိုက္ေသာေၾကာင့္ေတာ

ရိုင္းတိရစၦာန္မ်ားအတြက္ အႏၱရာယ္ရိွေစသည္။27 အသားစားသတၱ၀ါတစ္ေကာင္အနီး
အနားတြင္ရိွမရိွကို တိရစၦာန္ငယ္မ်ားအတြက္ ဆူညံသံမ်ားေၾကာင့္ သိႏိုင္ရန္ခက္ခဲသြား
သလို အသားစားသတၱ၀ါမ်ားအတြက္လည္း ၎အမဲလိုက္ေနသည့္သတၱ၀ါမ်ားတည္ရိွ
ေနသည့္ေနရာကို သိႏိုင္ရန္ခက္ခဲသြားသည္။ ဆူညံသံညစ္ညမ္းမႈသည္ တိရိစၦာန္မ်ား
မိတ္လိုက္ရန္အတြက္ သို႕မဟုတ္ အသားစားသတၱ၀ါမ်ား၏ ေဘးအႏၱရာယ္ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး
တင္ႀကိဳသတိေပးရန္အတြက္ ၎တိ႕ု အၾကားဆက္သယ
ြ မ
္ က
ႈ ုိ အေႏွာင္အ
့ ယွက္ျဖစ္ေစသည္။
ဥပမာ ကေနဒါႏိုင္ငံ ဘိုရီယမ္သစ္ေတာအတြင္း ဆူညံေသာေရနံႏွင့္သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ ထုုတ္
လုပ္မႈေၾကာင့္ အနီးတစ္၀ိုက္ရိွ ေတးၿမံုငွက္မ်ားအတြက္ မိတ္လိုက္ဖက္မ်ားရသည့္အေျခ
အေနနည္းပါးသြားသည္ကိုေတြ႕ရိွခဲ့ရသည္။28
တုန္ခါမႈ ႏွင့္ ေျခာက္ျခားမႈ
ေက်ာက္က်င္းတူးေဖာ္ေဖါက္ခြဲျခင္းေၾကာင့္ ကမၻာေျမတုုန္ခါျခင္း ႏွင့္ အလြန္ၾကီးမား

ေသာကုန္တင္ကားၾကီးမ်ားသြ ားလာမႈေၾကာင့္ ေက်ာက္ က ်င္ း အနီ း တစ္ ၀ ိ ု က ္ အ ိ မ ္ မ ်ား၊
အေဆာက္အဦးမ်ားကို ပ်က္စီးေစသည္။ တုုန္ခါျခင္းႏွင့္ ေျမတုန္ခါျခင္းမ်ားေၾကာင့္ဆူညံ
သံညစ္ညမ္းမႈေၾကာင့္ရသည့္ သက္ေရာက္မႈမ်ားနည္းတူရရိွႏိုင္သည္။ ဆူညံသံႏွင့္တုန္ခါမႈ
မ်ားသည္ ဒြန္တြဲလာေလ့ရိွၿပီး လူႏွင့္ေတာရိုင္းတိရိစၦာန္မ်ားအေပၚ အေႏွာက္အယွက္ျဖစ္
မႈမ်ား ပိုၾကီးမားေစသည္။
သစ္ေတာျပဳန္းတီးျခင္း
ဘိလပ္ေျမစက္ရံု၊ လမ္းမ်ားႏွင့္ လုုပ္ငန္းကိရိယာမ်ားအတြက္ သစ္ပင္မ်ားခုတ္

ပစ္ရဖြယ္ရွိႏုိင္သည္။ သို႕ေသာ္ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ေရးအတြက္လိုအပ္ေသာ ထံုးေက်ာက္
ကုန္ၾကမ္းတူးေဖၚျခင္းသည္ သစ္ေတာမ်ားအတြက္ ပို၍ၾကီးမားေသာ ၿခိမ္းေျခာက္မႈတစ္ခု
27
Barber, J., Crooks, K. and Fristrup, K. “The costs of chronic noise exposure for terrestrial organisms.” Trends in
ecology & evolution, 2010.
28
ibid

ျဖစ္သည္။ တစ္ခါတစ္ရံတြင္ အလြန္မတ္ေစာက္ေသာထံုးေက်ာက္မ်ားတည္ရိွမႈသည္ လူသူ
ေရာက္ရန္ ခက္ခဲေသာေၾကာင့္ သစ္ေတာဧရိယာအခ်ိဳ႕ႏွင့္ ရွားပါးသစ္ပင္မ်ားအတြက္ နား
ခိုရာျဖစ္သကဲ့သို႕ ရွားပါးတိရိစၱာန္မ်ားအတြက္လည္း နားခိုရာျဖစ္ေစေသာ အလြန္အေရး
ႀကီးသည့္ ေနရာမ်ားျဖစ္သည္။ သတၱဳတူးေဖၚျခင္းမ်ားေၾကာင့္ ေတာျပဳန္းတီးမႈကို ျဖစ္ေစ
သည့္အျပင္ ဇီ၀ျဖစ္စဥ္မ်ားကို ေလ်ာ့နည္းေစျခင္း၊ အစိမ္းေရာင္ဖန္လံုအိမ္ဓါတ္ေငြ႕ ထုတ္
လြတ္မႈရိွျခင္း၊ ေရသံသရာလည္မႈစနစ္ကိုအေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေစျခင္း (အထူးသျဖင့္ ေရ
ၾကီးျခင္း သို႕မဟုတ္ ေရမ်ားညစ္ညမ္းျခင္းကိုျဖစ္ေစျခင္း) ႏွင့္ေျမၿပိဳမႈမ်ား ပိုမ်ားလာေစျခင္း
စသည့္ ေနာက္ဆက္တြဲသက္ေရာက္မႈမ်ားပါ ေတြ႕ရသည္။29 သစ္ေတာထြက္ပစၥည္းမ်ားႏွင့္
အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းျပဳေသာေဒသခံျပည္သူမ်ားအတြက္ပါ သစ္ေတာျပဳန္းတီးျခင္းမွ
ၾကီးမားေသာေနာက္ဆက္တြဲျပႆနာမ်ားႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရႏိုင္သည္။
သက္ရိွမ်ား တည္ေနရာႏွင့္ ဇီ၀ျဖစ္စဥ္ ဆံုးရံႈမႈ
ဘိလပ္ေျမစက္ရံုႏွင့္ ၎ေက်ာက္က်င္းမ်ားတြက္ သစ္ေတာမ်ားတိုက္ရိုက္မခုတ္

သည့္ျဖစ္ရပ္မ်ားတြင္ပင္ အျခားသက္ရိွမ်ား၏တည္ေနရာဆံုးရံႈးမႈမ်ား ျဖစ္ႏိုင္ေသးသည္။
သစ္ေတာမ်ားပ်က္ဆီးျခင္း၊ အရြယ္ပမာဏေသးငယ္သြားျခင္းႏွင့္ သစ္ေတာအရည္အေသြး
ပ်က္ဆီးမႈ စသည့္လူသားမ်ား၏လုပ္ေဆာင္မႈေၾကာင့္ ေဂဟစနစ္အၾကီးအက်ယ္ေျပာင္း
လဲသျဖင့္ ေတာရိုင္းငွက္မ်ား၊ တိရိစၦန္မ်ား၊ ငါးမ်ား၊ သစ္ပင္မ်ားစြာတို႕၏ တည္ေနရာမ်ား
ပ်က္ဆီးဆံုးရံႈးရသည္။30 ဘိ လ ပ္ ေ ျမထု တ ္ လ ု ပ ္ ျ ခင္ း ေၾကာင္ ့ ေတာရိုင္းတိရိစၦ ာန္မ်ား၏
တည္ ေ နရာမ်ားအေပၚ အဆိုပါၿခိ မ ္ း ေျခာက္ မ ႈ သ ံ ု း မ်ိ ဳ းစလံ ု း ျဖစ္ ေ ပၚေစႏိုင္သည္။ အထူး
သျဖင့္ ေက်ာက္က်င္းတူးေဖာ္ျခင္းေၾကာင့္ ထံုးေက်ာက္ဂူ အသိုက္မ်ားကို ပ်က္ဆီးေစသည္။
လင္းႏို႕အသိုက္မ်ားႏွင့္ အျခားမည္သည့္ေနရာတြင္မွေနထိုင္ႏိုင္ျခင္းမရိွသည့္ အျခားသက္
ရိွသတၱ၀ါမ်ားအတြက္ အခက္အခဲျဖစ္ေစသည္။31 မေလးႏိုင္ငံရိွထံုးေက်ာက္ က်င္းတစ္ခု
တြင္ မ်ိဳးစုအသစ္သစ္ပင္မ်ား၊ ပင့္ကူမ်ား၊ ခရုေပါင္းမ်ားစြာကို မၾကာေသးမီ ွ က ေတြ ႕ ရိ ွ ခ ဲ ့
သည္ ။ 32 အလားတူပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအတြင္းထံုးေက်ာက္မ်ားတူးေဖာ္ျခင္းေၾကာင့္အျခား
ေနရာမ်ားတြင္ မေတြ႕ရႏိုင္ေသာမ်ိဳးစိတ္မ်ားလံုး၀ကြယ္ေပ်ာက္သြားႏိုင္သည့္ အႏၱရာယ္ရိွ
29
“Deforestation.” WWF, 2014.
30
“Habitat Loss.” NWF, 2014.
31
Langer, W. “Potential Environmental Impacts of Quarrying Stone in Karst-— A Literature Review.” USGS, 2001.
32
Juniper, T. “A tiny, rare snail in Malaysia has big consequences for global cement giant.” The Guardian, 2014

သည္။ ငွက္မ်ား၊ တိရိစၦာန္မ်ား၊ သစ္ပင္မ်ိဳးစုေပါင္းမ်ားစြာတို႕သည္ ၎တို႕ေမြးဖြား၊ အိပ္စက္၊
စားေသာက္၊ ၾကီးထြားရန္အတြက္ လုံၿခံဳေသာလိွဳဏ္ဂူမ်ား၊ ေတာင္ကမ္းပါးရံမ်ား၊ ေတာင္
ေစာင္းမ်ား၊ စိုက္ပ်ိဳးေျမမ်ားႏွင့္ ထံုးေက်ာက္အစိုင္အခဲစုဖြဲ႕မႈမ်ားတြင္သာ ေတြ႕ရေသာအမ်ိဳး
အစားမ်ိဳးစံုေပါၾကြယ္၀သည့္ေဂဟစနစ္ကလိုင္ေပါက္မ်ားကို ရွာေဖြမွီခိုေနထိုင္လ်က္ရွိသည္
ကို ေတြ႕ရသည္။
ေျမလႊာတိုက္စားမႈျပႆနာ
ဘိ လ ပ္ေ ျမထု တ္ လု ပ္ ျ ခင္း ႏွ င့္ ဆ က္ ႏ ြ ယ္ေ သာထံုးေက်ာက္ တူးေဖာ္ ျ ခင္းေၾကာင့္

ေက်ာက္တူးေဖာ္ျခင္းေနရာ၏ ပထ၀ီအေနအထားႏွင့္ လုပ္ငန္းလုပ္ေဆာင္မႈစနစ္အေပၚ
မူတည္၍ ဆိုး၀ါးေသာ ေျမလႊာတိုက္စားပ်က္ဆီးမႈကို ျဖစ္ေစသည္။ ေရအသံုးျပဳမႈ၊ ေျမတူး
ျခင္းႏွင့္ ေဖာက္ခြဲျခင္း စသည္အ
့ ရာအားလံုသည္ ေျမလႊာတိုက္စားမႈကို ျဖစ္ေပၚေစသည္။33
ေျမလႊာတိုက္စားခံရမႈမ်ားေၾကာင့္ မၾကာခဏေျမၿပိဳက်ျခင္းႏွင့္ေရႀကီးျခင္းမ်ား ပိုျဖစ္ႏိုင္
သည္။
ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္ပ်က္ဆီးျခင္း
ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္မႈအတြက္ ထံုးေက်ာက္က်င္းတူးေဖာ္ျခင္းေၾကာင့္ အလြန္

ထူးျခားဆန္းက်ယ္ေသာ ေတာင္ကမ္းပါးရံမ်ား၊ ေတာင္မ်ားႏွင့္ဂူမ်ားပါရိွေသာ ေနရာေပါင္း
မ်ားစြာကို ဖ်က္ဆီးပစ္ကာေျမမ်က္ႏွာအသြင္အျပင္ပံုစံကိုအၾကီးအက်ယ္ ေျပာင္းလဲေစ
သည္။ သံလြင္ျမစ္တေလွ်ာက္ ေရလႊမ္းေျမမ်ားေပၚတြင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေဒါနေတာင္
တန္းမွတနသၤာရီတိုင္းႏွင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံေတာင္ဖက္ပိုင္းအထိ ဆန္႕ထြက္ေနသာေဒသတြင္
ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထံုးေက်ာက္ေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚေနေသာ ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္အေနအ
ထားႏွင့္ေတာင္မ်ားသည္ အလြန္မက္ေစာက္ၿပီး တစ္မူထူးျခားဆန္းက်ယ္သည့္ပံုစံ၊ အ
ေရာင္ႏွင့္အလွမ်ားရွိၾကသည္။
၎ထံုးေက်ာက္အစိုင္အခဲမ်ားသည္ ယဥ္ေက်းမႈအရ၊ ကုိးကြယ္ယံုၾကည္မႈအရ၊

အႏုပညာအရ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ေဒသခံထံုးတမ္းအစဥ္အလာ ႏွစ္ခုစလံုးအတြက္
တန္းဖိုးရိွသည္။ ေဒသတြင္းရိွ ထံုးေက်ာက္ေတာင္ထိပမ
္ ်ားတြင္ ဘုုရားေစတီမ်ားတည္ထား
33
Langer, W. “Potential Environmental Impacts of Quarrying Stone in Karst-— A Literature Review.” USGS, 2001.

ကိုးကြယ္ေလ့ရိွၿပီး ထံုးေက်ာက္ကမ္းပါးေစာင္းမ်ားရိွဂူမ်ားသည္ ကုိးကြယ္ဆည္းကပ္ရာ
ဘာသာေရးအတြက္ အေလးထားေသာ ေနရာမ်ားျဖစ္ေလ့ရိွသည္ကိုလည္းေတြ႕ရသည္။
ထံုးေက်ာက္ေတာင္ထိပ္မ်ားႏွင့္ ထံုးေက်ာက္အစိုင္အခဲစုဖြဲ႕မႈမ်ား၏ အလွတရားမ်ားႏွင့္
တည္ရိွေသာသဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္သည္ ခရီးသြားလုပ္ငန္းအတြက္ တန္းဖိုးရိွသည့္အရာ
မ်ားျဖစ္သည္။ ေက်ာက္က်င္းတူးေဖာ္ရန္အတြက္ ေတာင္တစ္ေတာင္လံုး ေပ်ာက္ကြယ္သြား
ရကာ ထူးျခားဆန္းက်ယ္သည့္ ၾကၤန္အင္မ်ားႏွင့္ ျပည့္စံုေသာသဘာဝရႈခင္း၏ လက္ရိွႏွင့္
အနာဂါတ္တန္းဖိုးအားလံုးကို ဖ်က္ဆီးေသာျဖစ္ရပ္မ်ားစြာရွိသည္။34
လူမႈေရးအေပၚသက္ေရာက္မႈမ်ား 5
ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းလုပ္ငန္းေၾကာင့္ ကရင္ေဒသအတြင္းေနထိုင္သူျပည္သူ
မ်ား၏ လူမႈစီးပြားေရး၀န္းက်င္အေပၚတြင္ လူမႈေရးပိုင္းဆိုင္ရာသက္ေရာက္မႈမ်ား ရွိႏိုင္
သည္။ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းေၾကာင့္ ေအာက္ပါ လူမႈေရးပိုင္းဆိုင္ရာသက္ေရာက္မႈ
မ်ားျဖစ္ေပၚႏိုင္သည္။
• က်န္းမာေရးႏွင့္ေဒသခံျပည္သူမ်ား၏လံုၿခံဳမႈကို ထိခုိက္ျခင္း
• ေျမယာသိမ္းဆည္းမႈ
• အစားအစာလုံၿခံဳမႈ ေလ်ာ့နည္းလာျခင္း
• မိရိုးဖလာအရင္းအျမစ္အေျခခံအသက္ေမြး၀မး္ေၾကာင္းမႈမ်ားဆံုးရံႈးသျဖင့္ စီးပြားေရးလံု
ၿခံဳမႈမ်ား ေလ်ာ့နည္းလာျခင္း
• ထင္းႏွင့္ေရသန္႕ ရရိွမႈ နည္းပါးလာျခင္း
• ယဥ္ေက်းမႈအစဥ္အလာမ်ားဆံုးရံႈးျခင္း
• ေႏွာင့္ယွက္မႈ သို႕မဟုတ္ အၾကမ္းဖက္ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ျခင္း
34
ibid

လူသားက်န္းမာေရး
ေက်ာက္ က ်င္ း မ်ားအနီ း သို႕မဟုုတ္ ထုတ္လုပ္ေရးစက္ရံုးမ်ားအနီးတစ္၀ိုက္

ေနထိုင္သ ူ တ စ္ ဥ ီ း ခ်င္ း အရေသာ္ လ ည္ း ေကာင္ း ၊ လူ မ ႈ အ သိ ု င ္ း အ၀န္ း အရေသာ္ လ ည္ း
ေကာင္း၊ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားမွျဖစ္ေပၚေသာ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးမ်ားကို ခံစားရႏိုင္
သည္။ အခန္း (၄) တြင္ က်န္းမာေရးပိုင္းဆိုင္ရာ သက္ေရာက္မႈမ်ားႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး
မ်ားစြာေဆြးေႏြးခဲ့သည့္အတိုင္း ၎သည္ ေလ၊ ေျမ၊ ေရညစ္ညမ္းမႈမ်ားႏွင့္လည္းဆက္
ႏြယ္သည္။ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ဆက္ႏြယ္ေသာ က်န္းမာေရးျပႆနာအမ်ိဳးအ
စားမ်ားကို ေအာက္တြင္အက်ဥ္းခ်ဳပ္မိတ္ဆက္ေပးထားသည္။ က်န္းမာေရးအေပၚသက္
ေရာက္မမ
ႈ ်ားသည္ ေအာက္တင
ြ ္ေဖၚျပထားသည္ထက္မက ရိႏ
ွ င
ုိ ၿ္ ပီး ယခုု ေဖၚျပခ်က္မ်ားသည္
ဘိလပ္ေျမစက္ရံုအနီး အမ်ားဆံုးႀကံဳေတြ႕ရေသာ က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ားျဖစ္သည္။
အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္း
အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာေရာဂါမ်ားသည္ လူတစ္ဦး၏ အသက္ေကာင္း

ေကာင္းရွဴႏိုင္မႈကို အေႏွာက္အယွက္ေပးၿပီး အျခားေရာဂါမ်ားအနက္ ေလျပြန္ေယာင္ႏွင့္
ပန္းနာရင္ ၾကပ္ေရာဂါမ်ားလည္းပါ၀င္သည္။ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုအနီးတစ္၀ိုက္တြင္ အသက္ရွဴ
လမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာေရာဂါမ်ားျဖစ္ပြားႏိုင္ၿပီး ဘိလပ္ေျမအမႈန္မ်ား၊ အိုဇံုးေငြ႕မ်ားေၾကာင့္
ျဖစ္ေပၚေသာ ညစ္ညမ္းေလမ်ားရႈသြင္းရသျဖင့္ ပိုဆိုးေစနုုိင္သည္။ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမွ
ထြက္ရိွေသာ အမႈန္အမႊားမ်ားႏွင့္ နီးကပ္စြာေနထိုင္ေသာ ကေလးငယ္မ်ားအတြက္ ပန္းနာ
ရင္ၾကပ္ေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္းပိုျမင့္မားသည္ဟု ေလ့လာမႈတစ္ခုတြင္ ေတြ႕ခဲ့ရသည္။35
ထို႕အျပင္ ဘိလပ္ေျမအမႈန္မ်ားတြင္ ပံုမွန္အားျဖင့္ ဆီလီကြန္ျဒပေပါင္းကို ေတြ႕ရၿပီး ၎ကို
မၾကာခဏရွဴသြင္းမိရာမွ လူ႕အသက္ကိုေသေစႏိုင္ေလာက္သည့္အလြန္ဆိုး၀ါးေသာ ဆီလီ
ကုိစစ္ဟုေခၚေသာအဆုတ္ေရာဂါတစ္ခုကို ျဖစ္ေစႏုုိင္သည္။36
35
Newcomb, P. and Cyr, A. “Conditions Associated with Childhood Asthma in North Texas.” ISRN allergy, 2012.
36
Abdul-Wahab, S. “Impact of fugitive dust emissions from cement plants on nearby communities.” Ecological
Modelling, 2006.

ကင္ဆာ
ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားမွ ညစ္ညမ္းပစၥည္းမ်ားႏွင့္ ထိေတြ႕ရႈသြင္းမိပါက ကင္ဆာေရာ

ဂါကူးစက္ႏိုင္သည္။ ဥပမာ ဘိလပ္ေျမအမႈန္မ်ားရႈသြင္းမိေသာေၾကာင့္ အဆုတ္၊ အစာအိမ္
ႏွင့္ အသံအိမ္ကင္ဆာေရာဂါမ်ား ျဖစ္ႏိုင္သည့္ အႏၱရာယ္ရိွသည္။37 ဟက္ဆာဗင့္ ခရိုမီယမ္
(Cr 6+) ပါ၀င္ေသာအမႈန္မ်ားသည္ ကင္ဆာအတြက္ အထူးအႏၱရာယ္မ်ားသည္။ အစာအိမ္
ႏွင့္စအိုကင္ဆာအမ်ားဆံုးျဖစ္ေသာ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုလုပ္သားမ်ားသည္ Cr6+ ရႈသြင္းမိ
ေသာေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟု ေလ့လာမႈတစ္ခုအရ ေတြ႕ရိွရသည္။38
ႏွလံုးေသြေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ (Cardiovascular)
နွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါသည္ ႏွလံုးႏွင့္ ေသြးေၾကာမ်ားႏွင့္သက္ဆိုင္သည္။

အခန္း (၄) တြင္ ေဆြးေႏြးခဲ့သည့္အတိုင္း ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားမွဆူညံသံမ်ားေၾကာင့္ ေသြး
တိုးေရာဂါဟုေခၚေသာ နာတာရွည္ေသြးတက္ျခင္းကို ျဖစ္ေစသည္။ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမွ
ထြက္ရိွေသာ ျပဒါးႏွင့္ ထိေတြ႕ရႈသြင္းမိပါက ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္ႏိုင္သည္။39 ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမွ
ထြက္ရိွေသာညစ္ညမ္းေငြ႕မ်ားေၾကာင့္ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါရရွိၿပီးေဆးရံုတက္ရသူ
အေရအတြက္ တိုးမ်ားလာေနၿပီး အထူးသျဖင့္ ကေလးသူငယ္မ်ားတြင္ပိုျဖစ္မ်ားသည္ဟု
သုေတသနတစ္ခုတြင္ ေဖၚျပသည္။40
မ်ိဳးပြားျခင္း
ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားမွ ထြက္ရိွေသာျပဒါးႏွင့္ အျခားသိပ္သည္းဆမ်ားေသာအဆိပ္

ျပင္းသတၱဳမ်ားမ်ားသည္ ကိုယ္အဂၤါခ်ိဳ႕ယြင္းေမြးဖြားမႈမ်ားမႈႏွင့္ ကုုိယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ မိခင္ႏွင့္
ရင္ေသြးမွေရာဂါျဖစ္ပြားျခင္း (သို႕မဟုတ္) ယခင္ေရာဂါအခံရွိရာကေန ကိုယ္ဝန္ေဆာင္စဥ္
ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါျဖစ္ပြားျခင္းမ်ားျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားအနီးေနထိုင္
ေသာအမ်ိဳးသမီးမ်ားသည္ လမေစ့ကေလးေမြးဖြားမႈမ်ားပိုျဖစ္ပြားသည္ကို ေလ့လာမႈမ်ား
တြင္ေတြ႕ရသည္။41
37
Harley, J. “The Impact of Cement Kilns on the Environment.” groundwork, 2007.
38
Koh, D., Kim, T., Jang, S. and Ryu, H. “Dust exposure and the risk of cancer in cement industry workers in
Korea.” American journal of industrial medicine, 2013.
39
“Cementing a Toxic Legacy?” EarthJustice, 2008.
40
Bertoldi, M., Borgini, A., Tittarelli, A., Fattore, E., Cau, A., Fanelli, R. and Crosignani, P. “Health effects for the
population living near a cement plant: an epidemiological assessment.” Environment international, 2012.
41
Yang, C., Chang, C., Tsai, S., Chuang, H., Ho, C., Wu, T. and Sung, F. “Preterm delivery among people living
around Portland cement plants.” Environmental research, 2003.

အာရံုေၾကာ
ျပဒါးနွင့္သိပ္သည္းဆမ်ားေသာအဆိပ္ျပင္းသတၱဳမ်ားေၾကာင့္ အာရံုေၾကာဆိုင္ရာ
ျပႆနာမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစႏို င္သည္။ ေမြ း ကင္ း စကေလးမ်ားႏွ င ္ ့ ကေလးငယ္မ်ား၏
ဖြံ႕ ၿဖိဳးၾကီးထြားမႈမ ်ားကိ ု ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါးထိခို က္ေစႏို င္သည္။ “ျပဒါးပမာဏအနည္းငယ္ပင္
ျဖစ္သည့္တိုင္ ကေလးငယ္၏ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈကို ထိခိုက္ႏိုင္သည္။ လမ္းေလွ်ာက္တတ္မႈ
ႏွင့္စကားေျပာတတ္လာမႈမ်ား ေနာက္က်ျခင္း၊ အာရံုစူးစိုက္မႈ တိုေတာင္းအားနည္းျခင္းႏွင့္
ေလ့လာသင္ၾကားမႈမျပဳႏိုင္ျခင္း စသည္တို႕ျဖစ္ေစသည္။42 ျပဒါးအဆိပ္ဓာတ္သင့္ေနသူမိ
ခင္မွေမြးဖြားသူကေလးတြင္ ဦးေႏွာက္ပ်က္ဆီးျခင္းႏွင့္ မိသားစုအတြက္ျပဳစုုေစာင့္ေရွာက္္
ရန္လြန္စြာခက္ခဲသည့္ တစ္ဘ၀စာအနီးကပ္ကုသရန္လိုအပ္ေသာ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာမသန္
စြမ္းမႈမ်ား ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ အရြယ္ေရာက္သူမ်ားတြင္ ျပဒါးကဲ့သို႕ေသာအာရံုေၾကာအဆိပ္
အေတာက္ျဖစ္ေစသည့္အရာမ်ားေၾကာင့္ ကတုန္ကယင္ျဖစ္ျခင္း၊ မွတ္ဥာဏ္ဆံုးရံႈးျခင္း၊
အျမင္အာရံဆ
ု ံုးရံႈးျခင္း သိ႕ု မဟုတ္ အဆိပသ
္ င္မ
့ ပ
ႈ မာဏပိမ
ု ်ားပါက ထိထ
ု က္မကပိဆ
ု ိုး၀ါးေသာ
ေ၀ဒနာလကၡဏာ ျမင္ေတြ႕ရႏိုင္သည္။
လုပ္သားလံုၿခံဳမႈ
ဘိလပ္ေျမစက္ရံုတြင္ လုပ္ကိုင္ေသာလုပ္သားမ်ားသည္ အဆိပ္သင့္ဓာတ္မ်ားႏွင့္

အလြန္နီးနီးကပ္ကပ္ရိွေနျခင္းေၾကာင့္ အထက္တြင္ေဖၚျပခဲ့သည့္ က်န္းမာေရးျပႆနာမ်ား
ခံစားရႏိုင္သည့္ အႏၱရာယ္အထူးရိွသည္။ မေတာ္တဆျဖစ္မႈေၾကာင့္ ရုုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အနာ
တရျဖစ္မႈမ်ားလည္း ၾကံဳေတြ႕ႏိုင္သည္။
ေယဘုယ်အားျဖင့္ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုတစ္တစ္ရံုတြင္ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ေရြ႕ေျပာင္းရ

ေသာ၊ အလြနပ
္ ူျပင္းေသာ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ားပါ၀င္သည္။ လြင့္စင္ထြက္ၾကလာသည့္အစ
အနမ်ားေၾကာင့္ မေတာ္တဆထိခုိက္မႈမ်ားမွအကာအကြယ္ေပးႏိုင္ရန္ သင့္ေတာ္ေသာၾကိဳ
တင္ကာကြယ္ေရးအသံုးအေဆာင္ႏွင့္လံုၿခံဳမႈ၀တ္စံုမ်ားရိွရန္ လိုအပ္သည္။ ေက်ာက္က်င္း
တူးျခင္းတြင္လည္း လုပ္သားမ်ားအတြက္ အႏၱရာယ္ရိွသည္။ ေက်ာက္က်င္းတူးေဖာ္ျခင္းလုုပ္
ငန္းအဆင့္တြင္ ထံုးေက်ာက္တူးေဖာ္ရန္ ေဖာက္ခြဲေရးယမ္းမ်ားအသံုးျပဳရသည္။ သင့္ေတာ္
ေလ်ာက္ပတ္ေသာ လံုၿခံဳမႈစည္းမ်ဥ္းမ်ားျပဌာန္းျခင္းႏွင့္ ၎အားလိုက္နာအေကာင္အထည္
42
See footnote 35

ေဖာ္ျခင္းသည္ အႏၱရာယ္မ်ားေသာလုပ္ငန္းခြင္အတြက္ အထူးအေရးႀကီးသည္။ ၎စည္း
မ်ဥ္းမ်ားကို လိုက္နာက်င့္သံုးျခင္းရိွမရိွကိုလည္း ေစာင့္ၾကည့္ၾကပ္မတ္ရမည္။ သုိ႕ေသာ္
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ လက္ရိွေဆာင္ရြက္ေနေသာသတၱဳတူးေဖာ္ျခင္းလုပ္ငန္းတစ္ခုလံုးႏွင့္ဘိ
လပ္ေျမစက္ရံုလုပ္ငန္းမ်ားသည္ မွ်တေသာလုပ္ခေပးရန္ပ်က္ကြက္ျခင္း၊ လံုၿခံဳမႈအဆင့္အ
တန္းေထာက္ပံ့ေပးရန္မသိက်ိဳးကြ်န္ျပဳျခင္းစသျဖင့္ ၎၏လုပ္သားမ်ားကိုေစာင့္ေရွာက္မႈ
ပိုင္းတြင္ အလြန္ညံ့ဖ်င္းလွသည္။ လုုပ္ငန္းခြင္မေတာ္တဆျဖစ္မႈမ်ားေၾကာင့္ မ်ားစြာေသာ
ဘိလပ္ေျမ လုပ္သားမ်ားအသက္ဆံုးရံႈးေနၾကရသည္။43 (၂၀၀၇) ခုႏွစ္ ရွမ္းျပည္နယ္ပင္း
ပက္ေတာင္သတၱဳတူးေဖာ္ေရးလုပ္ကြက္တြင္ လုပ္သား (၇) ဦး ေက်ာက္ၾကိတ္စက္အ
တြင္း မေတာ္တဆျပဳတ္က်ေသာေၾကာင့္ ေသဆံုးခဲ့ရသည္။44 (၂၀၀၀) ခုႏွစ္တြင္မိုင္းစုပတၱ
ျမားသတၱဳတြင္းတြင္ မိုင္းလုပ္သား (၃၀၀) ေက်ာ္ေသးဆံုးခဲ့ရသည္။ အေၾကာင္းရင္းမွာလူ
ထူထပ္ေသာမိုင္းလုုပ္ကြက္ေနရာအတြင္းေဖာက္ခြဲပစၥည္းမ်ား သိုေလွာင္ထားသည့္ဂိုေဒါင္
မ်ားအစုလိုက္အၿပဳံလိုက္ ေပါက္ကြဲခဲ့ေသာေၾကာင့္ျဖစ္ သည္။45 လံုၿခံဳမႈသင္တန္း၊ ေဖာက္ခြဲမႈ
မလုပ္ခင္ သတိေပးဥၾသဆြဲသံမ်ား အသံုးျပဳျခင္း၊ စာတမ္းမ်ား ေကာင္းမြန္စြာတပ္ထားျခင္း၊
လံုၿခံဳေသာသယ္ယူပို႕ေဆာင္ေရး၊ အႏၱရာယ္ရိွေသာပစၥည္းမ်ားကို လံုၿခံဳစြာသီးသီးျခားျခား
သိုေလွာင္ျခင္းႏွင့္ခိုင္မာေသာ လံုၿခံဳမႈစည္းမ်ဥ္းမ်ားထားရိွျခင္းျဖင့္ အဆုုိပါေဘးအႏၱရာယ္
ဆိုးမ်ားကို ေရွာင္လြဲႏိုင္သည္။ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုလုပ္သားမ်ားသည္ စက္ယႏၱရားမ်ားမွ
ဆူညံသံမ်ားေၾကာင့္ အၾကားအာရံုခ်ိဳ႕ယြင္းႏိုင္သည္။ မ်က္ႏွာဖံုးစြပ္မ်ားတပ္ဆင္ျခင္း၊ အႏၱ
ရာယ္ကင္းဦးထုတ္မ်ားေဆာင္ျခင္း၊ လံုၿခံဳေသာမ်က္မွန္မ်ား၀တ္ဆင္ျခင္း၊ အပူခံလက္အိတ္
မ်ား၀တ္ဆင္ျခင္းႏွင့္နားအကာမ်ား ၀တ္ဆင္ျခင္းစသျဖင့္ ေကာင္းမြန္ေသာလံုၿခံဳမႈ၀တ္စံု
ေထာက္ပံ့ေပးျခင္းျဖင့္ လုပ္သားမ်ားအႏၱရာယ္ရိွမႈကို ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္သည္။46
အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းမႈမ်ားႏွင့္ အစားအစာလံုၿခံဳမႈ
အစားအစာလံုၿခံဳမႈဆိုသည္မွာ ျပည္သူမ်ားအေနႏွင့္ ေစ်းႏႈန္းသက္သာေသာ၊

အဟာရရိွေသာအစားအစာကို လံုလံုေလာက္ေလာက္ ၀ယ္ယူစားသံုးခြင့္ရိွျခင္းကို ဆိုလို
သည္။ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းေၾကာင့္ လယ္ေျမမ်ား သိမ္းဆည္းခံရျခင္း၊ ပတ္၀န္းက်င္
ညစ္ညမ္းမႈေၾကာင့္အိမ္ေမြးတိရိစၱာန္မ်ားနာမက်န္းျဖစ္ျခင္း၊ ပတ္၀န္းက်င္ ညစ္ညမ္းမႈသည္
43
Steinweg, T. “Cement Sector Scan.” SOMO, 2008.
44
“Robbing the Future” Pa-Oh Youth Organization, 2009.
45
Personal interviews with Shan and Ta-ang former mine workers, Images Asia, July 2005.
46
“Training manual for risk assessment in the cement industry” Cyprus Worker’s Confederation.

ေျမဆီလႊာအတြင္းေရာက္ရိွသြားၿပီး သီးႏွံမ်ားအေပၚ ဆက္လက္ကူးစက္ျခင္း သို႕မဟုတ္ ျပဒါး
ႏွင့္အျခားအဆိပ္ဓာတ္မ်ား ေရတြင္ေပ်ာ္၀င္သြားသျဖင့္ ငါစားသံုးရန္မလံုၿခံဳျခင္း စသည္မ်ား
ျဖစ္ပြားပါက နီးစပ္ရာေက်းရြာသားမ်ား၏အစားအစာလံုၿခံဳမႈအေပၚ ၿခိမ္းေျခာက္မႈမ်ားျဖစ္
ေနၿပီျဖစ္သည္။ ကရင္ျပည္နယ္ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ား အနီးေနထိုင္သူ ေက်းရြာသားမ်ားသည္
၎တို႕စုုိက္ခင္းမ်ားအတြင္း အမႈန္မ်ားက်သျဖင့္ သီးႏွံမ်ားပ်က္ဆီးကုန္ရသည္ဟု တိုင္ၾကား
ခ်က္မ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။47 ထို႕အျပင္ သတၱဴတူးေဖာ္မည့္သစ္ေတာမ်ားအတြင္း သြားလာ
ခြင့္ကန္႕သတ္လိုက္ၿပီး သတၱဳတူးေဖၚမႈေၾကာင့္ ေနာင္တြင္လိုက္ပါျဖစ္ေပၚလာမည့္သစ္
ေတာျပဳန္းတီးမႈမ်ားေၾကာင့္ ရြာသားမ်ားအတြက္ တစ္ဖက္တစ္လမ္း၀င္ေငြရႏိုင္ေသာ မႈိခူး၊
မီးေသြးဖုတ္၊ ထင္းေကာက္သည့္အခြင့္အလမ္းကို ရရွိႏိုင္ေတာ့မည္မဟုတ္ေပ။
စက္ရံုတစ္ရံုတည္ေဆာက္ျခင္းေၾကာင့္ ေဒသခံလူထုမ်ားအတြက္ အလုပ္အကိုင္

ရရိွသည့္ အက်ိဳးေက်းဇူးရႏိုင္သည္ဟု ဘိလပ္ေျမကုမၸဏီမ်ားက ေျပာေကာင္းေျပာလိမ့္မည္။
ရရိွသည့္ အက်ိဴးေက်းဇူးသည္ အနည္းငယ္သာျဖစ္ၿပီး အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းအမ်ား
စုသည္ ျပင္ပကြ်မ္းက်င္လုပ္သားမ်ားအတြက္သာျဖစ္မည္ျဖစ္ၿပီး ေဒသခံမ်ားအတြက္မွာမူ
အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းနည္းပါးေလ့ရွိကာ ေပးသည့္လုပ္အားခမွာလည္းအလြန္နည္း
ပါးသည္ကိုသတိျပဳရန္ အေရးႀကီးသည္။ ဥပမာ တီဗက္လူမ်ိဳးမ်ားသည္ ဘိလပ္ေျမစက္
ရံုတစ္ရံုတြင္ ျပင္ပတရုတ္လူမ်ိဳးမ်ားအားလံုးနီးပါးကိုသာခန္႕အပ္သျဖင့္ ဆႏၵျပေတာင္းဆို
ခဲ့ဖူးသည္။48 ထို႕အျပင္ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမွကမ္းလွမ္းေပးမည့္ အလုုပ္အကိုင္အခြင့္အ
လမ္းအေရအတြက္သည္ ပတ္၀န္းက်င္ညစ္ညမ္းမႈ သို႕မဟုတ္ ေျမယာသိမ္းဆည္းမႈ
ေၾကာင့္ ျပည္သူမ်ားဆံုးရံႈးရမည့္ မိရိုးဖလာအသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းလုပ္ငန္းဆုံးရံႈမႈ
မ်ားႏွင့္ႏိႈင္းယွဥ္ပါက အလြန္နည္းပါးသည္ကို ေတြ႕ရမည္။ ဥပမာ ရွမ္းျပည္နယ္ရိွတီရစ္
ေက်ာက္မီးေသြးစီမံကိန္းတြင္ ၀န္ထမ္းဦးေရ (၅၀၀) (အမ်ားစုသည္ အျပင္မွျဖစ္သည္။)
ခန္႕ထားသည္။ သို႕ေသာ္ စီမံကိန္းေၾကာင့္ ေဒသခံျပည္သူေပါင္း (၁၀၀၀) ခန္႕ ၎တို႕အ
သက္ေမြး ၀မ္းေၾကာင္းမႈမ်ားကို ဆံုးရႈံႈးခဲ့ရသည္။49
47
ၿမိဳင္ကရင္ေက်းရြာသားတစ္ဦးႏွင့္ KESAN အင္တာဗ်ဴး။ ၂၀၁၄ ႏို၀င္ဘာလ။
48
Tashi, L., Tso, C. and Tenzin, K. “Hundreds of Tibetans Protest Land Seizure Over Gold Mining Activities.”
Radio Free Asia, 2014.
49
“အဆိပ္သင့္မိုးတိမ္မ်ား” “ပအို႕၀္လူငယ္အဖြဲ႕အစည္း။.” 2011.

ယဥ္ေက်းမႈ
ကရင္ေဒသအတြင္း ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ား တည္ေဆာက္ျခင္းေၾကာင့္ယဥ္ေက်းမႈ

အစဥ္အလာမ်ားအပါအ၀င္မိရို းဖလာအသက္ရွင္ေနထိုင္မႈပံုစံမ်ားကို ေႏွာင့္ယွက္ဖ်က္
ဆီးႏိုင္သည့္ အႏၱရာယ္မ်ားစြာရိွသည္။ အထူးသျဖင့္ တိုင္းရင္းေဆးေဖာ္ရာတြင္အသံုးျပဳ
သည့္သစ္ပင္ပန္းပင္မ်ားေပါက္ေရာက္ေသာေျမမ်ား သို႕မဟုတ္ အထြတ္အျမတ္ထားေသာ
ေနရာမ်ားကို သတၱဳတူးေဖာ္ျခင္း သို႕မဟုတ္ စက္ရံုတည္ေဆာက္ျခင္းအတြက္သိမ္းယူ
မည္ဆိုပါက ရြာသားမ်ားအတြက္ အသံုးျပဳခြင့္ဆံုးရံႈးသြားမည္ျဖစ္သည္။ သတၱဳ တူးေဖာ္ျခင္း
ေၾကာင့္ အေရးၾကီးေသာ အေဆာက္အဦးမ်ား ပ်က္ဆီးသြားႏိုင္သည္။ ဥပမာ ရွမ္းျပည္နယ္
အတြင္း တီရစ္ေက်ာက္မီးေသြးတူးေဖာ္မႈေၾကာင့္ ေရွးေဟာင္းပုထိုးေစတီတစ္ခု ပ်က္စီး
ခဲ့ရသည္။50
ဘိလပ္ေျမစက္ရံုတည္ေဆာက္ျခင္းႏွင့္ စက္ရံုလည္ပတ္ျခင္းအတြက္ ျပင္ပမွ လူ

ေပါင္းမ်ားစြာ၀င္ေရာက္ျခင္းေၾကာင့္ ေဒသခံျပည္သူလူထု၏ တန္ဘိုးထားမႈမ်ား၊ က်ားမ
မတူကြဲျပားမႈတြင္တန္းတူညီမွ်မႈမရိွမႈမ်ားပိုမ်ားလာျခင္းႏွင့္ ေလာင္းကစားမႈ၊ မူးယစ္ေဆး
၀ါးသံုးစြဲမႈ၊ အရက္ေသစာေသာက္စားမႈ ႏွင့္ လိင္ေရာင္း၀ယ္မႈမ်ား ပိုမ်ားလာေစႏိုင္သည္။
ကရင္ျပည္နယ္ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းမ်ားအနီးတစ္၀ိုက္ ၎သက္ေရာက္မႈ မ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍
စနစ္တက်မွတ္တမ္းတင္ထားမႈမ်ားရိွသည္။ အထူးသျဖင့္ သတၱဳတူးေဖာ္ျခင္းေဒသတစ္
၀ိုက္တြင္ လိင္လုပ္ငန္းႏွင့္မူးယစ္ေဆး၀ါး သံုးစြဲမႈမ်ားျဖစ္ပြားသည္။51
ပဋိပကၡ
ကရင္ျပည္နယ္အတြင္းရိွ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားေၾကာင့္ ေဒသတြင္းပဋိပကၡကိုပိုဆိုး

ရြားေစႏိုင္သည့္ အေျခအေနမ်ားရိွေနသည္။ အထူးသျဖင့္ ျမန္မာအစိုးရစစ္တပ္ႏွင့္ အျခား
လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕မ်ားသည္ ရင္းနွီးျမဳပ္ႏွံမႈလုပ္ငန္းတြင္ ပါ၀င္လာႏိုင္သည့္အေျခအေန
မ်ားျဖစ္ႏိုင္သည္။ တစ္ခါတစ္ရံတြင္ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈစီမံကိန္းမ်ားေၾကာင့္ စစ္ေရးအရခ်ဲ႕ထြင္ျခင္း၊ ေျမ
သိမ္းမႈမ်ားပိုမိုမ်ားျပားေစႏိုင္သျဖင့္ လက္ရိွေဆာင္ရြက္ေနေသာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္အ
ေပၚ အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေစႏုုိင္သည္။ ဘားအံၿမိဳ႕ေျမာက္ဖက္ တရုတ္ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံသူတစ္ဦး
စီစဥ္ေနေသာ ဘိလပ္ေျမ စက္ရံုတစ္ရံုသည္ ၎ႏွင့္မနီးမေဝးတြင္ အစိုးရမွအေကာင္အထည္
50
ibid
51
“ကခ်င္ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈလုပ္ငန္းအေတြ႕အႀကံဳမွ သင္ခန္းစာ - ကခ်င္ဖြဲ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ ကြန္ယက္အဖြဲ႕”

ေဖၚရန္စီစဥ္လ်က္ရွိေနေသာ ဟတ္္ႀကီးေရအားလွ်ပ္စစ္ထုတ္လုပ္ေရးစီမံကိန္း ႏွင့္ ဆက္ႏြယ္
မႈရိွေကာင္းရိွႏိုင္သည္။ ၎ေရကာစီမံကိန္းေၾကာင့္ တိုက္ခိုက္မႈမ်ားႏွင့္ ေရြ႕ေျပာင္းမႈေပါင္း
မ်ားစြာျဖစ္ပြားခဲ့ရသည္။ ကမၻာအ၀ွမ္းေနရာမ်ားစြာတြင္ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းလုပ္ငန္း၌
ဆန္႕က်င္ကန္႕ကြက္မႈမ်ားကို အၾကမ္းဖက္ဖိႏွိပ္ခဲ့ေသာျဖစ္ရပ္မ်ားစြာ ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ သာဓ
ကအားျဖင့္ ဂြာတီမာလာႏိုင္ငံတြင္ Cementos Progresos ဘိလပ္ေျမကုမၸဏီ၀န္ထမ္းမ်ား
သည္ ဌာေနတိုင္းရင္းသားကန္႕ကြက္ဆႏၵျပသူမ်ားကုုိ ေသနတ္ႏွင့္ပစ္ခတ္သျဖင့္ လူရွစ္ဦး
ေသဆံုးခဲ့ရသည္။52 ပဋိပကၡမ်ားႏွစ္ေပါင္းၾကာရွည္စြာတည္ရိွေနၿပီး ဆန္႕က်င္ကန္႕ကြက္
သူမ်ားကို အၾကမ္းဖက္ဖိႏွိပ္ၿဖိဳခြင္းသည့္သမိုင္းေၾကာင္းရွိေသာကရင္ျပည္နယ္တြင္ ဂြာတီ
မာလာႏိုင္ငံကဲ့သို႕အျဖစ္အပ်က္မ်ိဳး ပိုျဖစ္ႏုိင္သည္။ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ ပင္းပက္ေတာင္အ
နီးဘိလပ္ေျမစက္ရံုတည္ေဆာက္ရန္လ်ာထားေသာေနရာတစ္၀ိုက္အတြင္း စစ္ေရးတိုးခ်ဲ႕
မႈမ်ားေၾကာင့္ ေဒသခံျပည္သူမ်ားသည္ အၾကမ္းဖက္မႈႏွင့္အတင္းအၾကပ္ေငြေတာင္းခံမႈ
မ်ားခံရႏိုင္သည့္အေျခအေနတြင္ ရိွေနသည္။53
6 စြန္႕ပစ္အညစ္အေၾကးမ်ား မီးရိႈ႕ျခင္း
တခ်ိဳ႕ေသာ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားသည္ မီးေပါင္းဖိုအတြက္ အသံုးျပဳသည့္ေလာင္စာ

အမ်ိဳးအစားအေပၚမူတည္၍ အျခားစက္ရံုမ်ားထက္ပို၍ အဆိပ္သင့္ေလထုုညစ္ညမ္းေစ
မည့္အရာမ်ား ပိုထုတ္လုတ္ႏိုင္သည္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားသည္ ေက်ာက္
မီးေသြးကို အဓိကထား အသံုးျပဳၾကသည္။ ေက်ာက္မီးေသြးေလာင္စာသည္ သဘာ၀
ပတ္၀န္းက်င္ကို ထိခိုက္ေစသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ SO2 ႏွင့္ ျပဒါးအစရိွေသာ
ညစ္ညမ္းမႈမ်ားအျပင္ ကာဗြ န ္ ဒ ိ ု င ္ ေ အာက္ ဆ ိ ု ဒ ္ ဓ ာတ္ မ ်ားစြ ာ ကို ထုုတ္လြတ္သည္။
ထို႕ေၾကာင့္ ကမၻ ာအ၀ွ မ ္း ရာသီ ဥတုအ ေျပာင္း အလဲ (ေနာက္အခန္းတြင္ေဆြးေႏြးမည္
ကိုလည္း အားျဖစ္ေစသည္။ ေက်ာက္ မ ီ း ေသြ း ပမာဥဏမ်ားစြ ာ အသံ ု း မျပဳလိ ု ျ ခင္ း ႏွင့္
ေငြ ေ ျခြ တ ာလိ ု ျ ခင္ း ေၾကာင္ ့ ဘိလပ္ေျမစက္ရံု ေတာ္ ေတာ္မ်ားမ်ားသည္ အစားထိုး
ေလာင္ စာ “တြဲဖက္အသံုးျပဳျခင္း” ဟုေခၚေသာ စြမ္းအင္ကိုအသံုးျပဳၾကသည္။ ဘိလပ္ေျမ
52
“Eight Indigenous People Killed in Guatemala Cement Factory Clash.” TeleSUR, 2014.
53
“Robbing the Future” Pa-Oh Youth Organization, 2009.

ကုမၸဏီမ်ားကအစိ မ ္ း ေရာင္ စ ြ မ ္ း အင္ မ ူ ၀ ါဒဟု ေခၚေ၀ၚသတ္မွတ္ေသာ္လည္းအမွန္မွာမူ
ေက်ာက္မီးေသြးႏွင့္ အတူအႏၱရာယ္ရိွေသာစြန္႔ပစ္မ်ားကို မီးရိႈ႕ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ အႏၱရာယ္
ရိွေသာ စြန္႕ပစ္ပစၥည္းေလာင္စာမီးအျဖစ္အသံုးျပဳျခင္းတြင္ စက္ရံုမွထုတ္ေသာအဆိပ္အ
ေတာက္သင့္ပစၥည္းမ်ား သို႕မဟုတ္ အႏၱရာယ္အရိွဆံုးပစၥည္းအခ်ိဳ႕ကို မီးအားေကာင္း
ေကာင္းျဖင့္ မီးရႈိ႕ျခင္းျဖစ္သျဖင့္ အျငင္းပြားဖြယ္ျဖစ္သည္။ ေနရာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားတြင္
အဆိုပါစြန္႔ပစ္ပစၥည္းမ်ားအတြက္ အထူးမီးေပါင္းဖိုမ်ားထား ရိွသည္။
ၿမိဳ႕ေတာ္အမိႈက္မ်ားစြန္႕ပစ္ရန္ ေစ်းေပါေပါနည္းလမ္းအသံုးျပဳလိုသည့္ ျမဴနီစီပယ္

(ၿမိဳ႕ေတာ္စီပင္) မ်ားအတြက္မွာမူ ယခုနည္းလမ္းသည့္ ၎တုိ႕အတြက္ ေကာင္းေသာ
နည္းတစ္ခုျဖစ္သည္။ ေစ်းေပါေသာ စြမ္းအင္အရင္းအျမစ္ရျခင္းႏွင့္ ေက်ာက္မီးေသြးကို
ေလွ်ာ့၍အသံုးျပဳရျခင္းမွတစ္ဆင့္ ေငြပိုထြက္လာျခင္းမ်ားအတြက္ေၾကာင့္ ဘိလပ္ေျမစက္ရံု
မ်ားအတြက္ အလြန္အက်ိဳးအျမတ္ရိွေသာ နည္းလမ္းျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ ခြ်တ္ေဆးမ်ား၊
တာယာေဟာင္းမ်ား၊ ဆီႏွင့္ဓါတုစြန္႕ပစ္ပစၥည္းမ်ား၊ အိမ္သုတ္ေဆး၊ သစ္တိုသစ္စ၊ သစ္
ေပါင္းစႏွင့္စကၠဴစမ်ား၊ စြန္႔ပစ္အမိႈက္မ်ား၊ ေဆးဖက္စြန္႕ပစ္ပစၥည္းမ်ား၊ အိမ္သာအညစ္အ
ေၾကးမ်ား54ကိ ု မ ီ း ရိ ႈ ႕ ျခင္ း သည္ ေဒသခံ လ ူ မ ႈ အသိုင္းအ၀န္းႏွင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္အ
တြက္ အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစသည္။ မီးထဲသို႕ အင္အားၾကီးမားေသာဓါတုပစၥည္းေပါင္းမ်ားစြာပစ္
ထည့္ျခင္းေၾကာင့္ မည္သို႕ေသာဓါတုဓါတ္ျပဳမႈမ်ားျဖစ္လာႏိုင္သည္ကို သိရန္မျဖစ္ႏိုင္ပါ။
“စြနပ
႔္ စ္ပစၥည္းမ်ား မီးရိ႕ႈ ျခင္းမွတစ္ဆင့္ ဘိလပ္ေျမမီးေပါင္းဖိမ
ု ်ားသည္ စြန႕္ ပစ္ပစၥည္း
ေလာင္စာဖိုမ်ားသာျဖစ္ကုန္ၾကသည္။” ထို႕ေၾကာင့္ စြန္႔ပစ္ပစၥည္းေလာင္စာဖိုအျဖစ္သီး
သန္႕အသံုးျပဳေသာဖုိမ်ားအတြက္ ထားရိွေသာစံသတ္မွတ္ခ်က္ စည္းမ်ဥ္းမ်ားႏွင့္တူညီမႈ
မရိွႏိုင္ေတာ့သည့္ျပႆနာမ်ား” ကမၻာ့အ၀ွမ္းေနရာမ်ားစြာတြင္ ေတြ႕ရိွရသည္။55 ေလ
ညစ္ညမ္းမႈစံသတ္မွတ္ခ်က္မရိွေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံကဲ့သို႕ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ စြန္႕ပစ္အ
ညစ္အေၾကးမ်ား မီးရိႈ႕ျခင္း ႏွင့္ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုတြင္ စြန္႕ပစ္ပစၥည္းမ်ားကို ေလာင္စာအျဖစ္
မီးရိႈ႕အသံုးျပဳျခင္းတို႕ေၾကာင့္ နီးစပ္ရာ ေဂဟစနစ္မ်ားႏွင့္ လူမႈအသိုင္း အ၀န္းမ်ားအတြက္
အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။
54
“Cement Kilns.” GAIA, 2014.
55

ျဖစ္ေပၚလာေသာ က်န္းမာေရးျပႆနာႏွင့္ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈမ်ား (ပန္းခ်ီ - ေစာေကာ္စိုးစိုး)
စြန္႕ပစ္အညစ္အေၾကးမ်ား မီးရိႈ႕ျခင္းေၾကာင့္ ျပဒါး၊ ခဲ၊ သံျဖဴ56 ကဲ့သို႕ သိပ္သည္း

ဆမ်ားေသာအဆိပ္ျပင္းသတၱဳေငြ႕ ထုုတ္လြတ္မႈပမာဏမွာ ျမင့္မားသည္။ အခန္း (၄) တြင္
၎တို႕ႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး သက္ေရာက္မႈမ်ားကို ေဖၚျပထားသည္။
စြန္႕ပစ္ပစၥည္းမ်ားကို မီးရိႈ႕အသံုးျပဳေသာဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားသည္ ကလိုရင္းႏွင့္

ပလစ္စတစ္ေပါင္းစပ္မႈေၾကာင့္ ဒိုင္အိုစင္ႏွင့္ဖာရင္းဓာတ္ျမင့္ျမင့္မားမား ထုတ္လြတ္သည္။
၎အဆိပ္သင့္ဓါတုဓာတ္မ်ားသည္ ေလ၊ ေရတို႕မွတစ္ဆင့္ ေနရာေ၀းေ၀းသို႕ ေရာက္ရိွ
သြားႏိင
ု ၿ္ ပီး သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏင
ွ အ
့္ စားအစာကြနယ
္ က္အတြင္း အလြယတ
္ ကူျပန္႕ႏွ႕ံ သြား
သည္။ ဒိုင္အိုစင္ႏွင့္ဖာရင္းဓာတ္သည္ ကမၻာေျမေပၚရိွျပင္ အားအေကာင္းဆံုး အဆိ္ပ္သင့္
ဓာတ္မ်ား အနက္ပါ၀င္သည္။ ၎ဓာတ္မ်ားေၾကာင့္ မ်ိဳးပြားက်န္းမာေရးႏွင့္က ေလးဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ
ျပႆနာမ်ားျဖစ္ေစႏိုင္ၿပီး ဟိုမုန္းတည္ေဆာက္မႈကို အေႏွာက္အယွက္ျဖစ္ေစ သည့္အျပင္
ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ ထို႕အျပင္ကိုယ္တြင္းခုခံအားစနစ္ကိုပါ ထိိခိုက္ေစသည္။57
56
Shah, D., Tangri, N., Tyler, B., Hlebarov, I. and Wilson, M. “Understanding Refuse Derived Fuel.” Global Alliance
for Incinerator Alternatives, 2013.
57
ibid

အႏၱရာယ္ရိွေသာစြန္႕ပစ္ပစၥည္းမ်ားကို ေလာင္စာအျဖစ္အသံုးျပဳေသာဘိလပ္ေျမမီးေပါင္း
ဖိုမ်ားသည္ ေက်ာက္မီးေသြးတစ္ခုတည္းကိုသာအသံုးျပဳေသာ စက္ရံုမ်ားထက္ဒိုင္အိုစင္
ဓာတ္ (၈၀) ရာခိုင္ႏႈန္း ပိုထုတ္သည္ဟု အေမရိကန္အေျခစိုက္ EPA အဖြဲ႕ၾကီးကထုတ္ျပန္
ေသာစာရင္းတြင္ ေတြ႕ခဲ့ရသည္။58
ေဒသခံျပည္သူမ်ား၏ က်န္းမာေရးအေပၚ အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစသည့္အျပင္ စြန္႕ပစ္

ပစၥည္းအားေလာင္စာအျဖစ္အသံုးျပဳေသာ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားေၾကာင့္ စီးပြားေရးလုပ္
ငန္းမ်ားအတြက္ပါ အခက္အခဲျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးဆဲတိုင္းျပည္အမ်ားစုတြင္ စြန္႕ပစ္ပ
စၥည္းမ်ားျပန္လည္အသံုးျပဳျခင္းလုပ္ငန္းသည္ ဆင္းရဲသားလူတန္းစားအတြက္ ၀င္ေငြရ
လုပ္ငန္းတစ္ခုျဖစ္သည္။ အေသးစားစြ န ္ ႕ ပစ္ ပ စၥ ည ္ း ျပန္ လ ည္ အသံုးျပဳျခင္းလုပ္ငန္း
သို႕မဟုတ္ အမိႈက္ေကာက္သူမ်ားသည္ စြန္႕ပစ္ပစၥည္းမ်ားကိုသာ အဓိကအားထားရၿပီး
အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းအတြက္ ျပန္လည္ေရာင္းခ်ရသည္။ အမိႈက္မ်ားအားလံုးကို စုုၿပီး
ဘိလပ္ေျမစက္ရံုတြင္ ေလာင္စာအျဖစ္မီးရိႈ႕အသံုးျပဳပါက ထိုသူမ်ားအတြက္ ၀င္ေငြရနည္း
လမ္းမဲ့သြားမည္ျဖစ္သည္။59
ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲ 7
ရာသီဥတုသိပၸံ
ဘိလပ္ေျမလုပ္ငန္း၏ အၾကီးမားဆံုးသဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာသက္ေရာက္မႈ
မ်ားအနက္တစ္ခုသည္ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ဓာတ္ပမာဏၾကီးမားစြာ ထုတ္လြတ္ျခင္း
ျဖစ္သည္။ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္သည္ ကမၻာ့ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲကို ဖန္တီး
သည့္ ႀကီ း မားေသာအေၾကာင္ း ခံ မ ်ားထဲ မ ွ တ စ္ ခ ု ျ ဖစ္ သ ည္ ။ ကာဗြန္သည္ “အစိမ္း
ေရာင္ဖန္လံုအိမ္ဓာတ္ေငြ႕” ျဖစ္သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ကမၻာ့ေလထုအတြင္းသို႕ ထုတ္လ ြ တ ္
လိ ု က ္ သ ည္ ့ အ ခါတြ င ္ ၎သည္ ေ နမွ လ ာေသာအပူ ဓ ါတ္ က ိ ု စ ု ယ ူ ထ ားကာ ထိုမွတစ္
58
59
Shah, D., Tangri, N., Tyler, B., Hlebarov, I. and Wilson, M. “Understanding Refuse Derived Fuel.” Global Alliance
for Incinerator Alternatives, 2013.

ဆင့္ ကမၻာၾကီးကိုပူေႏြးေစသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ အစိမ္းေရာင္ဖန္လံုအိမ္ဓာတ္ေ ငြ ႕ မ်ား
သည္ သဘာ၀ဓာတ္ ေ ငြ ႕ ျဖစ္ ၿ ပီ း ေကာင္ း မြ န ္ ၾ ကေသာ္ လ ည္ း အလြန္မ်ားပါကေလထု
ကို ညစ္ညမ္းေစၿပီး အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစသည္။ သက္ရင့္ေလာင္စာမ်ား (ေက်ာက္မီးေသြး၊
ေလာင္စာဆီႏွင့္သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕) ကိုစြမ္းအင္ရရွိရန္ႏွင့္ သယ္ယူပို႕ေဆာင္ေရးအတြက္
မီးရိႈ႕အသံုးျပဳျခင္းေၾကာင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သစ္ေတာျပဳန္းတီးျခင္းတို႕ ေၾကာင့္ေသာ္
လည္းေကာင္း၊ ထိ ု အ ရာမ်ားမွ တ စ္ ဆ င္ ့ ကာဗြန္ဒို င္ေအာက္ဆိုဒ္အမ်ားစု ထုတ္လြတ္
သည္။ အထူးသျဖင့္ လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ေက်ာ္အတြင္း လူသားမ်ား၏မီးရိႈ႕ျခင္း
လုပ္ငန္းမ်ားေၾကာင့္ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ဓာတ္သည္ ေလထုအတြင္း အႏၱရာယ္
ရိွေသာအဆင့္အထိ တိုးျမင့္လာခဲ့သျဖင့္ ကမၻာၾကီးပူေႏြးလာရျခင္းျဖစ္သည္။ လြန္ခဲ့ေသာ
ႏွစ္ေပါင္း (၁၃၀) အတြင္း ကမၻာၾကီး၏ ေယဘုယ်အပူခ်ိန္သည္ (၀.၈) ဒီဂရီ ဆဲလ္စီယပ္တိုး
ခဲ့ၿပီး ဆက္လက္တိုးလာေနဆဲျဖစ္သည္။ ရာသီဥတုစနစ္အတြင္း အပူခ်ိန္တိုးလာမႈေၾကာင့္
အသက္ ဆ ံ ု း ရံ ႈ း ရသည္ ့ ေဘးအႏၱရာယ္မ်ား ၾကံ ဳ ေတြ ႕ ေနရဆဲ ျ ဖစ္ သ ည္ ။ လက္ေတြ႕
သဘာ၀ေဘးဆိုးၾကီးကို ေရွာင္လြဲႏိုင္ရန္အတြက္ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာပူးေႏြးမႈကို (၂) ဒီဂရီ
ဆဲလ္စီယပ္ေအာက္တြင္ ထိန္းထားရမည္ဟုသိပၺံပညာရွင္အမ်ားစုက သေဘာတူသည္။
ရာသီဥတုဆိုင္ရာ သက္ေရာက္မႈမ်ား
ကမၻာေျမပူေႏြးမႈသည္ သက္ရိွအရာအားလံုး မီွခိုေနရေသာ၊ လူ႕က်န္းမာေရးမွသည္ ကမၻာအ

၀ွမ္းစီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားအထိ အားထားရေသာ သဘာ၀ၾကီး၏ ေဂဟစနစ္ကို ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါး
ထိခိုက္ေနၿပီ ျဖစ္သည္။ ရာသီဥတုေဖါက္ျပန္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားေသာသက္ေရာက္မႈမ်ားတြင္
ပင္လယ္ေရျမင့္တက္လာျခင္း၊ ကမ္းရိုးတန္းေရၾကီးျခင္း၊ အခ်ိန္ပိုၾကာေသာ ပ်က္စီးမႈ
ပိုမ်ားေစေသာေတာမီးေလာင္ျခင္း၊ မၾကာခဏျဖစ္ပြားၿပီး ပို၍ျပင္းထန္ေသာ အပူလိွဳင္းမ်ား
ျဖစ္ေပၚျခင္း၊ ဆိုင္ကလုန္း၊ တိုင္ဖုန္းစေသာ အလြန္ျပင္းထန္ေသာ ရာသီဥတုေဖာက္ျပန္မႈမ်ား
ျဖစ္ေပၚျခင္း၊ အခ်ိဳ႕ေနရာမ်ားတြင္ ေရခမ္းေျခာက္၍ အခ်ိဳ႕ေနရာမ်ားတြင္ ေရႀကီးျခင္း၊ စားနပ္
ရိကၡာထုတ္လုပ္မႈကို အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေစျခင္း၊ ကမ္းရိုးတန္းသႏၱာ ေက်ာက္တန္း
မ်ားပ်က္ဆီးျခင္း၊ ေရခဲေတာင္ႏွင့္၀င္ရိုးစြန္းေဒသမ်ားတြင္ ေရခဲမ်ားအရည္ေပ်ာ္ျခင္းႏွင့္ဇီ၀
ျဖစ္စဥ္မ်ားပ်က္ဆီးဆံုးရံႈးျခင္း စသည့္သက္ေရာက္မႈမ်ား ပါ၀င္သည္္။
သမုိင္းေၾကာင္းအရ ၾကည့္ပါက ခ်မ္းသာေသာတိုင္းျပည္မ်ားသည္ ကာဗြန္ဒိုင္

ေအာက္ဆို ဒ္ဓာတ္အမ်ားဆံုး ထု ု တ္ လြ င္ ့ေသာႏိုင္ငံ မ်ားျဖစ္ၿ ပီး ျမန္မာႏိုင္ငံကဲ့သို႕ေသာ
ဆင္းရဲေသာ တိုင္းျပည္မ်ားသည္ ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲ ေနာက္ဆက္တြဲ အမ်ားဆံုးခံရ

ေနေရာင္ျခည္သည္ ေလထုကိုျဖတ္ေက်ာ္၍ ကမာၻေျမမ်က္ႏွာျပင္ကိုပူေႏြးေစသည္။
ထိုမွအပူဓါတ္သည္ အာကာသတို႕ ျပန္လည္တက္သြားသည္။
ထိုသို႕ျပန္လည္တက္သြားေသာအပူဓါတ္အမ်ားစုကို အစိမ္းေရာင္ဖန္လံု
အိမ္ဓါတ္ေငြ႕ေမာ္လီက်ဴးမ်ားကစုပ္ယူ ၿပီး ဦးတည္ခ်က္အဖက္အဖက္ဖက္
သို႕ျပန္လည္ထုတ္လြတ္ျခင္းေၾကာင့္ ကမာၻေျမမ်က္ႏွာျပင္ႏွင့္အႏွိမ့္ပိုင္း
ရွိေလထု (ကမာၻႏွင့္နီးေသာေလထု) ကို ပူေႏြးေစသည္။
အစိမ္းေရာင္ဖန္လံုအိမ္ဓါတ္ေငြ႕၏သက္ေရာက္မႈ (ဓါတ္ပံု - အင္တာနက္)
မည့္သူမ်ားသာျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ေဘးအႏၱရာယ္အမ်ားဆံုးၾကံဳေတြ႕ရမည့္ုးတိုင္း

ျပည္မ်ားအနက္ တစ္ခုျဖစ္သည္။60 ျမန္မာႏိုင္ငံသူ ႏိုင္ငံသားမ်ားသည္ ပိုအားေကာင္းေသာ
ဆိုင္ကလုန္းမုန္တိုင္းႏွင့္ ေျမနိမ့္ကမ္းရိုးတန္းေဒသမ်ားတြင္ ေရၾကီးမႈမ်ားဆက္လက္ခံရႏိုင္
ဖြယ္ရိွသည္။ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္က်ေရာက္မႈ ပိုမ်ားလာၿပီး စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑ပ်က္ဆီး
လာသည္ႏင
ွ အ
့္ မွ် ျပည္သမ
ူ ်ားသည္ အျခားတစ္ေနရာသိ႕ု မျဖစ္မေန ေရႊ႕ေျပာင္းၾကရလိမမ
့္ ည္။
ရာသီဥတုုအေျပာင္းအလဲေလ်ာ့နည္းလာေစေရးသည္ ကရင္ျပည္နယ္ႏွင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံတစ္
ႏုုိင္ငံလံုးအတြက္ ထိပ္တန္းဦးစားေပး အလုပ္တစ္ခုျဖစ္သင့္သည္။ ။
ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲ
ကမၻာအ၀ွမ္း ကာဗြန္ဓာတ္ေငြ႕ထုုတ္လြတ္မႈ၏ အၾကမ္းဖ်ဥ္း (၅) ရာခိုင္ႏႈန္းသည္

ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းမွဟု မွတ္တမ္းတင္ထားသည္။ စက္ရုံတစ္ရံုမွ ဘိလပ္ေျမ
မက္ထရစ္ တစ္တန္ထုတ္လုပ္သည့္အခ်ိန္တြင္ ကြာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ဓာတ္ မတ္ထရစ္
တစ္တန္ အၾကမ္ း ဖ်ဥ္ း ထြ က ္ ရ ိ ွ သ ည္ ။ ဘိ လ ပ္ ေ ျမမီ း ေပါင္ း ဖိ ု အ ပူ ေ ပးရန္ (၁၅၀၀) ဒီဂရီ
60
“ျမန္မာႏိုင္ငံသို႕ၿခိမ္းေျခာက္ေနေသာ ရာသီဥတုအေျပာင္းလဲ.” DVB, (2012).

ဆက္လ္ဆီရပ္မကေသာအပူခ်ိန္အတြက္ အသံုးျပဳရေသာ ေက်ာက္မီးေသြးေလာင္စာမွကာ
ဗြန္အမ်ားစုထြက္ရိွသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ စြမ္းအင္အသံုးျပဳမႈထိေရာက္ေစေရးအတြက္ အစိမ္း
ေရာင္နည္းပညာမ်ားကို စက္ရံုမ်ားတြင္အစားထိုးအသံုးျပဳျခင္းျဖင့္ ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္လ ိ မ ္ ့ မ ည္ ။
သိ ု ႕ ေသာ္ ယ ခု အ ခ်ိ န ္ အ ထိ ကာဗြ န ္ ေ လ်ာ့ ခ ်ျခင္ း သာ လု ပ ္ ႏ ိ ု င ္ ေ သးသည္ ။ အဘယ္
ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းအေျခခံအဆင့္ျဖစ္ေသာ ထံုးေက်ာက္ဓာတ္ျပဳ
ျခင္းအဆင့္တြင္ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ဓာတ္ထုတ္လြင့္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ထုေခ်ထား
ေသာထံုးေက်ာက္မ်ား (ကယ္လဆီယမ္ကာဗြန္နိတ္ သို႕မဟုုတ္ CaCO3) ကိုဘိလပ္ေျမထုတ္
လုပ္ရန္ေနာက္ဆံုးအဆင့္မေရာက္ခင္ ေခ်ာ္ (Clinker - ခလစ္ခန္) ဟုေခၚသည့္ မေၾက
တေၾကအမႈန္႕ သို႕မဟုတ္ ေဂၚလီလံုးအရြယ္အလံုးမ်ားျဖစ္သြားေအာင္ မီးေပါင္းဖိုတြင္ အပူ
ေပးသည့္အခါတြင္ ေအာက္ေဖၚျပပါအတိုင္း ဓါတုဓါတ္ျပဳမႈျဖစ္ကာ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္
ကို ထြက္ေပၚေစသည္။
CaCO3 CaO + CO2(g)
အၾကမ္းဖ်ဥ္းအားျဖင့္ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမွ ကာဗြန္ဓာတ္ထုတ္လြတ္မႈ အၾကမ္းဖ်ဥ္း

၆၀ ရာခိုင္ႏႈန္းသည္ ၎ဓာတ္ျပဳမႈမွ ထြက္လာျခင္းျဖစ္သည္။61 ထုတ္လုပ္ျခင္းလုပ္ငန္းအ
ဆင့္ဆင့္ မွကာဗြန္ညစ္ညမ္းမႈျဖစ္ေစႏုုိင္သည္။ ထို႕အျပင္ သတၱဳတူးေဖာ္ျခင္း၊ ထံုးေက်ာက္
ႏွင့္ အျခားသတၱဳမ်ားသယ္ယူပို႕ေဆာင္ျခင္းအတြက္ အသံုးျပဳရေသာ ေလာင္စာ၊ ေက်ာက္
တံုးမ်ားကို အမႈန္႕အျဖစ္ထုခြဲျခင္းႏွင့္အျခားထုတ္လုပ္ျခင္းလုပ္ငန္းအဆင့္ဆင့္မွလည္း ကာ
ဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ဓာတ္ တန္ႏွင့္ခ်ီ၍ ထုတ္ႏိုင္သည္။
အရည္အေသြးေကာင္းမြန္ေသာ ဘိလပ္ေျမအေျမာက္အမ်ားထုတ္ႏိုင္ေသာ အျခား

အစားထိုးနည္းလမ္းမ်ားမရိွေသးသေရြ႕ ၊ ကမၻာအ၀ွမ္းဘိလပ္ေျမ အလ်င္အျမန္လိုအပ္ခ်က္
အလ်င္အျမန္မရပ္သေရြ႕၊ ဘိလပ္ေျမလုပ္ငန္းသည္ ရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲအတြက္အ
ႀကီးမားဆံုးေသာတြန္းအားမ်ားအနက္ တစ္ခုဆက္လက္ျဖစ္ေနမည္သာျဖစ္သည္။
61
Rosenthal, E. “Cement Industry Is at Center of Climate Change Debate.” The New York Times, 2007.

ေဘးဆိုးသက္ေရာက္မႈမ်ားကို ေလ်ာ့နည္းေစျခင္း 8
ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ဆက္ႏြယ္ေသာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်လူမႈဆိုင္ရာႏွင့္သဘာ၀
ပတ္၀န္းက်င္ေဘးဆိုးသက္ေရာက္မႈမ်ားစြာရိွေနျခင္းေၾကာင့္ ယခုအခန္းတြင္ ေဒသခံျပည္
သူမ်ားအား ၎သက္ ေ ရာက္ မ ႈ မ ်ားေလ်ာ့ ခ ်ႏိ ု င ္ သ ည္ ့ နည္းလမ္းမ်ားႏွငပ
့္ တ္သက္၍အႀကံ
ျပဳတင္ျပသြားမည္။ လူမႈအသိုင္းအ၀န္းသည္ ပိုေကာင္းမြန္ေသာဘ၀ရွင္သန္ရပ္တည္မႈအ
တြက္ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္ေသာ နည္းလမ္းမ်ားစြာရိွသည္။ အေကာင္းဆံုးအေျခအေနမွာ
ေဘးအႏၱရာယ္ရိွေသာစီမံကိန္းမ်ားကို ရပ္တန္႕သင့္သည္။ သို႕ေသာ္ အၿမဲတမ္းေတာ့မျဖစ္
ႏိုင္ေပ။ မိရိုးဖလာဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းအား အျခားနည္းလမ္းျဖင့္အစားထိုးအသံုး
ျပဳရန္ စည္းရံု းတို က္တြန္းျခင္း၊ သမာရိ ု း က်ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားတြင္ အႏၱ ရ ာယ္ ေ လ်ာ့
ပါးေရးလု ပ ္ င န္ း မ်ားလု ပ ္ ေ ဆာင္ ရ န္ စည္းရံုးတုုိက္တြန္းျခင္းႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာသဘာ၀ပတ္
၀န္းက်င္ႏွင့္ လူအခြင့္အေရးစံခ်ိန္စံညႊန္းမ်ားကုုိလိုက္နာရန္ စည္းရံုးတိုက္တြန္းျခင္းသည္
ေနာက္ထပ္နည္းလမ္းတစ္ခုျဖစ္သည္။
အစားထိုးနည္းလမ္းမ်ား
လတ္တေလာအခ်ိန္တြင္ ကမၻာအ၀ွမ္း ေခတ္မီွ အစိမ္းေရာင္ (သဘာ၀ပတ္၀န္း က်င္

ႏွင့္လိုက္ေလ်ာညီေထြေသာ) ဘိလပ္ေျမထုတ္ယူေနေသာ ကုမၸဏီေပါင္းမ်ားစြာရိွသည္။
၎စီမံကိန္ းမ်ားက သာမန္ ဘ ိ လ ပ္ ေ ျမထက္ သဘာ၀ပတ္ ၀ န္ း က်င္ ႏ ွ င ္ ့ လ ိ ု က ္ ေ လ်ာ
ညီေထြေသာ ဘိလပ္ေျမထုုတ္ကုန္ျဖစ္ဖို႕ ရည္ရြယ္သည္။ အဂၤေတအေဆာက္အဦးတည္
ေဆာက္မႈအတြက္လည္း ယံုၾကည္စိတ္ခ်ရသည္။ အစားထိုးဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္း
သည္ ထံုးေက်ာက္ပမာဏမ်ားစြာ အပူေပးရျခင္းကို ေရွာင္က်ဥ္၍ ကာဗြန္ထုတ္လြတ္မႈ
ေလ်ာ့က်သြားေစရန္ ရည္ရြယ္သည္။ ေဒသခံသဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္မ်ား အဆိပ္သင့္မႈ
ပိုနည္းသြားေစႏိုင္သည္။ အစားထိုး အစိမ္းေရာင္ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းသာဓကမ်ား
တြင္ ေအာက္ပါနည္းလမ္းမ်ားပါ၀င္သည္။
• ပင္လယ္ေရေနသတၱ၀ါမ်ား အခြံမာမ်ားတည္ေဆာက္သည့္ပံုစံကို နမူနာယူ၍ပင္လယ္

ေရႏွင့္ တေက်ာ့ျပန္ ကာဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ ေပါင္းစပ္အသံုးျပဳျခင္း62
62
Fialka, J. “Can ‘Green Cement’ Make Carbon Capture and Storage Obsolete?” The New York Times, 2010.

• ထံုးေက်ာက္အစား မီးျပာပူ (ေက်ာက္မီးေသြးစက္ရံုမွထြက္ရိွေသာ စြန္႕ပစ္ပစၥည္း) ကို
အသံုးျပဳ၍ ေခ်ာ္လံုးမ်ားရယူျခင္း63
• ထံုးေက်ာက္အသံုးျပဳမႈ ပမာဏေလ်ာ့နည္းေစရန္ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္မႈ ပံုေသနည္း
တြင္ ကယ္လဆီယမ္ - ဆီလီကာ အခ်ိဳးေလ်ာ့သံုးျခင္း64
• ကာဗြန္ထုတ္လုပ္မႈမရိွေသာ၊ ျပန္လည္အသံုးျပဳႏိုင္ေသာ ဘိလပ္ေျမထုတ္ကုန္ရႏိုင္
သည့္ ထံုးေက်ာက္အစား မဂၢနီဆီယမ္ဆီလိီကိတ္ (ဒိုလိုမိုက္ေက်ာက္) ကိုအသံုးျပဳျခင္း65
• ကာဗြန္ဓာတ္စုပ္ယူေသာ Hemcrete ဟုေခၚေသာ အစားထိုးဘိလပ္ေျမစက္ရံု တည္
ေဆာက္ျခင္း66
အစားထိုးဘိလပ္ေျမထုတ္ျခင္းအတြက္ အထက္တြင္ေဖၚျပသည္ထက္မ်ားစြာရိွ
ေသးသည္။ သို႕ေသာ္ အထက္ေဖၚျပပါနည္းလမ္းမ်ားအပါအ၀င္ နည္းလမ္းအမ်ားစုသည္
စမ္းသပ္အဆင့္တြင္သာ ရိွေသးသည္။ အဆိုပါ အစိမ္းေရာင္ ဘိလပ္ေျမထုတ္ထုပ္ျခင္းနည္း
လမ္းမ်ားျဖင့္ ကမၻာ့အ၀ွမ္းဘိလပ္ေျမလိုအပ္ခ်က္ကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္မည္ေလာ သို႕မဟုတ္
စီးပြားေရးအရလက္ေတြ႕က်မက် ဆိုသည္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ေမးခြန္းမ်ား က်န္ေနေသးသည္။
အဆိုပါနည္းလမ္းမ်ားမွ ေဒသတြင္းသဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကို ထိခိုက္ေစသည့္ မည္သို႕ေသာ
ညစ္ညမ္းပစၥည္းမ်ားထုတ္လြင့္ႏို င္သည္ကို လည္း ရွင္းရွင္ းလင္ းလင္း မသိရေသးေပ။
ေဒသခံလူမႈအသိုင္းအ၀န္းအေနျဖင့္ ၎တို႕ေနအိမ္အနီး ပံုမွန္ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းကို
ဆန္႕က်င့္ပါက သစ္လြင္ေသာ၊ သဘာ၀ႏွင့္ကိုက္ညီေသာနည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ လုုပ္ေဆာင္ရန္
တြန္အားေပးႏိုင္သည္။
အႏၱရာယ္ေလ်ာ့ခ်ျခင္း
ေဒသတစ္ခုတြင္ ပံုမွန္ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းအျပင္ အျခားအစားထိုးနည္း

လမ္းမရိွသည့္အေျခအေနျဖစ္ေနပါက သဘ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္လူမႈသက္ေရာက္မႈမ်ားကို
ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္သည့္နည္းလမ္းမ်ားရိွသည္ကို နားလည္ထားရန္အေရးႀကီးသည္။ ဆိုလိုသည္
မွာ သက္ေရာက္မႈပမာဏ သို႕မဟုတ္ ဆိုး၀ါးမႈကို ေလ်ာ့ခ်ျခင္းျဖစ္သည္။
63
Amato, I. “Green cement: Concrete solutions.” Nature, 2013.
64
Chandler, D. “How to make stronger, ‘greener’ cement.” MIT News, 2014.
65
Rosenwald, M. “Building a Better World With Green Cement.” Smithsonian Magazine, 2011.
66
“What is Hempcrete?” American Lime Technology.

အကယ္၍ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးစီမံခ်က္ကို ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ရေတာ့မည္ဆိုပါက ဘိလပ္
ေျမထုုတ္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္သည့္ ဆိုးက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမ်ားကို ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ေသာ
ခ်ည္းကပ္မႈ (၄) သြယ္ရိွသည္။ (၁) ေရွာင္လြဲျခင္း၊ (၂) ေသးငယ္ေအာင္ ျပဳလုုပ္ျခင္း၊ (၃)
ေလ်ာ္ေၾကးေပးျခင္းႏွင့္ (၄) ေဘးသင့္သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ျပန္လည္ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ျခင္း
တို႕ျဖစ္သည္။ သတၱဳတူးေဖာ္ျခင္းႏွင့္ထုတ္လုပ္မႈလုပ္ငန္းအဆံုးတြင္ သင့္ေလ်ာ္ေသာျပန္
လည္ထူေထာင္ျခင္းမ်ားလည္း ရိွသင့္သည္။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္အေျပာင္းအလဲအဆင့္
တစ္ခု၏အဆံုးသတ္တြင္လည္း လိုအပ္ေသာအႏၱရာယ္ေလ်ာ့ခ်ျခင္းနည္းလမ္းမ်ားေဆာင္
ရြက္သင့္သည္။ လုပ္ငန္းအဆံုးသတ္ျခင္းသည္ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ၾကာႏုုိင္သည့္တိုင္ စီမံထား
သင့္သည္။ အထူးအေရးၾကီးဆံုးမွာ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈလုပ္ငန္းအစမွစ၍ ဘ႑ာေငြလ်ာထားသတ္မွတ္
ထားသင့္သည္။
၁။ ေရွာင္လြဲျခင္း
ေရွာင္လြဲျခင္း ဆိုသည္မွာ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားႏွင့္ ေက်ာက္က်င္းမ်ားကို အျခား

အစားထိုးေနရာသို႕ ေျပာင္းေရြ႕ျခင္း သို႕မဟုုတ္ သင့္ေလ်ာ္ေသာ နည္းပညာမ်ား အသံုးျပဴ၍
လူမႈေရးႏွင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္သက္ေရာက္မႈမ်ားပယ္ဖ်က္ျခင္းကို ဆိုလုိသည္။ ၎
နည္းဗ်ဴဟာအား စီမံကိန္အစပိုင္းအဆင့္တြင္ အသံုးျပဳပါက ပိုထိေရာက္သည္။ ေရွာင္လြဲ
ျခင္းခ်ည္းကပ္မႈတြင္ ေအာက္ပါနည္းလမ္းမ်ားပါ၀င္ႏိုင္သည္။
က။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ သို႕မဟုုတ္ လူမႈအသိုင္းအ၀န္းအရ ပ်က္ဆီးလြယ္ေသာ

ေနရာမ်ားတြင္ စီမံကိန္းအေကာင္အထည္ေဖၚမႈကို ခြင့္မျပဳျခင္း။ ဥပမာ
အထြက္ အျမတ္ထားေသာေနရာမ်ား၊ ရွားပါတိရိစၱာန္မ်ား ရိွသည့္ေနရာမ်ားကို
ဆုုိလိုသည္။ ၎ေနရာမ်ားကို ေဘးမဲ့ေနရာမ်ား (သို႕မဟုုတ္) အမ်ားျပည္သူပိုင္
သစ္ေတာေနရာမ်ားအျဖစ္ တရား၀င္အသိအမွတ္ျပဳရေအာင္ ေဆာင္ရြကျ္ ခင္းျဖင့္
၎ေနရာမ်ားတြင္ သတၱဳတူးေဖာ္ျခင္းမွ အကာအကြယ္ေပးႏိုင္သည္။
ခ။ ဘိလပ္ေျမမီးေပါင္းဖိုအတြက္ အဆိပ္အေတာက္စြန္႕ပစ္ပစၥည္းမ်ားကို
ေလာင္စာအျဖစ္ အသံုးမျပဳရန္။
၂။ ေသးငယ္ေအာင္ျပဳလုုပ္ျခင္း
ေသးငယ္ေအာင္ျပဳလုုပ္ျခင္း ဆိုသည္မွာ ဒီဇိုင္းေရးဆြဲျခင္း၊ တည္ေဆာက္ျခင္းႏွင့္

လုုပ္ငန္းလည္ပတ္သည့္အဆင့္မ်ားအတြင္း လူမႈေရးႏွင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေဘးဆိုး

သက္ေရာက္မႈမ်ားကို ေသးငယ္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္သည့္ နည္းလမ္းမ်ားကို ဆိုလိုသည္။
၎နည္းဗ်ဴဟာအတြက္ ေရရွည္ကာလသက္ေရာက္မႈမ်ားကို ၾကိဳတင္ရွာေဖြခန္႕မွန္းထား
ရမည္။ ေသးငယ္ေအာင္ေဆာင္ရြက္ျခင္း မဟာဗ်ဴဟာေအာက္တြင္ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ား
ပါ၀င္သည္။
က။ စီမံကိန္းအရြယ္ပမာဏကို ေလ်ာ့ခ်ျခင္း
ခ။ ထံုးေက်ာက္မ်ားကိုသာ သီးသန္႕တူးေဖာ္ၿပီး ျပဒါးႏွင့္ဆာလဖာဓာတ္ပါ၀င္မႈနည္း
ေသာေက်ာက္မီးေသြးႏွင့္ အပူေပးျခင္း
ဂ။ ေရစစ္အ ိ ္ တ္မ်ား သိ ု ႕ မဟု ု တ္ SO2 စကာမ်ား စသည့္ နည္ းပညာမ်ားအသံု းျပဳ၍
ေလထုုအတြင္း ညစ္ညမ္းပစၥည္းထုုတ္လြင့္မႈ ေလ်ာ့နည္းေစျခင္း
ဃ။ အကယ္၍အဆိပသ
္ င့္ စြန႕္ ပစ္ပစၥည္းမ်ား မီးရိ႕ႈ ရမည္ဆပ
ို ါက တိက်ေသာစည္းမ်ဥ္း
မ်ား၊ ေစာင္ၾ့ ကည္မ
့ မ
ႈ ်ား ရိရ
ွ န္လအ
ို ပ္သည္။ သင့္ေလ်ာ္ေသာ စကာမ်ား၊ ေရစစ္မ်ား
ႏွင့္သန္႕ စင္ေသာယႏၱရားမ်ား တပ္ဆင္ရန္ အလြန္အေရးၾကီးသည္။ အဆိပ္
သင့္ မီးေလာင္ျပာမ်ားကို လံုၿခံဳစြာ ထိန္းသိမ္းသင့္သည္။
၃။ ေလ်ာ္ေၾကးေပးျခင္း
ေလ်ာ္ေၾကးေပးျခင္းကို ေဘးဆိုးသက္ေရာက္မႈမ်ားအတြက္ ေလ်ာ္ေၾကးေပးရန္

ႏွင့္ေရွာင္လြဲ၍မရေသာ ေရရွည္သက္ေရာက္မႈမ်ားအတြက္ ကုုစားေပးရန္ ေနာက္ဆံုးအသံုး
ျပဳရေသာ နည္းလမ္းျဖစ္သည္။ ၎ခ်ည္းကပ္မႈတြင္ ေအာက္ပါအဆင့္မ်ားပါ၀င္သည္။
က။ အပ်က္အဆီးမ်ား (အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းဆံုးရံႈးမႈ၊ ၀င္ေငြရလမ္းဆံုးရံႈးမႈ စသ

ျဖင့္) အတြက္ ေငြေၾကးအေလ်ာ္ေပးမႈ
ခ။ ေဘးသင့္ေဒသခံ လူမႈအသိုင္းအ၀န္းအတြက္ ရုုပ္ပိုငး္ ဆိုင္ရာ အေဆာက္အဦး

အသစ္မ်ား ေဆာက္လုပ္ေပးျခင္း (ဥပမာ အိမ္၊ ေဆးရံု၊ လံုၿခံဳေသာေရေထာက္
ပံ့ေပးမႈ ႏွင့္ စာသင္္ေက်ာင္း စသျဖင့္..)
ဂ။ ေျပာင္းေရြ႕ျခင္းအတြက္ကူညီျခင္း၊ ေျမအစားထိုးေပးျခင္း သို႕မဟုုတ္ တန္ဘိုးညီ
မွ်ေသာ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းအရင္းအျမစ္မ်ားေပးျခင္း ႏွင့္အသက္ေမြး၀မ္း
ေၾကာင္းအလုပ္ သို႕မဟုုတ္ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္း သင္တန္းမ်ားေပးျခင္း

၄။ ေဘးသင့္သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ျပန္လည္ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ျခင္း
ေဘးသင့္သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ျပန္လည္ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ျခင္း ဆိုသည္မွာ ဥပမာ

သတၱဳတူးေဖာ္ထားေသာ ေနရာေဒသအား လုပ
ု င
္ န္းစစဥ္ကတည္းက သီးသန္႕ဖယ္ထားေသာ
ေျမေပၚတြင္ သစ္ေတာမ်ားျပန္လည္စိုက္ပ်ိဳးျခင္း၊ ငါးမ်ားျပန္လည္ေမြးျမဴျခင္း၊ သဘာ၀အ
ေလ်ာက္နားခိုရာေနရာမ်ား ျပန္လည္ျပဳစုုေပးျခင္း ျဖစ္သည္။
ႏိုင္ငံတကာစံသတ္မွတ္ခ်က္မ်ား
ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာမည့္ သက္ေရာက္မႈမ်ားနည္းသထက္
နည္းေစရန္ စည္းရံုးတိုက္တြန္းသည့္အခါတြင္ ႏုုိင္ငံတကာစံသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားကို ကိုးကား
၍ကြ်ႏ္ုပ္တို႕၏ေတာင္းဆိုတင္ျပခ်က္ကို တရား၀င္သက္ေသျပႏုုိင္သည္။
၁။ ပတ္၀န္းက်င္ညစ္ညမ္းမႈစံသတ္မွတ္ခ်က္မ်ား
ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းေၾကင့္ ထြက္ရိွလာေသာညစ္ညမ္းပစၥည္းမ်ားႏွင့္ ပတ္

သက္၍ ႏိုင္ငံတကာအေနႏွင့္သေဘာတူညီထားေသာ စံသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားမရိွေသး
ေသာ္လည္း အဆိပ္သင့္စြန္႕ပစ္ပစၥည္းမီးရိႈ႕ျခင္းႏွင့္ပတ္သက္ေသာ စံသတ္မွတ္ခ်က္မ်ား
အက်ံဳး၀င္ႏုိင္သည္။ တိုင္းျပည္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ ၎တို႕ကိုယ္ပိုင္စံသတ္မွတ္ခ်က္
မ်ားရိွသည္။ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားမွ ထုုတ္လြင့္သည့္ ေလထုုညစ္ညမ္းမႈ
မ်ားကို အၾကမ္းအားျဖင့္ ေအာက္ပါအတိုင္း သတ္မွတ္ထားသည္။67
• အမႈန္အမႊားမ်ား100mg/Nm3
• ဆာလဖာဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ (SO2): 200 - 500mg/Nm3
• ႏိုက္ထရိုေအာက္ဆိုဒ္ (NOX): 500 - 1000mg/Nm3
• ျပဒါး (Hg): 0.05 - 0.10mg/Nm3
၂။ လူမႈေရး ႏွင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာစည္းမ်ဥ္းမ်ား
တိုင္းျပည္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ ဘိလပ္ေျမစက္ရံု (သို႕မဟုုတ္) ေက်ာက္က်င္း

အစရိွေသာ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းၾကီးမ်ားမစခင္ သက္ဆိုင္ရာကုမၸဏီသည္ သက္ေရာက္မႈ
ေလ့လာမႈတစ္ခုေဆာင္ရြက္ရန္လိုအပ္ၿပီး လံုၿခံဳမႈဆိုင္ရာ ေဆာင္ရြက္ခ်က္စာတမ္းမ်ာကို
ျပန္လည္သံုးသပ္ရန္ တင္ျပရသည္။ ေအာက္တြင္ နမူနာမ်ားေဖၚျပထားသည္။ ၎လုပ္
67

ငန္းစဥ္၏အစိတ္အပိုင္းအျဖစ္ ေဒသခံလူမႈအသိုင္းအ၀န္းႏွင့္ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္သင့္သည္။
ကနဦးေလ့လာမႈမ်ား၌ တခါတရံတြင္ အေရးႀကီးေသာကိစၥရပ္မ်ားကို ေျဖရွင္းေပးႏိုင္ျခင္း
မရိွသည့္တိုင္ လူထုအတြက္တန္းဘိုးရိွေသာ ထုုတ္ေဖၚေျပာဆိုခြင့္အခြင့္အေရးတစ္ခုျဖစ္
ႏိုင္သည္။ ကံေၾကာင္းမလွစြာပင္ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ကနဦးေလ့လာဆန္းစစ္မႈမ်ားျပဳလုုပ္ရန္၊
ေဒသခံမ်ားျပည္သူမ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးရန္၊ သေဘာတူညီခ်က္ရယူမည့္ စည္းမ်ဥ္းလို
အပ္ခ်က္ မရိွေသးေပ။
သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ လူမႈဆုိင္ရာသက္ေရာက္မႈေလ့လာဆန္းစစ္
ခ်က္ (EIA ႏွင့္ SIA သို႕မဟုတ္ ESIA)
EIAs သည္ စီမံကိန္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ေသာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ

သက္ေရာက္မႈမ်ားကို စနစ္တက် ေလ့လာသံုးသပ္ရန္ျဖစ္ၿပီး SIA’s သည္ လူမႈဆိုင္ရာႏွင့္
လူမႈအသိုင္းအ၀န္းဆိုင္ရာျဖစ္ႏိုင္ေခ် သက္ေရာက္မႈမ်ားကို ေလ့လာသံုးသပ္ရန္ျဖစ္သည္။
၎တို႕ႏွစ္ခုစလံုးကိုေပါင္းစည္း၍ ESIA တစ္ခုတည္းအျဖစ္ ေပါင္းစည္းႏိုင္သည္။ ယခင္အ
ေျခအေနတြင္ျမန္မာႏုုိင္ငံ၏ ဥပေဒေဘာင္အရ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးစီမံခ်က္တစ္ခုအတြက္ EIA အ
တည္ျပဳရယူရန္ မလိုအပ္ေပ။ ထို႕ေၾကာင့္ ျပည္သူလူထု၏ သေဘာဆႏၵႏွင့္ မကိုက္ညီေသာ
ပြင့္လင္းျမင္သာမႈမရိွသည့္ စီမံကိန္းမ်ား၊ ပ်က္ဆီးမႈကိုဦးတည္ေသာ စီမံကိန္းမ်ားျဖစ္
သြားၾကသည္။ သို႕ေသာ္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏လတ္တေလာအေျခအေနတြင္ EIA စည္းမ်ဥ္းမူၾကမ္း
ေရးဆြဲျခင္းလုပ္ငန္းအဆင့္တြင္ ေရာက္ရိွေနၿပီျဖစ္သည္။ ေယဘုုယ်အားျဖင့္ EIAs, SIAs
ႏွင့္ ESIAs မ်ားသည္ ေအာက္ပါ အေလ့အထေကာင္းမ်ားကို လိုက္နာသင့္သည္။
• စီမံကိန္းစတင္ရန္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားမခ်မွတ္ခင္ ျပန္လည္သံုးသပ္ျခင္း ေဆာင္ရြက္ျခင္း

• သီးျခားလြတ္လပ္ေသာ အတတ္ပညာရွင္မ်ားႏွင့္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း
• ေဒသခံလူမႈအသိုင္းအ၀န္းႏွင့္ ေကာင္းမြန္ေသာ အၾကံေပးေဆြးေႏြးမႈမ်ား လုုပ္ေဆာင္
ျခင္း
• လူထုမွ ထည့္သြင္းစဥ္းစားႏိုင္ရန္ ပြင့္လင္းျမင္သာေသာလုုပ္ဟန္ႏွင့္အခ်ိန္မွီ ထုုတ္ျပန္
ေပးျခင္း
• စီမံကိန္းအတြက္ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်အစားထိုးနည္းလမ္းအားလံုး၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားကို စံုစံု
ေစ့ေစ့ေလ့လာျခင္း
• အႏၱရာယ္ေလ်ာ့ခ်ျခင္း လုပ္ဟန္မ်ား၏ ထိေရာက္မႈမ်ားကို စံုစံုေစ့ေစ့ေလ့လာျခင္း
အေၾကာင္းမလွစြာပင္ ေနရာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ EIAs သည္ ဟန္ျပသာ ျဖစ္ခဲၿ့ ပီး

စီမံကိန္းအား ပယ္ဖ်က္ျခင္း၊ ဖ်က္သိမ္းျခင္း တစ္စံုတစ္ရာေဆာင္ရြက္ျခင္း အလ်ဥ္းမရိွပဲ
ေဘးအႏၱရာယ္ရိွေသာ စီမံကိန္းမ်ားကို တရား၀င္အသိအမွတ္ျပဳေနၾကသည္။ ေလ့လာခ်က္
မ်ားကိုၾကည့္ပါက အရည္အေသြးညံံ့ဖ်င္းျခင္း၊ လွ်ိဳ႕၀ွက္ခ်က္မ်ား ထိန္းသိမ္းထားျခင္း
သို႕မဟုုတ္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ထိန္ခ်န္ထားျခင္းမ်ားႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာေတြ႕ရသည္။
အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အေရးႀကီးေသာေမးခြန္းမ်ားကို ေမးရန္ ေရွာင္လြဲခဲ့ျခင္းေၾကာင့္
ျဖစ္သည္။ သို႕ထိတိုင္ေအာင္ပင္ ေဒသခံလူမႈအသိုင္းအ၀န္းမ်ားသည္ ၎တို႕အေပၚ
သက္ေရာက္မႈရိွသည့္ ဘိလပ္ေျမထုတ္ျခင္း သို႕မဟုတ္ အျခားစီမံကိန္းမ်ားဆိုင္ရာ EIA ႏွင့္
SIA ေလ့လာခ်က္မိတၱဴမ်ား ေတာင္းခံရန္ အေရးႀကီးသည္။ ၎စာရြက္စာတမ္းမ်ားမွ ရရိွမည့္
သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို စည္းရံုးတိုက္တြန္းေရး အေထာက္အကူျပဳမ်ားအျဖစ္အ
သံုးျပဳႏိုင္သည္။ ထို႕အျပင္ ေကာင္းမြန္ေသာ EIA သို႕မဟုတ္ SIA မရိွသည့္ အေျခအေန
တြင္ ေဒသခံျပည္သူမ်ားသည္ ၎တို႕ကိုယ္ပိုင္ “ေအာက္ေျခအဆင့္ EIA ” ကို ေဆာင္ရြက္
ႏုုိင္သည္။ စီမံကိန္း၏ျဖစ္ႏုိင္ေခ်သက္ေရာက္မႈမ်ားအား ေဒသခံဗဟုသုတကို အသံုးျပဳ၍
မွတ္တမ္းတင္ျခင္းျဖစ္သည္။
၁။ ဇီ၀မ်ိဳးျပားမႈ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးအစီအမံမ်ား (BAP)
ထံုးေက်ာက္တူးေဖာ္ျခင္းႏွင့္ ဘိလပ္ေျမထုုတ္ယူျခင္းေၾကာင့္ ေဘးဆိုးသက္

ေရာက္မႈမ်ား ေလ်ာ့နည္းေစရန္အတြက္ ဘိလပ္ေျမကုမၸဏီမ်ားအေနျဖင့္ ဇီ၀မ်ိဳးျပားမႈထိန္း
သိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးအစီအမံမ်ား (BAP) လုပ္ေဆာင္သင့္သည္ဟု သဘာ၀ထိန္းသိမ္း
ေစာင့္ေရွာက္ေရး ႏိုင္ငံတကာသမၼဂ (IUCN) အႀကံျပဳထားသည္။68 BAP သည္ သက္
ဆိုင္ရာေဒသအတြင္း သက္ရိွမ်ားႏွင့္ပတ္သက္ေသာအခ်က္အလက္မ်ားကို စနစ္တက်
ေကာက္ယမ
ူ ည္အ
့ စီအစဥ္မ်ားခ်မွတျ္ ခင္း၊ ၎တိ႕ု ကို ထိန္းသိမ္းမည့္ ခိင
ု မ
္ ာေသာလုပ
ု င
္ န္းမ်ား
ကူညီဖန္တည္းေပးျခင္းႏွင့္ စီမံကိန္းေနရာတြင္ ဇီ၀မ်ိဳးျပားမႈအေပၚ သက္ေရာက္မႈမ်ားကို
ဆက္လက္ ေစာင့္ၾကည့္ၾကပ္မတ္ျခင္းမ်ားကို လုပ္ေဆာင္သည္။ ေရေ၀ကုန္းတန္းမ်ား
(Watershed) တစ္ေလွ်ာက္အပါအ၀င္ စီမံကိန္းေနရာတြင္ ေဂဟစနစ္အရ ဆက္ႏြယ္မႈ
ရိွေသာ ေနရာအားလံုးကို BAP အေနႏွင့္ တာ၀န္ယူေဆာင္ရြက္သင့္သည္။ လမ္းမ်ား
ေဖာက္လုပ္ျခင္းေၾကာင့္ ထိခိုက္ေသာ ေနရာမ်ားအတြက္ပါ ေဆာင္ရြက္သင့္သည္။ IUCN
၏ အဆိုအရ BAP သည္ လုပ္ကြက္ေရြးခ်ယ္သည့္အဆင့္အတြင္း အႏၱရယ္ရိွမႈ ေလ့လာဆန္း
စစ္ျခင္း၊ စီမံကိန္းလုပ္ငန္းမ်ားေဆာင္ရြက္ေနစဥ္ သက္ေရာက္မႈမ်ားေလ်ာ့ခ်ျခင္းႏွင့္ စီမံ
ကိန္းအၿပီးေနာက္ ျပန္လည္ထူေထာင္ေရးလုုပ္ငန္းအစီအမံမ်ားအပါအ၀င္ စီမံကိန္းအ
ဆင့္အားလံုးတြင္ ဇီ၀မ်ိုးျပားမႈထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ေရးအတြက္ မဟာဗ်ဴဟာမ်ားဖန္တီး
ေပးရန္ျဖစ္သည္။
68
“Biodiversity management in the cement and aggregates sector” IUCN, 2014.

၂။ လြတ္လပ္ေသာ၊ တင္ႀကိဳေဆာင္ရြက္ေသာ၊သေဘာတူညီမႈ ရယူျခင္း (FPIC)
FPIC သည္ ကမၻာ့ကုလသမဂၢ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ

ေၾကျငာစာတမ္း (UN – DRIP) ပါ ႏုုိင္ငံတကာဥပေဒတြင္ ျပဌာန္းထားေသာ လူ႕အခြင့္အေရး
ပင္ျဖစ္သည္။ ျမန္မာႏုုိင္ငံက (၂၀၀၇) ခုုႏွစ္တြင္ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့သည္။
မိမိ၏ေဒသအတြင္း ဘိလပ္ေျမစက္ရံု သို႕မဟုတ္ လူမႈဆိုင္ရာႏွင့္ သဘာ၀ပတ္

၀န္းက်င္ဆင
ို ရ
္ ာသက္ေရာက္မႈ ေဘးထြကဆ
္ ိုးက်ိဳးမ်ားျဖစ္ေစႏိင
ု ္ေသာ အျခားဖြ႕ံ ၿဖဳိးမႈစမ
ီ က
ံ န
ိ ္း
မ်ားႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး အထူးသျဖင့္ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ားမွ သေဘာတူလွ်င္တူသည္၊
သေဘာမတူလွ်င္သေဘာမတူႏိုင္ပါဟူ၍ စီမံကိန္းစီစဥ္သူမ်ားအား ၎တို႕၏သေဘာ
ထားကိုေပးႏုုိင္ေသာ အခြင့္အေရးရိွသင့္သည္ သို႕မဟုုတ္ ရိွရမည္ကို ဆိုလိုသည္။ ဆံုးျဖတ္
ခ်က္ ခ ်ခြ င ္ ့ ရ ိ ွ သ ူ လ ူ မ ႈ အ သိ ု င ္ း အ၀န္ း သည္ ၿခိ မ ္ း ေျခာက္ ခ ံ ရ ျခင္ း ၊ ဖိ အားေပးခံရျခင္း
သို႕မဟုတ္ ေခါင္းပံုျဖတ္ခံရျခင္းမွကင္းေ၀းရမည္ဟု ဆိုလိုရင္းျဖစ္သည္။ ထို႕အျပင္ စီမံကိန္း
စီစဥ္သူမ်ားႏွင့္ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံသူမ်ားအေနျဖင့္ ၎တို႕အစီအစဥ္မ်ားကို စီမံကိန္းအေကာင္
အထည္ေဖာ္မႈမစခင္ ေဒသခံလူမႈအသိုင္းအ၀န္းထံသို႕ သတင္းေပးၿပီး သူတို႕ထံမွအႀကံျပဳ
ခ်က္မ်ားရယူသြားရန္လည္းလိုအပ္သည္။
ဘိလပ္ေျမစက္ရံုတစ္ရံု တည္ေဆာက္ျခင္းကို ဟန္႕တားရန္ သို႕မဟုုတ္ ၎၏

သက္ေရာက္မႈမ်ားကို ေလ်ာ့ခ်ရန္အတြက္ FPIC သည္ ေဒသခံျပည္သူမ်ားအတြက္အ
သံုး၀င္ဆံုး နည္းလမ္းတစ္ခုျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္အစိုးရမ်ားသည္ ႏိုင္ငံတကာေၾကျငာစာ
တမ္းတြင္ လက္မွတ္ေရးထိုးသေဘာတူထားသည့္ပံုစံႏွင့္ ျပည္တြင္းဥပေဒမ်ားတြင္ေရးသား
သည့္ပံုစံ သို႕မဟုုတ္ လက္ေတြ႕က်င့္သံုးရာတြင္ မတူျခားနားမႈမ်ားစြာရိွသည္။ သုုိ႕ေသာ္
ကမၻာ့ကုလသမဂၢေၾကျငာစာတမ္းတြင္ ျပည္သူလူထုအားသတင္း အခ်က္အလက္ေတာင္း
ခံခြင့္ႏွင့္ ၎တို႕သေဘာထားမ်ားကို ေလးစားအသိအမွတ္ျပဳခြင့္စသည့္ အခြင့္အေရးမ်ား
ေပးထားသည္။
9 လူမႈအသိုင္းအ၀န္းအတြက္မဟာဗ်ဴဟာမ်ား
ဘိလပ္ေျမစက္ရံုတည္ေဆာက္ျခင္းအား ကာကြယ္ဟန္႕တားရန္ႏွင့္၎၏သက္
ေရာက္မႈမ်ားကို ေလ်ာ့ခ်ရန္ အင္အားအၾကီးဆံုးနည္းလမ္းမွာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္းတစ္ခု
လံုးအေနႏွင္စုေပါင္းေဆာင္ရြက္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ဘိလပ္ေျမကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ထိေတြ႕
ဆက္ဆံရပံု၊ အကယ္၍ ေဒသခံလူမႈအသိုင္းအ၀န္း၏ ေတာင္းဆိုခ်က္မ်ားကို ကုမၸဏီ

ကလက္ခံေဆာင္ရြက္ျခင္းမရိွပါက ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ျခင္းကို လႊမ္းမိုးႏိုင္သည့္သတင္းအ
ခ်က္မ်ားကုိ ယခုုအခန္းတြင္ ေဆြးေႏြးတင္ျပထားသည္။
စီမံကိန္းဖြံ႕ၿဖိဳးေဖာ္ထုတ္သူမ်ားႏွင့္ ထိေတြ႕ဆက္ဆံျခင္း အဆင့္မ်ား69
၁။ မည္သူက ဘိလပ္ေျမစက္ရံု တည္ေဆာက္ရန္ စီစဥ္ေနသည္ကုိ စံုစမ္းပါ။

၂။ စီစဥ္သူထံမွ သတင္းအခ်က္အလက္ေတာင္းခံပါ။
၃။ စက္ရံုတည္ေဆာက္မည့္သူကို တရား၀င္ခြင့္ျပဳထားေသာပါမစ္ (ခြင့္ျပဳစာ)အပါ
အ၀င္ အျခားသက္ဆိုင္ရာ သတင္းအရင္းအျမစ္မ်ားအားလံုးမွသတင္းအခ်က္
အလက္မ်ား ရယူပါ။
၄။ လမ္းညႊန္ခ်က္တြင္ ေရသားထားခ်က္မ်ားမွအျပင္ အလားတူစီမံကိန္းမ်ိဳး ရင္ဆိုင္
ခဲ့ရေသာအျခား လူမႈအသိုင္းအ၀န္း၏အေတြ႕အၾကံဳမ်ားမ်ားႏွင့္ ၎တို႕မည္သို႕
ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ ဆန္႕က်င္ကန္႕ကြက္ႏိုင္ခဲ့ပံုမ်ားကို ေလ့လာမွတ္သားရယူပါ။
၅။ သင့္လူမႈအသိုင္းအ၀န္းႏွင့္ ေဆြးေႏြးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ပါ။
၆။ စီမံကိန္းစီစဥ္သူမ်ားႏွင့္ လူမႈအသိုင္းအ၀န္းေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ပါ။
၇။ သီးျခားလြတ္လပ္ေသာ အၾကံေပးမႈမ်ား ရယူပါ။
၈။ စီမံကိန္းစီစဥ္ေဆာင္ရြက္သူမ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္ေရးမျပတ္ေစရန္ ထိန္းသိမ္းထားပါ။
ဘိလပ္ေျမ ကုမၸဏီ တစ္ခု၊ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံသူတစ္ဦး သို႕မဟုတ္ အစိုးရအရာရိွတစ္ဦး ႏွင့္ေတြ႕

ဆံုေဆြးေႏြးသည့္အခ်ိန္အတြင္း ေမးသင့္ေသာေမးခြန္းနမူနာမ်ား
ေယဘုုယ်သတင္းအခ်က္အလက္
• ကုမၸဏီအေနႏွင့္ လူထုမွ သတင္းအခ်က္အလက္ အလြယ္တကူရႏိုင္ရန္ မည္သို႕

ေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္မည္နည္း။
• ယခုဘိလပ္ေျမ ကုမၸဏီထံမွ မည္သူက အက်ိဳးေက်းဇူးရရိွမည္နည္း။ မည္သည့္ပံုစံႏွင့္ရ
မည္နည္း။ ဘိလပ္ေျမမ်ားကို မည္သည့္ေနရာတြင္ ေရာင္းခ်မည္နည္း ႏွင့္ အဂၤေတ
အျဖစ္ မည္သည့္ေနရာတြင္ ေရာေႏွာမည္နည္း။
• ကုမဏ
ၸ ီမွ သိမ္းယူခဲ့ေသာ ေျမမ်ားအတြက္ ရြာသူရြာသားမ်ားတြင္ တရားမ်တေသာ
ေလ်ာ္ေၾကးရႏိုင္ခြင့္ရွိပါသလား။
• သတၱဳတူးေဖာ္ျခင္း သို႕မဟုုတ္ စက္ရံုလည္ပတ္ျခင္းမွတစ္ဆင့္ ထိခိုက္အနာတရျဖစ္
မႈမ်ား၊ က်န္းမာေရးျပႆနာရိွခဲ့သူမ်ားအတြက္ ေကာင္းမြန္စြာ ေလ်ာ္ေၾကးရပိုင္ခြင့္
69
Adapted from Oxfam’s guide to Free Prior and Informed Consent

ရွိပါသလား။
• ဘိလပ္ေျမကုမၸဏီမွ ထြက္ရိွလာမည့္ အႏၱရာယ္အဆိပ္ဓာတ္သင့္ပစၥည္းမ်ား ေလ်ာ့ခ်
ရန္ မည္သည့္နည္းပညာမ်ား အသံုးျပဳပါမည္နည္း။
• ဘိလပ္ေျမကုမၸဏီသည္ ၎၏ မီးေပါင္းဖိုကို မည္သို႕ အပူေပးသနည္း။ ေက်ာက္မီးေသြး
လား။ အဆိပ္သင့္စြန္႔ပစ္ပစၥည္းမ်ားအပါအ၀င္ စြန္႕ပစ္ပစၥည္းမ်ားကို အသံုးျပဳပါသလား။
• ကုမၸဏီအေနႏွင့္ ထံုးေက်ာက္ႏွင့္ အျခားကုုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ားထုုတ္ယူရန္ ရည္ရြယ္
ထားသည့္ ေနရာျပေျမပံု ေပးႏိုင္ပါသလား။
သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ သက္ေရာက္မႈမ်ား
• စက္ရံုတည္ေဆာက္ျခင္းေၾကာင့္ ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္အေပၚ မည္ကဲ့သို႕ သက္ေရာက္မႈ

မ်ားရွိသနည္း။ ျမစ္ေရစီေၾကာင္း ေျပာင္းသြားပါသလား။ သဘာ၀တည္ ေနရာမ်ား
ပ်က္ဆီးသြားပါသလား။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ညစ္ညမ္းေစပါသလား။
• ကုမၸဏီအေနျဖင့္ ေဒသတြင္း ပတ္၀န္းက်င္အတြင္း ျပဒါးညစ္ညမ္းမႈမျဖစ္ေစရန္ ကာ
ကြယ္ဟန္႕တားသည့္ အစီအစဥ္ရိွပါသလား။
• ကာဗြန္ထုတ္လြတ္မႈေလ်ာ့ခ်ႏုုိင္သည့္ အစီအစဥ္ႏွင့္ ကမၻာအ၀ွမ္းရာသီဥတုုအေျပာင္းအ
လဲအေပၚ သက္ေရာက္မႈအားေလ်ာ့ခ်ႏိုင္သည့္ အစီအစဥ္ရိွပါသလား။
• ကုမၸဏီေၾကာင့္ျဖစ္လာမည့္ စြန္႕ပစ္ပစၥည္းမ်ားႏွင့္ပတ္သက္၍ မည္သို႕စီမံရန္အစီအ
စဥ္ရိွပါသနည္း။ အညစ္အေၾကးမ်ားကို မည္သည့္ေနရာတြင္ စြန္႕ပစ္မည္နည္းႏွင့္
၎စြန႕္ ပစ္ေနရာအနီးတစ္ဝက
ို တ
္ င
ြ ္ ညစ္ညမ္းမႈမရိွေအာင္ မည္သ႕ုိ ေဆာင္ရက
ြ မ
္ ည္နည္း။
• ဇီ၀မ်ိဳးျပားမႈထိန္းသိမ္းေရးႏွင့္ပတ္သက္၍ မည္သို႕ စီမံေဆာင္ရြက္မည္နည္း။ သတၱဳ
တူးေဖၚၿပီးေနာက္တြင္ သဘာ၀တည္ေနရာမ်ားကို ျပန္လည္ထူေထာင္ျခင္း၊ ပ်က္ဆီး
မႈမ်ားကို ထိန္းညိွရန္ အျခားေနရာတြင္ သဘာ၀တည္ရိွမႈမ်ားကို ထိန္းသိမ္းထားရန္
အစီအစဥ္ရိွပါသလား။
လူမႈေရးအေပၚသက္ေရာက္မႈမ်ား
• ေဒသခံရြာသားမ်ား၏ လယ္ေျမမ်ား သို႕မဟုတ္ သစ္ေတာမ်ား သိမ္းယူခံရၿပီးေနာက္

ရြာသားမ်ား၏ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းအတြက္ မည္သည့္အခြင့္အလမ္းမ်ားရိွသနည္း။
• စက္ရံုႏွင့္အနီးတစ္၀ိုက္ ေနထိုင္သူမ်ား၏ က်န္းမာေရးႏွင္ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းအ
တြက္ ေလ်ာ္ေၾကးရပိုင္ခြင့္ရွိပါသလား။ မည္သုိ႕ေသာေလ်ာ္ေၾကးေပးမႈမ်ား ျဖစ္မည္
နည္း။

• ဆူညံသံမ်ား၊ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာစိုးရိမ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ အျခားေသာသက္ေရာက္မႈမ်ား
ႏွင့္ပတ္သက္၍ မေက်နပ္ခ်က္ႏွင့္တိုင္ၾကားမႈမ်ားကိုေျဖရွင္းေပးရန္ မည္သည့္လုပ္ငန္း
ယႏၱရားမ်ိဳး ထားရိွပါမည္နည္း။
• စိုက္ပ်ိဳးသီးနွံမ်ား ပ်က္စီးေစျခင္း၊ အမ်ားျပည္သူႏွင့္ ေတာရိုင္းတိရိစာၦန္မ်ားကို စိတ္ဖိ
စီးမႈမ်ားျဖစ္ေစသည့္ ဆူညံသံႏွင့္ အမႈန္အမႊားမ်ားကို မည္သို႕စီမံေဆာင္ရြက္မည္နည္း။
• သတၱဳတူးေဖာ္ျခင္းႏွင့္ ေက်ာက္က်င္းလုပ္ကြက္မ်ားတြင္ အသံုးျပဳေသာေဖာက္ခြဲေရး
ပစၥည္းမ်ား၏ေဘးအႏၱရာယ္နည္းပါးေစရန္ မည္သို႕ေဆာင္ရြက္မည္နည္း။
• ဘိလပ္ေျမကုမၸဏီအေနႏွင့္လူမႈအသိုင္းအ၀န္းအတြက္ အလုုပ္အကိုင္အခြင့္အေရး
မည္မ်ဖန္တီးေပးမည္နည္း၊ မည္သည့္အလုုပ္အကို င္မ်ိဳး စီစဥ္ေပးမည္နည္း။ ျပင္ပ
လူမ်ားထက္ ေဒသခံျပည္သူမ်ားကို ဦးစားေပးခန္႕အပ္ရန္အစီအစဥ္ရွိပါသလား။
• လူထုအသိုင္းအ၀န္း၏ဆံုးရံႈးမႈမ်ားအတြက္ စာသင္ေက်ာင္း၊ ေဆးေပးခန္း သို႕မဟုုတ္
လူထုအသိုင္းအ၀န္းအသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းအေထာက္အပံ့ စသည့္ထပ္ေလာင္း၀န္
ေဆာင္မႈမ်ားကို ကုမၸဏီအေနႏွင့္ေဆာင္ရြက္ေပးရန္ အစီအစဥ္ရိွပါလား။
သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ႏွင့္လူမႈေရးဆိုင္ရာထိခိုက္မႈမ်ား (ပန္းခ်ီ - ေစာေကာ္စိုးစိုး)

စည္းရံုးတိုက္တြန္းေရးလုုပ္ငန္း
အကယ္၍ စီမံကိန္းအေကာင္အထည္ေဖၚသူႏွင့္ေဆြးေႏြးေသာအခါ လိုခ်င္ေသာရ

လဒ္မရပါက၊ စီမံကိန္းသည္ လူထုအသိုင္းအ၀န္း၏ေက်နပ္မႈဆန္႕က်င္ဖက္သို႕ ဦးတည္
ေနသည္ဆိုပါက စည္းရံုးတိုက္တြန္းေရးလုပ္ငန္းလုုပ္ေဆာင္သင့္ၿပီဟုဆိုႏုိင္သည္။ ေဒသ
ခံအစိုးရမဟုတ
ု ္ေသာအဖြဲ႕အစည္းမ်ား သိ႕ု မဟုတ
ု ္ လူထအ
ု ေျချပဳအဖြဲ႕အစည္းမ်ားက သင္လ
့ ူ
ထုအသိုင္းအ၀န္းကို လႈပ္ရွားမႈအတြက္ပံုစံေရးဆြဲျခင္း၊ အေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္းအ
တြက္ ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးႏိုင္သည္။ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်အဆင့္အခ်ိဳ႕ကို ေအာက္တြင္ေဖာ္ျပလိုက္
ပါသည္။
ေအာက္ပါအေၾကာင္းအရာမ်ားကို သုေတသနျပဳပါ။
• ဘိလပ္ေျမကုမၸဏီႏွင့္ ၎၏ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံသူမ်ား။ အျခားေဒသမ်ားတြင္ ၎တို႕လုုပ္ငန္း

သက္ေရာက္မႈဆိုးက်ိဳးမ်ား ျဖစ္ေပၚခဲ့ျခင္းရိွမရိွ။
• စီမံကိန္းႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္ႏုိင္သည့္ အာဏာပိုင္မ်ားႏွင့္
ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား၏ေျပာဆိုသမွ်အားလံုးကို ေသခ်ာစြာမွတ္တမ္းတင္ပါ။ ျဖစ္
ႏုုိင္ပါက ပါမစ္(ခြင့္ျပဳစာ)၊ ကန္ထရိုက္စသည့္တရား၀င္ခြင့္ျပဳခ်က္စာရြက္စာတမ္းမိတၱဴ
မ်ားရေအာင္ ၾကိဳးစားပါ။
• ေဒသခံျပည္သူလူထု၏ အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းမႈ သက္ေသအေထာက္အထားမ်ား၊
ေဒသတြင္းအလွအပကိုရိုက္ကူးထားေသာဓါတ္ပံုမ်ားအပါအ၀င္ စီမံကိ္န္းလုုပ္ေဆာင္
ပါက ေပ်ာက္ကြယ္ဆံုးရံႈးသြားႏိုင္သည့္ ေဒသတြင္းသဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္သက္ဆိုင္
ေသာသတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို စုုေဆာင္းပါ။
• စီမံကိန္းႏွင့္ဆက္ႏြယ္ေသာ မီဒီယာ (ေရဒီယို၊ ပံုႏွိပ္၊ ဗြီဒီယို) မ်ားတြင္ ေဖၚျပသမွ် အား
လံုးကို မွတ္တမ္းတင္ပါ၊ မ်က္ေျခမျပတ္ေစာင့္ၾကည့္ပါ။
• ဇီ၀မ်ိဳးျပားမႈစစ္တမ္းမ်ားေကာက္ယူရန္ႏွင့္ စက္ရံု သို႕မဟုုတ္ သတၱဳတူးေဖာ္ျခင္းေၾကာင့္
ျဖစ္ႏုိင္ေခ်ၿခိမ္းေျခာက္မႈမ်ားကို တြက္ခ်က္ႏိုင္ရန္ သဘာ၀ေတာရိုင္းထိန္းသိမ္းေစာင့္
ေရွာက္ေရးပညာရွင္မ်ားကို စည္းရံုးပါ။
အသိပညာျမွင့္တင္ေပးပါ။
သင့္လူမႈအသိုင္းအ၀န္းအေပၚ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္

သည့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္လူမႈဆိုင္ရာ သက္ေရာက္မႈမ်ားအေၾကာင္းကို အသိပညာျမွင့္

တင္ေပးပါ။ သင့္စိုးရိမ္ခ်က္ကို မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္း၊ မိသားစုု၊ ယံုၾကည္ရေသာလူမႈအ
သိုင္းအ၀န္းေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ ေက်ာင္းဆရာ ဆရာမမ်ား၊ လုုပ္ေဖာ္ကိုင္ဖက္မ်ားကို ေျပာ
ျပပါ။ သတင္းအခ်က္အလက္စာရြက္စာတမ္းမ်ား ျပင္ဆင္ေရးသားျဖန္႕ေ၀ျခင္း၊ ေဆာင္းပါး
ေရးသားျခင္း သို႕မဟုုတ္ ေရဒီယိုတြင္ ေဆြးေႏြးေျပာဆိုျခင္းမ်ားျပဳလုုပ္ပါ။ ဘိလပ္ေျမထုတ္
လုုပ္ျခင္း၏ စီမံကိန္းဆိုးက်ိဳးအေၾကာင္း လူအမ်ားပိုသိေလ တာ၀န္မဲ့ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈလုပ္ငန္းမ်ားရပ္
တန္႕ေရးလုုပ္ငန္းတြင္ သင္ႏွင့္အတူအမ်ားပါ၀င္လာမည္ ျဖစ္သည္။
စာေရးသားျခင္း သို႕မဟုတ္ သေဘာထားတင္ျပျခင္းျပဳလုုပ္ပါ။
စီမံကိန္းႏွင့္ပတ္သက္၍ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ႏိုင္သည့္ အာဏာရိွေသာကုမၸဏီကိုယ္

စားလွယ္မ်ား၊ ေရြးေကာက္ခံအရာရိွမ်ားထံသို႕စာေရးသားျခင္း သို႕မဟုတ္ သေဘာထား
တင္ျပျခင္းျပဳလုုပ္ပါ။ သင့္လူမႈအသိုင္းအ၀န္းသည္ ၎တို႕လက္တေလာ ေဆာင္ရြက္ေန
ေသာအစီအစဥ္မ်ားကို ကန္႕ကြက္ေၾကာင္းျပသပါ။ ထိုလုပ္ငန္းမ်ား ပိုေကာင္းမြန္ေအာင္
ကုမၸဏီအေနႏွင့္ေဆာင္ရြက္သင့္သည့္ကိစၥရပ္မ်ားကို အေသးစိတ္အႀကံျပဳတင္ျပပါ။ သင့္
တင္ျပခ်က္ကို အေထာက္အကူျပဳေစမည့္သက္ေသအေထာက္အထားမ်ားျပသႏိုင္ရန္ ျပင္
ဆင္ထားပါ။
မီဒီယာႏွင့္ ဆက္သြယ္ပါ။
ျပည္နယ္အဆင့္၊ ႏုုိင္ငံေတာ္အဆင့္ သို႕မဟုုတ္ ႏိုင္ငံတကာအဆင့္ သတင္းမီဒီယာ

မ်ားႏွင့္ဆက္သြယ္ကာ သင့္လူမႈအသိုင္းအ၀န္း၏ ျပင္ပသို႕ သတင္းျဖန္႕ေပးပါ။ အင္တာဗ်ဴး
မ်ားေပးပါ။ စိတ္၀င္စားေသာ သတင္းေထာက္မ်ားကို ေနာက္ခံသမိုင္းအခ်က္အလက္မ်ား
ေပးပါ။ သို႕မဟုတ္ သတင္းစာရွင္းလင္းပြဲလုပ္ပါ။ သတင္းစာမ်ားက ကုမၸဏီကို ၎တို႕အျပ
ဳအမူမ်ားေျပာင္းလဲအာင္ဖိအားေပးမည္။
စီတန္းလွည့္လည္ဆႏၵျပပါ။
လူမႈအသိုင္းအ၀န္း၏ အသံကို ၎တို႕ မျဖစ္မေန နားေထာင္ရမည္ဟူေသာ

အခ်က္ကို ကုမၸဏီကို ျပသရန္အတြက္ စီတန္းလွည့္လည္ဆႏၵျပ ပါ။ လူမ်ားမ်ားပါေလ
ပိုေကာင္းေလ ျဖစ္သည္။ ကုမၸဏီရံုးခန္းဆီသို႕ခ်ီတက္ျခင္းအပါအ၀င္ ဘိလပ္ေျမထုတ္
လုပ္ျခင္းေၾကာင့္ သို႕မဟုတ္ သတၱဳတူးေဖာ္ျခင္းေၾကာင့္ လူတစ္ဦးဦးဆိုးဆိုး၀ါး၀ါး ထိခိုက္
ခံရျခင္း သို႕မဟုတ္ အသက္ဆံုးရံႈးခဲ့ေသာ္ ၿငိမ္သက္စြာမီးထြန္းပြဲက်င္းပပါ။ သင့္သတင္းစ

ကားကို အႏုုပညာျဖင့္ေဖၚျပပါ။ ေဒသခံျပည္သူမ်ားအား ၎တို႕၏စိုးရိမ္ခ်က္မ်ားကို
မိန္႕ခြန္းတြင္ ထည့္သြင္းေျပာခုုိင္းပါ။ စီးတန္းလွည့္လည္ဆႏၵျပပြဲမ်ားသည္ မီဒီယာ၏စိတ္
၀င္စားမႈႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာလႈပ္ရွားတက္ၾကြသူမ်ား၏ေထာက္ခံအားေပးမႈကို ဆြဲေဆာင္ႏုိင္
သည္။ သို႕ေသာ္ သတိထားပါ။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ အစိုးရ သို႕မဟုတ္ ကုမၸဏီသည္
အၾကမ္းဖက္ၿဖိဳခြဲျခင္း ၊ ဖမ္းဆီးျခင္းမ်ား ျပဳလုုပ္ႏုိင္သည္။
ႏိုင္ငံတကာ၏ အားေပးပါဝင္မူကို ေတာင္းပါ။
သင့္သတင္းစကားကိုလူပိုသိရႏိုင္ရန္ ႏိုင္ငံတကာ၏အားေပးပါဝင္မႈကို ရယူပါ။

သင့္လႈပ္ရွားမႈကို ေထာက္ခံအားေပးႏိုင္ေသာႏုုိင္ငံတကာ အန္ဂ်ီအို (အစိုးရမဟုတ္ေသာ
အဖြဲ႕အစည္း)မ်ားႏွင့္ ဆက္သြယ္ပါ။ ဘိလပ္ေျမစီမံကိန္းကို ဆန္႕က်င္ေျပာဆိုသူမ်ားအေပၚ
အၾကမ္းဖက္မမ
ႈ ်ားရိပ
ွ ါက လူ႕အခြငအ
့္ ေရးေစာင္ၾ့ ကည့္ေရးအဖြဲ႕ သိ႕ု မဟုတ
ု ္ ႏိင
ု င
္ တ
ံ ကာလြတ္
ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္အဖြဲ႕မ်ားသို႕ ဆက္သြယ္ပါ။ သဘာ၀ပတ္၀န္း က်င္အဖြဲ႕မ်ားျဖစ္ေသာ ကမၻာ
ေျမမိတ္ေဆြမ်ားအဖြဲ႕ (Friends of Earth) သိ႕ု မဟုတ
ု ္ Greenpeace ကဲသ
့ ို႕ေသာ အဖြဲ႕မ်ားႏွင့္
ဆက္သြယ္ပါ။ သူတို႕၏ အကူအညီကိုရေအာင္ဆြဲေဆာင္ႏိုင္ပါက အစိုးရႏွင့္ကုမၸဏီတို႕အား
၎တို႕၏အျပဳအမူမ်ားေျပာင္းလဲသြားေစရန္ ႏိုင္ငံတကာၾသဇာကို အသံုးျပဳႏုုိင္သည္။ သို႕
ေသာ္ သတိထားပါ။ ႏိုင္ငံတကာလႈပ္ရွားသူမ်ားအေနျဖင့္ သင့္လႈပ္ရွားမႈသည္ စုုေပါင္းလုုပ္
ငန္းျဖစ္ၿပီး လုုပ္ငန္းေအာင္ျမင္မႈအားလံုးကို ၎တို႕ကသာ လက္၀ါးႀကီးအုုပ္ကာအျမတ္မ
ထုတ္ဖို႕နားလည္ရမည္ျဖစ္ၿပီး ေဒသခံေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္သာ လႈပ္ရွားမႈ၏ရည္မွန္းခ်က္
ႏွင့္လုပ္ငန္းမ်ားကို ထိန္းေၾကာင္းရမည့္သူမ်ားျဖစ္သည္ဟု ၎တို႕နားလည္ရမည္။
စီးပြားေရးလုုပ္ငန္းအား ေႏွာင့္ယွက္ဟန္႕တားျခင္း
အကယ္၍ မည္သည့္အရာမွ လုုပ္၍မရေတာ့သည့္အေျခအေနေရာက္ပါက စီးပြား

ေရးလုုပ္ငန္းအား ေႏွာင့္ယွက္ဟန္႕တားျခင္းနည္းနာကို သင္ထည့္သြင္းစဥ္းစားေကာင္
စဥ္းစားႏိုင္သည္။ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုသြားရာလမ္းကို ပိတ္ထားျခင္း၊ အသိမ္းခံရသည့္ေျမေပၚမွ
ထြက္ခြာေပးရန္ ျငင္းဆန္ျခင္း သို႕မဟုတ္ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုအလုပ္သမားမ်ားအား ေဘးဒဏ္
သင့္လူမႈအသိုင္းအ၀န္းေထာက္ခံေသာ ဆႏၵျပမႈမ်ားျပဳလုပ္ရန္စည္းရံုးျခင္း စသည္တို႕
ေဆာင္ရြက္ႏုိင္သည္။ ၎မဟာဗ်ဴဟာမ်ားသည္ သင့္သတင္းစကား တမဟုုတ္ခ်င္းျပန္႕ႏွံ႕
သြားႏိုင္ေသာ အလြန္ထိေရာက္သည့္ နည္းလမ္းမ်ားျဖစ္ေသာ္လည္း အႏၱရာယ္မ်ားေသာ၊
ဥေပဒႏွင့္ဆန္႕က်င္ေသာ လုုပ္ငန္းလည္းျဖစ္သည္။ အကယ္၍ စမ္းသပ္ၾကည့္မည္ဆိုပါက
လည္း ကမၻာကေစာင့္ၾကည့္ေနသည့္ အေျခအေနျဖစ္ေစရန္ အေရးႀကီးသည္။

ျဖစ္ရပ္မွန္ေလ့လာျခင္း 10
ကမၻာအ၀ွမ္းရိွ ေဒသခံျပည္သူမ်ား၊ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ားသည္ ၎တို႕ေဒသ
အတြင္းတာ၀န္မဲ့ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းကို ခုုခံေတာ္လွန္လာခဲ့ၾကသည္။ ေအာက္
ေဖၚျပပါ ျဖစ္ရပ္မွန္ေလ့လာမႈတစ္ခုတြင္လည္း ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းေၾကာင့္
ျဖစ္ေပၚလာ ႏိုင္သည့္ သက္ေရာက္မႈႏွင့္ ၎သက္ေရာက္မႈမ်ားကုိ ေသးငယ္ေအာင္ျပဳလုုပ္
ႏိုင္ခဲ့သည့္ မဟာဗ်ဴဟာ လက္ေတြ႕ျဖစ္ရပ္မန
ွ ္ကို တင္ျပထားသည္။
ျဖစ္ရပ္မွန္ေလ့လာျခင္း။ ၿမိဳင္ကရင္ေက်းရြာ၊ ကရင္ျပည္နယ္၊ ျမန္မာႏုုိင္ငံ
၂၀၁၄ ခုႏွစ္ ဧၿပီလတြင္ ေဒသခံျပည္သူမ်ားသည္ ဘားအံၿမိဳ႕အနီး ၿမိဳင္

ကရင္ေက်းရြာတြင္ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ဂ်ီေတာင္ဘိလပ္ေျမကုမၸဏီ (MJCCL)
ကျပဳလုပ္မည့္ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုတည္ေဆာက္မည့္အစီအစဥ္ကို ကန္႕ကြက္ဆႏၵ
ေဖာ္ထုတ္ခဲ့သည္။70 MJCCL သည္ တန္ရွန္ဂ်ီေတာင္ (Tangshan Jidong) တ
ရုတ္ႏုိင္ငံတကာကုမၸဏီႀကီး၏ ျမန္မာႏုုိင္ငံဆိုင္ရာဌာနခြဲျဖစ္သည္။ ကမၻာတြင္
နံပါတ္ (၆) အႀကီးဆံုးဘိလပ္ေျမလုုပ္ငန္းကို ပိုင္ဆိုင္သည္။ တရုုတ္ႏိုင္ငံအတြင္းရိွ
ဂ်ီေတာင္ကမ
ု ဏ
ၸ ီ၏ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားသည္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆင
ို ္ရာစည္း
မ်ဥ္းစံသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားကို ႀကိမ္ဖန္မ်ားစြာခ်ိဳးေဖာက္ေနေသာ၊ ဓါတုုအစုုိင္အ
ခဲမ်ားကို ခြင့္ျပဳထားသည္ထက္ (၅) ဆ ပို၍ထုုတ္လြင့္ေနေသာ ကုမၸဏီျဖစ္
ေၾကာင္း ေတြ႕ရိွရသည္။71 စစ္တပ္ၾကီးစိုးေသာ ကရင္ျပည္နယ္အစိုးရသည္
ကရင္အမ်ိဳးသား အစည္းအရံုး (KNU) ကိုယ္စားလွယ္တခ်ိဳ႕ႏွင့္အတူ စီမံကိန္းကို
ေထာက္ခံခဲ့သည္။
70
Noreen, N. “‘Majority’ oppose cement factory in Hpa-an.” DVB, 2014.
71
“Responsible Investment in the Cement Industry: Still a Long Way to Go.” The Institute of Public and Environmental
Affairs, 2013.

ၿမိဳင္ကရင္ ရြာသူရြာသားမ်ားသည္ အနီးပတ္၀န္းက်င္ရိွ ၿမိဳင္ကေလး
ေက်းရြာအနီးတြင္ တည္ေဆာက္ထားေသာ အစိုးရဘိလပ္ေျမစက္ရံုႏွစ္ရံု၏
သက္ေရာက္မႈမ်ားကို မ်က္ျမင္ကိုယ္ေတြ႕သိရိွၿပီးျဖစ္သျဖင့္ ဘိလပ္ေျမစက္ရံု
မ်ား၏ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို သိရိွထားၿပီးျဖစ္သည္။ ၎စက္ရံုမ်ားမွ ညစ္ညမ္းေလ
ထုုမ်ားအေၾကာင္းကို ၿမိဳင္ကရင္ေက်းရြာသားမ်ား ၾကားသိၿပီးျဖစ္သည္။ “ဘိ္
လပ္ေျမအမႈေတြ ေလထဲမွာျပန္႕ကုုန္ေတာ့ အဆုတ္ေရာဂါရတဲ့လူနာေတြအမ်ား
ၾကီးပဲ။”72 စက္ရံုမွဘိလပ္ေျမအမႈန္မ်ားလယ္ကြင္းထဲသို႕က်သျဖင့္ ျမိဳင္ကေလး
ရြာသားမ်ား၏အသက္ေမြးေၾကာင္းအတြက္ အခက္အခဲျဖစ္ေစသည္။ ၎ေဒ
သအတြင္းရိွထံုးေက်ာက္ထုတ္ယူျခင္းေၾကာင့္ ေရႀကီးျခင္း၊ သစ္ေတာျပဳန္းတီး
ျခင္းႏွင့္ေတာရိုင္းတိရိစၦာန္အေကာင္ေရ နည္းပါးလာျခင္းတို႕ ျဖစ္ေစသည္။ ၿမိဳင္
ကေလးဘိလပ္ေျမစက္ရံုသြားရာလမ္းႏွင့္ သတၱဳတူးေဖာ္ေရးအတြက္ လယ္
သမားမ်ားထံမွ ေျမမ်ားအတင္းအဓမၼသိမ္းယူခဲ့ေသာ္လည္း ေလ်ာ္ေၾကးတစ္စံု
တစ္ရာေပးခဲ့ျခင္း မရိွေပ။
ၿမိဳင္ကရင္တြင္ ဂ်ီေတာင္မွေဆာက္လုပ္ရန္ ရည္ရြယ္ထားေသာစက္

ရံုသည္ ဘားအံၿမိဳ႕အနီးတစ္၀ိုက္ ေလာေလာလတ္လတ္တည္ေဆာက္ရန္
ရည္ရြယ္ထားသည့္ တစ္ခုတည္းေသာစက္ရံုမဟုုတ္ေပ။ အစိုးရသည္ ဘိလပ္
ေျမစက္ရံု (၁၀) ရံု တည္ေဆာက္ရန္ သေဘာတူထားၿပီးျဖစ္သည္ဟု ရြာသား
မ်ားသိရသည္။ ၎တို႕အနက္ လြန္းညေက်းရြာတြင္ အိႏၵိယႏိုင္ငံမွ Ultra Tech
ကုမၸဏီက တည္ေဆာက္မည့္စက္ရံုသည္ ေဒၚလာ သန္း (၅၀၀) ကုန္က်မည္
ျဖစ္သည္။73 လြန္းညေက်းရြာသားမ်ားသည္ ၿမိဳင္ကေလးတြင္ ျဖစ္ခဲ့သည့္
အလားတူျပႆနာမ်ားျဖစ္လာမည္ကို စိုးရိမ္သျဖင့္ (၂၀၁၄) ခုုႏွစ္ မတ္လတြင္
ကုမၸဏီႏွင့္ေတြ႕ဆံု၍ ၎တို႕ကန္႕ကြက္ေၾကာင္းကို ထုုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုခဲ့သည္။
စီမံကိန္းဆက္သြားမည္၊ မသြားမည္ကို ယခုုထိရွင္းရွင္းလင္းလင္း မသိရေသးပါ။
72
KESAN Interview with Mikayin villager, November 2014.
73
“Residents Fight $500m Cement Factory Proposal” Karen News, 2014.

လြန္းညေက်းရြာမွ ဆန္႕က်င္ကန္႕ကြက္မႈကို ၾကားသိရၿပီး
သယံဇာတတြင္းထြက္လုပ္ငန္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာႏုုိင္သည့္ သဘာ၀ပတ္၀န္း
က်င္အေပၚသက္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာအသိပညာေပး လူထုအေျချပဳသင္တန္း
မ်ားမွအသိပညာမ်ားကိုလည္း ရရိွခဲ့ေသာၿမိဳင္ကရင္ေက်းရြာသူရြာသားမ်ား
သည္ ၎တို႕ေက်းရြာအနီးဘိလပ္ေျမစက္ရံုတစ္ရံုတည္ေဆာက္မည္ကို ၾကား
သိရသည္ႏွင့္ ဆန္႕က်င္ကန္႕ကြက္သည့္လႈပ္ရွားမႈကို စတင္စည္းရံုးခဲ့သည္။
ဧၿပီလ (၂၈) ရက္ေန႕ စီမံကိန္းစည္းရံုးေရးမွဴးမ်ားႏွင့္ျပဳလုုပ္သည့္အစည္းအ
ေ၀းတြင္ လူေပါင္း (၁၀၀၀) ေက်ာ္တက္ေရာက္ခဲ့ၿပီး၊ စီမံကိန္းတာ၀န္ရိွသူမ်ားက
ဘိလပ္ေျမစီမံကိန္းေၾကာင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ညစ္ညမ္းမႈမရိွဟု အခုုိင္အ
မာေျပာဆိုခဲ့သည္။ ကုမၸဏီ၏စကားကို မယံုၾကည္သျဖင့္ သေဘာတူညီ
ခ်က္တြင္ ရြာသားအမ်ားစုက လက္မွတ္ေရးထိုးရန္ ျငင္းဆန္ခဲ့သည္။ သဘာ
၀ပတ္၀န္းက်င္ညစ္ညမ္းမႈႏွင့္ေျမသိမ္းမႈမ်ားႏွင့္ပတ္သက္ၿပီး စိုးရိမ္ခ်က္မ်ား
ကို ထုုတ္ေဖၚျပသခဲ့သည္။ ရလဒ္အျဖစ္ စက္မႈလက္မႈဒု၀န္ႀကီးက လႊတ္
ေတာ္သို႕တင္ျပရာတြင္ စီမံကိန္းေရွ႕ဆက္ဖို႕အတြက္ ကုမၸဏီသည္ ေဒသခံ
ပတ္၀န္းက်င္ေက်းရြာမ်ားမွ ျပည္သူမ်ား၏ေထာက္ခံမႈရယူရန္ လိုအပ္သည္
ဟုု တင္ျပခဲ့သည္။ စီမံကန
ိ ္းေရွ႕ဆက္သြားသင့္ မသြားသင့္သည္ ေဒသခံ
ျပည္သူမ်ား၏ ေနာက္ဆံုးဆံုးျဖတ္ခ်က္သာျဖစ္သည္ဟု KNU က သေဘာ
တူထားသည္ဟု ေျပာဆိုမႈမ်ားရိွသည္။ သုိ႕ထိတုိင္ ေဒသခံျပည္သူမ်ားက
စီမံကိန္းကို ေထာက္ခံေၾကာင္း၊ ၎တို႕သတၱဳထုုတ္ရန္ အသံုးျပဳမည့္ေျမသည္
ေဒသခံျပည္သူမ်ားအတြက္ အသံုးမ၀င္သည့္ေျမျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ ျပင္ပမွလူ မ်ား
ကေျမွာက္ထုိးပင့္ေကာ္လုပ္ေနသည္ဟု ကုမၸဏီကေျပာဆိုေနဆဲျဖစ္သည္။74
ၿမိဳင္ကရင္ေက်းရြာသူရြာသားမ်ား၏အဆိုအရ သတၱဳတူးေဖာ္မည့္ေတာင္သည္
သူတို႕၏ မီးေသြးဖုုတ္၊ မိႈေကာက္သည့္ေနရာျဖစ္သျဖင့္ ထိုေနရာသည္ ၎တို႕
၏အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းအတြက္ အေရးႀကီးေသာအရာ ျဖစ္သည္။
74
Noreen, N. “Chinese firm claims Hpa-an locals support cement factory project.” DVB, 2014.

ဂ်ီေတာင္ကုမၸဏီက စီမံကိန္းအတည္ျဖစ္ပါလွ်င္ ပညာေရး၊ က်န္း
မာေရး၊ အလုုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္း၊ ေရ၊ လွ်ပ္စစ္ႏွင့္လမ္း ေဖာက္ေပးမည္ဟု
ကတိျပဳထားသည္။ သို႕ေသာ္ ၎ကတိက၀တ္မ်ားက ေဒသခံျပည္သူမ်ားအား
စီမံကိန္းကို ေထာက္ခံရန္ အျပည့္အ၀ နားခ်ႏုုိင္ျခင္းမရိွေပ။ “ရြာက ခန္းမဆိုတာ
က်မတို႕ဘာသာေဆာက္၊ ကိုယ့္ေငြနဲ႕ကိုယ္ လွဴဒါန္းခဲ့တာပါ။ ဘယ္ကုမၸဏီ
ကမွက်မတို႕အတြက္လာေဆာက္ေပးတာမဟုုတ္ပါဘူး။ လမ္းဆိုလည္းကို ယ့္
ဟာကိုယ္ ေဆာက္ တာပဲ ။ ဒီ ေ တာင္ က က်မတိ ု ႕ ဘိ ု း ဘြ ာ းမိ ဘ ေတြ ပိုင္ဆိုင္
ခဲ့တာျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒါကိုထိန္းသိမ္းထားဖို႕ က်မတို႕ ကရင္ျပည္သူအားလံုးမွာ
တာ၀န္ရိွပါတယ္။ သစ္ပင္ဆိုတာ ခုုတ္လိုက္ရင္ျပန္စိုက္လို႕ရပါေသးတယ္။ ဒီ
ေတာင္ကို ၿဖိဳလိုက္မယ္ဆိုရင္ ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္ယူလို႕မရေတာ့ဘူးပါဘူ။ ဒါ
ေၾကာင့္ က်မတို႕ ဒီ (ဘိလပ္ေျမစက္ရံု)ကို ဆန္႕က်င္တာပါ။”75 ဟု အစည္းအ
ေ၀းတက္ေရာက္ခဲ့ေသာေဒသခံရြာသူ နန္းမူမူက ေျပာဆိုခဲ့သည္။ ၿမိဳင္က
ရင္ေက်းရြာသားမ်ားသည္ ၎တို႕ေဒသအတြင္း ဘိလပ္ေျမတည္ေဆာက္မႈ
မိကရင္ေက်းရြာ၌ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္မည့္ ကုမၸဏီႏွင့္လူထုမ်ားေတြ႕ဆံုစဥ္ (ဓါတ္ပံု - KESAN)
75
Thaung, N. and Pawt, C. “People Power Wins – KNU and State Officials Let Villagers Have Final Say On
Proposed Cement Factory.” Karen News, 2014.

ကို ကာကြယ္ဟန္႕တားရာတြင္ ယခုုအခ်ိန္ထိေအာင္ျမင္ေနသည့္ ပံုျဖစ္
သည္။ သို႕ေသာ္ ဂ်ီေတာင္သည္ အျခားစုုစည္းမႈနည္းသည့္ ေက်းရြာမ်ားကို
ပစ္မွတ္ထားမည္ကို စိုးရိမ္ေနၾကသည္။ ၿမိဳင္ကရင္မတိုင္ခင္ ၎ကုမၸဏီသည္
နီးစပ္ရာရြာတစ္ရြာတြင္ စက္ရံုတည္ေဆာက္ရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္
ေဒသခံမ်ား၏ကန္႕ကြက္မႈေၾကာင့္ အဆင္မေျပျဖစ္ခဲ့ရသည္။ ယခုုအခ်ိန္တြင္
ေနာက္ထပ္အျခားတစ္ေနရာသုိ႕ ေနရာသစ္ရွာရန္ ေျပာင္းေရႊ႕သြားၿပီ
ျဖစ္သည္။
ျပန္လည္သံုးသပ္ခ်က္
ယခုျဖစ္ရပ္မွန္ေလ့လာခ်က္တြင္ ဘိလပ္ေျမကုမၸဏီမ်ားသည္ စီမံကိန္းတစ္ခုကို

သဘာ၀ညစ္ညမ္းမႈမ်ားမရိွေစရ ဟူေသာအခ်က္မွသည္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးစီမံကိန္း
မ်ားအတြက္ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့ေပးပါမည္ဟူေသာ ကတိက၀တ္ မ်ားေပးသည္အထိ
စီမံကိန္းကိုအေကာင္အထည္ေဖၚရန္ ၾကိဳးပမ္းၾကသည္ကို ေဖၚျပသည္။ သို႕ေသာ္ အလား
တူကတိက၀တ္မ်ားႏွင့္အတူခါးသီးေသာ အေတြ႕အႀကံဳမ်ား၊ သတင္းအခ်က္အလက္ေ၀
မွ်ျခင္းမ်ား၊ သင္တန္းမ်ား၊ မိမိအခ်င္းခ်င္းအၾကားထိထိေရာက္ေရာက္စုစည္းစည္းရံုးမႈ
မ်ားမွတစ္ဆင့္ ဘားအံၿမိဳ႕အနီးတစ္၀ိုက္ေက်းရြာသားမ်ားသည္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေပးမည့္
စီ မ ံ က ိ န ္ း သစ္ မ ်ားကိ ု အ နိ မ ္ ့ ဆ ံ ု း လတ္ တ ေလာအေျခအေနတြ င ္ ဟန္ ႕ တားႏု ု ိ င ္ သ ည္ က ိ ု
ေတြ ႕ ရသည္။

ထံုးေက်ာက္တူးယူေနစဥ္အတြင္း ျမင္ရေသာမိုင္းခြဲတူးေဖၚမႈ (ဓါတ္ပံု - KESAN)
ရြာသူရြာသားမွုျပဳလုပ္ေသာ အေသးစားထံုးေက်ာက္ထံုးယူျခင္းလုပ္ငန္း (ဓါတ္ပံု - KESAN)

ၿမိဳင္ကေလးေတာင္တြင္ေတြ႕ရေသာ ထံုးေက်ာက္တူးေဖၚေရး (ဓါတ္ပံု - KESAN)
ၿမိဳင္ကေလးရြာတြင္တည္ေဆာက္လည္ပတ္ေနေသာ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ေရးစက္ရံု (ဓါတ္ပံု - KESAN)

11 နိဂံုးခ်ဳပ္
ကၽြႏု ္ပ္တို ႕သည္ သဘာ၀သယံ ဇာတမ်ားေပၚၾကြယ္၀ေသာ ကမၻာၾကီးတြင္ေန

ထို င္ေနၾကသည္။ လူေနအိမ္မ်ား၊ ေဆး၀ါးမ်ား၊ အသက္ေမြး၀မ္ းေၾကာင္ းမႈမ်ား၊ ေလာင္
စာအတြက္သစ္ပင္ႏွင့္၀ါးပင္မ်ားကို ေရွးယခင္ကပင္အသံုးျပဳလာၾကရာ ယခုုအခ်ိန္တြင္
နည္းပါးလာေနသည္ကို ေတြ႕ေနရပါသည္။ မိရိုးဖလာအေဆာက္အဦးမ်ား တည္ေဆာက္
ရာတြင္ အသံုးျပဳသည့္သဘာ၀ပစၥည္းမ်ားသည္ ကုုန္က်စရိတ္ပိုၾကီးမားလာၿပီး၊ ပို၍
လည္း ရွာရခက္လာသည္။ တစ္ခ်ိန္တည္းတြင္ အစိုးရမ်ားႏွင့္လူအမ်ားသည္ ေငြကို
အခ်ိန္တိုအတြင္း၌ရရိွေရးကိုသာ အာရံုစိုက္ေနၾကသည္။ ၿမိဳ႕ျပမ်ားသည္ လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္
က်ယ္ျပန္႕လာၿပီး၊ မိုးျမင့္အေဆာက္အဦးမ်ားႏွင့္ ျပည့္ႏွဲ႕လာေနသည္။ က်ယ္ျပန္႕ေသာ
လမ္းမႀကီးမ်ား၊ ေရကာတာႀကီးမ်ားကလည္း ေျမေနရာပုုိ၍ယူလာေနၾကသည္။ ဘိလပ္
ေျမႏွင့္သံကဲ့သို႕ေသာ ေဆာက္လုပ္ေရးပစၥည္းမ်ားအတြက္ သတၱဳတူးေဖာ္ျခင္းမ်ားကိုပို၍
လိုအပ္လာေနသည္။ သို႕ေသာ္ ၎ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးလုုပ္ငန္းမ်ားသည္ လူအမ်ားအတြက္အက်ိဳး
ျဖစ္ထြန္းၿပီး လူအခ်ိဳ႕အတြက္ခ်မ္းသာမႈရိွေစႏိုင္ေသာ္လည္း သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ေပၚတြင္
အသက္ရွင္မီွခိုေနရေသာသက္ရိွႏွင့္အျခားသူမ်ားအတြက္ အလြန္ခက္ခဲမႈမ်ား၊ ေဘးအႏၱ
ရာယ္မ်ား ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္သည္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈမ်ားအား ျပည္သူလူထု၏လိုအပ္ခ်က္မ်ား ကိုျဖည့္
ဆီးရန္အတြက္လိုအပ္သည္။ သို႕ေသာ္ အခ်ိဳ႕ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးလုုပ္ငန္းမ်ားသည္ အလြန္အႏၱရာယ္
ရိွေသာေၾကာင့္ လက္ခံရန္ ခက္သည္။
အကယ္၍ ေဒသအတြင္းရိွသဘာ၀ေဂဟစနစ္သည္ ဆိုးဆိုး၀ါး၀ါးပ်က္ဆီးသြား

ပါက ေဂဟစနစ္အလုုပ္မလုုပ္ေတာ့ပဲ သက္ရိွမ်ိဳးစိတ္မ်ားတစ္ခုၿပီးတစ္ခု ေသဆံုးသြားမည္။
ေနရာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွ အသံုး၀င္ေသာသစ္ပင္မ်ား၊ ေျမဆီလႊာေကာင္းေသာေျမမ်ား၊ ငါး
မ်ားႏွင့္ေတာရိုင္းတိရိစာၦန္မ်ား လ်င္လ်င္ျမန္ျမန္ ေပ်ာက္ကြယ္သြားျခင္းကို ျဖစ္ေပၚေစေသာ
ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းသည္ အခ်ိန္အဆ (ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ) ညီမ်မႈမရွိေၾကာင္းကိုေဖၚျပၿပီး ေနာင္
ႏွစ္မ်ားစြာအထိ တာရွည္ခံမည့္ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈျဖစ္မည္မဟုတ္ ဟူေသာလကၡဏာ ျဖစ္သည္။ ဘိ
လပ္ေျမထုုတ္လုပ္ျခင္းလုုပ္ငန္းသည္ အထက္ေဖၚျပပါအခ်ိန္အဆကြာဟမႈကို ျဖစ္ေစေသာ
အဓိက အစိတ္အပိုင္းျဖစ္သည္။
ထံုးေက်ာက္ေတြ႕ရိွေသာေဒသမ်ားသည္ အလြန္ေျမၾသဇာေကာင္းေသာ၊ လယ္မ်ား၊

သစ္ၾကီး၀ါးႀကီးမ်ားအတြက္ ေကာင္းမြန္ေသာေနရာမ်ားျဖစ္သည္။ ေရရွည္ခံေသာအစား

ထိုးဖြံ႕ၿဖိဳးမႈပံုစံမွာ သစ္ပင္မ်ားျပန္စိုက္ျခင္း၊ ထံုးေက်ာက္ေတာင္အနီးတစ္၀ုိက္ က်န္းမာ
သန္စြမ္းေသာသစ္ေတာမ်ားႏွင့္လယ္ကြင္းမ်ားကို ထိန္းသိမ္းျခင္းျဖစ္ၿပီး ကမၻာေျမေပၚတြင္
အက်ိဳးမျဖစ္ေသာ က်တ္တီးေျမမ်ားအျဖစ္ မထားခဲ့ရန္ျဖစ္သည္။ က်တ္တီးေျမမ်ားအျဖစ္
သို႕ေျပာင္းလဲသြားႏိုင္ေသာ၊ ရာသီဥတုုကိုေျပာင္းလဲေစႏိုင္ေသာ၊ အက္စစ္မိုးကိုျဖစ္ေပၚေစ
ႏိုင္ေသာသတၱုဳတူးေဖာ္ျခင္းႏွင့္ထုတ္လုပ္ျခင္းလုုပ္ငန္းစဥ္မ်ားအေပၚတြင္ အမွီအခိုျပဳေနျခင္း
အစား ဘသာ၀တရားထိန္းညိွမႈကိုထိန္းသိမ္းထားျခင္းအားျဖင့္ လူေနအိမ္မ်ားေဆာက္
ရန္အတြက္လံုေလာက္ေသာသစ္ပင္မ်ား၊ ၀ါမ်ား၊ ေလာင္စာ၊ ေရေကာင္းေရသန္႕၊ ထြက္ႏႈန္း
ေကာင္းေသာ လယ္ေျမမ်ား၊ ေတာရို္င္းတိရိစၦာန္ႏွင့္သားငါးေပါမ်ားၾကြယ္၀ျခင္းမ်ားကို ရရိွ
ႏိုင္မည္ျဖစ္သည္။
ယခုုသုေတသနျပဳခ်က္အရ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းသည္ အလြန္ညစ္ညမ္းမႈ

ရိွေသာ၊ အႏၱရာယ္ရွေ
ိ သာ လုပ
ု င
္ န္းတစ္ချု ဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။ ေကာင္းမြန္ေသာ သဘာ၀
ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ စီမံခန္႕ခြဲမႈမရိွပါက ထံုးေက်ာက္က်င္းမ်ား၊ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားသည္
လူသားႏွင့္ ေဂဟစနစ္က်န္းမာေရးအတြက္ အလြန္႕အလြန္ အႏၱရာယ္ရိွသည္။ ထို႕အျပင္
ကရင္ျပည္နယ္အတြင္းရိွ ၾကီးမားေသာ ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈလုပ္ငန္းတိုင္းသည္ ေျမသိမ္းမႈမ်ားႏွင့္ လူမႈ
ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ားျဖစ္ေစႏုုိင္ေသာ အႏၱရာယ္ရိွသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈႏွင့္
တာ၀န္ခံေဆာင္ရြက္ျခင္းသည္ စီမံကိန္းအေကာင္အထည္ေဖၚသူတိုင္းအတြက္ မရိွမျဖစ္
ပါရိွရမည့္ အရာမ်ားျဖစ္သည္။ ကုမၸဏီမ်ားသည္ ႏိုင္ငံတကာစံသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားျဖစ္ေသာ
ေဒသခံလူမႈအသိုင္းအ၀န္းမ်ားႏွင့္တင္ၾကိဳေဆြးေႏြးျခင္း၊ ႏွင့္သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏွင္လ
့ ူမႈ
ေရးအေပၚသက္ေရာက္မေ
ႈ လ့လာဆန္းစစ္ခ်က္မ်ားကိမ
ု ျဖစ္မေနလုပ
ု ေ
္ ဆာင္ရမည္ျဖစ္သည္။
ေဖၚျပပါ ႀကိဳတင္သတိျပဳလုုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားရိွသည့္တိုင္ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္

ျခင္းေၾကာင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ ၎၏ တည္ေနရာမ်ားကို ၾကီးမားေသာ ေရရွည္ထိခုိက္
မႈမ်ား မလြဲမေသြျဖစ္ႏိုင္သည္။ သဘာ၀ေျမမ်က္ႏွာသြင္ျပင္ကို ထာ၀ရပ်က္စီးျခင္းမရိွပဲ
ေျမေပၚမွထံုးေက်ာက္ထုတ္ယူရန္ မျဖစ္ႏုိင္ပါ။ အလားတူစြာပင္ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမွအဆိပ္
သင့္ညစ္ညမ္းပစၥည္းထြက္ရိွမႈကို လံုး၀ပယ္ဖ်က္ရန္မျဖစ္ႏုိင္ေပ။ အဆိုပါေနရာအတြင္းရိွ
သစ္ပင္မ်ား၊ တိရိစၱာန္မ်ား၊ ေျမဆီလႊာ၊ ေရမ်ားအေပၚ ထာ၀ရသက္ေရာက္မႈရိွသြားမည္။
ေဒသအတြင္းေဂဟစနစ္ေျပာင္းလဲသြားပါက ထိုေဒသအတြင္းရိွအသက္ရွင္ေနထိုင္သူမ်ား
၏ဘ၀ရွင္သန္မႈပံုစံလည္း ေျပာင္းလဲသြားမည္ဟု နားလည္ေမွ်ာ္လင့္ထားရသည္။ သက္
ဆိုင္ရာေဒသအတြင္း ဘိလပ္ေျမထုုတ္ျခင္းအစီအစဥ္မ်ားမစခင္ ေဒသခံလူမႈအသိုင္းအ၀န္း
အေနႏွင့္ ၎သက္ေရာက္မႈမ်ားကိုအျပည့္အ၀နားလည္ရန္ အေရးႀကီးသည္။ ယခုုလမ္း
ညႊန္အစီရင္ခံစာသည္ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာမည့္ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး

သက္ေရာက္မႈမ်ားအေၾကာင္းကို ကရင္ျပည္သူမ်ားအျပင္ အျခားလူမႈအသို္င္းအ၀န္းရိွ ျပည္
သူမ်ားအတြက္ပါ ဗဟုသုတေပးႏိုင္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ရပါသည္။
ပထမဦးဆံုးအခ်က္အေနျဖင့္္ ကုမၸဏီမ်ားအားလံုးသည္ လူ႕အခြင့္အေရးႏွင့္သဘာ

၀ပတ္၀န္းက်င္ကာကြယ္ေရး ႏိုင္ငံတကာစံသတ္မွတ္ခ်က္မ်ားႏွင့္အညီ ေဆာင္ရြက္ရန္တာ
၀န္ရိွ သည္။ သို႕ေသာ္ ဘိလပ္ေျမကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ႏိုင္ငံေရးေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ၎
တာ၀န္မ်ားကို လိုက္နာရန္ပ်က္ကြက္ေလ့ရွိသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ေဒသခံလူမႈအသိုင္းအ၀န္း
အေနျဖင့္ ၎တို႕၏အခြင့္အေရးကိုနားလည္ရန္ႏွင့္ ဘိလပ္ေျမကုမၸဏီမ်ားအေနျဖင့္ လူမႈ
ဆိုင္ရာႏွင့္သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ေရရွည္တည္တန္႕ေရးတို႕ကို လုုပ္ေဆာင္လာၾက
ေစရန္ မဟာဗ်ဴဟာမ်ားခ်မွတ္ေဆာင္ရြက္ရန္ လြန္စြာအေရးႀကီးသည္။
ေနာက္ဆံုးအခ်က္အားျဖင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းမ်ားတြင္ပါ၀င္ေသာ ျမန္မာႏိုင္ငံအစိုး

ရႏွင့္အျခားပါ၀င္ပတ္သက္သူမ်ားအျပင္ တိုင္ရင္းသားလက္္နက္ကိုင္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားႏွင့္
ေဒသခံေခါင္းေဆာင္မ်ားအေနျဖင့္ လူမႈတရားမွ်တမႈ၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာတာရွည္
ခံမႏ
ႈ င
ွ စ
့္ ီးပြားေရးဖြ႕ံ ၿဖိဳးမႈအၾကား ဆက္ႏယ
ြ မ
္ က
ႈ န
ို ားလည္ရန္ အေရးႀကီးသည္။ တစ္စတ
ံု စ္ဦး၏
ေဆာင္ရြက္မႈသည္ အျခားသူတစ္ဦးအေပၚ ဆုိး၀ါးေသာေနာက္ဆက္တြဲအက်ိဳးဆက္မ်ား
ရိွနုိင္သည္။ ဌာေနတိုင္းရင္းသားမ်ား၊ လူမႈအသိုင္းအ၀န္းမ်ားအတြင္းေနထိုင္သူျပည္သူ
မ်ား၏ေရႏွင့္ေလသန္႕ ရရိွခြင့္အခြင့္အေရး၊ တည္ၿမဲေသာအသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းရရိွေရးအ
ခြင့္အေရး၊ အသက္ရွင္ေနထိုင္သူအားလံုးအတြက္လိုအပ္ေသာ သဘာ၀အရင္းအျမစ္ႏွင့္
ေဂဟစနစ္မ်ားကိုအကာအကြယ္ေပးခြင့္ အခြင့္အေရးမ်ားအပါအ၀င္ ရသင့္ရထိုက္သည့္
အခြင့္အေရးမ်ားကို ေလးစားလိုက္နာျခင္းသည္ စီးပြားေရးအရေသာ္လည္းေကာင္း၊ လူမႈ
ေရးအရေသာ္လည္းေကာင္း၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္အရေသာ္လည္းေကာင္း က်န္းမာ
သန္းစြမ္းေသာ၊ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀ေသာ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ျဖစ္ေရးအတြက္ မရိွမျဖစ္လိုအပ္ေသာ
အရာျဖစ္သည္။
“သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကို က်မတို႕ ဖ်က္ဆီးလိုက္ရင္

က်မတို႕မွာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းဆိုတာ မရိွေတာ့ပါဘူး။”
- မာဂရက္မက္ -

ခက္ဆစ္အဖြင့္
အက္စ္စစ္မိုး။ ပံုမွန္မဟုုတ္ ခ်ဥ္ေသာ၊ အက္စစ္ဓာတ္ပါေသာမိုး ျဖစ္သည္။ ညစ္ညမ္း

ေသာေလာင္စာမ်ားမီးရိႈ႕ျခင္းေၾကာင့္ ထြက္ေပၚလာေသာႏိုက္ထရိုဂ်င္ဓါတ္ေငြ႕ႏွင့္ ဆာလဖါ
ေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚေသာ ေလထုညစ္ညမ္းမႈ၊ စသည္မ်ားမွတစ္ဆင့္ ျဖစ္ေပၚသည္။ သစ္ပင္မ်ား၊
ငါးမ်ား၊ ေရေနသတၱ၀ါမ်ား၊ အေဆာက္အဦးမ်ားႏွင့္ လူမ်ားအတြက္ ေဘးအႏၱရယ္ရိွႏုိင္သည္။
ပန္းနာရင္ၾကပ္ေရာဂါ။ ေလရႈေပါက္မ်ားေရာင္ယမ္းေစေသာ နာတာရွည္အသက္ရႈလမ္း

ေၾကာင္းေရာဂါ။ သလိပ္သံပါျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုျခင္း၊ ရင္ဘတ္တင္းၾကပ္ျခင္း၊ အသက္ရွဴျမန္
ျခင္း စသည့္လကၡဏာရပ္မ်ားျဖစ္သည္။
ဗင္ဇင္းဓာတ္။ ေလာင္စာဆီတြင္ပါ၀င္ေသာ ဓာတုျဒပ္ေပါင္းတစ္ခုျဖစ္ၿပီး စက္မႈလုပ္ငန္း

အဆင့္မ်ားစြာမွတစ္ဆင့္ထြက္ရိွသည္။ ကင္ဆာေရာဂါႏွင့္အျခားနာမက်န္းမႈမ်ားကို ပိုမိုျဖစ္
ေစႏုုိင္သည္။
ဇီ၀ဓာတ္ေပါင္းျပဳျခင္း။ ခႏၶာကိုယ္မွ ျပန္လည္ထုတ္လြတ္သည့္ပမာဏထက္ပိုၿပီး ကိုယ္အ

တြင္းသို႕၀င္ေရာက္ႏုိင္ေသာအဆိပ္သင့္ဓာတ္ပါရိွသည့္ ဇီ၀သက္ရိွတစ္ခုအတြင္း အဆိပ္
ပိုမိုတိုးမ်ားလာမႈ။
ဇီ၀မ်ိဳးျပားမႈ။ ကြၽႏုု္ပ္တို႕ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္တြင္ေနထိုင္ရွင္သန္ေသာ မတူမ်ိဳးကြဲသည့္

သစ္ပင္မ်ား၊ တိရိစၱာန္မ်ား၊ ေသးငယ္ေသာဇီ၀သက္ရိွေပါင္းမ်ားစြာကို ဆိုလိုသည္။ ၎
တို႕သည္ ဒြန္တြဲရွင္သန္ေနထိုင္ၾကၿပီး ကၽြႏု္ပ္တို႕အတြက္အစားအစာ၊ ေဆး၀ါးအ၀တ္အစား၊
အိုးအိမ္ႏွင့္စြမ္းအင္အတြက္ အရင္းအျမစ္မ်ားေပးသည္။
ေခ်ာင္းဆိုးရင္က်ပ္နာ။ ဆိုး၀ါးေသာ၊ နာတာရွည္ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ လည္ေခ်ာင္းနာျခင္းမ်ား

ျဖစ္ေစေသာအသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းေရာဂါျဖစ္သည္။ ေလထုုညစ္ညမ္းမႈေၾကာင့္ ျဖစ္တတ္
သည္။
ထံုးေက်ာက္ဓာတ္ျပဳျခင္း။ အပူေပးျခင္းဟုုလည္း ေခၚသည္။ ထံုးေက်ာက္ကိုအပူေပးၿပီး ကာ

ဗြန္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ႏွင့္ကယ္လဆီယမ္ေအာက္ဆိုဒ္ရယူသည့္လုပ္ငန္းအဆင့္ ျဖစ္သည္။
ကာဗြန္မိုႏိုဆိုဒ္ (CO)။ အေရာင္မရိွ၊ အနံ႕မရိွဓာတ္ေငြ႕ျဖစ္ၿပီး ေလထုထဲစုစည္းေပ်ာ္ဝင္မႈပ

မာဏမ်ားပါက အဆိပ္အာနိသင္အလြန္မ်ားသည္။

ကာဆီႏိုဂ်င္။ ကင္ဆာျဖစ္ေစေသာ ဓတ္ျပဳပစၥည္း။
ဘိလပ္ေျမႀကိတ္ခြဲစက္။ ကုုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ားကို ႀကိတ္ခြဲေသာ သံလံုးမ်ားပါ၀င္သည့္ လည္

ေနေသာ စလင္ဒါၾကီး။
ေခ်ာ္ (Clinker - ကလစ္ခန္)။ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ရန္ေနာက္ဆံုးအဆင့္မေရာက္ခင္ ထုတ္

လုပ္ရရွိထားေသာမေၾကတေၾကအမႈန္႕ သို႕မဟုတ္ ေဂၚလီလံုးအရြယ္အလံုးေလးမ်ား။
အဂၤေတ။ သဲ၊ ေက်ာက္စရစ္၊ ေက်ာက္ခဲမ်ာ၊ဘိလပ္ေျမအမႈန္႕ ႏွင့္ ေရမ်ားေရာစပ္ထားေသာ

အရာျဖစ္သည္။ အေဆာက္အဦးတည္ေဆာက္ရန္အတြက္ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ သံုးသည္။
ေက်ာက္ခြဲစက္။ ေက်ာက္တံုးမ်ားကို ေသးေသးျဖစ္ေအာင္ ၾကိတ္ခြဲေသာစက္။
ဒိုင္အိုစင္မ်ား။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္တြင္ ႏွစ္ေပါင္းရွည္ၾကာစြာတည္ရိွသည့္အလြန္အဆိပ္

ျပင္းေသာဓာတုပစၥည္းမ်ား အစုအဖြဲ႕ ျဖစ္သည္။
ေဂဟစနစ္။ ေဒသတစ္ခုအတြင္းအသက္ရွင္ေနထိုင္ေသာ သက္ရိွအရာမ်ား စုုစည္းေနထိုင္

ရန္အတြက္လိုအပ္ေသာအရာအားလံုးကို ေထာက္ပံ့ေပးသည့္သဘာ၀၏အစိတ္အပိုင္း
မ်ားျဖစ္သည္။ လူအပါအဝင္သက္ရိွအရာအားလံုးအတြက္ မတူညီေသာအစားအစာမ်ား၊
ခိုေအာင္းရန္မ်ိဳးပြားရန္ေနရာမ်ားအပါအ၀င္အခ်ိ္န္လိုအပ္ခ်က္ႏွင့္အညီမတူညီေသာအရာ
မ်ားေပါင္း စပ္ထားရန္လိုအပ္သည္။
လွ်ပ္္စစ္စကာ။ ေလထုအတြင္းပါလာေသာအမႈန္မ်ားႏွင့္အျခားေလထုညစ္ညမ္းအမႈန္မ်ား
ကို လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အားအသံုးျပဳ၍ ဖယ္ထုတ္ေသာအားေကာင္းစကာ။
စကာအိတ္။ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားမွ ညစ္ညမ္းမႈေလ်ာ့ခ်ရန္အတြက္ ပံုမွန္အသံုးျပဳေလ့ရိွ

သည့္စက္ရံုသံုးေလစစ္စကာ။
မီးျပာပူ။ စြမ္းအင္စက္ရံုတစ္ရံု သို႕မဟုတ္ ဘိလပ္ေျမစက္ရံုတြင္ ေက်ာက္မီးေသြးေလာင္

ကြ်မ္းၿပီး က်န္ရစ္သည့္ အၾကြင္းအက်န္။ ဘိလပ္ေျမျပဳလုပ္ရန္ ေရာေႏွာပစၥည္းအျဖစ္လည္း
အသံုးျပဳႏိုင္သည္။
ဖူရမ္မ်ား။ အခ်ိဳ႕ေသာ စက္ရံုလုပ္ငန္းမ်ားမွ ထြက္ရိွေသာ အဆိပ္သင့္ဓာတုပစၥည္းအစု။

အစိမ္းေရာင္ဖန္လံုအိမ္ဓာတ္ေငြ႕။ အပူစြမ္းအင္ကို ေလွာင္ထားႏိုင္သည့္ အာသီသရိွေသာ
CO2 ကဲ့သို႕ေသာ ကမၻာေျမေပၚရိွ ဓာတ္ေငြ႕တိုင္းကိုဆိုလိုသည္။ အလြန္မ်ားပါက ကမၻာႀကီးပူ
ေႏြးမႈႏွင့္ဆက္ႏြယ္ေသာရာသီဥတုအေျပာင္းအလဲမ်ား ျဖစ္ေစသည္။
အမႈန႕္ ေျခစက္။ ကုနၾ္ ကမ္းပစၥည္းမ်ားကိႏ

ု ူးညံ့ေသာအမႈန႕္ ျဖစ္သြားေအာင္ ၾကိတ္ေခ်ေပးသည့္
စက္။
ဂ်စ္ပဆမ္။ အဂၤေတအျဖစ္သို႕ကူးေျပာင္းႏုုိင္ရန္ႏွင့္မာေက်ာခိုင္မာေစရန္ ဘိလပ္ေျမသို႕ ထပ္

ထည့္ေသာသတၱဳတစ္မ်ိဳး ကယ္လဆီယမ္ဆလဖိတ္ဒီဟိုက္ဒရိုဒ္။
ဟက္ဆာဗင့္ ခရိုမီယမ္ (Cr6+)။ သိပ္သည္းဆမ်ားေသာအဆိပ္ျပင္းသတၱဳ ခရိုမီယမ္ျဒပ္စင္

ပံုစံတစ္မ်ိဳးျဖစ္ၿပီး ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ေစသည္။
ဟိုဒရိုကလိုရစ္ အက္စစ္ (HCl)။ ၾကည္လင္ၿပီး အက္စစ္ဓါတ္အလြန္မ်ားေသာ အက္စစ္

တစ္မ်ိဳး။
ေသြးတိုး။ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ အၿမဲတိုးေနၿပီး ဆိုး၀ါးေသာႏွလံုးျပႆနာျဖစ္ေစႏိုင္ေသာ နာတာ

ရွည္က်န္းမာေရးအေျခအေန။
မီးရိႈ႕ဖ်က္ဆီးျခင္း။ အမိႈက္မ်ားမီးရိႈ႕ဖ်က္ဆီးျခင္းႏွင့္ တစ္ခါတစ္ရံတြင္ စြမ္းအင္ထုတ္ယူျခင္း။
မီးေပါင္းဖို။ ဘိပ္လပ္ေျမစက္ရံုတြင္ ကုုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ားကိုအပူတိုက္ၿပီး၊ ေခ်ာ္ (clinker)

မ်ားထုတ္ေပးေသာ မီးေပါင္းဖို။
ထံုးေက်ာက္။ ကယ္လဆီယမ္ကာဗြန္နိတ္ဓါတ္ျဖင့္ျပဳလုပ္ထားေသာသတၱဳ။ ဘိလပ္ေျမလုပ္

ရာတြင္ အဓိကပါ၀င္ေသာအရာ။
ျပဒါး။ သိပ္သည္းဆမ်ားၿပီး အဆိပ္ျပင္းသည့္သတၱဳတစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ အခန္းအပူခ်ိန္တြင္

အရည္ေပ်ာ္ႏိုင္ၿပီး အပူတိုင္းကိရိယာမ်ားတြင္ အသံုးျပဳသည္။
ေလ်ာ့ခ်ျခင္း။ တစ္စံုတစ္ခု၏ဆိုး၀ါးေသာအေျခအေနကို ေလ်ာ့ခ်ေသာလုပ္ငန္း။
ႏိုက္ထရိုဂ်င္ေအာက္ဆိုဒ္(NOX)NO2 ႏွင့္ NO။ ႏိုက္ထရိုဂ်င္ႏွင့္ေအာက္စီဂ်င္ေလာင္ကြ်မ္း

မႈေၾကာင့္ထြက္ေပၚလာသည့္ ေလထုညစ္ညမ္းမႈ။ ျမဴႏွင့္အက္စစ္မိုးရြာေစသည္။
အိုဇုန္း (O3)။ ေျမျပင္ႏွင့္နီးကပ္သည့္ကမၻာေျမမ်က္ႏွာျပင္အထက္ (၆) ကီလိုမီတာ ႏွင့္ (၁၀)

ကီလိုမီတာအတြင္းရိွေသာ ထရိုပုိစပီးယားဟုေခၚေသာ ေလထုတြင္ ရိွသည့္အခါတြင္ လူကို
အႏၱရာယ္ျဖစ္ေစေသာ ေလထုညစ္ညမ္းမႈဓာတ္ေငြ႕တစ္မ်ိဳး။ NOx သည္ ေနေရာင္ျခည္တြင္
VOCs ေခၚ အခန္းအပူခ်ိန္၌ပင္ အေငြ႕ျပန္လြယ္ေသာ သို႕မဟုတ္ ေလထုထဲလြယ္ကူစြာအ
ေငြ႕ျပန္ေရာက္ရွိႏိုင္ေသာသဘာဝဓါတုျဒပ္ေပါင္းတို႕ႏွင့္ႏွင့္ဓါတ္ျပဳၿပီး အိုဇုန္းျဖစ္လာသည္။
အမႈန္မ်ား (PM)။ အသက္ရႈမိသည့္အခါ ႏွလံုးႏွင့္အဆုတ္ကိုအႏၱရာယ္ရိွေစႏိုင္ေသာ ေလ

ထဲတြင္ ျပန္႕ေနေသာေသးငယ္ေသာအမႈန္မ်ား။ ဘိလပ္ေျမအမႈန္သည္ PM အမ်ိဳးအစား
ျဖစ္သည္။
ဆီလီကိုစစ္။ ဆီလီကာအမႈန္မ်ားရႈသြင္းမိျခင္းမွ ျဖစ္ပြားေသာဆိုး၀ါးသည့္အဆုတ္ေရာဂါ။
ဆလဖာဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္။ အနံ႕ဆိုး၍ အႏၱရာယ္ရိွကာ ေလထုညစ္ညမ္းမႈကိုျဖစ္ေစသည့္

ညစ္ညမ္းပစၥည္းတစ္မ်ိဳးႈ။ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းေရာဂါႏွင့္ အက္စစ္မိုးရြာသြန္းမႈကိုျဖစ္
ပြားေစသည္။
VOCs (Volatile Organic Compounds)။ စက္ရံုမ်ားမွထုတ္လြတ္လိုက္သည့္ အခန္းအ
ပူခ်ိန္၌ပင္အေငြ႕ျပန္လြယ္ေသာ သို႕မဟုတ္ ေလထုထဲလြယ္ကူစြာအေငြ႕ျပန္ေရာက္ရွိႏိုင္
ကာ အျခားဓါတုပစၥည္းမ်ားႏွင့္လြယ္ကူစြာဓါတ္ျပဳၿပီးေလထုညစ္ညမ္းမႈကိုျဖစ္ေစေသာညစ္
ညမ္းဓါတုျဒပ္ေပါင္းမ်ား။

တရားမွ်တမႈကို အားေကာင္းေစျခင္း
ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ
လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ
“တရားမွ်တမႈကို အားေကာင္းေစျခင္း။
ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏သက္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ
လူမႈအသိုင္းအ၀န္းလက္စြဲ”
သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္စာတမ္းငယ္သည္ကြ်ႏ္ုပ္တို႕အားဘိလပ္ေျမ
ထုုတ္လုပ္ျခင္းလုုပ္ငန္းအဆင့္ဆင့္၊ ၎မွျဖစ္ေပၚေစေသာ
သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္၊ က်န္းမာေရးႏွင့္လူမႈအသိုင္းအ၀န္းအေပၚ
ထိခိုက္မႈမ်ား၊ ထိုဆိုးက်ိဳးသက္ေရာက္မႈမ်ားကို မည္သို႕ေလ်ာ့ခ်ႏိုင္ျခင္း၊
ႏိုင္ငံတကာစံသတ္မွတ္ခ်က္မ်ား၊ မူမ်ားအပါအ၀င္
သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ျခင္းလုုပ္ငန္းစဥ္မ်ားတြင္
ေဒသခံလူထု၏ပါဝင္လႊမ္းမိုးမႈရွိရန္အလို႕ငွာ ဘိလပ္ေျမကုမၸဏီမ်ားႏွင့္
ေဒသခံလူမႈအသို္င္းအ၀န္းမ်ားထိေတြ႕ဆက္ဆံရာတြင္
အက်ိဳးရိွေစမည့္ ထိေရာက္ေသာမဟာဗ်ဴဟာမ်ား၊ စသည့္အေၾကာင္း
အရာမ်ားကို ေရးသားေဖၚျပရွင္းလင္းေပးထားသည္။
ကရင္ျပည္နယ္မွ ျဖစ္ရပ္မွန္ေလ့လာမႈတစ္ခုအပါအဝင္ နည္းပညာ
အေခၚအေ၀ၚမ်ားကို လြယ္လြယ္ကူကူနားလည္ႏုိင္ရန္အတြက္
စာအုုပ္၏ ေနာက္ဆံုးအပိုင္းတြင္ ခက္ဆစ္အဖြင့္မ်ားကိုလည္း
ထည့္သြင္းေဖၚျပေပးထားသည္။
ကရင္သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္လူမႈေရးဆိုင္ရာလႈပ္ရွားမႈကြန္ယက္

2015 Kesan Inside Cement Report Bu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

2015 Kesan Inside Cement Report Bu

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2015 Kesan Inside Cement Report Bu

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

တရားမွ်တမႈကို အားေကာင္းေစျခင္း

ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ 1

ပထမအၾကိမ္ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေဝ - ဒီဇင္ဘာ ၂၀၁၅

2 ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ

ယခုျမင္ေတြ႕ရေသာ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ စာတမ္းငယ္ၿပီးစီး

ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ 3

KESAN အေၾကာင္း ................................................................................................................................................ ၅

ဘိလပ္ေျမကို မည္သို႕ ထုတ္လုပ္သနည္း။ ............................................................................................. ၁၁

4 ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ

ကရင္သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္လူမႈေရးဆိုင္ရာလႈပ္ရွားမႈကြန္ယက္ (KSAN) သည္

တာရွည္ခံေက်းလက္အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းဖြံ႕ၿဖိဳးေရးအတြက္ KESAN ၏ ကိုင္

“တရားမွ်တမႈကို အားေကာင္းေစျခင္း - ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏သက္္

ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ 5

ယခုုစာအုုပ္တြင္ အပိုင္းေလးပိုင္းပါရိွသည္။ အခန္း (၁) မွ အခန္း (၃) အထိ

6 ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ

ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ သယံဇာတေပါၾကြယ္၀ေသာႏိုင္ငံတစ္ႏုိင္ငံျဖစ္သည္။ လတ္တ

ကရင္ျပည္နယ္တြင္ ျမန္မာအစိုးရက လတ္တေလာခြင့္ျပဳထားေသာဖြံ႕ၿဖိဳးေရးစီ

ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚသည့္ ေလထုုညစ္ညမ္းမႈသည္ အထူး

ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ 7

8 ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ

ဘိလပ္ေျမဆိုသည္မွာ ေခ်ာမြတ္ႏူးည့ံေသာအမႈန္႕ျဖစ္ၿပီး ထံုးေက်ာက္၊ ရြံ႕ႏွင့္ႏုန္း

အဂၤေတ ျပဳလုုပ္ရန္အတြက္ ဘိလပ္ေျမကို ေရ၊ သဲ၊ ေက်ာက္စရစ္တို႕ ေရာေမႊၿပီး

ကမၻာအ၀ွမ္း အေျခခံအေဆာက္အဦး ဖြံ႕ၿဖိဳးမႈ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္လုိအပ္ခ်က္ေၾကာင့္

• အဂၤေတသည္ ေရၿပီးပါက ကမၻာေပၚတြင္ ဒုုတိယအသံုးအမ်ားဆံုး အရာထၱဳတခုျဖစ္

• (၂၀၅၀) ခုႏွစ္တြင္ ကမၻာအ၀ွမ္းဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္မႈသည္ တစ္ႏွစ္လွ်င္ တန္ခ်ိန္ (၃)

ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ 9

(၂၀၁၂) ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံအ၀ွမ္းစက္ရံုးမ်ားမွ ခန္႕မွန္းေျခ ဘိလပ္ေျမတန္ေပါင္း

10 ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ

ဘိလပ္ေျမကို ထံုးေက်ာက္၊ သဲ၊ ရြံ႕ ႏွင့္ ႏုုန္းေက်ာက္အနည္းငယ္ျဖင့္ ျပဳလုုပ္သည္။

ေက်ာက္က်င္းဆိုသည္မွာ သဘာ၀သယံဇာတမ်ားျဖစ္ေသာ ထံုးေက်ာက္၊ ေက်ာက္

ဘိလပ္ေျမျပဳလုုပ္ရန္အတြက္ ထံုးဓာတ္၊ ဆီလီကြန္၊ သတၱဳဓာတ္ ႏွင့္ သံဓာတ္

ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ 11

ဘိ လ ပ္ ေ ျမစက္ ရ ံ ု သ ိ ု ႕ ကု န ္ ၾ ကမ္ း ပစၥ ည ္ း မ်ားေရာက္ သ ည္ ႏ ွ င ့္ ေက်ာက္က်င္းမွ

ေရာေႏွာေပါင္းစပ္ျခင္းလုပ္ငန္းအဆင့္ဟု လူသိမ်ားေသာ ေရာေနွာျခင္း/အမႈန္႕

ေရာေႏွာထားေသာ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ားကို အပူေပးျခင္းသည္ ဘိလပ္ေျမထုတ္

12 ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ

ေအးသြားေသာ ေခ်ာ္လံုး (Clinker) မ်ားကို ဂ်စ္ပစ္အမႈန္႕အနည္းငယ္ထည့္ ေရာသမ

ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ 13

ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ

ကလစ္ခန္ကိုအေအးခံေပးေသာစက္ ကုန္ၾကမ္းအားလံုးအားအခ်ိဳးက်က်ေရာစပ္ေပး ထုပ္ပိုးထားေသာ ဝယ္သူဆီသို႕

ဤအခန္းတြင္ ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းေၾကာင္း သက္ရွိမ်ားႏွင့္ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ

• အမႈန္ ႏွင့္ ျပဒါး စသည့္အရာမ်ားေၾကာင့္ ေလ၊ ေျမ၊ ေရမ်ားညစ္ညမ္းျခင္း

ေလ၊ ေျမ ႏွင့္ ေရ ညစ္ညမ္းမႈ

ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားသည္ စက္ရံုပတ္လည္၀န္းက်င္တစ္၀ိုက္ သဘာ၀ပတ္၀န္း

ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ 15

ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမွ ထြတ္လႊတ္ေသာအဆိပ္သင့္ဓာတ္ေပါင္းမ်ားစြာ သည္ဓာတ္

သီးျခားပံုစံတစ္ခုအျဖစ္တည္ရိွေသာဘိလပ္ေျမဖုန္ (ေလထဲတြင္ ေမ်ာေနေသာ

16 ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ

ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ရာတြင္ အသံုးျပဳသည့္ ထံုးေက်ာက္ကို ေက်ာက္မီးေသြး

ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ 17

ဘိလပ္ေျမမီးေပါင္းဖိုမ်ားအတြက္ ျမင့္မားေသာအပူခ်ိန္အသံုးျပဳရျခင္းေၾကာင့္ ႏိုင္

သဘာ၀ေကာင္းကင္ထက္တြင္ ရိွေသာ “ေကာင္းမြန္ေသာ” အုိဇံုးလႊာမ်ားႏွင့္မတူပဲ

18 ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ

ကမၻာတစ္၀န္း ေလထုထဲျပဒါးထုတ္လြတ္ညစ္ညမ္းမႈအားလံုး၏ (၁၀) ရာခုုိင္

ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ 19

ဘိလပ္ေျမစက္ရံုမ်ားအနီးတစ္၀ုိက္ ေနထိုင္သူ ျပည္သူမ်ားသည္ အထူးသျဖင့္

သိပ္သည္းဆမ်ားေသာအဆိပ္ျပင္းသတၱဳမ်ား (Heavy Metals)

20 ဘိလပ္ေျမထုတ္လုပ္ျခင္းႏွင့္ ၎၏ သက္္ေရာက္မႈမ်ားဆိုင္ရာ လူမႈအသိုင္းအ၀န္း လက္စြဲ