วารสารชอพะยอม ปที่ 30 ฉบับที่ 1 (มกราคม – พฤษภาคม) พ.ศ.

2562
CHOPHAYOM JOURNAL Vol.30 No.1 (January-May) 2019
283
ความเปนอื่นในรวมเรื่องสั้นสิงโตนอกคอก
The Otherness In Short Story “Singto-Nhok-Kok”

มิ่งมนัสชน จังหาร1
Mingmanuschon Changharn1

บทคัดยอ
บทความนี้มีวัตถุประสงคเพื่อศึกษาภาพความเปนอื่นในรวมเรื่องสั้นสิงโตนอกคอกวามีลักษณะเปน
อยางไร รวมถึงวิธีในการสรางความเปนอื่นที่ปรากฏในเรื่องสั้น ผลการศึกษาพบวา ภาพความเปนอื่นในเรื่องสั้นมี
3 ลักษณะ คือ 1) ภาพของความเปนอื่นในความแตกตางทางเพศ 2) ภาพของความเปนอื่นในครอบครัว 3) ภาพ
ของความเปนอื่นในชุมชนและสังคม สวนของวิธีการสรางความเปนอื่นในเรื่องสั้นพบ 2 วิธี คือ 1) ความเปนอื่นที่
ถูกสรางมาจากศาสนาและความเชื่อ 2) ความเปนอื่นที่ถูกสรางมาจากคานิยม ระเบียบ และอํานาจจากสวนกลาง
คําสําคัญ : ความเปนอื่น, การสรางความเปนอื่น, สิงโตนอกคอก

ABSTRACT
The objective of this paper is to examine identities and the creation of otherness
appeared in a short story “Singto-Nhok-Kok”, the unconventional lion. The result of the study
reveals that three main identities of otherness within the story are as follow; 1) the otherness
which derived from gender differences 2) the otherness developed with a family and 3) the
otherness within the community and society. From the text, otherness was created through two
channels as follow; 1) the otherness created through religions and beliefs 2) the otherness created
through social norm and civil value the influence of central government.
Keywords : Otherness, The creation of otherness, Singto-Nhok-kok

1
หลักสูตรสาขาวิชาภาษาไทยเพื่อการสื่อสาร คณะมนุษยศาสตรและสังคมศาสตร มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม
 วารสารชอพะยอม ปที่ 30 ฉบับที่ 1 (มกราคม – พฤษภาคม) พ.ศ. 2562
CHOPHAYOM JOURNAL Vol.30 No.1 (January-May) 2019
284
บทนํา
สิงโตนอกคอก เปนรวมเรื่องสั้นรางวัลซี
ไรตป พ.ศ.2560 ประกอบไปดวยเรื่องสั้นจํานวน 9
เรื่อง ในคําประกาศรับรางวัล (จิดานันท เหลืองเพียร
สมุท, 2560 : 8) ไดเขียนถึงเรื่องสั้นเลมนี้วา มีเนื้อหา
หลากหลายที่ตั้งคําถามและวิพากษความเปนมนุษย
อํานาจนิยม มายาคติของความรูแ ละความเชือ่ ในสังคม
ทาทายความคิดของผูอ า น ทําใหยอ นกลับมาใครครวญ
ถึงสังคมที่เราอยูในปจจุบัน ตั้งแตระดับครอบครัว
ชุมชน ประเทศชาติและสังคมโลก นอกจากนัน้ การเลา
เรื่องในรวมเรื่องสั้นเลมนี้ไดใชกลวิธีการเลาเรื่องแบบ
อุปมานิทัศน (Allegory) โครงสรางของเรื่องซอนกัน
หลายชัน้ อยางสัมพันธกนั โดยเชือ่ มโยงตัวบทอืน่ ๆ เชน
ตํานานและเรื่องเลมที่ผูอานคุนเคย การสรางตัวละคร
และฉากที่ ไ ม อ ยู  ใ นบริ บ ทสั ง คมไทย เป น การข า ม
พรมแดนของการเลาเรื่องไปสูความเปนสากล จากคํา
ประกาศฯ นี้ทําใหเห็นวา รวมเรื่องสั้นสิงโตนอกคอกมี
ความนาสนใจในเนือ้ หา อีกทัง้ มีกลวิธใี นการนําเสนอที่
นาสนใจ เรื่องสั้นทุกเรื่องถูกเขียนขึ้นมาในชวงระยะ
เวลาไมเกิน 10 ปยอนหลังกอนไดรับรางวัลซีไรต ซึ่ง
เปนชวงระยะเวลาที่สภาพสังคมเกิดการเปลี่ยนแปลง
ไปอยางรวดเร็ว โดยเฉพาะการเปลี่ยนแปลงทางดาน
เทคโนโลยีและการสื่อสารที่พัฒนาไปอยางไรขอบเขต
รวมไปถึงพัฒนาการทางดานเรือ่ งสัน้ ของไทยทีม่ เี นือ้ หา
และการเลาเรื่องที่หลากหลาย
เมื่ อ สั ง คมเกิ ด การเปลี่ ย นแปลง ความ
สัมพันธของผูคนยอมเปลี่ยนรูปแบบและลักษณะไป
ดวยเชนกัน การสื่อสารอยางไรพรมแดน รวมทั้งการ
เสพสื่ออยางรวดเร็วและหลากหลายชองทาง แมจะมี
ประโยชนหลายอยาง ทวาอีกมุมนั้นก็ไดสรางชองวาง
ระหวางผูคนขึ้นมาโดยที่ไมรูตัว ความเหินหาง การไร
ปฏิสัมพันธ การเพิกเฉยตอกัน จึงเปนปญหาที่เกิดขึ้น
ในสั ง คมยุ ค ป จ จุ บั น นอกจากนั้ น การเสพสื่ อ หรื อ
การรับขอมูลตางๆ เหลานี้ ยังทําใหเกิดความความคิด
ความเชือ่ ทีแ่ ตกตางจนกลายเปนความขัดแยงทีเ่ กิดขึน้
การยึดมั่นในแนวทางที่ตัวเองคิดหรือเชื่อโดยไมสนใจ
คําแนะนํา ขอเสนอ การตรวจสอบ หรือยอมรับฟงความ
คิดเห็นของอีกฝาย เปนปญหาทีเ่ กิดขึน้ ในปจจุบนั และ
รุนแรงมากขึ้นไปกวาเดิม เมื่อมีการแบงพรรคแบงฝาย
กับอีกขั้วที่มีความคิดไมเหมือนกัน หรือการผลักใหอีก
คนไปเปนคนอื่น เพื่อที่จะใหตัวเองมีสถานะที่เดนชัด
ขึ้นเปนสิ่งที่เกิดขึ้นและสามารถพบเห็นในเรื่องสั้นยุค
หลัง โดยแนวคิดพื้นฐานเรื่องความเปนอื่น ไชยรัตน
เจริญสินโอฬาร (2545 : 26) ไดอธิบายวา แนวความ
คิดวาดวย ‘ความเปนอื่น’ มีพื้นฐานมาจากวิธีคิดการ
แบงแยกสิ่งตางๆ เปนคูตรงขาม โดยเฉพาะการแบง
แยกระหวางเอกลักษณกับความแตกตาง (Identity/
Difference) หรือการแบงแยกตัวเรากับ ‘คนอื่น’
(Self/Other) การสร า งความเป น อื่ น จึ ง หมายถึ ง
กระบวนการที่ มี เ ป า หมายเพื่ อ ลดทอนคุ ณ ค า ของ
‘คนอืน่ ’ ใหแตกตางหรือตํา่ กวาตัวเรา ความเปนอืน่ เปน
เทคนิคทางอํานาจที่ใชเพื่อสถาปนาหรือเปดพื้นที่ให
อํานาจเขามาจัดการกับสิ่งที่ถูกนิยามวาเปน ‘คนอื่น’
ไมวาการใชอํานาจนั้นจะเปนในดานลบหรือดานบวก
ก็ตาม
การนํ า แนวคิ ด ทางสั ง คมวิ ท ยาและ
มานุษยวิทยาอยางการสรางความเปนอื่นมาศึกษาตัว
บทในเรื่ อ งสั้ น ยั ง ไม ค  อ ยมี ทํ า การศึ ก ษาเท า ที่ ค วร
ผูเขียนเห็นวาตัวบทอยางวรรณกรรมสามารถนํามา
ศึกษาขามศาสตรเพื่อใหเห็นผลการศึกษาในรูปแบบที่
แตกตางและขยายขอบเขตออกไปจากกรอบคิดและ
ทฤษฎีทางวรรณกรรมรูปแบบเดียว อีกทั้งรวมเรื่องสั้น
สิงโตนอกคอกที่เพิ่งไดรับรางวัลซีไรต พ.ศ.2560 ยังไม
พบผูที่ศึกษาไวในประเด็นนี้ ผูเขียนจึงนํามาศึกษาเพื่อ
ใหเห็นภาพและวิธีสรางความเปนอื่นที่ปรากฏในรวม
เรื่องสั้นเลมนี้
วัตถุประสงคของการศึกษา
1.เพือ่ ศึกษาภาพความเปนอืน่ ในรวมเรือ่ ง
สั้นสิงโตนอกคอกวามีลักษณะเปนอยางไร
 วารสารชอพะยอม ปที่ 30 ฉบับที่ 1 (มกราคม – พฤษภาคม) พ.ศ. 2562
CHOPHAYOM JOURNAL Vol.30 No.1 (January-May) 2019
2.เพื่อศึกษากลวิธีในการสรางภาพความ
เป น อื่ น ในรวมเรื่ อ งสั้ น สิ ง โตนอกคอกว า มี ลั ก ษณะ
เปนอยางไร
ขอบเขตของการศึกษา
การศึกษาครัง้ นีไ้ ดกาํ หนดขอบเขตของการ
ศึกษา คือ รวมเรื่องสั้นสิงโตนอกคอก ซึ่งเปนรวมเรื่อง
สั้นรางวัลซีไรตป พ.ศ.2560 ประกอบไปดวยเรื่องสั้น
จํานวน 9 เรื่อง
วิธีการศึกษา
การศึกษานี้ดําเนินการศึกษาดวยวิธีการ
ศึกษาวิจัยเชิงคุณภาพแบบพรรณนาวิเคราะห โดยใช
กรอบแนวคิดเรื่องความเปนอื่น
ผลการศึกษา
จากการศึกษาภาพความเปนอืน่ และกลวิธี
ในการสร า งภาพความเป น อื่ น ในรวมเรื่ อ งสั้ น สิ ง โต
นอกคอก พบผลการศึกษาดังนี้
ภาพของความเปนอืน่ ในรวมเรือ่ งสัน้ สิงโต
นอกคอก
1. ภาพของความเปนอืน่ ในความแตกตาง
ทางเพศความเปนอืน่ ในเรือ่ งสัน้ เปนความสัมพันธทเี่ กิด
ขึ้นของตัวละครมีสถานะที่แตกตางกัน นําไปสูอํานาจ
ตางๆ ทีต่ วั ละครพึงมี คนทีถ่ กู ผลักใหมสี ถานะทีต่ าํ่ หรือ
ดอยกวา ยอมไมมีอํานาจในการตอรองหรือโตเถียง
หรือถูกละเลย ไมไดรับความสนใจ ในประเด็นนี้ ความ
แตกตางทางเพศก็เปนปจจัยหนึ่งที่ทําใหเห็นภาพของ
ความเปนอื่น เพราะความแตกตางของเพศชายและ
หญิง ทําใหเห็นถึงอํานาจที่ปฏิบัติการอยูบนพื้นฐาน
ความแตกตางนี้ โดยเฉพาะเพศชายทีต่ ดิ อยูก บั ภาพของ
ผูใชอํานาจที่เหนือกวาเพศหญิง
การเล า เรื่ อ งในเรื่ อ งสั้ น สิ ง โตนอกคอก
หลายเรื่อง มีลักษณะในแบบการซอนเรื่องเลา หรือ
โครงสรางของเรือ่ งซอนกันหลายชัน้ และอีกหลายเรือ่ ง
285
ที่มีลักษณะของสัมพันธบท เชื่อมโยงหรือเอยอางถึง
เรื่องราวยอยอื่นๆ เรื่องสั้นเรื่องหนึ่งที่ปรากฏลักษณะ
เชนนีค้ อื เรือ่ ง “อดัมกับลิลธิ ” โดยเลาถึงตัวละคร “ผม”
ที่ไดอานบันทึกของพอที่มีเนื้อหาเลาถึงความสัมพันธ
ของวลาดีเมียรกบั ผูห ญิงหลายคน ขณะทีพ่ อ ของเขาซึง่
เปนผูเขียนบันทึกนี้ก็กําลังมีความสัมพันธกับผูหญิง
หลายคน และเรือ่ งยังซอนไปอีกชัน้ คือ ผมในเรือ่ งสัน้ ที่
กําลังอานบันทึกก็กาํ ลังมีความสัมพันธกบั ผูห ญิงไมแตก
ตางกับพอหรือตัวละครที่อยูในสมุดบันทึก
แมวาโครงสรางจะดูซับซอน แตประเด็น
หลักในเรือ่ งทีถ่ กู นําเสนอคือ ความสัมพันธระหวางเพศ
ชายและหญิง โดยมีการเอยถึงเรื่องราวอดัมกับอีฟที่
รูจักกันดีอยูแลว เพียงแตเรื่องไมไดมุงที่จะเลาถึงอีฟที่
เปนผูหญิงของอดัม หากแตเลาถึงลิลิธ ผูหญิงอีกคนที่
อดัมปฏิเสธ โดยลิลธิ ถือเปนผูห ญิงทีแ่ ปลกไปจากผูห ญิง
ทั่ ว ไป การที่ ลิ ลิ ธ เป น ผู  ห ญิ ง ที่ อ ยู  เ หนื อ ไปจาก
บรรทัดฐานทางสังคมหรือขนบที่ผูหญิงควรเปน ทําให
อดัมเลือกอีฟ คุณสมบัติของผูหญิงอยางลิลิธนั้นเปน
เหมือนกับผูห ญิงเชน “เวรา” ซึง่ เปนตัวละครทีส่ มั พันธ
กับผมซึง่ เปนผูเ ลาเรือ่ ง เธอเองไดพดู ถึงลิลธิ แทบทุกครัง้
ที่พบเจอกับผม การพูดถึงลิลิธ ไมไดเปนเพียงเรื่องเลา
ธรรมดาทัว่ ไป ทวาเห็นถึงวิธคี ดิ และความเชือ่ ของเวรา
ที่เธอแสดงออกมาผานพฤติกรรมตางๆ
“ผูชายนะโง พวกเขาไมรูเลยวาความจริง
พวกเขาสบายใจที่จะอยูกับลิลิธ เธอไมเรื่องมาก เปนตัว
ของตัวเอง และเปนผูน าํ ไมตอ งคอยตามใจและโอเหมือน
ตัวออนในไขเปราะๆ แตความแข็งกราวของลิลิธก็ทําให
ผูชายกลัว กลัววาเธอจะควบคุมเขา กลัววาตัวเองจะสูญ
เสียอํานาจไป ดังนั้นพวกเขาก็เลยยอมไปปวดหัวกับ
ความเอาแตใจที่ไรสาระ โง และหัวออนแทน พวกเขา
เลือกอีฟเพราะรูส กึ วามันปลอดภัย เพราะเธอไรเขีย้ วเล็บ
พวกเขาหวงอํานาจตัวเอง มนุษยตวั ผูน ะ และอํานาจของ
เขานั้น ความจริงมันก็นอยและคลอนแคลนเสียจนเพียง
แคผูหญิงที่เขมแข็งคนหนึ่งก็ทําใหเขากลัวไดงายๆ”
(จิดานันท เหลืองเพียรสมุท, 2560 : 117)
 วารสารชอพะยอม ปที่ 30 ฉบับที่ 1 (มกราคม – พฤษภาคม) พ.ศ. 2562
CHOPHAYOM JOURNAL Vol.30 No.1 (January-May) 2019
286
การเลือกที่จะยกยองลิลิธแทนที่จะเปนอีฟเห็นถึง
ลักษณะของเวรา ทีไ่ มอยูภ ายใตอาํ นาจของความเปน
ชาย ลิลิธไมถูกเลือกใหเปนมนุษยคูแรก ทวาเปนอีฟ
ทีถ่ กู เลือก ลิลธิ กลายเปนคนอืน่ เพราะมีความคิดทีอ่ ยู
นอกเหนือขนบและวิถที ผี่ หู ญิงควรเปนหรือพฤติกรรม
ที่ควรปฏิบัติ ความเปนอื่นของลิลิธจึงเปนความเปน
อื่นของเวราดวยเชนกัน เพราะทายที่สุดแลว ผูชาย
นั้นไมไดเลือกผูหญิงอยางเวรา เชนเดียวกับที่อดัมไม
เลือกลิลิธ
ทีผ่ มทําแบบนีเ้ พราะเวราถูกคําสาปของลิ
ลิธ เหมือนดั่งทีล่ ูกสาวของลิลิธทุกคนโดน ผูช ายทุกคน
เห็นวาเธอแข็งแรงเกินไป เขาจึงคิดวาเธออยูลําพังได
หรือไมงั้นก็ขยาดเธอ ไมวายังไงผลก็เหมือนกัน คือเขา
จะทิ้งเธอ
สวนผมเองก็ถกู คําสาปของอดัม คําสาปที่
ทําใหผมเลือกเชือ้ สายของเอวาเสมอ เลือกคนทีอ่ อ นแอ
นํามาซึง่ ความปวดหัวลานแปด แตกจ็ าํ เปนตองปกปอง
จนปลอยมือไมได และทําใหเราไดภูมิใจในความเปน
ชายของเราอยางยิ่งลํ้า (จิดานันท เหลืองเพียรสมุท,
2560 : 128)
จะเห็นไดความคิดของ “ผม” ซึ่งเปนตัว
ละครในเรือ่ งสัน้ ทําใหเห็นถึงอํานาจของความเปนชาย
เพราะถึงแมเวราจะเปนผูห ญิงเกง หรือผูห ญิงทีม่ คี วาม
คิดฉลาดหลักแหลมเพียงใด เวราก็ไมใชคนที่ถูกเลือก
ตรงกับขาม ผูห ญิงอีกคนทีม่ ลี กั ษณะยินยอมคลอยตาม
หรือดูออนแอบอบบางอยางนาเดียตางหากที่เปนที่
ตองการของผูช าย เพราะผูห ญิงทีม่ ลี กั ษณะเชนนี้ ทําให
ผูชายรูสึกเปนผูนํา ผูบังคับ และไมสูญเสียอํานาจใน
การควบคุมหรือปกครอง รูสึกภูมิใจในความเปนชาย
ของตัวเอง ฉะนั้นแลว ในเรื่องสั้นอดัมกับลิลิธนี้จะเห็น
ถึ ง การกี ด กั น หรื อ เบี ย ดขั บ ให ก ลายเป น คนอื่ น ว า มี
สาเหตุมาจากลักษณะทางเพศหรือความเปนเพศที่ถูก
สรางหรือหลอหลอมจนเกิดความเปนชายหญิง เมื่อดู
โครงสรางและภาพรวมในเรือ่ งสัน้ กับประเด็นภาพของ
ความเปนอื่นในความแตกตางทางเพศ ยิ่งเห็นไดวา
ความเหลือ่ มลํา้ ทางเพศระหวางผูช ายกับผูห ญิงนัน้ มีมา
ตั้งแตอดีต แมสังคมในยุคปจจุบันจะพัฒนาหรือสราง
ความเทาเทียมมากขึน้ แตเรือ่ งของความเทาเทียมทาง
ก็ยังปรากฏทั้งในสังคมและพื้นที่อยางวรรณกรรมเชน
เรื่องสั้น สังคมไทยยังเปนสังคมที่อิงอยูกับโครงสราง
สังคมแบบปตาธิปไตยที่ชายเปนใหญ คุณสมบัติของ
ผูหญิงยังถูกกําหนดโดยผูชาย เพื่อใหผูปฏิบัติตนตาม
กรอบที่วางไว
2. ภาพของความเปนอื่นในครอบครัว
มาโนช ดินลานสกูล (2549 : 141) ได
อธิบายถึงการเกิดภาวะความเปนอื่นในสังคมไทยวา
สังคมไทยไดรับอิทธิพลและดําเนินรอยตามแนวทาง
ของตะวันตกเพือ่ เขาสูว ถิ ชี วี ติ แบบสังคมสมัยใหม (Mo-
dern Society) ภายใตวาทกรรมของเหตุผล (Rational
Discourse) เชนเดียวกัน เปนความพยายามที่เริ่มตน
ขึ้นมาตั้งแตชวงทายของรัตนโกสินทรตอนตน และมา
เริ่มเปนจริงเปนจังเมื่อมีการใชแผนพัฒนาเศรษฐกิจ
ฉบับแรกในป พ.ศ. 2504 หลังจากนั้นเปนตนมา ภาวะ
ที่เรียกวา “ความแปลกแยก” และ “ความเปนอื่น” ก็
มีความชัดเจนมากขึ้นในสังคมไทย
เมื่อมนุษยรวมกันเปนกลุม มนุษยไดแบง
แยกกลุมคนเปนฉัน (เรา) เธอ (เขา) และตอสูแขงขัน
เพื่อแยงชิงทรัพยากร เกิดเปนปญหาความมั่นคงและ
ความสงบสุขของสังคมมนุษย สังคมกลุมใหญจึงสราง
เครื่ อ งมื อ ในรู ป แบบของกรอบ กฎหมาย จารี ต
ขนบธรรมเนียม ประเพณี ปฏิบัติสืบทอดตอเนื่องกัน
มาจนกลายเปนวัฒนธรรมกลุม และเมือ่ ใครมีวฒ ั นธรรม
ที่ผิดไปที่กลุมไดตั้งไว คนนั้นหรือกลุมนั้นจะกลายเปน
คนอื่น กลุมอื่น หรือคนนอก
ในเรื่องสั้น “ซินเดอเรลลาแหงเมืองหุน
ยนต” เลาถึงพิภพและครอบครัว ซึ่งอาศัยอยูในโลกที่
ปกครองโดยรัฐบาลหุนยนต ซึ่งในยุคนั้นนํ้ามันเปนสิ่งมี
คาและเปนที่ตองการของประชาชน “ธารา” นองชาย
ของเขาลักลอบขโมยนํ้ามันของรัฐบาลและถูกจับได
รัฐมนตรีประหารชีวติ ธารา และลากศพของเขามาทีบ่ า น
 วารสารชอพะยอม ปที่ 30 ฉบับที่ 1 (มกราคม – พฤษภาคม) พ.ศ. 2562
CHOPHAYOM JOURNAL Vol.30 No.1 (January-May) 2019
เพื่อจะหาผูสมรูรวมคิดมาลงโทษอีก พิภพซึ่งเปนพี่ชาย
ของธารา แมจะรูสึกเสียใจ แตก็ตองฝนทนกลํ้ากลืน ปด
ความโศกเศราบอกกับรัฐบาลและคณะวา ธาราไมไดเปน
นองชายของเขา เพราะเขาทรยศตอรัฐบาล คนที่คิดไม
ดีตอรัฐบาลและระบบการปกครองแบบ “หุนยนตธิป
ไตย” ยอมไมใชคนในครอบครัว พิภพตองซอมพูดหนา
กระจกซํ้าๆ อยูหลายรอบเพื่อบอกกับรัฐบาลวา “ธารา
ไมใชนองชายของผม เขาไมไดเปนนองชายของผมแลว
ตัง้ แตเขาทรยศตอรัฐบาล” (จิดานันท เหลืองเพียรสมุท,
2560 : 134)
ความเปนจริงแลวพิภพรูสึกผิดที่ตองทํา
เชนนัน้ เขาเศราทีต่ อ งเสียนองชาย คนในครอบครัว แต
หากเขาไมทําเชนนี้เขาก็จะกลายเปนเหยื่อของรัฐบาล
กลายเปนผูสมรูรวมคิด
“ผมตองซอมพูดไวใหชนิ ในตอนทีศ่ พของ
เขามาถึงบาน ถาผมไมแสดงอาการรังเกียจนองอยาง
ออกนอกหนา รัฐจะตัดสินวาเราสมรูร ว มคิด (จิดานันท
เหลืองเพียรสมุท, 2560 : 134)
จะเห็นไดวาคําพูดของพิภพ เปนการผลัก
ใหคนที่เปนนองชายในสายเลือดกลายไปเปนคนอื่น
กลายเปนคนที่ไมเคยรูจัก ทั้งนี้เพื่อเปนการรักษาชีวิต
ของตัวเองเอาไว การกลายเปนคนอืน่ ภายในครอบครัว
ยอมเกิดมาจากถอยคําหรือพฤติกรรมของคนภายใน
ครอบครัวเอง เชนที่พิภพกระทําตอธารา
ความเปนอื่นในเรื่องสั้น “ซินเดอเรลลาแหง
เมืองหุน ยนต” นีเ้ กิดจากนโยบายหรือกฎเกณฑทถี่ กู กําหนด
ออกมาจากส ว นกลาง ซึ่ ง เป น แรงกระเพื่ อ มส ง ผลสู 
พฤติ ก รรมของพิ ภ พ จะเห็ น ได ว  า สั ง คมพยายามสร า ง
ระเบียบ กฎเกณฑ หรือวาทกรรม ใหเกิดภาวะคนอืน่ ขึน้ ใน
สังคม เปนภาวะที่สรางความไมเทาเทียมกันในชีวิตมนุษย
เปนการสรางระบบของคนทีม่ อี าํ นาจมากกวาสามารถทีจ่ ะ
เอาเปรียบคนที่มีอํานาจนอยกวาดังที่เกิดขึ้นกับธารา
การที่ “มนุ ษ ย ” ถู ก ปกครองด ว ย
“หุนยนต” เปนภาพที่ฉายชัดถึงความแตกตางและ
287
ความเปนอืน่ ฝายหุน ยนตเปนกลุม คนทีม่ อี าํ นาจ เปนก
ลุมที่ผลิตและสรางกฎเกณฑออกมาโดยเอื้อประโยชน
ใหกบั พรรคพวกของตัวเอง มนุษยทตี่ อบสนองนโยบาย
ของหุ  น ยนต ย  อ มมี ชี วิ ต อยู  ร อดปลอดภั ย ในสั ง คม
แตหากมนุษยคนใดทีข่ ดั ขืนหรือไมยอมปฏิบตั ติ าม ยอม
ไดรับการลงโทษ ดังเชนธารา ที่ไมยอมรับกติกาของ
รัฐบาล ทําใหพี่ชายของเขามองวาธาราไมใชนอง หาก
จะอยูรวมกันภายใตคําวาครอบครัว ธาราตองยอมรับ
รัฐบาลหุนยนต แตหากไมยอมนับเขาก็ตองกลายเปน
คนอื่น โดยที่พี่ชายไมสามารถชวยเหลือสิ่งใดได ธารา
จึงเปนเหมือน “ซินเดอเรลลา” ที่ไมมีคุณคาและความ
หมายใดเลยในเมืองที่เต็มไปดวย “หุนยนต” หรืออาจ
กลาวไดวาซินเดอเรลลาเปนคนอื่น ในเมืองที่มีแต
หุนยนต
3.ภาพของความเป น อื่ น ในชุ ม ชนและ
สังคม
ความเปนอื่นในสังคมและชุมชนนั้น เปน
สิง่ ทีค่ อ นขางกวางและเปนภาพทีส่ มั พันธกบั โครงสราง
ของระเบียบแบบแผนที่ถูกจัดวางเอาไวในสังคมใด
สังคมหนึง่ ผูท ไี่ มปฏิบตั ติ ามหรือมีความคิดและวิถชี วี ติ
ทีแ่ ตกตางออกไปจากระบบทีว่ างไวยอ มถูกทําใหกลาย
เปนคนอื่น ประเด็นนี้พบในเรื่องสั้น “จะขอรับผิด
ทัง้ หมดแตเพียงผูเ ดียว” เรือ่ งสัน้ “ในโลกทีท่ กุ คนอยาก
เปนคนดี” เรื่องสั้น “กุหลาบยอมสี” และเรื่องสั้น
“สิงโตนอกคอก”
ในเรื่องสั้นจะขอรับผิดทั้งหมดแตเพียงผู
เดียว กลาวถึง “มอเดร็ด” ผูนําในหมูบานแหงหนึ่งที่
ตัดสินใจเผาหนังสือเพื่อใหเกิดความอบอุน เพื่อรักษา
ชีวติ ใหรอดพนจากความเหน็บหนาวทีร่ นุ แรง แมวา การ
ตัดสินใจของมอเดร็ดจะเปนการชวยเหลือชีวิตของ
ประชาชนที่อยูในหมูบาน แตการกระทําของมอเดร็ด
นั้นกลับถูกกลุมคนมองวาเปนความผิด เพราะหนังสือ
เปนสิง่ มีคา คือความรู ความเฉลียวฉลาด เปนภาพของ
การพัฒนา การเผาหนังสือของมอเดร็ด เปนสิ่งที่ไมถูก
ตอง เขาไดทําลายสิ่งที่มีคาที่สุดอยางหนึ่งของมวล
มนุษยชาติ และมอเดร็ดยังถูกมองวา การที่เขาเลือก
 วารสารชอพะยอม ปที่ 30 ฉบับที่ 1 (มกราคม – พฤษภาคม) พ.ศ. 2562
CHOPHAYOM JOURNAL Vol.30 No.1 (January-May) 2019
288
เผาหนังสือนั้น เพราะเขาไมตองการใหประชาชนเทา
ทันการปกครองของตัวเอง มอเดร็ดถูกตั้งคําถามจาก
นักบวชทีก่ มุ ความศรัทธาของประชาชนในหมูบ า น เขา
กลายเปนคนผิด และตองกลายเปนจําเลยผานเรือ่ งเลา
ที่ถูกสงตอกันจากรุนสูรุน
มันงายเหลือเกินที่จะลืมเรื่องที่บอกวาตัว
เองเปนคนบาป แลวจําเรือ่ งทีม่ ใี ครสักคนรับผิดแทนตัว
เอง สิ่งที่ทุกคนในเมืองเลือกจําไวและบอกตอกับลูก
หลานคือ มอเดร็ดเปนคนเกลียดหนังสือ เขาจึงสั่ง
ทําลายหองสมุดประจําเมือง และทุกคนก็ตองทําตาม
คําสั่งของเขา การเผาหนังสือหายากทั้งหมดเปนความ
ผิดของมอเดร็ดแตเพียงผูเดียว และในวันนี้ ที่คนใน
เมืองโงและงายตอการปกครองก็เปนผลประโยชนของ
เจาเมือง เปนสิ่งที่เจาเมืองตั้งใจใหเกิด (จิดานันท
เหลืองเพียรสมุท, 2560 : 24)
การตัดสินใครสักคนใหตองเปนคนผิดใน
เรื่องนี้เกิดจากชาวเมืองที่เขาปกครองอยู และมอเดร็ด
ไดกลายเปนคนผิด เปนนักโทษทางประวัติศาสตร
“บางทีคนที่ประทับตราบาปใหมอเดร็ดอาจไมใชฤดู
หนาว แตคือบรรดาชาวเมืองตางหาก บรรดาพอแมที่
เลาใหลูกๆ ฟงถึงเจาเมืองในฐานะผูปกครองที่ชั่วราย
และผูทําลายสมบัติตกทอดของเมือง ไดตรารอยบาป
ลงบนชื่อของมอเดร็ด คืนแลวคืนเลาผานนิทานกอน
นอน... (จิดานันท เหลืองเพียรสมุท, 2560 : น.24-25)
นําไปสูผลลัพธในทายที่สุดที่เขากลายเปนคนที่ชาว
เมืองเกลียดชัง
เขาไมคิดวาเหตุการณจะดําเนินมาจนถึง
จุดนี้ จุดที่ประชาชนในเมืองโงเขลา ผูคนเกลียดเขา
และเขากลายเปนตัวรายของทุกๆ คน (จิดานันท เหลือง
เพียรสมุท, 2560 : 32)
นอกจากความเป น อื่ น ที่ ถู ก ตั ด สิ น จาก
ประชาชนในชุ ม ชนหรื อ สั ง คมแล ว ยั ง พบการใช
สัญลักษณเพื่อนํามาเปนเกณฑตัดสินคุณคาหรือความ
ถูกตองของมนุษยในเรื่องสั้นอยางเรื่องโลกที่ทุกคน
อยางเปนดีและเรือ่ งสัน้ กุหลาบยอมสี โดยเรือ่ งสัน้ เรือ่ ง
แรกนั้นไดใช “ไพ” เปนสัญลักษณในการตัดสินมนุษย
ทุกคนเกิดมาพรอมไพประจําตัวสีขาว แตเมื่อใดที่ไพ
ประจําตัวเปลีย่ นเปนสีดาํ “คนคนนัน้ ก็จะกลายเปนคน
เลวของสังคม เมือ่ นัน้ บรรดาคนดีของสังคมทีค่ อบครอง
ไพสีขาวจะมีสิทธิ์สังหารคนเลวไดโดยไมผิดกฎหมาย”
(จิ ด านั น ท เหลื อ งเพี ย รสมุ ท , 2560 : 39-40)
ดังเหตุการณที่ตัวละครคนหนึ่งในเรื่องพบเจอ
“ผูหญิงคนนี้มีไพดํา” เขาตะโกนกอง
“อยาสงเสียงดังในหองสมุด” บรรณารักษ
สาวกระซิบจากขางตัวผม แนนอน ทุกคนรูดีเรื่องกฎนี้
แตไมมใี ครปฏิบตั มิ นั ในเวลานี้ หลายตอหลายคนลุกขึน้
จากโตะอานหนังสือ มุงมาที่หญิงคนนั้น แมแตหญิงแก
ท า ทางใจดี ที่ ผ มเห็ น เมื่ อ วานก็ ถื อ ไม ก วาดเดิ น ตรง
มาดวย
ทุกคนปรี่เขามาตบตีและขวางปาผูหญิง
คนนัน้ ดวยหนังสือปกแข็ง เธอลมลงกับพืน้ พยายามยก
แขนขึ้นกันใบหนาและลําตัว ผูชายหลายคนยกเทาถีบ
ลงไปที่ ห น า ท อ งของเธอ หญิ ง สาวร อ งด ว ยความ
เจ็บปวด (จิดานันท เหลืองเพียรสมุท, 2560 : 58)
ส ว นเรื่ อ งสั้ น กุ ห ลาบย อ มสี นั้ น ใช
“กุหลาบ” เปนสัญลักษณบง บอกความเปนเขาเปนเรา
มนุษยเกิดมาพรอมกุหลาบสีขาว และเมื่อตายจากไป
กุหลาบจะเปลีย่ นเปนสีดาํ หากใครทีม่ กี หุ ลาบเปนสีอนื่
จะถูกมองวาเปนพวกนอกรีต “เสนผมเธอประดับดอก
กุหลาบสีนํ้าเงิน นั่นคือเครื่องหมายของพวกนอกรีต”
(จิดานันท เหลืองเพียรสมุท, 2560 : 154) อยางเชนที่
เนวา ที่เปนตัวละครตัวหนึ่งในเรื่อง
เนวาไมรูหนังสือ พอและแมของเธอตาย
ไปหลายปแลว เนื่องจากถูกทหารของทางการยิง พวก
ทหารไลลาพวกนอกรีต
 วารสารชอพะยอม ปที่ 30 ฉบับที่ 1 (มกราคม – พฤษภาคม) พ.ศ. 2562
CHOPHAYOM JOURNAL Vol.30 No.1 (January-May) 2019
ผมขอใหเธอเขารีต ยอมสีกหุ ลาบ แลวเขามาอยูใ นเมือง
กั บ ผม เธอปฏิ เ สธ (จิ ด านั น ท เหลื อ งเพี ย รสมุ ท ,
2560 : 157)
จะเห็นไดวา ในเรื่องสั้นทั้งสองเรื่องที่ใช
สัญลักษณอยางไพและกุหลาบ ในการตัดสินความดีงาม
ของมนุษยและความเปนตัวเขาตัวเรา ผูท ไี่ พเปลีย่ นเปน
สีดําหรือกุหลาบเปนสีนํ้าเงิน ยอมเปนผูถูกกระทําจาก
สังคมและคนหมูมาก ถูกทําราย ไมวาจะเปนรางกาย
หรือจิตใจ แมจะในเรือ่ งสัน้ ทัง้ สองเรือ่ งจะแสดงใหเห็น
มีความหวัง “ยังมีคนอีกหยิบมือหนึ่งที่เปนเหมือนเรา
พวกเราตางชวยกันและกันใหอยูร อด แตพวกเราคอยๆ
ลดจํานวนลงเรื่อยๆ พวกเราที่ถูกฆามีมากกวาที่ตื่นขึ้น
ใหม” (จิดานันท เหลืองเพียรสมุท, 2560 : 52) แตการ
เปนคนสวนนอยก็ทาํ ใหไมมสี ทิ ธิม์ เี สียงหรือตอบโตหรือ
ตอรองสิ่งใดได “พวกเขาเหลานั้นไปอยูกับคนปา เลิก
นับถือเทพเจา เลิกนับถือศาสนา หากคนพวกนี้ถูกพบ
ตัว ถูกจับได จะถูกนํามาประหารที่ลานกลางเมือง”
(จิดานันท เหลืองเพียรสมุท, 2560 : 156)
เรื่ อ งสั้ น ทั้ ง สองเรื่ อ งที่ ก ล า วไปนั้ น ใช
สัญลักษณคอื สิง่ ทีส่ ามารถเปลีย่ นแปลงได ไมวา จะเปน
สีของไพหรือกุหลาบ ทวายังมีสงิ่ ทีต่ ดิ ตัวมาตัง้ แตกาํ เนิด
ทีไ่ มสามารถเปลีย่ นแปลงได และทําใหกลายเปนคนอืน่
อยางตัวละครในเรื่องสั้นสิงโตนอกคอก ที่มีลักษณะ
ดวงตาสีขาว ทําใหถกู กระทําของกลุม คนสวนใหญทมี่ ดี
วงตาสีดํา “อะไร จะสูหรือ หือ คนตาขาวไมมีสิทธิสู
พวกเธอตองยอมพวกเรา ไมวาเรื่องอะไรก็ตาม” (จิดา
นันท เหลืองเพียรสมุท, 2560 : 201) ดวงตาเปนอวัยวะ
หนึ่ ง ของมนุ ษ ย ซึ่ ง เป น ลั ก ษณะทางกายภาพที่ ไ ม
สามารถเปลีย่ นแปลงได คนทีม่ ดี วงตาสีขาวตองยอมรับ
ชะตากรรมอยางหลีกเลี่ยงไมได “ฉันตองยอมรับสิ่งนี้
ใชมยั้ ฉันบอกวา ‘ใช ถาฉันมีตาสีขาว ฉันตองยอมพวก
ตาดําอยางหลีกเลีย่ งไมได แตฉนั ไมอยากมีตาสีขาวเลย
เพราะฉันไมอยากโดนแบบนั้น’ แลวครูก็ตอบกลับมา
วา ไมมีคนตาขาวคนไหนที่อยากมีตาสีขาวเหมือนกัน
แหละ เพราะไมมีใครหรอกที่จะอยากโดนแบบนั้น...
289
(จิดานันท เหลืองเพียรสมุท, 2560 : 220) นอกจากนัน้
ที่คนตาขาวถูกกระทํา ไดตอกยํ้าถึงความรุนแรงของที่
เกิดจากความเปนคนอื่น ไมเหมือนกับคนหมูมากใน
สังคม ประชาชนตาดํามีสิทธิทํารายหรือฆาคนตาขาว
ไดโดยชอบธรรม เชนเดียวกับในเรือ่ งสัน้ ในโลกทีท่ กุ คน
อยากเปนคนดี ที่คนมีไพสีขาวสามารถกําจัดคนมีไพสี
ดําได โดยไมมีความผิดทางกฎหมาย
รัฐบาลตัดสินใจตอบโตโดยการลางบาง
พวกตาขาวใหสนิ้ ซาก กองทหารถูกสงออกมากวาดลาง
ไลยงิ คนตาขาวทุกคนใหสนิ้ ไป ประชาชนตาดําทัง้ หมด
มีสิทธิ์เขนฆาคนตาขาวได โดยไมตองมีเหตุผลใดๆ มา
อางเหมือนอยางแตกอน (จิดานันท เหลืองเพียรสมุท,
2560 : 215)
จะเห็นวา ตัวละครจากเรื่องสั้นทั้งหมดที่
ถูกทําใหกลายเปนคนอื่นนั้น ลวนเปนฝายถูกกระทํา
จากชุมชน สังคม ครอบครัว หรือแมแตกรอบกฎเกณฑ
ตางๆ ที่ถูกสรางขึ้นมา ภาพของความเปนอื่นเหลานี้ได
สื่อใหเห็นวา ผูที่มีสถานะตํ่ากวา ดอยกวา ทําใหมี
สถานะที่ไมสามารถตอรองหรือตอบโตในสิ่งที่กลุมคน
สวนใหญไดตตี ราประทับ หรือใหคณ ุ คา ดังที่ ไมเคิล ฮัส
เปก (Huspek, et al., 1997: 95-116) ที่มองวาความ
สัมพันธระหวางอํานาจกับ ‘คนอื่น’ อยูภายใตความ
สั ม พั น ธ เ ชิ ง อํ า นาจแบบวิ ภ าษวิ ธี นั่ น คื อ อํ า นาจไม
สามารถดํารงอยูอยางโดดเดี่ยวได แตอํานาจตองสราง
‘คนอื่น’ ขึ้นมาเพื่อพิทักษรักษาความเปนตัวเราที่
บริสุทธิ์เอาไว ดังนั้นจุดหมายของอํานาจคือการทําให
‘คนอื่น’ ถูกมองเห็น เปาหมายของการสรางความเปน
อื่นจึงมิไดเปนการกีดกันอยางตรงไปตรงมา หากเปน
เทคนิคทางอํานาจที่กระทําตอคนอื่นอยางมีชั้นเชิงซับ
ซอนและลึกลํ้ายิ่ง (Plumwood, 1997: 47-55)
ทายที่สุด บทสรุปและชะตากรรมของตัว
ละครที่ถูกทําใหกลายเปนคนอื่นจึงมักมีจุดจบที่ไม
สวยงามหรือมีความสุข ทัง้ นี้ การกลายเปนอืน่ นัน้ ไมได
เกิดขึ้นโดยไรเหตุผลและที่มาที่ไป เพราะความเปนอื่น
 วารสารชอพะยอม ปที่ 30 ฉบับที่ 1 (มกราคม – พฤษภาคม) พ.ศ. 2562
CHOPHAYOM JOURNAL Vol.30 No.1 (January-May) 2019
290
ที่เกิดขึ้นนั้นยอมมีปจจัยหรือการประกอบสรางเสมอ
ซึ่งผูเขียนไดศึกษาและสรุปไวในหัวขอตอไป
กลวิธีการสรางภาพของความเปนอื่นใน
รวมเรื่องสั้นสิงโตนอกคอก
ภาพความเปน อื่น ของตัว ละคร ลว นมี
กระบวนการสรางหรือถูกประกอบขึ้นดวยสาเหตุและ
ปจจัยอื่นๆ เสมอ เมื่อมองเห็นความเปนอื่นในตัวละคร
ของเรื่องสั้นแลวยอมเห็นถึงกระบวนการตางๆ ที่ผลัก
ให ตั ว ละครกลายเป น คนอื่ น ในรวมเรื่ อ งสั้ น สิ ง โต
นอกคอกทีผ่ เู ขียนไดศกึ ษาเชนเดียวกัน พบกระบวนการ
สรางความเปนอืน่ ใหกบั ตัวละคร 2 วิธคี อื ความเปนอืน่
ที่ถูกสรางมาจากศาสนาและความเชื่อ ความเปนอื่นที่
ถูกสรางมาจากคานิยม ระเบียบ และอํานาจของสวน
กลาง ดังตอไปนี้
1. ความเปนอื่นที่ถูกสรางมาจากศาสนา
และความเชื่อ
ศาสนาถือเปนเครื่องยึดเหนี่ยวจิตใจของ
มนุษยในสังคม นอกจากนั้นศาสนายังมีคําสอนใหยึด
มั่นปฏิบัติโดย โดยมีความเชื่อวา เมื่อปฏิบัติแลวจะสง
ผลดี แ ละชี วิ ต จะพบความสุ ข ความเจริ ญ เรื่ อ งของ
ศาสนาและความเชื่อเปนเรื่องสวนบุคคล แตก็มีหลาย
ครั้ ง ที่ พ บว า ศาสนาและความเชื่อไดเปนตัว กํากับ
พฤติกรรมของมนุษย รวมไปถึงครอบงําชีท้ างและสราง
กรอบบรรทัดฐานขึ้นมาตัดสินความดีความชั่วหรือ
ความถูกผิดของกลุม คนในชุมชนและสังคม ในประเด็น
นี้พบในเรื่องสั้น จะขอรับผิดทั้งหมดแตเพียงผูเดียว
เรื่องสั้นอดัมกับลิลิธ และเรื่องสั้นกุหลาบยอมสี
ในเรื่องสั้นจะขอรับผิดทั้งหมดแตเพียงผู
เดียว ซึ่งมอเดร็ดถูกผูคนในสังคมพากันเกลียดชังใน
พฤติกรรมการเผาหนังสือ การที่มอเดร็ดตองตกอยูใน
ชะกรรมเชนนี้ สวนหนึ่งนั้นมาจากประโยคของคณะ
นักบวชที่เปนที่เคารพของชาวเมือง
“พวกแกมันคนปาโงงม ไมเขาใจความ
สําคัญของหนังสือพวกนี้สินะ” หัวหนาคณะนักบวช
ตะโกนใสหนามอเดร็ดจนนํ้าลายกระเด็นเต็มหนาเขา
ชุดสีแดงเลือดหมูของพระคารดินัลสะบัดอยูดานหลัง
“ตนฉบับของแทจากสมัยเดียวกับพระเยซู ไมสามารถ
เรียกคืนไดอีก เราไวใจใหพวกแกดูแลมันเพราะทาน
นักบุญมรณภาพที่นี่ และทานไมอยากใหยายหนังสือ
ของทานไปไหน แลวพวกแกก็เผามัน พวกโง มีแตคน
โงกับเผด็จการเทานั้นที่เผาหนังสือ พวกแกทําลายขุม
ปญญาของมนุษยชาติ” (จิดานันท เหลืองเพียรสมุท,
2560 : 14)
จากประโยคขางตน เมื่อนํามาวิเคราะห
แลวพบวา “นักบวช” ซึ่งมีสถานะเปนที่เคารพศรัทธา
ของชาวเมืองไดกลาวถึงความสําคัญของ ”หนังสือ” ที่
มีตอ “มนุษยชาติ” พระคารดินัลที่มีสถานะทางสังคม
เปนที่ยึดเหนี่ยวจิตใจไดกลาวหามอเดร็ดโดยยกเอา
“พระเยซู” ซึ่งเปน “นักบุญ” ขึ้นมากลาวอาง ทําให
เห็นการกดทับดวยอํานาจของศาสนา และทําใหมอเดร็
ดรูสึกผิด ชาวเมืองผูนับถือนักบวชและเชื่อฟงคําสอน
ของศาสนาไดรับเอาอํานาจของศรัทธาในศาสนาผลัก
ใหมอเดร็ดกลายเปนคนอื่นในสังคม การกลาวอางถึง
บุคคลทางประวัติศาสตรหรือความเชื่อทางศาสนายัง
ปรากฏในเรื่องอดัมดับลิลิธ ซึ่งเขียนโดยมีเรื่องเลาขอ
งอดัมกับอีฟเปนคูขนาน การอางถึงอดัมกับอีฟ อางถึง
นรกสวรรค อางถึงพระเจาและการกําเนิดมนุษยคูแรก
ทําใหเห็นภาพของเวรา ทีซ่ อ นทับกับภาพของลิลธิ (ซึง่
เปนผูห ญิงทีอ่ ดัมไมไดเลือกและผูห ญิงคนแรกทีพ่ ระเจา
ปฏิเสธ) สิง่ เหลานีข้ ลับเนนใหภาพความเปนอืน่ ของเวร
าชัดเจนขึ้น
“ผูหญิงทุกคนเปนแบบนี้ เหมือนลิลิธ”
เวราพูด “อะไรนะ”
“รูจักลิลิธไหม ผูหญิงคนแรกของโลกที่
พระเจาปฏิเสธ” เวราหมุนแกวในมือ
“เกิดอะไรขึ้นกับเธอ”
“เธอเกิดขึ้นมาพรอมอดัม แตเธอปฏิเสธ
ที่จะอยูขางลางระหวางมีเซ็กซ เธอจึงถูกขับไลไปยัง
 วารสารชอพะยอม ปที่ 30 ฉบับที่ 1 (มกราคม – พฤษภาคม) พ.ศ. 2562
CHOPHAYOM JOURNAL Vol.30 No.1 (January-May) 2019
นรก แลวพระเจาก็ใหอีฟที่เชื่อฟงกับอดัมแทน อดัม
พอใจกับแมเอวานอยที่นาเอ็นดู ยินยอมทําทุกอยางที่
เขาขอ และมีดวงตาใสซื่อ ตั้งแตนั้นผูหญิงในโลกก็แบง
เปนสองสาย ลูกของอีฟและลูกของลิลิธ อดัมทุกคน
ชอบอีฟที่ไรเดียงสาแตแสนซนพอจะกัดแอปเปลเปน
คนแรก” (จิดานันท เหลืองเพียรสมุท, 2560 : 117)
การอ า งถึ ง พระเจ า ยั ง พบในเรื่ อ งสั้ น
กุหลาบยอมสี เพราะสิง่ ใดทีถ่ อื กําเนิดจากพระเจา หรือ
เชือ่ มโยงกับพระเจายอมมีความศักดิส์ ทิ ธิแ์ ละเปนสิง่ ที่
ตองยึดถือปฏิบัติ กุหลาบในเรื่องสั้นเรื่องนี้เชนกัน เปน
กุหลาบที่ทุกคนไดรับมาจากพระเจา ตองดูแลรักษา
อยางดี
กุหลาบขาวประจําตัวของพวกเรา ติดตัว
เรามาตั้งแตถือกําเนิด กุหลาบนี้ไมเคยโรยรา ไมเคย
เหี่ยวแหง มันจะเปนสีขาวไปจนถึงลมหายใจสุดทาย
ของเราแลวก็จะเปลีย่ นเปนสีดาํ ไปพรอมๆ กับการจาก
ไปของเราชางเปนสิ่งที่แสนประหลาดมหัศจรรยเสียนี่
กระไรทานวัลบอกวากุหลาบมีอาํ นาจเชนนัน้ เพราะมัน
เปนกุหลาบที่มาจากเทพเจา (จิดานันท เหลืองเพียร
สมุท, 2560 : 153)
จะเห็นไดวา ศาสนาและความเชื่อ เปน
เรื่องของความแตกตาง ไมวาจะเปนความเชื่อเชิง
ปจเจก หรือความเชื่อของกลุมบุคคล รวมไปถึงแตละ
พืน้ ทีย่ อ มมีความเชือ่ ทีแ่ ตกตางกันออกไป ความเชือ่ ไม
ไดหมายถึงความถูกตองเสมอ แตความเชื่อเหลานี้ก็ได
กีดกันผูคนที่คิดตางออกไปสูวงนอก หรือการไรซึ่ง
อํานาจในการสั่งการ และเมื่อความเชื่อนั้นเปนความ
เชื่ อ ของผู  ท่ี มี อํ า นาจชี้ นํ า ทางความคิ ด หรื อ ศาสนา
ยอมทําใหความเชือ่ นัน้ มีความนาเชือ่ ถือ ผูท มี่ คี วามเชือ่
ทีผ่ ดิ แผกแตกตางไปจากนีย้ อ มถูกกระทํา เชนตัวละคร
ในเรื่องสั้นที่ไดกลาวถึงไปนั้น
2.ความเปนอื่นที่ถูกสรางมาจากคานิยม
ระเบียบ และอํานาจจากสวนกลาง
291
ชวงแรกของกระบวนการสรางรัฐ ผูนําทางการเมือง
หรือการปกครองที่อยูสวนกลาง หรือศูนยกลางของ
อํานาจไดสรางภาพความเปนคนอืน่ ใหกบั กลุม ชนตางๆ
ในชาติ ดวยการมองวา คนที่อยูหางไกลจากศูนยกลาง
เปนคนบานนอก อยูหางออกไปเรียกวาคนปา ทั้งที่ถูก
ปกครองโดยรัฐเดียวกัน นัยทีเ่ กิดขึน้ จากการสรางภาพ
ดังกลาวไดกลายเปนวาทกรรม (Discourse) หรือ
การนิ ย ามความหมายเชิ ง อํ า นาจ พบเรื่ อ งราวใน
ลักษณะนี้ในเรื่องสั้นหลายเรื่อง
ในเรื่องสั้นสิงโตนอกคอก เลาถึงเรื่องของ
คนตาขาวกระทําตอคนตาดํา โดยไมมคี วามผิดอยางไร
เพราะกฎเกณฑหรือระเบียบของรัฐอนุญาตใหคนตาดํา
กระทําตอคนตาขาวไดโดยไมผิดกฎหมาย และคน
ตาขาวยังมีสถานะดอยกวาและไดรับสิทธิตางๆ นอย
กวาคนตาดํา “มนุษยทมี่ ดี วงตาตรงกลางเปนสีขาวแทน
สีดาํ เกิดขึน้ ครัง้ แรกบนโลกเมือ่ สามรอยปกอ นเนือ่ งจาก
การกลายพันธุ ตั้งแตนั้นเปนตนมา มนุษยเผาตาขาวมี
สถานะดอยกวาเผาตาดําที่มีอยูกอนมาตลอด พวกเขา
อยูร ว มกันในสังคม แตวา คนตาขาวมักจะถูกกีดกันหรือ
ไมก็รังแก นอกจากนี้ยังไดรับสิทธิตางๆ ในสังคมนอย
กวาคนตาดําดวย” (จิดานันท เหลืองเพียรสมุท, 2560
: 200) กฎระเบียบและกติกาหนึ่งในสังคมที่เห็นได
ชัดเจนที่สุดวาคนตาขาวดอยกวาคนตาดําคือเรื่องของ
สิทธิเสรีภาพและการออกเสียงเลือกตั้ง
สิ ท ธิ ใ นการเลื อ กตั้ ง ของคนตาดํ า มี ส อง
เสียง และคนตาขาวมีหนึง่ เสียง (จิดานันท เหลืองเพียร
สมุท, 2560 : 200)
ในสวนของอํานาจทีม่ าจากสวนกลางทีม่ า
กํากับพฤติกรรมของประชาชนในสังคมใหปฏิบัติตาม
การครอบงําประชาชนดวยการตั้งกฎที่เปนของตัวเอง
เพื่อประโยชนในการปกครอง เมื่อใดที่ประชาชนคิด
หรือเห็นตางจากกรอบกฎที่ตั้งมา เมื่อนั้นรัฐก็จะมีบท
ลงโทษ ในเรือ่ งสัน้ ในโลกทีท่ กุ คนอยากเปนคนดี กฎของ
ไพที่เปลี่ยนสีนั้นก็มาจากรัฐบาล “จําตองยอมรับการ
 วารสารชอพะยอม ปที่ 30 ฉบับที่ 1 (มกราคม – พฤษภาคม) พ.ศ. 2562
CHOPHAYOM JOURNAL Vol.30 No.1 (January-May) 2019
292
ตั ด สิ น จากไพ ซึ่ ง เป น การตั ด สิ น ตามกฎข อ บั ง คั บ ที่
รัฐบาลตราขึ้นเพื่อใหเกิดมาตรฐานเดียวกันทั่วโลก
ประชาชนเองก็ควรศึกษากฎทีร่ ฐั บาลตราขึน้ เพือ่ จะได
เขาใจมาตรฐานที่ใชกันโดยทั่วไป และละทิ้งมาตรฐาน
เดิมของตนเองไป” (จิดานันท เหลืองเพียรสมุท, 2560
: 45) นอกจากนั้ น ยั ง เห็ น การใช อํ า นาจของรั ฐ มา
ครอบงําดวยการนําเสนอขอมูลฝายเดียวผานการผลิต
หนังสือ “ผมอานหนังสือของรัฐบาลทุกเลมแลว สวน
หนังสือเกีย่ วกับไพและกฎทีถ่ กู พิมพโดยคนอืน่ นอกจาก
รัฐบาลนัน้ ผมไมเคยเห็น” (จิดานันท เหลืองเพียรสมุท,
2560 : 49) และขอสรุปที่เห็นชัดที่สุดวา วิธีการสราง
ความเปนอื่นนั้นเกิดขึ้นมาจากสวนกลาง นั่นคือ
ระบบการศึกษาจากรัฐบาลเปนตัวหลอ
หลอมคนใหไมสงสัย พวกเราถูกสอนใหเชื่อตามที่ถูก
บอกเลา เด็กๆ ในโรงเรียนไมเคยไดตั้งคําถาม นักเรียน
ทีช่ อบซักถามมักถูกลงโทษ เชือ้ แหงความสงสัยเลยตาย
จากเราไปตั้งแตเด็ก นอกจากนั้น คนที่เริ่มสงสัยเองได
ก็จะโดนไพดาํ ทําใหพวกเขาตายจากไป มนุษยตอ งการ
ตัวอยางในการเริ่มทําสิ่งตางๆ เมื่อคนที่สงสัยลวนแต
ตายไป เราจึงไมอาจสงสัยเองได (จิดานันท เหลืองเพียร
สมุท, 2560 : 56)
รั ฐ บาลคื อ ผู  กํ า หนดกฎหมายเพื่ อ เอื้ อ
ใหการบริหารงานของตัวเอง กระทําการสิง่ ใดไดตามสิง่
ที่ไดจัดวางเอาไว แมแตพี่กับนองในเรื่องสั้นซินเดลเรล
ล า กั บ เมื อ งหุ  น ยนต ยั ง กลายเป น คนอื่ น ภายใน
ครอบครัวเพราะอํานาจของรัฐ
“ชายผูนี้ไมใชนองชายของผมแลว ตั้งแต
วินาทีทเี่ ขาทรยศตอคณะรัฐบาลของชาติเรา” ผมกลาว
ออกไปอยางหนักแนน อยางที่ซักซอมมาตั้งแตตะวัน
สาง นํ้าตาหยดหนึ่งไหลออกทางขอบตา ความรูสึก
ขยะแขยงเกลียดชังสาดซัดเขามาสูหาดใจ (จิดานันท
เหลืองเพียรสมุท, 2560 : 133)
จะเห็นไดวาผูคนที่ถูกกีดกันจากสวนกลางหรือการไม
ปฏิบตั ติ ามกฎระเบียบนัน้ ตองสูญเสียสิทธิทพี่ งึ มีพงึ ได
ในสังคม หรือจากการพัฒนาตางๆ ของรัฐ รวมถึงไม
สามารถใชชีวิตไดอยางมีความสุขในสังคม
บทสรุปและขอเสนอแนะ
จากการศึกษาเรื่องสั้นทั้งหมด พบภาพ
ความเปนอื่นในเรื่องสั้นมี 3 ลักษณะ คือ 1) ภาพของ
ความเปนอื่นในความแตกตางทางเพศ ซึ่งจะเห็นไดวา
ความเหลือ่ มลํา้ ทางเพศระหวางผูช ายกับผูห ญิงนัน้ มีมา
ตั้งแตอดีต แมสังคมในยุคปจจุบันจะพัฒนาหรือสราง
ความเทาเทียมมากขึน้ แตเรือ่ งของความเทาเทียมทาง
ก็ ยั ง ปรากฏทั้ ง ในสั ง คมและพื้ น ที่ อ ย า งวรรณกรรม
สังคมไทยยังเปนสังคมที่อิงอยูกับโครงสรางสังคมแบบ
ปตาธิปไตยที่ชายเปนใหญ คุณสมบัติของผูหญิงยังถูก
กําหนดโดยผูช าย 2) ภาพของความเปนอืน่ ในครอบครัว
ซึ่งเกิดจากนโยบายหรือกฎเกณฑที่ถูกกําหนดออกมา
จากสวนกลาง ซึ่งเปนแรงกระเพื่อมสงผลสูพฤติกรรม
ของคนในครอบครัว สังคมไดสรางระเบียบ กฎเกณฑ
หรือวาทกรรม ใหเกิดภาวะคนอืน่ ขึน้ ในครอบครัว เปน
ภาวะทีส่ รางความไมเทาเทียมกันในชีวติ มนุษย เปนการ
สรางระบบของคนที่มีอํานาจมากกวาสามารถที่จะเอา
เปรียบคนทีม่ อี าํ นาจนอยกวา 3) ภาพของความเปนอืน่
ในชุมชนและสังคม พบวาตัวละครจากเรือ่ งสัน้ ทัง้ หมด
ที่ถูกทําใหกลายเปนคนอื่นนั้น ลวนเปนฝายถูกกระทํา
ภายในชุมชน สังคม หรือแมแตกรอบกฎเกณฑตา งๆ ที่
ถูกสรางขึ้นมา ภาพของความเปนอื่นเหลานี้ไดสื่อให
เห็นวา ผูที่มีสถานะตํ่ากวา ดอยกวา ทําใหมีสถานะที่
ไมสามารถตอรองหรือตอบโตในสิ่งที่กลุมคนสวนใหญ
ไดตีตราประทับ หรือใหคุณคาเอาไว
ในสวนของวิธีการสรางความเปนอื่นใน
เรื่องสั้นพบ 2 วิธี คือ 1) ความเปนอื่นที่ถูกสรางมาจาก
ศาสนาและความเชื่อ พบวา ศาสนาและความเชื่อเปน
ปจจัยหนึง่ ไดกดี กันผูค นทีค่ ดิ ตางออกไป ทําใหไรอาํ นาจ
ความเชือ่ ของผูท มี่ อี าํ นาจชีน้ าํ ทางความคิดหรือศาสนา
 วารสารชอพะยอม ปที่ 30 ฉบับที่ 1 (มกราคม – พฤษภาคม) พ.ศ. 2562
CHOPHAYOM JOURNAL Vol.30 No.1 (January-May) 2019
ยอมทําใหความเชือ่ นัน้ มีความนาเชือ่ ถือ ผูท มี่ คี วามเชือ่
ทีผ่ ดิ แผกแตกตางไปจากนีย้ อ มถูกกระทําและถูกทําให
ดอยคาในทีส่ ดุ 2) ความเปนอืน่ ทีถ่ กู สรางมาจากคานิยม
ระเบียบ และอํานาจจากสวนกลาง พบวาการกําหนด
ระเบียบหรือนโยบายตางๆ ทีม่ าจากสวนกลางนัน้ ไดสง
ผลตอตัวละครในเรื่องสั้น เมื่อตัวละครถูกกีดกันจาก
สวนกลางหรือการยอมไมปฏิบัติตามกฎระเบียบนั้น
ยอมสูญเสียสิทธิที่พึงมีพึงไดในสังคม หรือจากการ
พัฒนาตางๆ ของรัฐ รวมถึงไมสามารถใชชีวิตไดอยาง
มีความสุข ซึ่งการกีดกันหรือการทําใหใครก็ตามแต
กลายเปนคนอืน่ เปนการดํารงสถานะทางสังคมของตัว
เองที่ เ หนื อ กว า ไว อ ย า งเหนี ย วแน น ไม ว  า จะเป น
การปกครองหรือความสัมพันธเชิงอํานาจ
การศึกษารวมเรื่องสั้นสิงโตนอกคอกครั้ง
นี้ พบเห็นกลวิธกี ารเลาเรือ่ งทีน่ า สนใจหลายเรือ่ ง ไมวา
จะเปนโครงสรางและการเลาเรื่องที่มีลักษณะซอนกัน
หลายชั้น หรือสัมพันธบทในเรื่องทางประวัติศาสตร
รวมไปถึงความสัมพันธและความเปนมนุษยในโลก
ปจจุบัน ซึ่งเปนประเด็นที่นาสนใจในทางวรรณกรรม
และนาทําการศึกษาตอไปในอนาคตเปนอยางยิ่ง.
293
บรรณานุกรม
จิดานันท เหลืองเพียรสมุท. (2560). สิงโตนอกคอก.
พิมพครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ : แพรวสํานัก
พิมพ อมรินทรพริ้นติ้งแอนดพับลิชชิ่ง.
ไชยรัตน เจริญสินโอฬาร. (2545). สัญวิทยา โครงสราง
นิยม หลังโครงสรางนิยม กับการศึกษา
รัฐศาสตร. กรุงเทพฯ : วิภาษา.
มาโนช ดินลานสกูล. (2549, เมษายน-กันยายน).
วัฒนธรรมอํานาจ : กระบวนการผลักให
เปนชายขอบกรณีชาวเลในนวนิยาย เรือ่ ง
เสี ย งเพรี ย กจากท อ งนํ้ า . วารสาร
ม นุ ษ ย ศ า ส ต ร  แ ล ะ สั ง ค ม ศ า ส ต ร 
มหาวิทยาลัยทักษิณ, 1(1), 140-152.
Huspek, Michael and Radford, Gary P. (1997).
Tr a n g r e s s i n g D i s c o u r s e :
Communication and the Voice of
Other. New York : State University
of New York Press.
Plumwood Val. (1997). Feminism and the
Mastery of Nature. London :
Routledge.