Wikang Filipino Bilang Konsepto
Pamela C. Constantino
Maadatas rating marinig, lalo na mula sa mga Tagalog, maka~Tagalog at maging ng mga
di-Tagalog na nagdududa sa pagkakaiba ng Tagalog, sa Pilipino, sa Filipino, na"“Tagalog
din naman ‘yan, “kapag gumamit ng, halimbswang pangungusap sa Filipino gayz ng “burahin
mo ng eraser ang blakbord.”
Kadalasan, ang ganitong mga obserbasyon ay bunga ng di pagkakita ng pagkateaiba sa
naririnig o maging sa nabebasang esensiya ng wikang Filipino «a kabila ng pagbabago sa
tawag nito,
Mula a probisyon ng Konstitusyon ng 1935, batay st ising wika ang wikang pambansa
Tagalog ang naging batayan nito ayon naman sa Executive Order 134 na pinirmahan ni
Pang. Manuel L. Quezon noong 30 Disyembre 1937. Tinawag itong Pilipino noong
1959, batay sa Department Order no. 7 ni Sek. Romero ng Department of Education. Sa
sumunod da pagbabago ng Konstitusyon, noong 1973, hindi na isa, Kundi lahat ng wika
ng Pilipinas, kasama ang Ingles at Kastila, ang. barayan ng Wikang Pambansa. Nilinaw
naman at pinatibayan ito aa tatawaging Filipino sa Konstitusyon ng 1987.
Politikal ang pangunahing dabilan ag pugbabago ng wikang pambansa, Sa isang banda,
may kawalang-kasiyahan ang mg: di-tagalog sa pangunguna at pagdodomina ng iisang
wiles, ang Tagalog, sa arena ng komunikasyon at edukasyon sa bansa. Sa Kabilang banda,
hindi matatanggap ng mga di- Tagalog na hindi bahagi ng wikang pambansa ang Keanilang
wiks
Sa puntong ito, tatalakayin ko an konseptuwal na batayan ng Filipino dabil, higit
nitong maipapaliwanag at mailalarawan ang esensiya at katangian ng wikang pambansa
rng Filipinas.
Konseptuwal na Batayan ng Filipino
‘Angiisang konsepio, ayo sa diksiyonaryo ay'“isang idea o abstrakcong prinsipyo kaugnay
ng ising, partikular na paksa o pananaw sa paksa"" Iba ito sa depinisyon ma “isang pabayag
na nagpapaliwanag, ng kabulugan ng salita 0 ekspresyon””
Bilang konsepto, dalawang pangunahing idea ang maiuugnay sa wikang Filipino.
‘Ang mga ito ay ang lingua franca,at ang diyalekto ng wikang Filipino.
Lingua Fr:
Nakab.
franca ay is
ito ng kor
sosyolinggs
Ss kon:
Filipino, sa
wilea. Nagi
pagkakaha
pangkalaka
at pag-unia
media at'm
Narito
Pi
&
Para sa
masaabing
ico mula p:
Norberto |
Bocobo, D
Geomge C.
Filipinas. }
noong deck
1987 Conssepto
Constantino
eng mga
Tagalog
s“burabin
Kakaiba sa
abago sa
pambansa.
mahan ni
no noong
ang banda,
ag iisong
wag banda,
g kanilang,
ichil, higit
pambansa
yo kaugnay
ng pahayag
g Filipino.
Lingua Franca at Karanasang Komon sa mga Pilipino
Nakabatay sa konsepto ng lingua franca ang bagong wikang pambansa. Ang lingua
franca ay isang wikang nagagamit ng dalawang taong magkaiba ang unang wika. Kaugnay
ito ng konsepto. ng “languages of wider communication” ni Joshua Fishman, isang,
sosyolingguwista
Sa konseptuwal na batayan ng Filipino, may nagagamit na isang wika. Ito na ngy ang
Filipino, sa pagitan ng mga Filipnong may sinaslitang sari-sarili nilang wika, ie. unang
wika. Naging posible ito dahil sa tatlong pangunahing bagay na komon sa mga Filipino:
pagkakahawig ng mga wika ng Filipinas at komon na katawagan ss mga bagay; karanasing,
pangkalakalan (Tsing) at kolonyal (Espanyol, Amerikano, Hapon} mula sa mga banyaga;
at pag-unlad ng gamit ng Pilipino (bazay 32 Tagalog) mula sa pagpapalaganap dito ng mase
media at mga eskawelahin. +
Narito ang dayagram na maglalarawan ng konseptong ito
Memedio ficong Pomilyang Fangongolakal/
eskuwelahon + | Pongwika Kolonisasyon
(Moloyo-Polynesian)
Pilipino Mge Bokabuleryong Mga Wikang Baryago
(botay sa togalog) Komon (ingles, Kastilo, Tsino
Hopon)
Lingue Franca
Para sa mga Sebwano, hilimbawa, malaganap at maunlad ang wika nila, sa katunaya'y
masasahing may pinakamaraming tagapapsalita bilang katutubong wika. Matagal ng isyu
ito mula pa noong panahon ng Amerikano. Ipinanukala na nina Eusebio Daluz (1915),
Norbetto Romualdez (1918), Maximo Kalaw, dckano ng College of Liberal Arts, Jorge
Bocobo, Dekano ng College of Law ng UP at Secretary of Education atVice-Governor
George C. Butie noong 1931 ang pagbuo ng wikang pambansa mula sa mga _wika sa
Filipinas. Maraming mga balikeaktakan sa Philippines Free Press at hablahan ang naganap
noong dekada 60 hanggang 80. Ang huli ang nagbunsod sa mga delegado ng 1973 at
1987 Constitutional Convention para baguhin ang wikang pambansa.
Varayti at Varyasyon ng Wikang Pambansa / 49Horizontal vs. Vertical
Tinitingnan ng ilang mga lingguwista at sosyolingguwistang Filipino na konsepuwal
(horizontal) ang pagbabago. Kung gzyon. sosyo-sikolohikal, e.g. atityud sa wika,ang resulta
ng pagbabago. Ang lingguwistikong resulta ng pagbabago ay hindi agad magaganap kundi
pagkaraan.
Gayumpaman, may mgu naniniwala naman na historikal (vertical) ang pagbabago.
‘Mula sa Tagalog, Iumaganap at umuniad ito sa pagdaan ng panahon.
Narito ang dayagram ng pagkakaiba ng, dalawa:
Konseputwal (horizontell no beteyan ng wikang pombansa
Filipine